MATEMATIKE FORMULE

Z
= X

KOMPLEKSNI

BROJEVI POLINOM DRUGOG STUPNJA

+ yi,

X,

yR

/ : R R, /(jt) = ox +
2

+ c,

a 5^ 0, a, b, c g R + " - . - -

;' = - i
Al.GKHAKSKI IZRAZI z=x+iy TRIGONOMETRIJSKI PRIKAZ

Kanonski oblik: f(x) = a(x + Tjeme:

{abf

= a 2ab
2 3

+ b

<p = argz cos <p = z = |z|(cos < p + i'sinip)

r(^--,
2

^ j . Os s.metnje: x =

{a bf = a lab + 3ab b
2

Diskriminanta: D = b - Aac.

a -b
2 3

= (a- b){a + b) = (ab)(a

2

a b a* -b
4

Tab + b )
1 2 2

D >0 ALGEBARSKE OPERACIJE

0=0

D<0 \

= (a - b)(a + b)(a + b )
i

a" -b" = (a-b)(a"2n l

+

+ a" - b
2 2

a"- b
3

+ ...+

(a + bi) (c + di) = (a c) + (b d)i (a + bi)(c + di) = (ac - bd) + (od + bc)i a + bi c + di ac + bd + (bc - ad)i c + d
2 2

\
n<0

\_y

+ ab"- f f - ),
a + fj

B6N

2 + l

b ) { a

2n
1

X
KVADRATNA JEDNADBA

-ab "'
2

+ b ).
2n

6N

(a + b + cY = a + b + c + 2ab + lac + 2bc

POTENCIJE KORIJENI

Konjugirani broj broju z z = x- yi Apsolutna vrijednost broja z :

J 2
r

kt +Z2I < | z i l + |ZIZ2| = k i l - N Z2

Opi oblik ax + bx + c = 0, Normirani oblik x + px + q=0,

2

iL

ki]

^1,2 =

-b y/b - 4ac
2

2a

a" = b ab)" = a"b" a\" {a ) = a a" b

a

a = \/b

Va~b=y 'Vb
MOIVREOVA FORMULA

Xi,2 =
=

- f
=

\b v > = \[Va=

Vb

z" = |z|"(cosn<p + i'sinnip), q>+2kn . . <p+2ic7i\

l-i sin ,

Vietcovc formule: /

*i + -12

~~ a

~P<

\ 2
x

~ a

= q

"Ta
FAKTORIJELE

n " k = 0, 1 , . . . , - 1
I BINOMNA FORMLXA

Faktorizacija: a(x - x\)(x xz) = 0 Vrsta rjeenja: dva realna rjeenja jedno dvostruko realno rjeenje kompleksno konjugirana rjeenja
DUKIJKNJIC POLINOMA VITF.OVE FORMULE

GRKI

ALFABET

A B

a Y r A S E e Z g H n e 0

alfa bela gama delta epsilon zela eta iheia

jola K kapa A A lambda M M mi N V ni ksi 0 0 omi krn n 71 Pi

/

i K

P P I a T T Y V X
Y

4 > *
X

ro sigma tau ipsilon fi hi psi omega

! = 1 - 2 - 3 .. ( - l)n, /\ n ( n - l ) ' ( - r+1) 1 2 - r ( a"- b

x

0! = 1,

n! r!(n-r)!

Pn(x)=Q - (x)P (x)+R(x)

n m m

P{x)=ax +bx +cx+d

3 2

stupanj ostatka R je < m

- i "i (

n
2

A
P(a)=0 <=> P(x)=(x-a)Q . (x) P (a) je ostatak pri dijeljenju s xa: P (x)=(x-a)Q-,{x)+P (a)
n x n n n

=a{x-x )(x-x )(x-x )

l 2 i

X1+X2+X3

= . - -

f(5)rt + ...+

X\X2+XlX$+X2Xi

Velika slova tdenlika latininim: A, B, E, Z,ff,/, K, M, N, O, P, T, X itamo kao slova latinice. Malo slovo omikron ne razlikujemo od latininog o. Slova 0 , B i K imaju i varijante (p, # i x.
I

FUNKCIJE TRIGONOMETRIJSKE FUNKCIJE

TRIGONOMETRIJSKI

IDENTITETI

Afina funkcija f: R R f(x) = ax + b, a^O in

.aXI

Konstanta f: R - R /(*) = c, V x R y

PERIODINOST

FUNKCIJE I

ZBROJA

sin /
2

COS 1
2

= 1

iint

RAZLIKE

tgt=
0

sinr cost 1 li

cost I

sin(* + 2kn) = sin* cos(* + 2kn) = cos* tg(* + *7t) = tg* ctg(* + kn) = ctg* sin(* y) = sin*cos>' cos* siny cos(* y) = cos*cosy T sin* siny tg(xy) ctg(xy) tg* tgy 1 =Ftg*tgy ctg* ctg y =F 1 = ctgyictg* =
ZAMJENA

a<0

X 1

tgtagt= _

(NE)PARNOST

Apsolutna vrijednost realnog broja \a + 1 ^ |a| + |*| \ab\ = \a\ \b\ a _ \a\

/
sin A;
COSX

\ -i

" I

2n

sin(*) = sin* cos(*) = cos* tg(-*) = - tg* ctg(-*) = - ctg* 2n 0 1 0 sin 2 * = 2sin *cos* cos 2* = cos * sin *
2 2

UNIVERZALNA

"\

-i

* ' =
t

2t
tgx =

i - W\

0 0 1 0

n 5
I

4 x/2 T 1

n T T 1 1
sfi

i i 0

n 0 -1 0

3)1 T -1 0

2' 2t l + t'
g 2

rT

2
2

\-t asx = -^

FUNKCIJE KOG

DVOSTRU Zbroja u

FORMULE umnoiak

PRETVORBE

ARGUMENTA

tg* clgx

73

$
NA PRVI

- . *+y *y sin * + sin y = 2 sin - cos - * + y . x-y sin* siny = 2 cos sin 2 2 *+y *y cos* + cosy = 2cos cos 2 2 . . *+ y . xy cos* - cosy = -2 sin sin 2 2
Umnoka u zbroj

2tg* 1 - tg^* ctg * - 1 ctg2* = 2 ctg*

2

SVOENJE

KVADRANT

EKSPONENCIJALNA FUNKCIJA

LOGARITAMSKA FUNKCIJA

sin(f x) = cos X cos(f x) = sin*

sin(j + *) = cos* cos( j + * ) = sin*

/ : R - r

/: R R
1

FUNKCIJE

POLOVINE

ARGUMENTA

sin* cos y= j(sin(*+y)+sin(*-y)) cos*siny= j(sin(*+y)- sin(*y)) cos* cosy= j (cos(*+y)+cos(*y)) sin*siny= j(cos(*-y)- cos(*+y))
FUNKCUE TROSTRUKOG ARGUMENTA

=a

f(x) = \og x,
a

a>0,

a\

sin(w x) = sin* cos(jt -- x) = cos* s i n ( ^ - *) = cos* cos(2f *) = sin*

sin(rt + *) = sin*
COS(TT

a>0,

ajtl

+ *) = cos*

sin(2jr *) = sin* cos(2re *) = cos*

0<n<l l o g , , ^ ) = \o% x + \o% y

a a

1 cos * sm 2 1 4- cos* 2 * cos 2 * 1 cos * 2 = sin* * 1 + cos * ctg 2 = sin*

2*
; = l g

sin 3* = 3 sin * 4 sin *

3

SINUSOIDA

cos 3* = 4 cos * 3 cos *

3

io

i (p =
a

^g x-log y
a a a

Csin(o)* + <p) = A cos (x + B sin (i)x C = VA + B ,

2 2

a * = x
lo x

log a =x
x a

\ogx" = n\og x log* i

sin < p = ^,

cos <p = ^

TRIGONOMETRIJSKE

FUNKCIJE

TRIGONOMETRIJSKI

IDENTITETI KOMBINATORIKA VJEROJATNOST

PERIODINOST

FUNKCUE I

ZBROJA

Permutacije P = ! Permutacije s ponavljanjem r <

k

RAZLIKE

sin(x + 2kn) = sinx cos(x + 2kn) = cosx tg(x + foi) = tgx ctg(x + kn) = ctgx sin(x y) = sinx cos y cosx siny cos(xy) = cosxcosy+" sinxsiny tgxitgy tg(xy) = 1 +"tgxtgy ctgxctgy =F 1 ctg(x y) = ctgy ctgx
UNIVERZALNA ZAMJENA

P(AUB)=P(A)+P(B)-P(AB) P(AB) = P(A)P{B I A) P(A) = P(H )P(A\H )

l i

Kombinacije
i!
<?n =

+ ...
n

+ P(H)P(A\ll ) r\{n-r)\ Ponavljanje pokusa:

P k = P

(NE)PARNOST

sin(x) = sinx cos(x) = cosx tg(-x) = - tgx 0 sin A:

COSX

Kombinacije s ponavljanjem g(n+r-t\

It
tgx=

n
5 1

n 4 T
-/2

ctg(-x) = - ctgx
2

'

l g

2' It

rr

"""\
2

(n+r-1)! !(n-l)l
NIZ

<

( l \ *

" - *

n 0 -1 0

3)1

In 0 1 0 sin2x = 2sinxcosx
2 2
FUNKCUE KOG DVOSTRU ARGUMENTA

sinx =
FORMULE

cosx =
PRETVORBE

1- t l + t
2

ARITMETIKI

BESKONAAN GEOMETRIJSKI RED

a i
n+

=a +d
n

0 1 0

$
T

1 2
1

-1 0

Zbroja

umnoiak

tgx ctgx

1 1
NA

N/3

N/3

"T
PRVI

, . x+y xy sin* + siny = 2sin cos j _ x + y . xy sinx - siny = 2cos sin , x+y x-y cosx + cosy = 2 cos cos . x2+ y . x y 2 sin - sin 2 2 2 cos x cos y = Umnoka u zbroj

Opi lan a=a\+(n-\)d Suma niza

n-oo

lim S

= 7 ^ - ,

1q

\q\ <
ARITMETIKA

SREDINA + X
N

SVOENJE

KVADRANT

sin(^ - x) = cosx c o s ( | x) = sin* sin(7i X) = sinx cos(re x) = cosx sin( ^ x) = cosx cos(2^ x) = sinx

sm(^ +x) = cosx cos(? + x ) = sinx sin(re + x) = sinx cos(re + x) = cosx sin(2n: - x) = sinx
COS(2TI

cos 2x = cos x sin x tg2x = 2tgx 1 - tg x ctg x- 1 ctg2x = 2 ctgx

2 2

A=
GEOMETRUSKI NIZ

X\ + X 2 +

GEOMKTRUSKA G =

SREDINA

Opi lan
n-l

tyX\

- SREDINA

HARMONIJSKA

FUNKCUE

POLOVINE

ARGUMENTA

sinx cosy= i (sin(x+y)+ sin(x-y)) cosxsiny=i(sin(x+y)- sin(xy)) cosx cosy= j (cos(x+y)+ cos(x-y)) sinxsiny=|(cos(x-y)- cos(x+y))
FUNKCUE TROSTRUKOG ARGUMENTA

x) = cosx

SINUSOIDA

x 1 COS X sin - = 2 2 2x 1 + cosx cos - = 2 2 x 1 cos X 2 sinx X 1 + cos X ctgx = 2 sinx

. 2
t g

a = a\q Suma niza 5 = a\ q-l

n

"

+ l . . . + X,^X2^ T X HGA
JEDNOSTAVAN

POSTOTNI

RAUN

sin 3x = 3 sin x 4 sin x

3

C P postotni iznos p postotak C osnovna vrijednost

SLOENI KAMATNI RAUN

P=Cp,

p=-,

P c=p

KAMATNI

RAUN

K= Cpv K kamate P postotak C glavnica V vrijeme u godinama

NEPREKIDNO UKAMAIVANJE

cos 3x = 4 cos' x 3 cos x

Csin(wx + <p) = A cos a>x + B sin wx C = \JA + B ,

2 2

A sin?) = - ,

C O S <J) =

C = C V ,

r= 1 + p

CQ glavnica p postotak n vrijeme u godinama

c = c^

= 2,718281...

PLANIMETRIJA PRAVOKUTNI TROKIT PRAVILNI MNOGOKUT

STEREOMETRIJA

OBODNI I SREDINJI K I T

TETIVM ETVEROKUT

TANGENCIJALNI ETVEROKUT

S
\

P = 2u

a+r=P+8 P = (s-a){s-b)x x(s-c)(s-d)

2

a+c=b+d

Broj dijagonala:

/ ! ( / . - 3)

JEDNAKOSTRANINI TROKUT

PRWOKUTNI TROKUT

b /
/ '1

X.

(1

ctga = - = tg/3 a P=\ab=

2

Zbroj unutarnjih kutova (n-2) 180 a a R= 2 sin a / 2 ' 2tga/2

P

D = aV3 0 = 6a V=
2 3 a

D = + +c O = 2(ab+ac+bc) V = abe
2 2 2 2 a

0 = 2B + P V = Bv
VALJAK

PIRAMIDA

\c sin 2a
2 2

n
= 4
"
a

2
c ,

. a 8 2

2
=

'"

t g

a
. -I R '

= $a tg/i = ^ t g a a + b = <? a = pc, b = qc v =pq

2 2 2

= - R sin a 2
TROKIT

n 2

P=a

0 = B+P
V= iflv

B : B\ = h : r

PRAVOK1 TNTK

PIRU I I (X.KWi

a + 0 + y = 180 a + i><r
P = \av
a

P = 2r^v O = 2rn(r + v) V = r nv
2

STOAC

KRNJI

STOAC

= jtS-j =

\cv

= rs, (2s = a + b+c)

=

abe 4R ^s(s-a)(s-b)(s-c) P=
POVRINA TROKUTA

e- +f = 2(a +b P = av = ab sin a P = ^e/sin<p

P = sv P= -^v
a

jo/jsiny P = rKS 0 = rn(r + s)

V = \r Tiv
2

P = ns(R + r)
O = jt(K + 1 * +
2

O = 4R-n V = ^R n
}

= jfccsina = acsin/9
KRUNI ISJEAK POUAK O SINUSIMA

+(R + r)s)
+

_ a sin /3 sin y
2

V=^(R>+S Rr)
KIK.LIN POJAS I SLOJ KIIGLIN ISJEAK

a : b : c = sin a : sin /3 : sin y a = 2/? sin a * > = 2/? sin/3 P = (R - )n

2

2 sin a _ b sin a sin y 2sin/3

2

KAPICA ODSJEAK

ma
p _ ri _ rrr

c = 2/? sin y
POUAK
2 2

_ c sin a sin /) 2 sin y

2

P, =
p,=
ISBN 9 7 8 - 9 5 3 - 1 9 7 - 9 0 ? -

(R -S)
2

= 2R sin a sin 0 sin y

2

O KOSIMSIMA SIMETRALA I

ill(/f_r)

a = b + c - 2bc eos a
2

llMNIU

Nakladnik ELEMENT, Zagreb. Menetieva 2 http: //www.clcmcnt.hr/ e-mail: element@element.hr

> = a + c - 2accos/3
2 2 2

Sa =
4/
2

2 v ' M H
=

P = IRltV v = ^nv (3X - v

2

O = 2Rnv

V= R

c = a + b lab eos y
2 2 2

2b + 2c - a
2 2

Cijenu: 15 kn

ZBROJ

I RAZLIKA D

VEKTORA

VKKTORSKl

UMNOAK

ANALITIKA

GEOMETRIJA

RAVNINE

KRIVULJE

DRUGOG

REDA

a x b je okomit na a i b, ini desni sustav i ima duljinu \a x b\ = \a\ \b\ sin rj>. U komponentama:
1 3 k tfc

Udaljenost toaka T\ i T :
2

/. Jednadba krivulje + (y -ytf

2

\TiT \ = y/(x -xtf

2 2

2. Jednadba tangente u toki 4. Koordinate diralita

KRUNICA

(*i,yi)

Povrina trokuta p=
2 2

&T T Ti:
x 2

3. Uvjet dodira pravca y = kx + / i krivulje

2

-\xi(y -y3)

+ x2b>3- vi) + -3(yi - y ) | Polovite duine 7"|7"2 J x y y \

i + X 2 l + 2

b =

a*

<Jy *y

1. 2. 3. 4.

x +y
2

=r

ii

= (a b -a b )T+
y z z y x y y x

(a b -a b )j
z x x z

Djelitc duine u omjeru A , 7"|D = A ~DT

2

xx + yy = r r (l+* )=/
2 2

+(a b a b )k
KOMPONENTE
2 2

VEKTORA
2 2

DETERMINANTE

Ti {xi ,y i), T (x ,y ) , a= Fi T S= (x -xi)T+

2

T,

Teite trokuta fxi+x +x-i

T 2

\T T T-} yi+V2+y \
X 2 3

(_

1 )

[y -y\)j
2

a 7+a ]
x y

d
a
3

ad-bc
X D

~ ~

Jednakost vektora:
a = b

<=>

a\ Qy = by b\ C]

a b
2

= bx,

Z>3
2

"i

xi + Xx 1+A y\ + * y l+A

V
2

'

KRUNICA

(x-pf (x
2

+ iy-l^r -p)(x-p)+ + (vi -q)(y-q)

2 l 7

=r
2

Duljina (norma, iznos) vcklora:

\*\ = \ / ( * 2 - - * i ) + ( y - y , )
2 2 2

Ci

02

r (l+* ) = (
PRAVAC

-a
=

bi ci
2 3

c
2

+a
3

C[
3 2

ELIPSA

d,> C +d > C|+a >,C fl]fc C2 a b\Cj

3 2

ajb c\
2

SKALARNI

UMNOAK

LINEARNI
y

SUSTAVI

a = a T+ a j,
x y

S = b T+ b j ,
x

Eksplicitni oblik jednadbe pravca y = kx + I, k = tga Implicitni oblik jednadbe pravca Ax + By + C = 0

Segmentni oblik jednadbe prav ca

m n

^I l i
fl

-tp-/)

2
2 2

fi - '
v

'

a *

+ *

a\x+b\y=c\ > = |5| |>| cos ip = a*** + a b Kut i/medu vektora:

y y

a x+b y=c
2 2

Udaljenost toke T(xq, yo) od pravca Ax + By + C = 0 \Ax + flvp + C\

0

1 - T T ' T ) linearni rktccnincitel

2 ? "i tr = a' b~ = e/a

numeriki ekscenlricilci

Rjeenja:
Cl
y = = 1

Ojtbx
c o s 9 =

+ a b
v =

~ T T \ja\

~ r T
h +

"l

Cl c bi
2 2

+ a \J ^
y

"i
at

b bi

y=

"2 "I a

Jednadba pravca kroz to ku 7", y - y i = k(x-x )

t

Kut izmeu pravaca p\ tg<p = cos < p =

k
2

Pl

HIPERBOLA

ki *1*2I
2

2. 3. 4.

xix
2

t fi yiy _ .
" fi
2

1 +
2

|A,A + , | JA] + B]JA\ + B\

a k -b
2 2

= l

Uvjet okomitosti: 5Lb <=> 4=0

( f ' ~ T ) linearni ekscentrici (cl ~ ~ E = X + u e/a

Uvjet paralclnosti pravaca A 2 Uvjet okomitosti pravaca 1 * 2 = - 1 ili -4iA +BiB = 0 Simetrala kula dvaju pravaca |A|X+g|.v+C|| \A x+B y+C \
2 2 2 2 = 2 2 2

numcndki ekscenlricilci asimplle hiperbole y =

ki =*

150 stranica formula i tablica! Potraile nau knjigu: FORMULE I TABLICE matematika, fizika, astronomija, kemija Zagreb, Menetieva 2 tel. 01/6008-700, 01/6008-701, faks 01/6008-799
ELEMENT,

1. 2. 3. 4.

f=2px y\y = p(x + xi) p = 2kl

\ i-

Jednadba pravca odreenog tokama T\ i 7"2

http://www .elciTicnt .hr

Il

e-mail: element@element.hr

-F ? ^

' \ +l
A

\/^2 +

ANALITIKA

GEOMETRIJA

RAVNINE

KRIVULJE

DRUGOG

REDA DERIVACIJE

Udaljenost toaka T\ i T :
2

/. Jednadba krivulje
2

Derivacija zbroja (x\,y{) (,(*) v(*))' = '(*)v'(*) Derivacija umnoka ((*) v(*))' = '(*>(*) + u(x)v'(x) Derivacija kvocijenta
fu{x)\ Wx)J
2

\TiT \ = x / ( * 2 - * . ) Povrina trokuta A T i ^ ^ j :

2

(y2-y.)

2. Jednadba tangente u toki 4. Koordinate diralita

KRUNICA

3. Uvjet dodira pravca y = kx + l i krivulje 1. 2. 3. 4. 1. x +y

2 2

= r

Djelite duine u omjeru A T\D = A 237%

Polovitc duine T\T xi +x y\ + y 2 2 Teite trokuta &T\T T-}

2 2 2 2

xyx + yiy = r r (\+k )=l

2 2 2

_ "'(x)v(x) - u(x)v'(x) v(x)

2

Derivacija sloene funkcije

(f(g(x))' =f'(g(x))-g'(x)
INTEGRALI

T+T- TTF>

kl

'*I+* +*3
2

yi+.V2+y3

Linearnost integrala [* - P) + (v - qf = r
2 2

*l
X

+ Xx 1+A

2. 3.
PRAVAC

j af{x)dx = a j = r
2 2

f(x)dx Jg(x)dx

('I r (l+k )
2 2

yi + A>2 l+A

-P)(x-P)+ +(y\ -q){y-q) = (q-kp-l)

j{f(x)g{x))dx Parcijalna integracija I f(x)dg(x)

= j f(x)dx

KLIPSA b_

+4 -1 a b
2 + 2

= f(x)g{x) - J

g(x)df(x)

Eksplicilni oblik jednadbe pravca y kx + l, k = iga Implicitni oblik jednadbe pravca Ax + By + C = 0 B' B Jednadba pravca kroz to ku r, y-y\ = k{x-xi)

Segmentni oblik jednadbe prav ca m

li

x\x

a
2

2
2

K/8

a *

y\y _ b ~ b = i
2 1 2

Newton-l,eibnitzova formula !' f{x)dx = F(x

2

= F(b)-F(a),

F (x)=f(x)
J

Ja

Udaljenost toke 7"(*o, >o) od pravca Ax + By + C = 0 \Ax + By + C\

0 0

lineami

ekscenlricile! e

= <P" = e/u

DERIVACIJE

numeriki ekscenuicilet

f(x)

Kut izmeu pravaca p\ i p

tg<P =
* 2 - * l

HIPI'.KHOI.A

x\x
2

a'2
2

y_ _ 1 b y\y =1 2
2
b

C x x" l_ x e* a*
n

f(x) 0 I

/
n

INTEGRALI

"

"-'
e* a' In a 1 * loge * cos* - sin* 1 cos * 1 sin *
2 2

/f
x

In |*| + C ln|/(*)| + C

cos < p =

\A A
X

+ BB\
X 2

a k -b
2

= l

/$*
le dx fa'dx f smxdx Jcosxdx S tgxdx fctgxdx ( dx

ak
2

linearni ekscenlricitel

4)

e* + C
Ina - cos* + C sin* + C -ln|cos*|+C ln|sin*| + C -ctg* + C tg* + C

= a

e/a

Jednadba pravca odreenog tokama T\ i T

2

Uvjet paralelnosti pravaca A B *1 = *2 lll i D A B Uvjet okomitosti pravaca * , * 2 = - l i" A,A +B B = <1 Simetrala kuta dvaju pravaca |A,*+g,y-f-C|| J / l * - f f i y + C l
1 =
=

b-

ln* log* sin*

COS *

numeriki

eksceniricilet

asimpuxe hiperbole y =

~ *

v = 2px
2

y\y = p(*+xi) '

p = 2kl

tg* ctg*

* -*|
2

J sin-* f dx J cos *
2