You are on page 1of 4

BAB 6

FUNGSI KOMPOSISI dan FUNGSI INVERS


A. Ringkasan Rumus-rumus
1. Definisi-definisi Fungsi Komposisi
a. (fog)(x) = f(g(x))
b. (gof)(x) = g(f(x))
c. (fogoh)(x) = (fo(goh))(x) = ((fog)oh)(x)
2. Fungsi Invers
Jika diketahui f(x) maka fungsi invers dari f(x) adalah f -1(x)
Alur Penyelesaian
f(x) = ..
y = ( f(x) = y )
x = ..
f -1(y) = (x = f -1(y) )
f -1(x) =
3. Rumus-rumus Praktis
a. Jika f(x) = ax + b maka
b. Jika f ( x) =

ax + b
cx + d

f 1 ( x) =
maka

xb
a

f 1 ( x ) =

dx + b
cx a

4. Fungsi Invers dari Fungsi Komposisi


Cara pertama gunakan rumus berikut :
a. (f o g) -1(x) = (g -1o f -1)(x)=g -1(f -1(x))
b. (g o f) -1(x) = (f -1o g -1)(x)=f -1(g -1(x))
Cara kedua, cari dahulu (fog)(x) atau (gof)(x) setelah itu baru dicari (fog)-1(x)
atau (gof)-1(x) dengan prosedur di atas.
B. Kisi-kisi UN Tahun 2012 Bab Fungsi Komposisi dan Fungsi Invers
Menentukan komposisi dua fungsi dan invers suatu fungsi
C. Contoh Soal dan Pembahasan
1. Jika f(x)= -x + 3, maka f(x2) + [f(x)]2 2f(x) = .
a. 2x2 6x + 4
c. 2x2 + 4x + 6
b. 2x2 6x 4
d. 6x + 4
Pembahasan
f(x)
= -x + 3
f(x2) = -x2 + 3
[f(x)]2 = (-x + 3)2 = x2 6x + 9
2f(x) = 2 (-x + 3 ) = -2x + 6

e. 4x + 6

f(x2) + [f(x)]2 2f(x) = (-x2 + 3 )+ (x2 6x + 9) (-2x + 6)


= - 4x + 6
( jawab e )
2. Diketahui f(x)=3x-4 dan g(x) = 2x + p. Apabila f o g = g o f, maka nilai p adalah..
a. 4
b. 2
c. 1
d.-2
e. 4
Pembahasan
(fog)(x) = (gof)(x)
f(g(x)) = g(f(x))
f(2x + p) = g(3x 4)
3(2x + p)- 4 = 2 (3x 4) + p
6x + 3p 4 = 6x 8 + p
2p = -4
p = -2
(jawab d)
3.

Diketahui fungsi f dan g yang dirumuskan oleh f(x) = 3x2 4x + 6 dan g(x) = 2x
1. Jika nilai (fog)(x) = 101 maka nilai x yang memenuhi adalah.
2
3
3
a. 3 dan 2
c.
dan 2
e.
dan 2
3
11
11
2
2
b. 3 dan 2
d. 3 dan 2
3
3
Pembahasan
f(x) = 3x2 4x + 6 dan g(x) = 2x 1
(fog) (x)= f(g(x))
(fog) (x)= f(2x-1)

101 = 3(2x-1)2 4(2x-1) + 6

101 = 3(4x2-4x+1) 8x + 4 + 6

101 = 12x2-12x + 3 8x + 4 + 6

101= 12x2-20x +13

0 = 12x2-20x 88

0 = 3x2-5x 22

0 = (3x -11)(x + 2)
11
2
= 3 atau x = -2
x=
3
3

( Jawab a )

4. Diketahui fungsi f(x) = 6x 3, g(x) = 5x + 4 dan (fog)(a) = 81. Nilai a = .


a. 2
b. 1
c. 1
d. 2
e. 3
Pembahasan
f(x) = 6x 3, g(x) = 5x + 4 maka (fog)(x) = f(g(x))
(fog)(x) = f(5x + 4)
(fog)(x) = 6(5x + 4) - 3

(fog)(x) = 30x + 24 - 3
(fog)(x) = 30x + 21
(fog)(a) = 30a + 21

81 = 30a + 21

60 = 30a

a=2
5.

(Jawab d)

Dari fungsi f : R R dan g : R R diketahui bahwa f(x) = 2x - 3 dan


(gof) (x) = 4x2 16 x + 18, maka g ditentukan oleh g(x) =
a. x2 5x 6
b. x2 8x 15
c. x2 14x 33
d. x2 14x + 24
e. x2 2x + 3
Pembahasan

misal 2x 3 = p
2x = p + 3
x=

6.

Jika f(x) =
1
a.
3+ x

p+3
2

(gof) (x) = 4x2 16 x + 18


g(f(x)) = 4x2 16 x + 18
g(2x-3) = 4x2 16 x + 18
p+3 2
p+3

g(p) = 4(
) 16(
) + 18
2
2

g(p) = p2 + 6p + 9 8(p + 3) + 18

g(p) = p2 + 6p + 9 8p -24 + 18

g(p) = p2 - 2p + 3
g(x) = x2 2x + 3

x + 3 maka f -1(x) =.
1
+3
b.
c. (x 3)2
x

d.

(Jawab e )

1
( x 3) 2

e.

1
( x + 3) 2

Pembahasan
f(x) = y = x + 3
y 3 = x ( kemudian kuadratkan kedua ruas )
(y 3)2 = x
x = ( y 3 )2
f -1(y) = ( y 3 )2
f -1(x) = ( x 3 )2
7.

Jika invers fungsi f(x) adalah f -1(x) =


a. 9

b.

9
5

(jawab c )

2x
, maka f(-3) ..
3x

c. 1

e. 1
3
7
Pembahasan
Misal f(-3) = t t = .?
-3 = f 1(t)
d.

-3 =

2t
3 t

-9 + 3t = 2t

t =9
Cara lain
f(x) = (f -1(x))-1 (f -1(x) diinverskan lagi )
f -1(x) =
f(x) =

2x
2x + 0
=
, a = 2, b=0, c = -1, d = 3
3 x x +3

dx + b 3x + 0
3x
3x
=
=
=
cx a
x2 2 x 2+ x

3.(3)
9
=
=9
2 + (3) 1
1
8. Jika f(x) =
dan g(x) = 2x 1 , maka (f o g) 1 (x) = .
x
2x 1
x
x +1
2x
a.
b.
c.
d.
x
2x 1
2x
x +1
f(-3) =

(jawab a )

e.

2x 1
2x

Pembahasan
(f o g) (x) = f(g(x)) = f(2x-1) =
(f o g) (x) =

1
2x 1

1
0x + 1
=
maka a = 0, b = 1, c = 2 dan d = -1
2x 1 2x 1

(f o g) 1 (x) =

dx + b (1) x + 1 x + 1
=
=
cx a
2x 0
2x

(jawab c)

You might also like