Professional Documents
Culture Documents
vkŒl tcGit
hf a&;
ar;cGe;f ESi thf ajzrsm;
1
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
HREIB
Author: Aung Myo Min
Director, HREIB
Layout &
Design By: Lwin Moe
E-Mail: hreburma@loxinfo.co.th
Web Site: http://www.hreib.org
2
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
trSmpm
vl@tcGit hf a&;twGuf v_y&f mS ;awmif;qdak eolrsm;onf rdryd ikd q f ikd af om
tcGit hf a&;rsm;ta=umif;udk em;vnfoabmaygu, f rkH #ru rdryd wf0ef;usiw f iG f
vl@tcGifhta&; csdK;azmufr_ wpHkwckjzpfyGm;ygu rnfonfhvkyfief;pOfrsdK;jzifh
ta&;,l aqmif&Gufwdkif=um;Edkifa=umif;udkyg od&Sdtaumiftxnfazmf
vkyaf qmifwwf&ef vdyk gonf? od@k ro S m csKd ;azmufc&H aomolrsm;tm; tultnD
ay;Edik rf nfjzpfovdk csKd ;azmuforl sm;udvk nf; oufqikd o f vkd ta&;,laqmif&u G f
Edkifrnfjzpfonf? vl@tcGifhta&;twGuf v_yf&Sm;awmif;qdk=uolwdkif;onf
w&m;a&;qdik &f mtxl;u|r;f usio f rl sm;rjzpfEikd af omfvnf; odoifo h xd u kd o f nfh
vkyif ef;pOfrsm;ESihf umuG,rf r_ sm;udk od&x dS m;&efvt kd yfonf?
3
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
vkyfief;pOf ta=umif;udk Tpmtkyfzwfjcif;jzifh taxmuftulðyEdkifrnf[k
ar#mfvifhygonf?
atmifrsKd ;rif;
'g±ukd w
f m
vl@tcGifhta&;ynmay;Xme (jrefrmEdkifiH)
=o*kwvf / 2002 ckEpS f
4
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
rmwdum
vlŒtcGifhta&; 6
vl@tcGifhta&;umuG,fr_ 9
vl@tcGifhta&;Oya' 14
EdkifiHom;ESifh EdkifiHa&;tcGifhta&; 21
pD;yGm;a&;/ vlra_ &;ESihf ,Ofaus;r_tcGit
hf a&; 27
vlom;rsdK;EG,fpkwckvHk;tjrpfðywfowfjzwfr_ 32
vlrsKd ;a&;tajccHI cJjG cm;qufqrH _ 33
trsdK;orD;tcGifhta&; 36
uav;oli,fqdkif&mtcGifhta&; 41
vlenf;pkrsm; 43
rl&if;XmaevlrsdK;rsm; 47
vufeufudkifyÉdyuQrsm;umv 50
wOD;csif;wdkif=um;r_rsm; 55
txl;pHkprf;ppfaq;a&;t&m&Sdrsm; 58
vl@tcGifhta&;r[mrif;}uD;±Hk; 63
tjynfjynfqdkif&mtvkyform;tzJG@csKyf 65
tpdk;&r[kwfaomtzJG@tpnf;rsm; 70
vl@tcGifhta&;ynmay; 72
vl@tcGifhta&;a=unmpmwrf; 75
5
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
vlŒtcGifhta&;
Ô vl@tcGifhta&;qdkonfrSmtb,fenf;?
xdt
k ,ltqrsm;udk ,ae@wiG f vl@tcGit
hf a&;rsm;jzpfonf[I l wGiw
f iG f
us,fus,f ajymqdkaejcif;jzpfonf? EdkifiHwumESifh EdkifiHawmfw&m;Oya'rsm;
a&;qJ&G mwGif xdt
k ,ltqrsm;udk aqG;aEG;I xnfo h iG ;f a&;qJG jyXmef;vmcJ=h u
onf? w&m;Oya't& tumtuG,af y;&rnfh t&mrsm;tjzpf todtrSwf
ðyvmcJh=uonf?
6
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
Ô vlt
@ cGit
hf a&;t,ltqrsm;onf wuBmvH;k ESihf
tñuH;0ifygovm;?
7
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
vmcJo h nf? 18 &mpkEiS hf 19 &mpkumvtwGi;f rsm;u Oa&mywdu k w f iG f “vlonf
vlom;jzpfaom obm0w&m;a=umifh tcGifhta&;ydkifqdkifcGifh &Sdonf? EdkifiH
wEdkifiH. EdkifiHom;jzpfaoma=umifh/ vlrsdK;ESifh bmoma&;tkyfpk0ifjzpfaom
ta=umif;tcsurf sm;a=umifh rnforl S tcGit hf a&; ydrk ykd ikd q
f ikd cf iG rhf &S”d [laom
obm0tcGit hf a&; (Natural Rights) t,ltqay:xGe;f cJo h nf? vlom;wdik ;f
wef;wljzpfonf [laom t,ltqudk a&S;ESpfaygif;rsm;pGmxJu xdkobm0
tcGifhta&;Oya'xJwGif vufcHcJh+yD;om; jzpfonf? odk@aomf vpfvsL&_r_rsm;/
tpJrG sm;ESihf wef;wlnrD #ru _ kd vufrcHonfh rSm;,Gi;f aom t,l0g'rsm;a=umifh
cJjG cm;zdEydS rf r_ sm;onf ,ae@wikd w f nf&adS eqJjzpfonf? xdt k ,l0g' rsm;u aeI
a&S;,cifESifh,ckrsufarSmuftcsdeftxd vdifuJGjym;r_/ tom;ta&mifvlrsdK;/
rsK;d &d;k ESihf bmoma&;t,ltq uJjG ym;r_ukd tajccHonfh u|eðf yjcif;rsm;/ zdEydS f
cJ G j cm;r_ r sm; jzpf a y:ap&ef v_ H @ aqmf a y;aevsuf & S d o nf u d k 0rf ; enf ; zG , f
awG@jrifae&vsuf&Sdonf?
8
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
vlŒtcGit
hf a&;umuG,rf +
Ô vlt
@ cGit
hf a&; umuG,rf q
_ akd om t,ltq rnfuo
hJ @kd
wdk;wufjzpfay:vmoenf;?
9
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
xm;aomfvnf; wcgw&HwGif tcsdK@EdkifiHrsm;wGif Oya'rsm;jzifh ydwfyifuef@owf
xm;onfuv kd nf; awG@&wwfonf? Oya'jzifo h mrubJ vlra_ &;pepfrsm;jzifh
vnf; xdtk cGithf a&;rsm;udk uef@owfcaH e&onfukd ,ae@wikd f &ifqikd af e&vsuf
&Sdaeao;onf?
Ô Edik if w
H umu owfrwS jf yXmef;xm;onfh vlt
@ cGit
hf a&;
umuG,af &;wck vdt k yfonf qdak om t,ltq
b,fvdkay:aygufvmcJhovJ?
10
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
t+yD; Edik if t
H pd;k &rsm;jzifh yxrOD;qH;k zJ@G pnf;cJah om Edik if aH ygi;f csKyftoif;}uD; (The
League of Nations) . vkyfudkifcGifhwm0efrsm;xJwGif vl@tcGifhta&;[lI
a&;om;azmfjyxm;cJhjcif;r&Sdaomfvnf; xdktoif;}uD;onf EdkifiHwumtqifh
wGif vl@tcGit hf a&;umuG,Ef ikd af &; vkyif ef;rsm;udk aqmif&u G cf o
hJ nf? od@k aomf
EdkifiHtm;vHk;udk v$rf;ðcHvkyfaqmifEdkifcJhjcif;r&SdbJ EdkifiHtcsdK@wGif&Sdaom vlenf;pk
rsm;tm; tajctae taetxm;wckckt& umuG,fay;a&;twGufudkom
uef@owfvyk af qmifEikd cf o hJ nfukd awG@&onf?
11
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
wGif wurBmvH;k +idr;f csr;f a&;ESihf wd;k wufz@GH òz;a&; wd@k twGuf r&Srd jzpf av;pm;&ef
vdt
k yfaom vl@tcGit hf a&;udk umuG,af pmifah &Smuf&ef Edik if w H um vl@tcGihf
ta&; pmcsKyf,E , W m;rsm; vdt k yfonfqo kd nhf tcsuu f kd ydrk o
kd wdðy vufcv
H mcJh
=uonf?
Ô vlt
@ cGit hf a&;umuG,af &;udk Edik if w
H umuav;pm;&ef
vdtk yfonfqakd om t,ltqudk vufawGr@ nfuo hJ @kd
usifhoHk;vmygovJ?
12
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
xdu
k v
k or*~csmwmonf pmcsKyfpmwrf;wck jzpfaoma=umifh Oya' t&
pnf;aESmiftm;&Sdaomt&mjzpf+yD; EdkifiHwumOya'twGufvnf; aumif;rGef
aom tiftm;w&yfjzpfonf? vl@tcGit hf a&;rsm;udk xGe;f um;atmif vkyaf qmif
&ef/ vl@tcGit hf a&;rsm;udk apmifah &Smufay;&ef/ xd&k nf&, G cf surf sm; atmifjrif
ap&eftwGuf tjcm;EdkifiHrsm;ESifh vnf;aumif;/ ukvor*~ESifhvnf;aumif;
yl;aygi;f aqmif&u G &f ef ukvor*~ tzJ@G 0if Edik if w
H ikd ;f onf ukvor*~csmwmt&
wm0eftjynfht0&Sdonf? odk@aomf xdkcsmwmxJwGif vl@tcGihfta&;rsm;udk
tao;pdwf zGifhqdk&Sif;jyxm;jcif; r&Sdovdk tzJG@0ifEdkifiHrsm;. vkyfaqmifr_udk
wm0ef,al pmif=h unfEh ikd of nfh ,E ,W m; ryg0ifcahJ cs?
13
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
vlŒtcGifhta&;Oya'
Ô vlt
@ cGit
hf a&;Oya' rnfuo
hJ a@kd y:xGe;f vmcJo
h enf;?
Ô vlt
@ cGit
hf a&; a=unmpmwrf;wGif rnfonft
h cGit
hf a&;rsm;
azmfjyxm;ygoenf;?
14
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
tcGifhta&;rsm;wGif -
touf&SifcGifh/ vGwfvyfcGifh/ vHkðcHcGifh/
u|efðyjcif;ESifh ESdyfpufjcif;rS uif;vGwfcGifh/
Oya'a&S@wGif wef;wlnDcGifh/
rw&m;zrf;qD;r_/ csKyfaESmifr/_ jynfEiS rf r_ S umuG,jf cif;/
r#waom w&m;pD&ifr_&&SdcGifh/
ukd,fydkifypPnf; ydkifqdkifcGifh/
EdkifiHa&;wGif yg0ifvkyfaqmifcGifh/
vufxyfxdrf;jrm;cGifh/
vGwv f yfpmG awG;ac:cGifh/ ,Hk=unf/udk;uG,fcGifh/
vGwv f yfpmG xkwaf z:ajymqdck iG /hf
+idrf;csrf;pGmpka0;cGi/fh tzJG@zJG@pnf;cGifh/
rdrw d ikd ;f jynf&dS tpd;k &wGiyf g0ifciG hf wd@k jzpfonf?
15
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
tydk'faygif; (30) &Sdonfhteuf a=unmpmwrf;. tydk'f (1) wGif
vlom;wdik ;f onf wlnaD om *k%o f u
d mQ ESihf tcGit
hf a&;&Sad =umif; azmfjyxm;
onf? tyd'k f (2) wGif rnfow l OD; wa,mufurkd S rnfonft h a=umif;tcsuf
rsm;a=umifh xdt k cGit
hf a&;rsm;tm; cJjG cm;cHpm;apcGihf r&S&d [k azmfjyxm;onf?
tyd'k f (3) rS (27) twGi;f wGif oufqikd &f mvl@tcGit hf a&;rsm;udk azmfjyxm;+yD;
tyd'k f (28) rS (30) txdwiG f xdtk cGit hf a&;rsm;udk vlwikd ;f av;pm;vduk ef m&ef
wm0efrsm;udkazmfjyxm;onf?
16
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
Edik if w
H umu xdpk mwrf;tay: wefz;kd xm;r_ukd 1968 ckEpS f wD[&D ef òr@wiG f
usi;f ycJah om Edik if w H um vl@tcGit hf a&; nDvmcHwiG f twdtvif; awG@jrifEikd f
onf? xdn k v D mcHwiG f wufa&mufaom Edik if t H oD;oD;u “Ta=unmpmwrf;
onf ukvor*~tzJG@0if EdkifiHrsm;ESifh EdkifiHwum todkif;t0dkif;wdk@taejzifh
urBm@vlom;wdk@. tcGifhta&;rsm;udk csdK;azmufapmfum;jcif;rðy&ef wm0ef&Sd
a=umif; txift&Sm; azmfjyxm;onf” [k wcJeuf oabmwlvufccH o hJ nf?
aemifEpS af ygi;f (25) ESpt f =umwGif xyfru H si;f ycJah om AD,ifem Edik if w
H um v@l
tcGit hf a&; nDvmcHwiG v f nf; wufa&mufvmaom Edik if aH ygi;f 171 Edik if w H @kd u
“Edi
k if aH &;/ pD;yGm;a&;/ vlra_ &;pepfrsm;ra&G; Edik if w H ikd ;f onf Tpmwrf;yg tcGihf
ta&;rsm;ESifh tajccHvGwfvyfcGifhrsm;udk xGef;um;atmif vkyfaqmif&ef/
umuG,af y;&ef wm0ef&o dS nf” [k a=unmcJo h nf?
17
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
EdkifiHa&;tcGifhta&;qdkif&m oabmwlpmcsKyf. aemufqufwJGpmcsKyf ESpfck
wd@k jzpfonf? aemufqufwpGJ mcsKyf teuf yxraemufqufwpGJ mcsKyfrmS Edik if H
om;ESifh EdkifiHa&;tcGifhta&;qdkif&m pmcsKyfygtcsufrsm;tm; csdK;azmuf
usL;vGecf &H onfh vly*k Kd~ vf wOD;wa,mufcsi;f u xdu k sL;vGecf &H r_ukd oufqikd &f m
aumfrwDxo H @kd wdik =f um;Edik cf iG ðhf yaom pmcsKyf jzpfonf? aemufqufwGJ 'kw, d
pmcsKyfrmS pmcsKyftzJ@G 0if Edik if rH sm;taejzifh ao'%f tjypfay;r_ukd zsuo f rd ;f &efEiS hf
oufqikd o f nfh pmcsKyfjzpfonf? Edik if w H um tpd;k &wd@k onf tjynfjynfqikd &f m
vl@tcGifhta&; a=unmpmwrf;wGif yg0ifaom vl@tcGifhta&;wckcsif;udk
oabmwlygonf[k qdkae,Hkr# rvHkavmufawmhbJ xdktcGifhta&;rsm;ESifh
ywfoufI rdrdwdk@ tpdk;&taejzifh rnfodk@vkyfaqmif taumiftxnf
azmfaeonfukd xdyk ifrpmcsKyfrsm;wGif yg0ifaom vl@tcGit hf a&; tcsurf sm;jzifh
wdkif;wmoufaojy&awmhonf?
xdo
k @kd yifrpmcsKyfEpS cf u
k kd jyXmef;Edik cf jhJ cif;u 1950 ckEpS w
f iG f ukvor*~
wGif qH;k jzwfcohJ nfh Edik if o
H m;/ Edik if aH &;tcGit hf a&;rsm;ESihf pD;yGm;a&;/ vlr_a&;/
,Ofaus;r_qdkif&m tcGifhta&;rsm;onf wckESifhwck qufpyfr_&Sdae+yD; tjyef
tvSef rSw D ,G v f su&f o
dS nf [laomqH;k jzwfcsuu f kd wenf;tm;jzifh oufao
jyaeonf?
Ô Edik if w
H um vlt @ cGit
hf a&; oabmwlpmcsKyfrsm;ESihf
tjynfjynfqikd &f m vlt @ cGit
hf a&; a=unmpmwrf;wd@k
rnfuo hJ @kd uGmjcm;ygoenf;?
Ekid if w
H um vl@tcGit hf a&; pmcsKyfrsm;ESihf a=unmpmwrf; uGmjcm;csuf
rSm pmcsKyfrsm;wGif xdpk mcsKyfukd vufrw S x f ;kd xm;aom Edik if rH sm;tay: pnf;aESmif
tm; &Sjd cif;jzpfonf? pmcsKyftzJ@G 0if Edik if rH sm;taejzifh pmcsKyfwiG f azmfjyxm;onfh
tcGifhta&;rsm;ESifh ywfoufI rdrdwdk@ aqmif&Guftaumiftxnfazmfaer_
18
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
rsm;udk owfrw S x
f m;aom tcsed u f mv tydik ;f tjcm;t& tpD&ifcpH m wifjy
&onf? pmcsKyfyg vkyfxHk;vkyfenf; tqifhqifhudk av;pm;vdkufem&onf?
tjynfjynfqikd &f m a=unmpmwrf;wGif xdo k @kd tpD&ifcjH cif;/ taumiftxnf
azmf&jcif; vkyaf qmif&onfh pnf;aESmiftm; r&Sad y? od@k aomf vufrw S af &;xd;k
p&mrvdak omfvJ ukvor*~ tzJ@G 0ifwikd ;f onf ukvor*~ csmwmudk vufrw S f
a&;xd k ; vd k u f u wnf ; u pmwrf ; yg tcsuf r sm;ud k av;pm;vd k u f e m&ef
tvdt k avsmuf wm0ef&o dS mG ;+yDjzpfonf?
Ô Edik if w
H um vlt
@ cGit
hf a&; oabmwlpmcsKyfrsm;udk
ajymif;vJjyifqifI &ygovm;?
yifrpmcsKyfukd vufrwS x
f ;kd xm;ojzifh tvdt
k avsmuf aemufqufwGJ
pmcsKyfudk oabmwl&m ra&mufyg? xdkodk@ aemufqufwJGpmcsKyfrsm;tjzpf
ay:aygufvmaom pmcsKyfrsm;udk yifrpmcsKyfudk vufrSwfxdk;xm;onfh EdkifiH
rsm;u vufcv H u
kd ef mrnfjzpfa=umif; oD;jcm; jyefvnfvufrw
S xf ;kd &ef vdt
k yf
onf?
19
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
Ô jcGi;f csufxm; vufrw
S af &;xd;k jcif; qdo
k nfrmS tb,fenf;?
Edik if w
H Edik if u
H oabmwlpmcsKyfwiG f yg0ifaom tcsut f vuf tyd'k f
rsm;udk ESpo f ufaomfvnf; yg0ifonfh tcsKd @tyd'k rf sm;udk vuf&w dS iG f taumif
txnfazmfaqmif&ef cufcaJ eygu od@k r[kwf xdt k yd'k yf gtcsuu f kd rvdv k m;ygu
xdt k yd'k u f kd csev f yS I
f pmcsKyfukd vufrw
S x f ;kd jcif;udk jcGi;f csux f m; vufrw S xf ;kd jcif;
(Reservation) [k ac:onf? od@k aomf xdo k @kd jciG ;f csux
f m; vufrw S af &;xd;k jcif;udk
tuef@towfjzifo h m vkyaf qmif&ef/ rnfonft h wGuaf =umifh xdo k @kd jcGi;f csuf
xm;I vufrSwfa&;xdk;&jcif;udk aocsmpGm &Sif;vif;azmfjy&ef ukvor*~u
Edik if rH sm;tm; yef=um;xm;onf?
20
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
Edik if o
H m;ESihf Edik if aH &;tcGit
hf a&;
Ô Edik if o
H m;ESihf Edik if aH &;tcGit
hf a&;qdik &f m oabmwlpmcsKyfwiG f
rnfonfh tcGit hf a&; rsm;udk tumtuG,af y;xm;ygovJ?
21
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
rnfonfhumvwGifrqdk tajccHtcGifhta&;rsm;udk qdkif;iHhjcif;/ usL;vGefjcif;
rðy&ef[k xdkpmcsKyfxJrSmyif owfrSwfxm;jyefygonf? xdktcGifhta&;rsm;rSm
touf&iS v f ðkH cHciG /hf w&m;Oya'a&S@wiG f wef;wlnrD #ciG /hf ESyd pf ufjcif;ESihf u|eðf yjcif;rS
uif;vGwcf iG /hf vGwv f yfpmG awG;ac:cGi/hf vGwv f yfpmG ,H=k unf ud;k uG,cf iG /hf au|;jrD‡
ray;Edik af om tcsuaf =umifh axmifcsjcif;ESihf aemufa=umif;jyef tjypfay; ta&;
,lrw
_ @kd rS uif;vGwcf iG w hf @kd jzpf+yD; xdt
k cGit
hf a&;rsm;udk rnfonfu h mv rnfonfh
ta=umif;a=umifrh S qdik ;f iHjh cif;/ usL;vGejf cif;wd@k vkyaf qmifciG rhf &Sad y?
Ô Edik if o
H m;ESihf Edik if aH &;tcGit
hf a&;qdik &f m Edik if w
H um oabmwl
pmcsKyfyg tcsufrsm;tm; taumiftxnfazmfru _ kd rnfuo
hJ @kd
vkyfaqmifygovJ?
xdpk mcsKyf. tyd'k f (28)t& tzJ@G 0if (18) OD;yg0ifaom vl@tcGit hf a&;
aumfrwD (Human Rights Committee) udk zJ@G pnf;xm;ygonf? xdak umfrwD0if
(18) OD;udk pmcsKyftzJ@G 0if Edik if rH sm;u a&G;cs,w f ifajr‡muf&+yD; vGwv f yf u|r;f
usiaf om olrsm;jzpf&ygrnf? oufqikd &f mEdik if u H kd ud,k pf m;ðyaomolrsm; rjzpf
&yg? xdkaumfrwDuae+yD; pmcsKyftzJG@0if EdkifiHrsm;. pmcsKyfygtcsufrsm;udk
taumiftxnfazmf aqmif&Gufr_ESifh ywfoufI apmifh=uyfavhvmygonf?
oufqikd &f mpmcsKyftzJ@G 0ifEikd if rH sm;u wifoiG ;f vmaom yHrk eS t f pD&ifcpH m rsm;udk
aumfrwDu vufcI H Edik if t
H pd;k &rsm;. taumiftxnfazmf vkyaf qmifru _ kd
avhvmygonf? xdo k @kd tvSnu hf sEikd if u
H wifoiG ;f vmaom yHrk eS t f pD&ifcpH m
rsm;udk aumfrwD0ifrsm;u vltrsm;a&S@wGif avhvmygonf? xdkodk@avhvm
&mwGif vdt k yfygu ar;jref;Edik &f eftwGuf oufqikd &f mEdik if u H ,
kd pf m;vS,u f v kd nf;
zdwfac:xm;ygonf? tpD&ifcHpmudk avhvm+yD;qHk;ygu aumfrwDuaeI
rdrdwdk@awG@jrif,lqonfht"dutcsufrsm;/ t}uHay;csufrsm;/ oufqdkif&m
Edik if tH aejzifh ,ckxuf ydrk akd umif;rGeaf tmif taumiftxnfazmf vkyaf qmif
oifo h nf[k aumfrwDu ,lqaom tcsurf sm;udk xkwjf yefa=unmonf?
22
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
aumfrwDtaejzifh pmcsKyfygtyd'k f (41) t& Edik if w
H cku tjcm;Edik if H wck.
pmcsKyfygtcGifhta&;rsm;tm; csdK;azmufr_tay: wdkif=um;onfh wdkif=um;r_
rsm;udkvnf; vufcHpOf;pm;Edkifonf? odk@aomf ,cktcsdeftxd EdkifiHwEdkifiHu
tjcm;Edik if w
H Edik if t
H ay: wdik =f um;aomtr_ ray:ayguaf o;yg?
Ô xdo
k o
@kd wif;ay;ydt
@k pD&ifcrH o
_ nf rnfr#oufa&mufr&_ ydS govJ?
23
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
ta=umif;t&mrsm;udk ta&;w,l avhvmEdkifapa&;twGuf vdktyfovdk
vkyaf qmifay;ap&ef aumfrwDu wdu
k w
f eG ;f xm;onf?
Ô vltcGit
hf a&;aumfrwDxH vlwOD;wa,mufcsif; wdik =f um;Edik f
ygovm;?
24
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
jcif;rSm oufqdkif&m EdkifiHtaejzifh xdktr_ESifh ywfoufaom ajz&Sif;r_rsm;/
ta&;,laqmif&u G af eqJ&ydS gu rnfuo hJ @kd aqmif&u G af eqJ jzpfonf [laom
tcsufrsm;ESifh ywfoufI ar;cGef;xkwf&efjzpfygonf? xdkodk@ay;ydk@t+yD; (6)
vtwGi;f xdo k ufqikd &f mEdik if u
H xdt k jzpftysuEf iS hf ywfoufI &Si;f vif;ajymqdk
aom tcsurf sm;/ tu,fI xdt k jzpftysuEf iS hf ywfoufI wpHw k &m ta&;,l
aqmif&u G f xm;+yD;jzpfygu rnfuo hJ @kd aqmif&u G x
f m;a=umif; azmfjya&;om;
onfh pmudk aumfrwDxH jyefvnfay;yd@k tpD&ifc&H ygonf? xdo k @kd Edik if t
H pd;k &u
wifjyaom tpD&ifcpH mrsm;/ wdik =f um; aomol od@k r[kwf ud, k x f v d ufa&muf
usL;vGecf &H olw@kd u wdik =f um;aom tcsurf sm; tm;vH;k udk aumfrwDu avhvm&
ygonf? xd@k aemuf aumfrwDtaejzifh xdt k r_upd EP iS hf ywfoufI rnfo@kd awG@jrif
,lqa=umif;/ rsm;aomtm;jzifh EkdifiHawmftpdk;&taejzifh rnfodk@ ta&;,l
aqmif&u G af y;oifah =umif; azmfjyxm;onfh tcsurf sm;udk oufqikd &f mEdik if EH iS hf
wdik =f um;olw@kd xH jyefvnfay;yd@k ygonf? xdo k @kd aumfrwD. awG@jrif,q l csuf
rsm;ESihf qH;k jzwfcsurf sm;udk trsm;od&EdS ikd af tmif a=unmygonf?
25
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
tcsd K @Ed k i f i H r sm;u vd k u f e maqmif & G u f & mwG i f v nf ; trS e f w u,f
=unf=unfomomjzifh vdkufemjcif;rsdK;r[kwfbJ rjiif;omI vdkufemonfh
oabmrsKd ;rsm;vnf; &Sw d wf onf? Oyrm - e,fomvefEikd if t H ay: aumfrwDu
qHk;jzwfcsuf/ awG@jrif,lqcsuf csrSwfonfhtcg e,fomvefEdkifiHu xdkodk@
qHk;jzwfvdkufonfudk tomw=unf vufcHonfr[kwfbJ aumfrwDtay:
av;pm;aomtm;a=umifhom xdkodk@vdkufavsmaqmif&GufcJhjcif; jzpfonf[k
xkwjf yefajymqdck +hJ yD; qH;k jzwfonft h wdik ;f vdu
k ef mcJo
h nf?
od@k &mwGif aumfrwDu qH;k jzwfcsurf sm;/ awG@jrif,q l csuu f kd jynfjh ynfh
00 vdkufemaom om"ursm;vnf; &Sdygonf? Oyrm - zifvefEdkifiHonf
aumfrwDu av;pm;vdkufemoifhonf[k xkwfazmfajymqdkonfhtwdkif; rdrd
Edik if o
H m;r[kwo f rl sm;tm; xdr;f odr;f xm;jcif; qdik &f mOya'udk ðyjyifajymif;vJ
cJ,
h rkH u xdok @kd xrd ;f odr;f cHc&hJ olrsm;udyk if avsmaf =u;ay;cJo
h nf? arm&pfo#Eikd if H
onfvnf; arm&do#trsKd ;orD;rsm;u wdik =f um;cJo h nfh vdiu
f jGJ ym;r_ukd tajccHI
rdom;pkb0twGif; tpdk;&u 0ifa&mufpGufzufonf[kqdkaom tpdk;&.
Oya'wckudk aumfrwDu vufcHoHk;oyfcJhonfhtwdkif; arm&do#tpdk;&u
ajymif;vJay;cJhonf?
26
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
pD;yGm;a&;/ vlra+ &;ESihf ,Ofaus;r+tcGit
hf a&;
27
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
vGwv f yfu|r;f usiaf omolrsm; jzpf&ygrnf? oufqikd &f mEdik if uH kd ud,
k pf m;ðyaom
olrsm;rjzpf&yg? xdak umfrwDuaeI pmcsKyftzJ@G 0ifEikd if rH sm;u pmcsKyfygtcsurf sm;
tm; rnfuo hJ @kd taumiftxnfazmf aqmif&u G af eonfukd apmif=h uyfavhvm
ygonf?
aumfrwDonf Edik if t
H oD;oD;. tpD&ifcpH mrsm;tay: rdrw d @kd oH;k oyf
awG@jrifcsurf sm;ESihf aemufq;kH tqifh qH;k jzwfcsurf sm;udk pD;yGm;a&;ESihf vlra_ &;
aumifpDxHodk@ ESpfpOftpD&ifcH wifjy&onf? xdktpD&ifcHpmwGif pmcsKyfyg tcGifh
ta&;rsm;ukd vufawG@taumiftxnf azmf&mwGif ñuHawG@&onft h csurf sm;/
tcuftcJrsm;ESihf a&S@quft}uHðycsurf sm;vnf; yg0ifavh&ydS gonf? xdt k csuf
28
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
rsm;onf trsm;jynfolwdk@tm; today;onfh ta&;}uD;aom tcsufrsm;
jzpfygonf?
Ô vlt
@ cGit hf a&;ESifh ywfoufI Edik if t
H pd;k &wd@k av;pm;vdu k ef m&ef
wm0ef&o dS nf[Il Edik if w
H umu owfrw S jf yXmef;jcif;onf
xdEk idk if aH &;. jynfwiG ;f a&;udk 0ifa&muf pGuzf uf&m
ra&mufb;l vm;?
Ekid if w
H umqufqaH &;ESihf ywfoufaom "avhx;kH pH Oya'rsm;wGif Edik if H
wEdik if .H jynfwiG ;f a&;udk tjcm;Edik if w H Edik if uH 0ifa&mufpu G zf ufciG hf vH;k 0r&S[
d k
twdtvif; azmf!e$ ;f xm;onf? vl@tcGit hf a&;qdo
k nfrmS xdEk ikd if .
H jynfwiG ;f
a&;&mrsm;jzpfonf[k vGefcJhaom umvaygif;rsm;pGmu oabmaygufcH,l
xm;cJ=h uonf? od@k &mwGif vl@tcGit hf a&; csKd ;azmufusL;vGefrr_ sm;onf urBmh
+idr;f csr;f a&;ESihf vH+k cHKa&;udk xdyg;aESmuf,u S af ponf[I l ,lqvmonfh tcsed rf S
pI ,cifu,lqxm;cJhaom vl@tcGifhta&; csdK;azmufr_qdkonfrSm EdkifiH
wEdik if . H jynfwiG ;f a&;jzpfonf[al om ,lqcsurf mS tvdt k avsmuf aysmuf
uG,foGm;cJhonf? 1993 ckESpf AD,ifem vl@tcGifhta&;nDvmcHwGif xkwfjyef
cJhaom a=unmcsufESifh a&S@vkyfief;pOfwGif “vl@tcGifhta&;rsm; xGef;um;ap
&efEiS hf ‚wd@k ukd umuG,&f efrmS Edik if w H umtodik ;f t0dik ;f u w&m;0iftodtrSwf
ðyxm;aom tcsufrsm;jzpfonf” [k azmfjyxm;onf? xdk@jyif 1993 ckESpf
'DZifbmv 20 &ufae@u taxGaxGnv D mcHuaeI xkwjf yefa=unmcJah om
ukvor*~ qH;k jzwfcsut f rSwf 48§125 . tyd'k f (3) ESihf (5) wGiv f nf; “urBmh
ukvor*~EiS hf tzJ@G 0ifEikd if rH sm;tm;vH;k . wm0efEiS hf 0wW&m;rSm vl@tcGit hf a&;ESihf
29
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
tajccHvw G vf yfciG whf @kd xGe;f um;apa&;ESihf av;pm;apa&;udk tm;ay;tm;ajr‡muf
ðy&efEiS hf vl@tcGithf a&; csKd ;azmufrr_ sm; jzpfymG ;ygu 0dik ;f 0ef;owdcsyf apmif=h uyf
ay;&ef” jzpfonf[k azmfjyxm;ygonf? xdq k ;kH jzwfcsurf mS yif “vl@tcGithf a&;
rsm;ESihf tajccHvw G v f yfciG w hf @kd ukd umuG,af &;/ xGe;f um;apa&;ESihf tjrifq h ;kH
em;vnfoabmayguaf pa&;onf Edik if w H um todik ;f t0dik ;f u w&m;0iftod
trSwfðyxm;aom tcsufrsm;jzpfonfhtwGuf xdkvkyfief;rsm;udk aqmif&Guf
&mwGif rsuEf mS vdu k jf cif;/ yk*v ~ u d tpJjG zifh vkyaf qmifjcif;rsm;uif;onfh rl0g'rsm;
xm;&SdI aqmif&Guf&rnf” [k azmfjyxm;jyefygonf? xdk@a=umifh vl@tcGifh
ta&;ESifh ywfoufI Edik if t H pd;k &wd@k av;pm;vdu k ef m&ef wm0ef&o dS nf[Il Edik if H
wumu owfrSwf jyXmef;jcif;onf EdkifiHwumu wm0ef&Sdonfhtwdkif;
vkyfaqmifjcif;omjzpfonf?
vl@tcGit
hf a&; csKd ;azmufrE_ iS yhf wfoufI Edik if w H umu 0dik ;f 0ef;jypfwif
ta&;,ljcif;cH&aom Edik if rH sm;onf ukvor*~csmwm. tyd'k f 2 (7) wGif azmfjy
xm;onfh “EkdifiHwEdkifiH&Sd jynfwGif;Oya'rsm;. w&m;pD&ifxHk;rsm; atmuf
wGi&f adS om ta=umif;t&mrsm;udk ukvor*~taejzifh 0ifa&mufpu G zf ufjcif;
rðy&” [laomtcsufudk axmufjyI EdkifiHwum. ta&;,lapmifh=uyfr_udk
umuG,af jymqdw k wf=uonf? od@k aomf xdo k @kd ajymqdck surf sm;onf Edik if w H um
Oya'rsm;atmufwiG &f adS om xdEk ikd if t
H pd;k &. wm0ef0wW&m;rsm; ysuu f u G jf cif;udk
umuG,&f eftwGuf qifajcay;av#mufvjJ cif;omjzpfonf[I l Edik if wH umu
vufcHvmcJh=uonf?
30
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
Ô Edik if w
H um vlt
@ cGit
hf a&;Oya'otjyif aemufxyf
ta&;}u;D aom vlt @ cGithf a&; oabmwlpmcsKyfrsm;
&Sdygao;vm;?
Edik if w
H um vl@tcGit
hf a&;Oya'owGif yg0ifaom tjynfjynfqikd &f m
vl@tcGit
hf a&; a=unmpmwrf;ESihf yifrpmcsKyfw@kd tjyif ‚wd@k xw
J iG f ryg0ifao;
aom tjcm;tao;pdwf tcGit hf a&;rsm;ESihf ywfoufI ukvor*~ taxGaxG
nDvmcHESifh ukvor*~&Sd tjcm;Oya'ðyEdkifaomXmersm;u jyXmef;xm;onfh
vl@tcGifhta&; oabmwlpmcsKyfrsm; (Conventions)/ vl@tcGifhta&;qdkif&m
a=unmcsufrsm; (Declarations)ESihf t}uHay;csurf sm; (Recommendations)
ajrmufrsm;pGm&Sdygao;onf?
31
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
vlom;rsKd ;EG,pf w
k ckv;kH tjrpfðywfowfjzwfr+
Ô vlom;rsdK;EG,pf w
k ckv;kH tjrpfðywfowfjzwfr_ (Genocide) ESifh
ywfoufI rnfo@kd wm;qD;vkyaf qmifrr_ sm; &Syd govJ?
32
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
vlrsKd ;a&;tajccHI cJjG cm;qufqrH +
33
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
xm;onf? xdak umfrwDuaeI pmcsKyftzJ@G 0ifEikd if rH sm;. pmcsKyftay: av;pm;
vdkufemr_udk avhvmapmifh=uyfonf? aumfrwD. wm0efrSm oufqdkif&m
Edik if rH sm;u tvSnu fh swifoiG ;f aom tpD&ifcpH mudk avhvmI Edik if t H pd;k &rsm;u
pmcsKyftcsurf sm;ESihf ywfoufI rnfuo hJ @kd av;pm;vdu k ef mr_ &So
d nfukd avhvm
oHk;oyfonf? xdkodk@avhvmaepOftwGif; oufqdkif&m tpdk;&udk,fpm;vS,f
&Sad e&+yD; tpd;k &taejzifh av;pm;vdu k ef m&ef wm0ef&rdS u _ kd vkyuf ikd af qmif&u G f
ap&ef aumfrwDu xdu k ,
kd pf m;vS,rf w S qifh wdu k w
f eG ;f ajymqd&k onf? aemufq;kH
tqifw h iG f aumfrwDu xdo k ufqikd &f mEdik if tH aejzifh pmcsKyfygtcGit hf a&;rsm;ESihf
ywfoufI xdk@xuf ydkrdkaumif;rGefatmif taumiftxnfazmf aqmif&Guf
oifah om tcsurf sm;/ aumfrwD. t}uHay;wifjycsurf sm;ESihf awG@jrifo;kH oyfcsuf
rsm;udk xkwjf yef&onf?
34
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
Ô vlrsdK;a&; cJjG cm;qufqrH _ yHpk t
H m;vH;k yaysmufa&;qdik &f m
aumfrwDxo H @kd vlwOD;wa,mufcsif; wdik =f um;Edik yf govm;?
35
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
trsdK;orD;tcGifhta&;
Ô vdiu
f jGJ ym;r_tay: tajccHI cJjG cm;zdEydS rf _ yaysmufa&;ESihf
oufqikd af om Edik if w
H um oabmwlpmcsKyf&ydS govm;?
vdiu
f jGJ ym;r_utkd ajccHI enf;rsKd ;pHjk zifh cJjG cm;zdEydS rf t
_ m;vH;k yaysmufa&;
qdik &f m oabmwlpmcsKyf (Convention on the Eliminiation of All Forms of
Discrimination Agianst Women- CEDAW) &Sy d gonf? xdpk mcsKyfukd 1979
ckEpS f 'DZifbmv (18) &ufae@wiG f ukvor*~ taxGaxGnv D mcHu jyXmef;cJ+h yD;
1981 ckESpf pufwifbmv (2) &ufae@wGif touf0ifvmcJhonf? ,cktcg
Edik if aH ygi;f (150) ausmu f oabmwlvufrw S f a&;xd;k xm;vsu&f o dS nf?
pmcsKyf. tyd'k f (17) t& vGwv f yfu|r;f usiaf om trsKd ;orD; (23)
OD;udk pmcsKyfaumfrwD0iftjzpf cef@tyfxm;onf? xdak umfrwD0ifrsm;onf Edik if H
rsm;u tvSnu hf s yHrk eS w
f ifoiG ;f aom tpD&ifcpH mrsm;udk avhvmI xdEk ikd if t
H pd;k &
36
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
u trsKd ;orD;qdik &f m tcGit hf a&;rsm;ESihf ywfoufI rnfuo hJ @kd taumiftxnf
azmf aqmif&u G af eonfukd avhvmoH;k oyfonf? tpd;k &r[kwaf om tzJ@G rsm;
uvnf; aumfrwDxH ,SOòf yiftpD&ifcpH m (Shadow Report) ay;yd@k Eikd o f nf?
xdt
k pD&ifcpH mrsm;udk avhvmI aumfrwDonf pmcsKyfyg tyd'k t f vdu
k f od@k r[kwf
pmcsKyfygta=umif;t&mrsm;tvdu k f taxGaxGt}uHay;csurf sm; xkwjf yefonf?
1999 ckESpfwGif twnfðycJhonfh aemufqufwJGcsKyft& pmcsKyftzJG@0if EdkifiH
rsm;udk csdK;azmufcH&onfh vlwOD;csif;u wdkif=um;EdkifcGifh&Sdonf? odk@aomf
tzJG@0ifEdkifiH tcsif;csif; wdkif=um;Edkifjcif; r&Sdao;yg?
Ô bma=umifh trsdK;orD;tcGit
hf a&;twGuf oD;oefp@ mcsKyfwck
vdktyfwmvJ?
37
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
oabmwlpmcsKyf. &nf&, G cf surf mS trsKd ;orD;ESihf trsKd ;om;wd@k t=um; wef;wl
nDr_ &&Sad p&efEiS hf twif;t=uyf vufxyfxrd ;f jrm;jcif;/ tdrw f iG ;f t=urf;zuf
jcif;ESihf use;f rma&;/ ynma&; cHpm;cGirhf sm; wqifeh rd chf pH m;ae&jcif;ponfh trsKd ;
orD;rsm;tay: cJjG cm;zdEydS cf &H r_rsm;udk wm;qD;umuG,&f efjzpfonf?
vl@tcGit hf a&;qdo k nfrmS usm;r ra&G; cHpm;ydik cf iG &hf adS omfvnf; vdif
uJjG ym;r_tay: tajccHI trsKd ;orD;rsm;rSm trsKd ;om;avmuf zH@G +zdK;wd;k wufrw _ iG f
cHpm;ydik cf iG rhf sm; r&Sad o;onfuakd wG@&onf? trsKd ;orD;. yg0ifciG Ehf iS hf qH;k jzwfcsuf
toHrsm; wifjy&mwGif tqifeh rd v hf su&f o
dS nf? vdiu f jGJ ym;r_a=umifh vdiyf ikd ;f qdik &f m
apmfum;r_ro S nf tdrw f iG ;f t=urf;zufrt _ xd t=urf;zufrt _ rsKd ;rsKd ;udk trsKd ;
orD;rsm; cHpm;ae&vsu&f o dS nf? vlom;csi;f twlwjl zpfaomfvnf; trsKd ;orD;
jzpfaoma=umifh tjcm;vlom;rsm; cHpm;av;pm;cHae&aom tcGit hf a&;rsm;udk
&&Scd pH m;ydik cf iG rhf &Sad oma=umifh trsKd ;orD;tcGit hf a&;rsm;udk umuG,f awmif;qdk
onfh oabmwlpmcsKyf oD;oef@ay:ayguv f mcJ&h jcif; jzpfonf?
38
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
'kw, d nDvmcHukd 1980 ckEpS w f iG f 'de;f rwfEikd if H udyk if[rfòr@wiG v f nf;aumif;/
wwd,nDvmcHudk 1985 ckESpfwGif urfnmEdkifiH em±dkbDòr@wGifvnf;aumif;/
pwkwW nDvmcHudk 1995 ckESpfwGif w±kwfEdkifiH bD*sif;òr@wGifvnf;aumif;
toD;oD; usi;f yEdik cf o hJ nf? xdn k vD mcHtoD;oD;wGif urBm@trsKd ;orD;rsm; &ifqikd f
ñuHawG@&aomtajctaersm;udk avhvmaqG;aEG;cJ=h u+yD; trsKd ;orD;rsm;tay:
cJjG cm;zdEydS cf &H r_rsm; yaysmufa&;twGuf vkyaf qmif&rnfh vkyif ef;pOfrsm;udk csrw S f
Edik cf ohJ nf? pwkwt W }udrnf v D mcHwiG f zH@G òz;wd;k wufa&; vkyif ef;pOfrsm;wGif trsKd ;
orD;rsm; tifwu kd tf m;wdu k yf g0ifvmapa&;/ vlry_ wf0ef;usiw f iG f trsKd ;orD;rsm;
tqift h wef; wd;k wufvmapa&;ESihf ydrk akd umif;rGeaf om ynma&;tcGit hf vrf;
rsm; &&Sad &;rsm;tygt0if trsKd ;orD;rsm;b0 wd;k wufjrifrh m;vmapa&;twGuf
ta&;}uD;aom aqmif&u G cf surf sm; vkyaf qmifomG ;rnf[k qH;k jzwfc=hJ uonf?
39
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
taejzifh ydrk pkd rG ;f tm;xkwf óu;pm;vkyaf qmif=u&ef” aqmf=ocJo h nf?
xdk@jyif trsdK;orD;rsm;tay: t=urf;zufr_rsm;yaysmufa&; a=unm
pmwrf; (The Declaration on the Elimination of Violence against Women)
udk ukvor*~ taxGaxGnDvmcHu 1993 ckESpfwGif jyXmef;EdkifcJhonf? xdk
pmwrf;wGif ukvor*~tzJG@0if EdkifiHtm;vHk;taejzifh trsdK;orD;rsm;tm;
t=urf;zufru _ kd tjypfay;ta&;,l&efEiS hf umuG,w f m;qD;&eftwGuf vdt k yf
aom aqmif&u G rf r_ sm;udk vkyaf qmif&ef wdu k w
f eG ;f cJo
h nf? 1994 ckEpS f rwfvwGif
vl@tcGifhta&;aumfr&SifuaeI trsdK;orD;rsm;tm; t=urf;zufr_jzpf&jcif;/
ta=umif;&if;rsm;ESihf tusKd ;qufrsm;udk avhvmppfaq;Edik &f eftwGuf trsKd ;orD;
rsm; t=urf;zufrq _ ikd &f m txl;pHpk rf;ppfaq;a&;t&m&Sd (Special Rapporteur
on Violence against Women) udk cef@tyfwm0efay;cJo h nf?
40
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
uav;oli,fqdkif&mtcGifhta&;
Ô Edik if w
H umOya'rsm;wGif uav;tcGit
hf a&;rsm;udak &m rnfo@kd
umuG,af y;xm; ygovJ?
41
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
tpD&ifcHcdkif;jcif;udk vkyfaqmifEdkifonf? xdk@jyif EkdifiH. tpD&ifcHpmt& awG@jrif
oH;k oyf&onfh twwfynmydik ;f qdik &f m tultnDrsm;/ t}uHay;csurf sm;udk xdk
txl;at*sifpDrsm;xHodk@ today; tultnDawmif;cHEdkifonf? txl;ojzifh
ukvor*~ uav;rsm; &HyakH iGtzJ@G (UNICEF) onf uav;oli,frsm;qdik &f m
pmcsKyfygtcsufrsm; wdk;wufjrifhrm;atmifjrifa&;twGuf ta&;ygaom
tcef;rSaeI rdrw d @kd . awG@jrifo;kH oyfcsurf sm;/ t}uHay;csurf sm;/ taxGaxG
t}uH ð yr_ r sm;ud k xk w f j yef o nf ? uk v or*~ taxG a xG t wG i f ; a&;rS L ;
vufatmufwGif uav;tcGifhta&;rsm;ESifh ywfoufonfh txl;ta=umif;
t&mrsm;tm; okawoeðy avhvmaeaom taxGaxGnv D mcHo@kd vnf; t}uH
Om%frsm;ay;Edkifonf?
42
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
vlenf;pkrsm;
Ô vlenf;pkrsm;.tcGit
hf a&;rsm;udak &m ukvor~rSm
rnfou
@kd muG,af y;xm;ygovJ?
Ô Edik if w
H umOya'rsm;wGif vlenf;pktcGit
hf a&;rsm;udak &m
rnfou @kd muG,af y; xm;ygovJ?
43
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
xdak =unmpmwrf;. tzGiehf 'd ge;f wGif xdv
k el nf;pkrsm;. tcGit hf a&;rsm;
tm; wdk;wufjrifhrm;apa&;ESifh em;vnfoabmaygufa&;onf “vlr_todkif;
t0dkif; zHG@òz;wdk;wufa&;. tpdwftydkif;wckjzpfovdk w&m;Oya'pdk;rdk;a&;udk
tajccHonhf 'Drdkua&pD usifhpOfwckjzpfonf” [k azmfjya&;om;xm;onf?
a=unmpmwrf;. tydk'f (1) wGifvnf; EdkifiHrsm;taejzifh xdkvlenf;pkrsm;.
0daoovuQ%mrsm;udk todtrSwðf y&ef wd;k wufxeG ;f um;atmif vkyaf qmif
&ef vdt k yfa=umif; a&;om;xm;onf? ukvor*~ taxGaxG nDvmcHuvnf;
EdkifiHrsm;taejzifh “a=unmpmwrf;. rl0g'rsm; oufa&mufr_&Sdap&efESifh
xGe;f um;wd;k wuf&eftwGuf oifah vsmo f vdk w&m;a&;qdik &f mESihf tjcm;enf;
vrf;rsm; vkyu f ikd af qmif&u
G =f u&ef” yef=um;xm;onf?
44
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
onf[k pmcsKy. f tyd'k f (5) wGif azmfjyxm;onf? xd@k jyif tyd'k f (1) wGif rnfonfh
vltyk pf u
k rkd S cJjG cm;jcif;r&Sad p&[k ydwyf ifxm;jrpfxm;onf?
45
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
twGi;f trsKd ;om;a&;0g'ED iS hf tcsKyftjcmtm%mydik cf iG t hf wGuf awmif;qdrk r_ sm;
wdk;yGm;vmcJhonf? wdkif;jynftwGif; pkpnf;nD!GwfpGm aexdkifa&; qdkonfh
tcsufudk vlrsdK;pka&;/ bmoma&;/ vlrsdK;a&;/ vlr_a&;/ bmompum;ESifh
,Ofaus;r_qikd &f m qENjyawmif;qdrk r_ sm;u +cdr;f ajcmufvmvsu&f o dS nf” [k ol.
+idr;f csr;f a&; vkyif ef;pOf rde@f ceG ;f xJwiG f xnfo
h iG ;f ajymqdck o
hJ nf?
46
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
rl&if;XmaevlrsdK;rsm;
47
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
1982 ckEpS wf iG f rl&if;XmaevlO;D a&rsm;ESihf ywfoufaom tvkyt f zJ@G (UN
Working Group on Indigenous Populations) udk ukvor*~wi G f zJ@G pnf;
vdu k yf gonf? xdtk vkyt f zJ@G onf rl&if;XmaevlrsKd ;rsm;ESihf ywfoufI ukvor*~
,E , W m;twGi;f vuf&dS t"dutusq;kH vkyaf qmifaeaom tvkyt f zJ@G jzpfvm
ygonf? xdt k vkyt f zJ@G onf vl@tcGit hf a&; aumfr&Siaf tmuf&dS qyfaumfr&Six f H
tpd;k &rsm;. ay:vpDrsm;ESihf ywfoufI oH;k oyfcsurf sm;/ t}uHKðycsurf sm;udk
wifoGif;tpD&ifcHvsuf&Sdygonf? xdk@jyif rl&if;XmaevlrsdK; udk,fpm;vS,faygi;f
500 rS 600 txd wufa&mufI tjcm;ukvor*~ at*sipf rD sm;/ tpd;k &ESihf
tpdk;&r[kwfaom tzJG@rsm;tm; ‚wdk@. tjrifrsm;udk vGwfvGwfvyfvyf
'Dru kd a&pD enf;vrf;wus wifjycGi&hf o dS nfh tpnf;ta0;rsm; usi;f yay;vsuf
&Sdygonf?
48
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
XmaevlrsKd ;rsm;tm; vufvw G pf y,fowfjzwfjcif;/ Oya'rJh zrf;qD;csKyfaESmifjcif;
rsm;udk usL;vGev f su&f o
dS nf? xd@k twGuaf =umifh 1994 ckEpS f 'DZifbmv (10)
&ufae@rS aemifq,fEpS t f wGi;f umvtm; urBm@r&l if;XmaevlrsKd ;rsm;. q,fpk
ESpf (Decade of the World’s Indigenous People) tjzpf owfrw S x
f m;yg
onf? xdq k ,fpEk pS f owfrw S jf cif;. &nf&,
G cf surf mS rl&if;XmaevlrsKd ;rsm; awG@ñuH
ae&aom jy\em tcuftcJrsm;udk EdkifiHwum. yl;aygif;aqmif&Gufr_jzifh
tajz&SmEdik &f efjzpfygonf? ESppf Of =o*kwv f (9) &ufae@uv kd nf; tjynfjynf
qdik &f m rl&if;XmaevlrsKd ;rsm;ae@ (International Day of Indigenous People)
tjzpf owfrw S x f m;ygonf?
49
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
vufeufuikd yf Éyd uQrsm;umv
Edik if w
H um vlom;csi;f pmemaxmufxm;aom Oya'rsm; ay:ayguf
vmonfh ordik ;f a=umif;onf =uufajceDtoif; ay:ayguv f myHEk iS hf ordik ;f a=umif;
twlwyl ifjzpfonf? vuf&dS tjynfjynfqikd &f m =uufajceDvy_ &f mS ;r_ (Interna-
tional Red Cross and Red Crescent Movement) onf 1959 ckEp S f qdzk m&DEkd
wdkufyJGtwGif; '%f&m&ppfonfrsm;tm; aq;0g;ukoay;cJhaom qGpfvlrsdK;
[ife&D'l;eef@. vkyfaqmifcsufrS tpwnfaygufzGm;vmcJhjcif; jzpfonf? xdk
=uufajceDvy_ &f mS ;r_rS tpðyI ppfyt
GJ wGi;f ESihf vufeufuikd f yÉdyuQrsm;twGi;f &Sd
ppfonfrsm;/ oH@k yrf;rsm;/ '%f&m&olrsm;/ t&yfom;rsm;ESihf ywfoufI rnfuo hJ @kd
umuG,f apmifha&Smufoifha=umif;ESifh oufqdkifaom rl0g'rsm;csrSwf&ef
vdtk yfa=umif; tawG;tac:rsm; ay:ayguv f mcJjh cif;jzpfonf?
50
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
&efzufrcJjG cm;bJ ðypkapmifah &Smufay;&ef wm0ef&o
dS nf? xdpk mcsKyftjyif aemuf
qufwGJ pmcsKyfrsm;tjzpf 1906 ckEpS f *seD AD moabmwlpmcsKyf/ 1899 ESihf 1907
ckEpS f (onf[mcfoh abmwlpmcsKyf) rsm;ESihf 1929 ckEpS f *seD AD m oabmwlpmcsKyf
rsm; ay:ayguv f mcJo
h nf?
'kw, d urBmppfyt
GJ wGi;f vlom;csi;f pmemr_ Oya'orsm;tm; }uD;rm;
pGm csdK;azmufr_rsm;udk rsufjrifudk,fawG@ñuHvm&aomtcgwGif xdkvlom;csif;
pmemaxmufxm;onfh Oya'rsm;udk aemufxyfrGef;rHI tydk'ftopfrsm;
wdk;csJ@jznfhpGufvmcJh&onf?
1977 ckEpS w
f iG f *seD AD mpmcsKyf. aemufqufwGJ pmcsKyfEpS cf u
k kd twnfðy
cJhonf? aemufqufwJG pmcsKyfESpfckteuf yxr aemufqufwJG pmcsKyfwGif
Edik if w
H um vufeufuikd f ppfyrGJ sm;a=umifh 'kuaQ &muf&olrsm; umuG,af y;jcif;ESihf
oufqikd +f yD; 'kw,
d aemufqufwGJ pmcsKyfonf jynfwiG ;f vufeufuikd pf pfyrGJ sm;
a=umifh 'kuaQ &muforl sm;tm; umuG,af y;jcif;ESihf oufqikd o f nf?
Ô ppfyu
GJ mvtwGi;f vlwOD;wa,mufcsif;udk b,fvkd
umuG,af y;xm;ygovJ?
51
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
u,fq,fxm;aom ppfonfrsm;/ oH@k yrf;rsm;udk cJjG cm;jcif;vH;k 0r&Sad pbJ wef;wl
ulnDapmifha&Smufr_rsm; vkyfaqmif&ef !$ef=um;xm;onf? pmcsKyf. pwkwW
pmcsKyfwGif ppfyJGtwGif; t&yfom;rsm;udk umuG,fay;&ef azmfjyxm;onf?
aemufqufwpGJ mcsKyfrsm;wGif ppfyaGJ =umifh 'kuaQ &muf&aom olrsm;tm;vH;k udk
umuG,af pmifah &Smufay;&efEiS hf t&yfom;rsm;tm; ppfyt GJ wGi;f yg0ifwu
kd cf u
kd f
aom olrsm;u wdu k cf u kd af pjcif;rðy&ef wm;jrpfxm;onf?
kd jf cif;/ xdcu
52
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
vSnfhvnfwdrf;a&Smifaeygu xdkolrsm;udk ae&yftwGif; twnfwusr&SdbJ
vSnv
hf nfwrd ;f a&Smifaeolrsm; (Internally Displaced Persons) [k ac:a0:
owfrSwfavh&Sdygonf?
xdo
k @kd owfrw
S cf suEf iS hf udu
k n
f aD om olrsm;udk cdv
k cH_ iG ahf wmif;cHciG ðhf y&ef
ESifh xdkolwdk@ touftE W&m,f&SdEdkifrnfh ae&yfodk@ qENrygbJ twif;t=uyf
jyefvnfydk@aqmifjcif;rðy&ef xdkpmcsKyfrsm;wGif umuG,fxm;onf?
Ô xdo
k '@kd Q
k onfrsm;tay: umuG,rf t
_ m; b,fvkd
vufawGt @ aumiftxnf azmfxm;ygovJ?
53
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
taumif;qHk;ajz&Sif;csufrsm;&Sm}uHjcif;ESifh ywfoufaomvkyfief;rsm;twGuf
wm0eft&Sq
d ;kH jzpfonf?
54
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
wOD;csi;f wdik -f um;r+rsm;
Ô xdo
k w
@kd OD;csif;wdik =f um;r_rsm;udk b,fvq
kd ufvyk yf govJ?
xdo
k @kd wOD;csi;f wdik =f um;r_rsm; tygt0if vl@tcGit
hf a&;ta&; udprP sm;
ESihf ywfoufI ukvor*~wiG f wm0eft&Sq d ;kH tpdwt
f ydik ;f rSm vl@tcGit
hf a&;
aumfr&Siyf if jzpfonf?
55
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
aumfrwDudk pwifwnfaxmifpOfu xdkodk@ wOD;csif;jzpfap/ tzJG@vkduf
jzpfap wdkif=um;r_rsm;udk vufcHta&;,l aqmif&Gufaom vkyfxHk;vkyfenf;
,E , W m; r&Scd ahJ cs? od@k &mwGif 1959 ckEpS rf pS wifI xdo
k @kd widk =f um;r_ukd enf;ESprf sKd ;
jzifh pwifvufcHcJhonf? yxr enf;vrf;rSm vl@tcGifhta&; wdk;jr‡ifha&;ESifh
umuG,fa&;qdkif&m rl0g'rsm;ESifh ywfoufI EdkifiHrsm;. vkyfaqmifcsuf/
csdK;azmufcsufrsm;udk v_d@0Sufjcif;r&SdbJ tjcm;tzJG@0ifEdkifiHrsm; od&Sdap&ef vlod
&Si=f um; xkwaf zmfajymqdak om enf;vrf;jzpf+yD; aemufwenf;rSm vl@ tcGit hf a&;
csdK;azmufaom tpdk;&tay: pGyfpJGonfh wdkif=um;csufrsm;udk vlod&Sif=um;
rxkwaf zmfbJ vSsKd @0u S pf mG udik w
f ,
G af jz&Si;f aom enf;vrf;jzpfonf?
tpd;k &tay: pGypf o GJ nfh wdik =f um;csurf sm;udk vlo&d iS =f um; rxkwaf zmfbJ
vSsdK@0SufpGm udkifwG,fajz&Sif;aom enf;vrf;udk 1970 ckESpfwGif pD;yGm;a&;ESifh
vlra_ &;aumifpD qH;k jzwfcsut f rSwf (1503) jzifh twnfðy usio hf ;kH vmcJo
h nf?
xd@k a=umifh xdv k yk xf ;kH vkyef nf;udk (1503) vkyx f ;kH vkyef nf;[kvnf; todrsm;
onf? xdv k yk x
f ;kH vkyef nf;t& Edik if t H pd;k &w&yfonf vl@tcGit hf a&;ESihf tajccH
vGwv f yfrr_ sm;udk jyif;xefpmG csKd ;azmufaeonf[k wduscikd v f pkH mG wdik =f um;vm
ygu xdktr_udk vSsdK@0SufvHkðcHaom enf;vrf;tqifhqifhjzifh ukvor*~u
pHkprf;ppfaq;Edkifonf?
56
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
ay;yd@k +yD; ar;cGe;f rsm; xkw&f onf? xd@k aemuf xdw k ikd =f um;r_EiS hf ywfoufaom
tESpcf sKyfwifjycsuu f kd txl;vSLd @0uS pf mG qyfaumfr&Siw f iG f xdt k r_tm; qufvuf
udik w f , G rf nfo h x l H vpOfvwdik ;f tpD&ifco H nf? xd@k aemuf tvkyt f zJ@G 0if (5)
OD;onf wESpv f #iw f }udrf awG@q+kH yD; xdw k ikd =f um;csuu f kd avhvmppfaq;onf?
wdik =f um;csurf sm;ESihf tpd;k &xHrS wke@f jyefcsurf sm;udk rlwnfI tvkyt f zG@J onf
xdwk ikd =f um;r_onf trSew f u,f}uD;}uD;rm;rm; vl@tcGit hf a&; csKd ;azmufr_ [kwf
r[kwu f kd rJcq
GJ ;kH jzwfonf? trSew f u,f vl@tcGit hf a&; csKd ;azmufr_ jzpfonf[k
,lqygu xdkwdkif=um;csufudk qyfaumfrwDxHodk@ wifoGif;+yD; xdkrSwqifh
rJqENjzifh aumfr&Six f oH @kd qufvufwifoif/h rwifoifu h q kd ;kH jzwfonf? aumfr&Sif
taejzifh xdo k @kd wifoiG ;f vmaom wdik =f um;r_rsm;ESihf ywfoufI xdw k ikd =f um;csuf
udk y,fcsjcif;/ aemufEpS u f srS pOf;pm;aqmif&u G &f ef qdik ;f ihH vdu k jf cif;/ jzpfysuo f nfh
tr_upd w P ckv;kH udk avhvmjcif;/ oufqikd &f m tpd;k &u oabmwlygu aumfr&Sif
onf txl;aumfrwD (Ad hoc) zJ@G pnf;I pHpk rf;ppfaq;jcif;rsm; vkyEf ikd o f nf?
xdkwdkif=um;r_udk vufcHppfaq;aepOf umvwckvHk; xdktr_rsm;ta=umif;udk
vlo&d iS =f um; xkwaf zmfa=unmjcif;r&S&d ef txl;pnf;urf; owfrw S x f m;onf?
wdik =f um;oluv kd nf; wdik =f um;r_onf rnfonft h qifu h kd a&muf&adS ea=umif;udk
vnf; today;jcif;r&S?d oufqikd &f mtpd;k &udk today;jcif;/ xdu k pd EP iS hf ywfouf
onft h csurf sm;udk ajz=um;&ef zdw=f um;jcif;wd@k uo kd m vkyaf qmifonf?
57
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
txl;pHpk rf;ppfaq;a&;t&m&Srd sm;
Ô vltcGit
hf a&;aumfr&Siu
f vlt @ cGit
hf a&;ESiyhf wfoufI
tjcm;bmawGvyk af qmif ygao;vJ?
pHpk rf;ppfaq;a&;t&m&Su d kd ESprf sKd ;ESppf m;cJjG cm;Edik of nf? yxrwrsKd ;rSm
vl@tcGit hf a&; ta=umif;t&mu¾wckukd wurBmvH;k taejzifh pHpk rf;ppfaq;
aom t&m&Sd (Theme Special Rapporteur) jzpfonf? Oyrm - trsKd ;orD;rsm;
tm; t=urf;zufrE_ iS yhf wfoufI Edik if rH sm;wGif jzpfymG ;aeaom trsKd ;orD;rsm;
tm; t=urf;zufrt _ a=umif; pHpk rf;ppfaq;jcif;rsKd ; jzpfonf? 'kw, d trsKd ;tpm;
rSm Edik if w
H Edik if t H wGi;f &Sd vl@tcGit
hf a&; csKd ;azmufrr_ sKd ;pHu k kd pHpk rf;ppfaq;aom
txl;t&m&Sd (Country Special Rapporteur) jzpfonf? Oyrm - jrefrmEdik if H
58
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
wGif jzpfyGm;aeaom edkifiHa&;tusOf;om;rsm;ta=umif;/ t"rRvkyftm;ay;
ta=umif;/ 'kuQonfrsm;ta=umif; ponfjzifh jrefrmEdkifiHESifh oufqdkifonfh
vltcGithf a&; tjzpftysut f m;vH;k aygi;f pHpk mG udk avhvmpHpk rf;jcif;rsKd ;jzpfonf?
aemufxyf tvkyt
f zJ@G wckjzpfonfh rw&m;zrf;qD;jcif;qdik &f m tvkyf
59
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
tzJG@ (Working Group on Arbitrary Detention) udk 1991 ckESpfwGifzJG@pnf;cJh+yD;
EdkifiHwumu owfrSwfxm;aom pHcsdefpH!Gef;rsm;ESifh tnDr[kwfbJ xdk
oufqdkif&mEdkifiHrsm; usL;vGefxm;aom rw&m;zrf;qD;jcif; tr_udpPrsm;udk
pHpk rf;ppfaq;ygonf? xdek nf;wl tusO;f ðcH; od@k r[kwf rw&m;tjypfay;jcif;qkid &f m
txl;pHpk rf;ppfaq;a&;t&m&Sd (Special Rapporteur on Extrajudicial, Sum-
mary or Arbitrary Executions) udk 1982 ckEp S wf iG f cef@tyfco
hJ vdk ESyd pf uf
!‡Of;yrf;jcif;qdkif&m txl;pHkprf;ppfaq;a&;t&m&Sd (Special Rapporteur on
Torture) udk 1985 ckEp S w
f iG f cef@tyfcyhJ gonf? xdtk &m&Srd sm;/ tvkyt f zJ@G rsm;
yl;aygif;I xdktr_rsm; jzpfyGm;ygu ta&;ay:umuG,fwm;qD;Edkif&ef 0dkif;0ef;
óu;yrf;avh&Sdygonf?
Ô Edik if rH sm;tvdu
k af &m txl;pHpk rf;ppfaq;jcif;r&Sb
d ;l vm;/
60
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
qdkrm;vD;,m;/ Adkav;AD;,m;/ ±dkar;eD;,m;/ ygvufpwdkif;/ oD&dvuFm/ wdk*dk/
ql'efESifh Zkdif,mEdkifiHwdk@twGuf cef@tyfxm;aom EdkifiHtvdkuf txl;pHkprf;
ppfaq;a&; t&m&Srd sm; &Syd gonf?
Ô xdo
k t
@kd xl;pHpk rf;ppfaq;jcif; vkyx f ;kH vkyef nf;onf
bmud&k nf&,G I f vkyu f ikd jf cif; jzpfygovJ?
xdo k @kd txl;pHpk rf;ppfaq;jcif; vkyx f ;kH vkyef nf;rsm;. &nf&, G cf surf mS
vl@tcGifhta&; csdK;azmufr_tajctaersm;udk avhvm&ef/ ppfaq;&efjzpf+yD;
oufqdkif&m tpdk;&rsm;taeESifh EdkifiHwumu owfrSwfxm;aom vl@tcGifh
ta&; pHcsdefpH!Gef;rsm;ESifhtnD taumiftxnf azmf aqmif&Gufvmap&ef
jzpfonf? xdkodk@pHkprf;ppfaq;&ef cef@tyfwm0efay;cH&aom t&m&Sdrsm;/
tvkyt f zJ@G rsm;onf csKd ;azmufc&H olrsm; tygt0if tpd;k &ESihf tpd;k &r[kwaf om
tzJG@rsm;qDrS owif;rsm;udk trSeftwdkif;&SmazG vufcHEdkifonf? oufqdkif&m
tpdk;&rsm;xH xdkowif;tcsufrsm;ESifh ywfoufI ajz&Sif;csufrsm; awmif;cH
Edik of nf? oufqikd &f mtpd;k &u cGiðhf yygu xdEk ikd if w H iG ;f od@k oGm;a&mufI pHpk rf;
Edik o
f nf? rdrw d @kd ukd avhvm&ef wm0efay;xm; aom vl@tcGit hf a&;/ Edik if rH sm;
tajctaeESihf ywfoufI rdrw d @kd . awG@&cdS surf sm;/ taxGaxG t}uHðycsurf sm;udk
vl@tcGifhta&; aumfr&SifESifh taxGaxGnDvmcHwGif tpD&ifcHonf? xdkodk@
vkyaf qmifjcif;tqifq h if.
h &nf&, G cf sut
f ESpcf sKyfrmS oufqikd &f m tpd;k &rsm;ESihf
tusdK;&Sdaom qufqHajymqdkr_rsm; jzpfxGef;ap+yD; xdktpdk;&rsm;tm; vl@
tcGit hf a&; umuG,rf q _ ikd &f m wd;k wufvmatmifvyk af qmifEikd rf nfh enf;vrf;
rsm;udk t}uHðywifjyay;a&;om jzpfonf?
61
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
Ô xdo
k t
@kd xl;pHpk rf;ppfaq;a&; vkyx
f ;kH vkyef nf;. xl;jcm;csufrmS
bmvJ?
62
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
vlŒtcGit
hf a&;r[mrif;}uD;±H;k
Ô vlt
@ cGit
hf a&;r[mrif;}u;D ±H;k (UN High Commissioner for
Human Rights) qdw
k m bmvJ?
63
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
Ô vlt
@ cGit
hf a&;r[mrif;}u;D . wm0efEiS v
hf yk yf ikd cf iG rhf sm;u bmvJ?
vl@tcGit
hf a&; r[mrif;}uD;onf vltcGit hf a&;qdik &f m vkyaf qmifr_
rsm;ESihf ywfoufI ukvor*~wiG f t"duwm0eft&Sq d ;kH yk*Kd~ vfjzpfonf? zG@H òz;
wd;k wufciG hf tygt0if tjcm;tcGit hf a&;rsm;tm;vH;k udk vlom;wdik ;f aysm&f i$ pf mG
cHpm;Edik af &;twGuf vl@tcGithf a&; umuG,af y;a&;/ wk;d wufatmif vkyaf qmif
ay;a&;wd@k ukd vkyaf qmif&ef wm0eftjynft h 0 &So
d nf?
64
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
tjynfjynfqikd &f mtvkyo
f rm;tzJ@G csKyf
Ô vl@tcGifhta&;xGef;um;atmifvkyfaqmif&mwGif
tjynfjynfqikd &f m tvkyo
f rm; tzJc@G sKyfu rnfonft
h cef;u
yg0ifygovJ?
65
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
oabmwlnDcsufrsm;udk EdkifiHrsm;u vufrSwfa&;xdk;vdkufygu xdkEdkifiHtay:
pnf;aESmiftm;&SdoGm;+yDjzpfonf? xdkoabmwlnDcsufrsm;onf tvkyform;
tzJ@G csKyf. tajccHtcGit hf a&;rsm;ESio hf ufqikd o f nfh vGwv f yfpmG tzJ@G tpnf;
zJG@pnf;a&;/ t"rRvkyftm;ay; zsufodrf;a&;/ tvkyfvkyf&mwGif cJGjcm;r_rS
uif;vGwaf &;/ uav;tvkyo f rm; apcdik ;f jcif; yaysmufa&;ponfjzifh ta=umif;
t&m trsKd ;rsKd ;&So
d nf? xd@k jyif tvkyof rm;wd@k . vkyif ef;cGiq f ikd &f m pHcsed pf !
H eG ;f
rsm;tjzpf vkyif ef;cGit
f ajctae/ vkyif ef;cGif vHðk cHa&;ESihf use;f rma&;/ vlrz_ v l akH &;/
tvkyfcef@tyfr_ ay:vpDwdk@ tygt0if tjcm;ta=umif;t&m rsm;pGmwdk@ESifh
ywfoufIvnf; Edik if w H um tqift h wef;rsm; owfrw S x
f m; ygonf? xd@k r#ru
trsKd ;orD;/ a&$@ajymif;tvkyo f rm;rsm;ESihf rl&if;XmaevlrsKd ;rsm;ESihf ywfoufI
vnf; umuG,af pmifah &Smufrr_ sm; vkyaf qmifxm;vsu&f o dS nf?
66
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
vGwfvyfaom aumfrwD0if (20) OD;wdk@u xdkodk@wifoGif;vmaom EdkifiH
tpD&ifcpH mrsm;/ tvky&f iS Ef iS hf tvkyo f rm;tzJ@G rsm;u jyefvnfay;yd@k vmaom
xifjrif,q l csurf sm;udk avhvmI tpd;k &. taumiftxnfazmf aqmif&u G rf _
tay: 0dik ;f 0ef;avhvm tuJcwfygonf? xdo k @kd avhvm&mwGif xdEk ikd if .
H Edik if aH &;/
pD;yGm;a&;ESifh vlr_a&;pepfwdk@ESifhywfoufI xnfhoGif;pOf;pm;jcif; r[kwfbJ
tajccH vl@tcGit hf a&; ta=umif;tcsuf wckwnf;ay:wGio f m =unf&h a_ vhvm
jcif; jzpfygonf? xd@k aemuf ESppf Of usi;f yonfh tjynfjynfqikd &f m tvkyo f rm;
uGezf &ifoh @kd xdak umfrwDu olw@kd . tpD&ifccH surf sm;udk wifoiG ;f tpD&ifcyH gonf?
xdtk pD&ifccH suu f kd uGezf &ifah umfrwDu aemufxyfwcg jyefvnfppfaq; ygonf?
67
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
Ô xdo
k y@kd rkH eS t
f pD&ifcjH cif;r[kwb f J tjcm;aom
ta&;,laqmif&u G rf r_ sdK;a&m &Syd gao;vm;?
68
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
udkifqJGI tkyfcsKyfr_aumfrwDonf oufqdkif&mEdkifiHudk ar;cGef;xkwf avhvm
ppfaq;&onf? vdktyfygu pHkprf;ppfaq;a&;aumfr&Sifudk zJG@pnf;wm0efay;
Edkifonf? tu,fI ar;cGef;xkwf wdkif=um;cH&onfhEdkifiHu aumfr&Sif.
awG@&Sdcsufrsm;udk vufrcHv#if EkdifiHwumw&m;±Hk; (International Court of
Justice) odk@ xdktr_udk vJGajymif; ay;Edkifonf? odk@aomf xdkodk@ EdkifiHwum
w&m;±H;k od@k vJaG jymif;ay;vdu
k &f onfh tqift
h xd wcgrS ra&muf&adS o;yg?
69
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
tpd;k &r[kwaf omtzJŒG tpnf;rsm;
70
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
twGuf pGrf;pGrf;wrHaqmif&Gufaeaom xdktzJG@udk 1977 ckESpfwGif urBm‹
+idr;f csr;f a&; EdAk ,fqk cs;D jr‡i*hf %
k ðf ycJyh gonf?
71
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
vlŒtcGit
hf a&;ynmay;
Ô Edik if w
H umtodik ;f t0dik ;f taejzifh vlt @ cGit
hf a&; ynmay;r_
xGe;f um;atmif b,fvv kd yk af qmifaeygovJ?
72
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
a&S@vyk if ef;pOfEiS t
hf pDtpOfwiG f atmufygtwdik ;f a&;om;xm;onf?
xdk&nf&G,fcsufrsm;rSm-
73
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
AD,ifem nDvmcHu csrSwfcJhaom vl@tcGifhta&; ynmay;a&; a&S@
vkyfief;pOfrsm;udk t"du wm0ef,l }uD;=uyf&eftwGuf ukvor*~ vl@tcGifh
ta&;qdik &f m r[mrif;}uD;udk wm0efay;cJo h nf? xdo k @kd wm0ef,}l uD;=uyfru_ kd
tjcm;Xmersm;jzpfaom vl@tcGifhta&; aumfr&SifESifh tzJG@0ifEdkifiHrsm;/ vl@tcGifh
ta&; pmcsKyftzJ@G 0ifrsm;/ tjcm;oufqikd o f nfh at*sipf rD sm;/ tpd;k &r[kwaf om
tzJ@G rsm;u 0dik ;f 0ef;vufwv
GJ yk af qmif=u&ef Ed;_ aqmfxm;onf?
74
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
vlŒtcGit
hf a&;a-unmpmwrf;
tyd'k f (1)
wef;wlnrD #r_
75
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
tkypf k uJjG ym;r_a=umifh xdok rl sm;onf uset f yk pf rk sm;xuf edru
hf saom t&nf
taoG;&Sdonf[l+yD; xdkvltkyfpkudk cJGjcm;jcif;onf rrSefuefEdkifyg? rnfhonfh
tkypf 0k ifujkd zpfap xdo
k w
l a,muf. wOD;wa,mufcsi;f tpGr;f ukef zH@G òz;wd;k wuf
r_udk jiif;y,fjcif; odk@r[kwf ydwfyifjcif;onf xdkol. wef;wltcGifhta&;ESifh
*k%o f ud mQ wd@k ukd txl;apmfum; rw&m;azmufzsujf cif;yif jzpfonf? vlwikd ;f
tm; wef;wlnrD # qufqv H mEdik &f eftwGuf vlom;wdik ;f tcsi;f csi;f nDtudk
armifEpS rf ozG,f qufq=H u&ef wm0ef&adS =umif; Ttyd'k f (1) u wdu k w
f eG ;f xm;
jcif;jzpfonf?
tyd'k f (2)
xd@k jyif vlom;wOD; rSw D if;aexdik &f m Ekid if H od@k r[kwf e,fajra'oonf
vGwfvyfaomwdkif;jynf/ tcsKyftcsmtm%mydkifaom vGwfvyfaomEdkifiH
od@k r[kwf a'ojzpfap/ tapmift h a±SmufceH ,fajr od@k r[kwaf 'ojzpfap/ ud, k yf ikd f
tkycf sKyfa&;r±Sad omEdik if H od@k r[kwf a'ojzpfap od@k r[kwf tcsKyftjcmtm%mESihf
ywfoufI tjcm;aomabmifoiG ;f uef@owfcsurf sm;±Sad eaomEdik if H od@k r[kwf
76
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
a'ojzpfap ,ckv@l tcGit
hf a&;rsm;ywfoufI cJjG cm;r_ vH;k 0r±Sad p&?
Ô vlwidk ;f tcGit
hf a&;cHpm;cGiq
hf o
kd nfrmS bmudq
k v
kd ykd govJ?
tyd'k f (3)
77
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
touf&SifcGifh
Edik if o
H m;ESihf Edik if aH &;tcGit
hf a&;qdik &f m oabmwlpmcsKyf. tyd'k f (6)
wGif Edik if aH wmftpd;k &onf Edik if o H m;wOD;OD; usL;vGeaf om tr_twGuf ao'%f
pD&ifru
_ kd uef@owf&efEiS hf }uD;av;aom &mZ0wfusL;vGerf r_ sKd ;rSty tjcm;tr_
78
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
rsm;twGuf ao'%fay;jcif;rsKd ;udk zsuo f rd ;f &ef azmfjyxm;onf? }uD;av;aom
&mZ0wfusL;vGefr_rsdK;qdkonfrSm xdktr_udk usL;vGef&mwGif pdwfa&mudk,fyg
aocsmpGm aoavmufatmif ðyrlvyk af qmifr_ udq k v
kd o
kd nf? ao'%ftjypfrcsrD
bufrvdu k af om w&m;±H;k wGif jynfot l rsm; =um;emcGi&hf jdS cif;/ tjypfr&Sod rl sm;
tay: ouf!m‡ jcif;/ xdt k r_twGuf w&m;jyefvnf ppfaq;jcif;/ w&m;cHtjzpf
pGyfpJGcH&aomol. tcGifhta&;twGuf tedrfhqHk; tmrcHcsufay;jcif;wdk@udk
ao'%fay;jcif;ESifhqdkifaom vkyfxHk;vkyfenf;rsm;tjzpf owfrSwfxm;onf?
&Sif;vif;jywfom;+yD; oabmaygufEdkifaom oufaojzifh rjiif;qdkEdkifaom
ta=umif;rsm;jzifh jynfph akH om tcgrsKd ;rSom ao'%fay; Ekid o f nf? xd@k jyif touf
(18) ESpt f &G,&f adS om olrsm;ESihf ud,
k 0f efaqmif rdcifrsm;tm; ao'%fay;cGihf
vH;k 0r&Sad y? &ifaoG;i,f&adS om rdcifrsm;ESihf pdwrf ES@H olrsm;udvk nf; ao'%fray;
oif[ h k qdx k m;onf?
Edik if o
H m;ESihf Edik if aH &;tcGit
hf a&;qdik &f moabmwlpmcsKyf. aemufquf
wJG pmcsKyftrSwf (2) udk twnfðy oabmwlvufrw S af &;xd;k xm;aom tzJ@G 0if
Edik if o
H nf rdrEd ikd if .
H w&m;pD&ifa&;wGif ao'%ftjypfay;pD&ifcsuu f kd y,fzsu&f
onf?
tyd'k f (4)
rnfo@l urkd u S |eðf yjcif;/ taptyg;tjzpf Edik x f ufp;D eif;apcdik ;f jcif; r±Sd
ap&? vlukd aus;u|eo f zG,af pcdik ;f jcif;/ a&mif;0,fjcif;ESihf xdo
k abm oufa&muf
apaom yHpk rH eS o
f r# ydwyf ifwm;jrpf&rnf?
79
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
u|efðyjcif;
80
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
xdkokd@ wOD;tay:wOD; tjrwfxkwfaom yHkpHrsm;onf u|efðyjcif;.
oabmobm0twdkif;yif jzpfaomfvnf; xdkt&mrsm;udk u|efðyjcif;[k
rac:awmhbJ tjcm;trnftrsdK;rsdK;jzifh ac:a0:aevsuf&Sdygonf? u|efðyjcif;/
uHa=uG;csjcif;ESihf xd"k avhw@kd ukd zsuo f rd ;f a&;qdik &f m aemufqufwpGJ mcsKyfwiG f
xdktðytrlrsm;udk - ta=uG;jzifhodrf;I tvkyfapcdkif;jcif;/ uav;rsm;tm;
tjrwf x k w f j cif ; ES i f h ud k , f y d k i f y pP n f ; ozG , f twif ; t=uyf v uf x yf j cif ;
vJa$ jymif;jcif;[k owfrw S af c:a0:xm;ygonf?
81
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
tcsKd @uav;vkyo f m;rsm;onf twif;t=uyf tvkyaf pcdik ;f cH&onfh yHpk t H oGif
rsKd ;jzifh vkyu
f ikd af e=u&onf? vpmESihf vkyt f m;acgi;f yHjk zwfc&H ,Hrk #ru ±kyyf ikd ;f ESihf
vdifydkif;qdkif&m t=urf;zufapmfum;jcif;tE W&m,fudk &ifqdkifae=uonf?
tvkyfvkyfudkif&aom vkyfief;cGifrSmvnf; qdk;0g;vS+yD; vpmaiGenf;yg;vSpGm
tcsKd @tjzpftysurf sm;wGif vcvH;k 0r&&Sad om tjzpfrsKd ;vnf;&So d nf? xdu k av;
tvkyo f rm;wd@k onf ynmoif=um;cGiq hf ;kH ±_;H ,Hrk #ru use;f rma&;ESihf vlrz_ vl akH &;
tcGit hf a&;rsm;udyk g qH;k ±_;H ae&&Smonf?
82
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
Ô ,ckuo hJ u
@kd |efðycH&jcif;yHpk t
H rsdK;rsdK;udk b,fvykd aysmufatmif
vkyEf ikd rf vJ?
83
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
xdo
k @kd vyk af qmifoifah =umif; tpd;k &ud,
k w
f ikd u
f pdwq
f ENjyif;xefjcif;/ ynma&;ESihf
vlr_ðyjyifajymif;vJr_rsm; vkyfaqmifjcif;/ pD;yGm;a&; zHG@òz;wdk;wufatmif
vkyaf qmifjcif;wd@k ukd bufaygi;f pHu k trSewf u,fvyk af qmif&ef vdt k yfygonf?
tyd'k f (5)
ESdyfpuf!‡Of;yrf;jcif;
84
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
ðyjcif;/ odrf;oGif;jcif;wdk@a=umifhvnf;aumif;/
• ±kyfydkif;pdwfydkif;qdkif&m jyif;xefpGm emusifcHpm;apaom
tðytrl jzpf&rnft h jyif
• xdkodk@ emusifcHpm;apr_ jzpfay:apaom vkyfaqmifcsufudk
wm0ef&o dS l od@k r[kwf wm0ef&o dS t
l qifEh iS hf tvm;wlaom
olu &nf&, G cf su&f &dS jdS zifh cGiðhf yjcif;/ od&jdS cif; jzpf&ef vdt
k yf
onf” [k zGiq hf xkd m;ygonf?
85
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
Ô ESyd pf uf!O‡ ;f yrf;r_ukd ta=umif;wckcak =umifq
h I
kd
cGifhjyKEdkifygovm;/
ESyd pf uf!O‡ ;f yrf;r_ukd umuG,w f m;qD;Edik &f efrmS tusO;f uscaH e&aom
olrsm; cHpm;cGi&hf o
dS nfh tcGit hf a&;rsm;udk tjynft h 0av;pm;&ef txl;vdt k yf
86
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
onf? tusOf;uscH&aomolrsm; cHpm;cGifh&Sdonfh w&m;Oya'ESifh usef;rma&;
apmifah &Smuf t}uHay;r_rsm;udk tusO;f om;rsm; vHv k akH vmufavmuf/ vGwv f w G f
vyffvyf&&SdrSom xdkodk@ ESdyfpuf!‡Of;yrf;cH&r_rsm;ESifh ywfoufI vdktyfaom
umuG,fr_rsm;udk ay;Edkifrnfjzpfonf? tpkd;&r[kwfaom tzJG@rsm;taejzifh
ESdyfpuf!‡Of;yrf;r_udk usL;vGefaom tpdk;&ta=umif;udk EdkifiHwumtqifhwGif
vlo&d iS =f um; xkwaf zmfajymqdjk cif;jzifh vnf;aumif;/ ud, k wf ikd u
f ,
kd u
f s 0ifa&muf
wm;qD; umuG,af y;jcif;jzifh vnf;aumif;/ xdo k @kd ESyd pf ufc&H rnfh tE W&m,fudk
&ifqikd af e&aom olrsm;ud, k pf m; xdo k w l @kd tm; Edik if aH wmfOya'rsm;jzifh rnfo@kd
umuG,af y;&rnfukd enf;vrf;&Sm umuG,af y;jcif;jzifv h nf;aumif; trsKd ;rsKd ;
wm;qD;umuG,fay;Edkifonf? xdk@jyif w&m;a&;qdkif&m0efxrf;rsm;/ Oya'
0efxrf;rsm;tjyif ESyd pf uf!O‡ ;f yrf;cH&aom olrsm;ESihf &ifqikd af wG@ñuH&avh&dS aom
use;f rma&;0efxrf;rsm;udk ESyd pf uf!O‡ ;f yrf;r_EiS hf ywfoufI rnfonfh apmifx h ed ;f
p&m usi0hf wfrsm;&So d nfukd todynmay;jcif;/ vrf;!$ecf surf sm; csrw S af pjcif;/
xdkodk@}uHKawG@vm&ygu xdktr_udk vdktyfovdk today; wdkif=um;vmap&ef
tm;ay;r_ r sm;ðyvk y f j cif ; wd k @ ud k vk y f a qmif j cif ; jzif h ES d y f p uf ! ‡ O f ; yrf ; r_ r sm;
wjznf;jznf;yaysmufvmapEdkifonf?
87
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
Ô ukvor*~pmcsKyfrsm;xJwiG f rnfonfph mcsKyfonf
ESyd pf uf!O‡ ;f yrf;r_EiS hf toufqikd q
f ;kH jzpfygovJ?
88
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
Ô ESyd pf uf!O‡ ;f yrf;jcif;qdik &f moabmwlpmcsKyf. vkyx
f ;kH vkyef nf;
b,fvdk&SdygovJ?
89
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
Ô ESyd pf uf!O‡ ;f yrf;r_ukd umuG,w
f m;qD;a&;ESiyhf wfoufI
ukvor~wGif tjcm;vkyif ef;rsm;&Syd gao;vm;?
tyd'k f (6)
Oya'a&Sw
@ iG f vlom;tjzpftodtrSwðf ycHciG hf
Ô Oya'a&Sw
@ iG f vlom;tjzpftodtrSwðf ycHciG q
hf o
kd nfrmS
tb,fenf;?
90
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
tyd'k f (7)
w&m;Oya'a&Sw
@ iG f wef;wlnw
D jl zpfciG hf
Ô w&m;Oya'a&SŒwGif wef;wlnw
D jl zpfciG q
hf o
kd nfrmS
bmudkqdkvdkygovJ?
tyd'k f (8)
vlwikd ;f rdrw
d @kd tm; tajccHOya' od@k r[kwf Oya't&tyfEiS ;f xm;aom
tajccHtcGifhta&;rsm;udk csdK;azmufcH&onfhtcg EdkifiHawmfw&m;pD&ifa&;
91
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
±H;k rsm;wGif xda&mufaom ta&;,lupk m;r_rsm; cH,yl ikd cf iG ±hf o
dS nf?
Oya'tultnDukdawmif;cHcGifh
Ô Oya'tultnDuadk wmif;cHciG o
hf nf bmudq
k v
kd ykd gvJ?
tyd'k f (9)
92
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
zrf;qD;r_
93
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
&Sdaeygu/ odk@r[kwf w&m;pD&ifr_tpDtpOfudk ysufpD;taESmifht,Suf ðyrnfh
toGif (Oyrm - oufaoudk +cdrf;ajcmufjcif;/ taxmuftxm;rsm;tm;
zsuq f ;D jcif; ponf)h rsm;&Sad eygu/ od@k r[kwf xdok . l vHðk cHa&;twGuf vHak vmuf
aom pd;k &dr&f r_rsm;&Sad eygu tmrcHay;csuu f kd jcGi;f csux
f m;Edik o
f nf?
94
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
aomf v nf ; xd k t ed r f h q H k ; tqif h t wef ; rsm;onf tusOf ; om;rsm;tm;
qufqrH E_ iS hf ywfoufI Edik if rH sm;twGuf t"duvrf;!$ecf surf sm;jzpfygonf?
tyd'k f (10)
vltrsm;=um;emEdik af om w&m;pD&ifr_
w&m;pJq
G o f rD #r_ &Srd &Sd
kd El iS hf pGypf cGJ &H olrsm;t=um; w&m;r#wr_ csed cf iG n
qdak om tcsuo f nf w&m;r#wonfh w&m;ppfaq;a&;twGuf ta&;ygaom
tcsufyifjzpfonf? xdktcsufudk od&SdavhvmEdkif&eftwGuf vlxk=um;em
Edik af om w&m;ppfaq;r_vt kd yfjcif;jzpfonf?
95
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
rðyaom tr_rsm;tjzpf owfrSwfEdkifonf? tu,fI w&m;ppfaq;&mwGif
jynfotl rsm; vma&muf=um;emI roif[ h qk ykd guvnf; cdik rf maom ta=umif;
jycsuu
f kd xkwjf yef&rnf? jynfot
l rsm;a&S@arSmuf wufa&muf=um;emcGiahf y;&ef
twGuf csed qf pOf;pm;oifah om tr_rsm;rSm Edik if aH wmf vHðk cHa&;qdik &f m/ tpd;k &
xdyfwef;umuG,fr_qdkif&m v#dK@0Sufcsufrsm;wdk@ESifh oufqdkifaom tr_rsm;ESifh
t&G,fra&mufao;aom uav;rsm;ESifh ywfoufaeaom vdifydkif;qdkif&m
tr_rsm;jzpfonf?
tyd'k f (11)
(c) wpHw
k a,muf. vkyaf qmifcahJ om tðytrlEiS phf yfvsO;f I xdt k ðytrl
ðyvkycf phJ Oftcsed t
f cgu xkwjf yefxm;aom Edik if aH wmf od@k r[kwf Edik if H
wum qdkif&mOya't& +idpGef;aom jypfr_wcktjzpf cdkifcdkifvHkvHk
rwifjyEdkifcJhv#if xdkoltm; tqdkygtðytrltwGuf tjypf±Sdonf[k
r,lqEdkif? xdk@twl usL;vGefaom jypfr_twGuf jypfr_usL;vGefpOf
tcgu xdkufoifhapEdkifaom tjypf'%fxuf ydkrdk}uD;av;aom
tjypf'%fay;jcif; r±Sad p&?
96
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
tjypf&o dS nf[k cdik v
f akH omtcsufjzifh pD&ifcsufrcsrcsif; tjypfr&Sd
cH,lydkifcGihf
Ô xdt
k csufonf bma=umift
h a&;}u;D ygovJ?
tyd'k f (12)
97
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
yk~vduvGwfvyfcGifh
Ô xdt
k cGit
hf a&;wGif jcGi;f csuf&ydS gvm;?
tyd'k f (13)
98
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
vGwv
f yfpmG oGm;vmcGihf
Ô vGwv
f yfpmG oGm;vmcGio
hf nf jcGi;f csuf&ydS govm;/
tyd'k f (14)
99
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
aoma=umihf tusdK;quftjzpf ay:aygufvmaom ta&;,lr_rsdK;
jzpfygu Ttyd'fk yf gtcGit
hf a&;ESihf tñuH;0ifrr_ ±Sad y?
ckdv_HcGifh
Ô cdv
k cH_ iG ahf wmif;cHyikd cf iG q
hf o
kd nfrmS bmudq
k v
kd ykd govJ?
100
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
tu,fI cdkv_HcGifhawmif;cHolonf +idrf;csrf;om,ma&;udk xdyg;aom
&mZ0wfrr_ sKd ;/ ppf&mZ0wfrr_ sKd ;/ vlom;tm;vH;k tm; tE &W m,fay;aom jypfrr_ sKd ;/
xdo
k .
l Edik if t
H wGi;f Edik if aH &;ESihf roufqikd o
f nfh }uD;av;aom &mZ0wfrr_ sKd ;udk
usL;vGefcJhjcif;rsdK;/ ukvor*~. OD;wnfcsufESifh rl0g'rsm;tm; qef@usifonfh
tr_rsm;udk usL;vGefcJhjcif;rsdK;rsm;&Sdygu xdkcdkv_HcGifhESifhtñuH;r0ifay?
tyd'k f (15)
EdkifiHom;jzpfydkifcGifh
Ô Edik if o
H m;jzpfyikd cf iG q
hf o
kd nfrmS tb,fenf;?
tyd'fk f (16)
(u) t±G,af &muf+yD;aom trsKd ;om;ESit hf rsKd ;orD;wdik ;f onf vlrsKd ;/ wdik ;f
&if;om;/ od@k r[kwf bmoma&; ta=umif;ðyI csKyfcs,u f ef@owfjcif;
r±Sad p&bJ vufxyfciG Ehf iS hf rdom;pkxal xmifyikd cf iG ±hf o
dS nf? vufxyf
xdrf;jrm;csdef/ aygif;oif;csdefESifh tdrfaxmifòyduJGonfh tcsdefrsm;wGif
vufxyfxrd ;f jrm;jcif;ESihf ywfoufI xdt k rsKd ;om;ESihf trsKd ;orD;wd@k wiG f
101
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
wlnaD om tcGit hf a&;rsm;±So
d nf?
(c) &nf±G,fxm;aom owdk@om;ESifh owdk@orD;wdk@. vGwfvyfaom
oabmqENukd tjynft h 0&,l+yD;rSom vufxyfxrd ;f jrm;jcif;ðy&rnf?
(*) rdom;pkb0onf vl@tzJ@G tpnf;. obm0usaom/ tajccHusaom
tpdwftydkif;wckjzpfonf? rdom;pkb0rsm;udk vl@tzJG@tpnf;ESifh
tpd;k &wd@k u umuG,af y;&efwm0ef±odS nf?
vufxyfxrd ;f jrm;cGihf
Ô vGwv
f yfpmG vufxyfxrd ;f jrm;cGiq
hf o
kd nfrmS tb,fenf;?
Oya't& owfrw S x
f m;aom toufjynfah jrmuf+yD;jzpfonfh trsKd ;
om;/ trsKd ;orD;wd@k tjcm;rnfonfh aoG;aqmifzsm;a,mif; +cdr;f ajcmufrr_ rS ygbJ
rdrwd @kd EpS Of ;D qENtavsmuf vufxyfxrd ;f jrm;jcif;udk qdv k jkd cif;jzpfygonf? xdok @kd
vufxyfxdrf;jrm;&mwGif trsdK;om;ESifh trsdK;orD;ESpfOD;onf wOD;ESifhwOD;
tjyeftvSef vufxyfvo kd nfh rdrw d @kd qENrsm;udk zGi[
hf &efvt kd yfonf? xdo
k @kd
vufxyfxdrf;jrm;vdkaom qENudk a=unmt+yD; rdrdwdk@tm; vufxyfay;&ef
tcGifhtm%m&Sdaom olrsm;a&S@arSmufwGif vnf;aumif;/ oufaorsm;
a&S@arSmufwiG f vnf;aumif; rdrw d @kd oabmwlnaD =umif; jyo&rnf? xdt k csuu f kd
tcGifhtm%m&Sdolrsm;u auseyf+yD; jiif;qefp&m/ oabmrwlp&m r&Sdygu
xdvk ufxyfr_ txajrmufonf?
xdo
k @kd vufxyfxrd ;f jrm;vdu
k af om olEpS Of ;D ESio
hf ufqikd af om tdr,
f m
xlaxmifjcif;/ uGm&Sif;jywfpJjcif;wdk@ESifh ywfouf&mwGif trsdK;om;/ trsdK;orD;
cJjG cm;jcif;r&Sad pbJ wef;wltcGit hf a&;&&Sad p&ef tpd;k &wGif wm0ef&ydS gonf?
102
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
tyd'k f (17)
udk,fydkifyPnf;ydkifqdkifcGifh
Ô ud,
k yf ikd yf Pnf;qdo
k nfrmS bmudq
k v
kd ykd govJ?
tyd'k f (18)
103
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
vGwfvyfpGm,Hk=unfudk;uG,fcGifh
bmoma&;vGwv f yfciG u
hf kd tpd;k &uud;k uG,af ombmomESihf rwluGJ
jym;aom bmomudk udk;uG,fonfhtkyfpkrsm;taejzifh trsm;qHk; ydwfyif
cH&avh&Sdwwfygonf? EdkifiHawmfomoemtjzpfjyXmef;xm;aom bmomESifh
uJGjym;onfh tjcm;rwlaom bmom0ifrsm;tm; EdkifiHawmfomoemodk@
104
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
twif;t=uyfajymif;vJ0ifa&mufapjcif;/ tjcm;,Hk=unf&mudk;uG,fr_rsm;udk
tm;ay;tm;ajr‡mufrðyjcif;wdk@ &ifqdkif}uHKawG@&wwfygonf? xdkodk@aom
bmoma&;t&zdESdyfr_rsm;udk tpdk;&rsm;taejzifh rvkyfaqmif&ef 1981ckESpf
Ed0k ifbmv (25) &ufae@wiG f twnfðycJah om bmoma&; ok@d r[kwf ,H=k unf
ouf0ifrt _ ay: tajccHaom cJjG cm;r_/ onf;rcHr_ yHpk t
H rsKd ;rsKd ; yaysmufapa&;
a=unmpmwrf; (Declaration on the Elimination of All Forms of Intoler-
ance and of Discrimination Based on Religion or Belief) wGif azmfjyxm;
ygonf? xdka=unmpmwrf;yg tcsufrsm;udk atmifjrifpGm taumiftxnf
azmfEikd &f eftwGuv f nf; bmoma&;ESihf ywfoufI onf;rcHrr_ sm;qdik &f m txl;
pHkprf;ppfaq;a&;t&m&Sd (Special Rapportuer on Religious Intolerance)
udk 1986 ckEpS w f iG f cef@tyfcyhJ gonf?
tyd'k f (19)
vGwv
f yfpmG xkwaf zmfajymqdck iG /hf owif;rsm;&,lciG /hf
Ô vGwv
f yfpmG xkwaf zmfajymqdck iG /hf owif;rsm;&,lciG t
hf wGuf
ukvor*~ubmawGvkyfaqmifaeygovJ?
105
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
rsm;rS bufrvdkufaomowif;rsm;udk&,lEdkiftwGuf xdkowif;Xmersm;onf
vGwv f yfI taESmiftzJ@G uif;aomowif;Xmersm;jzpfro
S m jzpfEikd af yvdrrhf nf?
vGwv f yfpmG xkwaf zmfajymqdck iG Ehf iS hf owif;vGwv f yfciG whf @kd ukd umuG,f
a&;ESihf ywfoufI ukvor*~EiS hf ‚. txl;jyKat*sipf rD sm;u txl; }udK;yrf;
aqmif&u G v f su&f o
dS nf? ukvor*~. txl;jyKat*sipf w D ckjzpfaom ynma&;/
odyEH` iS hf ,Ofaus;r_tzJ@G (UN Educational, Scientific and Cultural Organi-
zation- UNESCO) taejzifh vGwv f yfpmG owif;rsm;&,la&;ESihf vGwv f yfpmG
xkwaf zmfajymqdck iG &hf &Sad &;wd@k EiS hf ywfoufonfh a'otvku d f aqG;aEG;yJrG sm;udk
OD;aqmifusif;ycJhonf? toGiful;ajymif;a&;umvudk jzwfoef;aeaom
EdkifiHrsm;udkvnf; EdkifiH.Oya'rsm;xJwGif owif;qdkif&mOya'rsm;udk jyXmef;
Edik &f eftwGuf ,leufpudu k vdt k yfaomt}uHOm%frsm; yhyH ;kd ay;vsuf &So d nf?
jynfwGif;yÉdyuQrsm;jzpfyGm;aeaomEdkifiHrsm;wGifvnf; awG@qHkaqG;aEG;a&;ESifh
+id r f ; csrf ; a&;ay:xG e f ; vmEd k i f r nf h t ajctaersd K ;ud k wG e f ; tm;ay;Ed k i f r nf h
bufrvdkufbJ vGwfvyfaom owif;rsm;udk xkwfjyefonfh owif;Xmersm;
ay:ayguv f m&ef ,leufpudu k ulnrD r_ sm;ay;vsu&f o dS nf?
106
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
Opinion and Expression) udk 1993 ckEp
S w
f iG f vl@tcGit
hf a&;aumfr&Siu
f aeI
cef@tyfwm0efay;cJo
h nf? xdt k &m&Sod nf vGwv f yfpmG xkwaf zmfajymqdck iG Ehf iS hf
ywfoufaom tcGit hf a&;rsm;udk umuG,&f eftwGuf vufawG@us+yD; vkyif ef;
atmifjrifa&;udk t"duxm;onfh t}uHay;csurf sm;ay;&ef wm0ef&o dS nf?
Ô vGwfvyfpGmxifjrifxkwfazmfajymqkdcGifhwGif
tuef@towf&Sdygvm;?
107
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
tyd'k f (20)
tzJt
@G pnf;rsm;xlaxmifciG hf
Ô tzJt
@G pnf;rsm;xlaxmifciG u
hf kd bma=umifv
h t
@l cGit
hf a&;tjzpf
owfrSwfwmvJ?
108
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
tyd'k f (21)
tpdk;&wGifyg0ifcGifh
109
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
a&G;aumufyJGrsm;udk tcgtm;avsmfpGm usif;yay;&efvdkonf? vGwfvyfI
ormorwfusr_uif;aom ppfrSefonfh a&G;aumufyJGjzpf&rnf? xdk@jyif a&G;
aumufy&GJ vm'fukd wefz;kd xm;I ppfreS o
f nfh jynfo@l u, kd pf m;vS,f tpd;k &w&yf
azmfaqmifEikd &f ef &nf&,
G u
f si;f yaom a&G;aumufyrGJ sKd ;jzpf&ygonf?
tyd'k f (22)
vlrb
_ 0vHðk cHa&;
Ô Ttyd'k w
f iG yf g0ifaom vlrv
_ ðkH cHciG o
hf nf bma=umifh
ta&;}uD;ygovJ?
110
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
aqmif&u
G v
f yk u
f ikd rf r_ sm;udk vkyaf qmifay;&efvt
kd yfonf?
tyd'k f (23)
111
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
nD!$wfatmif aexdkifpm;aomufEdkif&ef pdwfcsavmufonfhtjyif
w&m;r#wI oifhwifhavsmufywfaom vpmcHpm;ydkifcGifh±Sdonf?
vdt k yfygu tjcm;enf;vrf;rsm;rS vlra_ &;taxmuftyhrH sm;udv
k nf;
xyfrI H &ydik cf iG ±hf o
dS nf?
(C) vlwdkif; rdrdtusdK;pD;yGm;udk umuG,f&ef tvkyform;or*~rsm;
zJGpnf;ydkifcGifhESifh 0ifa&mufydkifcGifh±Sdonf?
vlwikd ;f oifw
h ifah vsmufywfaom tvkycf sed t f jyif tcgtm;avsmpf mG
owfrw
S x
f m;aom vpmESichf Gi, hf cl iG t
hf ygt0if tyef;ajztem;,lciG ±hf o
dS nf?
tvkyv
f yk yf ikd cf iG Ehf iS hf tyef;ajztem;,lciG hf
Ô rnfonfEh ikd if w
H umpmcsKyfonf vkyif ef;cGit f ajctaeESihf
tvkyo
f rm;rsm;tcGit hf a&;wdE@k iS hf oufqikd yf govJ?
112
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
tvkyv f yk u f ikd o
f nfh Edik if rH S Edik if o
H m;rsm;uJoh @kd wef;wlcpH m;cGirhf &Sb
d J tcGit
hf a&;
rsm; qH;k ±_;H aewwfygonf? xdo k @kd aom a&$@ajymif;tvkyo f rm;rsm;. tcGit hf a&;
udk umuG,af y;Edik &f eftwGuf 1990 ckEpS w f iG f a&G@ajymif;tvkyo f rm;rsm;ESihf
‚wdk@. rdom;pk0ifrsm; tcGifhta&; umuG,fay;a&;qdkif&m EdkifiHwum
oabmwlpmcsKyf (The International Convention on the Protection of the
Rights of all Migrant Workers and Members of their Families) udk jyXmef;
xm;cJhygonf? odk@aomf owfrSwfxm;aom EdkifiHta&twGufu vufrSwf
xd;k jcif; r&Sad o;onft h wGuf xdpk mcsKyfrmS ,ckwikd t f ouf0ifvmjcif;r&Sad o;yg?
tyd'k f (25)
113
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
vHkavmufaomvlaer_tqifhtwef;
Ô touf&Sifaexdkif&efvHkavmufaomtqifhtwef;qdkonfrSm
bmudkqdkvdkygovJ?
tyd'fk f (26)
114
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
jzpfay: jynfh0vmap&efESifh vl@tcGifhta&;tajccHvGwfvyfcGifhrsm;udk
av;pm;r_yu kd vJ map&ef OD;wnfxm;&rnf? ynma&;onf wEdik if EH iS hf
wEdik if /H vlrsKd ;wrsKd ;ESiw
hf rsKd ;/ bmoma&;toif;tzJ@G wzJ@G EiS w
hf zJ@G t=um;
em;vnfr_/ oabmxm;}uD;r_/ cspf=unf&if;ESD;r_wdk@ wdk;wufjzpfay:
vmap&efEiS hf urBm+h idr;f csr;f a&; wnfwaHh p&ef ukvor*~u wm0ef,l
aqmif±u G af eaomvkyif ef;rsm; t"Ge@f ±n S af p&ef aqmifusO;f Edik &f rnf?
ynma&;
ynma&;onf vlom;wOD;. ud, k &f nfu, kd af oG;rsm; tpGr;f ukef zH@G òz;
wd;k wufap&efEiS hf vl@tcGit hf a&;udk av;pm;r_w;kd yGm;ap&ef txl; taxmuf
tulðyygonf? Edik if w H umvl@tcGit hf a&;qdik &f m ,E ,W m;rsm;uvnf; ynma&;
udk vl@tcGit hf a&;tm; av;pm;vdu k ef maom ,Ofaus;r_w&yf ay:xGe;f ap&efEiS hf
vlom;rsm;wOD;ESifhwOD;av;pm;aom/ pdwf&Snfonf;cHaom/ usm;r cJGjcm;
zdEydS rf u
_ if;aom// Edik if /H vlrsKd ;/ bmoma&;/ bmompum; tcsi;f csi;f t=um;
cspf=unf&if;ESD;r_ wdk;yGm;apaom tajctaeudk xGef;um;atmif óu;yrf;
aqmif&u G af p&ef &nf&, G x
f m;onf?
115
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
tyd'fk f (2&)
(u) vlwikd ;f onf vlrt _ zJ@G tpnf;. ,Ofaus;r_b0wGif vGwv f yfpmG yg0if
ydik cf iG /hf tEkynmokcrk ynm&yfrsm;udk vGwv f yfpmG vdu
k pf m; arG@avsmf
Edik cf iG /hf odyy`H nmxGe;f um;a&; vkyif ef;rsm;wGif vGwv f yfpmG 0ifa&muf
vkyfudkifEdkifcGifhESifh xdkynm. tusdK;tjrwfwdk@udk vGwfvyfpGm cHpm;
oHk;pJGydkifcGifh±Sdonf?
(c) vlwdkif;onf rdrdudk,fydkifOm%fjzifh}uHpnfzefwD;r_rS jzpfxGef;vmaom
odyy`H nmqdik &f m wDxiG rf r_ sm;/ pmayqdik &f m od@k r[kwf tEkynmqdik &f m
zefw;D r_rsm;wd@k . *k%Ef iS ±hf yk 0f wWKydik ;f qdik &f m tusKd ;tjrwfrsm;udk cHpm;
&,lEkdif&eftwGuf umuG,fr_rsm;&±SdydkifcGifh±Sdonf?
,Ofaus;r_qdkif&mtcGifhta&;
tyd'fk f (2*)
116
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
tyd'fk f (29)
tyd'fk f (30)
117
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
wm0efrsm;
Ô vltcGit
hf a&;ESihf ywfoufI vlwOD;wa,mufcsif;wGif
rnfonfw h m0efrsm;&So
d vJ?
118
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
jzpfonf? pD;yGm;a&;/ vlr_a&;ESifh,Ofaus;r_tcGifhta&;rsm;cHpm;cGifhr&Sdrcsif;
vlrw_ &m;r#wr_ukd cHpm;Edik +f yD[q
k Ekd ikd rf nfr[kwyf g?
119
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
120
vklŒtcGifhta&; ar;cGef;ESifhtajzrsm;
121