&cdkif ordkif;

ရခိုင္သမိုင္း

နိဒါန္း
လူမ်ိဳးတမ်ိဳးဟူ၍ ကမၻာတခြင္တြင္ေရရွည္ရပ္တည္ တည္တန္ ့လိုပါက မိမိလူမ်ိဳးတို ့သမိုင္းကို ေကာင္း

စြာသိထားသင့္ၾကေပမည္။ သိေအာင္လည္း ၾကိဳးပမ္းသင့္ၾကေပမည္။ လူသားတို ့သည္ ေက်ာက္ေခတ္ဦး၊

ေက်ာက္ေခတ္လယ္၊ ေက်ာက္ေခတ္ေႏွာင္း စေသာေခတ္မ်ားကို ျဖတ္သန္းလာၾကာျပီး၊ ယခု သိပၸံေခတ္တိုင္

ေရာက္သည္အထိ တိုးတက္လာခဲ့ေလျပီ၊ လူ ့ေလာကၾကီးကို ဤသို ့တိုးတက္လာသည္ဆိုေသာ္လည္း

ကမၻာတခြင္တြင္ တညီတညြတ္တည္း တိုးတက္လာသည္ကား မဟုတ္ေပ။ အခ်ိဳ ့နိုင္ငံမ်ားသည္

အလြန္တိုးတက္ေနၾကေသာ္လည္း အခ်ိဳ ့နိုင္ငံမ်ားမွာ တိုးတက္မႈ ေႏွးေကြးျပီး ေနာက္က်က်န္ေနခဲ့ၾကေပသည္။

ဤသို ့ျဖစ္ရျခင္းသည္ မိမိတို ့သမိုင္းအေၾကာင္းႏွင့္ မိမိတို ့ပတ္၀န္းက်င္သမိုင္းကို သိျခင္း၊ သိေအာင္

မၾကိဳးစားျခင္း၊ သမိုင္းေပးတာ၀န္ႏွင့္ ကိုက္ညီေအာင္လုပ္ႏိုင္ျခင္း၊ မလုပ္ႏိုင္ျခင္းတို ့အေပၚ မွီတည္လွ်က္ ဤသို ့

တိုးတက္မႈ မညီမမွ် ကြဲျပာျခားနားေနၾကျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ထိုသို ့ျဖစ္ရျခင္းမွာ လူတို ့၌ မိမိတို ့အေျခအေန မိမိတို ့

သမိုင္းအေၾကာင္းကို သိရန္ ၾကီးမားေသာ တာ၀န္တရပ္ဟု ခံယူၾကရေပမည္။

ထို ့ေၾကာင့္ ကၽြႏ္ုပ္တို ့ရခိုင္လူမ်ိဳး မ်ားမွာလည္း ရခိုင္ျပည္ႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား ကမၻာအလယ္တြင္ တင့္တည္

ထည္၀ါစြာရပ္တည္ေနသည္ကို ျမင္ခ်င္ၾကားခ်င္လိုပါက မိမိတို ့ ရခိုင္သမိုင္းကို အျဖစ္မွန္အတိုင္း သိရွိေအာင္

ၾကိဳးပမ္းၾကရမည္မွာ အမွန္မုခ်ေဆာင္ရြက္ရမည့္ တာ၀န္တရပ္ျဖစ္ေပသည္။ ရခိုင္ျပည္၏ အတိတ္သမိုင္းျဖစ္ရပ္သ

ည္ကား မွတ္သားစရာ၊ အားတက္ဂုဏ္ယူစရာ၊ သခၤန္းစာယူစရာအခ်က္အလက္္မ်ားႏွင့္ျပည္ႏွက္လွ်က္ရွိသည္။

ရခိုင္သမိုင္း၊ ရခိုင္စာေပ၊ ရခိုင္အႏုပညာ၊ ရခိုင္ယဥ္ေက်းမႈမ်ားမွာ ဗမာကိုလိုနီ ကၽြန္ဘ၀ ေလာင္းရိပ္ေအာက္၌

ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္ တိုင္ ေဖ်ာက္ဖ်က္ျခင္း၊ ဗမာမႈျပဳျခင္းမ်ားကို ခံေနရ၍ ေပ်ာက္ကြယ္လုမတက္ျဖစ္ေန

သည္။ ဤသို ့ေသာအေျခအေနတြင္ကၽြႏ္ုပ္တို ့၏ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ရခိုင္လူငယ္မ်ားသည္ ဗမာသမိုင္းကို

ကိုယ့္သမိုင္းထင္လိုထင္၊ ကိုယ့္သမိုင္း ၊ ကိုယ့္ယဥ္ေက်းမႈ ကိုပင္ ဗမာသမိုင္း၊ ဗမာ ယဥ္ေက်းမႈဟု ထင္လိုထင္ႏွင့္

အလြဲလြဲ အမွားမွား ထင္ျမင္ေနၾကသည္မွာ အလြန္ပင္ေၾကကြဲ ၀မ္းနည္းစရာေကာင္းသည္။ ဤသို ့ေသာ

အေျခအေနတြင္ အခ်ိန္မီ ၀ိုင္း၀န္းလုပ္ေဆာင္ရန္ အေရးၾကီးလွေပသည္။ အခ်ိန္မီ တာ၀န္သိစြာ မလုပ္ေဆာင္ပါက

ရခိုင္သမိုင္း အတိုင္းအတာအရ မေ၀းလွေသာ အခ်ိန္တြင္ ရခိုင္ျပည္ႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးပါ ေပ်ာက္ကြယ္လားၾကမည္မွာ

ေသခ်ာလွေပသည္။

ဤေသာအေရးၾကီးေသာအခ်ိန္တြင္ မိမိတို ့ရခိုင္သမိုင္း၊ ရခိုင္စာေပ ယဥ္ေက်းမႈ အနုပညာမ်ားကို

တက္ႏႈိင္ေသာဘက္ေပါင္းစံုမွ ေဖၚထုတ္ျပီး၊ မိမိတို ့ ရခိုင္ျပည္သူမ်ားသို ့ျဖန္ ့ျဖဴး ေပးရန္ ရွာေဖြစုေဆာင္းျပီး

/ေဖၚထုတ္ၾကရေပမည္။

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၂

 &cdkif ordkif;
ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ပါတ္သတ္၍ မွတ္တမ္းတင္ထားခဲ့ၾကေသာ သမိုင္းအေထာက္အထားမ်ားကား မ်ားစြာ

ရွိေပသည္။ ေက်ာက္စာ၊ ေခါင္းေလာင္းစာ၊ မွင္စာ၊ ပုရပိုက္စာ တို ့လည္း အမ်ားအျပားရွိပါေသးသည္။ ရခိုင္

သမိုင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးထဲတြက္ ဧခ်င္းအေရးေတာ္ပံု၊ ရာဇ၀င္အလကၤာ၊ ရာဇ၀င္သာျခင္း၊ ရာဇ၀င္က်မ္း စသည္ျဖင့္

အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိၾကေပသည္။

ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားသည္ ဘီစီ (၆၀၀၀)ခန္ ့မွ အစျပဳ၍ ရခိုင္ျပည္၌ ရခိုင့္လူ ့အဖြဲ ့အစည္း စတင္ အေျခခ်

ေနထိုင္လာၾကပံုကို ရခိုင္မင္းသမီးဧခ်င္း၌ စာဆိုပညာရွင္ ဖဒူမင္းညိဳက ဤသို ့ေရးသား မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါသည္။

“ ဧ….ဧလည္း ဧတံု တစံုမက္မက္၊ ေခၚခိုက္ခတ္လ်က္၊ ဆက္ဆက္လြေလ၊ အေထြေထြတည့္၊ မေရနိုင္ဘဲ၊

၀မ္းလ်င္ကြဲမွ်၊ သဲထဲပူပန္၊ ၀ွန္တုန္ၾကက္သီး၊ ေဘးၾကီးေဘးလွ်င္၊ ပ်င္မွ်ျပည့္လႈိင္၊ အဆိုင္ဆုိင္တည့္၊ ရခိုင္မည္သာ၊

မဟာသမတ၊ ခတၱိယ၏၊ ဆက္မွတသြယ္၊ အႏြယ္ကိုပ၊ ေနလပံုစင္း၊ ထြန္းပလွ်င္းဟု၊ သတင္းစကား၊

နာသာမ်ားႏွင့္၊ ထံပါးကေသာ္၊ သားကိုေဖ်ာ္၍၊ မယ္ေတာ္ရွင္မ၊ က်ဴးပါကလွ်င္း ” ဟူ၍၄င္း စပ္ဆိုဖြဲ ့ႏြဲ ့ထား

ခဲ့ပါသည္။

ထိုသို ့မဟာသမတခတၱိယအႏြယ္ေတာ္မ်ား ရခိုင္ျပည္ကို စတင္တည္ေထာင္စဥ္က အလြယ္တကူ တည္ေ

ထာင္ႏႈိင္ခဲ့သည္ကားမဟုတ္။ ရခိုင္ျပည္တြင္းေရွးဦးေရာက္ႏွင္းေနေသာ လူရိုင္းတို ့ရန္၊ သားရဲတိရိစၦာန္မ်ားရန္ကို

ခက္ခဲစြာ ႏွိမ္နင္းကာ တည္ေထာင္ခဲ့ၾကရေပသည္။ ဤသည္ကို ရခိုင္ရာဇ၀င္လကၤာ၌ ……

“သိၾကားလက္နက္ ထိန္ထိန္ထြက္သည္၊ စၾကၤာအေရာင္၊ ၀င္း၀င္းေျပာင္ႏွင့္၊ ေတာေတာင္ ခိုမွီ၊ အလဇၹီဘီလူး၊

သားစားၾကဴးကို၊ ဂုဏ္ထူးအာဏာ၊ ဘုန္းမိုးျဖာ၍၊ လိုရာေအာင္ျမင္၊ ေအာင္ျမိဳ ့၀င္၍၊ ေခၚတြင္ရခိုင္၊ ခုတိုင္ပ်က္၊

ေမာ္ကြန္းထြက္သည္” ဟူ၍၄င္း ေရးစပ္ဖြဲ ့ထားသည္ကို ေတြ ့ရသည္။

ရခိုင္ျပည္၌ စိုးစံခဲ့ေသာမင္းဆက္ေပါင္း(၂၅၈)ဆက္၊ နန္းစံႏွစ္ေပါင္း(၅၁၀၀)ခန္ ့အုပ္စိုးခဲ့ျပီး၊ ရခိုင္ဘုရင့္

နိုင္ငံေတာ္ကို တည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည္။ ဤမင္းဆက္မ်ား တည္ေထာင္စိုးစံခဲ့ေသာ ဂစၦပနဒီျမစ္ဒ အေရွ ့ ဘက္

တြင္(၉၉)ျမိဳ ့၊ အေနာက္ဘက္တြင္ (၉၉)ျမိဳ ့၊ ျမိဳ ့ေပါင္း ၂၀၀ ခန္ ့ရွိခဲ့သည္။ ဤသည္ကို သမိုင္းပညာရွင္

၀ါးေက်ာင္းဆရာေတာ္ေရး ရာဇ၀င္လကၤာ၌ ……

“ အသမၻိႏၷ၊ ခတၱိယဟု၊ ၀ါသုေဒ၀ မင္းကစ၍၊ ဂစၦပနဒီ ျမစ္ကိုမွီလွ်က္၊ လက္၀ဲလက္ယာ၊ မ်ားစြာျမိဳ ့ျပည္၊

တည္ခဲ့ေပမွ၊ ေနာက္ဆံုးက်သည္ ့၊ ေတဇျပင္းထန္၊ သူရတန္မင္း၊ ဆက္ျပန္လွ်င္းသည္” ဟူ၍ဆရာေတာ္ဘုရား

ေရးသားမွတ္တမ္းတင္ထားခဲ့သည္။

ရခိုင္ဘုရင္နိုင္ငံေတာ္တြင္ ဒြါရာ၀တီ၊ ေရွးေ၀သာလီ၊ ဓည၀တီ (ပထမ)၊ ဓည၀တီ (ဒုတိယ)၊

ဓည၀တီ(တတိယ)၊ ေ၀သာလီေက်ာက္ေလွကား၊ ပုရိန္၊ ေလာင္းၾကက္၊ ေျမာက္ဥ ေခတ္ စသည္

ျဖင့္္ တေခတ္ျပီးတေခတ္ တိုးတက္ထြန္းကားလာခဲ့သည္။ ေ၀သာလီေက်ာက္ေလွကားေခတ္(ဘီစီ

၄ ရာစုတြင္) ရခိုင္ဘုရင့္နိုင္ငံေတာ္၏ ျပည္တြင္းျပည္ပ တိုးတက္မႈမွာ မ်ားစြာ အရွိန္အဟုန္ရရွိေနျပီး

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၃

 &cdkif ordkif;

ျဖစ္သည္။ ေျမာက္ဥေခတ္သို ့ေရာက္ေသာအခါတြင္ကား ရခိုင္ဘုရင္နိုင္ငံေတာ္ကို ကမၻာ့နိုင္ငံမ်ားက

အေလးထားလာရေအာင္ တိုးတက္မႈျမင့္မားလာခဲ့ေပသည္။

ေအဒီ (၁၆ ) (၁၇) ရာစုႏွစ္မ်ားတြင္ ေပၚတူဂီ၊ ဒတ္ခ်္၊ အဂၤလိပ္စေသာ ဥေရာပတိုက္သား မ်ားသည္ အိႏၵိယ၊

မေလးရွား၊ မလကၠာ၊ အင္ဒိုနီးရွားစေသာနိုင္ငံမ်ားအား စစ္ျဖင့္ အနိုင္ယူတိုက္ ခိုက္လွ်က္ တနိုင္ငံျပီးတနိုင္ငံ

သိမ္းပိုက္ကာ ကိုလိုနီကၽြန္နိုင္ငံမ်ား ထူေထာင္လွ်က္ရွိေနစဥ္တြင္ ရခိုင္ဘုရင္နိုင္ငံေတာ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ေနေသာ

ရခိုင္ဘုရင္မင္းျမတ္တို ့သည္ကား ေပၚတူဂီ၊ ဒတ္ခ်္စေသာ ဥေရာပတိုက္သားမ်ားကို ရခိုင္ဘုရင့္တပ္မေတာ္တြင္

ေၾကးစားတပ္သားမ်ား အျဖစ္ျဖင့္ ၄င္း၊ ကုန္သည္မ်ားအျဖစ္ျဖင့္ ၄င္း လက္ေအာက္ခံလူတန္းစားမ်ား

အျဖစ္ အသံုးျပဳလွ်က္ ရွိသည္။ တခါတရံေခါင္းေထာင္လာေသာ ေပၚတူဂီတို ့ကို ဦးက်ိဳးေအာင္ႏွိပ္ကြပ္လို

က္ေသာအခါ ရခိုင္တို ့၏ဂုဏ္သတင္းသည္ ဥေရာပတိုက္သို ့၄င္း၊ အေရွ ့ဘက္တြင္ ဂ်ပန္နိုင္ငံသို ့၄င္း၊

ေက်ာ္ၾကားသြားခဲ့ေလသည္၊။

သို ့ရာတြင္ ၁၈ ရာစု ဒုတိယပိုင္းသို ့ေရာက္ေသာအခါ ရခိုင္တို ့အတြင္း မညီညြတ္မႈ မ်ားေၾကာင့္

တန္ခိုးအရွိန္အ၀ါ က်ဆင္းလာခဲ့ေပသည္။ ရခိုင္အခ်င္းခ်င္း မညီညြတ္မႈ ထၾကြပုန္ကန္ မႈမ်ားေပၚေပါက္လာျပီး

မသမာေသာ အမ်ိဳးသားသစၥာေဖါက္ ငသံေဒြ တို ့၏ တပါးသူအားအထင္ၾကီးမႈအေပၚမွာ ၁၇၈၄ ခုႏွစ္တြင္ ဗမာ

ဘုရင္ဘိုးေတာ္ေမာင္၀ိုင္းက စစ္မေၾကျငာဘဲ ရခိုင္ဘုရင္နိုင္ငံေတာ္ကို သိမ္းပိုက္သြားခဲ့ေလသည္။ ဗမာနယ္ခ်ဲ

့မ်ား ရခိုင္ဘုရင္နိုင္ငံေတာ္ကို အလြယ္တကူသိမ္းယူသြားခဲ့သည္ဆိုေသာ္လည္း မ်ိဳးခ်စ္၊ျပည္ခ်စ္ အာဇာနည္

ရခိုင္သူရဲေကာင္းတို ့၏ေသြးေခၽြးျဖင့္ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ျပန္လည္ခုခံတိုက္ပြဲ၀င္လာခဲ့ၾက သည္။

ဗမာဘုရင္ဘိုးေတာ္ ေမာင္၀ိုင္းသိမ္းပိုက္ျပိးႏွစ္ (၄၀)အၾကာတြင္ အဂၤလိပ္က တဖန္ ရခိုင္ ျပည္ကို ၁၈၂၄

ခုႏွစ္တြင္ ဗမာလက္မွတဆင့္ သိမ္းပိုက္ကၽြန္ျပဳမႈကို ရခိုင္တို ့ခံရေလသည္။ ဗမာပေဒသရာဇ္လက္ေအာက္

အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ ့လက္ေအာက္တြင္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား၏တန္ဖိုးမျဖတ္ ႏႈိင္ေသာ အဖိုးတန္သမိုင္းအေမြအႏွစ္မ်ားကို

ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား ဆံုးရႈံးခဲ့ၾကရေပသည္။ အထူးသျဖင့္ ဗမာပေဒသရာဇ္မ်ား ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား၏အျမတ္တနိုးထားရွိေ

သာ ယဥ္ေက်းမႈအေဆာက္္အအံုမ်ား၊ သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားကို ဖ်က္စီးပစ္ခဲ့ၾကသည္။ ဗမာလြတ္လပ္ေရးရသည့္

ဖဆပလ၊ ပထမ၊ မဆလ၊ န၀တ ေခတ္တြင္လည္း ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား၏ ရာဇ၀င္သမိုင္းမ်ား၊ယဥ္ေက်းမႈမ်ားကို

ဗမာမႈျပဳျခင္း၊ ဖ်က္စီးျခင္းခံၾကရသည္။

ရခိုင္သကၠရာဇ္ ၁၁၄၆ ခရာဇ္သကၠရာဇ္ ၁၇၈၄ ခုႏွစ္မွစျပီး ဗမာပေဒသရာဇ္ နယ္ခ်ဲ ့ဘုရင္ ေမာင္၀ိုင္းးက်ဴးေက်

ာ္နယ္ခ်ဲ ့ကၽြန္ျပဳျပဳ၍ ထီးနန္းဆံုးရႈံးရသည့္အခ်ိန္မွစ၍ မ်ိဳးခ်စ္အာဇာနီ သူရဲေကာင္းမ်ားသည္ ရခိုင္ျပည္လြတ္လ

ပ္ေရးအတြက္ သက္စြန္ ့ၾကိဳးပန္း တိုက္ပြဲ၀င္လာခဲၾက ေလသည္။ ထိုအခ်ိန္ ထိုအခါမွစ၍ ယခုေခတ္တိုင္ေအာင္

ရခိုင္အာဇာနီ သူရဲေကာင္းၾကီးမ်ား အဆက္အျပတ္တိုက္ပြဲ၀င္လ်က္ ရွိေနၾကသည္။ မိမိလူမ်ိဳး၏ ေမြးရာပါ

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၄

 &cdkif ordkif;

အခြင့္အေရး မရမခ်င္း တဗိုလ္က် တဗိုလ္တက္ တိုက္ပြဲ၀င္ေနၾကရမည္ ျဖစ္ေပသည္။

ဗမာလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားအပါအ၀င္ အျခားေသာတိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား၏ သမိုင္းကို

ေဖ်ာက္ဖ်က္ျပီး ဗမာမ်ား၏ အေနာ္ရထာ၊ က်န္စစ္သား၊ ဘုရင့္ေနာ္၊ အေလာင္းဘုရားစေသာ ၄င္းတို ့ ၏

အၾကီးအကဲဆိုသူမ်ားကို ေရွ ့တန္းတင္ျပီး အျခားလူမ်ိဳးမ်ား၏ အၾကီးအကဲမ်ားကို ေဖ်ာက္ဖ်က္ထားၾကသည္။

ထို ့ေၾကာင့္ ရခိုင္တို ့မွာလည္း မာရယုဘုရင္၊ စႏၵသူရိယ ဘုရင္၊ ဒသရာဇာ၊ မင္းထီး၊ မင္းေစာမြန္(နရမတ္လွ)၊

မင္းဗာၾကီး၊ မင္းဖေလာင္း၊ မင္းရာဇာၾကီး၊ မင္းခေမာင္း၊ သီရိသုဓမၼရာဇာ စေသာ ရခိုင္ အာဇာနီ

သူရဲေကာင္းမ်ားလည္း ရွိပါေၾကာင္းႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားအား တင္ျပလိုပါသည္။ မိမိသမိုင္း၊ မိမိလူမ်ိဳးမ်ား၏

သမိုင္းမွန္ကို သိရွိၾက၊ ရခိုင္သမိုင္းကို ရခိုင္သားတိုင္း ေလ့လာၾကပါရန္ တိုက္တြန္းႏႈိးေဆာ္လိုက္ရပါသည္။

ရခိုင္ဘုရင့္နိုင္ငံေတာ္၏ေျမမ်က္ႏွာျပင္

ရခိုင္ဘုရင့္နိုင္ငံေတာ္သည္ကားအျမင့္ဆံုးေတာင္တန္းၾကီးတခုျဖစ္ေသာဟိမ၀ႏၱာေတာင္

ၾကီး၏ ေတာင္ႏွေမာင္းတခုျဖစ္သည့္ စိမ္းစိမ္းညိဳ ့ညိဳ ့ရခုိင္ရိုးမေတာင္တန္းၾကီးႏွင့္ ဘဂၤလားပင္ လယ္

ေအာ္အၾကားရွည္လွ်ားေသာ ကမ္းေျမာင္ေဒသၾကီးတခုျဖစ္သည္။ ေတာင္ႏွင့္ေျမာက္ မိုင္(၄၀၀)ခန့္

ရွည္လွ်ားသည္။ ေျမာက္ပိုင္းမွာ အက်ယ္ဆံုးျဖစ္သည္။အေရွ ့ႏွင့္အေနာက္မိုင္ (၁၀၀) ခန္ ့ရွိ၏။

ေတာင္ဘက္သို ့တျဖည္းျဖည္း က်ည္းသြားကာနာဂေရ အငူသို ့ေရာက္သြားလွ်င္ အေရွ ့ႏွင့္အ ေနာက္ ၅

မိုင္ခန္ ့သာက်ယ္၀န္းေလသည္။ ရခိုင္ျပည္၏ ဧရိယာစတုရန္းမိုင္ေပါင္း (၁၆၀၀၀) ေက်ာ္က်ယ္၀န္းသည့္ကမ္

းေျမာင္ေဒသျဖစ္သည္။ျမစ္ေခ်ာင္းေပါမ်ားျပီး၊ကမ္းနီးကမ္းေ၀း ကၽြန္းၾကီး၊ ကၽြန္းငယ္မ်ား အမ်ားအျပားရွိသည္။

ထင္ရွားေသာကၽြန္းမ်ားမွာ မာန္ေအာင္ကၽြန္း၊ ရမ္းျဗဲကၽြန္း၊ ရွင္မျဖဴကၽြန္း၊ ကိုကိုးကၽြန္းတို ့ျဖစ္ၾကသည္။ရခိုင္

ျပည္တြင္ ထင္ရွားေသာျမစ္မ်ားမွာ အဥၥနနဒီ ေလးျမိဳ ့ျမစ္၊ ဂစၦပနဒီ ကုလားတန္ျမစ္၊ မယူျမစ္၊ နတ္ျမစ္ တို

့ျဖစ္ၾကသည္။ အလံုးစံုေသာျမစ္မ်ားမွာ ခ်မ္းေတာင္၊ ရခိုင္ရိုးမေတာင္တို ၌ျမစ္ဖ်ားခံလွ်က္၊ ေျမာက္မွေတာင္သို

့စီး ဆင္းေသာျမစ္မ်ားျဖစ္ ၾကသည္။ ျမစ္မ်ားအထဲတြင္ အရွည္လွ်ားဆံုးျမစ္မွာ အိႏၵိယနိုင္ငံ၊ မိဇူရမ္ျပည္နယ္၌

ျမစ္ဖ်ားခံေသာ ဂစၦပနဒီ (ကုလားတန္)ျမစ္ျဖစ္သည္။ ဒုတိယအရွည္လွ်ားဆံုး ျမစ္ၾကီးတခုျဖစ္သည့္

အဥၥနနဒီေလးျမိဳ ့ျမစ္ၾကီးျဖစ္သည္။

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၅

 &cdkif ordkif;

ခ်င္းျပည္နယ္ႏွင့္ အိႏၵိယျပည္နယ္တို ့ ဆက္စပ္ရာ ျပည္နယ္ႏွင့္ျမစ္ဖ်ားခံ၍စီးဆင္းလာသည္။ ကမၻာတြင္

မိုးအမ်ားဆံုးရြာသြန္းေသာ တိုင္း ျပည္ တခုျဖစ္၍ ေဖၚျပပါ ျမစ္မ်ားသို ့စီး၀င္ေသာ မေရမတြက္ႏႈိင္ေအာင္မ်ားျပားေ

သာ ေတာင္က် ေခ်ာင္းၾကီး၊ ေခ်ာင္းငယ္မ်ား ေပါမ်ားသည့္အေလွ်ာက္၊ ေရတံခြန္ၾကီး၊ ေရတံခြန္ငယ္ အသြယ္သြယ္

တို ့ျဖင့္လည္း ျပည့္ႏွင့္လွ်က္ရွိေနေပသည္။ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရးအတြက္ စိုက္ပ်ိဳးႏႈိင္ေသာေျမျပန္ ့ မ်ားမွာ ရခိုင္

ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္း၌ က်ယ္ျပန္ ့ေသာ ေျမျပန္ ့မ်ား အမ်ားဆံုးရွိသည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ အလယ္ပိုင္းႏွင့္ေတာင္ပိုင္း

တြင္ တျဖည္းျဖည္းက်ဥ္းသြားသည့္အတြက္ စိုက္ပ်ိဳးႏႈိင္ေသာ ေျမဧရိယာ မွာ ေျမာက္ပိုင္းထက္နည္းသည္။

ရခိုင္ျပည္၏အက်ယ္အ၀န္းမွာ ရခုိင္တို ့တန္ခိုးၾကီးခဲ့စဥ္က ဘဂၤလားေဒ့ရ္ ဒကၠား နယ္အထိ က်ယ္၀န္း

ခဲ့သည္။ ေအဒီ (၁၆၆၆) ခုႏွစ္အထိ၊ ရခိုင္တပ္မေတာ္၏ အေနာက္ဘက္အက်ဆံုး ခံတပ္ၾကီး ျဖစ္ခဲ ့သည္။

ရခိုင္ျပည္ေျမာက္ပိုင္းမွာ အိႏၵိယျပည္၊ျမန္မာ၊ တရုတ္တို ့ကုန္းလမ္းခရီး သြားရာျဖစ္၍ သေရေခတၱရာ၊ ပုဂံတို ့သို ့

အိႏၵိယယဥ္ေက်းမႈျပန္ ့ျဖဴးခဲ့ရာ ေဒသၾကီးတခုလည္း ျဖစ္ခဲ့သည္။ ေခါမ (ဂရိ) ပထ၀ီပညာရွင္ ေတာ္လဲမိ( Ptolmy)

ပထ၀ီက်မ္း၌မူ ရခိုင္ျပည္ကို အာဂီရီ (Argyre) ဟုအမည္ေပးထားသည္ကို ေတြ ့ရ၏။ တိဘက္ပညာရွင္တဦး

ျဖစ္သူ ေတာရာနာလ (Touranala) ကမူ ၁၆၀၈ ကခုႏွစ္တြင္ ေရးသားျပဳစုေသာ သမိုင္းစာတေစာင္၌

ရခုိင္ျပည္နယ္ကို ၾသရိသ နယ္မ်ားပါ၀င္ေသာ ေကာကီ ( KAW KY) မ်ားတြင္ေဖၚျပထားသည္။

ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား ဆင္းသက္၀င္ေရာက္လာျခင္း

ရခိုင္ျပည္တြင္းထဲသို ့ေရွးအက်ဆံုး ၀င္ေရာက္လာေသာ လူမ်ိဳးမ်ားမွာ သားစိမ္းစား၊ အသား မဲပုကြကြ

နီဂရိုး (NEGRIOS) လူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္ၾကသည္ဟု ဆိုၾကည္သည္။ ရခုိင္သမိုင္းမ်ား၌ ၄င္းတို ့အား ရကၡိဳက္

ဘီလူးဟုေခၚစမွတ္ျပဳၾကသည္။ ၄င္းတို ့သည္ေက်ာက္ေခတ္ေႏွာင္းလူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္ဖြယ္ရာ ရွိသည္ဟု ရခိုင္သ

မိုင္းပညာရွင္မ်ားက ဆိုၾကသည္။ ထိုလူမ်ိဳးမ်ားေနာက္ပိုင္းတြင္ ရခိုင္၊ ရခိုင္လူမ်ိဳး ႏြယ္စုမ်ားျဖစ္ၾကသည့္ ျမိဳ ၊

သက္၊ ခမီ၊ ဒိုင္းနက္ စေသာလူမ်ိဳးမ်ား သည္ေျမာက္အရပ္မွေရၾကည္ရာ ျမက္နုရာ အရပ္ေဒသမ်ားကို ရွာေဖြရင္း

လမ္းေၾကာင္းအသြယ္သြယ္မွ ရခိုင္ျပည္ထဲသို ့၀င္ေရာက္ ေနထိုင္ လာခဲ့ၾကေပသည္။

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၆

 &cdkif ordkif;

အာရီယန္ အႏြယ္၀င္ျဖစ္ႏႈိင္ဖြယ္ရွိေသာ လူမ်ိဳးတို ့သည္ေကာ့ကဲရွေတာင္ေျခအေရွ ့ေတာင္ ဘက္ အိႏၵိယ

မိဇၩိမေဒသ၏ေျမာက္ဘက္အစြန္း ပါမီယန္ကုန္းျမင့္မွ ဆင္းသက္လာၾကျပီးျဗဟၼပုတၱရ စေသာေတာင္ၾကားျမစ္ေခ်

ာင္းမ်ားအတိုင္းဆက္ကာဆက္ကာဆင္းလာၾကာရာရခိုင္ျပည္သို ့ေရာက္ လာၾကဟန္ရွိသည္။ တခ်ိန္းတည္းမွာပင္

အိႏၵိယမိဇၩိမေဒသအေရွ ့ေျမာက္ပိုင္း မာဂဓ အာသံစေသာ ေဒသမ်ားတြင္ေရာက္ရွိၾကျပီးျဖစ္ေသာ မြန္ဂိုလီယံ

( MONGALIAN) အႏြယ္၀င္လူမ်ိဳးတို ့သည္လည္း ဟိမ၀ႏၱာေတာင္စြယ္ၾကီးတခုျဖစ္ေသာရခိုင္ရိုးမေတာင္တန္းတ

ေလွ်ာက္ေတာင္ဘက္သို ့ ဆင္းလာ ၾကရာမွ ရခိုင္ျပည္တြင္အေျခခ်ေနထိုင္လာခဲ ့ၾကေပသည္။

ထို ့ေၾကာင့္ ရခိုင္ျပည္တြင္ေရွးဦးေရာက္ရွိေနၾကျပီျဖစ္ေသာ အာရီယန္ လူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ မြန္ဂို လီယန္

လူမ်ိဳးအခ်ိဳ ့ေရာေႏွာ ဆက္စပ္မႈ ရွိသေလာဟု သမိုင္းသုေတသီ အခ်ိဳ ့က ယူဆၾကသည္။ ရခိုင္ျပည္သို ့

ေရွးဦးေရာက္ရွိေနၾကေသာ လူတို ့သည္ မည္သည့္အခ်ိန္ကပင္ စတင္ ေရာက္လာ ၾကျပီး မည္သည့္လူမ်ိဳးမ်ား

ႏွင့္ေသြးေႏွာၾကသနည္း။ အာရွတိုက္ရိွ အဓိက လူမ်ိဳးစုၾကီးျဖစ္သည့္ အာရီယန္ ႏွင့္ မြန္ဂိုလြိဳက္ လူမ်ိဳးတို ့

သည္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာက အတူတကြေနထိုင္ခဲ့ၾကသည္ျဖစ္၍ တမ်ိဳးႏွင့္တမ်ိဳးေသြးေႏွာခဲ့ၾကေပလိမ့္မည္။

အာရီယံလူမ်ိဳးတို ့သည္ အိႏၵိယျပည္ေျမာက္ပိုင္းသို ့ ဘီစီ ၃၀၀၀ သို ့မဟုတ္ ထိုထက္ေရွးက်ေသာေခတ္ကာလ

ကပင္ ၀င္ေရာက္ခဲ့ၾကလိမ့္မည္ဟု ခန္ ့ မွန္းၾကသည္။ အာရီယန္တို ့သည္ ဂဂၤါ ျမစ္၀ွန္းေဒသ ဘဂၤလားနယ္ထိ

ျပန္ ့ႏွံ ့စြာေနထိုင္ခဲ့ၾကသည္။ မြန္ဂိုလြိဳက္လူမ်ိဳးမ်ားသည္ အာရီယန္ လူမ်ိဳးတို ့၀င္ေရာက္လာျပီးေနာက္ပိုင္းတြင္

ဟိမ၀ႏၱာေတာင္ တန္းေတာင္ဘက္ေဒသ ကမၼရူပေဒသ အာသံနယ္ မာဂဓတိုင္း ဂဂၤါျမစ္၀ွန္းေဒသ ဘဂၤလားေဒသ

မ်ားသို ့မြန္ဂို ကုန္းျမင့္ေဒသမွ ၀င္ေရာက္ခဲ့ၾကသည္။

ထို ့ကဲ့သို ့ရွိႏွင့္ျပီးေသာ အာရီယန္မ်ားႏွင့္ မြန္ဂိုလြိဳက္မ်ားသည္ရခိုင္ျပည္တြင္းသို ့ သြီးခ်င္းေႏွာျပီးမွ

၀င္ေရာက္လာသည္။ ရခိုင္ျပည္တြင္းသို ့ေရာက္မွသာေသြးေႏွာၾကသည္ဟူေသာ အေၾကာင္းကို တိက်စြာ

ယူဆရန္မွာ ခဲယဥ္းမည္ျဖစ္ပါသည္။ ယဥ္ေက်းမႈအရ ၾကည့္ၾကမည္ဆိုပါက ထိုအခ်ိန္က အာရီယန္

ယဥ္ေက်းမႈသည္ မြန္ဂိုလြိဳက္.ယဥ္ေက်းမႈထက္ အဆင့္အတန္းျမင့္မားသာလြန္ေနသည္။ ထို့ေၾကာင့္

မြန္ဂိုလြိဳက္မ်ားသည္ အာရီယန္ လူမ်ိဳးမ်ားး၏ ယဥ္ေက်းမႈကို လက္ခံခဲ့ၾကပံုရွိသည္။ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို ့၏ေရွးေဟာင္း

ယဥ္ေက်းမႈတြင္ အာရီယန္တို ့ဦးေဆာင္ျပဳေသာ ဟိႏၵဴယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ သကၠဋယဥ္ေက်းမႈမ်ား စိမ့္၀င္ပ်ံ ့ႏွံ ့

လာသည္ကိုေတြ ့ရွိရပါသည္။ အလြန္ေရွးက်ေသာ ရခိုင္သကၠဋေက်ာက္စာမ်ားကို ရခိုင္ျပည္ထဲတြင္ေတြ ့ရွိရသျဖင့္

လည္းေကာင္း၊အာရီယန္တို ့၏ယဥ္ေက်းမႈသည္ ရခိုင္ျပည္ရခိုင္လူမ်ိဳး၊ ရခိုင္လူမ်ိဳးအဖြဲ ့အစည္းကို ၾသဇာလႊမ္းမိုးခဲ့

သည္ဟုယူဆရန္ရွိပါသည္။

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၇

 &cdkif ordkif;

ရခိုင္

ရခိုင္လူမ်ိဳးတို ့သည္ေရွးႏွစ္ရာစုေပါင္းမ်ားစြာကပင္ ရခိုင္ျပည္သို ့၀င္ေရာက္လာၾကျပီး အေျခခ်ေနထိုင္

လာခဲ့ၾကေပသည္။ေရွးဦး၀င္ေရာက္လာၾကသူမ်ားသည္ သားစိမ္းစား၊ ငါးစိမ္းစား လူရိုင္းတမ်ိဳး ဤေဒသ၌

ရွိႏွင့္သည္ကိုေတြ ့ရသည္။ သူတို ့ႏွင့္ မၾကာခဏေတြ ့ဆံုတိုက္ခိုက္ၾကသည္။ ထိုလူရိုင္းတို ့ကို ရကၡိသွ် (RAK-

SHASAS) ဟုေခၚၾကသည္။ ယင္းမွ ရကၡိဳက္၊ ရကၡိဳင္၊ ရခိုင္ဟူ၍ေျပာင္းေရြ ့လာေၾကာင္း အဆိုရွိေလသည္။

ဆိုလိုရင္းအဓိပၸါယ္မွာ ရကၡိဳက္တို ့ကိုေတြ ့ရေသာေဒသေနရာဟူ ဆိုေသာ သေဘာပင္ျဖစ္သည္။ မူလ ပထမေရွးဦး

ရကၡိဳက္တို ့ကိုေတြ ့ရေသာေဒသေနရာဟုဆိုေသာသေဘာပင္ျဖစ္ဟန္တူသည္။ မူလေရွးဦး ရကၡိဳက္တို ့ကိုေအာင္

ျမင္စြာႏွိမ္ႏွင္းျပီးေနာက္ မ်ိဳးဇာတိကိုေစာင့္ေရွာက္တက္သူမ်ားျဖစ္ၾကျခင္းေၾကာင့္မိမိတို ့ကိုယ္ကို ရခိုင္ဟူေသာ

အမည္ကို ခံယူေၾကာင္း ဆိုၾကသည္ဟုေရွးေဟာင္းရခိုင္သမိုင္းရာဇ၀င္တို ့၌ျပဆိုထားသည္။ ရာဇ၀င္ အလကၤာ

တြင္ေတာေတာင္မွီခို၊အလဇီၨဘီလူး၊ လူစားၾကဴးကို၊ ဂုဏ္ထူးအာဏာ၊ ဘုန္းမိုးျဖာ၍၊ လိုရာေအာင္ျမင္၊ေအာင္

ျမိဳ့၀င္၍၊ေခၚတြင္ရကၡိဳင္၊ ခုတိုင္မပ်က္၊ေမာ္ကြန္းထြက္သည္ ဟူ၍ေတြ ့ရသည္။ေဖၚျပပါ အလကၤာအရ ဘီလူး

(ေက်ာက္ေခတ္ေႏွာင္းပိုင္းလူမ်ားကို ဆိုဟန္တူပါသည္) ရန္ကိုေအာင္ျမင္ျပီးေနာက္ေရွးဦးရကၡိဳက္လူမ်ိဳးတို့

သည္ျမင့္ျမတ္ေသာ အမ်ိဳးအႏြယ္အျဖစ္ခံယူၾကသည္။ျမိဳ ့ျပနိုင္ငံထူေထာင္ျပီး၊ အမ်ိဳးအႏြယ္ကိုေစာင့္ ေရွာက္ ၾက

သည္။ ထိုသို ့ဇာတိမ်ိဳးရိုးကိုေစာင့္ေရွာက္တက္သူမ်ားျဖစ္ေသာေၾကာင္းရကၡိဳင္ ဟူ၍ခံယူၾကသည္။

ရခိုင္ျပည္ကို ေရွးက်ေသာေခတ္မ်ားကပင္ အာရကၡေဒသဟူ၍ေခၚတြင္ေၾကာင္းရခိုင္ျပည္ေျမာက္ပိုင္းေျမာက္ဥျမိဳ ့

ရန္ေအာင္ေဇယ် သွ်စ္ေသာင္းပုထိုးေတာ္ၾကီးတက္လမ္းလက္၀ဲဘက္တြင္စိုက္ထူထားေသာအာနႏၱစျႏၵားေက်ာက္

စာတိုင္တြင္ေရးထိုးထားသည္။ ရကၡပူရဟူ၍လည္းေခၚသည္။ အာရကန္ဟူေသာအမည္သည္လည္း အာရကၡေဒသ

မွေျပာင္းလဲလာေသာအမည္ျဖစ္ဖြယ္ရွိေလသည္။ အထူးသျဖင့္အေနာက္ဥေရာပနိုင္ငံမ်ားက ရခိုင္ျပည္္ကို အာရကံ

ဟူေခၚၾက၍ အာရကန္ေဒသတြင္ေနထိုင္ၾကေသာ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားကို လည္း အာရကန္နီးဟုေခၚၾကသည္။

ရခိုင္လူမ်ိဳးတို ့သည္ ပင္ကို သေဘာသဘာ၀အားျဖင့္ စိတ္သေဘာထားေကာင္းၾကသည္။ ပြင့္လန္းစြာ

ရွင္းရွင္းလန္းလန္းေျပာတက္ၾကသည္။ မ်ိဳးရိုးသန္ ့စင္မႈကို အထူးႏွစ္သက္ၾကသည္။ ေသြးေရာေႏွာမႈကို

မလိုလားၾကေခ်။ မိရိုးဖလာယဥ္ေက်းမႈအစဥ္အလာကိုေစာင့္ထိမ္းၾကသည္။ ဗုဒၶဘာသာကိုေရွးဦးကပင္ကိုးကြယ္

ကိုင္းရွိင္းလာၾကသည္။ထို ့ေၾကာင့္ရခိုင္လူမ်ိဳးတို ့အမ်ိဳးေစာင့္ေသာလူမ်ိဳး၊ သီလေစာင့္ေသာလူမ်ိဳးအျဖစ္ထင္ရွားပါ

သည္။

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f 8

 &cdkif ordkif;

သို ့ျဖစ္၍ ရခိုင္စာဆိုရွင္ ရွင္နာဂိႏၵေမာ္ကြန္းတြင္ “အမ်ိဳးသီလႏွစ္ဌါနကို၊ ျပည့္၀မ႑ိဳင္၊

ေစာင့္စြမ္းႏႈိင္သည္၊ ရခိုင္နာမ ၊ ဘြဲ ့မည္လွျဖင့္၊ အႏြတၱသညာ၊ေခၚအပ္ရာတည္း “ ဟုေရးသား မွတ္တမ္းတင္ထား

ရွိသည္ကိုေတြ ့ရွိရပါသည္။

ဗုဒၶ၀င္အလကၤာ၌လည္း “ကၽြန္းတြင္ဇမၺဴ လူတြင္ရခိုင္၊ ၾကိဳင္ဘိသတင္း၊ ကင္းဘိအျပစ္၊ ခ်စ္သည့္အမ်ိဳး၊

ၾကိဳးသည့္လံု ့လ၊ ျမတ္စာဂနန္ ့ ႏွစ္၀နတ္လူ၊ ခ်စ္ၾကည္ျဖဴသည္၊ နိဗၺဴ ဆုေတာင္း ျပည့္အံ့တည္း။“

ဟုေရးသားေဖၚက်ဴးထားသည္။

ရကၡိဳင္ဟူေသာအမည္မွာပါဠိ (ရကၡ)မွဆင္းသက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းဟူ၍

အဓိပၸါယ္ရသည္။ သို ့ျဖစ္ပါ၍ ရကၡိဳင္ (ရခိုင္)ဟူေသာ အမည္ႏွင့္ပါတ္သတ္၍ သမိုင္းပညာရွင္မ်ား

တင္ျပထားသည္ကို ေဖၚျပအပ္ပါသည္။

သုေတသီ (K.S Latourette ) ကအိႏၵိယေျမာက္ပိုင္း ေဒသတေလွ်ာက္၌ျဒာဗီဒီယံလူမ်ိဳးတို ့ေနထိုင္

လာခဲ့ၾကရာ အင္ဒို အာရီယန္လူမ်ိဳးတို ့၀င္ေရာက္လာခဲ ့ေသာအခါတြင္ အမ်ိဳးေရာယွက္မႈ ရွိလာ၏။ ယင္းေၾကာင့္

အာရ္ယို္ျဒာဗီဒီယံ (Aryo-Davidian) အုပ္စု၊ မြန္ဂိုလို ျဒာဗီဒီယံ (Mongolo-Davidian) အုပ္စု၊ မြန္ဂိုလြိဳက္(Mon-

goloid)အုပ္စုဟူ၍ လူမ်ိဳးအုပ္စုမ်ား ျဖစ္ေပၚခဲ့ေပသည္ဟု အမ်ိဳးေရာယွက္မႈရွိလာေၾကာင္းေရးသားထား

သည္ ကို ေတြ ့ရသည္။ သို ့ျဖင့္ ရကၡိဳင္ေရွးဦးလူတို ့သည္ တမ်ိဳးႏွင့္တမ်ိဳး ေရာယွက္မႈရွိခဲ ့၊ မရွိခဲ ့ဆိုသည္မွာ

စဥ္းစားစရာျဖစ္ေလသည္။ သို ့ေသာ္ အလြန္ေရွးက်ေသာ ရခိုင္ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ အေထာက္အထားမ်ား

အရ ဟိႏၵဴႏွင့္ သကၠဋ ယဥ္ေက်းမႈမ်ား အေထာက္အထားကိုသာ ေတြ ့ရရာ လူမ်ိဳးေရာယွက္မႈ မရွိဘဲ

အာရီယံေသြးစစ္စစ္ ဟုလည္း ဆိုႏႈိင္စရာရွိပါသည္။ ရခိုင္၏အဓိပၸါယ္သည္ အမ်ိဳးသီလ ႏွစ္ဌါနကို

ေစာင့္ေရွာက္သည္ဟုလည္း ဆိုထားပါသည္။

သုေတသီ ေဒါက္တာ ေဖာ္ခ်မ္းမာက သူ၏ အာရကံ စာအုပ္တြင္ ပါးေတာ္ရြာ ေက်ာက္ေတာင္မွေတြ ့

ရေသာ တေၾကာင္းဆြဲ ေက်ာက္ထြင္းပန္းခ်ီ လက္ရာ (၈)ပံုျဖင့္ ေရွးဦးရခိုင္လူမ်ိဳးတို ့သည္ လူမ်ိဳးေရာယွက္မႈ

မရွိၾကေၾကာင္း လူစိမ္းမ်ားကို ေဒသခံတို ့က လိုက္ထုတ္ပံု၊ သရုပ္ေဖၚျပခ်က္ျဖင့္ မွတ္တမ္းတင္ခဲ ့ပါသည္။

သုေတသီ ( G.E Havey) က သူတို ့ေတြ ့ရေသာ ျဒာဗီဒီယမ္တို ့ကို စက္ဆုတ္ျခင္းေၾကာင္း ရက္သွ်ဆ

(Raksas) တနည္းအားျဖင့္ ဘီလူး (Demons) ဟူ၍ေခၚၾက၏။ ဟုဆိုထားျပန္သျဖင့္ ရခိုင္သမိုင္းတြင္ ေရွးဦးလူ

တို ့သည္ ရွိႏွင္းျပီးေသာ ဘီလူးရန္ကို တြန္းလွန္ခဲ ့ၾကရ၏ဟု ဆိုထားခ်က္တို ့မွာ တူညီမႈရွိသည္ဟု ဆိုရေပမည္။

သားစာၾကဴး ဘီလူးဆိုသည္မွာ ျဒာဗီဒီယံ တို ့ကို ဆိုလိုဟန္တူေပသည္။ သို ့မဟုတ္ ေက်ာက္ေခတ္ေႏွာင္းပိုင္း

လူတို ့ကို ဆိုလိုဟန္တူသည္။ ရခိုင္ေက်ာက္ေခတ္ ရွိခဲ့ ေၾကာင္းကို ရခိုင္မွရသည့္ ေက်ာက္လက္နက္ပစၥည္းမ်ားက

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၉

 &cdkif ordkif;

သက္ေသခံလွ်က္ရွိသည္။

ရခိုင္ဟူေသာ အမည္ ေရွးရခိုင္သမိုင္းကို မွတ္တမ္းတင္ေသာ အခ်ိန္ကာလပင္ရွိႏွင္းေနျပီးေသာ

အမည္ျဖစ္သည္။ ရကၡပူရ အမည္သည္လည္း ရကၡိဳင္သမိုင္း ေခတ္ဦးပိုင္းအမည္ျဖစ္သည္။

အခန္း (၂)

ရခိုင္ဘုရင့္နိုင္ငံေတာ္၌ ပထမဆံုးျမိဳ ့ျပနိုင္ငံ

၁။ ဒြါရာ၀တီ (သံတြဲ)

ရခိုင္ျပည္၌ ပထမဆံုးေပၚေပါက္လာခဲ့ေသာ ျမိဳ ့ျပနိုင္ငံမွာ ဒြါရာ၀တီ၊ ယခုအေခၚ သံတြဲျမိဳ ့ျဖစ္သည္။

ဤျမိဳ ့သည္ ထူးဆန္းေသာျမိဳ ့တျမိဳ ့လည္းျဖစ္သည္။ ဤျမိဳ ့ႏွင့္ပါတ္သတ္၍ အိႏၵိယျပည္ အသိတဥၥနျမိဳ့စား

ဥပသကာရမင္းသားႏွင့္ ေဒ၀ဂဗၻာမင္းသမီးတို ့၏ ၀ါသုေဒ၀၊ ဗလေဒ၀ စေသာ သားဆယ္ေယာက္တို ့အေၾကာင္း

အရာ အက်ဥ္းကို ေဖၚျပရမည္ျဖစ္ပါသည္။

ရခိုင္ရာဇ၀င္က်မ္းမ်ား အေစာင္ေစာင္၌ရခိုင္ေရွးဦးလူမ်ိဳးတို ့သည္ အိႏၵိယျပည္ မဇၩိမေဒသ မာဂဓတိုင္းမွ

ရခိုင္ျပည္သို ့၀င္ေရာက္လာၾကေသာ လူမ်ားဟု ေရးသားေဖၚျပၾကသည္။

မဇၩိမေဒသ ေျမာက္ပိုင္း ဥတၱရာပထ တိုင္း ( Uttarapada) တြင္ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ ေဂါတမ ျမတ္စြာ

ဘုရား ပြင့္ေတာ္မမူမည္ ႏွစ္ရာစုေပါင္းမ်ားစြာက အသိတဥၥနအမည္ရွိေသာ (Asitinjana) ျမိဳ ့ေတာ္၌

မဟာကံသအမည္ရွိေသာ မင္းၾကီးသည္ စိုးစံအုပ္ခ်ဳပ္ မင္းျပဳေတာ္မူ၏။ ထိုမဟာကံသ မင္းၾကီးတြင္ ကံသ၊

ဥပကံသ ( Kansa and Uppakansa) ဟူေသာ သားႏွစ္ေယာက္ ရွိကုန္၏။ ေဒ၀ဂဗၻာ ဟူေသာ

( Devagamba) ဟူေသာ သမီးေတာ္ တေယာက္လည္း ရွိ၏။ ထိုေဒ၀ဂဗၻာမင္းသမီးကို ဖြါးျမင္ေသာေန ့ ၌ပင္

နိမိတ္ဖတ္တက္ေသာ ေဗဒင္ပညာရွိ ပုဏၰား ေတာ္တို ့က နိမိတ္ေဗဒင္ ဖတ္ၾက၊ တြက္ၾကသည္မွာ ဤ

ေဒ၀ဂဗၻာမင္းသမီး ၀မ္းတြင္းျဖစ္လတၱံေသာ သား တက်ိပ္တို ့သည္ မဟာကံသ အႏြယ္ေတာ္မ်ားအား

ဖ်က္ဆီးပစ္ၾကလိမ့္မည္ဟု မဟာကံသ မင္းၾကီးအား ေဟာၾကားေလွ်ာက္တင္ၾကေလသည္။ မဟာကံသ

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၁၀

 &cdkif ordkif;

မင္းၾကီးသည္ ျပန္းျပစြာ ခ်စ္ျခင္းေၾကာင္း သမီးေတာ္ကို ကြပ္မ်စ္ဘဲထားခဲ့ေလသည္။ မဟာကံသ မင္းလည္း

သားေတာ္တို ့ကို မေျပာၾကားခဲ့ဘဲ နတ္ရြာလားေလသည္။

ခမည္းေတာ္ မဟာကံသမင္းၾကီးနတ္ရြာလားလွ်င္ သားေတာ္ၾကီး ကံသ သည္ မင္းျပဳ၍နိုင္ငံကို

အုပ္ခ်ဳပ္ေလသည္။ ညီေတာ္ ဥပကံသအား အိမ္ေရွ ့အရာ အပ္ႏွင္းထားေလသည္။ ႏွမေတာ္ ေဒ၀ဂဗၻာမင္းသမီး

အရြယ္ေရာက္လာေသာအခါ သားေတာ္ၾကီး ကံသမင္းၾကီးသည္ ညီေတာ္အိမ္ေရွ ့မင္း ဥပကံသာႏွင့္ တိုင္ပင္၍

ႏွမေတာ္အား ထိမ္းျမားျခင္း မျပဳရေလေအာင္ တပင္တိုင္ နန္း ျပသာဒ္ေဆာက္လုပ္၍ သီးျခားထားေလသည္။

ထိုစဥ္ ဥတၱရပထတိုင္း မဓုရ (Madhura) မည္ေသာျပည္မွ အိမ္ေရွ ့မင္း သား ဥပသာဂရ ( Uppasagara)

သည္ မိမိတိုင္းျပည္တြင္ နန္းတြင္း အေရးအခင္းေၾကာင့္ အသိတဥၥနျမိဳ ့အိမ္ေရွ ့စံ ဥပကံသမင္းထံ ခိုလႈံလာသည္။

ကံသမင္းၾကီးႏွင့္ ဥပသကာရမင္းသားမွာ တကၠသီလာ( Texila) တကၠသိုလ္တြင္ ေက်ာင္းေနဘက္ ျဖစ္ခဲ့ ဖူးသည္။

ညီေတာ္ ဥပကံသသည္ ဥပသကာရ မင္းသားအား ေနာင္ေတာင္ကံသမင္းၾကီးထံသို ့ ေခၚယူျပီး အက်ိဳးအေၾကာင္း

ေျပာဆို ေလွ်ာက္ထားေလရာ ကံသမင္းၾကီးသည္ ညီေတာ္ ဥပကံသ အိမ္ေရွ ့စံအား မွာၾကားေျပာဆို ၍

ဥပသကာရ မင္းသားကို စည္းစိမ္ ခ်မ္းသာ ေပးျပီး ေကာင္းစြာ လက္ခံထားေလသည္။

ထိုသို ့မင္းသား ဥပသကာရသည္ ကံသာမင္းၾကီးအား ခစားရန္သြားစဥ္ မင္းသမီး ေဒ၀ဂဗၻာကို

ျမင္ေတြ ့သည္မွစ၍ ခ်စ္ၾကိဳက္ေလသည္။ ဥပသကာရ မင္းသားသည္ တပင္တိုင္စံ ေဒ၀ဂဗၻာ မင္းသမီးကို

ေစာင့္ေရွာက္ေနရေသာ အထိန္းေတာ္ နႏၵိေဂါပါလ ၏အကူအညီကို ရယူ၍ ေဒ၀ဂဗၻာ မင္းသမီးႏွင့္

ခ်စ္ကၽြန္း၀င္ကာ တိတ္တဆိတ္ ေပ်ာ္ပါးလွ်က္ရွိၾကေလသည္။ ၾကာလတ္ေသာ္ ေဒ၀ဂဗၻာမင္းသမီး ၌

ကိုယ္၀န္ရရွိသည္ျဖစ္၍ ေနာင္ေတာ္တို ့သိရွိျပီး စစ္ေဆးေမးျမန္းရာ အထိန္းေတာ္ နႏၵိေဂါပါလ က

ေ၀းစြာေသာအရပ္မွ ဥပသကာရ မင္းသား သြားလာသည္ကို ႏွမေတာ္ၾကည့္၍ျပံဳးသည္ကို ျမင္မိပါသည္ဟု

ေလွ်ာက္ေလလွ်င္ ဥပသကာရ မင္းသားသည္ တကၠသိုလ္ ဆရာထံ ၌ သင္ၾကားဖူးေသာ အတက္တို ့သည္

ငါတို ့ကဲ့သို ့တက္ေလေသာေၾကာင့္ သိမ္ေမြ ့ေသာ မႏၱာန္ျဖင့္ျပီးသည္မွန္သည္။ထို ့ေၾကာင့္ ႏွမေတာ္ႏွင့္

သင့္ျမတ္လိမ့္မည္ဟု ငါထင္သည္ ။ မိန္ ့ေတာ္မူလွ်င္ ညီေတာ္အိမ္ေရွ ့မင္း ဥပကံသာ အစရွိေသာ

အမတ္အေပါင္းတို ့ကို ေခၚာူ၍ တိုင္ပင္ၾကေလ၏။ အမတ္အေပါင္းတို ့သည္ အရွင္မင္းၾကီး ဥပသကာရ မင္းသား

ႏွမေတာ္ ေဒ၀ဂဗၻာ၊ နႏၵိေဂါပါလ အထိန္းေတာ္တို ့ကို ကြက္မ်က္ေတာ္မူသင့္သည္ ဟု ေလွ်ာက္ထားၾကကုန္သည္။

ကံသ မင္းၾကီးသည္လည္း ဤသို ့မိန္ ့ေတာ္မူ၏။ ဥပသကာရ မင္းသားသည္ ဥပါယ္မႏၱာန္ အတက္တို ့ကို ငါ့ကဲ ့

သို ့သိမ့္ေမြ ့စြာ တက္ေသာေၾကာင့္ ႏွမေတာ္ ေဒ၀ဂဗၻာႏွင္ ့အထိန္းေတာ္ နႏၵိ ေဂါပါလ တို ့မွာ အျပစ္ရွိမည္ မထင္

လွည့္ဖ်ားေသာသူသည္သာလွ်င္ အျပစ္ရွိမည္ဟု မိန္ ့ေတာ္မူ၏။ မူးမတ္တို ့သည္ ဥပသကာရ မင္းသားအား

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၁၁

 &cdkif ordkif;

ကြက္မ်စ္အံ့ဟု ၾကံၾကကုန္၏။ ထိုအေၾကာင္းကို ကံသမင္းၾကီး ၾကားသိေတာ္မူေလလွ်င္ ဤသို ့ မိန္ ့ေတာ္မူ၏။

အျပစ္မယူအပ္ေသာ သူတို ့ကား တက်ိပ္ႏွစ္ေယာက္ရွိ၏။ ထိုတက်ိပ္ႏွစ္ေယာက္ကား အမိ၊ အဖ၊ ဆရာ၊ အဖိုး၊

အေဘာင္၊ ဘုရား၊ ပေစၥကဗုဒၶါ၊ ရဟႏၱာ၊ သံဃာ၊ သီလရွိေသာ ရေသ့၊ ပုဏၰား၊ အစ္ကို အၾကီး ဤတက်ိပ္ႏွစ္

ေယာက္ေသာ သူတို ့ ၌ အျပစ္ရွိေသာ္လည္း သည္းခံသျဖင့္ အျပစ္ကို မယူအပ္။ ဤဥပသကာရ မင္းသားသည္

လည္း အသက္ေသမည့္ေဘးကို ေၾကာက္၍ ငါတို ့ထံသို ့ေျပး၀င္ခိုလႈံလာသည္ကို ငါတို ့ကယ္ဆယ္ခ်ီးေျမွာက္

လက္ခံထားသျဖင့္ အသက္စည္းစိမ္မပ်က္ ငါတို ့ကို မွီခို၍ေနလာေပေသာေၾကာင့္ အတၳကၡာယီခင္ပြန္းျဖစ္၏။

ဤသို့ေသာသူတိုကား ေဘးဒါဏ္ဥပါဒ္ အသက္အႏၱရာယ္စေသာ အေၾကာင္းျဖင့္ ဖ်က္စီးသတ္ျဖတ္ျခင္းကို

မျပဳလုပ္အပ္ဟု ကံသမင္းၾကီး မိန္ ့ၾကားေတာ္မူေလသည္။

ကံသမင္းၾကီးလည္း ဥပသကာရမင္းသားသည္ တကၠသိုလ္ဆရာထင္၌ပညာအတူတူ သင္ၾကားဖူးေသာ

သူျဖစ္၍ ငါ့ကဲ့သို ့သိမ့္ေမြ ့ေသာ ဥပါယ္မႏၱာန္ျဖင့္ ငါ့ညီမေတာ္အား ဆြဲေဆာင္ လွဲ ့ျဖား ႏႈိင္ေပမည္ဟု ယူဆကာ
မတက္သာသည့္ အဆံုး၌ လက္ထက္ထိမ္းျမားေပးလိုက္ေလသည္။

ညီေတာ္ဥပကံသ အိမ္ေရွ ့မင္းသားသည္ တရားေတာ္ႏွင့္အညီ ေျပာဆိုေသာ ေနာင္ေတာ္ကံသ မင္းၾကီး

၏ စကားကို ၾကားေလလွ်င္ မူးမတ္ေသနာမတိ မ်ားအား ဤသို ့ေျပာဆိုေတာ္မူ၏။ အရွင္တို ့သားေယာက်ၤား

ေမြးမွသာ ငါတို ့ရန္သူ ျဖစ္ေပမည္။ သမီး မိန္းမ ေမြးေသာ္ကား အဘယ္ရန္သူ ျဖစ္အံ့နည္း ဟုေျပာဆိုျပီး

သားေယာက်ၤားေမြးျခင္း သမီး မိန္းမေမြးဖြားျခင္းကို သိၾကေစဟု ေျပာဆိုေလသည္။ ညီေတာ္၏ကိုယ္၀န္အား

အျမဲမျပတ္ေစာင့္ၾကည့္ရန္ သူရဲလက္နက္ကိုင္ အေျမာက္အမ်ား ခ်ထားသည္။ နႏၵိေဂါပါလႏွင့္ အ႑ကေ၀႑

ဟူေသာ ကၽြန္လင္မယားတို ့ကိုလည္း အက်ိဳးေတာ္ေဆာင္ အတြင္း သူလွ်ိဳအျဖစ္ အေစာင့္ထားေလသည္။

ေဒ၀ဂဗၻာမင္းသမီးလည္း ဆယ္လေစ့လွ်င္ သမီးေတာ္တပါးဖြားျမင္ရာ ဥဒုမၺရေဒ၀ီဟုမွည့္သည္။

အေစာင့္ထားသူတို ့လည္း သမီးေတာ္ေမြးဖြားေၾကာင္း ေနာင္ေတာ္ ကံသမင္းၾကီးထံ ယူ၍ျပၾကေလသည္။

တဖန္ ေဒ၀ဂဗၻာမင္းသမီးသည္ ကိုယ္၀န္တည္လာျပန္ရာ ကံအားေလွ်ာ္စြာ အထိန္းေတာ္ နႏၵိဂါပါလ တြင္လည္း

ကိုယ္၀န္တည္လတ္၍ တေန ့တည္း တရက္တည္း တခ်ိန္တည္း ေမြးဖြားၾကေလသည္။ မင္းသမီးတြင္ သား

ေယာက်ၤားဖြားျမင္၍ အထိန္းေတာ္တြင္ သမီးဖြားျမင္ရာ လွ်ိဳ ့၀ွက္စြာ လွဲလည္ထားၾကသည္။ ဤနည္းျဖင့္

ေဒ၀ဂဗၻာမင္းသမီး၏ သားတက်ိပ္ကို နႏၵိဂါပါလ သမီးတက်ိပ္ႏွင့္ လွဲထားေလ၏။ထိုတက်ိပ္ေသာ မင္းသားတို ့

၏ အမည္မွာ ၀ါသုေဒ၀၊ ဗလေဒ၀၊ စႏၵေဒ၀၊ သူရိယေဒ၀၊ အဂြိေဒ၀၊ ၀ရုဏေဒ၀၊ အဇၨဳေဒန၊ သဇၨန၊ ဃတပ႑ိတ၊

အကၤုရ တို ့ျဖစ္၍ ေနာက္ဆံုး ေမြးဖြားေသာ သမီးေတာ္၏ အမည္မွာ အဥၥနေဒ၀ီျဖစ္သည္။ သမီးေတာ္ၾကီး

(ဥဒုမၺရေဒ၀ီ)ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ ထိုတက်ိပ္ေသာ ညီေနာင္တို ့သည္ စြမ္းအားျပည့္စံု၍ ခက္ထန္ၾကမ္းတမ္းသည္။

ေနာက္ဆံုးတြင္ ဦးရီးေတာ္တို ့အား နန္းမွခ်၍ မယ္ေတာ္ ခမည္းေတာ္ တို ့အား နန္းတင္သည္။

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၁၂

 &cdkif ordkif;

ဇဗၺဴဒိပ္ကၽြန္းအားလံုးကို အစိုးရေသာ မင္းအျဖစ္ကို ခံယူအံ့ဟူ၍ အဆိုပါ ဒသဘာတိက ညီေနာင္တက်ိပ္တို ့သည္

အစိုင္အတိုင္းထြက္ခြါလာရာ ဒြါရာ၀တီေခၚသံတြဲျမိဳ ့သို ့ေရာက္သည္။

ဒြါရာ၀တီ (သံတြဲ)

၀ါသုေဒ၀၊ ဗလေဒ၀ ညီေနာင္တက်ိပ္တို ့သည္၊ ဆင္ေခါင္းအရပ္တြင္တပ္စြဲ၍စစ္ပူးသည္။ ဒြါရာ၀တီျမိဳ ့၏

တမ်က္ႏွာကား၊ သမုဒၵရာ၊ တမ်က္ႏွာကား ေတာင္ရွိသည္။ ရခိုင္ရာဇ၀င္မ်ားအရ ဤသို ့ေတြ ့ရသည္။ ထို ့ျမိဳ ့ကို

ဘီလူးေစာင့္ေရွာက္သည္။ရန္သာလာလွ်င္ျမည္း၏အသံျမည္၍ ျမိဳ ့တခုလံုးသည္လည္း ေကာင္းကင္သို ့ပ်ံတက္

ေစကာ သမုဒၵရာထဲရွိ ကၽြန္းတကၽြန္းလံုး ေကာင္းကင္သို ့ပ်ံတက္ေစကာ သမုဒၵရာထဲရွိကၽြန္းတကၽြန္းေပၚတြင္တည္

၏။ (မာန္ေအာင္ကၽြန္းဟုဆိုၾကသည္)။ ရန္သူတို ့ျပန္သြားျပီးမွ မူလေနရာ၌ျပန္တည္သည္။ ဤနည္းျဖင့္ ၀ါသုေဒ၀

ညီေနာင္တက်ိပ္တို ့ျမိဳ ့ကိုသိမ္းျခင္းဌါမတက္ႏႈိင္ၾကကုန္ျဖစ္၍ ကဏွဒီပါသန အမည္ရွိေသာ ရေသ့ထံသြားျပီး

အကူအညီေတာင္းၾကသည္။ ရေသ့က က်ံဳးအျပင္အရပ္၌ တေယာက္ေသာ ဘီလူးမသည္ျမည္းေယာင္၍ရွိ၏။

ထိုျမည္းသည္ ရန္သူလာလွ်င္ျမည္၏။ ထိုခဏ၌ျမိဳ ့သည္ ပ်ံတက္သြားသည္။ သင္တို ့သည္ ျမည္း၏ေျခကို ကိုင္၍

ေတာင္းပန္ေလဟုဆိုသည္။ မင္းညီေနာင္တက်ိပ္တို ့လည္း ရေသ့မွာသည့္အတိုင္း က်ံဳးျပင္ရွိ ျမည္း၏ေျခကို

ကိုင္၍ ျမိဳ ့ကိုသိမ္းယူေသာအခါ မျမည္ပါရန္ ေတာင္းပန္ကုန္၏။ ထိုအခါ ျမည္းက ငါသည္ မျမည္ဘဲမေနႏႈိင္

သင္တို ့သည္ ၾကီးစြာေသာ သံေခ်ာင္းတို ့ကိုယူ၍ ျမိဳ ့တံခါ ေလးမ်က္ႏွာတို ့ကို သံကြင္း၊ သံၾကိဳးျဖင့္ခ်ဥ္ေႏွာင္ျပီး

သံတစို ့သြင္း၍ စြပ္ေလဟု မွာထားေလသည္။ ဤနည္းျဖင့္ ညီေနာင္တက်ိပ္တို ့သည္ ဒြါရာ၀တီျမိဳ ့ကို သိမ္းယူျပီး

မင္းျပဳသည္ဟုအဆိုရွိေပသည္။ အာကာမွာ ပ်ံ၀ဲ ျမိဳ ့သံတြဲ ဟူေသာရွိ၏။

(ဘီစီ ၅၀၀၀)တြင္ ဒြါရာ၀တီျမိဳ ့ေတာ္ကို ၀ါသုေဒ၀၊ ဗလေဒ၀ စေသာ ညီေနာင္တက်ိပ္တို ့တည္ေထာင္

သည္မဟုတ္ဘဲ သူတို ့မလာခင္ပင္ ျမိဳ ့ရိုးတံခါး၊ က်ံဳးတို ့ျဖင့္ အခိုင္အခံ့ရွိျပီး နရိႏၵဘုရင္ အုပ္စိုးလွ်က္ရွိသည္ဟု

သိရေပသည္။ သို ့ျဖစ္ရာ ရာဇ၀င္မ်ား၏အလုိအရ အလြန္ေရွးက်ေသာျမိဳ ့ေတာ္ပင္ျဖစ္ေပသည္။ ရာဇ၀င္မ်ားတြင္

ေတြ ့ရေသာ ဒြါရာ၀တီ၏ ပထ၀ီအေနအထားႏွင့္ အျဖစ္အပ်က္ (ဥပမာ … ပင္လယ္ကမ္းေျခ၌ေရကစကားျခင္း)

အခ်ိဳ ့တို ့မွာ လက္ရွိသံတြဲျမိဳ ့ႏွင့္ အံ၀င္ဂြင္က် သဘာ၀က်လွ်က္ေတြ ့ရွိရသည္။

၀ါသုေဒ၀၊ ဗလေဒ၀ စေသာ ညီေနာင္တက်ိပ္တို ့သည္ ဒြါရာ၀တီအနီး သမုဒၵရာအနား (ပင္လယ္ကမ္းေျခ)

သို ့သြား၍ ၾကီးစြာေသာ ေရသဘင္ျဖင္ ့ေရသြားကစားၾကစဥ္ လက္ေျခထိပါးၾကသည္ျဖစ္၍ အခ်င္းခ်င္း ခိုက္ရန္

ျဖစ္ပြါး သတ္ပုတ္ၾကေလသည္။

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၁၃

 &cdkif ordkif;

၀ါသုေဒ၀၊ ဗလေဒ၀၊ႏွမေတာ္အဥၥနေဒ၀ီႏွင့္ ျဗဟၼသုႏၵရ ပုေရာဟိတ္မွတပါး အားလံုးေသၾက ပ်က္စီးၾကေလသည္။

ထိုအခါ ညီေနာင္ ၂ ပါး၊ ႏွမေတာ္ အဥၥနေဒ၀ီႏွင္ ပုေရာဟိတ္ ပုဏၰား တို ့သည္ ဒြါရ၀တီမွ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္

ပိုင္းသို ့အစဥ္တစိုက္ ထြက္ခြာလာခဲ့ၾကသည္။ လမ္းခရီး၌ ဘီလူးတို ့ရန္ေၾကာင္ ့ ညီေနာင္ ၂ ပါး ကြယ္လြန္ခဲ ့

ၾကသည္။ ပုေရာဟိတ္ ပုဏၰား ႏွင့္ ႏွမေတာ္ အဥၥနေဒ၀ီ တို ့သည္ ေျမာက္အရပ္သို ့အစဥ္အတိုင္းလာခဲ့ၾကရာ

ေ၀သာလီျပည္သို ့ေရာက္ရွိလာသည္။ (ဘီလူးဆိုသည္မွာ ေက်ာက္ေခတ္ေႏွာင္း သားစိမ္းစား၊ ငါးစိမ္းစား

လူရိုင္းတမ်ိဳးကို ဆိုလိုဟန္ ရွိေလသည္)။

၂။ ေရွးဦး ေ၀သာလီေခတ္

ျဗဟၼဏရာဇာ( ဘီစီ ၅၃၁၆ . ၅၂၇၇)

ပုေရာဟိတ္ ပုဏၰားႏွင့္ အဥၥနေဒ၀ီတို ့ေ၀သာလီျမိဳ ့သို ့ေရာက္လာေသာအခါ ေ၀သာလီျပည္တြင္လည္း

မင္းၾကီးကြယ္လြန္၍ ထီးလွ်ာနန္းစံထိုက္ေသာ မင္းမ်ိဳးမင္းႏြယ္ ျပတ္ေနသည္ႏွင့္ ၾကံဳေသာေၾကာင့္၊ အမူးအမတ္

စသာ ျပည္သူအေပါင္းတို ့သည္ မင္းေလာင္းမင္းလွ်ာ ရွာေလေသာ္ ပုေရာဟိတ္ ပုဏၰား ႏွင့္ အဥၥနေဒ၀ီတို ့ကို

ေတြ ့ျမင္ၾကေလလွ်င္၊ ေျခလက္အဂၤါ၊ လကၡဏာ သမၸတၱိ ႏွင့္ျပည့္စံုသည္ကို ျမင္ၾက၍ ပုဏၰားေတာ္တို ့ႏွင့္တကြ

ျပည္သူအေပါင္းတို ့သည္ ထီးေဆာင္းနန္းလွ်ာပင္တည္းဟု ယံုၾကည္ၾက၍ ေတာင္ယူၾကျပီူလွ်င္ ေ၀သာလီျမီး၌

ပုေရာဟိတ္ ပုဏၰားႏွင့္ အဥၥနေဒ၀ီတို ့ကို ထီးနန္းအပ္ၾကကုန္၏။ ပုေရာဟိတ္ပုဏၰား လည္း ျဗဟၼဏရာဇာ

ဟူေသာဘြဲ ့ကို ခံယူျပီး၊ အဥၥနေဒ၀ီကို မိဘုရားေျမွာက္ကာ ဘိသိတ္ခံ၍၊ ေ၀သာလီထီးနန္းကို စိုးစံအုပ္ခ်ဳပ္ၾက၍

တိုင္းျပည္၏အက်ိဳးစီးပြါးကို ေဆာင္ရြက္လွ်က္( ၃၉)ႏွစ္တိုင္ ထီးနန္းစည္းစိမ္ခံစားျပီးမွ ျဗဟၼဏရာဇာမင္းသည္

၅၂၇၇ ခုႏွစ္တြင္ နတ္ရြာစံေတာ္မူသည္။

မွတ္ခ်က္ ဤျမိဳ ့သည္ ယခုေျမာက္ဥျမိဳ ့ေျမာက္ဘက္ (၆)မိုင္ကြာ ရမ္းေခ်ာင္းအေရွ ့ဘက္ ရန္းေတာင္တန္း

ကို ေၾကာပတ္ျပီး၊ ျမိဳ ့ရိုး ႏွစ္ထပ္ျဖင့္ တည္ေဆာက္ထားသည္။ ဤျမိဳ ့သည္လည္း ျဗဟၼဏရာဇာမင္း မေရာက္မီက

ပင္ ရွိႏွင့္သည္ျဖစ္၍အလြန္ေရွးက်ေလသည္။

ျဗဟၼဏရာဇာမင္း နတ္ရြာလားလွ်င္ သားေတာ္ ျဗဟၼသုႏၵရမင္းသားသည္ ေရွးအထက္ ေ၀သာလီမင္း

လြန္စဥ္က တႏွစ္ သမီးအရြယ္က်န္ခဲ့ေသာ သိရိႏၵရ မင္းသမီးႏွင့္ ဘိသိက္သြင္း၍ ခမည္းေတာ္၏အရိပ္အရာျဖစ္

ေသာ ေ၀သာလီျပည္ၾကီး စည္းစိမ္ကို စိုးမိုးအုပ္ခ်ဳပ္ နန္းတက္ေလ၏။ ထိုျဗဟၼသုႏၵရမင္းကား တိုင္းျပည္တိုးတက္

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၁၄

 &cdkif ordkif;

ၾကီးပြါးတိုးတက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေတာ္မူ၏။ ဒါန၊သီလတို ့နွင့္အလြန္ေမြ ့ေလွ်ာ္၏။ ေကာင္းျမတ္ယဥ္ေက်းေသာ

စိတ္ရွိျပီး တိုင္းသူျပည္သားမ်ားအား ခ်စ္ခင္ျမတ္နိုး၍ မိဘကဲ့သို ့ခ်ီးျမွင့္ေထာက္ပံ့၏။

ထိုျဗဟၼဏရာဇာမင္းသည္ ေရွးေ၀သာလီမွေျပာင္း၍ ဂစၦပနဒီျမစ္၏အေရွ ့ဘက္ျဖစ္ေသာအရပ္၌ခေခြးသင္း

ေတာင္ျမိဳ ့သစ္တည္၏။ ရခိုင္ရာဇ၀င္သစ္အလိုအရ ျဗဟၼဏရာဇာမင္း တည္ေထာင္သည္ဟုဆိုလိုသည္။

ထိုငေခြးသင္းေတာင္ျမိဳ ့၌ကား ျဗဟၼဏသုႏၵရ၏သားစဥ္ေျမးဆက္ ၆ ဆက္သာေနခဲ့၍၊ နန္းစဥ္မျပတ္ဆက္ကာ

တည္ေထာင္ေသာျမိဳ ့တို ့သည္ကား ဂစၦပနဒီျမစ္၏ အေရွ ့ဘက္၌ (၉၉) ျမိဳ ့ ၊ ဂစၦပနဒီ ျမစ္၏အေနာက္ဘက္

(၉၉)ျမိဳ ့ကို တည္ေထာင္အုပ္ခ်ဳပ္ၾကေလသည္။

ရာဇ၀င္ေဟာင္း၏အဆိုအရ ျဗဟၼဏ ပုေရာဟိတ္ သည္ ျဗဟၼဏရာဇာဟူေသာဘြဲ ့အမည္ျဖင့္ ကုသမင္း

သကၠရာဇ္ (၄၀၀၅) ခုႏွစ္တြင္အုပ္ခ်ဳပ္၍ ထိုမင္း၏အႏြယ္ေတာ္ (၂၆) ဆက္တို ့သည္ ႏွစ္ေပါင္း (၁၉၉၀)ႏွစ္

တိုင္တိုင္၊ အုပ္စိုးခဲ့ၾကသည္ဟုသိရေပသည္။ ၄င္းေနာက္ပိုင္းမွ စတင္၍ ဓည၀တီျမိဳ ့တည္ မာရယုမင္းဆက္

စသည္။ (သုေတသီ ဆရာၾကီး ဦးေအာင္သာဦး)။

ျမိဳ ့တည္ ရာဇ၀င္လကၤာ

“မဟာသမတ၊ မင္းကစ၍၊ သက်မ်ိဳးစစ္၊ အဇၨဳနမင္း၊ သက္ဆင္းႏြယ္လာ၊ မဟာသမတ၊ စသည္ခုတိုင္၊

ရခိုင္ေမာ္ကြန္း တည္ထြန္းမပ်က္၊ ကနက္ရိပ္ျဖဴ၊ စံမွတ္ယူသည္၊ ထီးျဖဴရြရြ၊ ပိုင္သတံုလွ်င္း၊ မင္းေပါင္းေပ်ာ္ၾက၊

ဓည၀တီ၊ ေ၀သာလီျမိဳ ့၊ အစို ့စို ့ေနာက္၊ ေျမာက္ဥတိုင္ေအာင္၊ စိုးေဆာင္မေနာ၊ ေစာမြန္အစ၊ သမတအဆံုး၊

သိမ္းက်ံဳးစံစား၊ ရွည္လွ်ားမင္းဆက္၊ ႏြယ္မပ်က္တည္း။“

ရခိုင္ဘုရင္နိုင္ငံေတာ္တြင္ျမိဳ ့ျပထီးနန္းကို တည္ထားခဲ့ရာ မဟာသမတမင္းမွ ဆင္းသက္လာခဲ့ေသာ

သက်မ်ိဳးစစ္မင္းမ်ားက စတင္ခဲ့ၾကသည္ဆို၏။ ထိုျမိဳ ့တို ့ဆိုလွ်င္ ရခိုင္ဘုရင္နိုင္ငံေတာ္တြင္ ဂစၦပနဒီ

(ကုလားတန္)ျမစ္လက္၀ဲ၊ လက်္ာ ႏွစ္ဘက္ကမ္းကို မွီလွ်က္တည္ရွိၾကေလသည္။

ခတၱိယမင္းမ်ားအဆက္မျပတ္ဘဲမ်ားစြာေသာ ျမိဳ ့ျပထီးနန္းမ်ားကို တည္ရွိေၾကာင္း သမိုင္းအရလည္း

ေကာင္း၊ လက္ေတြ ့သုေတသနအရလည္းေကာင္း ထင္ရွားေလသည္။

ထို ့ေၾကာင့္ ရခိုင္ရာဇ၀င္တြင္ “ အသမၻိႏၷ၊ ခတၱိယဟု၊ ၀ါသုေဒ၀၊ မင္းကစ၍၊ ဂစၦပနဒီ၊ ျမစ္ကိုမွီလွ်က္၊

လက္၀ဲလက္်ာ၊ မ်ားစြာျမိဳ ့ျပည္၊ တည္ခဲ ့ေပမွ“ ဟုမွတ္တမ္းျပဳခဲ့ေလ၏။

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၁၅

 &cdkif ordkif;

ဒြါရာ၀တီျမိဳ ့

ရခိုင္ျမိဳ ့မ်ားတြင္ေရွးဦးျမိဳ ့မ်ားအနက္ ဒြါရာ၀တီႏွင့္ ေ၀သာလီသည္ အေစာဆံုးျဖစ္သည္။ ျမိဳ ့တည္မင္းႏွင့္

ျမိဳ ့ခုႏွစ္သကၠရာဇ္တို ့ကို အတိအက်မေတြ ့ရေသး။ သို ့ေသာ္ ဒြါရာ၀တီျမိဳ ့မွာ ၀ါသုေဒ၀၊ ဗလေဒ၀ စေသာ ဒႆ

ဘာတိက ညီေနာင္တက်ိပ္တို ့၏လုပ္ၾကံခ်က္ေၾကာင္ ့ပ်က္စီးခဲ ့ရသည္ ဟူ၍ကား သိရွိရသည္။

ေရွးဦးေ၀သာလီေခတ္

ဤျမိဳ ့ကို တည္ခဲ ့ေသာ ခုႏွစ္သကၠရာဇ္ကိုလည္း မသိရေခ်။ သို ့ေသာ္ ျမိဳ ့တည္မင္းကို မူ ဥပကံသမင္း

၏သားငယ္ ၀ရမၼာမင္းသားက တည္သည္ဟုလည္းေကာင္း မဟာပညာေက်ာ္ ေလွ်ာက္ထံုးနိဂံုး၌ မုရာဂမင္း

တည္သည္ဟုလည္းေကာင္း အသီးသီးျပဆိုထားေၾကာင္းေတြ ့ရသည္။ ထိုအဆိုအရ ဒြါရာ၀တီႏွင့္ ေခတ္ျပိဳင္

တည္ခဲ ့ရာ ျမိဳ ့ဟု ယူဆႏႈိင္စရာ ရွိေလသည္။

ဒြါရာ၀တီမွ ျဗဟၼပုေရာဟိတ္ႏွင့္ အဥၥနေဒ၀ီတို ့ေရာက္လာၾကစဥ္ ေ၀သာလီျပည္မွ မူးမတ္ျပည္သူ

ျပည္သားတို ့က ေတာင္းပန္ေလ၍ ထီးနန္ းကို အပ္ခဲ ့ၾကေလသည္။

ထို ့ေၾကာင့္ ျဗဟၼဏရာဇာ အမည္ခံ၍ထီးနန္းကို စိုးစံခဲ ့ၾကသည္ ဆို၏။ထိုမင္းကား မရွည္ၾကာခဲ့ဘဲ

ျမိဳ ့သစ္ကို ေရြ ့ေျပာင္းတည္ေထာင္သြားခဲ ့သည္ ဆို၏။

သုေတသီ ခ်န္ထြန္းက ျဗဟၼဏရာဇာမွ ျဗဟၼသိဒၶိမင္းထိ (၂၉)ဆက္ ၊ ႏွစ္ေပါင္း (၁၉၉၀)

ဟုျပဆိုထားသည္။ မင္းၾကီးေကာင္း ရာဇ၀င္ ေပ မူတြင္ မင္းအမည္ ဘြဲ ့ပါထင္ရွားစြာျဖင့္ (၂၆)ဆက္

သာျပေသာ္လည္း နန္းသက္မွာ တူညီေနသည္။

ထိုမွတ္တမ္းတို ့အရ ျဗဟၼဏရာဇာသည္ ကုသမင္း သကၠရာဇ္ (အဥၥနသကၠရာဇ္လည္းေခၚသည္) ၄၀၀၅

(ခရစ္ေတာ္ မေပၚမီ ဘီစီ ၅၃၁၆) တြင္ ျဖစ္ရာ ျဗဟၼသိဒၶိမင္းအထိ မင္း(၂၆)ဆက္ တိုင္တိုင္ဆိုလွ်င္ အဥၥနသကၠရာဇ္

၅၉၉၅ (ဘီစီ ၃၃၂၆) ခုႏွစ္၊ တိုင္ေအာင္ ရွည္ၾကာေလသည္။

(အဥၥန ၄၀၀၅ - ၅၉၉၅ ၊ ဘီစီ ၅၃၆- ၃၃၂၆)ႏွစ္ေပါင္း (၁၉၉၀) ႏွစ္ျဖစ္ေလ၏။ ရာဇ၀င္တို ့၌

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၁၆

 &cdkif ordkif;

ျဗဟၼဏရာဇာေနာက္ ဒုတိယေ၀သာလီမင္းဆက္ကို တဖန္ တည္ေထာင္ခဲ ့ၾကရာ သရဘန္မင္းမွ ျဗဟၼသိဒၶိမင္းထိ

(၁၆)ဆက္တိုင္ခဲ ့သည္ဟု ျပဆိုထား၏။

ျဗဟၼသီရိ (ဘီစီ ၅၂၇၇- ၅၁၁၃)

ျဗဟၼဏသုႏၵရ မင္းၾကီးသည္ (ဘီစီ ၅၂၇၇)ႏွစ္တြင္ နန္းတက္ျပီး နန္းစံ (၃၉)ႏွစ္ ဘီစီ ၅၂၀၂ ခုႏွစ္တြင္

နတ္ရြာစံေတာ္မူေလလွ်င္ သားေတာ္ ျဗဟၼသီရိသည္ ဖခင္၏ အရိပ္အရာျဖစ္ေသာ ထီးနန္းကို ဆက္ခံ၍ တိုင္းျပည္

တိုးတက္သာယာေအာင္ ထမ္းေဆာင္ျပီးေနာက္ ထီးနန္းစံႏွစ္ (၈၉ ) ဘီစီ ၅၁၁၃ ခုႏွစ္တြင္ နတ္ရြာစံေတာ္

မူေလသည္။

ျဗဟၼဏသာ၀ (ဘီစီ ၅၁၁၃ - ၅၀၄၁)

ဖခမည္းေတာ္ နတ္ရြာလားေတာ္မူျပီးလွ်င္ သားေတာ္ ျဗဟၼဏသာရသည္ ခမည္းေတာ္၏ အရိပ္အရာ

ျဖစ္ေသာ ရခိုင္ထီးနန္းကို ဘီစီ ၅၁၁၃ တြင္ စိုးစံအုပ္ခ်ဳပ္ေတာ္မူေလသည္။ နိုင္ငံေတာ္ တိုးတက္ေရးႏွင့္ေအးခ်မ္း

သာယာေအာင္ ျပဳလုပ္ျပီးေနာက္ နန္းစံ (၇၂) ႏွစ္ ဘီစီ ၅၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ နတ္ရြာစံေတာ္မူေလသည္။

ျဗဟၼဏသာဂရ (ဘီစီ ၅၀၄၁ - ၄၉၃၇)

ဖခမည္းေတာ္ နတ္ရြာစံလြန္ေတာ္မူျပီးလွ်င္ သားေတာ္ ျဗဟၼဏသာဂရ သည္ ဖခမည္းေတာ္၏

အရိပ္အရာျဖစ္ေသာ ရခိုင္ထီးနန္းကို စိုးအုပ္ေတာ္မူလွ်က္ ရခိုင္ျပည္သူ ျပည္သားမ်ားအေပၚ မင္းက်င့္တရား

(၁၀)ပါးႏွင့္အညီ အုပ္ခ်ဳပ္၍ နန္းစံ (၁၀၄)ႏွစ္ ဘီစီ ၄၉၃၇ တြင္ နတ္ရြာစံေတာ္မူေလသည္။ ဤျဗဟၼဏသာဂရ

မင္းသည္ကား သက္ေတာ္ရွည္ ရခိုင္ဘုရင္တပါး ျဖစ္ေလသည္။

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၁၇

 &cdkif ordkif;

ျဗဟၼေနတု (ဘီစီ ၄၉၃၇ -၄၈၇၇)

ခမည္းေတာ္ (ဘီစီ ၄၉၇၇)တြင္နတ္ရြာစံလြန္ေတာ္မူျပီးေနာက္၊ သားေတာ္ ျဗဟၼေနတုသည္ ဖခမည္း

ေတာ္၏အရိပ္အရာျဖစ္ေသာ ရခုိင္ထီးနန္းကို ဘီစီ ၄၉၇၃ ခုႏွစ္တြင္ ဘိသိက္ခံ၍နန္းတက္ေတာ္မူ၏။ ထိုျဗဟၼေနတု

မင္းသည္ ရခိုင္ျပည္သူ ျပည္သားမ်ားကို ရင္၀ယ္သားကဲ့သို ့အုပ္ခ်ဳပ္ေတာ္မူလွ်က္ နန္းစံႏွစ္(၆၀) ျပည့္ျပီး ဘီစီ

၄၈၇၇ ခုႏွစ္တြင္နတ္ရြာစံေတာ္မူေလသည္။

ျဗဟၼအဏ (၄၈၇၇ - ၄၈၀၁)

ဖခမည္းေတာ္ နတ္ရြာစံျပီးလွ်င္၊ သားေတာ္ အိမ္ေရွ ့မင္းသားသည္ ဘီစီ ၄၈၇၇ ခုႏွစ္တြင္ ဘိသိက္ခံယူ

ေတာ္မူျပီး နန္းတက္လာခဲ့သည္။ တိုင္းသူျပည္သားတို ့အား ဂရုဏာတရားေရွ ့ထား၍ အုပ္ခ်ဳပ္လွ်က္ နန္းစံႏွစ္

(၇၆) ႏွစ္ျပည့္ျပီးလွ်င္ ဘီစီ ၄၈၀၁ တြင္ နတ္ရြာစံေတာ္မူသည္။

ျဗဟၼပုရာ( ဘီစီ ၄၈၀၁ - ၄၇၃၆)

ခမည္းေတာ္ နတ္ရြာစံေတာ္မူျပီးေနာက္ သားေတာ္ အိမ္ေရွ ့မင္းသား ျဗဟၼပုရာသည္ ဘီစီ ၄၈၀၀ ခုႏွစ္

တြင္ ဘိသိက္ခံ၍ ဖခမည္းေတာ္၏ အရိပ္အရာျဖစ္ေသာ ရခိုင္ထီးနန္းကို ဆက္ခံျပီး မင္းက်င့္တရား (၁၀)ပါး

ႏွင့္အညီ အုပ္ခ်ဳပ္ေတာ္မူလွ်က္ နန္းစံ (၆၅) ႏွစ္ ဘီစီ ၄၇၃၆ တြင္ နတ္ရြာစံေတာ္မူေလသည္။

ျဗဟၼေ၀သီ ( ဘီစီ ၄၇၃၆ - ၄၆၈၀)

ခမည္းေတာ္ နတ္ရြာစံျပီးလွ်င္ သားေတာ္အိမ္ေရွ ့မင္းသားျဖစ္ေသာ ျဗဟၼေ၀သီ သည္ ခမည္းေတာ္၏အ

ရိပ္အရာျဖစ္ေသာ ရခုိင္ထီးနန္းကို ဆက္ခံ၍ ၄၇၃၆ ခုႏွစ္တြင္ နန္းတက္ျပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေတာ္မူလွ်က္ နန္းစံႏွစ္ (၅၆)

ႏွစ္ ဘီစီ ၄၆၈၀ ခုႏွစ္တြင္ နတ္ရြာစံေတာ္မူေလသည္။

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၁၈

 &cdkif ordkif;

ျဗဟၼစၾကာ (ဘီစီ ၄၆၈၀ - ၄၅၇၀)

ဘီစီ ၄၆၈၀ ခုႏွစ္တြင္ ဖခမည္းေတာ္ နတ္ရြာစံျပီးေနာက္ သားေတာ္ အိမ္ေရွ ့မင္းသားသည္ ဘီစီ ၄၆၈၀

တြင္ ဘိသိက္ခံပြဲ က်င္းျပီး ခမည္းေတာ္၏ အရိပ္အရာျဖစ္ေသာ ထီးနန္းကို စိုးစံအုပ္ခ်ဳပ္လွ်က္ ထီးနန္းစည္းစိမ္

(၁၁၀)ႏွစ္ဘီစီ ၄၅၇၀ တြင္ နတ္ရြာစံေတာ္မူေလသည္။ ျဗဟၼစၾကာမင္းသည္လည္း သက္ေတာ္ရွည္ ရခိုင္ဘုရင္

တပါးျဖစ္၏။

ျဗဟၼဏမာယု (ဘီစီ ၄၅၇၀ - ၄၅၂၀)

ဘီစီ ၄၅၇၀ တြင္ ဖခမည္းေတာ္မင္းၾကီး နတ္ရြာစံျပီးေနာက္ သားေတာ္ ျဗဟၼဏမာယု သည္ ဘီစီ ၄၅၇၀

တြင္ ဘိသိက္ခံယူက်င္းပလွ်က္ ခမည္းေတာ္၏အရိပ္အရာျဖစ္ေသာ ရခိုင့္ထီးနန္ းကို စိုးစံအုပ္ခ်ဳပ္ေတာ္မူျပီး

ထီးနန္းစံ ႏွစ္ (၅၀) ဘီစီ ၄၅၂၀ တြင္ နတ္ရြာစံေတာ္မူေလ၏။

ျဗဟၼနုပ (ဘီစီ ၄၅၂၀ - ၄၄၆၁)

ခမည္းေတာ္ကြယ္လြန္ျပီးလွ်င္ မင္းသား ျဗဟၼနုပသည္ ဘီစီ ၄၅၂၀ တြင္ ဘိသိက္ခံယူက်င္းပလွ်က္

ရခိုင္ထီးနန္းကို စိုးစံအုပ္ခ်ဳပ္မင္းလုပ္ေတာ္မူေလသည္။ နန္းစံႏွစ္ (၅၉) ႏွစ္ ဘီစီ ၄၄၆၁ တြင္

နတ္ရြာစံေတာ္မူေလ၏။

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၁၉

 &cdkif ordkif;

ျဗဟၼေဒ၀ ( ဘီစီ ၄၄၆၁ - ၄၃၆၃)

ခမည္းေတာ္ နတ္ရြာစံျပီးလွ်င္ သားေတာ္ ျဗဟၼေဒ၀သည္ ဘီစီ ၄၄၆၁ တြင္ ဘိသိက္ခံယူလွ်က္

ရခိုင္ထီးနန္းကို မင္းက်င့္တရား (၁၀)ပါးႏွင့္အညီ စိုးစံအုပ္ခ်ဳပ္ေတာ္မူျပီး ထီးနန္း စံ ႏွစ္ (၉၈)ႏွစ္ ဘီစီ ၄၃၆၃ တြင္

နတ္ရြာ စံေတာ္မူေလ၏။

ျဗဟၼေဒယု ( ဘီစီ ၄၃၆၃ - ၄၂၉၈)

ခမည္းေတာ္ နတ္ရြာစံျပီးလွ်င္ သားေတာ္ ျဗဟၼေဒယုသည္ ဘီစီ ၄၃၆၃ တြင္ဘိသိက္ခံယူလွ်က္

ရခိုင္ထီးနန္းကိုဆက္လက္ စိုးစံေတာ္မူေလသည္။ တိုင္းသူျပည္သားမ်ားကို လည္း ေမတၱာ၊ဂရုဏာ၊မုတိတာ၊

ဥေပကၡာ ဟု ဆိုအပ္ေသာ ျဗဟၼစိုရ္ တရားေလးပါး ႏွင့္အညီ အုပ္ခ်ဳပ္လွ်က္ ထီးနန္းစံႏွစ္ (၆၅) ႏွစ္ ဘီစီ ၄၂၉၈

တြင္ နတ္ရြာစံေတာ္မူေလ၏။

ျဗဟၼေဒလ ( ဘီစီ ၄၂၉၈ - ၄၂၂၈ )

ဖခမည္းေတာ္မင္းၾကီး နတ္ရြာစံေတာ္မူျပီးလွ်င္ သားေတာ္ျဗဟၼေဒလ သည္ ဘီစီ ၄၂၉၈ တြင္

ဘိသိက္ခံယူလွ်က္ ဖခမည္းေတာ္၏အရိပ္အရာျဖစ္ေသာ ရခိုင္ထီးနန္းကို မင္းက်င့္တရားႏွင့္အညီ အုပ္ခ်ဳပ္လွ်က္

ထီးနန္းစံႏွစ္ (၇၀) ဘီစီ ၄၂၂၈ တြင္ နတ္ရြာစံေတာ္မူေလ၏။

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၂၀

 &cdkif ordkif;

ျဗဟၼာၾကီး (ဘီစီ ၄၂၂၈ -၄၁၁၉)

ဖခမည္းေတာ္မင္းၾကီး ျဗဟၼေဒလသည္ နတ္ရြာစံျပီးေနာက္ သားေတာ္ အိမ္ေရွ ့မင္း ျဗဟၼာၾကီးသည္

ဘီစီ ၄၂၂၈ ခုႏွစ္တြင္ဘိသိက္ခံယူလွ်က္ဖခမည္းေတာ္၏အရိပ္အရာျဖစ္ေသာ ေရႊထီးနန္းကို စိုးစံအုပ္ခ်ဳပ္လွ်က္

မင္းျပဳေတာ္မူ၏။ ထီးနန္းစံႏွစ္ေပါင္း (၁၀၉) ႏွစ္ ဘီစီ ၄၁၁၉ တြင္ နတ္ရြာစံေတာ္မူေလ၏။

ျဗဟၼရာဇာ ( ဘီစီ ၄၁၁၉ - ၄၀၆၀)

ခမည္းေတာ္ နတ္ရြာစံလြန္ေတာ္မူျပီး သားေတာ္ အိမ္ေရွ ့မင္းသားသည္ ဘီစီ ၄၁၁၉ တြင္ ဘိသိက္ခံယူ၍

ဖခမည္းေတာ္၏ အရိပ္အရာျဖစ္ေသာ ရခိုင္ေရႊထီးနန္းကို ႏွစ္ေပါင္း (၅၁)ႏွစ္ စိုးစံအုပ္ခ်ဳပ္လွ်က္ ဘီစီ ၅၀၆၈ တြင္

နတ္ရြာစံေလ၏။

ျဗဟၼေ၀ရီ ( ဘီစီ ၄၀၆၈ - ၄၀၀၉)

ဘီစီ ၄၀၆၈ တြင္ ဖခမည္းေတာ္ နတ္ရြာစံလြန္ေတာ္မူျပီးေနာက္ သားေတာ္ မင္းသား ျဗဟၼေ၀ရီ သည္

မင္းမ်ိဳးမင္းႏြယ္ ထံုးစဥ္အတိုင္း ဘိသိက္ခံယူလွ်က္ ဘီစီ ၄၀၆၈ တြင္ ရခိုင္ထီးနန္းကိုဆက္လက္အုပ္ခ်ဳပ္

မင္းျပဳေတာ္မူသည္။ ထီးနန္းစံႏွစ္ေပါင္း (၅၉)ႏွစ္ ဘီစီ ၄၀၀၉ တြင္ နတ္ရြာစံေလေတာ္မူ၏။

ျဗဟၼဟိသံ( ဘီစီ ၄၀၀၉ - ၃၉၁၂)

ဘီစီ ၄၀၀၉ တြင္ ဖခမည္းေတာ္ နတ္ရြာစံျပီးေနာက္ သားေတာ္ မင္းသား ျဗဟၼဟိသံသည္ ဘီစီ ၄၀၀၉
တြင္ ရာဇဘိေသက ဘိသိက္ခံယူ၍ ရခိုင္ေရႊထီးနန္းကို စိုးစံအုပ္ခ်ဳပ္ မင္းျပဳေတာ္မူေလ၏။ ထီးနန္းစံႏွစ္ (၉၇)

စိုးစံအုပ္ခ်ဳပ္ေတာ္မူျပီး ဘီစီ ၃၉၁၂ တြင္ နတ္ရြာစံေတာ္မူေလ၏။

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၂၁

 &cdkif ordkif;

ျဗဟၼပုအံု ( ဘီစီ ၃၉၁၂ - ၃၈၀၇)

ဘီစီ ၃၉၁၂ တြင္ ဖခမည္းေတာ္ နတ္ရြာစံျပီးေနာက္ သားေတာ္ ျဗဟၼပုအံုသည္ မင္းခန္ ့မင္းနား

ျဖစ္ေသာ ဘိသိက္မဂၤလာခံယူလွ်က္ ဖခမည္းေတာ္၏အရိပ္အရာျဖစ္ေသာ ရခိုင္ေရႊထီးနန္းကို ဆက္ခံျပီး

တိုင္းသူျပည္သားတို ့အား တရားမွ်တစြာ အုပ္ခ်ဳပ္ေလ၏။ ျဗဟၼပုအံု မင္းၾကီးသည္ ထီးနန္းစံႏွစ္ (၁၀၅)

ႏွစ္တိုင္တိုင္ စိုးစံခဲ ့ျပီး ဘီစီ ၃၈၀၇ တြင္ နတ္ရြာစံေတာ္မူေလသည္။

ျဗဟၼ၀ိဘံု ( ဘီစီ ၃၈၀၇ - ၃၇၁၃)

ခမလည္းေတာ္ နတ္ရြာစံျပီးေနာက္ သားေတာ္ အိမ္ေရွ ့မင္းသား ျဗဟၼ၀ိဘံုသည္ ဘီစီ ၃၈၀၇

ခုႏွစ္တြင္ ရာဇဘိေသက မဂၤလာ အခန္းအနားျဖင့္ ဖခမည္းေတာ္၏ ထီးနန္းကို ဆက္ခံေလသည္ ထို

ျဗဟၼ၀ိဘံု မင္းသည္ တိုင္းသူျပည္သားတို ့အား (၉၄) ႏွစ္တိုင္ တိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ျပီးေနာက္ ဘီစီ ၃၇၁၃ ခုႏွစ္တြင္

နတ္ရြာစံေတာ္မူေလသည္။

ျဗဟၼရာဇာ (ဘီစီ ၃၇၁၃ - ၃၆၁၇)

ဖခမည္းေတာ္ နတ္ရြာစံျပီးလွ်င္ သားေတာ္ ျဗဟၼရာဇာ မင္းသည္ ဖခမည္းေတာ္၏ အရိပ္အရာျဖစ္ေသာ

ရခိုင္ထီးနန္းကို ဘီစီ ၃၇၁၃ တြင္ ဆက္ခံ မင္းျပဳေလသည္။ ထိုျဗဟၼရာဇာ မင္းသည္ (၉၆) ႏွစ္တိုင္ေအာင္

တိုင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ျပီးေနာက္ ဘီစီ ၃၆၁၇ တြင္နတ္ရြာစံေတာ္မူေလ၏။.

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၂၂

 &cdkif ordkif;

ျဗဟၼအံုေခါင္(ဘီစီ ၃၆၁၇ - ၃၅၆၂)

ခမည္းေတာ္ နတ္ရြာစံလြန္ေတာ္မူျပီးေနာက္ သားေတာ္ ျဗဟၼအံုေခါင္သည္ ဘီစီ ၃၆၁၄ ခုႏွစ္တြင္

မင္းခမ္းမင္းနားျဖင့္ ဘိသိက္ ဆင္ယင္က်င္းပေတာ္မူလွ်က္ ဖခမည္းေတာ္ ၏ အရိပ္အရာကို ဆက္ခံစိုးစံအုပ္

ခ်ဳပ္လွ်က္ မင္းျပဳေတာ္မူ၏။ ထိုျဗဟၼအံုေခါင္မင္းသည္ ႏွစ္ေပါင္း (၅၅) ႏွစ္တိုင္တိုင္ တိုင္သူျပည္သားတို ့အား

အုပ္ခ်ဳပ္ျပီးေနာက္ ဘီစီ ၃၅၆၂ တြင္ နတ္ရြာစံေတာ္မူေလ၏။

ျဗဟၼဒတၳ(ဘီစီ ၃၅၆၂ - ၃၄၇၆)

ဘီစီ ၃၅၆၂ တြင္ခမည္းေတာ္ ျဗဟၼအံုေခါင္မင္းၾကီး နတ္ရြာစံျပီးေနာက္ သားေတာ္ ျဗဟၼဒတၳမင္းသားသည္

ဖခမည္းေတာ္၏အရိပ္အရာျဖစ္ေသာ ရခိုင္ေရႊထီးနန္းကို ရာဇဘိသိက္မဂၤလာအခန္းအနား က်င္းပျပီး

မင္းျပဳေလ၏။ ထိုျဗဟၼဒတၳမင္းမင္းသားသည္ ရခိုင္ျပည္သူတို ့အား ႏွစ္ေပါင္း (၈၆)ႏွစ္အုပ္ခ်ဳပ္ျပီးေနာက္၊ ဘီစီ

၃၄၇၆ တြင္ နတ္ရြာစံေတာ္မူေလသည္။

ျဗဟၼမင္းေစာ ( ၃၄၇၆ - ၃၃၉၇)

ဘီစီ ၃၄၇၆ တြင္ ဖခမည္းေတာ္ ျဗဟၼဒတၳမင္းၾကီး နတ္ရြာစံျပီးေနာက္ သားေတာ္ ျဗဟၼမင္းေစာ

မင္းသားသည္ ဘိသိက္မဂၤလာအခန္းအနားျဖင့္ ရခိုင္ေရႊထီးနန္းကို ဘီစီ ၃၄၇၆ တြင္မင္းျပဳေတာ္မူေလသည္။

ထိုျဗဟၼမင္းေစာ မင္းသားသည္ ရခိုင္ျပည္သူတို ့အား ႏွစ္ေပါင္း (၇၉)ႏွစ္တိုင္ေအာင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ျပီး ဘီစီ ၃၃၉၇ တြင္

နတ္ရြာစံေတာ္မူေလ၏။

ျဗဟၼသုႏၵရ (ဘီစီ ၅၂၇၇ - ၅၂၀၂) မင္းၾကီးသည္ ေရွးေ၀သာလီျမိဳ ့ေတာ္မွ ေျပာင္းေရြ ့လာျပီး ၊

ငေခြးသင္းေတာင္ျမိဳ ့ကို စတင္တည္ေထာင္၍ သားစဥ္ေျမးဆက္ တည္ေထာင္လာၾကေသာ ျမိဳ ့မ်ားမွာ

ဂစၦပနဒီျမစ္၏ အေရွ ့ဘက္တြင္ (၉၉)ျမိဳ ့၊ အေနာက္ဘက္တြင္ (၉၉) ျမိဳ ့တည္ေထာင္စိုးစံခဲ ့ၾကသည္။

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၂၃

 &cdkif ordkif;

ျဗဟၼသိဒၶိ (ဘီစီ ၃၃၉၇ - ၃၃၂၆)

ဘီစီ ၃၃၉၇ တြင္ ဖခမည္းေတာ္ နတ္ရြာစံေတာ္မူျပီးလွ်င္ သားေတာ္ အိမ္ေရွ ့မင္းသားၾကီး ျဗဟၼသိဒၶိ

မင္းသည္ သီဒါဘိ မည္ေသာ မိဘုရားႏွင့္ ရာဇဘိေသက မဂၤလာအခန္းအနားျဖင့္ ဖခမည္းေတာ္ ျဗဟၼမင္းေစာႏွင့္

ဘိုးေလာင္းေတာ္၊ဘီေလာင္းေတာ္၊ အဇူအဇါတို ့၏ တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ ရခိုင္ေရႊထီးနန္း၌ ဘီစီ ၃၃၉၇ တြင္

မင္းျပဳေတာ္မူေလသည္။ ထိုမင္းသည္ ေ၀သာလီျမိဳ ့ေဟာင္းသို ့ ေျပာင္းေရြ ့ျပီး ထီးနန္းစိုက္စိုးစံေတာ္မူေလသည္။

ထိုသို ့စိုးစံေတာ္မူစဥ္အတြင္း ေတာတြင္းေန သားစိမ္းစား၊ ငါးစိမ္းစား လူရိုင္းမ်ား အလြန္ထၾကြေသာင္းက်န္း၏။

ထိုေတာတြင္းေန သားစိမ္းစား၊ ငါးစိမ္းစား၊ လူရိုင္းရန္ကို ႏွိမ္ႏွင္းရန္ ရခိုင္ေ၀သာလီျပည္ရွင္ ျဗဟၼသိဒၶိ မင္းသည္

ေနာက္လိုက္ေပါင္းတေထာင္ႏွင့္ ဆင္စီး၍ ထြက္ေတာ္မူေလရာ သားစိမ္းစား၊ ငါးစိမ္းစား၊ လူရိုင္းငဆဒၵန္သည္

လံုးပတ္သံုးထြာအရွည္ တဆယ့္ရွစ္ေတာင္ရွိေသာ သစ္သားၾကီးတေခ်ာင္းကို ကိုင္ေဆာင္လွ်က္ ဆင္အဟုန္

ကဲ့သို ့ တဟုန္တည္း ေျပးလႊတ္လိုက္ေလ၏။ ျဗဟၼသိဒၶိမင္း၏ ေနာက္လိုက္ေပါင္းအေျခြအရံ တေထာင္ (၁၀၀၀)

တို ့သည္ ပရမ္းပတာ ထြက္ေျပးၾကျပီး ျဗဟၼသိဒၶိမင္းအား ငဆဒၵန္က ဖမ္းဆီးသတ္ပစ္လိုက္ေလ ေသာေၾကာင့္

ရခိုင္ေ၀သာလီျပည္ရွင္ ျဗဟၼသိဒၶိ မင္းသည္ ထီးနန္းစံႏွစ္ (၇၂) ဘီစီ ၃၃၂၆ ႏွစ္တြင္ နတ္ရြာစံ ကန္ေတာ္ကုန္

ရေလ၏။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ရခိုင္ေ၀သာလီျပည္ရွင္ ျဗဟၼသိဒၶိမင္းမွာ မိဘုရား သီဒါဘိ ႏွင့္ သမီးေတာ္ ရုစိတမာလာ

တို ့ က်န္ခဲ ့ျပီး အဥၥနေဒ၀ီမိဘုရားၾကီးႏွင့္ ပုေရာဟိတ္ ျဗဟၼဏရာဇာမင္းၾကီးတို ့တည္ေထာင္ခဲ ့ေသာ ရခိုင္

ေ၀သာလီမင္းဆက္ ျပတ္ရေလေတာ့၏။

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၂၄

 &cdkif ordkif;

ရခိုင္ ဘုရင္မင္းျမတ္မ်ားတည္ေထာင္ခဲ့သည္ ျမိဳ ့မ်ား

ကစၦပနဒီ၏ အေရွ ့ဘက္ (၉၉)ျမိဳ ့

၁။ ဒြါရာ၀တီျမိဳ ့ ၂၅။ ေရႊပန္းေတာင္ျမိဳ ့

၂။ ပႏၷ၀တီျမိဳ ့ ၂၆။ ပဥၥာျမိဳ ့
၃။ သိဗၺလိျမိဳ ့ ၂၇။ ေက်ာက္ပန္းေတာင္းျမိဳ ့
၄။ မင္းသမီးျပင္ျမိဳ ့ ၂၈။ သီရိကုဋ္ျမိဳ ့
၅။ မင္းသားျပင္ျမိဳ ့ ၂၉။ ဓည၀တီျမိဳ ့
၆။ သက္တင္၀န္ျမိဳ ့ ၃၀။ ဆင္က်ံဴးျမိဳ ့
၇။ ဆင္ထုျမိဳ ့ ၃၁။ ကန္သံုးဆင့္ျမိဳ ့
၈။ ေျပာင္ေလာင္တိုင္ျမိဳ ့ ၃၂။ အဇၨ၀တီျမိဳ ့
၉။ တိုင္ခ်ိဳင္ျမိဳ ့ ၃၃။ သီရိမာ၀တီျမိဳ ့
၁၀။ ကာ၀န္ေတာင္ျမိဳ ့ ၃၄။ မလႅာယုျမစ္နား၌ရာဇၿဂိဳဟ္ျမိဳ ့
၁၁။ ကၽြန္းေပါင္ေလာင္ျမိဳ ့ ၃၅။ ရႏၶ၀တီျမိဳ ့
၁၂။ အင္းေခ်ာင္းျမိဳ ့ ၃၆။ ေသလာဂီရိျမစ္နား၌ေ၀သာလီျမိဳ ့
၁၃။ နႏြင္းေတာင္ျမိဳ ့ ၃၇။ ပဥၥ၀တီျမိဳ ့
၁၄။ ေသာက္ရွျပင္ျမိဳ ့ ၃၈။ သမၼာ၀တီျမိဳ ့
၁၅။ စည္ေဘာင္းေထာင္ျမိဳ ့ ၃၉။ က်စၦ၀တီျမိဳ ့
၁၆။ မူေလးေတာင္ျမိဳ ့ ၄၀။ ကုမၻ၀တီျမိဳ ့
၁၇။ ဂဂၤါျမိဳ ့ ၄၁။ ကရဏီသု၀ဏၰဂီရိျမိဳ ့
၁၈။ ေဒါင့္ျဖဴးေတာင္ျမိဳ ့ ၄၂။ ေၾကြျပင္ျမိဳ ့
၁၉။ ထီး၀န္ျမိဳ ့ ၄၃။ ေလညွင္းေတာင္ျမိဳ ့
၂၀။ မုဥၥရီျမိဳ ့ ၄၄။ ပါသီ၀ံျမိဳ ့
၂၁။ ေ၀ဠဳပဗၺတျမိဳ ့ ၄၅။ ခဥၥနာျမိဳ ့
၂၂။ ထင္းရွဴးေတာင္ျမိဳ ့ ၄၆။ သ၀င္ကိုင္းျမိဳ ့
၂၃။ ငန္ ့ေတာင္ျမိဳ ့ ၄၇။ ျပိဳင္တိုင္ျမိဳ ့
၂၄။ ေရခ်မ္းေတာင္ျမိဳ ့

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၂၅

 &cdkif ordkif;
၄၈။ ငေခြးေတာင္ျမိဳ ့ ၇၇။ ကရပဗၸတနန္းေတာင္ျမိဳ ့

၄၉။ ၀ါးရဲေတာင္ျမိဳ ့ ၇၈။ လွံရိုးပံုျမိဳ ့

၅၀။ ေဆးတန္းျမိဳ ့ ၇၉။ ေတာင္သံုးဆယ္ျမိဳ ့

၅၁။ ၾကက္သေရေတာင္ျမိဳ ့ ၈၀။ သရ မၻာန္ျမိဳ ့

၅၂။ စည္သဘင္ေတာင္ျမိဳ ့ ၈၁။ နဂါးေတာင္ျမိဳ ့

၅၃။ ငရံ ့ေခ်ာင္းျမိဳ ့ ၈၂။ တပင္တိုင္ျမိဳ ့

၅၄။ စမၻ၀က္ျမိဳ ့ ၈၃။ ေတာင္ျဖဴေတာင္ျမိဳ ့

၅၅။ ေပါင္းတူးေတာင္ျမိဳ ့ ၈၄။ နီလာေတာင္ျမိဳ ့

၅၆။ ျပိဳင္တိုင္ေတာင္ျဖဴျမိဳ ့ ၈၅။ ရို းေပၚ၌လြန္းေရာေတာင္ျမိဳ ့

၅၇။ ၾကမ္းသာျမိဳ ့ ၈၆။ ေတာင္ငူ၌ ဂုတ္ျမိဳ ့

၅၈။ သလြန္ေတာင္ျမိဳ ့ ၈၇။ လင္းဟုမ္းျမိဳ ့

၅၉။ ပိႏၷဲေခ်ာင္းျမိဳ ့ ၈၈။ ၀ါသုျမစ္နား၌ ကမိဗၺလာျမိဳ ့

၆၀။ ဆင္ျဖဴကၽြန္းျမိဳ ့ ၈၉။ သရက္ေတာင္ျမိဳ ့

၆၁။ ေထြးျပာျဖဴျမိဳ ့ ၉၀။ မုနိျမိဳ ့

၆၂။ ကာတန္ေတာင္ျမိဳ ့ ၉၁။ စစ္တလင္းျမိဳ ့

၆၃။ အမဗနဒီျမစ္နား၌ပုသင္တက္ျမိဳ ့ ၉၂။ ေက်ာက္လွီကားျမိဳ ့

၆၄။ ေသလာအိုင္ျမိဳ ့ ၉၃။ လက္မာယာျမိဳ ့

၆၅။ ရင္ခတ္တိမ္းျမိဳ ့ ၉၄။ မွန္ကူျမိဳ ့

၆၆။ စမၸါနဒီျမိဳ ့ ၉၅။ လင္းျမိဳ ့

၆၇။ ပရိန္းျမိဳ ့ ၉၆။ ေျမျမိဳ ့

၆၈။ မာန္ေအာင္ျမိဳ ့ ၉၇။ ေနရဥၥရာျမိဳ ့

၆၉။ ပန္းနံ ့သာျမိဳ ့ ၉၈။ ကုသာ၀တီျမိဳ ့

၇၀။ ကၽြန္းနံ ့သာျမိဳ ့ ၉၉။ ပိဗၺတျမိဳ ့

၇၁။ မဥၥျမိဳ ့

၇၂။ ကၽြန္းသာျမိဳ ့

၇၃။ ဆီမီးေတာင္ျမိဳ ့

၇၄။ လင္းလိုျမိဳ ့

၇၅။ သီတာကန္ျမိဳ ့

၇၆။ စမၸယ္ျမိဳ ့

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၂၆

 &cdkif ordkif;

ကစၦပနဒီျမိဳ ့ အေနာက္ဘက္(၉၉)ျမိဳ ့

၁။ က်ိန္းသရီျမိဳ ့ ၂၅။ ေလာရပါျမိဳ ့

၂။ ကုလားပန္းစင္ျမိဳ ့ ၂၆။ ပတၱနဂိုရ္ျမိဳ ့

၃။ ျပံဳမားျမိဳ ့ ၂၇။ ရမၼာပူရျမိဳ ့

၄။ က ႏၳမစၦိမာျမိဳ ့ ၂၈။ ေပါကၡရနဒီျမိဳ ့

၅။ ယင္ကရျမိဳ ့ ၂၉။ သမာ၀ါရျမိဳ ့

၆။ ဂဆဂၤလျမိဳ ့ ၃၀။ ေ၀လာပန္ေတာင္ျမိဳ ့

၇။ သႏၳလျမိဳ ့ ၃၁။ အဂၢရျမိဳ ့

၈။ ဂႏၶလရာဇ္ျမိဳ ့ ၃၂။ ငတန္သရဲျမိဳ ့

၉။ စည္းကူးထရာဇ္ျမိဳ ့ ၃၃။ မလႅာရာဇ္ျမိဳ ့

၁၀။ ေသာထာကာရာဇ္ျမိဳ ့ ၃၄။ ယကၡဂႏၶာျမိဳ ့

၁၁။ မဟာပဗၸတရာဇ္ျမိဳ ့ ၃၅။ သမၼာဂီရိျမိဳ ့

၁၂။ စူဠကရာဇ္ျမိဳ ့ ၃၆။ စႏၵဂီရိျမိဳ ့

၁၃။ ကလိဂၤရာဇ္ျမိဳ ့ ၃၇။ စတူရျမိဳ ့

၁၄။ ပဥၥလိဂၤရာဇ္ျမိဳ ့ ၃၈။ ပုလိႏၳရာဇ္ျမိဳ ့

၁၅။ ကပ္ပင္၀ါကူျမိဳ ့ ၃၉။ အ၀ႏၱိျမိဳ ့

၁၆။ စႏၵာသာရာဇ္ျမိဳ ့ ၄၀။ ေကာကာဂရာဇ္ျမိဳ ့

၁၇။ ပန္းခလာျမိဳ ့ ၄၁။ ဆားတလင္းျမိဳ ့

၁၈။ အဥၥနနဒီျမိဳ ့ ၄၂။ ခေမာင္းတုမ္းျမိဳ ့

၁၉။ မဥၥက၀တီျမိဳ ့ ၄၃။ သရက္အိုင္ျမိဳ ့

၂၀။ တဥၥရဥၥေပၚျမိဳ ့ ၄၄။ ၾကက္ေထာင္ျမိဳ ့

၂၁။ အဇၨတန္ျမိဳ ့ ၄၅။ ပန္းျပင္ျမိဳ ့

၂၂။ သု၀ဏၰဂီရိျမိဳ ့ ၄၆။ သပိတ္ေတာင္ျမိဳ ့

၂၃။ ေ၀ဠဳတရျမိဳ ့ ၄၇။ ယင္ေပါင္ေထာင္ျမိဳ ့

၂၄။ ပဋိခလာနဂရျမိဳ ့ ၄၈။ အင္ၾကင္းေထာင္ျမိဳ ့

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၂၇

 &cdkif ordkif;

၄၉။ ေရႊစႀကၤ ံျမိဳ ့ ၇၅။ ဘႏၱရာဇ္ျမိဳ ့

၅၀။ ဆင္ေသျမိဳ ့ ၇၆။ ကင္ပိအိုင္ျမိဳ ့
၅၁။ ဆဒၵန္အိုင္ျမိဳ ့ ၇၇။ မင္းတုန္းျမိဳ ့
၅၂။ သဇင္ကၽြန္းျမိဳ ့ ၇၈။ ေရးရိုပင္တိုင္ျမိဳ ့
၅၃။ စစ္တန္တင္ျမိဳ ့ ၇၉။ ေသမေသာက္ျမိဳ ့
၅၄။ သမက္ျမိဳ ့ ၈၀။ သားပ်ိဳငိုျမိဳ ့
၅၅။ ေယာကၡမျမိဳ ့ ၈၁။ ေက်ာက္တံခါးျမိဳ ့
၅၆။ ဆံထံုးဆြဲျမိဳ ့ ၈၂။ တရုပ္ကန္ျမိဳ ့
၅၇။ သလူေတာင္ျမိဳ ့ ၈၃။ ေခြးေသးျမိဳ ့
၅၈။ ထပ္ျမိဳ ့ ၈၄။ ၾသရမျမိဳ ့
၅၉။ ေတာင္ကၽြန္းျမိဳ ့ ၈၆။ ေ၀ရဥၥျမိဳ ့
၆၀။ ၾကက္ေတာေတာင္ျမိဳ ့ ၈၇။ တရုပ္ျမိဳ ့
၆၁။ ကာသုရျမိဳ ့ ၈၈။ သာယာျမိဳ ့
၆၂။ ေတာက္ဆံုျမိဳ ့ ၈၉။ မလႅာျမိဳ ့
၆၃။ တဲလမုေခ်ာင္းျမိဳ ့ ၉၀။ ေအာင္သာျမိဳ ့
၆၄။ ေပေကာက္ျမိဳ ့ ၉၁။ နီလာျပင္ျမိဳ ့
၆၅။ ေပးကၽြန္းျမိဳ ့ ၉၂။ ငၾကီးေတာင္ျမိဳ ့
၆၆။ ခေမာင္းဆိပ္ျမိဳ ့ ၉၃။ ဆင္ျဖဴေတာင္ျမိဳ ့
၆၇။ နီလာပန္းေတာင္းျမိဳ ့ ၉၄။ ေညာင္ေခ်ာင္းျမိဳ ့
၆၈။ ခဲလူျမိဳ ့ ၉၅။ စိန္ညင္းျပင္ျမိဳ ့
၆၉။ သူရနႏၵျမိဳ ့ ၉၆။ တိုင္စင္ျမိဳ ့
၇၀။ သမႏၱရာဇ္ျမိဳ ့ ၉၇။ နဂရ ျမိဳ ့
၇၁။ ၀ိတေကာျမိဳ ့ ၉၈။ ပ်ားသယူးျမိဳ ့
၇၂။ တံတိုင္းသင္ျမိဳ ့

၇၃။ ျခေသၤ့ေတာင္ျမိဳ ့ ဓည၀တီရာဇ၀င္သစ္က်မ္း၊ ဦးပ႑ိ၊

၇၄။ ျမင္းေသေတာင္ျမိဳ ့ ပဲခူးမင္းေက်ာင္းဆရာေတာ္၊ ၁၉၁၀

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၂၈

 &cdkif ordkif;

က်မ္းကိုး

၁။ ရခိုင္ရာဇ၀င္သစ္က်မ္း၊ အသွ်င္စႏၵမာလာလကၤာရ၊ ရမ္းျဗဲေတာင္ေက်ာင္းဆရာေတာ္ (၁၉၃၁)

၂။ ဓည၀တီရာဇ၀င္သစ္က်မ္း၊ အသွ်င္ပ႑ိတ၊ ပဲခူးမင္းေက်ာင္းဆရာေတာ္ (၁၉၁၀)

၃။ ရခိုင္နိုင္ငံသမိုင္းသစ္၊ ပိုးလွေအာင္ (၁၉၈၉)

၄။ သူ ့ကၽြန္မခံ သမိုင္းေပးတာ၀န္ တကၠသိုလ္ ေက်ာ္လင္းခိုင္ (၁၉၈၉)

၅။ ရခိုင့္ေရွးေဟာင္းျမိဳ ့ေတာ္မ်ား၊ ထြန္းေရႊခိုင္ စစ္ေတြေကာလိပ္ (၁၉၈၅ ေဖေဖၚ၀ါရီလ)

၆။ ရခိုင့္ယဥ္ေက်းမႈမ်ား အမွတ္ ၃ အသွ်င္စကၠိႏၵ၊ ရခိုင္ျပည္ ၁၉၉၄ မတ္လ။

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၂၉

 &cdkif ordkif;

New Historical Journal &cdkifordkif;opf*sme,f ၃၀