You are on page 1of 133

T.C.

MLL ETM BAKANLII

MAKNE TEKNOLOJS

2 EKSENDE CAM FREZELEME

Ankara, 2012

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. CAM FREZELEME ............................................................................................................. 3 1.1. ki Boyutlu Para izimi veya Hazr Para Dosyasnn Almas ................................ 4 1.2. Tezgh Tipi Seimi (Machine Type) ........................................................................... 4 1.3. Makine Grubunun Dzenlenmesi (Machine Group Properties ) .................................. 5 1.3.1. Files (Dosyalar) ..................................................................................................... 6 1.3.2. Tool Settings (Kesici Takm Ayarlar) ................................................................. 6 1.3.3. Stock Setup (Ktk Ayarlar) ................................................................................ 8 1.3.4. Safety Zone (Gvenlik Alan Tanmlama) ............................................................ 9 1.4. Toolpath (Takm Yollar) ............................................................................................ 11 1.4.2. Simlasyon (Canlandrma-Bemzetim) ................................................................ 28 1.4.3. Post Alma- CNC Kodu karma (Post Selected Operation) ...................... 32 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 34 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 37 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 39 2. CAM FREZELEME YNTEMLER ................................................................................ 39 2.1. Drill (Delik Delme Takm Yollar) ............................................................................. 39 2.1.1. Tool (Takm)........................................................................................................ 41 2.1.2. Cut Parameters (Kesme Parametreleri)................................................................ 43 2.1.3. Linking Parameters (Takm Yaklama-Uzaklama Parametreleri) ..................... 43 2.1.4. Home / Ref. Point (Ev pozisyonu / Referans Noktas) ........................................ 44 2.1.5. Tip Comp (U Telafisi) ....................................................................................... 44 2.1.6. Planes (WCS) (Dzlemler) .................................................................................. 44 2.1.7. Cooland (Soutma Svs) .................................................................................... 45 2.1.8. Canned Text ( Aklama Yazs) ......................................................................... 45 2.1.9. Misc Values (Yardmc Deerler)........................................................................ 46 2.1.10. Axis Combination (Left/Upper) (Eksen Birletirmeleri) ................................... 46 2.1.11. Rotary Axis Control (Dnel Eksen Kontrol) ................................................... 46 2.2. Drill-Bold Circle (Dairesel Delik Delme Takm Yollar) ........................................... 48 2.3 Automatic (Nokta Seerek Delik Delme) .................................................................... 51 2.4. Drill-Pattern-Grid (Nokta izmeden Delik Delme ) ................................................... 53 2.5. Drill-Tab (Klavuz ekme) .......................................................................................... 55 2.6. Pocket (Cep Boaltma Takm Yolu) ........................................................................... 57 2.6.1. Tool (Takm)........................................................................................................ 58 2.7. Face (Yzey Temizleme Takm Yolu) ........................................................................ 72 2.7.1. Tool (Takm)........................................................................................................ 73 2.8. 2D High Speed (ki Boyutlu Yksek Hzda leme Takm Yolu) .............................. 77 2.8.1. Toolpath Type (Takm yolu Tipi) ........................................................................ 78 2.8.2. Cut Parameters (Kesme Parametreleri)................................................................ 79 2.9. Engraving (Oyma Takm Yollar) ............................................................................... 90 2.9.1. Toolpath Parametres ............................................................................................ 90

2.9.2. Engraving Parameters (Oyma Parametreleri) ...................................................... 95 2.9.3. Roughing/ Finishing (Kaba/nce Frezeleme) ....................................................... 97 2.10. Circle Paths (Dairesel lemeTakm Yollar) ............................................................ 98 2.10.1. Circmill (Dairesel Cep leme Takm Yollar) .................................................. 98 2.10.2. Tool (Takm) .................................................................................................... 100 2.10.3. Cut Parametres (Kesme Parametreleri)............................................................ 101 2.10.4. Roughing (Kaba leme) .................................................................................. 102 2.10.5. Finishing (nce leme) .................................................................................... 102 2.10.6. Transitions (Takm Yollar Aras Geiler) ..................................................... 103 2.10.7. Dier Parametreler ........................................................................................... 103 2.11. Thread Mill (Vida ekme Takm Yollar) .............................................................. 105 2.11.1. Toll (Takm) .................................................................................................... 106 2.11.2. Cut Parametres (Kesme Parametreleri)............................................................ 106 2.11.3. Lead n/Out (Giri/k)................................................................................. 107 2.11.4. Multi Passes (Yanal Pasolar) .......................................................................... 107 2.11.5. Linking Parametres (Takm Yaklama-Uzaklama Parametreleri) ................. 108 2.11.6. Dier Parametreler ........................................................................................... 108 2.12. Auto Drill (Otomatik Delik Delme) ........................................................................ 109 2.13. Slot Mill (Kanal Frezeleme lemi)......................................................................... 112 2.13.1. Cut parameters (Kesme Parametreleri) ............................................................ 113 2.13.2. Roughing/ Finishing (Kaba ve nce leme) .................................................... 113 2.14. Helix Bore (Helisel Delik Byltme) ..................................................................... 114 2.14.1. Cut Parameters (Kesme Parametreleri)............................................................ 115 2.14.2. Roughing/ Finishing (Kaba/nce leme) ......................................................... 115 UYGULAMA FAALYET ............................................................................................ 117 MODL DEERLENDRME ............................................................................................ 125 CEVAP ANAHTARLARI ................................................................................................... 126 KAYNAKA ....................................................................................................................... 127

ii

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL Makine Teknolojisi/Teknolojileri Bilgisayarl Makine malat 2 Eksende CAM Frezeleme CAM programlarn kullanarak izilen paralarn takm yollarnn oluturularak freze tezghnda daha hzl ve verimli bir ekilde retilebilmesini salamak iin gerekli renim materyalidir. 40/16 10 Snf alan ortak modllerini, CAM Programnda ki Boyutlu izim, CAM Programnda Boyutlu izim, 2 Eksende CAM Tornalama ve C Eksende CAM Tornalama modllerini alm olmak. CAM Frezeleme Yapmak Genel Ama Gerekli ortam salandnda bu modl ile renci; CAD/CAM programlarn kullanarak ileme parametrelerini oluturabilecek ve CNC freze tezgahlarna dosya aktararak para imalat yapabilecektir. Amalar 1. CAD/CAM torna programlarn kullanarak i paras tanm yaparak menleri kullanabilecektir. 2. CAD/CAM programlarn kullanarak operasyonlara gre 2 eksende kesici yollar oluturarak, ileme ayarlar ve simlasyon yapabilecektir Ortam: Bilgisayar laboratuar Donanm: CAD/CAM program, projeksiyon, tepegz, rnek modeller, eitli lme ve kontrol aletleri. Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test, doru-yanl testi, boluk doldurma vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

YETERLK

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI LME VE DEERLENDRME

iii

iv

GR GR
Sevgili renci, Gelimi toplumlarn temelini sanayileme oluturmaktadr. Teknolojinin son hzla ilerlemesi ile beraber sanayilemede ilerlemektedir. Bugn ve gelecekte sanayilemi ve modernlemi toplumlar ierisinde kendi lkemizide grebilmek iin teknoloji yakndan takip edilmeli ve sanayilemeye ynelik almalar arttrlmaldr. lkemizde makine alanndaki sanayilemeye ynelik gelimelerin temelini CNC ve CAD/CAM sistemlerinin oluturduunu syleyebiliriz. CNC tezghlar niversal tezghlarla ilenmesi zor ve karmak olan paralar ilemekte bylece retim sresini ksaltmakta, hassasiyeti ve kaliteyi artrarak teknolojik gelimelere katkda bulunmaktadr. CAM programlar ise; CNC tezghlarda proramlanamayan karmak ekilli paralar ileyebilmek ve takm yollarn oluturabilmek iin kullanlmaya balanmtr. CAM programlar; retimde hata riskini azaltarak, daha hzl retim yapmay ve daha kaliteli rnler elde etmeyi olanak salar. Bilgisayar destekli imalat program u anda birok iletme tarafndan kullanlmaktadr. letmelerin taleplerine gre bu iin zellikleri srekli gelitirilmekte ve kullanm alanlar artmaktadr.Hzla ilerleyen ekonomik gelimeler ve endstriyel ilikiler, i dnyasnda uzman personel istihdamn etkin hale getirmitir. letmeler her seviyede eitilmi personele ihtiya duymaktadr. retim sektrnde de sadece CNC tezghlarnn ve CAD/CAM sistemlerinin olmas yeterli deildir. Bu sistemleri verimli kullanacak kalifiye elemana olan ihtiya en az bu sistemler kadar nemlidir. Modln amac, CNC freze tezghlarn daha verimli altrabilmek iin CAM programlarn kullanarak programlamay retmektir. Bu modln hazrlanmasnda Mastercam X5 program kullanlmtr. Bu modln sonunda, CAM program ile CNC 2 eksen freze tezghlarnda retilecek paralarn takm yollarn oluturabilecek ve ileme ayarlarn yapabileceksiniz. G kodlarn yani CNC programlama kodlarn karp simlasyon yapabilecek yeteneine sahip olabileceksiniz.

RENME FAALYET1
AMA

RENME FAALYET1

Gerekli ortam salandnda bu modl ile renci; CAD/CAM programlarn kullanarak ileme parametrelerini oluturabilecek ve CNC freze tezgahlarna dosya aktararak para imalat yapabilecektir.

ARATIRMA
Herhangi bir CAD/CAM programnda 2 eksen freze tezghlarnda takm yollarn karmaya uygun paralar iziniz. CNC freze tezghlarnda programlama mant hakknda bilgi toplaynz. Blgenizde bulunan sanayi kurulularnda kullanlan CNC tezghlarn ve CAM programlarn aratrnz.

1. CAM FREZELEME
Karmak yzeylere sahip olmayan prizmatik i paralarnn ilenmesinde kullanlr. 2 eksen denmesinin sebebi; takmn X ve Y eksenlerinde tala alma hareketi yapp, Z ekseninde talaa dalma hareketi yapmasdr. Dolaysyla Z ekseninde tam bir hareket sz konusu deildir. CAM programnda otomatik olarak 2 eksenli freze tezghlarnda CNC kodlarn karabilmek iin nce para profilinin 2 boyutlu olarak izilmi olmas gerekir. Freze tezghnda 2 eksen takm yollarn oluturmak iin ilem sras yledir; nce ilenecek parann ekli 2 boyutlu olarak izilir. Paray ilemek iin nce Machine Type'den makine tipi olarak Mill (Freze) seilir. Makine tipi seilmeden takm yollarn oluturmak mmkn deildir. Stock Setup (Ham para) tanmlamas yaplr. Toolpathsdan (Takm yollar) operasyon tipi seilir. Parann ekline uygun kesici ve parametreler belirlenir. Takm yollarnn 2 veya 3 boyutlu simulasyonu izlenir. Post alma yani CNC kodlarn (G Kodu) karma ilemine geilir. karlan G kodlar tezgha aktarlr ve parann bu kodlara gre ilenmesi salanr.

1.1. ki Boyutlu Para izimi veya Hazr Para Dosyasnn Almas


CAM programlarnda frezeleme uygulamalar iin, kendimiz CAM programnda ilenecek paray izebileceimiz gibi baka bir CAD/CAM programda izilmi paray kullandmz programa aktarabiliriz. Baka bir CAD/CAM programda izilmi para dosyasn transfer ederken kabul edilebilir dosya uzantlarnda kaydetmemiz gerekir. Unutulmamaldr ki her program bir baka programda izilen dosyay amayabilir. Bunun iin dosya uzantsn deitirmemiz gerekebilir. Genellikle 2 boyut izimlerin saklanmasnda DXF, DWG uzantlar, 3 boyut izimlerin saklanmasnda ise; STEP, PARASOLD, IGS, STL ve SAT uzantlar kullanlmaktadr. Hazr para dosyasnn almas iin program penceresindeki Fileden Open seilerek daha nce izilen paralar CAM programna arlr. Farkl uzantda dosya varsa dosya tr penceresinden aracamz dosyann uzants bulunarak dosya arlr. Daha sonra bu dosya CAM programnda alr.

Resim 1.1. Farkl dosya uzantsnn almas

1.2. Tezgh Tipi Seimi (Machine Type)


Machine Typeden tezgh tipi seimi yaplr. Mill freze tezgh eitlerini gsterir. Listede olmayan tezgh eidine semek iin Default seilerek tezgh seimi tamamlanr. Manage List den de kullanlacak freze tezgh eidi seilir.

Mill: Dik ileme (Freze) merkezi Lathe: Torna tezgh Default: Geerli deerler Manage List: Tezgh ynetici listesi Wire: Tel erezyon tezgh Router: Aa oyma-ileme tezgh Design: Dizayn-Tasarm

Resim 1.2. Machine type (tezgh tipi ) mens

Resim 1.3:Torna tezgh tipi seim mens

3 AXS HMC : 3 eksenli yatay freze ( Horizontal Machining Centers) 3 AXS VMC : 3 eksenli dikey freze ( Vertical Machining Centers) .MMD Uzants: leme merkezleri dosya uzants .LMD Uzants: Torna tezgahlar dosya uzants .RMD Uzants: Router tezgah dosya uzants

Manage List e tkland zaman ekrana Machine Definition Men Management (Makine belirleme yneticisi) mens gelir. Buradan kullanlacak freze tezgh eidi seilir. Tezgh eidi seilip Add (Ekle) butonuna tklanarak Machine Definition Men tems penceresine tezgh eklenir. Eklenen tezgh seimden kaldrlmak istenirse Remove (Kaldr) butonuna baslr. OK butonuna tklanarak tezgh seimi tamamlanr.

1.3. Makine Grubunun Dzenlenmesi (Machine Group Properties )


Tezgh tipi seimi yapldktan sonra Operations Manager (Operasyon Yneticisi) ksmnda tezgh Machine Group -1 olarak listelenir. stenirse maus Machine Group -1 in zerinde iken sa tuuna tklanr. Groups (Gruplar) ve oradan da Rename (Yeni ad ver) seilerek yeni tezgh grubunun ad deitirilebilir.

Resim 1.4: Operasyon yneticisi penceresi

1.3.1. Files (Dosyalar)


Operasyonda kullanlacak kesicilerin, operasyon zelliklerinin ve karlacak G kodlarnn kayt edildii yerleri gsterir.

Group Name: Grup ad Toolpath directory: Kayt yolu Group comment: Aklama Machine-Toolpath Copy:Makinetakm yolunu kopyala Edit:Makine- takm yolunu dzenle Replace: Yeni tezgh tr seimi Tool Library: Takm ktphanesi Operation Library: Operasyon ktphanesi Operation Defaults: Operasyon geerli deerleri .mcamx klasrne kaydedilir. Output comments to NC file: NC dosya kts hakknda aklama. aretli olmaldr.

Resim 1.5: Files sekmesi

1.3.2. Tool Settings (Kesici Takm Ayarlar)


Takm yollarnn elde edilmesinde kullanlacak takm ya da takmlar ile ilgili dzenlemelerin yapld ksmdr.

Program # : Program numaras. Feed Calculation:lerleme hz hesab From Tool: Takma gre From material: Malzemeye gre From Defaults: Geerli deere gre User defined: Kullanc tanml Adjust feed on arc move: Yay hareketinde ilerleme ayar Toolpath Configration: Takm yolu konfigrasyonu Assign tool numbers sequentialy: Takmlar ard arda srala Warn of duplicate tool numbers: Ayn takm kullannca uyar. Use tools step, peck, coolant: Takm admlar, gagalama-soutma kullan. Advanced options: Gelimi ayarlar Squence#: Satrlar

Resim 1.6: Tool Settings sekmesi

Start: Balang satr numaras ncrement: Satr no art miktar Material: Malzeme Select: Malzeme ktphanesini aar Edit: Kullanlacak takm cinsine gre kesme hz ve ilerleme deerlerinin girildii ksmdr. Seilince ekrana Material Definition penceresi gelir. Material name: Malzeme ad Comment: Aklama Base Cutting Speed: Kesme hz balangc Base feed per toth revolution: Devir bana hz Output feed rate units: lerleme hz birimi Allowable tool materials and additional speed / feed percentages: Yzde olarak uygun takm malzemesi ve ilave hz/ devir says.

Resim 1.7: Material Definition diyalog kutusu

1.3.3. Stock Setup (Ktk Ayarlar)


Tasarlanan modeller iin ktk (ham) para oluturmak iin kullanlr. Ktk boyutlarnn ve grnmnn ayarlarnn yapld ksmdr. Stock View: Ktk grnm Shape: Ktk biimi Recatangular: Dikdrtgen Solid: Kat modeli ktk olarak atar. Cylindirical: Silindir eklinde File: Dosyadan arma Axis: Silindirin eksen pozisyonu Display: Kt ekranda gster. Fit screen: Kt ekrana sdr. Wire frame: Tel kafes olarak Solid: Kt kat olarak gster Stock Origin: paras sfr noktas n view coordinates: paras sfr noktas para zerinden setirir. All Surfaces: Btn yzeyleri se.

Resim 1.8: Stock setup sekmesi

All Solids: Btn katlar se. All Entities: Btn nesneleri se. Unselect All: Btn seimi iptal et Select Corner (Ke Se):izim alanna dnp parann apraz kelerini seerek parann llerinin tanmlanmasn salar. Bounding Box (Kutu snrlar): 3 boyutlu para modelini iine alan ktk boyutlarn otomatik olarak karmak iin kullanlr.

All Entities: Btn nesneler Create: Olutur Stock: Ktk Lines Arcs: izgiler yaylar Points: Ktn kelerine nokta kor. Center Point: Ktn merkezine nokta ekler. Solids: Katlar Expand: Ktk lleri arttrmak iin kullanlr. X,Y,Z:Bu eksenlere deer girilerek ktn lleri arttrlabilir. Shape: Ktk biimi Rectangular: Dikdrtgensel ktk Cylindirical: Dairesel ktk Axis: Ktk ekseni Center on Axis: Eksenin merkezine yerletir.

Resim 1.9: Bounding Box diyalog kutusu

ekil 1.1: Tel kafes ve kat ktk snrlar

1.3.4. Safety Zone (Gvenlik Alan Tanmlama)


Emniyetli blge tanmlamas iin kullanlr. Sanal bir alma hacmi oluturularak takmn bu hacim snrlar iinde hareket etmesini salar. Kesici takm ie balamadan nce ve ii bitirdikten sonra bu blgenin dna kar.

None: Gvenli blge tanmlanmam. Rectangular: Prizmatik gvenli blge tanmlama. Spherical: Kresel olarak gvenli blge tanmlama Cylindrical: Silindirik olarak gvenli blge tanmlama Display Safety Zone: Gvenli blgeyi gster. Fit Screen Safety Zone: Gvenli blgeyi ekrana sdr. Safety Zone View: Gvenli blgeye bak yn

Resim 1.10: Safety Zone sekmesi

10

1.4. Toolpath (Takm Yollar)


Takm yollarnn oluturulmas, yani kesici takmn izleyecei yolun karlmas iin kullanlr.Takm yollarna men ubuundaki Toolpaths mensnden veya 2D Toolpaths ara ubuundan ulalabilir.Burada btn takm yollar listelenir.2 eksen takm yollar alt tanedir. Bunlar; Contour: Profil ileme takm yolu Drill: Delik delme takm yolu Pocket: Cep boaltma takm yolu Face: Dzlem yzey ileme takm yolu 2D High Speed: 2 boyutlu yksek hzda ileme Engraving: Oyma takm yolu

Resim 1.11: Toolpath mens

1.4.1.Contour (Profil evresel leme Takm Yolu)


parasnn zerinden sadece izilmi iki boyutlu eklini takip ederek yaplan tala kaldrma ilemidir. Ak ya da kapal profiller Rough (kaba) ve Fini (ince) tala kaldrlarak ilenebilir. Contour ile kapal bir alann sadece evresi ilenebilir. i boaltlamaz. Yaz yazdrma ileminde de kullanlabilir. Contour (evresel) takm yollarn oluturmak iin ilem sras yledir; Machine Typeden Mill (Freze) seilir. Buradan Mill 3 -Axis VMC MM.MMD.5 seilir. Seilen tezgh Operation Manager ksmnda Machine Group 1 olarak listelenir. Machine Group 1'in alt ksmndaki Properties seilir. Alan Machine Grup Properties diyalog kutusundan Stock Setup seilir. Buradan Select Corners kullanlarak outurulacak ktn seimi yaplr. Eer ktn lleri biliniyorsa Select Corner ile seime gerek kalmadan X, Y ve Z kutucuklarna yazlr.

ekil 1.2: Parann Select Corner ile seilmesi ve ktn telkafes grnm

11

Stock Origin in view coordinates ile i paras sfr noktas belirlenir. paras sfr noktas parann orta noktas olarak grlmektedir. Ktk zerindeki siyah oku parann sol alt kesine tamak iin parakeye tklamak yeterlidir.

Resim 1.12: Stock Origin in view coordinates ile i paras sfr noktasnn seilmesi

Ktk belirleme ileminden sonra Toolpaths mensnden Contour takm yolu seilir. Seme ileminden sonra ekrana Enter new NC name penceresi gelir. Burada oluturulacak dosyaya bir isim verilir ve kaydedilir.

Resim 1.13: Enter new NC name penceresi

Kaydetme ileminden sonra ekrana Chaining penceresi gelir. Profili zincirleme semek iin Chain kullanlr. Nesneye temas eden btn nesneler bir defada seilir. Seim ynn gsteren yeil renkli okun yn ayn zamanda kesicinin hareket ynnde belirler.

12

ekil 1.3: Parann seilmesi

Chain: Kenar seimlerini zincirleme yapar. Window: Kenar seimlerini pencere ile yapar. Point: Kenar seimlerini noktalar ile yapar. Area: Kenar seimlerini kapal alan ile yapar. Polygon: okgen iinde kalan keleri seer. Single: Tek tek semek iin kullanlr. Partial: Seilen ilk ve son nesneler arasndaki tm keleri seer. Vector: izilen izginin temas ettii nesnelerin tm kenarlarn zincirleme seer. Last: Sonuncu End Chain: Zincir sonu Unselect: Seimi iptal. Unselect All chains: Zincirleme seimi iptal et. Reverse: Seim ynn deitirir. Chain feature: zellik deitirme. Chain feature options: zellik deitirme ayar Options: Zincir ayarlar.

Resim 2.14: Chaining penceresi

Seme ilemi tamamlannca ekrana 2D Toolpaths-Contour diyalog kutusu gelir. Buradan kesici takm, takm tutucu ve kesme parametreleri ile ilgili ayarlar yaplr.

13

Resim 3.15: 2D Toolpaths-Contour diyalog kutusu

1.4.1.1. Tool (Takm) Takm seimi iin Select library tool veya Create new tool kullanlr. Tool dia: Takm ap Corner radius: U ke kavisi. Tool name: Takm ad. Tool #: Takm no. Len. Offset: Takm boy telafisi Head#:Magazin dizili sra numaras Dia. Offset: Takm ap telafisi Feed rate: lerleme hz Spindle speed: Devir says Spindle direction: Dn yn Retract rate: Geri k hz Plunge rate: Dalma ilerleme hz. Rapid retract: Hzl geri kma.

Resim 1. 16: Tool sekmesi

Comment: Aklama. Buraya yazlan aklama program banda listelenir.


To batch: Operasyonlar dosyaya kaydedip grup halinde tezgha gnderir. Force tool change: Ayn takm kullanlm olsa bile ard arda olan operasyonlarda takm deitirtir. Tool filter: Takm filtreleme. Sadece seilen operasyona uygun takmlar listeler.

14

Select Library Tool (Takm Ktphanesinden Se) Alan Tool Selection penceresinden takm seilip OK tuuna baslr. Seilen takm pencereye ekler. Filter Active (Filtrelemeyi aktif et) seili ise sadece yaplacak operasyona uygun takmlar listeler.

Resim 1. 17: Tool Selection sekmesi

Create New Tool (Yeni Takm Olutur) Takmlarn listelendii pencere zerinde maus sa tuuna tklanr. Alan diyalog kutusundan Create new tool seilir. Seimden sonra ekrana Define Tool- Machine Group penceresi gelir. Buradan kullanlacak kesici tipi seilir. Burada End Mill (Dz alnl parmak freze aks) seilmitir.

Edit tool: Takmn zelliklerini deitir. Get angled head: Al takm tutucu se. Load tool on machine: Makineye takm ykle Tool Manager: Takm yneticisi penceresini aar. View: Takmn parametre sayfasnda nasl grnecei. Arrange tools: Takm numara-alfabetik listeler. Re-initialice feeds & speeds: Hz ve devri baa alr. Feed speed calculator: Hz devir hesaplama

Resim 1. 18: Yeni takm oluturma diyalog kutusu

15

Resim 1. 19: Feed speed calculator diyalog kutusu

Type (Takm Tipleri) lem trne gre kesici takm tipi ve lleri buradan seilir. End Mill: Parmak freze aks Spher Mill:Ucu yuvarlak ak Bull Mill: Keleri yuvarlatlm ak Face Mill: Yzey tarama aks RadMill:Keleri ie yuvarlatlm ak Chfr Mill: Kesine pah krlm Slot Mill: Kanal ama aks Taper Mill: Vida ama aks Dove Mill:V kanal aks Lol Mill: Kresel ulu ak Drill: Matkap Reamer:Rayba Bore bar: Delik bytme aks Tap RH: Sa Klavuz Tap LH: Sol Klavuz Ctr. Drill: Punta matkab Spot Drill: Nokta matkap Cntr Bore: Kademeli matkap

Resim 1. 20: Type sekmesi

Endmill1 Flat (Dz Alnl Parmak Freze aks) Takm ve takm tutucu boyutlarnn belirlendii ksmdr

16

Tool #: Takm no Station: -1. Tek fener milli tezgh Capable of: Yapaca ilem tr Rough: Kaba ileme Finish: nce ileme Both: Kaba ve ince ileme Holder Dia: Tutucu ap Shank diameter: Takm sap ap Overal: Takm tam boyu Shoulder: Omuz boyu Flute: Kesici helisel kanal boyu Diameter: Takm ap Calc.Speed/ Feed: Verilen deerlere gre devir saysilerlemeyi hesaplat Save to library: Kesiciyi verilerini takm ktphanesine kaydet.

Resim 1. 21: Endmil1 Flat sekmesi

Parameters ( Parametreler)
Kesici malzemesi, kesme ilerlemesi, i mili hz ve i mili dn yn gibi zellikler buradan belirlenir. Rough XY step (%): XY'de Kaba ilemede yana kayma miktar Rough Z step: Kaba ilemede Z ekseninde hareket Finish XY step: Fini ilemede XYde yana kayma miktar Finish Z step: Fini ilemede Z ekseninde hareket Required pilot dia: Lazm olan kontrol ap Dia. offset number: ap telafi no Lenght offset number: Kesici boy telafi numaras Spindle speed: Devir says
Resim 1. 22: Parametres sekmesi

17

Feed rate: Tala kaldrma ilerleme hz Retract rate: Geri k hz mm/dak Plunge rate: Dalma ilerleme hz. % of matl. feed per toolsth: Her bir azdaki ilerleme % olarak Tool file name:Takm dosya ad Tool name: Takm ad Manufacturers tool code: malat firma takm kodu

Number of flutes: Kesici az says % of matl. cutting speed: Malzeme cinsine gre kesme hz % olarak. Material: Kesici takm malzemesi Spindle Rotation: Tezgh mili dnme yn.(Saat ibresi yn - tersi ynde) nch values: l birimi inch seilir. Metric values: l birimi mm seilir.

1.4.1.2. Holder (Takm Tutucu)

Segment properties: Takm tutucu kademe ayarlar Height: Kademe ykseklii Upper diameter: Kademe st ap ls Lowerdiameter: Kademe alt ap ls New segment: Yeni kademe Open library: Ktphaneyi a New library: Yeni ktphane Save library: Ktphaneye kaydet New holder: Yeni takm tutucu

Resim 1. 23: Holder sekmesi

1.4.1.3. Cut Parameters (Kesme Parametreleri)

Resim 1. 24: Cut Parameters sekmesi

18

Compensation type : Kesici u yarap telafisi tipi. Computer: Yarap telafisi program tarafndan hesaplatlarak yaptrlr. Control: Proram tarafndan ap telafisi hesaplatlmaz. Takm yolu, takm yarap kadar yana kaymaz. Programda G40, G41 ve G42 kullanlr Wear: (Anma): U yarap telafisi hem tezgh tarafndan hem de program tarafndan hesaplanr. Bilgisayar ve kontrol sisteminde telafi ynleri ayndr. Reverse Wear: (Ters anma): Program tarafndan hem takm telafisi hem de kodlar hesaplanr. Bilgisayar ve kontrol sisteminde telafi ynleri tersdir. Off: U yarap telafisi uygulanmaz. Program hesaplama yapmaz. U profil izgisinin zerinde hareket eder. Programda G40, G41 ve G42 kullanlmaz Compensation Direction: Takm ucu telafi yn. Takm u yarapn hesaplara katarak telafi ederken kullanlr. - Right: Sadan - Left: Soldan Tip comp(U telafisi): Takmn tala kaldrma ilemi srasnda u telafisi - Tip:Kesici u noktasna gre telafi yapar. - Center: Kesici u yuvarlakl merkezine gre telafi yapar. Roll Cutter Around Corners: Kelerde takma yay hareketi yaptrarak dolar. - None: Yuvarlatma yok. - Sharp: Keskin hareket - All: Btn kelerde yuvarlat nfinite look ahead (Takm yolu kesimesi) :Takm yollarnn birbiri zerinden gemesini engellemek iin kullanlr.Otomatik olarak seili konumdadr. Max.depth variance: Maksimum derinlik deiiklii Stock to leave on walls: Ktn kenarlarndan ileme pay brak. Stock to leave on floors: Ktn zemininden ileme pay brak. Contour type :Profil ileme tipi .3 boyutlu ilenecek kontur tipini belirler. o 2D: 2 boyutlu profillerin ilenmesinde kullanlr. o 2D Chamfer (2D Pah Krma): paras profil evresini ilerken kenarlara pah krar. Kesicinin Chamfer mill, Spherical veya Bull mill olmas gerekir.

Widt: Pah genilii Tip offset: Takm ucu tama miktar

Resim 1. 25: 2D Chamfer sekmesi o

Ramp (Rampal leme): Rampal olarak i parasna daldktan sonra kontur ilemeye devam eder.Kesme derinliine 3 eksende birden iner. Ramp seilince aktif olur.Depth Cuts pasif olur.

19

Ramp motion: Rampa hareketleri Angle:Rampa as.Dept cutsda belirtilen derinlie bu ada ini yapar.Ve adan kaynaklanan son pasoyuda temizler. Depth: Rampa derinlii. Depth seilirse Depts cuts gibi belirtilen derinlie kademe kademe iner. Plunge: Dalma derinlii
Resim 1. 26: Ramp sekmesi

Remachining (Kalan Tekrar leme): Byk apl kesiciler kullandktan sonra kesici her yere giremediinden dolay baz yerler ilenmeden kalabilir. Bu durumda kalan yerler kk apl kesiciler kullanlarak tekrar takm yolu oluturularak ilenir.

Compute remaining stock from: Kalan tala hesaplama ekli. All previous operations : nceki tm operasyonlar The previous operation: Bir nceki operasyon Roughing tool diameter: Kaba ilemedeki takm apndan kalan tala hesapla. Clearance: Emniyet dzlemi Remachining tolerance: Tekrar ileme tolerans Display stock: Arta kalan tala blgesini gster.

Resim 1. 27: Remachining sekmesi

o Oscillate : Salnm hareketi yaparak kesme.Kesme ileminde kesici azn anmasn nlemek iin kullanlr. - Linear: Dorusal (Kesikli) - High speed: Yksek hz (Yuvarlatlm) - Maximum depth: Maksimum derinlik - Distance along contour: evre boyunca zik zak mesafesi

Resim 1. 28: Oscillate sekmesi parametreleri

20

Depth Cuts (Kesme Derinlikleri) Toplam tala derinlii tek defada ilenemeyecekse bu k kullanlr.Aktif edilirse aadaki pencere ekrana gelir. Max.rough step:Max. kaba dalma # Finish cuts: nce paso says Finish step: Fini paso dalma miktar Keep tool down: aretli ise pasolar arasnda takm yukar kaldrmaz. Tapered walls: Kenarlar al ileme By contour: Tala profile gre srala By depth:Tala derinlie gre srala Subprogram:Alt program arma.

Lead n/Out (Giri- k)

Resim 1. 29: Depth Cuts sekmesi

Kesici takmn profile yaklama ve uzaklama ekli buradan ayarlanr.Paraya yumuak hareketlerle yaklamay salar. Bylece takmn paraya direkt dalmas engellenmi olur.Takm parann dnda bir noktadan paray ilenmeye balar.Yine parann dna karak ilemeye devam eder. Overlap: Para giri knda takm yolu st ste binme oran Entry: parasna giridir. Line: Belli izgi boyunca giri Arc: Yay hareketi ile giri Radius: Yay hareketi yarap Sweep: Sarma as Helix height: Sarmal ykseklik Adjust start of contour: Kontur balangcn ayarla Use entry point:Giri noktas kullan Enter on first depth cut only: Yalnz ilk derinlik kesiminde gir.
Resim 1. 30: Lead n/Out sekmesi

Plunge after first move:lk hareketten sonra dalma yap. Exit: paras k tipi ayar Override feed rate:lerlemeyi deitirip yeni ilerleme ile dalar Use exit point: k noktas kullan

Enter on last depth cut only: Sadece son derinlik kesiminde k Retract before last move: Son hareketten sonra geri ka. Adjust end of contour: Kontur bitiini ayarla

21

Break Trough (Boydan Boya Krma) Kesicinin i parasnn tabanndan verilen miktar kadar dar kmasn salar.

Break Through amount: Kesicinin parann altndan tama miktar yazlr. Kesici ucu parann altndan verilen deer kadar karak profili iler.

Resim 1. 31: Break Trough sekmesi

Multi Passes ( Yanal Pasolar) Tala kaldrma esnasnda yanal pasolarn yaplandrlmasdr.Bu seenek kullanlmazsa XY dzleminde tala bir kerede alnr.Girilen paso says kadar tala alnarak para profiline yaklar. Rough: Kaba pasolar Number: Yanal kaba paso says Spacing: Yanal paso genilii Finish: Fini pasolar Number: Yanal fini paso says Spacing: Yanal fini paso genilii Final depth: Fini pasolar dier kaba pasolardan sonra yapar. All depth: Her derinlikte kaba pasodan sonra fini paso uygular. Keep tool down: Pasolar aras takm yukar kalkmaz

Resim 1. 32: Multi passes sekmesi

Tabs (Etiketler-Balama yeri) paras balama papular veya aparatlarla balanm ise ileme srasnda takm bu balama elemanlarna arpabilir. Balama yeri komutu kullanlarak takmn arpmas engellenir. Bu ksmlara gelindiinde takm geri ekilir. Belirlenen ksm atlar ve ilemeye devam eder. Atlanan ksmlar daha sonra para farkl yerlerden balanarak ilenebilir.

22

Tabs: Etiketler Tab Position: Etiket pozisyonu Automatic: Otomatik Number of tabs: Etiket yeri says Max. distance between tabs: Etiketle aradaki maximum mesafe Create tabs on shapes tabs: Balama biimi oluturma Tab all: Btn etiketler Manual: Elle giri Position: Pozisyon Use square point for tab position: Balama yeri pozisyonu iin kare nokta kullan Tab motion: Balama yeri hareketi Partial: Ksm balanm

Resim 1. 33: Tabs sekmesi

Full: Boydan boya balanm Vertical moves: Dikey hareket Ramp moves: Eik rampal hareket Width: Balama yeri genilii Tab thickness: Balama yeri kalnl Cutoff Operation: Balama yerlerini kesme operasyonu

Resim 1. 34: Balama yerlerini kesme hareketi

23

1.4.1.4. Linking Parameters (Takm Yaklama-Uzaklama Parametreleri) Clearance:Emniyetli yaklama Kesici i bittikten sonra i parasndan maksimum uzaklaaca nokta(G00 ile) Use Clearance only at the start and end of operation: Kesici ie yaklarkenuzaklarken emniyetli yaklama mesafesine gelir. Retract: Geri kma mesafesidir. Feed Plane (Kesmeye Dzlemi): paras yzeyine hzl yaklama mesafesidir. Bu noktadan sonra tala alma hareketi ile ie dalar. Top of stock: Tala almann i paras yzeyinden balayp balamayaca belirlenir. Depth : Toplam tala derinlii Absolute: Mutlak deer Incremental: Eklemeli deer

Resim 1. 35: Linking Parametres sekmesi

Home / Ref. Point (Ev pozisyonu / Referans Noktas)

Home position (Ev pozisyonu) : Takmn kesme operasyonunu tamamladktan sonra gidecei nokta. Select home position: Ekranda home noktasn setirir. From makine: Tezghn home deerlerini kullanr. Ref point: Takmn kesmeye balama ve biti noktalar belirlenir. bitiminde geri kma noktasna geri gelir. Approach: Kesmeye balama noktas Retract: Kesmeden uzaklama noktas Select: Yaklama ve uzaklama referans noktalarn para zerinden setirir. Absolute: Mutlak deer Incremental: Eklemeli deer.

Resim 1. 36: Home / Ref. Point sekmesi

24

1.4.1.5 .Arc filter/ Tolerance (Yay Filtreleme/Tolerans) Kesicinin ok kk hareketlerini filtreleyerek daha byk yumuak geili yaylar halinde hareket etmesini salar. Bylece hem tezgah titreim yapmaz.Hem de program ksaltlm olur.

Filter Ratio: Filtreleme oran Filter Tolerance: Filtreleme tolerans Cut Tolerance: Kesme Tolerans One way filtering: Tek ynl filtreleme Create arcs in XY: XYde yay olutur. Create arcs in XZ: XZde yay olutur. Create arcs in YZ: YZde yay olutur. Minimum arc radius: En kk yay yarap Maximum arc radius: En byk yay yarap

Resim 1. 37: Arc filter/ Tolerance sekmesi

1.4.1.6. Planes (WCS) (Dzlemler) koordinat sistemi, takm dzlemi gibi parametrelerin tanmland ksmdr. Kesici takmn hangi dzlemde alt belirlenir. Ayrca bu dzlemlerdeki i paras sfr noktas yine bu menden X, Y ve Z koordinatlar girilerek tantlabilir. Working Koordinat Sistem: alma koordinat sistemi Tool Plane: Takm alma dzlemi Comp/Construction plane: Telafi/ Konstrksiyon dzlemi Origin (in view coordinates): Orjin bak koordinatlarnda Work ofset: Sfr ofseti Display relative to WCS: WCSyi eklemeli gster

Resim 1. 38: Planes sekmesi

25

1.4.1.7. Cooland (Soutma Svs) Tala alma srasnda snan kesici takm ve paray soutmak iin kullanlr.

Ignore: nemsiz On: Ak Off: Kapal Before: nceki With: nceki ve sonraki After: Sonraki

Resim 1. 39: Cooland sekmesi

1.4.1.8. Canned Text ( Aklama Yazs) CNC programnn ierisine ek zel bir aklama veya bir ISO kodu gnderilecekse bu komut kullanlr. Belirtilen komut ve aklamalar oluturulacak programn iine yerletirilir. Seildiinde Canned Text mens ekrana gelir. Canned text option ksmndan komut seilip Add ile sa taraftaki pencereye eklenir. Add Before: nceki aklamay sadaki pencereye ekler. Add With: nceki ve sonraki aklamay sadaki pencereye ekler. Add After: Sonraki aklamay sadaki pencereye ekler. Remove: Eklenen aklamay siler.

Resim 1. 40: Canned Text sekmesi

1.4.1.9. Misc Values (Yardmc Deerler) Birden fazla i paras sfr noktas olduunda kullanlr. aretli deil ise sfr noktas bir tanedir demektir. Misc Values mensnden G54 i koordinat sistemi, mutlak ve artl programlama modu seimi yaplr. Miscellaneous Values penceredeki Work Coordinates kutusuna 2 yazlrsa i referans noktas G54 ve Absolute/Incremental kutusuna 0 (sfr) yazlrsa programlama mutlak moda ayarlanm olur.

26

Resim 1. 41: Misc Values sekmesi

1.4.1.10. Rotary Axis Control (Dnel Eksen Kontrol) Drdnc eksen tanmlamas yapmak iin kullanlr. Daha ok dner tabla iin kullanlr. Komut aktif edildiinde Rotation Type (Dndrme tipi) penceresi ekrana gelir. Rotation type: Dndrme tipi No rotation: Dndrme yok 3 axis: 3 ekseninde dndrme Rotary axis positioning: Dner tabla pozisyonlar Axis substitution: Eksen indekslemesi Rotary axis: Dner tabla Rotate about X axis:X ekseninde dn. Rotate about Y axis:Y ekseninde dn. Rotate about Z axis: Z ekseninde dn. Substitute X axis: X de indeksle Substitute Y axis: Y de indeksle Rotation Direction: Dnme yn Rotary Diameter: Dner tabla ap. Unroll: Yuvarlanm a. Unroll Tolerance: Unroll tolerans

Resim 1. 42: Rotary Axis Control sekmesi

27

1.4.2. Simlasyon (Canlandrma-Bemzetim)


Simlasyonda ama; verilen deerlere gre takm hareketlerini izlemek ve yanl hareketleri dzeltmektir.Simlasyonu iin tezgh seimi ve ktk seimi yaplm olmaldr.

-Select all operation: Tm operasyonlar se

-Select all dirty operation: Listede geersiz tm operasyonlar seer. -Regenerate all selected operation: Seilen tm operasyonlar yeniden olutur. -Regenerate all dirty selected operation:Geersiz tm operasyonlar yeniden olutur. -Backplot selected operation: Seilen operasyonlar izgisel olarak simle et. -Verify selected operation: Seilen operasyonlar kat olarak simle et. -Post selected operation: Seilen operasyonlarn G/M kodlarn kar. -Highfeed: Hzl ilerleme zellii aktif edilir. -Delete all operation: Tm takm yolu operasyonlar, gruplar ve takmlar sil. -Toggle locking on selected operation: Seilen operasyonlar kilitler. -Toggle toolpath display on selected operations: Takmyollarn gizler. -Toggle postingon selected operations:Seilen operasyonlarn postlarn kapatr. -Yeni takm yolu iin kursr aa hareket ettirir. -Yeni takm yolu iin kursr yukar hareket ettirir. -Yeni operasyonu seilen grup yada operasyonlardan sonraya ekler.
-Yeni operasyon yerini dinamik olarak kursrle belirler.

-Only display selected toolpaths: Yalnz grnen takm yolunu se.


-Only display associative geometry: Yalnz grnen bir aradaki geometriler.

28

1.4.2.1. izgisel Simlasyon (Backplot Simulation) Oluturulan takm yollarnn izgisel olarak simlasyonlarn daha net grmek iin kullanlr. Komut tkland zaman ekrana Backplot penceresi gelir. Display widt color codes:Takm yolunu renkle gster. Display Holder: Tutucuyu gster. Display tool: Takm gster. Display rapid moves: Hzl hareketleri gster. Display endpoints: Takm yolu biti noktalarn gster. Quick verify: Hzl takm yolu. Options: Backplot ayarlarnn yapld pencereyi aar. Save as geometry: Takm kaydet Save tool geometry: Takm yolunu kaydet Restrict drawing: Takm yolu izgilerini kaldrr.
Resim 1.43: Backplot penceresi

nfo (Bilgi) dmesi tklanarak simlasyona ait dier detaylara ulalabilir. - Cycle time rapid: Hzl ilerleme hareket zaman - Cycle time feed: Tala alma ilerleme zaman - Cycle Time total: Toplam ileme zaman Path length feed: Tala kaldrarak kesme uzunluu - Path length rapid: Hzl ilerleme uzunluu

Play: altr Stop: Durdur Previous Stop: Bir nceki stop Step back: Adm geri Step forward: Adm ileri Next stop: Bir sonraki stop konumu Trace mode: z modu

Run mode: alma modu Run speed slider: Hz ayar dmesi Set conditional stop: Koullu stop ayarlama Visible motion position slider: Anlk hareket konumu gstergesi Set Conditional Stops:artl durdurma

29

1.4.2.2. Kat Simlasyon (Verify Smulaton) Takm yollar simlasyonunu kat model olarak grmek iin kullanlr.

Restart: Baa al-Yeniden balat Machine: altr Pause: Durdur Step: Adm adm Fast forward: Hzl ilerle Turbo: Simlasyonu hzl olarak tamamlama Simulate tool: Sadece takm gster Simulate tool and holder:Takm-tutucuyu gster Display control: Grnt kontrol Moves /step: Takm hareketleri adm deeri Moves /refresh: Takm hareketlerini yenile Verification speed/ Qualitiy:Simlasyon hz ayar. Update after each toolpath:Her takm yolundan sonra yenile Stop Options: Durma ayarlar Stop on collision: arpmalarda simulasyonu durdur. Stop on tool change: Takm deiiminde durdur. Stop after each operation:Her ilemden sonra durdur. Verbose: Komut satrlarn gster Machine Slowly : Yava ilerleme MachineQuickly:Hzl ilerleme Save stock as a file: Para dosyas olarak kaydet. Stock section: Kesit al Measure: Mesafe l
Resim 1.44: Verify penceresi

ekil 1.4: Backplot ve Verify simlasyon rnei

30

Options ( Simlasyon Ayarlar ) Options butonu seilince ekrana Verify Options diyalog penceresi ekrana gelir. Buradan gerekirse i parasna ait ayarlar yaplabilir. Shape: Biim Box: Blok ktk Cylinder: Silindir File : Dosyadan ar Solid: Kat model Stock model: Ktk model Boundaries: Snrlar Scan toolpath (s): Takm yollarn tara Use Stock Setup values: Ktk ayar deerini kullan Pick stock corners: Ktk kelerini se Min.point: Minimum nokta Max.point: Maximum nokta Margins: Kenarlar nitial stock size source: Balangtaki ktk lleri

Resim 1.45: Verify Options penceresi

Stock setup: Ktk ayarlar Use last size: Bir nceki boyutlar Cylinder axis: Silindir ekseni Cylinder diameter: Silindir ap Center on axis: Merkezi eksende Stock file: Ktk dosyas Translucent stock: Kt saydam olarak gster. Miscellaneous options: Yardmc seenekler Use Truesolid: Gerek kat kullan Cutter comp in control: Takm telafileri kontrol ile Display XYZ axes: XYZ eksenlerini gster. Compare to STL file: STL dosyasyla karlatr

Remove chips: Kk paralar temizle Change tool/ color: Takm-renk deitir Hide toolat each Stop: Her durmada takm gizle. Make true threads: Dileri gerek kat olarak gster. Tool profil: Takm profili Auto: Otomatik As defined: Tanmlanm Set color: Renkleri ayarla Tool tolerans: Takm tolerans STL tolerance: STL tolerans Reset: Yenile

31

1.4.3. Post Alma- CNC Kodu karma (Post Selected Operation)


Backplot ve Verify ilemlerinden sonra post alma ilemine geilir. G ve M fonksiyonlarndan oluan CNC kodlarn karma ilemine post alma denir.Bunun iin nce tezgh kontrol nitesinin seimi yaplmaldr (Fanuc, Siemens v.s. gibi) .Tezgah kontrol nitesi seimi iin Settings mensnden Control Defination Manager seilir.Alan pencereden Post processor ve ardndan Add files den kontrol nitesi seilir.

Resim 1.46: Control Defination diyalog kutusu

Resim 1.47: Control Defination Post List Edit ve Add Files diyalog kutular

Kontrol nitesi seildikten sonra G1 (Post Selected Operations) tklanr.Ekrana Post Processing (Post karma) diyalog kutusu gelir.

32

Select Post: Post (Kontrol nitesi) seiniz Active Post: Aktif post (Kontrol nitesi) Output MCX file descriptor: MCX dosya tanmlamas kar. Properties: Geometri zellikleri NC file: NC dosyas Override: zerine kaydet Ask: Dosya ad sor. Aktif olmal Edit (Dzenle): Aktif olmal. Aktif olmazsa NC program ekrana gelmez. NC extension: NC dosya uzants Send to machine: Tezgha gnder. Communications: Haberlemeler

Resim 1.48: Post Processing (Post karma) diyalog kutusu

Post Processing (Post karma) diyalog kutusundan gerekli ayarlamalar yaplr. OK tuuna baslr.Ekrana fakl kaydet diyalog kutusu gelir. Burada karlan post bir isim verilerek kaydedilerek OK tuuna baslr.

Resim 1.49: Farkl Kaydet diyalog kutusu

Resim 4.50: karlan CNC kodlar

33

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET


Aadaki yaznn Contour yntemi ile takm yollarn oluturunuz. Ktk llerini siz belirleyiniz.

lem Basamaklar Parann 2 boyutlu izimini yapmak. Tezgh seimini yapmak.

neriler Rectangle komutu ile 100X50 llerinde bir dikdrtgen iziniz.Create Letter komutu ile Arial Black yaz tipini kullanarak Heigh: 6 yksekliinde yazy yaznz. Machine Typeden Mill (Freze) ve buradan Mill 3 -Axis VMC MM.MMD.5 sein. Operation Manager ksmnda sras ile Properties ve Stock Setup sein. Select Corner ile kt belirleyin.

Ktk ayarlarn yapmak.

Takm yollarn semek.

Toolpaths mensnden Contouru sein. Enter new NC name penceresinde oluturulacak dosyaya bir isim verip kaydedin. Ekrana Chaining penceresi gelir. Window ile yazlar pencere iine alarak sein

34

Seme ileminden sonra ekrana Sketch approximate start point (Ilemeye balanacak noktay belirleyin) iletisi gelir.G harfini iaretleyip OK tuuna basn.

Takm yolu parametrelerini ayarlamak.

Ekrana 2D Toolpaths - Contour penceresi gelir. Tool sekmesinden 1mm apl parmak freze aks seiniz. Feed rate: 250, Plunge rate:150 ve Spindle speed:2000 yaznz. Cut Parameters sekmesinde Compansation Typeden Offu seiniz. Linking Parameters sekmesinden Depth :-2 yaznz ve OK tuuna basnz. Operations Manager ksmndan Verify Selected Operations tuuna basarak kat simulasyonunu grebilirsiniz.

Parann simulasyonunu grmek.

35

Parann CNC kodlarn ( G kodu) karmak.

Operations Manager ksmndan G1 (Post selected operation) tuuna basnz. Alan Post processing penceresinde OK tuuna basnz. Ekrana Farkl Kaydet penceresi gelecektir. G kodlarn hangi isimle ve nereye kaydetmek isterseniz seip OK tuuna basnz. Mastercam X Editr dosyas alacak ve G kodlar listelenecektir.

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet, kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri Evet Hayr 1. Parann 2 boyutlu izimini yaptnz m? 2. Ktk oluturmadan nce Machine typeden makine tipini setiniz mi? 3. Ktk oluturmak iin Operation Manager ksmndan Stock Setup setiniz mi? 4. Takm yollarn oluturmak iin Toolpath mensnden Contouru setiniz mi? 5. Alan Chaining penceresinden yazy Window ile seip kesmeye balanacak noktay belirlediniz mi? 6. Create new tool ile gerekli kesici takm oluturdunuz mu? 7. Compansation Type den Offu seiniz mi? 8. izgisel ve kat takm yolu simulasyonlarn grmek iin Backplot Selected Operation ve Verify Selected Operation tularna bastnz m? 9. CNC kodlarn karmak iin G1 tuuna bastnz m? 10. Oluturulan kodlar kaydettiniz mi?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

36

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME


Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 1. Bir parann zerinde evresel profil ilemek iin hangi takm yolu kullanlr? A) Face B) Drill C) Contour D) Pocket Compensation type (Kesici u yarap telefisi) ksmnda paray ilerken yarap telafisini uygulamamak iin aadakilerden hangisi seilmi olmaldr? A) Computer B) Control C) Wear D) Off Kt kat model olarak grmek iin aadakilerden hangisi seilmelidir? A) Wireframe B) Solid C) Fit screen D) File Aadaki terimlerden hangisi takm tutucu anlamndadr? A) Holder B) Tool C) Type D) Corner Radius Aadakilerden hangisi takm ktphanesine ulamak iin kullanlr? A) Create new tool B) Select library tool C) Edit tool D) Tool manager Contour takm yollarnda ktk snrlarnn seimi iin hangisi kullanlr? A) Bounding box B) All Solids C) Select corners D) All Entities Freze tezghnda dalma ilerleme hzn ifade eden terim aadakilerden hangisidir? A) Plunge feed rate B) Spindle speed C) Feed rate D) Max. Spindle speed

2.

3.

4.

5.

6.

7.

37

8.

Chaining penceresinde profilleri pencere iine alarak semek iin hangi komut kullanlr? A) Chain B) Point C) Window D) Polygon Aadakilerden hangisi dz alnl parmak freze aks anlamndadr? A) Taper Mill B) End Mill C) Bull Mill D) Dove Mill Aadaki Contour tiplerinden hangisi kalan ksmlar baka bir kesici ile tekrar ilemek iin kullanlr? A) 2D Chamfer B) Oscillate C) Ramp D) Remachining

9.

10.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

LME VE DEERLENDRME

38

RENME FAALYET2
AMA

RENME FAALYET2

Gerekli ortam salandnda bu modl ile renci; CAD/CAM programlarn kullanarak ileme parametrelerini oluturabilecek ve CNC torna tezghlarna veri aktararak para imalat yapabilecektir.

ARATIRMA
2 Eksenli CNC torna tegahnda kullanlan takm yollar ve eitleri hakknda bilgi toplaynz. G kodlarnn tezgha aktarlma hakknda bilgi toplaynz.

2. CAM FREZELEME YNTEMLER


2.1. Drill (Delik Delme Takm Yollar)
ki boyutlu izimler zerine delik delme, delik bytme, klavuz ekme ve delik raybalamak iin kullanlr.Delik delme ilemlerini uygulayabilmek iin nceden delik konumlarna delii ifade eden ember veya nokta yerletirilmi olmaldr. Drill (Delik delme) takm yollarn oluturmak iin ilem sras yledir; Machine Typeden Mill (Freze) ve buradan Mill 3 -Axis VMC MM.MMD.5 seilir. Operation Manager ksmnda Machine Group 1 olarak listelenir. Machine Group 1 dan Properties seilir. Alan Machine Grup Properties diyalog kutusundan Stock Setup seilir. Select Corners kullanlarak oluturulacak ktn seimi yaplr. Toolpath menden Drill seilir.

ekil 2.1: Select corners ile ktk seimi

39

Ekrana Enter New name penceresi gelir.Takm yoluna isim verilerek kaydedilir. Ekrana Drill Point Selection penceresi gelir. Buradan delikler nokta ile iaretli yerlerden seilir ve OK tuuna baslr. : Delik yerlerinin tek tek elle seimi. Automatic: Ilk, ikinci ve son noktalar seilince sistem dier noktalar otomatik seer. Entities: Kullanc delikleri tek tek seer. Window points: Noktalar pencere ile seer. Mask on Arc: Ekranda seilen emberle ayn aptaki dier emberlere delik ilemi uygular. Diameter: Seilen emberin apn gsterir. Tolerance: Seilen ember ap kontrol tolerans Subprograms: nceden oluturulmu takm yolu seilir ve yeni operasyona uygulanr. Last: Son operasyondaki noktalar tekrar seer. Sorting (Sralama): Grup halindeki nesnelerin delik delme srasn ayarlamak iin kullanlr. Edit: Seilen deliklerin zellik ve koordinatlar deitirilebilir. Pattern: Deliklerin dizili ekli. Grid: Izgara eklinde Create Point: Nokta seimi eklinde dizili Bolt Circle: Pattern iaretlendikten sonra ember zerinde istenilen ada noktalar tanmlanarak bu noktalar iin delik delme operasyonu uygulanabilir. Distance X/Y: Delik merkezlerinin her bir eksen zerindeki mesafesi. Radius: Bold circle de ember yarap Start angle: lk deliin X ekseni ile yapt adr. Angle between: Delikler arasndaki a. # of holes: Delik says.

Resim 2.1: Drill Point Selection penceresi

ekil 2.2: Deliklerin seilmi hali

40

Seme ilemi tamamlandktan sonra ekrana 2D Toolpaths Drill / Circles Simple Drill no peck diyalog kutusu gelir.

Resim 2.2: Simple Drill no peck diyalog kutusu

2.1.1. Tool (Takm)


Tool sekmesinden takmlarn listelendii pencere zerinde maus sa tuuna tklanr. Alan diyalog kutusundan Create new tool seilir. Seimden sonra ekrana Define ToolMachine Group -1- penceresi gelir. Buradan kullanlacak kesici tipi Drill seilir. Tool dia: Takm ap Corner radius: U ke kavisi. Tool name: Takm ad. Tool #: Takm no. Len. Offset: Takm boy telafisi Head#: -1. Bir i milli tezgh Dia. Offset: Takm ap telafisi Feed rate: lerleme hz Spindle speed: Devir says Spindle direction: Dn yn Retract rate: Geri k hz Plunge rate: Dalma hz Rapidretract:Hzl geri kma.

Resim 2.3: Tool sekmesi

Comment (Aklama): Buraya yazlan aklama program banda listelenir.


To batch: Operasyonlar dosyaya kaydedip grup halinde tezgha gnderir. Force tool change: Ayn takm kullanlm olsa bile ard arda olan operasyonlarda takm deitirtir. Tool filter: Takm filtreleme.Sadece seilen operasyona uygun takmlar listeler.

41

2.1.1.1. Type (Takm Tipleri) Takm tiplerinin listelendii ksmdr. lem trne gre kesici takmlar ve lleri buradan seilir. Buradan Drill seilir. 2.1.1.2. Drill (Matkap) Takm ve takm tutucu boyutlarnn belirlendii ksmdr. Tool #: Takm no Station: -1. staston no Capable of: Yapaca ilem tr Rough: Kaba ileme Finish: nce ileme Both: Kaba ve ince ileme Holder Dia: Tutucu ap Shank diameter: Takm sap ap Overal: Takm tam boyu Shoulder: Omuz boyu Flute: Kesici helisel kanal boyu Diameter: Takm ap Calc. Speed / Feed: Verilen deerlere gre devir says-ilerlemeyi hesaplat Save to library: Kesiciyi verilerini takm ktphanesine kaydet.
Resim 2.5: Define Tool-Machine Group-1 Drill sekmesi

End Mill: Parmak freze aks Spher Mill:Ucu yuvarlak ak Bull Mill: Keleri da yuvarlatlm Face Mill: Yzey tarama aks Rad Mill: Keleri ie yuvarlatlm Chfr Mill: Kesine pah krlm Slot Mill: Kanal ama aks Taper Mill: Vida ama aks Dove Mill:V kanal aks Lol Mill: Kresel ulu ak Drill: Matkap Reamer:Rayba Bore bar: Delik bytme aks Tap RH: Sa Klavuz Tap LH: Sol Klavuz Ctr. Drill: Punta matkab Spot Drill: Nokta matkap Cntr Bore: Kademeli matkap

Resim 2.4: Define Tool-Machine Group 1-Type sekmesi

42

2.1.2. Cut Parameters (Kesme Parametreleri)


Cut parameters ksmndan delik delme yntemi ile ilgili ayarlamalar yaplr. Cycle: Delme ekli. Drill/Cbore: Normal delik delme Peck Drill: Gagalama ile delme. Chip Break: Tala krcl delme. Tap: Klavuz ekme. Bore# 1: Delik byltme. Delikte helisel izler brakr. Bore# 2: Delik byltme. Delikte dzgn bir yzey brakr. Custom cycle 9-20: Kiiye zel evrim parametreleri kullandrr. 1st peck: lk dalma miktar. Subsequend peck: Sonraki dalma miktar.

Resim 2.6: Cut Parameters sekmesi

Peck clearence: Dalmadan nceki hzl gelme mesafesi. Retract amount: Geri kma miktar. Dwell:Delik sonunda bekleme sresi. Shift: Yana kayma miktar.

2.1.3. Linking Parameters (Takm Yaklama-Uzaklama Parametreleri)


Buradan takmn paraya yaklama ve takmdan uzaklama parametreleri ayarlanr. Clearance:Emiyetli yaklama mesafesi Use Clearance only at the start and end of operation: Kesici paraya yaklarken uzaklarken bu noktaya gelsin. Retract: Geri kma mesafesidir. Feed Plane (Kesme Dzlemi): paras yzeyine hzl yaklama mesafesidir.Bu noktadan sonra tala alma hareketi yapar. Top of stock(Yzeydeki tala miktar): Tala alma i paras yzeyinden balayp balamayaca belirlenir. Depth: Toplam tala derinlii. Absolute: Mutlak deer Incremental: Eklemeli deer
Resim 2.7: Linking Parametres sekmesi

43

2.1.4. Home / Ref. Point (Ev pozisyonu / Referans Noktas)


Home position: (Ev pozisyonu) Takmn kesme operasyonunu tamamladktan sonra gidecei noktadr. Select home position: Ekranda home noktasn setirir. From makine:Tezghn deerlerini kullanr. Ref point: Takmn kesmeye balama ve durma noktalar belirlenir. bitiminde geri kma noktasna geri gelir. Approach: Kesmeye balama noktas Retract: Kesmeden uzaklama noktas Select: Yaklama ve uzaklama referans noktalarn para zerinden setirir. Absolute: Mutlak deer Incremental: Eklemeli deer.

Resim 2.8: Home / Ref. Point sekmesi

2.1.5. Tip Comp (U Telafisi)


Tip Comp ksmndan matkabn parann alt ksmndan kp kmayaca belirlenir.

Break trough amont: Matkap ucunun paradan kma miktar. Tip lenght: U uzunluu. Tip Angle: Matkap u as

Resim 2.9: Tip Comp sekmesi

2.1.6. Planes (WCS) (Dzlemler)


koordinat sistemi, takm dzlemi gibi parametrelerin tanmland ksmdr.Kesici takmn hangi dzlemde alt belirlenir.Tezghn yatay m yoksa dikey mi olaca buradan belirlenebilir.Ayrca bu dzlemlerdeki i paras sfr noktasyine bu menden X, Y ve Z koordinatlar girilerek tantlabilir.

44

Working Koordinat Sistem: alma koordinat sistemi Tool Plane: Takm dzlemi Comp/Construction plane: Telafi / Konstrksiyon dzlemi Origin (in view coordinates): Orjin, bak koordinatlarnda Work ofset: Sfr ofseti Display relative to WCS: WCSyi eklemeli gster.

Resim 2.10: Planes sekmesi

2.1.7. Cooland (Soutma Svs)


Tala alma srasnda snan kesici takm ve paray soutmak iin kullanlr. Ignore: nemsiz On: Ak Off: Kapal Before: nceki With: nceki ve sonraki After: Sonraki

Resim 2. 11: Cooland sekmesi

2.1.8. Canned Text ( Aklama Yazs)


CNC programnn ierisine ek zel bir aklama veya bir ISO kodu gnderilecekse bu komut kullanlr. Belirtilen komut ve aklamalar oluturulacak programn iine yerletirilir. Seildiinde Canned Text mens ekrana gelir. Canned text option ksmndan komut seilip Add ile sa taraftaki pencereye eklenir.

Add Before: nceki akla may sadaki pencereye ekler. Add With: nceki ve sonraki aklamay sadaki pencereye ekler. Add After: Sonraki akla may sadaki pencereye ekler Remove: Eklenen aklamay siler.

Resim 2. 12: Canned Text sekmesi

45

2.1.9. Misc Values (Yardmc Deerler)


Birden fazla i paras sfr noktas olduunda kullanlr. aretli deil ise sfr noktas bir tanedir demektir. Misc Values mensnden G54 i koordinat sistemi, mutlak ve artl programlama modu seimi yaplr. Miscellaneous Values penceredeki Work Coordinates kutusuna 2 yazlrsa i referans noktas G54 ve Absolute/Incremental kutusuna 0 (sfr) yazlrsa programlama mutlak moda ayarlanm olur.

Resim 2.13: Misc Values sekmesi

2.1.10. Axis Combination (Left/Upper) (Eksen Birletirmeleri)


Birden fazla fener mili ve takm tareti olan tezghlarda kullanlr.

2.1.11. Rotary Axis Control (Dnel Eksen Kontrol)


Drdnc eksen tanmlamas yapmak iin kullanlr. Daha ok ner tabla iin kullanlr. Komut aktif edildiinde Rotation Type (Dndrme tipi) penceresi ekrana gelir. Rotation type: Dndrme tipi No rotation: Dndrme yok 3 axis: 3 ekseninde dndrme Rotary axis positioning: Dner tabla pozisyonlar Axis substitution: Eksen indekslemesi Rotary axis: Dner tabla Rotate about X axis: X ekseninde dn. Rotate about Y axis: Y ekseninde dn. Rotate about Z axis: Z ekseninde dn. Substitute X axis: X ekseninde indeksle Substitute Y axis: Y ekseninde indeksle Rotation Direction: Dnme yn Rotary Diameter: Dner tabla ap. Unroll: Yuvarlanm a. Unroll Tolerance: Unroll tolerans

Resim 2.14: Rotary Axis Control sekmesi

46

ekil 2.3: Deliklerin izgisel ve kat simlasyonu

OK tuuna baslarak ayarlama ilemleri tamamlanr.

47

2.2. Drill-Bold Circle (Dairesel Delik Delme Takm Yollar)

ekil 2.4: Drill-Bold Circle rnei

ki boyutlu izimler zerine dairesel ve eit aralkl yerletirilmi delikler delmek iin kullanlr. Delik delme ilemlerini uygulayabilmek iin nceden delik konumlarna ember veya nokta yerletirilmi olmas gerekmez.Drill-Bold Circle (Dairesel Delik Delme) takm yollarn oluturmak iin ilem sras yledir; Machine Typeden Mill (Freze) ve buradan Mill 3 -Axis VMC MM.MMD.5 seilir. Operation Manager ksmnda Machine Group 1 olarak listelenir. Machine Group 1 dan Properties seilir.Alan Machine Grup Properties diyalog kutusundan Stock Setup seilir.Shape ksmndan Cylindrical ve eksen olarakta Z ekseni iaretlenir.Silindir apna ve kalnlna uygun deer yazlr.

Resim 2.15: Cylindrical ktk seimi

ekil 2.5: Cylindrical ktk rnei

48

Toolpath menden Drill seilir. Ekrana Enter New name penceresi gelir. izime bir ad vererek kaydedilir. Ekrana Drill Point Selection penceresi gelir. Buradan Pattern ve Bold Circle iaretlenir.

Radius: Bold circle de ember yarap(40 mm) Start angle: lk deliin X ekseni ile yapt a (0) Angle between: Delikler arasndaki a.(36) # of holes: Delik says.(10)

Resim 2.16: Drill selection penceresi

ekil 2.6: Noktalarn yerletirilmi hali

Select drill point pattern position (Delikleri oaltma merkezini se) ile dairenin merkezine ift tklanarak seilir ve noktalar yerletirilir. Sonra i ksmdaki delik merkezlerine ayn ekilde noktalar yerletirilir.Deliklerin delinme srasn gsteren takm yolu aadaki gibi oluur.

49

ekil 2.7: Deliklerin delinme sras

Sorting ksmna tklanarak Rotary sorting ksmndan deliklerin delinme sras deitirilebilir.

Resim 2.17: Rotary sort penceresi

ekil 2.8:Rotary sort eidi

50

Dier btn parametreler Drill (delik delme) parametreleri ile ayndr. Drill balna baknz.

ekil 2.9: Deliklerin izgisel ve kat simlasyonu

2.3 Automatic (Nokta Seerek Delik Delme)


Nokta saysnn ok fazla olduu durumlarda kullanlr. paras zerinde deliklerin yerlerinin nokta ile gsterildii durumlarda kullanlr.Noktalar seilir ya da noktalarn koordinatlar girilir. Drill-Automatic (Nokta seerek delik delme) takm yollarn oluturmak iin ilem sras yledir; Machine Typeden Mill (Freze) ve buradan Mill 3 -Axis VMC MM.MMD.5 seilir. Operation Manager ksmnda Machine Group 1 olarak listelenir. Machine Group 1' den Properties seilir.Alan Machine Grup Properties diyalog kutusundan Stock Setup seilir. Shape ksmndan Rectangle seilir.

ekil 2.10: Automatik delik seme rnei

51

Toolpath menden Drill seilir. Ekrana Enter New name penceresi gelir. izime bir ad vererek kaydedilir. Ekrana Drill Point Selection penceresi gelir. Sorting-2D Sortdan delme sras belirlenir. Delikleri semek iin Automatic seilir. Para zerinden birinci, ikinci ve sonuncu noktalar seilip OK tuuna baslr.

Resim 2.18: 2D sort penceresi

ekil 2.11:Deliklerin seim sras

ekil 2.12: Deliklerin delme sras

52

ekil 2.13: Deliklerin izgisel ve kat simlasyonu

Dier btn parametreler Drill (delik delme) parametreleri ile ayndr. Drill balna baknz.

2.4. Drill-Pattern-Grid (Nokta izmeden Delik Delme )


Kaba boyutlar verilmi i paras zerine nokta veya ember izmeden delme ilemi yapmak iin kullanlr. Drill-Pattern-Grid (Nokta izmeden Delik Delme) takm yollar iin ilem sras yledir; Machine Typeden Mill (Freze) ve buradan Mill 3 -Axis VMC MM.MMD.5 seilir.Operation Manager ksmnda Machine Group 1 olarak listelenir. Machine Group 1 den Properties seilir.Alan Machine Grup Properties diyalog kutusundan Stock Setup seilir.Shape ksmndan Rectangle seilir. Toolpath menden Drill seilir. Ekrana Enter New name penceresi gelir. izime bir ad vererek kaydedilir. Ekrana Drill Point Selection penceresi gelir. Sorting-2D Sort'dan delme sras belirlenir. Delikleri semek iin Pattern-Grid seilir. # ksmnda X in yanna X eksenindeki delik says, Distance ksmna X ekseninde delikler arasndaki mesafe girilir. # ksmnda Yin yanna Y eksenindeki delik says, Distance ksmna Y eksenindeki delikler arasndaki mesafe girilir. Enter tuuna tkland zaman ekrana aralarndaki mesafeler 10 mm olan 35 adet nokta gelir.

53

ekil 2.14: Nokta izmeden delik delme rnei

Butonuna tklanarak bu noktalar para zerinde uygun yere yerletirilir. Dier btn parametreler Drill (delik delme) parametreleri ile ayndr. Drill balna baknz.

ekil 2.15: Deliklerin izgisel ve kat simlasyonu

54

2.5. Drill-Tab (Klavuz ekme)


Deliklere klavuzla vida amak iin kullanlr. Klavuz ekme ileminden nce deliklerin uygun aplarda delinmi olmas gerekir. Drill takm yolu ile delikler delinmise vida amak iin tekrar deliklerin delinmesine gerek yoktur. Operation Manager ksmnda deliklere ait takm yollar kopyalanarak yaptrmak yeterlidir. Ayarlardan sonra takm yolunun ad otomatik olarak Tab olacaktr.

Resim 2.19: Operation manager ksmnda tab takm yolu seimi

Klavuz ekmede ilem sras yledir; Operation Manager ksmnda delik delme takm yolu Drill/Counterbore seilip mausun sa tuuna baslp Copy komutu seilir. Sonra yine dizayn aac zerinde mausun sa tuuna baslp Paste komutu ile takm yollar yaptrlr. Kopyalanan takm yolunun Parameters ksmna tklanarak Cut parameters sekmesinin Cycle ksmndan Tab (Klavuz) seilir. Tab seildikten sonra delik 2D Toolpaths-Drill/ Counterbore takm yolunun ad, 2D Toolpaths-Drill/Circles Tapping Feed in, reverse spindle-feed out olarak deiir.

Resim 2.20: Tool sekmesinde klavuzun seimi

55

Tool ksmndan Create new tooldan Tap RH (Sa klavuz) seilir.Parameters ksmndan Diameter (Klavuz ap) ve Threads (Adm) ksmna vidann adm yazlr.

Resim 2.21: Create new tooldan klauz seimi

Klavuz ekmede dikkat edilecek en nemli nokta admdr. Burada FPT ksmna klavuzun adm yazlabilir.Spindle speed ksmna devir yazlp enter tuuna baslnca Feed rate otomatik olarak hesaplanr.Mesela M10 vidann adm 1.5 mmdir.CNC tezgahlarnda klavuz ekerken ilerleme hz hesab ; lerleme Hz : Adm X Devir Says forml ile hesaplanr.Mesela; Adm 1.5 ve devir says 50 ise, ilerleme hz (Feed rate); 75 olarak hesaplanr.Yada Calc.Speed/Feed ksmndan otomatik olarak hesaplatlr. lerleme hzna mutlaka hesaplanan deer yazlmaldr.

ekil 2.16: Deliklerin kat simlasyonu

56

2.6. Pocket (Cep Boaltma Takm Yolu)


ki boyutlu ya da 3 boyutlu modellerin cep eklindeki ak ya da kapal ksmlarnn ilenmesinde kullanlr. Cepler dikdrtgen, daire veya herhangi bir ekilde olabilir. lem sras yledir; Machine Typeden Mill (Freze) ve buradan Mill 3 -Axis VMC MM.MMD.5 seilir. Operation Manager ksmnda Machine Group 1 olarak listelenir. Machine Group 1'den Properties seilir.Alan Machine Grup Properties diyalog kutusundan Stock Setup seilir.Shape ksmndan uygun ktk ekli belirlenir.Bu paraya gre Cylindirical ve eksen olarakta Z seilmelidir.

ekil 2.17: Cep boaltma rnei

Toolpaths menden Pocket seilir. Ekrana Enter new NC name penceresi gelir.Takm yoluna bir ad verilerek kaydedilir. Ekrana Chaining penceresi gelir.Buradan Chain ile ilenecek profiller sras ile seilir ve OK tuuna baslr.

ekil 2.18: Chain ile profillerin seimi

57

Seme ileminden sonra ekrana 2D Toolpaths-Pocket diyalog kutusu gelir.

Resim 2.22: 2D Toolpaths-Pocket diyalog kutusu

2.6.1. Tool (Takm)


Takm seimi iin Select library tool veya Create new tool kullanlr. Tool dia: Takm ap Corner radius: U ke kavisi. Tool name: Takm ad. Tool #: Takm no. Len. Offset: Boy telafisi Head#: -1.Tek i milli tezgah Dia. Offset: ap telafisi Feed rate: lerleme hz Spindle speed: Devir says Spindle direction:Dnyn Retract rate: Geri k hz Plunge rate: Malzemeye dalma ilerleme hz.

Resim 2.23: Tool sekmesi

Rapid retract: Hzl geri kma. (G00 ile) Comment (Aklama): Buraya yazlan aklama program banda listelenir. To batch: Operasyonlar dosyaya kaydedip grup halinde tezgha gnderir. Force tool change: Ayn takm kullanlm olsa bile ard arda olan operasyonlarda takm deitirtir. Tool filter (Takm filtreleme):Sadece seilen operasyona uygun takmlar listeler.

58

2.6.1.1. Create New Tool (Yeni Takm Olutur) Pocket takm yolunda otomatik olarak Spher Mill kesici olarak seilmitir.

Resim 2.24: Create new tooldan sphere millin seimi

2.6.1.2. Cut Parameters (Kesme Parmetreleri)

Machining direction: leme yn Climb: Ayn ynl kesme Conventional: Zt ynl kesme Tip comp: U telafisi Roll cutter around corners: Keleri ileme tipi Linearization tolerance: 3B eri-spline erileri ilenmeden nce dorulara bler. Create additional finish operation: lave fini operasyonu olutur. Stock to leave on walls: Ktk kenarlarndan ileme pay brak. Stockto leave on floors: Ktk zemininde ileme pay brak.

Resim 2.25: Cut parameters sekmesi

Pocket type: Cep boaltma tipi

59

Standart: Standart cep ileme eklidir.Seilen profilin i ksmn cep kabul edip boaltr.Bazen kenarlarda tala brakabilir.

ekil 2.19: Standart sekmesi ile ilenmi cep rnei

o Facing: Cep frezeleme ilemini dzlem yzey frezeleme ilemi gibi uygulamak iin kullanlr.D profil ile i profilin iinde kalan blge yzeyinin tamam ilenecekse bu seenek tercih edilmelidir. Cep boaltma iin seilen zincir zerinden belli bir mesafede temizlik pasosu boaltr.

Overlap: Kesicinin yana kayma yzdesi ve miktar Approach distance: Kesicinin yaklama mesafesi. Exit Distance: lem sonras k mesafesi. Stock above island: Ada stndeki tala miktar. Facingte aktif deildir.

Resim 2.26: Facing penceresi

ekil 2.20: Facing sekmesi ile ilenmi cep rnei

60

o sland Facing: Cep ierisinde bulunan ada yzeylerinin belirlenen derinlikte temizlenmesini salar. Facing butonuna tklanarak ekrana gelir. Stock above island (Ada stndeki tala miktar) aktif durumdadr. Boaltlan ksmda adacklar var ise adann st yzeyindende tala kaldrrBu deer (-) olarak yazlmaldr. o Remachining: Byk apl kesiciler kullandktan sonra kesici her yere giremediinden dolay baz yerler ilenmeden kalabilir.Bu durumda bu k seilir.Kalan yerler kk apl kesiciler kullanlarak takm yollar yeniden oluturulur.
-

Compute remaining stock from: Kalan tala hesaplama ekli. All previous operations : nceki tm operasyonlardan The previous operation: Bir nceki operasyondan Roughing tool diameter: Kaba ilemedeki takm apndan kalan tala hesapla. Clearance: Emniyet pay Apply entry/exit curves to rough passes: Giri/klar kaba pasoya gre yap. Machine complete finish passes: lemeyi fini pasoda tamamla Display stock: Kalan tala gster

Resim 2.27: Remachining sekmesi Open: Bir kenar ak olan ceplerin ilenmesinde kullanlr. Bu cepler

standart yntemle ilendiinde baz blgelerde ilenmemi ksmlar kalabilir.Bu durumlarda kullanlmaldr.

Overlap: Kesicinin yana kayma yzdesi ve miktar Use open pocket cutting method: Ak cep profilini tekrarlayarak boaltma yapar. Use Standart pocket for closed chains: Kapal zincir standart cep boaltma kullan

Resim 2.28: Open sekmesi

61

ekil 2.21: Kapal zincir cep boaltma rnei

ekil 2. 22:Open ile aik zincir cep boaltma rnei

62

2.6.1.3. Roughing (Kaba tala parametreleri) Kaba tala kaldrma ileme yaparken takm yolu ekillerinin, takmn yana kayma miktarlarnn, paraya dalma ve paradan uzaklama eklinin belirlendii ksmdr.

Resim 2.29: Roughing penceresi

Cutting method (Kesme yntemi): Takm yolu tipinin belirlendii blmdr.inde bulundurduu seenekler sayesinde farkl ileme deseni oluturulabilir. Stepover percentage :Takmn bir kesme ilemini tamamladktan sonra % olarak yana kayma miktardr. Stepover distance :l olarak takmn yana kayma miktar. Minimize tool burial : Takmn daln minimize et.Cep adalarnn etraf ilenirken fazla olan tala kaldrlarak, takmn bir anda ok fazla tala almamas ve takmn zarar grmemesi iin kullanlr. Spiral inside to outside: Kesici tala almaya merkezden balar dar doru spiral hareketleri ile tala kaldrr. Roughing angle (Kaba ileme as): Kaba ileme yaplrken takm yoluna a tanmlanabilir.Zigzag ve Oneway ileme tiplerinde aktif olur.

63

ekil 2.23 : a.Roughing angle 45

ekil 2.23 : b.Roughing angle 0

2.6.1.4. Entry Motion (Giri Hareketleri) Byk apl aklarla paraya dorudan dalnamaz.Takmn paraya ilk giriinde zorlanmasn engellemek amac ile takma helis veya rampal giri hareketi yaptrlr. Ramp: Takmn paraya verilen ada eimli girmesi salanr.

Resim 2.30: Entry motion-Ramp sekmesi

Minimum Length: En kk uzunluk Maximum Length: En byk uzunluk Z Clearance: Z ekseninde rampa dalma balang noktas XY Clearance:XY eksenlerinde yan yzeyi ile rampa arasndaki minimum mesafe. Plunge zig angle: Giri rampas dalarken ileri hareket (zig) as. Plunge zag angle: Giri rampas dalarken geri hareket (zag) as. Auto Angle: Otomatik a. XY Angle: Takmn paraya girerken X-Y dzlemi ile yapt a. Align ramp with entry point: Giri noktas ile rampay ayn dzleme hizalar. Ramp from entry point: Rampay giri noktasndan balat. Plunge: Paraya dorudan dalar.

64

Skip: Helisel giri baarsz olursa bu cebi atlar ve dier operasyonlara geer. Entry feed rate: Giri hznn hangi paremetreye gre yaplacan belirler. Plunge rate: Helisel giri ilerleme hz ,nceden belirlenen dalma hznda olsun. Feed rate: Helisel giri ilerleme hz ,nceden tanmlanan ilerleme hznda olsun.

ekil 2.24: Ak zincir cep boaltmada ramp giri rnei

Helix: Takmn belli apta helisler izerek i parasna girmesini salar.

Resim 2.31: Entry motion-Helix sekmesi

Minimum radius: En kk yarap Maximum radius: En byk yarap Z Clearance: Z ekseninde. Helis balama noktas. XY Clearance: Helis ile profil arasndaki X ve Y eksenlerindeki gvenli mesafedir. Plunge Angle: Takmn paraya dalma asdr. Output arc moves: CNC dosyasnda helis hareketleri iin yay hareketleri retilir. Seilmezse helis hareketler iin dorusal hareketler retilir. Center on entry point: Helis noktas giri noktas zerine getirilir. Direction: mili dnme yn CW: Helis kesme yn saat ibresi ynnde

65

CCW: Helis kesme yn saat ibresi tersi ynnde Follow boundary: Helis hareketle paraya dalmak yerine profil snrn izleyerek paraya dalma yapmak iin kullanlr. If all entry attempts fall: Eer helisel giriler baarsz olursa paraya dorudan dalma (Plunge) yapmak iin kullanlr. Plunge: Paraya dorudan dalar. Skip: Helisel giri baarsz olursa bu cebi atlar ve dier operasyonlara geer. Entry feed rate: Giri hznn hangi paremetreye gre yaplacan belirler. Plunge rate: Helisel giri ilerleme hz ,nceden belirlenen dalma hznda olsun. Feed rate: Helisel giri ilerleme hz ,nceden tanmlanan ilerleme hznda olsun.

ekil 2.25: Ak zincir cep boaltmada helix giri rnei

2.6.1.5.Finishing (nce Tala Parametreleri)


nce ileme yaparken takm yolu ekillerinin, takmn yana kayma miktarlarnn ve paraya dalma eklinin belirlendii ksmdr.

Resim 2.32: Finishin sekmesi

Passes: Paso says Spacing: Her pasoda ince tala kesme aral Spring passes: Ayn takm yolu boyunca en son paso miktar kadar son geiler oluturmak iin kullanlr.

66

Cutter compensation: Kesici telafisi olarak kullanlr. - Computer: Kesici takm telafisi bilgisayar tarafndan ayarlanr. - Control: Takm telafisi tezgah tarafndan yaplr. - Wear (Anma): Takm telafisi program tarafndan hesaplanr hem de telafi kodlar retilir. Takm ynleri 2 sistemdede ayndr. - Reverse Wear(Ters Anma): Takm telafisi hem Mastercam tarafndan hesaplanr hem de telafi kodlar tretilir. Override feed speed: Fini pasoda devir says ve ilerlemeyi deitirir. Finish outer boundary:Cep duvar ve cep adalarn ilenmesinde fini pasolar oluturur.Hep aktif durumdadr. Start finish passes at closest entity: Kaba takm yolunun bittii en yakn noktadan fini ilemeye bala. Keep tool down: aretli ise pasolar arasnda takm yukar kaldrmaz. Machine finish passes only at final depth: nce tala geilerinin sadece son derinlikte uygulanmas ii kullanlr. Machine finish passes after roughing all pockets: nce tala geileri tm kaba cep ileme tamamlandktan sonra son tala derinliinde yaplr. Thinwall: Cep ilemede yan yzeyin ince tala pasolarn ayarlamak iin kullanlr.

2.6.1.6. Lead n/Out (Giri- k) Kesicinin profile yumuak hareketlerle yaklama-uzaklama ekli buradan ayarlanr.

Resim 2.33: Lead n/Out sekmesi

2.6.1.7. Depth Cuts (Kesme Derinlikleri) Toplam tala derinlii tek defada ilenemeyecekse bu k kullanlr.Bu seenek seilmezse tala derinlii bir defada verilir.

67

Max.rough step: Max. kaba dalma miktar # Finish cuts: nce paso says Finish step: Bitirme pasosu dalma miktar Keep tool down: aretli ise pasolar arasnda takm yukar kaldrmaz. Tapered walls: Kenarlar al ileme By contour: Tala derinliini profile gre srala By depth:Tala derinlie gre srala Subprogram:Alt program arma

Resim 2.34: Depth Cuts sekmesi

2.6.1.8. Break Trough (Boydan Boya Krma) Kesicinin i parasnn tabanndan verilen miktar kadar dar kmasn salar.

Resim 2.35: Break Trough sekmesi

Break Through amount: Ksmna kesicinin parann altndan yazlnca kesici ucu parann altndan bu kadar karak profili iler.

tama miktar

2.6.1.9. Linking Parameters (Takm Yaklama-Uzaklama Parametreleri)

Clearance:Emniyetli yaklama mesafesi. Retract: Geri kma mesafesidir. Feed Plane Kesme Dzlemi Top of stock: Yzeydeki tala miktar Depth: Toplam tala derinlii. Absolute: Mutlak deer Incremental: Eklemeli deer

Resim 2.36: Linking Parametres sekmesi

68

2.6.1.10. Home / Ref. Point (Ev pozisyonu / Referans Noktas) Home position: Takmn kesme operasyonunu tamamladktan sonra gidecei noktadr. Select home position: Ekranda home noktasn setirir. From makine: Tezghn deerlerini kullanr. Ref point: Takmn kesmeye balama ve durma noktalar belirlenir. Approach: Kesmeye balama noktas Retract: Kesmeden uzaklama noktas Select: Yaklama ve uzaklama noktalarn setirir.

Resim 2.37: Home / Ref. Point sekmesi

2.6.1.11. Arc Filter/ Tolerance (Yay Filtreleme/Tolerans) Kesicinin ok kk hareketlerini filtreleyerek yumuak geili yaylar halinde hareket etmesini salar. Bylece program da ksaltlm olur. Filter Ratio: Filtreleme oran Filter Tolerance: Filtreleme tolerans Cut Tolerance: Kesme Tolerans One way filtering: Tek ynl filtreleme Create arcs in XY: XY dzleminde yay olutur. Create arcs in XZ: XZ dzleminde yay olutur. Create arcs in YZ: YZ dzleminde yay olutur. Minimum arc radius: En kk yay yarap Maximum arc radius: En byk yay yarap

Resim 2.38: Arc filter/ Tolerance sekmesi

2.6.1.12. Planes (WCS) (Dzlemler) koordinat sistemi, takm dzlemi gibi parametrelerin tanmland ksmdr.Kesici takmn hangi dzlemde alt belirlenir.

69

Working Koordinat Sistem: alma koordinat sistemi Tool Plane: Takm dzlemi Comp/Construction plane: Telafi / Konstrksiyon dzlemi Origin (in view coordinates): Orjin, bak koordinatlarnda Work ofset: Sfr ofseti Display relative to WCS: WCSyi eklemeli gster.

Resim 2.39: Planes sekmesi

2.6.1.13. Cooland (Soutma Svs) Tala alma srasnda snan kesici takm ve paray soutmak iin kullanlr. Ignore: nemsiz On: Ak Off: Kapal Before: nceki With: nceki ve sonraki After: Sonraki

Resim 2.40: Cooland sekmesi

2.6.1.14. Canned Text ( Aklama Yazs) CNC programnn ierisine ek zel bir aklama veya bir ISO kodu gnderilecekse bu komut kullanlr. Belirtilen komut ve aklamalar oluturulacak programn iine yerletirilir. Add: Seilen aklamay sadaki pencereye ekler. Before: nceki aklamay sadaki pencereye ekler. With: nceki ve sonraki aklamay sadaki pencereye ekler. After: Sonraki aklamay sadaki pencereye ekler Remove: Eklenen aklamay siler.

Resim 2.41: Canned Text sekmesi

70

2.6.1.15. Misc Values (Yardmc Deerler) Birden fazla i paras sfr noktas olduunda kullanlr. aretli deil ise sfr noktas bir tanedir demektir. Misc Values mensnden G54 i koordinat sistemi , mutlak ve artl programlama modu seimi yaplr.

Resim 2.42: Misc Values sekmesi

2.6.1.16. Rotary Axis Control (Dnel Eksen Kontrol) Drdnc eksen tanmlamas yapmak iin kullanlr. Daha ok ner tabla iin kullanlr.Komut aktif edildiinde Rotation Type (Dndrme tipi) penceresi ekrana gelir Rotation type: Dndrme tipi No rotation: Dndrme yok 3 axis: 3 ekseninde dndrme Rotary axis positioning: Dner tabla pozisyonlar Axis substitution: Eksen indekslemesi Rotary axis: Dner tabla Rotate about X axis: X ekseninde dn. Rotate about Y axis: Y ekseninde dn. Rotate about Z axis: Z ekseninde dn. Substitute X axis: X ekseninde indeksle Substitute Y axis: Y ekseninde indeksle Rotation Direction: Dnme yn Rotary Diameter: Dner tabla ap. Unroll: Yuvarlanm a. Unroll Tolerance: Unroll tolerans

Resim 2.43: Rotary Axis Control sekmesi

71

2.7. Face (Yzey Temizleme Takm Yolu)


paralarnn st yzeylerinden dzlem yzey frezeleme ile tala kaldrmak iin kullanlr. Daha ok ham haldeki malzemenin st yzeyinden silme tala alma amac ile kullanlr.

ekil 2.26: Face ile yzey ileme rnei

lem sras yledir; Machine Typeden Mill (Freze) ve buradan Mill 3 -Axis VMC MM.MMD.5 seilir. Operation Manager ksmnda Machine Group 1 olarak listelenir. Machine Group 1 dan Properties seilir.Alan Machine Grup Properties diyalog kutusundan Stock Setup seilir.Shape ksmndan uygun ktk ekli belirlenir. Toolpaths menden Face seilir. Ekrana Enter new NC name penceresi gelir.Takm yoluna bir ad verilerek kaydedilir. Kaydetme ileminden sonra ekrana Chaining penceresi gelir.Buradan Chain ile ilenecek yzey profili seilir ve OK tuuna baslr.

ekil 2.27: Chaining ile ktk seim rnei

72

Seme ileminden sonra ekrana 2D Toolpath Facing diyalog kutusu gelir.

Resim 2.44: 2D Toolpath Facing diyalog kutusu

2.7.1. Tool (Takm)


Takm seimi iin Select library tool veya Create new tool kullanlr.
Resim 2.45: Tool sekmesi

Tool dia: Takm ap Corner radius: U ke kavisi. Tool name: Takm ad. Tool #: Takm no. Len.Offset: Takm boy telafisi Head#: -1.Tek i milli tezgah Dia. Offset: Takm ap telafisi Feed rate: lerleme hz Spindle speed: Devir says Spindle direction:Dn yn Retract rate: Geri k hz Plunge rate: Malzemeye dalma ilerleme hz.

Rapid retract: Hzl geri kma. (G00 ile) Comment: Aklama. Buraya yazlan aklama program banda listelenir. To batch: Operasyonlar dosyaya kaydedip grup halinde tezgha gnderir. Force tool change: Ayn takm kullanlm olsa bile ard arda olan operasyonlarda takm deitirtir. Tool filter: Takm filtreleme. Sadece seilen operasyona uygun takmlar listeler.

73

2.7.1.1. Create New Tool (Yeni Takm Olutur) Yzey ilemek iin Face Mill (Yzey Tarama aks) seilmitir.

Resim 2.46: Create New Tool ile yeni takm oluturulmas

2.7.1.2. Cut Parameters (Kesme Parametreleri) Style: Kesme stilleri.


- One Way: Tek ynl kesme - Zigzag: ki ynl kesme. - One pass: Tek pasoda tala

alma
- Dynamic: Dinamik

Tip Comp: U telafisi. Roll cutter around corners: Keleri ileme tipi Linearization tolerance: 3B eri-spline erileri nce dorulara bler.

Resim 2.47: Cut Parameters sekmesi

74

ekil 2.28: a.Kesme stili rnekleri

ekil 2.28: b.Kesme stili rnekleri

Stock to leave on walls: Ktk kenarlarndan ileme pay brak. Stockto leave on floors: Cep zemininde ileme pay brak. Across Overlap (Enine tama): Takmn i parasnn kenarndan Y ekseninde verilen deer kadar tama miktardr.Kayma miktar , takm apnn yzde deeri alnarak yaplr. Along Overlap (Boyuna tama): Takmn i paras kenarndan X ekseninde verilen deer kadar tama miktardr.Kayma miktar takm apnn yzdesi alnarak yaplr.

ekil 2.29: Takm yolunu enine ve boyuna tama

75

Approach Distance: Takmn i parasna ilk yaklama mesafesi buradan ayarlanr. Takm apnn yzdesi alnarak yaplr. Exit Distance: Takm tala alma ilemi tamamlaynca i parasndan uzaklama mesafesi bu ksmdan ayarlanr. Takm apnn yzdesi alnarak yaplr

ekil 2.30: Takmn i parasna yaklama ve uzaklama mesafeleri

Max.stepover: Maksimum yana kayma yzdesi. Takmn her kesmede ilemini tamamladktan sonra bir sonraki kesme ilemine balamak iin yana kayma miktardr.Kullanlan kesici apnn % si alnarak yana kayma ilemi gerekletirilir.

ekil 2.31: Max.stepover

ekil 2.32: Roughing Angle rnekleri

Auto angle (Otomatik A): leme as sistem tarafndan otomatik olarak ayarlanabilir.Parann genilii eninden bykse a 0 ,genilii eninden kkse 90 olarak alnr. Roughing angle (Kaba ileme as): stenen ileme as bu kutuya yazlnca takm yolu bu ada tretilir. Move between cuts: Her pasodan sonra ,kesicinin bir sonraki paso iin konumlandrma tipi . o High speed loops:Takm bir pasodan dierine gei yaparken 180 derecelik yaylar yaparak dairesel bir hareket izler.

76

o Linear(Dorusal): Takm, pasolar aras gei yaparken tala alma ilerlemesinde dorusal hareket yapar. o Rapid (Hzl): Takm,pasolar aras gei yaparken hzl ilerleme ile dorusal hareket yapar.

ekil 2.33: Move between cuts eitleri

Feed rate between cuts: Pasolar aras gei yaparken genel ilerlemeden farkl bir ilerleme istenirse buraya yazlr.Aktif edilmez ise pasolar aras gei ilerleme hz genel olarak tanmlanan Feed rate deeri kullanlr. Dier parametre ayarlar Pocket parametreleri ile ayndr. Pocket balna baknz

ekil 2.34: Parann izgisel ve kat simlasyonlar

2.8. 2D High Speed (ki Boyutlu Yksek Hzda leme Takm Yolu)
Bu yntem genel anlamda yksek devir ve ilerlemelerde, dk tala derinlii ile kk takmlar kullanlarak ileme yapar. Programlama ve dng srelerini en aza indirir. HSM hzl geri dn ve stn bir yzey salar. Mastercam HSM fonksiyonlar tezgh yksek hzda kesme zelliine sahip deilse bile, bu gl teknii en iyi ekilde kullanmak iin tasarlanm takm yollarn ierir. lem sras yledir; Machine Typeden Mill (Freze) ve buradan Mill 3 -Axis VMC MM.MMD.5 seilir. Operation Manager ksmnda Machine Group 1 olarak listelenir.

77

Machine Group 1 dan Properties seilir.Alan Machine Grup Properties diyalog kutusundan Stock Setup seilir.Shape ksmndan uygun ktk ekli seilir. Toolpaths menden 2D High Speed seilir. Ekrana Enter new NC name penceresi gelir.Takm yolu kaydedilir. Kaydetme ileminden sonra ekrana Chaining penceresi gelir.Buradan Chain ile ilenecek yzey profili seilir ve OK tuuna baslr.

ekil 2.35: Chaining penceresi ile profil seimi

Ekrana 2D High Speed Toolpath-Dynamic Area Mill diyalog kutusu gelir.

Resim 2.48: 2D High Speed Toolpath-Dynamic Area Mill diyalog kutusu

2.8.1. Toolpath Type (Takm yolu Tipi) 78

2D High Speed (ki boyutlu yksek hzda ileme) takm yollar 9 tanedir. Bunlar;

Core Mill: Gbek- ksm frezeleme Peel Mill: nce kabuk eklinde frezeleme Blend Mill: Kark frezeleme Area Mill: Alan frezeleme Rest Mill: Kalan ksmlar frezeleme Dynamic Area Mill: Dinamik alan frezeleme Dynamic Rest Mill: Dinamik kalan ksmlar frezeleme Dynamic Core Mill: Dinamik i ksm frezeleme Dynamic Contour: Dinamik evresel frezeleme

2.8.2. Cut Parameters (Kesme Parametreleri)


Yukardaki btn yntemlerde Cut Parameter sekmeleri hari dier btn parametreler Pocket takm yolu parametreleri ile ayndr. Parametreler iin o ksma baknz. 2.8.2.1. Core Mill Cut Parameters ( Ksm Frezeleme Kesme Parametreleri) Cutting Method:Kesme metodu Climb: Ayn ynl kesme Conventional: Ztynl kesme Tip comp: U telafisi Corner rounding: Ke yuvarlatma Max. radius: En byk yuvarlatma yarap Profile tolerance: Profil tolerans Offset tolerance: teleme tolerans

Resim 2.49: Core Mill Cut Parameters penceresi

79

Resim 2.50: a.Max. Radius

b.Profile tolerance

c.Offset tolerance

XY stepover: X ve Y dzlemlerinde % olarak yana kayma miktar % of dia: Takm apnn % olarak yana kayma miktar Min: En az yana kayma miktar Max: En fazla yana kayma miktar Keep tool down within: Takm aada ve ierde tutar. Distance: Verilen mesafe kadar aada tutar. % of tool diameter: Takm apnn verilen %si kadar aada tutar. Trochoidal Motion (Trokoidal Hareket)

Resim 2.51: Trochoidal Motion sekmesi

Minimize burial: Dal dairesel hareketlerle minimize et, klt. Stepover Adjustment (% of max. stepover) : Yana kaymalar ayarla nitial loop radius (% of tool dia): Takm apnn % oran olarak ilk kavis yarap. Retry loop radius (% of initial loop): lk kavis yarapnn % oran olarak sonraki kavis yarap. Minimum loop radius (% of tool dia):Minimum kavis yarap Feedrate adjustment (% of feedrate): lerleme hzn ayarla

Transitions (Takm Yollar Aras Geiler)

80

Entry method: Giri metodu Profile ramp: Profil rampas-eimi Entry helix: Giri helisi Entry feedrate: Giri ilerleme hz Plunge rate: Giri dalma ilerleme hz Output 3D arc moves: 3 boyutlu yay hareketleri ile k Z clearance: Z ekseninde emniyetli yaklama mesafesi Plunge angle: Dalma as Predefined profile length: Tanmlanm profil uzunluu Skip pockets smaller than: Daha kk ceplerden atla.

Resim 2.52: Transitions sekmesi

ekil 2.36: Parann izgisel ve kat simlasyonu

81

2.8.2.2. Peel Mill Cut Parameters (nce Kabuk eklinde Frezeleme) Rough offset: Kaba teleme Rounding Radius: Kaba ileme radys Stepover: Takmn yzde olarak yana kayma miktar Back feed rate: Geri ilerleme hz Ramp height: Rampa ykselii Ramp length: Girii uzatma Additional entry distance: lave giri mesafesi Extend exit: k uzatma Additional exit distance: lave k mesafesi Single chain only: Yalnz zincir Slot width: Kanal genilii

2.8.2.3. Blend Mill Cut Parameters ( Kark Frezeleme)

Resim 2.53: Peel Mill Cut Parameters sekmesi

Cutting method: Kesme metodu Zigzag: Gidi-gelite tala alma One way: Tek ynl Spiral: Spiral hareketle tala alma Across: apraz ileme Along: Para boyunca ileme Max. stepover: Max. yana kayma Stockto leave on floors: Ktk zemininde ileme pay brak Stock to leave on walls: Ktk kenarlarndan ileme pay brak

Resim 2.54: Blend Mill Cut Parameters sekmesi

82

2.8.2.4. Area Mill Cut Parameters (Alan Frezeleme) Btn parametreleri Core Mill ile ayndr. O ksma baknz.

Resim 2.55: Area Mill Cut Parameters ekli

2.8.2.5. Rest Mill Cut Parameters (Kalan Ksmlar Frezeleme) Rest Material (Kalan Malzeme)

Compute remaining stock from: Stoktan itibaren arta kalan hesapla All previous operatins: nceki btn operasyonlar All group: Btn gruplar Toolpath group only:Yalnz takm yolu gruplar Machine group only:Yalnz makine gruplar One other operation:Bir sonraki operasyon Roughing Tool:Kaba ileme takm

Resim 2.56: Rest Material sekmesi

Adjustment to remaining stock: Stoktan arta kalan ayarlama - Use remaining stock as computed: Stoktan arta kalan hesaplayp kullanma - Adjustment remaining stock to gnore small cusps: Stoktan arta kalan kk sivrilikleri grmezlikten gelip ayarlama. - Adjustment remaining stock to mill small cusps: Stoktan arta kalan kk sivrilikleri entiklemeyi ayarla. Adjustment distance:Ayarlanan mesafe

83

2.8.2.6. Dynamic Area Mill Cut Parameters (Dinamik Alan Frezeleme)

Machining direction: leme yn Climb: Ayn ynl kesme Conventional: Zt ynl kesme Tip comp: U telafisi Approach distance: Kesicinin yaklama mesafesi. Stepover: Takmn yzde olarak yana kayma miktar

Resim 2.57: Dynamic Area Mill Cut Parameters sekmesi

Toolpath Radius: Yzde olarak takm yolu radys

Resim 2.58: Toolpath Radius ekli

Optimize cur order within pocket: Cebin i ksmn kesme srasn en uygun ekilde kullan. - Stock to leave on walls: Ktk kenarlarndan ileme pay brak. - Stockto leave on floors: Ktk zemininde ileme pay brak

Resim 2.59: Optimize cur order within pocket ekli

Gap size: Boluk ls - Distance: Boluk boyutu. Mesafe belirterek tanmlanr. - % of tool diameter: Boluk boyutu takm apnn % deeri kadar.

84

Resim 2.60: Gap size sekmesi

Motion < Gap size, Micro lift: Hareket< Boluk ls.En kk ykselme miktar - Micro lift distance: En kk ykselme mesafesi - Back feed rate: Geriye ilerleme hz

Resim 2.61: Motion < Gap size, Micro lift sekmesi

ekil 2.37: Parann izgisel ve kat simlasyonu

85

2.8.2.7. Dynamic Rest Mill Cut Parameters(Dinamik Kalan Ksmlar Frezeleme) Dynamic Area Mill (Dinamik Alan Frezeleme) ile ileme sonunda stokta kalan tala almak iin kullanlr. Approach distance: Kesicinin yaklama mesafesi Stepover: Takmn yzde olarak yana kayma miktar Toolpath Radius: Yzde olarak takm yolu radys Optimize cur order within pocket: Cebin i ksmn kesme srasn en uygun ekilde kullan

Resim 2.62: Dynamic Rest Mill Cut Parameters sekmesi

Rest Material (Kalan Malzeme)

Compute remaining stock from: Stoktan itibaren arta kalan hesapla All previous operatins: nceki btn operasyonlar All group: Btn gruplar Toolpath group only:Yalnz takm yolu gruplar Machine group only: Yalnz makine gruplar One other operation:Bir sonraki operasyon Roughing Tool:Kaba ileme takm

Resim 2.63: Rest Material sekmesi

Adjustment to remaining stock: Stoktan arta kalan ayarlama - Use remaining stock as computed: Stoktan arta kalan hesaplayp kullanma - Adjustment remaining stock to gnore small cusps: Stoktan arta kalan kk sivrilikleri grmezlikten gelip ayarlama.

86

Adjustment remaining stock to mill small cusps: Stoktan arta kalan kk sivrilikleri entiklemeyi ayarla. Adjustment distance:Ayarlanan mesafe

ekil 2.38: Parann izgisel ve kat simlasyonu

2.8.2.8. Dynamic Core Mill Cut Parameters (Dinamik Ksm Frezeleme) Cutting Method: Kesme metotlar Climb: Ayn ynl kesme Conventional: Zt ynl kesme Tip comp: U telafisi Approach distance: Kesicinin yaklama mesafesi Stepover: Takmn yzde olarak yana kayma miktar Toolpath Radius: Yzde olarak takm yolu radys

Resim 2.64: Dynamic Core Mill Cut Parameters sekmesi

87

2.8.2.9. Dynamic Contour Cut Parameters (Dinamik evresel Frezeleme)

Compansaton direction: Telafi yn Climb: Ayn ynl kesme Conventional: Zt ynl kesme Tip comp: U telafisi Approach distance: Kesicinin yaklama mesafesi Stepover: Takmn yzde olarak yana kayma miktar Toolpath Radius: Yzde olarak takm yolu radys

Resim 2.65: Dynamic Contour Cut Parameters sekmesi

Contour Wall (evreyi Kapatmak) Radius of tool that shaded the stock: Ktk ekline gre takm yarap Toolpath radius that shaded the stock: Ktk kelerindeki takmyolu yarap Stock thickness: Ktk kenar kalnl

Resim 2.66: Contour Wall sekmesi

88

Finishing (Fini lemleri)

Finish pass: Fini paso Number of passes: Paso says Spacing: Aralk Feed rate override:lerleme hzn deiitir. Spindle speed override:Devir saysn deitir. Machine finish passes only at final depth: Yalnz fini paso ve son derinlik. Keep tool down: Takm yukar kaldr.

Resim 2.67: Finishing sekmesi

89

2.9. Engraving (Oyma Takm Yollar)


eitli ekillerde izilmi profillerden oyma tala kaldrma ileminde kullanlr.Daha ok aa oyma ve yaz yazdrma ilemlerinde kullanlr.Engraving takm yollarnda ilem sras yledir; Machine Typeden Mill (Freze) ve buradan Mill 3 -Axis VMC MM.MMD.5 seilir. Operation Manager ksmnda Machine Group 1 olarak listelenir. Machine Group 1 dan Properties seilir.Alan Machine Grup Properties diyalog kutusundan Stock Setup seilir.Shape ksmndan uygun ktk ekli seilir. Toolpaths menden Engraving seilir. Ekrana Enter new NC name penceresi gelir.Takm yolu kaydedilir. Kaydetme ileminden sonra ekrana Chaining penceresi gelir.Buradan Chain ile zincirleme ekil seilir ve OK tuuna baslr.

ekil 2.39: Chaining ile profilinn seimi

Ekrana Engraving diyalog kutusu gelir.Burada Toolpath Parametres seilidir.

2.9.1. Toolpath Parametres


Tool dia: Takm ap Corner radius: U ke kavisi. Tool name: Takm ad. Tool #: Takm no. Len. Offset: Takm boy telafisi Head#: -1 .Tek i milli tezgh. Dia. Offset: Takm ap telafisi Feed rate: lerleme hz Spindle speed: Devir says Spindle direction: Dn yn Retract rate: Geri k hz Plunge rate: Dalma ilerleme hz Rapid retract: Hzl geri kma. Comment: Aklama.

90

Resim 2.68: Toolpath Parametres sekmesi

2.9.1.1. Create New Tool (Yeni Takm Olutur) Oyma ileme takm yolu iin Chamfer Mill (Pah kirma akisi) seilmitir.

Resim 2.69: Create New Tool yeni takm oluturma

2.9.1.2. Select Library Tool (Takm Ktphaneden Se) Seilen operasyona uygun takm takm listesine ekler.Listedeki takm zerine tklanp Edit Tool seilerek takm dzenlenebilir. Filter Active kutusu iaretli deilse btn takm tiplerini Tool Selection penceresinde listeler.

Resim 2.70: Select Library Tool penceresi

91

2.9.1.3.Tool Filter (Takm Filtreleme) Sadece seilen operasyona uygun takmlar listeler. Pencere aldnda Chamfer Mill freze aks seili durumdadr.

Resim 2.71: Tool Filter sekmesi

2.9.1.4. Misc Values (Yardmc Deerler) Birden fazla i paras sfr noktas olduunda kullanlr. aretli deil ise sfr noktas bir tanedir demektir. Misc Values mensnden G54 i koordinat sistemi, mutlak ve artl programlama modu seimi yaplr. Miscellaneous Values penceredeki Work Coordinates kutusuna 2 yazlrsa i referans noktas G54 ve Absolute/Incremental kutusuna 0(sfr) yazlrsa programlama mutlak moda ayarlanm olur.

Resim 2.72: Misc Values sekmesi

92

2.9.1.5. Home Pozition (Ev Pozisyonu) Takmn kesme operasyonunu tamamladktan sonra gidecei noktann pozisyonudur.

Resim 2.73: Home Pozition sekmesi

2.9.1.6. Planes (Dzlemler) koordinat sistemi, takm dzlemi gibi parametrelerin tanmland ksmdr. Kesici takmn hangi dzlemde alt belirlenir. Ayrca bu dzlemlerdeki i paras sfr noktas yine bu menden X, Y ve Z koordinatlar girilerek tantlabilir. Working Koordinat Sistem: alma koordinat sistemi Tool Plane: Takm alma dzlemi Comp/Construction plane: Telafi/Konstrksiyon dzlemi Origin (in view coordinates): Orjin bak koordinatlarnda Work ofset: Sfr ofseti Display relative to WCS: WCSyi eklemeli gster.

Resim 2.74: Planes sekmesi

2.9.1.7. Tool Display (Kesicinin Simlasyon Srasndaki Grnm) Bu buton seilince ekrana gelen pencereden kesici takmn simlasyon srasndaki grnmnn nasl olaca belirlenir.

Run: Kesici hareketi srekli olur. Run Delay: Her hareketten sonraki bekleme sresi Step: Kesici hareketi adm adm olur. Step Size: Kesici hareketi adm miktar. Static: Kesiciyi sadece hareketin biti noktalarnda gsterir. Animate: Kesici hareketi profil zerinde srekli grnr.

Resim 2.75: Tool display penceresi

93

2.9.1.8. Ref. Point (Referans Noktas) Takmn kesmeye balama ve durma noktalarnn koordinatlardr. Takm kesmeye balamadan nce kesme ileminden sonra bu noktada durur.Balama ve durma noktas birbirinden farkl olabilir.

Approach: Yaklama Retract: Uzaklama Select: Yaklama ve uzaklama referans noktalarn para zerinden semek iin kulanlr. Absolute: Mutlak Incremental: Eklemeli

Resim 2.76: Reference Points penceresi

2.9.1.9. Canned Text (zel Aklama) CNC programnn ierisine ek zel bir aklama veya bir ISO kodu gnderilecekse bu komut kullanlr. Belirtilen komut ve aklamalar oluturulacak programn iine yerletirilir.Seildiinde Canned Text mens ekrana gelir.Canned text options ksmndan komut seilip Add ile sa taraftaki pencereye eklenir.

Resim 2.77: Canned text penceresi

Add: Seilen aklamay sadaki pencereye ekler. Before: nceki aklamay sadaki pencereye ekler. With: nceki ve sonraki aklamay sadaki pencereye ekler. After: Sonraki aklamay sadaki pencereye ekler Remove: Eklenen aklamay siler.

94

2.9.2. Engraving Parameters (Oyma Parametreleri)


Clearance: Emniyetli yaklama mesafesi. Use Clearance only at the start and end of operation: Kesici ie yaklarken ve uzaklarken emniyetli yaklama mesafesine gelir. Retract: Geri kma mesafesidir. Feed Plane (Kesme Dzlemi):.Bu noktadan sonra tala alma hareketi yapar.

Resim 2.78: Engraving Parameters penceresi

Top of stock ( Yzeydeki tala miktar): Tala alma i paras yzeyinden balayp balamayaca belirlenir. Depth (Derinlik) : Toplam tala derinlii. Absolute: Mutlak deer Incremental: Eklemeli deer Machining direction: leme yn Climb: Ayn ynl kesme Conventional: Zt ynl kesme Tip comp: U telafisi Roll cutter around corners: Keleri ileme tipi XY stock to live: X,Y eksenlerinde fini pasoya braklan mesafe Angle for flat cutter offset: Kesmeyi teleme as

2.9.2.1. Depth Cuts (Kesme Derinlikleri) Verilen tala derinlii bir ka pasoda alnacaksa bu sekme kullanlr.

# of cuts: Paso says Equal depth cuts: Eit tala derinlii Constant volume depth cuts: Sabit hacimli tala derinli. i(Tala derinlikleri farkl olabilir)

Resim 2.79: Depth Cuts penceresi

95

2.9.2.2. Filter (Filtreleme) Tasarlanan modelin yapsna gre oluturulacak takm yollar ok kk hareketlerden meydana gelebilir.Bu hareketler CNC programna aynen yansr.ok kk hareketleri girilen tolerans snrlar iinde optimize ederek normal hareketlere evirmek iin Filter aktif hale getirilmelidir.Bylece CNC program ksaltlm olur.

Cut Tolerance:Kesme tolerans Look ahead: Okunacak sonraki nokta says Create arcs: Yaylar olutur Minimum arc radius: Minimum ember yarap Maximum arc radius: Maksimum ember yarap

Resim 2.80: Filter penceresi

2.9.2.3. Remachining (Kalan Ksmlar Yeniden leme) Byk apl kesiciler kullandktan sonra kesici her yere giremediinden dolay baz yerler ilenmeden kalabilir.Bu durumda bu k seilir.Kalan yerler kk apl kesiciler kullanlarak takm yollar yeniden oluturulur.

Compute remachining stock from: Stoktan arta kalan hesapla Previous operation: nceki operasyondan kalan pasolar hesaplar. Roughing tool: Kullanlan kaba takmdan kalan pasolar hesaplar. Major diameter: Kalan almak iin kullanlacak aknn byk apdr. Angle:Kesicinin yan yzeylerle yapt adr. Tip diameter:aknn u ap Finish after remachining: Kalan aldktan sonra fini pasoyu al.

Resim 2.81: Remachining sekmesi

96

2.9.2.4. Wrapping (Sarma)

Yzeylerin zerine,silindirlerin zerine veya iki erinin arasna yanstarak 3B takm yollar oluturur. Sarma ilemini yapabilmek iin 4 yada 5 eksenli tezgaha ihtiya
vardr. Wrapping sekmesi seildiinde ekrana Wrap toolpath sekmesi gelir.

Between 2 curves: 2 erinin arasna ileme yapar.Geometrinin konumu TOP Cplane olmaldr. On surfaces: Seilen yzeylerin zerine ileme yapar. Grid distance: Izgara mesafesi

Resim 2.82: Wrapping sekmesi

2.9.3. Roughing/ Finishing (Kaba/nce Frezeleme)


Kaba tala kaldrma ileme yaparken takmn paray ileme ekli,kesme ilemi bittikten sonra takmn yana kayma miktarlarnn, paraya dalma ve paradan uzaklama ekillerinin belirlendii ksmdr. Rough:Kaba ileme First rough ,then finish: nce kaba ileme , ondan sonra fini ileme yapar. Smooth contours: Kontur yumuatma.Estetiklik salar. Sorting (Sralama): Operasyonlar nesne seim srasna gre tanmlar. Left to right: Soldan saa doru ileme yapar. Selection order:Seme srasna gre Top to bottom: Yukardan aaya doru ileme yapar.

Resim 2.83: Roughing/ Finishing sekmesi

Roughing angle:Kaba ileme as Stepover %:Takmn tala alrken % olarak yana kayma miktar.

97

Stepover distance: Takmn tala alrken yana kayma miktar. Tolerance:leme tolerans Enter on:Girmek - nterior corners: kelerden - Chain start point: Zincirin balang noktas - Midpoint longest line: Uzun izginin orta noktas Entry ramp(Giri eimi): Belirlenen ada takmn paraya eimlli dalmas salanr. - Plunge angle : Kesicinin paraya dalma as Cut geometry: Kesme geometrisi - At depth (Derinlikte): Geometriyi takm yolu derinliine yanstr ve iler. - On top (stten):Geometriyi parann yzeyine yanstr ve verilen derinlikte iler.

ekil 2.40: a.At depth sekmesi

b. On top sekmesi

2.10. Circle Paths (Dairesel lemeTakm Yollar)


2.10.1. Circmill (Dairesel Cep leme Takm Yollar)
Dairesel ceplere tek bir noktay esas alarak takm yolu oluturmak iin kullanlr. leme yapabilmek iin noktalar yada yaylarn merkez noktalar seilerek ilem yaplr.Cepler verilecek apta ve derinlikte ilenir. Circmill takm yollar ilem sras yledir; Machine Typeden Mill (Freze) ve buradan Mill 3 -Axis VMC MM.MMD.5 seilir. Operation Manager ksmnda Machine Group 1 olarak listelenir. Machine Group 1 den Properties seilir.Alan Machine Grup Properties diyalog kutusundan Stock Setup seilir.Select corner ile ktk ekli seilir.

98

ekil 2.41: Stock setup ayarlar

Toolpaths menden Circle Paths ve oradan da Circmill seilir. Ekrana Enter new NC name penceresi gelir.Takm yolu kaydedilir. Kaydetme ileminden sonra ekrana Drill Point Selection penceresi gelir. Buradan cepler dmesi ile nokta ile iaretli yerlerden seilir ve OK tuuna baslr. : Delik yerlerinin tek tek elle seimi. Automatic: Ilk, ikinci ve son noktalar seilince sistem dier noktalar otomatik seer. Entities: Kullanc delikleri tek tek seer. Window Points: Noktalar pencere ile seer. Mask on Arc: Ekranda seilen emberle ayn aptaki dier emberlere delik ilemi uygular. Diameter: Seilen emberin apn gsterir. Tolerance: Seilen ember ap kontrol toleransdr. Subprograms: nceden oluturulmu takm yolu seilir ve yeni operasyona uygulanr. Last: Son operasyondaki noktalar tekrar seer. Sorting (Sralama): Grup halindeki nesnelerin delik delme srasn ayarlamak iin kullanlr. Edit: Deliklerin zellik ve koordinatlar deitirilebilir.

Resim 2.84: Drill Point Selection penceresi

99

Ekrana 2D toolpaths Circle Mill diyalog kutusu gelir.

Resim 2.85: 2D toolpaths Circle Mill diyalog kutusu

2.10.2. Tool (Takm)


Takm seimi iin Select library tool veya Create new tool kullanlr. Tool dia: Takm ap Corner radius: U ke kavisi. Tool name: Takm ad. Tool #: Takm no. Len. Offset: Boy telafisi Head #: -1. Tek i milli tezgh Dia. Offset: ap telafisi Feed rate: lerleme hz Spindle speed: Devir says Spindle direction: Dn yn Retract rate: Geri k hz Plunge rate: Malzemeye dalma ilerleme hz. Rapid retract: Hzl geri kma

Resim 2.86: Tool sekmesi

Comment (Aklama): Buraya yazlan aklama program banda listelenir.


To batch: Operasyonlar dosyaya kaydedip grup halinde tezgha gnderir. Force tool change: Ayn takm kullanlm olsa bile ard arda olan operasyonlarda takm deitirtir. Tool filter (Takm filtreleme):Sadece seilen operasyona uygun takmlar listeler.

100

Create New Tool (Yeni Takm Olutur) Circmill takm yolu seildiinde ekrana Define Tool Machine Group- 1 penceresi gelir.Burada End Mill (Dz alnl parmak freze aks) kesici olarak seilir.

Resim 2.87: Create new tooldan End millin seimi

2.10.3. Cut Parametres (Kesme Parametreleri)


Compensation type :Kesici u yarap telafisi tipi. Compensation direction: Kesici u yarap telafisi yn Tip comp: Kesici u telafisi Circle diameter: Dairesel cebin ap buraya yazlr. Start angle: Kesmeye balama as Stock to leave on walls: Ktn yan yzeylerinde braklacak fini paso miktar Stock to leave on floors: Ktn zemininde braklacak fini paso miktar

Resim 2.88: Cut parametres sekmesi

101

2.10.4. Roughing (Kaba leme)


Dairesel cep boaltma ileminde kaba ilemeler iin helisel ve teetsel yaylar oluturarak paraya dalma imkan salar.aktif olmad durumlarda kesici cebin etraafnda contour ileme yapar. Stepover:Kesici yana kayma miktar Helical entry: Helisel giri hareketi Min.radius:Giri helisi en kk ap Max.radius:Girihelisi en byk ap XY clearance: Giri hareti ile para arasndaki XY eksenlerindeki mesafe Z clearance: Giri hareti ile para arasndaki Z eksenindeki mesafe Plunge angle: Paraya dalma as Output arc moves: Seili ise NC dosyalarna yay hareketi yazdrr.Seili deilse dorusal hareketler oluturur. Tolerance: Yay hareketleri iin tolerans deeri
Resim 2.89: Roughing sekmesi

If helix fails: Output arc moves seili deilse aadaki seenekleri kullanr. Plunge :Dorudan dalma hareketi Skp: Bir cebi ileyip dierine ge.

2.10.5. Finishing (nce leme)


Semi finish: Yar fini Number: Yar fini paso says Spacing: Yar fini paso aral Overridefeed speed: Fini paso devir says-ilerlemeyi deiirir Feed rate: lerleme hzn yazlan deerle deitirir. Spindspeed:Devirsaysnyazlanla deitirir.a Finish:Fini paso Machine finish passes at: Fini paso uygulama zamanlar Final depth:Son kaba pasodan sonra ince paso uygula All depths: Her kaba pasodan sonra ince paso uygula Keep tool down: Takm yukar kaldrma.

Resim 2.90: Finishing sekmesi

102

2.10.6. Transitions (Takm Yollar Aras Geiler)


High speed entry:Yksek hzda giri Angle: Yksek hzda giri as Lead n/Out:Giri/k Entry /exit arc sweep: Paraya giri/kta yaplacak yay hareketi sprme as Start at center: Merkezden ilemeye bala Perpendicular entry: Takmn ilk hareketine dik takm yolu oluturur. Overlap: Kaba ileme sonund takmn ne kadar yana kayaca

Highspeed entry angle

Lead n/Out

Start at center

Perpendicular entry

Resim 2.91: Transitions sekmesi

2.10.7. Dier Parametreler


Holder , Depth cuts , Break trough, Linking parametres, Home/Ref.points, Planes (WCS), Coolant, Canned text, Misc values, Axis Combination ve Rotary Axis sekmeleri ve parametreleri dier takm yollarndaki parametreler ile ayndr.

ekil 2.42: Parann izgisel ve kat simlasyonu

103

Roughing aktif deil, Start at center aktif Entry / exit arc sweep: 0

Roughing aktif deil, Start at center aktif Entry / exit arc sweep: 90

Roughing aktif deil, Start at center aktif Entry /exit arc sweep :180

Roughing aktif deil, Start at center aktif deil Entry / exit arc sweep: 0

ekil 2.43: Circmill rnekleri

104

2.11. Thread Mill (Vida ekme Takm Yollar)


Delik vida kalemi ile deliklere helis hareketleri yaparak oluturulan takm yollardr. Noktalar veya delik merkez noktalar kullanlarak takm yollar oluturulur. apa (ID) vida ekmek iin mutlaka bir delie ,d apa (OD) vida ekmek iin ise mutlaka silindirik kntya ihtiya vardr.Thread Mill takm yollar iin ilem sras yledir; Machine Typeden Mill (Freze) ve buradan Mill 3 -Axis VMC MM.MMD.5 seilir. Operation Manage ksmnda Machine Group 1 olarak listelenir. Machine Group 1 dan Properties seilir.Alan Machine Grup Properties diyalog kutusundan Stock Setup seilir.Select corner ile ktk ekli seilir.

ekil 2.44: Stock setup ayarlar

Toolpaths menden Circle Paths ve oradan da Thread Mill seilir. Ekrana Enter new NC name penceresi gelir.Takm yolu kaydedilir. Kaydetme ileminden sonra ekrana Drill Point Selection penceresi gelir. Buradan cepler dmesi ile nokta ile iaretli yerlerden seilir ve OK tuuna baslr. Ekrana 2D Toolpath-Thread Mill diyalog kutusu gelir.

Resim 2.92: 2D toolpath-Thread Mill diyalog kutusu

105

2.11.1. Toll (Takm) Thread Mill takm yolu seildiinde otomatik olarak Bore bar (Delik byltme) seilidir.

Resim 2.93: Toll - Holder Sekmeleri

2.11.2. Cut Parametres (Kesme Parametreleri)


Number of active teeth: Kesicinin aktif di says Thread pitch: Vida adm Thread depth: Vida derinlii Thread start angle: Vida balang as Allowance (Overcut): nce tala pay Taper angle: Vida koniklik as Compensation type: Telafi tipi

Resim 2.94: Cut Parametres Sekmesi

ID Thread: apa vida ama OD Thread: D apa vida ama Major thread diameter: Vida Di st ap Right- hand thread: Sa vida ama Left- hand thread: Sol vida ama

Machining direction: leme yn Top to bottom: Yukardan aaya Bottom to top: Aadan yukarya Climb milling: Ayn ynl ileme Convantional milling: Zt ynl ileme

106

2.11.3. Lead n/Out (Giri/k)

Entry/exit arc clearance: Giri-kda yay mesafesi Entry/exit line length: Girite-kta dorusal hareket boyu. Start at center: Deliin merkezinde vida ekme ilemini balatr. Perpendicular entry: Takmn ilk hareketine dik takm yolu oluturur. Linearize helix: Helisin uygulanamad yerlerde dorusal hareket oluturur.

Resim 2.95: Lead n/Out Sekmesi

Helical Entry/exit at top of tread: Giri- klarda vida stnde helis erisi oluturarak paraya girmesini salar. Aktif deilse takm giri-klarda bir yay oluturur. Helical Entry/exit at bottom of tread: Giri- klarda vida altnda helis erisi oluturarak paraya girmesini salar.

2.11.4. Multi Passes (Yanal Pasolar)


Tala kaldrma esnasnda yanal pasolarn yaplandrlmasdr.Bu seenek kullanlmazsa XY dzleminde tala bir kerede alnr.Girilen paso says kadar tala alnarak para profiline yaklar.

Number of rough passes: Kaba paso says Stepover for rough passes: Her kaba pasodan sonraki yana kayma miktar Number of finish passes:nce paso says Stepover for finish passes: Her fini pasodan sonraki yana kayma miktar Override Feed Speed: Fini pasoda devir says ve ilerlemeyi deitirir.

Resim 2.96: Multi Passes Sekmesi

107

2.11.5. Linking Parametres (Takm Yaklama-Uzaklama Parametreleri)

Clearance plane: Emniyetli yaklama dzlemi Use clearance only at the start and end of operation:Operasyona balang ve bitite emniyetli yaklaa dzlemine gel. Feed plane:lerleme dzlemi.Bu noktadan itibaren kesici tala alama hareketi yapmaya balar. Top of thread:Vida yzeyinde tala miktar Theread depth:Vida derinlii

Resim 2.97: Linking Parametres Sekmesi

2.11.6. Dier Parametreler


Home/Ref.points, Planes (WCS), Coolant, Canned text, Misc values, Axis Combination ve Rotary Axis sekmeleri ve parametreleri dier tam yollarndakiler ile ayndr.

ekil 2.45: apa vida ama izgisel ve kat simlasyonu

108

ekil 2.46: D apa vida ama izgisel ve kat simlasyo nu

2.12. Auto Drill (Otomatik Delik Delme)


Farkl aplarda izilmi deliklerin hepsine birden delik delme takm yollar oluturmak iin kullanlr .stee bal olarak delikler nceden punta matkab ile delinebilir ve n delik eklenebilir.Auto Drill takm yollar iin ilem sras yledir; Machine Typeden Mill (Freze) ve buradan Mill 3 -Axis VMC MM.MMD.5 seilir. Operation Manager ksmnda Machine Group 1 olarak listelenir. Machine Group 1 dan Properties seilir.Alan Machine Grup Properties diyalog kutusundan Stock Setup seilir.Select corner ile ktk ekli seilir.

ekil 2.47: Ktk seimi

Toolpaths menden Circle Paths ve oradan da Auto Drill seilir. Ekrana Enter new NC name penceresi gelir.Takm yolu kaydedilir. Kaydetme ileminden sonra ekrana Drill Point Selection penceresi gelir. Buradan nokta ile iaretli yerler ve daireler Entities butonu kulanlarak seilir. Seme ilemi tamamlannca OK tuuna baslr. Ekrana Automatic Arc Drilling diyalog kutusu gelir.

109

Tool Parameters (Takm Parametreleri) Parameters:Parametreler Finish tool type: Fini takm tipi seimi yaplr. Create arcs on selected points: Seilen noktalarda yaylar olutur. Suppres accept closest matching tool prompts:En yakm uygun olan takm seime komutunu gizle. Spot drilling operation:Punta matkab ile delme operasyonu

Resim 2.98: Tool Parametres sekmesi

Generate spot drilling operation: Seilince punta matkab ile delmeyi operasyonlara ekler. Maximum tool depth: Punta matkab maksimum tala derinlii Default spot drill diameter: lk kullanlan punta matkab ap yazlr. Chamfering with the spot drill: Punta matkab ile koniklik ekleme None:Konik ls yok. Add depth to spot drilling operation: Punta matkab ile delme ilemini operasyonlara ekle Make seperate operation: Ayr operasyon yap. Chamfer size: Punta matkab koniklik ls Depths, Group and Library (Derinlikler,Grup Ve Ktphane) Depth : Toplam delik derinlii buraya yazlr. Absolute: Mutlak deer Incremental: Eklemeli deer 3 axis: 3 eksen seilidir. Drill group and type: Delik delme grup ve tipi 5 axis: 5 eksen No sorting or grouping: Gruplarsralamaya dhil etme Sort by view: Sralama grnm Tool library: Takm ktphanesi
Resim 2.99: Depths, Group and Library sekmesi

110

Pre-Drilling (n Delik Delme) Per-Drill operations: n delik delme operasyonlar Generate pre-drill operations: n delik delme operasyonlar oluturma Minimum pre-drill diameter: Minimum n delik ap Per-Drill diameter ncrement: n delik ap art Stock per side remacing for finish tool: Ktk kenarna gre fini takm iin kalan tala hesapla Tip Comp: Matkap u telafisi
Resim 2.100: Pre-Drill sekmesi

ekil 2.48: Para kat simlasyonu

111

2.13. Slot Mill (Kanal Frezeleme lemi)


ki boyutlu veya 3 boyutlu izilmi kanallar ilemek iin kullanlr.Takm yolunun seilebilmesi iin ekil zerinde dorusal kanallarn veya kanal ekillerinin olmas gerekir.Dairesel kanallara takm yolu oluturulamaz. Slot Drill takm yollar iin ilem sras yledir; Machine Typeden Mill (Freze) ve buradan Mill 3 -Axis VMC MM.MMD.5 seilir. Operation Manager ksmnda Machine Group 1 olarak listelenir. Machine Group 1 dan Properties seilir.Alan Machine Grup Properties diyalog kutusundan Stock Setup seilir.Select corner ile ktk ekli seilir.

ekil 2.49: Ktk seimi

Toolpaths menden Circle Paths ve oradan da Slot Drill seilir. Ekrana Enter new NC name penceresi gelir.Takm yolu kaydedilir. Kaydetme ileminden sonra ekrana Chaining penceresi gelir.Chain ile ilenecek kanallar sras ile seilir. OK tuuna baslr.

ekil 2.50: lenecek kanallarn seimi

Ekrana 2D Toolpath Slot Mill diyalog kutusu gelir.

112

2.13.1. Cut parameters (Kesme Parametreleri)


Compensation type : U yarap telafisi tipi. Compensation Direction: Telafi yn. Tip comp: U telafisi Stock to leave on walls: Yan yzeylerinde braklacak fini paso Stock to leave on floors: Ktk zemininde braklacak fini paso Entry /exit arc sweep: Giri/kta yaplacak yay hareketi sprme as Start at center: Merkezden ilemeye bala Perpendicular entry: Takmn ilk hareketine dik takm yolu oluturur.
Resim 2.101: Depths, Group and Library sekmesi

2.13.2. Roughing/ Finishing (Kaba ve nce leme)


Ramp entry:Giri eimi Stepover :Yana kayma miktar Plunge angle: Dalma as Roughing Passes:Kaba pasolar Number: Kaba paso says Spacing: Pasolar aras mesafe Finising passes: nce pasolar Keep tool down:Takm yukar kaldr.

Resim 2.102: Roughing/ Finishing sekmesi

ekil 2.51: izgisel simlasyon grnm

113

ekil 2.52: Kat simlasyon

2.14. Helix Bore (Helisel Delik Byltme)


Helisel hareketler yaparak delik byltme ilemi yapar. lem yaplacak para iki boyutlu ya da boyutlu olabilir. Helix Bore takm yollar iin ilem sras yledir; Machine Typeden Mill (Freze) ve buradan Mill 3 -Axis VMC MM.MMD.5 seilir. Operation Manager ksmnda Machine Group 1 olarak listelenir. Machine Group 1 den Properties seilir.Alan Machine Grup Properties diyalog kutusundan Stock Setup seilir.Bounding Box ile ktk seimi yaplr.

ekil 2.53: Ktk seme ileme

Toolpaths menden Circle Paths ve oradan da Helix Bore seilir. Ekrana Enter new NC name penceresi gelir.Takm yolu kaydedilir. Kaydetme ileminden sonra ekrana Drill Point Selection penceresi gelir. Buradan daire merkezindeki nokta butonu kulanlarak seilir. OK tuuna baslr. Ekrana D Toolpath Helix Bore diyalog kutusu gelir

114

2.14.1. Cut Parameters (Kesme Parametreleri)


Compensation type :Kesici u yarap telafisi tipi. Compensation direction: Kesici u yarap telafisi yn Tip comp: Kesici u telafisi Circle diameter: Dairesel cebin ap buraya yazlr. Start angle: Kesmeye balama as Entry /exit arc sweep: Paraya giri/kta yaplacak yay hareketi sprme as Start at center: Merkezden ilemeye bala Perpendicular entry: Takm ilk hareketine dik takm yolu olutur

Resim 2.103: Cut Parameters sekmesi

2.14.2. Roughing/ Finishing (Kaba/nce leme)


Rough pitch:Kaba ileme adm Number of rough passes: Kaba paso says Rough pass stepover :Kaba paso yana kayma miktar Feedrate at final depth: Finish pitch: Fini adm Finish stepover:nce paso yana kayma miktar Feedrate:lerleme hz Spindle speed(RPM):Sabit devir says

Rough pitch

Finish pitch

Number of rough passes

Rough pass stepover:

Resim 2.104: Roughing/ Finishin Sekmesi

115

ekil 2.54: izgisel ve kat simlasyon

116

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET


Aada lleri verilen parann imalat iin uygun takm yollarn oluturunuz.

lem Basamaklar Parann 2 boyutlu izimini yapmak. Tezgh seimini yapmak.

neriler Rectangle komutu ile 80X60 llerinde bir dikdrtgen iziniz. Create Circle Center Point komutunu kullanarak daireleri iziniz. Machine Typeden Mill (Freze) ve buradan Mill 3 Axis VMC MM.MMD.5 sein. Operation Manager ksmnda sras ile Properties ve Stock Setup sein. Select Corner ile kt belirleyin. Z kalnln 20 mm olarak veriniz.

Ktk ayarlarn yapmak.

Takm yollarn semek.

Toolpaths mensnden Face sein. Enter new NC name penceresinde oluturulacak dosyaya bir isim verip kaydedin.

117

Ekrana Chaining penceresi gelir. Chain ile dikdrtgeni sein.

Seme ileminden sonra ekrana 2D Toolpath Facing diyalog kutusu gelir.

Tool sekmesinden 20 mm apl Face Mill


freze aks seiniz. Feed rate:400, Plunge rate:250 ve Spindle speed:1750 yaznz.

Takm yolu parametrelerini ayarlamak.

Linking Parameters sekmesinden Depth :-2 yaznz ve OK tuuna basnz.

118

Toolpaths mensnden Drili sein. Entities ile delikleri teker teker seiniz.

Takm yollarn semek.

Ekrana 2D Tolpaths- Drill/Circles Simple drill-no peck penceresi gelir. Tool sekmesinden Create New tool ile Drilli sein. Matkap apna 10 mm yaznz. lerleme hz ,devir says v.s. siz belirleyiniz.

Takm yolu parametrelerini ayarlamak.

119

Linking Parameters sekmesinden Depth :-25 mm yaznz ve OK tuuna basnz.

Toolpath menden Pocketi seiniz. Alan Chaining penceresinden Chain ile ortadaki emberi seiniz.

Takm yollarn semek.

Ekrana 2D Toolpath Pocket diyalog kutusu gelir. Tool ksmndan Create new tool ile ap 10mm olan End Milli seiniz. Linking Parameters sekmesinden Depth :-15 mm yaznz ve OK tuuna basnz. Cut parametres ksmndan Morph Spirali seiniz.

Parann simulasyonunu grmek.

Select All Opeeration tuuna basarak btn takm yollarn seiniz. Operations Manager ksmndan Verify Selected

120

Operations tuuna basarak kat simulasyonunu grebilirsiniz

Parann CNC kodlarn ( G kodu) karmak.

Operations Manager ksmndan G1 (Post selected operation) tuuna basnz. Alan Post processing penceresinde OK tuuna basnz. Ekrana Farkl Kaydet penceresi gelecektir. G kodlarn hangi isimle ve nereye kaydetmek isterseniz seip OK tuuna basnz. Mastercam X Editr dosyas alacak ve G kodlar listelenecektir.

121

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet, kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Deerlendirme ltleri Evet Hayr Parann 2 boyutlu izimini yaptnz m? Ktk oluturmadan nce Machine typeden makine tipini setiniz mi? Ktk oluturmak iin Operation Manager ksmndan Stock Setup setiniz mi? Takm yollarn oluturmak iin Toolpath mensnden sras ile Face, Drill ve Pocketi setiniz mi? Alan Chaining penceresinden neneleri Chain ile setiniz mi? Create new tool ile gerekli kesici takm oluturdunuz mu? Takm yollarna ayr ayr uygun kesme derinliklerini verdiniz mi? izgisel ve kat takm yolu simulasyonlarn grmek iin Backplot Selected Operation ve Verify Selected Operation tularna bastnz m? CNC kodlarn karmak iin G1 tuuna bastnz m? Oluturulan kodlar kaydettiniz mi?

9. 10.

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

122

LME VE DEERLENDRME
E VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 1. Oyma takm yollar oluturmak iin hangi takm yolu kullanlr? A) Contour B) Drill C) Face D) Evgraving Cep/havuz boaltmak iin hangi takm yolu kullanlr? A) Contour B) 2D High speed C) Pocket D) Evgraving Aadakilerden hangisi kesme derinliini ifade eder? A) Depth cuts B) Filter C) Cut parameters D) Linking parameters Aadakilerden hangisi kesicinin kesme hareketine balad dzlemi ifade eder? A) Clearance B) Retract plane C) Feed plane D) Top of stock Chaining penceresinde nesneleri teker teker semek iin hangi komut kullanlr? A) Chain B) Window C) Area D) Single Yksek hzda ileyerek tala kaldrmak iin hangi takyolu kullanlmaktadr? A) 2D High speed B) Engtaving C) Face D) Conyour Aadaki sekmelerden hangisi kesicinin ok kk hareketlerini filtreleyerek yumuak geili yaylar halinde hareket etmesini salar? A) Home/Ref point B) Arc Filter C) Linking parameters D) Planes

2.

3.

4.

5.

6.

7.

123

8.

Pocket takm yollarndan ak cepleri ilemek iin hangi takm yolu kullanlmaktadr? A) 2D Chamfer B) Ramp C) sland dacing D) Open Klavuz ile vida ekmek iin hangi takm yolu kullanlmaldr? A) Contour B) Drill C) Face D) Engraving Kesici iin gvenlik blgesi oluturmak iin aadaki sekmelerden hangisi kullanlr? A) Files B) Safety Zone C) Stock setup D) Tool setting

9.

10.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

124

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME


Aada lleri verilen parann imalat iin uygun olan takm yollarn karnz.

125

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI


RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 A C A C D A B D B B

RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI


1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D D C B A B D C A C

126

KAYNAKA KAYNAKA
BOZKURT Zeki,Bilgisayar Destekli retim (MasterCAMX),Elginkan Vakf Yaynlar,Bolu,2010 ARSLAN Hamit,Bilgisayar Destekli malat (CAD/CAM), ANKAMAT Matbaaclk, Ankara, 2007. GAMSIZ Erdal,Mastercam X3 Trke Kullanm Kitab, SES3000 CNC Takm Tezghlar Ltd.Yayn ,STANBUL,2010. GLESN Mahmut, Abdulkadir GLL, Mastercam ile Tasarm ve 3 Eksen Freze Operasyonlar, Asil Yayn Datm, Ankara, 2007. GLESN Mahmut, Abdulkadir GLL, Mastercam ile ok Eksen ve Torna Operasyonlar, Asil Yayn Datm, Ankara, 2007.

127

You might also like