Professional Documents
Culture Documents
C
. h E = , h l hng s Plank
6,62.10
-27
erg.giy; v l tn s dao ng in t; C l tc nh sng 3.10
10
cm/giy. Sng in t c nng lng cao khi tn s cao hay bc sng ngn
- 0,005 -10 nm l vng tia X, nng lng rt cao
- 10- 200 nm l vng t ngoi xa b oxi, hi nc, polime, thu tinh hp th.
- 200-800 nm phng php quang ph nguyn t v phn t.
- 400 800 nm gi l vng kh kin v mt ngi ta cm nhn c.
- 800 2500 nm c gi l vng hng ngoi gn, t c dng trong phn
tch nh lng nhng c dng nhiu phn tch cu trc.
Trong quang ph hp th dng s sng v (cm
1
), n l s bc sng trong 1
cm. Nh vy v = 1(cm) hay v (nm) = 10
7
.
Suy ra: v (cm
1
) =
) nm (
10
7
(nm) =
10
7
v( ) cm
1
1.I CNG V PHNG PHP PHN TCH QUANG HC
1.2 S BIN I NNG LNG KHI SNG IN T TC DNG VI VT CHT
1.2.1 Cc kiu bin i nng lng
Khi photon ca tia sng i qua ht nguyn t c kh nng hp th (ph hp v nng
lng), nng lng ca photon truyn cho ht c bn lm cho chng tr thnh trng
thi kch thch. Tuy nhin trng thi ny khng bn, khong 10
-6
- 10
-9
giy, n nhanh
chng tr v trng thi c mc nng lng thp hn hoc mc c bn v gii to nng
lng di 3 dng ch yu sau:
1. Bin i ha hc ca cht ( th d chuyn ho Fe
3+
thnh Fe
2+
).
2. Gii phng nng lng di dng nh sng (hunh quang)
3. Bin i nng lng thnh chuyn ng quay, dao ng ca nguyn t, chuyn
dch electron ln mc nng lng mi v cui cng l gii phng nhit.
Cc bin i trn tu thuc cht hp th v nng lng nh sng kch thch, tuy
nhin hai dng bin i sau c s dng nhiu trong phn tch.
1.I CNG V PHNG PHP PHN TCH QUANG HC
1.2 S BIN I NNG LNG KHI SNG IN T TC DNG VI VT CHT
Trng hp th nht, s bin i ho hc xy ra c th
lm tng hoc gim s oxi ho ca cht b tc ng.
Trng hp th hai khi b kch thch, electron nhy ln
mc nng lng cao hn v trng thi ny vi thi gian
rt ngn, khi tr li trng thi mc nng lng thp hn,
nng lng gii to di dng nh sng, cn gi l nh ng
th cp. Do nng lng b mt mt phn do bin thnh
nhit nn nh sng th cp c bc sng di hn so vi
nh sng kch thch.
1.I CNG V PHNG PHP PHN TCH QUANG HC
1.2 S BIN I NNG LNG KHI SNG IN T TC DNG VI VT CHT
Nng lng bin i thnh nhit nng
Khi cc phn t nhn nng lng t sng in t, phn t chuyn ln mc nng
lng mi, trng thi ny khng bn, nng lng c chuyn ha vi ba dng nng:
- Phn t quay xung quanh cc trc khc nhau.
- Nguyn t hoc nhm nguyn t trong phn t dao ng tng i vi nhau.
- Cc electron trong h chuyn dch ln cc orbital khng lin kt.
C ba trng hp ny nng lng nhn c nh ch yu l cc sng UV-VIS. Cc
electron trong phn t c chia lm 4 loi:
- Electron cc qu o bn, khng tham gia lin kt, khng hp th UV.
- Cc electron ha tr tham gia lin kt, loi ny cn nng lng cao mi kch thch
c, thng l vng t ngoi nn c kh nng hp th UV.
- Cc electron t do khng tham gia lin kt, th d cc cp e ca N, O, S. cc
electron ny rt d kch thch.
Loi cui cng l cc electron tham gia lin kt t, loi ny cng rt d b kch thch n
t*.Cc th d v chuyn dch electron trong phn t foocmadehit: HCHO:
= C = O = C
+
O
-
y l kiu chuyn dch t t* v e
-
t do t*.
1.I CNG V PHNG PHP PHN TCH QUANG HC
S bin i nng lng to ph hp th phn t UV-VIS.
Khi chm sng (photon) c nng lng thch hp nm trong vng sng 190 - 800 nm
chiu vo, phn t nhn nng lng, tr thnh trng thi kch thch. Nng lng tng E(ts) ca
chm sng m phn t nhn c cui cng bin thnh nhit nng nhng c 3 dng
chuyn ha:
E(ts) = E(e) + E(d) + E(q)
E(e) l dng chuyn mc cc electron: Trong phn t, cc in t tham gia vo lin kt
trong cc lin kt o, t, ngoi ra cn c cc i in t khng lin kt (n), s hp th nng lng
ca chm sng v n chuyn ln trng thi nng lng cao Em. Khi phn t cht b kch thch
nh th, n c s chuyn mc nng lng: o o* ; t t* ; n o * hay n t *
Ed v Eq: l nng lng quay v dao ng ca nguyn t trong phn t. N c hnh
thnh khi phn t ca cht nhn nng lng bi chm sng kch thch, tuy nhin do nng lng
thp nn tc ng ca n ch lm quay hoc dao ng cc nguyn t quanh v tr cn bng.
Sau khi cht hp th, ta o phn cn li ca chm sng chiu vo ban u to ra ph
hp th quang phn t ca cht. V th ph loi ny c gi l quang ph hp th phn t UV-
VIS.
1.I CNG V PHNG PHP PHN TCH QUANG HC
1.2 S BIN I NNG LNG KHI SNG IN T TC DNG VI VT CHT
a nguyn t sang trng thi kch thch, mt yu cu bt buc l n phi
dng kh hay th kh.
Mu ban u c th rn hay lng, tuy nhin sau khi chun b mu, chng dng
lng. Qu trnh ha hi lm n chuyn sang rn ri kh, do : M(r) + E M(k).
Khi kch thch M(k) bng ngun nng lng Em, c hai kh nng:
1. Nng lng Em khng ph hp, nguyn t khng hp th Em, tng tc n hi
v khng sinh ph.
2. Nng lng Em ph hp, nguyn t s hp th nng lng Em v nhy ln mc
nng lng cao, va chm khng n hi. C s trao i nng lng (cho- nhn),
nguyn t b kch thch ln trng thi M(k)* v sau pht ra cc tia pht x, di
dng hv, l ph pht x ca nguyn t.
Mu (M) M(k)
Em + M(k) M(k)*
M(k)* M(k)o + E(hv) Ph AES ca M
1.I CNG V PHNG PHP PHN TCH QUANG HC
S bin i nng lng to ph pht x nguyn t.
1.2 S BIN I NNG LNG KHI SNG IN T TC DNG VI VT CHT
a nguyn t t trng thi c bn th rn v th kh, M(r) + E M(k)
ri chiu vo m hi 1 chm sng kch thch c xc nh, c hai trng
hp:
1. Nng lng E ca chm sng khng ph hp, nguyn t khng hp th E,
tng tc n hi, khng c ph.
2. Nng lng E ca chm sng ph hp, nguyn t hp th nng lng E ca
tia v nhy ln mc nng lng cao. Va chm khng n hi xy ra v c s
trao i nng lng, E(hv) + Mo(k) M(k)*. l qu trnh hp th nng
lng E ca nguyn t, v n t mc Ecb Em. Khi o phn cn li ca chm
sng kch thch, thu c ph gi l Ph hp th nguyn t. Ph hp th
nguyn t c tnh cht sau:
+ S tng tc ca nng lng ca chm sng n sc nht nh vi vt cht
th kh, l cc nguyn t t do ca kim loi mc nng lng c bn Eo.
+ Xy ra i vi cc vch ph c trng v nhy ca cc nguyn t.
1.I CNG V PHNG PHP PHN TCH QUANG HC
1.2 S BIN I NNG LNG KHI SNG IN T TC DNG VI VT CHT
S bin i nng lng to ph hp th nguyn t.
Cc phng php phn tch quang hc
CC PHNG PHP PHN TCH
QUANG HC
CC PHNG PHP PHN TCH
QUANG PH NGUYN T
CC PHNG PHP PHN TCH
QUANG PH PHN T
PP HP TH
PHNNT
UV-VIS
PP
HUNH
QUANG
CC PP KHC
(HNG NGOI,
PHN CC,
KHC X,
C,
PP QUANG PH
PHT X NT
PP QUANG PH
HP TH NT
1.I CNG V PHNG PHP PHN TCH QUANG HC
Cc phng php khc
1. Phng php khc x, da trn php o chit xut ca cht nghin cu;
2. Phng php phn cc, da trn s nghin cu gc quay ca mt phng nh sng
phn cc;
3. Phng php ph hng ngoi, nghin cu s hp th bc x hng ngoi ca cht
phn tch nh lng v nh tnh.
4. Phng php ph tia X, nghin cu s nhiu x (ch yu) ca tia X khi chiu vo
mu nhm nh tnh v nh lng.
5. Phng php ph Raman, nghin cu ph tn x ca chm sng ti c bc sng
xc nh trong vng nhn thy khi chiu vo cht phn tch dung dch, thng
gc 90
o
so vi tia ti sau khi loi chm sng hunh quang ...
Nhng phng php ny c s dng khng nhng nh tnh v nh lng
m cn nghin cu cu trc ca cht.
1.I CNG V PHNG PHP PHN TCH QUANG HC
1.4 I CNG V CC THIT B PHN TCH QUANG
HC
- Nhm cc thit b quang phn t, l cc thit b phn tch cht trng thi
phn t. Nhm ny gm cc my o: + My quang ph hp th phn t UV-
VIS; + My o hunh quang phn t; + My hng ngoi; + My o khc x
c im chung ca cc thit b ny l s dng sng in t nghin cu mu
trng thi phn t dng lng hoc rn. Cc my o c ba phn chc nng c
bn: Ngun pht sng in t; Phn gii ph; X l tn hiu
- Nhm cc thit b quang nguyn t, l cc thit b nghin cu cc cht phn
tch trng thi nguyn t. Nhm ny gm cc my o:
+ My quang ph pht x nguyn t
+ My quang ph hp th nguyn t
+ My hunh quang nguyn t hay c th gi pht x hunh quang nguyn t.
1.I CNG V PHNG PHP PHN TCH QUANG HC
Thit b phn gii ph trong cc my o quang
a) Phn gii ph bng lng knh
Hnh 2.9 Phn gii ph bng lng knh
Lng knh ABC c chit sut n, khc vi chit sut ca mi trng. Khi chiu chm sng c bc
sng v gc ti o vo lng knh c chit sut n, tia l c gc lch | i qua lng knh. D l gc
lch gia tia ti v tia l ra khi lng knh.
Cng thc c trng cho lng knh l:
2
A
n.sin
2
D A
Sin =
+
v
(A/2) sin n 1
2sin(A/2)
.
d
dn
d
dD
2 2
=
Nu gc A l 60
o
th tn sc gc c
th tnh theo cng thc:
) n (1
2
.
d
dn
d
dD
2
=
1.I CNG V PHNG PHP PHN TCH QUANG HC
1.4 I CNG V CC THIT B PHN TCH QUANG HC
b) Phn gii ph bng cch t.
Cch t c hai loi l phn x v truyn qua. Cch t phn x c ch to bng
tm nhm phng hoc lm, khc rt nhiu cc rnh nh song song (650-3600 vch trn
1mm). bo v cch t sau khi to rnh, ngi ta ph mt lp mng SiO
2
.
Hnh 2.10 Cch t phn gii ph
Cch t c iu ch nh vy ging nhng khe hp c nm. Khi chiu chm
sng in t vo cch t, gp nhng khe hp c nm xy ra hin tng nhiu x. Ty
thuc vo rng ca khe hp v ty thuc vo bc sng ca tia ti, gc phn x r c
gi tr khc nhau theo biu thc:
d
m
Sinr = trong r l gc phn x, d l
rng khe hp trn cch t, l bc sng ti
(cm), m l bc nhiu x, l cc s nguyn.
Thit b phn gii ph
1.I CNG V PHNG PHP PHN TCH QUANG HC
Thit b khuch i, nhn quang in (photomultiplier tube)
Thit b dng ng, c chc nng chuyn tn hiu quang (h) thnh tn hiu
in, ng thi khuch i tn hiu ln c th t hng triu ln.
Tn hiu quang hc l nhng photon i
vo nhn quang in c chuyn
thnh electron. Cc cc 2,3,4,5,6
thng l cc kim loi kim, c th
cc sau cao hn cc trc tng tc
cho e. Nhng thit b hin nay c th
nhn 10
7
electron cho mi photon
Hnh 2.11 Thit b nhn quang in
1.I CNG V PHNG PHP PHN TCH QUANG HC
2.1 NH LUT BOUGHE - LAMBE BEER (nh lut Beer)
Chiu mt chm sng c bc sng xc nh i qua b lp dung dch. Do hp
th, sau mi lp dung dch, nh sng gim i n ln. Gi cng nh sng ban u l
I
o
, sau khi i qua lp th nht l I
1
ta c:
n
I
I
o
1
= . Khi i qua lp th hai, nh sng
gim i n
2
ln, ta c
2
o
2
n
I
I = , tip tc vi b lp ta c I
n
I
I
b
o
n
= = hay
b o
n
I
I
=
Ly logarit hai v, ta c: log
I
I
o
= b.log n = k b. i lng log
I
I
o
ta gi l hp th
quang A, k l h s, ta c: A= k.b (2.1)
Hnh 2.1
a)Cuvet cha dung dch hp th
quang
b) Hai cuvet cng cha mt lng
cht mu c quan st t trn xung
2.PHNG PHP QUANG PH HP TH PHN T UV-VIS
CHNG 2 PHNG PHP QUANG PH HP TH PHN T UV-VIS
- Ly hai lng cht mu bng nhau, cng loi, ha tan trong cuvet, c th quan st dung dch
t trn xung. cng loi, dung dch mt c chiu cao h1, dung dch 2 c chiu cao h2; h1>h2.
Nh vy, nng dung dch 1 nh hn dung dch 2, ta c: K C
1
b
1
= K C
2
b
2
- Tin hnh vi nng dung dch C
1
nh hn C
2
n ln, tuy nhin s lp cht mu li tng n ln
nn tch s K.C.b khng i.
- Khi thay dung dch th hai bng cht mu khc, sao cho hai dung dch 1 v 2 c cng nng ,
v s lp cht mu, C
1
= C
2
v b
1
= b
2
. Tuy nhin, lc ny K
1
khc K
2
cho nn hp th
quang khc nhau, ta c phng trnh:
K
1
C b = K
2
C b (2.2)
Nh vy hp th quang ca mt cht mu ph thuc vo:
- Bn cht ca cht mu vi h s K tng ng
- Nng cht mu, C
- Chiu dy lp hp th, b
Kt hp c (2.1) v (2.2), h s k trong 2.1 l hng s ph thuc c hai yu t: nng v bn cht
ca cht, ta c phng trnh: A=bC
2.PHNG PHP QUANG PH HP TH PHN T UV-VIS
2.2 TNH CHT CA H S HP TH PHN T, c
Trong biu thc A = cbC, nu C c biu din bng mol/l v b tnh bng
cm th c l h s hp th phn t gam. Biu thc trn cho thy c c gi tr bng A
khi dung dch c nng bng 1M o vi cuvt c b dy b = 1cm.
- H s hp th phn t gam c c trng cho bn cht hp th nh sng v
khng ph thuc vo th tch dung dch, b dy lp dung dch v ch ph thuc vo
ca dng sng ti (I
0
). Do i lng c thng c coi l tiu chun khch
quan quan trng nht nh gi nhy ca php nh lng trc quang, c =f().
- Th nguyn ca c:
Ta c: c =
A
bC
(2.4)
c =
l) b(cm).C(M/
A
= l /cm
-1
M
1
2.PHNG PHP QUANG PH HP TH PHN T UV-VIS
2.3 TNH CHT CA HP TH QUNG A V H QU
2.3.1 Cc tnh cht
a) Ph hp th quang A ph thuc bc sng ca nh sng ti.
Chiu chm sng c bc sng khc nhau i qua dung dch hp th, hp th
ca dung dch ph thuc nhiu vo bc sng (thay i bc sng).
Chiu cc chm sng c bc sng thay i mt cch lin tc t bc sng di n
bc sng ngn hn (hoc ngc li), cn gi l qut ph, ta thu c ph hp th l
nhng di lin tc, c nhng cc i hp th, cc v tr
max
khc nhau tu thuc
cht phn tch (hnh 2.1).
Hnh 2.1
Ph hp th quang ph
thuc bc sng
e
l
(nm)
l max
e max
2.PHNG PHP QUANG PH HP TH PHN T UV-VIS
b) hp th quang A ph thuc nng cht
Lp dy chun cht hp th quang c nng khc nhau trong iu kin
ph hp v chiu chm sng c bc sng c nh ng vi cc i ca ph hp
th cht mu qua dung dch, ta thu c mt dy s liu v hp th quang ca
cc dung dch, v vo th, ta thu c ng chun biu din s ph thuc
hp th quang vo nng cht, A=f(C).
Hinh2.2. ng chun biu din s ph thuc A vo nng C.
C Cx
Ax
A
2.PHNG PHP QUANG PH HP TH PHN T UV-VIS
2.3 TNH CHT CA HP TH QUNG A V H QU
d) hp th quang A c tnh cht cng tnh
Nu dung dch c nhiu cht hp th, hp th quang ca dung dch mt
bc sng nht nh l tng cc hp th quang thnh phn (hnh 2.3):
A= c
1
C
1
b + c
2
C
2
b ++ c
n
C
n
b
2.3.2 Bit c v A
max
ring c th xc nh ng thi nng hai cht trong dd
Hai cht P v Q c hai cc i hp th ti hai bc sng
1max
v
2max
o hp th quang ti hai bc sng trn, thu c hai i lng hp th A
1
v A
2
,
trong A
1
v A
2
u l tng ca cc i lng hp th thnh phn ti mi bc sng
2.PHNG PHP QUANG PH HP TH PHN T UV-VIS
2.3 TNH CHT CA HP TH QUANG A V H QU
Th d 1.2: P v Q to phc vi thuc th X, to thnh PX v QX c hai cc i hp
th 400nm v 500 nm, c tng ng vi mi nguyn t nh sau:
400 nm 500 nm
c ca phc PX 1.10
4
l /cm
-1
M
1
1.10
3
l /cm
-1
M
1
c ca phc QX 1.10
3
l /cm
-1
M
1
1.10
4
l /cm
-1
M
1
Ho tan hon ton 0,10g mu, thm cht che v thuc th ri nh mc n 100
ml. o hp th quang (A) hai bc sng 400 nm v 500 nm, c cc s liu sau:
A
400
= 1.10
4
C
P
+ 1.10
3
C
Q
= 0,500 (2.5)
A
500
= 1.10
3
C
P
+ 1.10
4
C
Q
= 0,300 (2.6)
Tnh hm lng P, Q trong mu bit M
P
= 65, M
Q
= 60.
Gii: Nhn hai v ca phng trnh (2.6) vi 10 ta c
1.10
4
C
P
+ 1.10
3
C
Q
= 0,500
1.10
4
C
P
+ 10.10
4
C
Q
= 3,00
Ly 2 tr 1 ta c 9,9.10
4
C
Q
= 2.50
Tnh c C
Q
=
4
10 . 9 , 9
50 , 2
=2,525.10
-5
M %Q = % 00152 , 0
1 , 0 1000
. 100 . 60 . 10 . 525 , 2
5
=
x
C
P
= 4,75.10
-5
M/l %P = % 00308 , 0
1 , 0 1000
. 100 . 65 . 10 . 75 , 4
5
=
x
2.PHNG PHP QUANG PH HP TH PHN T UV-VIS
MI LIN H
GIA TRUYN QUA T V HP TH A
truyn qua c nh ngha,
o
I
I
T = ;
T
1
log A =
-logT =
0
I
log .C.b
I
= hay
Cb
10 T
=
2.PHNG PHP QUANG PH HP TH PHN T UV-VIS
2.3.3 Mi lin h gia hp th quang (A) v truyn qua (T)
Th d 1.4 Mt mu dung dch cha trong cuvet 1cm o truyn
qua t 80% nh sng mt bc sng nht nh. Nu hp th
quang ca cht ny cng bc sng l 2,0 th nng cht l
bao nhiu.
Gii: truyn qua l 0,8 hay phn trm truyn qua t 80% nn
T=0,8. Theo nh ngha: log T = - .b.C hay log 1/T = .b.C, vy
theo u bi ta c
Log 1/T = 2,0 cm
-1
mol
-1
.l .1 cm.C
Log 1/0,8 = log 1,25 = 2 mol
-1
l.C
C = 0,10/2,0 = 0,05M/l
2.PHNG PHP QUANG PH HP TH PHN T UV-VIS
2.4 NHNG SAI LCH CA NH LUT BEER
2.4.1 Nhng du hiu
hp th quang A l hm bc nht ca bc sng, nng C v chiu
dy lp dung dch o b: A = f(, C, b). Khi c nh iu kin o v bc sng, v
chiu dy lp dung dch (thng o vi cuvet 1cm) th A=f(C), y l s ph
thuc tuyn tnh (hnh 2.2). Khi s ph thuc ny khng tuyn tnh iu c
ngha l c s sai lch. y l du hiu th nht v s sai lch khi nh lut
Beer.
Du hiu th hai l ph hp th ca dung dch cht hp th quang nhng
nng khc nhau phi c cc i cng mt bc sng (cc iu kin khc
nh pH, thnh phn dung ging nhau). Cc dung dch c thnh phn ging nhau
tr cht hp th quang c thnh phn khc nhau nhng cc i hp th lch nhau
th y cng l du hiu ca s khng tun theo nh lut Beer.
2.PHNG PHP QUANG PH HP TH PHN T UV-VIS
a) Do nh sng khng n sc
Khi nh sng khng n sc chiu qua cht hp th quang,
c ngha dng sng ti c nhiu tia sng vi cc bc sng khc
nhau, cht phn tch ch hp th mt s tia sng nht nh, t l
hp th khng ng u. Khi tng nng cht phn tch, mt s
tia sng c th b hp th hon ton trong khi mt s tia sng
vn b hp th t, thm ch khng hp th. Kt qu l thu c
ng biu din khng tng tuyn tnh v hp th quang theo
nng (do cc tia sng khng b hp th c cng i ra (I)
khng gim khi tng nng )
2.PHNG PHP QUANG PH HP TH PHN T UV-VIS
2.4.2 NHNG NGUYN NHN SAI LCH CA NH LUT BEER
2.4.2 NHNG NGUYN NHN SAI LCH CA NH LUT BEER
b) Cht hp th quang c thnh phn thay i
1. Cht hp th quang khng bn, thnh phn thay i khi pha long dung dch
Gi o l phn ly ca phc mu MX, phng trnh phn ly nh sau:
MX M + X
(1-o)C oC oC Hng s phn ly K l
K =
[MX]
[M][X]
= o
2
C
o 1
1
K = o
2
C o =
C
K
(cha pha long) (2.7)
Pha long n ln o
n
=
n / C
K
=
C
nK
; S = o
n
o
1
= 1) n .(
C
K
C
K
sai lch S t l thun vi K v n , t l nghch vi C .(hnh 2.4).
trnh s phn ly ca phc MX, nng thuc th X cao, o
n
= o
1
, S =0.
S
Hnh2.4
S ph thuc ca sai lch S
vo t l
C
K
2.PHNG PHP QUANG PH HP TH PHN T UV-VIS
nh hng ca ion H
+
(pH) ti s hnh thnh phc mu.
a s cc thuc th dng trong phn tch ph hp th phn t l nhng
mui ca axit hay baz:
M + HX MX + H
+
Khi tng hoc gim nng H
+
, u lm cn bng to MX thay i.
Trng hp pH cao, kim loi M c th b thu phn v kt ta, mt khc X
trng thi X
-
, nh vy, phc c th trang thi a phi t (th d phc Fe(III)-
salixilic pH 1-3 hnh thnh phc 1:1 FeSal
+
c mu tm, khi tng pH ln 4, mt
na phc c 2 phi t, FeSal
2
-
c mu ; n pH 9, phc chuyn sang dng 3
phi t, FeSal
3
c mu vng).
Trng hp nng H
+
cao, pH thp, HX tn ti nhiu, MX cng hnh thnh t.
Ngi phn tch cn chn ra pH ph hp cho vic hnh thnh phc mu va m
bo phc MX hnh thnh tt, chnh xc v lp li cao.
2.PHNG PHP QUANG PH HP TH PHN T UV-VIS
2.4.2 NHNG NGUYN NHN SAI LCH CA NH LUT BEER
3 nh hng ca cc cu t l
a) Cc cu t l l cation
K hiu cu t l l ion kim loi M, n cng tc dng vi
thuc th X to hp cht mu MX tng t MX. Nh vy, hp
cht ny cng hp th quang, lm sai lch kt qu o v pha
dng. trnh hin tng ny, phi chn thuc th X c hng
s bn vi M cao hn vi M (hng s bn ln hn 10
4
ln th
khng nh hng). Trng hp thuc th l anion ca axit yu,
cn s dng nng H
+
lm phng tin che.
2.PHNG PHP QUANG PH HP TH PHN T UV-VIS
2.4.2 NHNG NGUYN NHN SAI LCH CA NH LUT BEER
Th d 1.6 Tnh pH cn thit xc nh Fe
3+
bng phng php quang ph hp th
phn t UV-VIS vi thuc th axit salixilic (H
2
Sal) 10
-2
M khi c mt Cu
2+
. Cho hng
s phn ly H
2
Sal l 10
-16
, hng s phn ly ca Fe(Sal)
2+
l 10
-16
, ca Cu(Sal) l 1.10
-12
.
Gii: Phn ly ca Fe(Sal)
2+
l Fe(Sal)
+
=Fe
3+
+Sal
2-
; K
PL
=
] [Fe(Sal)
] ][Sal [Fe
2
2 3
+
+
=10
-16
Cu(Sal)=Cu
2+
+Sal
2-
; K
PL
=
[Cu(Sal)]
] ][Sal [Cu
2 2 +
=10
-12
Khi 99% Fe
3+
to phc tc l
100
1
] [Fe(Sal)
] [Fe
3
=
+
+
=
] [Sal
K
2
Pl
[Sal
2-
] = 100K
PL
Khi Cu
2+
to phc 1% tc l
1
100
[Cu(Sal)]
] [Cu
2
=
+
=
] [Sal
K'
2
PL
[Sal
2-
] =
100
K'
PL
T y rt ra K
PL
=
10
-4
K
PL
hay ni
cch khc l 2 hng s phn ly phi hn nhau 10
4
ln v [Sal
2-
] =
PL PL
.K' K = 10
-14
.
Mt khc: H
2
Sal = 2H
+
+ Sal
2-
; K
PL
=
16
2
2 2
10
Sal] [H
] [Sal ] [H
+
=
[H
+
]
2
= 10
-16
4
14
2
16
2
2
10
10
10
10
] [Sal
Sal] [H
= = pH = 2
2.PHNG PHP QUANG PH HP TH PHN T UV-VIS
b) Cu t l l anion,
Khi c cc anion (A) phn ng vi kim loi M cn phn tch, n
lm cho phc mu MX hnh thnh khng hon ton, i khi nu nng
anion l ln, bn th phc MX khng hnh thnh. loi tr nh hng
ca cc anion c 3 kh nng chnh:
+ Chn thuc th X to phc tt vi M (c th p dng c k thut
che, pH) phc MA khng hnh thnh.
+ Thm vo dung dch cht chun mt lng anion l tng ng.
Trng hp ny nh hng ca cu t l n cht phn tch v cht chun
l nh nhau, kt qu o c so snh vi nng cht c trong mu
chun, t tnh ra nng ca n.
+ Tch loi cc anion trc khi cho thuc th X vo mu.
2.PHNG PHP QUANG PH HP TH PHN T UV-VIS
2.4.2 NHNG NGUYN NHN SAI LCH CA NH LUT BEER
2.4 CC PHNG PHP NH LNG
x
st
st
x
st
st
x
x
.A
A
C
C
A
C
A
C
= =
x
st
st
x
.A
A
C
C =
tg
h
C
.tg C A
x
x
x x
=
=
C
x
x
x
x
C
A
.
A
A
C
C
A
= =
CHUN 1 IM CHUN NHIU IM ( CHUN) THM CHUN
2.PHNG PHP QUANG PH HP TH PHN T UV-VIS
2.5 THIT B QUANG PH HP TH PHN T UV-VIS
2.5.1 S my quang ph hp th phn t UV-VI S
Hnh 2.8 S my UV-VIS
1. Ngun sng 5. Cuvet mu
2. B phn n sc 6 Dung dch so snh
3, Bn gng 7,8 T bo Quang- in
4 Gng 9 X l tn hiu
2.PHNG PHP QUANG PH HP TH PHN T UV-VIS
3.1 NH LUT V QUANG PH PHT X NT, NGUYN NHN XUT HIN QUANG PH
3. PHNG PHP QUANG PH PHT X NGUYN T
- Bnh thng, NT trng thi c bn. C nng lng kch thch m
hi nguyn t th chng chuyn ln trng thi kch thch.
- Trng thi kch thch rt ngn c 10
8
giy chng tr v trng thi ban
u, gii to ra nng lng dng bc x gi l ph pht x nguyn t.
- Cng vch ph, I v s nguyn t N trong plasma lin h =ptr
Schaibe Lomakin: I = KN. Trong N l s nguyn t trong plasma
lin h vi nng C ca cht phn tch bng biu thc sau: N =
K
a
C
b
trong , K
a
l hng s thc nghim. C < C
o
l nng ngng
th b =1. Ta c Schaibe Lomakin
I = aC
b
trong : a hng s thc nghim, ph thuc vo cc iu kin nguyn
t ho mu. C nng cht phn tch. b hng s thc nghim.
3.2 QU TRNH TO PH PHT X NGUYN T
3. PHNG PHP QUANG PH PHT X NGUYN T
3. PHNG PHP QUANG PH PHT X NGUYN T
3.2.1 S my quang ph pht x nguyn t
Hnh 3.1 S my quang ph pht x nguyn t
1 Ngn la kch thch ph 2- Thu knh 3- Khe o
4- Cch t to tia n sc 5- X l tn hiu
Ngun kch
thch quang ph
Nguyn t ho v
kch thch quang ph
Ho hi
mu
Phn gii
ph
Khuch i
v ghi ph
3.3 THIT B QUANG PH PHT X NGUYN T
N NGUYN T HA NGN LA (Burner-Perkin-Elmer)
3.3 THIT B QUANG PH PHT X NGUYN T
3. PHNG PHP QUANG PH PHT X NGUYN T
NGUN
KCH
THCH
QUANG
PH
PHT
X - ICP
3. PHNG PHP QUANG PH PHT X NGUYN T
CC THIT B KHC
H quang hc
B phn cch t chn tia n sc c trng
cho nguyn t phn tch c cu to v tnh cht
hon ton tng t cc cch t trong cc my
quang khc (UV-VIS, AAS)
H in t
H iu khin, Nhn Quang - in, h tch phn,
x l s liu, np mu ... l cc b phn khng
th thiu i vi cc my o
3. PHNG PHP QUANG PH PHT X NGUYN T
3.3 THIT B QUANG PH PHT X NGUYN T
3.4 CC NGUN KHCH THCH QUANG PH PX NT
3. PHNG PHP QUANG PH PHT X NGUYN T
3.3.1 Ngn la n kh
TT Hn hp kh chy Nhit ti a Tnh cht
1
2
3
4
Hn hp kh H
2
+ O
2
Hn hp kh C
2
H
2
+ khng kh
Hn hp kh C
2
H
2
+ O
2
Hn hp kh dixianogen + O
2
2500
o
C
2300
o
C
2900
o
C
3000
o
C
n nh
n nh
n nh
n nh
Dng ngun kch thch l ngn la n kh c u im l cho
php ta chn c nhit kch thch tu v nhit kh n nh;
song c nhc im l cng vch ph thay i rt nhiu khi thay
i thnh phn hn hp mu phn tch v nh hng ca nn
(matrix).
3. PHNG PHP QUANG PH PHT X NGUYN T
3.3.2 H quang in
- Hin tng phng in gia hai cc gn nhau (4mm), th 220V
- Nhit ti vng h quang ln rt cao (4000-6000
o
C). Ti y, mu phn
tch thng cha trong mt pha in cc, s chuyn thnh hi ri b kch
thch quang ph. Vng ny ngi ta gi l plasma gm cc nguyn t, cc
ion, cc electron v c phn t, y l mi trng pht x.
- H quang in mt chiu dng in p phn cc, mt chiu v H quang
in xoay chiu dng in p xoay chiu. H quang in mt chiu m
bo nhy tt; nhng do nhit cao nn cc lm bng than s b n
mn nhanh.
- H quang in xoay chiu c vch ph to ra ch yu l cc vch ph
nguyn t lp li tt, lun c dng trong phn tch nh lng.
3.4 CC NGUN KHCH THCH QUANG PH PX NT
3. PHNG PHP QUANG PH PHT X NGUYN T
3.3.3 Tia la in
- Tia la in l s phng in gin on (50-300 chu k trong mt giy),
gia hai in cc c th rt cao, 10000-20000KV nhng dng nh (<1A).
- Nhit tm plasma n 4000 - 7000
o
C nn ph pht x ion l ch yu
- Tia la in l ngun kch thch tng i n nh v c lp li cao,
song c nhy km h quang in, cho nn thi gian ghi ph phi di
hn h quang.
- Khi phn tch cc mu kim loi, hp kim v dung dch, tia la in l
ngun kch thch rt tt. Nhng khi phn tch cc mu qung, t, th
ngun kch thch ny khng ph hp v ho hi km v khng n nh.
- Nhc im ca ngun ny l nhit ca plasma cao to thnh cc hp
cht km bn nhit t gp hn trong h quang in.
3.4 CC NGUN KHCH THCH QUANG PH PX NT
3. PHNG PHP QUANG PH PHT X NGUYN T
3.3.4 Plasma cao tn cm ng (ICP- I nductively Coupled Plasma)
- Nng lng cao tn sinh ra t ngun pht cao tn cung cp cho cun cm cao
tn u ming n nguyn t ho mu, to ra plasma.
- Nhit tm plasma khi dng ngun cao tn ti 5000-10000
o
C ho hi
mu, nguyn t ho v kch thch ph
- Plasma cao tn cm ng nguyn t ho c hu ht cc mu phn tch mi
trng thi vi hiu sut cao, ph pht x ion l ch yu.
- Dng ngun kch thch ICP th php phn tch c nhy rt cao (10
-4
- 10
-6
%) v n nh tt, nn sai s ca php phn tch nh
- Dng ngun ny nh lng nhiu nguyn t cng mt lc vi tc phn
tch nhanh, hn na vng tuyn tnh kh rng, khng c nh hng ca nn
nn phng php c dng phn tch cc mu qung c bit cha dy
cc nguyn t c tnh cht ging nhau nh dy cc nguyn t t him rt
thch hp.
3.4 CC NGUN KHCH THCH QUANG PH PX NT
3.5 NH TNH V NH LNG
3. PHNG PHP QUANG PH PHT X NGUYN T
3.4.1 Nguyn tc phn tch nh tnh
- nh tnh s dng nhng vch ph c trng ca nguyn t., vi 2 k
thut l quan st trc tip v dng bng so snh chun gi l Atlat.
- Phng php quan st trc tip ph bng mt vi mt vi nguyn t c vch
ph c trng trong vng kh kin. Th d Li - 670,8 nm () v 610,3 nm
(da cam), Na - 589,3 nm (vng), K - 768,2 nm () v 704,4 nm (tm).
- Phng php dng bng chun (Atlat), bn bc:
+ Chp nh ca st, nh du cc vch c trng ca nguyn t khc.
+ Chp ph ca nguyn t phn tch ln cng mt tm ba vi st.
+ Ghp trng cc vch ca ph st ca hai ba
+ Tm nguyn t trng vch c trng nhn ra nguyn t trong mu
phn tch.
3.4.2 Phn tch nh lng
a) Phng php ng chun
- Cc mu u c trng thi vt l v thnh phn nh mu phn tch.
- Mu u v mu phn tch phi c x l trong cng mt iu kin.
- Cc mu u phi bn vng theo thi gian,
- Nng mu phn tch nm trong khong tuyn tnh nng dy chun
trong cng iu kin.
b) Phng php thm chun
C A
x 1
=
C A
C 1
x
A
.A
C =
Hnh 3.2. th chun xc nh bng phng php thm
3. PHNG PHP QUANG PH PHT X NGUYN T
3.5 NH TNH V NH LNG
4.1 S XUT HIN PH HP TH NGUYN T V NH LUT C BN
4. PHNG PHP QUANG PH HP TH NGUYN T
- Bnh thng, nguyn t trng thi c bn, bn vng
mc nng lng thp
- Khi cc nguyn t trng thi t do trong mt m hi,
- Nu chiu chm bc x c bc sng xc nh ng vi
bc sng m chng c th pht ra khi trng thi kch
thch vo m hi nguyn t t do ,
- Nguyn t hp th bc x chiu vo . l qu trnh hp
th nng lng ca nguyn t t do trng thi hi to
ra ph hp th nguyn t ca nguyn t.
- A ph thuc vo s nguyn t N trong mi trng hp th: A = k.N trong
k l h s thc nghim, ph thuc vo bn cht nguyn t, nhit ca
mi trng hp th v b dy ca lp hp th.
- Gia s nguyn t N vi nng C ca nguyn t trong mu phn tch
c biu th bng biu thc: N = k
i
C
b
trong k
i
, l hng s thc
nghim, b c gi l hng s bn cht, n ph thuc vo nguyn t v
bc sng ca dng sng, b c ga tr s 1; b = 1 khi nng C nh.
- Kt hp cc biu thc trn ta c: A = aC
b
trong a l hng s thc
nghim. ng vi mi bc sng, mi nguyn t c mt ga tr C = C
0
l
gii hn, khi nng C nh hn nng ngng C
0
th b = 1
- Phng trnh biu din mi lin quan gia hp th A v nng C l
nh lut c bn ca php o ph hp th nguyn t:
A = aC
4. PHNG PHP QUANG PH HP TH NGUYN T
4.1 S XUT HIN PH HP TH NGUYN T V NH LUT C BN
4.1 S XUT HIN PH HP TH NGUYN T V NH LUT C BN
HAI PHNG PHP NGUYN T HA PH BIN
S MY
QUANG
PH HP
TH
NGUYN
T MT
CHM TIA
V HAI
CHM TIA
NGUN PHT BC X N SC TRONG AAS
4.2 CC PHNG PHP NGUYN T HA MU PHN TCH
4.2.1 Nguyn t ha mu theo phng php ngn la
Nng lng nhit ca ngn la n kh ha hi v nguyn t ha mu phn
tch. Ngn la cn c 5 yu cu c bn sau:
1. Ngn la lm kh mu phn tch, ha hi v nguyn t ha vi hiu sut cao.
2. Nng lng nhit ngn la phi ln v iu chnh c theo tng nguyn t.
3. Ngn la tinh khit, khng gy ra cc ng sng ph nh hng ti php o.
4. B dy ngn la ln to ra mi trng hp th c tit din ln (2-10cm)
5. Tiu tn it mu phn tch. Bng sau a ra mt vi loi ngn la n kh
Loi kh T l l/pht Nhit
KK Propan 6/1,4 2200
KK Acetylen 4,2/1,2 2450
KK Hydro 4/3 2050
O
2
Acetylen 1/1 3000
N
2
O Acetylen 2/1,8 2900
4. PHNG PHP QUANG PH HP TH NGUYN T
4.2.2 Nguyn t ha mu theo phng php khng ngn la
- K thut nguyn t ha khng ngn la xy ra nh nng lng ca dng in
c cng sut ln, in p 12V, cng 50 500A trong mi trng kh tr.
- Qu trnh nguyn t ha xy ra trong cuvet grafit theo bn giai on k tip
nhau: sy kh, tro ha, nguyn t ha mu v cui cng l lm sch cuvet.
- Cc giai on ca qu trnh xy ra nhanh, t vi giy n vi chc giy.
- Nhit ca cc qu trnh sy, tro ho v nguyn t ho tng dn, cui cng
t khong 3000- 5000
o
C.
- Mi nguyn t c mt nhit sy, tro ho v nguyn t ho ring. Th d
nhit nguyn t ha ca Al: 2850
o
C, Ca: 2800
o
C, Mn 2750
o
C
- Mi trng thun li cho ha hi mu, nguyn t ha cht phn tch l cc
axit d bay hi: HCl v HNO
3
1-5%. Ngoi ra cc yu t cn tr l cc nguyn
t khc, anion cn c xt n loi tr sao cho php o chnh xc.
4. PHNG PHP QUANG PH HP TH NGUYN T
4.2 CC PHNG PHP NGUYN T HA MU PHN TCH
4.3 CC U NHC IM CA PHP O PH HP TH NGUYN T
4.3.1 Cc u im
- Php o ph hp th nguyn t c nhy v chn lc cao. Trn 60
nguyn t ha hc c th xc nh c bng phng php ny vi nhy
t 10
4
10
5
. c th t ti n.10
7
%. vi k thut khng ngn la, nhy
- iu kin thc nghim tng i d, c th cho tt c cc phng th nghim
nh v va.
- C th xc nh ng thi hay lin tip nhiu nguyn t trong cng mt
mu.
- Kt qu phn tch n nh, sai s nh.
4.3.2 Nhc im
- Ch cho ta bit thnh phn nguyn t ca cht phn tch c trong mu phn
tch, m khng ch ra c trng thi lin kt, cu trc ca nguyn t.
4. PHNG PHP QUANG PH HP TH NGUYN T
4.4 NG DNG PHNG PHP PHN TCH PH HP TH NGUYN T
- Phng php quang ph ph hp th nguyn t dung
phn tch vt cc kim loi trong cc loi mu khc nhau ca
cc cht v c v hu c (khong trn 60 nguyn t l
cc kim loi trong qung, t , nc khong, cc mu y
hc, sinh hc, cc sn phm nng nghip, rau qu, thc
phm, nc ung, cc nguyn t vi lng trong phn bn,
trong thc n gia sc).
- Phng php phn tch ph hp th nguyn t cng c
dng xc nh mt s phi kim nh Si, P, As, Te, Se. Mt
s phi kim c th phn tch gin tip qua kim loi.
4. PHNG PHP QUANG PH HP TH NGUYN T