‫¬‪g¹U“¬ UÐ ‘“u‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟـﻪ روﺷﻰ ﺳﺎده ﺑﺮاى ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻓﺸﺎر اﺳﻤـﺰى‪ ،‬در ﻗﺎﻟﺐ ﻳﻚ آزﻣﺎﻳـﺶ اراﻳﻪ ﻣﻰ(ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ روش ﻣﻰ(ﺗﻮان ﻓﺸﺎر اﺳﻤﺰى را در ﻣﻴﻮه(ﻫﺎ و ﺳﺒﺰﻳﺠﺎت ﮔـﻮﻧﺎﮔﻮن اﻧﺪازه(ﮔﻴﺮى ﻛﺮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻓﺸﺎر اﺳﻤﺰى در ﺳﻴﺐ(زﻣﻴﻨﻰ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﻠﻴﺪ(واژه(ﻫﺎ‪ :‬ﻓﺸﺎر اﺳﻤﺰى‪ ،‬ﺳﻴﺐ(زﻣﻴﻨﻰ‬

‫ﺗﻌ ـﻴﻴﻦ ﻓ ـﺸﺎراﺳ ـﻤﺰى‬

‫در ﺳﻴﺐزﻣﻴﻨﻰ‬
‫زﻫﺮه ﺷﻤﺎﻟﻰ‬
‫*‬

‫آﻏﺎز ﺳﺨﻦ‬
‫ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ آﺑﻰ ﻳﻚ ﺳﺎﻣـﺎﻧـﻪ‪ ، μ ،‬ﻋﺒﺎرت از ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳـﻰ‬
‫آب در ﺷﺮاﻳﻂ وﻳـﮋه*اى از دﻣﺎ‪ ،‬ﻓﺸﺎر و ﺣﺠﻢ اﺳـﺖ‪ .‬ﭘـﺘـﺎﻧـﺴـﻴـﻞ‬
‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻰ ﻣﻘﺪار اﻧﺮژى آزاد ﻳﺎ اﻧﺮژﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاى اﻧﺠﺎم دادن ﻛﺎر‬
‫در ﻳﻚ ﻣـﻮل آب در دﺳﺘـﺮس ﻗﺮار ﻣﻰ*ﮔﻴـﺮد‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﭘﺘﺎﻧـﺴـﻴـﻞ‬
‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳـﻰ ﻣـﻼﻛـﻰ ﺑـﺮاى ارزﻳﺎﺑﻰ ﭼـﮕـﻮﻧﮕﻰ ﺗﻐﻴـﻴـﺮات اﻧـﺮژى ﻓﺎز‬
‫درﻧﺘﻴﺠﻪ*ى ﺗﻌﺪاد ﻣـﻮل*ﻫﺎى ﻳﻚ ﺟﺰء در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ اﺳﺖ در ﺷﺮاﻳﻄﻰ‬
‫ﻛﻪ اﺟـﺰاى دﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر در ﺳﺎﻣﺎﻧـﻪ ﺛـﺎﺑـﺖ ﻧـﮕـﻪ داﺷـﺘـﻪ‬
‫ﺷﺪه*اﻧﺪ‪ .‬آب از ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺑﻴﺶ*ﺗﺮى دارد ﺑﻪ ﺳﻤﺘﻰ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﻣﻰ*ﻛﻨﺪ ﻛﻪ از ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ آﺑﻰ ﻛﻢ*ﺗﺮ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬در ﻓﺸﺎر اﺳﻤﺰى‬
‫ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ آﺑﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻌﺮﻳ‪ I‬ﻣﻰ*ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪μ = μP‬‬
‫ﻛﻪ در آن ‪ μ P‬ﻓﺸﺎر اﺳﻤـﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻏﻠﻈﺖ ﻳـﻚ ﻣـﺎده*ى‬
‫ﺣﻞ*ﺷﻮﻧﺪه و ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻓﺸﺎر اﻳﺠﺎد ﺷﺪه درﻧﺘﻴﺠﻪ*ى ﻧﻔﻮذ آب‪ ،‬ﻧﺎﺷﻰ‬
‫ﻣﻰ*ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺸﺎر اﺳﻤﺰى ﻳﻚ ﻣﺤﻠﻮل رﻗﻴﻖ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﺧﻮاص ﺟﻤﻌﻰ‬
‫ﻣﺤﻠﻮل*ﻫﺎﺳﺖ زﻳﺮا ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺎده*ى ﺣﻞ*ﺷﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ دارد‬
‫‪±≥∏∑ÊU²“¨≤È Á—ULý¨ ÂËœ Ë XOÐ È Á—Ëœ‬‬

‫آب‪ ،‬ﻓﺸﺎر اﺳﻤﺰى آن را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻰ*آورد‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻳﻚ ﻇﺮف ‪ U‬ﺷﻜﻞ‬ ‫اﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻣﺎﻫﻴﺖ آن اﺳﺖ‪.‬‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ در آن ﻏﺸﺎﻳﻰ ﻧﻴﻢ*ﺗﺮاوا‪ ،‬ﺣﻼل ‪ A‬و ﻣﺨﻠﻮط ﺣﻞ*ﺷﻮﻧﺪه‬ ‫ﻓﺸﺎر اﺳﻤﺰى ﻳﻚ ﻣﺤﻠﻮل رﻗﻴﻖ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﻞ*ﺷﻮﻧﺪه*اى ﻏﻴﺮ*ﻳﻮﻧﻰ‬
‫و ﺣﻼل‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ )‪ (B + A‬را از ﻳﻚ*دﻳﮕﺮ ﺟﺪا ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از آن*ﺟﺎ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ*ى واﻧﺖ ﻫﻮف ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺣﻼل ﻣﻰ*ﺗﻮاﻧﺪ از ﻏﺸﺎ ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻌﺎدل‪،‬‬ ‫‪μ P = −CRT‬‬
‫ارﺗﻔﺎع ﻣﺎﻳﻊ در ﺷـﺎﺧـﻪ*اى از ﻟـﻮﻟﻪ ﻛـﻪ )‪ (B + A‬وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﻴﺶ*ﺗـﺮ‬ ‫ﻛﻪ در آن ‪ C‬ﻏﻠﻈﺖ ﻣـﻮﻟﻰ ﺣﻞ*ﺷـﻮﻧﺪه‪ R ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﮔـﺎزﻫﺎ و ﺑـﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻰ*ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺸـﺎرى ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺘـﻮن وارد ﻣﻰ*ﺷـﻮد ﺗﺎ ارﺗﻔﺎع ﻣﺎﻳـﻊ در دو‬
‫‪ 0/ 0821 L.atm‬و ‪ T‬دﻣﺎى ﻛﻠﻮﻳﻦ اﺳـﺖ‪ .‬اﻓـﺰودن ﺣﻞ*ﺷـﻮﻧﺪه ﺑـﻪ‬
‫ﺷﺎﺧﻪ*ى ﻟﻮﻟﻪ ﻳﻜﺴﺎن ﺷـﻮد‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻓﺸﺎر اﺳﻤﺰى اﺳﺖ ﻛـﻪ درﻧﺘﻴﺠﻪ*ى‬ ‫‪K. mol‬‬
‫‪٧‬‬
‫‪ ٨ .*٣‬ﻗﻄﻌﻪ ﺳﻴﺐ*زﻣﻴﻨﻰ ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ‪ ٢‬ﺗﺎ ‪ ٣‬ﻣﻴﻠﻰ*ﻣﺘﺮ ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫آن*ﻫﺎ را روى دﺳﺘﻤﺎل ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺗﺎ رﻃﻮﺑﺘﺸﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .٤‬ﻗﻄﻌﻪ*ﻫﺎ را وزن ﻛﻨﻴﺪ و در ﻫﺮ ﺑﺸﺮ ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪ ﺳﻴﺐ*زﻣﻴﻨﻰ‬
‫ﺑﻴﻨـﺪازﻳـﺪ و ﺑـﻪ ﻣـﺪت ‪ ١‬ﺷﺒـﺎﻧـﻪ*روز ﻣـﺤـﻠـﻮل*ﻫﺎ را ﺑﻪ ﺣـﺎل ﺧـﻮد‬
‫ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ .٥‬ﺑﺎ اﻧﺒﺮ‪ ،‬ﺳﻴﺐ*زﻣﻴﻨﻰ*ﻫـﺎ را از ﻣﺤﻠﻮﻟﺸﺎن ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎورﻳـﺪ و‬
‫روى دﺳﺘﻤﺎل ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺗﺎ ﺧﺸﻚ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ دوﺑﺎره آن*ﻫﺎ را وزن‬
‫ﻛﻨﻴﺪ و اﺧﺘﻼف وزﻧﺸﺎن را ﺑﺎ آﻏﺎز ﻛﺎر ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ .٦‬دﻣﺎى ﻣﺤﻠﻮل*ﻫﺎ را ﻳﺎدداﺷﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ .٧‬ﻧﻤﻮدار ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻏﻠﻈﺖ ﺷﻜﺮ را ﺑﺮﺣﺴﺐ درﺻﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ وزن‬
‫ﻗﻄﻌﻪ*ﻫﺎى ﺳﻴﺐ*زﻣﻴﻨﻰ رﺳﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ .٨‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺗﻐﻴـﻴـﺮ وزن ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﺷـﻜـﺮ را از‬
‫روى ﻧﻤﻮدار ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻟﻪ*ى ‪ ،٢‬ﻓﺸﺎر اﺳﻤﺰى‬
‫را ﺑﻪ*دﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫‪30‬‬
‫‪20‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﺷﻜﺮ )‪(M‬‬
‫ﺣﻞ ﺷﺪن ﺣﻞ*ﺷﻮﻧﺪه*ى ﻏﻴﺮ*ﻓﺮّار در ﺣﻼل اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨـﺎن*ﭼـﻪ ﺳـﻴـﺐ*زﻣـﻴـﻨـﻰ در آب ﺧـﺎﻟـﺺ ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮد‪ ،‬آب ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻠـﻮل*ﻫﺎى آن ﻧﻔـﻮذ ﻣﻰ*ﻛﻨـﺪ زﻳـﺮا ﺑﻪ ﻋﻠـﺖ وﺟﻮد ﺣﻞ*ﺷـﻮﻧﺪه*ﻫـﺎى‬
‫ﺳﻴﺘـﻮﭘـﻼﺳـﻤـﻰ‪ μ ،‬ﺳـﻠـﻮل ﻣﻘـﺪار ﻛـﻢ*ﺗـﺮى دارد‪ .‬ﺑﺎ ﻧـﻔـﻮذ آب‪،‬‬
‫ﺳﻠﻮل*ﻫﺎى ﺳﻴﺐ*زﻣﻴﻨﻰ ﺣﺠﻴﻢ*ﺗﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﺟﺮم ﺑﻴﺶ*ﺗﺮى ﻣﻰ*ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ‬
‫زﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ‪ μ‬ﺳﻠﻮل ﺑﺎ ‪ μ‬آب ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻔﻮذ آب اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻰ*ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺳﻠﻮل*ﻫﺎى ﺳﻴﺐ*زﻣﻴﻨﻰ در ﻣﺤﻠﻮل ﺷﻜﺮ ﻗﺮار داده‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ μ ،‬ﺳﻠﻮل از ‪ μ‬آب ﺑﻴﺶ*ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ آب از ﺳﻠﻮل ﺧﺎرج‬
‫ﻣﻰ*ﺷﻮد و ﺣﺠﻢ و ﺟﺮم ﺳﻠﻮل ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻰ*ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در ﻏﻠﻈﺘﻰ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫از ﺷﻜﺮ‪ μ ،‬ﺳﻠـﻮل و ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑـﺮاﺑﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺗﻐﻴـﻴـﺮى در‬
‫ﺟﺮم و ﺣﺠﻢ ﺳﻠـﻮل ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤـﻰ*ﺷـﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻰ*ﺗـﻮان‬
‫ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ آﺑﻰ ﺳﻠﻮل را ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ*ى ‪ μ P‬ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪.‬‬
‫ﻣﻮاد و وﺳﺎﻳﻞ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫‪ ١‬ﺑﺎﻟﻮن ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ‪ ٨ ،*١٠٠٠*mL‬ﺑﺸﺮ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ‪١ ،*٢٥٠*mL‬‬
‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ*ى ﻣﺪرج ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ‪ ١ ،*١٠٠*mL‬اﺳﺘﻮاﻧﻪ*ى ﻣﺪرج ﺑﻪ ﺣﺠﻢ‬

‫‪10‬‬
‫‪ ،٥٠* mL‬اﻧـﺒـﺮ‪ ،‬ﻫـﻤــﺰن ﺷـﻴـﺸـﻪ*اى‪ ،‬دﻣـﺎﺳـﻨـﺞ‪ ،‬دﺳــﺘــﻤــﺎل‪،‬‬
‫‪0‬‬

‫‪-10‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0/1‬‬ ‫‪0/2‬‬ ‫‪0/3‬‬ ‫‪0/4‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪0/6‬‬ ‫‪0/7‬‬ ‫‪0/8‬‬
‫ﺳﻴﺐ*زﻣﻴﻨﻰ‪ ،‬آب*ﻣﻘﻄﺮ و ﺳﺎﻛﺎروز‪.‬‬
‫‪-20‬‬

‫‪-30‬‬ ‫درﺻﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ وزن‬ ‫روش ﻛﺎر‬

‫‪-40‬‬
‫‪ ٣٤٢*g .١‬ﺷـﻜــﺮ را در ﻳـﻚ ﺑـﺎﻟــﻮن‬
‫ﻧﻤﻮدار ‪ ١‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺗﻐﻴﻴﺮ وزن ﺳﻴﺐ
زﻣﻴﻨﻰ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻏﻠﻈﺖ ﺷﻜﺮ‬ ‫‪ ١٠٠٠‬ﻣﻴﻠﻰ*ﻟﻴﺘـﺮى ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ و ﺑﺎ آب*ﻣﻘﻄـﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﻠﻮل ‪ ١*M‬ﺷﻜﺮ ﺗﻬﻴﻪ‬
‫ﺑﺤﺚ‬ ‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ ٢‬وزن ﻗﻄﻌﻪ*ﻫﺎى ﺳﻴﺐ*زﻣﻴﻨﻰ )‪ (g‬را در آﻏﺎز آزﻣﺎﻳﺶ و‬ ‫‪ ٨ .*٢‬ﺑﺸﺮ را در ﻳـﻚ ردﻳ‪ I‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ‬
‫ﭘﺲ از ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﺤﻠﻮل*ﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻰ*دﻫﺪ‪.‬‬ ‫و ﺑـﻨـﺎ ﺑـﻪ دﺳـﺘـﻮر‪ ٨ ،‬ﻣـﺤـﻠـﻮل ﺷـﻜـﺮ ﺑـﺎ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ*ﻫﺎى ﻣﺘﻔـﺎوت ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﺟـﺪول‬
‫ﺟﺪول ‪ ٢‬وزن ﻗﻄﻌﻪ(ﻫﺎى ﺳﻴﺐ(زﻣﻴﻨﻰ در ﻣﺤﻠﻮل ﺷﻜﺮ‬ ‫‪.١‬‬
‫ﺟﺪول ‪١‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ )‪(M‬‬ ‫وزن اوﻟﻴﻪ‬ ‫وزن ﻧﻬﺎﻳﻰ‬ ‫ﺣﺠﻢ آب*ﻣﻘﻄﺮ ﺣﺠﻢ ﻣﺤﻠﻮل ‪ ١*M‬ﺷﻜﺮ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺸﺮ‬ ‫ﺷﻤﺎره ﺑﺸﺮ‬
‫‪٠٫٠٠‬‬ ‫‪٦٫٥١‬‬ ‫‪٨٫١٤‬‬ ‫‪mL‬‬ ‫‪mL‬‬

‫‪٠٫١٠‬‬ ‫‪٧٫٠٩‬‬ ‫‪٨٫٠٧‬‬ ‫‪٠‬‬ ‫ــ‬ ‫‪١٠٠‬‬ ‫‪١‬‬

‫‪٠٫١‬‬ ‫‪١٠‬‬ ‫‪٩٠‬‬ ‫‪٢‬‬
‫‪٠٫٢٠‬‬ ‫‪٧٫٠٥‬‬ ‫‪٧٫٤٩‬‬
‫‪±≥∏∑ÊU²“ ¨≤È Á—ULý¨ ÂËœ Ë XOÐ È Á—Ëœ‬‬

‫‪٠٫٢‬‬ ‫‪٢٠‬‬ ‫‪٨٠‬‬ ‫‪٣‬‬

‫‪٠٫٣٠‬‬ ‫‪٦٫٥٠‬‬ ‫‪٦٫٦٥‬‬
‫‪٠٫٣‬‬ ‫‪٣٠‬‬ ‫‪٧٠‬‬ ‫‪٤‬‬
‫‪٠٫٤٠‬‬ ‫‪٨٫٠١‬‬ ‫‪٧٫٣١‬‬
‫‪٠٫٤‬‬ ‫‪٤٠‬‬ ‫‪٦٠‬‬ ‫‪٥‬‬
‫‪٠٫٥٠‬‬ ‫‪٥٫٣٦‬‬ ‫‪٤٫٣٥‬‬
‫‪٠٫٥‬‬ ‫‪٥٠‬‬ ‫‪٥٠‬‬ ‫‪٦‬‬
‫‪٠٫٦٠‬‬ ‫‪٧٫٠١‬‬ ‫‪٥٫٣٥‬‬ ‫‪٠٫٦‬‬ ‫‪٦٠‬‬ ‫‪٤٠‬‬ ‫‪٧‬‬
‫‪٠٫٧٠‬‬ ‫‪٨٫٩١‬‬ ‫‪٦٫٥٢‬‬ ‫‪٠٫٧‬‬ ‫‪٧٠‬‬ ‫‪٣٠‬‬ ‫‪٨‬‬
‫‪٨‬‬
 ‫اﻧﺮژى ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه‬

‫آب ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ‬ ‫ﻧﻤﻚ‬

‫ﻓﺸﺎر اﺳﻤﺰى‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‬ ‫آزﻣﺎﻳـﺶ در دﻣـﺎى ‪ ٢٢*˚C‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎ ﺑـﻪ ﻧـﻤـﻮدار ‪ ،١‬در‬

‫ﺑﻪ ﻛـﻤـﻚ روش اﺳﺘﻔﺎده ﺷـﺪه در اﻳـﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﻣـﻰ*ﺗـﻮان ﻓﺸـﺎر‬ ‫ﻣﺤﻠـﻮل ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ‪ ٠٫٣*M‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ وزن ﺳﻴﺐ*زﻣﻴﻨﻰ ﺻﻔﺮ ﺑـﻮد‪ .‬در‬
‫اﺳﻤﺰى را ﺑﺮاى ﻣﻴـﻮه*ﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛـﺮد‪ .‬از ﻓﺸﺎر اﺳﻤﺰى‬ ‫ﺟﺪول ‪ ،٣‬داده*ﻫﺎى ﻣـﻮرد ﻧﻴﺎز ﺧﻼﺻـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ در آن ‪X‬‬
‫در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺟﺮم ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻰ ﺑﺴﭙﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺮوﺗﻴﻴﻦ*ﻫﺎ و ﻣﻮﻟﻜﻮل*ﻫﺎى ﺳﻨﮕﻴﻦ‬ ‫ﻣﻮﻻرﻳﺘﻪ*ى ﻣﺤﻠﻮل ﺷﻜﺮ و ‪ Y‬درﺻﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ وزن ﺳﻴﺐ*زﻣﻴﻨﻰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰ*ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑـﺮاى ﺧﻂ راﺳﺖ ‪ Y = aX + b‬اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ a‬و ‪ b‬در آن‬

‫ﺟﺪول ‪ ٣‬داده(ﻫﺎى ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاى ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺧﻂ راﺳﺖ‬

‫‪X‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫`‪x‬‬ ‫`‪y‬‬ ‫‪(x`)2‬‬ ‫‪(y`)2‬‬ ‫`‪x`y‬‬
‫‪٠٫٠٠‬‬ ‫‪٢٥‬‬ ‫‪-٠٫٣٥‬‬ ‫‪٢٨٫٨٤‬‬ ‫‪٠٫١٢٢٥‬‬ ‫‪٨٣١٫٧‬‬ ‫‪-١٠٫٠٩‬‬
‫‪٠٫١٠‬‬ ‫‪١٣٫٨٠‬‬ ‫‪-٠٫٢٥‬‬ ‫‪١٧٫٦٤‬‬ ‫‪٠٫٠٦٢٥‬‬ ‫‪٣١١٫٢‬‬ ‫‪-٤٫٤١‬‬
‫‪٠٫٢٠‬‬ ‫‪٦٫٢٤‬‬ ‫‪-٠٫١٥‬‬ ‫‪١٠٫٠٨‬‬ ‫‪٠٫٠٢٢٥‬‬ ‫‪١٠١٫٦‬‬ ‫‪-١٫٥١‬‬
‫‪٠٫٣٠‬‬ ‫‪٢٫٣٠‬‬ ‫‪-٠٫٠٥‬‬ ‫‪٦٫١٤‬‬ ‫‪٠٫٠٠٢٥‬‬ ‫‪٣٧٫٧٠‬‬ ‫‪-٠٫٣٠‬‬
‫‪٠٫٤٠‬‬ ‫‪-٨٫٧٠‬‬ ‫‪+٠٫٠٥‬‬ ‫‪-٤٫٨٦‬‬ ‫‪٠٫٠٠٢٥‬‬ ‫‪٢٣٫٦٠‬‬ ‫‪-٠٫٢٤‬‬
‫‪٠٫٥٠‬‬ ‫‪-١٨٫٨٤‬‬ ‫‪+٠٫١٥‬‬ ‫‪-١٥٫٠٠‬‬ ‫‪٠٫٠٢٢٥‬‬ ‫‪٢٢٥٫٠‬‬ ‫‪-٢٫٢٥‬‬
‫‪٠٫٦٠‬‬ ‫‪-٢٣٫٧٠‬‬ ‫‪+٠٫٢٥‬‬ ‫‪-١٩٫٨٦‬‬ ‫‪٠٫٠٦٢٥‬‬ ‫‪٣٩٤٫٤‬‬ ‫‪-٤٫٩٦‬‬
‫‪٠٫٧٠‬‬ ‫‪-٢٦٫٨٢‬‬ ‫‪+٠٫٣٥‬‬ ‫‪-٢٢٫٩٨‬‬ ‫‪٠٫١٢٢٥‬‬ ‫‪٥٢٨٫٠‬‬ ‫‪-٨٫٠٠‬‬
‫‪٢٫٨‬‬ ‫‪-٣٠٫٧٢‬‬ ‫‪٠٫٠٠‬‬ ‫‪٠٫٠٠‬‬ ‫‪٠٫٤٢‬‬ ‫‪٢٤٥٣٫٢‬‬ ‫‪-٣١٫٨٠‬‬

‫) ‪∑( x ′n y n‬‬ ‫‪x ′n = x n − x n‬‬ ‫‪y ′n = y n − y n‬‬ ‫‪b = y − ax‬‬

‫=‪a‬‬
‫‪∑( x ′n )2‬‬

‫ﺑﻪ*ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷﻴﺐ و ﻋﺮض از ﻣﺒﺪأ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺟﺪول ‪ ٣‬دارﻳﻢ‪:‬‬

‫‪x = 0/ 35‬‬ ‫‪y = −3 / 84‬‬
‫‪±≥∏∑ÊU²“¨≤È Á—ULý¨ ÂËœ Ë XOÐ È Á—Ëœ‬‬

‫‪a = −75 / 7‬‬ ‫‪b = 22 / 66‬‬

‫* ﻣﻌﻠﻢ ﺷﻴﻤﻰ زﻧﺠﺎن‬
‫ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﻣﻘﺪارﻫﺎى ‪ a‬و ‪ ،b‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ*ى ﺧﻂ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد‪:‬‬
‫‪Y = −75 / 7X + 22 / 66‬‬
‫‪1. Meloan, C. E. Chemical Separation: Principles, Techniques and Ex-‬‬
‫اﮔـﺮ ‪ Y = 0‬ﺑـﺎﺷــﺪ‪ X = 0/ 299 ،‬ﻣـﻰ*ﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻧـﻤــﻮدار‬
‫‪periments, John Wiley & Sons, 1999.‬‬
‫ﺳﺎزﮔﺎرى دارد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻟـﻪ*ى ‪ ،٢‬ﻣﻘﺪار ﻓﺸﺎر اﺳﻤـﺰى‬
‫‪ .٢‬ﺷﻴﻤﻰ ﻓﻴﺰﻳﻚ‪ ،‬ﺑﺎرو‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪.‬‬
‫ﺑﺮاى ﺳﻴﺐ*زﻣﻴﻨﻰ ‪ -٧٫٢٤‬ﺑﻪ*دﺳﺖ ﻣﻰ*آﻳﺪ‪.‬‬
‫‪٩‬‬