Professional Documents
Culture Documents
thuyt v thng tin bt cn xng (information asymmetry) ln u tin c cp n bi George Akerlof trong The Market for Lemons: Quality Uncertainty and the Market Mechanismvo nm 1970. Theo , thng tin bt cn xng xy ra khi m ngi bn sn phm bit nhiu thng tin hn ngi mua sn phm. Sau , l thuyt ny khng nh c tm quan trng ca n trong nn kinh t hc hin i bng gii Nobel kinh t 2001 c trao cho 3 nh kinh t hc ngi M nghin cu v l thuyt ny l George Akerlof, Michael Spence v Joseph Stiglitz. L thuyt ny nu ra hu qu tt yu ca thng tin bt cn xng l vic to ra s la chn bt li (adverse selection) v ri ro o c (moral hazard). Bng vic da trn c s nn tng ca nhng vn v thng tin bt cn xng cng vi cc gii php v c ch sng lc (screening) v c ch pht tn hiu (signaling), ti sn m bo (TSB) xut hin trong c s a ra quyt nh tn dng nh l mt gii php cho vn thng tin bt cn xng nh hng n hot ng tn dng, ng thi TSB cng gi vai tr l cng c sng lc loi khch hng, hn ch tn tht khi xy ra ri ro tn dng, ngn nga ri ro o c. T kho: Thng tin bt cn xng, ti sn m bo, hot ng tn dng, ri ro tn dng, ngn hng thng mi VN.
1. S cn thit ca nghin cu
Nghip v tn dng l mt trong nhng hot ng ch yu em li ngun li nhun cho cc NHTM, ngn hng s cp tn dng cho khch hng l cc t chc, c nhn di hnh thc: cho vay, chit khu, ti chit khu cng c chuyn nhng v giy t c gi khc, bo lnh, bao thanh ton,... Vic cp tn dng c da trn c s lng tin, s uy tn, hiu qu ca phng n kinh doanh. Th nhng, vi s thiu ht v thng tin trn th trng kinh t VN gy khng t tr ngi cho cc ngn hng khi thc hin quy trnh tn dng. Hin tng thng tin bt cn xng l mt tt yu, kh trnh khi trong cc giao dch kinh t v hin nhin c nh
hng rt ln i vi hot ng tn dng ti cc Ngn hng thng mi (NHTM) VN. Do , hn ch mt phn nh hng ca hin tng thng tin bt cn xng, mt phng php c in ang c p dng l: Ti sn m bo.
2. nh hng ca thng tin bt cn xng n hot ng tn dng
Hot ng tn dng ni chung hayhot ng cho vay ni ring u da trn c s lng tin do s phi chp nhn mt ri ro mang tnh tt yu, khng th loi tr hon ton l ri ro tn dng. Chnh v th, cc ngn hng a ra cc quy trnh nghim ngt cho vic cp cc
khon vay1. Quyt nh cho vay ca cc NHTM hin nay da trn cc c s sau: - H s php l, mc tn nhim ca khch hng, - Nng lc ti chnh, - Tnh hiu qu ca d n vay vn, - TSB vn vay. Theo , vn v TSB cng l mt trong cc yu t gp phn nn quyt nh cho vay. Nhng trong hot ng tn dng, vn thng tin bt cn xng xy ra khi m ngn hng lun l ngi c t thng tin hn khch hng i vay v d n u t, v khch hng, v mc ch s dng vn vay c
1. Tc gi ly cho vay lm i din cho hot ng tn dng v tnh cht ph bin ca hnh thc ny.
46
47
Vi cc vn nu trn, mt khi ngn hng khng th nhn vo nhng gi tr v hnh nh uy tn, thng hiu,v khng tin tng vo cc BCTC ca doanh nghip do s khng minh bch ca thng tin cn cao th vic n gin nht cho cc ngn hng chnh l dng TSB nh mt iu kin thit yu. Thng thng cc ngn hng nhn thy c 2 vai tr ca TSB: Th nht, ngun tr n ph gip ngn hng gim thiu tn tht mt khi khch hng khng cn kh nng thc hin cc ngha v tr n; th hai, gip nng cao thin ch tr n ca khch hng, ngn chn ri ro o c t pha khch hng v nu khch hng khng tr c n ng ngha vi vic b mt i TSB. Nhng cn mt vai tr khc na ca TSB cng rt hiu qu trong vic gip ngn hng nh gi, sng lc ra nhng khch hng tt, chnh l vic da vo thin ch ca khch hng v vic c mun t nguyn a ra TSB cho khon vay hay khng. Xavier Freixas, Jean-Charles Rochet (2008) trong Microeconomics of Banking a ra c s khoa hc cho vic xem TSB nh mt cng c sng lc nhng khch hng i vay. Khi mt d n u t thnh cng s em li mt khon li nhun = y v khi d n tht bi = 0. Tham s ri ro biu th cho xc sut tht bi ca d n u t. n gin ha vn
, chng ta ch chia khch hng i vay thnh 2 loi: c ri ro thp, L, v c ri ro cao, H (vi L<H). T l k (k = L, H) l t l loi khch hng vay trn tng tt c khch hng vay. Trong mt hp ng tn dng, ngn hng c th a ra ngh v TSB C v khon hon tr R (Ck, Rk) vi k = L, H. Nu d n tht bi, = 0 th ngn hng c th thanh l TSB, khi ngi vay s mt Ck, v ngn hng s nhn c Ck (vi < 1 do vic phi tn chi ph cho vic thanh l ti sn). Mc khc, nu d n thnh cng, = y th ngn hng s nhn c khon hon tr Rk v ngi vay s nhn c khon li nhun (y - Rk). Trong trng hp nu tt c cc quyn thng thuyt u tp trung trong tay ngn hng, ngn hng s a ra mt hp ng vi rng buc: (1 - k)(y - Rk) - k Ck = Uk (k = L, H) Vi Uk: l li ch ca ngi i vay Ta c m hnh sau:
Nu khng th quan st c bi ngn hng th hp ng s khng c s khc nhau v TSB (C = 0), c hai loi khch hng vay u s khng nh mnh l khch hng c ri ro thp v chn hp ng N. Khi khon hon tr trung bnh m ngn hng nhn c l (1 - )RL, vi RL l khon hon tr ti a ca khch hng vay c ri ro thp. RL = y - UL/(1- L ) Vi = L L + H H Trong trng hp ny, khch hng c ri ro cao s s dng mt thng tin vay mn bi v li ch m h k vng t c s cao hn do h ch phi tr cho ngn hng khon RL (nh hn thc t khon RH = y - UH/(1- H) m h phi tr trong trng hp nu vng mt loi khch hng c ri ro thp). Do , ngn hng mun khch hng c ri ro cao tr khon RH nn ngay lp tc a ra mt bn hp ng khc c thit k c bit cho khch hng c ri ro thp v i hi mt TSB l C v mt khon hon tr R sao cho: (1 - H)(y - RH) (1 - H)(y R) - HC, v (1 - L)(y - R) - LC UL
48
Ta s cUM UP nn khch hng c ri ro cao s thch chn hp ng M hn l hp ng P = (C, R), v khch hng c ri ro thp cng chp nhn hp ng mi do li ch m hp ng mi mang li cao hn. Vai tr ca TSB s th hin ch chnh l vic cho php s t la chn gia 2 loi khch hng. Khch hng s la chn gia 2 loi hp ng da trn vic tr li nh th no cho cu hi: Bn c mun t cc bng mt TSB C cho vic chc chn d n u t s khng tht bi v bn s c gim li sut?. Ch nhng khch hng c ri ro thp mi chp nhn nh cc nh th do h nm r tnh hnh ri ro ca chnh bn thn v thy rng vic vay c m bo em li nhiu li nhun hn khi d n thnh cng. V d nh vic chn gia hp ng M, Q theo m hnh trn,ngn hng s c th phn bit hai loi khch hng da theo hp ng h chn. Nu khch hng chn hp ng M, th ta c th phn loi khch hng ny vo nhm c ri ro cao v ngc li nu khch hng chn Q.
4. Kt lun
Tm li, c s a ra quyt
nh cho cp tn dng th nhm iu kin cn l h s php l, mc tn nhim ca khch hng, nng lc ti chnh, tnh hiu qu ca phng n, d n kinh doanh; cn TSB ch l iu kin b sung nhm gip sng lc nhm khch hng i vay, gim thiu ri ro tn dng, ngn nga cc ri ro o c xy ra v nng cao trch nhim, ngha v tr n ca khch hng vay. V nguyn l th TSB ch l th yu, th nhng thc t hin nay ti VN ang cho thy: chnh cc ngn hng ang bin ci th yu tr thnh mt iu kin rt quan trng trong cc quyt nh tn dng. Nu vic ny tip tc din ra th phi chng NHTM ti VN chnh l cc tim cm khng l? Vn ct li cn phi gii quyt hin nay chnh l vic minh bch thng tin trn th trng, hn ch thng tin bt cn xng, m iu ny cn phi c s hp tc gia Nh nc, cc NHTM v cc khch hng. Bn cnh vic hon thin v sit cht cc quy nh v cung cp v minh bch thng tin i vi cc doanh nghip, Nh nc cn khuyn khch vic thnh lp cc t chc kinh doanh v vic thu thp, cung cp, phn tch thng tin th trng v cc t chc xp
49