Ronesanse Varouneh-رنسانس وارونه

‫رﻧﺴﺎﻧﺲ واروﻧﻪ‬
‫]ﺑﺤﺮان روﺷﻨﻔﮑﺮﯼ در اﻳﺮان[‬
‫ﻧﺎدرﻩ اﻓﺸﺎرﯼ‬
‫‪www.nadereh-afshari.com‬‬
‫ﻳﺎدداﺷﺖ ﻧﺨﺴﺖ‬
‫ﻋﺰﻳﺰم‪،‬‬
‫ﺳﺎلهﺎ از ﺁن ﺳﺎلهﺎﻳﯽ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ هﻴﺠﺎنهﺎﯼ آ ﺎذب آ ﻼم‬
‫و ﺻ ﺪاﯼ “ﺷ ﻬﺪا” ﺝ ﺎنهﺎﻣ ﺎن را ﻣ ﯽﻓ ﺸﺮد؛ ﺳ ﺎله ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫وﺻ ﻴﺖﻧﺎﻣ ﻪﯼ “اﺣﻤ ﺪ ﺧ ﺮمﺁﺑ ﺎدﯼ” ﻧ ﺸﺌﻪ ﻣ ﯽﺷ ﺪﻳﻢ و ﺷﻤ ﺸﻴﺮهﺎﯼ‬
‫ﭼﻮﺑﯽﻣﺎن را ﺑﺮاﯼ ﺣ ﺴﺎﺑﺮﺳﯽ از ﺁﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﻣﻨﻴ ﺖ و ﺁزادﯼه ﺎﯼ‬
‫ﻓﺮدﯼ و اﺝﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﻮدﺷﺎن و اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﯽاﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬از ﻧﻴﺎم‬
‫زﻧﮓ زدﻩﯼ ﭘﻼﺳﺘﻜﯽﻣﺎن ﺑﻴﺮون ﻣﯽآﺸﻴﺪﻳﻢ‪ .‬دﻳﻮار آﺎهﮕﻠﯽاﯼ آﻪ ﻋﻠ ﯽ‬
‫ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ و ﺝ ﻼل ﺁل اﺣﻤ ﺪ ﺑ ﺎ ﺧ ﺎك ﺕﻔﺘﻴ ﺪﻩﯼ ﺕﺮﺑ ﺖ آ ﺮﺑﻼ و آ ﺎﻩ‬
‫ﻣﺎرآﺴﻴ ﺴﻢ‪/‬اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴ ﺴﻢ‪/‬ﻟﻨﻴﻨﻴ ﺴﻢ‪ /‬ﻣﺎﺉﻮﺉﻴ ﺴﻢ‪ /‬آﺎﺳﺘﺮﻳ ﺴﻢ‪ ،‬و ﻟﺠ ﻦ‬
‫ﻧﺎﺁﮔﺎهﯽهﺎﻣﺎن ﺑﺮ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﺉﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺮ ﻋﺮض و ﻃﻮل و ارﺕﻔ ﺎع اﻳ ﻦ ﺕ ﺎرﻳﺦ‬
‫و ﺝﻐﺮاﻓﻴﺎﯼ ﺝﺎنهﺎﻣﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺣ ﺎل ﻓ ﺮو رﻳﺨ ﺘﻦ اﺳ ﺖ؛ ه ﺮ‬
‫ﭼﻨﺪ آﻪ ﺕﺎآﻨﻮن ‪ ٢٨‬ﺳﺎل دوام ﺁوردﻩ اﺳﺖ؛ دواﻣﯽ ﻣﺮﮔﺒﺎر‪ .‬ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ را‬
‫هﻤ ﻴﻦ اﻧﺪﻳ ﺸﻪ‪ ،‬هﻤ ﻴﻦ رﻓﺘﺎره ﺎ‪ ،‬ﻻﯼ درز و ﺝ ﺮز اﻳ ﻦ دﻳ ﻮار آ ﺎهﮕﻠﯽ‬
‫ﮔﺬاﺷﺖ و ﺑﺎز هﻢ دﻳﻮار را ﺑﺎﻻﺕﺮ و ﺑﺎﻻﺕﺮ آﺸﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ اﻳﻦ دﻳ ﻮار‬
‫ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﺧ ﻮ ِد هﻤ ﻴﻦه ﺎ ه ﻢ ﺁوار ﺷ ﺪ؛ ﺁنه ﺎﻳﯽ آ ﻪ “ﺕﻨﻬ ﺎ رﻩ ره ﺎﻳﯽ را‬
‫ﺝﻨﮓ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ” ﻣ ﯽﭘﻨﺪاﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺁنه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﻓﻬﻤ ﯽ از وﺿ ﻌﻴﺖ ﭘﻴﭽﻴ ﺪﻩﯼ‬
‫ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن ﺕﺸﻴﻊ در اﻳﺮان ﻣﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﻧﻤﻴﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ اﻳ ﻦه ﺎ ﻗ ﺮنهﺎﺳ ﺖ‪،‬‬
‫درﺳﺖ ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎل اﺳﺖ آﻪ از هﻤﺎن دوران ﻋﻠ ﯽ ﺳ ﻠﻄﻨﺖ ﻃﻠﺒﻨ ﺪ؛ اﻣ ﺎ‬
‫ﺳ ﻠﻄﻨﺖ را ﺕﻨﻬ ﺎ و ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺧﻮدﺷ ﺎن ﻣ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ و ﭼ ﻪ ﺧ ﻮنه ﺎ آ ﻪ‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﺳﻠﻄﻨﺖﻃﻠﺒﯽﺷﺎن ﻧﺮﻳﺨﺘﻪاﻧ ﺪ! ﻗ ﺮنهﺎﺳ ﺖ ﺳ ﻠﻄﻨﺖ ﻃﻠﺒﻨ ﺪ؛ اﻣ ﺎ‬
‫ﺑﺮاﯼ داﺷﺘﻦ ﺳﻬﻤﯽ از ﻗﺪرت در رهﺒﺮﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ‪ ،‬ﺝ ﺎﯼ ﭘ ﺎﻳﯽ‬
‫ﺑﻪ ﮔﻨﺪﮔﯽ ﺝﺎﯼ ﭘﺎﯼ اﺑﺮاهﻴﻢ ﺑﺖﺳﺎز ﺑﺎز آﺮدﻩاﻧﺪ و اﻳ ﻦ ﺝ ﺎﯼ ﭘ ﺎ را ه ﯽ‬
‫ﮔﺸﺎد و ﮔﺸﺎدﺕﺮ ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﺳﺎلهﺎ در ﻧﻴﻤ ﻪﯼ ﭘﺎﻳ ﺎﻧﯽ ﺳ ﺪﻩﯼ ﺑﻴ ﺴﺘﻢ‪،‬‬
‫ﺧﻴﻞ روﺷﻨﻔﻜﺮان دﻳﻨﯽ و “م‪ .‬ل‪ ”.‬اﻳﺮاﻧ ﯽﻧﻤﺎﻣ ﺎن‪ ،‬اﺳ ﺒﺎب ﺳﻠﻄﻨﺘ ﺸﺎن را‬
‫ﻓﺮاهﻢ ﻣﯽﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻓﺮاهﻢ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻧﻴﺎﯼ ﻏﺮﻳﺒ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬دﻧﻴ ﺎﯼ ﻏﺮﻳﺒ ﯽ‪ .‬ﻋ ﺸﻖ را ﺑ ﻪ ﻣ ﺬﺑﺢ ﺳ ﻼح‬

‫ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎنهﺎ را ﺑﺎ ﺷﻌﺎر و ﺷﻌﺎر ﺑﻪ ﻣﺴﻠﺦ هﻮار و ﻋﺮﺑﺪﻩ آﺸﺎﻧﺪﻧﺪ و‬
‫ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺎ ﺁوردﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻪ را ﻣﯽﺑﻴﻨﯽ‪.‬‬
‫درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ‪ ٢٠‬ﺳﺎﻟﯽ ﻣ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ ﺁنﺝ ﺎ ﻧﻴ ﺴﺘﻢ‪ ،‬آ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﺝﺎ هﺴﺘﻢ‪ ٢٠ .‬ﺳﺎل ﺕﻤﺎم‪ .‬هﻴﭽﻜﺲ را ﻧﺪﻳ ﺪﻩام‪ ،‬ﻧ ﻪ ﭘ ﺪرﯼ را‪ ،‬ﻧ ﻪ ﻣ ﺎدرﯼ‬
‫را و ﻧﻪ ﺣﺘﺎ ﺧﻮاهﺮ ﻳﺎ ﺑﺮادرﯼ را‪ .‬ﻧﻤ ﯽداﻧ ﻢ ﭼ ﻪ ﺷ ﻜﻠﯽ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﭼﻘ ﺪر‬
‫ﺑﺰرگ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﭘﻴﺮ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﯽﺷﺎن دﻳﮕﺮ ﮔﻮﺷﺶ ﻧﻤ ﯽﺷ ﻨﻮد‬
‫و دوﺳ ﺖ دارد ﻓﻘ ﻂ ﺻ ﺪاﯼ ﻣ ﺮا ﺑ ﺸﻨﻮد‪ .‬ه ﺮ ﭼﻨ ﺪ آ ﻪ ﻧﻤ ﯽداﻧ ﺪ ﭼ ﻪ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﻳﻢ‪ .‬ﺁن ﻳﻜﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎﯼ ﻣﺮا از روﯼ “وب ﺳﺎﻳﺖ”هﺎ آﭙﯽ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑ ﯽ ﺁن آ ﻪ ﺑﺪاﻧ ﺪ ﻣ ﻦ در اﻳ ﻦ ﺳ ﺎله ﺎ ﭼﻨ ﺪ ﺑ ﺎر و ﭼ ﻪ ﺳ ﺨﺖ ﭘﻮﺳ ﺖ‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻪام و ﻧﻤﯽداﻧﺪ آﻪ اﻳﻦ ﭘﻮﺳ ﺖ اﻧ ﺪاﺧﺘﻦ در اﻳ ﻦ ه ﻮاﯼ ﺷ ﺮﺝﯽ ﭼ ﻪ‬
‫ﺳﺨﺖ و ﭼﻪ دردﻧﺎك ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ و ﻧﻤﯽداﻧﺪ ﭼﻪ دﺷﻮار اﺳﺖ آﻪ ﻣﻦ‪ ،‬ﻣ ِﻦ‬
‫ﺳ ﻴﺎهﯽ ﻟ ﺸﻜ ِﺮ اﻳ ﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧ ﺪهﺎن آﺎﻓ ﻪ ﻧ ﺸﻴ ِﻦ ﻋﺮﺑ ﺪﻩﺝ ﻮ‪ ،‬آﻤ ﯽ از ﻣ ﺪﻧﻴﺖ‪،‬‬
‫آﻤ ﯽ از ﻓﺮهﻨ ﮓ ﭘﺮﺷ ﻮر و ﺷ ﺎدﺧﻮار اﻳﺮاﻧ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﺎر دﻳﮕ ﺮ ﺝﺮﻋ ﻪاﯼ و‬
‫ﺕﻨﻬﺎ ﺝﺮﻋﻪاﯼ ﺑﻨﻮﺷﻢ و ﺕﺸﻨﻪﺕ ﺮ ﺑﺮﺝ ﺎﯼ ﺑﻤ ﺎﻧﻢ؛ هﻤ ﺎن ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ آ ﻪ ﭘ ﺪر‬
‫ﺳﺎلهﺎ‪ ٢٥٠٠ ،‬ﺳﺎل ﺕﻤﺎم‪ ،‬در وﺝﻮدﻣﺎن ﻧﺸﺖ دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎورت ﻧﻤﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺎور آﺮدﻧ ﯽ ه ﻢ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﻧﻤ ﯽﺑﻴﻨ ﯽ ﭼﻘ ﺪر از‬
‫اﻳﻦهﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪام‪ ،‬ﭼﻪ اﻧﺪازﻩ ﺑﺘﻮن ﻧﻔﺮت را آﻪ اﻳﻦهﺎ ﺑﺎ ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ‬
‫ﺕﻮﺧﺎﻟﯽﺷﺎن در ﺝﺎن و ﺝﻬﺎﻧﻢ آﺎﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻤﺒﺎدﻩ زدﻩام‪ ،‬ﺁﺧ ﺮ ﻣ ﻦ آ ﻪ‬
‫از ﺝ ﻨﺲ ﺁنه ﺎ ﻧﻴ ﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣ ﻦ از ﻋ ﺸﻘﻢ‪ .‬ﻣ ﻦ هﻤ ﻪﯼ ﺁنه ﺎ را آ ﻪ ﺑ ﺮ ﻋﻠﻴ ﻪ‬
‫ﻣﻼﻳﺎن ﻣﯽﺝﻨﮕﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬دوﺳﺖ داﺷﺘﻢ‪ ،‬و ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﻢ آﻪ اﻳﻦهﺎ ﺧﻮد ﻣﻼﻳﺎﻧﯽ‬
‫ﺑ ﯽﻋﻤﺎﻣ ﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ ﻋﻤﺎﻣ ﻪهﺎﺷ ﺎن‪ ،‬رﺳ ﺎﻟﻪه ﺎ و ﺕﻮﺿ ﻴﺢاﻟﻤﺴﺎﺉﻠ ﺸﺎن را در‬
‫درون آﻠﻪهﺎﺷﺎن ﺝﺎﺳﺎزﯼ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮهﺎﺷﺎن را ﺁﻻﮔﺎرﺳ ﻨﯽ ﻣ ﯽﭼﻴﻨﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﻚ “ﺑﻮس” ﺑﻪ ﭘﻴﻜﺮ ﻧﺘﺮاﺷﻴﺪﻩ و ﻧﺨﺮاﺷﻴﺪﻩﺷ ﺎن ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪،‬‬ ‫آﺖ و ﺷﻠﻮار ﺷﻴ ٍ‬
‫ﺕﺎ ﻧﺘﺮاﺷﻴﺪﮔﯽهﺎﺷﺎن را ﭘﻨﻬﺎن آﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﻤﯽداﻧﻨ ﺪ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﺘﺮاﺷ ﻴﺪﮔﯽه ﺎ‬
‫و ﻧﺨﺮاﺷ ﻴﺪﮔﯽه ﺎ در دل و دﻣﺎﻏ ﺸﺎن اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ در ﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن‬
‫ﺑﻴﺮوﻧﯽﺷﺎن‪ .‬ﺁﻩ… ﭼﻘﺪر اﻳ ﻦ ﻓﺎﺻ ﻠﻪه ﺎ زﻳ ﺎد ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺣ ﺎﻻ دورﺑﻴ ﻨﻢ را‬
‫روﯼ ﺁنهﺎ “زوم” ﻣﯽآﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻮرﭼﻪهﺎﻳﯽ را ﻣﯽﺑﻴﻨﻢ آﻪ دارﻧﺪ از ﺳ ﺮ در‬
‫ﺝﻬﻠﺸﺎن ﺑﺎز هﻢ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﺉﻴﻦ ﻣﯽروﻧﺪ‪ ،‬ﺁﺧﺮ “آﺮم” ﺿﺪاﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽﺷ ﺎن‬
‫دوﺑ ﺎرﻩ ﺑ ﺎ ﺝﻨ ﮓه ﺎﯼ اﻣﺮﻳﻜ ﺎ در اﻓﻐﺎﻧ ﺴﺘﺎن و ﻋ ﺮاق‪ ،‬ﮔ ﻞ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬

‫وﻳﺮوس ﺑﻴﻤﺎرﯼ اﺳ ﺘﺎﻟﻴﻨﯽ‪/‬ﺧﻤﻴﻨﻴ ﺴﺘﯽﺷ ﺎن هﻨ ﻮز ه ﻢ ﻣﺎﺕﺤﺘ ﺸﺎن را ﺁزار‬
‫ﻣ ﯽده ﺪ‪ .‬ﺷ ﻜﻨﺠﻪﮔﺮاﻧ ﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ از ﺷ ﻜﻨﺠﻪه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮان اﻳ ﺮاد‬
‫ﻣ ﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ .‬ﺁﺧ ﺮ ﺷ ﻜﻨﺠﻪ آ ﺮدن آ ﻪ اﻣ ﺮﯼ ﺝﻬ ﺎﻧﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ؛ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺕﻨﻬ ﺎ در‬
‫اﻧﺤﺼﺎر اﻳﻦهﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦهﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺕﺌﻮرﯼاش را ﺑﺒﺎﻓﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳ ﺪ زنه ﺎ را ﺑ ﻪ‬
‫ﭘﺸﺖ دﻳﻮارهﺎﯼ ﻣﺮدﺳ ﺎﻻرﯼﺷ ﺎن ه ﻞ ﺑﺪهﻨ ﺪ و اﮔ ﺮ ﻧﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ دﺳ ﺘﻮر‬
‫ﻣﺤﻤ ﺪ آﺘﻜ ﺸﺎن ﺑﺰﻧﻨ ﺪ و ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ آﺘ ﻚ زدن ه ﻢ ﺕﻘ ﺪس و ﺕ ﺸﺨﺺ‬
‫ﺑﺘﺮاﺷﻨﺪ‪ .‬راﺳﺘﯽ آﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﭽﺎرﻩهﺎ هﻢ آﻠﯽ آﺎر و ﮔﺮﻓﺘﺎرﯼ دارﻧﺪ!‬
‫اﻣﺎ وﻗﺘﯽ آﺴﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ از ﺝﻬﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ اﻳ ﻦ ﻧﺎﺷﺎﻳ ﺴﺖ دﺳ ﺖ‬
‫ﻣﯽﻳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎدﺷﺎن ﻣﯽﺁﻳﺪ آﻪ ﺁرﯼ اﻧﺴﺎنهﺎ دو دﺳ ﺘﻪ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻧ ﺴﺎنه ﺎﻳﯽ‬
‫ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﺷ ﻜﻨﺠﻪ آﻨﻨ ﺪ و اﻧ ﺴﺎنه ﺎﻳﯽ آ ﻪ از ﺳ ﻮﯼ اﻣﺎﻣ ﺎن و‬
‫رهﺒﺮاﻧﺸﺎن ﺣﻜﻢ دارﻧﺪ ﺷﻜﻨﺠﻪ آﻨﻨﺪ؛ ﺁنهﻢ ﺑﻪ ﻋﺮﻳﺎنﺕﺮﻳﻦ ﺷ ﻜﻞ ﻣﻤﻜ ﻦ؛‬
‫ﺳ ِﺮ اﻣﺮﻳﻜ ﺎﻳﯽ “آ ﺎﻓﺮ” را در ﺕﻘ ﺎص ﻧﺎﺷﺎﻳ ﺴﺖ ﻏﺮﺑ ﯽاﯼ آ ﻪ دﻧﻴ ﺎ ﺑ ﺮ‬
‫ﻋﻠﻴﻬﺶ ﺷﻮرﻳﺪ و دآﺎﻧﺶ را ﺕﺨﺘ ﻪ آ ﺮد‪ ،‬ﻣﺜ ﻞ ﮔﻮﺳ ﻔﻨﺪ ]و اﻟﺒﺘ ﻪ اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر‬
‫در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺕﻤ ﺎم اﺳ ﺒﺎبه ﺎﯼ ﺕﺠ ﺪد و ﺕﻤ ﺪن و ﺕﻜﻨﻴ ﻚ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺁن ﺕ ﺎ ﺑ ﻦ‬
‫ﺝﺎﻧﺸﺎن ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ[ ﮔﻮش ﺕﺎ ﮔﻮش ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ!!‬
‫زنه ﺎ را ﺑ ﻪ “ﺝ ﺮم” زن ﺑ ﻮدن در ﺧﺎﻧ ﻪهﺎﺷ ﺎن آﺘ ﻚ ﻣ ﯽزﻧﻨ ﺪ‪،‬‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﺝﺮم “دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﯽ” ﻃﺮد ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺎزﻩ ﻣ ﺴﺌﻮﻟﻴﺘﺶ را‬
‫هﻢ ﺑﻪ دوش و ﮔﻮش ﻧﻤﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺕ ِﺰ اﻣﺖ و اﻣﺎﻣﺘﯽ اﻣﺜﺎل ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ و ﺁل‬
‫اﺣﻤﺪ هﻤﻴﻦ ﺧﻮﺑﯽ را دارد؛ ﺑ ﯽﻣ ﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ‪ .‬هﻤ ﻪﯼ ﮔﻨﺎه ﺎن را ﺑ ﻪ ﮔ ﺮدن‬
‫رهﺒ ﺮان ﺧﺎﺉﻨ ﺸﺎن ﻣ ﯽاﻧﺪازﻧ ﺪ و ﺝ ﺎن ﻓﺮﻳﺒﻜﺎرﺷ ﺎن را آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺖ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻗﺪرت‪ ،‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺸﻴﺸﯽ ﺁوﻳﺨﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬از ﻣﻬﻠﻜﻪ ﻣﯽرهﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﭼ ﻪ‬
‫ﻓﻀﺎﺣﺘﯽ‪ .‬دﻟﻢ از اﻳﻦ هﻤﻪ ﭘﺪرﺳﻮﺧﺘﮕﯽ ﺑﻪ هﻢ ﻣﯽﺧﻮرد‪.‬‬
‫از ﺁزادﯼ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﻳﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﻨﻈﻮرﺷﺎن از اﻳﻦ واژﻩ آ ﻪ ﺣﺘ ﺎ‬
‫ﻣﻌﻨﯽاش را ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ ﺁزادﯼ ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺖ ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ‬
‫ﻗﺪرت‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ زﻳﺮ ﻣﻬﻤﻴﺰ آﺸﻴﺪن ﻣﻠﺖ و ﺑﺮاﯼ ﭘﺨﺶ و ﭘﻼ آﺮدن ﺁن‬
‫هﻤﻪ ﺷﻌﺎرﯼ آﻪ ﺑﻼﯼ ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ ﻣﻠﺘﯽ اﻳ ﻦ ﭼﻨ ﻴﻦ رﻧﺠﻴ ﺪﻩ و رﻧﺠﺪﻳ ﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬از دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ ﺣ ﺮف ﻣ ﯽزﻧﻨ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ را ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫راﯼ ﺁوردن ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﯽﺧﻮاهﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﺮاﯼ ﻗ ﺪرت ﻃﻠﺒ ﯽهﺎﺷ ﺎن‬
‫ﺕﻮﺝﻴﻬﺎت ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻤﯽ و ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﻜﻤﯽ هﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻠﺘ ﯽ را‬
‫ﺑ ﺎ ﺷ ﻌﺎر ﺑ ﻪ ﻓﺮﻳ ﺐ اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت ﻣ ﯽآ ﺸﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ آ ﻪ ‪ ٨‬ﺳ ﺎل دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﺮ‬
‫ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﻧﻨﮕﻴﻨ ﺸﺎن اﻓﺰودﻧ ﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻣ ﻪﯼ ‪ ٥٠‬ﺻ ﻔﺤﻪاﯼ ﻣﻨﺘ ﺸﺮ ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ؛‬
‫ﻧﺎﻣﻪاﯼ آﻪ دﻳﮕﺮ آﺴﯽ ﺑﺮاش ﺕ ﺮﻩ ه ﻢ ﺧ ﺮد ﻧﻤ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺝ ﻮانه ﺎ ﺑ ﺎ دﻳ ﺪن‬
‫ﺐ ﭘﺸﻢ و ﺷﻴﺸﻪﺷﺎن ﺕﻠﻮﻳﺰﻳﻮنهﺎ را ﺧﺎﻣﻮش ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺮﻩﯼ ﭘﺮ از ﻓﺮﻳ ِ‬
‫ﺣﻖ دارﻧﺪ‪ .‬دﻳﻮار ﮔﺎهﻜﻠﯽ ﺕﺮك ﺑﺮداﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺝ ﻮا ِن ﻣ ﺎ دﻳﮕ ﺮ ﻋﺮﺑ ﺪﻩ‬
‫ﻧﻤﯽآﺸﺪ‪ ،‬دوﺳﺖ ﻣﯽدارد‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺷﻌﺎر ﻧﻤﯽدهﺪ‪ ،‬ﺁواز ﻣﯽﺧﻮاﻧ ﺪ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﻟﭽﻚ ﺑﻪ ﺳﺮش ﻧﻤﯽﭘﻴﭽﻴ ﺪ‪ ،‬ﻣﻮه ﺎﻳﺶ را ﺧ ﻮش ﺕﺮآﻴ ﺐ و ﺧ ﻮش رﻳﺨ ﺖ‬
‫ﺁراﻳﺶ ﻣﯽآﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽرود‪ ،‬ﻣ ﯽﺑﻮﺳ ﺪ و ﺑﻮﺳ ﻴﺪﻩ ﻣ ﯽﺷ ﻮد و اﻳ ﻦ‬
‫دﻳﻮارﻳﺎن از ﻻﯼ ﺝﺮز دﻳﻮار ﺕﺮك ﺧ ﻮردﻩﺷ ﺎن ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﻋ ﺸﻖ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫اﻳﻦ هﻤﻪ دوﺳﺘﯽ آﻪ ﺁن را ﻣﺰﻩ هﻢ ﻧﻜﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﻣﯽدوزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻴﻤﻴﻦ داﻧﺸﻮر آﻪ ﺑ ﻪ دﺳ ﺘﺒﻮس اﻣ ﺎﻣﺶ رﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ ،‬در ﺕﻨﻬ ﺎﻳﯽ‪،‬‬
‫از ﺑﯽآﺴﯽ ﺑﺎ ﻳﺎد و ﺷﻌﺎر هﻤﺴﺮ هﻤﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻌﻴ ﻮﺑﺶ ﻣﻨ ﺰوﯼ ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺴﺮ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ آﻪ زﻣﺎﻧﯽ آﻮس ﻧ ﻮزاﻳﯽ دﻳﻨ ﯽ ﻣ ﯽزد‪ ،‬از ﭘ ﺪرش ﻓﺎﺻ ﻠﻪ‬
‫ﻣﯽﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاﯼ او هﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺁن زﻣ ﺎﻧﯽ آ ﻪ اﻳ ﺮاد ﻣ ﯽﮔﺮﻓ ﺖ ﭼ ﺮا‬
‫از “ﭘﻨﺪار ﻧﻴﻚ و آﺮدار ﻧﻴﻚ و ﮔﻔﺘ ﺎر ﻧﻴ ﻚ” ﻧﻮﺷ ﺘﻪام‪ ،‬ﭼ ﺮا از ﺷ ﺎدروان‬
‫ﻓﺮﻳ ﺪون ﻓﺰﺧ ﺰاد ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻗﺮﺑ ﺎﻧﯽ ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ ﻳ ﺎد آ ﺮدﻩام‪.‬‬
‫ﺧﻴﻠﯽهﺎ دارﻧﺪ ﭘﻮﺳﺖ ﻣﯽاﻧﺪازﻧﺪ‪ .‬دﻳﻮار آﺎهﮕﻠﯽ ﻋﻠﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ و ﺝ ﻼل‬
‫ﺁل اﺣﻤ ٍﺪ ﺕﻮدﻩاﯼ‪/‬ﺷﻴﻌﯽ ﺕﺮك ﺑﺮداﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣ ﻦ ﺑ ﻪ ﺝ ﻮاﻧﯽه ﺎم ﺑ ﺎز ﻣ ﯽ‬
‫ﮔﺮدم آﻪ ﺁن را در آﻒ ﺷﻌﺎرهﺎﯼ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﭘﻮﺳ ﺎﻧﺪم و دﺳ ﺘﻤﺎﻟﯽ ﺷ ﺪﻩﯼ‬
‫اﻳﻦ ﺝﻮاﻧﯽ را ﺑﻪ داﻣﺎن ﻣﺴﻌﻮد رﺝﻮﯼ اﻧﺪاﺧﺘﻢ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻣﻦ از ﻧﻈﺮ ﺁنهﺎ‬
‫“رﻓﺘﺎرﯼ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﯽ” دارم‪ .‬ﭼﻪ ﺧ ﻮب؛ اﺧﻼﻗ ﯽ آ ﻪ زن را‬
‫ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻴﻦ ﺕﺨﺖ و ﻣﻄﺒﺦ در ﺕﺮدد ﻣﯽﺧﻮاهﺪ‪ ،‬ﺕ ﻒ ﺑ ﻪ رﻳ ﺸﺶ و ﺑ ﻪ رﻳ ﺶ‬
‫هﻤﻪﯼ ﻣﺘﻮﻟﻴﺎﻧﺶ!!‬
‫ﺑﺰرﮔﺘ ﺮﻳﻦ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ‪/‬ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ “اﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن” ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺝﺎﻧﺸﻴﻦ آﺮدن ﺣﻜﻮﻣﺖ دﻣﻮآﺮاﺕﻴ ﻚ اﺳ ﻼﻣﯽ ]![ در ﻣﺰﺑﻠ ﻪاﯼ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺧ ﻮدش ﺕﺮاﺷ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﮔ ﻢ و ﮔ ﻮر ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬رهﺒ ﺮ ﺑ ﺮادر و ﺑ ﺮادر‬
‫رهﺒﺮ هﺮ دو ﻣ ﺪتهﺎﺳ ﺖ ﮔ ﻢ و ﮔ ﻮر ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎﻧ ﺸﺎن ه ﻢ ﮔ ﻢ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﯽﺷﺎن اﻳﻨﺠﺎ ﺝﺎدﻩهﺎﯼ اﺳﻔﺎﻟﺘﻪﯼ ﺑ ﻴﻦ دادﮔ ﺎﻩ و ﺧﺎﻧ ﻪﯼ ﺕﻴﻤ ﯽاش‬
‫را وﺝﺐ ﻣﯽآﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﻴﺎﻟﺶ ﻳﻚ ﺝﺮﻳﺎن ﺧﻠﻊ ﺳﻼح ﺷﺪﻩ آﻪ ﺳ ﺎلهﺎﺳ ﺖ‬

‫ﺑ ﺮاﯼ ﻣﻠ ﺖ ﻧﻴ ﺰ از ﺣ ﻴﺾ اﻧﺘﻔ ﺎع ﺳ ﺎﻗﻂ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ دوﺑ ﺎرﻩ‬
‫ﺕﺎرﻳﺦ را ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬راﺳﺘﯽ آﻪ ﺳﺎله ﺎ از ﺁن ﺳ ﺎله ﺎ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬دﻳﮕ ﺮ اﺳ ﺘﺎﻟﻴﻨﯽ در آ ﺎر ﻧﻴ ﺴﺖ ﺕ ﺎ در ﻳ ﺪ ﻗ ﺪرت ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ‬
‫ﻣﻌﺘﻘ ﺪاﻧﺶ‪ ،‬ﺁنه ﺎ را ﺑ ﻪ ﺝ ﺎن ﺧﻠﻴ ﻞ ﻣﻠﻜ ﯽ اﻧ ﺸﻌﺎﺑﯽ ﺑﻴﺎﻧﺪازﻧ ﺪ‪ .‬دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﻋﺮﺑﺪﻩهﺎﯼ ﻧﻮراﻟﺪﻳﻦ آﻴﺎﻧﻮرﯼ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺮاﯼ ﺕﺎرﻳﺦ ﻧﻮﻳﺴﺎن ﺧﻮاﻧﺪﻧﯽ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫آﺴﯽ دﻳﮕﺮ ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ اﻳ ﻦ ﺿ ﺪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺖه ﺎﯼ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺖ‬
‫را آﻪ در آﯽ‪ .‬ﺝ ﯽ‪ .‬ﺑ ﺐ‪ .‬اﺕﺤ ﺎد ﺝﻤ ﺎهﻴﺮ ﺷ ﻮروﯼ ﺣ ﻞ ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫رﻳ ﺶ ﻧﻤ ﯽﮔﻴ ﺮد‪ .‬اﻳ ﻦه ﺎ ﺑ ﻪ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬هﺮﭼﻨ ﺪ آ ﻪ ﺣ ﺎﻣﻼن‬
‫دﻳ ﺪﮔﺎﻩهﺎﺷ ﺎن ﭘﻴﺮﻣ ﺮدان و ﭘﻴﺮزﻧ ﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ آ ﻪ هﻤﭽﻨ ﺎن در ﺿ ﺪﻳﺖ ﺑ ﺎ‬
‫هﻮﻳ ﺖ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﻣ ﺎ‪ ،‬زﻳ ﺮ آﺮﺳ ﯽ ﺳ ﻴﺪ ﻋﻠ ﯽ ﺧﺎﻣﻨ ﻪاﯼ ﭘﻜ ﯽ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎﻓﻮر‬
‫ﺳ ﺮﻃﻼﯼ ﻧﺎﺻ ﺮاﻟﺪﻳﻦﺷ ﺎهﯽ اﻳ ﻦ وﻟ ﯽ ﻓﻘﻴ ﻪ ﻣ ﯽزﻧﻨ ﺪ و ﺑ ﺮاش ﻣﺪﻳﺤ ﻪ‬
‫ﻣﺮﺕﻜﺐ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺕﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧ ﺖ را ﺧ ﺎﻣﻮش آ ﻦ‪ ٢٨ .‬ﺳ ﺎل ﺑ ﺮاﯼ ﺝ ﻦه ﺎﻳﯽ آ ﻪ‬
‫ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ اﺣ ﻀﺎر آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬آ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺣ ﺎل ﻧﻮﺑ ﺖ ﻋﺎﺷ ﻘﯽ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻮﺑ ﺖ دوﺳ ﺖ داﺷ ﺘﻦ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ‪ ،‬ﻧﻮﺑ ﺖ ﺑﻮﺳ ﻴﺪن اﻧ ﺴﺎنهﺎﺳ ﺖ‪ .‬دوران‬
‫ﺝﻨ ﮓ و ﻧﻔ ﺮت و ﻋﺮﺑ ﺪﻩ و ﺧﺮاﺑﻜ ﺎرﯼ و ﺑﻴﮕ ﺎرﯼ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫اﮔ ﺮ در آ ﺸﻮر واﻣﺎﻧ ﺪﻩﯼ ﻋ ﺮاق‪ ،‬ﻣﻘﻠ ﺪﻳﻦ ﻣﻘﺘ ﺪا ﺻ ﺪر ﻳ ﻚ ﻣ ﺸﺖ ﻋﻤﻠ ﻪ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻘﻠﺪان ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﻴ ﺴﻮاد آ ﻪ ﻧ ﻪ ﻋﺮﺑ ﯽ ﺑﻠ ﺪ ﺑ ﻮد و ﻧ ﻪ‬
‫ﻓﺎرﺳﯽ‪ ،‬هﻤﻪﺷﺎن “روﺷﻨﻔﻜﺮ”ﻧﺪ‪ .‬آﺸﻮر واﻣﺎﻧﺪﻩ و اﺷ ﻐﺎل ﺷ ﺪﻩﯼ ﻋ ﺮاق‬
‫و دﺳ ﺖ ﺳ ﺎﺧﺖ ﺻ ﺪام ﺣ ﺴﻴﻦ آ ﺎﻓﺮ ﻋﻔﻠﻘ ﯽ‪ ٣٠ ،‬ﺳ ﺎل ﻳ ﺎ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ از ﻣ ﺎ‬
‫ﺝﻠﻮﺕﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬روﺷ ﻨﻔﻜﺮان اﻳ ﻦ ﺝﻤﺎﻋ ﺖ ﺣﺴﺎﺑ ﺸﺎن را از اﻳ ﻦ ﺝ ﺎﻧﻮران‬
‫ﺝﺪا آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﻣﺎ ﺑﻮدﻳﻢ آﻪ ﺝﻨﮕﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬آﺸﺘﻪ دادﻳ ﻢ‪ ،‬ﺷ ﻜﻨﺠﻪ ﺷ ﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫زﻧﺪان رﻓﺘﻴﻢ‪ ،‬از هﻤﻪﯼ ﻟﺬات زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬از هﻤ ﻪﯼ زﻳﺒ ﺎﻳﯽه ﺎﯼ ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﺤﺮوم ﺷﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺳ ﺪﯼ از آ ﺎﻩ و ﮔ ﻞ‪ ،‬از آﺎهﮕ ﻞ در ﺑﺮاﺑ ﺮ‬
‫ﻣﺪرﻧﻴﺘﻪ در اﻳﺮاﻧﻤﺎن ﺑﻜﺸﻴﻢ و آﺸﻴﺪﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻮدﻳﻢ آﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎ‬
‫ﻗﺒﺎﯼ ﻣﺒﺎرز و ﻣﺠﺎهﺪ و ﻓﺪاﺉﯽ دوﺧﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻮدﻳﻢ آﻪ از ﮔﻮردرﺁﻣﺪﮔﺎن و‬
‫ﻣﺮدﮔﺎن ﻣﺮﺕﺠﻊ را ﺳﺮ دﺳﺖ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻮدﻳﻢ آ ﻪ دو دﺳ ﺘﯽ‬
‫ف‬
‫ب ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ ﻓﻴﻠ ﺴﻮ ِ‬ ‫داﻧ ﺸﮕﺎﻩ را ﺕﺤﻮﻳ ﻞ ارﺕﺠ ﺎع دادﻳ ﻢ و ﺑ ﺮاﯼ اﻧﻘ ﻼ ِ‬
‫ب ﻓﺮهﻨﮕﯽاش هﻴﺰم ﺝﻤﻊ آﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑ ﻮدﻳﻢ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﻋ ﺪام‬ ‫آﻤﺪﯼ اﻧﻘﻼ ِ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻋﺮﺑﺪﻩﯼ ﺷﺎدﯼ آﺸﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬هﻤ ﺎن زﻣ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻣ ﺜﻼ ﻋ ﻀﻮ‬
‫ﺝﻤﻌﻴ ﺖ ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ ﺑ ﻮدﻳﻢ و ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺜﻼ ﺁزادﯼ ﻳﻘ ﻪ ﻣ ﯽدراﻧ ﺪﻳﻢ‪ ،‬اﻣ ﺎ‬
‫ﺁزادﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎ‪ ،‬ﺁزادﯼ رﺝﺎﻟ ﻪه ﺎ را زﻣﻴﻨ ﻪ ﻣ ﯽﺳ ﺎﺧﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑ ﺎور آ ﻦ‬
‫هﻴﭻ ﭼﻴﺰﯼ ﻣﺮا از اﻳﻦ ﺷﺎدﺕﺮ ﻧﻜﺮدﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺕﺮكهﺎﯼ ﻻﯼ اﻳ ﻦ دﻳ ﻮار‬
‫آﺎهﮕﻠﯽ را ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺝﺮ ﺑﺪهﻢ‪.‬‬
‫ﺁرﯼ ﻣﻦ اﻳﻦ روزهﺎ ﺣ ﺴﺎﺑﯽ ﭘﻮﺳ ﺖ اﻧﺪاﺧﺘ ﻪام‪ .‬ﺣ ﺴﺎﺑﯽ از اﻳ ﻦ‬
‫ﺝﻤﺎﻋ ﺖ اﺳ ﻼﻣﻴﻪ‪/‬آﻤﻮﻧﻴ ﺴﺘﻴﻪ ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘ ﻪام‪ .‬دﻟ ﻢ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﭽ ﻪهﺎﻣ ﺎن‬
‫ﻣﯽﺳﻮزد‪ ،‬آﻪ در ﺁﺕﺸﯽ آﻪ اﻳﻦ روﺷﻨﻔﻜﺮان ﻧﺘﺮاﺷ ﻴﺪﻩ و ﻧﺨﺮاﺷ ﻴﺪﻩ ﺑﺮﭘ ﺎ‬
‫آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ٢٨ ،‬ﺳﺎل اﺳﺖ دارﻧ ﺪ ﻣ ﯽﺳ ﻮزﻧﺪ و ﺝﺰﻏﺎﻟ ﻪ ﻣ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ…‬
‫ﺕﻨﻬﺎ اﻣﻴﺪ ﻣﻦ… ﺕﻨﻬﺎ ﺷﺎدﯼ ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﺁﺕ ﺶ ﻧﺎﺁﮔ ﺎهﯽ‪ ،‬ﺁب‬
‫ﭘ ﺎآﻴﺰﻩﯼ ﺁﮔ ﺎهﯽ ﺑﭙﺎﺷ ﻢ‪ .‬ﻧ ﺸﺎن ﺑ ﺪهﻢ آ ﻪ ﻣﻠ ﺖ ﻣ ﺎ دارد ﺕﻘ ﺎص‬
‫ﺧﻮدﻣﺤ ﻮرﯼ‪ ،‬ﺕﻮﺣﻴ ﺪ و دﮔﺮاﻧ ﺪﻳﺶ ﺳ ﺘﻴﺰﯼ و دروغﺑ ﺎﻓﯽ روﺷ ﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ‬
‫را ﻣ ﯽده ﺪ آ ﻪ در اﻣﺘﺤ ﺎن اﻧ ﺴﺎن دوﺳ ﺘﯽ و ﻣ ﻴﻬﻦ دوﺳ ﺘﯽﺷ ﺎن رﻓ ﻮزﻩ‬
‫ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳ ﺪ دآ ﺎنه ﺎﯼ دﺝ ﺎلﮔ ﺮﯼﺷ ﺎن را ﺕﺨﺘ ﻪ آﻨﻨ ﺪ و ﭘ ﯽ آﺎرﺷ ﺎن‬
‫ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﮕﺬارﻧﺪ ﺕﺎ ﻣﻠﺖ ﻣ ﺎ‪ ،‬ﺝﻮاﻧ ﺎن ﻣ ﺎ و اﻳ ﺮان‬
‫دوﺳ ﺘﺎن و اﻧ ﺴﺎن دوﺳ ﺘﺎن ﻣ ﺎ‪ ،‬ﺁﻧﭽ ﻪ را آ ﻪ اﻳ ﻦه ﺎ از دروغ و آﻴﻨ ﻪ و‬
‫ﻧﻔ ﺮت و دﮔﺮﺳ ﺘﻴﺰﯼ آﺎﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬دوﺑ ﺎرﻩ ﺷ ﺨﻢ ﺑﺰﻧﻨ ﺪ و ﺑ ﺬر ﺷ ﺎدﯼ و‬
‫ﺷ ﺎدآﺎﻣﯽ و ﻋ ﺸﻖ و دوﺳ ﺘﯽ هﻤ ﻪﯼ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ را در اﻳ ﻦ ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ‬
‫ﺑﻜﺎرﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﻓﺮزاﻧ ﻪاﯼ‪ :‬ﭼ ﻪ ﺳ ﻌﺎدﺕﻤﻨﺪﻳﻢ ﻣ ﺎ آ ﻪ ﭘ ﺪر‪ ،‬ﺁﻏ ﻮش ﺑ ﺎز‬
‫ﻓﺮهﻨﮓ دﻳﺮﻳﻨﻪﯼ اﻳﺮان‪ ،‬هﻤﭽﻨﺎن داﻧﺎ و ﺳﺨﺎوﺕﻤﻨﺪ در اﻧﺘﻈ ﺎر ﺑﺎزﮔ ﺸﺖ‬
‫ﻣﺎﺳﺖ و ﻣﯽﮔﺬارد ﺕﺎ در ﺁن ﺳﻮﯼ دﻳﻮارهﺎ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن اﺕﺎقهﺎﯼ ﺁﻓﺘ ﺎﺑﮕﻴﺮ‬
‫و دل ﺑﺎزﻣ ﺎن‪ ،‬ﺁن ﺕ ﺎرﻳﺦ هﻤﮕ ﺎﻧﯽ را آ ﻪ ﺧ ﺼﻮﺻﯽ اﺳ ﺖ و ﻓﻘ ﻂ در‬
‫ﺧﺎﻧ ﻪهﺎﺳ ﺖ ]و ﻓﻘ ﻂ در دلهﺎﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﻧﻴ ﺰﻩه ﺎ و ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ‬
‫ﻋﺮﺑﺪﻩهﺎ[ دوﺑﺎرﻩ از ﺳﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫‪ ١٤‬ﻣﺎﻩ ﻣﻪ ‪ ٢٠٠٦‬ﻣﻴﻼدﯼ‬
‫ﺑﺤﺮان روﺷﻨﻔﻜﺮﯼ در اﻳﺮان‬
‫ﺳ ﺎل ‪ ١٣٥٤‬در داﻧ ﺸﻜﺪﻩﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭘ ﺴﺮآﯽ آ ﻪ ﭼﻨ ﺪان‬

‫ﺧﻮشﺕﻴﭗ هﻢ ﻧﺒﻮد‪ ،‬دو ﻓﻘﺮﻩ از آﺘﺎبهﺎﯼ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ را ﺕﺤ ﻮﻳﻠﻢ داد‪.‬‬
‫ﻳﻮاﺷﻜﯽ ه ﻢ داد‪ .‬ﺑﻬ ﺶ ﻧﻤ ﯽﺁﻣ ﺪ اه ﻞ آﺘ ﺎب و آﺘ ﺎب ﺧﻮاﻧ ﺪن ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﻳ ﻚ‬
‫داﻧ ﺸﺠﻮﯼ ﻣﻌﻤ ﻮﻟﯽ ﺑ ﻮد و ﻣﺜ ﻞ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺝ ﻮانه ﺎﯼ ﺁن دورﻩ ـ و دﻳﮕ ﺮ‬
‫دورﻩه ﺎ ـ دﻧﺒ ﺎل ﭘﻴ ﺪا آ ﺮدن دوﺳ ﺖ دﺧﺘ ﺮ‪ .‬ﺷ ﺎﻳﺪ اﻳ ﻦ ﺕ ﺼﻮر ﻣ ﻦ ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺪﺳ ﻢ اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ آﺘ ﺎبه ﺎ را از ﺳ ﺮش وا آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﮔﺮﻓﺘ ﺎرﯼ‬
‫ﺑﺮاش درﺳﺖ ﻧﻜﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﻧﻤ ﯽداﻧ ﻢ ﭼ ﺮا اﻳ ﻦ آ ﺎر را آ ﺮد و اﺻ ﻼ آﺘ ﺎبه ﺎ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﺶ رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ! ﻓﻀﺎﯼ ﺣﺎآﻢ ﺑﺮ داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎ را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽدادﻧﺪ آﻪ ﻣﺜﻼ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ؛ هﺮﭼﻨﺪ آﻪ ﺝﻨ ﺎﺑﺶ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﯽ ـ ﺑﺎ اﺝﺎزﻩﯼ رﺳﻤﯽ دوﻟﺖ وﻗﺖ ـ ﻧﻘﺸﯽ اﺳﺎﺳﯽ در ﺣ ﺴﻴﻨﻴﻪﯼ‬
‫ارﺷﺎد و ﺧﻴﻠﯽ ﻣﺤﺎﻓﻞ دﻳﮕﺮ ﺑﺎزﯼ آﺮدﻩ ﺑﻮد؛ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ رﻓﻴ ﻖ ﻳ ﺎ ﻧ ﺎرﻓﻴﻖ‬
‫ﻣﻌﻤﻤﺶ ﺷﻴﺦ ﻣﺮﺕﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‪.‬‬
‫هﻨﻮز ﭼﻨﺪ روز از اﻧﻘﻼب ﺑﻬﻤﻦ ‪ ٥٧‬ﻧﮕﺬﺷ ﺘﻪ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻣﻄﻬ ﺮﯼ‬
‫ﺑﻴﭽﺎرﻩ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﭼﻨﺪ هﻮادار دﺑﺶ و دو ﻧﺒﺶ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ آ ﻪ او را ﺧ ﺎﺉﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺕﺌﻮرﯼهﺎ و راﻩ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﻣﯽداﻧ ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺕ ﺮور ﺷ ﺪ‪ .‬ﺧﻤﻴﻨ ﯽ آﻠ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺷﺎﮔﺮد ﻋﺰﻳﺰش اﺷﻚ رﻳﺨﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﺳﻼم ﻋﺰﻳﺰش هﻢ اﺷﻚ رﻳﺨﺖ‪ .‬ﺑ ﺎ‬
‫اﻳﻦ هﻤﻪ ﻣﻄﻬﺮﯼ ﺕﻨﻬﺎ ﺁﺧﻮﻧﺪﯼ ﻧﺒ ﻮد آ ﻪ در ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ‬
‫ﮔﺮوﻩ ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ “ﻓﺮﻗﺎن” ﺕﺮور ﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اوﻟﻴﻨﺶ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻤﯽداﻧﻢ‪ .‬ﺑﻪ هﺮ‬
‫ﺣﺎل ﻣﻄﻬﺮﯼ هﻢ رﺧﺖ ﺑﻪ زﻳ ِﺮ زﻣﻴﻦ آ ﺸﻴﺪ و “ﺷ ﻬﻴﺪ” اﻋ ﻼم ﺷ ﺪ‪ .‬ﻳ ﺎدم‬
‫ه ﺴﺖ ﻓﺮﻗ ﺎﻧﯽه ﺎ ﻳ ﻚ ﺝﻤﻠ ﻪﯼ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ را ﺳ ﺮﻟﻮﺣﻪﯼ اﻗ ﺪاﻣﺎت‬
‫ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽﺷﺎن ﻗﺮار دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس هﻤﻴﻦ ﺷﻌﺎر ه ﻢ ﺷ ﺮوع ﺑ ﻪ‬
‫ﻗﻠ ﻊ و ﻗﻤ ﻊ ﺁﺧﻮﻧ ﺪهﺎ آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ زﻣ ﺎن ﻓﺮﺻﺘ ﺸﺎن ﻧ ﺪاد‪ .‬ﭼﻨ ﺪ ﻧﻔ ﺮ را‬
‫آﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺝﻮ ﺕﺮور را ﭘﺮاآﻨﺪﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺁﺧﻮﻧ ﺪهﺎ ﻣ ﺸﺮوﻋﻴﺖ و ﺑ ﻪ ﺝ ﻦه ﺎﻳﯽ‬
‫آ ﻪ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺝ ﻼل ﺁل اﺣﻤ ﺪ و دﻳﮕ ﺮ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان دﻳﻨ ﯽ ﻳ ﺎ‬
‫ﻣﻠ ﯽ‪/‬ﻣ ﺬهﺒﯽ اﺣ ﻀﺎرﺷﺎن آ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﭼﻬ ﺮﻩﯼ ﺷ ﻬﻴﺪ دادﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ‬
‫هﻤﮕﻴﺸﺎن دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﺳﺮﺑﻪﻧﻴﺴﺖ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷ ﻌﺎر ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد‪:‬‬

‫اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺪون ﻧﻔﺖ‪ ،‬اﺳﻼم ﺑﺪون ﺁﺧﻮﻧﺪ!‬
‫دﻳﻦ اﺳﺎﺳﺎ زاﺉﻴﺪﻩﯼ ﺕ ﺮس و ﻧﺎﺁﮔ ﺎهﯽ اﻧ ﺴﺎنهﺎﺳ ﺖ‪ .‬اﻧ ﺴﺎنه ﺎﯼ‬
‫ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ آ ﻪ ه ﻴﭻ ﺕ ﺼﻮرﯼ از رواﺑ ﻂ ﻋﻠ ﺖ و ﻣﻌﻠ ﻮﻟﯽ اﺕﻔﺎﻗ ﺎت ﻃﺒﻴﻌ ﯽ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ دور آﺮدن اﺣﺴﺎس ﺕﺮس از ﺧﻮدﺷ ﺎن ﺑ ﻪ ﺝ ﺎدو و ﺝﻨﺒ ﻞ‬
‫روﯼ ﻣ ﯽﺁوردﻧ ﺪ‪ .‬ﺧﻴ ﺎل ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ ﺑ ﺎ ﺝ ﺎدو و ﻧ ﺬر و ﻗﺮﺑ ﺎﻧﯽ دادن‬
‫ﻣﯽﺕﻮاﻧﻨﺪ ﺁﺕﺶ ﺧﺸﻢ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻗﺎهﺮ ﻃﺒﻴﻌﺖ را ﺧﺎﻣﻮش آﻨﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﯽ آﻪ‬
‫ﺳﻴﻞ‪ ،‬زﻟﺰﻟﻪ‪ ،‬ﻃﻮﻓﺎن و ﻳﺎ ﻣﺮگ و ﻣﻴﺮ و ﺑﻴﻤ ﺎرﯼاﯼ رخ ﻣ ﯽداد‪ ،‬ﭼ ﻮن‬
‫ﻋﻠ ﺘﺶ را ﻧﻤ ﯽداﻧ ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺁن را ﺑ ﻪ ﺧ ﺸﻢ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺑﺮﺕ ﺮ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ ﻧ ﺴﺒﺖ‬
‫ﻣﯽدادﻧ ﺪ‪ .‬ﺧﻴ ﺎل ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ ﺧ ﺸﻢ اﻳ ﻦ ﻧﻴﺮوه ﺎ را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘ ﻪاﻧ ﺪ و ﺑ ﺮاﯼ‬
‫هﻤﻴﻦ ه ﻢ ﻗﺮﺑ ﺎﻧﯽ ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻓﺮزﻧﺪاﻧ ﺸﺎن را‪ ،‬ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ ﺣﻴﻮاﻧﺎﺕ ﺸﺎن را‪،‬‬
‫ﻣﺎل و اﻣﻮاﻟﺸﺎن را ﺑﻪ ﭘﺎﯼ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻗﻬﺮ ﺳ ﺮﻣﯽﺑﺮﻳﺪﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨ ﺪ‬
‫ﺁﺕﺶ اﻳﻦ ﺧﺸﻢ را ﺧﺎﻣﻮش آﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺕﺎ ﻣﯽﺁﻣﺪﻧﺪ ﺑﺠﻨﺒﻨ ﺪ‪ ،‬ﻣ ﺮگ‪ ،‬ﻃﻌﻤ ﻪ‬
‫را ﺑﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻴﻤﺎر ﻳﺎ ﺑﻴﻤﺎرﻳﺸﺎن ﻳﺎ ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑ ﻮد و ﻳ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ او‬
‫را هﻢ ﻣﺮگ دررﺑﻮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ زﻣﻴﻦ هﻢ از ﺕﻜ ﺎنه ﺎﯼ زﻣ ﻴﻦ ﻟ ﺮزﻩ‬
‫و ﺁﺕﺸﻔ ﺸﺎن ﺁرام ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻃﻮﻓ ﺎن ﺧﻮاﺑﻴ ﺪﻩ ﺑ ﻮد و ﺳ ﻴﻞ ه ﻢ از ﺁن‬
‫هﻴﺠﺎن اوﻟﻴﻪاش اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺕ ﺼﺎدفه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﮔ ﺎﻩ ﻗﺮﺑ ﺎﻧﯽ دادن را ﻣ ﺼﺎدف ﻣ ﯽآ ﺮد ﺑ ﺎ‬
‫ﺕﺨﻔﻴ ﻒ اﻳ ﻦ اﺕﻔﺎﻗ ﺎت ﻃﺒﻴﻌ ﯽ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺕ ﺼﻮر را در اﻳ ﻦ اﻧ ﺴﺎنه ﺎﯼ ﻧﺎﺁﮔ ﺎﻩ‬
‫ﭘﺪﻳ ﺪ ﻣ ﯽﺁورد آ ﻪ ﺑ ﺎ دﻋﺎه ﺎ‪ ،‬رﻗ ﺺه ﺎ‪ ،‬ﺝﺎدوه ﺎ‪ ،‬رﻳﺎﺿ ﺖ آ ﺸﻴﺪنه ﺎ و‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ دادنهﺎﺷﺎن‪ ،‬در ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ هﺴﺘﯽ و ﻃﺒﻴﻌﺖ دﺳﺖ ﻣﯽﺑﺮﻧ ﺪ‪ .‬ﺧﻴ ﺎل‬
‫ﻣﯽآﺮدﻧ ﺪ ﺑﺎﻋ ﺚ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ روﻧ ﺪ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ را ﺑ ﻪ ﺳ ﻮد ﺧﻮدﺷ ﺎن و‬
‫ﻻﺑﺪ ﺑﻪ زﻳﺎن دﻳﮕﺮان دﺳﺘﻜﺎرﯼ آﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن آ ﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﭘﻴﺪا ﺷ ﺪﻧﺪ آ ﻪ از هﻤ ﻴﻦ ﺕ ﺮسه ﺎ و ﻧﺎﺁﮔ ﺎهﯽه ﺎ و ﻧﮕﺮاﻧ ﯽه ﺎﯼ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ‬
‫دآﺎنه ﺎ ﺑ ﺎز آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ دآ ﺎنه ﺎ در ﺁﻏ ﺎز آﻮﭼ ﻚ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﻪ درد‬
‫هﻤ ﺎن اﻳ ﻞ و ﻗﺒﻴﻠ ﻪ و ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ﻣ ﯽﺧﻮردﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪهﺎ آ ﻪ ﺝﻤﻌﻴ ﺖ ﻣ ﺮدم‬
‫اﺿ ﺎﻓﻪ ﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑﻌ ﺪهﺎ آ ﻪ ﻣ ﺮدم ﺑ ﻪ آ ﺸﺎورزﯼ و ﮔﻠ ﻪدارﯼ ﭘﺮداﺧﺘﻨ ﺪ‪،‬‬
‫دآ ﺎنه ﺎﯼ آﻮﭼ ﻚ و ﺣ ﺼﻴﺮﯼ اﻳ ﻦ ﺝ ﺎدوﮔﺮان و ﺕ ﺎﺙﻴﺮ ﮔﺬارﻧ ﺪﮔﺎن در‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻃﺒﻴﻌﺖ ]![ هﻢ ﺑﺰرگﺕﺮ و ﺝﺎدارﺕﺮ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬ﺕ ﺎزﻩ اﻳ ﻦ ﺝ ﺎدوﮔﺮان‬
‫ﻣﻨﺸﯽ و ﺷﺮﻳﻚ هﻢ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدﺷﺎن ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺁﺧﺮ ﺕﻨﻬﺎﻳﯽ آﻪ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﺑ ﻪ آ ﺎر هﻤ ﻪﯼ ﻣ ﺮاﺝﻌﻴﻦ ﺑﺮﺳ ﻨﺪ! ﻣ ﺮدم ﻧﺎﺁﮔ ﺎﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬از ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ‬
‫ﻃﺒﻴﻌ ﺖ ﻣ ﯽﺕﺮﺳ ﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﻘ ﺪر ﺕ ﻮان و ﺷ ﻌﻮر ه ﻢ ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺝﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از اﻳﻦ ﻣﺼﻴﺒﺖهﺎ راﻩ ﭼﺎرﻩاﯼ ﻣﺎدﯼ و ﻣﻠﻤﻮس اﺧﺘﺮاع آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺕﺮس و ﻧﮕﺮاﻧﯽ دﺳﺖ ﺑ ﻪ داﻣ ﻦ ﺝ ﺎدوﮔﺮان و ﺷ ﻴﺎدان ﻣ ﯽﺷ ﺪﻧﺪ ﺕ ﺎ از‬
‫اﻳ ﺸﺎن ﺣﻤﺎﻳ ﺖ آﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺧﺮﺝ ﺸﺎن را ﻣ ﯽدادﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﻳ ﺸﺎن هﺪﻳ ﻪ ﻣ ﯽﺑﺮدﻧ ﺪ‬
‫و… ﺑﺴﻴﺎرﯼ آﺎرهﺎﯼ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﯽ دﻳﮕﺮ‪ .‬آﺎر ﺑﻪ ﺝﺎﻳﯽ رﺳ ﻴﺪﻩ ﺑ ﻮد آ ﻪ‬
‫اﻳ ﻦ ﺝﻤﺎﻋ ﺖ ﺧ ﻮد را راﺑ ﻂ ﺑ ﻴﻦ اﻳ ﻦ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ و اﻧ ﺴﺎنه ﺎ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪﻧﺪ و از اﻳﻦ ﺕﺮسهﺎ و ﻧﺎﺁﮔﺎهﯽهﺎ ﺑﺮاﯼ ﭼﭙﺎول ﺙﺮوتهﺎﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﺮدم و ﺕﺤﺖ اﻧﻘﻴﺎد درﺁوردﻧﺸﺎن اﺳﺘﻔﺎدﻩهﺎ ﻣﯽآﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ روﻧﺪ در ﺕﻜﺎﻣﻞ ﺧﻮد ﺑﻪ اﺧﺘ ﺮاع ادﻳ ﺎن اﻧﺠﺎﻣﻴ ﺪ‪ .‬ادﻳ ﺎﻧﯽ آ ﻪ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﻓﺮوﻧ ﺸﺎﻧﺪن ﺧ ﺸﻢ ﺧ ﺪاﻳﺎن‪ ،‬آﺎره ﺎﻳﯽ از اﻧ ﺴﺎن ﻣ ﯽﻃﻠﺒﻴﺪﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫آﺎره ﺎ ﻧ ﻮﻋﯽ رﻳﺎﺿ ﺖ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻗﺮﺑ ﺎﻧﯽ دادن و ﻧ ﺬر آ ﺮدن ﺑﻮدﻧ ﺪ و در‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﺮدم را ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ “اﺧ ﻼق” ﻣﺤﻜ ﻮم آ ﺮدن؛ اﺧﻼﻗ ﯽ آ ﻪ هﺮﭼ ﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬در راﺳﺘﺎﯼ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻳﻦ ﺝﺎدوﮔﺮان‪ ،‬ﺕﻐﻴﻴﺮ و ﺕﺤﻮل ﭘﻴﺪا ﻣ ﯽآ ﺮد‪ .‬از‬
‫ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ آ ﻪ ﺑ ﺎرورﯼ و زاﻳ ﺶ ﺣﻴﻄ ﻪﯼ اﺧﺘ ﺼﺎﺻﯽ‬
‫زﻧﺎن ﺕﺼﻮر ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬زﻧﺎن ﻧﻘ ﺸﯽ ﺑﺮﺕ ﺮ را در اﻳ ﻦ ﺝﻮاﻣ ﻊ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪.‬‬
‫دوراﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺁن ﻣﺎدرﺳ ﺎﻻرﯼ‪ ،‬ﻳ ﺎ زنﺧ ﺪاﻳﯽ اﻃ ﻼق ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﺳﺪﻩهﺎ و هﺰارﻩهﺎ ﻣﯽﮔﺬﺷﺖ ﺕﺎ اﻧﺴﺎنهﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﺑ ﺎرورﯼ ﻣ ﺮدان ه ﻢ‬
‫ﺁﮔ ﺎﻩ ﻣ ﯽﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ از اﻳ ﻦ ﺁﮔ ﺎهﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ وﺿ ﻌﻴﺖ ﺝ ﺴﻤﯽ‬
‫زﻧ ﺎن و ﺁﮔ ﺎهﯽ ﻣ ﺮدان ﺑ ﺮ “ﻧﺮﻳﻨﮕ ﯽ”ﺷ ﺎن‪ ،‬ﺕﻤ ﺎم ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎت اﺝﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫دﮔﺮﮔﻮن ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬زﻧﺎن از هﺌﻴﺖ ﺧﺪاﻳﺎن و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن و ﻳ ﺎران ﺑ ﺎران و‬
‫رﺣﻤ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﻄﺎن و ﻋﻔﺮﻳﺘ ﻪ و ﭘﺘﻴ ﺎرﻩ و … ﺳ ﻘﻮط ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺝﻨ ﮓ‬
‫ﻣﻐﻠﻮﺑﻪ ﻣﯽﺷﻮد و ﻋﻨﺼﺮ ﻧﺮﻳﻨﮕﯽ‪ ،‬ﺑ ﺎرورﯼ را ﻧﻴ ﺰ در ﺕﻤﻠ ﻚ ﻣ ﯽﮔﻴ ﺮد‬
‫و دوران ﺷﻜ ﺴﺖ و ﺕﻴ ﺮﻩ روزﯼ زﻧ ﺎن ﺁﻏ ﺎز ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬دوراﻧ ﯽ آ ﻪ ﺕ ﺎ‬
‫هﻤﻴﻦ اﻣﺮوز هﻢ اداﻣ ﻪ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬هﻤ ﺎن ﺝ ﺎدوﮔﺮان و هﻤ ﺎن رهﺒ ﺮان‬
‫دﻳﻨ ﯽ ﻗﺒﻴﻠ ﻪاﯼ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر هﻴﺌ ﺖ رهﺒ ﺮان دﻳﻨ ﯽ و ﻓﺮﻗ ﻪاﯼ را ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد‬
‫ﻣ ﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ ﻣ ﺎدﻳﻨﮕﯽ اﺝ ﺎزﻩﯼ اﻇﻬ ﺎر وﺝ ﻮد ﻧﻤ ﯽدهﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻳﻨﮕﯽ هﻤﭽﻮن آﺎﻻ اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﻣﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﺕﺌ ﻮرﯼه ﺎﻳﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﻻﻳ ﺰال‬
‫ﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ آﻪ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ را ه ﻢ در ﺑﺮﻣ ﯽﮔﻴ ﺮد‪،‬‬ ‫ﺕﻠﻘﯽ آﺮدن اﻳﻦ ﻣﺎﻟﻜﻴ ٍ‬

‫اﺧﺘﺮاع ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬هﺮ آﺪام هﻢ از روﯼ ﺕﺌﻮرﯼهﺎﯼ ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن ﻗﺒﻠﯽ‪ ،‬دﻳ ﻨﺶ‬
‫را ﭘﺎﻳ ﻪ ﻣ ﯽﮔ ﺬارد‪ .‬ه ﺮ ﭼ ﻪ زﻣ ﺎن ﻣ ﯽﮔ ﺬرد‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺣﻔﺎﻇ ﺖ از ﻣﻨ ﺎﻓﻊ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺳ ﺨﺖﺕ ﺮ ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﺎنآ ﻪ زﻧﺠﻴﺮه ﺎﯼ “اﺧ ﻼق”ﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ادﻳﺎن و ﻣﺬاهﺐ آﻠﻔﺖﺕ ﺮ و درازﺕ ﺮ ﻣ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﻳﻨﺪ ادﻳﺎن و ﺁﺉﻴﻦهﺎ زاﺉﻴﺪﻩﯼ ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺣﺎآﻢ ﺑﺮ ﻣﺤﻴﻂ زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﺘﻮﻟﻴﺎﻧﺸﺎن هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ رهﺒﺮان و ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن ادﻳﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺧ ﺸﻦﺕ ﺮ ه ﺴﺘﻨﺪ و‬
‫زاﺉﻴ ﺪﻩﯼ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻃﺒﻴﻌ ﯽاﯼ ﺧ ﺸﻦﺕ ﺮ و ﺧ ﺸﻚﺕ ﺮ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺕﻘ ﺪﻳﺲ ﺕﺌ ﻮرﯼ‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﻘﻴﻪﯼ ادﻳﺎن و ﺁﺉﻴﻦهﺎﯼ آﻤﯽ ﻣﻼﻳﻢﺕﺮ را ﻧﻴﺰ ﺑ ﻪ زﻳ ﺮ ﺳ ﻴﻄﺮﻩ‬
‫ﻣﯽآﺸﻨﺪ‪ .‬اﺳﻼﻣﯽ آﻪ از ﺻ ﺤﺮاهﺎﯼ ﺧ ﺸﻚ و ﺳ ﻮزان ﻋﺮﺑ ﺴﺘﺎن ﺁﻣ ﺪ و‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺣﺎﺻﻠﺨﻴﺰ اﻳ ﺮان رﺳ ﻴﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ هﻤ ﺎن ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ذاﺕ ﯽ در‬
‫ذهﻦ و ﻋﻤﻞ ﺣﺎﻣﻼﻧﺶ‪ ،‬ﻣﺮدم آﻢﺕﺮ ﺧﺸﻮﻧﺖ زدﻩﯼ آﺸﻮرهﺎﯼ هﻤﺠ ﻮار‬
‫را هﻢ ﺑﻪ زﻳﺮ ﻣﻬﻤﻴﺰ آﺸﻴﺪ؛ ﺁن هﻢ ﺑﺎ ﭼﻨﺎن ﺧﺸﻮﻧﺘﯽ آﻪ ﺕﺎ ﺁن ﺕﺎرﻳﺦ در‬
‫ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺝﻬ ﺎن ﺑ ﯽﺳ ﺎﺑﻘﻪ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺕ ﺎآﻨﻮن ه ﻢ هﻤ ﻴﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‬
‫ﭘﻴﺸﻪﮔﺎن ﺑﺮ ﻣﺮدم ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﻼمزدﻩ ﺣﻜﻢ راﻧﺪﻩاﻧﺪ و ﺑﺎز هﻢ ﺑ ﺎ‬
‫ﺳ ﻮء اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﻋﻨ ﺼﺮ ﻧﺎﺁﮔ ﺎهﯽ و ﺕﺮﺳ ﺸﺎن‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺳ ﻠﻄﻪ را ﺕ ﺪاوم‬
‫ﺑﺨﺸﻴﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن دﻳﻦ ﭘﻴ ﺮوز‪ ،‬ﺑﺨ ﺸﯽ از ﻣ ﺮدم ﺕ ﺼﺮف ﺷ ﺪﻩﺷ ﺎن را ﺑ ﻪ‬
‫ﺳ ﺮﺑﺎزان و ﺳ ﺮداران ﻟ ﺸﻜﺮ و ﺳ ﭙﺎﻩ ﺧﺸﻮﻧﺘ ﺸﺎن ﻣ ﯽﮔﻤﺎرﻧ ﺪ‪ ،‬از ﺳ ﻬﻢ‬
‫ﻣﺘﻮﻟﻴﺎﻧ ﻪﺷ ﺎن ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن ﻧﻴ ﺰ ﻣ ﯽﭘﺮدازﻧ ﺪ و اﻳ ﻦﮔﻮﻧ ﻪ اﻳﻨ ﺎن را ﺑ ﻪ ﺝﻴ ﺮﻩ‬
‫ﺧﻮار و رﻳﺰﻩ ﺧ ﻮار اﺳﻼﻣ ﺸﺎن ﺑ ﺪل ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺳ ﺎله ﺎ و ﻗ ﺮنه ﺎ زﻣ ﺎن‬
‫ﻻزم ﺑ ﻮد ﺕ ﺎ زرﺕ ﺸﺘﻴﺎن ﺑ ﺪﺑﺨﺘﯽ را آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺿ ﺮب ﺷﻤ ﺸﻴﺮ و ﻳ ﺎ ﺝﺰﻳ ﻪ‬
‫]ﻣﺎﻟﻴ ﺎت ﻏﻴﺮﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﯽ[ ﻣ ﺴﻠﻤﺎن آ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ ـ ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن ﻋﺎﻣ ﻞ ﺕ ﺮس و‬
‫ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ـ ﺑ ﻪ ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺧ ﺸﻨﯽ ﺕﺒ ﺪﻳﻞ آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺣ ﺎﻓﻆ ﻣﻨﺎﻓﻌ ﺸﺎن ﺑﺎﺷ ﻨﺪ؛‬
‫هﻤﺎن آﺴﺎﻧﯽ را آﻪ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﻓﺮﺳ ﻨﮓه ﺎ از ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﺧﻴ ﺰ‬
‫ﻋﺮﺑ ﺴﺘﺎن و ﻓﻠ ﺴﻄﻴﻦ ﻓﺎﺻ ﻠﻪ دارﻧ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ هﻤ ﺎن رﻓﺘ ﺎرﯼ را ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﯽآﻨﻨﺪ آﻪ ﺁن اﻋﺮاﺑﯽ ﺣﺎآﻢ ﺕﺎ آﻨﻮن ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺘﻤﺮا داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺮوز ﻧﻴﺰ هﻤﻴﻦ ﻧﺎﺁﮔ ﺎهﯽه ﺎ و ﺕ ﺮسه ﺎ را در ﻣﻴ ﺎن ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﻣ ﯽﺑﻴﻨ ﻴﻢ‪ .‬ﺕﺮﺳ ﯽ آ ﻪ ﺑﺎﻋ ﺚ ﻣ ﯽﺷ ﻮد اﻳﻨ ﺎن ﻧﮕﺎه ﺸﺎن را از هﺮﭼ ﻪ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ و زﻳﺒﺎﻳﯽ و ﻟﺬت اﻳﻦ ﺝﻬﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺮداﻧﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ ﻟ ﺬته ﺎﯼ‬

‫ﻣﻮهﻮم ﺁن ﺝﻬﺎﻧﯽ دل ﺧﻮش دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ هﻨﻮز ﻣﺮدﻩاﯼ زﻧ ﺪﻩ ﻧ ﺸﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ و از “ﺁن دﻧﻴﺎ” ﺧﺒﺮﯼ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦهﺎ ﻧﻴﺎوردﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦهﺎ ﺳ ﺎله ﺎ و‬
‫ﻗﺮنهﺎﺳﺖ آﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎر هﻤﺎن ﻓﺎﻧﺘﺰﯼ رهﺒﺮان و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﺸﺎن هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ه ﺮ‬
‫ﻣﺘ ﻮﻟﯽ ﺝﺪﻳ ﺪﯼ ه ﻢ آ ﻪ در اﻳ ﻦ ﻣ ﺬهﺐ ﻣﺘﻮﻟ ﺪ ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬ﻏﻠﻈ ﺖ اﻳ ﻦ‬
‫ﺑ ﺸﺎرته ﺎ و اﻧ ﺬارهﺎ را ﺑ ﺎﻻﺕﺮ و ﺑ ﺎﻻﺕﺮ ﻣ ﯽﺑ ﺮد‪ .‬ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺣ ﺎل هﺮﭼ ﻪ‬
‫هﺴﺖ هﻨﻮز ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺘﻜﺎرﯼ در ﻗ ﺎﻧﻮن ﻃﺒﻴﻌ ﺖ‪ ،‬ﻧ ﺬر و ﻧﻴ ﺎز‬
‫ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻔﺮﻩﯼ اﺑﻮاﻟﻔ ﻀﻞ ﭘﻬ ﻦ ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻗ ﺮﺁن ﺳ ﺮ ﻣ ﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬دﺧﻴ ﻞ‬
‫ﻣﯽﺑﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ دﻋﺎ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و اﺳﺘﺨﺎرﻩ ﻣﯽآﻨﻨﺪ؛ هﻤ ﻪﯼ اﻳ ﻦ اﻋﻤ ﺎل‬
‫ﺧﺮاﻓﺎﺕﯽ را هﻢ زﻳﺮ ﻟﻮاﯼ اﻋﺘﻘﺎدات دﻳﻨﯽﺷﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﯽدهﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن ﺳﺎل ‪١٣٦٦‬آ ﻪ ﻣ ﻦ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ ﭘﺎﻳﮕ ﺎﻩ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ در‬
‫ﺷﻬﺮ آﻠﻦ ﺁﻟﻤﺎن رﻓﺘﻪ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﺠﺰ ﺑﻴﮕ ﺎرﯼه ﺎﯼ روزﻣ ﺮﻩ‪ ،‬ﺁﺷ ﭙﺰﯼ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺳﺤﺮﯼ هﻢ ﺑ ﻴﻦ “ﭘﺮﺳ ﻨﻞ” ﻧ ﻮﺑﺘﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺝ ﻮاﻧﻜﯽ ﺑ ﻮد ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم “رﺿ ﺎ” آ ﻪ‬
‫هﻨﻮز ﭘﺎﺳﭙﻮرت ﭘﻨﺎهﻨﺪﮔﯽاش را ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬او را “ﻗﺮ” زدﻧ ﺪ و ﺑ ﺪون‬
‫اﻳ ﻦ آ ﻪ وﺿ ﻌﻴﺖ ﺣﻘ ﻮﻗﯽ ﭘﻨﺎهﻨ ﺪﮔﯽاش ﻣ ﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻋ ﺮاﻗﺶ‬
‫آﺸﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﯽداﻧﻢ ﭼﻪ ﺑﻼﻳﯽ ﺑﺮ ﺳﺮش ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺝﻮان ﺧ ﻮن ﮔ ﺮم و ﺑ ﺸﺎﺷﯽ‬
‫ﺑﻮد؛ ﺑﺮﺧﻼف دﻳﮕﺮ ﺑﺮادرهﺎﯼ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ آﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻦ ﻋﺴﻞ هﻢ ﻧﻤﯽﺷﺪ‬
‫ﻧﮕﺎهﺸﺎن آﺮد!!‬
‫آ ﺴﺎن دﻳﮕ ﺮﯼ ه ﻢ ﺑﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ آ ﻪ‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽﺷﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺬرﻧﺎﻣﻪهﺎﯼ ﺝﻌﻠ ﯽ از آ ﺸﻮرﯼ‬
‫آﻪ ﭘﻨﺎهﺠﻮﯼ ﺁن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺎرﺝﺸﺎن آﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺮاق “اﻋﺰام”ﺷﺎن آﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﻌ ﺪهﺎ اﻳ ﻦ اﻓ ﺮاد اﻋﺘﺮاﺿ ﯽ ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ و ﻣ ﯽﺧﻮاﺳ ﺘﻨﺪ از ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫ﺝ ﺪا ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺁنه ﺎ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺝﺎﺳ ﻮس ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ آ ﻪ از ﻣ ﺮز ﺑ ﻴﻦ دو آ ﺸﻮر ﻋﺒ ﻮر ﻏﻴﺮﻣﺠ ﺎز آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕﺤﻮﻳ ﻞ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن اﻣﻨﻴﺖ ﻋﺮاق و ﺑﻌﺪهﺎ ﺕﺤﻮﻳﻞ زﻧ ﺪانه ﺎﯼ ﻣﺨ ﻮف ﻓ ﻀﻴﻠﻴﻪ و ﻳ ﺎ‬
‫ﺐ ﭘﺮزﻳ ﺪﻧﺖ ﺻ ﺪام ﺣ ﺴﻴﻦ ﻣ ﯽداد‪ .‬اﻳ ﻦ آ ﺎر و اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺳ ﻮء‬ ‫اﺑﻮﻏﺮﻳ ِ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﻋﺘﻤﺎد ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﯽ آ ﺎر ﺕ ﺎزﻩاﯼ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﭘ ﺲ‬
‫از ﻣ ﺮداد ‪ ١٣٣٢‬و ﺑ ﻪ ﻏ ﺮب ﺁﻣ ﺪن ﺕ ﻮدﻩاﯼه ﺎﻳﯽ آ ﻪ دﻳﮕ ﺮ از‬
‫“اﻳﺮاﻧﺴﺘﺎن” آﺮدن اﻳﺮان ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺝﻤﺎﻋ ﺖ در ﻏ ﺮب ه ﻢ‬
‫دﻓﺘ ﺮ و دﺳ ﺘﻚه ﺎﻳﯽ راﻩ اﻧﺪاﺧﺘﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن آ ﻪ ﺧﻴﻠ ﯽهﺎﺷ ﺎن‬
‫ﺕﻮدﻩاﯼ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ ﺑﺮﻳﺪﻩ از ﺕﻮدﻩاﯼهﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان “ﺳﺎزﻣﺎن ﺝﻮاﻧﺎن اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‬
‫ﺣﺰب ﺕﻮدﻩﯼ اﻳﺮان” ﺑﻮدﻧﺪ ـ هﻨﻮز ﺑﻨﺪ ﻧﺎﻓﺸﺎن ﺑﻪ ﺣﺰب ﺕﻮدﻩ وﺻﻞ ﺑ ﻮد‬
‫ـ ﺕ ﺸﻜﻞه ﺎﯼ ﺿ ﺪ ﺷ ﺎهﯽاﯼ را در ﻏ ﺮب راﻩ اﻧﺪاﺧﺘﻨ ﺪ و ﺑﺮﻋﻠﻴ ﻪ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ‬
‫ﻋﺎﻟﻴﻪﯼ ﻣﻠﺖ اﻳ ﺮان‪ ،‬هﻤﺪﺳ ﺖ و هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ ﺑﺪﺳ ﺎﺑﻘﻪﺕ ﺮﻳﻦ ﺝﻨ ﺎح رهﺒ ﺮﯼ‬
‫ﻣ ﺬهﺒﯽ ﺷ ﻴﻌﻪ‪ ،‬اﻳ ﺮان را ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﺷ ﻮم اﺳ ﻼﻣﯽ‪/‬ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ‬
‫دﭼﺎر آﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ “ﻣﺒ ﺎرزان ﺧ ﺎرج آ ﺸﻮرﯼ” ه ﻢ هﻤ ﻴﻦ ﺳﻮءاﺳ ﺘﻔﺎدﻩه ﺎ‬
‫را از اﻋﺘﻤﺎد هﻮاداراﻧﺸﺎن ﻣﯽآﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳ ﭙﻮرتهﺎﺷ ﺎن را ﻣ ﯽدزدﻳﺪﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﭘ ﺎرﻩ ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺁنه ﺎ را در ﺕﻈ ﺎهﺮات ﻋﻠﻨ ﯽ ﺑ ﻪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ اﻣﻨﻴﺘ ﯽ‬
‫ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﻟ ﻮ ﻣ ﯽدادﻧ ﺪ و … ﺕ ﺎ هﻤ ﻪﯼ راﻩه ﺎ را ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺎزﮔ ﺸﺖ اﻳ ﻦ‬
‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﻪ آﺸﻮرﺷﺎن ﺑ ﺴﺘﻪ‪ ،‬از زﻧ ﺪﮔﯽ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ در اﻳ ﺮان ﻣﺤﺮوﻣ ﺸﺎن‬
‫آﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻓﻴﺎﻳﯽ ﻋﻤﻞ ﻣﯽآﺮدﻧﺪ ﺕﺎ ﺁنهﺎ را ﺑ ﺮاﯼ هﻤﻴ ﺸﻪ در ﭼﻨ ﮓ داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ از ﻓ ﺎز “ﺳ ﺮخ ﺷ ﺪن”‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺑﻴﭽ ﺎرﻩه ﺎ ﭼ ﺎرﻩﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ ﺝ ﺰ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﺁرﻣﺎنهﺎﯼ ﭘﻮﺷﺎﻟﯽ اﻳﻦ ﺝﻤﺎﻋﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫»واﻗﻌﻴ ﺖ اﻣ ﺮ اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد؛ اﻓ ﺮادﯼ را آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﺎزﻣﺎن ]اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‬
‫ﺝﻮاﻧﺎن ﺣﺰب ﺕﻮدﻩﯼ اﻳﺮان[ ﺝﻠﺐ ﻣﯽﺷ ﺪﻧﺪ‪ ،‬در واﻗ ﻊ ﺁﻟ ﻮدﻩ ﻣ ﯽآ ﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻓﻼن ﺝﻮان را از درس ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﻴﺮون ﻣ ﯽآ ﺸﻴﺪﻳﻢ‪ .‬ﮔﺬرﻧﺎﻣ ﻪاش را در‬
‫ﺝﻮﯼ ﺁب ﻣﯽاﻧﺪاﺧﺘﻴﻢ و ﺑ ﺮاﻳﺶ ﮔﺬرﻧﺎﻣ ﻪﯼ ﺝﻌﻠ ﯽ ﺻ ﺎدر ﻣ ﯽآ ﺮدﻳﻢ…‬
‫ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺕﻤﺎم ﭘﻞهﺎﯼ ﺑﺎزﮔﺸﺖ را ﭘﺸﺖ ﺳ ِﺮ اﻳﻦ ﺝﻮاﻧﺎن ﺧ ﺮاب آ ﺮد‪،‬‬
‫و ﺁنهﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﺣﺮﻓﻪاﯼ ﺕﺒﺪﻳﻞ آﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ آﻪ “ﺕﻮ دﻳﮕ ﺮ ﻟ ﻮ‬
‫رﻓﺘ ﻪاﯼ و ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮاﻧﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان ﺑ ﺎزﮔﺮدﯼ” درﺑ ﺴﺖ ﺑ ﻪ ﺁدم ﻏﻴﺮﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ‬
‫ﺕﺒﺪﻳﻞ ﻣﯽﺷﺪ…«‪١‬‬
‫اﻳ ﻦ رﻓﺘ ﺎر در درون ﺳ ﺎزﻣﺎن ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺷ ﺪﻳﺪﺕﺮ و‬
‫وﺣﺸﺘﻨﺎكﺕﺮ راﻳﺞ ﺑﻮد‪ .‬ﺝﻮانهﺎﯼ ﻣﺮدم را آﻪ ﺑﺮاﯼ آﻤﯽ ﺁزادﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺳﻮ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﻓﺮﻳﻔﺘﻨﺪ‪ .‬دﺧﺘﺮهﺎﻳﯽ از اﻳﻦ دﺳﺖ را ﻓﻮرا ﺑﻪ ﻳﻜﯽ از‬
‫“ﻏﻮلﺕﺸﻦ”هﺎﯼ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺷ ﻮهﺮ ﻣ ﯽدادﻧ ﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳ ﭙﻮرﺕﯽ اﮔ ﺮ داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬از‬
‫‪ ١‬ـ ﻧﮕﺎهﻲ از درون ﺑﻪ ﺝﻨﺒﺶ ﭼﭗ اﻳﺮان‪ ،‬ﺧﺎﻧﺒﺎﺑﺎ ﺕﻬﺮاﻧﻲ‪ ،‬ص ‪ ٢٢٦‬ﭼﺎپ ﺕﻬﺮان‪ ،‬ﺷﺮآﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ‬
‫اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻪ اهﺘﻤﺎم ﺳﺮهﻨﮓ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﻧﺠﺎﺕﻲ‬
‫اﻳﺸﺎن ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺎ اﻳ ﻦ ﮔﺬرﻧﺎﻣ ﻪه ﺎ رﻓ ﺖ و ﺁﻣ ﺪهﺎﯼ ﻗﺎﭼ ﺎق و ﺝﻌﻠ ﯽ‬

‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻗﺎﭼﺎﻗ ﺸﺎن را اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽدادﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ هﻤ ﻴﻦ ﮔﺬرﻧﺎﻣ ﻪه ﺎﯼ ﻗﺎﭼ ﺎق‪،‬‬
‫اﻳ ﻦ اﻓ ﺮاد را ﺑ ﻪ آ ﺸﻮر ﻋ ﺮاق ﻣ ﯽآ ﺸﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ هﻤ ﺎن روال‬
‫هﻤﻴﺸﮕﯽ ﺑﺮاﯼ هﻤﻪﺷﺎن‪ .‬ﻳﺎدم هﺴﺖ دو ﺧ ﻮاهﺮ را آ ﻪ ه ﺮ دو دﺧﺘ ﺮان‬
‫زﻳﺒﺎ و ﺧﻮش ﻟﺒﺎﺳﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﯽداﻧﻢ ﭼﻪ وردﯼ در ﮔﻮش اﻳﻦهﺎ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‬
‫آﻪ ﻓﻮرا ﺑﻪ ﻋﺮاق ﺑﺮدﻧﺪﺷ ﺎن‪ .‬ﺧ ﻮاهﺮ ﺑﺰرﮔﺘ ﺮ “ﻓﻠ ﻮرا” را در ﻋﻤﻠﻴ ﺎت‬
‫ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ “ﻓﺮوغ ﺝﺎوﻳﺪان” ﺑﻪ آﺸﺘﻦ دادﻧﺪ‪ .‬ﻗﺒﻼ هﻢ ﺷﻮهﺮش دادﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻮهﺮﺧﻮاهﺮ ﺑﺪﺕﺮآﻴﺐ‪ ،‬ﺁﻧﻘﺪر روش زﻳﺎد ﺷﺪﻩ ﺑﻮد آﻪ ﭘﺲ از ﻧﻔﻠﻪ ﺷﺪن‬
‫ﺧ ﻮاهﺮ ﺑ ﺰرگﺕ ﺮ‪ ،‬ﺧ ﻮاهﺮ آﻮﭼ ﻚﺕ ﺮ را ﺧﻮاﺳ ﺘﮕﺎرﯼ آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺕ ﺎ‬
‫هﻤ ﻴﻦ اﻣ ﺮوز ه ﻢ از ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ اﻳ ﻦ ﺧ ﻮاهﺮك دوم ﺧﺒ ﺮﯼ ﻧ ﺪارم‪ .‬دو‬
‫ﭘﺴﺮﻋﻤﻮ هﻢ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻧ ﺎمه ﺎﯼ ﻣﺠﻴ ﺪ و اﻳ ﺮج آ ﻪ ﺁنه ﺎ را ه ﻢ ﻧﮕﺬاﺷ ﺘﻨﺪ‬
‫وﺿﻊ ﺣﻘﻮﻗﯽﺷﺎن روﺷ ﻦ ﺷ ﻮد و ه ﺮ دو را ﺑ ﺎ ﮔﺬرﻧﺎﻣ ﻪه ﺎﯼ ﺝﻌﻠ ﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﺮاق آﺸﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﻳ ﻦ دو ﺕ ﻦ ه ﻢ ه ﻴﭻ ﺧﺒ ﺮﯼ ﻧ ﺪارم‪ .‬رﺿ ﺎ‬
‫ﻧﻴﺰ آﻪ “ﺷﺐ ﻗﺪر” ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن ﺳﺎل ‪“ ١٣٦٦‬ﭘﺎرﺕﻨﺮ” ﺁﺷﭙﺰﯼ ﻣ ﻦ ﺑ ﻮد‪،‬‬
‫دﭼﺎر هﻤﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺷﺪ‪ .‬از ﭘﺎﻳﺎن آﺎر اﻳﻦ رﺿﺎﯼ ﺑﺎ ﻣﺤﺒ ﺖ ه ﻢ ه ﻴﭻ‬
‫ﺧﺒﺮﯼ ﻧﺪارم‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺻﻮرت ﻣﺎ دوﺕﺎﻳﯽ ﭼﻠﻮآﺒ ﺎب ﺳ ﺤﺮﯼ را ﺑ ﺮاﯼ ‪٣٠/٤٠‬‬
‫ﻧﻔﺮ ﭘﺨﺘ ﻴﻢ و ﺳ ﺎﻻد و دوغ و ﺑﻘﻴ ﻪﯼ ﻣﺨﻠﻔ ﺎت ﺳ ﺤﺮﯼ روزﻩ ﺑﮕﻴ ﺮان را‬
‫ه ﻢ ﺁﻣ ﺎدﻩ آ ﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻣ ﻦ آ ﻪ ﺷﺨ ﺼﺎ ه ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ در اﻳ ﻦ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎت روزﻩ‬
‫ﻧﻤﯽﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬ﻧﻤﺎز را هﻢ ﻓﻘﻂ وﻗﺘﯽ آﻪ ﺝﻤﻌﯽ و اﺝﺒﺎرﯼ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑ ﺎ دﻳﮕ ﺮان‬
‫دوﻻ‪/‬راﺳﺖ ﻣﯽﺷﺪم‪ ،‬واﻻ آﻪ ﻧﻪ اﻋﺘﻘﺎدﯼ داﺷﺘﻢ و ﻧﻪ ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﺁن ﺣ ﺲ‬
‫ﻣﯽآﺮدم‪ ،‬و اﻳﻦ اﻟﺒﺘ ﻪ ﭼﻴ ﺰﯼ ﻧﺒ ﻮد آ ﻪ از دﻳ ﺪ ﻣ ﺴﺌﻮﻻن ﺳ ﺎزﻣﺎن ﭘﻨﻬ ﺎن‬
‫ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ!‬
‫ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ١٠‬ﺷ ﺐ ﻣ ﺴﺌﻮل ﺁن زﻣ ﺎن ﺳ ﺎزﻣﺎن در ﺁﻟﻤ ﺎن اﻳ ﺮج‬
‫]ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﺻ ﺒﺎﺣﯽ[ ﻣ ﺎ را ﺻ ﺪا آ ﺮد آ ﻪ اﻣ ﺸﺐ ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ١٢‬ﻧﺸ ﺴﺖ‬
‫دارﻳ ﻢ‪ ،‬در اﺕ ﺎق ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ﺝﻤ ﻊ ﺷ ﻮﻳﺪ‪ .‬ﻓ ﻮرا آﺎره ﺎ را راﺳ ﺖ و رﻳ ﺲ‬
‫آ ﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺁﺑ ﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮ و ﺻ ﻮرﺕﻤﺎن زدﻳ ﻢ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﺮآﺖ در ﻧﺸ ﺴﺖ‬
‫ﺁﻣ ﺎدﻩ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺑ ﻴﻦ ﻳﻜ ﯽ‪/‬دوﻧﻔ ﺮ دﻳﮕ ﺮ ﺻ ﻨﺪﻟﯽه ﺎﯼ ﺕﺎﺷ ﻮﯼ اﺕ ﺎق‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ هﻢ ردﻳﻒ ﺑﻪ ردﻳﻒ ﭼﻴﺪﻧ ﺪ‪ ،‬ﻣﻴ ﺰﯼ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ﻣﻨﺒﺮ ﻣﺴﺌﻮل ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ در ﺁن ﺑﺎﻻ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺝﻌﺒﻪﯼ دﺳﺘﻤﺎﻟﯽ و ﺕﻨﮓ ﺁﺑﯽ و‬

‫در ﺁن ﺳﻤﺖ اﺕﺎق هﻢ ﻣﻴﺰ ﭼﺎﯼ و ﺧﻮراآﯽه ﺎﯼ ﺷ ﺐه ﺎﯼ ﻣ ﺎﻩ رﻣ ﻀﺎن‬
‫را ردﻳ ﻒ آﺮدﻧ ﺪ ﺕ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺣ ﻀﺮت ﺑ ﺮادر اﻳ ﺮج ﻇ ﺎهﺮ‪ ،‬و ﺳ ﻜﻮت‬
‫ﺑﺮﻗ ﺮار ﺷ ﺪ‪ .‬اﻳ ﺮج اﺑﺘ ﺪا ﺷ ﺮوع آ ﺮد ﺑ ﻪ اﻧ ﺪر ﻓﻮاﻳ ﺪ “اﻧﺘﻘ ﺎد از ﺧ ﻮد‬
‫آﺮدن” داد ﺳﺨﻦ دادن آﻪ اﻋﻀﺎ و آﺎدرهﺎ ﺑﺎﻳﺪ از اﻳﻦ ﺷﺐهﺎﯼ ﻗﺪر آﻪ‬
‫از “هﺰار ﻣﺎﻩ ﺑﺮﺕﺮ اﺳﺖ” اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﻨﻨﺪ و از ﺧﻮدﺷﺎن اﻧﺘﻘﺎد آﻨﻨ ﺪ و ه ﺮ‬
‫ﺝ ﺎ ﺑ ﻪ رهﺒ ﺮﯼ اﻳ ﺮاد ﮔﺮﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻨ ﺪ آ ﻪ اﺷ ﻜﺎل در ﺧﻮدﺷ ﺎن ﺑ ﻮدﻩ و‬
‫رهﺒﺮﯼ ﻣﻌﺼﻮم اﺳﺖ و ﭘﺎآﺒ ﺎز اﺳ ﺖ و ﺁن آ ﺴﯽ آ ﻪ اﻳ ﻦ اﺝ ﺎزﻩ را ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﻮدش ﻣﯽدهﺪ آﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ و ﺑﻪ رهﺒﺮﯼ “ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻋﺎدﻻﻧﻪ” اﻳﺮادﯼ‬
‫ﺑﮕﻴ ﺮد‪ ،‬در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺑ ﻪ ﺝﻴ ﺐ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﻣ ﯽرﻳ ﺰد و… ﺳ ﺮﻳﺎﻟﯽ از اﻳ ﻦ‬
‫ﺷﻌﺎرهﺎﯼ ﻣﺴﻠﺴﻞ هﻤﻴﺸﮕﯽ‪ .‬ﭼﺮاغهﺎ را هﻢ ﺧﺎﻣﻮش آﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺑﻪ هﺮ‬
‫ﻧﻔﺮ ﻳﻚ ﺑﺮﮔﻪﯼ ﻓﺘﻮآﭙﯽ ﺷﺪﻩ دادﻧﺪ و اﻋﻼم ﻗﺮﺁن ﺳﺮ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬در‬
‫واﻗﻊ ﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪ از ﻗﺮﺁن را ﻓﺘﻮآﭙﯽ آﺮدﻧ ﺪ و روﯼ ﺳﺮﺷ ﺎن ﮔﺬاﺷ ﺘﻨﺪ و‬
‫ﺷﺮوع آﺮدﻧﺪ ﺑﻪ دﻋﺎ ﺧﻮاﻧﺪن و اﻟﺘﻤﺎس و ﺕﻤﻨﺎ آﺮدن از درﮔﺎﻩ رهﺒ ﺮﯼ‬
‫آﻪ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺷﻔﻴﻌﺸﺎن ﺑﺸﻮد آﻪ ﺑﻌ ﺪ اﻣ ﺎم ﺣ ﺴﻴﻦ ﺷﻔﻴﻌ ﺸﺎن ﺑ ﺸﻮد‬
‫ﺕ ﺎ ﻳﻜ ﯽ دﻳﮕ ﺮ و ﻳﻜ ﯽ دﻳﮕ ﺮ و ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﻳﻘ ﻪﯼ “اﷲ” را ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ آ ﻪ از‬
‫ﮔﻨﺎهﺎﻧﺸﺎن و ﻣﺨ ﺼﻮﺻﺎ ﻧﻘ ﺪهﺎ و اﻳﺮاده ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ رهﺒ ﺮﯼ ﮔﺮﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪،‬‬
‫درﮔ ﺬرد و دﻳﮕ ﺮ ﻗ ﻀﺎﻳﺎﯼ ﺕﻜ ﺮارﯼ و هﻤﻴ ﺸﮕﯽ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎت دروﻧ ﯽ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ و ﺳﻜﺖ ﻣﺬهﺒﯽ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ!‬
‫ﺑﺮﺧﯽ آﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﺕﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻻﺑﻪ و زارﯼ ه ﻢ ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻣ ﻦ آ ﻪ‬
‫از ﺧﺴﺘﮕﯽ داﺷﺖ ﺝﺎﻧﻢ درﻣﯽرﻓﺖ‪ ،‬هﻤﺎﻧﺠﺎ روﯼ اوﻟﻴﻦ ﺻﻨﺪﻟﯽ ﺕﺎﺷﻮﯼ‬
‫ردﻳﻒ اول‪ ،‬ﺕﻮ ﺕﺎرﻳﻜﯽ ﺧﻮاﺑﻢ ﺑﺮد‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ ﺧﺮوﭘﻔﻢ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪﻩ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻳﻜ ﯽ‬
‫از اﻳﻦ دﺧﺘﺮﺑﭽﻪه ﺎﻳﯽ آ ﻪ او ه ﻢ ﭘﻨ ﺎهﺠﻮ ﺑ ﻮد و ﺷ ﻮهﺮش دادﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ و‬
‫ﺑﺪون ﭘﺎﺳﭙﻮرت داﺷﺘﻨﺪ ﻣ ﯽﻓﺮﺳ ﺘﺎدﻧﺪش ﺑ ﻪ ﻋ ﺮاق‪ ،‬ﺕﻜ ﺎﻧﻢ داد آ ﻪ‪ :‬دارﯼ‬
‫ﺧﺮوﭘﻒ ﻣﯽآﻨﯽ‪ ،‬ﭘﺎﺷﻮ ﺑﺮو ﺕﻮ “واﺣﺪ ﺧﻮاهﺮهﺎ” ﺑﺨﻮاب!‬
‫ﻣﯽﺧﻮاهﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ اﻳﻦ ﻃﻴﻒ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن اﻧ ﺪازﻩﯼ‬
‫ارﺕﺠﺎﻋﻴﻮن‪ ،‬ﺧﺮاﻓﺎﺕﯽ و ﻗﻀﺎ‪/‬ﻗﺪرﯼ و دﻋﺎ و ﻧﻔﺮﻳﻨﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬هﻨ ﻮز ه ﻢ‬
‫هﻤﺎﻧﮕﻮﻧ ﻪ ﻓﻜ ﺮ ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﻣ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ اﻋﻤ ﺎل آﻤ ﺪﯼ در ﻗ ﺎﻧﻮن‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ و روﯼ ﺣﻜﻢ دادﮔ ﺎهﯽ آ ﻪ ﻗ ﺮار اﺳ ﺖ “اﷲ” در ﻣﺤﻜﻤ ﻪﯼ روز‬
‫ﻗﻴﺎﻣﺘﺸﺎن ﺻﺎدر آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ رﺷﻮﻩ دادن و راﺑﻄ ﻪ ﺑﺮﻗ ﺮار آ ﺮدن و ﺕﻮﺻ ﻴﻪ‬
‫آ ﺮدن و ﺷ ﻔﻴﻊ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﺕ ﺎﺙﻴﺮ ﺑﮕﺬارﻧ ﺪ و ﺕ ﺮازوﯼ ﻋ ﺪاﻟﺖ را ﺑ ﻪ ﺳ ﻤﺖ‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن “ﭼﭙﻪ” آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ روﺷ ﻨﯽ ﻣ ﯽﺕ ﻮان ﮔﻔ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺑﺎوره ﺎ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﻣ ﺪد‬
‫هﻤﻴﻦ ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن رﺳﻤﯽ در آﻠﻪهﺎ ﺝ ﺎﻳﮕﻴﺮ و ﭘ ﺎﮔﻴﺮ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫ﻣﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﺑ ﺎ ﺕﻜﻴ ﻪ ﺑ ﺮ ﻗﺪاﺳ ﺘﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺧﻮدﺷ ﺎن ﺕﺮاﺷ ﻴﺪﻩ و ﺑ ﻪ ﺧ ﻮرد‬
‫ﻣ ﺮدم دادﻩاﻧ ﺪ ـ ﻣﺜ ﻞ ﺷ ﺨﺺ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﻳ ﺎ ﻣ ﺴﻌﻮد رﺝ ﻮﯼ ـ ﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻪاﻧ ﺪ‬
‫اﻧ ﺴﺎنه ﺎﻳﯽ ﻣ ﺬهﺒﯽ و دﻳﻨ ﺪار را از ﺷ ﺮآﺖ در ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﯽ و ﻣﻄﺎﻟﺒ ﻪﯼ‬
‫ﺧﻮاﺳ ﺖه ﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ و ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽﺷ ﺎن ﻣﺤ ﺮوم آﻨﻨ ﺪ؛ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺪون‬
‫ﭼﻨ ﻴﻦ ﻣﺘﻮﻟﻴ ﺎن رﺳ ﻤﯽاﯼ ﺕﻤ ﺎم ادﻳ ﺎن از آ ﺎرآﺮد ﻣ ﯽاﻓﺘﻨ ﺪ و ﻓﺮاﻣ ﻮش‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ هﺮ دو وﺝﻪ اﻳﻦ ﺷﻌﺎر ﻋﻠﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ “اﻗﺘ ﺼﺎد ﺑ ﺪون‬
‫ﻧﻔ ﺖ‪ ،‬اﺳ ﻼم ﺑ ﺪون ﺁﺧﻮﻧ ﺪ!” ﺕﻨﻬ ﺎ آ ﺎرآﺮد هﻤ ﺎن ﺷ ﻌﺎر را دارد و ﺑ ﺲ؛‬
‫ﭼ ﺮا آ ﻪ ﻧ ﻪ اِﻋﻤ ﺎل آﺮدﻧ ﯽ اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ ﺑﺮﺁوردﻧ ﯽ‪ .‬ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮان اﺳ ﻼم را‬
‫ﺝﺪاﯼ از رهﺒﺮﯼ ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎ ـ ﺑﺎ ﻋﻤﺎﻣﻪ و ﺑ ﯽﻋﻤﺎﻣ ﻪ ـ و ﺑ ﺪون واﺳ ﻄﮕﯽ‬
‫اﻳﻦ ﺝﻤﺎﻋﺖ ﺕﺼﻮر آﺮد؛ ﺑﺪون اﻳﻦ آ ﻪ اﻳ ﻦه ﺎ ﻣﻴ ﺮاثﺧ ﻮار و ﺻ ﺎﺣﺐ‬
‫ﻋﻠﻪﯼ هﻤﻪ ﭼﻴ ِﺰ ﺁن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬دﻧﻴﺎﯼ ﻏﺎرﺕﮕﺮان ه ﻢ اﺝ ﺎزﻩ ﻧﻤ ﯽده ﺪ ﺕ ﺎرﻳﺦ‬
‫اﻳ ﺮان ﻣ ﺎ و هﻤﻴﻨﻄ ﻮر ﺕ ﺎرﻳﺦ اﻳ ﻦ ﻣﻨﻄﻘ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﺪون واﺑ ﺴﺘﮕﯽ ﺕﻤ ﺎم ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻔﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷ ﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ اﮔ ﺮ دوﻟﺘﻤ ﺮدان اﻳﺮاﻧ ﯽ اﻳ ﻦ اﻣﻜ ﺎن را‬
‫ﻣ ﯽﻳﺎﻓﺘﻨ ﺪ آ ﻪ ﻧﻔ ﺖ را ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪﮔ ﺰارﯼ در زﻳﺮﺳ ﺎﺧﺖ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ‬
‫آﺸﻮرﻣﺎن اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ هﻢ ﺧﻮب ﻣ ﯽﺷ ﺪ؛ آ ﺎرﯼ آ ﻪ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﻓﻘﻴ ﺪ‬
‫اﻳﺮان آﻮﺷﻴﺪ و ﺕﺎ ﺣﺪﯼ هﻢ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ؛ اﻣﺎ هﻤﻴﻦ ﻋﻠﻤﺎﯼ اﻋﻼم ـ اﻟﺒﺘﻪ ﺑ ﺎ‬
‫دﺳﺘﻴﺎرﯼ ﻋﻠﻤﺎﯼ ﻏﻴﺮﻣﻘﺪس و ﻏﻴﺮﻋﻤﺎﻣﻪاﯼ ـ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺷ ﺎﻩ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧ ﺴﺖ ﺑ ﻪ ﺁرزوه ﺎﯼ دﻳ ﺮ و دور اﻳ ﺮان دوﺳ ﺘﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻣ ﯽﺧﻮاﺳ ﺘﻨﺪ‬
‫آﺸﻮرﯼ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و ﻣﺴﺘﻘﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﺝﺎﻣ ﻪﯼ ﻋﻤ ﻞ ﺑﭙﻮﺷ ﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤ ﺪ‬
‫رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ ه ﻢ ﺑﻌ ﺪهﺎ‪ ،‬ه ﻢ ﺳ ﺮ و ه ﻢ ﺕ ﺎﺝﺶ را ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ اﻳ ﻦ “زﻳ ﺎدﻩ‬
‫ﻃﻠﺒﯽهﺎ” و ﻧﺎﭘﺮهﻴﺰﯼهﺎ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺑﯽﺝﻬﺖ ﻧﺒﻮد آﻪ ﺑﻨﮕ ﺎﻩ ﺳ ﺨﻦ ﭘﺮاآﻨ ﯽ‬
‫ﺑﯽ‪ .‬ﺑﯽ‪ .‬ﺳﯽ‪ .‬درﺳﺖ ‪ ٢‬ﻣﺎﻩ ﭘ ﻴﺶ از “ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت رﺳ ﺎﻧﻴﺪن ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ‬
‫ﺧﻤﻴﻨ ﯽ” هﻤ ﺎن زﻣ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺳ ﻴﺪ اﺧﻤ ﻮ زﻳ ﺮ درﺧ ﺖ ﺳ ﻴﺒﯽ در “ﻧﻮﻓ ﻞ‬
‫ﻟﻮﺷ ﺎﺕﻮ”ﯼ ﭘ ﺎرﻳﺲ ﺳ ِﺮ هﻤ ﻪﯼ “ﺑ ﺸﺮدوﺳﺘﺎن” ﻏﺮﺑ ﯽ را ﺑ ﺎ ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ‬
‫آﻤ ﺪﯼاش ﮔ ﺮم آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬در ‪ ١٧‬ﺁذرﻣ ﺎﻩ ﺳ ﺎل ‪ ١٣٥٧‬در ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪﯼ‬

‫رادﻳﻮﻳﯽ “ﺝﺎم ﺝﻬﺎنﻧﻤﺎ” ﺳﻴﺎﺳﺖ دوﻟﺖهﺎﯼ ﭼﭙﺎوﻟﮕﺮ ﻏ ﺮب و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ‬
‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن را ﺑ ﺮاﯼ “ﺕ ﻮدهﻨﯽ زدن” ﺑ ﻪ ﺷ ﺎهﯽ آ ﻪ ﻣ ﯽﺧﻮاﺳ ﺖ آﻤ ﯽ ﺑ ﻪ‬
‫اﻳ ﻦ ﺷ ﻌﺎر ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﻧﺰدﻳ ﻚ ﺷ ﻮد و دﺳ ﺖ آ ﻢ درﺁﻣ ﺪهﺎﯼ ﻧﻔﺘ ﯽ را‬
‫زﻣﻴﻨﻪﯼ اﺳﺘﻘﻼل و روﯼ ﭘﺎﯼ ﺧﻮد اﻳﺴﺘﺎدن اﻳﺮاﻧﻴﺎن آﻨ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺑﻴﺎﻧﻴ ﻪ را‬
‫ﺻﺎدر آﺮد‪:‬‬
‫»ﭘ ﺲ از ﻃ ﯽ دوراﻧ ﯽ از اﻓ ﺖ و ﺧﻴ ﺰ‪ ،‬ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ زﻣ ﺎم اﻣ ﻮر‬
‫اﻳﺮان را در دﺳﺖ ﺧﻮاهﺪ ﮔﺮﻓﺖ آﻪ ﺑ ﻪ ﻋﻠ ﺖ ﻧ ﺎﺕﻮاﻧﯽ ﻣ ﺎﻟﯽ و ﻧﻈ ﺎﻣﯽ‪،‬‬
‫دﻳﮕﺮ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهﺎﻳﺶ ﺝﺎﻳﯽ ﺑﺮاﯼ روﻳﺎﯼ ﺕﻤ ﺪن ﺑ ﺰرگ وﺝ ﻮد ﻧﺨﻮاه ﺪ‬
‫داﺷ ﺖ و ﺑ ﻪ ﺳ ﺒﺐ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺕ ﺎزﻩﯼ ﺣ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ ﺝ ﻮ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ و‬
‫اﺝﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣﻤﻠﻜ ﺖ‪ ،‬اﻳ ﻦ آ ﺸﻮر ﺕﻨﻬ ﺎ ﻣﻘ ﺎﻣﯽ هﻤﭙﺎﻳ ﻪﯼ آ ﺸﻮر هﻤﺠ ﻮار‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺧﻮاهﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬و ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﺸﻪ اﻳﻦ روﻳﺎ را آ ﻪ ﭘﻨﺠﻤ ﻴﻦ ﻗ ﺪرت‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺝﻬﺎن ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺮاﻣﻮش ﺧﻮاهﺪ آﺮد!!«‪٢‬‬
‫ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ هﻤﺎن زﻣﺎﻧﯽ آﻪ در ﭘﺎرﻳﺲ و زﻳﺮ درﺧ ﺖ‬
‫ﺳ ﻴﺐ ﻣﻌ ﺮوف دهﻜ ﺪﻩﯼ ﻧﻮﻓ ﻞ ﻟﻮﺷ ﺎﺕﻮ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺝ ﻦ‬
‫ﻇ ﺎهﺮ ﻣ ﯽآ ﺮد‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺣ ﺮفه ﺎ را ه ﻢ زد آ ﻪ ﻣ ﺜﻼ‪ …» :‬در ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﻗﺪرت ﻣﻘﻨﻨﻪ و اﺧﺘﻴ ﺎر ﺕ ﺸﺮﻳﻊ در اﺳ ﻼم ﺑ ﻪ ﺧﺪاوﻧ ﺪ اﺧﺘ ﺼﺎص‬
‫دارد… و ه ﻴﭻ آ ﺴﯽ ﺣ ﻖ ﻗ ﺎﻧﻮﻧﮕﺰارﯼ ﻧ ﺪارد‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪﯼ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ در ﻗﺮﺁن و ﺳﻨﺖ ﮔﺮدﺁورﯼ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ… “ﺣﻜﺎم اﺻ ﻠﯽ” هﻤ ﺎن‬
‫ﻓﻘﻬ ﺎ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﻓ ﺮد ﻻﻳﻘ ﯽ آ ﻪ داراﯼ دو ﺧ ﺼﻠﺖ ﻋﻠ ﻢ ﺑ ﻪ ﻗ ﺎﻧﻮن و‬
‫ﻋ ﺪاﻟﺖ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺸﻜﻴﻞ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ داد‪ ،‬هﻤ ﺎن وﻻﻳﺘ ﯽ آ ﻪ ﺣ ﻀﺮت رﺳ ﻮل‬
‫اآﺮم در اﻣﺮ ﺝﺎﻣﻌﻪ داﺷﺖ ]را[ دارا ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮ هﻤ ﻪ ﻻزم اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫از او اﻃﺎﻋﺖ آﻨﻨﺪ‪٣«.‬‬
‫ﺝﺎﻟ ﺐ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از روﺷ ﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺷ ﻴﻔﺘﻪﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﺝﻨ ﺎب‪ ،‬دآﺘ ﺮاﯼ ﺣﻘ ﻮق از ﻏ ﺮب داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻻﺑ ﺪ در آ ﻼسه ﺎﯼ درس‬
‫ﻣﺪرن داﻧ ﺸﻜﺪﻩه ﺎﯼ ﺷ ﻴﻚ ﻏ ﺮب‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻗ ﺎﻧﻮن‪ ،‬اﻣﻨﻴ ﺖ‪ ،‬ﻋ ﺪاﻟﺖ اﺝﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪،‬‬
‫‪ ٢‬ـ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﺳﺨﻦ ﭘﺮاآﻨﻲ ﺑﻲ ﺑﻲ ﺳﻲ‪ ١٧ ،‬ﺁذرﻣﺎﻩ ‪١٣٥٧‬ﺑﺨﺶ ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﺝﺎم ﺝﻬﺎنﻧﻤﺎ‬
‫‪ ٣‬ـ روزﻧﺎﻣﻪي آﻴﻬﺎن ‪ ٩‬ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎﻩ ‪ ،١٣٥٧‬دو هﻔﺘﻪ ﭘﻴﺶ از اﻓﺘﻀﺎح ﺕﺎرﻳﺨﻲ ‪ ٢٢‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ ،١٣٥٧‬ﺑﻪ‬
‫ﻧﻘﻞ از ﻣﺠﻠﻪي ﻣﻬﺮﮔﺎن‪ ،‬ﺕﺎﺑﺴﺘﺎن‬
‫ﺣﻜﺎم اﺻﻠﯽ‪ ،‬ﺕﻔﻜﻴﻚ ﺳﻪ ﻗﻮﻩ‪ ،‬دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ‪ ،‬ﺁزادﯼ و ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ ﺑﺤ ﺚه ﺎﯼ‬

‫ﺣﻘﻮﻗﯽ دﻳﮕﺮ در زﻣﻴﻨﻪﯼ ﺣﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪان‪ ،‬زﻧﺎن و آﻮدآﺎن و… ﺁﺷﻨﺎ‬
‫ﺑﻮدﻧ ﺪ و اﻳ ﻦ دروس ﭘﺎﻳ ﻪاﯼ را ﺑ ﺮاﯼ درﻳﺎﻓ ﺖ دآﺘﺮاه ﺎﯼ آ ﺬاﻳﯽﺷ ﺎن‬
‫اﻣﺘﺤﺎن دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ!!‬
‫ﺑﮕﺬرﻳﻢ!‬
‫دو آﺘﺎﺑﯽ آﻪ ﺁن ﺝﻮاﻧﻚ داﻧ ﺸﺠﻮ ﺑ ﺮام ﺁورد‪“ ،‬ﭼ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ آ ﺮد” و‬
‫“ﻗﺎﺳﻄﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺎرﻗﻴﻦ‪ ،‬ﻧﺎآﺜﻴﻦ” ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻣ ﻦ اﺻ ﻼ ﻧ ﻪ ﻧ ﺎﻣﯽ‬
‫از اﻳﻦ ﭘ ﺴﺮك در ﻳ ﺎدم ﻣﺎﻧ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ ﺣﺘ ﺎ ﺳ ﺮاﻧﺠﺎﻣﯽ‪ .‬ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺑ ﺴﻴﺎر‬
‫ﺳﭙﺎﺳ ﮕﺰارش ﺷ ﺪم آ ﻪ ﺁنه ﺎ را ﺁورد‪ .‬ﺕ ﺎ ﭘ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ‬
‫ﺕﺮﺝﻤﻪه ﺎﻳﯽ ﻏﺮﺑ ﯽ و ﮔ ﺎﻩ ه ﻢ ﺷ ﺮﻗﯽ را ﻣ ﯽﺧﻮاﻧ ﺪم‪ :‬آﺎره ﺎﯼ ﺑﺮﺕﻮﻟ ﺖ‬
‫ﺑﺮﺷ ﺖ‪ ،‬ﻧﻴﻜ ﻮس آ ﺎزاﻧﺘﺰاآﻴﺲ‪ ،‬ﻓ ﺮاﻧﺘﺲ ﻓ ﺎﻧﻮن‪ ،‬ﻋﻤﺎراوزﮔ ﺎن‪ ،‬ﭼﻨ ﺪ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب اﻟﺠﺰاﻳﺮ‪ ،‬ﭼﻨﺪ رﻣﺎن و ﭼﻴﺰهﺎﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ آ ﻪ‬
‫ﺣ ﺎﻻ دﻳﮕ ﺮ ﻳ ﺎدم ه ﻢ ﻧﻴ ﺴﺖ؛ آﺘ ﺎب “اﺳ ﺘﻌﻤﺎر ﻧ ﻮ” ﺣ ﺴﻦ ﺻ ﺪر را ه ﻢ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺑ ﻮدم‪ ،‬ﺣﺘ ﺎ ﭼﻨ ﺪ ﻗ ﺼﻪﯼ ﺝ ﻼل ﺁل اﺣﻤ ﺪ را ه ﻢ ورق زدﻩ ﺑ ﻮدم‪،‬‬
‫اﻣﺎ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ را ﻧﻤﯽﺧﻮاﻧ ﺪم‪ ،‬ﻣ ﯽﻧﻮﺷ ﻴﺪم‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫ﺕﻤ ﺎم وﺝ ﻮدم ﻣ ﯽﺑﻠﻌﻴ ﺪم؛ ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑﻔﻬﻤ ﻢ ﭼ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬هﻤ ﻪﯼ‬
‫ﺝﻤﻠﻪهﺎﯼ آ ﺬاﺉﻴﺶ را ﺣﻔ ﻆ ﻣ ﯽآ ﺮدم و اﻳ ﻦ روال ﺕ ﺎ ﺑﻌ ﺪ از اﻧﻘ ﻼب ﻳ ﺎ‬
‫هﻤﻴﻦ اﻓﺘﻀﺎح ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﺑﻬﻤﻦ ‪ ٥٧‬هﻢ اداﻣﻪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺮداد ‪ ١٣٥٦‬آﻪ ﺧﺒﺮ ﻣﺮگ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ را در روزﻧﺎﻣ ﻪﯼ‬
‫آﻴﻬﺎن ﭼ ﺎپ آﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎور ﻧﻤ ﯽآ ﺮدم‪ .‬ه ﻴﭻ آ ﺲ ﺑ ﺎور ﻧﻤ ﯽآ ﺮد‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ‬
‫هﻤ ﻴﻦ ه ﻢ در ﺕﻨﻬ ﺎﻳﯽ آﻠ ﯽ ﮔﺮﻳ ﻪ آ ﺮدم‪ .‬ﺕ ﺎ ﺁن زﻣ ﺎن ﺕﻤ ﺎم ﻧﻮاره ﺎﯼ‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ اﻳﻦ ﺕﺌﻮرﻳﺴﻴﻦ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ را ﺷ ﻨﻴﺪﻩ ﺑ ﻮدم‪ .‬ﺿ ﺒﻂ را ﺑﻐ ﻞ‬
‫ﮔﻮﺷﻢ ﻣﯽﮔﺬاﺷﺘﻢ و هﯽ ﮔﻮش ﻣﯽآﺮدم و هﯽ و ه ﯽ… و ﺣ ﺎﻻ ﺳ ﺎله ﺎ‬
‫از ﺁن ﺳ ﺎله ﺎ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺁﻣ ﻮزشه ﺎﯼ ﺕﺌﻮرﻳ ﻚ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺎ‬
‫ﺝﻮاﻧﺎﻧﯽ آﻪ ﺁن دوران ﺕﺸﻨﻪﯼ داﻧﺴﺘﻦ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﺁدرسهﺎﻳﯽ ﺕﻤﺎﻣﺎ ﻋﻮﺿﯽ‬
‫ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﻧﺒ ﻮد‪ .‬ﺧﻴﻠ ﯽه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ ه ﻢ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﻣﻌﺠ ﺰﻩﯼ‬
‫ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻓﻘﻂ از او ﺑﺮﻣ ﯽﺁﻣ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺜﻼ ﭼ ﻪ ﭼﻴ ﺰﯼ ﻣ ﯽﺷ ﺪ از‬
‫اﻳﻦ هﻤﻪ اﻧﺴﺎن ﺳ ﺘﻴﺰﯼ و دﮔﺮاﻧ ﺪﻳﺶ ﺳ ﺘﻴﺰﯼ آ ﻪ ﺕﺌ ﻮرﯼ “ﻧ ﺎﺑﻮد آ ﺮدن‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن” را رﻣﺎﻧﺘﻴﺰﻩ ﻣﯽآﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻣﻮﺧ ﺖ؛ ه ﻴﭻ‪ ،‬ﺝ ﺰ اﻓﺘ ﺎدن در دام و‬
‫داﻣ ﺎن هﻤ ﺎن اﻧﻘ ﻼب آ ﺬاﻳﯽ ﺳ ﺎل ‪ ٥٧‬آ ﻪ ﺝ ﺰ ﺑ ﺮ ﻣﺤ ﻮر ﻧﻔ ﺮت و‬

‫آﻴﻨﻪﺝﻮﻳﯽ ﻧﻤﯽﭼﺮﺧﺪ و هﺮ آﻪ را آﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣ ﺎ ﻧﻴ ﺴﺖ و ﺑ ﺎ ﻣ ﺎ ﻧﻴ ﺴﺖ و‬
‫از ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎ ﻧﻤﯽاﻧﺪﻳﺸﺪ و رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪﯼ ﻣﺎ ﻧﻤﺎز ﻧﻤﯽﮔﺰارد و‬
‫ﻳ ﺎ اﺳﺎﺳ ﺎ ﺑ ﺎ ﻓﺮهﻨ ﮓ ﺑ ﺮدﻩﺳ ﺎز “ﺕﻮﺣﻴ ﺪ” اﺳ ﻼﻣﯽ “ﻣ ﺎ” ﻣﺨ ﺎﻟﻒ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﻧﺎﺑﻮد آﺮدن!! ﺑﻪ اﻳ ﻦ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ از آﺘ ﺎب “ﻣ ﺬهﺐ‪ ،‬ﻋﻠﻴ ﻪ ﻣ ﺬهﺐ” ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‬
‫ﮔﻮش آﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫»اﻳﻦ دﻋﻮت آﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم دﻋﻮت ﺕﻮﺣﻴﺪ در ﺕﺎرﻳﺦ اﻋﻼم ﻣﯽﺷ ﻮد‪،‬‬
‫ﻳ ﻚ وﺝﻬ ﻪﯼ اﻳ ﻦ ﺝﻬ ﺎﻧﯽ و ﻣ ﺎدﯼ ه ﻢ دارد و ﺁن اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ‪ :‬ﻣ ﺴﻠﻤﺎ‬
‫وﻗﺘﯽ “ﮔﺮوهﯽ” ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ آﻪ هﻤﻪﯼ اﻳﻦ ﺁﻓ ﺮﻳﻨﺶ؛ ﭼ ﻪ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ و ﭼ ﻪ‬
‫ﺣﻴﻮاﻧﯽ و ﭼﻪ ﻧﺒﺎﺕﯽ و ﺣﺘ ﺎ ﺝﺎﻣ ﺪات‪“ ،‬ﻳ ﻚ ﻗ ﺪرت” ﺑ ﺮ ﺁنه ﺎ “ﺣﻜﻮﻣ ﺖ”‬
‫ﻣﯽآﻨﺪ و ﺝﺰ او هﻴﭻ ﻣﻮﺙﺮﯼ وﺝﻮد ﻧﺪارد و هﻤﻪﯼ اﺷﻴﺎء و اﺷﺨﺎص و‬
‫رﻧﮓهﺎ و ﺝﻨﺲهﺎ و ﺝﻮهﺮهﺎ‪ ،‬هﻤﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪﯼ ﻳﻚ ﺧﺎﻟﻖ اﺳﺖ‪“ ،‬ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ‬
‫ﺧ ﻮد” وﺣ ﺪت اﻟﻬ ﯽ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺕﻮﺣﻴ ﺪ ﺧ ﺪا در ه ﺴﺘﯽ؛ ﻻزﻣ ﻪاش از ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﻣﻨﻄﻘ ﯽ ]ﻣﻨﻄ ﻖ ﺿ ﺪ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﯽ[ و ﻓﻜ ﺮﯼ‪ ،‬ﺕﻮﺣﻴ ﺪ ﺑ ﺸﺮﯼ در زﻣ ﻴﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ در هﻤﺎن ﺣ ﺎل آ ﻪ ﺕﻮﺣﻴ ﺪ اﻋ ﻼم ﻣ ﯽآ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﻤ ﻪﯼ‬
‫ﺁﻓ ﺮﻳﻨﺶ “ﻳ ﻚ اﻣﭙﺮاﻃ ﻮرﯼ اﺳ ﺖ” در دﺳ ﺖ “ﻳ ﻚ ﻗ ﺪرت” و هﻤ ﻪﯼ‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎ از ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺳﺮ زدﻩاﻧﺪ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪﯼ ﻳﻚ ارادﻩ هﺪاﻳﺖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‬
‫و ﺑ ﻪ ﻳ ﻚ ﺝﻬ ﺖ ﻣﺘﻮﺝ ﻪاﻧ ﺪ و از ﻳ ﻚ ﺝ ﻨﺲ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬و ﻳ ﻚ ﺧ ﺪا‬
‫دارﻧﺪ و هﻤﻪﯼ ﻧﻴﺮوهﺎ و ﺳﻤﺒﻞهﺎ و ﻣﻈﻬﺮه ﺎ و ارزشه ﺎ و ﻋﻼﻣ ﺖه ﺎ‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ او “ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮﻧﺪ”…«‪٤‬‬
‫ﻳﺎدم ﻣﯽﺁﻳﺪ ﺑﺮﺧﯽ از ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺶ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از ﭼﻪ زاوﻳﻪاﯼ‪،‬‬
‫ﻧﻤ ﯽداﻧ ﻢ!! ﻻﺑ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ادﺑﻴ ﺎت ﺣ ﻮزﻩاﯼ را آﻤ ﯽ‬
‫دﺳ ﺘﻜﺎرﯼ آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮم ﺣﺘﻤ ﺎ ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر و ﺑ ﺴﻴﺎر‬
‫ﭘﺮاآﻨ ﺪﻩاش را ﻧﻤ ﯽﺧﻮاﻧﺪﻧ ﺪ‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ ﺧﻴ ﺎل ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ دآ ﺎن روﺿ ﻪ‬
‫ﺧﻮاﻧﯽهﺎﯼ ‪ ٥‬ﺕﻮﻣﺎﻧﯽﺷﺎن ﺑﺎ اﻳﻦ “اﻓﺎﺿﺎت” ﺕﺨﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﭼﺮا آﻪ اﮔ ﺮ‬
‫آﻤ ﯽ ﺷ ﻢ ﺁﻳﻨ ﺪﻩ ﻧﮕ ﺮﯼ داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﻣ ﯽﻓﻬﻤﻴﺪﻧ ﺪ آ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ هﻤ ﻴﻦ ﻋﻠ ﯽ‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ اﺳﺖ آﻪ ﻣﯽﺕﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎزﯼهﺎﻳﯽ ﺑﺎ آﻠﻤ ﺎت و اﺣ ﺴﺎﺳﺎت و‬
‫‪ ٤‬ـ ﻣﺬهﺐ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺬهﺐ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎﻩ ﻧﺸﺮ و ﭘﺨﺶ ﺳﻔﻴﺮ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ١١‬ﺕﺎ ‪١٢‬‬
‫ﻧﺎﺁﮔ ﺎهﯽه ﺎﯼ ﻧ ﺴﻞ ﺝ ﻮان ﺁن روزﮔ ﺎر اﻳ ﺮان و ﺑ ﺎﻟﻄﺒﻊ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان‬

‫ﺕ ﺸﻨﻪﯼ ﻗ ﺪرت هﻤﻄ ﺮاز ﺧ ﻮدش‪ ،‬زﻣﻴﻨ ﻪه ﺎﯼ “ﺳ ﻠﻄﻨﺖ روﺣﺎﻧﻴ ﺖ” را‬
‫ﻓﺮاهﻢ آﻨﺪ و از روﺿﻪ ﺧﻮانهﺎﻳﯽ ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ و ﻗ ﺪرت‬
‫و ﺙﺮوﺕ ﯽ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪﺷ ﺎن‪ .‬اﻳ ﻦ ﻃﻴ ﻒ آ ﻪ ﭼﻨ ﺪان زﻳ ﺎد ه ﻢ ﻧﺒﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﮔﻮﻳ ﺎ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺳﻴﺪروحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ه ﻢ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﻻﺑ ﺪ او را ه ﻢ رﻗﻴ ﺐ ﺧﻮدﺷ ﺎن‬
‫ارزﻳﺎﺑﯽ ﻣﯽآﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ﻧﻤﯽداﻧﻢ درﺑ ﺎرﻩاش ﭼ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ و‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ او را ﺑﻪ ﺳﻴﺪ اﺧﻤﻮ وﺻﻞ آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ ﮔﻞ از ﮔﻠ ﺶ ﺷ ﻜﻔﺘﻪ و‬
‫ﻋﻠﻨ ﺎ و رﺳ ﻤﺎ‪ ،‬ﮔﻔﺘ ﻪ‪ ،‬ﻧﻮﺷ ﺘﻪ و اﻋ ﻼم آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد آ ﻪ‪» :‬ﻣ ﻦ اﮔ ﺮ ﭼﻨ ﺪ‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺕﻮﻣﺎن ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢهﺎﯼ ﺕﺒﻠﻴﻐﺎﺕﯽ ﭘﻮل ﻣ ﯽدادم‪ ،‬ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﺕﺒﻠﻴﻐﯽ در ﺣﻘﻢ ﺑﻜﻨﻨﺪ آﻪ‪ :‬ﻣﻦ ﻣﻘﻠﺪ ﺣﻀﺮت ﺁﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ هﺴﺘﻢ‪٥«.‬‬
‫ﺝﺎﻟﺐ اﻳﻦ آﻪ ﻣﻦ ﺕ ﺎ اﻳ ﻦ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺣﺘ ﺎ اﺳ ﻢ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ را ه ﻢ ﻧ ﺸﻨﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدم‪ .‬هﻴﭻ ﺕﺼﻮﻳﺮ و ﺕﺼﻮرﯼ هﻢ ﻧﻪ از دوران ﻣﻠﯽ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔ ﺖ‬
‫داﺷﺘﻢ و ﻧﻪ ﺣﺘﺎ از ﺑﻠﻮاﯼ ‪ ١٥‬ﺧﺮداد ‪ .١٣٤٢‬ﺳﻨﻢ ﻧﻤﯽرﺳﻴﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮادﻩاﯼ‬
‫ﻣﺬهﺒﯽ هﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻢ آﻪ اﻳﻦ ﭼﻴﺰهﺎ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﻴﺎﻣﻮزاﻧﺪ ـ ﭼﻪ ﺧ ﻮب ـ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫هﻤﻴﻦ هﻢ اﺻﻼ ﻧﻪ دﺷﻤﻨﯽ ﺁﺧﻮﻧ ﺪهﺎ را ﺑ ﺎ ﻣﻠ ﯽ ﺷ ﺪن ﺻ ﻨﻌﺖ ﻧﻔ ﺖ دﻳ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدم و ﻧﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﺣﺮآﺖهﺎﯼ ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ ﺳﺎزﻣﺎنه ﺎﯼ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ‬
‫ﺧﻠﻖ و ﻓﺪاﺉﻴﺎن ﺧﻠﻖ را آﻪ هﻤﺎن ﺑﻠﻮاﯼ ‪ ١٥‬ﺧ ﺮداد ‪ ١٣٤٢‬ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ‬
‫هﻤﻪ در اﻳﻦ ﺳﺎلهﺎﯼ داﻧﺸﺠﻮﻳﯽ ﺑﺖ اﻋﻈﻤﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﭼﻨﺎن‬
‫ﺝﺎن و ﺝﻬﺎﻧﻢ را ﭘ ﺮ آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺕ ﺎ ﺁﻣ ﺪم ﺑﺠﻨ ﺒﻢ‪ ،‬ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺁﻣ ﺪ و زد و‬
‫ﺑﺮد‪ .‬ﻳﺎدم هﺴﺖ هﻤﺎن اواﻳﻞ ﺑﻪ ﺧﻮاهﺮم ﻣﯽﮔﻔﺘﻢ‪“ :‬اﻳﻦ ﺕﻘ ﺼﻴﺮ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‬
‫ﺑﻮد آﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ داﻣﻦ ﺧﻤﻴﻨﯽ اﻧﺪاﺧﺖ‪ ”.‬ﺁن ﺑﻴﭽﺎرﻩ هﻢ آﻪ دﺧﺘﺮك داﻧﺶ‬
‫ﺁﻣﻮزﯼ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻔﻬﻤﻴﺪ ﭼﻪ ﻣﯽﮔﻮﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤ ﻪ ﺝ ﺬاﺑﻴﺖ ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎﯼ ﻋﻠ ﯽ‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ “روﺷﻨﻔﻜﺮ” ﺕﺎ ﺳﺎلهﺎ ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ ﻣﺎﻧﺪ!!‬
‫اﮔ ﺮ روﺷ ﻨﻔﻜﺮﯼ را وﺳ ﻴﻠﻪاﯼ ﺑ ﺮاﯼ ره ﺎ ﺷ ﺪن اﻧ ﺴﺎن از‬
‫دﮔ ﻢه ﺎﯼ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ‪/‬اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ آﻨ ﻴﻢ‪ ،‬ﺁﻧﮕ ﺎﻩ ﺕ ﺎزﻩﺕ ﺮﻳﻦ و ـ‬
‫ﺳ ﻮﮔﻤﻨﺪاﻧﻪ ـ ﻧﺎﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪﺕ ﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان را در‬
‫آ ﺸﻮرﻣﺎن اﻳ ﺮان‪ ،‬در ‪ ١٥٠‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ و در ﺝﻨ ﺒﺶ ﺑ ﺎب ﺧ ﻮاهﻴﻢ دﻳ ﺪ‪.‬‬
‫‪ ٥‬ـ ﻧﻘﻞ ﺑﻪ ﻣﻀﻤﻮن‬

‫ﺝﻨ ﺒﺶ ﺑ ﺎب آ ﻪ از درون ﻣﺤﺎﻓ ﻞ ﻣ ﺬهﺒﯽ ﺕ ﺸﻴﻊ و زاوﻳ ﻪﯼ آ ﻮﭼﻜﯽ آ ﻪ‬

‫ﺑﻴﻦ دو ﻧﻮع درﻳﺎﻓﺖ از ﺕﺸﻴﻊ اﺻﻮﻟﯽ و ﺷﻴﺨﻴﻪ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎﮔﺎﻩ‬
‫ﻣﺎهﻴﺖ و ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ آﻠﻴﺖ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺷ ﻴﻌﯽ را در دﺳ ﺘﮕﺎﻩ رهﺒ ﺮﯼ ﺁن ﺑ ﻪ‬
‫ﭘﺮﺳﺶ آﺸﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﻧﻴﻤﻪ آﺎرﻩ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺪ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﻪ‬
‫روﻧﺪ رﺷﺪ ﻧﻬﻀﺖ ﺑﺎب در دو ﺳﺪﻩﯼ ﮔﺬﺷﺘﻪ در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﻴ ﺰ ﻧﮕ ﺎهﯽ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﺪازم؛ هﺮﭼﻨﺪ آﻪ در اﺳ ﺎس ﻣ ﯽﺧ ﻮاهﻢ ﺑ ﻪ “ﺑﺤ ﺮان روﺷ ﻨﻔﻜﺮﯼ” در‬
‫دورﻩﯼ ﭘﻬﻠ ﻮﯼ دوم آ ﻪ ﺑﺎﻋ ﺚ ﻓﺮوﭘﺎﺷ ﯽ ﺁن ﻧﻈ ﺎم و ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت رﺳ ﻴﺪن‬
‫ﻒ از اﻣﺎﻣ ﺖ و رهﺒ ﺮﯼ و ﭘﻴ ﺸﻮاﻳﯽ در‬ ‫وﺣﺸﯽﺕﺮﻳﻦ و ﺧﺸﻦﺕ ﺮﻳﻦ ﺕﻌﺮﻳ ٍ‬
‫ﺝﺎﻣﻌﻪﯼ ﻣﺪﻧﯽ ﻣﺎ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﭙﺮدازم‪ .‬ﮔﻔﺖوﮔ ﻮ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺝﻨ ﺒﺶ ﺑ ﺎب از‬
‫اﻳﻦ زاوﻳﻪ اهﻤﻴ ﺖ دارد آ ﻪ ﺕﻮﺝ ﻪ آﻨ ﻴﻢ‪ :‬اﮔ ﺮ در اروﭘ ﺎﯼ اﻧﺘﻬ ﺎﯼ ﻗ ﺮون‬
‫وﺳ ﻄﺎ از درون اﻧﺪﻳ ﺸﻪﯼ ﻣ ﺬهﺒﯽ آﺎﺕﻮﻟﻴﺴﻴ ﺴﻢ‪ ،‬ﺝﺮﻳ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ﭘﺮوﺕﺴﺘﺎﻧﺘﻴﺴﻢ ﺕﻮاﻧﺴﺖ ﻧﻀﺞ ﺑﮕﻴﺮد و زﻣﻴﻨ ﻪﯼ آﻮﺕ ﺎﻩ آ ﺮدن دﺳ ﺖ دﻳ ﻦ‬
‫ﻣ ﺴﻴﺤﻴﺖ از ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ را ﻓ ﺮاهﻢ ﺁورد و در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ زﻣﻴﻨ ﻪ ﺳ ﺎز‬
‫ﺕﻮﻟﺪ دوﻟﺖهﺎﻳﯽ ﻏﻴﺮﻣﺬهﺒﯽ ﺑ ﺸﻮد‪ ،‬در اﻳ ﺮان ﻣ ﺎ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ دﻗﻴﻘ ﺎ ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﺝﺮﻳ ﺎﻧﯽ ﺑ ﺮاﯼ آﻮﺕ ﺎﻩ آ ﺮدن دﺳ ﺖ دﻳ ﻦ ﺳ ﺎﻻران از ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ ﻧ ﻀﺞ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ آﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ـ ﻳﺎ ﻧﺨﻮاﺳ ﺖ ـ از‬
‫اﻳﻦ ﺝﻨﺒﺶ ﺣﻤﺎﻳﺖ آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف اروﭘﺎﯼ ﺁن دوران و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖ ذاﺕﯽ و ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻴﺮﻣﻌﻘﻮل ﺣﺎآﻢ ﺑﺮ ﺧﺸﻦﺕﺮﻳﻦ ﻗﺮاﺉﺖ از اﺳ ﻼم‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺕﺸﻴﻊ‪ ،‬روﻧﺪ رﻧﺴﺎﻧﺲ و روﺷﻨﮕﺮﯼ در اﻳﺮان ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﺎق رﻓﺖ و‬
‫روﺷﻨﻔﻜﺮﯼ در ﺕﻤﺎم اﻳﻦ ‪ ١٥٠‬ﺳﺎل ـ ﺧﻮاﺳﺘﻪ و ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ـ اﺑﺰار دﺳﺖ‬
‫ﻚ ﺧﻴﻤ ﻪ ﺷ ﺐﺑ ﺎزﯼ ﺣ ﻮزﻩ و روﺣﺎﻧﻴ ﺖ ﺷ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ روﺷ ﻨﻔﻜﺮﯼ‬ ‫و ﻋﺮوﺳ ٍ‬
‫ﺁﻟﻮدﻩ و ﻏﻴﺮﭘﺎﻟﻮدﻩ از ﻗﺮاﺉﺖهﺎﯼ ﺷ ﺒﺎن‪/‬رﻣﮕ ﯽ و اﻳ ﻦ اﺕﺤ ﺎد ﻧ ﺎ“ﻣﻘ ﺪس”‬
‫ﺝﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و روﺷ ﻨﻔﻜﺮﯼ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن در درون و‬
‫ﺑﻴ ﺮون آ ﺸﻮر‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﻧﺘﻮاﻧ ﺴﺖ در زﻳﺮﺳ ﺎﺧﺖ ﺝﺎﻣﻌ ﻪاﯼ ﻣ ﺪﻧﯽ و‬
‫ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ ﻏﻴﺮدﻳﻨ ﯽ دﺳ ﺘﯽ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﻧﮕ ﺮﻓﺘﻦ از‬
‫هﻤ ﺎن دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ﻋﻤﻴﻘ ﺎ ﻣ ﺬهﺒﯽ‪/‬ارﺕﺠ ﺎﻋﯽ ﺣ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ ﻣ ﺪﻋﻴﺎﻧﺶ در اﻧﺘﻬ ﺎﯼ‬
‫هﺰارﻩﯼ دوم و ﺁﻏﺎز ه ﺰارﻩﯼ ﺳ ﻮم‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺑﺮﺁﻣ ﺪن ﻗ ﺪرﺕﯽ ﻣ ﺎدون ﻗ ﺮون‬
‫وﺳﻄﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺧﺸﻦ و ﻏﻴﺮﻣﺘﻌﺎرف ﻳﺎرﯼهﺎ رﺳﺎﻧﺪ و هﻤﭽﻨﺎن ﻧﻴﺰ در ﺕﺪاوم‬
‫اﻳ ﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‪ ،‬هﻤﭙ ﺎ و ﻳ ﺎر و هﻤ ﺮاﻩ اﻳ ﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ‬
‫اروﭘﺎ ﺕﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﺁن دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ‪/‬ﻣ ﺬهﺒﯽ و ارزش‬

‫ﺑﺨ ﺸﻴﺪن ﺑ ﻪ ﻓﻨ ﻮﻣﻦ اﻧ ﺴﺎن‪ ،‬زﻣﻴﻨ ﻪ ﺳ ﺎز ﺕﻌﺮﻳ ﻒ ﻧ ﻮﻳﻨﯽ از ﺣﻘ ﻮق‬
‫ﺷ ﻬﺮوﻧﺪﯼ ﺷ ﻮد آ ﻪ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ دﺳ ﺘﺎورد درﺧ ﺸﺎن را در‬
‫ﺣﻴﻄﻪﯼ ﺣﻘﻮق اﻧﺴﺎنهﺎ‪ ،‬زﻧﺎن‪ ،‬آﻮدآ ﺎن‪ ،‬دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‪ ،‬ﻓﺮهﻨ ﮓ و ادب‬
‫و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ رﺷ ﺪ ﺕﻜﻨﻴ ﻚ و ره ﺎ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ داﻧ ﺶ و ﭘ ﮋوهﺶ از رواﻳ ﺖ‬
‫اﻧﺤﺼﺎرﯼ دﻳﻨﯽ‪/‬آﻠﻴﺴﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﺝﻬﺎن ﻋﺮﺿﻪ آﻨﺪ‪ ،‬اﻳﺮان ﻣﺎ ﺕﻨﻬﺎ و ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﺷﻜﺴﺖ و اﻳﻦ ﻣﻌﺪوم آﺮدن درﻳﺎﻓﺖ ﺕﺎزﻩ از ﻧﮕ ﺎﻩ ﺑ ﻪ اﻧ ﺴﺎن و‬
‫ﺧﻮاﺳ ﺖه ﺎﯼ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪﯼاش‪ ،‬ﺑ ﻪ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﺷ ﻮﻣﯽ دﭼ ﺎر ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫ﺝﻨﺒﺶ ﻋﻈﻴﻢ ﻣﺮدﻣﯽاﯼ آﻪ ﺑ ﺎ ﻟﺸﻜﺮآ ﺸﯽ وﺣ ﺸﻴﺎﻧﻪ و ﻋﺠﻴ ﺐ و ﻏﺮﻳ ﺐ‬
‫رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ و ﺑ ﺎ دﺳ ﺘﻴﺎرﯼ ﺑﺨ ﺸﯽ از ﺑﺎﺻ ﻄﻼح روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﺁن‬
‫دوران ]ﻧﻈﻴﺮ اﻣﻴﺮآﺒﻴﺮ[ و دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ آ ﻪ ﺧ ﻮد ﻧﻴ ﺰ ﺁﻟ ﻮدﻩ‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ﺷ ﺒﺎن‪/‬رﻣﮕ ﯽ ﺑ ﻮد‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻓ ﺮاز ﺑ ﻪ ﺷﻜ ﺴﺖ و اﺿ ﻤﺤﻼل‬
‫آﺸﺎﻧﺪﻩ ﺷﺪ و ﻣﺎ در اﻳﺮان اﻣﺮوزﻣ ﺎن هﻤﭽﻨ ﺎن ﺑ ﺎ ﭘﻴﺎﻣ ﺪهﺎﯼ ﺁن ﺷﻜ ﺴﺖ‬
‫ﻧﺎﻣﻨﺘﻈﺮ آ ﻪ ﻣ ﯽﺑﺎﻳ ﺪ در راﺳ ﺘﺎﯼ ره ﺎﻳﯽ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن از ﺑﻨ ﺪ و زﻧﺠﻴﺮه ﺎﯼ‬
‫ارﺕﺠ ﺎع ﭘﻴ ﺮوز ﻣ ﯽﺷ ﺪ‪ ،‬ه ﺮ روز از ﺷﻜ ﺴﺘﯽ ﺑ ﻪ ﺷﻜ ﺴﺖ دﻳﮕ ﺮ ﻓ ﺮو‬
‫ﻣﯽﻏﻠﻄﻴﻢ و ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻴﻢ از اﻳﻦ روﻧﺪ اﺿ ﻤﺤﻼل آ ﺬاﻳﯽ اﻧ ﺴﺎن‪ ،‬ﺷ ﻬﺮوﻧﺪ‬
‫و ﺣﺎآﻤﻴﺖ ﺧﺎرج ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﺕﻼشهﺎﯼ ﻣﺠﺪاﻧﻪ و آﻮﺷﺶهﺎﯼ ﻋﻤﻴﻘﺎ اﻧﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﺕﻼﺷﮕﺮاﻧﯽ هﻢ آﻪ آﻮﺷﻴﺪﻧﺪ اﻳﺮان را ﺑﻪ زور ﺑﻪ ﺝﺎدﻩﯼ ﻣﺪﻧﻴﺖ و ﺕﻤ ﺪن‬
‫ﺑﻜ ﺸﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ هﻤ ﺎن ﺷﻜ ﺴﺖ ﺑﻨﻴ ﺎدﯼ ﺁن ﺝﻨ ﺒﺶ‪ ،‬اﺳﺎﺳ ﺎ ﻧﺘﻮاﻧ ﺴﺖ‬
‫ﺙﻤ ﺮﻩﯼ ﻣﺜﺒﺘ ﯽ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎر ﺁورد؛ ﭼ ﺮا آ ﻪ ﺕ ﺎ دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ﺣﻘ ﻮق ﺷ ﻬﺮوﻧﺪﯼ در‬
‫ﻣﻠﺘ ﯽ ﭘ ﺎﯼ ﻧﮕﺮﻓﺘ ﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ه ﺮ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﻼﺷ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ آ ﺸﺎﻧﺪﻧﺶ ﺑ ﻪ روﻧ ﺪ‬
‫ﻣﺪرﻧﻴﺘﻪ ـ ﺑﺪون ﮔ ﺬار از ﻓﺮهﻨ ﮓ ﺷ ﺒﺎن‪/‬رﻣﮕ ﯽ ـ ﻣﺤﻜ ﻮم ﺑ ﻪ ﺷﻜ ﺴﺖ و‬
‫اﺿﻤﺤﻼل اﺳﺖ‪ .‬ﺕﻼشهﺎﯼ هﻤﺎن ﻣﻴﺮزا ﺕﻘ ﯽﺧ ﺎن اﻣﻴﺮآﺒﻴ ﺮ‪ ،‬ﻗ ﺎﺉﻢ ﻣﻘ ﺎم‬
‫ﻓﺮاه ﺎﻧﯽ‪ ،‬روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﻻﺉﻴ ﻚ ﺻ ﺪر ﻣ ﺸﺮوﻃﻪ‪ ،‬روﺷ ﻨﻔﻜﺮان دورﻩﯼ‬
‫رﺿﺎ ﺷﺎﻩ‪ ،‬ﺧﻮد رﺿﺎﺷﺎﻩ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﺷﺎﻩ و روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﻏﻴﺮﺁﻟ ﻮدﻩ ﻳ ﺎ‬
‫ع اﻳ ﻦ دورﻩه ﺎ ـ ﭼﻨ ﺎن آ ﻪ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽده ﺪ ـ‬
‫آﻤﺘﺮ ﺁﻟ ﻮدﻩ ﺑ ﻪ ارﺕﺠ ﺎ ِ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺴﻴﺮ اﺿ ﻤﺤﻼل اﻳ ﺮان را ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﭼ ﺎﻩ ارﺕﺠ ﺎع ﺳ ﺪ آﻨ ﺪ‪ ،‬و‬
‫اﻳ ﺮان در ﭘﻴﺎﻣ ﺪ هﻤ ﺎن ﺷﻜ ﺴﺖ در دوراﻧ ﯽ آ ﻪ هﻤ ﻪﯼ ﺝﻬﺎﻧﻴ ﺎن در‬
‫دﺳ ﺘﻴﺎﺑﯽ ﺑ ﻪ ﻣﻈ ﺎهﺮ ﺕﻤ ﺪن و ﻣ ﺪﻧﻴﺖ از ﻳﻜ ﺪﻳﮕﺮ ﭘﻴ ﺸﯽ ﻣ ﯽﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ و‬
‫ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬در ﮔﺮداب ارﺕﺠﺎع‪ ،‬ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺕﺮورﻳﺴﻢ و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺿﺪاﻧﺴﺎﻧﯽ‬

‫اﻳﻦ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاران ﻓﺮوﻏﻠﻄﻴﺪ و ﺕﻤﺎم ﺁن آﻮﺷﺶهﺎ و ﺕﻼشه ﺎ ﻧﻴ ﺰ ﺑﺮﺑ ﺎد‬
‫ﺷﺪ؛ ﭼﺮا آﻪ در اﻳﺮان ﻣﺎ ـ ﺑﺮ ﺧﻼف اروﭘ ﺎ ـ ﺳ ﻨﺖ ﺑ ﺮ ﻣﺪرﻧﻴﺘ ﻪ ﭼﺮﺑﻴ ﺪ‬
‫و اﻳﻦ روﻧﺪ آﻪ هﻤﺎن روﻧﺪ اﺿ ﻤﺤﻼل اﻳ ﺮان و اﻳﺮاﻧ ﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﺎن‬
‫در ﺳﺮاﺷ ﻴﺐ ﺳ ﻘﻮط اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺳ ﺮﻋﺘﯽ ﺑ ﺎورﻧﻜﺮدﻧﯽ اﻳ ﺮان را از‬
‫ﮔﺮدوﻧ ﻪﯼ زﻧ ﺪﮔﯽ در ﺝﺎﻣﻌ ﻪﯼ ﺝﻬ ﺎﻧﯽ ﻣﺤ ﺮوم آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ؛ ﺳﺮاﺷ ﻴﺐ‬
‫ﺳ ﻘﻮﻃﯽ آ ﻪ ﻣﺤ ﺼﻮل ﻳ ﻚ ﺧﻄ ﺎﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان و دوﻟ ﺖه ﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﺕﻤﺎم اﻳﻦ ‪١٥٠‬ﺳﺎل ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ؛ ﻋﺪم درك درﺳ ﺖ از ﺷ ﺮاﻳﻂ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻦ روﻧﺪ ﺕﺎرﻳﺦ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ دوران ﮔﺬار اروﭘﺎ ﺑﻪ ﻣﺪارج‬
‫ﻣﺪﻧﻴﺖ و رﺷﺪ و ﺕﺮﻗﯽ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻠﺖ ﻣﺎ و روﺷﻨﻔﻜﺮان ﻣﺎ در ﺁن ﻧﺒﺮد ﺑﻴﻦ رهﺒﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ و‬
‫ﺝﻨﺒﺶ روﺷﻨﻔﻜﺮﯼ ﺑﺎب ﭘﻴﺮوز ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ واﻗﻊ ﻣ ﺎ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ دﻳﮕ ﺮﯼ‬
‫وراﯼ اﻳﻦ آﻪ اﻣﺮوز درﮔﻴﺮ ﺁن هﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﯽداﺷﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫دﻟﻢ ﻣﯽﺧﻮاهﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎ ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﻢ ﭼﻪ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﻋﻘ ﺐ‬
‫اﻓﺘ ﺎدﻩاﯼ دارﻳ ﻢ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﭼ ﻪ ادﻋﺎه ﺎ و ﻋﻨ ﻮانه ﺎﯼ ﮔﺰاﻓ ﯽ‪ ،‬آ ﻪ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﻋﻮﺿﯽ ﻓﻬﻤﻴﺪنهﺎﺷ ﺎن ﻣﻤﻠﻜﺘ ﯽ را و در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺕﻤ ﺎﻣﯽ ﻣﻨﻄﻘ ﻪ و ﺝﻬ ﺎن‬
‫را ﺑﻪ ﺁﺕﺶ آ ﺸﻴﺪﻩاﻧ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧ ﯽ ﻋ ﺼﺎﯼ دﺳ ﺖ ﺁﺧﻮﻧ ﺪهﺎ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﺪﻧﺪ و ﻧﺴﺨﻪﯼ ﺁﺧﻮﻧﺪﺳ ﺎﻻرﯼ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﻤﯽ ﺝﺎﻧ ﺸﻴﻦ‬
‫ﺳﻮﺳ ﻴﺎل‪/‬اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺖ ﺷ ﻮروﯼ ﻣﺮﺣ ﻮم در اﻳ ﻦ ﺳ ﻮﯼ ﺝﻬ ﺎن ﺕﻘﻮﻳ ﺖ‬
‫ﻓﻜ ﺮﯼ‪ ،‬ﺝ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣ ﺎﻟﯽ‪ ،‬اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽ و ﺑ ﻴﻦاﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﻧﻤ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ‬
‫ﻣﻨﻄﻘ ﻪﯼ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧ ﻪ ﭼﻨ ﻴﻦ ﻧﺒ ﻮد آ ﻪ اآﻨ ﻮن ه ﺴﺖ؛ ﺳ ﺎدﻩاﻧﺪﻳ ﺸﯽه ﺎﯼ‬
‫روﺷ ﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧ ﯽ آ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺘﺮﺷﺎن ﺕﺤ ﺼﻴﻼت داﻧ ﺸﮕﺎهﯽ داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﺧﻴﻠﯽهﺎﺷﺎن در ﻏﺮب ﻣﺘﻤﺪن هﻢ داﻧﺶ اﻧﺪوﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎن ﺝﺎﻧﮕ ﺪاز‬
‫اﺳﺖ آ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﻣ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﻣﺤ ﺼﻮل آ ﺸﻮر اﺳ ﻼم زدﻩاﯼ ﭼ ﻮن اﻳ ﺮان ﻣ ﺎ‬
‫ﺑﺎﺷ ﺪ؛ روﺷ ﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺝ ﺎﯼ ﺁﻣ ﻮﺧﺘﻦ ﺣﻘ ﻮق ﺷ ﻬﺮوﻧﺪﯼ‪ ،‬ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ‬
‫ﺣﻘ ﻮق اﻧ ﺴﺎنه ﺎ‪ ،‬اﺻ ﺎﻟﺖ اﻧ ﺴﺎن و ﻓﺮدﻳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﺮق رهﺒ ﺮ زدﻩ و‬
‫ﻣﺬهﺐ زدﻩﯼ ﻣﺎ آﻪ ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل اﺳ ﺖ ﻟ ﻮﻻﻳﺶ ﺑ ﺮ ﻣﺤ ﻮر اﻣ ﺎم و اﻣ ﺖ‬
‫ﭼﺮﺧﻴ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎز ه ﻢ اﻣﺎﻣ ﺖ‪ ،‬ﺕ ﻮﺣﺶ‪ ،‬ﺑ ﺮدﻩدارﯼ‪ ،‬زن ﺳ ﺘﻴﺰﯼ و‬
‫اﻧﻜﻴﺰﻳ ﺴﻴﻮنه ﺎﯼ ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﺎﻳﯽ و اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ ﺷ ﺒﺎن‪/‬رﻣﮕ ﯽ و در‬
‫ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ را ﺑ ﻪ ارﻣﻐ ﺎن ﺁوردﻩاﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح روﺷ ﻨﻔﻜﺮان‬

‫اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺕ ﻼشهﺎﺷ ﺎن ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺁزادﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ را ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺎ‬
‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﻴﻤﻪ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬آ ﻪ هﻤ ﺎن ﺁزادﯼه ﺎﯼ ﻧ ﻴﻢ ﺑﻨ ﺪ ﻓ ﺮدﯼ و اﺝﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫ﻣﻮﺝﻮد در دوران دو ﭘﻬﻠﻮﯼ اول و دوم ﻣ ﺎ را ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎد دادﻧ ﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽ ﻪ‬
‫در ﺝﻬﺎن اﻣ ﺮوز ﻣ ﯽﮔ ﺬرد و ﺁﻧﭽ ﻪ ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ در ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧ ﻪ در ﺝﺮﻳ ﺎن‬
‫اﺳﺖ ـ و ﻧﻤﯽداﻧﻢ ﺕﺎ آﺠﺎهﺎ ﭘﻴﺶ ﺧﻮاهﺪ رﻓﺖ ـ ﺑﺎزﺕ ﺎب ﻋﻴﻨ ﯽ‪ ،‬ﻣ ﺎدﯼ و‬
‫ﻣﻠﻤﻮس هﻤﺮاهﯽهﺎ‪ ،‬هﻤﻜ ﺎرﯼه ﺎ‪ ،‬هﻤﭙ ﺎﻳﯽه ﺎ و هﻤﻴ ﺎرﯼه ﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫اﻳ ﻦ ﺳ ﻨﺦ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺑ ﺎ ﻓﺠﻴ ﻊﺕ ﺮﻳﻦ ﺑﺨ ﺶ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩﯼ‬
‫روﺣﺎﻧﻴ ﺖ ﺷ ﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑﺎﻧ ﺪ ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈ ﺮﯼ‪ ،‬ﺧﻤﻴﻨ ﯽ و ﻣﻄﻬ ﺮﯼ و‬
‫اﻣﺜﺎل اﻳﻦهﺎ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺕﺎرﻳﺦ ﻧﺸﺎن دادﻩ اﺳﺖ آ ﻪ ﻣ ﺴﺌﻮﻟﻴﺖ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ را‬
‫ﻧﻤﯽﺕﻮان ﺕﻨﻬﺎ ﺑ ﺎ ﺷ ﻌﺎر اﺳ ﻼﻣﯽ “ﻧﻴ ﺖ ﺧﻴ ﺮ” اﻧ ﺪازﻩ ﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽ ﻪ ﭘ ﻴﺶ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬هﺮ ﻧﻴﺘﯽ هﻢ ﭘﺸﺖ ﺁن ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﻤ ﻴﻦ وﺿ ﻊ ﻓﺠﻴﻌ ﯽ اﺳ ﺖ‬
‫آ ﻪ ﺕﻤ ﺎم ﺝﻬ ﺎن را درﮔﻴ ﺮ ﺁن آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﺑ ﺎ‬
‫ﺝﺮﻳﺎنهﺎﯼ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩﯼ ﺷﻴﻌﯽ ﺕﺤﺖ ﻋﻨﻮانهﺎﯼ اﺳﻼم راﺳﺘﻴﻦ‪ ،‬اﺳ ﻼم‬
‫ﻣﺒﺎرز و اﺳﻼم ﺿﺪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺖ ﭼﻨﻴﻦ هﻤﺮاهﯽهﺎﻳﯽ ﻧﻤ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺪون‬
‫ﺕﺮدﻳﺪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘ ﻪﯼ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧ ﻪ و اﻟﺒﺘ ﻪ ﺝﻬ ﺎن ـ دﺳ ﺖ آ ﻢ‬
‫در ﭘﻬﻨﻪﯼ اﻣﻨﻴﺖ ﺝﺎﻧﯽ ـ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﻮد آﻪ اآﻨﻮن هﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻴ ﺸﺘﺮ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧ ﯽ از هﻤ ﺎن دوران ﻣ ﺸﺮوﻃﻪ ﺧﻴ ﺎل‬
‫ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ ﺑ ﺎ ﺕﺮآﻴ ﺐ و ﻣﻠﻘﻤ ﻪاﯼ از دﺳ ﺘﺎوردهﺎﯼ ﻏ ﺮب و اﺳ ﻼم‪،‬‬
‫ﺧﻮاهﻨﺪ ﺕﻮاﻧﺴﺖ دآﺘﺮﻳﻦ ﺕﺎزﻩاﯼ ﺑ ﻪ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧ ﻪ اراﺉ ﻪ آﻨﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎور‬
‫ﺧﻮدﺷ ﺎن‪ ،‬ﻧ ﻪ آﺎﺳ ﺘﯽه ﺎﯼ ﻣ ﺪﻧﻴﺖ ﻏﺮﺑ ﯽ را داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ و ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ‬
‫ﻣ ﺴﻠﻤﺎن و ﺷ ﻴﻌﻪ ﺑ ﻮدن اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن‪ ،‬ﺧﻴﻠ ﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﺳ ﻨﺖه ﺎﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ اﻳ ﻦ‬
‫ﺳ ﻮﯼ ﺝﻬ ﺎن ﻟﻄﻤ ﻪ وارد ﻧ ﺴﺎزد! در ﺣ ﺎﻟﯽ آ ﻪ واﻗﻌﻴ ﺖ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫دﺳﺘﺎوردهﺎﯼ ﻣﺪﻧﻴﺖ و رﻧﺴﺎﻧﺲ ﻏﺮﺑﯽ آﻪ ﭘﺎﻳﻪﯼ اﻳﻦ ﺝﻬﺶ ﺷﮕﺮف در‬
‫هﻤﻪﯼ زﻣﻴﻨﻪهﺎ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺣﻘﻮق اﻧﺴﺎن و اﺳﺎﺳﺎ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪،‬‬
‫داراﯼ ﻳﻚ ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﻳﻚ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺕﺎزﻩ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﯽﺕ ﻮان اﻳ ﻦ ﻓﻠ ﺴﻔﻪ‬
‫را ﺕﻜ ﻪﺕﻜ ﻪ آ ﺮد و ﺑ ﺎ ﺕﺌ ﻮرﯼ ﺷ ﺒﺎن‪/‬رﻣﮕ ﯽ و اﻣ ﺖ و اﻣ ﺎﻣﺘﯽ ﺷ ﺮﻗﯽ‬
‫ﺕﺮآﻴﺐ آﺮد آﻪ اﮔﺮ ﺕﺮآﻴ ﺐ آﻨ ﻴﻢ ـ آ ﻪ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧ ﯽ آﺮدﻧ ﺪ ـ از‬
‫درون اﻳﻦ ﺕﺮآﻴﺐ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﺧﺸﻦﺕﺮﻳﻦ ﺕﺌﻮرﯼه ﺎ وﻣﺎﻧﻴﻔ ﺴﺖه ﺎﯼ ﺕ ﺮور و‬

‫آﺸﺘﺎر دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن و ﻏﺮبﺳﺘﻴﺰﯼ درﻣﯽﺁﻳﺪ!‬
‫ﺁرواﻧ ﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴ ﺎن در آﺘ ﺎﺑﯽ ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان اﺳ ﻼم رادﻳﻜ ﺎل‬
‫ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﻧﺴﻞ ﻗﺪﻳ ِﻢ ]اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎﺷﺎﻩ[ آﻪ در ﺝﺮﻳ ﺎن ﻣﻠ ﯽ‬
‫آ ﺮدن ﺻ ﻨﻌﺖ ﻧﻔ ﺖ ﻣ ﺸﺎرآﺖ داﺷ ﺖ و ﺧﻴﺎﻧ ﺖ روﺣ ﺎﻧﻴﻮن ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ‬
‫]دآﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ[ ﻣﺼﺪق را دﻳﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬هﻨﻮز ﺑﻪ ﻧﺤﻮﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روﺣ ﺎﻧﻴﻮن‬
‫ﺑ ﯽاﻋﺘﻤ ﺎد ﻣ ﯽﻧﻤ ﻮد و ﺕ ﺮﺝﻴﺢ ﻣ ﯽداد در ﺕﻘﺎﺑ ﻞ ﻋﻠﻴ ﻪ رژﻳ ﻢ ]ﺷ ﺎﻩ[ ﺑ ﺎ‬
‫ﻣﻠ ﯽﮔﺮاه ﺎﯼ ﻻﺉﻴ ﻚ ﺑﺎﺷ ﺪ ﺕ ﺎ ﻃﺮﻓ ﺪار ﺷ ﻌﺎر ﻣ ﺬهﺒﯽه ﺎ؛ اﻣ ﺎ ﻧ ﺴﻞ ﺝﺪﻳ ٍﺪ‬
‫]اﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن ﻣﺤﻤ ﺪ رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ ﺑﻌ ﺪ از ﺧ ﺮداد ﻣ ﺎﻩ ‪ [١٣٤٢‬ﺕﺤ ﺖ ﺕ ﺎﺙﻴﺮ‬
‫]ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ[ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻋﺖ ﺳ ﻤﺒﻞه ﺎﯼ ﻣ ﺬهﺒﯽ را اﺧ ﺬ آ ﺮدﻩ و‬
‫ﻣ ﻮرد ﺣﻤﺎﻳ ﺖ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽداد و در وﺝ ﻮد ه ﺮ ﻣ ﻼﯼ ﺿ ﺪ رژﻳ ِﻢ ]ﺷ ﺎﻩ[‬
‫ﺕﺮﻗ ﯽﺧ ﻮاهﯽ و ﺁزادﻳﺨ ﻮاهﯽ ﻣ ﯽدﻳ ﺪ‪ .‬ﻧ ﺴﻞ ﻗ ﺪﻳﻢ ﺑ ﺎ ﺕﻮﺝ ﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﺎﺑﻘﻪﯼ‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺮاﯼ ﻣﻠﯽ آﺮدن ﺻ ﻨﻌﺖ ﻧﻔ ﺖ‪ ،‬اﺳ ﺘﻌﻤﺎر اﻧﮕﻠ ﻴﺲ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ﻳ ﻚ ﺧﻄ ﺮ ﺝ ﺪﯼ ﺧ ﺎرﺝﯽ ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻣ ﯽآ ﺮد‪ .‬اﻣ ﺎ ﻧ ﺴﻞ ﺝﺪﻳ ﺪ… ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﻮد آﻪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﻢ اﻣﺮﻳﻜ ﺎ ﻳ ﻚ ﺕﻬﺪﻳ ﺪ ﺑ ﺰرگ ﺧ ﺎرﺝﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻧ ﺴﻞ‬
‫ﻗﺪﻳﻢ ﺑﺎ اﺕﻜﺎء ﺑﺮ ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩﯼ ﺧ ﻮد از ﺝﻨ ﺒﺶه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ده ﻪﯼ‬
‫‪ ٤٠‬و اواﻳ ﻞ ده ﻪﯼ ‪] ٥٠‬ﻣ ﻴﻼدﯼ[ ﺑ ﻪ ﻣﺒ ﺎرزات ﻏﻴﺮﻗﻬﺮﺁﻣﻴ ﺰ ﺕﻤﺎﻳ ﻞ‬
‫داﺷﺖ؛ ﻧﻈﻴﺮ ﺕﺸﻜﻴﻞ اﺣﺰاب ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬اﺕﺤﺎدﻳﻪهﺎﯼ آﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬اﻧﺠﻤﻦهﺎﯼ‬
‫ﺻﻨﻔﯽ‪ ،‬ﺕﻈﺎهﺮات ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ و ﮔﺮدهﻤﺂﻳﯽهﺎﯼ ﻣﺮدﻣﯽ؛ اﻣﺎ ﻧﺴﻞ ﺝﺪﻳﺪ آ ﻪ‬
‫ﺑ ﺎ روﻳ ﺪادهﺎﯼ ﻗﻴ ﺎم ‪ ١٥‬ﺧ ﺮداد ‪ ١٣٤٢‬ﺕﻜ ﺎن ﺧ ﻮردﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑﻄ ﻮر‬
‫ﻓﺰاﻳﻨ ﺪﻩاﯼ ﺑ ﻪ ﺳ ﻤﺖ ﻣﺒ ﺎرزﻩﯼ ﻗﻬﺮﺁﻣﻴ ﺰ آ ﺸﻴﺪﻩ ﻣ ﯽﺷ ﺪ‪ :‬ﻧﻈﻴ ﺮ اﻳﺠ ﺎد‬
‫هﺴﺘﻪهﺎﯼ زﻳﺮزﻣﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺷﻬﺎدت ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺕﺒﻠﻴﻎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪﯼ ﻋﻤ ﻞ و ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﺝﻨ ﮓ ﭼﺮﻳﻜ ﯽ و ﭘ ﺎرﺕﻴﺰاﻧﯽ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﺧﻼﺻ ﻪ ﻧ ﺴﻞ ﻗ ﺪﻳﻢ ﺳ ﻜﻮﻻر‪،‬‬
‫رﻓﺮﻣﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺿ ﺪاﻧﮕﻠﻴﺲ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﺎ روشه ﺎﯼ ﻏﻴﺮﺧ ﺸﻦ؛ ﻧ ﺴﻞ ﺝﺪﻳ ﺪ اﻣ ﺎ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﻮد‪ ،‬رادﻳﻜﺎل‪ ،‬ﺿ ﺪ اﻣﺮﻳﻜ ﺎ و ﻣﻬ ﻢﺕ ﺮ از هﻤ ﻪ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺷﺪت هﻮادار ﻣﺒﺎرزﻩﯼ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ‪٦«.‬‬
‫‪ ٦‬ـ اﺳﻼم رادﻳﻜﺎل‪ ،‬ﺁرواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن‪ ،‬ﺑﺨﺶ دوم‪ ،‬ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ‪ ،‬ﺕﺮﺝﻤﻪي زﻳﻨﻞ ﻧﻮروزي‪ ،‬ﻧﺸﺮ‬
‫ﺑﻮﻟﺘﻦ‪ ،‬ﺁﺑﺎنﻣﺎﻩ ‪ ،١٣٧٨‬اآﺘﺒﺮ ‪ ،١٩٩٩‬ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﺻﺺ ‪١٠‬ﺕﺎ‪١١‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴ ﺎن ﭘ ﺲ از ﺑﻠ ﻮاﯼ ‪ ١٥‬ﺧ ﺮداد ﺳ ﺎل ‪١٣٤٢‬‬

‫»داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎﯼ اﻳ ﺮان رﺷ ﺪ و ﮔ ﺴﺘﺮش ﺑ ﯽﺳ ﺎﺑﻘﻪاﯼ را ﺕﺠﺮﺑ ﻪ ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ رﺷﺪ و ﺕﻮﺳﻌﻪ آﻪ اﻓﺰاﻳﺶ روزاﻓﺰون هﺰﻳﻨ ﻪﯼ ﺕﺤ ﺼﻴﻠﯽ دوﻟﺘ ﯽ را‬
‫ﺑﺮاﯼ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﺑ ﺎر درب داﻧ ﺸﮕﺎﻩه ﺎ‬
‫ﻂ رو ﺑ ﻪ ﭘ ﺎﻳﻴﻦ ﻧﻴ ﺰ ﮔ ﺸﻮد‪.‬‬‫را ﺑ ﺮوﯼ ﻓﺮزﻧ ﺪان ﺧ ﺎﻧﻮادﻩه ﺎﯼ ﻣﺘﻮﺳ ٍ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﭘﻴ ﺸﻴﻦ داﻧ ﺸﮕﺎﻩه ﺎ ﻋﻤ ﺪﺕﺎ از ﺧ ﺎﻧﻮادﻩه ﺎﯼ زﻣﻴﻨ ﺪار ﺑ ﺰرگ‪،‬‬
‫آﺎرﻣﻨﺪان ردﻩ ﺑﺎﻻﯼ دوﻟﺖ و ﻣﺸﺎﻏﻠﯽ ﺑﺎ درﺁﻣﺪ آﻼن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ اآﻨ ﻮن‬
‫دﺧﺘﺮان و ﭘﺴﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ ﺑﻪ اﻳﻦ داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن اﻓ ﺰودﻩ ﻣ ﯽﺷ ﺪﻧﺪ‬
‫آ ﻪ از ﺧ ﺎﻧﻮادﻩﯼ آﺎرﻣﻨ ﺪان دون ﭘﺎﻳ ﻪﯼ دوﻟ ﺖ‪ ،‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧ ﺎن آﻮﭼ ﻚ‪،‬‬
‫روﺣ ﺎﻧﻴﻮن ردﻩ ﭘ ﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﺕﺠ ﺎر و ﺑ ﺎزار و ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﻣ ﺸﺎﻏﻞ ﺁزاد ﺑ ﺸﻤﺎر‬
‫ﻣ ﯽرﻓﺘﻨ ﺪ‪ ،‬ﻧﻜﺘ ﻪﯼ ﺝﺎﻟ ﺐ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺕ ﺸﻴﻊ‪ ،‬ﺑﺨ ﺶ ﺝ ﺪاﻳﯽ ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ ﻓﺮهﻨ ﮓ‬
‫زﻧ ﺪﮔﯽ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از اﻳ ﻦ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩه ﺎ را ﺕ ﺸﻜﻴﻞ ﻣ ﯽداد‪ .‬اﻳ ﻦ ﺕﻐﻴﻴ ﺮات‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺕﯽ داﻧﺸﺠﻮﻳﯽ در داﻧﺸﮕﺎﻩه ﺎ ﺑ ﻪ اﻧﺠ ﺎم دو اﻣ ﺮ ﻳ ﺎرﯼ رﺳ ﺎﻧﺪ‪ :‬رﺷ ﺪ‬
‫رادﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ و اﺳﻼﻣﯽ آﺮدن ﻓﻀﺎﯼ داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎ‪٧«.‬‬
‫ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ در ﺝ ﺰوﻩاﯼ ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان‬
‫“‪ ١٥‬ﺧﺮداد‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪﯼ ﻋﻄﻔﯽ در ﻣﺒﺎرزات ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻪﯼ ﻣ ﺮدم اﻳ ﺮان” از‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻳﻚ ﭼﻬﺮﻩ و ﺳﻤﺒﻞ ﻣﻠﯽ ]![ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ آﻪ ﻣﻮﺝﺐ ﺕﻜﻮﻳﻦ اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ‬
‫اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪٨.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻋﻮﺿ ﯽ ﻓﻬﻤﻴ ﺪنه ﺎ و از ﻣﺨ ﺎﻟﻔﻴﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖه ﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﯽ ﻣﺒﺎرز و ﻓﺪاﻳﯽ ﭘ ﺮداﺧﺘﻦ‪ ،‬وﻳ ﮋﻩﯼ ﻧ ﺴﻞ ﺕ ﺎزﻩﯼ ﭘ ﺲ‬
‫از ﺑﻠﻮاﯼ ‪ ١٥‬ﺧﺮداد ‪ ١٣٤٢‬ﻧﺒﻮد‪» ،‬ﺝﻨﺒﺶ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ اﻳ ﺮان‬
‫ﻧﻴﺰ از ﺁﻏﺎز ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺧﻮد )اﺝﺘﻤﺎﻋﻴﻮن‪/‬ﻋﺎﻣﻴﻮن ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ ١٩٠٥‬ﻣﻴﻼدﯼ(‬
‫در ﺑﺮﺧ ﻮرد ﺑ ﺎ دﻳ ﻦ ـ ﻋﻤﻮﻣ ﺎ ـ و ﺑ ﺎ دﻳ ﻦ اﺳ ﻼم ـ ﺧ ﺼﻮﺻﺎ ـ هﻴﭽﮕ ﺎﻩ‬
‫ﺳﻴﺎﺳ ﺖ درﺳ ﺖ و ﻗ ﺎﻃﻌﯽ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﻣ ﺎدﻩﯼ ‪ ١١‬ﻧﻈﺎﻣﻨﺎﻣ ﻪﯼ‬
‫اﺝﺘﻤﺎﻋﻴﻮن‪/‬ﻋﺎﻣﻴﻮن ﺕﺼﺮﻳﺢ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد آﻪ ﻣﺠﻤﻮع آﺎر و رﻓﺘﺎر اﻋﻀﺎﯼ‬
‫‪ ٧‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪ ٨‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ ص ‪١٣‬‬
‫ﺣﺰب ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻮﺝﻪﯼ ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﻧﻴﻜ ﺮوزﯼ و ﺕﺮﻗ ﯽ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﺑ ﻪ ﻧﺤ ﻮﯼ‬
‫آﻪ ﺑﻪ ﺷﺮف و ﻗﺪس ﻣﺬهﺐ ﺧﻠﻠﯽ وارد ﻧﻴﺎﻳﺪ…«‪٩‬‬
‫»ﺣ ﺰب ﺕ ﻮدﻩﯼ اﻳ ﺮان ﻧﻴ ﺰ در اواﻳ ﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﺧ ﻮد ﻃ ﯽ‬
‫اﻋﻼﻣﻴﻪاﯼ ﺑﻪ ﺕﺎرﻳﺦ ‪ ٢٥‬دﻳﻤﺎﻩ ‪ ١٣٢٥‬اﻋﻼم آﺮد‪ :‬ﺣ ﺰب ﺕ ﻮدﻩﯼ اﻳ ﺮان‬
‫ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻣﺬهﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣ ﺬهﺐ ـ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر آﻠ ﯽ و ﻣ ﺬهﺐ‬
‫اﺳﻼم ـ ﺧﺼﻮﺻﺎ اﺣﺘﺮام ﻣﯽﮔﺬارد و روش ﺣﺰﺑﯽ ﺧ ﻮد را ﺑ ﺎ ﺕﻌﻠﻴﻤ ﺎت‬
‫ﻋﺎﻟﻴﻪﯼ ﻣﺤﻤﺪﯼ ﻣﻨﺎﻓﯽ ﻧﻤﯽداﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ آ ﻪ در راﻩ ه ﺪفه ﺎﯼ‬
‫ﻣ ﺬهﺐ اﺳ ﻼم ﻣ ﯽآﻮﺷ ﺪ‪ .‬ﺣ ﺰب ﻣ ﺎ ﻓ ﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ ﺧﺮﺳ ﻨﺪ و ﻣ ﺴﺮور و‬
‫ﻣﻔﺘﺨﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد آﻪ از ﻃﺮف روﺣ ﺎﻧﻴﻮن روﺷ ﻨﻔﻜﺮ و داﻧ ﺸﻤﻨﺪ ﻣ ﻮرد‬
‫ﺣﻤﺎﻳ ﺖ ﻗ ﺮار ﮔﻴ ﺮد و ﺁرزو دارد آ ﻪ ﺕﻤ ﺎم ﻣﺘ ﺪﻳﻨﻴﻦ ﺑ ﻪ دﻳﺎﻧ ﺖ اﺳ ﻼم‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ آﻪ ﺣﺰب ﺕ ﻮدﻩﯼ اﻳ ﺮان ﺣ ﺎﻣﯽ ﺝ ﺪﯼ ﺕﻌ ﺎﻟﻴﻢ ﻣﻘ ﺪس اﺳ ﻼم‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و ﺑﺎ ﺁن ذرﻩاﯼ ﻣﻌﺎﻧﺪﻩ و ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ ﻧﺨﻮاه ﺪ داﺷ ﺖ و هﺮﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﯽ را ]ﺑﺎ اﺳﻼم[ اﺑﻠﻬﺎﻧﻪ ﺧﻮاه ﺪ ﭘﻨﺪاﺷ ﺖ و هﺮآ ﺴﯽ را آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم‬
‫ﺣﺰب ﺕﻮدﻩﯼ اﻳﺮان دم از ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ دﻳﻦ ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﺎ و ﺷﺪﻳﺪا از ﺻ ﻔﻮف‬
‫ﺧﻮد ﻃﺮد ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪١٠«.‬‬
‫»ﺣ ﺰب ﺕ ﻮدﻩ در ﺕﺎﺉﻴ ﺪ و ﺣﻤﺎﻳ ﺖ از ﺷ ﻮرش ارﺕﺠ ﺎﻋﯽ ‪١٥‬‬
‫ﺧﺮداد ‪ ١٣٤٢‬ﻧﻴﺰ در ﻣﻘﺎﻟﻪاﯼ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ “ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن دﻳﻨ ﯽ و روﺣ ﺎﻧﯽ”‬
‫ﻧﻮﺷ ﺖ‪ :‬ﺁﻳ ﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﻣ ﺴﺘﻐﻨﯽ از ﺕﻮﺻ ﻴﻒ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣ ﺮدم از هﻤ ﻪﯼ‬
‫روﺣﺎﻧﻴﻮن ـ ﺑﻪ ﺧ ﺼﻮص از ﭘﻴ ﺸﻮاﻳﺎن ﻣﺒ ﺮز ﻣ ﺬهﺒﯽ اﻧﺘﻈ ﺎر دارﻧ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺁﻳ ﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ‪ ،‬ﺁﻳ ﺖاﷲ ﻣﻴﻼﻧ ﯽ‪ ،‬ﺁﻳ ﺖاﷲ ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ و ﺁﻳ ﺖاﷲ‬
‫ﺷ ﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ و اﻣﺜ ﺎل ﺁنه ﺎ در اﻳ ﻦ ﺝﻬ ﺎد ﻣﻘ ﺪس و ﻋﻤ ﻮﻣﯽ‬
‫ﺁزادﻳﺨﻮاهﺎﻧﻪ ]![ و اﺳﺘﻘﻼل ﻃﻠﺒﺎﻧﻪﯼ ]ﻳﻚ ﺝﺮﻳﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﺷﻌﺎر اﺳ ﺘﻘﻼل‬
‫‪ ٩‬ـ دﺳﺘﻮر ﻧﺎﻣﻪي ﺣﺰب ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮآﺮاتهﺎي اﻳﺮان‪ ،‬اﺳﻨﺎد ﺝﻨﺒﺶ آﺎرﮔﺮي‪ ،‬ﺳﻮﺳﻴﺎل‬
‫دﻣﻮآﺮاﺳﻲ و آﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ اﻳﺮان‪ ،‬ﺝﻠﺪ ‪ ١‬ص ‪ ٤٣‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎﻩ آﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺕﻌﻬﺪ ﻧﺎﻣﻪي ﺝﻤﻌﻴﺖ‬
‫اﺝﺘﻤﺎﻋﻴﻮن‪/‬ﻋﺎﻣﻴﻮن‪ ،‬اﺳﻨﺎد ﺝﻨﺒﺶ آﺎرﮔﺮي… ج‪ ٣‬ص‪ ،١٢‬ﻧﻘﻞ از ﻣﻼﺣﻈﺎﺕﻲ در ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان‪،‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﻣﻴﺮﻓﻄﺮوس‪ ،‬ﭼﺎپ ﺳﻮم‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،١٩٨٨‬ﻧﺸﺮ ﻧﻴﻤﺎ‪ ،‬ص‪٩٩‬‬
‫‪ ١٠‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ ص ‪ ١٠١‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از روزﻧﺎﻣﻪي ﻣﺮدم‪ ،‬ارﮔﺎن ﻣﺮآﺰي ﺣﺰب ﺕﻮدﻩي اﻳﺮان‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩي‬
‫‪ ٦٣‬اول ﺕﻴﺮﻣﺎﻩ ‪١٣٤٢‬‬
‫ﻃﻠﺒﯽ ﻣﯽدهﺪ![ ﻣﺮدم اﻳﺮان ﺷﺮآﺖ آﻨﻨ ﺪ و ﻧﻴ ﺮوﯼ ﻣﻌﻨ ﻮﯼ ﺧ ﻮد را در‬

‫راﻩ ﭘﻴﺮوزﯼ اﻳﻦ ﺝﻬﺎد ﺑﻪ آﺎر اﻧﺪازﻧﺪ‪١١«.‬‬
‫»اﺣﺴﺎن ﻃﺒﺮﯼ ـ ﺑﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺑ ﺰرگﺕ ﺮﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳ ﻪ ﭘ ﺮداز ﺣ ﺰب‬
‫ﺕ ﻮدﻩﯼ اﻳ ﺮان ـ در ﺕﻄﺒﻴ ﻖ ﻣﺎرآﺴﻴ ﺴﻢ و اﺳ ﻼم و ﺷ ﺒﻬﻪ ﺁﻓﺮﻳﻨ ﯽ ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ و اﺳﻼم آﻮﺷﺶ ﺑ ﺴﻴﺎر آ ﺮد‪ .‬در اﻳ ﻦ ﻣ ﻮرد ﻣﻘﺎﻟ ﻪﯼ وﯼ ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﺎم “ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ و اﺳﻼم” داراﯼ اهﻤﻴﺖ ﻓﺮاوان اﺳﺖ«‪١٢‬‬
‫»ﻣﺎرآﺴﻴﺴﺖ ﻣﻌﺮوﻓﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺼﻄﻔﯽ ﺷ ﻌﺎﻋﻴﺎن ـ ﮔﺎﻧ ﺪﯼ وار ـ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ ١٣٤٣‬در ﻣﻘﺎﻟﻪاﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم “ﺝﻬﺎد اﻣﺮوز ﻳ ﺎ ﺕ ﺰﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺤ ﺮك”‬
‫ﺕﺰ ﺕﺤﺮﻳﻢ ]ﻋﺪم ﺧﺮﻳﺪ روزﻧﺎﻣﻪ و ﺳﻴﮕﺎر‪ ،‬ﻋﺪم اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺑﺎﻧﻚهﺎ و…[‬
‫را ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ رژﻳ ﻢ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪدارﯼ ﺷ ﺎﻩ اراﺉ ﻪ ﻣ ﯽده ﺪ‪ .‬او ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﺎ‬
‫ﺕﻜﻴ ﻪ ﺑ ﺮ روﺣﺎﻧﻴ ﺖ و ﭘﺎﻳﮕ ﺎﻩ اﺝﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺁﻧ ﺎن و ﺑ ﺎ ﺕﻮﺝ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﺒﻜﻪﯼ‬
‫ﮔ ﺴﺘﺮدﻩﯼ ﻣ ﺴﺎﺝﺪ در ﺷ ﻬﺮهﺎ و روﺳ ﺘﺎهﺎ ﻣﻌﺘﻘ ﺪ اﺳ ﺖ آ ﻪ‪“ :‬ﻣ ﺎ ﻓﻜ ﺮ‬
‫ﻣﯽآﻨﻴﻢ آﻪ ﻓﺘﻮا دادن اﻳﻦ ﺝﺎﻣﻌﻪ ]روﺣﺎﻧﻴﺖ[ در ﺑﺎرﻩﯼ ﺑﺎﻧﻚه ﺎ و ﻏﻴ ﺮﻩ‬
‫اﺷ ﻜﺎل ﻋﻤ ﺪﻩاﯼ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ… وﻇﻴﻔ ﻪﯼ دﻳﻨ ﯽ و وﺝ ﺪاﻧﯽ ه ﺮ ﻓ ﺮد ﺑ ﺎ‬
‫ﺷﺮﻓﯽ اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ ﻣﺰاﻳﺎ ] ﻣﺰاﻳ ﺎﯼ ﺣﺎﺻ ﻠﻪ از اﻳ ﻦ ﻣﻮﺳ ﺴﺎت[ را ـ ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﻬﻢ ﺧﻮد ﻗﻄﻊ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪١٣«”.‬‬
‫ﺧ ﺴﺮو ﮔﻠ ﺴﺮﺧﯽ در دﻓﺎﻋﻴ ﺎﺕﺶ در دادﮔ ﺎﻩ ﭼﻨ ﻴﻦ ﻣ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪:‬‬
‫»ﺳﺨﻨﻢ را ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻪاﯼ از ﻣﻮﻻ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﺰرگ ﺧﻠ ﻖه ﺎﯼ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧ ﻪ‬
‫ﺁﻏﺎز ﻣﯽآﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ آﻪ ﻳﻚ ﻣﺎرآﺴﻴﺴﺖ‪/‬ﻟﻨﻴﻨﻴﺴﺖ هﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑ ﺎر‬
‫ﻋ ﺪاﻟﺖ اﺝﺘﻤ ﺎﻋﯽ را در ﻣﻜﺘ ﺐ اﺳ ﻼم ﺝ ﺴﺘﻢ و ﺁﻧﮕ ﺎﻩ ﺑ ﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﻢ‬
‫رﺳﻴﺪم… اﺳﻼم ﺣﻘﻴﻘﯽ در اﻳ ﺮان هﻤ ﻮارﻩ دﻳ ﻦ ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﺝﻨ ﺒﺶه ﺎﯼ‬
‫‪ ١١‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از روزﻧﺎﻣﻪي ﻣﺮدم‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩي ‪ ١‬دورﻩي ﭘﻨﺠﻢ‪ ١٥ ،‬ﺧﺮداد ‪ ،١٣٤٣‬هﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﻧﮕﺎﻩ آﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪي ب‪ .‬آﻴﺎ‪ :‬ﺣﺰب ﺕﻮدﻩي اﻳﺮان و روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺒﺎرز‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺳﺎﻟﮕﺸﺖ ﺝﻨﺒﺶ‬
‫‪ ١٥‬ﺧﺮداد ‪ ،١٣٤٢‬ﺷﻤﺎرﻩي ‪ ،١٣٥٩ ،٣‬ﺻﺺ ‪ ١١١‬ـ‪١٢٣‬‬
‫‪ ١٢‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻣﺎ و روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺘﺮﻗﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺣﺰب ﺕﻮدﻩي اﻳﺮان‪ ،١٣٥٨ ،‬ﻣﻘﺎﻟﻪي‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ و اﺳﻼم‪ ،‬اﺣﺴﺎن ﻃﺒﺮي‪ ،‬در دﻧﻴﺎ ﺷﻤﺎرﻩي ‪ ٦‬و ‪ ٧‬ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪ ١٣٥٧‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ آﻨﻴﺪ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻟﻪي‬
‫ﻧﻮراﻟﺪﻳﻦ آﻴﺎﻧﻮري در دﻧﻴﺎ ﺁذرﻣﺎﻩ ‪ ١٣٥٥‬ﺻﺺ ‪ ٦‬ـ‪٧‬‬
‫‪ ١٣‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪ ١٠٢‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻣﺎرآﺴﻴﺴﻢ اﺳﻼﻣﻲ ﻳﺎ اﺳﻼم ﻣﺎرآﺴﻴﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻴﮋن ﺝﺰﻧﻲ‪،‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪي راﻩ ﻓﺪاﻳﻲ‪ ،‬ص ‪ ،٦‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ آﻨﻴﺪ ﺑﺎ ﻧﻈﺮات ﺝﻼل ﺁل اﺣﻤﺪ در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ‪ ،‬در ﺧﺪﻣﺖ و‬
‫ﺧﻴﺎﻧﺖ روﺷﻨﻔﻜﺮان‪ ،‬ﺝﻠﺪ ‪ ،٢‬ﺻﺺ ‪ ٦٩‬ـ ‪٧٠‬‬
‫رهﺎﻳﯽ ﺑﺨﺶ اﻳﺮان ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﺪ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻬﺒﻬ ﺎﻧﯽه ﺎ‪ ،‬ﺷ ﻴﺦ ﻣﺤﻤ ﺪ‬
‫ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽهﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ ﺻﺎدق اﻳﻦ ﺝﻨﺒﺶهﺎ هﺴﺘﻨﺪ…«‪١٤‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ هﻢ در ﺳﺎل ‪ ١٣٤٩‬دو ﺕﻦ از ﻣﻬﻢﺕ ﺮﻳﻦ‬
‫اﻋﻀﺎﻳﺶ را ﺑﻪ ﻧﺠﻒ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺕﺎ ﺑﺎ ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺕﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺝ ﺰوﻩﯼ ﺻ ﻮرﺕﯽ رﻧﮕ ﯽ آ ﻪ ﺕﻮﺳ ﻂ ﭘﺮوﻳ ﺰ ﻳﻌﻘ ﻮﺑﯽ از‬
‫ﻖ ﭘ ﻴﺶ از اﻧﻘ ﻼب ﻣﻨﺘ ﺸﺮ ﺷ ﺪﻩ‬ ‫اﻋ ﻀﺎﯼ اوﻟﻴ ﻪﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ِ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﻼﻗﺎت دو ﺕﻦ از اﻋﻀﺎﯼ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﺎ ﺳﻴﺪ‬
‫روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﻣﻄ ﺎﻟﺒﯽ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻋﻨ ﻮان اﻳ ﻦ ﺝ ﺰوﻩ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ اﻳﺮان‪ ،‬دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎ و اه ﺪاف ﺁﻧ ﺎن«‬
‫ﺕﻴﺘﺮ ﻓﺮﻋﯽ آﺘﺎب هﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ‪» :‬ﭼﺮا ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ‬
‫و ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ ﻧﻘﺶ اﺻﻠﯽاش را در اﻧﻘﻼب ‪ ١٣٥٧‬اﻳﻔﺎ آﻨﺪ؟!«‬
‫ﭘﺮوﻳ ﺰ ﻳﻌﻘ ﻮﺑﯽ ﺑﺎﺝﻨ ﺎق ﻣ ﺴﻌﻮد رﺝ ﻮﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬هﻤ ﺴﺮ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ‬
‫ﻳﻌﻘﻮﺑﯽ ﻣﻴﻨﺎ رﺑﻴﻌﯽ ﺧﻮاهﺮ اﺷﺮف رﺑﻴﻌﯽ اوﻟﻴﻦ هﻤ ﺴﺮ ﻣ ﺴﻌﻮد رﺝ ﻮﯼ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻌﻘﻮﺑﯽ ﺕﺎ ﺳﺮﻓﺼﻞ اﻧﻘﻼب اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ه ﻢ در‬
‫زﻣ ﺴﺘﺎن ‪ ١٣٦٣‬از ﻣ ﺴﺌﻮﻟﻴﻦ اﻳ ﻦ ﺝﺮﻳ ﺎن ﺑ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﻓ ﺮد از زﻣ ﺴﺘﺎن‬
‫‪ ١٣٦٣‬از ﻣﺠﺎه ﺪﻳ ِﻦ ﺕﺤ ﺖ رهﺒ ﺮﯼ ﻣ ﺴﻌﻮد رﺝ ﻮﯼ آﻨ ﺎرﻩ ﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬او‬
‫هﻨﻮز ﺧﻮدش را ﻋﻨﺼﺮ ﻣﻮﺣ ﺪ ﻣﺠﺎه ﺪ ﺧﻠ ﻖ ﻣ ﯽداﻧ ﺪ و ﻣ ﺴﻌﻮد رﺝ ﻮﯼ‬
‫را ﻣﻨﺤ ﺮف از ﺧ ﻂ ﺧ ﻮدش و ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاران ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﻌﺮﻓ ﯽ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻌﻘﻮﺑﯽ اﻳﻦ ﺝﺰوﻩ را در ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎﻩ ‪ ١٣٨٠‬ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﺕﻜﺜﻴ ﺮ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫روﯼ ﺝﻠ ٍﺪ اﻳ ﻦ ﺝ ﺰوﻩ ﻋﺒ ﺎرت »ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ اﻳ ﺮان‪/‬ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ« ﻧﻮﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»در ﺳ ﺎل ‪ ١٣٤٩‬ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻪ ﺕ ﺼﻤﻴﻢ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻳﻜ ﯽ از اﻋ ﻀﺎﯼ‬
‫ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻣﻘ ﻴﻢ ﺧ ﺎرج ﻗ ﺮار ﻣ ﯽﺷ ﻮد ﺿ ﻤﻦ ﺕﻤ ﺎس ﺑ ﺎ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ از وﯼ‬
‫ﺕﻘﺎﺿ ﺎ آﻨ ﺪ ﺕ ﺎ از دوﻟ ﺖ ﻋ ﺮاق ﺑﺨﻮاه ﺪ آ ﻪ “اﻓ ﺮاد ﺳ ﺎزﻣﺎن را آ ﻪ‬
‫هﻮاﭘﻴﻤﺎﻳﯽ رﺑﻮدﻩ و ﺑﻪ ﻋﺮاق ﺑﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺤﻮﻳﻞ اﻳﺮان ﻧﺪهﺪ… آ ﻪ وﯼ ﺑ ﺎ‬
‫ﺑﻬﺎﻧ ﻪه ﺎ و ﺕﻮﺝﻴ ﻪه ﺎﯼ ﺁﺧﻮﻧ ﺪﯼ ﻧﻈﻴ ﺮ اﻳ ﻦ آ ﻪ “اﮔ ﺮ اﻗ ﺪاﻣﯽ آﻨ ﺪ ﻣﻤﻜ ﻦ‬
‫اﺳ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﺁﻧﻬ ﺎ ]زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ آ ﻪ هﻮاﭘﻴﻤ ﺎﯼ اﻳﺮاﻧ ﯽ را رﺑ ﻮدﻩ‬
‫‪ ١٤‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬دﻓﺎﻋﻴﺎت ﺧﺴﺮو ﮔﻠﺴﺮﺧﻲ‪ ،‬ﺑﻬﻤﻦﻣﺎﻩ ‪١٣٥٢‬‬

‫ﺑﻮدﻧ ﺪ[ ﺑ ﺪﺕﺮ ﺷ ﻮد” ﻳ ﺎ “ ﻧﻤ ﯽﺧﻮاه ﺪ از ﻋﺮاﻗ ﯽه ﺎ ﺕﻘﺎﺿ ﺎﻳﯽ ﺑﻜﻨ ﺪ ﺕ ﺎ‬

‫ﺕﻘﺎﺿﺎﻳﯽ از ﺳﻮﯼ ﺁﻧﺎن ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ” از اﻧﺠ ﺎم اﻳ ﻦ درﺧﻮاﺳ ﺖ‬
‫ﺧﻮددارﯼ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫»ﺕﺮاب ﺣﻖ ﺷﻨﺎس ]ﻳﻜﯽ از اﻋ ﻀﺎﯼ اوﻟﻴ ﻪﯼ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ آ ﻪ در‬
‫ﺝﺮﻳ ﺎن اﻧ ﺸﻌﺎب ﺧ ﻮﻧﻴﻦ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ در ﺳ ﺎل ‪ ١٣٥٤‬ﺑ ﻪ ﺑﺨ ﺶ‬
‫ﻣﺎرآﺴﻴ ﺴﺖ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﭘﻴﻮﺳ ﺖ[ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎس ﺳ ﺎل ‪ ١٣٤٩‬ﺑ ﺎ‬
‫ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ “ﭘﻴﻜ ﺎر” ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،٧٧‬ﺑﻴ ﺴﺖ و ه ﺸﺘﻢ ﻣﻬ ﺮ ﻣ ﺎﻩ‬
‫‪ ١٣٥٩‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪“ :‬ﻣﻘﺪﻣﺘﺎ اﺷﺎرﻩ آﻨﻢ آﻪ ﻗﺒ ﻞ از ﺷ ﻬﺮﻳﻮر ‪…٥٠‬‬
‫ﺑﺎ ﺑﺮﺧﯽ از روﺣﺎﻧﻴﻮن آﻪ ﺑﻪ “ﻃﻮر ﻧﺴﺒﯽ اﻧﺪﻳﺸﻪﯼ ﻣﺒﺎرزاﺕﯽ داﺷﺘﻨﺪ و‬
‫ﺑﺮداﺷ ﺖه ﺎﯼ ﻣﺘﺮﻗﻴﺎﻧ ﻪاﯼ ]![ را از اﺳ ﻼم اراﺉ ﻪ ﻣ ﯽدادﻧ ﺪ”‪ ،‬ﺕﻤ ﺎس‬
‫داﺷﺘﻴﻢ… ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺑﺮﺧﯽ از اﺷﺨﺎﺻﯽ آ ﻪ در ﺁن زﻣ ﺎن… ﺑ ﺎ رژﻳ ﻢ‬
‫ﺷ ﺎﻩ ﺕ ﻀﺎد و ﻣﺒ ﺎرزﻩاﯼ داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺕﻤ ﺎس ﮔﺮﻓ ﺖ و ﺁﻧﻬ ﺎ آ ﻪ ﻣ ﺴﺘﻘﻴﻢ و‬
‫ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از اهﺪاف اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻄﻠ ﻊ ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺠﻤﻠ ﻪ اﻗ ﺪام‬
‫ﺑﻪ ارﺳﺎل ﻧﺎﻣﻪهﺎﻳﯽ ﺑﺮاﯼ ﺁﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ آﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫»ﻳ ﻚ ﻧﺎﻣ ﻪ را ﻣﻬﻨ ﺪس ﻋ ﺰتاﷲ ﺳ ﺤﺎﺑﯽ ﺑ ﻪ ﺁﻳ ﺖاﷲ ]ﺧﻤﻴﻨ ﯽ[‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﺎﻣ ﻪاﯼ ﻣﻔ ﺼﻞ از هﺎﺷ ﻤﯽ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻧ ﺴﺨﻪاﯼ از‬
‫ﺁﻧ ﺮا ﺧ ﻮدم ﺑ ﻪ ﻧﺠ ﻒ ﺑ ﺮدم‪ .‬در اﻳ ﻦ ﻧﺎﻣ ﻪ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ از ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ‬
‫ﺧﻠﻖ ﺑﻠﻜﻪ از ﻓﺪاﻳﻴﺎن ﺧﻠﻖ ]ﺑﺨﺼﻮص رﻓﻴﻖ ﺷﻬﻴﺪ اﺣﻤﺪزادﻩ[ ﺑﺨﻮﺑﯽ ﻳﺎد‬
‫آﺮدﻩ‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺁﻳﺖاﷲ ]ﺧﻤﻴﻨﯽ[ را از ﻣﺒﺎرزﻳﻦ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺁﻗ ﺎﯼ‬
‫ﻣﻄﻬﺮﯼ هﻢ ﺳﻔﺎرﺷﯽ ﺷﻔﺎهﯽ ﺑﻪ ﺁﻳﺖاﷲ ]ﺧﻤﻴﻨﯽ[ آﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻧﺎﻣ ﻪاﯼ از‬
‫ﺁﻳ ﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈ ﺮﯼ ﺑ ﻮد آ ﻪ در ﺁن ﺿ ﻤﻦ ﺕﺎﻳﻴ ﺪ از ﻣﺠﺎه ﺪﻳ ِﻦ زﻧ ﺪاﻧﯽ از‬
‫ﺁﻳﺖاﷲ ]ﺧﻤﻴﻨﯽ[ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ]ﺷﺪﻩ[ ﺑﻮد ﺑ ﻪ ﻧﻔ ﻊ ﺁﻧ ﺎن اﻗ ﺪام ﻧﻤﺎﻳ ﺪ و اﻟﺒﺘ ﻪ در‬
‫ﺁﺧ ﺮ ه ﻢ ﺕ ﺼﻤﻴﻢ را ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﺁﻳ ﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﻣﺤ ﻮل ﻧﻤ ﻮدﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﺎﻣﻪ]هﺎ[ را ﺑﺎ ﺧﻮدم ﺑﻪ ﻧﺠﻒ ﺑﺮدم… ﻋﻠﺖ ﺕﻤﺎس ﺑ ﺎ ﺁﻳ ﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺑ ﺎ‬
‫ﺕﻮﺝ ﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮاﺑﻖ ﺿ ﺪﻳﺖ او ﺑ ﺎ ﺷ ﺎﻩ‪ ،‬ﺝﻠ ﺐ ﻳ ﺎرﯼ و ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ او در‬
‫ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻋﻠﻴ ﻪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﻢ اﻣﺮﻳﻜ ﺎ در رژﻳ ﻢ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﻮد…ﺁﻳ ﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ‬
‫ﻋﻠﻴ ﺮﻏﻢ ﺕ ﻀﺎدش ﺑ ﺎ ﺳ ﻠﻄﻨﺖ‪ ،‬ﻗ ﺸﺮ ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻣﺮﻓ ﻪ ﺳ ﻨﺘﯽ را‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﻣﯽآﺮد…«‪١٥‬‬
‫در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺿ ﺪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺖ ﺑ ﻮدن ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ‬
‫ﻣﺘﺮﻗ ﯽ ]![ ﻣﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن‪ ،‬ﻧﺨ ﺴﺖ وزﻳ ﺮ دوﻟ ﺖ ﻣﻮﻗ ﺖ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در‬
‫روزﻧﺎﻣ ﻪﯼ ﻣﻴ ﺰان‪ ،‬ارﮔ ﺎن ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ در ‪ ٦‬ﺑﻬﻤ ﻦ ﻣ ﺎﻩ ‪١٣٥٩‬‬
‫دوﺳﺎل ﭘﺲ از ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﺎﻧﻴﺪن ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺿﺪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺖ‬
‫ﻧﻮﺷ ﺖ‪» :‬رواﺑ ﻂ دوﻟ ﺖ اﻣﺮﻳﻜ ﺎ ﺑ ﺎ اﻧﻘ ﻼب و دوﻟ ﺖ ﻣﻮﻗ ﺖ اﻧﻘ ﻼب‬
‫اﺳ ﻼﻣﯽ و ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ اﻳ ﺮان ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺎ روﯼ آ ﺎر ﺁﻣ ﺪن دوﻟ ﺖ‬
‫ﻣﻮﻗ ﺖ ﺷ ﺮوع ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﺑ ﻪ ﻣﻮﺝ ﺐ اﻃﻼﻋ ﺎت و ﻣ ﺪارك واﺳ ﻨﺎد و‬
‫ﺷﻮاهﺪ‪ ،‬از ﻣ ﺎﻩه ﺎ ﻗﺒ ﻞ از ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﻧﻬ ﺎﻳﯽ اﻧﻘ ﻼب‪ ،‬ﺕﻤ ﺎسه ﺎﯼ ﻣﺘﻌ ﺪدﯼ‬
‫ﻣﻴﺎن اﻋﻀﺎﯼ ﺷﻮراﯼ اﻧﻘﻼب در اﻳﺮان ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻣﺎت اﻣﺮﻳﻜ ﺎﻳﯽ ﺑﺮﻗ ﺮار و‬
‫ﻣ ﺬاآﺮاﺕﯽ در ﺝﺮﻳ ﺎن ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ ﺕﻤ ﺎس و ﻣ ﺬاآﺮات ﺑ ﺎ‬
‫ﻣﻘﺎﻣ ﺎت اﻣﺮﻳﻜ ﺎﻳﯽ‪ ،‬ارﺕﺒ ﺎط و ﮔﻔ ﺖوﮔﻮه ﺎﻳﯽ ]ه ﻢ[ ﺑ ﺎ ﺳ ﺮان ارﺕ ﺶ و‬
‫هﻤﭽﻨﻴﻦ ]ﺷﺎدوران دآﺘﺮ ﺷ ﺎهﭙﻮر[ ﺑﺨﺘﻴ ﺎر ]ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﻧﺨ ﺴﺖ وزﻳ ﺮ ﺷ ﺎﻩ[‬
‫وﺝﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ…«‪١٦‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ ﻳﻜﯽ دﻳﮕﺮ از اﻋ ﻀﺎﯼ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ آ ﻪ در هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﺳ ﺎله ﺎ ﭼﻨ ﺪ ﺑ ﺎر ﺑ ﻪ ﻣﻼﻗ ﺎت ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در ﻧﺠ ﻒ ﺑ ﺮاﯼ ﺝﻠ ﺐ “ﻳ ﺎرﯼ و‬
‫ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ” ﺁﻳ ﺖاﷲ رﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ ،‬در ﺳ ﺎل ‪ ١٣٦٧‬در ﻗﺘ ﻞ ﻋ ﺎم زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺷﺨﺺ ﺧﻤﻴﻨﯽ اﻋﺪام ﺷﺪ‪ .‬روﺣﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ از ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻨﯽ‬
‫ﺑﻮد آﻪ در اﻧﺸﻌﺎب ﺧﻮﻧﻴﻦ ﺳﺎل ‪ ١٣٥٤‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺎرآﺴﻴ ﺴﺖ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬روﺣﺎﻧﯽ ﻧﻴ ﺰ در ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ ﭘﻴﻜ ﺎر ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٧٩‬ﺑ ﻪ ﺑﻌ ﺪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪» :‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دﺳ ﺘﮕﻴﺮﯼ … هﻤﺮزﻣ ﺎن ﻣﺠﺎه ﺪ ﻣ ﺎ در داﺧ ﻞ آ ﺸﻮر‬
‫ﻃﯽ ﻧﺎﻣﻪاﯼ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺁن ﺷﺪﻧﺪ آﻪ در اﻳ ﻦ ﺑ ﺎرﻩ و ﺳ ﺎﻳﺮ ﻣ ﺴﺎﺉﻞ ﻣﺮﺑ ﻮط‬
‫ﺑﻪ ﺝﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﯽ اﻳﺮان و اوﺿﺎع ﺝﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎ ﺁﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻣﺬاآﺮﻩ ﺷﻮد‬
‫و ﺣﺘﯽاﻻﻣﻜﺎن آﻮﺷﺶ ﺷﻮد ﺕ ﺎ ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ه ﺮ ﭼﻨ ﺪ ﺿ ﻌﻴﻒ او ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺁنهﺎ و ﺝﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﯽاﯼ آﻪ در اﻳﺮان ﺑﻪ ﺕﺎزﮔﯽ‬
‫‪ ١٥‬ـ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ اﻳﺮان‪ ،‬دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎ و اهﺪاف ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﭘﺮوﻳﺰ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ‪ ،‬ﺳﺎل‬
‫‪ ١٣٨٠‬ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬ص‪٢٤‬ﺕﺎ ص‪٢٧‬‬
‫‪ ١٦‬ـ روزﻧﺎﻣﻪي ﻣﻴﺰان‪ ٦ ،‬ﺑﻬﻤﻦ ‪١٣٥٩‬‬
‫ﭘﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺝﻠﺐ ﮔﺮدد و در ﺻ ﻮرت ﻣﻮاﻓﻘ ﺖ اﻋﻼﻣﻴ ﻪاﯼ در هﻤ ﻴﻦ‬
‫زﻣﻴﻨﻪ از ﻃﺮف ﺁﻳ ﺖاﷲ ]ﺧﻤﻴﻨ ﯽ[ ﺻ ﺎدر ﺷ ﻮد و اﻳ ﻦ در ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ ﺑ ﻮد‬
‫آﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از “روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺘﺮﻗﯽ” در داﺧﻞ آﺸﻮر ]ﻣﺜﻼ ﻧﻈﻴ ﺮ‬
‫رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ و ﻣﻨﺘﻈ ﺮﯼ[ ﻣﻮﺿ ﻊ ﺣﻤﺎﻳ ﺖ ﺁﻣﻴ ﺰﯼ از ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ داﺷ ﺘﻪ و‬
‫ﺕﻨﻬﺎ ﺁﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﻮد آﻪ ﺕﺎ ﺁن روز ﺳﻜﻮت اﺧﺘﻴﺎر آﺮدﻩ ﺑﻮد‪١٧«.‬‬
‫دارﻳﻮش ﻓﺮوهﺮ‪ ،‬رهﺒﺮ ﺣﺰب ﻣﻠ ﺖ اﻳ ﺮان آ ﻪ ﺑ ﺎ هﻤ ﺴﺮش در‬
‫ﺁذر ﻣﺎﻩ ‪ ١٣٧٧‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻋ ﺪﻩاﯼ دﻳﮕ ﺮ از روﺷ ﻨﻔﻜﺮان و ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﮔﺎن و‬
‫ﭘﮋوه ﺸﮕﺮان اﻳﺮاﻧ ﯽ‪ ،‬ﻗﺮﺑ ﺎﻧﯽ ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ دوﻟﺘ ﯽ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ـ‬
‫ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﺳﺮﻳﺎل ﻗﺘﻞهﺎﯼ زﻧﺠﻴﺮﻩاﯼ ﻳﺎ آ ﺸﺘﺎر درﻣ ﺎﻧﯽ ـ ﺷ ﺪ‪ ،‬ﻳﻜ ﯽ‪/‬دو‬
‫ﻣﺎﻩ ﭘﻴﺶ از ﺑﺮﭘﺎﻳﯽ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺕﻮﺝﻴﻪ ﺣﻀﻮر ﺧ ﻮد‬
‫و ﺣﺰﺑﺶ‪ ،‬هﻢﭼﻨﻴﻦ ﻣﻠﯽﮔﺮاﻳﺎن در آﻨ ﺎر ارﺕﺠ ﺎﻋﻴﻮن ﻣ ﺬهﺒﯽ‪ ،‬در ﺣ ﺎﻟﯽ‬
‫آ ﻪ اﺳ ﻼم را ﺑﺨ ﺶ اﺻ ﻠﯽ هﻮﻳ ﺖ اﻳﺮاﻧ ﯽ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﻣﻌﺮﻓ ﯽ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ “ﺝﺎﻣﻌﻪﯼ روﺣﺎﻧﻴﺖ” ﺑﺎ دراﻳ ﺖ و ه ﺪاﻳﺖ ﻣﺮاﺝ ﻊ‬
‫ﻋﻈﺎم در ﺕﻼﺷﯽ ﭘﺮدوام‪ ،‬ﺣﺮآ ﺖ اﺳ ﺘﻘﻼل را ﺑﺎزﺷﻨﺎﺳ ﯽ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و‬
‫در ﭘﻴ ﺎﻣﯽ از ﺣ ﻀﺮت ﺁﻳ ﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﭘﻴ ﺸﻮاﯼ ﺑ ﺰرگ ﺷ ﻴﻌﻴﺎن‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻧﻴﻢ‪“ :‬اﻳﻦ ﺧﻮان ﻳﻐﻤﺎ آﻪ ﻣﺪتهﺎﺳﺖ ﻣﻮرد هﺠﻮم ﭼﭙﯽ و راﺳ ﺘﯽ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﮔﺎهﯽ ﺑﺎ ﺻﺮاﺣﺖ ﺕﻘﺴﻴﻢ ﮔﺮدﻳﺪﻩ‪ ،‬اآﻨﻮن ﺑﺎ ﻋﻨﺎوﻳﻦ دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﺑﺎ آﻤﺎل ﻋﻮام ﻓﺮﻳﺒﯽ ﻧﻘﺸﻪ آﺸﯽ ﺷﺪﻩ و ﻣﻮرد ﺕﻘﺴﻴﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ”‪.‬‬
‫»در اﻳﻦ ﭘﻴﺎم ﺁﺷﻜﺎر ﻣﯽﺷﻮد آﻪ ﭘﻴﺸﻮاﯼ روﺣ ﺎﻧﯽ ﻣ ﻴﻬﻦ ﻣ ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﺝﻨﺎحه ﺎﯼ ﻣﻮازﻧ ﻪﯼ ﻣﺜﺒ ﺖ را ﻣ ﯽﺷﻨﺎﺳ ﻨﺪ و ﻣ ﯽداﻧﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧ ﻪ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ اﺳ ﺖ و ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﻓﺮﻳﻔﺘ ﻪﯼ هﻴﭽﻴ ﻚ از ﺣﺮآ ﺖه ﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺁنهﺎ ﺷﺪ آﻪ هﻤﻪ رﻧﮓ اﺳﺖ و ﻧﻴﺮﻧﮓ…‬
‫»ﺑ ﺪﻳﻦ اﻋﺘﺒ ﺎر “ﺝﺎﻣﻌ ﻪﯼ روﺣﺎﻧﻴ ﺖ” آ ﻪ در ﻓﺮهﻨ ﮓ و ﺕ ﺎرﻳﺦ‬
‫اﻳﺮان زﻣﻴﻦ‪ ،‬رﻳﺸﻪهﺎﻳﯽ ﺑﺲ اﺳ ﺘﻮار دارد‪ ،‬ه ﻢ اآﻨ ﻮن ﻧﻴ ﺰ در ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ‬
‫ﺻ ﻒ ﺝﺒﻬ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ آ ﺴﺐ ﺁزادﯼ ]![ و اﺳ ﺘﻘﻼل ]![ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪.‬‬
‫‪ ١٧‬ـ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ اﻳﺮان‪ ،‬دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎ و اهﺪاف ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﭘﺮوﻳﺰ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ‪ ،‬ﺳﺎل‬
‫‪ ١٣٨٠‬ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬ص‪٢٤‬ﺕﺎ ص‪٢٧‬‬
‫ﺑﯽﺝﻬﺖ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ “روﺣﺎﻧﻴﺖ ﭘﺮاﻓﺘﺨﺎر ﺕﺸﻴﻊ” ﺑ ﻴﺶ از هﻤ ﻪﯼ ﮔ ﺮوﻩه ﺎ‬

‫ﺁﻣﺎج ﺣﻤﻠﻪهﺎﯼ ﻣ ﺰدوران ﺑﻴﮕﺎﻧ ﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﯽﺝﻬ ﺖ ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ ﺷ ﻬﺮ‬
‫ﻣﻘ ﺪس ﻗ ﻢ‪ ،‬اﻟﻬ ﺎم دهﻨ ﺪﻩﯼ ﭘﻴﻜﺎره ﺎﯼ ره ﺎﻳﯽ ﺑﺨ ﺶ ﻣﻠ ﺖ ﻣ ﺎ ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ…«‬
‫ﻋﻠ ﯽ اﺻ ﻐﺮ ﺣ ﺎج ﺳ ﻴﺪﺝﻮادﯼ ﻳﻜ ﯽ دﻳﮕ ﺮ از هﻤ ﻴﻦ ﺳ ﻨﺦ‬
‫روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﭼﻨ ﺪ روز ﭘ ﻴﺶ از ﺳ ﻘﻮط ﺕﻬ ﺮان و ﻓﺮوﭘﺎﺷ ﯽ اﻳ ﺮان در‬
‫ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ٧‬ﺑﻬﻤ ﻦ ﻣ ﺎﻩ ‪١٣٥٧‬در ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ »ﺝﻨ ﺒﺶ« ﻣﺘﻌﻠ ﻖ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮدش‬
‫ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫»اﻣﺎم ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺻﺪاﯼ ﻧﻮح‪ ،‬ﺑﺎ ﻃﻴﻠﺴﺎن و ﺕﻴ ﺸﻪﯼ اﺑ ﺮاهﻴﻢ‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫ﻋﺼﺎﯼ ﻣﻮﺳﯽ‪ ،‬ﺑﺎ هﻴﺌﺖ ﺻﻤﻴﻤﯽ ﻋﻴﺴﯽ و ﺑﺎ آﺘﺎب ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬و دﺷﺖهﺎﯼ‬
‫ﺳﺮخ ﺷﻘﺎﻳﻖ را ﻣﯽﭘﻴﻤﺎﻳﺪ و ﺧﻄﺒﻪﯼ رهﺎﻳﯽ اﻧﺴﺎن را ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽآﻨﺪ…‬
‫»وﻗﺘﯽ اﻣﺎم ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ آﺴﯽ دروغ ﻧﻤﯽﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ آ ﺴﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﺎﻧ ﻪﯼ ﺧ ﻮد ﻗﻔ ﻞ ه ﻢ ﻧﻤ ﯽزﻧ ﺪ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ آ ﺴﯽ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎﺝﮕﺰاران ﺑ ﺎﺝﯽ‬
‫ﻧﻤ ﯽده ﺪ‪ ،‬ﻣ ﺮدم ﺑ ﺮادر ه ﻢ ﻣ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ ]اﻟﺒﺘ ﻪ در اﻳ ﻦ ﻣﻴ ﺎن ﺝ ﺎﻳﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺧ ﺎﻧﻢه ﺎ در ﻧﻈ ﺮ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﻧ ﺸﺪﻩ اﺳ ﺖ[ و ﻧ ﺎن ﺷﺎدﻳ ﺸﺎن را ﺑ ﺎ ﻳﻜ ﺪﻳﮕﺮ ﺑ ﻪ‬
‫ﻋ ﺪل و ﺻ ﺪاﻗﺖ ﺕﻘ ﺴﻴﻢ ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ ﺻ ﻔﯽ وﺝ ﻮد ﻧﺨﻮاه ﺪ داﺷ ﺖ‪،‬‬
‫ﺻﻒهﺎﯼ ﻧﺎن و ﮔﻮﺷﺖ‪ ،‬ﺻﻒهﺎﯼ ﻧﻔ ﺖ و ﺑﻨ ﺰﻳﻦ‪ ،‬ﺻ ﻒه ﺎﯼ ﻣﺎﻟﻴ ﺎت‪،‬‬
‫ﺻ ﻒه ﺎﯼ ﻧﺎﻣﻨﻮﻳ ﺴﯽ ﺑ ﺮاﯼ اﺳ ﺘﻌﻤﺎر‪ ،‬و ﺻ ﺒﺢ ﺑﻴ ﺪارﯼ و ﺑﻬ ﺎر ﺁزادﯼ‬
‫ﻟﺒﺨﻨ ﺪ ﻣ ﯽزﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳ ﺪ اﻣ ﺎم ﺑﻴﺎﻳ ﺪ ﺕ ﺎ ﺣ ﻖ ﺑﺠ ﺎﯼ ﺧ ﻮد ﺑﻨ ﺸﻴﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎﻃ ﻞ و‬
‫ﺧﻴﺎﻧﺖ و ﻧﻔﺮت در روزﮔﺎر ﻧﻤﺎﻧﺪ…«‬
‫آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن ﺝﻬ ﺎﻧﯽ ﻣﺤ ﺼﻠﻴﻦ و داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن )اﺕﺤﺎدﻳ ﻪﯼ ﻣﻠ ﯽ(‬
‫در آﻨﮕ ﺮﻩﯼ ﺳ ﻴﺰدهﻢ آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن در ژاﻧﻮﻳ ﻪﯼ ‪ ١٩٧٢‬ارﺳ ﺎل ﭘﻴ ﺎم‬
‫آﻮﺕﺎهﯽ را ﺑﻪ ﺳﻴﺪروحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﻪ ﺕﺼﻮﻳﺐ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺣﻤﻴﺪ ﺷﻮآﺖ ﻳﻜﯽ‬
‫از هﻤﻴﻦ آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮﻧﯽهﺎ و ﻣﻮﻟﻒ آﺘﺎب دو ﺝﻠﺪﯼ ﺕﺎرﻳﺦ ﺑﻴ ﺴﺖ ﺳ ﺎﻟﻪﯼ‬
‫آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن ﺝﻬﺎﻧﯽ ﻣﺤﺼﻠﻴﻦ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﺮاﻧﯽ )اﺕﺤﺎدﻳﻪﯼ ﻣﻠ ﯽ( ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻘ ﻞ از ﺻ ﻔﺤﻪﯼ ‪ ٤٢‬ﮔ ﺰارش آﻨﮕ ﺮﻩﯼ ﺳ ﻴﺰدهﻢ آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن‪ ،‬وﺝ ﻪ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﻪﯼ اﻳﻦ آﻨﮕﺮﻩ را ارﺳﺎل ﭘﻴﺎم آﻮﺕﺎهﯽ ﺑﺮاﯼ ﺳﻴﺪروحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ‬
‫ارزﻳﺎﺑﯽ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﺁﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ رهﺒﺮ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺝﻬﺎن‪،‬‬
‫»ﺳ ﻴﺰدهﻤﻴﻦ آﻨﮕ ﺮﻩﯼ آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن ﺝﻬ ﺎﻧﯽ ﻣﻨﻌﻘ ﺪﻩ در ﺷ ﻬﺮ‬

‫ﻓﺮاﻧﻜﻔﻮرت ]ﺁﻟﻤﺎن[ ﺑﻪ ﺁن ﻣﻘﺎم ﻣﺤﺘﺮم درود ﻓﺮﺳ ﺘﺎدﻩ و ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ آﺎﻣ ﻞ‬
‫]![ ﺧ ﻮد را از ﻣﺒ ﺎرزات ﻋﺎدﻻﻧ ﻪﯼ ﺝﺎﻣﻌ ﻪﯼ روﺣﺎﻧﻴ ﺖ ﻣﺘﺮﻗ ﯽ ﻋﻠﻴ ﻪ‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎر‪ ،‬ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ و ارﺕﺠﺎع داﺧﻠﯽ اﻋﻼم ﻣﯽآﻨﺪ‪١٨«.‬‬
‫ﺣﻤﻴ ﺪ ﺷ ﻮآﺖ در ارزﻳ ﺎﺑﯽ اﻳ ﻦ ﭘﻴ ﺎم در ﺻ ﻔﺤﻪﯼ ‪ ٣٠٧‬هﻤ ﺎن‬
‫آﺘﺎب ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬اهﻤﻴﺖ اﻳ ﻦ ﭘﻴ ﺎم ]ﭘﻴ ﺎم ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﺪروحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ[ از ﺁن‬
‫ﺝﻬﺖ ﺑﻮد آﻪ آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن ﭘ ﺲ از ﮔﺬﺷ ﺖ ﺳ ﺎله ﺎ ﺑ ﺎر دﻳﮕ ﺮ ]![ ﭘﻴ ﺎﻣﯽ‬
‫را ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺁﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﻪ ﺕﺼﻮﻳﺐ ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘ ﻴﺶ از ﺁن ﻳ ﻚ ﺑ ﺎر‬
‫دﻳﮕﺮ در آﻨﮕﺮﻩﯼ ﺳﻮم و ﺑﺎر دﻳﮕﺮ در ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ آﻨﮕﺮﻩﯼ ﺁن ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫آ ﻪ در دﯼ ﻣ ﺎﻩ ‪) ١٣٤٣‬ژاﻧﻮﻳ ﻪﯼ ‪ (١٩٦٥‬در ﺷ ﻬﺮ آﻠ ﻦ ﺁﻟﻤ ﺎن ﻏﺮﺑ ﯽ‬
‫ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﯽ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺁﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺑ ﻪ ﺕ ﺼﻮﻳﺐ رﺳ ﻴﺪﻩ ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫آﻨﮕ ﺮﻩﯼ ﭼﻬ ﺎرم آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن هﻤ ﺎن آﻨﮕ ﺮﻩاﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻃ ﯽ ﺁن‬
‫اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﺑﻨﯽﺻ ﺪر ﻏﻴﺎﺑ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋ ﻀﻮﻳﺖ در هﻴﺌ ﺖ دﺑﻴ ﺮان اﻧﺘﺨ ﺎب ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﻦ ﭘﻴﺎم ﻧﺸﺎﻧﻪﯼ روﺣﻴﻪ و ﻓﻀﺎﯼ ﻏﺎﻟﺐ ﺑﺮ آﻨﮕﺮﻩ و ﺕﻠﻘﯽ آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن‬
‫از ﻧﻘﺶ ﺁﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ و ﻣﺒ ﺎرزﻩاﯼ ﺑ ﻮد آ ﻪ در ‪ ١٥‬ﺧ ﺮداد ‪ ١٣٤٢‬ﺑ ﻪ‬
‫رهﺒﺮﯼ او اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪١٩«.‬‬
‫ﺣﻤﻴ ﺪ ﺷ ﻮآﺖ در اداﻣ ﻪﯼ اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب در هﻤ ﺎن ﺻ ﻔﺤﻪ و‬
‫ﺻﻔﺤﺎت ﺑﻌ ﺪ ﻣ ﺘﻦ »ﭘﻴ ﺎم ﭼﻬ ﺎرﻣﻴﻦ آﻨﮕ ﺮﻩﯼ آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن ﺑ ﻪ ﺣ ﻀﺮت‬
‫ﺁﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ« را آﻪ ﺑﺎ ﻋﺒﺎرت ﻏﻠﻂ »اﻧﻤﺎ اﻟﺠﺒﻮﻩ ﻋﻘﻴﺪﻩ و ﺝﻬﺎد« در‬
‫ﻋﻨﻮان ﭘﻴﺎم درج آﺮدﻩ اﺳﺖ آﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﻣﻨﻈﻮرش »ان اﻟﺤﻴﺎت ﻋﻘﻴﺪﻩ و‬
‫اﻟﺠﻬﺎد« ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻨﻮان ﻓﺮﻋﯽ ﭘﻴﺎم اﻳﻦ اﺳ ﺖ‪» :‬ﭘﻴ ﺎم ﺑ ﻪ ﺕﺒﻌﻴ ﺪﮔﺎﻩ«‪.‬‬
‫ﺷﻮآﺖ در ﺻﻔﺤﻪﯼ ‪ ٣٠٨‬هﻤﺎن آﺘﺎب ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﺣﻤﺎﻳ ﺖ و ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ‬
‫از ﻣﺒ ﺎرزﻩﯼ روﺣ ﺎﻧﻴﻮن و ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻣ ﺬهﺒﯽ از هﻤ ﺎن ﺁﻏ ﺎ ِز ﺕ ﺸﻜﻴﻞ‬
‫آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن در دﺳﺘﻮر آﺎر ﺁن ﺳﺎزﻣﺎن ﻗﺮار داﺷﺖ‪٢٠«.‬‬
‫‪ ١٨‬ـ آﺘﺎب دو ﺝﻠﺪي ﺕﺎرﻳﺦ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪي آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن ﺝﻬﺎﻧﻲ ﻣﺤﺼﻠﻴﻦ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﺮاﻧﻲ‬
‫)اﺕﺤﺎدﻳﻪي ﻣﻠﻲ( ﻧﺸﺮ ﺑﺎزﺕﺎب‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪ ،‬زﻣﺴﺘﺎن ‪ ،١٣٧٢‬ﺻﻔﺤﻪي ‪ ٣٠٦‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺻﻔﺤﻪي ‪٤٢‬‬
‫ﮔﺰارش آﻨﮕﺮﻩي ﺳﻴﺰدهﻢ آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن‬
‫‪ ١٩‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ ص ‪٣٠٧‬‬
‫‪ ٢٠‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫ﺕﻮﺝﻪ ﺑﻜﻨﻴﻢ آﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﺻﻠﯽ اﻳﻦ آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن را ﺕﻮدﻩاﯼه ﺎ‪،‬‬

‫ﺕﻮدﻩاﯼهﺎﯼ ﺝﺪا ﺷﺪﻩ و ﻣﺎﺉﻮﺉﻴﺴﺖ ﺷﺪﻩاﯼ زﻳ ﺮ ﻋﻨ ﻮان ﺳ ﺎزﻣﺎن اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‬
‫ﺣ ﺰب ﺕ ﻮدﻩﯼ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺝﺒﻬ ﻪﯼ ﻣﻠ ﯽ و ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻣ ﺬهﺒﯽاﯼ از ﻃﻴ ﻒ‬
‫اﺑﻮاﻟﺤ ﺴﻦ ﺑﻨ ﯽﺻ ﺪر‪ ،‬ﺻ ﺎدق ﻗﻄ ﺐزادﻩ و اﺑ ﺮاهﻴﻢ ﻳ ﺰدﯼ و ﻣ ﺼﻄﻔﯽ‬
‫ﭼﻤﺮان ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻣﯽدادﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨ ﯽﺻ ﺪر ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ رﺉ ﻴﺲ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺑﻌ ﺪهﺎ‬
‫ﻣﻐﻀﻮب درﮔﺎﻩ او ﺷ ﺪ و در ﭘﻨ ﺎﻩ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ و ﻣ ﺴﻌﻮد رﺝ ﻮﯼ‬
‫از اﻳ ﺮان ﮔﺮﻳﺨ ﺖ‪ .‬او در آﺘ ﺎب ﺧﻴﺎﻧ ﺖ ﺑ ﻪ اﻣﻴ ﺪش دروغه ﺎﻳﯽ را آ ﻪ‬
‫ﺧﻮد او ﺑﺮاﯼ ﻣﻄ ﺮح آ ﺮدن ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در ﭘ ﺎرﻳﺲ ﻣ ﯽﮔﻔﺘ ﻪ‪،‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ اﻓﺸﺎ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»… ﻣ ﺎ ﻧ ﻪ از روز اول ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن دو ﺁﺕ ﺸﻪاﯼ ﺑ ﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫رهﺒﺮ ﻋﺎﻟﻴﻘﺪر اﻧﻘ ﻼب اﻋﺘﻘ ﺎد زﻳ ﺎدﯼ داﺷ ﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻧ ﻪ در ﺝﺮﻳ ﺎن اﻧﻘ ﻼب از‬
‫“ﻧﺎداﻧﯽهﺎﯼ” او و از “ﺑﯽﻣﺤﺘ ﻮاﻳﯽ اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎﻳﺶ” ﺑ ﯽﺧﺒ ﺮ ﺑ ﻮدﻳﻢ‪ ،‬و ﻧ ﻪ‬
‫ﺝﻨﺒ ﻪﯼ ارﺕﺠ ﺎﻋﯽ و ﺿ ﺪدﻣﻮآﺮاﺕﻴﻚ اﻳ ﻦ اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎ ﺑﺮاﻳﻤ ﺎن ﻧﺎﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬و ﻧﻪ از ﻣﺎهﻴﺖ دروﻏﻴﻦ ﺣﺮفهﺎ و ﻗﻮلهﺎﻳﺶ ﻧﺎﺁﮔﺎﻩ ﺑ ﻮدﻳﻢ‪ ،‬زﻳ ﺮا‬
‫ﺑﻌﺪا ﺧﻮد ﻣﺎ اﻋﺘﺮاف آﺮدﻳﻢ آﻪ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪهﺎ ﺣﺘﺎ ﻣﻨﻌﻜﺲ آﻨﻨﺪﻩﯼ ﻧﻈ ﺮات‬
‫ﺧﻮد او هﻢ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺣﺮفهﺎﻳﯽ ﺑﻮد آﻪ ﻣﺎ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣ ﯽﻧﻮﺷ ﺘﻴﻢ و در هﻨﮕ ﺎم‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪهﺎ در دهﺎﻧﺶ ﻣﯽﮔﺬاﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻳﺎ اﺻ ﻮﻻ ﺳ ﺨﻨﺎن ﺑ ﯽ ﭘ ﺮ و ﭘ ﺎﯼ او‬
‫را ﻧﻪ ﺁﻧﻄﻮر آ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﺁﻧﻄ ﻮر آ ﻪ ﻣ ﯽﺑﺎﻳ ﺴﺖ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران ﺕﺮﺝﻤﻪ ﻣﯽآﺮدﻳﻢ!«‪٢١‬‬
‫ﺻ ﺎدق ﻗﻄ ﺐ زادﻩ ه ﻢ ﻣ ﺪﺕﯽ وزﻳ ﺮ ﺧﺎرﺝ ﻪﯼ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺑ ﻮد و‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ ﻣﻐﻀﻮب او و آﻤﯽ ﺑﻌﺪ ﺕﻮﺳﻂ ﺳﻴﺪ اﺳﺪاﷲ ﻻﺝﻮردﯼ اﻋﺪام ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫اﺑﺮاهﻴﻢ ﻳﺰدﯼ ﻧﻴﺰ ﻣﺪﺕﯽ وزﻳﺮ ﺧﺎرﺝ ﻪﯼ دوﻟ ﺖ ﻣﻮﻗ ﺖ ﻣﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن‬
‫ﺑﻮد و هﻢ اآﻨﻮن ﻧﻴ ﺰ رهﺒ ﺮﯼ ﺝﺮﻳ ﺎن ﻣﻮﺳ ﻮم ﺑ ﻪ ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ را در‬
‫اﻳ ﺮان ﭘ ﺲ از درﮔﺬﺷ ﺖ ﻣﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن ﺑ ﺮ ﻋﻬ ﺪﻩ دارد‪ .‬ﻳ ﺰدﯼ در‬
‫‪ ٢١‬ـ اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﺑﻨﻲ ﺻﺪر‪ ،‬ﻧﻘﻞ از آﺘﺎب “ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺑﻪ اﻣﻴﺪ”‪ ،‬ﭼﺎپ ﭘﺎرﻳﺲ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،١٣٦١‬ﺻﺺ‬
‫‪ ٣٢٥‬ﺕﺎ ‪ ،٣٣٠‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻬﺪي ﺑﺎزرﮔﺎن “اﻧﻘﻼب اﻳﺮان در دو ﺣﺮآﺖ”‪ ،‬در ﻣﻮرد اﺑﺮاهﻴﻢ ﻳﺰدي‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از هﻔﺘﻪ ﻧﺎﻣﻪي ﻧﻬﻀﺖ‪ ،‬ﭼﺎپ ﭘﺎرﻳﺲ‪ ٦ ،‬اﺳﻔﻨﺪﻣﺎﻩ ‪ ،١٣٦٣‬ﻧﻘﻞ از ﺝﻨﺎﻳﺖ و ﻣﻜﺎﻓﺎت‪،‬‬
‫ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎء ﺻﺺ ‪٩٩‬ﺕﺎ ‪١٠٠‬‬
‫هﻨﮕ ﺎم اﺧ ﺮاج ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در ﭘ ﺎﺉﻴﺰ ‪ ١٣٥٧‬از آ ﺸﻮر ﻋ ﺮاق‬

‫]آ ﺎﻣﻼ ﺕ ﺼﺎدﻓﯽ[ از اﻣﺮﻳﻜ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋ ﺮاق ﻣ ﯽرود و از اﻳ ﻦ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺕ ﺎ‬
‫ﺑﺎزﮔ ﺸﺖ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان در ﺑﻬﻤ ﻦﻣ ﺎﻩ ‪ ١٣٥٧‬ﺑ ﺎ اوﺳ ﺖ و ﺑﻴ ﺸﺘﺮ‬
‫ﺕﺮﺝﻤﻪهﺎ و ﺳﺎزﻣﺎندهﯽهﺎﯼ “ﻣﺒﺎرزاﺕﯽ” ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﺎ هﻤﺮاه ﯽ او‪ ،‬ﻗﻄ ﺐ‬
‫زادﻩ و ﺑﻨ ﯽﺻ ﺪر اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻳ ﻚ ﺑ ﺎر آ ﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎت داﺧ ﻞ‬
‫آ ﺸﻮر از اﺑ ﺮاهﻴﻢ ﻳ ﺰدﯼ ﺧﻮاﺳ ﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻧﻘ ﺸﺶ در ﺑ ﻪ‬
‫ﺣﻜﻮﻣ ﺖ رﺳ ﺎﻧﺪن ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺻ ﺤﺒﺘﯽ ﺑﻜﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺑﮕﻮﻳ ﺪ در ﭼ ﻪ‬
‫راﺑﻄﻪاﯼ در ﭘ ﺎﺉﻴﺰ ‪ ١٣٥٧‬ﺁﻧﻘ ﺪر ﺳ ﺮﻳﻊ ﺧ ﻮدش را از اﻳ ﺎﻻت ﻣﺘﺤ ﺪﻩﯼ‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻋﺮاق رﺳﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑ ﺎ زرﻧﮕ ﯽ وﻳ ﮋﻩﯼ ﺧ ﻮدش ﻓﺮﻣ ﻮدﻩ ﺑ ﻮد‪:‬‬
‫»ﻣ ﻦ هﻨ ﻮز ﺑﺎزﻧﺸ ﺴﺘﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻧ ﺸﺪﻩام آ ﻪ در اﻳ ﻦ زﻣﻴﻨ ﻪه ﺎ ﺳ ﺨﻨﯽ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻢ!!«‪٢٢‬‬
‫اﻣ ﺎ آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن ﺝﻬ ﺎﻧﯽ ﻣﺤ ﺼﻠﻴﻦ و داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﺮاﻧ ﯽ در‬
‫اروﭘﺎ و اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺕﺎ ﺳﺮﻓﺼﻞ اﻧﻘﻼب ﻧﻴﺰ راﺑﻄﻪﯼ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺳﻴﺪ روحاﷲ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺣﻔﻆ آﺮد‪ .‬ﺁﺧﺮﻳﻦ اﻃﻼﻋﻴﻪهﺎﯼ اﻳﻦ ﺝﺮﻳﺎن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﺧ ﺮاج‬
‫ﺧﻤﻴﻨ ﯽ از آ ﺸﻮر ﻋ ﺮاق‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ دوﻟ ﺖ آﻮﻳ ﺖ ﺑ ﺎ اﻗﺎﻣ ﺖ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در‬
‫آﻮﻳ ﺖ و ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ دﻳﮕ ﺮ از وﻗ ﺎﻳﻊ وﻳ ﮋﻩﯼ اﻳ ﻦ دوران در ﺣﻤﺎﻳ ﺖ‬
‫ﻣ ﺸﺨﺺ از ﺷ ﺨﺺ ﺳ ﻴﺪروحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﺮ ﻧﻮﺷ ﺘﻪﯼ‬
‫ﺣﻤﻴﺪ ﺷﻮآﺖ‪ ،‬اﻳﻦ آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن آﻤﯽ ﭘﻴﺶ از اﻧﻘﻼب هﻤﭽ ﻮن ﺑﺮﻓ ﯽ ﺁب‬
‫ﺷﺪ و از ﺑﻴﻦ رﻓﺖ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻋﻠﺖ ﺁب ﺷﺪن و از ﺑﻴﻦ رﻓ ﺘﻦ آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﺒ ﻮد آ ﻪ وﻇﻴﻔ ﻪاش را آ ﻪ اﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﻣﻠ ﺖ اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ دام ارﺕﺠ ﺎع و‬
‫ﺕﺮورﻳﺴﻢ دوﻟﺘﯽ ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ و از ﺁن راﻩ ﺑﻪ ﺁﺕﺶ آ ﺸﺎﻧﺪن ﺕﻤ ﺎم‬
‫ﺝﻬﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد؟!!!‬
‫»آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن ﻋﻠﻴ ﺮﻏﻢ هﻤ ﻪﯼ آﻮﺷ ﺶه ﺎﯼ ﺑ ﯽ ﭘﺎﻳ ﺎﻧﺶ در راﻩ‬
‫ره ﺎﻳﯽ و ﻧﺠ ﺎت ﺝ ﺎن زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼ و‬
‫اﺳ ﺘﺒﺪاد ]آ ﺬا[ رﻓﺘ ﻪ رﻓﺘ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ راﻩ ﭼﻴﺮﮔ ﯽ ﺑ ﺮ ﻣﻌ ﻀﻼت ﺑﻐ ﺮﻧﺞ و‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪﻩﯼ اﺝﺘﻤﺎﻋﯽ را در ﺕﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﺳﺦهﺎﯼ ﺻﺮﻳﺢ و ﺁﺳﺎن ]![ ﺝﺴﺘﺠﻮ‬
‫آ ﺮد؛ ﮔﺮاﻳ ﺸﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺕﻜﻴ ﻪﯼ ﻳ ﻚ ﺝﺎﻧﺒ ﻪ ﺑ ﺮ ﮔ ﺬار اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‪ ،‬ه ﺮ ﺕﺤ ﻮل‬
‫‪ ٢٢‬ـ ﻧﻘﻞ ﺑﻪ ﻣﻀﻤﻮن‬

‫ﺕ ﺪرﻳﺠﯽ را ﭘﻴ ﺸﺎﭘﻴﺶ ﻣ ﺮدود ]ﻣ ﯽ[ﺷ ﻤﺮد و ﺑ ﻪ ﭘ ﺬﻳﺮش ﺕ ﺼﻮﻳﺮﯼ‬

‫ﺳ ﺎدﻩاﻧﮕﺎراﻧ ﻪ از ﺧﻠ ﻖ و ﺿ ﺪ ﺧﻠ ﻖ و اﻧﻘ ﻼب و ﺿ ﺪ اﻧﻘ ﻼب روﯼ‬
‫ﺁورد‪٢٣«.‬‬
‫و ﺑﺎز هﻢ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺣﻤﻴ ﺪ ﺷ ﻮآﺖ‪» :‬ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﯽ ]آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن[ آ ﻪ‬
‫روزﯼ ﺷﻌﺎر اﺝﺮاﯼ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺁزاد‪ ،‬رﻋﺎﻳﺖ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ و ﺁزادﯼ زﻧﺎن‬
‫را ﺑﺮ ﭘﺮﭼﻢ ﺧﻮد ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬از ﺳﺘﻴﺰ ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺧﻮدآﺎﻣ ﻪﯼ ﺷ ﺎﻩ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫“ﻧﻘﺪ دﻣﻮآﺮاﺳﯽ” رﺳﻴﺪ…«‪٢٤‬‬
‫ﺕﻤﺎم اﻳﻦ واﭘﺴﮕﺮاﻳﯽهﺎ ﺕﻨﻬﺎﺑﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ ﺑ ﻮد آ ﻪ آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن‪،‬‬
‫ﺑ ﺮﺧﻼف ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ داغ و ﻣﻨﺤ ﺮفآﻨﻨ ﺪﻩاش‪ ،‬در ﻋﻤ ﻞ از هﻤ ﺎن ﺁﻏ ﺎز‬
‫ﺷﻜﻞﮔﻴﺮﯼ ﺑﺎ ﺳﻴﺪروحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ در زد و ﺑﻨ ﺪ ﺑ ﻮد‪ .‬راﺳ ﺘﯽ ﭼ ﺮا؟ ﭼ ﺮا‬
‫ﺷﻌﺎرهﺎﯼ “اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت ﺁزاد‪ ،‬رﻋﺎﻳ ﺖ ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ و ﺁزادﯼ زﻧ ﺎن” آ ﻪ از‬
‫“ﺁﻏﺎز ﺑﺮ ﭘﺮﭼﻢ ﻣﺒﺎرزﻳﻦ آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن ﺝﻬﺎﻧﯽ” ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑ ﻮد‪“ ،‬ﺑ ﺎ ﻧﻘ ﺪ‬
‫دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ” و اﻟﺰاﻣ ﺎ ﺑ ﻪ ﻧﻔ ﯽ ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت ﺁزاد‪،‬‬
‫رﻋﺎﻳﺖ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ و ﺁزادﯼ زﻧ ﺎن اﻧﺠﺎﻣﻴ ﺪ و ﭼﮕﻮﻧ ﻪ اﻳ ﻦ آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن‬
‫ﭘﺮاﻓﺘﺨﺎر ]![ ﺑﻪ هﻤﺪﺳﺘﯽ و هﻤﻴﺎرﯼ و هﻤﭙ ﺎﻳﯽ و هﻤﻜ ﺎرﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺣ ﺎآﻢ‬
‫آ ﺮدن ﻣﺮﺕﺠ ﻊﺕ ﺮﻳﻦ ﻣﺮﺕﺠ ﻊ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺳ ﻴﺪروحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺿ ﺪ‬
‫دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ‪ ،‬ﺿ ﺪ ﺁزادﯼ زﻧ ﺎن و ﺿ ﺪ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن روﯼ ﺁورد و ﭼ ﺮا‬
‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺮﭘﺎ آﻨﻨﺪﻩﯼ ﻓﺠﻴﻊﺕﺮﻳﻦ دﻳﻜﺘﺎﺕﻮرﯼ ﻣﺬهﺒﯽ ﺷﺪ!؟ ﭼﻪ ﭼﻴﺰ اﻳ ﻦ‬
‫هﻤ ﻪ داﻧ ﺸﺠﻮ را آ ﻪ دوﻟ ﺖه ﺎﯼ وﻗ ﺖ ﺑ ﺎ ﭘ ﻮل و ارز ﻣﻠ ﺖ ﺑ ﻪ ﺧ ﺎرج‬
‫ﻣ ﯽﻓﺮﺳ ﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﯽ و ﮔ ﺬار ﺑ ﻪ ﻣ ﺪﻧﻴﺖ و ﻣﺪرﻧﻴﺘ ﻪ‪،‬‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ هﻤﺮاهﯽهﺎ و هﻤﻴﺎرﯼهﺎ واﻣﯽداﺷﺖ؟ ﺷ ﻌﺎرهﺎ‬
‫را ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺎور آ ﺮد‪ ،‬ﻳ ﺎ دم ﺧ ﺮوس را؟! درﺳ ﺖ اﺳ ﺖ‪ ،‬آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن‬
‫ﺝﻬﺎﻧﯽ ﻣﺤﺼﻠﻴﻦ و داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﺮاﻧ ﯽ »ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﻣﺤﺘ ﻮم ﺧ ﻮد را در‬
‫ﺑﻴﺮاه ﻪﯼ دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼ ﺑ ﺎز ﻳﺎﻓ ﺖ« و »از ﻣ ﺪاﻓﻌﺎن اﻧﻘ ﻼب اﺳ ﻼﻣﯽ‬
‫ﺷﺪ‪٢٥«.‬‬
‫‪ ٢٣‬ـ آﺘﺎب دو ﺝﻠﺪي ﺕﺎرﻳﺦ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪي آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن ﺝﻬﺎﻧﻲ ﻣﺤﺼﻠﻴﻦ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﺮاﻧﻲ ص‬
‫‪٢٣‬‬
‫‪ ٢٤‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪ ٢٥‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫»دوﻣﻴﻦ ﻣﻼﻗ ﺎت ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن ﺑ ﺎ ﺁﻳ ﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در‬

‫ﺷﻬﺮﻳﻮرﻣﺎﻩ ‪ ١٣٤٨‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﻮد رﻓﻴﻊ دﺑﻴﺮ ﻣﺎﻟﯽ و ﻣﺠﻴﺪ زرﺑﺨﺶ‬
‫دﺑﻴ ﺮ ﺕ ﺸﻜﻴﻼت آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن… در ﻧﺠ ﻒ ﺑ ﺎ ﺁﻳ ﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﻣﻼﻗ ﺎت‬
‫آﺮدﻧﺪ…«‪٢٦‬‬
‫از ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﯽهﺎ و آﺞ ﻓﻬﻤﯽ اﻳﻦ آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮﻧﯽه ﺎ ﻧﻤﻮﻧ ﻪه ﺎﯼ‬
‫ﺑﺴﻴﺎرﯼ در دﺳﺖ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻳﻦ آﺞ ﻓﻬﻤﯽه ﺎ را ﻣ ﯽﺕ ﻮان از‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات و ﻣﻘﺎﻻت هﻤﻴﻦ آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮﻧﯽهﺎ دﺳﺖ ﭼﻴﻦ آﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن اﺳ ﺘﺎد داﻧ ﺸﻜﺪﻩﯼ ﻓﻨ ﯽ داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ﺕﻬ ﺮان‪ ،‬دآﺘ ﺮ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس ﺕﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‪ ،‬رﺉﻴﺲ ﺝﺎﻣﻌﻪﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ‪ ،‬رﺉﻴﺲ اﻧﺠﻤ ﻦ‬
‫“ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ” در اﻳ ﺮان‪ ،‬رﺉ ﻴﺲ “ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ” در اﻳ ﺮان و اﻟﺒﺘ ﻪ‬
‫ﻧﺨ ﺴﺖ وزﻳ ﺮ ﻣﻮﻗ ﺖ دوﻟ ﺖ ﺑﺨ ﺖ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ اﻋ ﺪام‬
‫ﺑ ﺪون ﻣﺤﺎآﻤ ﻪﯼ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اواﻳ ﻞ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﺕﺌﻮرﯼاﯼ دارد‪:‬‬
‫»ﺑﻬﺎﻧ ﻪﯼ ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎت ﻏﺮﺑ ﯽ اﻋ ﺪام دادﮔ ﺎﻩه ﺎﯼ اﻧﻘ ﻼب اﺳ ﺖ و‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺎ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﻗﺎﺑ ﻞ درك ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬اﻳ ﻦ اﺣ ﺴﺎﺳﺎت و ﻃﺮﻓ ﺪارﯼ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﻏﺮﺑ ﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮد “ﺧﺎﺉﻨ ﺎن و ﺧﻴﺎﻧﺘﻜ ﺎران” آ ﺸﻮرﻣﺎن‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽدهﻨﺪ‪ .‬ﺧﺎﺉﻨﺎن و ﺝﺎﻧﻴ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺝﺎﺑﺮاﻧ ﻪﺕ ﺮﻳﻦ و وﺣ ﺸﻴﺎﻧﻪﺕ ﺮﻳﻦ‬
‫ﺻﻮرت ‪ ٢٥‬ﺳ ﺎل ﻳ ﺎ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ آ ﺸﻮر ﺣﻜﻮﻣ ﺖ آﺮدﻧ ﺪ و در ﻋ ﻴﻦ‬
‫ﺣ ﺎل اﮔ ﺮ ﺷ ﻤﺎ اﻋ ﺪامه ﺎﯼ دادﮔ ﺎﻩه ﺎﯼ اﻧﻘ ﻼب را آ ﻪ ﺑ ﻪ ‪ ٦٠‬ﻧﻔ ﺮ ه ﻢ‬
‫ﻧﻤﯽرﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺕﻌﺪاد ﺑﻴﺶ از ﺻﺪهﺰار ﻧﻔﺮﯼ آﻪ ﻃﯽ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺷ ﺎﻩ آ ﺸﺘﻪ‬
‫ﺷ ﺪﻧﺪ و ﺷ ﻜﻨﺠﻪ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳ ﺴﻪ آﻨﻴ ﺪ‪ ،‬ﺕﻮﺝﻴ ﻪ رﻓﺘ ﺎر ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎت ﻏﺮﺑ ﯽ‬
‫ﻣ ﺸﻜﻞﺕ ﺮ ﻣﻴ ﺸﻮد‪ .‬ﻣﻠﺘ ﯽ آ ﻪ آ ﺸﺘﻪ دادﻩ‪ ،‬زﺧﻤ ﯽ دادﻩ و ﻏ ﺎرت ﺷ ﺪﻩ‪،‬‬
‫ﺣﺎﺿ ﺮ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺾ رﻓ ﺘﻦ ﺷ ﺎﻩ و ﺳ ﺮﻧﮕﻮن ﺷ ﺪن رژﻳﻤ ﺶ ﺁرام‬
‫ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ روﺣﻴﻪﯼ ﻣﻠﯽ ﺕﻮﻗﻊ دارد هﺮ ﭼﻪ زودﺕﺮ ﺑ ﻪ ﭘﺎآ ﺴﺎزﯼ ﻣﺤ ﻴﻂ‬
‫اﺝﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﻣﯽﺧﻮاهﺪ اﻳﻦ آﺎرﺳﺮﻳﻊ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪٢٧«.‬‬
‫‪ ٢٦‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪ ٣٠٩‬ﺕﺎ ‪٣١٠‬‬

‫‪ ٢٧‬ـ آﻴﻬﺎن ﺕﻬﺮان‪ ،‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ ،١٣٥٨‬در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎري آﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺎزرﮔﺎن را در ﺑﺎرﻩي‬
‫ﻣﻮﺿﻊ ﻏﻴﺮ دوﺳﺘﺎﻧﻪي ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﻏﺮﺑﻲ ﭘﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد!‬
‫دآﺘﺮ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺙﺎﺑﺘﻴﺎن از ﻣﺒﺎرزﻳﻦ و ﻓﻌﺎﻟﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺮوﻧﻤﺮزﯼ‬

‫‪ ٢٥‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ ﭘ ﺲ از آﻮدﺕ ﺎﯼ ‪ ٢٨‬ﻣ ﺮداد ‪ ١٣٣٢‬و از ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاران ﺑﻨ ﺎم‬
‫آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن ﺝﻬﺎﻧﯽ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﺮاﻧﯽ در اروﭘﺎ و اﻣﺮﻳﻜﺎ در ﻧﻘ ﺪﯼ آ ﻪ‬
‫ﺑﺮ آﺘﺎﺑﯽ در ﺑﺎرﻩﯼ ﺝﻨﺒﺶ ﭼﭗ اﻳﺮان در اﻳﻦ ﺳ ﺎله ﺎ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬از‬
‫دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎﯼ ﺧﻮدش و اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ روﺷﻨﻔﻜﺮان در ﺁن ﺳﺎله ﺎ رواﻳﺘ ﯽ دارد‬
‫آﻪ هﻢ ﺧﻮاﻧﺪﻧﯽ اﺳﺖ و هﻢ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻧﯽ‪:‬‬
‫ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﻣﺜﻼ ﺧﻮب ﺑ ﻪ ﻳ ﺎد دارم در ﺳ ﺎل ‪] ١٩٦٨‬ﻣ ﻴﻼدﯼ[‬
‫دآﺘﺮ ﻣﻬﺪﯼ ﺑﻬﺎر ﺑﺮاﯼ ﭼﻨﺪ ﻣﺎهﯽ در ﻟﻨﺪن ﺑﻮد و ﮔ ﺎﻩ ﺕ ﺎ ﭘﺎﺳ ﯽ از ﻧﻴﻤ ﻪ‬
‫ﺷ ﺐ در ﻣ ﺼﺎﺣﺒﺖ ﺁﻣﻮزﻧ ﺪﻩﯼ او ﻣ ﯽﻣﺎﻧ ﺪم‪ .‬وﯼ آ ﻪ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩﯼ آﺘ ﺎب‬
‫“ﻣﻴ ﺮاث ﺧ ﻮار اﺳ ﺘﻌﻤﺎر” اﺳ ﺖ‪ ،‬و ﺑ ﺎ ﻧﻮﺷ ﺘﻦ و ﭼ ﺎپ ﺁن در اﻳ ﺮا ِن ﺁن‬
‫زﻣ ﺎن ﺧ ﺪﻣﺖ ﺑﺰرﮔ ﯽ در ﺑ ﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ و ﺷ ﻮراﻧﺪن ﻧ ﺴﻞ ﺝ ﻮان آ ﺮد‪،‬‬
‫ﺑﺎرهﺎ ﺿﻤﻦ ﮔﻔﺖ و ﮔﻮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﮕﺎرﻧ ﺪﻩ ﻣ ﯽﮔﻔ ﺖ‪ :‬دآﺘ ﺮ ﻣﻮاﻇ ﺐ ﺑ ﺎش!‬
‫اﻻن ﺑﺴﺎط ﻣﺬهﺐ و ﻣ ﺴﺠﺪ و ﻣﺤ ﺮاب دوﺑ ﺎرﻩ در اﻳ ﺮان روﻧ ﻖ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‪.‬‬
‫ﺧﻴﺎل ﻧﻜﻦ اﮔﺮ ﺷﺎﻩ ﺑﺮود دﻣ ﻮآﺮاته ﺎ و ﭼﭙ ﯽه ﺎﻳﯽ از ﻗﻤ ﺎش ﺷ ﻤﺎ ﺳ ﺮ‬
‫آﺎر ﻣﯽﺁﻳﻨﺪ‪ .‬هﻴﭻ ﺑﻌﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺖهﺎ و ﺑﺎﻻﺧﺺ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽه ﺎ‪،‬‬
‫دوﺳﺘﺎن ﻗﺪﻳﻤﯽﺷﺎن در اﻳﺮان‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎ را دوﺑﺎرﻩ ﻋﻠﻢ آﻨﻨ ﺪ!! اﮔ ﺮ‬
‫اﻳ ﻦه ﺎ دوﺑ ﺎرﻩ ﺑ ﺮ ﮔ ﺮدﻩﯼ ﻣ ﺮدم ﺳ ﻮار ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬دﻣ ﺎر از روزﮔ ﺎر ﺷ ﻤﺎ‬
‫ﭼﭙ ﯽه ﺎ در ﻣ ﯽﺁورﻧ ﺪ و ه ﺮ ﭼ ﻪ از اﻧﻘ ﻼب ﻣ ﺸﺮوﻃﻪ رﺷ ﺘﻪاﻳ ﻢ‪ ،‬ﭘﻨﺒ ﻪ‬
‫ﺧﻮاهﻨﺪ آﺮد‪.‬‬
‫»ﻣﻦ از اﻳﻦ ﺳ ﺨﻨﺎن او در ﺷ ﮕﻔﺖ ﻣ ﯽﺷ ﺪم و ﻣ ﯽﮔﻔ ﺘﻢ‪ :‬دآﺘ ﺮ‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﺁﺧﻮﻧﺪ و ﻣﻼﻳﯽ آﻪ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ ﻗﺪر از ﺁنهﺎ واهﻤﻪ دارﻳ ﺪ‪ ،‬آﺠ ﺎ ه ﺴﺘﻨﺪ‬
‫آ ﻪ ﻣ ﺎ ﺁنه ﺎ را ﻧﻤ ﯽﺑﻴﻨ ﻴﻢ؟ ﻣ ﯽﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﻣﻴﻜ ﺮب را ه ﻢ ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد دﻳ ﺪ‪.‬‬
‫واﻧﮕﻬﯽ اﻳﻦهﺎ در اﻳﺮان ﺑﻪ آﻤﻚ هﻤ ﻴﻦ رژﻳ ﻢ اﻋﻠﻴﺤ ﻀﺮت آ ﻪ از ﭼ ﭗ‬
‫و دﻣﻮآﺮات ﻣﯽﺕﺮﺳﺪ‪ ،‬هﺮ روز ﺑﺮ ﻣﺴﺠﺪ و ﻣﻨﺒﺮﺷ ﺎن اﻓ ﺰودﻩ ﻣ ﯽﺷ ﻮد‬
‫و ﭼﻨ ﺎن ﺷ ﺒﻜﻪﯼ ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎﺕﯽ و دﺳ ﺘﻚ و دﻧﺒﻜ ﯽ دارﻧ ﺪ آ ﻪ ه ﻴﭻ ﺣ ﺰب و‬
‫ﮔﺮوه ﯽ ﻧ ﺪارد‪ .‬ﺧ ﻮد ﺷ ﺎﻩ ه ﻢ ]ﭼﻨ ﻴﻦ دﺳ ﺖ و دﻧﺒﻜ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎﺕﺶ[‬

‫ﻧﺪارد‪٢٨«.‬‬
‫ﺑﻌ ﺪ ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬دآﺘ ﺮ ﺑﻬ ﺎر ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎد ﻣ ﯽآ ﺮد آ ﻪ ﺑﻴﺎﺉﻴ ﺪ ﺷ ﻤﺎ‬
‫آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮﻧﯽهﺎ ﻧﺎﻣﻪاﯼ ﺑﺎ ﺻﻼﺣﺪﻳﺪ ﻣﻦ ﺑﺮاﯼ ﺷﺎﻩ ﺑﻨﻮﻳ ﺴﺪ و ﺑﮕﻮﻳﻴ ﺪ ﺑ ﺎ‬
‫ﺁﻧﭽﻪ در رژﻳﻢ او ﺳﻴﻤﺎﯼ ﻣﺘﺮﻗ ﯽ دارد‪ ،‬ﻣﻮاﻓﻘﻴ ﺪ و ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ آ ﻪ آﺎره ﺎ‬
‫ﻋﻤ ﻖ ﭘﻴ ﺪا آﻨ ﺪ و درﺳ ﺖ ﺝ ﺎ ﺑﻴﻔﺘ ﺪ‪ ،‬ﺣﺎﺿ ﺮﻳﺪ هﻤﻜ ﺎرﯼ آﻨﻴ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺜﻼ در‬
‫ﻣ ﻮرد اﺻ ﻼﺣﺎت ارﺿ ﯽ‪ ،‬ﺣﻘ ﻮق زﻧ ﺎن و ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ‪ ،‬ﮔ ﺴﺘﺮش ﺳ ﻮاد‬
‫ﺁﻣﻮزﯼ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺘﯽ آﺮدن آﺸﻮر و ﻏﻴﺮﻩ‪٢٩«.‬‬
‫ﺙﺎﺑﺘﻴﺎن ﭘﺲ از رواﻳﺖ اﻳﻦ ﮔﻔﺖوﮔﻮهﺎ ﺑﺎ ﺕﺎﺳ ﻒ اداﻣ ﻪ ﻣ ﯽده ﺪ‪:‬‬
‫»ﻣﻦ ﺑﺎﻳ ﺪ اﻗ ﺮار آ ﻨﻢ آ ﻪ ﺑ ﺎ هﻤ ﻪﯼ ارادت و ﺑ ﺎورﯼ آ ﻪ ﺑ ﻪ دآﺘ ﺮ ﺑﻬ ﺎر‬
‫داﺷﺘﻢ و ﻣﯽداﻧﺴﺘﻢ او ﺑﻪ رواﻳﺘ ﯽ ﻣﺪرﺳ ﻪﯼ آ ﺎدرﯼ آﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖه ﺎ را در‬
‫ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ هﻤﺠ ﻮار ﻣ ﻮرﻳﺲ ﺕ ﻮرز دﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﮔﺰاﻓ ﻪ ﮔ ﻮ ﻧﻴ ﺴﺖ ]اﻣ ﺎ[‬
‫هﺮﮔ ﺰ ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎد او را ﺝ ﺪﯼ ﻧﮕ ﺮﻓﺘﻢ و ﺣﺘ ﺎ ﺑ ﺎ دﻳﮕ ﺮان ه ﻢ در ﻣﻴ ﺎن‬
‫ﻧﮕﺬاﺷﺘﻢ؛ ﭼﻮن ﻣﺎ ﺁن زﻣﺎن از رﻓ ﺮم ﻣﺜ ﻞ ﺝ ﻦ از ﺑ ﺴﻢاﷲ ﻣ ﯽﺕﺮﺳ ﻴﺪﻳﻢ؛‬
‫ﺣﺘﺎ واژﻩﯼ رﻓﺮﻣﻴﺴﺖ را ﺑﺮاﯼ ﺕﺤﻘﻴ ﺮ ﻳ ﺎ ﺑﺮﭼ ﺴﺐ زدن ﺑ ﻪ ﺣﺮﻳﻔ ﺎن ﺑ ﻪ‬
‫آﺎر ﻣﯽﺑﺮدﻳﻢ و ﺝ ﻮ ﻃ ﻮرﯼ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ آ ﺴﺎن ﻓﻜ ﺮ ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ ﺕﻨﻬ ﺎ‬
‫ﭼﺎرﻩﯼ رﺳﺘﮕﺎرﯼ آﺸﻮر اﻧﻘﻼب اﺳﺖ آﻪ ﺕﺒ ﺎهﯽ و ﭼ ﺮك را ﻣ ﯽزداﻳ ﺪ‬
‫و ﻧﻴﻜﯽ و ﭘﺎآﯽ ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣﯽ ﺁورد‪ .‬هﻤﮕ ﺎن ﻣ ﯽﮔﻔﺘﻨ ﺪ درﻣ ﺎن و ﭼ ﺎرﻩ‬
‫ﺳﺎزﯼ ﻗﺮنهﺎ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﮔﯽ را ﺑﺎ ﭼﻨ ﺪ رﻓ ﺮم دم و ﮔ ﻮش ﺑﺮﻳ ﺪﻩ ﻣﻌﺎﻣﻠ ﻪ‬
‫ﻧﻤﯽآﻨﻴﻢ!!«‪٣٠‬‬
‫دآﺘﺮ ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺳﺎﻋﺪﯼ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺲ ﻓﻘﻴ ﺪ اﻳﺮاﻧ ﯽ داﺳ ﺘﺎن‬
‫دﻳﺪارش ﺑﺎ ﺧﻤﻴﻨﯽ را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎزﮔﻮ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»)وﻗﺘﯽ ﺁﻗﺎﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ وارد اﻳﺮان ﺷﺪ‪ ،‬آﺎﻧﻮن ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﮔﺎن اﻳ ﺮان‬
‫ﺑ ﻪ دﻳ ﺪن اﻳ ﺸﺎن رﻓ ﺖ آ ﻪ راﺝ ﻊ ﺑ ﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎت و اﻳ ﻦ ﻣ ﺴﺎﺉﻞ ﺻ ﺤﺒﺖ‬
‫ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ هﻢ ﺝﺰو ﺁن هﻴﺌﺖ رﻓﺘﻢ( ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺧﻴﻠﯽ آﺎر ﺧﻮﺑﯽ آ ﺮدﻳﻢ‬
‫‪ ٢٨‬ـ ﺑﺎزهﻢ ﺣﺎﺷﻴﻪاي ﺑﺮ “ﻧﮕﺎهﻲ از درون ﺑﻪ ﺝﻨﺒﺶ ﭼﭗ اﻳﺮان” ﻓﺼﻞ آﺘﺎب‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،١٣٦٩‬ﺑﺮگ‬
‫‪٦٦‬‬
‫‪ ٢٩‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪ ٣٠‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫آﻪ رﻓﺘﻴﻢ‪ .‬ﻏﻮل را وﻗﺘﯽ آﻪ از ﭼﺎﻩ در ﻣ ﯽﺁﻳ ﺪ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﻧﺒﻴﻨ ﯽ و راﺝ ﻊ ﺑ ﻪ‬

‫ﺁن ﺣ ﺮف ﺑﺰﻧ ﯽ‪ ،‬ﻓﺎﻳ ﺪﻩ ﻧ ﺪارد… دﻳ ﺪن ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﻦ ﺝﺎﻟ ﺐ ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫ﻗﻀﻴﻪ از اﻳ ﻦ ﻗ ﺮار ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺳﺎﻧ ﺴﻮر و اﻳ ﻦه ﺎ دوﺑ ﺎرﻩ ﭘ ﺎ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد و‬
‫آﺎﻧﻮن ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﮔﺎن ﺕ ﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓ ﺖ آ ﻪ اﻧ ﺪآﯽ ﺑ ﺮود و ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﺣ ﻀﺮت‬
‫ﺑﮕﻮﻳﺪ آﻪ‪“ :‬داﺉﯽ‪ ،‬ﻣﺎ هﺴﺘﻴﻢ هﺎ‪ ”.‬ﺁن وﻗ ﺖ ﻧﺸ ﺴﺘﻴﻢ ﺑ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻦ ﻳ ﻚ ﻣ ﺘﻦ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻋﺪﻩ ﺝﻤﻊ ﺷﺪﻧﺪ و اﻳﻦهﺎ و ﻓ ﻼن‪ .‬ﮔﻔﺘ ﻴﻢ ﻧ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﺮوﻳﻢ و ﺑ ﻪ او ﺑﮕ ﻮﻳﻴﻢ‪،‬‬
‫اﻻن دﺳﺘﮕﺎﻩ دارد دﺳﺖ او ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺘﻨﯽ ﺕﻬﻴ ﻪ ﺷ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﻦ‬
‫ﻣﺘﻦ ﺧﻮﺑﯽ ه ﻢ ﺑ ﻮد… ﺑﻌ ﺪش ﺕﻠﻔ ﻦ زدﻧ ﺪ آ ﻪ ﺷ ﻤﺎ ﻣ ﯽﺕﻮاﻧﻴ ﺪ ﺑﻴﺎﻳﻴ ﺪ‪ ،‬ﺁﻗ ﺎ‬
‫اﺻﻼ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺷﻤﺎﺳﺖ… ﻣﺜﻼ ﺳ ﻴﻤﻴﻦ داﻧ ﺸﻮر ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻣ ﻦ ﺑ ﻮدم‪ ،‬ﺳ ﻴﺎوش‬
‫آﺴﺮاﻳﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﺝﻮاد ﻣﺠﺎﺑﯽ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﺎﻗﺮ ﭘﺮه ﺎم‪ ،‬ﺷ ﺎﻧﺰدﻩ‪/‬هﻔ ﺪﻩ ﻧﻔ ﺮ ﺑ ﻮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺝﻌﻔﺮ آﻮش ﺁﺑﺎدﯼ ﺑﻮد… ﻗﺮار ﺷ ﺪ ﻣ ﺘﻦ را ﺑ ﺎﻗﺮ ﭘﺮه ﺎم ﺑﺨﻮاﻧ ﺪ…ﺕﻨﻬ ﺎ‬
‫زﻧ ﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻣ ﺎ ﺑ ﻮد ﺧ ﺎﻧﻢ ]ﺳ ﻴﻤﻴﻦ[ داﻧ ﺸﻮر ﺑ ﻮد‪ .‬اﻳ ﺸﺎن ﻳ ﻚ روﺳ ﺮﯼ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ و اﻳﻦ ﺷﻴﺦ هﯽ ﻣﯽﮔﻔﺖ آﻪ اﻳﻦ روﺳﺮﯼ را ﻳ ﻚ آﻤ ﯽ ﺑﻜ ﺶ ﺑ ﺎﻻ‬
‫ﻣﺜﻼ ﺻﻮرﺕﺘﺎن را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ… اوﻟﻴﻦ ﺁدﻣ ﯽ آ ﻪ دوﻳ ﺪ و دو زاﻧ ﻮ ﻧﺴ ﺸﺖ‬
‫ﺝﻠ ﻮ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ]ﺳ ﻴﺎوش[ آ ﺴﺮاﻳﯽ ﺑ ﻮد… ﺁﻗ ﺎ ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﺑ ﺴﻢاﷲ… ﻣ ﻦ‬
‫ﻣﺘ ﺸﻜﺮم… اﻳ ﻦ اﻧﻘ ﻼب ﻓﺎﻳ ﺪﻩاش اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻣ ﺎ ﻃﻠﺒ ﻪه ﺎ ﺑ ﺎ ﺷ ﻤﺎ‬
‫ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﮔﺎن و اﻳ ﻦه ﺎ ﻧﺰدﻳ ﻚ ﺷ ﺪﻳﻢ… ﺁﺧ ﺮش ه ﻢ ﮔﻔ ﺖ آ ﻪ‪“ :‬و ﺷ ﻤﺎ‬
‫ﻣﺠﺒﻮرﻳﺪ ﻓﻘﻂ راﺝﻊ ﺑﻪ اﺳﻼم ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪ .‬اﺳﻼم ﻣﻬ ﻢ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺁن ﭼﻴ ﺰﯼ آ ﻪ‬
‫ﻣﻬﻢ اﺳﺖ اﺳﻼم اﺳﺖ‪ .‬از ﺣﺎﻻ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ راﺝﻊ ﺑ ﻪ اﺳ ﻼم…” ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣ ﺎ را‬
‫ﺳﻨﮓ روﯼ ﻳﺦ آﺮد‪ .‬ﺧﻴﻠﯽ راﺣﺖ‪ .‬ﻣﺎ رﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮدﻳﻢ ﺑﮕ ﻮﻳﻴﻢ آ ﻪ ﺳﺎﻧ ﺴﻮر‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺻﻼ ﺑﺮاﯼ ﻣﺎ ﺕﻜﻠﻴﻒ روﺷﻦ آﺮد… ﺧ ﺎﻧﻢ ﺳ ﻴﻤﻴﻦ ]داﻧ ﺸﻮر[ ﺑ ﻪ‬
‫ﺁﻳﺖاﷲ ﻳﻚ ﺝﻮر ﺷﻴﻔﺘﮕﯽ داﺷﺖ‪] .‬ﺳﻴﻤﻴﻦ داﻧﺸﻮر هﻤﺴﺮ ﺝﻼل ﺁل اﺣﻤ ﺪ‬
‫ﺑﻮد[ ﺑﻌﺪ ﮔﻔﺖ‪“ :‬ﺁﻗﺎ اﺝﺎزﻩ ﺑﺪهﻴﺪ دﺳﺘﺘﺎن را ﺑﺒﻮﺳﻢ‪ ”.‬ﺧﻤﻴﻨﯽ ﮔﻔﺖ‪“ :‬ﺣﺎﻻ‬
‫ﭼﻪ ﻓﺎﻳﺪﻩ دارد‪ ،‬ﻧﺒﻮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺪ‪ …”.‬ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ ﺧﻴﻠﯽ ﺝﺎﻟ ﺐ ﺑ ﻮد ﺁن ﺣﺎﻟ ﺖ‬
‫ﺷﻴﻔﺘﮕﯽ و اﻳﻦ ﭼﻴﺰهﺎ ]آﻪ[ در ﺑﻌﻀﯽهﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺧﻴﻠﯽ وﺣ ﺸﺘﻨﺎك ﻏﻤ ﻢ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ از ﺁن آﻮﭼ ﻪاﯼ آ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﻣ ﺎ را رد ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪،‬‬
‫روﯼ دﻳﻮار ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ “ :‬زﻳﺎرت ﻗﺒﻮل”‪ .‬آﺮوآﻮدﻳﻞ ﺁﻧﺠﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣ ﯽﮔﻮﻳﻨ ﺪ‪“ :‬زﻳ ﺎرت ﻗﺒ ﻮل”‪ .‬ﻳ ﻚ ﭼﻴ ﺰ ﻋﺠﻴ ﺐ و ﻏﺮﻳﺒ ﯽ ﺑ ﻮد آ ﻪ از ﺁن‬
‫روز ﻣﻦ هﻴﭻ ﻳﺎدم ﻧﻤﯽرود‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ روﯼ دﻳﻮارﯼ آﻪ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑ ﻮد‬
‫و روﯼ ﻣﺎﺷﻴﻦهﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪“ :‬ﻗﻄﺒﯽ رﻓﺖ‪ ،‬ﻗﻄﺐ زادﻩ ﺁﻣﺪ‪٣١«…”.‬‬
‫ﺝﺎﻟ ﺐ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺝﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ازﺝ ﺎن ﮔﺬﺷ ﺘﻪ و ﻓ ﺪاآﺎرﯼ ازﻃﻴ ﻒ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﺪاﺉﻴﺎن ﺧﻠ ﻖ‪ ،‬درﺳ ﺖ ﻣﺜ ﻞ “ﺧﺎﻟ ﻪزﻧ ﻚ”ه ﺎ‬
‫ﻳ ﺎ ﺑﻬﺘ ﺮ ﺑﮕ ﻮﻳﻢ “ﻋﻤ ﻮﻣﺮدك”ه ﺎﯼ ﺑﻴ ﺴﻮادﯼ آ ﻪ در هﻤ ﻪ ﭼﻴ ﺰ ﭼ ﺸﻢ و‬
‫هﻤﭽﺸﻤﯽ ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬داﺳﺘﺎن “ﺙﺒﺎتﺷﻜﻨﯽ” و “اﻣﻨﻴﺖ ﺷﻜﻨﯽ” و ﺕﺮوره ﺎ و‬
‫ﺑﻤﺐ ﮔﺰارﯼهﺎﺷﺎن را ﺑﺮ اﺳﺎس “ﺣﺴﺎدت” ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ ﻣﯽآﺮدﻩاﻧﺪ!‬
‫»ﺑﻨﺎ ﺑﻮد ﻳﻚ اﻋﻼﻣﻴﻪﯼ ﻣﺸﺘﺮك از ﺝﺎﻧ ﺐ ﻓ ﺪاﻳﯽه ﺎ و ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ‬
‫ﻣﻨﺘ ﺸﺮ ﺷ ﻮد‪ .‬ﻣ ﺎ ه ﻢ ﻟﻴ ﺴﺖ اﻧﻔﺠﺎره ﺎ را ﻧﻮﺷ ﺘﻴﻢ‪ .‬ﻓ ﺪاﻳﯽه ﺎ دو ﺕ ﺎ از‬
‫اﻧﻔﺠﺎرات ﻣﺎ را ﻧﻨﻮﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻧﻔﺠﺎرات ﺧﻮدﺷﺎن را هﻢ ﺧﻴﻠﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻏﺮاق‬
‫آﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ﺧﻴﻠﯽ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻳﺎدم هﺴﺖ ﺳﻴﺪ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣ ﺎ از اﻳ ﻦه ﺎ‬
‫]ﻓﺪاﻳﻴﺎن ﺧﻠﻖ[ ﺧﻴﻠﯽ آﻠﻚ ﺧﻮردﻳﻢ…«‪٣٢‬‬
‫»ﺳﻴﺪ ]ﮔﻮﻳﺎ اﺳﻢ ﻣﺴﺘﻌﺎر ﺑﻬﺮام ﺁرام ﺳ ﻴﺪ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ[ از دﺳ ﺖ‬
‫ﻣﺴﻌﻮد رﺝﻮﯼ ﺧﻴﻠﯽ ﮔﻠ ﻪ داﺷ ﺖ و ﻣ ﯽﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﻣ ﺎ در ﺑﻴ ﺮون رﺳ ﻴﺪﻳﻢ ﺑ ﻪ‬
‫آﺎر اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ آﻪ ﺕﺎ ﻣﺪﺕﯽ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻧﺠﺎم ﻧﺪهﻴﻢ ﺕﺎ ﻧﻴﺮوهﺎ ﺣﻔ ﻆ ﺑ ﺸﻮﻧﺪ‬
‫و ﺝﻤﻊﺑﻨ ﺪﯼ آﻨ ﻴﻢ؛ اﻣ ﺎ او ]رﺝ ﻮﯼ[ از زﻧ ﺪان ﻧﺎﻣ ﻪاﯼ دادﻩ آ ﻪ‪ :‬ﭼﻨ ﺪ ﺕ ﺎ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﻜﻨﻴﺪ آﻪ ﻣﻮﺿﻊ ﻣﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺎرآﺴﻴﺴﺖهﺎ ﺑﺎﻻ ﺑﺮود!«‪٣٣‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﯽﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺷﻨﺎﺳ ﯽ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﻳ ﻚ‬
‫ﻣﻠﺖ!!‬
‫ﺑﺎزهﻢ ﺑﺎزﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ!‬
‫ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﻧﻴﺰ در آﺘﺎب اﻣﺖ و اﻣﺎﻣﺘﺶ ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬اﻣ ﺎم‪،‬‬
‫در آﻨ ﺎر ﻗ ﺪرت اﺝﺮاﻳ ﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ه ﻢﭘﻴﻤ ﺎن و ه ﻢﭘﻴﻮﻧ ﺪ ﺑ ﺎ دوﻟ ﺖ ﻧﻴ ﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻮﻋﯽ هﻢﺳ ﺎزﯼ ﺑ ﺎ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺣ ﺎآﻢ ﻧ ﺪارد‪ .‬او ـ ﺧ ﻮد ـ ﻣ ﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣ ﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺝﺎﻣﻌ ﻪ را داراﺳ ﺖ‪ .‬و رهﺒ ﺮﯼ ﻣ ﺴﺘﻘﻴ ِﻢ اﻗﺘ ﺼﺎد‪ ،‬ارﺕ ﺶ‪،‬‬
‫‪ ٣١‬ـ ﻣﺠﻠﻪي ﻣﻬﺮﮔﺎن‪ ،‬ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ ﺷﻤﺎرﻩي ‪ ١‬ﺑﻬﺎر ‪ ،١٣٧٥‬ص ‪ ٢٠٠‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻧﻘﻞ از ﻧﺸﺮﻳﻪي‬
‫آﺎﻧﻮن ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن اﻳﺮان در ﺕﺒﻌﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺎرﻳﺲ‬
‫‪ ٣٢‬ـ ﺁﻧﻬﺎ آﻪ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات ﻟﻄﻒاﷲ ﻣﻴﺜﻤﻲ‪ ،‬ﺝﻠﺪ دوم‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺻﻤﺪﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،١٣٨٢‬ص ‪٣٥٢‬‬
‫‪ ٣٣‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٣٩٣‬‬
‫ﻓﺮهﻨ ﮓ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺧ ﺎرﺝﯽ‪ ،‬و ادارﻩﯼ اﻣ ﻮر داﺧﻠ ﯽ ﺝﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﺎ اوﺳ ﺖ؛‬

‫ﻳﻌﻨﯽ اﻣﺎم‪ ،‬هﻢ رﺉﻴﺲ دوﻟﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و هﻢ رﺉﻴﺲ ﺣﻜﻮﻣﺖ…«‪٣٤‬‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ در ﺝﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬اﻓﺮاد ﻳ ﻚ اﻣ ﺖ ـ از ه ﺮ‬
‫رﻧ ﮓ و ﺧ ﻮن و ﺧ ﺎك و ﻧ ﮋاد ـ ﻳ ﻚﮔﻮﻧ ﻪ ﻣ ﯽاﻧﺪﻳ ﺸﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻤ ﺎﻧﯽ ﻳﻜ ﺴﺎن‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬و در ﻋﻴﻦﺣﺎل‪ ،‬در )ﺑﺮاﺑﺮ( ﻳﻚ رهﺒﺮﯼ ﻣﺸﺘﺮك اﺝﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺕﻌﻬ ﺪ‬
‫دارﻧﺪ… رهﺒﺮﯼ اﻣﺖ )اﻣﺎم( ﻣﺘﻌﻬﺪ ﻧﻴﺴﺖ آ ﻪ ه ﻢﭼ ﻮن رﺉ ﻴﺲ ﺝﻤﻬ ﻮر‬
‫اﻣﺮﻳﻜ ﺎ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﻣ ﺴﺌﻮل ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪﯼ “ﺷ ﻤﺎ و رادﻳ ﻮ” ﻣﻄ ﺎﺑﻖ ذوق و ﭘ ﺴﻨﺪ و‬
‫ﺳﻠﻴﻘﻪﯼ ﻣﺸﺘﺮﯼهﺎ ﻋﻤﻞ آﻨﺪ‪ ،‬و ﺕﻌﻬﺪ ﻧﺪارد آ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺧﻮﺷ ﯽ و ﺷ ﺎدﯼ و‬
‫“ﺑﺮﺧﻮردارﯼ”… ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺝﺎﻣﻌﻪاش ﺑﺒﺨﺸﺪ؛ ﺑﻠﻜ ﻪ ﻣ ﯽﺧﻮاه ﺪ و ﻣﺘﻌﻬ ﺪ‬
‫اﺳ ﺖ آ ﻪ… ﺝﺎﻣﻌ ﻪ را ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ “ﺕﻜﺎﻣ ﻞ” رهﺒ ﺮﯼ آﻨ ﺪ؛ ﺣﺘ ﺎ اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ‬
‫ﺕﻜﺎﻣﻞ‪“ ،‬ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ رﻧﺞ اﻓﺮاد” ﺑﺎﺷﺪ‪٣٥«.‬‬
‫ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ هﻤﭽﻨ ﻴﻦ در آﺘ ﺎب “ﻣ ﺬهﺐ ﻋﻠﻴ ﻪ ﻣ ﺬهﺐ” ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪:‬‬
‫»ﭘﺲ اﻳ ﻦ ﺷ ﺎﻳﻌﻪ از آﺠ ﺎ ﭘ ﺎ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ آ ﻪ ﻣ ﻦ‪ ،‬ﻣﺨ ﺎﻟﻒ ﻋﻠﻤ ﺎء و ﺣ ﻮزﻩﯼ‬
‫ﻋﻠﻤﻴﻪ ه ﺴﺘﻢ؟!… ﻣ ﺴﺎﻟﻪﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ آ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎر ﻣﻬ ﻢ اﺳ ﺖ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﻣ ﯽآﻮﺷ ﻨﺪ ﺕ ﺎ ﺑ ﻪ اﻧ ﻮاع ﺣﻴﻠ ﻪه ﺎ‪ ،‬ﻣ ﺎ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻋ ﺪﻩاﯼ ﻳ ﺎ ﻓ ﺮد و ﻳ ﺎ‬
‫اﻓ ﺮادﯼ آ ﻪ ﺑ ﺎ روﺣﺎﻧﻴ ﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﻨ ﺪ‪ ،‬ﺝﻠ ﻮﻩ دهﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻋﻨ ﻮان ﺣﻤﻠ ﻪ‬
‫ـ ﺕ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان دﻓ ﺎع‬ ‫ﻣﯽآﻨﻨﺪ و هﺪﻓﺸﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻣﺎ را وادارﻧﺪ‬
‫از ﺧﻮد ـ ﺑﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺣﻤﻠﻪ آﻨﻴﻢ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺣﻤﻠﻪ در ﺝﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺷ ﻜﻞ‬
‫ﺕﺠﻠﯽ آﻨﺪ آﻪ ﮔﺮوهﯽ ﻳﺎ ﻗﺸﺮﯼ ﻳﺎ ﻋﺪﻩاﯼ از روﺷ ﻨﻔﻜﺮا ِن ]ﻣ ﺬهﺒﯽ[ اﻳ ﻦ‬
‫ﺝﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﻨ ﺪ… )ﻣﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ اﻳ ﻦ روﺷ ﻨﻔﻜﺮا ِن ﻣ ﺬهﺒﯽ(‬
‫اﻧﺘﻘﺎداﺕﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩﯼ “ﺕﺒﻠﻴﻎ ﻣﺬهﺒﯽ” ﻳﺎ ﺷﻴﻮﻩﯼ ﺕﺤﻠﻴ ﻞ ﺑﻌ ﻀﯽ از ﻣ ﺴﺎﺉﻞ‬
‫اﻋﺘﻘﺎدﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ روﺣﺎﻧﯽ ﻳ ﺎ روﺣﺎﻧﻴ ﺖ ـ در ﺑﻌ ﻀﯽ‬
‫از ﻣ ﺴﺎﺉﻞ ـ اﺧ ﺘﻼف ﺳ ﻠﻴﻘﻪ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬و ﻣﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ )آ ﻪ( ﺑ ﺎ ﻓ ﻼن‬
‫ﻋ ﺎﻟﻢ ﻣ ﺬهﺒﯽ ـ روﺣ ﺎﻧﯽاﯼ آ ﻪ ﻋ ﺎﻟﻢ ﺝ ﺪﯼ ﻣ ﺬهﺒﯽ اﺳ ﺖ و روﺣﺎﻧﻴ ﺖ‬
‫واﻗﻌ ﯽ دﻳﻨ ﯽ ـ اﺧ ﺘﻼف ﻓﺮاواﻧ ﯽ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻢ‪ ،‬و او ﺑ ﻪ ﺷ ﺪت ﺑ ﻪ ﻣ ﻦ‬
‫ﺑﺘﺎزد‪ ،‬و ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻪ او ﺣﻤﻠﻪ آﻨﻢ؛ اﻣﺎ اﺧ ﺘﻼف ﻣ ﻦ ﺑ ﺎ او‪ ،‬اﺧ ﺘﻼف‬
‫‪ ٣٤‬ـ اﻣﺖ و اﻣﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ‪ ،‬ص‪ ،٥٩٢‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻣﻼﺣﻈﺎﺕﻲ در ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان‪ ،‬ﻋﻠﻲ‬
‫ﻣﻴﺮﻓﻄﺮوس‪ ،‬ص ‪١٢٨‬‬
‫‪ ٣٥‬ـ اﻣﺖ و اﻣﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺁﺙﺎر ‪ ،٢٦‬ﺻﺺ ‪ ٤٠٢‬ﺕﺎ‪٤٠٣‬‬
‫ﭘﺴﺮ و ﭘﺪرﯼ اﺳﺖ در داﺧﻞ ﺧﺎﻧﻮادﻩ‪ ،‬و وﻗﺘﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ هﻤ ﺴﺎﻳﻪ و ﺑﻴﮕﺎﻧ ﻪ‬

‫)ﻣﺮدم و ﻏﻴﺮﺧﻮدﯼهﺎ( ﻣﯽرﺳﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺴﺘﻴﻢ‪٣٦«.‬‬
‫هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻈﺮﮔﺎﻩ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ روﺣﺎﻧﻴ ﺖ ﺷ ﻴﻌﻪ‪ ،‬در‬
‫ﮔﻔﺖوﮔﻮﻳﯽ ﺑﻪ ﺕﺎرﻳﺦ ‪ ٢٣‬ﺁذرﻣﺎﻩ ‪ ١٣٥٠‬در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪﯼ ارﺷﺎد اﻳﻦ ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﺕﺒﻴﻴﻦ‪ ،‬ﺕﺸﺮﻳﺢ و ﺕﺎآﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»… اﻣﺎ راﺝﻊ ﺑﻪ ﻋﻠﻤﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬اﻳﻦ را ﻣﯽﺧﻮاهﻢ ادﻋ ﺎ آ ﻨﻢ‬
‫و دﻩهﺎ ﻗﺮﻳﻨﻪ و ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ ﻋﻴﻨﯽ ﺑﺮ اﺙﺒﺎت ﺁن دارم آﻪ از ﻣﻴﺎن ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن‬
‫و ﺳ ﺨﻨﺮاﻧﺎن و ﻓ ﻀﻼﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ‪ ،‬ه ﻴﭻ آ ﺲ ـ اﻟﺒﺘ ﻪ در ﺣ ﺪ‬
‫اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﻧﻮع آﺎر و آﺎراآﺘﺮ ﺧﻮدش ـ ﺑﻪ اﻧ ﺪازﻩﯼ ﻣ ﻦ “اﻓﺘﺨ ﺎر دﻓ ﺎع‬
‫ﺝ ﺪﯼ و ﻣ ﻮﺙﺮ ﻋﻤﻠ ﯽ و ﻓﻜ ﺮﯼ” از اﻳ ﻦ ﺝﺎﻣﻌ ﻪﯼ ﮔﺮاﻧﻘ ﺪرﯼ آ ﻪ اﻣﻴ ﺪ‬
‫ﺑ ﺰرگ و ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪﯼ ﻋﺰﻳ ﺰ ﻣﺎﺳ ﺖ )ﻳﻌﻨ ﯽ ﺁﺧﻮﻧ ﺪهﺎ( را ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪٣٧«.‬‬
‫هﻤ ﻮ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺕﺌ ﻮرﯼ اﻣﺎﻣ ﺖ ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬ﺳﻴﺎﺳ ﺖ از‬
‫ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﻣﻔﻬ ﻮﻣﯽ دﻳﮕ ﺮ دارد؛ ﻋﻤ ﻞ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ )اﺳ ﻼﻣﯽ( در اﻳ ﻦ ﺝ ﺎ‬
‫ادارﻩ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﻧﮕ ﻪدارﯼ ﻣ ﺮدم ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ اﺣ ﺴﺎس ﺧﻮﺷ ﯽ و راﺣﺘ ﯽ و‬
‫ﺁزادﯼ ﻣﻄﻠﻖ ﻓﺮدﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ‪ ،‬ه ﺪﻓﺶ ﺕﺤﻘ ﻖ ﺕﻤ ﺎم‬
‫“ﺣﻘﻮق ﻓﺮدﯼ در ﺝﺎﻣﻌﻪ” ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ… ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﺎﯼ رﻧ ﺞ دادن و رﻧ ﺞ‬
‫ﺑ ﺮدن‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺕ ﺼﻔﻴﻪ‪ ،‬ﺕﺰآﻴ ﻪ و “رام آ ﺮدن” و ﺁﻣ ﺎدﻩ آ ﺮدن ﻳ ﻚ “ﻣﻮﺝ ﻮد”‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ هﺪﻓﯽ…«‪٣٨‬‬
‫ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ را ﻣ ﯽﺕ ﻮان در دوران ﻣﻌﺎﺻ ﺮ “ﻧ ﻮك ﭘﻴﻜ ﺎن‬
‫ﺕﻜﺎﻣ ﻞ” ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮاﻧﯽ داﻧ ﺴﺖ آ ﻪ ه ﺮ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﺠ ﺪد و ﻣﺪرﻧﻴﺘ ﻪ را از اﺳ ﺎس‬
‫ﻧﻔ ﯽ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﺕﺠ ﺪد را ﭘﺪﻳ ﺪﻩاﯼ ﻏﺮﺑ ﯽ ﻣﻌﺮﻓ ﯽ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ و در‬
‫ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻧﻤﺎده ﺎﯼ ﺕﺠ ﺪد و ﻣﺪرﻧﻴﺘ ﻪ ـ ﻣﺜ ﻞ دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ‪ ،‬ﺁزادﯼ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ و‬
‫ﺑﺎور‪ ،‬ﺁزادﯼ زﻧﺎن‪ ،‬ﻓﺮدﻳﺖ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺣﻘﻮق ﺑ ﺸﺮ و… ـ ﺑ ﻪ زﻋ ﻢ ﺧ ﻮدش‬
‫ﺑﺪﻳﻞهﺎﯼ ﺷﻴﻌﯽ ﻳ ﺎ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺁنه ﺎ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻣ ﺪل اراﺉ ﻪ ﻣ ﯽده ﺪ‪ .‬او‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ ﺑ ﺎ ﻣﻮﺿ ﻮع دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ و ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﻧﺎﺷ ﯽ از راﯼ و‬
‫‪ ٣٦‬ـ ﻣﺬهﺐ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺬهﺐ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٣١٨‬ﺕﺎ ‪٣٢٢‬‬
‫‪ ٣٧‬ـ ﻧﻘﻞ از آﺘﺎب ﭘﻮﺳﺘﻴﻦ واروﻧﻪ‪ ،‬دآﺘﺮ ﺣﺴﻴﻦ رزﻣﺠﻮ‪ ،‬ص ‪٣٩‬‬
‫‪ ٣٨‬ـ اﻣﺖ و اﻣﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺁﺙﺎر ‪ ،٢٦‬ﺻﺺ‪ ٤٠٣‬ﺕﺎ ‪٤٠٤‬‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ و ﺕﻤﺎﻳﻞ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺪﻳﻞ ﺷﺮﻗﯽ ﻳﺎ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻄﺮح ﻣ ﯽآﻨ ﺪ و ﺑ ﺎ‬

‫ﺑﺰرگﻧﻤﺎﻳﯽ اﻳﺮادهﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﻪ دﻣﻮآﺮاﺳﯽ ﻣﯽﺕﻮان ﮔﺮﻓﺖ ـ آ ﻪ ﺕ ﺎ ﺣ ﺪﯼ‬
‫درﺳ ﺖ ه ﻢ ه ﺴﺖ ـ از اﺳ ﺎس ﻣ ﺪل ﺧﺮدﮔﺮاﻳﺎﻧ ﻪﯼ راﯼ و ﺕﻤﺎﻳ ﻞ و‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ ﺕﻚ ﺕﻚ ﺷﻬﺮوﻧﺪان را ﻧﻔﯽ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫در واﻗ ﻊ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮ ﺝﺮﻳ ﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺎ ه ﺮ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻧﻤ ﺎد‬
‫ﺕﺠ ﺪد و ﻣﺪرﻧﻴﺘ ﻪ در ه ﺮ ﺷ ﻜﻠﺶ ـ ﻣﺜ ﻞ ﺁزادﯼ ﻓ ﺮدﯼ‪ ،‬ﺁزادﯼ زﻧ ﺎن‪،‬‬
‫ﺁزادﯼ راﯼ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان وﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺣﻘ ﻮق ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺕﻤ ﺎﻣﯽ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان و‬
‫ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ـ دﺷﻤﻨﯽ رﻳﺸﻪاﯼ دارد‪.‬‬
‫ﻣﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن در ﻣ ﺼﺎﺣﺒﻪﯼ ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎﺕﯽ ‪ ٤‬ﺑﻬﻤ ﻦ ‪١٣٥٧‬‬
‫ﺧﻮد ﺑﺎ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺝﯽ اﻋﻼم آﺮدﻩ ﺑ ﻮد آ ﻪ‪» :‬اﻟﮕ ﻮﯼ ﻣ ﺎ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ‪ ،‬دوران رﺳ ﺎﻟﺖ و رهﺒ ﺮﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ‪ ١٠‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ در ﻣﺪﻳﻨﻪ و دوران ‪ ٥‬ﺳﺎﻟﻪﯼ اﻣﺎم ﻋﻠﯽ در آﻮﻓﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫هﻤ ﺎن اﻟﮕ ﻮﯼ ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽاﯼ آ ﻪ ﺧ ﻮد ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺳ ﺎله ﺎ و ده ﻪه ﺎ‬
‫روﻳ ﺎﻳﺶ را در ﺳ ﺮ ﭘﺮوراﻧ ﺪﻩ ﺑ ﻮد و ‪ ٢٦‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﺑ ﺎ ﺧﻴﺎﻧ ﺖ‬
‫روﺷﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺝﺎﻣﻌﻪﯼ ﻋﻤﻞ ﭘﻮﺷ ﺎﻧﺪ؛ روﻳ ﺎﯼ ﺑ ﺎزﮔﺮدادن آ ﺸﻮر‬
‫اﻳﺮان ﺑﻪ ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ و ﺣﺬف و ﻧﻔﯽ ﺕﻤﺎﻣﯽ دﺳﺘﺂوردهﺎﯼ ﺑ ﺸﺮﻳﺖ‬
‫در ﺕﻤ ﺎم ﺕ ﺎرﻳﺦ و ﺑ ﻪ ﻗ ﻮﻟﯽ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ در ﻋ ﺼﺮ اﻻغ و ﺷ ﺘﺮ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫دﻟﺨﻮاﻩ ﺕﺎرﻳﻚ ﻓﻜﺮان روﺷﻨﻔﻜﺮﻧﻤﺎﯼ ﻣﺎ!!‬
‫اﻣﺎ اﻳﻦ آﻪ ﻣﺎ ﭼﻪ ﺳﺮﻓﺼﻠﯽ را ﺁﻏﺎز ﻧﻄﻔﻪ ﺑﺴﺘﻦ واﻗﻌﻪﯼ ﺑﻬﻤ ﻦ‬

‫‪ ١٣٥٧‬ارزﻳﺎﺑﯽ ﻣﯽآﻨ ﻴﻢ‪ ،‬ﻧ ﺸﺎن دهﻨ ﺪﻩﯼ زاوﻳ ﻪﯼ ﻧﮕ ﺮش ﻣ ﺎ ﺑ ﻪ دﻧﻴ ﺎﯼ‬
‫ﻧ ﻮﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻮﺿ ﻮع ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﻣﺪرﻧﻴﺘ ﻪ‪ ،‬ﺕﻤ ﺪن‪ ،‬روﺷ ﻨﮕﺮﯼ و آﺎﺳ ﺘﯽه ﺎﯼ‬
‫روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﻣ ﺎ در ﺁﻣ ﺎدﻩﺳ ﺎزﯼ ﻓﺎﺝﻌ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﺑﻬﻤ ﻦ ‪ ١٣٥٧‬اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻗﺮ ﻣﻮﻣﻨﯽ روﯼ ﺝﻠﺪ ﻳﻜﯽ از آﺘﺎبهﺎﻳﺶ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم “از ﻣ ﻮج ﺕ ﺎ ﻃﻮﻓ ﺎن”‬
‫اﻳﻦ ﺳﺮﻓﺼﻞ را »ﻣﻮج زﻻﻟﯽ آ ﻪ از ﺝﻨﮕ ﻞه ﺎﯼ ﺳﺮﺳ ﺒﺰ و ﺑﻠﻨ ﺪ ﺷ ﻤﺎل‬
‫ﺳ ﺮازﻳﺮ ﺷ ﺪ ]و[ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﻃﻮﻓ ﺎﻧﯽ از ﻻﯼ و ﻟﺠ ﻦ‪ ،‬در ﺷ ﻮرﻩ زار‬
‫ﭘﺴﺖ آﻮﻳﺮﯼ ﻗﻢ ﻓﺮو رﻓﺖ« ارزﻳﺎﺑﯽ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دو ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﭘﺎﺉﻴﻦﺕﺮ از هﻤﻴﻦ دﻳ ﺪﮔﺎﻩ‪ ،‬روﯼ ﺝﻠ ﺪ هﻤ ﻴﻦ آﺘ ﺎب‪،‬‬
‫ﻣﻮﻣﻨﯽ اﻧﻘﻼب ]اﺳﻼﻣﯽ[ اﻳﺮان ﻃ ﯽ ‪ ٨‬ﺳ ﺎل ﺕ ﺪارك ﺧ ﻮد از ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤ ﻦ‬
‫‪ ١٣٤٩‬ﺕ ﺎ ‪ ٢٢‬ﺑﻬﻤ ﻦ ‪ ١٣٥٧‬را ﺑﺮرﺳ ﯽ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ؛ ﻣ ﻮﺝﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬

‫ﺕﻌﺒﻴﺮ او ﺑﻪ ﻃﻮﻓﺎن ﺑﺪل ﺷﺪﻩ اﺳﺖ!‬
‫‪ ١٩‬ﺑﻬﻤ ﻦ ﻣ ﺎﻩ ﺳ ﺎل ‪١٣٤٩‬ﺧﻮرﺷ ﻴﺪﯼ‪ ،‬روزﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﭼﻨ ﺪ‬
‫ﺝﻮان داﻧﺸﺠﻮ ﺑ ﻪ ژاﻧ ﺪارﻣﺮﯼ ﻗ ﺼﺒﻪﯼ ﺳ ﻴﺎهﻜﻞ در ﺷ ﻤﺎل اﻳ ﺮان ﺣﻤﻠ ﻪ‬
‫آﺮدﻩ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﻤﻠﻪ را ﺁﻏﺎز ﻣﺒ ﺎرزﻩﯼ ﻣ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪﯼ ﺧ ﻮد ﺑ ﺮ ﻋﻠﻴ ﻪ ﭘﺎدﺷ ﺎهﯽ‬
‫ﭘﻬﻠ ﻮﯼ دوم ﻗﻠﻤ ﺪاد ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﺎزﻣﺎﻧ ﺪﮔﺎن اﻳ ﻦ ﮔ ﺮوﻩ ﻧﻴ ﺰ ﺑﻌ ﺪهﺎ ﻧ ﺎم‬
‫ﭼﺮﻳﻚهﺎﯼ ﻓﺪاﻳﯽ ﺧﻠﻖ را ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد ﺑﺮﻣﯽﮔﺰﻳﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫»ﺝ ﻮان ده ﻪﯼ ‪ ٥٠‬ﻳﻌﻨ ﯽ رگه ﺎﯼ ﺑﺮﺝ ﺴﺘﻪﯼ ﮔ ﺮدن‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫دﻧ ﺪانه ﺎﯼ ﺳ ﺎﺉﻴﺪﻩ از ﺧ ﺸﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺕﺒﻠ ﻮر ارادﻩﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺧﻠ ﻖ ﻗﻬﺮﻣ ﺎن‬
‫اﻳﺮان در ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﮕﺎﻩ آﻮﭼﻚ و دوراﻓﺘﺎدﻩﯼ ﺳ ﻴﺎهﻜﻞ و ﻳﻌﻨ ﯽ اﻋ ﺪام‬
‫اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻳﻚ ژاﻧﺪارم ﺑ ﻪ ﺝﺮﻣ ﯽ ﻧ ﺎﻣﻌﻠﻮم‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺕ ﺼﺮف دﻻوراﻧ ﻪﯼ ﻳ ﻚ‬
‫اﺕﻮﺑﻮس روﺳ ﺘﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺕﻮزﻳ ﻊ اﻋﻼﻣﻴ ﻪ ﻣﻴ ﺎن ﻣ ﺴﺎﻓﺮاﻧﯽ آ ﻪ ﺳ ﻮاد ﺧﻮاﻧ ﺪن‬
‫ﻧﺪارﻧ ﺪ‪ ،‬ﻣ ﺴﺎﻓﺮاﻧﯽ آ ﻪ “ذآ ﺮ ﻗ ﻞ ه ﻮاﷲ” ﻣ ﯽﮔﻮﻳﻨ ﺪ‪ .‬ﺝ ﻮان ده ﻪﯼ ‪٥٠‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ه ﻢ او آ ﻪ ‪ ١٠‬ﺳ ﺎل ﺑﻌ ﺪ‪ ،‬ﻗﻄ ﺎر ﻗﻄ ﺎر دوﺳ ﺘﺎن ﺳ ﺎﺑﻖ ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ‬
‫ﮔﻠﻮﻟ ﻪ ﺑ ﺴﺖ و اﻳ ﻦ ﮔﻮرﺳ ﺘﺎن ﺧ ﺎوران اﺳ ﺖ آ ﻪ از اﻋ ﺪام اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧ ﺪﻩﯼ ﭘﺎﺳ ﮕﺎﻩ ﺳ ﻴﺎهﻜﻞ و ﭼﻨ ﺪ ﻣﺴﺘ ﺸﺎر اﻣﺮﻳﻜ ﺎﻳﯽ ﺷ ﺎﻏﻞ در ﻃ ﺮح‬
‫ﺁﺑﻴﺎرﯼ روﺳﺘﺎهﺎﯼ آﻮﻳﺮﯼ ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﺎر ﻣﺎﻧﺪﻩ و ﭼﻪ ﻳﺎدﮔﺎرﯼ ﺕﻠﺦ…«‪٣٩‬‬
‫ﻣ ﻮﻣﻨﯽ آﺘ ﺎب “از ﻣ ﻮج ﺕ ﺎ ﻃﻮﻓ ﺎن” ﺧ ﻮد را در ﺳ ﺎل‬
‫‪١٩٩٨‬ﻣ ﻴﻼدﯼ ﺕﻮﺳ ﻂ ﻧ ﺸﺮ ﻧﻴﻤ ﺎ ﺑ ﻪ ﭼ ﺎپ ﺳ ﭙﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬از ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎﯼ‬
‫ﺕﺎزﻩﯼ او ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻣﯽﺁﻳ ﺪ آ ﻪ او هﻤﭽﻨ ﺎن ﻣﻮاﺿ ﻊ ﺳ ﺎل ‪ ١٩٩٨‬ﺧ ﻮد را‬
‫ﻗﺒﻮل دارد و از اﻳﻦ زاوﻳﻪ در دﻳﺪﮔﺎهﺶ ﺕﻐﻴﻴﺮ آﻴﻔﯽ ﺝﻬ ﺖ دارﯼ اﻳﺠ ﺎد‬
‫ﻧ ﺸﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻧﻮﺷ ﺘﻪﯼ “از ﻣ ﻮج ﺕ ﺎ ﻃﻮﻓ ﺎن” اﻟﺒﺘ ﻪ ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪٢١‬ﺑﻬﻤ ﻦ ﻣ ﺎﻩ‬
‫‪ ١٣٧٤‬ﺧﻮرﺷﻴﺪﯼ را دارد‪ .‬درﺳﺖ اﻳﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻣ ﻮﻣﻨﯽ ﺑ ﺎ ﮔﺬﺷ ﺖ اﻳ ﻦ‬
‫هﻤﻪ ﺳﺎل و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺑﺎ ﭘﮋوهﺶهﺎﻳﯽ آﻪ در زﻣﻴﻨ ﻪﯼ ﻓﻨ ﻮﻣﻦ ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ‪،‬‬
‫ﺕﺮورهﺎﯼ ﺻﺪر اﺳﻼم و ﺣﺎآﻤﻴﺖ در ﻗﺮﺁن داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬دﻳ ﺪﮔﺎهﺶ در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ آﻤﯽ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ﭘﻴ ﺪا ﻣ ﯽآ ﺮد‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ‬
‫‪ ٣٩‬ـ ﻣﺮگ ﺳﻴﻤﺮغ‪ ،‬ﻧﻴﻤﺎ راﺷﺪان‪ ٢١ ،‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ ،١٣٨٣‬ﻧﻘﻞ از ﺳﺎﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺧﺒﺮﻧﺎﻣﻪي ﮔﻮﻳﺎ‬
‫هﻤ ﻪ ﺑ ﺎ ﻓ ﺮض اﻳ ﻦ آ ﻪ او هﻤﭽﻨ ﺎن ﻣﻮاﺿ ﻊ ﺧ ﻮد را از ﺳ ﺎل ‪١٣٧٤‬‬

‫ﺕﻐﻴﻴﺮ ﻧﺪادﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽاﻧﺪازم‪.‬‬
‫ﻣ ﻮﻣﻨﯽ ﺳﺮﻓ ﺼﻞ ﺕ ﺪارك اﻧﻘ ﻼب ﺳ ﺎل ‪ ١٣٥٧‬را ﺣﻤﻠ ﻪﯼ‬
‫ﭼﺮﻳﻚهﺎﯼ ﻓﺪاﺉﯽ ﺧﻠﻖ و ﻗﻀﻴﻪﯼ ژاﻧﺪارﻣﺮﯼ ﺳﻴﺎهﻜﻞ ﻣﯽداﻧﺪ‪ .‬در ﻧﮕﺎﻩ‬
‫او “اﻳﻦ ﺣﺮآﺖ ﻣﻮج زﻻﻟﯽ ﺑﻮد آﻪ از ﺝﻨﮕﻞهﺎﯼ ﺷﻤﺎل ﺁﻏﺎز ﺷ ﺪ و در‬
‫ﻃﻮﻓ ﺎن ﺷ ﻨﺰار ﻗ ﻢ ﺑ ﻪ ﮔ ﻞ ﻧﺸ ﺴﺖ!” ﻣ ﻮﻣﻨﯽ اﺳﺎﺳ ﺎ هﻤﭽ ﻮن ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﺁﻏﺎز آ ﺎر ﺝﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﻣ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪ و ﭼﺮﻳﻜ ﯽ را در اﻳ ﺮا ِن‬
‫دهﻪﯼ ﭼﻬﻞ و ﭘﻨﺠﺎﻩ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺘﺎوﻳﺰ ﻳﻚ دورﻩ ﻓﺘﺮت و رآﻮد ﻧ ﺴﺒﯽ ﺝﻨ ﺒﺶ‬
‫ﻚ ﻣﺒ ﺎرزات ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ و ﻏﻴﺮﻣ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪﯼ اﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن در اﻳ ﻦ‬ ‫دﻣﻮآﺮاﺕﻴ ٍ‬
‫دوران ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎور او »ﺑ ﺎ ﻏﺮﻳ ﻮ ﺳ ﻼح ﭼﺮﻳ ﻚه ﺎﯼ‬
‫ﻓﺪاﻳﯽ ﺧﻠ ﻖ در ﺷ ﻤﺎل اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺁﻏ ﺎز دوران ﺕ ﺎزﻩاﯼ را در ﻧﺒ ﺮد ﻣﻠ ﺖ و‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﭘﻴﺸﺘﺎز ﺝﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻴﻪ اﺳﺘﺒﺪاد ﺣﺎآﻢ اﻋﻼم آﺮد!«‪٤٠‬‬
‫در اداﻣﻪ ﻣﻮﻣﻨﯽ “ﺑﺮﺧﻮرد ﺳﻴﺎهﻜﻞ در ﻣﻘﺎﺑﻠ ﻪﯼ وﺳ ﻴﻊ و ﻗ ﺎﻃ ِﻊ‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ دﺳﺘﮕﺎﻩ اﺳﺘﺒﺪاد را ﺁﻏ ﺎزﯼ” ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ “ﺑ ﺎ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪﯼ زﻣﺎﻧﯽ ﺑﺴﻴﺎر آﻮﺕ ﺎهﯽ از ﺁن‪ ،‬ﺳ ﻼحه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ را در ﻧﻘ ﺎط‬
‫دﻳﮕ ﺮ آ ﺸﻮر و ﺑﺨ ﺼﻮص در ﺕﻬ ﺮان و در ﻗﻠ ﺐ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺑ ﻪ ﺻ ﺪا در‬
‫ﻣﯽﺁورد و ﺝﻮاﻧﺎن رزﻣﺠﻮﯼ دﻳﮕﺮﯼ‪ ،‬ﺑﯽ ﻧ ﺎم و ﮔﻤﻨ ﺎم و ﻳ ﺎ ﺑ ﺎ ﻧ ﺎمه ﺎﯼ‬
‫ﻣﺠﺎه ﺪ و ﻓ ﺪاﺉﯽ و ﺁرﻣ ﺎن ﺧﻠ ﻖ و ﻧ ﺎمه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ در ﺑﺮاﺑ ﺮ اﺳ ﺘﺒﺪاد و‬
‫واﺑ ﺴﺘﮕﯽ “ﭘﻬﻠ ﻮﯼ دوم” ﻗ ﺪ ﺑﺮﻣ ﯽاﻓﺮازﻧ ﺪ و از اﻳ ﻦ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺕ ﺎ ﺑﻬﻤ ﻦ‬
‫‪ ١٣٥٧‬ﺷ ﺶﺻ ﺪ ]‪ [٦٠٠‬رزﻣﻨ ﺪﻩﯼ ﭼﺮﻳ ﻚ ﺑ ﻪ ﺧ ﺎك ﻣ ﯽاﻓﺘﻨ ﺪ!” آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﺎور ﻣﻮﻣﻨﯽ »ﺑﻪ ﺝﺎﯼ هﺮ از ﭘﺎ اﻓﺘ ﺎدﻩاﯼ‪ ،‬ﭼﻨ ﺪ ﺕ ﻦ ﻗ ﺪ ﺑﺮﻣ ﯽاﻓﺮازﻧ ﺪ و‬
‫‪ ٤٠٠‬ﺕﻦ از ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﺮآﻮب را هﻢ ﺑﻪ ﺧﺎك و ﺧﻮن ﻣﯽآﺸﻨﺪ!«‪٤١‬‬
‫واﻗﻌﻴ ﺖ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ه ﻴﭻ آ ﺪام از اﻳ ﻦ ﺝﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪/‬ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ و ﻋﻘ ﺐ ﻣﺎﻧ ﺪﻩﯼ ﺁن دوران‪ ،‬ه ﻴﭻ درك درﺳ ﺘﯽ از‬
‫ﺁزادﯼ‪ ،‬از دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ‪ ،‬از ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ‪ ،‬از ﻣﺪرﻧﻴﺘ ﻪ و از ﺣﻘ ﻮق‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺎ ﺕﻠﻔﻴﻘ ﯽ آ ﻪ ﺑ ﻴﻦ‬
‫‪ ٤٠‬ـ از ﻣﻮج ﺕﺎ ﻃﻮﻓﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮ ﻣﻮﻣﻨﻲ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻧﻴﻤﺎ‪ ،‬ص‪٧‬‬

‫‪ ٤١‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫اﺳ ﻼم و ﺳ ﻨﺖ و وﻳﮋﮔﻴﻬ ﺎﯼ ﻏ ﺮب ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪“ ،‬اﻧﻘ ﻼب” ﺑﻜﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬ ﺎ‬

‫ﻣ ﯽﺧﻮاﺳ ﺘﻨﺪ ﺑ ﺪون ﺕﻮﺝ ﻪ ﺑ ﻪ دﺳ ﺘﺎوردهﺎﯼ وﻳ ﮋﻩﯼ ﺑ ﺸﺮﻳﺖ در ﻃ ﻮل‬
‫ﻗﺮنهﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﺎآﺠﺎﺁﺑﺎد و ﻣﺪﻳﻨﻪﯼ ﻓﺎﺿﻠﻪاﯼ ﺑﺴﺎزﻧﺪ آﻪ ﺧﻮدﺷ ﺎن ه ﻢ ه ﻴﭻ‬
‫ﺕﺼﻮر درﺳ ﺘﯽ ازﺁن ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧ ﻪ اﺳ ﻼﻣﯽهﺎﺷ ﺎن ﻣ ﯽداﻧ ﺴﺘﻨﺪ واﻗﻌ ﺎ ﭼ ﻪ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاهﻨﺪ و ﻧﻪ آﻤﻮﻧﻴﺴﺖهﺎ وﭼﭗهﺎﺷﺎن ﺕﺼﻮﻳﺮ روﺷ ﻨﯽ از ﺁرﻣ ﺎن و‬
‫ﺑﻬﺒ ﻮد زﻧ ﺪﮔﯽ ﻣ ﺮدم و ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﻳ ﺪﻩﺁﻟ ﺸﺎن داﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬ه ﺮ آ ﺪام ﺣﺮﻓ ﯽ‬
‫ﻣﯽزدﻧ ﺪ و ﺷ ﻌﺎرﯼ ﻣ ﯽدادﻧ ﺪ‪ .‬ﺣﺘ ﺎ در ﮔﺮوهﻬ ﺎﯼ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح ه ﻢ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺕﺼﻮﻳﺮ روﺷﻦ وﻳﻜﺪﺳﺘﯽ از ﻳﻚ ﺝﺎﻣﻌﻪﯼ اﻳ ﺪﻩﺁل وﺝ ﻮد ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ‬
‫هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺎ ه ﺮ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ “ﻣﺒ ﺎرزﻩ” ﻣ ﯽآ ﺮد‪ ،‬هﻤ ﺮاﻩ‬
‫وهﻤﭙ ﺎ ﻣ ﯽﺷ ﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ آ ﻪ ﻧﻘﻄ ﻪ ﻋﺰﻳﻤ ﺖ و دﻟﻴ ﻞ ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ و ﻳ ﺎ‬
‫دﺷﻤﻨﯽ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺪاﻧﻨﺪ و ﻳﺎ اﺳﺎﺳﺎ ﺑﭙﺮﺳ ﻨﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﺁﻧﻬ ﺎ اﺻ ﻞ‪،‬‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ و “ﻣﺒ ﺎرزﻩ” ﺑ ﺎ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﻋﺮﻓ ﯽ ﭘﺎدﺷ ﺎهﯽ در اﻳ ﺮان ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫ﻟﻄﻒاﷲ ﻣﻴﺜﻤﯽ ﻳﻜﯽ از ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ اوﻟﻴﻪ آﻪ در ﺁﻏﺎز ]ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪﯼ ﺧ ﻮدش[‬
‫ﻃﺮﻓﺪار دآﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺪق ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺑ ﺎ ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ آ ﺎر آ ﺮد‪ ،‬ﺑﻌ ﺪ‬
‫ﺑ ﻪ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﭘﻴﻮﺳ ﺖ‪ ،‬ه ﻢ زﻣ ﺎن‪ ،‬ه ﻢ ﺑ ﺎ ﻣﺤﻤ ﺪﻋﻠﯽ رﺝ ﺎﻳﯽ آ ﻪ او ه ﻢ‬
‫ﻃﺮﻓ ﺪار ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧ ﺪ داﺷ ﺖ و ه ﻢ ﺑ ﺎ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ و ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ و‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ و هﻤﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﺪون ﺕﻮﺝ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ “ﻣﺒ ﺎرزﻩ”ﯼ اﻳ ﻦه ﺎ!‬
‫ﻣﻴﺜﻤﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدن اﻣﻨﻴﺖ ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧﯽ در ﻳﻜﯽ از‬
‫آﺘﺎبهﺎﻳﺶ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﻓﺎز ﺝﻨﮓ ﺷ ﻬﺮﯼ ﻳ ﻚ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ از اﺳ ﺘﺮاﺕﮋﯼ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺑ ﻮد و‬
‫هﺮ ﻣﻘﺪار هﻢ آﻪ زﻣﺎن ﻣﯽﺑﺮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺁن را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﯽﮔﺬاﺷ ﺘﻴﻢ‪ .‬ﻗ ﺮار‬
‫ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد آﻪ ﺑﭽ ﻪه ﺎ ‪ ٢٠‬ﮔ ﺮوﻩ ﺧﻮدآﻔ ﺎ ﺕ ﺸﻜﻴﻞ ﺑﺪهﻨ ﺪ و ه ﻢ زﻣ ﺎن ﺑ ﺎ‬
‫ﺝ ﺸﻦه ﺎﯼ ‪ ٢٥٠٠‬ﺳ ﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻧﻔﺠ ﺎر واﺷ ﺘﻐﺎل و هﻤﭽﻨ ﻴﻦ اﻋ ﺪام اﻓ ﺮاد‬
‫واﺑﺴﺘﻪ و ﻣﻨﻔﻮر رژﻳﻢ و ﺳﺎواآﯽهﺎ‪ ،‬ﺝﻮﯼ ﺑﻪ وﺝﻮد ﺑﻴﺎورﻧ ﺪ آ ﻪ ارﺕ ﺶ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠ ﻪﯼ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﺁﻣﻴ ﺰ ﺑ ﺎ ﻣ ﺮدم وادار ﺷ ﻮد‪ .‬ﭘ ﺲ از ﻃ ﯽ ﻣﺮﺣﻠ ﻪﯼ‬
‫“ﺙﺒ ﺎت ﺷ ﻜﻨﯽ” ﻣﺮﺣﻠ ﻪﯼ ﺑﻌ ﺪﯼ اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﭘﻴ ﺸﺘﺎز ﺑ ﻪ‬
‫روﺳ ﺘﺎهﺎﯼ آﺮدﺳ ﺘﺎن ﺑﺮوﻧ ﺪ و ﻣﺒ ﺎرزﻩﯼ هﻤ ﻪ ﺝﺎﻧﺒ ﻪاﯼ را ﺁﻏ ﺎز آﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫هﻤﺰﻣﺎﻧﯽ ﺕﺎرﻳﺦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑ ﺎ ﺁﻏ ﺎز ﺝ ﺸﻦه ﺎﯼ ‪ ٢٥٠٠‬ﺳ ﺎﻟﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ‬
‫ﺑﻮد آﻪ “اﻣ ﺎم” ﺝ ﺸﻦه ﺎ را ﺕﺤ ﺮﻳﻢ آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد وﺑﭽ ﻪه ﺎ ﻣ ﯽﺧﻮاﺳ ﺘﻨﺪ اﻳ ﻦ‬
‫ﺕﺤﺮﻳﻢ را ﺕﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﻨﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺕﺮﺕﻴ ﺐ روﺣﺎﻧﻴ ﺖ را “ﻧﻴ ﺰ” ﺑ ﻪ ﺻ ﺤﻨﻪ‬

‫ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪٤٢«.‬‬
‫هﻤﻪﯼ اﻳﻦ ﺝﺮﻳﺎنهﺎ هﻢ ﺑ ﺎ ه ﻢ ﻗ ﺮار ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ “اﻣﻨﻴ ﺖ‬
‫ﺷﻜﻨﯽ” و “ﺙﺒﺎت ﺷﻜﻨﯽ” آﻨﻨﺪ و ﺑﺎ اﻋﺪام و ﺕﺮور و ﺧﺸﻮﻧﺖ و ﺑﻪ ﻣﻴﺪان‬
‫آﺸﺎﻧﺪن ارﺕﺶ ﺑﺮاﯼ اﺳﻠﺤﻪ آﺸﻴﺪن ﺑﻪ روﯼ “ﻣﻠﺖ” رژﻳﻢ را ﺑﺮاﻧﺪازﻧﺪ‪.‬‬
‫»ازاﻳﻦ ﺝﻬﺖ ﺣﻖ ﺑﺎ ﺁﻗﺎﯼ ]ﻃﺎهﺮ[ اﺣﻤ ﺪ زادﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺷ ﻌﺎر آﻠ ﯽ‬
‫ﻣﺎ ﺑﺮاﻧﺪازﯼ رژﻳﻢ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ]ﺑﻪ هﺮ ﻗﻴﻤﺘ ﯽ[ ﺑ ﻮد‪ ،‬اﻣ ﺎ اﻳ ﻦ ﺷ ﻌﺎرﯼ ﻧﺒ ﻮد‬
‫آﻪ ﻣﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ در ﺑﺎزﺝﻮﻳﯽهﺎ ﺁن را ﻣﻄﺮح آﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑ ﻪ ﻧﺎﭼ ﺎر در‬
‫ﺑﺎرﻩﯼ ﻓﻘﺪان ﺁزادﯼ و ﺧﻔﻘﺎن و… ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽآﺮدﻳﻢ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﺷ ﻌﺎر اﺙﺒ ﺎﺕﯽ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﯽ در اﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ!!‬
‫»در ﺑﺎزﺝﻮﻳﯽهﺎﯼ ﺳﺎل ‪ ١٣٥٣‬ﺑﺎزﺝﻮ آﻤﺎﻟﯽ از ﻣﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪ آﻪ‬
‫اﻟﮕﻮﯼ ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ ﺷﻤﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟ آﺪام آﺸﻮر را ﻗﺒﻮل دارﻳ ﺪ؟ اﻟﮕ ﻮﯼ ﻟﻴﺒ ﯽ‬
‫را ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﻳﺪ؟ اﻟﺠﺰاﻳ ﺮ را ﭼﻄ ﻮر؟ ﻣ ﻦ در ﺁن ﻟﺤﻈ ﺎت ﭘﺎﺳ ﺦ روﺷ ﻦ و‬
‫ﻗﻄﻌﯽ ﺑﺮاﯼ ﭘﺮﺳﺶهﺎﯼ او ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﻣﺜﻼ ﺝﻮاب ﻣﯽدادم ﻣﻮرد ﻟﻴﺒﯽ آ ﻪ‬
‫اﻧﻘﻼب ﻧﺒﻮد‪ ،‬آﻮدﺕﺎ ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺠﺰاﻳﺮ هﻢ ﻧﻪ آﺎﻣﻼ آﻪ ﺕﺎ ﺣ ﺪودﯼ ﻗﺎﺑ ﻞ ﻗﺒ ﻮل‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ آﻤﺎﻟﯽ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺷﺎﻳﺪ اﻟﮕﻮﯼ ﻣﺎ ﭼﻴﺰﯼ ﺷﺒﻴﻪ وﻳﺘﻨﺎم ﺑﺎﺷﺪ! اﻟﺒﺘ ﻪ در‬
‫ﻣﻴﺎن ﺧﻮدﻣﺎن و در ﺝﻠﺴﻪهﺎﯼ داﺧﻠﯽ ﻣﺸﻜﻠﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬زﻳﺮا ﻣ ﯽداﻧ ﺴﺘﻴﻢ‬
‫آﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﻣﺒ ﺎرزﻩاﯼ ﻃ ﻮﻻﻧﯽ را ﺑ ﺎ رژﻳ ﻢ اداﻣ ﻪ ﺑ ﺪهﻴﻢ ﺕ ﺎ ﺑﺘ ﻮاﻧﻴﻢ در اﻳ ﻦ‬
‫ﺳﻴﺮ ]!![ ﺑﻪ اﻟﮕﻮﯼ ﻣﻜﺘﺒﯽ ﺧﻮدﻣﺎن دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻴﻢ!!«‪٤٣‬‬
‫ﺝﺎﻟﺐ اﻳﻦ آﻪ »ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﭘ ﺲ از ﻗﻴ ﺎم‬
‫‪ ١٥‬ﺧ ﺮداد ‪] ١٣٤٢‬آ ﻪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺑﺮﻋﻠﻴ ﻪ ﺣ ﻖ راﯼ زﻧ ﺎن و‬
‫اﺻ ﻼﺣﺎت ارﺿ ﯽ ﻓﺘ ﻮاﯼ ﺝﻬ ﺎد ﺑ ﺎ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺳ ﻠﻄﻨﺘﯽ دادﻩ ﺑ ﻮد[ ﻣ ﺮدم‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺁﮔﺎﻩ ه ﺴﺘﻨﺪ و ﻣ ﯽداﻧﻨ ﺪ آ ﻪ رژﻳ ﻢ ﺳ ﻠﻄﻨﺘﯽ ﻓﺎﺳ ﺪ و ﻇ ﺎﻟﻢ اﺳ ﺖ‬
‫]ﻓﺎﺳ ﺪ اﺳ ﺖ ﭼ ﻮن ﺑ ﻪ زﻧ ﺎن ﺣ ﻖ راﯼ دادﻩ اﺳ ﺖ و ﻇ ﺎﻟﻢ اﺳ ﺖ ﭼ ﻮن‬
‫‪ ٤٢‬ـ ﺁﻧﻬﺎ آﻪ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات ﻟﻄﻒاﷲ ﻣﻴﺜﻤﻲ‪ ،‬ﺝﻠﺪ دوم‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺻﻤﺪﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،١٣٨٢‬ﺻﺺ‬
‫‪١٨١‬و‪١٨٢‬‬
‫‪ ٤٣‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ١٨٤‬و ‪١٨٥‬‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ ﭘ ِﺮ ﻓﺌﻮدالهﺎ را ﺑﻪ ﻧﻔﻊ دهﻘﺎﻧﺎن آﻤ ﯽ ﻗﻴﭽ ﯽ آﻨ ﺪ[ و ﺁن را‬

‫ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪٤٤«.‬‬
‫ﺝﺎﻟ ﺐﺕ ﺮ اﻳ ﻦ آ ﻪ در اﻳ ﻦ “اﺕﺤ ﺎد ﻋﻤ ﻞ اﺳ ﺘﺮاﺕﮋﻳﻜﯽ” ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل‬
‫ﻟﻄ ﻒاﷲ ﻣﻴﺜﻤ ﯽ‪» :‬ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاران ]ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ[ ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫روﺣﻴ ﻪاﯼ ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ و ﺑ ﻪ ﺷ ﻌﺎر “وﺣ ﺪت در ﻣﻴ ﺪان ﻋﻤ ﻞ” ﺣﺘ ﺎ ﺑ ﺎ‬
‫ﻣﺎرآﺴﻴﺴﺖه ﺎ ﭘﺎﻳﺒﻨ ﺪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ٤٥«.‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ وﻗﺘ ﯽ »ﺑﭽ ﻪه ﺎﯼ‬
‫ﺣﺰباﷲ ﭘﻴﺶ اﺣﻤﺪ رﺿﺎﻳﯽ ﺁﻣ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺁنه ﺎ ﺁﻣ ﻮزش ﻣ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪ‬
‫ﻳﺎد ﺑﺪهﺪ‪ ،‬اﺣﻤﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬ﺑﺎﻳ ﺪ اﺑﺘ ﺪا آﺎدرﺳ ﺎزﯼ ﺑ ﺸﻮﻳﺪ! ﻣ ﺜﻼ اﮔ ﺮ ﻣ ﻮاد‬
‫اﻧﻔﺠ ﺎرﯼ و اﻗ ﺪاﻣﺎت ﻣ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﻳﺎدﺕ ﺎن ﺑ ﺪهﻴﻢ‪ ،‬ﻣ ﯽروﻳ ﺪ ﻟﻮﻟ ﻪﯼ ﮔ ﺎز‬
‫ﺷﻮروﯼ را ﻣﯽزﻧﻴﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ آﻪ در اﻳ ﻦ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻣ ﺎ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺎ ﺷ ﻮروﯼ‬
‫آ ﺎرﯼ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ‪ .‬ه ﺪف ﻣ ﺎ اﻣﺮﻳﻜ ﺎ‪ ،‬اﺳ ﺮاﺉﻴﻞ‪ ،‬اﻧﮕﻠ ﻴﺲ و درﺑ ﺎر‬
‫اﺳﺖ!!«‪٤٦‬‬
‫و ﺑ ﺎ هﻤ ﻴﻦ دﺳ ﺘﺎوﻳﺰ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از ﻣﻬ ﻢﺕ ﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴ ﺎت‬
‫ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ در اﻳ ﻦ ﺳ ﺎله ﺎ و در دوران اﻋ ﻼم‬
‫ﻣﻮﺝﻮدﻳﺘ ﺸﺎن‪ ،‬ﺑﻤ ﺐﮔ ﺬارﯼ در دﻓﺘ ﺮ هﻔﺘ ﻪﻧﺎﻣ ﻪﯼ “زن روز” اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫دﺳﺖ اﻧﺪرآﺎران ﺁن در ﺕﻼش ﺑﻮدﻧ ﺪ آﻤ ﯽ از ﺣﻘ ﻮق زﻧ ﺎن را ﺑ ﻪ زﻧ ﺎن‬
‫ﻣﺤ ﺮوم و ﻋﻤ ﺪﺕﺎ ﻧﺎﺁﮔ ﺎﻩ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺁﻣ ﻮزش دهﻨ ﺪ!! از آ ﻮزﻩ هﻤ ﺎن ﺑ ﺮون‬
‫ﺕﺮاود آﻪ در اوﺳﺖ!!‬
‫اﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﺕﺎآﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ آﻪ اﻳﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﻧﻈﺎم ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬هﻴﭻ‬
‫ﺕﺼﻮﻳﺮﯼ از ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ وﺧﻮدﺷﺎن هﻢ ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﭼﻪ ﻣ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻓﻘﻂ ﺣﺎﻣﻞ ﻳ ﻚ دﺷ ﻤﻨﯽ آ ﻮر و ﻧﺎﭘﺨﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﺑ ﺮاﯼ ﺷﻜ ﺴﺘﻦ وﺿ ﻌﻴﺖ‬
‫ﺙﺒﺎت و اﻣﻨﻴﺖ آﺸﻮر ه ﻢ از ه ﻴﭻ ﺕﺮﻓﻨ ﺪ و ﺕﻼﺷ ﯽ آﻮﺕ ﺎﻩ ﻧﻤ ﯽﺁﻣﺪﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺪ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ اﺧﺘﻼﻓﺎت دروﻧ ﯽﺷ ﺎن را در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ آ ﻪ در‬
‫هﻤﺎن ﻧﺸﺴﺖهﺎ و ﺝﻠﺴﺎﺕ ﺸﺎن در اﻳ ﻦ راﺑﻄ ﻪ ﺻ ﺤﺒﺖ ﻣ ﯽﺷ ﺪ‪ ،‬از زﺑ ﺎن‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ‪:‬‬
‫‪ ٤٤‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ ص ‪١٩٠‬‬
‫‪ ٤٥‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪١٨٩‬‬
‫‪ ٤٦‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٣٦١‬‬
‫»در ﻧﺸﺴﺖ آﺮج ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ رﺳ ﻴﺪﻳﻢ آ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺁﻣ ﻮزشه ﺎﯼ‬

‫دﻳﻨ ﯽ در ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻣﺘﻮﻗ ﻒ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺝﺎﻟ ﺐ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫دﺳ ﺘﺎورد ]![ دﻟ ﺴﻮزاﻧﻪ ه ﻢ ﺑ ﻮد؛ اﻳﻨ ﺎن هﻤ ﻪ ﻣ ﻮﻣﻦ‪ ،‬ﻣ ﺬهﺒﯽ‪ ،‬ﻣﺘ ﺪﻳﻦ و‬
‫ﻧﻤ ﺎزﺧﻮان ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﻣ ﯽﮔﻔﺘﻨ ﺪ آ ﻪ ﻗ ﺮﺁن ﻣﺤﻜ ﻢ و ﻣﺘ ﺸﺎﺑﻪ دارد‪ ،‬ﻧﺎﺳ ﺦ و‬
‫ﻣﻨ ﺴﻮخ دارد‪ ،‬اﺣﻜ ﺎم ﻧﻴ ﺰ ﭘ ﻴﭻ وﺧ ﻢه ﺎﯼ زﻳ ﺎدﯼ دارد آ ﻪ ﺑ ﻪ راﺣﺘ ﯽ‬
‫ﻧﻤﯽﺕﻮان ﺑﻪ ﻳﻚ دﺳ ﺘﺎورد ﻣﺸﺨ ﺼﯽ رﺳ ﻴﺪ‪ .‬ﺁﻗ ﺎﯼ ﻻه ﻮﺕﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﺪ ﮔﻔﺘ ﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ %٧٠ :‬ﺁﻳﺎت ﻗﺮﺁن ﻣﺘﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﺸﺎﺑﻪ را هﻢ ﺑﻪ ﻗ ﻮل ﻋﻼﻣ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫اﻳﻤ ﺎن داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﺑ ﻪ ﺁن ﻋﻤ ﻞ ﻧﻜﻨ ﻴﻢ و‪ %٣٠‬ﻣﺤﻜ ﻢ ﻧﻴ ﺰ ﻃﺒ ﻖ‬
‫ﺕﻔﺴﻴﺮ اﻟﻤﻴﺰان‪ ،‬هﻔﺪﻩ ﻧﻈﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﻔﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ و اﻳ ﻦ ﻗ ﺪر اﺧ ﺘﻼف ﻓﻬ ﻢ و‬
‫ﻗﺮاﺉ ﺖ در ﺑ ﺎرﻩﯼ ﺁﻳ ﻪﯼ هﻔ ﺘﻢ ﺳ ﻮرﻩﯼ ﺁل ﻋﻤ ﺮان ه ﺴﺖ آ ﻪ ﺣ ﺪ‬
‫ﻧﺪارد‪٤٧«.‬‬
‫آ ﺴﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑﭙﺮﺳ ﺪ آ ﻪ ﺁﻳ ﺎ اﻳ ﻦ ﺝﻤﺎﻋ ﺖ ـ هﻤ ﻪﺷ ﺎن ـ ﺣﺘ ﺎ ﻳ ﻚ‬
‫ﻟﺤﻈﻪ ﻓﻜﺮ آﺮدﻧﺪ آﻪ ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ آﻪ هﻤﻪﺷﺎن از ﭼﭗ و راﺳ ﺖ‬
‫و ﻣﻠﯽ و ﻣﺬهﺒﯽ و ﻣﻠﯽ‪/‬ﻣﺬهﺒﯽ ﭘﺸﺖ ﺳﺮش اﻳ ﺴﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ ﻳﻜ ﯽ از اﻳ ﻦ‬
‫هﻔﺪﻩ ﺕﻔﺴﻴﺮ از ﺁن ‪ %٣٠‬ﻣﺤﻜﻤﺎت اﺳﺖ؟!!!‬
‫اﻣﺎ در ﭘﺎراﮔﺮاف ﺁﺧﺮ ﺝﻠﺪ دوم ﺧ ﺎﻃﺮات ﻟﻄ ﻒاﷲ ﻣﻴﺜﻤ ﯽ‪ ،‬ﻳ ﻚ‬
‫ﺕﺼﻮﻳﺮ ﺕﺌﺎﺕﺮﯼ از ﺑﺎزﺝﻮﻳﯽ او ﭘﺲ از اﻧﻔﺠ ﺎر ﺑﻤ ﺐ در دﺳ ﺘﺶ و آ ﻮر‬
‫ﺷﺪن هﺮ دو ﭼﺸﻤﺶ دادﻩ ﻣﯽﺷﻮد آ ﻪ ﻋ ﺬاب ﺧﻮاﻧ ﺪن ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ دو ﺝﻠ ﺪ‬
‫آﺘ ﺎب ﺕ ﺎ آﻨ ﻮن ﻣﻨﺘ ﺸﺮ ﺷ ﺪﻩ را ـ ﺑﻘﻴ ﻪ هﻨ ﻮز در راﻩ اﺳ ﺖ ـ آﻤ ﯽ آ ﻢ‬
‫ﻣﯽآﻨﺪ و ﺁن ﺕﺼﻮﻳﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﻳ ﻚ روز دﻳﮕ ﺮ رﺿ ﺎ ﻋﻄ ﺎﭘﻮر ـ ﺣ ﺴﻴﻦ زادﻩ ـ ﺳ ﺮﺑﺎزﺝﻮﯼ‬
‫ﺳ ﺎواك ﺿ ﻤﻦ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﭘﺎﺳ ﭙﻮرته ﺎﻳﻢ را ورق ﻣ ﯽزد آ ﻪ ﺑ ﻪ ﭼ ﻪ‬
‫آﺸﻮرهﺎﻳﯽ ﺳﻔﺮ آﺮدﻩام‪ ،‬ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﭼﻘﺪر ﺣﻘﻮق ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﯽ؟ ﮔﻔ ﺘﻢ‪ :‬ﺁﺧ ﺮﻳﻦ‬
‫ﺣﻘﻮق ﻣ ﻦ در ﺕﻬ ﺮان‪ ،‬ﺷ ﺮآﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳ ﯽ ﺝ ﻮان‪ ٩ ،‬ه ﺰار ﺕﻮﻣ ﺎن ﺑ ﻮد و‬
‫اﮔ ﺮ ﺑ ﻪ ﻣﻨ ﺎﻃﻖ ﺝﻨ ﻮب ﻣ ﯽرﻓ ﺘﻢ‪ ،‬دوﺑﺮاﺑ ﺮ ﻳ ﺎ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ه ﻢ ﻣ ﯽﺷ ﺪ‪ .‬از‬
‫درﻳﺎﻓﺘﯽ ﻣﻦ در ﺷﺮآﺖ ﻧﻔﺖ ﻻوان هﻢ ﭘﺮﺳ ﻴﺪ‪ .‬ﺁن روزه ﺎ ﻗﻴﻤ ﺖ ﭘﻴﻜ ﺎن‬
‫]ﻧﻮ[ هﻔﺪﻩ هﺰار ﺕﻮﻣﺎن ﺑﻮد‪ ،‬آﻤﯽ ﻣﻜﺚ آ ﺮد و ﮔﻔ ﺖ‪ :‬اﻩ‪ ،‬اﺻ ﻔﻬﻮﻧﯽ ﺑ ﻪ‬
‫‪ ٤٧‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٣٨٥‬‬

‫اﻳﻦ ﺧﺮﯼ ﻣﻦ ﺕﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮدم!!«‪ ٤٨‬ﺁﻳﺎ ﺑﻬﺘ ﺮ ﻧﻴ ﺴﺖ ﻣ ﺎ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن‬

‫ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺑﻼهﺖ ﺑﺎ ه ﻢ ﺑﮕ ﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﻣ ﺎ داﻧ ﺸﺠﻮ و روﺷ ﻨﻔﻜﺮ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﺧﺮﯼ در ﺕﺎرﻳﺦ هﻴﭻ ﻣﻠﺘﯽ ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﻦ هﻢ وﺿﻊ ﻣﺎ هﻨﻮز‬
‫هﻢ اﻳﻨﻘﺪر ﺧﺮ ﺕﻮ ﺧﺮ اﺳﺖ؟!!‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﻧ ﺸﺎن دادن ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ ﺑﻴﺠ ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮان ﺑ ﺮدﻩدارﯼ‪،‬‬

‫اﺳ ﺎرت و ﺕﺌ ﻮرﯼ ﺷ ﺒﺎن‪/‬رﻣﮕ ﯽ و دﺷ ﻤﻨﺎن ﻣﺪرﻧﻴﺘ ﻪ و در اﺳ ﺎس‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﯽ‪ ،‬ﻣﯽﺕﻮان ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﻳﯽهﺎ‪ ،‬دروغﺳ ﺎزﯼه ﺎ و دروغ ﺑ ﺎﻓﯽه ﺎﯼ‬
‫اﻳﻦ ﺝﺮﻳﺎنهﺎ را ﺑﺮاﯼ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘ ﺬﻳﺮش ﻧﻤ ﺎﻳﺶ دادن روﻧ ﺪ ﻣﺪرﻧﻴﺘ ﻪ در‬
‫اﻳﺮا ِن دورﻩﯼ دو ﭘﻬﻠﻮﯼ اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ آﻮﺕﺎﻩ را ﺁورد‪.‬‬
‫ﻳﻜ ﯽ از ﻓﺎآﺘﻮره ﺎﯼ ﻣﺸﺨ ﺼﯽ آ ﻪ ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺮ روﯼ ﺁن ﺳﻮار ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬دروغه ﺎﯼ ﻧﺠ ﻮﻣﯽاﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫دﺳ ﺖ اﻧ ﺪرآﺎران وﻳ ﺮان ﺳ ﺎﺧﺘﻦ اﻳ ﺮان در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺕﻌ ﺪاد زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬اﻋ ﺪاﻣﻴﺎن و ﺷ ﻜﻨﺠﻪﺷ ﺪﮔﺎن دو دورﻩﯼ ﭘﺎدﺷ ﺎهﯽ ﭘﻬﻠ ﻮﯼ اول و‬
‫ﭘﻬﻠﻮﯼ دوم ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ‪» .‬ﻣﺼﻄﻔﯽ ﻓﺎﺕﺢ آ ﻪ در ﺳ ﺎله ﺎﯼ ﺑﻌ ﺪ‬
‫از ﺝﻨ ﮓ ﺝﻬ ﺎﻧﯽ دوم در ﻣﻘ ﺎم رﺉ ﻴﺲ ﺷ ﺮآﺖ ﻧﻔ ﺖ‪ ،‬دوﺳ ﺖ و ﻋﺎﻣ ﻞ‬
‫ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ﻳ ﻚ اﻧﮕﻠ ﻴﺲه ﺎ در اﻳ ﺮان ﺑ ﻮد و ﺣ ﺰب ﺕ ﻮدﻩﯼ آﻤﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ‬
‫ﻳﻮﻧﻴ ﻮن ﺝ ﻚ و ﺳ ﺎﺧﺖ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن را در اﻳ ﺮان ﺕﻮﻟﻴ ﺪ آ ﺮد ]![ ﺕﻌ ﺪاد‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ دوران ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﺷﺎﻩ را ‪) ١٨٠٠٠‬هﮋدﻩ هﺰار( ﻧﻔﺮ‬
‫ﺑ ﺮﺁورد آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺧ ﻮد ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺕﻌ ﺪاد آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﮔﺎن ﺑ ﺮاﯼ ﭘﺮﭘ ﺎﻳﯽ‬
‫ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ را ‪] ٦٠٠٠٠‬ﺷ ﺼﺖ ه ﺰار[ ﻧﻔ ﺮ ارزﻳ ﺎﺑﯽ آ ﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪٤٩«.‬‬
‫ﺑﺮاﺳ ﺎس ﮔ ﺰارش ﻋﻤﺎداﻟ ﺪﻳﻦ ﺑ ﺎﻗﯽ آ ﻪ در ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ٣٠‬ژوﺉﻴ ﻪﯼ‬
‫ﺳ ﺎل ‪ ٢٠٠٣‬در “وب ﺳ ﺎﻳﺖ اﻳ ﺮان اﻣ ﺮوز” از روﯼ “وب ﺳ ﺎﻳﺖ‬
‫اﻣﺮوز” واﺑﺴﺘﻪ ﺑ ﻪ ﺝﻨ ﺎح اﺻ ﻼح ﻃﻠ ﺐ ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ ﺑ ﺎز ﭼ ﺎپ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺁﻣ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ ٤٨‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٤٤٥‬‬
‫‪ ٤٩‬ـ ﺝﻨﺎﻳﺖ و ﻣﻜﺎﻓﺎت‪ ،‬ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎء ص ‪ ،٢٥٩‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﭘﺮوﻳﺰ راﺝﻲ‪ ،‬آﺘﺎب “در ﺧﺪﻣﺖ‬
‫ﺕﺨﺖ ﻃﺎووس” ﭼﺎپ ﻟﻨﺪن‪ ،١٩٨٣ ،‬ص ‪٢١‬‬
‫»ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ اﻇﻬ ﺎرات رهﺒ ﺮﯼ اﻧﻘ ﻼب ]ﻣﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ ‪٦٠٠٠٠‬‬

‫)ﺷ ﺼﺖ ه ﺰار( ﻧﻔ ﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴ ﺎن ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ اﻳ ﺮان[ در ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از‬
‫اﺳﻨﺎد رﺳﻤﯽ آﺸﻮر ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺎﺑﻪ هﻤﺎن رﻗ ﻢ ﺑﻴ ﺎن ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺜ ﺎل‬
‫در ﻧﺎﻣ ﻪﯼ ﻣ ﺼﻮب آﻤﻴ ﺴﻴﻮن وﻳ ﮋﻩﯼ اوﻟ ﻴﻦ دورﻩﯼ ﻣﺠﻠ ﺲ ﺷ ﻮراﯼ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ در ﺑﺎرﻩﯼ ﮔﺮوﮔﺎنهﺎﯼ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﯽ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﻣﻠ ﺖ اﻳ ﺮان ﺑ ﺎ اﻧﻘ ﻼب آﺒﻴ ﺮ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ رهﺒ ﺮﯼ اﻣ ﺎم‬
‫ﻋﻈ ﻴﻢ اﻣ ﺖ ﺕﻮاﻧ ﺴﺖ ﻧﻈ ﺎم ﻃ ﺎﻏﻮﺕﯽ آﻬﻨ ﺴﺎل ﺷﺎهﻨ ﺸﺎهﯽ را ﺑ ﻪ ﻗﻴﻤ ﺖ‬
‫ﻗﺮﺑ ﺎﻧﯽ آ ﺮدن ﺣ ﺪود ‪] ٧٠٠٠٠‬هﻔﺘ ﺎد ه ﺰار[ ﺷ ﻬﻴﺪ و ﺑ ﻴﺶ از‬
‫‪]١٠٠٠٠٠‬ﻳﻚ ﺻ ﺪ ه ﺰار[ ﻣﻌﻠ ﻮل و ﻣﺠ ﺮوح و ﺧ ﺴﺎرات ﻣ ﺎﻟﯽ ﺑ ﺴﻴﺎر‬
‫رﻳﺸﻪ آﻦ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﺪ‪» :‬اﺳﺪاﷲ ﺑﻴﺎت ﻳﻜ ﯽ دﻳﮕ ﺮ ازﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠ ﺲ‬
‫اول ﺷﻮراﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻧﻴﺰ در ﺳﺨﻨﺎن دﻳﮕﺮﯼ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺎ ﻣﻠﺘﯽ هﺴﺘﻴﻢ‬
‫آﻪ ‪ ٧٠٠٠٠‬ﺷﻬﻴﺪ دادﻩاﻳﻢ و ‪١٠٠٠٠٠‬ﻣﻌﻠﻮل دارﻳﻢ ازاﻣﺮﻳﻜﺎ!«‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ ﻋﻤﺎداﻟﺪﻳﻦ ﺑﺎﻗﯽ در هﻤﻴﻦ ﮔﺰارش ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﻣﻌﻤ ﻮﻻ در دورﻩﯼ ﺝﻨ ﺒﺶ ﺁﻣ ﺎر و ارﻗ ﺎم اﻏ ﺮاق ﺁﻣﻴ ﺰﯼ در‬
‫ﺑﺎرﻩﯼ آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﮔﺎن اﻋ ﻼم ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬در دورﻩﯼ ﺝﻨ ﺒﺶ‪ ،‬ﺷ ﺎﻳﻌﻪ و ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﺑﺰرﮔﻨﻤ ﺎﻳﯽ در ﺁﻣ ﺎر ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﻗﺘ ﻞ و ﺳ ﺮآﻮب‪ ،‬ﺑﺨ ﺸﯽ از ﻣﺒ ﺎرزﻩ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ دﺳﺘﮕﺎهﯽ اﺳﺖ آﻪ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ اﻧﻮاع وﺳﺎﻳﻞ و اﺑﺰار ﺝﻨ ﮓ رواﻧ ﯽ‬
‫و ﺳ ﺮآﻮب ﻣ ﯽﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﭘ ﺲ از ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﺝﻨ ﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‪ ،‬ﻣ ﺸﻜﻞ‬
‫دﺳﺘﻴﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت آﺎﻣﻞ و دﻗﻴﻖ در ﺑ ﺎرﻩﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴ ﺎن هﻤﭽﻨ ﺎن وﺝ ﻮد‬
‫دارد و ﻣﻮﺝﺐ اراﻳﻪﯼ ﺁﻣﺎر ﻧﺎدرﺳﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪«.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ ﻋﻤﺎداﻟﺪﻳﻦ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﺎ ﺷ ﺠﺎﻋﺘﯽ ﺑ ﯽﻣﺎﻧﻨ ﺪ ]![ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ‬
‫آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪﯼ ﺧ ﻮدش ﻣ ﯽداﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ اﻳ ﻦ راز از ﭘ ﺮدﻩ ﺑ ﺮون‬
‫ﺧﻮاهﺪ اﻓﺘﺎد‪ ،‬در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﺁﻣﺎر ﺝﺎﻟﺒﯽ اراﺉﻪ ﻣﯽآﻨﺪ آﻪ ﺕﻤﺎﻣﺎ ﮔﻔﺘ ﻪه ﺎﯼ‬
‫ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﻓﻘﻴ ﺪ اﻳ ﺮان و ﭘﮋوه ﺸﮕﺮان »ﻣ ﺘﻬﻢ« ﺑ ﻪ ﺳ ﻠﻄﻨﺖ ﻃﻠﺒ ﯽ را ﺕﺎﻳﻴ ﺪ‬
‫ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﺕﻌﺪاد آﻞ آﺸﺘﻪ ﺷﺪﮔﺎن ﻧﻈﺎم ﭘﻴﺸﻴﻦ را در ﻓﺎﺻﻠﻪﯼ ﺑﻠ ﻮاﯼ‬
‫ﺧﺮداد ‪ ١٣٤٢‬ﺕﺎ ﺳﺮﻓﺼﻞ اﻓﺘ ﻀﺎح ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﺳ ﺎل ‪ ١٣٥٧‬را دﺳ ﺖ ﺑ ﺎﻻ‬
‫‪ ٣٤١‬ﺕ ﻦ‪ ،‬ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﺁﻣ ﺎر ﺑﻨﻴ ﺎد ﺷ ﻬﻴﺪ آ ﻪ ﻣ ﺪﺕﯽ در ﺁن آ ﺎر آ ﺮدﻩ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺁورد ﻣﯽآﻨﺪ؛ ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﺮاﻧﺘﺰ آﻪ ﺧﻮد او ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ‪ :‬ﭼﻮن اﻳﻦ ﺁﻣﺎر ﺑﺎ‬
‫اﻇﻬﺎرات اﻣﺎم اﻣﺖ در ﺕﻨﺎﻗﺾ ﻣﯽاﻓﺘﺎد‪ ،‬ﺕ ﺎ هﻤ ﻴﻦ اﻣ ﺴﺎل ]ﺳ ﺎل ﮔﺬﺷ ﺘﻪ[‬
‫ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺴﺖ اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻴﺮوﻧﯽ ﭘﻴﺪا آﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣ ﺎ ﺁﻣ ﺎر اﻳ ﻦ ﻣﺘ ﻮﻟﯽ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺕﻌ ﺪاد‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﻧﻈﺎم ﭘﻴﺸﻴﻦ اﻳﺮان!‬
‫ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺑﺎره ﺎ اﻋ ﻼم آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد آ ﻪ در ‪ ١٥‬ﺧ ﺮداد‬
‫‪ ،١٣٤٢‬ﭘﺎﻧﺰدﻩ هﺰار ﻧﻔﺮ آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ آ ﻞ ﺕﻌ ﺪاد‬
‫آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﮔﺎن اﻳ ﻦ ﺑﻠ ﻮا‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ ‪ ٣٢‬ﺕ ﻦ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ‪ ١٩‬ﻧﻘﻄ ﻪﯼ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺕﻬﺮان آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫دوﻣ ﻴﻦ “ﺝ ﻮﯼ ﺧ ﻮن” ه ﻢ در ﺝﻤﻌ ﻪﯼ ﺳ ﻴﺎﻩ‪ ،‬در ‪ ١٧‬ﺷ ﻬﺮﻳﻮر‬
‫ﻣﺎﻩ ‪ ١٣٥٧‬راﻩ اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﺕﻌ ﺪاد آ ﻞ آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﮔﺎن اﻳ ﻦ واﻗﻌ ﻪ‬
‫را ﻓﻘﻂ ‪ ٦٤‬ﺕ ﻦ ﺑ ﺎ ﺕﻮﺝ ﻪ ﺑ ﻪ آ ﻞ ﺁﻣ ﺎر ﺑﻨﻴ ﺎد ﺷ ﻬﻴﺪ اﻋ ﻼم ﻣ ﯽآﻨ ﺪ و ﺣﺘ ﺎ‬
‫ﻣﯽاﻓﺰاﻳﺪ‪» :‬اﻳﻦ ارﻗﺎم ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ آﻪ در ﺑﻨﻴﺎد ﺷﻬﻴﺪ ﭘﺮوﻧﺪﻩ‬
‫دارﻧﺪ و ﺑﺎ ﺕﻮﺝﻪ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮﻩﯼ ﺝﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﯽ اﻳﻦ ﺑﻨﻴﺎد و ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﮔﺬﺷ ﺖ ﺑ ﻴﺶ‬
‫از دو دهﻪ از اﻧﻘ ﻼب ﻣﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ ]ﻓﻘ ﻂ[ ﻧ ﺎم ﻗﺮﺑﺎﻧﻴ ﺎن ﺑ ﺴﻴﺎر ﻣﻌ ﺪودﯼ‬
‫ﺿﺒﻂ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ ارﻗ ﺎم ﺑﻴ ﺎﻧﮕﺮ ﺕﻌ ﺪاد آ ﻞ ﺷﻬﺪاﺳ ﺖ‪ «.‬ﺝﺎﻟ ﺐ‬
‫اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑ ﺎﻗﯽ هﻤ ﺎن ﺷ ﺎﻳﻌﻪه ﺎ و دروغﭘ ﺮدازﯼه ﺎﯼ هﻤﺮاه ﺎن ﻣﺘﻮﻟﻴ ﺎن‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ را ﭼﻨﻴﻦ ﮔﺰارش ﻣﯽآﻨﺪ‪:‬‬
‫»ﺷ ﺎﻳﻌﺎت وﺳ ﻴﻊ در هﻤ ﺎن روزه ﺎ ﺣ ﺎآﯽ از رﻗ ﻢ ﺑ ﻴﺶ از ﺳ ﻪ‬
‫هﺰار ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻮد و ﺣﺘ ﺎ ﺑﺮﺧ ﯽ رﻗ ﻢ ﺑ ﻴﺶ از ‪] ٤٠٠٠‬ﭼﻬ ﺎر ه ﺰار[ و ﻳ ﺎ‬
‫‪] ١٠٠٠٠‬دﻩ ه ﺰار[ ﺷ ﻬﻴﺪ را ه ﻢ ذآ ﺮ آ ﺮدﻩ و ﮔﻔﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ :‬ﻓﻘ ﻂ ‪١٠٠‬‬
‫]ﻳﻜﺼﺪ[ آﻮدك آﻤﺘﺮ از ‪ ٢‬ﺳﺎل آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩاﻧﺪ!‬
‫ﺑ ﺎﻗﯽ ﺿ ﻤﻦ اﻳ ﻦ آ ﻪ آ ﻞ ﺕﻌ ﺪاد آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﮔﺎن ‪ ١٧‬ﺷ ﻬﺮﻳﻮر‬
‫‪ ١٣٥٧‬در ﻣﻴ ﺪان ژاﻟ ﻪﯼ ﺕﻬ ﺮان )ﻣﻴ ﺪان ﺷ ﻬﺪا( را ﺕﻨﻬ ﺎ ‪٦٤‬ﺕ ﻦ اﻋ ﻼم‬
‫ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ را ه ﻢ ﻣ ﯽاﻓﺰاﻳ ﺪ آ ﻪ در اﻳ ﻦ روز ﺝﻤﻌ ﺎ در ‪ ١٥‬ﻧﻘﻄ ﻪﯼ‬
‫دﻳﮕﺮ ﺕﻬﺮان ]ﺑﺠﺰ ﻣﻴﺪان ژاﻟﻪ[ ‪ ٢٤‬ﺕ ﻦ دﻳﮕ ﺮ ه ﻢ آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺝﺎﻟ ﺐ‬
‫اﻳﻦ آﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪﯼ ﺑﺎﻗﯽ‪» :‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺁﻣﺎ ِر دوﻟﺖ وﻗﺖ اﻳﺮان در اﻳﻦ روز‬
‫ﺕﻨﻬﺎ ‪ ٨٦‬ﺕﻦ آﺸﺘﻪ و ‪ ٢٠٥‬ﺕﻦ زﺧﻤﯽ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺁﻣ ﺎر ﺑﻨﻴ ﺎد‬
‫ﺷﻬﻴﺪ ﺑﺎ ﺁﻣﺎر دوﻟﺖ وﻗﺖ اﻳﺮان ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد‪ ،‬وﻟﯽ هﻴﭽﻜﺲ ﺁﻣﺎر آﺸﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﮔﺎن را از زﺑﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ ]ﭘﻴﺸﻴﻦ اﻳﺮان[ ﺑﺎور ﻧﻜﺮد‪«.‬‬
‫ﺧﻮد ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﺷﺎﻩ در آﺘﺎب “ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺕﺎرﻳﺦ” ﭼﺎپ ﭘ ﺎرﻳﺲ‪،‬‬
‫ﻣﺘﻦ ﻓﺎرﺳﯽ‪ ،‬در ﺻﻔﺤﻪﯼ ‪ ٢٥٩‬در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»درﺳ ﺖ در هﻤ ﺎن هﻨﮕﺎﻣﻴﻜ ﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎت ﻏﺮﺑ ﯽ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ اﻳﺮان را ﭼﻨﺪ هﺰار ﻧﻔﺮ اﻋﻼم ﻣﯽآﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ اﻳﻦ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﺸﺨﺼﺎ از ‪) ٣٠٠‬ﺳﻴﺼﺪ( ﻧﻔﺮ ﺕﺠ ﺎوز ﻧﻤ ﯽآ ﺮد‪ .‬ﺑ ﻪ ﻣ ﻮازات‬
‫ﺷﺎﻳﻌﻪ ﭘﺮاآﻨﯽه ﺎﯼ ﺣ ﺎآﯽ از اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺕﻌ ﺪاد زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳ ﯽ در اﻳ ﺮان‬
‫در ﺳ ﺎله ﺎﯼ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ‪) ٢٥٠٠٠ ،‬ﺑﻴ ﺴﺖ و ﭘ ﻨﺞ ه ﺰار( ﻧﻔ ﺮ ﺕ ﺎ‬
‫‪)١٠٠٠٠٠‬ﻳﻜ ﺼﺪ ه ﺰار( ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﮔ ﺰارش ﻣﺤﺮﻣﺎﻧ ﻪاﯼ آ ﻪ ﺕﻮﺳ ﻂ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺎن رژﻳ ﻢ ﺕﻬﻴ ﻪ ﺷ ﺪﻩ و ﻋﻠﻴ ﻪ ﺳ ﺎواك ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻨﺎد ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓ ﺖ‪،‬‬
‫ﺕ ﺼﺮﻳﺢ داﺷ ﺖ آ ﻪ ﻃ ﯽ ‪ ٩‬ﺳ ﺎل ﻳﻌﻨ ﯽ از ﺳ ﺎل ‪ ١٩٦٨‬ﺕ ﺎ ﺳ ﺎل ‪١٩٧٧‬‬
‫ﻣﻴﻼدﯼ ﺕﻌﺪاد آﻠﻴ ﻪﯼ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ دﻻﻳ ﻞ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺕﻮﺳ ﻂ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫]ﺳﺎزﻣﺎن اﻃﻼﻋﺎت و اﻣﻨﻴﺖ آ ﺸﻮر دوران ﺷ ﺎﻩ[ ﺑﺎزداﺷ ﺖ ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪،‬‬
‫دﻗﻴﻘﺎ ‪ ٣١٦٤‬ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺮاﺣﺘﺎ ﺑﮕ ﻮﻳﻢ آ ﻪ ﺑ ﺎ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ آ ﻪ‬
‫واﻗﻌﺎ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻧﻪ ﺕﺮورﻳﺴﺖ و ﺧﺮاﺑﻜﺎر‪ ،‬هﺮﮔﺰ ﺑﺪرﻓﺘﺎرﯼ ﻧ ﺸﺪ‪.‬‬
‫هﻴﭽﻜﺲ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ ﻧﺎم ﻳﻚ ﻓﺮد ﺳﻴﺎﺳﯽ را ذآﺮ آﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺳ ﺎواك‬
‫ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫در آﺘﺎب ﺝﻨﺎﻳﺖ و ﻣﻜﺎﻓﺎت‪ ،‬ﻧﻮﺷ ﺘﻪﯼ ﺷ ﺠﺎعاﻟ ﺪﻳﻦ ﺷ ﻔﺎء‪ ،‬ﭼ ﺎپ‬
‫ﭘ ﺎرﻳﺲ‪ ،‬ﺧ ﺮداد ﻣ ﺎﻩ ‪ ١٣٦٥‬ﺧﻮرﺷ ﻴﺪﯼ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﻞ از آﺘ ﺎب ﺁﻧ ﺎﺕﻮﻣﯽ ﻳ ﻚ‬
‫اﻧﻘﻼب ﻧﻮﺷﺘﻪﯼ هﻮﺷﻨﮓ ﻧﻬﺎوﻧﺪﯼ‪ ،‬ﭼ ﺎپ ﭘ ﺎرﻳﺲ‪ ،‬ﺳ ﺎل ‪١٩٨٣‬ﻣ ﻴﻼدﯼ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﭘ ﺲ از روﯼ آ ﺎر ﺁﻣ ﺪن ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﻳ ﻚ آﻤﻴ ﺴﻴﻮن رﺳ ﻤﯽ ﺑ ﻪ‬
‫رﻳﺎﺳ ﺖ اﺣﻤ ﺪ ﺑﻨ ﯽاﺣﻤ ﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩﯼ ﻣﺠﻠ ﺲ ]ﺷ ﻮراﯼ ﻣﻠ ﯽ در ﺁﺧ ﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﺎﻩهﺎﯼ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﺷﺎﻩ[ آﻪ در ﺁن زﻣ ﺎن از ﻃﺮﻓ ﺪاران ﭘ ﺮ و‬
‫ﭘﺎ ﻗ ﺮص ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﻨﻈ ﻮر ﺑﺮرﺳ ﯽ اﺧﺘﻨ ﺎق ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ‪ ١٥‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ‬
‫ﮔﺬﺷ ﺘﻪ در اﻳ ﺮان ]از ﺑﻠ ﻮاﯼ ﺧ ﺮداد ‪ ١٣٤٢‬ﺕ ﺎ ﺑﻬﻤ ﻦ ‪ [١٣٥٧‬و ﺕﻬﻴ ﻪﯼ‬
‫ﻓﻬﺮﺳ ﺖ ﺝ ﺎﻣﻌﯽ از ﻗﺮﺑﺎﻧﻴ ﺎن ﺁن ]ﺣﻜﻮﻣ ﺖ[ ﺕ ﺸﻜﻴﻞ ﺷ ﺪ‪ .‬در ‪ ٢٩‬اﺳ ﻔﻨﺪ‬
‫ﻣﺎﻩ ‪] ١٣٥٨‬ﺣ ﺪودا ‪ ١٣‬ﻣ ﺎﻩ ﭘ ﺲ از اﻧﻘ ﻼب[ ﺑ ﺮ ﻣﺒﻨ ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﺑﺮرﺳ ﯽه ﺎ‬
‫ﮔﺰارﺷ ﯽ رﺳ ﻤﯽ در روزﻧﺎﻣ ﻪﯼ اﻃﻼﻋ ﺎت ]ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ[ ﺕﺤ ﺖ‬

‫ﻋﻨﻮان ﺕﺎرﻳﺦ و ﻣﺤﻞ دﻓﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن رژﻳﻢ ﺷﺎﻩ ﺑ ﻪ ﭼ ﺎپ رﺳ ﻴﺪ آ ﻪ ﺷ ﺎﻣﻞ‬
‫اﺳﺎﻣﯽ ‪ ٢٣٤‬ﻧﻔﺮ ﺑﺎ ذآﺮ ﺕﺎرﻳﺦ و ﻣﺤﻞ دﻓﻦ هﺮ ﻳﻚ از ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﮔ ﺰارش ﺕ ﺼﺮﻳﺢ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺑﺮﺧ ﯽ از اﻳ ﻦ اﺷ ﺨﺎص در ﻧﺒﺮده ﺎﯼ‬
‫ﺧﻴﺎﺑ ﺎﻧﯽ ﺑ ﺎ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ اﻣﻨﻴﺘ ﯽ ]ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ اﻳ ﺮان[ آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ و‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻴﺰ در اﺝﺮاﯼ اﺣﻜﺎم دادﮔﺎﻩهﺎ اﻋﺪام ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﺑﻌ ﻀﯽ دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ ﺑﻜﻠﯽ ﻧﺎﺷﻨﺎس ﺑﻮدﻧﺪ و هﻴﭻ دﻟﻴﻠ ﯽ وﺝ ﻮد ﻧﺪاﺷ ﺖ آ ﻪ اﻳﻨ ﺎن‬
‫ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﻗﺮﺑ ﺎﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ از ﺑ ﻴﻦ رﻓﺘ ﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘ ﺎ ﻳﻜ ﯽ از ﺁﻧﻬ ﺎ ﻧ ﺎم‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﻧﺪاﺷﺖ و ﻓﻘﻂ ﻧﺎم آﻮﭼﻚ او ذآﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎء در ﺻﻔﺤﻪﯼ ‪ ٢٦١‬آﺘ ﺎب “ﺝﻨﺎﻳ ﺖ و ﻣﻜﺎﻓ ﺎت”‬
‫ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪» :‬ﺑﺮرﺳ ﯽ ﺝﺪاﮔﺎﻧ ﻪاﯼ آ ﻪ اﻧ ﺪآﯽ ﺑﻌ ﺪ ﺑ ﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳ ﺘﯽ ﻳ ﻚ‬
‫اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎﻩ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﻧ ﺎم ﻳﺮواﻧ ﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴ ﺎن )آ ﻪ ﻳ ﻚ دﺳ ﺖ ﭼﭙ ﯽ‬
‫ﺷ ﺪﻳﺪا ﻣﺨ ﺎﻟﻒ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﻮد( ﺻ ﻮرت ﮔﺮﻓ ﺖ و ﻇ ﺎهﺮا اﺳ ﻨﺎد ﻣ ﻮرد‬
‫ﻣﺮاﺝﻌ ﻪﯼ او ﺕﻮﺳ ﻂ ﻣﻘﺎﻣ ﺎت ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ و ﻧﻬ ﻀﺖه ﺎﯼ دﺳ ﺖ‬
‫ﭼﭙﯽ اﻳﺮان در اﺧﺘﻴﺎرش ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﻪ ارﻗ ﺎﻣﯽ در هﻤ ﻴﻦ ﺣ ﺪود‬
‫ﻣﻨﺠ ﺮ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻣﻮﺝ ﺐ اﻳ ﻦ ﺑﺮرﺳ ﯽ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴ ﺎن آﻠﻴ ﻪﯼ ﻧﻬ ﻀﺖه ﺎﯼ‬
‫ﻣﺒ ﺎرزﻩﯼ ﻣ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﻋﻠﻴ ﻪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ اﻣﻨﻴﺘ ﯽ ﺷ ﺎﻩ و در ﻣ ﺪت ‪ ١٥‬ﺳ ﺎل‬
‫ﺝﻤﻌﺎ ‪ ٣٤١‬ﺑﻮد آﻪ از اﻳﻦ ﻋﺪﻩ ‪ ١٧٧‬ﺕﻦ ﻃﯽ زد و ﺧﻮردهﺎﯼ ﻣ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻗﻮاﯼ دوﻟﺘﯽ آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ‪١٦٤‬ﺕﻦ اﻋﺪام ﺷﺪﻩ ﻳﺎ ﺧﻮدآﺸﯽ آﺮدﻩ‬
‫و ﻳﺎ در زﻧﺪان ﻣﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎﻩ هﻤ ﻴﻦ ﺁﻣ ﺎر را در آﺘ ﺎب‬
‫اﻳﺮان ﺑﻴﻦ دو اﻧﻘﻼﺑﺶ ﻧﻴﺰ ﺕﺎﺉﻴﺪ آﺮد‪.‬‬
‫ﺁرواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن در ﺕﺎﻟﻴﻒ ﺕﺎزﻩاش ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم اﺳ ﻼم رادﻳﻜ ﺎل در‬
‫ﺑﺨ ﺶ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ‪ ،‬آ ﻞ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ]آﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖ ﺷ ﺪﻩ و ﻳ ﺎ ﻣ ﺴﻠﻤﺎن‬
‫ﻣﺎﻧ ﺪﻩﯼ[ آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ در رژﻳ ﻢ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ اﻳ ﺮان را ﻓﻘ ﻂ ‪ ١٣٠‬ﺕ ﻦ ﺑ ﺮﺁورد‬
‫آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻻزم ﺑ ﻪ ﻳ ﺎدﺁورﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴ ﺎن ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ در‬
‫ﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن ﻳﻚ ﭘﮋوهﺸﮕﺮ آﺎر ﻣﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﭼ ﻮن هﻤﭽﻨ ﺎن ﺑ ﺎ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫ﭘﻴ ﺸﻴﻦ اﻳ ﺮان ﺳ ﺮ ﺳ ﺘﻴﺰ دارد‪ ،‬آ ﺸﺘﻪﺷ ﺪﮔﺎن ﻋﻤﻠﻴ ﺎن ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ ﻋﻠﻴ ﻪ‬
‫ﺳ ﺮدﻣﺪاران ﺁن ﺣﻜﻮﻣ ﺖ و ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان ﺧ ﺎرﺝﯽ در اﻳ ﺮان ﺁن زﻣ ﺎن را‬
‫هﻤﭽﻨﺎن “ﺷﻬﻴﺪ” ارزﺑﺎﺑﯽ ﻣﯽآﻨﺪ!‬
‫ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﺁﻣ ﺎر ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴ ﺎن در ﻓﺎﺻ ﻠﻪﯼ ﺳ ﺎله ﺎﯼ ‪ ٥٠‬ﺕ ﺎ ‪٥٧‬‬

‫ﺕﻨﻬﺎ ‪]١٣٠‬ﻳﻜﺼﺪ و ﺳﯽ[ ﺕﻦ ﻣﺠﺎهﺪ ]از ه ﺮ دو ﻓﺮﻗ ﻪ[ ﺝ ﺎن ﺧ ﻮد را از‬
‫دﺳﺖ دادﻩاﻧﺪ آﻪ از اﻳﻦ ﺕﻌﺪاد‪ ٤٢ ،‬ﺕ ﻦ از ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻣ ﺴﻠﻤﺎن ﺑ ﻮدﻩاﻧ ﺪ و‬
‫در ﻓﺎﺻﻠﻪﯼ ﺳﺎلهﺎﯼ ‪ ٥٤‬ﺕﺎ ‪ ٥٧‬ﺝﺎﻧﺸﺎن را از دﺳﺖ دادﻩاﻧﺪ و ‪ ٤٧‬ﺕ ﻦ‬
‫ﻧﻴﺰ از ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻣﺎرآﺴﻴﺴﺖ ﺷﺪﻩ هﺴﺘﻨﺪ‪٥٠«.‬‬
‫ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن ﻣﯽاﻓﺰاﻳﺪ آ ﻪ ﺑﻘﻴ ﻪﯼ اﻳ ﻦ ﺕﻌ ﺪاد ﻳﻌﻨ ﯽ ‪ ٤١‬ﺕ ﻦ دﻳﮕ ﺮ‬
‫هﻤﮕﯽ در ﺳﺎلهﺎﯼ ‪ ٥٠‬ﺕﺎ ‪ ٥٤‬ﻳﻌﻨﯽ ﺕﺎ زﻣ ﺎن اﻧ ﺸﻌﺎب در اﻳ ﻦ ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺧ ﻮد ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﺁﻣ ﺎر ﺻ ﺤﻪ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و اﻣﺎ ﺁﻣﺎر ﻋﻤﺎداﻟﺪﻳﻦ ﺑﺎﻗﯽ‪:‬‬
‫در ﻓﺎﺻ ﻠﻪﯼ ﺑﻬﻤ ﻦ ‪ ١٣٤٩‬و ﺳﺮﻓ ﺼﻞ ﻋﻤﻠﻴ ﺎت ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ‬
‫ه ﺴﺘﻪﯼ اوﻟﻴ ﻪﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻓ ﺪاﺉﻴﺎن ﺧﻠ ﻖ در روﺳ ﺘﺎﯼ ﺳ ﻴﺎهﻜﻞ در ﺷ ﻤﺎل‬
‫اﻳﺮان ﺕﺎ ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪ ١٣٥٦‬آﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ ﺳ ﺎزﻣﺎنه ﺎﻳﯽ از ﻃﻴ ﻒ‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﻓﺪاﻳﻨﺎن ﺧﻠﻖ ﻓﺮوآﺶ آ ﺮد ]و ﺑ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪﯼ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﻓﻘﻴ ﺪ اﻳ ﺮان‬
‫ﺕﻮﻃﺌ ﻪﯼ ﺕ ﺎزﻩاﯼ از ﺳ ﻮﯼ ﻣﺤﺎﻓ ﻞ ﻧﻔﺘ ﯽ و دوﻟ ﺖه ﺎﯼ ﻣﺘﺒﻮﻋ ﺸﺎن‪ ،‬در‬
‫هﻤﺮاه ﯽ ﺑ ﺎ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح روﺷ ﻨﻔﻜﺮان اﻳ ﺮان ﺁﻏ ﺎز ﺷ ﺪ[ ﺝﻤﻌ ﺎ ‪ ٣٤١‬ﺕ ﻦ‬
‫آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ‪ ١٧٧‬ﺕ ﻦ از اﻳ ﺸﺎن در درﮔﻴ ﺮﯼ ﺑ ﺎ ﻣ ﺎﻣﻮران اﻣﻨﻴﺘ ﯽ‬
‫آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ٩١ ،‬ﺕﻦ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ ﺑﺪون ﻣﺤﺎآﻤﻪ و ﺑﺮﺧﯽ ﭘﺲ از ﻣﺤﺎآﻤ ﻪﯼ‬
‫ﭘﻨﻬﺎﻧﯽ در دادﮔﺎﻩهﺎﯼ ﻧﻈﺎﻣﯽ اﻋﺪام ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪] .‬ﺝﺎﻟ ﺐ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺁﻗ ﺎﯼ ﺑ ﺎﻗﯽ‬
‫ﺁن هﻤﻪ دادﮔﺎﻩهﺎﯼ ﻋﻠﻨﯽ اﻳﻦ دوران را ﺑﻜﻠﯽ ﻓﺮاﻣﻮش آﺮدﻩ اﺳ ﺖ[ ‪٤٢‬‬
‫ﺕﻦ در زﻳﺮ ﺷﻜﺠﻪ ﺝﺎن ﺑﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ و ‪ ١٥‬ﺕﻦ هﻢ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬اﻣ ﺎ هﺮﮔ ﺰ‬
‫دﻳ ﺪﻩ ﻧ ﺸﺪﻩاﻧ ﺪ و ‪ ٧‬ﺕ ﻦ ﻧﻴ ﺰ در زﻧ ﺪان ﺧﻮدآ ﺸﯽ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ و ‪ ٩‬ﺕ ﻦ ﻧﻴ ﺰ‬
‫هﻨﮕﺎم ﻓﺮار از زﻧﺪان آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺁﻣ ﺎر‪ ،‬آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪن ﻳ ﻚ ﺕ ﻦ دﻳﮕ ﺮ را ﻧﻴ ﺰ در ﺕ ﺎرﻳﺦ‬
‫‪ ١٦‬ﺧ ﺮداد ‪ ١٣٤٢‬در ﻣﻨﻄﻘ ﻪﯼ ﭘﺎﻣﻨ ﺎر ﺕﻬ ﺮان ﻣ ﯽاﻓﺰاﻳ ﺪ‪ ،‬و اﺿ ﺎﻓﻪ‬
‫ﻣ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ در ‪ ١١‬ﺁﺑ ﺎنﻣ ﺎﻩ هﻤ ﻴﻦ ﺳ ﺎل ﻓ ﺮدﯼ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﻣﺤﻤ ﺪ اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ‬
‫رﺿ ﺎﻳﯽ ﻧﻴ ﺰ در زﻧ ﺪان آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﻣﺤﻤ ﺪ رﺿ ﺎ ﻃﻴ ﺐ ﻧﻴ ﺰ در‬
‫‪ ٥٠‬ـ ص ‪١٠٣‬ﺕﺮﺝﻤﻪي آﺘﺎب‬

‫ﭘﺎدﮔﺎن ﺣﺸﻤﺘﻴﻪ ﺕﻴﺮﺑﺎران ﺷﺪ و ﻏﻼﻣﺮﺿ ﺎ ﺕﺨﺘ ﯽ ﻧﻴ ﺰ در ‪ ١٦‬ﻓ ﺮوردﻳﻦ‬

‫‪ ١٣٤٦‬ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﻴﺪ ]در ﺻﻮرﺕﯽ آﻪ ﺷ ﺎدوران ﺕﺨﺘ ﯽ ﺧﻮدآ ﺸﯽ آ ﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ[ ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ اﮔﺮ ﺳﻜﺘﻪﯼ ﻗﻠﺒﯽ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ در ﻏ ﺮب را ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ‬
‫ﺣ ﺴﺎب ﺳ ﺎواك ﺑﻨﻮﻳ ﺴﻴﻢ و ﻣ ﺮگ ﺳ ﻴﺪ ﻣ ﺼﻄﻔﯽ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ را ﻧﻴ ﺰ آ ﻪ از‬
‫ﭘﺮﺧﻮرﯼ ﻣﺮد‪ ،‬ﺷﺎهﻜﺎر ﺳﺎواك ﻗﻠﻤﺪاد آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎز هﻢ اﻳ ﻦ رﻗ ﻢ ﺑ ﻪ ﺳ ﺨﺘﯽ‬
‫ﺑﻪ ‪ ٣٤٥‬ﺕﻦ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬و اﻟﺒﺘﻪ ﻣﯽﺕﻮان ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪﯼ اﻳﻦ ﺁﻣ ﺎر آ ﻪ از‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﻮﯼ ﻧﺎﻣﺘﺠﺎﻧﺲ ﺕﺎﺉﻴﺪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ آﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺝﺮﻳﺎنهﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﻗ ﻮل‬
‫ﻋﻤﺎداﻟﺪﻳﻦ ﺑ ﺎﻗﯽ “ﺑ ﺎ ﺑﺰرﮔﻨﻤ ﺎﻳﯽ‪ ،‬اﻏ ﺮاق و ﺷ ﺎﻳﻌﻪﭘﺮاآﻨ ﯽ” ﺑ ﻪ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ و ول آﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ هﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ!!‬
‫ﺣﺘﺎ ﻣﯽﺕﻮان ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﻔﺘﻪﯼ ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﻗﺘﻞ ﭘ ﺪ ِر او‬
‫اﺣﻤﺪ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ را آ ﻪ در دﻋ ﻮاﯼ ارﺿ ﯽاﯼ در ﺧﻤ ﻴﻦ در ﺳ ﺎله ﺎﻳﯽ آ ﻪ‬
‫رﺿﺎ ﺷﺎﻩ هﻨ ﻮز ﺳ ﺮﺑﺎز ﮔﻤﻨ ﺎﻣﯽ ﺑ ﻴﺶ ﻧﺒ ﻮد‪ ،‬ﻧﻴ ﺰ ﺝ ﺰو ﺝﻨﺎﻳ ﺎت ﭘﻬﻠ ﻮﯼ‬
‫اول ارزﻳﺎﺑﯽ آﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ اﻳ ﻦ روزه ﺎ آ ﻪ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﺁﮔ ﺎهﯽ ﻣﻠ ﺖ‬
‫اﻳﺮان‪ ،‬اﺑﺮهﺎﯼ ﺕﻴ ﺮﻩﯼ دروغ و ﻓﺮﻳ ﺐ و ﺷ ﺎﻳﻌﻪ و ﺑﺰرﮔﻨﻤ ﺎﻳﯽ ﺑ ﻪ آﻨ ﺎر‬
‫ﻣﯽرود و ﭘﺎﻳﻪهﺎﯼ واﻗﻌﯽ اﻳﻦ ﺝﻤﻬﻮرﯼ دروغ ﻣﺸﺨﺺﺕﺮ ﻣﯽﺷ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﺪ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧ ﯽ از ه ﺮ دو ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﻓﻘﻴ ﺪ اﻳ ﺮان اﻋ ﺎدﻩﯼ ﺣﻴﺜﻴ ﺖ‬
‫آﻨﻨﺪ!‬
‫در هﻤ ﻴﻦ راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺪ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑ ﻪ ﻳ ﻚ ﻓﺎﺝﻌ ﻪﯼ دﻳﮕ ﺮ ﺑﺤ ﺮان‬
‫روﺷ ﻨﻔﻜﺮﯼ در اﻳ ﺮان اﺷ ﺎرﻩاﯼ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻢ و ﺁن آ ﺸﺘﺎرهﺎﯼ درون‬
‫ﮔﺮوهﯽ‪/‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪/‬ﺣﺰﺑﯽ در ﺝﺮﻳﺎنهﺎﯼ ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ و واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‬
‫در دوران ﭘﻬﻠ ﻮﯼ دوم اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﻋ ﻴﻦ ﺣ ﺬف رﻗﺒ ﺎﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﯽ و‬
‫ﻋ ﺸﻘﯽﺷ ﺎن ]![ در درون ﺳ ﺎزﻣﺎنهﺎﺷ ﺎن در درون و ﺑﻴﺮوﻧﻤ ﺮز‪ ،‬اﻳ ﻦ‬
‫ﺝﻨﺎﻳﺎت ﻓﺠﻴﻊ را ﺑﻪ ﺷﺎﻩ و ﺳﺎواك ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽدادﻩاﻧﺪ و ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻳ ﺸﺎن‬
‫هﻢﭼﻨﺎن ﺑﺮ اﻳﻦ ﺝﻌﻠﻴﺎت ﺕﺎرﻳﺨﯽ اﻳﻦ ﺝﺮﻳﺎنهﺎ ﭘﺎﯼ ﻣﯽﻓﺸﺎرﻧﺪ‪:‬‬
‫»‪ ١‬ـ ﻳﻜ ﯽ از اﻋ ﻀﺎﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻓ ﺪاﺉﻴﺎن را ﻣ ﯽآ ﺸﻨﺪ و در‬
‫اﻋﻼﻣﻴﻪهﺎﯼ رﺳﻤﯽ‪ ،‬ﻗﺘﻞ را ﺑﻪ ﺳﺎواك ﻧﺴﺒﺖ ﻣ ﯽدهﻨ ﺪ‪ .‬ﭼﻨ ﺪ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ‬
‫در آﺘﺎب “ﺷﻮرﺷﻴﺎن ﺁرﻣﺎنﺧﻮاﻩ” ﺑﺎ ﺣﻴﺮت ﻣﯽﺧﻮاﻧﻴﻢ آ ﻪ “رﻓﻴ ﻖ ﺷ ﻬﻴﺪ‬
‫ﭘﻨﺠﻪ ﺷﺎهﯽ” ﻧﻪ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺳ ﺎواك آ ﻪ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ هﻤﺮزﻣ ﺎن ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﻗﺘ ﻞ‬
‫رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺠﻠﻪﯼ ﺁرش ]ﭼﺎپ ﭘﺎرﻳﺲ[ آﻪ ﺑﻪ ارﮔﺎن ﭼﭗ ﺳ ﻨﺘﯽ ﺑ ﺪل‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ روال ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮاﯼ ﺑ ﯽاﻋﺘﺒ ﺎر آ ﺮدن آﺘ ﺎب‪ ،‬ﭼ ﺎپ ﺁن را‬
‫در اﻳﺮان ﺑﻪ وزارت اﻃﻼﻋ ﺎت ﻧ ﺴﺒﺖ ﻣ ﯽده ﺪ‪ .‬ﺻ ﺎﺣﺐ ﻣﺠﻠ ﻪ ]ﭘﺮوﻳ ﺰ‬
‫ﻗﻠﻴﭻﺧﺎﻧﯽ[ ﺑﺎ اﻋﻀﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣ ﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ؛ اﻣ ﺎ ﺁﻧ ﺎن اﺕﻬ ﺎم‬
‫ﻣﻨ ﺪرج در آﺘ ﺎب را ﺕﺎﺉﻴ ﺪ ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ و اﻧﮕﻴ ﺰﻩﯼ ﻗﺘ ﻞ را ﻧ ﻪ اﺧﺘﻼﻓ ﺎت‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ آﻪ راﺑﻄ ﻪﯼ ﻋ ﺎﻃﻔﯽ و اﺣﺘﻤ ﺎﻻ ﺳﻜ ﺴﯽ ﭘﻨﺠ ﻪ ﺷ ﺎهﯽ ﺑ ﺎ هﻤ ﺮزم‬
‫دﺧﺘ ﺮ دﻳﮕ ﺮﯼ ﻋﻨ ﻮان ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺼﺎﺣﺒﻪ آﻨﻨ ﺪﻩ ]ﻗﻠ ﻴﭻ ﺧ ﺎﻧﯽ[ ﺑ ﺮﺧﻼف‬
‫ﺳ ﺎدﻩﺕ ﺮﻳﻦ ﻣﺒ ﺎﻧﯽ روزﻧﺎﻣ ﻪ ﻧﻮﻳ ﺴﯽ از رﻓﻘ ﺎﯼ ﺧ ﻮد ﻧﻤ ﯽﭘﺮﺳ ﺪ آ ﻪ ﻗﺘ ﻞ‬
‫اﻧ ﺴﺎﻧﯽ را ﺑ ﻪ ﺑﻬﺎﻧ ﻪﯼ داﺷ ﺘﻦ رواﺑ ﻂ ﻋﺎﺷ ﻘﺎﻧﻪ ـ ﺣﺘ ﺎ ﺝﻨ ﺴﯽ ـ ﺑ ﺎ آ ﺪام‬
‫ﻣﻨﻄﻖ ﺕﻮﺝﻴﻪ ﻣﯽآﺮدﻩاﻧﺪ؟!! ﭼﺮا در ﺁن زﻣﺎن اﻋﺘﺮاض ﻧﻜﺮدﻩاﻧ ﺪ؟ ﭼ ﺮا‬
‫ﺕﺎ ﭘﻴﺶ از ﭼﺎپ آﺘﺎب “ﺷﻮرﺷﻴﺎن ﺁرﻣﺎﻧﺨﻮاﻩ” در اﻳ ﻦ ﺑ ﺎرﻩ ﺑ ﻪ ﺕ ﺎرﻳﺦ و‬
‫ﺑ ﻪ ﻣ ﺮدم اﻳ ﺮان دروغ ﮔﻔﺘ ﻪاﻧ ﺪ؟ ﭼﻨ ﺪ ﻗﺘ ﻞ دﻳﮕ ﺮ از اﻳ ﻦ دﺳ ﺖ رخ دادﻩ‬
‫اﺳﺖ؟ ﺁﻳﺎ ﻗﺘﻞ اﻧﺴﺎنهﺎ و ﺳ ﻜﻮت در ﺑ ﺎرﻩﯼ ﻗﺘ ﻞ‪ ،‬ﻗﺎﺑ ﻞ ﺕﻌﻘﻴ ﺐ ﻗ ﻀﺎﻳﯽ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ؟‬
‫»‪ ٢‬ـ ﺑﻪ ﺝﻮاﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﻮق ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ ﺷ ﺎﻩ ﻗ ﺼﺪ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻦ ﺑ ﻪ‬
‫ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ را دارد‪ ،‬ﻣ ﺸﻜﻮك ﻣ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬اﻋ ﻀﺎﯼ ﺧ ﺎرج از‬
‫آﺸﻮرﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ او را ﺷﻜﻨﺠﻪ دادﻩ و زﻳﺮ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﻣ ﯽرﺳ ﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ آﺘﺎب “ﺑﺮ ﻓﺮاز ﺧﻠﻴﺞ” واﻗﻌﻴﺖ را اﻓﺸﺎء ﻣﯽآﻨﺪ‪ .‬ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﻣﺠﻠﻪﯼ ﺁرش ﺑﺎ ﺁﻗ ﺎﯼ ﺕ ﺮاب ﺣ ﻖ ﺷ ﻨﺎس از رهﺒ ﺮان ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣ ﺼﺎﺣﺒﻪ‬
‫ﻣﯽآﻨﺪ‪ .‬ﺁﻗﺎﯼ ﺣﻖ ﺷﻨﺎس ﻣﻨﺪرﺝﺎت آﺘﺎب را ﺕﺎﺉﻴ ﺪ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ و ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪:‬‬
‫“ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ رﻓﻴﻖ از دﺳﺖ رﻓﺖ!” اﻧﮕﺎر رﻓﻴﻖ ﺧﻮد ﺑﺎل درﺁورد و ﭘﺮﻳ ﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻗﺎﯼ ﺣﻖ ﺷﻨﺎس اﻳﻦ ﺝﻤﻠﻪ را آﻪ در ﺁن ﻓﺎﻋﻞ )ﻗﺎﺕ ﻞ ﻳ ﺎ ﻗ ﺎﺕﻠﻴﻦ( ﻣﺠﻬ ﻮل‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺝ ﺎﯼ ﺝﻤﻠ ﻪﯼ “او را زﻳ ﺮ ﺷ ﻜﻨﺠﻪ ﺑ ﻪ ﻗﺘ ﻞ رﺳ ﺎﻧﺪﻧﺪ” ﻧﻮﺷ ﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ آﻨﻨﺪﻩ از اﻳﺸﺎن ﻧﭙﺮﺳﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ]اﻳ ﺸﺎن[ ﭼ ﺮا ﺕ ﺎآﻨﻮن‬
‫در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﺳﻜﻮت آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ؟!!‬
‫»‪ ٣‬ـ ﺁﻗﺎﯼ ﻓﺮخ ﻧﮕﻬﺪار از رهﺒﺮان داﺉﻤ ﯽ ﻓ ﺪاﺉﻴﺎن اآﺜﺮﻳ ﺖ ﺑ ﻪ‬
‫هﻨﮕ ﺎم ﺕﺒﻌﻴ ﺪ در ﺷ ﻮروﯼ ﺳ ﺎﺑﻖ از ﺑ ﺎزار آﻬﻨ ﻪ ﻓﺮوﺷ ﺎن‪ ،‬ﻣ ﺪاله ﺎﻳﯽ‬
‫ﻣ ﯽﺧ ﺮد و ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان “ﻣ ﺪاله ﺎﯼ اﻓﺘﺨ ﺎر” اه ﺪاﻳﯽ ﺣ ﺰب آﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖ‬
‫ﺷﻮروﯼ ﺑﺮاﯼ دﻳﮕﺮ رهﺒﺮان ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺪ‪ .‬رهﺒﺮان آﻪ در اﻳﺮان‬
‫ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﭘﺮﺷﻮر ﺳﻴﺎﺳﺖ دﻓﺎع و هﻤﻜﺎرﯼ ﺑﺎ ﺑﻨﻴﺎﮔﺮاﻳﺎن ﻣ ﺬهﺒﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ و‬
‫ﭘ ﺲ از ﺷﻜ ﺴﺖ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و ﺳ ﺮآﻮب ﺳ ﺎزﻣﺎن ﺑ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از آ ﺸﻮرهﺎﯼ‬

‫ﺁﺳ ﻴﺎﯼ ﻣﺮآ ﺰﯼ ﺷ ﻮروﯼ ﺳ ﺎﺑﻖ ﮔﺮﻳﺨﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺻ ﻒ ﻣ ﯽآ ﺸﻨﺪ و در‬
‫ﻣﺮاﺳ ﻤﯽ رﺳ ﻤﯽ ﻣ ﺪاله ﺎﯼ اﻓﺘﺨ ﺎر را ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﻨﻪ ﻣ ﯽزﻧﻨ ﺪ و از ﺧ ﻮد‬
‫ﻧﻤ ﯽﭘﺮﺳ ﻨﺪ آ ﻪ اﻓﺘﺨ ﺎرﯼ ﭼﻨ ﻴﻦ را ﺑ ﺮاﯼ ﻓ ﺘﺢ آ ﺪام ﻗﻠ ﻪ ]![ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ‬
‫ﺁوردﻩاﻧ ﺪ! ﺷ ﺎهﺪﯼ در آﺘ ﺎب “ﺧﺎﻧ ﻪﯼ داﻳ ﯽ ﻳﻮﺳ ﻒ” واﻗﻌﻴ ﺖ آﻤ ﺪﯼ‬
‫ﻣﺪالهﺎﯼ اﻓﺘﺨﺎر را اﻓﺸﺎء ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺻ ﺎﺣﺐ ﻣﺠﻠ ﻪﯼ ﺁرش در ﻣ ﺼﺎﺣﺒﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺁﻗﺎﯼ ﻧﮕﻬﺪار از واﻗﻌﻴ ﺖ ﻣ ﺎﺝﺮا ﻣ ﯽﭘﺮﺳ ﺪ‪ .‬ﺁﻗ ﺎﯼ ﻧﮕﻬ ﺪار ﺑ ﻪ ﻧﺎﭼ ﺎر ـ‬
‫اﻣ ﺎ ﺑ ﺎ ﺕﻮﺝﻴﻬ ﺎت ﻏﻴ ﺮ ﻣﻨﻄﻘ ﯽ ـ ﻧﻮﺷ ﺘﻪﯼ آﺘ ﺎب را ﺕﺎﺉﻴ ﺪ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ؛ اﻣ ﺎ‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ را ﺑﺎ اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم اﺕﻬﺎﻣﺎت ﺑﻤﺒﺎران ﻣﯽآﻨﺪ!‬
‫»‪ ٤‬ـ ﺧ ﺎﻧﻢ اﺷ ﺮف دهﻘ ﺎﻧﯽ در ﺝ ﺰوﻩاﯼ در ﺑ ﺎرﻩﯼ ﺻ ﻤﺪ‬
‫]ﺑﻬﺮﻧﮕﯽ[ اﺻﺮار ﻣﯽآﻨﺪ آﻪ ﺻﻤﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺳ ﺎواك ﻳ ﺎ “ﺳ ﺎزﻣﺎن ﭘﻴﻜ ﺎر‬
‫ﺑﺎ ﺑﻴﺴﻮادﯼ” آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﺸﺎن اﻓ ﺸﺎﯼ دروﻏ ﻴﻦ ﺑ ﻮدن ﻗﺘ ﻞ ﺻ ﻤﺪ‬
‫را در “ﺁدﻳﻨ ﻪ” ﺝﺰﻳ ﯽ از ﺕﻮﻃﺌ ﻪﯼ ﺁﻗ ﺎﯼ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﻋﻠ ﯽ ﻣﺒ ﺎرزﻩﯼ‬
‫ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﻣﯽداﻧﺪ آﻪ ﺑﻪ ﮔﻤﺎن اﻳﺸﺎن در ﺳﺎل ‪ ١٣٧٠‬در داﺧﻞ اﻳ ﺮان در‬
‫ﺣﺎل رﺷﺪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ…‬
‫»ﺑ ﺮادر ﺻ ﻤﺪ‪ ،‬اﺳ ﺪ ﺑﻬﺮﻧﮕ ﯽ و ﺑﺨ ﺶ ﺑﺰرﮔ ﯽ از ﭼ ﭗ ﺳ ﻨﺘﯽ‬
‫آ ﺎر ﻣ ﺎ ]اﻓ ﺸﺎﯼ ﺝﻌﻠ ﯽ ﺑ ﻮدن ﻗﺘ ﻞ ﺻ ﻤﺪ[ را ﻧﺎﻣ ﺴﺌﻮﻻﻧﻪ‪ ،‬هﻤﺮاه ﯽ ﺑ ﺎ‬
‫ﻧﻘ ﺸﻪﯼ ﭘﻠ ﻴﺲ اﻣﻨﻴﺘ ﯽ‪ ،‬ﺿ ﺮﺑﻪ زدن ﺑ ﻪ ﭼ ﭗ و ﻣﺒ ﺎرزﻩﯼ ﻣ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪ‪،‬‬
‫اﻓﺸﺎﮔﺮﯼ ﺑ ﯽ ﻣﻮﻗ ﻊ و… ارزﻳ ﺎﺑﯽ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﮔﺮوه ﯽ از رهﺒ ﺮان ﭼ ﭗ‬
‫ﺳﻨﺘﯽ آﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﻣﯽداﻧﻨ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﻜﻮت آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧ ﯽ دﻳﮕ ﺮ و از ﺝﻤﻠ ﻪ‬
‫ﺁﻗﺎﯼ ]ﻣﺴﻌﻮد[ ﻧﻘﺮﻩ آﺎر در ﻣﻘﺎﻟﻪاﯼ‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﻴﺎن ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﻣﺜﺒ ﺖ دﻳﺪﻧ ﺪ‪،‬‬
‫اﻣﺎ ﺷﻜﺴﺘﻦ اﺳﻄﻮرﻩﯼ ﺻﻤﺪ‪ ،‬ﻧﻔ ﯽ داﺳ ﺘﺎن دروﻏﻴﻨ ﯽ آ ﻪ ﺳ ﺎله ﺎ ﺑ ﻪ ﺁن‬
‫ﺑﺎور داﺷﺘﻨﺪ را ﺑﺮ ﻣﺎ ]ﻓﺮج ﺳﺮآﻮهﯽ‪ ،‬ﻣﺠﻠﻪﯼ ﺁدﻳﻨﻪ و ﺣﻤﺰﻩﯼ ﻓﻼﺣﺘ ﯽ‬
‫از اﻋ ﻀﺎﯼ ﻓ ﺪاﺉﻴﺎن آ ﻪ در هﻨﮕ ﺎم ﻏ ﺮق ﺷ ﺪن ﺑﻬﺮﻧﮕ ﯽ در رود ارس‬
‫ﺕﻨﻬﺎ هﻤﺮاﻩ او ﺑﻮد و ﺑ ﻪ ﻗﺘ ﻞ او ﺑ ﻪ دﺳ ﺘﻮر ﺳ ﺎواك ﻣ ﺘﻬﻢ ﺷ ﺪ و ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ‬
‫دﻻﻳ ﻞ اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ ده ﻪه ﺎ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻗﺘ ﻞ ﺳ ﺎﺧﺘﮕﯽ و ﺝﻌﻠ ﯽ ﺻ ﻤﺪ‬
‫ﺑﻬﺮﻧﮕ ﯽ ﺳ ﻜﻮت و ﭘﻨﻬ ﺎنآ ﺎرﯼ آ ﺮد[ ﻧﺒﺨ ﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﻜ ﺴﺘﻪ ﺷ ﺪن‬
‫اﺳ ﻄﻮرﻩه ﺎﯼ دروﻏ ﻴﻦ و ذوب ﺷ ﺪن ﺑﺎوره ﺎﯼ آ ﺎذب‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺁﻧ ﺎن آ ﻪ‬
‫ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺝﻌﻞهﺎ و اﻓﺴﺎﻧﻪهﺎ ﺑﺎور داﺷﺘﻨﺪ… ﺁﺳﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻧﻘﺪ ﺧ ﻮد و‬

‫ﭘﺬﻳﺮش ﺳﻘﻮط ﺑﺎورهﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ دﺷﻮارﺕﺮﻳﻦ ﺁزﻣﻮنهﺎﺳﺖ‪٥١«.‬‬
‫ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ و ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ!‬
‫ﺳﺎل ‪ ١٣٦٠‬آﻪ ﻣﻦ اﺝﺒﺎرا ﺑﻪ ﺝﺮﮔﻪﯼ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺳ ﺮازﻳﺮ ﺷ ﺪم‬
‫ـ هﻨ ﻮز ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ زدﻩ ﺑ ﻮدم ـ ﻳ ﺎدم ه ﺴﺖ ﺝﻮاﻧ ﻚ آ ﺎرﮔﺮﯼ از ﺷ ﺮق‬
‫ﺕﻬﺮان ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪﯼ ﻣﺜﻼ ﺕﻴﻤﯽ ﻣ ﺎ رﻓ ﺖ و ﺁﻣ ﺪ داﺷ ﺖ آ ﻪ ﺣﺘ ﺎ ﭼﻨ ﺪ آ ﻼس‬
‫اﺑﺘ ﺪاﻳﯽ ه ﻢ ﺳ ﻮاد ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ .‬ﮔ ﺰارشه ﺎﯼ ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽاش را ﻣ ﻦ ﺑ ﺮاش‬
‫ﻣﯽﻧﻮﺷﺘﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺝﻮاﻧﻚ آﻪ ﺁن روزهﺎ در ﺷﻮق ﻳﻜﯽ‪ /‬دوﺕﺎ ﺕﺮﻗﻪ درآﺮدن‬
‫ﻣﯽﺳﻮﺧﺖ‪ ،‬دو ﺕﺎ ﻗﺮص ﺳﻴﺎﻧﻮرش را ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ ﺕﻮ ﻗﻮﻃﯽ آﺒ ﺮﻳﺘﺶ و‬
‫ﻣ ﯽﻧﺸ ﺴﺖ ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﮕﺎر دود آ ﺮدن و از ﻣ ﻦ ﻣ ﯽﺧﻮاﺳ ﺖ ﭼﻴ ﺰﯼ ﺑ ﺮاش‬
‫ﺑﺨ ﻮاﻧﻢ‪ .‬ﺝﻮاﻧ ﻚ ﺑﻴﭽ ﺎرﻩ ﺑ ﺮاﯼ هﻤ ﻴﻦ اﺳ ﺒﺎب ﺑ ﺎزﯼه ﺎ ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺧ ﻮراك‬
‫ﺧﻮﺷ ﻤﺰﻩاﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﻣﻴ ﺰ ﭘ ﺬﻳﺮاﻳﯽ اﺳ ﺪاﷲ ﻻﺝ ﻮردﯼ و ﻟﻴ ﺴﺖ ﺷ ﻬﺪاﯼ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﺷﺪ‪ .‬ﺁن روزهﺎ ﻣﻦ دوﺕ ﺎ ﺑﭽ ﻪ داﺷ ﺘﻢ‪ .‬ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ه ﻢ‬
‫در ﻧﻘﺶ ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﺪار اﻳﻦ ﺑﭽﻪهﺎﯼ ﺁوارﻩﯼ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻇ ﺎهﺮ ﻣ ﯽﺷ ﺪم‪ ،‬ه ﺮ‬
‫ﭼﻨﺪ آﻪ اﺝﺒﺎرا ﺑﻪ رﻓﺖ و ﺁﻣﺪهﺎﯼ ﺕﺸﻜﻴﻼﺕﯽ هﻢ ﺁﻟﻮدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ‬
‫هﻤﻪ وﻗﺘﯽ اﻳ ﻦ ﺝﻮاﻧ ﻚ ﺳ ﺎدﻩ ﻟ ﻮح ـ ﻻﺑ ﺪ ﺑﻌ ﺪ از ﻗﺮاره ﺎﯼ ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽ ﻳ ﺎ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪاش ـ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺁﻟﻮﻧ ﻚ ﭘﻨ ﺎﻩ ﻣ ﯽﺁورد‪ ،‬ﻣ ﯽﻧﺸ ﺴﺘﻢ و آﺘ ﺎب‬
‫آﻮﻳﺮ ﻋﻠﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ را ﺑ ﺮاش ﻣ ﯽﺧﻮاﻧ ﺪم‪ .‬ﻳ ﺎدم ه ﺴﺖ ﺣﺘ ﺎ ﻳ ﻚ ﺝﻠ ﺪ از‬
‫اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب را ﺑ ﻪ او هﺪﻳ ﻪ آ ﺮدم آ ﻪ ﻧﻤ ﯽداﻧ ﻢ آﺠ ﺎ ﮔ ﻢ و ﮔ ﻮرش آ ﺮد‪.‬‬
‫آﺘﺎﺑﯽ آﻪ ﺳﺎلهﺎ ﺣﺘﺎ در ﻗﺮارﮔﺎﻩ اﺷﺮف ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ هﻢ آﺘ ﺎب ﺑ ﺎﻟﻴﻨﯽ ﻣ ﻦ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ﻣﻦ ﺳﺎلهﺎ وﻗﺖ ﻻزم داﺷﺘﻢ ﺕ ﺎ ﺑﻔﻬﻤ ﻢ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﭼ ﻪ‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻴﻠﯽهﺎ آﻤﻜﻢ آﺮدﻧﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻨﺶ ﻣﻴﺮﻓﻄ ﺮوس ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺧ ﻮد‬
‫را واﻣﺪار او ﻣﯽداﻧﻢ‪ .‬از او ﺑﻮد آﻪ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻢ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ اﺳ ﻼم و‬
‫ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺕ ﺸﻴﻊ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ دﺳ ﺘﮕﺎهﯽ اﺳ ﺖ و ﻋﻠ ﺖ اﻟﻌﻠ ﻞ ﺑ ﺪﺑﺨﺘﯽه ﺎ و‬
‫‪ ٥١‬ـ ﺻﻤﺪ و ﺳﺎﻋﺖ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺮاي ﭼﭗ ﺳﻨﺘﻲ اﻳﺮان‪ ،‬ﻓﺮج ﺳﺮآﻮهﻲ‪ ،‬ﻧﻘﻞ از وب ﺳﺎﻳﺖ ﻧﮕﺎﻩ ﻧﻮ‪،‬‬
‫‪ ٢١‬اآﺘﺒﺮ ‪ ٢٠٠٤‬ﻣﻴﻼدي‬
‫ﻧﺎﻓﺮﺝﺎﻣﯽهﺎﯼ ﻣﺎ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﭼﻴﺴﺖ!؟ از او ﺧﻴﻠ ﯽ ﺁﻣ ﻮﺧﺘﻢ؛ ﺧﻴﻠ ﯽ ﭼﻴﺰه ﺎ‬

‫هﻢ از ﺧﻴﻠﯽهﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ ﺁﻣ ﻮﺧﺘﻢ‪ .‬درﺳ ﺖ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺁن ﺷ ﺎهﯽ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮدم آ ﻪ‬
‫روﯼ درﻳﺎﯼ ﻧﻔﺖ ﺧﻮاﺑﻴﺪﻩ اﺳﺖ و ﺣﻖ ﻧﺪارد ﺑﻪ ﺁن دﺳﺖ ﺑﺰﻧﺪ و ادﻋﺎﯼ‬
‫ﻣﺎﻟﻜﻴﺘﯽ ﺑﺮ ﺁن ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ آﺮد و ﺑﻨﻴﺎدش را ﺑﺮﺑﺎد دادﻧ ﺪ‪ .‬ﻣ ﻦ ه ﻢ روﯼ‬
‫آﻮﭼﻪ ﭘﺲ آﻮﭼﻪهﺎﯼ‬ ‫درﻳﺎﯼ اﻃﻼﻋﺎﺕﯽ ﺧﻮاﺑﻴﺪﻩ ﺑﻮدم آﻪ ﺳﺎلهﺎ در‬
‫ﻣﻐﺰم ﺕﻞاﻧﺒ ﺎر آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮدم‪ .‬اﻣ ﺎ ﺕ ﺎ ﻣ ﯽﺧﻮاﺳ ﺘﻢ از ﺁن اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ آ ﻨﻢ ـ ﺣﺘ ﺎ‬
‫ﺧﻴﻠﯽ ﻧﺎﺷ ﻴﺎﻧﻪ ـ در هﻤ ﺎن دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻣ ﺘﻬﻢ ﻣ ﯽﺷ ﺪم آ ﻪ‬
‫روﺷ ﻨﻔﻜﺮم‪ ،‬ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ زدﻩام‪ ،‬ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژوا ه ﺴﺘﻢ‪ ،‬ﮔ ﺮاﻳﺶ ﺑ ﻮرژواﻳﯽ‬
‫دارم و…‬
‫ﺕﺎزﻩ از اﻳﺮان ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮدم آﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ وﺻ ﻞ ﺷ ﺪم‪ .‬در واﻗ ﻊ‬
‫ﺁنه ﺎ دﻧﺒ ﺎﻟﻢ ﺁﻣﺪﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ دﻧﺒ ﺎل هﻤ ﻪ ﻣ ﯽرﻓﺘﻨ ﺪ‪ ،‬ﻣ ﻦ ه ﻢ ﻳﻜ ﻴﺶ‪ .‬ﻧ ﻮروز‬
‫‪“ ١٣٦٦‬ﻋﻴ ﺎل” ﺁن زﻣ ﺎﻧﻢ ﺕﺮﺕﻴ ﺐ ﻳ ﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪﯼ ﻧ ﻮروزﯼ را ﺑ ﺎ ﭼﻨ ﺪ‬
‫اﻳﺮاﻧ ﯽ دﻳﮕ ﺮ دادﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺁن روزه ﺎ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻣﺜ ﻞ ﺷ ﻜﺎرﭼﯽ دﻧﺒ ﺎل‬
‫اﻳﺮاﻧﻴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ ﺷﻜﺎرﺷﺎن آﻨﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ ﻋ ﺮاق ﺑﻜ ﺸﺎﻧﻨﺪﺷﺎن‪ .‬ﻣ ﺎ ه ﻢ از‬
‫هﻤﻴﻦ اﻳﺮاﻧﯽهﺎ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺕﻈﺎهﺮات‪ ،‬ﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬و ﺧﻴﻠﯽ آﺎرهﺎﯼ دﻳﮕﺮ‬
‫ﺳ ﺮاغ ﻣ ﺎ را ﻣ ﯽﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬ﺳ ﺮاغ ﺧﻴﻠ ﯽه ﺎ را ﻣ ﯽﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠ ﯽه ﺎ آ ﻪ‬
‫ﻋﺎﻗ ﻞﺕ ﺮ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺝ ﻮاب رد ﻣ ﯽدادﻧ ﺪ‪ .‬ﻣ ﻦ آ ﻪ ﻓﻘ ﻂ “روﺷ ﻨﻔﻜﺮ” ﺑ ﻮدم‪،‬‬
‫ﺝ ﻮاب رد ﻧﻤ ﯽدادم‪ .‬ﺳ ﺮاغ ﻋﻴ ﺎل را ه ﻢ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠ ﯽ ه ﻢ آ ﺎر‬
‫آﺮدﻧﺪ آﻪ هﻢ ﻣﺎ را از هﻢ ﺝﺪا آﻨﻨﺪ و هﻢ هﺮ دوﻣﺎن را ﺑ ﻪ ﻋ ﺮاق و ﺑ ﻪ‬
‫رواﺑﻂ ﺑﻜ ﺸﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻋﻴ ﺎل ﭼﻬ ﺎر‪/‬ﭘ ﻨﺞ ﺳ ﺎﻟﯽ ﺑ ﻮد در ﻓﺮﻧ ﮓ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬
‫دﻟﻴﻞ هﻢ دم ﺑﻪ ﺕﻠﻪ ﻧﻤﯽداد‪ .‬ﻣﻦ آﻪ ﻏﻴﺮ از ﺁن دو ﺕﺎ ﺝﻮﺝﻪﯼ ﻗﺒﻠﯽ‪ ،‬ﻳﻜ ﯽ‬
‫دﻳﮕ ﺮ را ه ﻢ در ﺷ ﻜﻢ داﺷ ﺘﻢ‪ ،‬و ﺕ ﺎزﻩ ه ﻢ از اﻳ ﺮان ﮔﺮﻳﺨﺘ ﻪ ﺑ ﻮدم‪،‬‬
‫دﻧﺒﺎﻟﺸﺎن راﻩ اﻓﺘﺎدم‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ اﻋﺘﻤ ﺎد ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ ﭘﺎﻳﮕ ﺎﻩهﺎﺷ ﺎن‬
‫راه ﻢ ﻣ ﯽدادﻧ ﺪ‪ .‬ﻋﻴ ﺎل را راﻩ ﻧﻤ ﯽدادﻧ ﺪ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ از او ﺧﻮاﺳ ﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‬
‫ﻧﺎﻣﻪهﺎﯼ ﺻﻨﺪوق ﭘﺴﺘﯽ هﻤﺴﺎﻳﻪهﺎﻣﺎن را آﻪ ﭼﻨ ﺪ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺪزدد‬
‫و ﺑﻪ ﺁنهﺎ ﺕﺤﻮﻳﻞ دهﺪ‪ .‬ﻣﻦ از اﻳ ﻦ راﺑﻄ ﻪ ﺧﺒ ﺮ ﻧﺪاﺷ ﺘﻢ‪ .‬ﻋﻴ ﺎل ه ﻢ ﮔﻮﻳ ﺎ‬
‫ﻳﻜﯽ‪/‬دوﺑﺎر ﺑﻪ ﺻﻨﺪوق ﭘﺴﺘﯽ هﻤﺴﺎﻳﻪهﺎ ﺷﺒﻴﺨﻮن زدﻩ‪ ،‬و ﻧﺎﻣﻪهﺎﯼ ﻣﺮدم‬
‫را ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺕﺤﻮﻳ ﻞ دادﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑﻌ ﺪهﺎ اﻟﺒﺘ ﻪ از اﻳ ﻦ‬
‫ﻧ ﻮع ﺝﺎﺳﻮﺳ ﯽ ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽ ﭘ ﺸﻴﻤﺎن ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺁﺧ ﺮ ﺁن ﺑﻴﭽ ﺎرﻩ ه ﻢ‬

‫“روﺷﻨﻔﻜﺮ” ﺑﻮد و ﺷﻴﻔﺘﻪﯼ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ!‬
‫ﺝﻤﺎﻋﺘﯽ آﻪ ﺑﺎ ﻋﻴﺎل ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ در ﺑﺮاﻩ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻣﺮاﺳﻢ ﻧﻮروزﯼ‬
‫ﺳ ﺎل ‪ ١٣٦٦‬هﻤ ﺮاﻩ و هﻤﻜ ﺎر ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻣ ﺮا ه ﻢ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﺮاﺳ ﻢ دﻋ ﻮت‬
‫آﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺕﺎآﻴﺪ آﺮدﻧﺪ آﻪ ﺕﻮ دﻋﻮﺕﯽ؛ اﻣ ﺎ ﻧ ﻪ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ‪ .‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان هﻤﺴﺮ ﻋﻴﺎل ﻣﺮﺑﻮﻃ ﻪ‪ .‬ﻣ ﻦ اﻟﺒﺘ ﻪ ﻧ ﺮﻓﺘﻢ‪ .‬ﺧﻴ ﺎل ﻣ ﯽآ ﺮدم ﺷ ﺮآﺖ‬
‫در ﻣﺮاﺳﻢ ﻧﻮروزﯼ ﺁدمهﺎﯼ ﻋﺎدﯼاﯼ آﻪ ﺳﺎله ﺎ ﭘ ﻴﺶ ه ﻮادار ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫ﺑ ﻮدﻩ و ﻣ ﺪﺕﯽ اﺳ ﺖ آﻨ ﺎر آ ﺸﻴﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬آﻔ ﺮ ﻻﻳﻐﻔ ﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻧ ﺮﻓﺘﻢ و ﺕ ﻮﯼ‬
‫ﺧﺎﻧ ﻪام ﺕﻤﺮﮔﻴ ﺪم و ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪه ﺎﯼ ﺕﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮﻧﯽ اﻳﻨﺠ ﺎ را ﺕﻤﺎﺷ ﺎ آ ﺮدم‪ .‬ﮔﻮﻳ ﺎ‬
‫ﻋﻴﺎل ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ در اﻳﻦ ﻣﺮاﺳﻢ ﻣﻘﺎﻟﻪاﯼ از آﺘﺎب آ ﻮﻳﺮ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ را‬
‫ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم “ﻧ ﻮروز” روﺧ ﻮاﻧﯽ آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ در ﺁن ﺝﻠ ﺴﻪ ﻳ ﻚ ﺑ ﺎﻧﻮﯼ‬
‫ﻣﻌﻈﻢ ﺝﺎﺳﻮس ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ هﻢ ﺣ ﻀﻮر داﺷ ﺖ و ﺕﻤ ﺎم اﺧﺒ ﺎر و اﻃﻼﻋ ﺎت‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺮاﺳ ﻢ را در اﺧﺘﻴ ﺎر ﻣ ﺴﺌﻮل ﭘﺎﻳﮕ ﺎﻩ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ در ﺷ ﻬﺮ‬
‫ﻓﺮاﻧﻜﻔﻮرت ﺁﻟﻤﺎن ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺁﺧﺮ هﻔﺘﻪ آﻪ ﺑﺎز هﻢ ﻣﻦ ﺑﺎ دو ﺕﺎ ﺝﻮﺝ ﻪام و‬
‫ﺁن ﻳﻜ ﯽ آ ﻪ در ﺷ ﻜﻢ داﺷ ﺘﻢ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﭘﺎﻳﮕ ﺎﻩ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ رﻓ ﺘﻢ‪ ،‬ﺻ ﺎدق )ﻣﺠﻴ ﺪ‬
‫ﺳﺎﭼﻤﻪاﯼ( ﻣﺴﺌﻮل ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﻣﺮا ﺑﻪ دﻓﺘﺮش اﺣﻀﺎر آﺮد و ﮔﺰارش ﺝﻠ ﺴﻪ‬
‫را ﺑ ﻪ ﻣ ﻦ داد‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ﺑ ﺎ ﺕﻠﺨ ﯽ ﭘﺮﺳ ﻴﺪ آ ﻪ ﭼ ﺮا ﻋﻴ ﺎل ﻣﺮﺑﻮﻃ ﻪ ﺑ ﻪ ﺝ ﺎﯼ‬
‫ﻣﻘﺎﻟ ﻪﯼ “ﻧ ﻮروز” ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﭘﻴ ﺎم ﻧ ﻮروزﯼ ﺑ ﺮادر ﻳ ﺎ ﺧ ﻮاهﺮ را‬
‫ﻧﺨﻮاﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮادر اﺻﻄﻼﺣﯽ ﺑﻮد آﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺴﻌﻮد رﺝ ﻮﯼ ﺑ ﻪ آ ﺎر‬
‫ﻣﯽرﻓﺖ و ﺧﻮاهﺮ ه ﻢ اﻟﺰاﻣ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﻋﻴ ﺎل و هﻤﺮدﻳ ﻒ اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ اﻳ ﻦ‬
‫ﺝﻨﺎب‪ ،‬ﺳﺮآﺎر ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺎﻧﻮ ﻣﺮﻳﻢ ﻗﺠﺮﻋﻀﺪاﻧﻠﻮ ﻣﻮﺳ ﻮم ﺑ ﻪ ﻣ ﺮﻳﻢ رﺝ ﻮﯼ‪.‬‬
‫راﺳﺘﺶ ﻣﻦ ﺣﺘﺎ از اﻳﻦ ﺝﺎﯼ آﺎر ه ﻢ ﺧﺒ ﺮ ﻧﺪاﺷ ﺘﻢ‪ .‬ﺷ ﻜﺎف ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﻣﻦ و ﻋﻴﺎل ﺑﻪ ﺝﺎهﺎﯼ ﺑﺎرﻳﻜﯽ آﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﻌﺪهﺎ ﺕﺤ ﺖ زﻋﺎﻣ ﺖ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺑ ﻪ ﺝ ﺪاﻳﯽ آ ﺸﻴﺪ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﻪ ﺻ ﺎدق ﮔﻔ ﺘﻢ آ ﻪ در اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﺮاﺳ ﻢ ﺷ ﺮآﺖ ﻧﻜ ﺮدﻩام‪ ،‬از ﭼﻨ ﻴﻦ “ﺝﻨ ﺎﻳﺘﯽ” ه ﻢ ﺑ ﯽﺧﺒ ﺮم؛ وﻟ ﯽ ﭼ ﺮا‬
‫ﺑﺮاﯼ آﺎرﯼ آﻪ آﺲ دﻳﮕﺮﯼ آﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣ ﺮا ﻣﺤﺎآﻤ ﻪ ﻣ ﯽآﻨﻴ ﺪ!؟ ﮔﻔ ﺘﻢ‬
‫آﻪ اﮔﺮ ﺧﻮﺷﻢ ﻣﯽﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎ در اﻳﻦ ﻣﺮاﺳﻢ ﺷ ﺮآﺖ ﻣ ﯽآ ﺮدم‪ .‬ﻻﺑ ﺪ ﻣ ﻦ‬
‫هﻢ از ﺷﺮآﺖ در اﻳﻦ ﺝﻠﺴﻪ راﺿﯽ ﻧﺒﻮدم‪ .‬ﻣﯽداﻧﺴﺘﻢ ﺝﺎﺳﻮس ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در اﻳﻦ ﺝﻠﺴﻪ زﻧﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﻬﻴﻦ آﻪ ﺕﻤﺎم رﻓﺖ و ﺁﻣﺪهﺎﯼ‬
‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺷﻬﺮ دارﻣ ﺸﺘﺎت را ﮔ ﺰارش ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺁنه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺳ ﺎزﻣﺎن را‬
‫ﻣ ﯽﺷ ﻨﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺑ ﺮاش اهﻤﻴﺘ ﯽ ﻗﺎﺉ ﻞ ﻧﺒﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺝﺎﺳﻮﺳ ﯽه ﺎ و‬
‫ﺝﺎﺳﻮﺳﯽهﺎﯼ ﺝﺎﺳﻮﺳﺎن هﻤﺠﻮار ]ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ[ هﻢ ﭼﻨﺪان ﺑﺮاﺷﺎن‬
‫ﻣﻬ ﻢ ﻧﺒ ﻮد‪ .‬ﺑ ﻪ آ ﺎر ﺧﻮدﺷ ﺎن ﻣ ﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﺕ ﺮﻩ ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ دو‬
‫ﺝﻤﺎﻋﺖ ﺧﺮد ﻧﻤﯽآﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ اﻳﺮاﻧﻴﺎﻧﯽ آﻪ آ ﺴﯽ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻣﺠﺎه ﺪ‬
‫در زﻧ ﺪان ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ آ ﺴﯽﺷ ﺎن ﻃﻌﻤ ﻪﯼ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫اﺳ ﻼﻣﯽ ﺷ ﺪﻩ و آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬دﻟ ﺸﺎن ﻧﻤ ﯽﺁﻣ ﺪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ راﺣﺘ ﯽه ﺎ از‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؛ هﺮﭼﻨﺪ آﻪ ﺧﻴﻠﯽهﺎﺷﺎن ﺑﺪﺷﺎن ﻧﻤﯽﺁﻣﺪ زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫ﺑ ﯽ ﺳ ﺮ و ﺻ ﺪا و ﺳ ﺎﻟﻢ و ﻏﻴﺮﺳﻴﺎﺳ ﯽاﯼ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺑﻴﭽ ﺎرﻩه ﺎ‬
‫هﻤﻴﺸﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﮔﺰارﺷﺎت ﺷﻬﻴﻦ ﺧﺎﻧﻢ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺣﺘﻤﺎ اﻋﺼﺎﺑﺸﺎن هﻢ از‬
‫اﻳ ﻦ ﻧ ﻮع ﺧﺒﺮﭼﻴﻨ ﯽه ﺎﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﯽ‪/‬ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽ ﺝﺮﻳ ﺎن ﺧ ﺮدﻩ ﺝﺎﺳﻮﺳ ﺎن‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﺮد ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺠﻴﺪ ﺳﺎﭼﻤﻪاﯼ )ﺻﺎدق( ﻳ ﻚ ﺳ ﺎل ﺑﻌ ﺪ از‬
‫اﻳﻦ ﺝﺮﻳﺎن‪ ،‬در ﻟﺸﻜﺮآﺸﯽ ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﻣﺴﻌﻮد رﺝﻮﯼ و ﺑﺎﻧﻮ ﺑﻪ اﻳ ﺮان‪ ،‬در‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺕﯽ ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﻓﺮوغ ﺝﺎوﻳ ﺪان‪ ،‬در ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ٣‬ﻣ ﺮداد ‪ ١٣٦٧‬ﻧﻔﻠ ﻪ و‬
‫ﺣﺮام ﺷﺪ‪ .‬ﺝﻮاﻧﻚ ﺳﺎدﻩ ﻟﻮح ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﺎدش ﺑﺨﻴﺮ!‬
‫ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺷ ﻨﻴﺪم آ ﻪ ﻣﺤ ﻞ ﺳ ﺨﻨﺮاﻧﯽه ﺎﯼ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ‬
‫ﺣﺴﻴﻨﻴﻪﯼ ارﺷﺎد ـ ﺁن دو ﺳﻪ ﺳﺎﻟﯽ آﻪ ﺑﻪ راﻩ ﺑﻮد ـ ﻣﺤﻠﯽ اﺳﺎﺳ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻳﺎرﮔﻴﺮﯼ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺁن زﻣﺎن ﺳﺎزﻣﺎن‪،‬‬
‫ﺧﻴﻠﯽهﺎ را از هﻤﺎﻧﺠﺎ و از هﻤﺎن زﻳﺮزﻣﻴﻦ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪﯼ ارﺷﺎد “ﻗﺮ” زدﻧﺪ‬
‫و ﺑ ﻪ ﺳ ﺎزﻣﺎن آ ﺸﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺑﻌ ﺪهﺎ ه ﻢ ﺑ ﻪ آﺸﺘﻨ ﺸﺎن دادﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ‬
‫ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ از هﻤ ﺎن ﺁﻏ ﺎز ﻣ ﻮرد ﻏ ﻀﺐ ﺷ ﺨﺺ رهﺒ ﺮﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺘﺎ ﺑﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ آﻠ ﯽ از هﻤ ﺎن ﻓﺮﻗ ﺎﻧﯽه ﺎ و ﺁرﻣ ﺎن ﻣﺴﺘ ﻀﻌﻔﻴﻨﯽه ﺎ و…‬
‫دﻳﮕ ﺮ ﻣ ﺪﻋﻴﺎن راﻩ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻧﻴ ﺮوﯼ زﻧ ﺪﻩ و ﻣ ﺮدﻩ و‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺣ ﺎج ﺁﻗ ﺎ رﺝ ﻮﯼ اﺻ ﻼ از اﻳ ﻦ رﻗﻴ ﺐ ﻣ ﺮدﻩ ﺧﻮﺷ ﺶ‬
‫ﻧﻤﯽﺁﻣﺪ و ﺳﺎله ﺎ ﺑ ﻮد آ ﻪ در درون ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﺶ ﺑ ﻪ »ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ زداﻳ ﯽ«‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﭼﻨ ﺪان ﺁش ده ﻦ ﺳ ﻮزﯼ ﻧﺒ ﻮد‪ .‬ﭼ ﺮا‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻳﻚ دﺧﺘﺮك هﺠﺪﻩ‪/‬ﻧﻮزدﻩ ﺳﺎﻟﻪ ﺷﺎﻳﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ هﻴ ﻮﻻﻳﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻧﻤﯽآﻨﻢ‪.‬‬
‫ﺁرواﻧ ﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴ ﺎن ﻣﻌﺘﻘ ﺪ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﺧ ﺘﻼف ﻧﻈ ﺮ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑ ﺎ‬

‫ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑ ﻪ ﺕﺌ ﻮرﯼ “ﺝﻨ ﮓ ﻣ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪ‪ ،‬ه ﻢ‬
‫اﺳﺘﺮاﺕﮋﯼ‪ ،‬هﻢ ﺕﺎآﺘﻴﻚ” آ ﻪ ﺳ ﺮﻟﻮﺣﻪﯼ ﺕﻤ ﺎم رﻓﺘﺎره ﺎﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ اﻳ ﻦ‬
‫ﺳ ﺎزﻣﺎن در دو دورﻩﯼ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ اﻳ ﺮان ـ ﺷ ﺎﻩ و ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ـ ﺑ ﻮد‪،‬‬
‫اﻋﺘﻘﺎدﯼ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ را اﻣ ﺎم ﺣ ﺴﻴﻦ و ﺧ ﻮدش‬
‫ﺐ ﺝﻨ ﺒﺶ ﺿ ﺪ ﻣﺪرﻧﻴﺘ ﻪ ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻣ ﯽآ ﺮد‪ .‬ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ اﺳﺎﺳ ﺎ ﺑ ﻪ‬ ‫را زﻳﻨ ِ‬
‫ﻋﻨ ﺼﺮ “روﺷ ﻨﻔﻜﺮ ﻣﺘﻌﻬ ﺪ ﻣ ﺴﺌﻮل” ﺕﻜﻴ ﻪ داﺷ ﺖ و اﮔ ﺮ اﺷ ﺘﺒﺎﻩ ﻧﻜ ﻨﻢ در‬
‫ﺁﺧ ﺮﻳﻦ آﺘ ﺎﺑﺶ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم “ﺕﺨ ﺼﺺ” ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺑ ﻮد آ ﻪ اﻧﻘ ﻼب ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﺮان‬
‫زود اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺣﺎﻻ ]ﺳﺎلهﺎﯼ ‪١٣٥٥‬و ‪ ١٣٥٦‬ﺕﺎ زﻣ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺧ ﻮدش‬
‫زﻧ ﺪﻩ ﺑ ﻮد[ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ رخ ده ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ارﺕﺠ ﺎع ﻣ ﯽاﻧﺠﺎﻣ ﺪ آ ﻪ اﻧﺠﺎﻣﻴ ﺪ؛‬
‫ارﺕﺠ ﺎﻋﯽ آ ﻪ ﺧ ﻮدش ﺁنه ﺎ را ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺪان آ ﺸﻴﺪ و دﻳﮕ ﺮ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺖ‬
‫ﺝﻤﻌﺸﺎن آﻨﺪ‪ .‬ﺝﻦهﺎﻳﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺑ ﺎزﯼه ﺎﯼ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑ ﺎ آﻠﻤ ﺎت‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫ﻗﺮﺁن و ﺑﺎ ﺕﺎرﻳﺦ‪ ،‬از ﭘﺸﺖ دﻳﻮارهﺎﯼ ﺣﻮزﻩهﺎ ﻳﻜﺒﺎرﻩ ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺪان رﻳﺨﺘﻨ ﺪ‬
‫و زدﻧﺪ و ﺑﺮدﻧﺪ و ﺧﻮردﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻴﭻ آﺲ هﻢ رﺣﻢ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜ ﯽ از ﺝ ﺪا ﺷ ﺪﮔﺎن از ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ روزﯼ ﻣ ﯽﮔﻔ ﺖ‬
‫زﻣﺎﻧﯽ آﻪ در ﺷﻬﺮ ﺑﻮﺧﻮم ﺁﻟﻤﺎن درس ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ و هﻤ ﺎن زﻣ ﺎن ه ﻢ ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻀﻮﻳﺖ اﻧﺠﻤﻦهﺎﯼ داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣ ﺴﻠﻤﺎن ﺁﻟﻤ ﺎن ]واﺣ ﺪ ﺧ ﺎرج آ ﺸﻮرﯼ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ[ درﺁﻣ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻧ ﻮﻋﯽ “اﻧﺒ ﺮ” ﺕﻬﻴ ﻪ‬
‫آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺑﻴﺮون آﺸﻴﺪن ﻧﺎﻣﻪهﺎﯼ اﻳﺮاﻧﯽهﺎ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬
‫اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺳ ﺎآﻦ ﺧﻮاﺑﮕ ﺎﻩه ﺎﯼ داﻧ ﺸﺠﻮﻳﯽ ﺷ ﻬﺮ ﺑﻮﺧ ﻮم‪ ،‬از ﺻ ﻨﺪوقه ﺎﯼ‬
‫ﭘﺴﺘﯽﺷﺎن ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﻧﻴﻤ ﻪه ﺎﯼ ﺷ ﺐ ﺕ ﻴﻢ ﺳ ﻪ ﻧﻔ ﺮﻩاﯼ ﺕ ﺸﻜﻴﻞ ﻣ ﯽدادﻳ ﻢ‪ ،‬دو ﻧﻔﺮﻣ ﺎن‬
‫آ ﺸﻴﻚ ﻣ ﯽدادﻧ ﺪ و ﻧﻔ ﺮ اﺻ ﻠﯽ ﻋﻤﻠﻴ ﺎت ﻣ ﯽرﻓ ﺖ ﺳ ﺮاغ ﺻ ﻨﺪوقه ﺎﯼ‬
‫ﭘﺴﺘﯽ داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن و ﺑ ﺎ ﻳ ﻚ ﻓﻘ ﺮﻩ “اﻧﺒ ﺮ” ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺻ ﻨﺪوقه ﺎﯼ ﭘ ﺴﺘﯽ‬
‫ﻣﺮدم را ﺧﺎﻟﯽ ﻣﯽآﺮد‪«.‬‬
‫راﺑﻄﯽ آﻪ ﺑﻪ ﻋﻴﺎل ﻣﺮﺑﻮﻃﻪﯼ ﺁن زﻣﺎن ﻣ ﻦ دﺳ ﺘﻮر ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽ‬
‫دادﻩ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺻ ﻨﺪوقه ﺎﯼ ﭘ ﺴﺘﯽ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن هﻤ ﺴﺎﻳﻪ دﺳ ﺘﺒﺮد ﺑﺰﻧ ﺪ‪،‬‬
‫“ﺑﺮادر”ﯼ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻬﺮداد آﻪ در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ آﺎرهﺎﯼ ﺧ ﻼف ﻗ ﺎﻧﻮن و‬
‫ﻋﺮف در ﻓﺮﻧﮓ ـ ﺷﺎﻳﺪ هﻢ در زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺮدم ﻋ ﺎدﯼ اﻳ ﺮان ـ ﻳ ﺪﯼ ﻃ ﻮﻻ‬
‫داﺷ ﺖ‪ .‬ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ آﻠ ﯽ از اﻳ ﻦ ﺝﻨ ﺎب ﺧ ﻼفآ ﺎرﯼ ﻳ ﺎد ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬

‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻴﺨﻮد ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﺝﻨ ﺎﺑﺶ ﺳ ﺎله ﺎ ﭘ ﺲ از ﺑﺮﻳ ﺪن از ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ و ﺑ ﻪ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﻋﺎدﯼ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪن‪ ،‬هﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﺣﻀﺮات ﻳﻘ ﻪ ﻣ ﯽدراﻧ ﺪ‬
‫و ﻧﺨﻮد و ﻟﻮﺑﻴﺎ ﭘﺎك ﻣﯽآﻨﺪ!!‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ ﻳﻚ ﺝﺮﻳﺎن ﻳﺎ ﻓﺮد ﺳﻴﺎﺳﯽ ]و ﺣﺘﺎ ﻏﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﯽ[ را‬

‫ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راﻩ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺁن ﺿﺮب اﻟﻤﺜ ﻞ ﻗ ﺪﻳﻤﯽﻣ ﺎن‪ ،‬اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ‬
‫آﻪ ﻳﺎ ﺑﺎ ﺁن هﻤ ﺴﻔﺮ ﺷ ﻮﻳﻢ و ﻳ ﺎ هﻤ ﺴﻔﺮﻩ‪ .‬از ﭘﺰه ﺎ و ﺷ ﻌﺎرهﺎ و اداه ﺎﯼ‬
‫ﺑﻴﺮوﻧ ﯽ ه ﻴﭽﻜﺲ و ه ﻴﭻ ﺝﺮﻳ ﺎﻧﯽ ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮان ﺁن را ﺷ ﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻣ ﺸﺘﯽ ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ ﺧ ﺮوار را‪ ،‬ﻧ ﻪ در ﺷ ﻌﺮ و‬
‫ﺷ ﻌﺎرهﺎ و ﺧﻄﺎﺑ ﻪه ﺎﯼ ﺁﺕ ﺸﻴﻦ رهﺒ ﺮش و ﻧ ﻪ ﺣﺘ ﺎ در ﻧ ﺸﺮﻳﻪه ﺎ و‬
‫ادﻋﺎهﺎش‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ از درون و از زﺑﺎن و ﺑﻴﺎن آﺴﺎﻧﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ آﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺝﺮﻳﺎن را در دروﻧﯽﺕﺮﻳﻦ زواﻳﺎ و ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺁن‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﻮﺳ ﺖ و ﮔﻮﺷﺘ ﺸﺎن‬
‫ﺕﺠﺮﺑﻪ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺝﺮﻳﺎن را ﺑﺎﻳﺪ از زﺑﺎن و ﺑﻴﺎن آ ﺴﺎﻧﯽ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ آ ﻪ‬
‫زﻧ ﺪاﻧﯽ اﻳ ﻦ ﺝﺮﻳ ﺎن ﺑ ﻮدﻩاﻧ ﺪ؛ ﭼﻨﺎﻧﭽ ﻪ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ را ه ﻢ ﻧ ﻪ در‬
‫ﻟﺒﺨﻨ ﺪهﺎﯼ “ژوآﻮﻧ ﺪ” ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺷ ﻌﺎرهﺎ و ﺧﻄﺎﺑ ﻪه ﺎﯼ‬
‫ﻋﺒ ﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﺳ ﺮوش و ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ و ﻣﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن و ﺣﺘ ﺎ ﺑﻴ ﺎن‬
‫ده ﺎﺕﯽ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ آ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ در درون ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎ‪ ،‬رواﺑ ﻂ‬
‫ﺧ ﺼﻮﺻﯽ‪ ،‬رﻓﺘﺎره ﺎﯼ ﻣﺨﻔ ﯽ و زﻳﺮزﻣﻴﻨ ﯽ‪/‬اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽاش ﺷ ﻨﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ را ﺑﺎﻳ ﺪ از زﺑ ﺎن و ﺑﻴ ﺎن زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و ﺣﺘ ﺎ‬
‫ﻏﻴﺮﺳﻴﺎﺳﯽاش ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﻧﻮع راﺑﻄﻪاﯼ آﻪ اﻳﻦ ﺝﺮﻳﺎنهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺣﺎآﻢ‬
‫و ﻏﻴﺮﺣ ﺎآﻢ ﺑ ﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺎن و زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧ ﺸﺎن دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ وﺳ ﻴﻠﻪ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺷ ﻨﺎﺧﺖ ﺁﻧﻬﺎﺳ ﺖ‪ .‬ﻣ ﺴﻌﻮد رﺝ ﻮﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻮﺝﻴ ﻪ ﻃ ﻼقه ﺎﯼ اﺝﺒ ﺎرﯼ‬
‫ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽ‪/‬اﺝﺒ ﺎرﯼ درون ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺕﻤ ﺎم اﻋ ﻀﺎ و‬
‫آﺎدره ﺎﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎن از ﺳ ﺎل ‪ ١٣٦٨‬ﺧﻮرﺷ ﻴﺪﯼ ﺕﺤﻤﻴ ﻞ ﺷ ﺪ‪ ،‬ﺕﺌ ﻮرﯼ‬
‫ﺝﺎﻟﺒﯽ دارد‪ .‬ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼ ﻪ ﻧﮕ ﺎهﯽ ﺑ ﻪ ﻣﻮﺿ ﻮع زن‬
‫دارﻳ ﺪ‪ ،‬ﻧﮕ ﺎهﯽ ﺑ ﻪ دروﻧ ﯽﺕ ﺮﻳﻦ رواﺑﻄﺘ ﺎن ﺑ ﺎ هﻤ ﺴﺮاﻧﺘﺎن ﺑﻴﺎﻧﺪازﻳ ﺪ و‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻴ ﺪ ﭼ ﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠ ﻪاﯼ ﺑ ﺎ هﻤ ﺴﺮﺕﺎن دارﻳ ﺪ! ﻣ ﻦ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺷ ﻌﺎر ﻣ ﻮاﻓﻘﻢ‪.‬‬
‫روﺷ ﻨﻔﻜﺮ اﻳﺮاﻧ ﯽ را در درون و ﺧ ﺼﻮﺻﯽﺕ ﺮﻳﻦ راﺑﻄ ﻪاش ﺑ ﺎ‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎﯼ ﭘﻴﺮاﻣﻮﻧﺶ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻮﺿﻮع ﻗ ﺪرت ﺑﻬﺘ ﺮ ﻣ ﯽﺕ ﻮان ﺷ ﻨﺎﺧﺖ ﺕ ﺎ‬

‫در ﺷ ﻌﺎر و آﺘ ﺎب و ﺧﻄﺎﺑ ﻪاش‪ .‬روﺷ ﻨﻔﻜﺮ اﻳﺮاﻧ ﯽ آﺘ ﺎﺑﺶ را آ ﻪ‬
‫ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪ ،‬ﺷ ﻌﺎرش را آ ﻪ ﻣ ﯽده ﺪ‪ ،‬ﺷ ﻌﺮش را آ ﻪ ﻣ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﻚ‬
‫دﻣﻮآﺮات‪ ،‬ﻳﻚ اوﻣﺎﻧﻴ ﺴﺖ و ﻳ ﻚ ﻋﻨ ﺼﺮ ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮﯼ رادﻳﻜ ﺎل اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫اﻣ ﺎ ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل دآﺘ ﺮ ﻣﻬ ﺮداد ﺑﻬ ﺎر در ﺧﺎﻧ ﻪ‪ ،‬زﻧ ﺶ آﻠﻔ ﺖ اوﺳ ﺖ‪ .‬در‬
‫ﺧﺎﻧﻪاش ﻳﻚ ارﺑ ﺎب اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻳ ﻚ ﺑ ﺮدﻩ دار اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭼ ﻪ در ﺳ ﻮء اﺳ ﺘﻔﺎدﻩﯼ‬
‫ﺝﻨﺴﯽاﯼ آﻪ از هﻤﺴﺮش ﻣﯽآﻨﺪ و ﭼﻪ در ﺑﻴﮕ ﺎرﯼاﯼ آ ﻪ ﺑ ﻪ هﻤ ﺴﺮش‬
‫ﺕﺤﻤﻴﻞ ﻣﯽآﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ آﻪ ﭼﺮا ﻣﺎ ﻧﻤﯽﺕ ﻮاﻧﻴﻢ از رواﺑ ﻂ ﻗﺒﻴﻠ ﻪاﯼ‪/‬ﺑ ﺮدﻩدارﯼ‬
‫ﺣ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎﺕﻤﺎن ﻋﺒ ﻮر آﻨ ﻴﻢ و راﺑﻄ ﻪاﯼ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ و ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺑ ﺎ‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎﯼ ﭘﻴﺮاﻣﻮﻧﻤﺎن ﺑﺮﻗﺮار آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ آﻪ ﻣ ﺎ ﻣ ﺪﻧﻴﺖ را‬
‫ﺕﻨﻬ ﺎ در ﻓ ﺮم و ﺑ ﯽﻣﺤﺘ ﻮا ﭘﺬﻳﺮﻓﺘ ﻪاﻳ ﻢ؛ ﺑ ﺎﻻﺕﺮ ﺑ ﺮوم‪ ،‬ﺁن را ﺣﺘ ﺎ‬
‫ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘ ﻪاﻳ ﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﭼ ﻮن اﻳ ﻦ ﻣﻔ ﺎهﻴﻢ ﭘ ﺲ از ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ ﺧ ﻮﻧﻴﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫اﺳ ﻼﻣﯽ “ﻣ ﺪ” ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺁﻧﻬ ﺎ را ﺣﻔ ﻆ ﻣ ﯽآﻨ ﻴﻢ و و ﺑﺠ ﺎ و ﻧﺎﺑﺠ ﺎ‬
‫ﺑﻠﻐﻮرﺷﺎن ﻣﯽآﻨﻴﻢ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ آﻤﺪﯼ‬
‫اﺳ ﺖ و ﻧ ﺸﺎن دهﻨ ﺪﻩﯼ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ رهﺒ ﺮﯼ اﻳ ﻦ ﺝﺮﻳ ﺎن اﺳﺎﺳ ﺎ ه ﻴﭻ‬
‫درآﯽ از ﻣﻮﺿ ﻮع ﺣﻘ ﻮق اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ﻧ ﺪارد‪ ،‬اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ رهﺒ ﺮﯼ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح ﺝﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ از ﺳ ﺘﻢ ﺝﻨ ﺴﯽ ﺑ ﺮ زﻧ ﺎن ]آ ﻪ ﻧﺎﺷ ﯽ از‬
‫ﺁﻣﻮزشهﺎﯼ ﻣﺬهﺒﯽ اﺳﻼم در ﺑﻴﻦ اﻳﺮاﻧﻴﺎن اﺳﺖ[ آﻮﺷﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ در اﻳ ﻦ‬
‫‪ ١٥‬ﺳﺎل ـ از ﺳﺎل ‪ ١٣٦٨‬ﺕﺎ آﻨﻮن ـ اﺳﺎﺳﺎ راﺑﻄ ﻪﯼ ﺝﻨ ﺴﯽ را در ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻧﻔ ﯽ آﻨ ﺪ‪ .‬از اﻳ ﻦ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮﻩ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﻧ ﻮﻋﯽ‬
‫دﺳ ﺘﻮر ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽ و وﺳ ﻴﻠﻪاﯼ ﺑ ﺮاﯼ “آﻨﺘ ﺮل ﻧﻴ ﺮو” اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺳ ﺨﻨﯽ‬
‫ﻧﻤﯽﮔﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﯽﺧﻮاهﻢ ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﻢ آﻪ اﻳﻦ ﺝﺮﻳﺎن اﮔﺮ ‪ ١٥‬ﺳﺎل اﺳ ﺖ‬
‫رﻳﺎﺿﺖ ﺝﻨﺴﯽ را ﺑﺮ اﻓﺮادش ﺕﺤﻤﻴﻞ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ آﻪ‬
‫اﺳﺎﺳﺎ هﻴﭻ درآﯽ از ﻣﻮﺿﻮع اﻧﺴﺎن و ﺣﻘﻮق و ﺧﻮاﺳﺖه ﺎ و ﺕﻤ ﺎﻳﻼت‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎ ﻧﺪارد‪ .‬راﻩ ﺝﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از ﺳ ﺘﻢ ﺝﻨ ﺴﯽ‪ ،‬آ ﻮر آ ﺮدن راﺑﻄ ﻪه ﺎﯼ‬
‫اﻧ ﺴﺎﻧﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬راﺑﻄ ﻪﯼ ﺝﻨ ﺴﯽ ﻳ ﻚ راﺑﻄ ﻪﯼ ﻇﺮﻳ ﻒ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌ ﯽ و‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻨﯽ ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻴﻦ اﻧﺴﺎنهﺎ‪ ،‬آﻪ ﻣﻴﺎن ﺕﻤﺎﻣﯽ ﻣﻮﺝﻮدات ﺝﺎﻧﺪار اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ‪ ،‬زاﻳﺶ و ﭘﻮﻳﺎﻳﯽاش را از راﺑﻄﻪﯼ ﺝﻨﺴﯽ آﺴﺐ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺕﻮﻟ ﺪ‬
‫و ﻧ ﻮ ﺷ ﺪن‪ ،‬ﻣﻴ ﻮﻩﯼ ﺑﻼﻓ ﺼﻞ راﺑﻄ ﻪه ﺎﯼ ﺝﻨ ﺴﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻳ ﻚ راﺑﻄ ﻪﯼ‬
‫ﺝﻨﺴﯽ ﺳﺎﻟﻢ و ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﻣ ﺎﻧﻌﯽ در راﻩ “ﻣﺒ ﺎرزﻩﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﯽ” و‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ هﻴﭻ ﻏ ﻮﻟﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﻣ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ اﻧﮕﻴ ﺰﻩ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻧﻴ ﺮو‬
‫ﺑﺪه ﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽ ﻪ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎزﻣﺎن ـ ﻧﺎﺷ ﻴﺎﻧﻪ و اﺣﻤﻘﺎﻧ ﻪ ـ اﻧﺠ ﺎم دادﻩ اﺳ ﺖ و‬
‫ﻣ ﯽده ﺪ‪ ،‬ﻧﻔ ﯽ و ﺣ ﺬف اﻳ ﻦ راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﻮد و ﻧ ﻪ ﻧ ﺸﺎن دادن اﻳ ﻦ آ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫راﺑﻄﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬و ﭼﮕﻮﻧ ﻪ راﺑﻄ ﻪاﯼ ﻏﻴ ﺮ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ و ﻧﺎﺷ ﯽ از‬
‫ﺳﺘﻢ ﺝﻨﺴﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺝﺎﯼ ﺁﻣﻮزش ﻣﺮدان ـ و اﻟﺒﺘﻪ زﻧﺎن ـ ﺑﺮاﯼ ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﮔ ﺮﻓﺘﻦ از راﺑﻄ ﻪﯼ ارﺑ ﺎب‪/‬رﻋﻴﺘ ﯽ ﻣﻮﺝ ﻮد در ﺑ ﻴﻦ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩه ﺎﯼ‬
‫ﻣ ﺬهﺒﯽ‪/‬ﺳ ﻨﺘﯽ اﻳﺮاﻧ ﯽ آ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩه ﺎﯼ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ را ﺕ ﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﻣﯽدهﻨﺪ‪ ،‬راﻩ اﻳﻦ ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ را از ﻃﺒﻴﻌ ﯽﺕ ﺮﻳﻦ راﺑﻄ ﻪهﺎﺷ ﺎن‬
‫ﻣﻤﻨ ﻮع آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬راﻩ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن ﺁﻣ ﻮزش دادﻩ ﺷ ﻮد هﻤ ﻪﯼ‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎ را ـ ﺣﺘﺎ هﻤﺴﺮاﻧﺸﺎن را ـ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ و اﮔﺮ‬
‫ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس اﺧ ﻼق اﺳ ﻼﻣﯽ‪ /‬ﺕﺒﻌ ﻴﺾ ﺁﻣﻴ ﺰ ﺝﻨ ﺴﯽﺷ ﺎن ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ زﻧ ﺎن‪،‬‬
‫اﻳ ﺸﺎن را اﺳ ﺘﺜﻤﺎر آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬و ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬رﻳ ﺸﻪه ﺎﯼ اﻳ ﻦ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر و‬
‫ﺕﺒﻌ ﻴﺾ ﺝﻨ ﺴﯽ را ﺑ ﺸﻨﺎﺳﻨﺪ و ﺑ ﺎ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ ﺁن از ﺳ ﺘﻢ ﺝﻨ ﺴﯽ ﻓﺎﺻ ﻠﻪ‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ؛ ﻧ ﻪ اﻳ ﻦ آ ﻪ اﺳﺎﺳ ﺎ راﺑﻄ ﻪﯼ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ و ﻃﺒﻴﻌ ﯽ و ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑ ﻴﻦ‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎ را ﺣﺬف آﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻋﻤ ﻞ هﻤﺎﻧﻘ ﺪر اﺣﻤﻘﺎﻧ ﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ از‬
‫ﺑ ﻴﻦ ﺑ ﺮدن دزدﯼ‪ ،‬دﺳ ﺖ دزد را ﻗﻄ ﻊ ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ از ﺑ ﻴﻦ ﺑ ﺮدن‬
‫دزدﯼ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاﯼ اﻧﺴﺎنهﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧ ﻼف ﻧﺎﭼ ﺎر ﻣ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬آ ﺎر و‬
‫رﻓﺎﻩ اﻳﺠﺎد آﺮد‪ .‬ﺝﺎﻣﻌﻪاﯼ آﻪ ﺑﻪ ﺝﺎﯼ ﺷﻨﺎﺧﺖ و از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﻋﻠ ﺖه ﺎ‪،‬‬
‫ﻣﻌﻠﻮلهﺎ را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﯽآﻨﺪ ـ ﺁﻧﻬﻢ در آﻤ ﺪﯼ ﺕ ﺮﻳﻦ وﺝﻬ ﺶ ـ ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ درد‬
‫ﺝﺎﻣﻌﻪ را درﻣﺎن ﻧﻤﯽآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ دردهﺎ و ﺑﻴﻤ ﺎرﯼه ﺎ و ﻧﺎﺳ ﺎزوارﯼه ﺎﯼ‬
‫ﺝﺎﻣﻌﻪ و ﺷﻬﺮوﻧﺪان را ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽدهﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺒ ﺎرزﻩ‬
‫ﺑﺎ ﻓﺤﺸﺎ در ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرد ﺧﺸﻦ ﺑﺎ ﻧﻮع ﭘﻮﺷﺶ زﻧﺎن‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ‬
‫ﺑﺮﺧ ﻮرد ﺑ ﺎ ﻧﻤ ﺎدﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺧﻴ ﺎل ﻣ ﯽآﻨ ﺪ “ﻋﻠ ﺖ”‬
‫ﻓﺤ ﺸﺎﺳﺖ‪ .‬در ﻳ ﻚ ﺝﺎﻣﻌ ﻪﯼ ﺳ ﺎﻟﻢ ﻳ ﺎ آﻤﺘ ﺮ ﺑﻴﻤ ﺎر‪ ،‬اﮔ ﺮ ﺣﻘ ﻮق ﺑﺮاﺑ ﺮ‬
‫اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ﺑ ﻪ رﺳ ﻤﻴﺖ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﻮد‪ ،‬اﮔ ﺮ آ ﺎر و اﻣﻨﻴ ﺖ و ﺁﺳ ﺎﻳﺶ و ﺑ ﻪ‬
‫وﻳﮋﻩ اﻣﻨﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ و ﻗﻀﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﻴﺎن ﺳ ﺎدﻩاش اﻣﻨﻴ ﺖ ﺝ ﺎﻧﯽ و ﻣ ﺎﻟﯽ و‬
‫ﺷ ﻐﻠﯽ و ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ اﻧ ﺴﺎنهﺎﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕ ﺎﻣﻴﻦ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺕ ﺎ ﺣ ﺪودﯼ‬
‫ﺕ ﺎﻣﻴﻦ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻧﻴ ﺎزﯼ ﺑ ﻪ اﻋﻤ ﺎل ﺧ ﺸﻮﻧﺖ در ﺑﺮﺧ ﻮرد ﺑ ﺎ ﻣﻌﻠ ﻮله ﺎ ـ ﺑ ﻪ‬
‫زﻋﻢ اﺳﻼﻣﻴﻮن ـ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬زﻧﺪﮔﯽ ﻓﺮدﯼ اﻧﺴﺎنهﺎ ﺣﻴﻄﻪاﯼ ﻣﻤﻨﻮﻋ ﻪ اﺳ ﺖ‬

‫آﻪ هﻴﭽﻜﺲ‪ ،‬هﻴﭻ ﺧﺪا و دﻳ ﻦ و ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ﺣ ﻖ ﻧ ﺪارد ﺑ ﻪ ﺁن ﺳ ﺮك ﺑﻜ ﺸﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ وﻇﻴﻔﻪاﯼ ﺑﺮاﯼ ﻳﻚ ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﻳﻚ دوﻟﺖ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ وﺝ ﻮد دارد‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ‬
‫ﺁﻣ ﻮزش دادن اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ از ﺕ ﻀﻴﻴﻖ ﺣﻘ ﻮق دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان اﺳ ﺖ‪ .‬ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﻧ ﺸﺎﻧﻪﯼ ﺑ ﺎرز ﺕ ﻀﻴﻴﻖ ﺣﻘ ﻮق ﺷ ﻬﺮوﻧﺪﯼ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺸﺎﻧﻪﯼ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖهﺎ و ﻳﺎ ﺣﺘﺎ اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮنه ﺎ‬
‫اﺳﺎﺳﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﺁﻣﻮزش و ﭘ ﺮورش را ﻧﻤ ﯽﻓﻬﻤﻨ ﺪ و درك و ﺕ ﺼﻮرﯼ ه ﻢ‬
‫از ﺁن ﻧﺪارﻧﺪ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻣ ﯽآﻮﺷ ﻨﺪ ﺑ ﺎ اﻋﻤ ﺎل ﺧ ﺸﻮﻧﺖ و اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫وﺣﺸﻴﺎﻧﻪﺕﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻣﻤﻜﻦ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﮕﺸﺖ ﻣﻌﻠﻮلهﺎ را ﻗﻄﻊ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺧﻴ ﺎل‬
‫اﻳﻦ آﻪ ﺑ ﺎ ﻣ ﺸﻜﻞ ﻣﺒ ﺎرزﻩ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺕﺤﻘﻴ ﺮ‪ ،‬ﺣ ﺬف ﻓﻴﺰﻳﻜ ﯽ و‬
‫ﺣﺘ ﺎ ﺷﺨ ﺼﻴﺘﯽ‪ ،‬دﺧﺎﻟ ﺖ آ ﺮدن در زﻧ ﺪﮔﯽ ﺧ ﺼﻮﺻﯽ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﻬﺎﻧﻪﯼ “اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽ ازﻣﻨﻜﺮ” دﺧﺎﻟ ﺖ در ﭘﻮﺷ ﺶ و آﻮﺷ ﺶ‬
‫اﻧ ﺴﺎنه ﺎ در ه ﺮ زﻣﻴﻨ ﻪاﯼ‪ ،‬ﻣﻌﻴ ﻮب ﺑ ﻮدن دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽاﯼ را ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽﮔﺬارد آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ و ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ ﺑﻴﻤ ﺎرﯼ‪ ،‬ﺑﻴﻤ ﺎر را ﺑ ﻪ‬
‫ﺻﻼﺑﻪ ﻣﯽآﺸﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﺷﺨﺺ ﻣ ﺴﻌﻮد رﺝ ﻮﯼ ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﻳﻦ آﻪ ـ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ زﻋﻢ ﺧﻮدﺷﺎن ـ ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر زﻧ ﺎن ﻣﻘﺎﺑﻠ ﻪ آ ﺮدﻩ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺕﺤﺮﻳﻢ راﺑﻄﻪهﺎﯼ اﻧﺴﺎﻧﯽ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽﻳﺎزﻧ ﺪ‪ .‬دﺳ ﺘﺎورد ‪ ١٥‬ﺳ ﺎل ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﺕﺤﺮﻳﻢهﺎﻳﯽ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ اﺳﺖ و ﻳﻚ ﻣﺸﺖ ﻋﻀﻮ ﻣﻌﻴ ﻮب و‬
‫دﭼ ﺎر ﺑﺤ ﺮان و ﺑﻴﻤ ﺎرﯼ ﺝﻨ ﺴﯽ آ ﻪ ﺣ ﺴﺮته ﺎ و ﻧﺎآ ﺎﻣﯽه ﺎﯼ‬
‫ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽﺷ ﺎن را در ﺧ ﺸﻮﻧﺖ و ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﺑ ﺎزهﻢ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺑ ﻪ ﻧﻤ ﺎﻳﺶ‬
‫ﻣ ﯽﮔﺬارﻧ ﺪ‪ .‬ﺧﻮدﺳ ﻮزﯼه ﺎﯼ ﺕﺎﺑ ﺴﺘﺎن ‪ ١٣٨٢‬اﻳ ﻦ ﺝﺮﻳ ﺎن در اروﭘ ﺎﯼ‬
‫ﻣﺮآﺰﯼ‪ ،‬ﻧﻤﺎدﯼ از هﻤﻴﻦ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻧﻬﻔﺘﻪ در اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ و ﻋﻤﻠﻜﺮده ﺎﯼ‬
‫اﻳﺸﺎن اﺳﺖ؛ اﻳﻦ رﻓﺘﺎرهﺎ ﭼﻪ در ﻧﻮع راﺑﻄ ﻪه ﺎﯼ ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎﺕﯽاﯼ آ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫“رﻗﺒ ﺎ” ﺑﺮﻗ ﺮار ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ و ﭼ ﻪ در درون ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺸﺎن و ﭼ ﻪ ﺣﺘ ﺎ ﺑ ﺎ‬
‫ﺑﺎﺻﻄﻼح دﺷﻤﻨﺎﻧﺸﺎن‪ ،‬ﺑ ﻪ روﺷ ﻨﯽ ﻧ ﺸﺎن دادﻩ ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﺕﺤ ﺮﻳﻢ ازدواج‬
‫از ﺳ ﻮﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺳ ﺎدﻩﺕ ﺮﻳﻦ دﻟ ﻴﻠﺶ آﻨﺘ ﺮل ﻧﻴﺮوﺳ ﺖ و در‬
‫اﺧﺘﻴﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺕﻤﺎم زواﻳﺎﯼ روح و ﺝﺴﻢ ﻳﻚ ﻧﻴﺮو ﺑﺮاﯼ ﺷ ﺴﺖ و ﺷ ﻮﯼ‬
‫ﻣﻐ ﺰﯼ او و ﺕﺒ ﺪﻳﻠﺶ ﺑ ﻪ ﻳ ﻚ آﻤﺮﺑﻨ ﺪ اﻧﺘﺨ ﺎرﯼ اﻧﻔﺠ ﺎرﯼ‪ .‬ﺕﻈ ﺎهﺮات‬
‫ﻋﻔﺖﮔﺮاﻳﺎﻧﻪﯼ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ هﻢ ﺑﺮاﯼ ﺝﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از ﺑﺎﺻﻄﻼح ﻓ ﺴﺎد‬
‫در اﻳ ﺮان اﺷ ﻐﺎل ﺷ ﺪﻩﯼ ﻣ ﺎ‪ ،‬ﺁﻧﻬ ﻢ ﺑ ﺎ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ و ﻗ ﺼﺎوﺕﯽ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ‬

‫آ ﺸﺘﻦ ﺑﻴﻤ ﺎر اﺳ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ ﺑﻴﻤ ﺎرﯼ و اﻳ ﻦ ﻳ ﻚ راﻩ ﺣ ﻞ آ ﺎﻣﻼ‬
‫ﻗ ﺪﻳﻤﯽ اﺳ ﺖ و از ﻣﻐ ﺰ ﺝ ﺎدوﮔﺮان ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﺻ ﺤﺮاهﺎﯼ‬
‫ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن و ﭼﻨﺪهﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶﺕﺮ هﻤﻴﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬هﻤ ﻪﯼ‬
‫اﻳ ﻦ ﺕﺌ ﻮرﯼه ﺎ را در آﺘ ﺎبه ﺎﯼ ﺁﺳ ﻤﺎﻧﯽ ادﻳ ﺎن ﺳ ﺎﻣﯽ ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ﺕﺒﻌﻴﺾ ﺝﻨﺴﯽ و ﺳﻨﮕﺴﺎر و آﺸﺘﺎر و ﺕ ﺮور و ﻣﺤ ﺪودﻳﺖه ﺎﻳﯽ دﻳﻨ ﯽ و‬
‫دﺧﺎﻟﺖه ﺎﯼ دﻳﻨ ﯽ در اﻣ ﻮر ﺷﺨ ﺼﯽ اﻓ ﺮاد ﺑ ﻪ روﺷ ﻨﯽ ﻣ ﯽﺕ ﻮان دﻳ ﺪ و‬
‫ﺕﺎﺳﻒ ﺧﻮرد‪ .‬ﺑﺮاﯼ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺝﺎﻣﻌﻪاﯼ ﻣﺪﻧﯽ‪ ،‬در ﮔ ﺎم ﻧﺨ ﺴﺖ ﺑﺎﻳ ﺪ از‬
‫ﺕﻮﺣ ﺸﯽ آ ﻪ در رﻓﺘﺎره ﺎﯼ ﺧ ﺸﻦ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﻧﻔ ﯽ و ﻃ ﺮد دﻳﮕ ﺮان‬
‫ﻧﻤ ﺎد ﭘﻴ ﺪا ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬ﻣﻠﻐﻤ ﻪاﯼ از ﺳ ﻨﺖ و ﻣﺪرﻧﻴﺘ ﻪ‪،‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠ ﻪاش هﻤ ﻴﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽاﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ در اﻳ ﺮان ﻓﻌﻠ ﯽ ﺣ ﺎآﻢ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ازﺕﻤ ﺎم اﺳ ﺒﺎب ﻓﻴﺰﻳﻜ ﯽ ﺕﻤ ﺪن و ﻣﺪرﻧﻴﺘ ﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺕﻜﻨﻴ ﻚ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﺎﻳﯽﺷ ﺎن را ﺑ ﻪ زور و اﺝﺒ ﺎر ﺑ ﻪ ﻣﻠ ﺖ‬
‫اﻳﺮان ﺕﺤﻤﻴﻞ آﻨﻨﺪ‪ .‬روﺷﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ هﻢ آﻪ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ از ﺳ ﻨﺖ ﻋﺒ ﻮر آﻨﻨ ﺪ‬
‫و ﺷﻮرﺑﺨﺘﺎﻧﻪ در ﺕﻤﺎم اﻳﻦ ‪ ١٠٠‬ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺧﻮاهﺎن ﺕﻠﻔﻴﻘ ﯽ از ﺳ ﻨﺖ و‬
‫ﻣﺪرﻧﻴﺘ ﻪ در اﻳ ﺮان ﺑ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺧ ﻮد ﺳ ﻨﺖﮔﺮاﻳ ﺎن و ﻓﻮﻧﺪاﻣﻨﺘﺎﻟﻴ ﺴﺖه ﺎﻳﯽ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ آﻪ در درون ﻣﻐﺰهﺎﺷﺎن‪ ،‬هﻤﺎن رواﺑﻂ ﻏﻴﺮ اﻧﺴﺎﻧﯽ ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎل‬
‫ﭘﻴﺶ و ﭘ ﻴﺶﺕ ﺮ را رﺳ ﻮب دادﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ رﺳ ﻴﺪن ﺑ ﻪ ﻣﺪرﻧﻴﺘ ﻪ‪ ،‬ﻧﺨ ﺴﺖ‬
‫ﺑﺎﻳ ﺪ از ﺳ ﻨﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ از ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ وﺣ ﺸﻴﺎﻧﻪﯼ ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﺎﻳﯽ اﺳ ﻼﻣﯽ‬
‫ﻋﺒ ﻮر آ ﺮد‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان دوﮔﺎﻧ ﻪﯼ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺕ ﺼﻮر دﺳ ﺖ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺝﺎﻣﻌﻪاﯼ ﻣﺪرن و ﻣﺪﻧﯽ ﻏﻴ ﺮﻣﻤﻜﻦ اﺳ ﺖ‪ .‬آ ﺎﻇﻢ ﻋﻠﻤ ﺪارﯼ در‬
‫آﺘ ﺎب ﭘ ﺮ از ﺳ ﻨﺪش ﺑ ﺎ ﻋﻨ ﻮان “ﭼ ﺮا ﻏ ﺮب ﺝﻠ ﻮ رﻓ ﺖ و اﻳ ﺮان ﻋﻘ ﺐ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ” ﺁﻧﺠﺎ آﻪ ﺑﻪ ﺕﺎرﻳﺦ ﺑﺮﻣ ﯽﮔ ﺮدد‪ ،‬دﻻﻳ ﻞ ﻣﻨﻄﻘ ﯽ ]![ ﭘﻴ ﺸﺮوﯼ ﻏ ﺮب‬
‫را ﺑﺮﻣ ﯽﺷ ﻤﺎرد‪ ،‬اﻣ ﺎ ﺧ ﻮد‪ ،‬ﺷﺨ ﺼﺎ از دوﻟ ﺖ اﺻ ﻼﺣﺎت ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﺪ‬
‫ﺧﺎﺕﻤﯽ دﻓﺎع ﻣﯽآﻨﺪ‪ .‬ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻋﺒﺎدﯼ ﺑﺮﻧﺪﻩﯼ ﺝ ﺎﻳﺰﻩﯼ ﺻ ﻠﺢ ﻧﻮﺑ ﻞ‪ ،‬ﺁﻧﺠ ﺎ‬
‫آﻪ از ﻧﻘ ﺾ ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ ﺳ ﺨﻦ ﻣ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜ ﺎ را ﻣﺤﻜ ﻮم ﻣ ﯽآﻨ ﺪ و‬
‫ﺁﻧﺠﺎ آﻪ از ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻊ دﻣﻮآﺮاﺳﯽ ﺳﺨﻨﯽ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﺮان ﺕﺤ ﺖ ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ‬
‫ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎ را ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﯽﺁورد‪.‬‬
‫»ﺷ ﻴﺮﻳﻦ ﻋﺒ ﺎدﯼ… در ﮔﻔ ﺖ و ﮔ ﻮ ﺑ ﺎ روزﻧﺎﻣ ﻪﯼ دﯼ وﻟ ﺖ‬

‫ﭼ ﺎپ ﺁﻟﻤ ﺎن از ﻧﻘ ﺾ ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ ﺕﻮﺳ ﻂ اﻣﺮﻳﻜ ﺎ اﻧﺘﻘ ﺎد و اﻇﻬ ﺎر‬
‫اﻣﻴﺪوارﯼ آﺮد آﻪ اﻳ ﻦ آ ﺸﻮر ﺑ ﺮاﯼ اﺳ ﺘﺎﻧﺪاردهﺎﯼ ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ ارزش‬
‫ﻗﺎﺉ ﻞ ﺷ ﻮد‪ .‬ﻋﺒ ﺎدﯼ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﺪت از ﻧﻘ ﺾ ﺣﻘ ﻮق زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن در زﻧ ﺪان‬
‫اﺑﻮﻏﺮﻳ ﺐ ﻋ ﺮاق و اﻋ ﻀﺎﯼ ﻃﺎﻟﺒ ﺎن در زﻧ ﺪان ﮔﻮاﻧﺘﺎﻧ ﺎﻣﻮ ﻧﮕ ﺮان‬
‫اﺳ ﺖ… ﮔﻔ ﺖ‪ …:‬در اﻳ ﺮان در زﻣﻴﻨ ﻪﯼ ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ ﭘﻴ ﺸﺮﻓﺖه ﺎﻳﯽ‬
‫داﺷﺘﻪاﻳﻢ و ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮدﻩ اﻳﻢ و ﺕﻮاﻧﺴﺘﻪاﻳﻢ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ ﻣ ﺴﺘﻘﻞ از‬
‫دوﻟﺖ ﺕﺸﻜﻴﻞ دهﻴﻢ… ﻋﺒﺎدﯼ اﻓﺰود‪ :‬ﺣﻤﺎﻳ ﺖ از دادﮔ ﺎﻩه ﺎﯼ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ‬
‫اﻗ ﺪام ﻣﻬ ﻢ دﻳﮕ ﺮﯼ در اﻳ ﻦ زﻣﻴﻨ ﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﻤ ﻪﯼ دوﻟ ﺖه ﺎ از ﺝﻤﻠ ﻪ‬
‫اﻳ ﺮان و اﻣﺮﻳﻜ ﺎ ]دو ﻧ ﺎﻗﺾ ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ[ ﻣ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ از اﻳ ﻦ راﻩ ﺑﺎﻋ ﺚ‬
‫ﺕﻘﻮﻳ ﺖ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬ﻋﺒ ﺎدﯼ ﺑ ﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴ ﺖ‬
‫ﺣﺠﺎب در آﺸﻮر ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺪون ﻓﻬﻢ از ﻓﺮهﻨﮓ دﻳﮕﺮ آ ﺸﻮرهﺎ و‬
‫ﺑ ﺪون “ﺻ ﺒﺮ و ﺷ ﻜﻴﺒﺎﻳﯽ” در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ﺁﻧﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﺻ ﻠﺢ در ﺝﻬ ﺎن‬
‫ﻧﻤﯽرﺳﻴﻢ…«‪٥٢‬‬
‫ﻣ ﻦ در هﻤ ﻴﻦ آﺘ ﺎب ﺑﺨ ﺶ آﻮﺕ ﺎهﯽ از آﺘ ﺎب ﺧ ﺎﻧﻢ ﺁﻟ ﻴﺲ‬
‫ﺷﻮوارﺕﺰر‪ ،‬ﺕﺤﺖ ﻋﻨﻮان “ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﯽ ﺑﻴﺠﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺮﺑﺎزان اﷲ” را در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺕﺮورﻳﺴﺖهﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺁوردﻩام‪ .‬ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ در‬
‫ﺳﻔﺮﯼ آﻪ ﭼﻨﺪﯼ ﭘﻴﺶ ﺑﻪ آﺸﻮر ﺳﻮﺉﻴﺲ داﺷﺖ‪ ،‬ﺁﻧﺠﺎ آﻪ از ﻋﻠﻞ ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻏﺮﺑﯽهﺎ از ﻣﺬهﺐ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺳ ﺨﻦ ﻣ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜ ﺮد وﺣ ﺸﻴﺎﻧﻪﯼ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﺎپهﺎ را در هﺰار و اﻧﺪﯼ ﺳﺎل ﻗﺮون وﺳ ﻄﺎ ﻣﺜ ﻞ ﻣ ﯽﺁورد و‬
‫ﺑﻌﺪ آﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ روﺑﺮو ﻣ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ در اﻳ ﺮان ه ﻢ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ دﻳﻨ ﯽ‬
‫ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ و ﻧﻘﺾ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ و… ﺑﺎ اداﯼ ﻣﺨ ﺼﻮﺻﯽ ﻣ ﯽﻓﺮﻣﺎﻳ ﺪ‬
‫آ ﻪ‪ :‬اﻟﺒﺘ ﻪ در اﻳ ﺮان اﺷ ﻜﺎﻻﺕﯽ وﺝ ﻮد دارد‪ ،‬وﻟ ﯽ ﻣﻠ ﺖ اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ـ ﻻﺑﺪ ﺑﺎ ﺁﮔﺎهﯽ از ﺕﻤﺎم ﻋﻤﻠﻜﺮدهﺎﯼ ‪ ٢٥‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﺁن ـ‬
‫راﯼ دادﻩ اﺳﺖ و ﺑﻪ هﻴﭻ ﻋﻨﻮان ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺁن را آﻨ ﺎر ﺑﮕ ﺬارد‪ .‬او‬
‫دﻣﻮآﺮاﺳﯽ را ﻓﻘﻂ در راﯼ ﮔﻴﺮﯼ ﺧﻼﺻﻪ ﻣﯽآﻨﺪ و ﺻﻨﺪوقه ﺎﯼ راﯼ‬
‫‪ ٥٢‬ـ ﻧﻘﻞ از آﻴﻬﺎن ﭼﺎپ ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ١٠٠٧‬ـ ‪ ٧‬ﺕﺎ ‪١٣‬ﺧﺮدادﻣﺎﻩ ‪ ،١٣٨٣‬ص ‪٤‬‬
‫ﺳﺮﮔﺬرﮔﺎﻩهﺎﯼ اﻳﺮان را ﺑﺮاﯼ ﺕﺤﻜﻴﻢ هﻤ ﻴﻦ ﺣﺎآﻤ ﺎن اﺳ ﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ‬

‫ﺑﺎرز دﻣﻮآﺮاﺳﯽ و ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ارزﻳﺎﺑﯽ ﻣﯽآﻨﺪ!!‬
‫ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ!‬

‫ﻋﻠﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ در ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﻧﻮﺷ ﺘﻪ و ﺳ ﺨﻨﺮاﻧﯽه ﺎﻳﺶ اﻧ ﺴﺎن‬
‫را ﭘﺪﻳﺪﻩاﯼ دوﮔﺎﻧﻪ ﻣﻌﺮﻓ ﯽ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ از دو ﺑﺨ ﺶ آ ﺎﻣﻼ ﻧﺎﻣﺘﺠ ﺎﻧﺲ و‬
‫ﻣﺘ ﻀﺎد ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬در دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ﻓﻠ ﺴﻔﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺨ ﺸﯽ از‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ اﻧﺴﺎن از ﻟﺠﻦ‪ ،‬ﮔﻞ ﺑﺪﺑﻮ و ﺣﻤﺎء ﻣﺴﻨﻮن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ‬
‫ﺑﺨﺶ ﺷﻴﻄﺎﻧﯽ‪ ،‬دﻧﯽ‪ ،‬اﻳﻦ دﻧﻴﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺣﻘﻴﺮ‪ ،‬آﺜﻴﻒ‪ ،‬ﻟﺠ ﻦ‪ ،‬ﺣﻴ ﻮاﻧﯽ و دﭼ ﺎر‬
‫روزﻣﺮﮔﯽ اوﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ هﻤﻪﯼ رﻓﺘﺎرهﺎﯼ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣ ﺮدان و‬
‫زﻧﺎﻧﯽ آﻪ آﺸﺸﯽ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺷ ﺎدﯼ‪ ،‬ﻟ ﺬت‪ ،‬ﺧﻮﺷ ﯽ‪ ،‬ﺳ ﺎﺧﺘﻦ و اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از‬
‫ﻣﻮاهﺐ زﻧﺪﮔﯽ دارد‪ ،‬ﻳﻜﺴﺮﻩ ﻣ ﺬﻣﻮم اﺳ ﺖ و “اﻧ ﺴﺎ ِن ﺕﻤ ﺎم” آ ﺴﯽ اﺳ ﺖ‬
‫آ ﻪ ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ از ﻟ ﺬته ﺎ و ﺧﻮﺷ ﯽه ﺎﯼ زﻧ ﺪﮔﯽ ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﺑﮕﻴ ﺮد و‬
‫دور ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺨ ﺶ دﻳﮕ ﺮ ﺷﺨ ﺼﻴﺖ اﻧ ﺴﺎن ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺎن ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑﺨ ﺶ اﻟﻬ ﯽ‪،‬‬
‫ﻋﻠﻴ ﺎﻳﯽ‪ ،‬روﺣ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺧ ﺪاﻳﯽ و ﮔﺮﻳ ﺰان از ﻟ ﺬته ﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫اوﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺕﻌﺮﻳﻒ ﻧﻴﺎزهﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ اﻧﺴﺎنه ﺎ ﻣ ﺜﻼ راﺑﻄ ﻪﯼ ﺝﻨ ﺴﯽ‬
‫ﺣﺘ ﺎ ﺷ ﺮﻋﯽ‪ ،‬آﺜﻴ ﻒ‪ ،‬ﭘﻠﻴ ﺪ‪ ،‬ﻓﺮوآ ﺸﻨﺪﻩ‪ ،‬ﭘ ﺎﺉﻴﻦ ﺁورﻧ ﺪﻩ و ﻣﺒﺘ ﺬل ارزﻳ ﺎﺑﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪﯼ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ اﺳﺎﺳﺎ ﺷﺎدﯼ‪ ،‬ﺷﺎدﺧﻮارﯼ‪ ،‬ﻟﺬت ﺑ ﺮدن از‬
‫زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬آﺎر و ﺕﻼش ﺑﺮاﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻬﺘﺮ و ﻣﺮﻓ ﻪﺕ ﺮ‬
‫ﻧﻔﯽ ﻣﯽﺷﻮد و هﻤﮕﺎن ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ رﻳﺎﺿﺖ ﻋﺎرﻓﺎﻧ ﻪ و زﻧ ﺪﮔﯽ ﮔﺮﻳ ﺰﯼ و‬
‫ﺑﻪ ﺕﻌﺒﻴﺮ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ “ﺕﻜﺎﻣﻞ” دﻋﻮت ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫»رهﺒﺮﯼ اﻣﺖ )اﻣﺎم( ﻣﺘﻌﻬﺪ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ هﻢﭼ ﻮن رﺉ ﻴﺲ ﺝﻤﻬ ﻮر‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﺎ ﻣﺴﺌﻮل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﯼ ﺷﻤﺎ و رادﻳﻮ ﻣﻄﺎﺑﻖ ذوق و ﭘﺴﻨﺪ و ﺳ ﻠﻴﻘﻪﯼ‬
‫ﻣ ﺸﺘﺮﯼه ﺎ ﻋﻤ ﻞ آﻨ ﺪ‪ ،‬و ﺕﻌﻬ ﺪ ﻧ ﺪارد آ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺧﻮﺷ ﯽ و ﺷ ﺎدﯼ و‬
‫ﺑﺮﺧﻮردارﯼ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺝﺎﻣﻌﻪاش ﺑﺒﺨﺸﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﯽﺧﻮاه ﺪ و ﻣﺘﻌﻬ ﺪ اﺳ ﺖ‬
‫آ ﻪ ﺝﺎﻣﻌ ﻪ را ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﺕﻜﺎﻣ ﻞ رهﺒ ﺮﯼ آﻨ ﺪ؛ ﺣﺘ ﺎ اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ ﺕﻜﺎﻣ ﻞ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬

‫ﻗﻴﻤﺖ رﻧﺞ اﻓﺮاد ﺑﺎﺷﺪ‪٥٣«.‬‬
‫در دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺣﻜﻮﻣﺘﯽاﯼ آﻪ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﺕﺌ ﻮرﻳﺰﻩ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ه ﻴﭻ‬
‫ﺣﻖ و ﺣﺘﺎ ﺕﻀﻤﻴﻨﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﺮﺁوردﻩ ﺷﺪن ﻧﻴﺎزهﺎ‪ ،‬ﺕﻤﺎﻳﻼت‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺖهﺎ و‬
‫رﻓ ﺎﻩ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان در ﻧﻈ ﺮ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬در ﭼﻨ ﻴﻦ دﺳ ﺘﮕﺎهﯽ‪ ،‬اﻣ ﺎم‪،‬‬
‫رهﺒﺮ و ﺣﺎآ ِﻢ در ﻗﺪرت‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ در ﺧ ﺪﻣﺖ ﻣ ﺮدم ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ اﺳﺎﺳ ﺎ‬
‫هﺪف و وﻇﻴﻔﻪاش اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ “ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ رﻧ ﺞ” ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان ه ﻢ آ ﻪ‬
‫ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان را ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ “ﺕﻜﺎﻣ ﻞ” ه ﺪاﻳﺖ آﻨ ﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ‬
‫هﺮﮔﻮﻧﻪ رﻓﺎﻩ‪ ،‬ﺷﺎدﯼ‪ ،‬زﻧ ﺪﮔﯽ ﺳ ﺎﻟﻢ و ﻃﺒﻴﻌ ﯽ از ﻣ ﺮدم ﺳ ﻠﺐ ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ در آ ﺎر اﻳﺠ ﺎد اﺣ ﺴﺎس ﮔﻨ ﺎﻩ در ذه ﻦ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺎن‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ “اﻣﺖ” اﺳﺖ‪ .‬راﺑﻄﻪﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﻴﻦ اﻧﺴﺎنهﺎ‪ ،‬ﻣﻨﻔﻮر و آﺜﻴ ﻒ و‬
‫ﻟﺠﻦ ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻣ ﯽﺷ ﻮد؛ ﺣﺘ ﺎ راﺑﻄ ﻪﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ و اﻧ ﺴﺎﻧﯽ زﻧﺎﺷ ﻮﻳﯽ ﺑ ﻴﻦ‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎ ﭘﺪﻳﺪﻩاﯼ ﺷﻮم و ﻣﻬﻮع اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان ﭘ ﺲ‬
‫از ارﺕﻜ ﺎب اﻳ ﻦ ﺝ ﺮم ]![ آ ﻪ ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ از ﺁﻧﻨ ﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮرﻧ ﺪ ﺧﻮدﺷ ﺎن را‬
‫ﺑﺸﻮﻳﻨﺪ و ﭘﺎآﻴﺰﻩ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا آﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ از اﻳ ﻦ ﺣﺎﻟ ﺖ ﺣﻴ ﻮاﻧﯽ ]![‬
‫و زﻣﻴﻨﯽ و اﻳﻦ دﻧﻴﺎﻳﯽ ﺧ ﺎرج ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ اﻳﺠ ﺎد اﺣ ﺴﺎس ﮔﻨ ﺎﻩ در‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎ و راﺑﻄﻪهﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ را ﺑﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺒﺘ ﺬل و ﭘ ﺴﺖ ﺝﻠ ﻮﻩ دادن‪،‬‬
‫آ ﻪ ﻋﻤﻮﻣ ﺎ ﺁﺑ ﺸﺨﻮر ﻣ ﺬهﺒﯽ دارد‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻧﺘ ﺎﻳﺞ ﺝ ﺎﻟﺒﯽ راﻩ ﻣ ﯽﺑ ﺮد‪ .‬وﻳﻠﻬ ﻢ‬
‫راﻳﺶ در آﺘﺎب “رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺕﻮدﻩاﯼ ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ” اﺷﺎرﻩاﯼ ﺧﻮاﻧﺪﻧﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﺕﻌﺮﻳﻒ از اﻧﺴﺎن و ﺁﻣﻮزش و ﺕﺮﺑﻴﺖ دارد‪:‬‬
‫»ﺑ ﺮاﯼ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ از ﻟﺤ ﺎظ ﻣﻴ ﻞ ﺝﻨ ﺴﯽ ارﺿ ﺎء ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ و‬
‫دﭼﺎر ﭘﺮﺧﺎﺷ ﮕﺮﯼ و اﺣ ﺴﺎس ﺣﻘ ﺎرت ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻣﻌ ﻀﻼت در دراز‬
‫ﻣ ﺪت ﺕﻨﻬ ﺎ وﻗﺘ ﯽ ﻗﺎﺑ ﻞ ﺕﺤﻤ ﻞ ﻣ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ ﺧ ﺸﻢ ﻓﺮوﺧ ﻮردﻩ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺧ ﺎرج‬
‫ه ﺪاﻳﺖ ﺷ ﺪﻩ و ﻋﻠ ﺖ ﺣﻘ ﺎرت ﺷ ﺨﺺ ﺑ ﻪ دﻳﮕ ﺮان ﻣﻨﺘﻘ ﻞ و ﻧ ﺴﺒﺖ دادﻩ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪﯼ اﻳ ﻦ ﻋﻤ ﻞ ]ﻣﺤﺮوﻣﻴ ﺖ ﺝﻨ ﺴﯽ و اﺣ ﺴﺎس ﮔﻨ ﺎﻩ و ﺣﻘ ﺎرت‬
‫در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ[ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻇﻬﻮر ﺷﺨﺼﻴﺖهﺎﯼ ﻣﻄﻴﻌﯽ اﺳﺖ آﻪ هﻮﻳ ﺖ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﺮد ﺑﺰرگ ]ﻳﺎ رهﺒﺮ و اﻣﺎم از دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ و ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ‬
‫‪ ٥٣‬ـ اﻣﺖ و اﻣﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺁﺙﺎر ﺷﻤﺎرﻩي ‪ ،٢٦‬ﺻﺺ ‪ ٤٠٢‬ﺕﺎ ‪٤٠٣‬‬
‫و دﻳﮕﺮ ﺝﺮﻳﺎنهﺎﯼ ﺷﺒﺎن‪/‬رﻣﮕ ﯽ[ ﺕﻄ ﺎﺑﻖ ﻣ ﯽدهﻨ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺧ ﻮد را ﺑ ﺰرگ‬

‫اﺣﺴﺎس آﻨﻨﺪ و ﻋﻘﺪﻩﯼ ]ﺳﺮآﻮب ﺷﺪﻩ و ﻟﺠﻦ ﻣ ﺎﻟﯽ ﺷ ﺪﻩﯼ[ ﺧ ﻮد را ﺑ ﺮ‬
‫ﺳﺮ ﻣﻘ ﺼﺮﻳﻦ ﻣﺸﺨ ﺼﯽ )اﻗﻠﻴ ﺖه ﺎﯼ اﺝﺘﻤ ﺎﻋﯽ و دﺷ ﻤﻨﺎن ﺧ ﺎرﺝﯽ( ]و‬
‫ﺑﻪ وﻳﮋﻩ زﻧﺎن[ ﺧﺎﻟﯽ آﻨﻨﺪ‪٥٤«.‬‬
‫اﻳ ﻦ دﻳ ﺪﮔﺎﻩ را ﻣ ﻦ ﭼ ﻪ در زﻧ ﺪﮔﯽ ﺷﺨ ﺼﯽام‪ ،‬ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن ﻋﻴ ﺎل‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪﯼ اوﻟﯽ‪ ،‬ﭼﻪ در ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﭼﻪ در زﻧ ﺪﮔﯽ در اﻳ ﺮان‬
‫ﭘ ﺲ از ﺳ ﺎل ‪ ١٣٥٧‬ﺕﺠﺮﺑ ﻪ آ ﺮدﻩام‪ .‬ﻋﻴ ﺎل ﻣﺮﺑﻮﻃ ﻪ اﺻ ﺮار ﻋﺠﻴﺒ ﯽ‬
‫داﺷ ﺖ آ ﻪ روﺳ ﺮﯼ ﺳ ﺮم آ ﻨﻢ‪ .‬ﻧﻤ ﺎز ﺑﺨ ﻮاﻧﻢ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻣ ﺮدان ﺣ ﺮف ﻧ ﺰﻧﻢ‪،‬‬
‫ﻧﺨﻨﺪم‪ ،‬ﺑﺎ آﺴﯽ ﺷﻮﺧﯽ ﻧﻜﻨﻢ‪ ،‬ﺕﻠﻔﻨﯽ ﺑﺎ آﺴﯽ ﮔﭗ ﻧﺰﻧﻢ‪ .‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮم را در‬
‫ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻧﮕﺎﻩ ﻧﻜﻨﻢ و…‬
‫ﻣﻦ اﺳﺎﺳﺎ ﻳﺎدم ﻧﻤﯽﺁﻳﺪ در روﺿ ﻪاﯼ ﻳ ﺎ ﺳ ﻔﺮﻩاﯼ ﺷ ﺮآﺖ آ ﺮدﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬ﺕﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺳﻔﺮﻩاﯼ رﻓﺘﻢ‪ .‬ﺁنهﻢ ﻧﻪ اﻳﻦ آﻪ دﻋ ﻮت ﺷ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﻢ‪.‬‬
‫زن داﺉﯽ ﺁﻻﻣﺪ و زﻳﺒﺎﻳﯽ داﺷ ﺘﻢ ]اﻟﺒﺘ ﻪ ﺣ ﺎﻻ دﻳﮕ ﺮ ﺑﺎﻳ ﺪ ﭘﻴ ﺮ ﺷ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ![‬
‫آﻪ در ﻣﺮاﺳﻢ ازدواج ﻣﻦ ﺑﺎ ﻟﺒﺎس دآﻠﺘﻪ و ﭘﺸﺖ ﺑﺎز ﺷﺮآﺖ آﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ زن داﺉﯽ ﻧﺎزﻧﻴﻦ ﺳﻔﺮﻩاﯼ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ آﻪ ﮔﺎﻩ ﻇﻬﺮهﺎ ﺳﺮ راهﻢ‬
‫ﺳﺮﯼ ﺑﻪ ﺧﺎﻧ ﻪﯼ ﺁنه ﺎ ﻣ ﯽزدم‪ ،‬روزﯼ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﻣﺮاﺳ ﻢ ﻣﻮاﺝ ﻪ ﺷ ﺪم‪ .‬ﺁن‬
‫روز در ﺧﺎﻧﻪﯼ ﺁنهﺎ ﺳﻔﺮﻩاﯼ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﻮد‪ .‬ﻇﻬﺮ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻣ ﻦ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺑﻠ ﻮز‬
‫و ﺷﻠﻮار و آﻔﺶ ﺳﺒﻜﯽ رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ ﻣﯽآﺮدم‪ ،‬اﺻﻼ ﺑ ﻪ ﺕﻴ ﭗ ﺧ ﺎﻧﻢه ﺎﻳﯽ‬
‫آﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻔﺮﻩ دﻋﻮت ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺧﻮردم‪ .‬ﺑﻪ ﺕﻴﭗ زن داﺉ ﯽام ه ﻢ‬
‫ﻧﻤ ﯽﺧ ﻮردم‪ .‬ﻟﺒ ﺎسه ﺎﯼ ﺷ ﻴﻚ و ﮔﺮاﻧﻘﻴﻤ ﺖ اﻳ ﻦ ﺧ ﺎﻧﻢه ﺎ و ﺁن ﺝﻮاﻧ ﻚ‬
‫ژﻳﮕﻮﻟ ﻮﯼ ﺁﺧﻮﻧ ﺪﯼ را آ ﻪ درﺳ ﺖ ﻣﺜ ﻞ ﻳﻮﺳ ﻒ ﮔﻤﮕ ﺸﺘﻪ وﺳ ﻂ اﻧﺪاﺧﺘ ﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﺁن ﺑﻴﭽﺎرﻩ ـ ﺑﻪ ﺕﻌﺒﻴﺮ ﺁن زﻣﺎن ﻣﻦ ـ وﺳﻂ اﻳﻦ هﻤ ﻪ ﺧ ﺎﻧﻢ ﺁﻻﻣ ﺪ‬
‫ﮔﻴﺮ آﺮدﻩ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺳﻮاﻻت اﻳ ﺸﺎن در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺣ ﻴﺾ و ﻧﻔ ﺎس ﭘﺎﺳ ﺦ‬
‫ﻣ ﯽداد؛ اﻧﮕ ﺎر زنه ﺎ ﻋﻤ ﺪا ﻣ ﯽﺧﻮاﺳ ﺘﻨﺪ ﺝﻮاﻧ ﻚ را ﺕﺤﺮﻳ ﻚ آﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺳ ﻮاله ﺎﯼ زﻧﻨ ﺪﻩاﯼ از او ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬او ه ﻢ ﺳ ﺮخ ﻣ ﯽﺷ ﺪ و ﺝ ﻮاب‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ .‬ﺧﺎﻧﻢهﺎ ﻣﺪﺕﯽ هﻢ زﻳﺮ ﭼﺎدرهﺎﯼ ﮔﻠﺪار و رﻧﮕﺎرﻧﮕﺸﺎن ﺁﺑﻐ ﻮرﻩ‬
‫‪ ٥٤‬ـ ﻧﻘﻞ از آﺘﺎب ردﭘﺎي ﺳﻨﺘﻬﺎي ﻣﺬهﺒﻲ در ﺕﻌﻠﻴﻢ و ﺕﺮﺑﻴﺖ و رﻓﺘﺎر ﺝﻨﺴﻲ در اﻳﺮان‪ ،‬دآﺘﺮ اآﺒﺮ‬
‫ﻣﺤﻤﻮدي‪ ،‬ص ‪٧٣‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬و ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﺑﺨ ﻮر ﺑﺨﻮرﺷ ﺎن ﺷ ﺮوع ﺷ ﺪ‪ .‬ﻣ ﻦ در اﻳ ﻦ ﻣﻴﻬﻤ ﺎﻧﯽ‬

‫درﺳﺖ ﺣﺎل ﭘﺮﻧ ﺪﻩاﯼ را داﺷ ﺘﻢ آ ﻪ از آ ﺮﻩاﯼ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮ اﻳ ﻦ ﺳ ﻔﺮﻩ‬
‫ﭘﺮﺕ ﺎب ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺪون ه ﻴﭻ ﭘﻮﺷ ﺶ اﺳ ﻼﻣﯽاﯼ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺕﺌ ﺎﺕﺮ ﻧﮕ ﺎﻩ‬
‫ﻣ ﯽآ ﺮدم‪ .‬ﺳ ﻮادم ﺁﻧﻘ ﺪر ﻧﺒ ﻮد آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﺣ ﺴﺎﺳﯽ آ ﻪ داﺷ ﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺒﻨ ﺎﯼ‬
‫ﺕﺌﻮرﻳ ﻚ ﺑﺘﺮاﺷ ﻢ‪ ،‬اﻣ ﺎ اﺻ ﻼ از اﻳ ﻦ ﺝﻠ ﺴﻪ ﺧﻮﺷ ﻢ ﻧﻴﺎﻣ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ اوﻟ ﻴﻦ و‬
‫ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﺳ ﻔﺮﻩاﯼ ﺑ ﻮد آ ﻪ در ﺁن ﺷ ﺮآﺖ آ ﺮدم‪ .‬ﺣﺘ ﺎ ﺝ ﺮات ﻧﻜ ﺮدم‬
‫داﺳﺘﺎﻧﺶ را ﺑﺮاﯼ ﭘﺪرم ﺕﻌﺮﻳﻒ آ ﻨﻢ‪ .‬اﺣ ﺴﺎس ﮔﻨ ﺎﻩ ﻣ ﯽآ ﺮدم‪ .‬ﺑ ﻪ ﺝ ﺎﻳﯽ‬
‫رﻓﺘﻪ ﺑﻮدم آﻪ ﺕﺎ ﺁن زﻣﺎن از ﺷﺮآﺖ در ﺁن ﻣﻨﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﭘ ﺪرم اﺻ ﻼ‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺕﻴﭗ زنهﺎ و ﺁن ﺕﻴﭗ ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎ اﻋﺘﻤﺎدﯼ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫از وﻗﺘﯽ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪم ﺑﺮاﯼ ﺝﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از “ﺕﺤﺮﻳﻚ ﻣﺮدان” و ﺑ ﺎ‬
‫ﻓ ﺸﺎرهﺎﯼ ﻗﻠﺪرﻣﺂﺑﺎﻧ ﻪﯼ ﻋﻴ ﺎل ﻣﺮﺑﻮﻃ ﻪﯼ “روﺷ ﻨﻔﻜﺮ دﻳﻨ ﯽ”ام ﻟﭽ ﻚ ﺑ ﻪ‬
‫ﺳ ﺮم ﺑﭙ ﻴﭽﻢ‪ ،‬ﭘ ﺪرم ﺑ ﺎ ﻣ ﻦ دراﻓﺘ ﺎد‪ .‬ﻣ ﯽﮔﻔ ﺖ دﺧﺘ ﺮ داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺶ ﻣﺜ ﻞ‬
‫آﻠﻔﺖهﺎ ﻟﺒ ﺎس ﻣ ﯽﭘﻮﺷ ﺪ‪ .‬او هﻴﭽﮕ ﺎﻩ ﺣﺎﺿ ﺮ ﻧ ﺸﺪ ﺣﺘ ﺎ ﻳﻜﺒ ﺎر ﺑ ﺎ ﻣ ﻦ در‬
‫ﺧﻴﺎﺑﺎن راﻩ ﺑﺮود‪ .‬از ﻣﻦ ﺷﺮﻣﺶ ﻣﯽﺷ ﺪ؛ ه ﻢ از ﻗﻴﺎﻓ ﻪام و ه ﻢ از ﻟﺒ ﺎس‬
‫ﭘﻮﺷﻴﺪﻧﻢ‪.‬‬
‫ﻋﻴ ﺎل ﻣﺮﺑﻮﻃ ﻪ ﻣﻠﻐﻤ ﻪﯼ ﻋﺠﻴ ﺐ و ﻏﺮﻳﺒ ﯽ از ﺳ ﻨﺖ و ﻣﺪرﻧﻴﺘ ﻪ‬
‫ﺑﻮد آﻪ درﺻﺪش ﮔﺎﻩ ﺑﺎﻻ و ﮔﺎﻩ ﭘﺎﺉﻴﻦ ﻣﯽرﻓﺖ؛ اﻟﺒﺘ ﻪ ﻓﻘ ﻂ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﺧ ﻮدش! وﻟ ﯽ ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺻ ﻮرت ﻓ ﺮﺁوردﻩ و ﻣﺤ ﺼﻮل هﻤ ﺎن ﺝﺎﻣﻌ ﻪﯼ‬
‫ﻣﺬهﺐ زدﻩﯼ ﻣﺎ ﺑﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﻣ ﺮد ﺕ ﺎﺙﻴﺮ ﺧﻴﻠ ﯽ ﺑ ﺪﯼ در زﻧ ﺪﮔﯽام ﮔﺬاﺷ ﺖ‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﻋﻴ ﺎ ِل ﺁن دوران ﭘ ﺲ از ﺝ ﺪاﻳﯽ از ﻣ ﻦ‪ ،‬ﻳ ﻚ زن ﭘ ﺴﺘﯽ از اﻳ ﺮان‬
‫ﺕﺤﻮﻳﻞ ﮔﺮﻓ ﺖ‪ ،‬دو ﺕ ﺎ ﺑﭽ ﻪ ه ﻢ در داﻣ ﻨﺶ ﮔﺬاﺷ ﺖ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺑ ﺎﻧﻮ ﺑ ﻪ ﺣﻴﻄ ﻪﯼ‬
‫روﺷﻨﻔﻜﺮﯼِ ﻣﺬهﺒﯽاش ]![ ﺳﺮآﯽ ﻧﻜﺸﺪ‪ .‬ﺷﻨﻴﺪﻩام ﮔ ﺎﻩ ﻧ ﺼﻴﺤﺘﺶ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‬
‫راﻧﻨﺪﮔﯽ ﻳ ﺎد ﺑﮕﻴ ﺮد‪ ،‬روزﻧﺎﻣ ﻪ ﺑﺨﻮاﻧ ﺪ و ﭼﻴﺰه ﺎﯼ ﺑ ﯽﺧﺎﺻ ﻴﺘﯽ از اﻳ ﻦ‬
‫ﺳ ﻨﺦ‪ .‬و اﻳ ﻦ ﺑ ﺎﻧﻮ‪ ،‬روزﻧﺎﻣ ﻪ را ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﺮاﯼ ﭘﻴ ﺸﮕﻮﻳﯽ وﺿ ﻊ ه ﻮا‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ ﺕﺎ ﺑﺒﻴﻨﺪ ﭼﻪ ﻟﺒﺎﺳﯽ ﺑ ﻪ ﺑﭽ ﻪه ﺎش ﺑﭙﻮﺷ ﺎﻧﺪ‪ .‬ﻳ ﻚ زن ﺑ ﯽدردﺳ ﺮ‪،‬‬
‫ﻧﻤﺎز ﺧﻮان‪ ،‬ﺳﻔﺮﻩﯼ اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ﭘﻬﻦ آﻦ‪ ،‬و اﻟﺒﺘﻪ در اروﭘﺎ “ﺑ ﯽﺣﺠ ﺎب”!‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ ﻳﻚ هﻤﺴﺮ ﺑﻪ ﺕﻤﺎم ﻣﻌﻨﺎ ﺧﺎﻧﻪدار ]![ اﺻﻼ آﺎرﯼ ﺑ ﻪ‬
‫ﺣﻴﻄ ﻪﯼ آﺎره ﺎﯼ ﻣﺮداﻧ ﻪاﯼ ﻣﺜ ﻞ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ و ﺑﺤ ﺚ و ﻓﺤ ﺺ و‬
‫روﺷ ﻨﻔﻜﺮﯼ دﻳﻨ ﯽ و اﻳ ﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ ﭼﻴﺰه ﺎ ﻧ ﺪارد‪ .‬ﺣﻮﺻ ﻠﻪاش را ﻧ ﺪارد‪.‬‬
‫ﻋﻘﻠﺶ هﻢ ﻧﻤ ﯽرﺳ ﺪ‪ .‬درﺳ ﺖ هﻤ ﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺧﻴﻠ ﯽ از ﻣ ﺮدان اﻳﺮاﻧ ﯽ‬

‫ﺁرزوﻳﺶ را دارﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺁﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪﯼ ﭘ ﺮ از ﭼﺮﺑ ﯽ‪ ،‬ﻳ ﻚ رﺧﺘﺨ ﻮاب ﮔ ﺮم‬
‫و ﻧﺮم و ﻳ ﻚ داﻣ ﻦ ﭘ ﺮ از ﺑﭽ ﻪ… ﺑ ﺪون ﺕﻼﺷ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺳﺮآ ﺸﯽ ﻳ ﺎ ﺣﺘ ﺎ‬
‫ﺎوﯼ اﻳ ﻦ آ ﻪ در ﺑﻴ ﺮو ِن اﻳ ﻦ داﻳ ﺮﻩﯼ ﺑ ﺴﺘﻪ ه ﻢ دﻧﻴ ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ در‬
‫آﻨﺠﻜ ِ‬
‫ﺝﺮﻳﺎن اﺳﺖ‪ .‬و ﭼﻪ زن ﺧﻮﺑﯽ‪ .‬زﻧﺪﮔﯽﺷﺎن ـ ﺑﺎ ﺕﻤﺎم ﺕ ﻀﺎدهﺎﻳﺶ ـ ه ﻴﭻ‬
‫ﮔ ﺎﻩ از ه ﻢ ﻧﺨﻮاه ﺪ ﭘﺎﺷ ﻴﺪ‪ .‬ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺑ ﺎ ﻳ ﻚ زن ﺕﺤ ﺼﻴﻠﻜﺮدﻩ‪،‬‬
‫ﻣﺪﻋﯽ و آﺘﺎب ﺧﻮان ﺑﺮاﯼ هﻔﺖ ﭘﺸﺖ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺮدهﺎ آ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕ ﺎ‬
‫دﻳﮕﺮ ﻧﺨﻮاهﻨﺪ زﻧﯽ از اﻳﻦ ﺳﻨﺦ را “ﭘﺮو” آﻨﻨﺪ و ﭼﻨﺪ ﺑﭽﻪ را ـ اﺣﺘﻤ ﺎﻻ‬
‫ـ ﺑﯽﭘﺪر!!‬
‫ﺑﻪ ﻗﻮل ﻋﻠﯽ ﻓﺮدوﺳﯽ‪» :‬هﻴﭻ آﺠﺎ اﻳﻦ ﻧﺒﺮد از ﻧﺒﺮد ﺑﺮ ﺳﺮ ﺕ ﻦ‬
‫زن‪ ،‬ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﺝ ﺴﻤﺎﻧﻴﺖ زﻧﺎﻧ ﻪ ﺳ ﻬﻤﮕﻴﻦﺕ ﺮ ﻧﻴ ﺴﺖ… زﻧ ﺎن‪ ،‬ﺕ ﻦ و‬
‫ﺝﻨﺴﺎﻧﻴﺖ ]ﺳﻜﺴﻮﺁﻟﻴﺘﻪﯼ[ ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﺧﻮد ﺻﺤﻨﻪﯼ ﺳﻬﻤﮕﻴﻦﺕﺮﻳﻦ ﻧﺒﺮدهﺎﺳﺖ؛‬
‫ﻧﺒﺮدﯼ آﻪ در ﺁن زﻧﺎن‪ ،‬ﺧﻮد هﻢ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﺘﺨﺎﺻﻢاﻧﺪ و ه ﻢ ﺁﻧﭽ ﻪ ﻧﺒ ﺮد‬
‫ﺑﺮ ﺳﺮ ﺁن اﺳﺖ‪٥٥«.‬‬
‫در دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬درﺳ ﺖ هﻤﺎﻧﺠ ﺎﻳﯽ آ ﻪ اﻧ ﺴﺎن ﻧ ﺼﻒ‬
‫ﺷﺪﻩ و در دو وﺝﻪ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ و ﻣﺘﻀﺎد ﺑﺎ هﻢ ﺕﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽﺷ ﻮد‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻧﺒ ﺮد‬
‫ﺧ ﻮﻧﻴﻦ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﺳﻜ ﺴﻮﺁﻟﻴﺘﻪﯼ زن در ﻣ ﯽﮔﻴ ﺮد‪ .‬ﻧﺒ ﺮد ﺳ ﻬﻤﮕﻴﻨﯽ آ ﻪ ﻧ ﻪ‬
‫ﺕﻨﻬ ﺎ در دﻳ ﺪﮔﺎﻩ اﻳ ﻦ روﺷ ﻨﻔﻜﺮ دﻳﻨ ﯽ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ در دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ﺕﻘﺮﻳﺒ ﺎ ﺕﻤ ﺎم‬
‫روﺷﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧﯽ ﭘ ﺎﻳﮕﻴﺮ و ﺝ ﺎﻳﮕﻴﺮ ﺷ ﺪﻩ و رﺳ ﻮب آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫دﻳﺪﮔﺎﻩ‪ ،‬ﺧﻮد ﻧﺎﺷﯽ از ﻧﮕﺮش وﻳﮋﻩ و ﺧﻄﺮﻧﺎك ادﻳﺎن ﺳ ﺎﻣﯽ و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ‬
‫اﺳﻼم ﺑﻪ ﺳﻜﺴﻮﺁﻟﻴﺘﻪﯼ زﻧﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﻣﻜﺎﺕ ﺐ و ﻣ ﺬاهﺐ ﻗ ﺪﻳﻤﯽﺕ ﺮ‬
‫هﻢ اﻳﻦ ﻧﺒﺮد ﺳﻬﻤﮕﻴﻦ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺝﻨﺴﺎﻧﻴﺖ زن در ﺝﺮﻳ ﺎن ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻣ ﺎ‬
‫ﺝﻨﮓ ﺑﻴﻦ اﺳﻼم و ﺁزادﯼ‪ ،‬ﺑﻴﻦ اﺳﻼم و ﺣﻘﻮق ﺑﺮاﺑﺮ هﻤﻪﯼ اﻧﺴﺎنهﺎ ﺕ ﺎ‬
‫هﻤﻴﻦ اﻣﺮوز هﻢ ﺝﺮﻳﺎن دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﺮز ﺳﻬﻤﮕﻴﻦ و ﺧ ﻮﻧﻴﻨﯽ ه ﻢ ﺝﺮﻳ ﺎن‬
‫دارد‪.‬‬
‫‪ ٥٥‬ـ هﻮس ﺧﺎم‪ ،‬ﺣﺪﻳﺚ اﻧﻘﻼب در ﺑﺎﻣﺪاد ﺧﻤﺎر‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﻓﺮدوﺳﻲ‪ ،‬اﻳﺮان ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺳﺎل ﺷﺎﻧﺰدهﻢ‪،‬‬
‫ﺷﻤﺎرﻩي ‪ ٤‬ﭘﺎﺉﻴﺰ ‪١٣٧٧‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﻴﻦ ﺳﺮﯼ اﻳﺮاﻧﻴﺎﻧﯽ آﻪ ﺑﻪ ﻏ ﺮب ﺁﻣﺪﻧ ﺪ‪ ،‬ﭼ ﻪ‬

‫ﺁﻧﺎﻧﯽ آﻪ در ﺷﻴﻔﺘﮕﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻏﺮب‪ ،‬هﻤﻪﯼ زﻳﺒﺎﻳﯽه ﺎ و ﻧﻴﻜ ﻮﻳﯽه ﺎ را‬
‫ﻧﺎﺷ ﯽ از ﺕﻤ ﺪن ﻏ ﺮب ﺑ ﻪ ﺣ ﺴﺎب ﺁوردﻧ ﺪ‪ ،‬و ﭼ ﻪ ﺁﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ اﻧﻌﻜ ﺎس‬
‫ﺕﺼﻮﻳﺮ ﻏﺮب ﺑﺮ ﺷﺮق ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﺑﻴﻤ ﺎر‪ ،‬ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎﯼ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‪ ،‬ﺻ ﺪارت‬
‫و ﻗﺪرﺕ ﺸﺎن را ﻟ ﺮزان و ﺳ ﺴﺖ ارزﻳ ﺎﺑﯽ آﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬هﻤ ﻪ و هﻤ ﻪ از ﭘﻴﻜ ﺮ‬
‫زﻧ ﺎن در ﻏ ﺮب‪ ،‬ﻧ ﻮع ﭘﻮﺷ ﺶ اﻳ ﺸﺎن و ﺁزادﯼه ﺎﯼ اﻳ ﺸﺎن ﺕ ﺼﻮﻳﺮهﺎﯼ‬
‫ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺒﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺕ ﻮآﻠﯽ ﻃﺮﻗ ﯽ اﺳ ﺘﺎد ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺷﻨﺎﺳ ﯽ و ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧ ﻪ‬
‫در اﻳﺎﻟ ﺖ اﻳﻠ ﯽ ﺝ ﻮﻧﺰ اﻳ ﺎﻻت ﻣﺘﺤ ﺪﻩ ﭘﮋوه ﺸﯽ دارد ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم “ﻧﮕ ﺮش‬
‫ﺷ ﻬﻮت ﺑ ﺎر اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﺑ ﻪ زﻧ ﺎن ﻓﺮﻧ ﮓ” آ ﻪ ﭼﻨ ﺪ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ در ﻣﺠﻠ ﻪﯼ‬
‫ﻣﻬﺮﮔﺎن ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺕﻮآﻠﯽ اوﻟﻴﻦ ﻣ ﺴﺎﻓﺮان اﻳﺮاﻧ ﯽ ﻏ ﺮب را‬
‫در دو ﺳ ﺪﻩﯼ اﺧﻴ ﺮ در دو ﮔ ﺮوﻩ ﻣﺘﻔ ﺎوت “ﻓﺮﻧ ﮓ ﺳ ﺘﺎﻳﺎن” و “ﻓﺮﻧ ﮓ‬
‫ﺳﺘﻴﺰان” دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪﯼ آﺮدﻩ و در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﻧﮕ ﺎﻩ وﻳ ﮋﻩ و ﺷ ﻬﻮتﺑ ﺎر اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﺴﺎﻓﺮان ﺑﻪ زﻧﺎن ﻏﺮﺑﯽ را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ زﻳﺮ ذرﻩﺑﻴﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»دو ﺳﺪﻩاﯼ اﺳﺖ آﻪ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﻧﮕ ﺮان ﻓﺮﻧ ﮓ ﺑ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ دل‬
‫ﻧﮕﺮاﻧﯽ از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻧﮕﺮش ﺑﻪ زﻧﺎن ﺁﻏﺎز و ﺕﺎ آﻨ ﻮن ]ﻧﻴ ﺰ[ اداﻣ ﻪ دارد‪.‬‬
‫در اﻳ ﻦ روﻳ ﺎروﻳﯽ ﻣ ﺴﺎﻓﺮان و ﻣﺤﺎﺿ ﺮان ﺑ ﻪ ﺝ ﺴﺘﺠﻮﯼ ﺷ ﺒﺎهﺖه ﺎ و‬
‫ﺕﻔﺎوتهﺎﯼ ﺧﻮﻳﺶ و دﮔ ِﺮ ﻓﺮﻧﮕﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺑﺎ ﺕﻘﻠﻴﺪ و ﺕﻤﺴﺨ ِﺮ ﻓﺮﻧﮕﺎن‪،‬‬
‫دورﻩﯼ ﺝﺪﻳﺪﯼ از ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان را ﭘ ﯽ رﻳﺨﺘﻨ ﺪ‪ .‬ه ﺮ دو روﻳ ﻪﯼ ﺕﻘﻠﻴ ﺪ و‬
‫ﺕﻤ ﺴﺨﺮ ﻓﺮﻧ ﮓ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺑ ﺎزﻧﮕﺮﯼ و ﺑ ﺎزﭘﺮدازﯼ ﺧﻮﻳ ﺸﺘﻦ و ﺧﻮﻳ ﺸﻴﻨﻴﺎن‬
‫اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ و ﻓﺮهﻨﮓ و هﻮﻳﺖ اﻳﺮاﻧﯽ را از ﻣﺪارﯼ ﻣﺴﺘﻌﺮﺑﺎﻧﻪ ﺑ ﻪ ﻣ ﺪارﯼ‬
‫ﻣﺴﺘﻔﺮﻧﮕﺎﻧﻪ ﮔﺴﻴﻞ داد‪ .‬اﻳﻦ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺁﻏ ﺎز دورﻩﯼ ﺕﺠ ﺪد و ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ دو‬
‫روش ﻣﺘﻘﺎﺑ ﻞ هﻤ ﺴﺎزﯼ و دﮔﺮﺳ ﺎزﯼ ﺧ ﻮﻳﺶ در روﻳ ﺎروﻳﯽ ﺑ ﺎ ﻓﺮﻧ ﮓ‬
‫ﺑﻮد‪٥٦«.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﺕ ﻮآﻠﯽ »ﻓﺮﻧ ﮓ ﺳ ﺘﺎﻳﯽ و ﻓﺮﻧ ﮓ ﺳ ﺘﻴﺰﯼ‪ ،‬دو ﺝﻠ ﻮﻩﯼ‬
‫ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن ﺑ ﺎزﻧﮕﺮﯼ ﻣ ﺴﺘﻔﺮﻧﮕﺎﻧﻪﯼ دورﻩﯼ ﺕﺠ ﺪد ﺑ ﻪ ﻓﺮهﻨ ﮓ ﺧ ﻮدﯼ‬
‫‪ ٥٦‬ـ ﻣﻬﺮﮔﺎن‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩهﺎي ‪ ٣‬و ‪ ،٤‬ﭘﺎﺉﻴﺰ و زﻣﺴﺘﺎن ‪ ،١٣٧٥‬ص ‪١٢٤‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻓﺮﻧﮕﻴ ﺎن‪ ،‬ﻓﺮﻧ ﮓ ﺳ ﺘﺎﻳﺎن و ﻓﺮﻧ ﮓ ﺳ ﺘﻴﺰان ـ ه ﺮ‬

‫دو ـ زﻧﺎن ﻓﺮﻧﮓ را ﺑﯽﭘﺮدﻩ دﻳﺪﻧﺪ و در اﻳﻦ ﻧﮕ ﺮش‪ ،‬ﭘ ﺮدﻩ و ﺣﺠ ﺎب‪،‬‬
‫ﻧﻘﺸﯽ ﻣﺮآﺰﯼ در ﺧﻴ ﺎل و ﮔ ﻮﻳﺶ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اﻳ ﺮان ﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬ﻓﺮﻧ ﮓ ﺳ ﺘﺎﻳﺎن‬
‫“آ ﺸﻒ ﺣﺠ ﺎب” ـ هﻤﭽ ﻮن زﻧ ﺎن ﻓﺮﻧ ﮓ ـ را زﻣﻴﻨ ﻪﯼ ﺕﺮﻗ ﯽ‪ ،‬آﻤ ﺎل‪،‬‬
‫اﺳ ﺘﻘﻼل و ﺁزادﯼ اﻳ ﺮان ﭘﻨﺪاﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻧ ﮓ ﺳ ﺘﻴﺰان “ﺑ ﯽﺣﺠ ﺎﺑﯽ” زﻧ ﺎن‬
‫هﻤﭽﻮن ﻓﺮﻧﮕ ﺎن را ﺑ ﯽﭘﺮدﮔ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﯽﻋﻔﺘ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﯽﻋ ﺼﻤﺘﯽ‪ ،‬ﺑ ﯽﻧﺎﻣﻮﺳ ﯽ و‬
‫ﺁﻏ ﺎزﻩﯼ ﻧ ﺴﺦ دﻳ ﻦ و ﺁﺉ ﻴﻦ و “ﺁزادﯼ و ﺑ ﯽ ﺑﻨ ﺪ و ﺑ ﺎرﯼ” اﻧﮕﺎﺷ ﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴ ﺸﺎهﻨﮕﺎن ه ﺮ دو روش هﻤ ﺴﺎز و دﮔﺮﺳ ﺎز ﺑ ﺎ رواﻳ ﺖ ﺁزادﯼ زﻧ ﺎن‬
‫ﻓﺮﻧﮓ ﺑﻪ ﺑﺎزاﻧﺪﻳﺸﯽ ﻣﻔﺎهﻴﻢ ﺧﻮﻳﺶ و دﮔﺮ‪ ،‬اﻧﺪرون و ﺑﻴ ﺮون‪ ،‬ﻧﺮﻳﻨﮕ ﯽ‬
‫و ﻣﺎدﻳﻨﮕﯽ‪ ،‬زﻧﺎﻧﮕﯽ و ﻣﺮداﻧﮕﯽ و اﻳﺮان و اﺳﻼم ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬در هﺮ دو‬
‫ﺳﻴﺎق “ﻣﺴﺎﻟﻪﯼ ﺣﺠﺎب” زاﺉﻴﺪﻩﯼ ﻧﮕﺮش ﻣﺴﺘﻔﺮﻧﮕﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺁزﻣﻨﺪ و ﺷﻬﻮﺕﺒﺎر‬
‫]ﻣﺴﺎﻓﺮان ﻣﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن[ ﺑﻪ زﻧﺎن ﻓﺮﻧﮓ ﺑﻮد‪٥٧«.‬‬
‫اﻳﻦ ﭘﮋوهﺶ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﺝﺎﻧ ﺪارﯼ در ﻣ ﺘﻦ اوﻟ ﻴﻦ ﺳ ﻔﺮﻧﺎﻣﻪه ﺎﯼ‬
‫اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﺑ ﻪ ﻓﺮﻧ ﮓ آ ﻪ ﺕ ﻮآﻠﯽ ﺁنه ﺎ را “ﻏﻨ ﯽﺕ ﺮﻳﻦ ﻣﻨ ﺎﺑﻊ ﺷﻨﺎﺳ ﺎﻳﯽ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ روﻳﺎروﻳﯽ ]اﻳﺮاﻧﻴﺎن[ ﺑﺎ ﻓﺮﻧﮓ و ﻓﺮﻧﮕ ﺎن” ﻣ ﯽﺷﻨﺎﺳ ﺪ‪ ،‬اداﻣ ﻪ‬
‫ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪:‬‬
‫»در اﻳ ﻦ ﮔ ﺰارشه ﺎ ﭘﻴﻜ ﺮ زن ﻓﺮﻧ ﮓ ﮔ ﺴﺘﺮﻩﯼ ﺧﻴ ﺎﻟﭙﺮدازﯼ‬
‫ﺑﻴﻨﻨ ﺪﮔﺎﻧﯽ ﺷ ﺪ آ ﻪ ﺣ ﻀﻮر زﻧ ﺎن ﺑ ﯽﺣﺠ ﺎب در ﻣﺤﻴﻄ ﯽ هﻤﮕ ﺎﻧﯽ را‬
‫ﻋﺠﻴﺐ و ﺷ ﮕﻔﺖﺁور ﻣ ﯽداﻧ ﺴﺘﻨﺪ… ﺳ ﻴﺎﺣﺎن ﭼﮕ ﻮﻧﮕﯽ ﺑﺮﺧ ﻮرد زن و‬
‫ﻣ ﺮد ﻓﺮﻧﮕ ﯽ در ﻓ ﻀﺎﯼ هﻤﮕ ﺎﻧﯽ را ﭼ ﺸﻤﮕﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ و ﺑ ﻪ ﺕﻔ ﻀﻴﻞ ﺑ ﻪ‬
‫ﺷ ﺮح و ﮔ ﺰارش ﺁن ﭘﺮداﺧﺘﻨ ﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﮔ ﺰارشه ﺎ ﺕﻮﺝ ﻪ ﺧﺎﺻ ﯽ ﺑ ﻪ‬
‫هﻤﮕ ﺎﻣﯽ و ه ﻢﺳ ﺨﻨﯽ زﻧ ﺎن و ﻣ ﺮدان در ﺑﺎﻏ ﺴﺘﺎنه ﺎ و ﮔﻠ ﺴﺘﺎنه ﺎﯼ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪٥٨«.‬‬
‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﺑﺮاﯼ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﯽ آﻪ زﻧﺎن را ﺕﻨﻬﺎ در زﻳ ﺮ ﭘﻴﭽ ﻪ‬
‫و ﭼﺎدر و ﭼﺎﻗﭽﻮر و در اﻧﺪروﻧﯽهﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮانهﺎﻳﯽ از ﺳ ﻨﺦ ﺿ ﻌﻴﻔﻪ و‬
‫ﻣﺴﺘﻮرﻩ و ﻣﻨﺰل و آﻠﻔﺖ و واﻟﺪﻩﯼ ﺁﻗﺎ ﻣﺼﻄﻔﯽ و ﺑﯽادﺑﯽ و ادﺑﻴﺎﺕﯽ از‬
‫‪ ٥٨‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫اﻳﻦ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽﺷ ﻨﺎﺧﺘﻨﺪ و اﻳ ﺸﺎن را ﺕﻨﻬ ﺎ ﺣﻴﻮاﻧ ﺎﺕﯽ ﺑ ﺮاﯼ رﻓ ﻊ ﻧﻴﺎزه ﺎﯼ‬

‫ﺝﻨﺴﯽ و ﺧﺪﻣﺎﺕﯽ ﺧﻮد ارزﻳﺎﺑﯽ ﻣﯽآﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩاﯼ ﭼﻘ ﺪر دور از‬
‫ذه ﻦ و ﻧﺎﺑﺎوراﻧ ﻪ ﺑ ﻮد‪ .‬دﻳ ﺪن زﻧ ﺎن ﺁزادﯼ آ ﻪ ﺁن ﮔﻮﻧ ﻪ آ ﻪ ﻣ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ‬
‫ﻟﺒﺎس ﻣﯽﭘﻮﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ هﺮ آﻪ ﻣﯽﺧﻮاهﻨﺪ ﻧﺸﺴﺖ و ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻣﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬و ﺑ ﺎ‬
‫هﺮ آﻪ ﻣﯽﭘﺴﻨﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﺎدﯼ و ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ؛ ﺑﺨﺼﻮص در ﻣﻼء‬
‫ﻋﺎم و ﻣﻜﺎنهﺎﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺕﺎ ﭼﻪ اﻧﺪازﻩ ﺣﻴﺮت اﻧﮕﻴ ﺰ و ﮔ ﻴﺞ آﻨﻨ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴ ِﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎدﻩ آﻪ »در وﻃ ِﻦ ﻣﺴﺎﻓﺮان‪ ،‬هﻤ ﺂﻣﻴﺰﯼ زن و ﻣ ﺮد‬
‫در ﻣﺤﻴﻄ ﯽ هﻤﮕ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺁن ه ﻢ ﺑ ﺪون ﺣ ﺎﻳﻠﯽ ﭼ ﻮن ﺣﺠ ﺎب اﻣﻜ ﺎن ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬در ﻋﺮف اﺝﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬زن‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ در ﺻﻮرت ﻣﺤﺮم ﺑﻮدن ﺑ ﻪ ﻣ ﺮدﯼ‬
‫ﺁن هﻢ در ﺣﺮﻳﻢ اﻧﺪرون‪ ،‬ﺝﺎﻳﺰ ﺑﻪ “رﻓﻊ ﻧﻘﺎب و آﺸﻒ ﺣﺠﺎب” ﻣﯽﺑ ﻮد‪.‬‬
‫ﺁﻣﻴ ﺰش زن ﺑ ﯽﺣﺠ ﺎب در “ﺑﻴ ﺮون” ﺑ ﺎ ﻣ ﺮدﯼ ﻧ ﺎﻣﺤﺮم ﻧ ﺸﺎن “ﺑ ﺪآﺎرﻩ”‬
‫ﺑﻮدن زن‪ ،‬رواج ﺑﯽﺑﻨﺪ و ﺑﺎرﯼ و ﻋﺎﻣﻞ ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ ﻧﻈﺎم اﺧﻼﻗ ﯽ ﺣ ﺎآﻢ‬
‫ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ‪٥٨«.‬‬
‫ﺕﻔﺎﺳﻴﺮﯼ آﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺣﺎن از زﻧﺎن ﻓﺮﻧ ﮓ و ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎت اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﺎ‬
‫ﻣﺮدان داﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺕﻌﺒﻴﺮ ﺕﻮآﻠﯽ هﻤﺎن ﺑﻬﺸﺖ ﮔﻤﺸﺪﻩ و ﺁرزو ﺷ ﺪﻩاﯼ ﺑ ﻮد‬
‫آﻪ اﻳﻦ ﻣ ﺮدان ﻣ ﺴﻠﻤﺎن ـ ﻧ ﺴﻞ اﻧ ﺪر ﻧ ﺴﻞ ـ در ﺷ ﻴﺮﻳﻨﯽ و ﺷ ﺎدﯼ دﺳ ﺖ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺁن‪ ،‬روﻳﺎهﺎ دﻳﺪﻩ و ﺁرزوهﺎ ﭘﺮوردﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻐ ﺰ ﮔﻨﺠ ﺸﮕﯽ‬
‫اﻳﻦ ﻣﺮدان ﻧﻤ ﯽﮔﻨﺠﻴ ﺪ آ ﻪ ﺑﻬ ﺸﺖ ﻣﻮﻋﻮدﺷ ﺎن ﺑ ﺎ زﻧ ﺎن زﻳﺒ ﺎ و ﺕﺮﮔ ﻞ و‬
‫ورﮔﻠﺶ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺝﻬ ﺎن و روﯼ هﻤ ﻴﻦ زﻣ ﻴﻦ ﺧ ﺎآﯽ ه ﻢ ﻗﺎﺑ ﻞ دﺳﺘﺮﺳ ﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﺣﺎﻻ در ﻏﺮب ﻣﯽدﻳﺪﻧﺪ هﻤ ﺎن ﺑﻬ ﺸﺘﯽ را آ ﻪ دﺳ ﺖ آ ﻢ ‪١٤٠٠‬‬
‫ﺳﺎل ﺑﻮد در ﺁرزو و ﺣﺴﺮﺕﺶ ﺧﻮابهﺎ ﻣﯽدﻳﺪﻧﺪ و ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺁن ﺑﻪ ه ﺮ اﻣ ﺎمزادﻩاﯼ در ه ﺮ دﻩ آ ﻮرﻩاﯼ دﺧﻴ ﻞه ﺎ ﻣ ﯽﺑ ﺴﺘﻨﺪ؛ اﻣ ﺎ اﻳ ﻦ‬
‫ﺑﻬﺸﺖ ﻓﻘﻂ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﺮداﻧ ﯽ ﻧﺒ ﻮد آ ﻪ در زﻳ ﺮ ﺳ ﺎﻳﻪﯼ درﺧﺘ ﺎن ﺧ ﻮش‬
‫ﺳ ﺎﻳﻪاش‪ ،‬ﻟ ﺸﻜﺮ زﻧ ﺎﻧﯽ را در ﺳ ﻤﺖ ﻣﻌ ﺸﻮﻗﮕﺎن ﺧ ﻮﻳﺶ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎزﯼ ﺑ ﺎ‬
‫رﻳﺶ ﻣﻮﻣﻨﺎﻧﻪﺷ ﺎن وادار آﻨﻨ ﺪ؛ ﺑﻠﻜ ﻪ “ﺑﻬ ﺸﺘﯽ” ﺑ ﻮد ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺑ ﺮاﯼ هﻤ ﻪﯼ‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎ ﻓﺎرغ از ﺝﻨﺴﻴﺖ و ﺑ ﺎور و دﻳﮕ ﺮ ﺕﻔﺮﻗ ﻪﭼﻴﻨ ﯽه ﺎﯼ ﻧ ﺎﻣﺮﺑﻮط و‬
‫آﻤﺪﯼ در دﻳﺪﮔﺎﻩ دﻳﻦ اﻳﻦ ﺝﻤﺎﻋﺎت‪.‬‬
‫‪ ٥٨‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫»رﺿﺎ ﻗﻠﯽ ﻣﻴﺮزا ﻗﺎﺝﺎر آﻪ هﻤﺮاﻩ ﺑ ﺮادراﻧﺶ ﺕﻴﻤ ﻮر ﻣﻴ ﺮزا و‬

‫ﻧﺠ ﻒ ﻗﻠ ﯽ ﻣﻴ ﺮزا در ﺳ ﺎل ‪ ١٨٣٦‬ﺑ ﻪ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن ﺳ ﻔﺮ آ ﺮد« ﻏ ﺮب را‬
‫“ﺑﺎﻏﯽ ﭼﻮن ﺑﻬﺸﺖ ﺁراﺳﺘﻪ” آﻪ در ﺁﻧﺠ ﺎ “ﺁﺕ ﺶ ﺑ ﺎزﯼه ﺎ و ﭼﺮاﻏ ﺎنه ﺎ”‬
‫ﺑﻮدﻩ و “دﺧﺘﺮان ﻣﺎﻩ ﺳﻴﻤﺎﯼ ﺣﻮر ﻟﻘﺎ” ﮔﺮد ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺼﻮﻳﺮ آﺮد‪.‬‬
‫ﺕ ﻮآﻠﯽ ﭘ ﺲ از ﭼﻨ ﺪ ﺻ ﻔﺤﻪ ﮔ ﺰارش از ﺑﺮﺧ ﯽ ﺳ ﻔﺮﻧﺎﻣﻪه ﺎﯼ‬
‫اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن و ﺧﻴ ﺎﻻت و ﺕ ﺼﻮرات اﻳ ﺸﺎن در ﺑ ﺎرﻩﯼ زﻧ ﺎن ﻓﺮﻧ ﮓ و‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت اﺝﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺸﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺎر از زواﻳﻪﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ اﻳ ﻦ ﺳ ﻔﺮﻧﺎﻣﻪه ﺎ‬
‫را ﺑ ﻪ ﺕ ﺼﻮﻳﺮ ﻣ ﯽآ ﺸﺪ آ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺧﻮاﻧ ﺪﻧﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ »ﺑ ﺎ ﮔ ﺴﺘﺮش‬
‫رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ ﺑﻪ ﻓﺮﻧﮓ در ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ‪ ،‬ﭼﻬﺮﻩﯼ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻩﯼ زﻧﺎن ﻓﺮﻧﮓ‬
‫ﺑﻪ ﺕﺪرﻳﺞ ﺑﻪ ﻓﺎﺣﺸﮕﺎن و ﻋﻔﺮﻳﺘﺎﻧﯽ ﺑﯽﻋ ﺼﻤﺖ و ﺷ ﻬﻮت ﭘﺮﺳ ﺖ ﺕﺒ ﺪﻳﻞ‬
‫ﺷﺪ… اﻳ ﻦ ﺕ ﺼﻮﻳﺮ ﺷ ﻬﻮت اﻧﮕﻴ ِﺰ زن ﻓﺮﻧ ﮓ هﻤﭽ ﻮن ﻣﺘﺮﺳ ﻜﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫هﺮاﺳ ﺎﻧﺪن اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﺑ ﻪ آ ﺎر ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﺎن و ﭘﺮداﺧﺘﮕ ﺮان اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﻘ ﺶ ﺑ ﻪ ﺷ ﻜﻠﯽ ﺷ ﻬﻮت اﻧﮕﻴ ﺰ ﺑ ﻪ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ زﻧ ﺎن ﺷ ﻬﻮﺕﺮان ﻓﺮﻧ ﮓ‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎ زﻧﺎ ِن ﻓﺮﻧ ﮓ ﺑ ﯽﻋﻔ ﺖ و ﺑ ﯽﻋ ﺼﻤﺖ و‬
‫هﺮزﻩ ﺝﻠﻮﻩ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ… ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﻘﺶ ﺷﻬﻮت اﻧﮕﻴﺰﯼ آﻪ از ﻓﺮﻧﮓ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺴﺎﻓﺮت زﻧﺎن ﺑﻪ ﻓﺮﻧﮓ ﻗﺒ ﻴﺢ و ﻧﺎﭘ ﺴﻨﺪﻳﺪﻩ اﻧﮕﺎﺷ ﺘﻪ ﻣ ﯽﺷ ﺪ و‬
‫اﻳﻦ ﻧﮕﺮش هﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎﻗﯽ اﺳﺖ‪٥٩«.‬‬
‫و اﻳ ﻦ ﺑﺰﻧﮕ ﺎﻩ درﺳ ﺖ هﻤ ﺎن ﺑﺰﻧﮕ ﺎهﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﮔ ﺮﻩﯼ آ ﻮر‬
‫ﻓﺎﺝﻌﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ‪ ١١‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ ٢٠٠١‬اﺳﺖ و آ ﺴﯽ ﺝ ﺮات ﻧﻤ ﯽآﻨ ﺪ از‬
‫ﺁن ﺳ ﺨﻨﯽ ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺎن ﺁورد‪ .‬اﮔ ﺮ ﺑﭙ ﺬﻳﺮﻳﻢ آ ﻪ اﻳ ﺮا ِن دو ﺳ ﺪﻩﯼ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ‪،‬‬
‫ﺕﻔﺎوت ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﺑﺎ آﺸﻮرهﺎﯼ ﻋﺮﺑﯽ از ﺳﻨﺦ ﻋﺮاق و ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن و ﻣﺼﺮ‬
‫و اﻟﺠﺰاﻳﺮ و ﻣﺮاآﺶ و… ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺕ ﻮاﻧﻴﻢ در ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺑﺮاﺑ ﺮ و‬
‫ﺑ ﺎ زﻣﻴﻨ ﻪﯼ ﻣ ﺬهﺒﯽ و دﻳﻨ ﯽ هﻤﺎﻧﻨ ﺪ‪ ،‬در ادﺑﻴ ﺎت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اﻋ ﺮاب ه ﻢ ﺑ ﻪ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺣﻴﺮتﻧﺎﻣﻪهﺎ و ﻓﺮﻧﮓ ﺳ ﺘﺎﻳﯽه ﺎ و ﻓﺮﻧ ﮓ ﺳ ﺘﻴﺰﯼه ﺎﻳﯽ ﺑﺮﺧ ﻮرد‬
‫آﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ در هﻤﻪﯼ اﻳﻦ آ ﺸﻮرهﺎﯼ ﻣ ﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬زﻧ ﺎن‬
‫ﻧﻘﺸﯽ آﻠﻴﺪﯼ در ﻋﻤﻠﻜﺮدهﺎﯼ اﺳﻼﻣﻴ ﺴﺖه ﺎ و ﺝﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ اﻳﻔ ﺎ‬
‫‪ ٥٩‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺮدان ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﯽ آ ﻪ ﮔ ﺎﻩ ﺣﺘ ﺎ ﻣ ﺪﻋﯽ ﮔ ﺮاﻳﺶ ﺑ ﻪ ﺕﻤ ﺪن و‬

‫ﻣ ﺪﻧﻴﺖاﻧ ﺪ و دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ را دﺳ ﺘﺂورد ارزﻧ ﺪﻩﯼ دوران رﻧ ﺴﺎﻧﺲ‬
‫ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ ،‬در ﺷﺮق ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ آﻪ ﭘ ﺎﯼ زﻧ ﺎن ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺎن ﻣ ﯽﺁﻳ ﺪ‪،‬‬
‫ﻳﻚ ﺳﺮﻩ هﻴﺌﺖ اﺳﻼﻣﻴﺴﺖهﺎ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣ ﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ و ﺑ ﺮاﯼ زﻧ ﺎن هﻤ ﺎن‬
‫ـ ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ‬ ‫وﻇﺎﻳﻔﯽ را ﻗﺎﺉﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ آﻪ در ﺕﺎرﻳﺦ ادﻳﺎن ﺳﺎﻣﯽ‬
‫اﺳﻼم و ﻳﻬﻮدﻳﺖ ـ ﺑﺮاﯼ زﻧﺎن ﻣﻘﺮر ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﮕ ﺎﻩ اﻳ ﻦ ﻣ ﺮدان ﺑ ﻪ زن و ﺝﺎﻳﮕ ﺎﻩ زﻧ ﺎن در اﺝﺘﻤ ﺎع‪ ،‬ﺕﺤ ﺖ‬
‫ﻋﻨ ﻮان ﻋ ﺼﻤﺖ و ﻋﻔ ﺖ و ﺣﺠ ﺐ و ﺣﻴ ﺎ و ﻧﮕﺮاﻧ ﯽهﺎﺷ ﺎن ﺑ ﺮاﯼ‬
‫“ﺣﻔﺎﻇﺖ” از “ﻧﺎﻣﻮس” اﻳﺸﺎن آ ﻪ ﺕﺮﺝﻤ ﻪﯼ ﺕﺤ ﺖاﻟﻠﻔﻈ ﯽ ﺳ ﻠﻄﻪﯼ ﺧ ﻮد‬
‫اﻳﺸﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺕﺌﻮرﯼهﺎﻳﯽ را از ﭼﻨﺘﻪﯼ دﻳﺪﮔﺎه ﺸﺎن ﺑﻴ ﺮون ﻣ ﯽآ ﺸﺪ آ ﻪ‬
‫ﻧﻤ ﻮد ﺑﻴﺮوﻧ ﯽاش‪ ،‬زﻧ ﺪاﻧﯽ آ ﺮدن زﻧ ﺎن در ﺣﺠ ﺎب اﺝﺒ ﺎرﯼ و ﺑﻴﮕ ﺎرﯼ‬
‫آﺸﻴﺪن از زﻧﺎن‪ ،‬ﺕﺤﺖ ﻋﻨﻮان وﻇﺎﻳﻒ زﻧﺎن در هﻴﺌﺖ ﻣﺎدر و هﻤ ﺴﺮ و‬
‫دﺧﺘ ﺮ‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﻴﻦ داﻳ ﺮﻩاﯼ ﺑ ﺮاﯼ آﻨﺘ ﺮل ﺝﻨ ﺴﯽ اﻳ ﺸﺎن اﺳ ﺖ آ ﻪ ه ﺮ‬
‫ﺕ ﻮﺝﻴﻬﯽ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻣﻌﻴﺎره ﺎﯼ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩﯼ ﺣﻘ ﻮق ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺕﻤ ﺎم‬
‫اﻧ ﺴﺎنه ﺎ در ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﺝﺎﻣﻌ ﻪه ﺎﯼ ﻣﺘﻤ ﺪن‪ ،‬زاوﻳ ﻪاﯼ ‪ ١٨٠‬درﺝ ﻪ دارد‪.‬‬
‫ﻧﮕ ﺎهﯽ ﺑ ﻪ وﺿ ﻌﻴﺖ زﻧ ﺎن در ه ﺰارﻩﯼ ﺳ ﻮم در آ ﺸﻮرهﺎﻳﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ‬
‫ﻋﺮﺑ ﺴﺘﺎن ﺳ ﻌﻮدﯼ‪ ،‬ﻗﻄ ﺮ و ﺧﻴﻠ ﯽ دﻳﮕ ﺮ از اﻳ ﻦ آ ﺸﻮرهﺎﯼ ﻋﺮﺑ ﯽ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﺕﺼﻮﻳﺮ را ﺕﻜﻤﻴﻞﺕﺮ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫اهﻤﻴﺘﯽ آﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ در ﭘﺮدﻩ ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ زﻧﺎن ﻣﯽدهﻨ ﺪ‪،‬‬
‫در ﻳ ﻚ ﺕ ﺼﻮﻳﺮ‪ ،‬ه ﺮاس اﻳ ﻦ ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ﺣ ﻀﻮر زﻧ ﺎن در ﺝﺎﻣﻌ ﻪ و‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺒﻪﯼ ﺣﻖ و ﺣﻘﻮﻗﺸﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ زﻧﺎن در ﺧﺎﻧﻪهﺎ و در اﻧﺪروﻧﯽه ﺎ‬
‫ﻣﺤﺒ ﻮس ﺑﻤﺎﻧﻨ ﺪ و ﻧﺘﻮاﻧﻨ ﺪ ﺣ ﻖ ﺣ ﻀﻮر در ﻣ ﺘﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮده ﺎﯼ‬
‫اﺝﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪/‬ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪/‬ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ‪/‬ﻋﻠﻤ ﯽ را داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﺁنﮔ ﺎﻩ ﺝﺎﻣﻌ ﻪاﯼ‬
‫ﺧﻮاهﻴﻢ داﺷﺖ ﺕﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪﯼ ﺻ ﺪ در ﺻ ﺪ ﻣ ﺮدان‪ ،‬و ﺕﻨﻬ ﺎ اﻳ ﻦ ﻣﻮﻣﻨ ﺎن‬
‫ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ آﺎره ﺎﯼ ﻣﺮداﻧ ﻪﯼ اﺝﺘﻤ ﺎﻋﯽﺷ ﺎن ﻣ ﯽﭘﺮدازﻧ ﺪ و هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﻣﻮﻣﻨﺎن در ﺧﺎﻧ ﻪهﺎﺷ ﺎن ﻧﻴ ﺰ زن ﻳ ﺎ زﻧ ﺎﻧﯽ را در آﻨ ﺎر دارﻧ ﺪ آ ﻪ ﻏﺒ ﺎر‬
‫ﺧﺴﺘﮕﯽ را از ﭼﻬﺮﻩﯼ ﺳﻠﻄﻪﮔﺮاﻧﻪ و ﻗﺪرﺕﻤﺪاراﻧﻪﺷﺎن ﺑﺮﻣﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺮ‬
‫و ﺧﺸﻜ ﺸﺎن ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑﭽ ﻪهﺎﺷ ﺎن را ﻣ ﯽﭘﺎﻳﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣ ﺴﺎﺉﻞ ﻣﺮداﻧ ﻪ و‬
‫ﺝﻨﺴﯽﺷﺎن ﺳﺮ و ﺳﺎﻣﺎن ﻣﯽدهﻨﺪ و ﺧﻼﺻﻪ در ﺕﻘﺴﻴﻢ آﺎرﯼ اﻳﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ‪،‬‬
‫هﻢ زﻧﺎن از ﺣﻀﻮر در ﺝﺎﻣﻌﻪ ﻣﺤﺮوم ﻣ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ و ه ﻢ ﻣ ﺮدان ﻣ ﺴﻠﻤﺎن‬

‫ﻣ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ ﻧﮕﺮاﻧ ﯽ ﻋﻈﻴﻤ ﺸﺎن را آ ﻪ هﻤﺎﻧ ﺎ اﻣﻜ ﺎن اﻧﺘﺨ ﺎب راﺑﻄ ﻪه ﺎﯼ‬
‫ﺝﻨ ﺴﯽ و ﺷ ﻐﻠﯽ و ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖه ﺎﯼ اﺝﺘﻤ ﺎﻋﯽ زﻧ ﺎن اﺳ ﺖ‪ ،‬درز ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ و‬
‫ﺣﻴﻄﻪﯼ اﻧﺘﺨﺎب را ﻧﻴﺰ ﺑ ﻪ داﻳ ﺮﻩاﯼ “ﺳﻜﺴﻴ ﺴﺘﯽ” و اﻟﺒﺘ ﻪ آ ﺎﻣﻼ ﻣﺮداﻧ ﻪ‬
‫ﻣﺤﺪود آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫هﻔﺘﻪ ﻧﺎﻣﻪﯼ “زﻧﺎن اﻳﺮان” در ﺳ ﺎﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘ ﯽ ﺧ ﻮد در هﻔﺘ ﻪﯼ‬
‫دوم ﺕﻴﺮﻣﺎ ِﻩ ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٣‬ﺑﺤﺜﯽ را ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺕﻔﺎوت ﻣﻴ ﺰان ﺑﻴﻜ ﺎرﯼ زﻧ ﺎن‬
‫ﺑ ﺎ ﻣ ﺮدان‪ ،‬زﻧ ﺎن ﺕﺤ ﺼﻴﻠﻜﺮدﻩ در ﺑ ﺎزار آ ﺎر اﻳ ﺮان و اﻳ ﻦ آ ﻪ ﭼ ﻪ‬
‫درﺻﺪﯼ از زﻧﺎن‪ ،‬ﺳ ﻨﺖه ﺎ را “ﻣ ﺎﻧﻊ اﺻ ﻠﯽ” ﭘﻴ ﺸﺮﻓﺖ ﺧ ﻮد ﻣ ﯽداﻧﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻏﺎز آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧ ﺸﺮﻳﻪ آﻮﺷ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬در هﻤ ﺎن اﻣﻜ ﺎن آﻤ ﯽ آ ﻪ‬
‫در اﻳﺮان ﻓﻌﻠﯽ وﺝﻮد دارد‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺎﺝﻌﻪﯼ اﺳﺎﺳﯽ ﺣﺎآﻢ ﺑﺮ ﺑﺎزار آﺎر‬
‫اﻳ ﺮان ﻧ ﻮآﯽ ﺑﺰﻧ ﺪ؛ ﻓﺎﺝﻌ ﻪاﯼ آ ﻪ ﻣ ﺸﻜﻞ اﺳﺎﺳ ﯽ و ﻣﺤ ﻮرﯼ ﻧﻴﻤ ﯽ از‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧﯽ در ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ﺳ ﺎله ﺎﯼ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﻴﺎن ﺑ ﺮ اﻳ ﺮان‬
‫ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺰارﺷ ﯽ آ ﻪ زﻳ ﺮ ﻋﻨ ﻮان “زﻧ ﺎن ﺕﺤ ﺼﻴﻠﻜﺮدﻩﯼ ﺑ ﺎزار آ ﺎر‬
‫اﻳ ﺮان” ﺑﺮﺝ ﺴﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻃ ﺮح ﭼﻨ ﺪ ﭘﺮﺳ ﺶ ﺳ ﺎدﻩ و‬
‫اﺳﺎﺳﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺕﻤﺎم ﻓﺎﺝﻌﻪ را در ‪ ٤‬ﻣﻴﺎن ﭘﺮدﻩﯼ ﻧﻤﺎﻳﺸﯽ از‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن و زاﻳﻤﺎن و ﺳﺰارﻳﻦ و ﮔﺮاﻧ ﯽ ﺑﻴﻤ ﻪ و ﺷ ﻴﺮ ﻣ ﺎدر و ﺿ ﺮب‬
‫اﻟﻤﺜ ﻞ اﺳ ﻼﻣﯽ “ﺑﻬ ﺸﺖ زﻳ ﺮ ﭘ ﺎﯼ ﻣ ﺎدران اﺳ ﺖ” ﺧﻼﺻ ﻪ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ؛‬
‫ش ﮔﺰارﺷ ﮕﺮ‬ ‫ﺑﺪون اﻳﻦ آﻪ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶهﺎﯼ ﺑﺮﺝﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩ در ﺑﺎﻻﯼ ﮔﺰار ِ‬
‫]ﺧﺎﻧﻢ ﺁﻳﻨﺎ ﻗﻄﺒﯽ ﻳﻌﻘﻮﺑﯽ[ ﭘﺎﺳﺨﯽ دادﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫و اﻣﺎ ﭘﺮﺳﺶهﺎ‪ :‬ﭼﻨ ﺪ در ﺻ ﺪ از زﻧ ﺎن ﺑ ﺎ اﻣﻴ ﺪ داﺷ ﺘﻦ ﺷ ﻐﻞ و‬
‫ورود ﺑ ﻪ ﻋﺮﺻ ﻪﯼ آ ﺎر و ﺕﻮﻟﻴ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﺎله ﺎﯼ ﺕﺤ ﺼﻴﻼت ﻋ ﺎﻟﯽ ﺧ ﻮد را‬
‫ﻣﯽﮔﺬراﻧﻨﺪ؟!‬
‫ﭼ ﻪ ﺕﻌ ﺪادﯼ از زﻧ ﺎن و دﺧﺘ ﺮان‪ ،‬ﭘ ﺲ از ﭘﺎﻳ ﺎن ﺕﺤ ﺼﻴﻼت ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﺎزار آﺎر وارد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﭼﻨﺪ درﺻﺪ از اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺕﻤﺎم داﻧﺶ ﺳ ﺎله ﺎﯼ‬
‫ﺖ در ﺧﺎﻧﻪهﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻔﺎﯼ ﻧﻘﺶهﺎﯼ ﺧﺎﻧﮕﯽ ﻣﺸﻐﻮل‬ ‫ﺁﻣﻮزش را ﭘﺸ ٍ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؟!‬
‫در ﺧﺒ ﺮﯼ از اﻳ ﺴﻨﺎ ]‪ ٣١‬ﺧ ﺮداد ‪ [١٣٨٢‬آ ﻪ در هﻤ ﻴﻦ وب‬

‫ﺳﺎﻳﺖ “زﻧﺎن اﻳﺮان” ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳ ﻚ ﻋ ﻀﻮ هﻴﺌ ﺖ ﻋﻠﻤ ﯽ داﻧ ﺸﻜﺪﻩﯼ‬
‫ﻋﻠ ﻮم اﺝﺘﻤ ﺎﻋﯽ داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ﺕﻬ ﺮان‪ ،‬ﻣﻴ ﺰان ﺑﻴﻜ ﺎرﯼ در ﻣﻴ ﺎن زﻧ ﺎن را‬
‫‪ %١٩/٦‬ارزﻳﺎﺑﯽ آﺮدﻩ اﺳﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﻴ ﺰان دو ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻣﻴ ﺰان ﺑﻴﻜ ﺎرﯼ‬
‫ﻣﺮدان ارزﻳﺎﺑﯽ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﺧﺒ ﺮ دﻳﮕ ﺮﯼ از اﻳ ﺴﻨﺎ ]‪ ٣‬ﺕﻴ ﺮ ‪ [٨٢‬در‬
‫ﻳﻚ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﻣﺮآﺰ اﻣﻮر ﻣﺸﺎرآﺖ زﻧ ﺎن‪ %٤١ ،‬زﻧ ﺎن‪ ،‬ﺳ ﻨﺖه ﺎ را‬
‫ﻣ ﺎﻧﻊ اﺻ ﻠﯽ رﺷ ﺪ ﺷ ﻐﻠﯽ و ارﺕﻘ ﺎﯼ ﻣﻮﻗﻌﻴ ﺖ ﺧﻮدﺷ ﺎن داﻧ ﺴﺘﻪاﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮ‬
‫اﺳﺎس هﻤﻴﻦ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ‪ %٥١‬زﻧﺎن هﻢ از ﺁﻳﻨﺪﻩﯼ ﺷﻐﻠﯽ و آﺎرﯼﺷ ﺎن‬
‫اﻇﻬ ﺎر ﻧﮕﺮاﻧ ﯽ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬از ﻣ ﻮاﻧﻌﯽ آ ﻪ اﻳ ﻦ زﻧ ﺎن ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ راﻩ‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖهﺎﯼ ﺷﻐﻠﯽﺷﺎن ﻧﺎم ﺑﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴ ﺰان‪ ،‬ﭘ ﺲ از ﺳ ﻨﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫آﻤﯽ درﺁﻣﺪ هﻤﻴﻦ ﺕﺤ ﺼﻴﻞ آﺮدﮔ ﺎن ﻣﻮﻧ ﺚ اﺧﺘ ﺼﺎص دادﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ؛‬
‫ﭘﺎﺉﻴﻦ ﺑﻮدن ﺳﻄﺢ درﺁﻣ ﺪﯼ آ ﻪ ﻧﺎﺷ ﯽ از ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼه ﺎﯼ ﺣﻘ ﻮﻗﯽ ﻣﻮﺝ ﻮد‬
‫ﻣﻴ ﺎن زﻧ ﺎن و ﻣ ﺮدان ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺑﺎﻓ ﺖ ﺕﺒﻌ ﻴﺾﮔﺮاﻳﺎﻧ ﻪ ﺕﻘ ﺴﻴﻢ اﻣﻜﺎﻧ ﺎت‬
‫ﺕﻮﻟﻴﺪﯼ‪ ،‬ﺙﺮوت و ﻗﺪرت در ﺑﺎزار آﺎر اﻳﺮان اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺕﻮﺝﻪ آﻨﻴﻢ آﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ %٦٥‬داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣ ﺪارس ﻋ ﺎﻟﯽ و‬
‫داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎﯼ اﻳﺮان را زﻧﺎن و دﺧﺘﺮان ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻣﯽدهﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣ ﯽﺕ ﻮاﻧﻴﻢ‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺎﺝﻌﻪﯼ ﺁﻣﺎرﯼ ﻧﻮع دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮﺧﻮرد آﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫زﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﭘ ﻴﺶ از ﭘ ﺎﯼ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺕﺤ ﺼﻴﻼت‬
‫ﻋﺎﻟﻴﻪﺷﺎن را در ﻏﺮب ﻳﺎ در داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎﯼ ﻋﺮﻓﯽ ﻧﻈﺎم ﭘﻴ ﺸﻴﻦ اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ‬
‫ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮدﻩ و ﻳ ﺎ در ﺣ ﺎل ﺑ ﻪ ﭘﺎﻳ ﺎن ﺑ ﺮدن ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺴﻴﺎرﯼﺷ ﺎن از هﻤ ﺎن‬
‫ﺁﻏﺎز ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﭘﺎآﺴﺎزﯼ‪ ،‬ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎزﺧﺮﻳ ﺪ و اﺧ ﺮاج ﺷ ﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از هﻤ ﻴﻦ زﻧ ﺎن ﻣﺘﺨ ﺼﺺ و ﻣﺤﻘ ﻖ از آ ﺸﻮر ﮔﺮﻳﺨﺘﻨ ﺪ و‬
‫ﺁزادﯼﺷﺎن را در ﻏ ﺮب ﺝ ﺴﺘﺠﻮ آﺮدﻧ ﺪ‪“ .‬اﺕﻬ ﺎم” ﭘﺎآ ﺴﺎزﯼ ﺷ ﺪﮔﺎن ه ﻢ‬
‫ﺑﺪون اﺳﺘﺜﻨﺎء ﻋ ﺪم اﺳ ﺘﻔﺎدﻩﯼ درﺳ ﺖ اﻳ ﺸﺎن از ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﺕ ﺎزﻩﯼ اﺝﺒ ﺎرﯼ‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺮاﯼ زﻧﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻢ دآﺘﺮ هﺎﻳﺪﻩﯼ ﻣﻐﻴﺜﯽ در ﭘﮋوهﺸﯽ ﺕﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺣﻘ ﻮق زن‬
‫و ﺑﻦﺑﺴﺖهﺎﯼ ﻓﺮهﻨﮕﯽ‪/‬اﺝﺘﻤﺎﻋﯽ ﺝﻤﻬﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻣﻨ ﺪرج در ﻓ ﺼﻞ‬
‫ﻧﺎﻣ ﻪﯼ ﭼ ﺸﻢاﻧ ﺪاز ]ﺑﻬ ﺎر ‪ [٧٣‬ﻧﻮﺷ ﺖ‪» :‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ زﻧ ﺎن ﻣ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ در‬
‫ﻣ ﺴﺎﺑﻘﻪ ﺳ ﻮارآﺎرﯼ ﺷ ﺮآﺖ آﻨﻨ ﺪ و در هﻴﺌ ﺖ “زوروﯼ ﻣﻮﻧ ﺚ” در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﭼ ﺸﻢ ﺕﻤﺎﺷ ﺎﮔﺮان اﺳ ﺐ ﺑﺘﺎزﻧ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ در ﺷ ﻬﺮ ﻗ ﻢ زﻧ ﺎن داﻧ ﺸﺠﻮﯼ‬

‫داﻧﺸﮕﺎﻩ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﺣﻖ ورود ﺑﻪ آﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﯼ داﻧﺸﮕﺎﻩ را ﻧﺪارﻧﺪ…«‬
‫در اﻳﻦ ‪ ٢٥‬ﺳﺎل زﻧﺎن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺑﺮاﯼ ورود ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎزار آﺎر‪ ،‬و ﺳﻜﺴﻴﺴﻢ ﺝ ﺎرﯼ در ﻣ ﺘﻦ ﺑ ﺎزار آ ﺎر اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ اﻣﻴ ﺪ‬
‫آﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺕﺤﺼﻴﻼت ﻋﺎﻟﻴﻪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﺳﺪ ﺷ ﻐﻠﯽ ﺁﺳ ﺎنﺕ ﺮ ﻋﺒ ﻮر‬
‫آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎ و ﻣﺪارس ﻋﺎﻟﯽ روﯼ ﺁوردﻩاﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ هﻤ ﻴﻦ زﻧ ﺎن در‬
‫داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎ و ﻣﺪارس ﻋ ﺎﻟﯽ ﻣﻮﺝ ﻮد در ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ اﺝ ﺎزﻩ ﻧﺪارﻧ ﺪ‬
‫هﻤﺎﻧﻨﺪ ه ﻢ دورﻩه ﺎﯼ ﻣﺮدﺷ ﺎن از ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ اﻣﻜﺎﻧ ﺎت ﺁﻣﻮزﺷ ﯽ ﺑﻬ ﺮﻩﻣﻨ ﺪ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ؛ ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ هﺮ ﺳﺎل آﻪ از ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺣﺎآﻤ ﺎن اﺳ ﻼﻣﯽ ﻣ ﯽﮔ ﺬرد‪،‬‬
‫در هﻤﻪ ﭘﻬﻨﻪهﺎ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﮔﺴﺘﺮﻩﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ و ﻓﺮاﮔﻴﺮﯼ‪ ،‬اﻳﻦ زﻧ ﺎن ﺑ ﻪ‬
‫دﺳﺘﺎوردهﺎﯼ ﺕﺎزﻩاﯼ دﺳﺖ ﻣﯽﻳﺎﺑﻨﺪ؛ ﺕﺎ ﺝﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﺮﺧﯽ از زﻧﺎن ﻣﺠﻠﺲ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ و ﺷﺎﻏﻞ در ﺳﻄﻮح ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ درﺝﻪ ﭼﻨﺪم دوﻟﺘﯽ آﻪ ﺳ ﺨﻨﮕﻮﻳﺎن‬
‫ﻣﻮﻧ ﺚ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺑﺮﺕ ﺮﯼ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﻣﻴ ﺰان داﻧ ﺸﮕﺎﻩ‬
‫دﻳﺪﮔﺎن زن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدان را ﻳ ﻚ ﻓﺎﺝﻌ ﻪ در روﻧ ﺪ ﺕ ﻀﻌﻴﻒ »ﺳ ﻨﺖ«‬
‫در ﺝﺎﻣﻌﻪ اﻳﺮان ارزﻳﺎﺑﯽ ﻣﯽآﻨﻨﺪ!‬
‫اﻳﻦ زﻧﺎن ﺕﺤﺼﻴﻞ آﺮدﻩ آﻪ ﺑﺎ ﺕﻼﺷﯽ ﭘﻴﮕﻴﺮ ﺕﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ اﺧ ﺬ‬
‫ﻣﺪارج داﻧﺸﮕﺎهﯽ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬در ﺑﺎزار آﺎر اﻳﺮان ﺑﺎ ﺑﻦ ﺑ ﺴﺖه ﺎﯼ ﭘ ﯽ‬
‫در ﭘﯽاﯼ روﺑﺮو ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬راﻩ ورود ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖه ﺎﯼ درﺝ ﻪ ﻳ ﻚ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﻳﺸﺎن ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﺸﺎﻏﻞ اﺳﺎﺳﺎ ﻣﺮداﻧﻪاﻧﺪ و زﻧ ﺎن‪ ،‬ﺑ ﺎ ه ﺮ‬
‫ﻣﻴﺰان ﺕﺨﺼﺺ راهﯽ در اﻳﻦ ﺑﺎزار آﺎر ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧ ﺎﻧﻢ ﻣﻐﻴﺜ ﯽ در ﺑﺨ ﺶ دﻳﮕ ﺮﯼ از هﻤ ﻴﻦ ﭘ ﮋوهﺶ‪ ،‬ﺑﺮﺧ ﯽ‬
‫ﻣﺤ ﺪودﻳﺖه ﺎﯼ ﺷ ﻐﻠﯽ زﻧ ﺎن را در اﻳ ﻦ دوران ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑﺮﻣ ﯽﺷ ﻤﺎرد‪:‬‬
‫»زﻧ ﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎﻧ ﺸﻨﺎس از ﺷ ﺮآﺖ در ﻋﻤﻠﻴ ﺎت ﺣﻔ ﺎرﯼ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر آﻠ ﯽ‬
‫ﻣﺤﺮوﻣﻨﺪ و ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪﯼ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻢ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧ ﺸﻨﺎس ﺣﺘ ﺎ در داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ﻧﻴ ﺰ واﺣ ﺪ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻔﺎرﯼ را ﺑﺮاﯼ دﺧﺘﺮان داﻧﺸﺠﻮ ﺣ ﺬف آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺧ ﺎﻧﻢه ﺎﯼ‬
‫ﮔﻴ ﺎﻩ ﺷ ﻨﺎس ﺣ ﻖ ﻣ ﺴﺎﻓﺮته ﺎﯼ ﺕﺤﻘﻴﻘ ﯽ را ﻧﺪارﻧ ﺪ و ﻣﺠﺒﻮرﻧ ﺪ روﯼ‬
‫ﮔﻴﺎهﺎﻧﯽ آﻪ ﺕﻮﺳﻂ ﻣ ﺮدان ﮔﻴ ﺎﻩ ﺷ ﻨﺎس ﺝﻤ ﻊ ﺁورﯼ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬آ ﺎر آﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﻪﯼ ﺧﺎﻧﻢ ﻣﺤﻘﻖ دﻳﮕﺮﯼ آﺎر ﻋﻤﻠﯽ ﺕﺤﻘﻴﻘﺎﺕﯽ ﺣﺘﺎ در ﭘ ﺮوژﻩه ﺎﻳﯽ آ ﻪ‬
‫ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻮرد ﺕﺤﻘﻴﻖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻧﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮدان ﺳﭙﺮدﻩ ﻣﯽﺷ ﻮد‬
‫و دﻳﮕ ﺮﯼ آ ﻪ ﻋ ﻀﻮ هﻴﺌ ﺖ ﻋﻠﻤ ﯽ داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ﻧﻴ ﺰ ه ﺴﺖ‪ ،‬از ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ‬

‫ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﺧﻮد ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ آﻪ ﺑﺎ ﺁن آﻪ ﭼﻨﺪ ﺑ ﺎر از ﺳ ﺪ ﮔ ﺰﻳﻨﺶ ﻋﺒ ﻮر‬
‫آﺮدﻩ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺷﺶ ﻣﺎﻩ آﺎر در ﻳﻜﯽ از ﺑﻨﻴﺎده ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﻠ ﺖ ﻓ ﺸﺎرهﺎﻳﯽ آ ﻪ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺑﻴﺮون آﺮدن او اﻋﻤﺎل ﻣﯽﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ رهﺎ آﺮدن ﭘﺴﺖ ﺧ ﻮد‬
‫ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬از ﺧ ﺮوج ﺧ ﺎﻧﻢ دﻳﮕ ﺮﯼ آ ﻪ ﺑ ﻪ رﻳﺎﺳ ﺖ ﻳ ﻚ ﺷ ﻌﺒﻪﯼ ﺑ ﺎﻧﻜﯽ‬
‫ﺧﺎرج از آﺸﻮر ﻣﻨﺼﻮب ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬از آﺸﻮر ﺝﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ ﻣ ﯽﺷ ﻮد… و‬
‫از ورود ﺧﺎﻧﻢ ﻣﺤﻘﻖ دﻳﮕﺮﯼ آﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻳﻚ هﻴﺌﺖ ﺕﺤﻘﻴﻘﺎﺕﯽ اﻋﺰاﻣﯽ‬
‫ﺑ ﻪ ﺷﻬﺮﺳ ﺘﺎن ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﻪ هﺘ ﻞ ﺷ ﻬﺮ ﺝﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ ﻣ ﯽﺷ ﻮد و ﭘ ﺲ از ﺁن آ ﻪ‬
‫ﺳ ﺮاﻧﺠﺎم ]اﻳ ﻦ ﺧ ﺎﻧﻢ ﻣﺤﻘ ﻖ[ ﻣﻮﻓ ﻖ ﻣ ﯽﺷ ﻮد اﺕ ﺎﻗﯽ در هﺘ ﻞ ﺑﮕﻴ ﺮد‪ ،‬در‬
‫ﺕﻤ ﺎم ﻣ ﺪت اﻗﺎﻣ ﺖ ﻣﺠﺒ ﻮر ﺑ ﻮدﻩ از در ﻋﻘ ﺐ هﺘ ﻞ رﻓ ﺖ و ﺁﻣ ﺪ آﻨ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ‬
‫آﺴﯽ ﻣﺘﻮﺝﻪ اﻗﺎﻣﺖ او در هﺘﻞ ﻧﺸﻮد…«‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺕﻜﻤﻴﻞ اﻳﻦ ﮔ ﺰارش ﻣ ﯽﺕ ﻮان از ﻣ ﻮاﻧﻌﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ راﻩ‬
‫اﻋﺰام دﺧﺘﺮان داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻪ ﺧ ﺎرج از آ ﺸﻮر از ﺳ ﻮﯼ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ‬
‫اﻳﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻳﺎد آﺮد آﻪ ﺳﺎلهﺎﺳﺖ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺤﻮرﯼ ﺑﺤ ﺚه ﺎﯼ‬
‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕﯽ در درون اﻳﺮان را ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻣﯽدهﺪ‪.‬‬
‫هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ آﻪ ﺑﺮرﺳ ﯽ ﺁﻣ ﺎرﯼ ﻣﺮآ ﺰ ﻧﻈ ﺮ ﺳ ﻨﺠﯽ ﻣﺮآ ﺰ اﻣ ﻮر‬
‫ﻣ ﺸﺎرآﺖ زﻧ ﺎن ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽده ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از زﻧ ﺎن “ﺳ ﻨﺖه ﺎ” را ﻣ ﺎﻧﻊ‬
‫اﺳﺎﺳﯽ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖهﺎﯼ ﺷﻐﻠﯽﺷﺎن ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽﺁورﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ ﺑﺘﻮان‬
‫از ﻣﻴﺰان ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼهﺎﯼ ﺣﻘﻮﻗﯽ در ﺝﺎﻣﻌﻪﯼ اﻳﺮان آﻪ ﻳ ﻚ ﺑﺨ ﺶ ﺁن در‬
‫ﺑﺎزار آﺎر ﻧﻤﻮد ﭘﻴﺪا ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬آﺎﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﯽ ﺕﺮدﻳ ﺪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺳ ﻨﺖه ﺎﻳﯽ را آ ﻪ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺝﺎن ﺳﺨﺘﯽاﯼ در ﺑﺮاﺑﺮ روﻧﺪ ﺕﻮﺳﻌﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدهﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﺪ آﺸﻴﺪ‬
‫و ﺁنهﺎ را از ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﻗﺪرت ﺣ ﺬف آ ﺮد؛ ﺳ ﻨﺖه ﺎﯼ ﺝ ﺎن ﺳ ﺨﺘﯽ آ ﻪ در‬
‫ﺕﻔﺴﻴﺮهﺎﯼ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ‪ ،‬ﻣﻨ ﺸﺎﻳﯽ ﺕﻘ ﺪﻳﺲ ﺷ ﺪﻩ دارﻧ ﺪ و ﻗﺪرﺕﻤ ﺪاران‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺣﺎآﻢ ﺑﻮدن اﻳﻦ ﺳﻨﺖهﺎ در دﻳﺪﮔﺎهﺸﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺎﻧﻊ‬
‫اﺳﺎﺳﯽ ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ اﻳﻦ ﺝﻮاﻣﻊ ﺑﻪ آﺎروان ﺕﻤﺪن ﻋﻤﻞ ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧ ﺎﻧﻢ اﻟ ﻴﺲ ﺷ ﻮوارﺕﺰر ‪ Alice-Schwarzer‬از‬
‫ﻓﻤﻴﻨﻴ ﺴﺖه ﺎﯼ اﺳ ﺘﺨﻮان دار ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ و از ﭘﻴ ﺸﮕﺎﻣﺎن ﺝﻨ ﺒﺶ ﻓﻤﻴﻨﻴ ﺴﺘﯽ‪،‬‬
‫ژورﻧﺎﻟﻴ ﺴﺖ و ﺻ ﺎﺣﺐ اﻣﺘﻴ ﺎز ﻣﺠﻠ ﻪﯼ ﭘ ﺮﺁوازﻩﯼ ‪ Emma‬در آﺘ ﺎب‬
‫ﺕﺎزﻩاش ﺑﻪ ﻧﺎم “ﺷ ﻜﻴﺒﺎﻳﯽ ﺑﻴﺠ ﺎ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ اﷲ” ﺕﺌ ﻮرﯼ ﺕ ﺎزﻩاﯼ‬
‫دارد آ ﻪ ﺧﻮاﻧ ﺪن و ﺑﺮرﺳ ﯽ ﺁن ﻣ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ اﻳ ﻦ آﻴﻨ ﻪ و ﻧﻔ ﺮت ﻋﻈ ﻴﻢ و‬

‫ﻋﺠﻴﺐ ﺷﺮق ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﻏﺮب راﺳﻴﻮﻧﺎل را ﺕ ﺎ ﺣ ﺪﯼ از ﺳ ﺎﻳﻪ درﺁورد‪.‬‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩاﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻋﻨ ﺼﺮ ﻣﺮداﻧﮕ ﯽ و ﻧﺮﻳﻨﮕ ﯽ و ﺕﺤ ﺖ ﻟ ﻮاﯼ ﺁن؛‬
‫آﻨﺘ ﺮل ﺝﻨ ﺴﯽ زﻧ ﺎن ﺷ ﺮق آ ﻪ آﻤ ﯽ از اﻳ ﻦ ﺑ ﻮﯼ ﺑﻬ ﺸﺘﯽ ﺁزادﯼ را در‬
‫ﻣﺸﺎم ﺧﻴﺎﻟﺸﺎن ﻣﺰﻣﺰﻩ آﺮدﻩاﻧﺪ‪:‬‬
‫»در ﺑﺮرﺳ ﯽه ﺎﯼ ﭘﮋوه ﺸﯽ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن ﭘ ﺴﻴﻜﻮﻟﻮژﻳﻚ و ﻧﻘ ﺶ‬
‫اﻧﮕﻴ ﺰﻩﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎﯼ ﻋﺎﻣ ﻞ ﻓﺎﺝﻌ ﻪﯼ ‪ ١١‬ﺳ ﭙﺘﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬هﻤ ﻪ ﭼﻴ ﺰ ﺑ ﺮ‬
‫زﺑﺎن ﺁوردﻩ ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ـ آﻪ روﺷﻦﺕﺮﻳﻦ ﺁنهﺎﺳﺖ ـ ﺳ ﺨﻨﯽ ﺑ ﺮ‬
‫زﺑﺎن ﻧﻴﺎﻣﺪ‪ .‬و ﺁن ﻋﺎﻣﻞ “ﻣﺮداﻧﮕﯽ” اﺳﺖ‪ .‬و اﻳﻦ ﻣﺮداﻧﮕﯽاﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﺑﻪ وﻳﮋﻩ اﻗﺘﺪار ﺧﻮد ﺑﺮ زن را در ﻣﺨﺎﻃﺮﻩ ﻣﯽﺑﻴﻨﺪ!«‪٦٠‬‬
‫اﻳ ﻦ ﺑ ﺎﻧﻮﯼ روﺷ ﻨﮕﺮ آ ﻪ اﺕﻔﺎﻗ ﺎ در ‪ ٢٧‬اﺳ ﻔﻨﺪ ﻣ ﺎﻩ ‪١٨] ١٣٥٧‬‬
‫ﻣ ﺎرس ‪ [١٩٧٩‬ﻳﻌﻨ ﯽ ‪ ٤‬هﻔﺘ ﻪ ﭘ ﺲ از اﻓﺘ ﻀﺎح ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﺑﻬﻤ ﻦ ‪ ٥٧‬ﺑ ﻪ‬
‫ﺕﻬﺮان ﺳﻔﺮ آﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻣﻜﺎﻧﻴ ﺴﻢ را ﺑ ﻪ ﺧ ﻮﺑﯽ درﻳﺎﻓﺘ ﻪ و ﺕﺌ ﻮرﻳﺰﻩ‬
‫آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻮوارﺕﺰر در ﮔﻔﺖ و ﮔﻮﻳﯽ ﺑﺎ ﺧ ﺎﻧﻢ ﻣﺎهﺒ ﺎز از اﺳ ﺘﺮاﺕﮋﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اﺳﻼﻣﻴ ﺴﺖه ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺒ ﺎرزﻩﯼ ﮔ ﺴﺘﺮدﻩ ﺑ ﺎ ﻏ ﺮب ﮔﺮاﻳ ﯽ آ ﻪ‬
‫ﺕﺮﺝﻤ ﻪﯼ ﺷ ﺴﺘﻪ‪/‬رﻓﺘ ﻪﯼ ﺁن وارد ﺷ ﺪن ﺧﻠ ﻞ ﺑ ﻪ ارآ ﺎن ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫ﻣﺮدﺳ ﺎﻻران اﺳ ﻼﻣﯽ ﺣ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ زﻧ ﺎن اﺳ ﺖ ـ ﭼﻨﺎﻧﻜ ﻪ در ﻳ ﻚ ﮔ ﺰارش‬
‫آﻮﺕﺎﻩ ژورﻧﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺑﺘﻮان ﺑﻪ ﺁن ﭘﺮداﺧﺖ ـ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪٦١.‬‬
‫واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻧﻤﯽﺕﻮان ﭘﺪﻳﺪﻩﯼ ﻧﻔ ﺮت و آﻴﻨ ﻪ ﺑ ﻪ ﻏ ﺮب‬
‫را ﺑ ﺪون ﺷ ﻨﺎﺧﺖ اﻳ ﻦ ﻋﻨ ﺼﺮ ﻧﺮﻳﻨﮕ ﯽ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ و ارزﻳ ﺎﺑﯽ آ ﺮد‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫راﺑﻄ ﻪﯼ ﺳ ﻠﻄﻪ آ ﻪ ﻣ ﺎ هﻤﭽﻨ ﺎن در ﺷ ﺮق اﺳ ﻼﻣﯽ ﺑ ﺎ ﻧﻤﺎده ﺎﯼ ﻓﺎﺝﻌ ﻪ‬
‫اﻧﮕﻴ ﺰش ﻣﻮاﺝ ﻪ ه ﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬هﻤ ﺎن ﺕﺌ ﻮرﯼاﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕﻮﺳ ﻂ ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰار‬
‫اﺳ ﻼم در ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﺝﺎﻣ ﻪﯼ ﺕﻘ ﺪس ﭘﻮﺷ ﻴﺪ و در ﺝ ﺎن و ﺕ ﻦ و‬
‫ﺑ ﺎور ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺝﻬ ﺎن‪ ،‬و در ﻧﺎﺧﻮدﺁﮔ ﺎﻩ ه ﺮ ﻣ ﺮد ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﯽ در اﻧﺘﻈ ﺎر‬
‫ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﺷﻜﺎر و راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺧﻮدﺁﮔ ﺎﻩ و ﻣﻴ ﺪان ﻋﻤ ﻞ‪ ،‬ﺑ ﻪ آﻤ ﻴﻦ‬
‫ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﻔ ﺮت ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘ ﯽ‪ ،‬و رﻳ ﺸﻪه ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﻏ ﺮب‬
‫‪ ٦٠‬ـ ﻣﺠﻠﻪي ﺕﻼش‪ ،‬ﺳﺎل دوم‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩي ‪ ،٨‬ﺧﺮداد‪/‬ﺕﻴﺮ ‪ ،١٣٨١‬ﺕﺮﺝﻤﻪي دآﺘﺮ ﺣﺴﻦ آﻴﺎﻧﺰاد‬
‫‪ ٦١‬ـ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ در ﺳﺎﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ اﻳﺮان اﻣﺮوز در ﺕﺎرﻳﺦ ‪ ١٤‬ﻣﺎﻩ ژوﺉﻦ ‪٢٠٠٢‬‬
‫ﺳﺘﻴﺰﯼ را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬ﭼﺎرﻩاﯼ ﻧﺪارﻳﻢ ﺝﺰ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﻣﻜ ﺎﻧﻴﺰم اﻳ ﻦ راﺑﻄ ﻪﯼ‬

‫ﺳﻠﻄﻪ را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪ .‬ﺕﺎ ﻧﺪاﻧﻴﻢ ﭼﺮا اﺳﻼﻣﻴﺴﺖهﺎ در ﺑﻬ ﺮﻩ ﺑ ﺮدارﯼ آ ﺮدن‬
‫از دﺳﺘﺎوردهﺎﯼ ﻓﻨﯽ و ﺕﻜﻨﻴﻜﯽ ﻏﺮب‪ ،‬ﺕﺮدﻳ ﺪﯼ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد راﻩ ﻧﻤ ﯽدهﻨ ﺪ؛‬
‫اﻣ ﺎ ﺑ ﻪ ﮔ ﺴﺘﺮﻩﯼ ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ ﺣﻘ ﻮق هﻤ ﻪﯼ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ و ﺁﮔ ﺎهﯽ ﻣ ﺮدم ﺑ ﻪ‬
‫ﺣﻘﻮﻗﺸﺎن و ﺑﺨﺼﻮص ﺣﻘ ﻮق زﻧ ﺎن‪ ،‬آﻮدآ ﺎن‪ ،‬دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‪ ،‬دﮔ ﺮﺝﻨﺲ‬
‫ﮔﺮاﻳﺎن آﻪ ﻣﯽرﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻤ ﺸﻴﺮ را از ﻧﻴ ﺎم ﺑﺮﻣ ﯽآ ﺸﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮاﻧﻴﻢ ﺑ ﺴﺘﺮ‬
‫اﻳﻦ رﻓﺘﺎرهﺎ را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﻦ ﺑﻨﻴ ﺎد ﮔﺮاﻳ ﯽ دو ﭘﺎﻳ ﻪﯼ ﻣﺤﻜ ﻢ دارد؛ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ و‬
‫ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ﺝﻨ ﺴﯽ‪ .‬ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎﯼ ﺝﻨﺒ ﯽ دﻳﮕ ﺮﯼ ه ﻢ اﻳ ﻦ ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎ را ﻣﺤﻜ ﻢﺕ ﺮ‬
‫ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ اﺳ ﺎس‪ ،‬هﻤ ﻴﻦ دو ﭘﺎﻳ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﻨﻴ ﺎدﮔﺮاﻳﯽ در درﺧ ﺸﺶ‬
‫راﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴ ﺴﻢ و ﻋﻘ ﻞ ﮔﺮاﻳ ﯽ و ﺑ ﺎ رﺷ ﺪ ﺁﮔ ﺎهﯽ ﻣ ﺮدم ﺕﺤ ﺖ ﺳ ﻠﻄﻪاش‪،‬‬
‫ﭘﺎﻳﻪهﺎﻳﺶ را ﺳ ﺴﺖ و ﺷ ﻜﻨﻨﺪﻩ ﻣ ﯽﺑﻴﻨ ﺪ‪ .‬اﺳ ﻼم ه ﻢ آ ﻪ اﺳﺎﺳ ﺎ ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪﯼ‬
‫اﻧ ﻮاع ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼه ﺎ ﺷ ﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ و ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼه ﺎ اﻣﻜ ﺎن‬
‫ﺕﺠﻠ ﯽاش را از دﺳ ﺖ ﻣ ﯽده ﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼ ﺎر اﺳ ﺖ ﭼﻨ ﻴﻦ ﻧﻔﺮﺕ ﯽ را اﻋﻤ ﺎل و‬
‫اﻋﻼم آﻨﺪ؛ ﭼﺮا آﻪ اﮔ ﺮ در ﻏ ﺮب اﻳ ﻦ ﺧﺒﺮه ﺎ ﻧ ﺸﺪﻩ ﺑ ﻮد و اﮔ ﺮ ﺣﻘ ﻮق‬
‫ﺑﺸﺮ و ﻋﻘﻞﮔﺮاﻳﯽ ـ ﺑﺎ هﻤﻪﯼ ﻣﺒ ﺎرزات ]![ ﻋﻠﻤ ﺎﯼ اﻋ ﻼم اﺳ ﻼﻣﯽ ـ ﺑ ﻪ‬
‫ﺷ ﺮق ﻣ ﺴﻠﻤﺎن راﻩ ﻧﻴﺎﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ ،‬اﻳ ﺸﺎن را ﺑ ﺎ ﻏ ﺮب آ ﺎرﯼ ﻧﺒ ﻮد‪ .‬زﻧ ﺎن‬
‫هﻤﭽﻨﺎن در اﻧ ﺪروﻧﯽه ﺎ و در ﺣﺮﻣ ﺴﺮاهﺎ ﺑ ﻪ ﺣ ﺒﺲ داﺉ ﻢ در ﺣﺠ ﺎب و‬
‫ﺑﻴﮕ ﺎرﯼ ﺝﻨ ﺴﯽ و ﺝ ﺴﻤﯽ ﻣﺤﻜ ﻮم ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ه ﻴﭻ ﺧﻠﻠ ﯽ ه ﻢ ﺑ ﺮ راﺑﻄ ﻪﯼ‬
‫ﺳ ﻠﻄﻪﯼ ﺁﻗﺎﻳ ﺎن وارد ﻧﻤ ﯽﺷ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ﻏ ﺮب از ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﺎ ﻓﺎﺻ ﻠﻪ‬
‫ﻧﻤﯽﮔﺮﻓﺖ و وارد ﺕﻔﺴﻴﺮﯼ ﺝﺪﻳﺪ از اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻓﺮدﻳﺖ‪ ،‬و ﺣﻘ ﻮق اﻧ ﺴﺎنه ﺎ‬
‫و وﺝﺪان اﻳﺸﺎن ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺮق را ﺑﺎ ﻏﺮب آﺎرﯼ ﻧﺒﻮد و ﻣ ﻦ هﻤ ﻴﻦ ﺝ ﺎ‬
‫ادﻋﺎ ﻣﯽآﻨﻢ آﻪ ﺕﺮورﻳﺴﻢ اﺳﻼﻣﯽاﯼ هﻢ در آﺎر ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻏﺮب‪ ،‬زﻧ ﺎن‬
‫را از اﻧﺪروﻧﯽهﺎ ﺑﻪ ﺑﻴﺮون از ﺧﺎﻧﻪهﺎ و ﺑ ﻪ ﻣﺠ ﺎﻣﻊ ﺑ ﺎز و ﺁزاد آ ﺸﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎ را ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺕﺠﺎوز و زورﮔﻮﻳﯽ ﺑ ﻪ اﻧ ﻮاع اﻧ ﺴﺎنه ﺎ را‬
‫زﻳﺮ ذرﻩ ﺑﻴﻦ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻏ ﺮب ﺑ ﺎ ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ از ﻗﺮاﺉ ﺖ ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ از آﺎﺕﻮﻟﻴﺴﻴ ﺴﻢ‪،‬‬
‫“آﻨﻴﺰان و ﺿﻌﻴﻔﻪهﺎ و ﺻﻴﻐﻪهﺎ و آﻠﻔﺖهﺎ و واﻟﺪﻩه ﺎﯼ ﺁﻗ ﺎ ﻣ ﺼﻄﻔﯽ و‬
‫ﻣﻨﺰلهﺎ و ﺑﯽادﺑﯽهﺎ” را در ﺝﺎﻳﮕﺎﻩ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺑ ﺎ ﻣ ﺮدان و ﺑﺮﮔﺰﻳ ﺪﮔﺎن اﷲ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﺪ‪ .‬و اﻳﻦ درﺳﺖ هﻤﺎن ﻧﻘﻄﻪﯼ ﺁﻏﺎزﻳﻦ ﻓﺎﺝﻌ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﺮق ﻣ ﺴﻠﻤﺎن‬
‫ﺑ ﻮد‪ .‬ﻓﺎﺝﻌ ﻪ از هﻤ ﻴﻦ ﺝ ﺎ ﺁﻏ ﺎز ﺷ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺮز ﺑ ﻴﻦ آ ﺸﻮرهﺎ ﺑﺮداﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫رﻓ ﺖ و ﺁﻣ ﺪ ﺑ ﻴﻦ ﺷ ﺮق و ﻏ ﺮب ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ﺷ ﺪ‪ .‬ﻣﺪرﺳ ﻪه ﺎ و داﻧ ﺸﮕﺎﻩه ﺎ‬
‫زﻧ ﺎن را ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬و از هﻤ ﻪ ﻣﻬ ﻢﺕ ﺮ ﭘ ﺎﯼ زﻧ ﺎن ﺑ ﻪ ﺣﻴﻄ ﻪﯼ‬
‫ﻓﺮهﻨ ﮓ‪ ،‬هﻨ ﺮ‪ ،‬داﻧ ﺶ‪ ،‬ﺁﮔ ﺎهﯽ و ﻏ ﺮب ﺑ ﺎز ﺷ ﺪ‪ .‬و اﻳ ﻦ هﻤ ﺎن ﻧﻘﻄ ﻪﯼ‬
‫ﺷﻨﻴﺪن ﻧﺎﻗﻮس ﺧﻄ ﺮ ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﺮق ﻣ ﺴﻠﻤﺎن ﺑ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ زﻧ ﮓ ﺧﻄ ﺮ ﺝ ﺪﯼ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺷﺮق ﺑﻴﻤﺎر‪ ،‬اﺳﺎﺳﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎكﺕ ﺮ و وﺣ ﺸﺖﻧ ﺎكﺕ ﺮ از‬
‫هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺷﻜﺴﺖ و واﻣﺎﻧﺪﮔﯽ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﺮا آﻪ ﺑﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻧﻤﻮﻧ ﻪ در‬
‫ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺕﺎ هﻤﻴﻦ دو ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ه ﻴﭻ زﻧ ﯽ ﺷﻨﺎﺳ ﻨﺎﻣﻪ ﻧﺪاﺷ ﺖ و ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم‬
‫ﭘﺪر و ﺷﻮهﺮ و ﺑﺮادرش ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣ ﯽﺷ ﺪ‪ .‬و در ﻗﻄ ﺮ و ﺧﻴﻠ ﯽ از دﻳﮕ ﺮ‬
‫آﺸﻮرهﺎﯼ ﻋﺮﺑﯽ‪ ،‬زﻧﯽ را در ورزﺷﮕﺎﻩهﺎ ﺣﺘ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺕﻤﺎﺷ ﺎﭼﯽ و‬
‫ﺑﺎ هﻤﺎن ﺕﺼﻮﻳﺮ اﺳﻼﻣﯽ ـ ﻣﺎﻧﺘﻮ و روﺳﺮﯼ و ﭼﺎدر و ﻣﻘﻨﻌﻪ و ﭘﻴﭽ ﻪ و‬
‫ﻧﻘ ﺎب و… ـ ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮان دﻳ ﺪ‪ .‬ﺕ ﺎ هﻤ ﻴﻦ ﭼﻨ ﺪﯼ ﭘ ﻴﺶ ه ﻢ در اﻳ ﺮان هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﺕﻔﺮﻳﺢ ﺣﺪاﻗﻞ ـ ﺕﻤﺎﺷ ﺎﯼ ﻣ ﺴﺎﺑﻘﺎت ورزﺷ ﯽ ـ ﺑ ﺮاﯼ ﻧﻴﻤ ﯽ از ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان‬
‫اﻳﺮاﻧﯽ ﻣﻤﻨﻮع ﺑﻮد!!‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ راﺑﻄﻪهﺎ‪ ،‬ﻣﻬﻢﺕﺮﻳﻦ و اﺳﺎﺳﯽﺕﺮﻳﻦ ﺑﺨ ﺶ اﻳ ﻦ ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨ ﯽ ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ﺑ ﻴﻦ زﻧ ﺎن و ﻣ ﺮدان‪ ،‬در ﻳ ﻚ درﻳﺎﻓ ﺖ راﺳ ﻴﻮﻧﺎل ﺕ ﺮك‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺎز ﺷﺪن ﭘﺎﯼ زﻧﺎن ﺑﻪ ﻏﺮب‪ ،‬و ﺑ ﺎ راﻩ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ درﻳﺎﻓ ﺖه ﺎ و‬
‫راﻩآﺎرهﺎﯼ ﻏﺮﺑﯽ ﺑ ﻪ ﺷ ﺮق‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘ ﺖ زﻧ ﺎن ﺳ ﺘﻮن ﭘﻨﺠﻤ ﯽ ﺷ ﺪﻧﺪ آ ﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﻧﺮﻳﻨﮕﯽ را زﺧﻤﯽ آﺮدﻧﺪ‪ .‬زﻧﺎن از اﻧﺪروﻧﯽهﺎ ﺑﻴﺮون ﺁﻣﺪﻧ ﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﻴﺮون ﺁﻣﺪن از اﻧﺪروﻧﯽهﺎﯼ ﻣﺮدﺳﺎﻻراﻧﻪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺷﻜﻠﯽ ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻳ ﺸﺎن‬
‫از آﻠﻴﺖ ﺑﺎورهﺎﯼ ﻣﺮدﺳﺎﻻراﻧﻪﯼ اﺳﻼﻣﯽ هﻢ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬دﻳﮕ ﺮ‬
‫آﺴﯽ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺴﺖ ﺑﮕﻮﻳﺪ آﻪ زﻧﺎن ﻧ ﺎﻗﺺاﻟﻌﻘﻠﻨ ﺪ و ﺑﻬ ﺮﻩﺷ ﺎن از زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫ﻧﺎﺕﻤﺎم؛ ﭼﻨﺎنآﻪ ﻣﺤﻤﺪ و ﻋﻠﯽ و ﺝﺎﻧﺸﻴﻨﺎﻧﺸﺎن ﺑﺎرهﺎ و ﺑﺎرهﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺕﻬﺪﻳﺪ وﺝﻮد داﺷ ﺖ و اﺕﻔﺎﻗ ﺎ ﺧﻴﻠ ﯽ ه ﻢ ﺝ ﺪﯼ ﺑ ﻮد آ ﻪ دﻳﮕ ﺮ‬
‫زﻧ ﯽ ﺕﺌ ﻮرﯼ ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦ ردﻳ ﻒ دوم ﻣ ﺬهﺐ ﺷ ﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻋﻠ ﯽ اﺑ ﻦ‬
‫اﺑﯽﻃﺎﻟﺐ را ﺑﻪ رﻳﺶ ﻧﮕﻴﺮد‪ .‬هﻤ ﻮ آ ﻪ در ﺧﻄﺒ ﻪﯼ ‪ ٨٠‬ﻧﻬ ﺞاﻟﺒﻼﻏ ﻪاش‬
‫“ﭘ ﺲ از ﭘﺎﻳ ﺎن ﻧﺒ ﺮد ﺝﻤ ﻞ در ﻧﻜ ﻮهﺶ زﻧ ﺎن” و ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻮﺝﻴ ﻪ ﺳ ﺮآﻮب‬
‫زﻧﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫»ﻣﻌﺎﺷ ﺮ اﻟﻨ ﺎس ان اﻟﻨ ﺴﺎء ﻧ ﻮاﻗﺺ اﻻﻳﻤ ﺎن اﻟﺤﻈ ﻮظ ﻧ ﻮاﻗﺾ‬

‫اﻟﻌﻘﻮل‪ .‬ﻓﺎﻣﺎ ﻧﻘ ﺼﺎن اﻳﻤ ﺎﻧﻬﻦ ﻓﻘﻌ ﻮدهﻦ ﻋ ﻦ اﻟ ﺼﻼﻩ و اﻟ ﺼﻴﺎم ﻓ ﯽ اﻳ ﺎم‬
‫ﺣ ﻀﻴﻬﻦ‪ .‬و اﻣ ﺎ ﻧﻘ ﺼﺎن ﺣﻈ ﻮﻇﻬﻦ ﻓﻤ ﻮارﻳﺜﻬﻦ ﻋﻠ ﯽ اﻻﻧ ﺼﺎف ﻣ ﻦ‬
‫ﻣﻮارﻳﺚ اﻟﺮﺝﺎل‪ .‬و اﻣﺎ ﻧﻘﺼﺎن ﻋﻘﻮﻟﻬﻦ ﻓﺸﻬﺎدﻩ اﻣﺮاﺕﻴﻦ آ ﺸﻬﺎدﻩ اﻟﺮﺝ ﻞ‬
‫اﻟﻮاﺣ ﺪ‪ .‬ﻓ ﺎﺕﻘﻮ ﺷ ﺮار اﻟﻨ ﺴﺎء‪ .‬و آﻮﻧ ﻮا ﻣ ﻦ ﺧﻴ ﺎرهﻦ ﻋﻠ ﯽ ﺣ ﺬر و ﻻ‬
‫ﺕﻄﻴﻌﻮهﻦ ﻓﯽ اﻟﻤﻌﺮوف ﺣﺘﯽ ﻻﻳﻄﻤﻌﻦ ﻓﯽ اﻟﻤﻨﻜﺮ‪.‬‬
‫»ﻣ ﺮدم! اﻳﻤ ﺎ ِن زﻧ ﺎن ﻧﺎﺕﻤ ﺎم اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﻬ ﺮﻩﯼ ﺁﻧ ﺎن ﻧﺎﺕﻤ ﺎم‪ ،‬ﺧ ﺮد‬
‫اﻳﺸﺎن ﻧﺎﺕﻤﺎم‪ .‬ﻧﺸﺎﻧﻪﯼ ﻧﺎﺕﻤﺎﻣﯽ اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﻣﻌﺬور ﺑﻮدﻧﺸﺎن از ﻧﻤ ﺎز و روزﻩ‬
‫اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم ﻋﺎدﺕ ﺸﺎن و ﻧﻘ ﺼﺎن ﺑﻬ ﺮﻩﯼ اﻳ ﺸﺎن‪ ،‬ﻧ ﺼﻒ ﺑ ﻮدن ﺳ ﻬﻢ‬
‫ﺁﻧﺎن از ﻣﻴ ﺮاث اﺳ ﺖ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺳ ﻬﻢ ﻣ ﺮدان؛ و ﻧ ﺸﺎﻧﻪﯼ ﻧﺎﺕﻤ ﺎﻣﯽ ﺧ ﺮد‬
‫ﺁﻧﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد آﻪ ﮔﻮاهﯽ دو زن ﭼﻮن ﮔ ﻮاهﯽ ﻳ ﻚ ﻣ ﺮد ﺑ ﻪ ﺣ ﺴﺎب رود‪.‬‬
‫ﭘ ﺲ از زﻧ ﺎ ِن ﺑ ﺪ ﺑﭙﺮهﻴﺰﻳ ﺪ و ﺧ ﻮد را از ﻧﻴﻜﺎﻧ ﺸﺎن واﭘﺎﻳﻴ ﺪ ]ﻣﻮاﻇ ﺐ‬
‫ﺧﻮدﺕ ﺎن ﺑﺎﺷ ﻴﺪ[ و ﺕ ﺎ در آ ﺎر زﺷ ﺖ ﻃﻤ ﻊ ﻧﻜﻨﻨ ﺪ‪ ،‬در آ ﺎر ﻧﻴ ﻚ ]ه ﻢ[ از‬
‫ﺁﻧﺎن اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻨﻤﺎﻳﻴﺪ!«‪٦٢‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ آﺸﺘﺎر ‪ ١١‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ و ﺕ ﺪاوم ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ اﺳ ﻼﻣﯽ آ ﻪ‬
‫اﻳﻦ روزهﺎ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ را ﺑﻪ ﺁﺕﺶ آﺸﻴﺪﻩ اﺳﺖ و روزﺑﺮوز ﺧﻄﺮﻧﺎكﺕ ﺮ‬
‫هﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬در واﻗ ﻊ ﭘ ﺎرﻩ ﺷ ﺪن ﺕ ﻮر ﻧﺮﻳﻨﮕ ﯽ را ﺑ ﻪ اﻋﺘ ﺮاض ﻧﺸ ﺴﺘﻪ‬
‫اﺳ ﺖ؛ ﺣﺘ ﺎ ﺕ ﺎ ﺣ ﺪ ﺧ ﻮد ﺁزارﯼ و ﺧﻮدآ ﺸﯽ و ﻋﻤﻠﻴ ﺎت اﻧﺘﺤ ﺎرﯼ‪ .‬اﮔ ﺮ‬
‫ﺕﻮﺝﻪ آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺨﺶ اﺳﺎﺳ ﯽ ﻏﻨﻴﻤ ﺖه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﭼ ﻪ در اﻳ ﻦ ﺝﻬ ﺎن و‬
‫ﭼ ﻪ در ﺝﻬ ﺎن دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ ﻣ ﺮدان ﻣ ﺴﻠﻤﺎن وﻋ ﺪﻩ دادﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬زﻧ ﺎﻧﯽ‬
‫ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﭘ ﺎك و ﻣﻨ ﺰﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﻜ ﺮ و دﺳ ﺖ ﻧﺨ ﻮردﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﻧﻮﺝﻮاﻧﻨ ﺪ‪ .‬هﻨ ﻮز‬
‫ﺁﮔ ﺎهﯽ ﻧﺪارﻧ ﺪ‪ .‬ﺧﻮدﺷ ﺎن را درﺑ ﺴﺖ در اﺧﺘﻴ ﺎر ﻣ ﺮدان و ﻣﻮﻣﻨ ﺎن‬
‫ﻣ ﯽﮔﺬارﻧ ﺪ و در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺕﻨﻬ ﺎ ﻣﺎﻳ ﻪﯼ ﺷ ﺎدﯼ و ﺧﻮﺷ ﯽ و ﺻ ﻔﺎﯼ ﺁنه ﺎ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﺿ ﻮع ﺑﻜ ﺎرت دﺧﺘ ﺮان ه ﻢ آ ﻪ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ در ﻣﻴ ﺎن ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫اهﻤﻴﺖ دارد‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﺁن آﻪ ﺑﻪ هﻤﺎن ﭘﻮﺳﺘﻪﯼ داﺧﻞ ﺁﻟ ﺖ ﺕﻨﺎﺳ ﻠﯽ زﻧ ﺎن‬
‫ت اﻳﺸﺎن در ﺁﮔﺎهﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺪم ﺁﮔﺎهﯽﺷ ﺎن ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ‬ ‫ﻣﺤﺪود ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻜﺎر ِ‬
‫‪ ٦٢‬ـ ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﺕﺮﺝﻤﻪي دآﺘﺮ ﺳﻴﺪ ﺝﻌﻔﺮ ﺷﻬﻴﺪي‪ ،‬ﭼﺎپ ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،١٣٨٠ ،‬ﺕﻬﺮان‪ ،‬ﺷﺮآﺖ‬
‫اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﺮهﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺪﻩي ﺝﺎﻳﺰﻩي آﺘﺎب ﺳﺎل ﺑﻬﻤﻦ ‪ ،١٣٦٩‬ﺻﺺ ‪ ٥٧‬ﺕﺎ ‪٥٨‬‬
‫ﺣﻘﻮﻗﺸﺎن اﺳﺖ‪ .‬و اﻳﻦ ﺑﻜﺎرت اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ زﻧﺎن را اﻳﻦ هﻤﻪ ﺑﺮاﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﺮدان ﺝﺬاب و روﻳﺎﻳﯽ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺕﺎ زﻣﺎﻧﯽ آﻪ دﻳﻮارهﺎﯼ ﺑﻴﻦ ﺷﺮق و ﻏﺮب ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻮد و ﻏﺮﺑﯽه ﺎ‬
‫هﻨ ﻮز اﻳ ﻦ اﻣﻜ ﺎن را ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﺮق ﺑﺮوﻧ ﺪ و ﻧﻤﺎده ﺎﯼ زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫ﻧﻮﻳﻨﺸﺎن را ﭘﺲ از آﻮﺕﺎﻩ آﺮدن دﺳ ﺖ دﻳ ﻦ از ﺣﻜﻮﻣ ﺖ و ﭘﻴﺎﻣ ﺪهﺎﯼ ﺁن‬
‫ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺮق در اﻣﻦ و اﻣﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫»در ﺣﺒﻴﺐاﻟﺴﻴﺮ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺕﻮﺻﻴﻒ دوران ﺧﻼﻓﺖ اﻟﻘﺎﺉﻢ ﺑ ﺎﻣﺮاﷲ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺁﻣﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ :‬ﻧ ﺼﻴﺮاﻟﺪوﻟﻪ ]آ ﻪ[ ﺑ ﻪ ﻋﻠ ﻮ هﻤ ﺖ و ﺣ ﺴﻦ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ…‬
‫اﻧﺼﺎف داﺷﺖ …ﺑﻪ ﻋﺪﻩﯼ اﻳ ﺎم ﺳ ﺎل ‪ ٣٦٠‬ﺳ ﺮﻳﺖ ]زن[ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد و‬
‫ه ﺮ ﺷ ﺐ ﺑ ﺎ ﻳﻜ ﯽ از اﻳ ﺸﺎن ﻣﺒﺎﺷ ﺮت ﻣ ﯽﻧﻤ ﻮد و دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﺎ ﺁن “آﻨﻴ ﺰك”‬
‫ﺧﻠﻮت ﻧﻤﯽآﺮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ در ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ وﯼ ﻣﯽرﺳﻴﺪ…«‪٦٣‬‬
‫»…ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﺻ ﺤﺎﺑﻪ ﺑﻄ ﻮر وﻓ ﻮر زن‬
‫ﻣ ﯽﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ و ﻃ ﻼق ﻣ ﯽدادﻧ ﺪ؛ ﭼﻨ ﺎنآ ﻪ ﺣ ﻀﺮت اﻣ ﺎم ﺣ ﺴﻦ ‪ ٢٥٠‬ﺕ ﺎ‬
‫‪ ٣٠٠‬زن اﺧﺘﻴﺎر ﻧﻤﻮد…«‪٦٤‬‬
‫ﻳﻜﯽ از دﺳﺖ ﭘﺨﺖه ﺎﯼ “دﻓﺘ ﺮ ادﺑﻴ ﺎت اﻧﻘ ﻼب اﺳ ﻼﻣﯽ” آﺘ ﺎﺑﯽ‬

‫اﺳﺖ ﺕﺤﺖ ﻋﻨﻮان “ﺧﺎﻃﺮات اﺣﻤﺪ اﺣﻤﺪ” آﻪ ﺑﻪ آﻮﺷﺶ ﻣﺤﺴﻦ آ ﺎﻇﻤﯽ‬
‫در ﺳﺎل ‪ ١٣٧٩‬در “ﺣﻮزﻩﯼ هﻨﺮﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎت اﺳ ﻼﻣﯽ” ﻣﻨﺘ ﺸﺮ‬
‫ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻃﺒ ﻖ ﻧﻮﺷ ﺘﻪﯼ آﺘ ﺎب‪ ،‬اﺣﻤ ﺪ اﺣﻤ ﺪ آ ﺎر ﺳﻴﺎﺳ ﯽاش را ﺑ ﺎ‬
‫ﻋﻀﻮﻳﺖ در اﻧﺠﻤﻦ ﺿﺪﺑﻬﺎﺉﻴﺖ ﺁﻏﺎز ﻣﯽآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺝﺮﻳﺎن ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ‬
‫“ﺣﺰب ﻣﻠﻞ اﺳﻼﻣﯽ” ﻣ ﯽﭘﻴﻮﻧ ﺪد‪ ،‬ﺑﻌ ﺪ وارد ﺝﻤﻌﻴ ﺖ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ ﻣﻮﺕﻠﻔ ﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در هﻤ ﻴﻦ دوران ﻃ ﺮاح ﺝﺮﻳ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم “ﺣ ﺰباﷲ” ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﻣﯽ ﭘﻴﻮﻧﺪد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮازﯼ هﻢ ﺑﺎ هﻴﺌ ﺖ‬
‫ﻣﻮﺕﻠﻔ ﻪ در ﺝﺮﻳ ﺎن ﺕ ﺮور ﺣ ﺴﻨﻌﻠﯽ ﻣﻨ ﺼﻮر ﻧﺨ ﺴﺖ وزﻳ ﺮ وﻗ ﺖ اﻳ ﺮان‬
‫راﺑﻄ ﻪ دارد‪ .‬ﺑﻌ ﺪ از ﺝ ﺪاﻳﯽ از ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ دوﺑ ﺎرﻩ ﺑ ﺎ ﺝﻤﻌﻴ ﺖ‬
‫ﻣﻮﺕﻠﻔ ﻪ ﺝ ﻮش ﻣ ﯽﺧ ﻮرد‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ﺑ ﻪ “رود ﺧﺮوﺷ ﺎن” اﻧﻘ ﻼب اﺳ ﻼﻣﯽ‬
‫‪ ٦٣‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺝﺘﻤﺎﻋﻲ اﻳﺮان‪ ،‬ﻣﺮﺕﻀﻲ راوﻧﺪي‪ ،‬ﺝﻠﺪ ﺳﻮم‪ ،‬ﭼﺎپ دوم‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴﻪي اﻧﺘﺸﺎرات‬
‫اﻣﻴﺮآﺒﻴﺮ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،٢٥٣٦‬ﺣﻘﻮق ﻓﺮدي و اﺝﺘﻤﺎﻋﻲ زﻧﺎن ﺑﻌﺪ از اﺳﻼم‪ ،‬ص ‪٦٣٦‬‬
‫‪ ٦٤‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ ﺕﻤﺪن اﺳﻼم‪ ،‬ﺝﻠﺪ ‪ ٣‬ص ‪ ،١٩٧‬ﻧﻘﻞ از ﺷﻤﺎرﻩي ‪ ،٦٣‬هﻤﺎن ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﺖ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺕ ﻼش ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﺮ ﭘ ﺎ آ ﺮدن ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫ﻣ ﯽﭘﻴﻮﻧ ﺪد‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳ ٍ‬

‫اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان درﺷﺘﯽ در زﻧﺪان اوﻳﻦ ﺑﻪ آﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷ ﻮد ﺕ ﺎ…‬
‫ﺑ ﻪ اﻣ ﺮوز… و اﻟﺒﺘ ﻪ هﻨﺮﭘﻴ ﺸﻪﯼ اول اﻳ ﻦ ﺳ ﺮﻳﺎل ﺳﺮاﺳ ﺮ ﻗﻬﺮﻣ ﺎﻧﯽ و‬
‫ﺣﻤﺎﺳﻪ‪ ،‬در ﺕﻤﺎم اﻳﻦ ﺳ ﺎله ﺎ ﻳ ﺎ در آ ﺎر ﺕ ﺮور ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻳ ﺎ در آﻨ ﺎر‬
‫ﺕﺮورﻳﺴﺖهﺎ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺕﺮورﻳﺴﺖهﺎ آﻤﻚ ﻣﺎﻟﯽ ﻣﯽآﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻳ ﺎ در ﺣ ﺎل‬
‫ﺁﻣﻮزش ﺷﻴﻮﻩه ﺎ و راهﻜﺎره ﺎﯼ ﺳ ﺎﺧﺖ و ﭘﺮداﺧ ﺖ ﺑﻤ ﺐه ﺎﯼ اﻧﻔﺠ ﺎرﯼ‬
‫ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و اﻟﺒﺘ ﻪ زﻣ ﺎﻧﯽ را ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻧﻮﺷ ﻴﺪن ﺁب ﺧﻨ ﻚ ﺕﮕ ﺮﯼ در‬
‫زﻧﺪانهﺎﯼ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﺎدﺷﺎهﯽ ﺳﺮ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺝﺎﻟﺐ اﺳﺖ و‬
‫در ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ زﻧ ﺪﮔﯽﻧﺎﻣ ﻪ ـ و اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ دﻳﮕ ﺮ از هﻤ ﻴﻦ ﻧ ﻮع‬
‫زﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻣﻪهﺎ ـ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﺑﺎزارﻳ ﺎن و‬
‫ﻣ ﺬهﺒﻴﻮن و ﺕ ﻼشه ﺎﯼ ﻣ ﻮازﯼ و ﮔ ﺎﻩ ﻣﺘﻘ ﺎﻃﻊ و اﻟﺒﺘ ﻪ هﻤﺎهﻨ ﮓ هﻤ ﻪﯼ‬
‫اﻳﺸﺎن ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ و ﺑ ﺮ ﭘ ﺎ داﺷ ﺘﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣﺤ ﻮر اﺻ ﻠﯽ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ اﻳ ﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖه ﺎ ه ﻢ ﺑ ﯽﺣﺠ ﺎﺑﯽ اﺳ ﺖ و‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﻏﻴﺮ اﺳﻼﻣﯽ زﻧﺎن اﻳﺮاﻧﯽ!! ﭼﻪ ﺝﺎﻧﯽ ﻣﯽآﻨﻨﺪ اﻳﻦ ﺝﻤﺎﻋ ﺖ ﺕ ﺎ‬
‫زﻧ ﺎن را ﺑ ﻪ ﺳ ﻬﻢ ﻧﺎﭼﻴﺰﺷ ﺎن از ﻣ ﺜﻼ ﻣﺒ ﺎرزﻩ و ﻓﻘ ﻂ در ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ از‬
‫“ﻣﺮدان ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺸﺎن” راﺿﯽ آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫»از ﻣﺴﺎﺉﻞ ﻧﺎراﺣﺖ آﻨﻨﺪﻩ و ﺁزار دهﻨﺪﻩ ]در زﻧﺪان[ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﻦ‬
‫ﭘﺨ ﺶ ﻣﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻣﺒﺘ ﺬل در ﻓ ﻀﺎﯼ زﻧ ﺪان ﺑ ﻮد‪ .‬در اﻳ ﻦ ﻣﻴ ﺎن ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ﺻ ﺪاﯼ ﻣ ﺴﺤﻮر آﻨﻨ ﺪﻩﯼ ﻳﻜ ﯽ از ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﮔﺎن زن ﺑ ﺴﻴﺎر ﺣ ﺴﺎس ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدم‪ .‬روزﯼ ﺕﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻢ آﻪ ﭼﻨﺪ رادﻳ ﻮﯼ زﻧ ﺪان را در ه ﻢ ﺑ ﺸﻜﻨﻢ و‬
‫ﺧﺮد آﻨﻢ… ﻟﺬا ﺑﺎ ﺁﻗﺎﯼ ﻧﻮر ﺻﺎدﻗﯽ ﻣﺸﻮرت آﺮدم‪ .‬او ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آ ﺮد و‬
‫ﮔﻔﺖ آﻪ ﻓﺎﻳﺪﻩاﯼ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ وﯼ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑﻌ ﺪ از‬
‫درﮔﻴﺮﯼ و از ﺑ ﻴﻦ رﻓ ﺘﻦ رادﻳﻮه ﺎ ﻣ ﺮا ﺑ ﻪ ﺝ ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ ﺕﺒﻌﻴ ﺪ ﺧﻮاهﻨ ﺪ‬
‫آﺮد و دﻳﮕﺮ اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺨﻮاهﻢ ﺑﻮد ﺕﺎ اﻳﻦ ﺻ ﺪاﯼ ﻧﻔ ﺮﻳﻦ ﺷ ﺪﻩ را ﺑ ﺸﻨﻮم‪ .‬او‬
‫ﮔﻔﺖ آﻪ هﺮ ﺝﺎ ﺑﺮوﯼ و ﺕﺒﻌﻴﺪ ﺷﻮﯼ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺖ‪٦٥«.‬‬
‫‪ ٦٥‬ـ ﺧﺎﻃﺮات اﺣﻤﺪ اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻮﺷﺶ ﻣﺤﺴﻦ آﺎﻇﻤﻲ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،١٣٧٩‬از اﻧﺘﺸﺎرات ﺣﻮزﻩي هﻨﺮي‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺕﺒﻠﻴﻐﺎت اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺘﺸﺮ‪ ،‬ص ‪١٤٦‬‬
‫ﺑﻌﺪ »ﺣﺎج ﺁﻗﺎ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎش ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ آ ﻪ از ﺳ ﺮ‬

‫اﺝﺒ ﺎر و ﺑ ﺪون ﻣﻴ ﻞ ﺷﺨ ﺼﯽ ﺁن ]ﺻ ﺪا[ را ﮔ ﻮش ﻣ ﯽآﻨﻴ ﺪ‪ ،‬ﮔﻨ ﺎﻩ‬
‫ﻧﻤﯽآﻨﻴﺪ!!«‪٦٦‬‬
‫آﺘ ﺎب ﺧ ﺎﻃﺮات اﺣﻤ ﺪ اﺣﻤ ﺪ ﺑ ﻴﺶ از ‪ ٥٢٠‬ﺑ ﺮگ دارد‪ ،‬در‬
‫اﻧﺘﻬﺎﯼ آﺘﺎب ﭼﻨﺪ ﻋﻜ ﺲ ﻗ ﺪ و ﻧ ﻴﻢ ﻗ ﺪ‪ ،‬ﺕﻜ ﯽ و دوﺕ ﺎﻳﯽ و ﭼﻨ ﺪﺕﺎﻳﯽ ﭼ ﺎپ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و اﻟﺒﺘﻪ ﭼﻨﺪ دﺳﺖ ﻧﻮﻳﺲ را هﻢ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺳﻨﺪهﺎﯼ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺑﻨ ﺪﯼ‬
‫ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻪ اﻧﺘﻬ ﺎﯼ آﺘ ﺎب اﻓ ﺰودﻩاﻧ ﺪ ﺕ ﺎ ﻻﺑ ﺪ ﺳ ﻨﺪﻳﺖ آﺘ ﺎب و ارزش آ ﺎر‬
‫“ﺳ ﺎزﻣﺎن ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎت اﺳ ﻼﻣﯽ” را ﺧﻴﻠ ﯽ ﺳ ﻄﺢ ﺑ ﺎﻻ و ﭘﮋوه ﺸﯽ ﻧ ﺸﺎن‬
‫ﺑﺪهﻨﺪ!‬
‫اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮات آﻪ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرﺕﯽ ﺷ ﻔﺎهﯽ و ﺑ ﺎ ﺿ ﺒﻂ ﺑ ﻴﺶ از ‪٧٠‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﻧﻮار و ﻃﯽ دو ﺳﺎل ﻓﺮاهﻢ ﺁﻣﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻳﻜ ﯽ از اﺳ ﻨﺎد ﺑ ﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ‬
‫ﺕﺎرﻳﺦ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ آﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ آﺎر ﺝﺮﻳ ﺎﻧﯽ را آ ﻪ در اوﺝ ﺶ‬
‫ﺑﻪ ﺁن “ﺧﻮد ﺳﻮزﯼ دﻟﺴﻮز ﻣﻠﯽ” اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ ،‬ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽده ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب ﺑ ﺎ‬
‫ﺣﻜﺎﻳﺖهﺎﻳﯽ از وﺿﻌﻴﺖ ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ اﻳﻦ “ﻣ ﺮدان ﺧ ﺪا” ﺁﻏ ﺎز ﻣ ﯽﺷ ﻮد و‬
‫ﺑ ﻪ ﺳ ﺎدﮔﯽ ﺑ ﺴﺘﺮ ﺳ ﻨﺘﯽ ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ را آ ﻪ “زﻳ ﺮ ﭘﻮﺳ ﺖ ﺷ ﺐ” ﺝﺎﻣﻌ ﻪﯼ‬
‫اﻳ ﺮان ﺝ ﺎرﯼ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺕ ﺼﻮﻳﺮ ﻣ ﯽآ ﺸﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻣ ﺮدان آ ﻪ ﻋﻤ ﺪﺕﺎ در‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩهﺎﻳﯽ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺑ ﺴﻴﺎر ﺳ ﻨﺘﯽ ﭘ ﺮورش ﻳﺎﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﭼﺮاﻳ ﯽ و ﻣﻜﺎﻧﻴ ﺴﻢ‬
‫دﺷﻤﻨﯽ هﻴﺴﺘﺮﻳﻜﺸﺎن را ﺑﺎ هﺮﮔﻮﻧﻪ ﻧﻮﮔﺮاﻳﯽ‪ ،‬ﺕﻤﺪن و ﺕﺠ ﺪد و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ‬
‫ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ ﺣﻘ ﻮﻗﯽ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ را ﺑ ﺎ “ﺝﻬ ﺎد”ﺷ ﺎن ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ ﻗﻬﻘ ﺮا آ ﺸﺎﻧﺪن‬
‫ﺝﺎﻣﻌﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدهﻨﺪ و ﺕﺎزﻩ ﺑﻪ ﺁن اﻓﺘﺨﺎر هﻢ ﻣﯽآﻨﻨﺪ! ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺕﻌﺮﻳﻔ ﯽ‬
‫آ ﻪ اﻳ ﻦ “ﻗﻬﺮﻣﺎﻧ ﺎن” از ﻣ ﺎدران‪ ،‬ﺧ ﻮاهﺮان و دﺧﺘﺮاﻧ ﺸﺎن دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫راﺳﺘﯽ ﺷﻨﻴﺪﻧﯽ و ﺧﻮاﻧﺪﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻟﻄﻒاﷲ ﻣﻴﺜﻤﯽ ﻳﻜﯽ دﻳﮕﺮ از اﻳ ﻦ “ﻗﻬﺮﻣﺎﻧ ﺎن”‬
‫آﻪ ﻣﺒﺎرزﻩاش را از ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادﯼ ﺁﻏﺎز آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌ ﺪ ﺑ ﻪ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ‬
‫ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻪ‪ ،‬ﺳ ﭙﺲ ﺳ ﺮ از زﻳ ﺮ ﻋﺒ ﺎﯼ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ درﺁوردﻩ و ﺑ ﻪ‬
‫ﺁﻏ ﻮش ﭘ ﺮ ﻣﻬ ﺮ “اﻧﻘ ﻼب اﺳ ﻼﻣﯽ” ﭘﻨﺎهﻨ ﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ و در آﻨ ﺎر اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ‬
‫ﺕﻼشهﺎﯼ ﺝﺴﺘﻪ‪/‬ﮔﺮﻳﺨﺘﻪاش ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺕﺎزﻩ در ﻣﺮﺣﻠ ﻪﯼ ﭘﺎﻳ ﺎﻧﯽ‬
‫‪ ٦٦‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫ﺝﻬﺎده ﺎﻳﺶ ه ﻢ در ﭘﻮﭘﻮﻟﻴ ﺴﻢ آﻤ ﺪﯼ دوم ﺧ ﺮدادﯼ ﻳ ﺎر ﻏ ﺎر ﻧﻬ ﻀﺖ‬

‫ﺁزادﯼ و ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺕﻤﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ… ﺕﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز…‬
‫ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﺕﺎآﻴﺪ آﻨﻢ آﻪ اﻋﺘﻘﺎد اﻳﻦ ﺝﻤﺎﻋﺖ ﺑ ﻪ ﻧ ﻮع ﻣﺒ ﺎرزﻩﺷ ﺎن‬
‫ﺑ ﻪ راﺳ ﺘﯽ ﺑ ﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣﻴﺜﻤ ﯽ در ﺳ ﺎل ‪ ١٣٥٣‬زﻣ ﺎﻧﯽ آ ﻪ در ﻳ ﻚ‬
‫ﺧﺎﻧﻪﯼ ﺕﻴﻤﯽ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻣ ﺸﻐﻮل ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺑﻤ ﺐ دﺳ ﺖ ﺳ ﺎز ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ‬
‫ﺁﻣﺎﺕﻮر ﺑﻮدن در اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻪﯼ “دﻟﭙﺬﻳﺮ” هﺮ دو ﭼ ﺸﻢ و ﻳ ﻚ دﺳ ﺘﺶ را از‬
‫دﺳﺖ ﻣﯽدهﺪ‪ .‬اﺣﻤﺪ اﺣﻤﺪ هﻢ در دوران هﻤﺮاهﯽاش ﺑ ﺎ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ‬
‫در آﺎرﮔﺎهﯽ در ﭘﻴﺮاﻣ ﻮن ﺷ ﻬﺮ ﺕﻬ ﺮان‪ ،‬آ ﺎرش ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﻣ ﻮاد ﺷ ﻴﻤﻴﺎﻳﯽ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺕﻬﻴﻪﯼ ﺑﻤﺐهﺎﯼ اﻧﻔﺠﺎرﯼ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﺕﻔﺎﻗ ﺎ او ه ﻢ ﺑ ﺮ اﺙ ﺮ ﺕ ﻨﻔﺲ‬
‫ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﯽ ﻣﺪﺕﯽ ﺑﻴﻬﻮش ﺷ ﺪﻩ و اﮔ ﺮ آ ﺴﯽ ﺳ ﺮﻧﻤﯽرﺳ ﻴﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ رﻓﻴ ﻖ‬
‫اﻋﻼﻳﺶ ﻣﯽﭘﻴﻮﺳﺖ و آﺎرﮔﺎﻩ را ﺑﻪ ه ﻮا ﻣ ﯽﻓﺮﺳ ﺘﺎد! اﺣﻤ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ‬
‫هﻤ ﻴﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖه ﺎﯼ دﻟﭙ ﺬﻳ ِﺮ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽاش ﺕﺤ ﺖ ﺕﻌﻘﻴ ﺐ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ وﻗ ﺖ‬
‫ﺑ ﻮدﻩ‪ ،‬در ﻳ ﻚ درﮔﻴ ﺮﯼ ﺑ ﺎ ﺳ ﺎواك ﺷ ﺎﻩ از ﻧﺎﺣﻴ ﻪﯼ ﭘ ﺎ و آﻤ ﺮ ﺑ ﻪ ﺷ ﺪت‬
‫ﻧﺎﻗﺺ ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻘﻴﻪﯼ ﻗﻀﺎﻳﺎ…‬
‫و اﻣﺎ زﻧﺎن ﺧﺎﻧﻮادﻩﯼ اﻳﻦ ﻣﺒﺎرزﻳﻦ و ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ!‬
‫ﻣ ﺎدر ﻟﻄ ﻒاﷲ ﻣﻴﺜﻤ ﯽ در ‪ ٢٥‬ﺳ ﺎﻟﮕﯽ ﺑ ﺎ داﺷ ﺘﻦ ‪ ٧‬ﻓﺮزﻧ ﺪ در‬
‫ﺣ ﺎﻟﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎردار ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﻴ ﻮﻩ ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬در ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻟﮕﯽ ازدواج‬
‫آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و ﭘ ﺲ از ﻣ ﺮگ هﻤ ﺴﺮ ﺕ ﺎ ﭘﺎﻳ ﺎن ﻋﻤ ﺮ ﺕﻨﻬ ﺎ ﻣ ﯽﻣﺎﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ‬
‫“ﺕﺮﺑﻴﺖ” ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﻣﯽﭘ ﺮدازد‪ .‬ﻧ ﺴﻞ ﺑﻌ ٍﺪ هﻤ ﻴﻦ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺧ ﻮاهﺮ‬
‫ﻣﻴﺜﻤ ﯽ آ ﺎرش از اﻳ ﻦ ه ﻢ زارﺕ ﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬او را در ‪ ٩‬ﺳ ﺎﻟﮕﯽ ﻧ ﺎﻣﺰد‬
‫ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬در ‪ ١١‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺷﻮهﺮ ﻣﯽدهﻨﺪ و ﺝﺎﻟﺐ اﻳ ﻦ آ ﻪ اﻳ ﻦ دﺧﺘﺮﺑﭽ ﻪ‬
‫در ﺕﻤ ﺎم ‪ ٢‬ﺳ ﺎل دوران ﻧ ﺎﻣﺰدﯼاش‪ ،‬هﻤ ﺴﺮش را ﻧﻤ ﯽﺑﻴﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل‬
‫ﺧﻮد ﻣﻴﺜﻤﯽ او را ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺧﺖ‪٦٧«.‬‬
‫اﺣ ﺴﺎس ﻣ ﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣ ﺎدر در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻓﺮزﻧ ﺪاﻧﺶ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻣﻴﺜﻤﯽ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﺕﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪» :‬آﻼس ﺳﻮم اﺑﺘﺪاﻳﯽ ﺑﻮدﻳﻢ آ ﻪ‬
‫از ﻃ ﺮف ﻣﺪرﺳ ﻪ ﺕﻤ ﺎم ﺑﭽ ﻪه ﺎﯼ آ ﻼس را ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﻨﻤﺎ ﺑﺮدﻧ ﺪ‪ .‬وﻗﺘ ﯽ ﺁن‬
‫ﺷﺐ ﺝﺮﻳﺎن ﺳﻴﻨﻤﺎ رﻓﺘﻦ را ﺑﻪ ﻣﺎدرم ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬او روز ﺑﻌﺪ ﺑ ﻪ ﻣﺪرﺳ ﻪ ﺁﻣ ﺪ‬
‫‪ ٦٧‬ـ از ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادي ﺕﺎ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات ﻟﻄﻒاﷲ ﻣﻴﺜﻤﻲ‪ ،‬ﺝﻠﺪ اول‪ ،‬ص‪٣‬‬
‫و داد و ﺑﻴﺪاد آ ﺮد‪ .‬ﺑ ﻪ ﻣ ﺪﻳﺮﻣﺎن ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﻣ ﻦ اﻳ ﻦ ﺑﭽ ﻪه ﺎ را روﯼ دﺳ ﺖ‬

‫ﺑﺰرگ آﺮدﻩام‪ ،‬ﻳﺘﻴﻢ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﭼ ﻪ ﺣﻘ ﯽ داﺷ ﺘﻴﺪ اﻳ ﻦه ﺎ را ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﻨﻤﺎ‬
‫ﺑﺒﺮﻳ ﺪ؟!«‪ ٦٨‬و اﻟﺒﺘ ﻪ آ ﻪ ﺳ ﻴﻨﻤﺎ رﻓ ﺘﻦ در اﻳ ﻦ ﻣﺪرﺳ ﻪ اﺳﺎﺳ ﺎ ﻣﻮﻗ ﻮف‬
‫ﻣﯽﺷﻮد!‬
‫داﺳﺘﺎن رادﻳﻮ و ﺑﺮﺧﻮرد اﻳﻦ ﺝﻤﺎﻋ ﺖ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺝﻌﺒ ﻪﯼ ﺝ ﺎدوﻳﯽ‬
‫هﻢ از ﺁن ﻧﻘﻄﻪهﺎﯼ آﻠﻴﺪﯼ ﺿﺪﻳﺖ اﻳﻦ ﺝﻤﺎﻋﺖ ﺑﺎ هﺮ ﮔﻮﻧﻪ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ و‬
‫رﺷﺪ و ﺁﮔﺎهﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»اواﻳﻞ آﻪ رادﻳ ﻮ ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان ﺁﻣ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﭘ ﺪر ﻣ ﻦ ﻳﻜ ﯽ از ﭼﻬ ﺎر‬
‫ﻧﻔﺮﯼ ﺑﻮد آ ﻪ در اﺻ ﻔﻬﺎن رادﻳ ﻮ ﺧﺮﻳ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬روزه ﺎﯼ اول از رادﻳ ﻮ‬
‫ﻗﺮﺁن زﻳﺎد ﭘﺨﺶ ﻣﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻳ ﻚ روﺣ ﺎﻧﯽ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ را ﻣ ﯽﺷ ﻨﻮد‪،‬‬
‫ﻗﺮﺁن را روﯼ رادﻳﻮ ﻣﯽﮔﺬارد و ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧ ﺪا ﺣﻔﻈ ﺖ آﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻗ ﺮﺁن‬
‫ﺕﻮ را ﺣﻔﻆ آﻨﺪ‪ .‬ﺑﺨﻮان‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﻗﻞ ]ﭼﻬﺎر ﺳﻮرﻩﯼ ﻗﺮﺁن آﻪ ﺑﺎ ﻗ ﻞ ﺁﻏ ﺎز‬
‫ﻣﯽﺷﻮد[ ﺑﺨﻮان! ﺁﻗﺎ ﺳﻴﺪ ﻋﻠﯽ ﻧﺠﻒ ﺁﺑﺎدﯼ آﻪ اﻳﻦ ﺝﺮﻳ ﺎن را ﻣ ﯽﺷ ﻨﻮد‪،‬‬
‫ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳ ﻦه ﺎ اول ﻗ ﺮﺁن ﻣ ﯽﺧﻮاﻧﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑﻌ ﺪ آ ﻪ ﻣ ﺮدم ﺑ ﻪ رادﻳ ﻮ ﻋ ﺎدت‬
‫آﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖهﺎﯼ ﺧﻮدﺷﺎن را از اﻳﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ ﺕﺒﻠﻴ ﻎ ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ و اﺧ ﻼق‬
‫ﻣﺮدم را ﺧﺮاب ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺁن زﻣ ﺎن او ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑﻴ ﻨﺶ ﻋﻤﻴﻘ ﯽ داﺷ ﺖ و‬
‫ﻓﺮﻳ ﺐ ﻗ ﺮﺁن ﺧﻮاﻧ ﺪن ﻇ ﺎهﺮﯼ را ﻧﻤ ﯽﺧ ﻮرد و ﺁﻳﻨ ﺪﻩ را ﭘ ﻴﺶ ﺑﻴﻨ ﯽ‬
‫ﻣﯽآﺮد‪٦٩«.‬‬
‫در ﻣﻨﻄﻘﻪﯼ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ـ آﺸﻮرهﺎﯼ ﻋﺮﺑﯽ و ﺕﺮآﻴ ﻪ و اﻳ ﺮان ـ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از واژﻩﯼ روﺷﻨﻔﻜﺮ ]ﻣﻨﻮراﻟﻔﻜﺮ[ ﺣﺪودا از دهﻪﯼ ﭘﺎﻳﺎﻧﯽ ﺳﺪﻩﯼ‬
‫ﻧﻮزدهﻢ و ﺳﺎله ﺎﯼ ﺁﻏ ﺎزﻳﻦ ﻗ ﺮن ﺑﻴ ﺴﺘﻢ ﺁﻏ ﺎز ﺷ ﺪ‪ .‬روﺷ ﻨﻔﻜﺮان دﻧﻴ ﺎﯼ‬
‫اﺳ ﻼم در اﻳ ﻦ ﺳ ﺎله ﺎ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ارﺕﺒ ﺎط آﻤﺮﻧﮕ ﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺳ ﻄﺢ ﻏ ﺮب‬
‫ﺑﺮﻗ ﺮار آ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه ﺎن ﻧ ﻮﻋﯽ ﻣﺪرﻧﻴﺘ ﻪ و ﺕﻐﻴﻴ ﺮ در رواﺑ ﻂ‬
‫اﺝﺘﻤﺎﻋﯽ آﺸﻮرهﺎﺷﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﺪارﯼ و ﺑﻪ ﺧﻮد ﺁﻣﺪن اﻳﻦ روﺷﻨﻔﻜﺮان‪،‬‬
‫اﻳﺸﺎن را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺖ ﺕﺎ در ﭘﯽ اﻳﺠﺎد رﻓﺮﻣﯽ در ﻣ ﺬهﺐ اﺳ ﻼم‪ ،‬ﺑﻜﻮﺷ ﻨﺪ‬
‫‪ ٦٨‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ ص ‪٥‬‬

‫‪ ٦٩‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ ص ‪٤‬‬
‫اﻳﻦ دﻳﻦ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻔﺎهﻴﻤﯽ اﻣﺮوزﯼ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ آ ﺮدﻩ و در ﭼ ﺎرﭼﻮب‬

‫هﻤﻴﻦ دﻳﻦ ﺑﻪ ﺕﺠﺪد و ﺕﻤﺪن دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺎﺳﻢ اﻣﻴﻦ ]‪ ١٩٠٨‬ـ ‪ [١٨٦٣‬روﺷﻨﻔﻜﺮ ﻣ ﺼﺮﯼ در آﺘ ﺎﺑﯽ ﺕﺤ ﺖ‬
‫ﻋﻨﻮان “ﺕﺤﺮﻳﺮ اﻟﻤ ﺮات” آ ﻪ ﺕﺮﺝﻤ ﻪﯼ ﺁن ﺕﻮﺳ ﻂ ﻳﻮﺳ ﻒ ﺧ ﺎن اﻋﺘ ﺼﺎم‬
‫اﻟﻤﻠ ﻚ زﻳ ﺮ ﻋﻨ ﻮان “ﺕﺮﺑﻴ ﺖ ﻧ ﺴﻮان” در ﺕﺒﺮﻳ ﺰ ﺑ ﻪ ﭼ ﺎپ رﺳ ﻴﺪ‪ ،‬اﺳﺎﺳ ﺎ‬
‫دﻟﻴﻞ اﻧﺤﻄﺎط اﺳﻼم را ﺿﻌﻒ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﺧﻼﻗﯽ و ﭘﺮﻳ ﺸﺎﻧﯽ رﻓﺘﺎره ﺎﯼ‬
‫اﺝﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ارزﻳ ﺎﺑﯽ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ اﻋﺘﻘ ﺎد اﻣ ﻴﻦ‪» :‬رﻳ ﺸﻪﯼ‬
‫ﻧ ﺎداﻧﯽ و ﻋ ﺪم ﺁﺷ ﻨﺎﻳﯽ ﺑ ﺎ دﻧﻴ ﺎﯼ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ و ﻋﻠ ﻮم ﺝﺪﻳ ﺪ را ﺑﺎﻳ ﺪ در‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺝﺴﺘﺠﻮ آﺮد‪ ،‬زﻳﺮا در آﺸﻮرهﺎﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ رواﺑ ﻂ ﺳ ﻨﺘﯽ ﻣﻴ ﺎن‬
‫زن و ﻣﺮد ﻣﺎﻧﻊ از ﺁن اﺳﺖ آﻪ زﻧﺎن ﺑﻪ ﺁزادﯼ ﻻزم ﺑﺮاﯼ اﺝﺮاﯼ ﻧﻘﺶ‬
‫ﺧ ﻮد در ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ و اﺝﺘﻤ ﺎع دﺳ ﺖ ﻳﺎﺑﻨ ﺪ‪ «.‬اﻣ ﻴﻦ ﭼ ﺎرﻩﯼ آ ﺎر را در‬
‫ﺁﻣﻮزش ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﺁﻣﻮزش زﻧ ﺎن ﻣ ﯽداﻧ ﺴﺖ و ﺷ ﺎﻩ ﺑﻴ ﺖ آﺘ ﺎب او اﻳ ﻦ‬
‫ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺕﺎآﻴ ﺪ داﺷ ﺖ‪ :‬ﺁﻣ ﻮزش زﻧ ﺎن ﺑ ﻪ ﺳ ﻮا ِد ﺧﻮاﻧ ﺪن و ﻧﻮﺷ ﺘﻦ و‬
‫ﺧﺎﻧﻪدارﯼ ﻣﺤﺪود ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ اﻣﻜﺎﻧ ﺎت ﺕ ﺎﻣﻴﻦ ﻣﻌ ﺎش و زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﻣﺴﺘﻘﻞ را ﺑﻪ زﻧﺎن داد‪ .‬ﺕﻮﺝ ﻪ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ آ ﻪ اﻣ ﻴﻦ در ﺳ ﺎل‬
‫‪ ١٩٠٨‬درﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪٧٠.‬‬
‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن ه ﻢ در اﻳ ﻦ دوران آ ﻢ و ﺑ ﻴﺶ از ﺁﻧﭽ ﻪ در آ ﺸﻮرهﺎﯼ‬
‫ﻋﺮﺑﯽ و ﺕﺮآﻴﻪﯼ ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ﻣﯽﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺁﮔﺎﻩ ﺷﺪﻧﺪ و در هﻤﻴﻦ دوران ﺑ ﻮد‬
‫آﻪ “اﻧﺪﻳﺸﻪﯼ ﺕﺮﻗﯽ” ﺕﻮﺳﻂ آﺘﺎب و روزﻧﺎﻣﻪ و رﻓ ﺖ و ﺁﻣ ﺪ ﺑﺎزرﮔﺎﻧ ﺎن‬
‫و ﺳﻴﺎﺣﺎن ﺑﻪ اﻳﺮان رﺳﻴﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ دوران آﺘ ﺎبه ﺎﯼ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ درهﻤ ﻴﻦ‬
‫راﺑﻄﻪ از زﺑﺎنهﺎﯼ ﻋﺮﺑﯽ و ﺕﺮآﯽ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ ﺕﺮﺝﻤﻪ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺝﺎﻟ ﺐ‬
‫اﻳ ﻦ آ ﻪ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧ ﯽ اﻳ ﻦ دوران ـ ﺑﺠ ﺰ آﭙ ﯽﺑ ﺮدارﯼ از‬
‫اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎﯼ اﻳ ﻦ اﻧﺪﻳ ﺸﻤﻨﺪان ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧ ﻪاﯼ ـ ﺣﺘ ﺎ ﻧ ﺎم ﻧﺸﺮﻳﺎﺕ ﺸﺎن را ﺑ ﻪ‬
‫ﺕﻘﻠﻴ ﺪ از روزﻧﺎﻣ ﻪ ﻧﮕ ﺎران دﻧﻴ ﺎﯼ ﻋ ﺮب و اﻣﭙﺮاﻃ ﻮرﯼ ﻋﺜﻤ ﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﺮﻣﯽﮔﺰﻳﺪﻩاﻧﺪ!‪٧١‬‬
‫‪ ٧٠‬ـ ﺝﻤﺸﻴﺪ ﺑﻬﻨﺎم‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪهﺎي ﻓﻜﺮي اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان اﻳﺮان در ﺑﺮﻟﻦ‪ ،‬اﻳﺮان ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﭘﺎﺉﻴﺰ ‪١٣٧٧‬‬
‫‪ ٧١‬ـ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ رﺿﻮاﻧﻲ “روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎري ﺑﻬﺎر” ﻧﺎﻣﻮارﻩي دآﺘﺮ ﻣﺤﻤﻮد اﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺝﻠﺪ ﺳﻮم ﺕﻬﺮان‪،‬‬
‫‪ ،١٣٦٦‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از اﻳﺮان ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫در هﻤﻴﻦ دوران ﺕﺮﺝﻤﻪﯼ آﺘﺎب “ﻃﺒﺎﻳﻊ اﻻﺳ ﺘﺒﺪاد ﻋﺒ ﺪاﻟﺮﺣﻤﺎن‬

‫آﻮاآﺒﯽ” ﺕﻮﺳﻂ ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ ﻣﻴﺮزا آ ﻪ زﺑ ﺎنه ﺎﯼ اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ و ﻋﺮﺑ ﯽ را‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽداﻧﺴﺖ‪ ،‬در دوران اﺳﺘﺒﺪاد ﺻﻐﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﺷﺎهﯽ ]ﺳ ﺎل‬
‫‪ ١٩٠٧‬ﻣ ﻴﻼدﯼ[ ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﭼ ﺎپ ﺳ ﻨﮕﯽ در ﺕﻬ ﺮان ﺑ ﻪ ﭼ ﺎپ رﺳ ﻴﺪ‪.‬‬
‫هﻤﭽﻨ ﻴﻦ آﺘ ﺎب “ﻋﻠ ﻞ ﺕﻮﻓ ﻖ اﻧﮕﻠﻮﺳﺎآ ﺴﻮن” ﺕ ﺎﻟﻴﻒ ادﻣﻮﻧ ﺪ دو ﻣ ﻮﻟﻦ‬
‫ﺕﻮﺳﻂ ﺷﺎدروان ﻋﻠﯽ دﺷﺘﯽ از زﺑﺎن ﻋﺮﺑﯽ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳ ﯽ ﺑﺮﮔﺮداﻧ ﺪﻩ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺸﺮﻳﺎت زﻳﺎدﯼ هﻢ در ﺧ ﺎرج از آ ﺸﻮر و ﺑﻌ ﺪهﺎ در داﺧ ﻞ آ ﺸﻮر‬
‫ﭼ ﺎپ ﺷ ﺪ؛ ﺁﻧﭽ ﻪ اﻣ ﺎ اﻃ ﻼق واژﻩﯼ روﺷ ﻨﻔﻜﺮ را ﺑ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از اﻳ ﻦ‬
‫ـ‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان ﺑﺎ اﺷ ﻜﺎل ﻣﻮاﺝ ﻪ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﺸﺎن‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﺷﺎن ـ ﺑﻪ ﺝﺎﯼ اﻳﻦ آﻪ ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺕﺠﺪد‪ ،‬ﺕﻤ ﺪن‪ ،‬ﻣﺪرﻧﻴﺘ ﻪ‬
‫و ﺕﻜﻨﻮﻟﻮژﯼ از ﺳﻨﺖهﺎ آﻪ رﻳﺸﻪ در ﻣ ﺬهﺐ اﺳ ﻼم دارد‪ ،‬ﻋﺒ ﻮر آﻨﻨ ﺪ ـ‬
‫ﭼﻨﺎن آﻪ در ﻏﺮب و در دوران روﺷﻨﮕﺮﯼ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ـ ﺧﻮاه ﺎن ﺕﻠﻔﻴﻘ ﯽ‬
‫ﺑﻴﻦ اﺳﻼم و ﻣﺪرﻧﻴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎدروان دآﺘﺮ ﻣﻬﺮداد ﺑﻬﺎر ﭘﮋوهﺸﮕﺮ ارزﻧﺪﻩ در ﮔﻔﺖوﮔ ﻮﻳﯽ‬
‫ﺕﺤﺖ ﻋﻨﻮان “ﺑﺤﺮان روﺷﻨﻔﻜﺮﯼ در اﻳ ﺮان” آ ﻪ ﭘ ﺲ از درﮔﺬﺷ ﺘﺶ ﺑ ﻪ‬
‫ﭼ ﺎپ رﺳ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕ ﺼﻮﻳﺮ ﺑ ﺴﻴﺎر روﺷ ﻨﯽ از اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان‬
‫ﻧﺸﺎن دادﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﻬﺎر ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻣﺎ در اﻳﺮان ﺑﻪ ﺝﺎﯼ روﺷﻨﻔﻜﺮ‪ ،‬ﺕﺤﺼﻴﻞ آ ﺮدﻩ‬
‫و داﻧ ﺸﮕﺎﻩ دﻳ ﺪﻩ دارﻳ ﻢ‪ .‬ﺧﻴﻠ ﯽ از اﻳ ﺸﺎن ﺣﺘ ﺎ آﺘ ﺎبه ﺎﻳﯽ ه ﻢ ﻣﻨﺘ ﺸﺮ‬
‫آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ اﻳﻨﺎن هﻤﻴﺸﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺕﻘﻠﻴﺪ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪون اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﺎهﻴ ﺖ‬
‫و هﻮﻳ ﺖ ﺁﻧﭽ ﻪ آ ﻪ از ﺁن آﭙ ﯽﺑ ﺮدارﯼ ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺁﮔ ﺎﻩ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ .‬او ﻧﻤﻮﻧ ﻪ‬
‫ﻣﯽﺁورد آﻪ اﻳﻦ ﺕﺤﺼﻴﻞ آﺮدﮔﺎن ﺣﺘﺎ اﻳ ﻦ ﻇﺮاﻓ ﺖ را ﻧﺪاﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ارزش ﻣ ﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﻬ ﺮﻩ ﺑ ﺮدارﯼ از ﺕﻜﻨﻮﻟ ﻮژﯼ ﻧﻴ ﺰ ﭘ ﯽ ﺑﺒﺮﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ آﻪ ﺑﺮاﯼ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺻ ﻨﻌﺖ ﻣﻮﻧﺘ ﺎژ ه ﻢ ﺑﺎﻳ ﺪ ﻣ ﺪﻳﺮﻳﺖ داﺷ ﺖ؛‬
‫ﭼ ﺮا آ ﻪ ﻣ ﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳ ﻚ ﻓ ﻦ ﻣ ﺪرن اﺳ ﺖ و از دﺳ ﺘﺮس درك و ﻓﻬ ﻢ اﻳ ﻦ‬
‫ﺝﻤﺎﻋﺎت ﺑﻴﺮون‪ .‬او ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدهﺪ آﻪ واژﻩهﺎﯼ دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ‪،‬‬
‫ﻣﺮدمﺳﺎﻻرﯼ‪ ،‬ﺝﺎﻣﻌﻪﯼ ﻣ ﺪﻧﯽ‪ ،‬ﺕﺮﻗ ﯽ‪ ،‬ﭘﻴ ﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺕﻮﺳ ﻌﻪ‪ ،‬ﺕﻜﻨﻮﻟ ﻮژﯼ و‬
‫واژﻩه ﺎﻳﯽ از اﻳ ﻦ دﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻃﻴ ﻒ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان در ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎ و‬
‫ﮔﻔﺘﻪهﺎﺷﺎن ﻣﺜﻞ ﻧﻘﻞ و ﻧﺒﺎت ﺑﻪ آﺎر ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺒﻨ ﺎﻳﯽ ﻧ ﺪارد‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ آﭙﯽ ﺑﺮدارﯼاﯼ ﻧﺎﺷ ﻴﺎﻧﻪ اﺳ ﺖ از ﺳ ﻄﺢ و ﻇ ﺎهﺮ ﺁﻧﭽ ﻪ ﻣ ﯽﭘﻨﺪارﻧ ﺪ‬

‫در ﻏ ﺮب ﻣ ﯽﮔ ﺬرد‪ .‬ﺑﻬ ﺎر در ﭘﺎﻳ ﺎن ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﻣ ﯽﮔﻴ ﺮد آ ﻪ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺳ ﻨﺦ‬
‫روﺷ ﻨﻔﻜﺮان‪ ،‬ﻣ ﺎ ه ﻴﭻ ﭼ ﺸﻢ اﻧ ﺪازﯼ ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺁزادﯼ‪،‬‬
‫دﻣﻮآﺮاﺳﯽ‪ ،‬ﺕﺮﻗﯽ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺣﻘﻮق ﺑ ﺸﺮ و ﺕﻮﺳ ﻌﻪ ﻧ ﺪارﻳﻢ و ﺑ ﺎ ﺕﺎﺳ ﻒ‬
‫ﺕﺎآﻴﺪ ﻣﯽآﻨﺪ آﻪ ﻣ ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺴﻮادﯼ ﺧﻮدﻣ ﺎن اﻋﺘ ﺮاف آﻨ ﻴﻢ ﺕ ﺎ ﺑﺘ ﻮاﻧﻴﻢ‬
‫ﺑﻔﻬﻤ ﻴﻢ ﭼ ﻪ ﮔﺮﻓﺘ ﺎرﯼه ﺎﻳﯽ دارﻳ ﻢ‪ .‬او ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬ﺑ ﻪ آ ﺎروان ﺕﻤ ﺪن و‬
‫ﭘﻴ ﺸﺮﻓﺖ و ﺕﻮﺳ ﻌﻪﯼ ﺝﻬ ﺎﻧﯽ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻦ ﺝﺒ ﺮﯼ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﺑ ﺴﻴﺎر ﺑ ﻮدﻩاﻧ ﺪ و‬
‫ه ﺴﺘﻨﺪ ﻣﻠ ﺖه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻋ ﺪم درك درﺳ ﺖ از ﻣﻜﺎﻧﻴ ﺴﻢ ﻋﻤﻠﻜ ﺮد‬
‫دوران روﺷﻨﮕﺮﯼ و اﻟﺰاﻣﺎت و ﺑﺎزﺕﺎبهﺎ و ﭘﻴﺎﻣ ﺪهﺎﯼ ﺁن‪ ،‬ﻗ ﺮنهﺎﺳ ﺖ‬
‫در ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﺎ دﺳ ﺖ و ﭘ ﺎ ﻣ ﯽزﻧﻨ ﺪ و اﮔ ﺮ ﻧﺠﻨﺒﻨ ﺪ هﻤﭽﻨ ﺎن در اﻳ ﻦ‬
‫ﮔﺮداب ﺧﻮاهﻨﺪ ﭼﺮﺧﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﻬﺎر ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﮔﯽ و ﻧﺎﺁﮔ ﺎهﯽ اﻳ ﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان را ﻧ ﺸﺎن دادﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧ ﻪاﯼ ﻣ ﯽﺁورد آ ﻪ ﻣ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺮﻣﺴﺎرﯼ ﻣﺎ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫»ﻧﻤﻮﻧ ﻪاﯼ ﺑﺮاﻳﺘ ﺎن ﻋ ﺮض آ ﻨﻢ از ﻳﻜ ﯽ از ﺷ ﻌﺮاﯼ ﺧﻴﻠ ﯽ‬
‫درﺧﺸﺎن روﺷﻨﻔﻜﺮ آﻪ اﺷﻌﺎرش واﻗﻌﺎ ﻋﻠ ﻮ اﻧ ﺴﺎﻧﻴﺖ را ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽده ﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﯽ ﻣﯽﮔﻔﺖ ﺑﺎ هﻢ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ ﻣﺸﻬﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻪﯼ ﺑﺎﺑﺎﯼ ﻣﻦ ﺑ ﻮد‪ .‬هﻤ ﻪ رﻓﺘ ﻪ‬
‫ﺑ ﻮدﻳﻢ‪ .‬ﺧﻮاﺑﻴ ﺪﻩ ﺑ ﻮدﻳﻢ‪ .‬زن ﺁن ﺷ ﺎﻋﺮ ه ﻢ ﺑ ﻮد‪ .‬ﭘﻨﺠ ﺎﻩ ﺕ ﺎ رﺧﺘﺨ ﻮاب‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﻣﺮدهﺎ اﻳﻦ اﺕﺎق‪ ،‬زنهﺎ ﺁن اﺕﺎق‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺻﺒﺢ ﺷﺪ و ﻣﺎ ﭘ ﺎ‬
‫ﺷﺪﻳﻢ رﺧﺘﺨﻮابهﺎﻣﺎن را ﺝﻤ ﻊ آ ﺮدﻳﻢ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺷ ﺎﻋﺮ ﺑ ﺰرگ رﺧﺘﺨ ﻮاﺑﺶ‬
‫را ﺝﻤﻊ ﻧﻜﺮد‪ .‬ﺑﻪ زﻧﺶ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻴﺎ ﺝﻤﻊ آﻦ! ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬زﻧﺖ ﺁﺑﺴﺘﻨﻪ‪ ،‬ﭼ ﯽ‬
‫ﭼﯽ را ﺝﻤﻊ آﻨ ﻪ؟ ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﺕ ﻮ ﺧﻴ ﺎل ﻣ ﯽآﻨ ﯽ ﻣ ﻦ زن ﮔﺮﻓﺘ ﻪام آ ﻪ ﺧ ﻮدم‬
‫رﺧﺘﺨ ﻮاﺑﻢ را ﺝﻤ ﻊ آ ﻨﻢ؟ اﻳ ﻦ ﺷ ﺎﻋﺮ ﻇ ﺎهﺮا ﭼ ﭗ‪ ،‬اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‪ ،‬ﻣﺘﺮﻗ ﯽ‪،‬‬
‫ﻇﺎهﺮا ﻣﺎرآﺴﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ و داﻧﺸﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ وﻗﺘ ﯽ ﺷ ﻌﺎرهﺎﻳﺶ را‬
‫ﻣ ﯽده ﺪ‪ ،‬ﺷ ﻌﺮش را ﻣ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺮﻗ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬در زﻧ ﺪﮔﯽ زﻧ ﺶ آﻠﻔ ﺖ‬
‫اوﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺎﻳﻴﻢ‪ .‬روﺷﻨﻔﻜﺮهﺎﯼ ﻣﺎ اﻳﻦهﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪٧٢«.‬‬
‫‪ ٧٢‬ـ ﻣﻬﺮداد ﺑﻬﺎر‪ ،‬ﺑﺤﺮان روﺷﻨﻔﻜﺮي در اﻳﺮان‪ ،‬اﻳﺮان ﻧﺎﻣﻪي ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪١٣٧٧‬‬
‫ﺑﻌﺪ هﻢ ﺝﻤﻊﺑﻨﺪﯼ ﻣﯽآﻨﺪ آﻪ‪» :‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ اﻳﻦ روﺷﻨﻔﻜﺮهﺎ هﻴﭻ‬

‫ﻏﻠﻄﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮد آﺮد!«‪٧٣‬‬
‫اﻳ ﻦ آ ﻪ ﻣﻬ ﺮداد ﺑﻬ ﺎر ﺣ ﺪودا ﻳ ﻚ ﺳ ﺪﻩ ﭘ ﺲ از ﻗﺎﺳ ﻢ اﻣ ﻴﻦ‬
‫روﺷ ﻨﻔﻜﺮ ﻣ ﺼﺮﯼ دﻧﻴ ﺎﯼ ﻋ ﺮب و در دوران اﻃﻼﻋ ﺎت و آ ﺎﻣﭙﻴﻮﺕﺮ و‬
‫ﺕﻜﻨﻴﻚ و ارﺕﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬در اﻳﺮان ﻣﺎ و ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎل ﭘﺲ از اﻓﺘﻀﺎج ﺕﺎرﻳﺨﯽ‬
‫ﺑﻬﻤﻦ ‪ ١٣٥٧‬ﺑﻪ هﻤﺎن درﻳﺎﻓﺖ و ﺝﻤﻊﺑﻨﺪﯼاﯼ ﻣﯽرﺳﺪ آ ﻪ اﻣ ﻴﻦ رﺳ ﻴﺪﻩ‬
‫ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ آ ﻪ ﻳ ﻚ ﺷ ﻮﺧﯽ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻧ ﺸﺎﻧﻪﯼ ﮔﻴ ﺮ و ﭘ ﻴﭻ‬
‫اﺳﺎﺳ ﯽاﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﻣ ﺎ ﻧﻤﻮﻧ ﻪه ﺎﯼ روﺷ ﻦ ﺁن‬
‫ه ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻃﻴ ﻒ آﻤﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ه ﻢ روال هﻤ ﻴﻦ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫واژﻩهﺎﯼ ﻻﺉﻴﺴﻴﺘﻪ‪ ،‬روﺷﻨﮕﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺪرﻧﻴﺘﻪ‪ ،‬ﺕﻜﻨﻮﻟﻮژﯼ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪،‬‬
‫ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ‪ ،‬ﺁزادﯼ‪ ،‬ﺁزادﯼه ﺎﯼ ﻓ ﺮدﯼ و اﺝﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺑﺮاﺑ ﺮﯼه ﺎﯼ‬
‫ﺣﻘ ﻮﻗﯽ هﻤ ﻪﯼ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ‪ ،‬ﻧﻔ ﯽ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﻧﻔ ﯽ ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ‪ ،‬دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ‪،‬‬
‫ﻣﺪارا و ﺕﺤﻤﻞ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن هﻤﻪ و هﻤﻪ ﻣﻔﺎهﻴﻤﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻋﺼﺮ‬
‫ﺝﺪﻳ ﺪ و دوران ﭘ ﺲ از اﻧﻘ ﻼب آﺒﻴ ﺮ ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ و ﻋ ﺼﺮ ﻓ ﺮوغ و‬
‫روﺷﻨﮕﺮﯼ‪ .‬ﺕﻤﺎم اﻳﻦ ﻣﻔﺎهﻴﻢ ﺑ ﺎ ه ﻢ ارﺕﺒ ﺎط ﮔﺮه ﯽ و زﻧﺠﻴ ﺮﻩاﯼ دارﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻴﺪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن دﻣﻮآﺮاﺳﯽ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﺳﻴﺎﺳ ﺖ آ ﺸﻮرﺕﺎن از‬
‫ﺕﺮورﻳﺴﻢ ﺣﻤﺎﻳﺖ آﻨﻴﺪ‪ .‬ﻧﻤﯽﺕﻮان ﺷﻌﺎر ﺣﻘﻮق ﺑ ﺸﺮ داد‪ ،‬اﻣ ﺎ در اﻧﻘ ﻼب‬
‫‪ ٥٧‬ﺑﺮاﯼ آﺸﺘﺎرﯼ آﻪ از ﺳﺮدﻣﺪاران و دوﻟﺘﻤﺮدان ﻧﻈ ﺎم ﭘﻴ ﺸﻴﻦ اﻳ ﺮان‬
‫ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬دﺳﺖ در دﺳﺖ ﺷﻴﺢ ﺻﺎدق ﺧﻠﺨﺎﻟﯽ هﻮار آ ﺸﻴﺪ و او را ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺝﻨﺎﻳﺎﺕﺶ ﺕﺸﻮﻳﻖ و ﺕﺮﻏﻴﺐ آﺮد‪ .‬ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد از ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ ﺣ ﺮف‬
‫زد‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﺝﻤﻌﻴﺖ ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ اﻳ ﺮان ﺑ ﻮد و آﻠ ﯽ ه ﻢ ﻧ ﺎن اﻳ ﻦ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ﮔ ﺰاف را ﺧ ﻮرد‪ ،‬اﻣ ﺎ دادﮔ ﺎﻩه ﺎﯼ اﻧﻘ ﻼب و آ ﺸﺘﺎر را ﻗ ﺎﻧﻮن وﻳ ﮋﻩﯼ‬
‫اﻧﻘ ﻼب داﻧ ﺴﺖ و ﺧﻮاه ﺎن ﻣﻌ ﺪوم آ ﺮدن اﻳ ﻦ اﻧ ﺴﺎنه ﺎﯼ ﺣﺘ ﺎ ﻣﺠ ﺮم‪،‬‬
‫ﺑﺪون دادﮔﺎﻩ‪ ،‬ﺑﺪون وآﻴﻞ ﻣﺪاﻓﻊ و ﺑﺪون ﺣﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪﯼ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﯽﺷ ﻮد‬
‫در ﻏ ﺮب ﺕﺤ ﺼﻴﻞ آ ﺮد‪ ،‬ﺕﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴ ﻚ و ﺝﺎﻣﻌ ﻪ ﺷﻨﺎﺳ ﯽ و ﺣﻘ ﻮق و‬
‫ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﺧﻮاﻧﺪ و ﻋﻨﺎوﻳﻦ دآﺘﺮا ﺑﻪ ﭘﺎﺉﻴﻦ را آﺴﺮ ﺷﺎن ﺧ ﻮد داﻧ ﺴﺖ‪،‬‬
‫‪ ٧٣‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫اﻣﺎ ﭼﻬﺮﻩﯼ ﺑﺪهﻴﺒﺖ ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ را در ﻣﺎﻩ ﻧﺎﺁﮔﺎهﯽ دﻳﺪ و ﻳﺎ ﺑ ﻪ‬

‫دﻧﺒﺎل ﭘﺸ ِﻢ رﻳﺶ اﻳﻦ ﺝﺎﻧﯽ در ﻻﯼ ﺑﺮگهﺎﯼ ﻗﺮﺁن ﮔﺸﺖ‪ .‬ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد ﭘ ﺰ‬
‫ﻃﺮﻓ ﺪارﯼ از دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ را داد‪ ،‬ﻳ ﺎ ﻣ ﺜﻼ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ “ﺕﺮوره ﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺻﺪر اﺳﻼم” ﻣﻘﺎﻟﻪهﺎ و آﺘﺎبه ﺎ ﻧﻮﺷ ﺖ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﺳﺮﻓ ﺼﻞ “اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﺷﻜﻮهﻤﻨﺪ اﺳﻼﻣﯽ” ﻳﺎ “اﻧﻘﻼب ﺕﻮدﻩاﯼ‪/‬دﻣﻮآﺮاﺕﻴﻚ” ﺳﺎل ‪ ٥٧‬را ﺣﻤﻠﻪﯼ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺝﻮاﻧﻚ رﻣﺎﻧﺘﻴﻚ ﺑ ﻪ ژاﻧ ﺪارﻣﺮﯼ دهﻜ ﺪﻩﯼ ﺳ ﻴﺎهﻜﻞ ارزﻳ ﺎﺑﯽ آ ﺮد و‬
‫اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ را آ ﻪ ﺁن ﮔﻮﻧ ﻪ ﻣﻠ ﺖ اﻳ ﺮان را ﮔﺮﻓﺘ ﺎر ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ‬
‫دوﻟﺘ ﯽ‪/‬اﺳ ﻼﻣﯽ‪/‬ﺝﻬ ﺎﻧﯽ آ ﺮد‪ ،‬ﺳ ﺘﺎﻳﺶ آ ﺮد و از ﺁن ﻧﺎﺁﮔ ﺎهﯽ و ﻋﻘ ﺐ‬
‫اﻓﺘﺎدﮔﯽ داﺳﺘﺎن و ﺷﻌﺮ و اﻃﻼﻋﻴ ﻪ ﺳ ﺎﺧﺖ‪ .‬ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد از دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ و‬
‫ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ ﺣ ﺮف زد‪ ،‬وﻟ ﯽ ﺑ ﺎ “هﻤ ﺴﺮ” رﻓﺘ ﺎرﯼ ﺷ ﺒﻴﻪ ﺑ ﻪ اﻋ ﺮاب‬
‫‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ داﺷﺖ‪ .‬ﻧﻤﯽﺷﻮد در ﻣﻨﺸﻮرﯼ ادﻋ ﺎﯼ رهﺒ ﺮﯼ ﺝﻨ ﺒﺶ‬
‫ﺁزادﯼﺧﻮاهﯽ و ﻣﺮدﻣ ﺴﺎﻻرﯼ را ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﺕﻔ ﻮﻳﺾ آ ﺮد‪ ،‬اﻣ ﺎ ﺧﻮاﺳ ﺘﺎر‬
‫ﺣﻔ ﻆ ﺑﺨ ﺶ اﻧﺘﺨ ﺎﺑﯽ هﻤ ﻴﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺷ ﺪ‪ .‬ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد‬
‫روﺷ ﻨﻔﻜﺮ ﺑ ﻮد‪ ،‬اﻣ ﺎ ﺳ ﺎله ﺎ ﭼ ﺮاغ ﻣﻮﺷ ﯽ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ در ﻣﻴ ﺎن ﺣﺎآﻤ ﺎن‬
‫اﺳ ﻼﻣﯽ ﺑ ﻪ دﻧﺒ ﺎل ﻣﻨﺠﻴ ﺎن ﺁزادﯼ و دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ و ﺕﺮﻗ ﯽ و ﭘﻴ ﺸﺮﻓﺖ و‬
‫ﺕﻮﺳﻌﻪ ﺑﺮاﯼ اﻳﺮان و ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﺝﻬﺎن ﮔﺸﺖ‪ .‬ﻧﻤﯽﺷﻮد ﺑ ﻪ ‪ ٥٠‬ﺳ ﺎل آ ﺎر‬
‫ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪/‬روﺷ ﻨﻔﻜﺮﯼ در ﻧ ﻴﻢ ﺳ ﺪﻩﯼ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﻟﻴ ﺪ و ﻣﻨ ﺘﺶ را ﺳ ﺮ ﻣ ﺮدم‬
‫اﻳﺮان ﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬اﻣ ﺎ از “هﻤ ﺴﺮ” و “دﺧﺘ ﺮ” ﺑ ﺎ واژﻩﯼ ﺕﺤﻘﻴ ﺮ ﺁﻣﻴ ﺰ “اﻳ ﻦ‬
‫زنهﺎ” ﻳﺎد آﺮد‪ .‬ﻧﻤﯽﺷﻮد ﺁزادﻳﺨﻮاﻩ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ راﻩ رهﺎﻳﯽ ﻣﻠﺖ اﻳ ﺮان از‬
‫ﺝ ﻮر “ﺳﺘﻤ ﺸﺎهﯽ” را در ﻗﻮرﺧﺎﻧ ﻪه ﺎ و اﺳ ﻠﺤﻪﺧﺎﻧ ﻪه ﺎﯼ ﺝﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ‬
‫ﻣ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪﯼ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧ ﻪاﯼ و در ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎﯼ ﺕﻴﻤ ﯽ و ﺕ ﻴﻢه ﺎﯼ‬
‫ﻋﻤﻠﻴ ﺎﺕﯽ‪/‬ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ ﻣ ﺬهﺒﯽ‪/‬ﻟﻨﻴﻨ ﯽ و ﺑ ﺎ ﺣﻤﺎﻳ ﺖه ﺎﯼ ﮔ ﺴﺘﺮدﻩﯼ‬
‫ﻣﺎﻟﯽ‪/‬ﺕﺴﻠﻴﺤﺎﺕﯽ‪ /‬ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ ﻣﺮﺕﺠﻊﺕﺮﻳﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖه ﺎﯼ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧ ﻪاﯼ ﻧﻈﻴ ﺮ‬
‫ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ و ﺣﺎﻓﻆ اﺳﺪ و ﻣﻌﻤﺮاﻟﻘﺬاﻓﯽ و ﻳﺎﺳﺮ ﻋﺮﻓﺎت ﺝﺴﺘﺠﻮ آﺮد‪.‬‬
‫ﻧﻤﯽﺕ ﻮان روﺷ ﻨﻔﻜﺮ ﺑ ﻮد‪ ،‬اﻣ ﺎ ﻧﻌ ﺶ ﺷ ﻴﺦ ﻓ ﻀﻞاﷲ ﻧ ﻮرﯼ را ﺑ ﺮ ﺑ ﺎﻻﯼ‬
‫دار‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ و ﺳﻤﺒﻞ ﻣﺒﺎرزات و ﺕﻼشهﺎﯼ ﺿ ﺪ اﺳ ﺘﻌﻤﺎرﯼ ﻣﻠ ﺖ اﻳ ﺮان‬
‫ارزﻳ ﺎﺑﯽ آ ﺮد‪ .‬ﺁن ﮔﻔﺘﻤ ﺎنه ﺎ و اﻳ ﻦ رﻓﺘ ﺎر و آﺮداره ﺎ هﻤ ﻪ در ارﺕﺒ ﺎط‬
‫آﻠﻴ ﺪﯼ ﺑ ﺎ ه ﻢ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ه ﺮ آ ﺲ ﺑﺨﻮاه ﺪ اﻳ ﻦ ﻣﻔ ﺎهﻴﻢ را در ﺕﺌ ﻮرﯼ و‬
‫ﭘﺮاﺕﻴﻚ از هﻢ ﺕﻔﻜﻴﻚ آﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮ ﺧﻮدش و اﻟﺒﺘﻪ ﺳﺮ ﻣﺮدم را آﻼﻩ ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬راﻧ ﺪﻣﺎن ﺳ ﺎله ﺎ ﻣﺒ ﺎرزﻩ و ﻣﺠﺎه ﺪت و ﺕ ﻼش و آﻮﺷ ﺶ اﻳ ﻦ‬

‫ﺝﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬در اﻳﻦ ‪ ٥٠‬ﺳﺎل‪ ،‬دﺷﻤﻨﯽ هﻴﺴﺘﺮﻳﻚ اﻳﻦ ﻃﻴ ﻒ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﺑ ﺎ‬
‫هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﭘﻴ ﺸﺮﻓﺖ و ﺕﺮﻗ ﯽ و روﺷ ﻨﮕﺮﯼ زﻳ ﺮ ﻋﻨ ﻮان ﻏﺮﺑ ﯽ زدﮔ ﯽ و‬
‫ﺑﺎزﮔ ﺸﺖ ﺑ ﻪ ﺧ ﻴﺶ ]ﮔ ﺎوﺁهﻦ[ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺳ ﻤﺒﻞ و ﻧﻤ ﺎد ﺕ ﻼشه ﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪/‬روﺷ ﻨﻔﻜﺮﯼ اﻳ ﺸﺎن ه ﻢ ﺷ ﺨﺺ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ و ﺝﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ‬
‫ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ در ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ و… اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﺁن ﻓﺮزاﻧﻪ‪:‬‬
‫»در ﻓﺮداﯼ ﭘﻴﺮوزﯼ ﺑﺮ ﺣﺎآﻤﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ]اﮔ ﺮ ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﻓﺮداﻳ ﯽ در ﭼ ﺸﻢ اﻧ ﺪاز ﺑﺎﺷ ﺪ[ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ در ﻣ ﺰار ﻗﺎﺉ ﺪ اﻋﻈ ِﻢ اﻳ ﻦ‬
‫ﺝﻤﺎﻋ ﺖ ]ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ[ ﻧﻮﺷ ﺖ‪ :‬اﻳ ﻦ ﺑﻨ ﺎ‪ ،‬ﻳﺎدﮔ ﺎر ﺝﻬ ﻞ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ‬
‫]روﺷ ﻨﻔﻜﺮان[ ﻣﻠ ﺖ ﻣ ﺎ در روﺷ ﻦﺕ ﺮﻳﻦ ﻋ ﺼﺮ ﺑﻴ ﺪارﯼ ﺑ ﺸﺮﻳﺖ ﺑ ﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و ﺑﻪ ﻗﻮل ﻳﻜﯽ دﻳﮕﺮ‪ …» :‬ﭼﭗ آ ﻪ ﻗ ﺮار ﺑ ﻮد ﻣ ﺮوج ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ‬
‫هﻤﻪﯼ اﻧﺴﺎنهﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻜﺒﺎرﻩ ﺳﺮ ﺑﺮ داﻣﺎن ﺁﻳﺖاﷲ ﻧﻬﺎد… ﺑﻠﺸﻮﻳﻚهﺎ‬
‫ﺳ ﺮ از ﺧﺎﻧ ﻪﯼ ﺁﻳ ﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ درﺁوردﻧ ﺪ‪ ،‬ﻣﺎﺉﻮﺉﻴ ﺴﺖه ﺎ دﻋ ﺎﯼ ﻧﺪﺑ ﻪ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺎوس آﺴﺮاﻳﯽ زﻳﺮ آﺮﺳﯽ ﺁﻳﺖاﷲ ﭼﺎﯼ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻧﻮﺷﻴﺪ و در‬
‫ﻣﺪﺣﺶ ﺷﻌﺮ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﻗﺼﻪﯼ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺁن ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ آﻪ ﺝﺮداﻧﻮ ﺑﺮوﻧ ﻮﯼ ﻗﺘﻴ ﻞ‪،‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻩ اﻧﻜﻴﺰﻳﺴﻴﻴﻮن ﭘﺎپ اﻋﻈﻢ را ﺑﻪ اﺕﺤﺎد در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺎﻧﺪان هﻨﺮﭘﺮور‬
‫ﻣ ﺪﻳﭽﯽ ﻓﺮاﺧﻮاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻓﻠ ﻮراﻧﺲ ﺳ ﻘﻮط آﻨ ﺪ و ﻋﻠ ﻢ ﺑ ﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕ ﺎﻩ رود‪ .‬در‬
‫اﻳ ﺮان رﻧﺴﺎﻧ ﺴﯽ واروﻧ ﻪ رخ ﻧﻤ ﻮد‪ ،‬ﮔ ﺬار از دوران ﻣ ﺪرن ﺑ ﻪ ﻗ ﺮون‬
‫ﺕﺎرﻳﻚ وﺳﻄﺎ…«‪٧٤‬‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ ﻣﺒﻨﺎﯼ ﺕﺌﻮرﻳﻚ اﻋﺘﻘﺎدات اﻳﻦ ﺳﻨﺦ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان را‬
‫ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﻧﮕ ﺎهﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ آﺘ ﺎب ﻣﻘ ﺪس و ﺁﺳ ﻤﺎﻧﯽ اﻳ ﻦ ﺝﻤﺎﻋ ﺖ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﺪازﻳﻢ‪ ،‬ﺕ ﺎ زﻣﻴﻨ ﻪه ﺎﯼ ﻓﻜ ﺮﯼ اﻳ ﻦ ﺝﻤﺎﻋ ﺖ را ﺑﻬﺘ ﺮ ﺑﺮرﺳ ﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﮕ ﺎﻩ از اﻳ ﻦ زاوﻳ ﻪ اهﻤﻴ ﺖ دارد آ ﻪ ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎﯼ ﻓﻜ ﺮﯼ ﺿ ﺪ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﺿ ﺪ ﺁزادﯼ‪ ،‬ﺿ ﺪ زن‪ ،‬ﺿ ﺪ ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ‪ ،‬ﺿ ﺪ ﻓﺮدﻳ ﺖ و ﺿ ﺪ‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺿﺪ اﻳﺮاﻧﯽ اﻳﻦ ﺝﻤﺎﻋ ﺖ را ﺑ ﺮاﯼ وﺻ ﻞ اﻳ ﺮان‬
‫‪ ٧٤‬ـ ﻣﺮگ ﺳﻴﻤﺮغ‪ ،‬ﻧﻴﻤﺎ راﺷﺪن‪ ،‬ﻧﻘﻞ از ﺧﺒﺮﻧﺎﻣﻪي ﮔﻮﻳﺎ‪ ٢١ ،‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ﻣﺎﻩ ‪١٣٨٣‬‬
‫ﺑﻪ ﻳﻚ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺑﺰرگ اﺳﻼﻣﯽ ﺧﺸﻦ‪ ،‬ﺕﺤ ﺖ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎﻳﯽ‬
‫از دﺳﺖ اﺳﺎﻣﻪ ﺑﻦ ﻻدن و روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽﮔﺬارد‪.‬‬
‫ﺳﻮرﻩﯼ ﻧﺴﺎء ﻳﻜﯽ از ﻣﻌﺪود ﺳﻮرﻩهﺎﯼ ﻗﺮﺁن اﺳﺖ آﻪ در ﻣ ﺘ ِﻦ‬

‫ﺁن از “ﺣﻘ ﻮق” زﻧ ﺎن ﺳ ﺨﻦ رﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻋﺒﺪاﻟﺤﻤﻴ ﺪ ﺁﻳﺘ ﯽ ﻳﻜ ﯽ از‬
‫ﻣﺘﺮﺝﻤﻴﻦ ﻗﺮﺁن ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ آﻪ ﺕﺮﺝﻤ ﻪﯼ ﻗ ﺮﺁن ﭼ ﺎپ ‪ ١٣٧٩‬او را‬
‫در دﺳ ﺖ دارم ]ﺑﺠ ﺰ ﺕﺮﺝﻤ ﻪﯼ ﺳ ﻨﺘﯽ اﻟﻬ ﯽ ﻗﻤ ﺸﻪاﯼ و ﻗ ﺮﺁن ﻓﺎرﺳ ﯽ‬
‫اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳ ﻢ ﭘﺎﻳﻨ ﺪﻩ[ در زﻳﺮﻧ ﻮﻳﺲ اول ﺕﺮﺝﻤ ﻪﯼ آﺘ ﺎب ]ﺻ ﻔﺤﻪﯼ ‪[٧٧‬‬
‫ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪» :‬در اﻳ ﻦ ﺳ ﻮرﻩ از ﺣﻘ ﻮق زﻧ ﺎن ﺳ ﺨﻦ رﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ؛ ﺑ ﻪ‬
‫هﻤ ﻴﻦ ﺳ ﺒﺐ اﻟﻨ ﺴﺎء )= زﻧ ﺎن( ﻧ ﺎم ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ١٧٦ .‬ﺁﻳ ﻪ دارد و در‬
‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ «.‬اﻳﻦ ﺳﻮرﻩ ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﺳﻮرﻩﯼ ﻗﺮﺁن هﻢ هﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺳ ﻮرﻩ ﺑ ﺎ “ﺕ ﺮس” از اﷲ ﺁﻏ ﺎز ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﺕﺮﺳ ﯽ آ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از‬
‫ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎﯼ اﺳﺎﺳ ﯽ اﺳ ﺘﻤﺮار ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﻳ ﻦ دﻳ ﻦ در ذه ﻦ ﺕ ﻮدﻩه ﺎﯼ ﻣ ﺮدم‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬در اداﻣ ﻪﯼ اﻳ ﻦ اﻳﺠ ﺎد وﺣ ﺸﺖ‪ ،‬ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﻳ ﺎ اﻧ ﺸﺎ آﻨﻨ ﺪﻩﯼ آﺘ ﺎب‬
‫ﺕﺎآﻴﺪ دارد آﻪ اﷲ »ﺷﻤﺎ را از ﻳﻚ ﺕﻦ ﺑﻴﺎﻓﺮﻳ ﺪ‪ ،‬و از ﺁن ﻳ ﻚ ﺕ ﻦ‪ ،‬هﻤ ﺴﺮ‬
‫او را و از ﺁن دو‪ ،‬ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺪﻳﺪ ﺁورد‪ «.‬در اﻳﻦﺝﺎ ﺑﺎز هﻢ‬
‫اﻧﺸﺎ آﻨﻨﺪﻩﯼ آﺘﺎب ]ﻳﺎ اﷲ[ از ﺕﺮس و ﺕﺮﺳﺎﻧﺪن ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ و اﻳﻦ آﻪ‬
‫ﺧﻮد ]اﷲ[ هﻤﻮارﻩ و هﻤﻴ ﺸﻪ »ﻣﺮاﻗ ﺐ ﺷﻤﺎﺳ ﺖ‪ «.‬در زﻳﺮﻧ ﻮﻳﺲ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺁن ﺑﺨﺶ از ﺁﻳﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ﻳﻚ آﻪ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﺁﻓﺮﻳ ﺪﻩ‬
‫ﺷ ﺪن هﻤ ﻪﯼ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ از ﻳ ﻚ ﺕ ﻦ واﺣ ﺪ دارد‪ ،‬ﻳ ﺎدﺁورﯼ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ اﷲ‬
‫»ﺣﻮا را از ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺁدم ﻳﺎ ﺁﻧﭽﻪ از ﮔﻞ او اﻓﺰون ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺕﺮﺝﻤ ﻪﯼ ﺁﻳ ﻪﯼ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٣‬ه ﻢ‪ ،‬ﭼﻨ ﻴﻦ ﺁﻏ ﺎز ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪» :‬اﮔ ﺮ‬
‫ﺷﻤﺎ را ﺑ ﻴﻢ ﺁن اﺳ ﺖ آ ﻪ در آ ﺎر ﻳﺘﻴﻤ ﺎن ﻋ ﺪاﻟﺖ ﻧﻮرزﻳ ﺪ‪ ،‬از زﻧ ﺎن ه ﺮ‬
‫ﭼ ﻪ ﺷ ﻤﺎ را ﭘ ﺴﻨﺪ اﻓﺘ ﺪ‪ ،‬دو دو‪ ،‬ﺳ ﻪ ﺳ ﻪ‪ ،‬و ﭼﻬ ﺎر ﭼﻬ ﺎر ﺑ ﻪ ﻧﻜ ﺎح‬
‫درﺁورﻳﺪ…« اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ ﭼ ﺮا آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ در آ ﺎر‬
‫ﻳﺘﻴﻤ ﺎن ﻋ ﺪاﻟﺖ ورزﻧ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ اﺝ ﺎزﻩ را دارﻧ ﺪ آ ﻪ »از زﻧ ﺎن ه ﺮ ﭼ ﻪ را‬
‫ﭘﺴﻨﺪﺷﺎن اﻓﺘﺪ‪ ،‬دو دو‪ ،‬ﺳﻪ ﺳﻪ‪ ،‬و ﭼﻬﺎر ﭼﻬ ﺎر ﺑ ﻪ ﻧﻜ ﺎح درﺁورﻧ ﺪ؟!« و‬
‫ﻻﺑﺪ در ﻣﻮرد اﻳﺸﺎن هﻢ ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﻪ آﺎر ﻧﺒﺮﻧﺪ!‬
‫ﺕﺎآﻴﺪ ﺑﺮ دو دو‪ ،‬ﺳﻪ ﺳﻪ و ﭼﻬﺎر ﭼﻬﺎر هﻢ ﻣ ﺸﺨﺺ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ‬

‫هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ آﻪ داﺳﺘﺎن دو دو‪ ،‬ﺳ ﻪ ﺳ ﻪ و ﭼﻬ ﺎر ﭼﻬ ﺎر را ﺑ ﻪ‬
‫ﺣ ﺴﺎب ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﺕﺮﺝﻤ ﻪﯼ ادﺑ ﯽ ﻣﺘ ﺮﺝﻢ ﺑﮕ ﺬارﻳﻢ و در ﺑ ﺎرﻩاش ﺳ ﺨﻨﯽ‬
‫ﻧﮕ ﻮﻳﻴﻢ‪ .‬اﻣ ﺎ ﺁﻧﭽ ﻪ در اﻳ ﻦ ﺝﻤﻠ ﻪﯼ دو ﺑﺨ ﺸﯽ ﺕﻮﺝ ﻪ را ﺝﻠ ﺐ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ارﺕﺒﺎط ﻧﺪاﺷﺘﻦ دو ﺑﺨﺶ ﺑﻪ هﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪﯼ ﺝﻤﻠﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺎﻧﯽ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﺎ‬
‫آﻤ ﯽ دﻗ ﺖ ﻣ ﯽﺕ ﻮان ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﺘﻴﺠ ﻪﯼ رﺿ ﺎﻳﺖ ﺑﺨ ﺶ رﺳ ﻴﺪ آ ﻪ ﭼﻨ ﺪ‬
‫هﻤﺴﺮﯼ ﺝﺎﻳﺰﻩاﯼ اﺳﺖ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ ﺝﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺮداﻧﯽ در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻨﺪ در آﺎر ﻳﺘﻴﻤﺎن ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﻮرزﻧﺪ؛ ﻣﯽﺕﺮﺳ ﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎ ﺑﺮ ﺿﻌﻒ و ﻧﺎﺕﻮاﻧﯽﺷ ﺎن ﺑ ﺮاﯼ ﻋ ﺪاﻟﺖ ﺑ ﻪ ﺧ ﺮج دادن ﺁﮔ ﺎهﯽ‬
‫دارﻧ ﺪ‪ .‬ﺳ ﻮاﯼ ﻧ ﺎﻣﻔﻬﻮم ﺑ ﻮدن و ﺑ ﯽارﺕﺒ ﺎط ﺑ ﻮدن اﻳ ﻦ دو ﺑﺨ ﺶ از ﺁﻳ ﻪ‬
‫]ﺑﺮاﺳﺎس ﺕﺒﻴﻴﻦ و ﺕﺎآﻴﺪ ﻣﺘ ﺮﺝﻢ[ ﻣ ﯽﺕ ﻮان ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺝﻤ ﻊ ﺑﻨ ﺪﯼ رﺳ ﻴﺪ آ ﻪ‬
‫اوﻟ ﻴﻦ ﺑﺨ ﺶ از ﺣﻘ ﻮق زﻧ ﺎن از زﺑ ﺎن اﷲ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻓﺘﺨ ﺎر دارﻧ ﺪ‬
‫دﺳﺘﻪ ﺝﻤﻌﯽ ﺑ ﻪ ﺣ ﺼﻦ ﻳ ﻚ ﻣ ﺮد ﺁﻳﻨ ﺪ؛ ﺣﺘ ﺎ ﻣﺮداﻧ ﯽ آ ﻪ در آ ﺎر ﻳﺘﻴﻤ ﺎن‬
‫ﻖ« زﻧ ﺎن در ﺳ ﻮرﻩﯼ ﻧ ﺴﺎء‬ ‫ﻋﺪاﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻧﻤﯽدهﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ اوﻟ ﻴﻦ »ﺣ ِ‬
‫]زﻧﺎن[ اﺳﺖ!‬
‫ﻣﺘﺮﺝﻢ در زﻳﺮﻧ ﻮﻳﺲ ﺑﻌ ﺪﯼ در هﻤ ﺎن ﺻ ﻔﺤﻪ‪ ،‬ﻻﺑ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ‬
‫آﻪ زهﺮ ﻋﻮﺿﯽ ﻓﻬﻤﻴﺪنهﺎ را ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ هﻢ ﺑﺮاﯼ ﺷﻴﺮﻓﻬﻢﺕ ﺮ آ ﺮدن‬
‫دﺳﺘﻮرات ﺧﺪاوﻧﺪ در راﺑﻄﻪ ﺑ ﺎ ﺣﻘ ﻮق “ﺣﻘ ﻪﯼ زﻧ ﺎن” ﺕﺎآﻴ ﺪ ﻣ ﯽﻓﺮﻣﺎﻳ ﺪ‬
‫آﻪ‪» :‬در ﺑﺎرﻩﯼ اﻳﻦ ﺁﻳﻪ در ﺕﻔﺴﻴﺮهﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ .‬ﻳ ﻚ وﺝ ﻪ ﺁن‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ هﻢﭼﻨ ﺎن آ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ در آ ﺎر ﻳﺘﻴﻤ ﺎن راﻩ ﻋ ﺪاﻟﺖ ﭘ ﻴﺶ ﮔﻴﺮﻳ ﺪ‪،‬‬
‫در آ ﺎر زﻧ ﺎن ﻧﻴ ﺰ راﻩ ﻋ ﺪاﻟﺖ ﭘ ﻴﺶ ﮔﻴﺮﻳ ﺪ‪ .‬و ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﺝﺎهﻠﻴ ﺖ ﺑ ﯽ‬
‫ﺣ ﺴﺎب زن ﻣﮕﻴﺮﻳ ﺪ‪ .‬ﻳ ﺎ هﺮﭼ ﻪ ﻣﺎﻟ ﻚ ﺁن ﺷ ﻮﻳﺪ… زﻧ ﺎن اﺳ ﻴﺮ ﻳ ﺎ‬
‫آﻨﻴﺰان‪«.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺕﺎآﻴﺪ ﻣﻌﻠﻮم ﻣ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ ﻣﻔ ﺴﺮﻳﻦ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ در اﻳ ﻦ ﺑ ﺎرﻩ‬
‫ﺳ ﺨﻦه ﺎ ﮔﻔﺘ ﻪ و در ﺕﻮﺝﻴ ﻪ و ﺕﺎوﻳ ﻞ اﻳ ﻦ ﺑﺨ ﺶ از ﺁﻳ ﻪﯼ ﺳ ﻮم ﺳ ﻮرﻩﯼ‬
‫ﻧﺴﺎء آﺎﻏﺬهﺎ ﺳﻴﺎﻩ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ آﻮﺷﻴﺪﻩاﻧﺪ ﺕﺎ اﻳﻦ ﺣﻜﻢ اﷲ را‬
‫اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﺎوﻳ ﻞ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨ ﺪ آ ﻪ در ﺝﺎهﻠﻴ ﺖ‪ ،‬اﻋ ﺮاب ﺑ ﯽﺣ ﺴﺎب زن‬
‫ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﺝﻮاز داﺷﺘﻦ ﭼﻨﺪ هﻤﺴ ِﺮ هﻢ زﻣﺎن‪ ،‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺕﻌ ﺪﻳﻠﯽ در‬
‫ﺣﻘﻮق ﻣﺮدان و ارﺕﻘﺎﯼ آﻴﻔﯽ ﺣﻘﻮﻗﯽ زﻧﺎن ﺷﻤﺮدﻩ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺕﻔﺎﺳﻴﺮ ﻗﺮﺁﻧﯽ هﻢ در ﺑﺎرﻩﯼ “هﺮﭼﻪ ﻣﺎﻟ ﻚ ﺁن ﺷ ﻮﻳﺪ” ﺑ ﺴﻴﺎر‬

‫ﺳ ﺨﻦ ﮔﻔﺘ ﻪاﻧ ﺪ و ﭼ ﻮن اﻳ ﻦ ﺑﺤ ﺚ‪ ،‬ﻳﻜ ﯽ از ﺑﺤ ﺚه ﺎﯼ ﺷ ﻴﺮﻳﻦ و دﻟﭙ ﺬﻳﺮ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﻋﻠﻤ ﺎ و ﻣﻔ ﺴﺮﻳﻦ اﺳ ﻼﻣﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺣﺘﻤ ﺎ ﺑﺨ ﺶ ﺑﺰرﮔ ﯽ از ﺕﻔﺎﺳ ﻴﺮ‬
‫ﻣﺬهﺒﯽ را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص دادﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺑﺮرﺳ ﯽ‪ ،‬آ ﺎر ﻣ ﻦ ﻧ ﻪ‬
‫وﺝﻪ ﺕﻔﺴﻴﺮﯼ اﻳﻦ ﺁﻳﻪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ وﺿ ﻊ زﻧ ﺎن در اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب آ ﻪ ﺑﺤ ﺚ‬
‫ﺣﻘ ﻮﻗﯽ اﻳ ﻦ داﺳ ﺘﺎن اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن ﻣﻔﻬ ﻮﻣﯽ آ ﻪ ﻣﺘ ﺮﺝﻢ ]ﻋﺒﺪاﻟﺤﻤﻴ ﺪ‬
‫ﺁﻳﺘﯽ[ در ﺕﻔﺴﻴﺮ اﻃﻼق ﻧﺎم “اﻟﻨﺴﺎء” ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮرﻩ ﻳﺎدﺁورﯼ آﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪:‬‬
‫“ﺣﻘﻮق زﻧﺎن”‬
‫ﻣﻦ در آﺘﺎب “ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬زﻧﺎن و اﺳﻼم” در ﻳ ﻚ ﺕ ﺼﻮﻳﺮ ﻓ ﻮرﯼ‬
‫ب‬
‫از ﻋ ﺪم وﺝ ﻮد ﺕﻌ ﺪد زوﺝ ﺎت ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ آﻴﻔﻴ ﺖ در هﻤ ﺎن ﺝﻮاﻣ ﻊ اﻋ ﺮا ِ‬
‫ﭘﻴﺶ از اﺳﻼم ﻳ ﺎد آ ﺮدﻩام و ﻧ ﺸﺎن دادﻩام آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺕﻔ ﺴﻴﺮ‪ ،‬ﻧ ﻮﻋﯽ دروغ‬
‫ﺕﺎرﻳﺨﯽ اﺳﺖ و اﻋﺮاب در ﻋﻤﻮﻣﻴﺖ ﺧﻮد اﻳ ﻦ اﻣﻜ ﺎن را ﻧﺪاﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ زن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﻣﺘﻤﻜﻴﻦ ﻣﻜﻪ از ﻗﺒﻴﻞ اﺑﻮﺳ ﻔﻴﺎن و ﻋﺜﻤ ﺎن و‬
‫دﻳﮕﺮان هﻢ در ﭘﻴﺶ از اﺳﻼم ﺣﺮﻣﺴﺮا ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ؛ ﻳ ﺎ ﻣ ﺎ ﭼﻨ ﻴﻦ اﺧﺒ ﺎرﯼ‬
‫را از زﺑﺎن ﺕﺎرﻳﺦ ﻧﺨﻮاﻧﺪﻩ و ﻧﺸﻨﻴﺪﻩاﻳﻢ! ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺣﻜ ﻢ دو‪ ،‬ﺳ ﻪ و ﭼﻬ ﺎر‬
‫اﺝﺎزﻩ ﻧﺎﻣﻪﯼ ﺕﺎزﻩ و رﺳﻤﯽاﯼ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﻋﻠﻤﺎﯼ اﺳ ﻼم از ﺁن‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩهﺎ آﺮدﻩاﻧﺪ و ﺑﺎ اﺕﻜﺎ ﺑﻪ ﺁن زﻧﺠﻴﺮه ﺎﯼ ﻣ ﻀﺎﻋﻔﯽ را ﺑ ﺮ دﺳ ﺖ و‬
‫ﭘﺎﯼ زﻧﺎن و دﺧﺘﺮان ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﻤﺎن ]ﻳﺎ ﺁﻧﭽ ﻪ آ ﻪ ﻣﺎﻟ ﻚ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ[‬
‫ﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ه ﻢ ﻓ ﺮض آﻨ ﻴﻢ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺣﻜ ﻢ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺷ ﺎهﺎن اﻳ ﺮان‬
‫ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﭼﻨ ﺪ ﺻ ﺪ هﻤ ﺴﺮ داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﭼ ﻮن ﭼﻨ ﻴﻦ ﭘﺪﻳ ﺪﻩاﯼ ]ﭼﻨ ﺪ‬
‫هﻤﺴﺮﯼ ﺑﯽروﻳﻪ[ ﺣﻜﻢ آﻠﯽ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻪ اﺳ ﺖ ﺑﺎﺷ ﺪ؛ ﭘ ﺲ ﭘ ﺮداﺧﺘﻦ ﺑ ﻪ‬
‫ﺁن در ﻳﻚ آﺘﺎب »ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ« ﻋﻤﻮﻣﯽ زﻳ ﺮ ﻋﻨ ﻮان “ﺣﻘ ﻮق ﻋﻤ ﻮم زﻧ ﺎن”‬
‫ﻣﻮﺿ ﻮﻋﻴﺖ ﻧ ﺪارد؛ ﭼ ﺮا آ ﻪ ﭼ ﻪ در اﻳ ﺮان و ﭼ ﻪ ﻋﺮﺑ ﺴﺘﺎن و دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﭘﻬﻨ ﻪه ﺎﯼ ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺑ ﻪ ﺕ ﺼﺮف درﺁﻣ ﺪﻩﯼ اﻋ ﺮاب‪ ،‬ﭼﻨ ﺪ هﻤ ﺴﺮﯼ دﻗﻴﻘ ﺎ‬
‫راﺑﻄ ﻪاﯼ ﻣ ﺸﺨﺺ ﺑ ﺎ ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ و ﻗ ﺪرت داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬و ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ از‬
‫ﺣﻴﻄﻪﯼ اﻣﻜﺎن ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺕﻮدﻩهﺎ ﺧﺎرج ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺁﻳ ﻪﯼ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٧‬ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪» :‬از هﺮﭼ ﻪ ﭘ ﺪر و ﻣ ﺎدر و‬
‫ﺧﻮﻳ ﺸﺎوﻧﺪان ﺑ ﻪ ارث ﻣ ﯽﮔﺬارﻧ ﺪ‪ ،‬ﻣ ﺮدان را ﻧ ﺼﻴﺒﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬و از ﺁﻧﭽ ﻪ‬
‫ﭘﺪر و ﻣﺎدر و ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان ﺑﻪ ارث ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ اﻧ ﺪك و ﭼ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎر‪،‬‬
‫زﻧ ﺎن را “ﻧﻴ ﺰ” ﻧ ﺼﻴﺒﯽ اﺳ ﺖ‪“ ،‬ﻧ ﺼﻴﺒﯽ ﻣﻌ ﻴﻦ‪ ”.‬ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﺑﻴ ﺎن ﻧ ﺼﻴﺐ‬
‫ﻣﻌ ﻴﻦ زﻧ ﺎن از ﻣﻴ ﺮاث ﭘ ﺪر و ﻣ ﺎدر و ﺧﻮﻳ ﺸﺎوﻧﺪان از دﺳ ﺖ رﻓﺘ ﻪ‪،‬‬
‫ﮔﻮاهﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎدﻩاﯼ اﺳﺖ ﺑﺮ اﻳ ﻦآ ﻪ اﻳ ﻦ »ﻧ ﺼﻴﺐ ﻣﻌ ﻴﻦ« آ ﻪ اﻟﺰاﻣ ﺎ‬
‫در ﺑﺨ ﺶه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ آﺘ ﺎب ه ﻢ اﻧ ﺸﺎ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻧ ﺼﻴﺐ ﻏﻴ ﺮﻣﻌﻴﻦ‬
‫ﻣ ﺮدان‪ ،‬ﺕﻔ ﺎوﺕﯽ آﻴﻔ ﯽ دارد‪ .‬و زﻧ ﺎن ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺮ ﺳ ﻘﻒ و ﻣﻴ ﺰان ﻣﻌ ﻴﻦ‬
‫ﺣﻘ ﺸﺎن در اﻳ ﻦ راﺑﻄ ﻪ آ ﺎﻣﻼ ﺁﮔ ﺎﻩ و راﺿ ﯽ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ؛ ﭼ ﺮا آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧ ﻮع‬
‫ﺕﻘ ﺴﻴﻢﺑﻨ ﺪﯼ اﺳﺎﺳ ﺎ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﻓﺮﻣ ﺎن ﺧﻠ ﻞ ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ اﷲ اﻧ ﺸﺎ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و‬
‫ﺕﻔﺴﻴﺮ و ﺕﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮهﺎﯼ ﻋﺮﻓﯽ را اﺳﺎﺳﺎ در ﺁن راهﯽ ﻧﻴﺴﺖ!‬
‫در ﺁﻳ ﻪﯼ ‪ ١١‬اﷲ »در ﺑ ﺎرﻩﯼ ﻓﺮزﻧ ﺪاﻧﺘﺎن ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎ ﺳ ﻔﺎرش‬
‫ﻣﯽآﻨﺪ آﻪ ﺳﻬﻢ ﭘﺴﺮ ﺑﺮاﺑﺮ دو ﺳ ﻬﻢ دﺧﺘ ﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬و اﮔ ﺮ دﺧﺘ ﺮ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ و‬
‫ﺑ ﻴﺶ از دو ﺕ ﻦ‪ ،‬دو‪/‬ﺳ ﻮم ﻣﻴ ﺮاث از ﺁنهﺎﺳ ﺖ‪ .‬و اﮔ ﺮ ﻳ ﻚ دﺧﺘ ﺮ ﺑ ﻮد‪،‬‬
‫ﻧ ﺼﻒ ﺑ ﺮد‪ .‬و اﮔ ﺮ ﻣ ﺮدﻩ را ﻓﺮزﻧ ﺪﯼ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ه ﺮ ﻳ ﻚ از ﭘ ﺪر و ﻣ ﺎدر‬
‫ﻳﻚ‪/‬ﺷﺸﻢ ﻣﻴﺮاث را ﺑ ﺮد‪ .‬و اﮔ ﺮ ﻓﺮزﻧ ﺪﯼ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬و ﻣﻴ ﺮاثﺑ ﺮان‬
‫ﺕﻨﻬﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎدر ﻳﻚ‪/‬ﺳﻮم داراﻳﯽ را ﺑﺮد‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑ ﺮادران‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻬﻢ ﻣﺎدر ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم وﺻ ﻴﺘﯽ آ ﻪ آ ﺮدﻩ و ﭘﺮداﺧ ﺖ وام‬
‫او ﻳﻚ‪/‬ﺷﺸﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﺷ ﻤﺎ ﻧﻤ ﯽداﻧﻴ ﺪ آ ﻪ از ﭘ ﺪران و ﭘ ﺴﺮاﻧﺘﺎن آ ﺪام ﻳ ﻚ‬
‫ﺷ ﻤﺎ را ﺳ ﻮدﻣﻨﺪﺕﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦه ﺎ ﺣﻜ ﻢ اﷲ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﷲ داﻧ ﺎ و ﺣﻜ ﻴﻢ‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬
‫از ﺧﻮد ﺁﻳﻪ هﻢ ﺑ ﻪ روﺷ ﻨﯽ ﻣ ﯽﺕ ﻮان درﻳﺎﻓ ﺖ آ ﻪ ﻣﻴ ﺰان ﺕﻘ ﺴﻴﻢ‬
‫ﺙﺮوت ﺑﻴﻦ وارﺙﺎن ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺝﻨﺴﻴﺖ اﻳ ﺸﺎن ﺕﻌﻴ ﻴﻦ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ؛ ﭼ ﻪ‬
‫اﻳ ﻦ دﻳﮕ ﺮان ]زﻧ ﺎن[ ﻣ ﺎدر‪ ،‬ﺧ ﻮاهﺮ‪ ،‬هﻤ ﺴﺮ‪ ،‬دﺧﺘ ﺮان ﻳ ﺎ دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان ﻓﺮد ﻣﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺕﺎآﻴﺪ ﺑﺮ ﺧﻠﻞ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮدن اﻳﻦ ﺣﻜﻢ‬
‫هﻢ در اﻧﺘﻬﺎﯼ ﺁﻳ ﻪ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ آ ﻪ اﻳ ﻦ »ﺣﻜ ﻢ‪ ،‬ﺣﻜ ﻢ اﷲ اﺳ ﺖ و اﷲ داﻧ ﺎ و‬
‫ﺣﻜ ﻴﻢ اﺳ ﺖ« ه ﻢ ﺕﺎآﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺝ ﺎ دﻳﮕ ﺮ زﻳﺮﻧﻮﻳ ﺴﯽ در آ ﺎر‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﺕﺎ ﺑﺮ ﻧﺼﻒاﻻرث ﺑﻮدن زﻧﺎن ﺕﺎآﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼ ﺮا آ ﻪ ﺣﺘﻤ ﺎ ﺕ ﺎ‬
‫ﺳﺎل ‪ ١٣٧٩‬ﺧﻮرﺷﻴﺪﯼ آﻪ اﻳﻦ ﺕﺮﺝﻤﻪ ﺑﻪ ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ ﺑﺮدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳ ﻦ‬
‫ﺣﻜﻢ آﻠﯽ ﺝﺎ اﻓﺘﺎدﻩ و ﺑﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺣﻘﻮﻗﯽ آﺸﻮرهﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ هﻢ راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ!‬
‫ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻨﯽ آ ﻪ در ﺕﻮﺝﻴ ﻪ و ﺕﺎوﻳ ﻞ اﻳ ﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ‬

‫ﺕﺒﻌﻴﺾهﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻖ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﯼ داﺷﺘﻦ ﻋﻨﻮان اﺳ ﺘﺎدﯼ ﺑ ﺮ دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﺕﺌﻮرﻳﺴﻴﻦهﺎﯼ ﺑﻴﭽﺎرﻩاﯼ از ﺳ ﻨﺦ ﺷ ﻴﺦ ﻣﺮﺕ ﻀﯽ ﻣﻄﻬ ﺮﯼ و ه ﻢ ﻃﻴﻔ ﺎن‬
‫اوﺳ ﺖ‪ ،‬در اﻳ ﻦ دو ﻣ ﻮرد وﻳ ﮋﻩ ]ارث و ﺕﻌ ﺪد زوﺝ ﺎت[ ﺕﻔ ﺴﻴﺮ و‬
‫ﺕﺎوﻳﻞهﺎﯼ ﺝﺎﻟﺒﯽ دارد‪ .‬ﻳﻜﯽ اﻳﻦ آﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﻳ ﺪ‪ :‬در ﻣﻴ ﺎن اﻋ ﺮاب هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﺣﻘﻮق ﻧﺼﻔﻪ‪/‬ﻧﻴﻤﻪ هﻢ اﺳﺎﺳﺎ وﺝﻮد ﻧﺪاﺷﺖ و ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ آ ﺎر در واﻗ ﻊ‬
‫ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺑﺮاﯼ زﻧﺎن ﻗﺎﺉﻞ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﺝﺎهﻠﻴ ﺖ‪ ،‬زﻧ ﺎن ﻋ ﺮب از ﺁن‬
‫ﺑﻪ آﻠﯽ ﻣﺤﺮوم ﺑﻮدﻧﺪ و اﮔﺮ آﻞ ارث و ﻣﻴﺮاﺙﯽ را آﻪ زﻧ ﺎن از ﻣ ﺮدان‬
‫و ﻣﺮدﮔﺎن دور و ﺑﺮﺷﺎن ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺝﻤﻊ و ﺕﻔﺮﻳﻖ آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺳﻬﻤﺸﺎن ﺑﻴ ﺸﺘﺮ‬
‫از ﺳ ﻬﻢ ﻣﺮداﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﻣ ﻦ اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ در رﺷ ﺘﻪﯼ رﻳﺎﺿ ﯽ‬
‫دورﻩﯼ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮدﻩام‪ ،‬و دروﺳﯽ ه ﻢ در داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ﺑ ﻪ ﺁن‬
‫ﻋ ﻼوﻩ آ ﺮدﻩام‪ ،‬ﺣﺘ ﺎ ﺑ ﺎ آﻤ ﻚ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺣ ﺴﺎب و اﻳﻨﺘﺮﻧ ﺖ و ﻓﺮﻣ ﻮله ﺎﯼ‬
‫ﺝﺒ ﺮ و ﻣﺜﻠﺜ ﺎت و ﺣ ﺴﺎب و هﻨﺪﺳ ﻪ و دﻳﮕ ﺮ ﻣﺒﺎﺣ ﺚ ﻧﻈ ﺮﯼ و ﻋﻤﻠ ﯽ‬
‫ﻒ ﺳﻬﻢاﻻرث را ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ‬ ‫ﻧﻔﻬﻤﻴﺪم ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽﺷﻮد زﻧﺎن هﻤﻪ ﺝﺎ ﻧﺼ ٍ‬
‫در آﻞ ﺝﻤﻊ ﺳﻬﻢاﻻرﺙﺸﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﻬﻢ اﻻرث دوﺑﻠ ﻪﯼ ﻣ ﺮدان ﺑﺎﺷ ﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮد ﺣﻀﺮت ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ هﻢ دراﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺕﻮﺿﻴﺤﯽ ﻧﺪارد و ﺑﺎ ﻃﺮح ﻳﻚ‬
‫ﺷﻌﺎر و ﺑﺪون ورود ﺑﻪ ﺑﺤ ﺚ ﺣﻘ ﻮﻗﯽ ﻗ ﻀﻴﻪ‪ ،‬ﻣ ﺴﺎﻟﻪ را درز ﻣ ﯽﮔﻴ ﺮد‪.‬‬
‫در واﻗﻊ ﺝﻨ ﺎﺑﺶ در ﻳ ﻚ ﺝﻤﻠ ﻪﯼ ﺳ ﺎدﻩ اﻳ ﻦ ﻣ ﺴﺎﻟﻪﯼ ﺣﻘ ﻮﻗﯽ ﭘﻴﭽﻴ ﺪﻩ را‬
‫ﻣﯽﺑﻨﺪد و ﺑﻪ ﺷﻌﺎر “ﻋﺪاﻟﺖ اﺳﻼﻣﯽ در هﻤ ﻪﯼ زﻣﻴﻨ ﻪه ﺎ” ﺑ ﺴﻨﺪﻩ آ ﺮدﻩ‪،‬‬
‫ﺧﻮد و ﭘﻴﺮوان ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺶ را از ﻋﺬاب ﺕﺤﻘﻴﻖ و ﺕﻔﺤﺺ در ﭼﻨﺪ و ﭼﻮن‬
‫ﻗﻀﻴﻪ راﺣﺖ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺕﻌﺪد زوﺝﺎت ه ﻢ ﺑ ﺮ هﻤ ﻴﻦ ﻧﻈ ﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺤﻤﻴ ﺪ ﺁﻳﺘ ﯽ‬
‫ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺑ ﺎ ﺝﻤﻼﺕ ﯽ ﺷ ﺴﺘﻪ‪/‬رﻓﺘ ﻪﺕ ﺮ ﺕﺎآﻴ ﺪ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ‪ :‬ﻣ ﺮدان در ﺝﺎهﻠﻴ ﺖ‬
‫هﺰاره ﺎ زن ﻣ ﯽﮔﺮﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ ]آ ﺪام ﻣ ﺮدان[ و ﻣﺤﻤ ﺪ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﺖ ﺑﺴﺘﻪﯼ دو دو‪ ،‬ﺳﻪ ﺳ ﻪ و ﭼﻬ ﺎر ﭼﻬ ﺎر‬ ‫ﺖ ﺑﺎز را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﯽﻧﻬﺎﻳ ٍ‬
‫ﺑﯽﻧﻬﺎﻳ ٍ‬
‫و ه ﺮ ﺁﻧﭽ ﻪ آ ﻪ ﻣ ﺎﻟﻜﺶ ﺷ ﻮﻳﺪ و… هﺮﭼﻘ ﺪر آ ﻪ در ازدواج ﻣﻮﻗ ﺖ‬
‫ﺑﺨﻮاهﻴﺪ‪ ،‬و از آﻨﻴﺰان و اﺳﻴﺮان … ﺣﻖ ﻣﺮدان ﻣﺴﻠﻤﺎن را ﺕﻘﻠﻴ ﻞ دادﻩ‬
‫اﺳﺖ! اﺳﺎس ﺑﺮهﺎنهﺎﯼ ﻗﺎﻃﻊ اﻳﻦ ﺕﻮﺝﻴﻪ آﻨﻨﺪﮔﺎن ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣ ﺎدون ﻗ ﺮون‬
‫وﺳﻄﺎﻳﯽ اﺳﻼﻣﯽ هﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ‪ :‬در اﻳ ﻦ داﻳ ﺮﻩﯼ ﺑ ﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺁزادﯼ زﻧ ﺎن‬
‫و ﺣﻘ ﻮق ﻋﺎدﻻﻧ ﻪﯼ اﻳ ﺸﺎن ﺕﻨﻬ ﺎ در آﻨ ﻒ ﺣﻤﺎﻳ ﺖ ﻣﺘﻮﻟﻴ ﺎن دﻳ ﻦ ﻋ ﺪاﻟﺖ‬

‫ﮔﺴﺘﺮ اﺳﻼم اﻣﻜﺎن ﺕﺤﻘﻖ دارد و ﻧﻪ در هﻴﭻ ﺝﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ!‬
‫در ﺁﻳ ﻪﯼ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪ ١٢‬ه ﻢ هﻤﭽﻨ ﺎن ﺑ ﺮ ﻗ ﺎﻧﻮن ﻧ ﺼﻒاﻻرث‬
‫ﺑﻮدن زﻧﺎن در راﺑﻄﻪهﺎﯼ ﻣﺘﻔﺎوت وارث و ﻣﻮرث ﺕﺎآﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬و‬
‫ﺑﺎز هﻢ در اﻧﺘﻬﺎﯼ ﺁﻳﻪ‪ …» :‬اﻳﻦ اﻧﺪرزﯼ اﺳﺖ از اﷲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ و اﷲ داﻧﺎ‬
‫و ﺑﺮدﺑﺎر اﺳﺖ‪«.‬‬
‫در ﺁﻳ ﻪﯼ ﺑﻌ ﺪ )ش‪ (١٣‬ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ دو ﻗﺒ ﻀﻪ آ ﺮدن اﻳ ﻦ اﺣﻜ ﺎم‬
‫ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ‪» :‬اﻳ ﻦه ﺎ اﺣﻜ ﺎم اﷲ اﺳ ﺖ‪ .‬ه ﺮآﺲ از اﷲ و ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮش‬
‫ﻓﺮﻣ ﺎن ﺑ ﺮد‪ ،‬او را ﺑ ﻪ ﺑﻬ ﺸﺖه ﺎﻳﯽ آ ﻪ در ﺁن ﻧﻬﺮه ﺎ ﺝ ﺎرﯼ اﺳ ﺖ‪ ،‬در‬
‫ﺁورد و هﻤﻮارﻩ در ﺁﻧﺠﺎ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و اﻳﻦ آﺎﻣﻴ ﺎﺑﯽ ﺑﺰرﮔ ﯽ اﺳ ﺖ‪ «.‬ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ ﺝ ﺎﻳﺰﻩاﯼ ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ اﻳ ﻦ اﺣﻜ ﺎم اﻟﻬ ﯽ را ﻣﺠ ﺮﯼ‬
‫ﻣﯽدارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺮر ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺁن ﺑﻬ ﺸﺖه ﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ ﺑ ﺎ ﻧﻬﺮه ﺎﻳﯽ آ ﻪ در‬
‫ﺁن ﺝﺎرﯼ اﺳﺖ و …‬
‫در ﺁﻳ ﻪﯼ ﺑﻌ ﺪ )ش‪» :(١٤‬و ه ﺮ آ ﻪ از اﷲ و رﺳ ﻮﻟﺶ ﻓﺮﻣ ﺎن‬
‫ﻧﺒ ﺮد و از اﺣﻜ ﺎم او ﺕﺠ ﺎوز آﻨ ﺪ‪ ،‬او را داﺧ ﻞ ﺁﺕ ﺶ آﻨ ﺪ و هﻤ ﻮارﻩ در‬
‫ﺁﻧﺠﺎ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد و ﺑﺮاﯼ اوﺳﺖ ﻋﺬاﺑﯽ ﺧﻮار آﻨﻨﺪﻩ‪«.‬‬
‫اﻣﺎ ﺝﺎﻟﺐﺕﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ اﻳﻦ ﺳﻮرﻩ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ زﻧﺎﻧﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ‬
‫آﻨﺘﺮل ﺝﻨﺴﯽ‪/‬دﻳﻨﯽ ﻣﺮداﻧﻪ ﺕﻦ در ﻧﺪادﻩاﻧﺪ و ﺑﺮاﺳ ﺎس ﺧﻮاﺳ ﺖ و ﺕﻤﺎﻳ ﻞ‬
‫ﺧﻮدﺷ ﺎن ﺑ ﺎ ﻣ ﺮدﯼ راﺑﻄ ﻪ ﺑﺮﻗ ﺮار آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﻟﻔ ﻆ “ﻓﺤ ﺸﺎ” ه ﻢ آ ﻪ در‬
‫زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺴﻴﺎر از ﺁن اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽﺷ ﻮد‪ ،‬ﺑﻴ ﺸﺘﺮ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ زﻧ ﺎﻧﯽ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﻪاﯼ ﺧﺎرج از اﻳﻦ ﻧ ﻮع ازدواجه ﺎ ﺕ ﻦ دادﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﻌﻨﯽ آ ﻪ ﻣ ﺮدان ﻣ ﺴﻠﻤﺎن ﺣ ﻖ دارﻧ ﺪ از ه ﺮ زﻧ ﯽ آ ﻪ اﻳ ﺸﺎن را ﺧ ﻮش‬
‫ﺁﻣ ﺪ‪ ،‬دو دو‪ ،‬ﺳ ﻪ ﺳ ﻪ و ﭼﻬ ﺎر ﭼﻬ ﺎر و ﻳ ﺎ ه ﺮ آ ﻪ را آ ﻪ ﻣﺎﻟ ﻚ ﺷ ﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ه ﻢﭼﻨ ﻴﻦ از آﻨﻴ ﺰان و اﺳ ﻴﺮان ه ﺮ آ ﻪ را آ ﻪ ﺧﻮاﺳ ﺘﻨﺪ و ﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺑ ﺴﺘﺮﺷﺎن ﺑﻜ ﺸﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ زﻧ ﺎن ه ﺮ ﮔﻮﻧ ﻪ ارﺕﺒ ﺎﻃﯽ ﺧ ﺎرج از اﻳ ﻦ‬
‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺮداﻧﻪ‪ ،‬ﺣﻜﻢ ﻓﺤﺸﺎ و ﻓﺴﺎد را دارد‪.‬‬
‫»و از زﻧﺎن ﺷﻤﺎ ﺁﻧﺎن آﻪ ﻣﺮﺕﻜﺐ ﻓﺤﺸﺎ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از ﭼﻬﺎر ﺕ ﻦ‬
‫از ﺧﻮدﺕﺎن ﺑﺮ ﺿﺪ ﺁنهﺎ ﺷﻬﺎدت ﺑﺨﻮاهﻴ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ﺷ ﻬﺎدت دادﻧ ﺪ زﻧ ﺎن را‬
‫در ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺤﺒﻮس دارﻳﺪ ﺕﺎ ﻣﺮﮔﺸﺎن ﻓﺮا رﺳﺪ ﻳ ﺎ اﷲ راه ﯽ ﭘ ﻴﺶ ﭘﺎﻳ ﺸﺎن‬
‫ﻧﻬﺪ‪) «.‬ش‪(١٥‬‬
‫اﻳﻦ اﻟﺒﺘﻪ از رﻗﻴﻖﺕﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﺕﻨﺒﻴﻬ ﺎت دﻳﻨ ﯽ‪/‬ﻣﺮداﻧ ﻪاﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ زﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ “ﻓﺤ ﺸﺎ” ﻣ ﺘﻬﻢ ﻣ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬و اﺕﻬﺎﻣ ﺸﺎن ه ﻢ ﺑ ﺎ ﭼﻬ ﺎر‬
‫ﺷﺎهﺪ ﻣﺮد‪ ،‬دو ﻗﺒﻀﻪ ﺝﺮم ﺕﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻘﺮر ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺨﺺ هﻢ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﭼﻨﻴﻦ زﻧﺎﻧﯽ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺝﺮات ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﭼ ﺸﻤﺎن ﺑ ﺎز و‬
‫دهﺎنهﺎﯼ ﺑﺎز ﻣﺎﻧﺪﻩﯼ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺮدان‪ ،‬ﺕﺎ ﺁﺧ ﺮ ﻗ ﻀﻴﻪﯼ راﺑﻄ ﻪﺷ ﺎن را‬
‫ﺑﻪ ﺕﻤﺎﺷﺎ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺝﻤﺎﻋ ﺖ ﭼﻬ ﺎر ﻧﻔ ﺮﻩﯼ ﺷ ﺎهﺪان ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺑ ﻪ ﻣﺤﻜﻤ ﻪ‬
‫ﺑﺮوﻧﺪ و ﻣﺸﺎهﺪاﺕﺸﺎن را در ﻣﺤﻜﻤﻪهﺎﯼ ﺷﺮع ﻣﻘﺪس ﮔﻮاهﯽ ﺑﺪهﻨﺪ؟!‬
‫ﺕﺎﺳ ﻒ اﻧﮕﻴ ﺰ اﻳ ﻦآ ﻪ در ﺕﻔﺎﺳ ﻴﺮ ﻗﺮﺁﻧ ﯽ‪ ،‬ﻏﻠﻈ ﺖ اﻳ ﻦ ﺕﻨﺒﻴﻬ ﺎت‬
‫ﻣﺮﺕﺒﺎ ﺑﺎﻻﺕﺮ و ﺑﺎﻻﺕﺮ ﻣﯽرود‪ ،‬ﺕﺎ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪﯼ ﺳﻨﮕﺴﺎر ﻣﯽﺑﺎﻟﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻨ ﺎ‬
‫ﺑﺮ ﻧﻈ ﺮ “اﺑ ﻦ وراق” در آﺘ ﺎب “اﺳ ﻼم و ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﯽ” ﺑ ﺎ ﺕﺮﺝﻤ ﻪﯼ دآﺘ ﺮ‬
‫ﻣﺴﻌﻮد اﻧﺼﺎرﯼ در ﻗﺮﺁنهﺎﯼ اوﻟﻴﻪ ﺳﻨﮕﺴﺎر وﺝ ﻮد داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬وﻟ ﯽ‬
‫ﺑﻌ ﺪهﺎ اﻳ ﻦ ﻗ ﺴﻤﺖ را از ﻗ ﺮﺁن ﺣ ﺬف آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺧ ﻮد ﻣﺤﻤ ﺪ و ﻋﻠ ﯽ ه ﻢ‬
‫ﺑﺎره ﺎ ﺣﻜ ﻢ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر را در ﻣ ﻮرد ﻗﺮﺑﺎﻧﻴ ﺎن آﺎﺳ ﺘﯽه ﺎﯼ‬
‫ﺕﺮﺑﻴﺘﯽ‪/‬ﻓﺮهﻨﮕﯽ‪/‬اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺝﺎﻣﻌﻪﺷﺎن اﺝﺮاء آﺮدﻩاﻧﺪ!‬
‫در اﻳ ﻦ ﺳ ﻮرﻩ اﻣ ﺎ ﺑ ﻪ ﺁزردن دو ﺕﻨ ﯽ آ ﻪ ﻣﺮﺕﻜ ﺐ “ﻓﺤ ﺸﺎ”‬
‫ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻨﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪» :‬و ﺁن دو ﺕﻦ را آﻪ ﻣﺮﺕﻜﺐ ﺁن ﻋﻤﻞ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻴﺎزارﻳﺪ…« )ﺁﻳﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ‪(١٦‬‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ﺕﻮﺿﻴﺢ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪﯼ اﻳ ﻦ ﺁﻳ ﻪ آ ﻪ »ﭼ ﻮن ﺕﻮﺑ ﻪ‬
‫آﻨﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺻ ﻼح ﺁﻳﻨ ﺪ‪ ،‬از ﺁزارﺷ ﺎن دﺳ ﺖ ﺑﺮدارﻳ ﺪ…« ﺑ ﻪ ﺑﺨ ﺶ‬
‫ﻣﻨ ﺴﻮخ اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب ﺕﺒ ﺪﻳﻞ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﻣﺘﻬﻤ ﻴﻦ ﺑ ﻪ ﺧ ﺮوج از داﻳ ﺮﻩﯼ‬
‫آﻨﺘ ﺮل ﺝﻨ ﺴﯽ ]زﻧ ﺎن[ ﻧﻬﺎﻳﺘ ﺎ ﺕﻨﻬ ﺎ ﻣﻴ ﺪان ﺳﻨﮕ ﺴﺎر را اﻧﺘﻈ ﺎر ﺧﻮاهﻨ ﺪ‬
‫آﺸﻴﺪ!‬
‫در ﺁﻳ ﻪﯼ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٢٤‬ﺣﻜ ﻢ “ﻏﺮﻳﺒ ﯽ” ﺻ ﺎدر ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫زﻣﻴﻨﻪﯼ ﻋﻤﻠﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺕﺠﺎوزات ﺝﻨ ﺴﯽاﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣ ﺮدان ﻣ ﺴﻠﻤﺎن در‬
‫ﻳ ﻮرش ﺑ ﻪ دﻳﮕ ﺮ ﺳ ﺮزﻣﻴﻦه ﺎ از ﺁن اﻟﻬ ﺎم ﮔﺮﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪» :‬و ﻧﻴ ﺰ زﻧ ﺎن‬
‫ﺷ ﻮهﺮدار ﺑ ﺮ ﺷ ﻤﺎ ﺣ ﺮام ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ؛ ﻣﮕ ﺮ ﺁنه ﺎ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺕ ﺼﺮف ﺷ ﻤﺎ‬
‫درﺁﻣﺪﻩاﻧﺪ‪ «.‬اﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﻳﻜﯽ از ﺣﻜﻢهﺎﻳﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ آﻪ زﻧ ﺎن آ ﺸﻮرهﺎﯼ‬
‫ﻏﻴﺮﻣ ﺴﻠﻤﺎن را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻏﻨﻴﻤ ﺖ ﺝﻨﮕ ﯽ ـ ﺣﺘ ﺎ زﻧ ﺎن ﺷ ﻮهﺮدار را ـ‬

‫ﻧﺼﻴﺐ دﻟﭙﺬﻳﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﻏﺎزﻳﺎن ﺝﻨﮓ ﻣﯽآﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺕﻮﺝ ﻪ‬
‫ﺑﻜﻨﻴﻢ آﻪ ﺝﺮﻳﺎن ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﻧﻴﺰ در آ ﺸﻮر اﻓﻐﺎﻧ ﺴﺘﺎن ﺑ ﺎ ﺕﻜﻴ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫هﻤﻴﻦ ﺁﻳﻪ و ﺁﻳﺎﺕﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﺁن‪ ،‬هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺕﺠ ﺎوزﯼ ﺑ ﻪ زﻧ ﺎن ﻣ ﺴﻠﻤﺎن آ ﺸﻮر‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن را ﺣﻼل و ﺣ ﻖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺧ ﻮد ﻣ ﯽﺷ ﻤﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬در ﺝﻨ ﮓ ﺑ ﻴﻦ‬
‫اﻳﺮان و ﻋﺮاق هﻢ ـ هﺮ ﭼﻨﺪ آﻪ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ از اﻓ ﺸﺎﯼ ﻋﻠﻨ ﯽ اﻳ ﻦ‬
‫داﺳ ﺘﺎن ﺑ ﻴﻢ دارد ـ زﻧ ﺎن اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ در ﻣﻨ ﺎﻃﻘﯽ آ ﻪ ﭼﻨ ﺪﯼ ﺕﺤ ﺖ‬
‫ﺳ ﻠﻄﻪﯼ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻋﺮاﻗ ﯽ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻣ ﻮرد ﺕﺠ ﺎوز و »ﺕ ﺼﺮف« ﻗ ﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠﯽ از اﻳﺸﺎن هﻢ ﺑ ﺎردار ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﻋﻤ ﺎل ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﭘ ﺎك آ ﺮدن اﻳ ﻦ ردﭘ ﺎﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻓﺮزﻧ ﺪان »دورﮔ ﻪ«ﯼ اﻳ ﻦ زﻧ ﺎن‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن اﻳﺮاﻧﯽ را ﭘﺲ از ﭘﺎآﺴﺎزﯼ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺕﺤﺖ ﻋﻨ ﻮان ﺣ ﺮامزادﻩ ﺳ ﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻴﺴﺖ آﺮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫هﻤ ﻴﻦ داﺳ ﺘﺎن را ﻣ ﺎ در ﺕ ﺮاژدﯼ هﻮﻟﻨ ﺎكﺕ ﺮﯼ در زﻧ ﺪانه ﺎﯼ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﺝ ﺎن ﺕﺠﺮﺑ ﻪ آ ﺮدﻩاﻳ ﻢ آ ﻪ زﻧ ﺎن اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺑ ﺎ ه ﺮ‬
‫ﺑﺎورﯼ در هﺮ ﺑﺎزﺝﻮﻳﯽ‪ ،‬ﺑﯽﻧﻤ ﺎزﯼ ﻳ ﻚ ﭘﺎﺳ ﺪار اﺳ ﻼم ﺝﻴ ﺮﻩاش اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦﻋﻠﯽ ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ هﻢ در زﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻣ ﻪاش و در ﻧﺎﻣ ﻪه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﺤ ﻀﺮ ﻧﺎﻣﺒ ﺎرك اﻣ ﺎم ﺝﻤ ﺎران ﻧﮕﺎﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧ ﻮع‬
‫“ﺕﺼﺮﻓﺎت” ﺑﺮ زﻧﺎن زﻧﺪاﻧﯽ اذﻋﺎن دارد!‬
‫آﺎرﮔﺰاران ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ در زﻧ ﺪانه ﺎ ﻓﺮزﻧ ﺪان اﻳ ﻦ زﻧ ﺎن‬
‫را ﭘﺲ از اﻳﻦ آﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﻔﻨﺎآﯽ در زﻧﺪان ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻣﯽﺁﻣﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﯽآﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ اﻳﻦ زﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن هﻢ آ ﻪ از ﺧﺎﻧ ﻪهﺎﺷ ﺎن‬
‫و در آﺸﻮر ﺧﻮدﺷﺎن دزدﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ زﻧﺪانهﺎ آﺸﺎﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ـ هﻢ ـ‬
‫ﻣﺸﻤﻮل هﻤﺎن ﻗﺎﻧﻮن اﺳ ﻼﻣﯽ »ه ﺮ ﭼ ﻪ را آ ﻪ ﻣﺎﻟ ﻚ ﺁن ﻣ ﯽﺷ ﻮﻳﺪ؛ ﺣﺘ ﺎ‬
‫زﻧ ﺎن ﺷ ﻮهﺮدار« ه ﺴﺘﻨﺪ! داﺳ ﺘﺎن ﺕﺠ ﺎوز ﺑ ﻪ دﺧﺘ ﺮان ﺑ ﺎآﺮﻩ ه ﻢ در‬
‫ﺷﺐهﺎﯼ ﻗﺒﻞ از اﻋﺪام‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﻪ واﻗﻊ ﺷﺮم ﺁور از هﻤ ﻴﻦ ﺕﻔ ﺴﻴﺮهﺎﯼ‬
‫ﻋﻠﻤﺎﯼ ﺷﻴﻌﯽ از ﻣﻨﺎﺑﻊ دﻳﻨﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﻣﯽﺧﻮاهﻢ در اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﻢ‪ ،‬زﻣﻴﻨ ﻪه ﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻣﺮدان ﻣﺴﻠﻤﺎن را ﺑ ﺮاﯼ ه ﺮ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﺠ ﺎوزﯼ ﺑ ﻪ ﺣ ﺮﻳﻢ زﻧ ﺎن ﺑ ﺎز‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ و هﻢ ﭼﻨﺎن ﺑﺎز ﻣﯽﮔﺬارد‪ .‬در واﻗﻊ هﻤﻴﻦ ﺁﻳﺎت ﻗﺮﺁن و رﻓﺘ ﺎر و‬
‫ﮔﻔﺘﺎر ﻣﺤﻤ ﺪ و ﻋﻠ ﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﺮﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﺠ ﺎوزﯼ ﺑ ﻪ ﺣﻘ ﻮق اﻧ ﺴﺎنه ﺎ و‬

‫ﺑﺨﺼﻮص زﻧﺎن را ﺕﻮﺝﻴﻪ ﻣﯽآﻨﺪ‪ .‬زﻧﺎﻧﯽ ه ﻢ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺕﻔﺎﺳ ﻴﺮ و اﻳ ﻦ‬
‫ﺑﺮداﺷﺖهﺎ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺬهﺒﯽ ﮔﺮدن ﻧﻤﯽﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬اﺕﻬﺎم واﻻﯼ “ﻓﺎﺣﺸﻪ” را‬
‫ﻳ ﺪك ﻣ ﯽآ ﺸﻨﺪ آ ﻪ ﺑﺮاﻳ ﺸﺎن اﻧ ﻮاع و اﻗ ﺴﺎم ﺷ ﻜﻨﺠﻪه ﺎ و ﺕﻨﺒﻴ ﻪه ﺎ و‬
‫ﺁزارهﺎﯼ ﺝﺴﻤﯽ و رواﻧﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ اﻧﺸﺎء ﺷﺪﻩ اﺳﺖ!‬
‫»… و ﺑﺎﻳﺪ آﻪ ]اﻳ ﻦ زﻧ ﺎن اﺳ ﻴﺮ آ ﻪ اﻳ ﺸﺎن را ﻧﻜ ﺎح ﻣ ﯽآﻨﻴ ﺪ[‬
‫ﭘﺎآﺪاﻣﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ زﻧﺎآﺎر و ﻧﻪ از ﺁنهﺎ آﻪ ﺑﻪ ﭘﻨﻬﺎن دوﺳﺖ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ و‬
‫ﭼﻮن ﺷﻮهﺮ آﺮدﻧﺪ‪ ،‬هﺮﮔﺎﻩ ﻣﺮﺕﻜﺐ ﻓﺤﺸﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﻪﯼ ﺁنه ﺎ ﻧ ﺼﻒ‬
‫ﺷﻜﻨﺠﻪﯼ زﻧﺎن ﺁزاد اﺳﺖ…« )ﺁﻳﻪﯼش‪ (٢٥‬در زﻳﺮ ﻧﻮﻳﺲ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪٩‬‬
‫آﺘ ﺎب در هﻤ ﻴﻦ ﺻ ﻔﺤﻪ در ﺕﻮﺿ ﻴﺢ زﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺧ ﺎرج از ﺧﻮاﺳ ﺖ‬
‫ﻣﺎﻟﻜﺎﻧ ﺸﺎن ﺑ ﻪ دﻳﮕ ﺮﯼ دل ﺑ ﺴﺘﻪ و ﺑ ﺎ اﻳ ﺸﺎن راﺑﻄ ﻪ ﺑﺮﻗ ﺮار آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﺕﻮﺿﻴﺢ ﻣﻜﺮر دادﻩ ﻣﯽﺷﻮد آ ﻪ‪» :‬ﻣ ﺮاد‪ ،‬زﻧ ﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﺝﻨ ﮓ ﺑ ﺎ‬
‫آﻔﺎر ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ «.‬ﻳﻌﻨﯽ هﻤﺎن دﺧﺘﺮان و ﻳ ﺎ زﻧ ﺎن ﺷ ﻮهﺮدارﯼ آ ﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺝﻨﮕﯽ ﺑﻴﻦ ﻏﺎزﻳﺎن و ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ اﺳﻼم ﺕﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﻓﻌﻠ ﯽ اﺳ ﻼﻣﯽ در اﻳ ﺮان ﭼ ﻮن ﭼﻨ ﻴﻦ ﺝﻨﮕ ﯽ‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﻴﺖ ﻧﻴﺎﻓﺖ ـ ﺑﺎ ﺕﻤ ﺎم ﺕﻼﺷ ﯽ آ ﻪ ﺣﺎآﻤ ﺎن اﺳ ﻼﻣﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺻ ﺪور‬
‫اﺳﻼﻣﺸﺎن ﺑ ﻪ داراﻟﻜﻔ ﺮ و داراﻟﺤ ﺮب ﻋ ﺮاق و دﻳﮕ ﺮ آ ﺸﻮرهﺎ آﺮدﻧ ﺪ ـ‬
‫اﻳ ﻦ ﺑﻼﻳ ﺎﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻣ ﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ زﻧ ﺎن ﻣ ﺴﻠﻤﺎن و ﻏﻴ ﺮ ﻣ ﺴﻠﻤﺎن‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪ اﻳﺮاﻧﯽ ﻧﺎزل ﺷﺪ و اﻳﺸﺎن ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ ﺣﻜﻢ ﻏﻨﺎﻳﻢ ﺝﻨﮕ ﯽ را ﻳﺎﻓﺘﻨ ﺪ‬
‫و ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﺕﺠﺎوزهﺎ ﺷﺪ و ﺑﺮ اﻳﺸﺎن ﺕﺤﻘﻴﺮهﺎ و ﺕﺨﻔﻴﻒهﺎ روا ﺷﺪ!‬
‫در ﺁﻳ ﻪﯼ ﺑﻌ ﺪ )ش‪ (٣٤‬زﻣﻴﻨ ﻪﯼ ﺧﻴﻠ ﯽ از ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼه ﺎﻳﯽ آ ﻪ‬
‫هﻤﮕﯽ ﺑﻪ اﺣﻜﺎم اﺳﻼﻣﯽ ﺕﻌﺒﻴ ﺮ ﻣ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬زﻣﻴﻨ ﻪﯼ ﻧﻈ ﺮﯼ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪:‬‬
‫»ﻣ ﺮدان‪ ،‬از ﺁن ﺝﻬ ﺖ آ ﻪ ﺧ ﺪا ﺑﻌ ﻀﯽ را ﺑ ﺮ ﺑﻌ ﻀﯽ ]دﻳﮕ ﺮ[ ﺑﺮﺕ ﺮﯼ‬
‫دادﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و از ﺁن ﺝﻬﺖ آﻪ از ﻣﺎل ﺧﻮد ﻧﻔﻘﻪ ﻣﯽدهﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ زﻧﺎن ﺕﺴﻠﻂ‬
‫دارﻧﺪ‪ «.‬اﻳﻦ اﻟﺒﺘ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻧﺎرﺳ ﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﭼ ﻮن ﻣ ﺮدان ﺑ ﻪ زﻧ ﺎن ﻧﻔﻘ ﻪ‬
‫ﻣﯽدهﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ اﺝﺎزﻩ دارﻧﺪ ﺑﺮ اﻳﺸﺎن ﻣ ﺴﻠﻂ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ؛ ﭼ ﺮا آ ﻪ هﻤ ﺴﺮ اول‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ـ ﺧﺪﻳﺠﻪ ـ زن ﺙﺮوﺕﻤﻨﺪﯼ ﺑﻮدﻩ و زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺤﻤﺪ را ﺕﺎﻣﻴﻦ ﻣﯽآ ﺮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬در واﻗ ﻊ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺑ ﺎ ﺑﺮﺧ ﻮردارﯼ از اﻣﻜﺎﻧ ﺎت ﺧﺪﻳﺠ ﻪ ﺑ ﻮد آ ﻪ‬
‫ﺕﻮاﻧﺴﺖ از ﺕﻼش ﻣﻌﺎش رهﺎﻳﯽ ﻳﺎﺑﺪ و هﻤﻪﯼ وﻗﺘﺶ را ﺑﻪ ﺕ ﺪارك ﭘﻴ ﺎدﻩ‬
‫آﺮدن دﻳﻦ اﺳﻼم اﺧﺘﺼﺎص دهﺪ‪ .‬اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﭘﺎﻳﻨﺪﻩ در ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎرﯼ آﻪ ﺑﺮ‬

‫ﻗﺮﺁن ﻓﺎرﺳﯽاش ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬در اﻳ ﻦ راﺑﻄ ﻪ ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪ :‬ﻣﺤﻤ ﺪ ﺑﻴ ﺴﺖ‬
‫ﺳﺎﻟﻪ ﭘﺲ از ازدواج »ﺑﻪ ﺑﺮآﺖ ﻣﺎل ﺧﺪﻳﺠﻪ ]دﻳﮕﺮ[ ﻏ ﻢ ﻣﻌ ﺎش ﻧﺪاﺷ ﺖ‬
‫و ﺑﺮاﯼ ﺕﻔﻜﺮ در وﺿﻊ ﻣﻮﺝﻮد… ﻓﺮﺻﺖ آﺎﻓﯽ داﺷﺖ و ﺑﻴﺸﺘﺮ اوﻗ ﺎت‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را در آﻮﻩ و ﺻﺤﺮا ﺑﻪ ﺧﻠﻮت و ﺕﻔﻜﺮ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮد‪٧٥«.‬‬
‫ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﻔﻘ ﻪ دادن ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ دﻟﻴﻠ ﯽ ﺑ ﺮ ﺑﺮﺕ ﺮﯼ ﺑﻌ ﻀﯽ ﺑ ﺮ‬
‫ﺑﻌﻀﯽ دﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ اﮔﺮ ﻣﺒﻨﺎ ﻧﻔﻘﻪ دادن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮداﻧﯽ آﻪ‬
‫از زﻧﺎﻧﺸﺎن ﻧﻔﻘﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ ـ ﻣﺜ ﻞ ﺧ ﻮد ﻣﺤﻤ ﺪ ـ ه ﻴﭻ دﻟﻴﻠ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﻠﻄﻪ‬
‫ﺑﺮ زﻧﺎﻧﺸﺎن ﻧﺪارﻧﺪ و ﻣﯽﺑﺎﻳﺪ ﻋﻴﻨﺎ در هﻤﺎن راﺑﻄﻪﯼ رﻓﺘﺎرﯼ زﻧﺎﻧﯽ آ ﻪ‬
‫از ﺷﻮهﺮاﻧﺸﺎن ﻧﻔﻘﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮ ﺳﻠﻄﻪﯼ هﻤﺴﺮاﻧﺸﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و‬
‫ﺣﻘﻮﻗ ﺸﺎن ﺳ ﻠﺐ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺕﻔ ﺴﻴﺮ ﺣﻘ ﻮﻗﯽ‪ ،‬زﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ آﺎرﻣﻨ ﺪ و‬
‫آﺎرﮔﺮﻧ ﺪ و هﺰﻳﻨ ﻪﯼ زﻧ ﺪﮔﯽﺷ ﺎن را ﺧ ﻮد ﺕ ﺎﻣﻴﻦ ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ ﻳ ﺎ از ارث و‬
‫ﻣﻴ ﺮاث ﺧ ﺎﻧﻮادﮔﯽ ﺑﺮﺧﻮردارﻧ ﺪ‪ ،‬از اﻳ ﻦ داﻳ ﺮﻩﯼ آﻨﺘ ﺮل ﺝﻨ ﺴﯽ و‬
‫ﺳﻠﻄﻪﮔﺮﯼ ﺧﺎرج ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﺳ ﻠﻄﻪ ﻣﺤ ﺪود ﻣ ﯽﺷ ﻮد ﺑ ﻪ زﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ از‬
‫ﻣﺮداﻧﺸﺎن ﻧﻔﻘﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ داﺳﺘﺎن ﭘﻴﭽﻴﺪﻩﺕﺮ از اﻳﻦ ﺣﺮفهﺎﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﺎ‬
‫اﮔ ﺮ ﺑﭙ ﺬﻳﺮﻳﻢ آ ﻪ در هﻤ ﻴﻦ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ اﺳ ﻼﻣﯽ‪ ،‬آ ﺎر در ﺧﺎﻧ ﻪ و آ ﺎر در‬
‫ﺑﻴ ﺮون از ﺧﺎﻧ ﻪ ـ ﺑ ﺎ ﭼ ﺸﻢ ﺑ ﺴﺘﻦ ﺑ ﺮ دﻻﻳ ﻞ ﺝﻨ ﺴﯽ ـ ﻧ ﻮﻋﯽ ﺕﻘ ﺴﻴﻢ آ ﺎر‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ دﻟﻴﻠﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﺮﺕﺮﯼ و ﺕﺴﻠﻂ ﻣﺮدان ﺑﺎﺷﺪ!‬
‫ﺑ ﻪ ذآ ﺎوت وﻳ ﮋﻩاﯼ ﻧﻴ ﺎز ﻧﻴ ﺴﺖ ﺕ ﺎ ﭘ ﯽ ﺑﺒ ﺮﻳﻢ آ ﻪ ﻣﻴ ﺪان ﺕ ﺴﻠﻂ‬
‫ﻣﺮدان ﺑﺮ زﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺕﺎآﻴﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺮ ﺑﺮﺕ ﺮﯼ ﺝﻨ ﺴﯽ ﻣ ﺮدان ﺑ ﺮ زﻧ ﺎن‪،‬‬
‫اﺳﺎﺳﺎ ﻳﻚ ﻓﺮﻣﺎن اﻟﻬ ﯽ اﺳ ﺖ و ﺑﻬﺎﻧ ﻪﯼ ﻧﻔﻘ ﻪ دادن ه ﻢ از ﺁن ﺑﻬﺎﻧ ﻪه ﺎﻳﯽ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﻴﺖ ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻧﺪارد‪ .‬آﻤﺎ اﻳﻦ آﻪ در ﻗ ﺮﺁن در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫زﻧﺎﻧﯽ آﻪ درﺁﻣﺪﯼ و ﻳﺎ ﭘﻮﻟﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻣﯽﺷﻮد آﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺕ ﺼﺎﺣﺐ‬
‫ﺙﺮوت و ﻣﻬﺮﻳﻪﯼ زﻧﺎن‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﺕﻬﻤ ﺖ زﻧ ﺎ ﻧﺰﻧﻴ ﺪ ﺕ ﺎ اﻣﻮاﻟ ﺸﺎن را ﺑ ﻪ‬
‫ﻏﺎرت ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠ ﻪﯼ ﺑﻌ ﺪﯼ ﺑ ﺎز ه ﻢ ﺕﺎآﻴ ﺪ ﺑ ﺮ آﻨﺘ ﺮل ﺝﻨ ﺴﯽ زﻧ ﺎن در‬
‫داﻳ ﺮﻩاﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺮدان ﻣ ﺴﻠﻤﺎن ﺷ ﺮﻋﺎ و ﻋﺮﻓ ﺎ ﻧﻬﺎدﻳﻨ ﻪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﺠﻴﺪ ﻓﺎرﺳﻲ ‪ ،‬اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﭘﺎﻳﻨﺪﻩ‪ ،‬ﭼﺎپ ﺧﺎرج‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﻬﺮ و اﻧﺘﺸﺎرات ﻧﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ص ز‬ ‫‪ ٧٥‬ـ‬
‫ﺖ ﺷ ﻮﯼ‪ ،‬ﻏﻔﻴﻔﻨ ﺪ و‬ ‫اﺳﺖ‪» :‬ﭘﺲ زﻧﺎن ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدارﻧ ﺪ و در ﻏﻴﺒ ٍ‬

‫ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪاﯼ را ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽدارﻧﺪ…« )ش‪(٣٤‬‬
‫اﻳﻦ ﺁﻳﻪ هﻨﻮز ﺕﻤﺎم ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ و در اداﻣ ﻪﯼ اﻳ ﻦ آﻨﺘ ﺮل ﺝﻨ ﺴﯽ‬
‫زﻧﺎن‪ ،‬هﻤﺎن ﺣﻜﻤﯽ ﺻﺎدر ﻣﯽﺷﻮد آﻪ ﻣﺤﻤﺪ در ﺑﺨ ﺸﯽ از ﺣﺠ ﻪاﻟ ﻮداع‬
‫ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان وﺻ ﻴﺖﻧﺎﻣ ﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽاش ﺑ ﺮ ﺁن ﺕﺎآﻴ ﺪ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪» :‬و ﺁن‬
‫زﻧﺎن را آﻪ از ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﺷﺎن ﺑﻴﻢ دارﻳﺪ ]ﻧﻪ اﻳﻦ آ ﻪ ﻧﺎﻓﺮﻣ ﺎﻧﯽ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ[‬
‫اﻧ ﺪرز دهﻴ ﺪ و از ﺧﻮاﺑﮕﺎه ﺸﺎن دورﯼ آﻨﻴ ﺪ و ﺑﺰﻧﻴﺪﺷ ﺎن‪ .‬اﮔ ﺮ‬
‫ﻓﺮﻣ ﺎﻧﺒﺮدارﯼ آﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬از ﺁن ﭘ ﺲ دﻳﮕ ﺮ راﻩ ﺑﻴ ﺪاد ﭘ ﻴﺶ ﻣﮕﻴﺮﻳ ﺪ‪«.‬‬
‫)ش‪(٣٤‬‬
‫داﻳ ﺮﻩﯼ آﻨﺘ ﺮل ﺝﻨ ﺴﯽ اﺳ ﻼﻣﯽ در ﻣ ﺴﺘﻨﺪﺕﺮﻳﻦ و اﺳﺎﺳ ﯽﺕ ﺮﻳﻦ‬
‫ﺳﻨﺪ اﺳﻼﻣﯽ ﻳﻌﻨ ﯽ “ﻗ ﺮﺁن” اﻳ ﻦ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ :‬ﺕ ﺴﻠﻂ ﻣ ﺮدان‪،‬‬
‫ﻋﻔ ﺖ و ﻧﺠﺎﺑ ﺖ زﻧ ﺎن‪ ،‬و در ﺻ ﻮرت اﺣﺘﻤ ﺎل ﻋ ﺪم ﻓﺮﻣ ﺎﻧﺒﺮدارﯼ‪،‬‬
‫ﺷﻜﻨﺠﻪ و ﺁزار ﺝﺴﻤﯽ و روﺣﯽ زﻧﺎن؛ هﻢﭼﻨ ﻴﻦ ﺕﻘﻠﻴ ﻞ ﺣﻘ ﻮق اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻴﻤﻪﯼ ﺣﻘﻮق ﻣﺮدان و در هﻤﻴﻦ راﺑﻄﻪ اﻳﺸﺎن را ﻧﻴﻤﻪﯼ ﻣﺮد و ﺳ ﺎﺧﺘﻪ‬
‫ت ﮔ ﻞ ﻣ ﺮد اﻧﮕﺎﺷ ﺘﻦ‪ ،‬ﻳ ﺎ از دﻧ ﺪﻩﯼ ﭼ ﭗ ﻣ ﺮد‬ ‫و ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ از اﺿﺎﻓﺎ ِ‬
‫ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺷﺪن!‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ﺕﺎآﻴﺪ اﺳﺖ آﻪ ﻣﻦ ﭼﻨﺪ ﺁﻳﻪﯼ وﻳﮋﻩ را آ ﻪ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫آﻨﺘﺮل ﺝﻨﺴﯽ زﻧﺎن اﺳ ﺖ‪ ،‬از ﻣﻴ ﺎن ﺁﻳ ﺎت ﻣﺘﻌ ﺪد اﻳ ﻦ ﺳ ﻮرﻩ دﺳ ﺖ ﭼ ﻴﻦ‬
‫آﺮدﻩام‪ .‬ﻗﺼﺪم هﻢ ﺕﻔﺴﻴﺮ و ﻳﺎ ﺑﻪ روال آ ﺎر ﻣ ﺬهﺒﻴﻮ ِن دﻣ ﺪﻩ و دﻓﺮﻣ ﻪ و‬
‫رﻓﺮﻣﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺕﺎوﻳﻞ و ﺕﻮﺝﻴﻪ ﺁنهﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﮔ ﺸﻮدن ﮔﺮه ﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺧﻴﻠﯽ از ﻣﺎ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ه ﻢﭼﻨ ﺎن ﻧﺎﮔ ﺸﻮدﻩ و ﻧﺎﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﺎﻧ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و‬
‫ﭼ ﻮن ﻣ ﺎ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﺑﻴ ﺸﺘﺮﻣﺎن ﺷ ﻨﻮﻧﺪﻩ و ﮔﻮﻳﻨ ﺪﻩ ه ﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﻩ و‬
‫ﭘﮋوهﺸﮕﺮ ـ ﺁن هﻢ در اﻳﻦ ﺣﻴﻄﻪهﺎ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺁﻳﻨ ﺪﻩ و زﻧ ﺪﮔﯽﻣ ﺎن ﻟﻄﻤ ﻪه ﺎ‬
‫ﻣﯽزﻧﺪ ـ ﺑﺮرﺳﯽ اﻳﻦ آﺘ ﺎب آ ﻪ زﻣﻴﻨ ﻪﯼ ﻧﻈ ﺮﯼ رﻓﺘ ﺎر ﻣ ﺮدان ﻣ ﺴﻠﻤﺎن‬
‫اﻳﺮاﻧﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدهﺪ‪ ،‬اﻟﺰاﻣﯽ ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﺑﺎرﻩ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ!‬
‫در ﺁﻳﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٥٧‬ﺑﻪ ﻣﺮدان ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ آﻪ هﻤﻪﯼ وﻋﺪﻩه ﺎﯼ‬
‫ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮ اﺳ ﻼم را ﺑ ﺎور آ ﺮدﻩ و دﺳ ﺘﻮرات دﻳﻨ ﯽﺷ ﺎن را اﻧﺠ ﺎم دادﻩاﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺠﺰ ﺝﻮﯼهﺎﯼ ﺷﻴﺮ و ﻋﺴﻞ آﻪ »ﺕﺎ اﺑ ﺪ در ﺁﻧﺠ ﺎ ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﻣﺎﻧ ﺪ« زﻧ ﺎﻧﯽ‬
‫ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺸﻜﺶ ﻣﯽﺷﻮد آﻪ ﺑ ﻪ ﺕﻤﻠﻜ ﺸﺎن در ﻣ ﯽﺁﻳﻨ ﺪ آ ﻪ »در ﺁﻧﺠ ﺎ ﺻ ﺎﺣﺐ‬

‫زﻧﺎن ﭘﺎك و ﺑﯽﻋﻴﺐ ﺷﻮﻧﺪ و…«‬
‫ﻻﺑﺪ ﺑﺮاﯼ ذهﻦ اﻳﺮاﻧﯽ‪/‬اﺳﻼﻣﯽ هﻤﻮﻃﻨﺎن ﻣ ﺎ ﺕﺮﺝﻤ ﻪاﯼ رﺳ ﺎﺕﺮ‬
‫از ﺁﻳﺎت ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑ ﺮاﯼ »زﻧ ﺎن ﭘ ﺎك و ﺑ ﯽﻋﻴ ﺐ« ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﻮﻣﻨ ﺎن‬
‫ﺕﺼﺎﺣﺐ و ﺕﺼﺮﻓﺸﺎن ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺝﻤﻠﻪ‪ ،‬ﺕﻤﺎﻣﯽ »ﺣﻘﻮق«ﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﺳ ﻮرﻩﯼ ‪١٧٦‬‬
‫ﺁﻳﻪاﯼ ﻧﺴﺎء ]ﺳﻮرﻩﯼ زﻧﺎن[ در ﻣﻮرد »زﻧﺎن« ﻧﺎزل ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻮرﻩﯼ ﻧﻮر ﻧﻴﺰ ﻳﻜﯽ دﻳﮕﺮ از هﻤ ﻴﻦ ﻣﻌ ﺪود ﺳ ﻮرﻩه ﺎﯼ ﻗ ﺮﺁن‬
‫اﺳﺖ آﻪ در ﭼﻨﺪ ﺁﻳﻪﯼ ﺁن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ زﻧﺎن ﺳﺨﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎم اﻳﻦ ﺳﻮرﻩ از ﺁﻳﻪﯼ ﺳﯽ و ﭘﻨﺠﻢ اﻳﻦ ﺳﻮرﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﺪﻳﻨﻪ اﻧﺸﺎء ﺷﺪﻩ‪ ٦٤ ،‬ﺁﻳﻪ دارد و ﺑﻴ ﺴﺖ و ﭼﻬ ﺎرﻣﻴﻦ ﺳ ﻮرﻩﯼ ﻗ ﺮﺁن‬
‫هﻢ هﺴﺖ‪.‬‬
‫اوﻟﻴﻦ ﺁﻳﻪﯼ اﻳ ﻦ ﺳ ﻮرﻩ ﺕﺎآﻴ ﺪﯼ اﺳ ﺖ ﺑ ﺮ واﺝ ﺐ ﺑ ﻮدن ]اﺣﻜ ﺎم[‬
‫اﻳﻦ ﺳﻮرﻩ و دﻳﮕ ﺮ ﺳ ﻮرﻩه ﺎﯼ ﻗ ﺮﺁن‪ ،‬ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن ﻗﺎﻓﻴ ﻪﯼ هﻤﻴ ﺸﮕﯽ ﻟﻌﻠﻜ ﻢ‬
‫ﺕﺬآﺮون و ﻟﻌﻠﻜﻢ ﺕﻔﻘﻬﻮن و ﻟﻌﻠﻜ ﻢ ﺕﻌﻘﻠ ﻮن و… اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻟﻌﻠﻜ ﻢه ﺎ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ‬
‫از اﻳﻦ ﺕﺎآﻴﺪ ﻣﺸﺨﺺ در هﻤﺎن ﺑﺪو ورود ﺑﻪ ﺳ ﻮرﻩ در ﺁﻳ ﻪﯼ دوم ﺁﻣ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪» :‬زن و ﻣﺮد زﻧﺎآﺎر را هﺮ ﻳﻚ ﺻﺪ ﺿﺮﺑﻪ ]ﺷﻼق[ ﺑﺰﻧﻴ ﺪ‪ «.‬ﺑﻌ ﺪ‬
‫هﻢ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺣﻜ ﻢ اﷲ ﺑ ﺮ ﻗ ﺴﺎوت هﺮﭼ ﻪ ﺕﻤ ﺎمﺕ ﺮ ﺑ ﺮ زﻧ ﺎن و ﻣﺮداﻧ ﯽ آ ﻪ‬
‫ﻣﺘﻬﻤﻨﺪ ﺧﺎرج از رواﺑﻂ دﻳﻨﯽ ﺑﺎ هﻢ رﻓﺖ و ﺁﻣﺪﯼ داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕﺎآﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪» :‬و اﮔ ﺮ ﺑ ﻪ اﷲ و روز ﻗﻴﺎﻣ ﺖ اﻳﻤ ﺎن دارﻳ ﺪ‪ ،‬ﻣﺒ ﺎدا در ﺣﻜ ﻢ اﷲ‬
‫ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺁن دو ]دو ﻣ ﺘﻬﻢ[ دﭼ ﺎر ﺕ ﺮﺣﻢ ﺷ ﻮﻳﺪ‪ ،‬و ]اﻟﺒﺘ ﻪ[ ﺑﺎﻳ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫هﻨﮕﺎم ﺷﻜﻨﺠﻪ آﺮدﻧﺸﺎن ﮔﺮوهﯽ از ﻣ ﺴﻠﻤﺎن و ﻣﻮﻣﻨ ﺎن ]ﺣﺘﻤ ﺎ[ ﺣ ﻀﻮر‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪) «.‬ﺁﻳﻪ ‪(٢‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠ ﻪﯼ ﺑﻌ ﺪﯼ اﻧ ﺸﺎﯼ ﺣﻜ ﻢ ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ ﺁﭘﺎرﺕﺎﻳ ﺪ ﭘﻬﻠ ﻮ ﻣ ﯽزﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﻣﺮد زﻧﺎآﺎر ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ ﺑﺠﺰ زن زﻧﺎآﺎر و ﻳﺎ ﻣﺸﺮك را ﺑﻪ‬
‫هﻤ ﺴﺮﯼ اﻧﺘﺨ ﺎب آﻨ ﺪ‪ ،‬و اﻳ ﻦ ]ازدواج زن و ﻣ ﺮد زاﻧ ﯽ[ ﺑ ﺎ ﻣﻮﻣﻨ ﺎن‬
‫ﺣﺮام اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ آﻪ ﭼﺮا ﻣﺤﻤﺪ دو واژﻩﯼ »ﺷﺮك و زﻧﺎ« را در آﻨﺎر هﻢ و‬
‫ﻒ ه ﻢ ﻗ ﺮار دادﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺮ ﻣ ﻦ ﻣﻌﻠ ﻮم‬ ‫در ارزﺷ ﻴﺎﺑﯽ ﻣﻔﻬ ﻮﻣﯽ هﻤﺮدﻳ ٍ‬
‫ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﺷ ﺎﻳﺪ ﺧﻮاﺳ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ﺕﺎآﻴ ﺪ آﻨ ﺪ آ ﻪ ﺷ ﺮك ﻳ ﺎ آﻔ ﺮ ه ﻢ ﻋﻴﻨ ﺎ ﺣﻜ ﻢ‬

‫هﻤ ﺎن زاﻧ ﯽ و زاﻧﻴ ﻪ را دارد و ﻣ ﺸﺮآﺎن را ﻧﻴﺎﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻋﻘ ﺪ‬
‫ﺷ ﺮﻋﯽ و داﺉﻤ ﯽ ﻣﻮﻣﻨ ﺎن درﺁﻳﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦآ ﻪ ﭼ ﺮا ﺷ ﻜﻨﺠﻪﯼ ﮔﻨﺎهﻜ ﺎران‬
‫ﺝﻨ ﺴﯽ ]ﮔﻨﺎهﻜ ﺎر در ﭼ ﺸﻢ اﻳ ﻦ ﻣﻜﺘ ﺐ[ ﺣﺘﻤ ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﭼ ﺸﻤﺎن‬
‫هﻤﻪﯼ ﻣﻮﻣﻨﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎزهﻢ ﺑﺮ ﻣﻦ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﺮا آﻪ در ﮔﻔﺘ ﻪه ﺎﻳﯽ‬
‫ﻣﻨ ﺴﻮب ﺑ ﻪ ﻣﺤﻤ ﺪ ﻳ ﺎ ﺧ ﺪا ه ﺴﺖ آ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺁﺑ ﺮوﯼ ﻣﻮﻣﻨ ﺎن را در ه ﺮ‬
‫ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﺣﻔﻆ آﺮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ هﻢ در دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﺤﻤﺪ »ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ ﺑﻪ زﻧ ﺎ« اﺳﺎﺳ ﺎ‬
‫از ﺣﻴﻄﻪﯼ ﺣﻤﺎﻳﺖ اﻳﻦ دﻳﻦ ﺧﺎرج ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﺁﻳ ﻪﯼ ﺳ ﻮم ﺳ ﻮرﻩﯼ‬
‫ﻧﻮر ﺣﻜﻢ ﻣﺸﺮك را ﭘﻴﺪا ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩهﺎﯼ ﻣﺬهﺒﯽ‪/‬ﺳﻨﺘﯽ ﻣﺎ ﺣﺘﻤﺎ ﺑﻪ ﻳﺎد دارﻧﺪ آﻪ ﺑﺮاﯼ ﺑﺎﻧﻮان‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎ ِن ﺣﺎﺝﯽ ﺑﺎزارﯼهﺎ و هﻤﺴﺮان ﻣﺨﻔ ﯽ ﻋﻠﻤ ﺎ در ﺑﻴ ﺖهﺎﺷ ﺎن‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ‬
‫ﺧﻮاﻧ ﺪن ﺑﺨ ﺶ ﻧﺨ ﺴﺖ اﻳ ﻦ ﺳ ﻮرﻩ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺕﻜﻠﻴ ﻒ ﻣ ﺬهﺒﯽ ﺕﺎآﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺕﺎآﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ زﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﺳ ﻮرﻩﯼ ﻳﻮﺳ ﻒ‬
‫را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧ ﺪ‪ .‬ﺣﺘ ﺎ اﻧﺠ ﺎم ﻋﺒ ﺎدات ﺑ ﺮاﯼ زﻧ ﺎن‪ ،‬هﻤ ﺴﺮان‪ ،‬دﺧﺘ ﺮان و‬
‫ﺧﻮاهﺮان و آﻼ ﻣﺘﻌﻠﻘﻪهﺎﯼ اﻳﻦ ﻣﻮﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺝﺰ ﺑﺎ اﺝﺎزﻩﯼ آﺘﺒﯽ و ﺷﻔﺎهﯽ‬
‫ﺻﺎﺣﺒﺎن و ارﺑﺎﺑﺎن و ﺁﻗﺎﻳ ﺎن اﻳ ﺸﺎن ﻗﺎﺑ ﻞ ﭘ ﺬﻳﺮش ﻧﻴ ﺴﺖ و اﮔ ﺮ ه ﻢ اﻳ ﻦ‬
‫ﺑﺎﻧﻮان ﺑﺮ ﺧﻼف ﻣﻴﻞ ﻣﺎﻟﻜﻴﻨﺸﺎن ﺑﻪ ﻋﺒ ﺎداﺕﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨ ﺪ‪ ،‬از ﺳ ﻮﯼ اﷲ از‬
‫اﻳﺸﺎن ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫»ﺣ ﻖ ﺷ ﻮهﺮ ﺑ ﺮ زن ﺁن اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺪون اﺝ ﺎزﻩﯼ او‪ ،‬ﺝ ﺰ‬
‫روزﻩﯼ واﺝﺐ ﻧﮕﻴﺮد و اﮔﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﮔﻨﺎهﻜ ﺎر اﺳ ﺖ ]و از او[ ﻧﭙﺬﻳﺮﻧ ﺪ‪.‬‬
‫و ﺑﺪون اﺝﺎزﻩﯼ او ]ﻣﺮد[ ﭼﻴﺰﯼ از ﻣﺎل او را ﺑﻪ آﺴﺎن ﻧﺪهﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ داد‬
‫ﺙﻮاﺑﺶ از ﺷﻮهﺮ و ﮔﻨ ﺎﻩ ]ﺁن[ از زن اﺳ ﺖ‪ .‬و از ﺧﺎﻧ ﻪﯼ او ]ﻣ ﺮد[ ﺑ ﯽ‬
‫اﺝ ﺎزﻩ ﺑﻴ ﺮون ﻧ ﺮود و اﮔ ﺮ رﻓ ﺖ ﺧﺪاوﻧ ﺪ و ﻓﺮﺷ ﺘﮕﺎن ﻏ ﻀﺐ‪ ،‬او را‬
‫ﻟﻌﻨ ﺖ آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺕﻮﺑ ﻪ آﻨ ﺪ ﻳ ﺎ ﺑ ﺎزﮔﺮدد؛ اﮔ ﺮ ﭼ ﻪ ﺷ ﻮهﺮش ﺳ ﺘﻤﮕﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ!«‪٧٦‬‬
‫در ﭼﻨﺪ ﺁﻳ ﻪﯼ ﺑﻌ ﺪ ﺳ ﻮرﻩﯼ ﻧ ﻮر ه ﻢ ـ ﭼ ﻮن ﻣﻌﻤ ﻮﻻ زﻧ ﯽ و ﻳ ﺎ‬
‫ﻣﺮدﯼ رواﺑﻂ ﻏﻴﺮﺕﺸﻜﻴﻼﺕﯽﺷﺎن را در ﻣﻌﺮض ﺕﻤﺎﺷﺎ ﻧﻤﯽﮔﺬارﻧ ﺪ و در‬
‫‪ ٧٦‬ـ ﻧﻬﺞاﻟﻔﺼﺎﺣﻪ‪ ،‬آﻠﻤﺎت ﻗﺼﺎر ﻣﺤﻤﺪ ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ،١٣٨٨‬ﺻﺺ ‪ ٤٤٥‬ﺕﺎ ‪٤٤٦‬‬

‫ﺧﻠﻮت و ﺕﻨﻬﺎﻳﯽ و ﺑﺪور از اﻏﻴﺎر ﺑﻪ اﻳﻦ آﺎر ﻣﯽﭘﺮدازﻧ ﺪ ـ روﺷ ﯽ ﺑ ﻪ‬

‫ﺻﺎﺣﺒﺎ ِن اﻳﻦ زﻧﺎن از ﻃﺮف ﻗﺮﺁن ﺁﻣﻮزش دادﻩ ﻣﯽﺷﻮد آﻪ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﺣﺘﻤﺎ ﭼﻬﺎر ﺷ ﺎه ٍﺪ ﻋ ﺎد ِل ﻣ ﺮد ﺑ ﺮ زﻧ ﺎﯼ اﻳ ﻦ زﻧ ﺎن ﺷ ﻬﺎدت ﺑﺪهﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ‬
‫اﮔﺮ ﻳﻚ ﺷﺎهﺪ هﻢ ﭼﻬﺎر ﺑﺎر ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻳﺎد آﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻜﻢ هﻤﺎن ﭼﻬﺎر ﺷﺎهﺪ ﻣﺮد‬
‫ﻋﺎدل را ﺧﻮاه ﺪ داﺷ ﺖ و زن و ﻣ ﺮد ﻣ ﺘﻬﻢ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺳ ﻮﮔﻨﺪ ﭼﻬ ﺎر ﺑ ﺎرﻩ‪،‬‬
‫ﻣ ﺸﻤﻮل ﺣﻜ ﻢ ﺁﻳ ﻪﯼ دوم ﺳ ﻮرﻩﯼ ﻧ ﻮر ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﭼ ﺸﻤﺎن ﻣ ﺮدم‬
‫ﺷﻜﻨﺠﻪ ]و ﺑﺮ اﺳﺎس ﺕﻔﺎﺳﻴﺮ ﻗﺮﺁﻧﯽ ﺳﻨﮕﺴﺎر[ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷ ﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ در اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﻴﺎن ارﻓﺎﻗﯽ هﻢ ﺑﺮاﯼ زﻧﺎن ﻣﺘﻬﻢ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ‪» :‬اﮔ ﺮ‬
‫زﻧ ﯽ ﭼﻬ ﺎر ﺑ ﺎر ﺳ ﻮﮔﻨﺪ ﺑﺨ ﻮرد آ ﻪ ﻣ ﺮد دروغ ﻣ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪ ،‬ﺣ ﺪ از او‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ «.‬وﻟﯽ ﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ارﻓﺎﻗﯽ را در اﻳﻦ زﻣﻴﻨ ﻪ در ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫اﺳ ﻼﻣﯽ ﻓﻌﻠ ﯽ ﺣ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﻧ ﻪ در ﺝ ﺎﻳﯽ ﺧﻮاﻧ ﺪﻩاﻳ ﻢ و ﻧ ﻪ از آ ﺴﯽ‬
‫ﺷﻨﻴﺪﻩاﻳﻢ!‬
‫در اﻳ ﻦ راﺑﻄ ﻪ ﭘﺮﺳ ﺸﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ ذه ﻦ ﻣ ﯽرﺳ ﺪ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ‪:‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽﺕﻮان اﻧﺴﺎنهﺎﻳﯽ را ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﺕﻬﺎم‪ ،‬ﺑ ﺪون ﺷ ﺎهﺪ‪ ،‬ﺑ ﺪون دادﮔ ﺎﻩ‬
‫و ﺑ ﺪون دﻟﻴ ﻞ ﻣﺸﺨ ﺼﯽ در ﺑﺮاﺑ ﺮ دﻳ ﺪﮔﺎن هﺮاﺳ ﺎن دﻳﮕ ﺮ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان‪،‬‬
‫اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ و ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎﯼ ﻓﺠﻴ ﻊ از زﻧ ﺪﮔﯽ ﻣﺤ ﺮوم آ ﺮد و‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎرﺷﺎن آﺮد‪ .‬ﻻﺑﺪ ﺧﻮد ﻋﻠﻤﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﯽداﻧﻨﺪ!!!‬
‫در اداﻣﻪﯼ اﻳﻦ ﺁﻳﺎت اﺷﺎرﻩاﯼ اﺳﺖ ﺑﻪ داﺳﺘﺎن اﻓﻚ و ﺕﻬﻤﺘﯽ آﻪ‬
‫ﺑﺮ ﻋﺎﻳﺸﻪ هﻤﺴﺮ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ زدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑ ﺪ ﻧﻴ ﺴﺖ ﻳ ﺎدﺁورﯼ آ ﻨﻢ آ ﻪ‪ :‬ﺁنه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ادﻋ ﺎ ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ ﺣﻜ ﻢ‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎر در ﻣﺘﻦ ﻗﺮﺁن وﺝﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬و »ﺳﻨﮕﺴﺎر از ﺳﻨﺖ اﻋ ﺮاب ﻗﺒ ﻞ‬
‫از اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣ ﺘﻦ اﺳ ﻼم راﻩ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭘ ﺲ رﺑﻄ ﯽ ﺑ ﻪ اﺳ ﻼم ﻧ ﺪارد«‬
‫ﻧﺎﺷ ﻴﺎﻧﻪ ﻓﺮاﻣ ﻮش ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﺳ ﺘﺨﺮاج ﻓ ﺮوع دﻳ ﻦ و اﺣﻜ ﺎم‬
‫ﻗﺼﺎص و… ﻗﺮﺁن ﺕﻨﻬﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻮرد ﻣﺮاﺝﻌﻪﯼ اﺳﻼﻣﻴﻮن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳ ﻦ‬
‫هﻤ ﻪ “اﺑ ﻦ وراق” در آﺘ ﺎب “ﭼ ﺮا ﻣ ﻦ ﻣ ﺴﻠﻤﺎن ﻧﻴ ﺴﺘﻢ” آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻋﻨ ﻮان‬
‫“اﺳ ﻼم و ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﯽ” ﺕﻮﺳ ﻂ دآﺘ ﺮ ﻣ ﺴﻌﻮد اﻧ ﺼﺎرﯼ ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن ﻓﺎرﺳ ﯽ‬
‫ﺑﺮﮔﺮداﻧ ﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧ ﺸﺎن دادﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر در ﻗ ﺮﺁن وﺝ ﻮد‬
‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻌﺪهﺎ از ﻣﺘﻦ ﻗﺮﺁن ﺣﺬف ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻧﻤﻮﻧ ﻪاﯼ دﻳﮕ ﺮ ﻣﺮاﺳ ﻢ ﺣ ﺞ ه ﻢ از هﻤ ﺎن ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﺝ ﺎرﯼ‬

‫ب ﻗﺒ ﻞ از اﺳ ﻼم ﺑ ﻪ ﻣ ﺘﻦ ﻓ ﺮوع دﻳ ﻦ اﺳ ﻼم راﻩ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬در‬ ‫اﻋ ﺮا ِ‬
‫هﻤ ﻴﻦ راﺳ ﺘﺎ ﻣ ﯽﺕ ﻮان از اﻣ ﺎم ﻣﺤﻤ ﺪ ﻏﺰاﻟ ﯽ ﻗ ﺸﺮﯼﺕ ﺮﻳﻦ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﻤﺪار‬
‫اﺳﻼم ﻳﺎد آﺮد آﻪ در ﺕﺎرﻳﺦ اﺳﻼم ﺑﺮاﯼ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر او ﺑﻮد آ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ﺣﺠﺖاﻻﺳﻼﻣﯽ را ﻳﺪك آﺸﻴﺪ‪ .‬ﻏﺰاﻟﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد آﻪ هﻴﭻ دﻟﻴﻞ و ﻣﻨﻄﻘﯽ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ اﻧﺠ ﺎم ﻣﺮاﺳ ﻢ ﺣ ﺞ ﻧﻤ ﯽﻳﺎﺑ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﭼ ﻮن اﻧﺠ ﺎم اﻳ ﻦ ﻣﺮاﺳ ﻢ را ﻳ ﻚ‬
‫دﺳﺘﻮر دﻳﻨﯽ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺁن را ﺑﻪ ﺝﺎﯼ ﻣﯽﺁورد‪ .‬ﻳﺎدﺁورﯼ ﻣﯽﺷﻮد آﻪ ﺣ ﺞ‬
‫ﻧﻴ ﺰ ﻳ ﻚ ﺳ ﻨﺖ ﻋﺮﻓ ﯽ اﻋ ﺮاب ﻗﺒ ﻞ از اﺳ ﻼم اﺳ ﺖ و ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﻨﻄﻖ ﺕﺠﺎرﯼ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺕﺎ دﻳﻨ ﯽ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﺑ ﺎز ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از ﻓ ﺮوع دﻳ ﻦ‬
‫اﺳ ﻼم ﺕﺒ ﺪﻳﻞ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﺁﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻣﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ ﺁﮔ ﺎهﯽ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﺪ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺕﺎآﻴ ﺪ آ ﻨﻢ آ ﻪ روزﻩ ﻧﻴ ﺰ آ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از اﺣﻜ ﺎم اﺳ ﻼﻣﯽ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻳ ﻚ ﺳ ﻨﺖ ﻳﻬ ﻮدﯼ اﺳ ﺖ و از ﺷ ﻌﺎﺉﺮ ﻳﻬﻮدﻳ ﺎن اﻟﮕ ﻮﺑﺮدارﯼ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺒﻠﻪﯼ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﺕﺎ ﭘﻴﺶ از ﺕﻐﻴﻴﺮ ﺝﻬﺖ هﻤﺎن ﻗﺒﻠﻪﯼ ﻳﻬﻮدﻳ ﺎن‬
‫ﺑ ﻮد‪ ،‬و اﺳﺎﺳ ﺎ ﺳ ﻨﺖ ﻗﺒﻠ ﻪ داﺷ ﺘﻦ و رو ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﻣﺤ ﻞ ﺧﺎﺻ ﯽ ﻋﺒ ﺎدت‬
‫آﺮدن هﻢ از ﻣﺘﻦ رﺳﻮم ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﻪ اﺳﻼم راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮕ ﺴﺎر و آ ﺸﺘﺎر آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺧ ﺎرج از ازدواج ﺷ ﺮﻋﯽ ﺑ ﻪ‬
‫راﺑﻄﻪاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎزﻳﺪﻩاﻧﺪ ـ ﻧﻴﺰ ـ هﻤﻴﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ از ﻣ ﺘﻦ ﻳﻬﻮدﻳ ﺖ آ ﻪ ﻣ ﺎدر‬
‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺣﻘﻮﻗﯽ و ﺝﺰاﻳﯽ اﺳﻼم اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺘﻦ اﺳﻼم راﻩ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺣﻜﻢ ﺳﻨﮕﺴﺎر ﻧﻴﺰ ه ﺮ ﭼﻨ ﺪ آ ﻪ در ﻗ ﺮﺁن ﺑ ﻪ ﺁزار و ﺷ ﻜﻨﺠﻪﯼ‬
‫آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﺧﺎرج از ازدواج ﺷﺮﻋﯽ راﺑﻄﻪﯼ ﺝﻨ ﺴﯽ ﺑﺮﻗ ﺮار آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺴﻨﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﻮد ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺣﻜ ﻢ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر را روا داﻧ ﺴﺘﻪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﺣﻜﻢ را اﺝﺮاء آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻧﻬ ﺞاﻟﻔ ﺼﺎﺣﻪ آ ﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪﯼ ﺳ ﺨﻨﺎن ﻗ ﺼﺎر‪ ،‬ﺧﻄﺒ ﻪه ﺎ و‬
‫ﺕﻤﺜﻴﻼت ﻣﺤﻤﺪ اﺳ ﺖ و ﺕﻮﺳ ﻂ ﺷ ﺎدوران اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳ ﻢ ﭘﺎﻳﻨ ﺪﻩ ﺝﻤ ﻊ ﺁورﯼ و‬
‫ﺕﺮﺝﻤﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺣﻜ ﻢ ﻣ ﺎدون ﺕﻤ ﺪن و ﻋﻘ ﺐ ﻣﺎﻧ ﺪﻩ و ﻏﻴ ﺮ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺕﺎآﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ آﺘﺎب از ﻗﻮل ﻣﺤﻤ ﺪ دﺳ ﺖ آ ﻢ ‪ ٣٥‬ﺑ ﺎر‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑ ﺎ زﻧ ﺎ و زﻧﺎآ ﺎران ﺳ ﺨﻦ رﻓﺘ ﻪ و ﻣﺠ ﺎزاته ﺎﯼ ﺳ ﻨﮕﻴﻨﯽ ﺑ ﻪ‬
‫اﻳ ﺸﺎن “ﺑ ﺸﺎرت” دادﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﺑﺨ ﺸﯽ از ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﺧﻄﺒ ﻪﯼ ﻣﺤﻤ ﺪ‬
‫ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﺣﺠﻪاﻟﻮداع ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮ اﺝﺮاﯼ ﺣﻜﻢ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر ﭘﺎﻓ ﺸﺎرﯼ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»اﻳﻬﺎاﻟﻨﺎس ان اﷲ ﻗﺪ ﻗ ﺴﻢ ﻟﻜ ﻞ وارث ﻧ ﺼﻴﺒﻪ ﻣ ﻦ اﻟﻤﻴ ﺮاث وﻻ‬
‫ﻳﺠ ﻮز ﻟ ﻮارث وﻃﻴﺘ ﻪ ﻓ ﯽ اآﺜ ﺮ ﻣ ﻦ اﻟﺜﻠ ﺚ و اﻟﻮﻟ ﺪ ﻟﻠﻔ ﺮاش و ﻟﻠﻌ ﺎهﺮ‬
‫اﻟﺤﺠﺮ… «‬
‫»اﯼ ﻣ ﺮدم… ﻃﻔ ﻞ از ﺑ ﺴﺘﺮ ﺑ ﻪ وﺝ ﻮد ﻣ ﯽﺁﻳ ﺪ‪ ،‬و ﻧ ﺼﻴﺐ‬
‫زﻧﺎآﺎر‪ ،‬ﺳﻨﮓ اﺳﺖ…«‪٧٧‬‬
‫ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦﻋﻠﯽ ﻣﻨﺘﻈ ﺮﯼ آ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻣﺮﺕﺒ ﻪﯼ ﺑ ﺎﻻﯼ ﻓﻘﻬ ﯽاﯼ‬
‫آﻪ ﻧﺰد ﻣﺘﺸﺮﻋﻴﻦ داﺷ ﺖ و در ﺳ ﺎله ﺎﯼ ﺁﻏ ﺎزﻳﻦ ﭘ ﺎﯼ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺝﺎﻧﺸﻴﻦ ﺑﺮ ﺣﻖ ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺷ ﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ در دﻋ ﻮاﯼ ﻗ ﺪرت ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﻣ ﺴﺎﻟﻪﯼ راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ اﻣﺮﻳﻜ ﺎ و داﺳ ﺘﺎن‬
‫ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ اﻳﺮان ﮔﻴﺖ و ﻗﻀﻴﻪﯼ آﻴﻚ و آﻠ ﺖ و اﻧﺠﻴﻠ ﯽ آ ﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﺉﻴ ﺎن‬
‫و اﺳﺮاﺉﻴﻠﻴﺎن ﺑﺮاﯼ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺁوردﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬از ﻗ ﺪرت ﺣ ﺬف‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺜﻠﺚ ﺷﻮم ﺳ ﻴﺪ اﺣﻤ ﺪ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ‪ ،‬ﺳ ﻴﺪ ﻋﻠ ﯽ ﺧﺎﻣﻨ ﻪاﯼ و ﺷ ﻴﺦ ﻋﻠ ﯽ‬
‫اآﺒﺮ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ دﭼﺎر زﺣﻤﺖ ﺷﺪﻩ‪ ،‬از راس هﺮم ﻗﺪرت ﺑﻪ ﭘ ﺎﺉﻴﻦ ﭘ ﺮت‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻃﯽ اﺳﺘﻔﺘﺎﻳﯽ آﻪ اﺧﻴﺮا در راﺑﻄﻪ ﺑ ﺎ ﺕﻮﻗ ﻒ ـ و ﻧ ﻪ ﻟﻐ ﻮ ـ ﺣﻜ ﻢ‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎر از ﺳﻮﯼ ﻣﺘﺸﺮﻋﻴﻦ در اﻳﺮان از او ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﺮ اﻟ ﺰام اﻧﺠ ﺎم‬
‫اﻳﻦ اﺣﻜﺎم ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﯽ ﭘﺎﯼ ﻓﺸﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮد هﻤﭽﻨ ﻴﻦ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر‬
‫را ﻳ ﻚ ﺣﻜ ﻢ اﺳ ﻼﻣﯽ‪/‬ﻗﺮﺁﻧ ﯽ و ﺳ ﻨﺖ ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮ و اﻣﺎﻣ ﺎن ﺷ ﻴﻌﻪ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ و‬
‫ﻣﻌﺮﻓ ﯽ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣﻨﺘﻈ ﺮﯼ در رﺳ ﺎﻟﻪﯼ ﻋﻤﻠﻴ ﻪاش آ ﻪ در ﺳ ﺎﻳﺖ‬
‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﺷﺨﺼﯽاش در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﻨﮕﺴﺎر درج ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬در راﺑﻄ ﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺳﻨﮕﺴﺎر ﭼﻨﻴﻦ دﻳﺪﮔﺎهﯽ دارد‪:‬‬
‫»ﻣ ﺮد زﻧﺎآ ﺎر و ﻣﺤ ﺼﻦ را ﺑ ﺮاﯼ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر ﺕ ﺎ آﻤ ﺮ و زن را‬
‫ﺕﺎ ﻧﺰدﻳﻜﯽ ﺳﻴﻨﻪ در ﮔﻮداﻟﯽ دﻓﻦ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪٧٨«.‬‬
‫‪ ٧٧‬ـ ﺑﺨﺸﻲ از ﺣﺠﻪاﻟﻮداع ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬اﻟﺒﻴﺎن و اﻟﺘﺒﻴﻴﻦ ﻧﻘﻞ از ﻧﻬﺞاﻟﻔﺼﺎﺣﻪ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي آﻠﻤﺎت ﻗﺼﺎر‬
‫ﺣﻀﺮت رﺳﻮلاﷲ اآﺮم )ص( اﻧﺘﺸﺎرات ﺝﺎوﻳﺪان‪ ،‬ﭼﺎپ ﺳﻮم‪ ،١٣٧٧ ،‬ﺕﻬﺮان‪ ،‬ﺕﺮﺝﻤﻪي اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ‬
‫ﭘﺎﻳﻨﺪﻩ‪ ،‬ص ‪٨٣٠‬‬
‫‪ ٧٨‬ـ ﻣﺴﺎﻟﻪي ﺷﻤﺎرﻩي ‪ ٣١٦٩‬از رﺳﺎﻟﻪي ﻋﻤﻠﻴﻪي ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‬
‫ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ آﻪ ﻳﻜﯽ از ﻣﺮاﺝﻊ ﻣﺴﻠﻢ ﺕ ﺸﻴﻊ و ﻳﻜ ﯽ‬

‫از ﻣﻼﻳ ﺎن ﺑﺎﺻ ﻄﻼح ﻣ ﺪرن و ﻏﻴﺮﻗ ﺸﺮﯼ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ اﻳ ﺮان اﺳ ﺖ و در‬
‫ﺳﺎل ‪١٣٤٠‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻣﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن و ﻳ ﺪاﷲ ﺳ ﺤﺎﺑﯽ “ﻧﻬ ﻀﺖ ﻣ ﺬهﺒﯽ‬
‫ﺁزادﯼ” را ﺕﺎﺳ ﻴﺲ آ ﺮد‪ ،‬در ﺝﻠ ﺪ ﭼﻬ ﺎرم آﺘ ﺎب “ﭘﺮﺕ ﻮﯼ از ﻗ ﺮﺁن” اش‬
‫ﺑﺮ هﻤﻴﻦ ﺣﻜﻢ ﺕﺎآﻴﺪ ﻣﯽآﻨﺪ‪:‬‬
‫»]در[ ﺧﺎﻧ ﻪ ﻧﮕ ﻪ داﺷ ﺘﻦ زﻧ ﯽ آ ﻪ دﭼ ﺎر اﻧﺤ ﺮاف ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺕ ﺎ‬
‫اﺻ ﻼح ﺷ ﻮد‪ ،‬ﻣﺮﺣﻠ ﻪﯼ اﺑﺘ ﺪاﻳﯽ ]اﺝ ﺮاﯼ ﺣﻜ ﻢ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر[ اﺳ ﺖ‪ .‬و ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﭘﻨﻬﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و اﮔﺮ ]اﻳﻦ اﺕﻬﺎم[ ﺁﺷﻜﺎر و ﻋﻠﻨﯽ اﺙﺒﺎت ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در دﻳ ﺪﮔﺎﻩ‬
‫ﻋﻤ ﻮﻣﯽ “ﻣ ﻼء ﻋ ﺎم” ﺣ ﺪ ﺕﺎزﻳﺎﻧ ﻪ )ﺝﻠ ﺪ( ﻳ ﺎ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر )رﺝ ﻢ( اﺝ ﺮاء‬
‫ﺷﻮد‪٧٩«.‬‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ﺕﺎآﻴﺪ اﺳﺖ آﻪ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ هﻤﭽﻨ ﺎن ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ﻣﻼﻳ ﯽ ﻣﻴﺎﻧ ﻪ رو و ﻣﺘﻤ ﺪن ـ ﺷ ﻮﺧﻤﻨﺪاﻧﻪ ـ از ﺳ ﻮﯼ ﺝﺮﻳ ﺎن‬
‫ﻣﻠﯽ‪/‬ﻣﺬهﺒﯽهﺎﯼ داﺧﻞ و ﺧﺎرج آ ﺸﻮر ﻋﻨ ﻮان ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﺕﻤ ﺎم ﺣﻜ ﻢه ﺎﯼ‬
‫ﻓﻘﻬ ﯽ و ﺝﺰاﻳ ﯽ و ﺣﻘ ﻮﻗﯽ او ه ﻢ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ زﻧ ﺎن و دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن و‬
‫دﻳﮕ ﺮ ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼه ﺎﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻧﻴ ﺰ از ﺳ ﻮﯼ اﻳ ﻦ ﺝﻤﺎﻋ ﺎت و ﺝﺮﻳ ﺎن‬
‫ﻗﺸﺮﯼ ﻣﺬهﺒﯽ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﺕﺎآﻴﺪ و ﺕﺎﺉﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻧﻤﺎﻳﺶ دﻳﺪﮔﺎﻩ‬
‫ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩ و ﺿﺪ اﻧﺴﺎﻧﯽ “ﭘ ﺪر ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ” ﺑ ﺪ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑ ﻪ ﺕﻔ ﺴﻴﺮ ﺳ ﻮرﻩﯼ‬
‫ﺣﻤﺪ او ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫»در رواﻳ ﺎت “ﻣﻐ ﻀﻮب ﻋﻠ ﻴﻬﻢ” ﺕﻄﺒﻴ ﻖ ﺑ ﺮ ﻳﻬ ﻮد ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬و‬
‫“ﺿ ﺎﻟﻴﻦ” ﺑ ﺮ ﻧ ﺼﺎرﯼ‪ .‬ﺑ ﺎ ﺕﻮﺝ ﻪ ﺑ ﻪ وﺿ ﻊ روﺣ ﯽ و اﺧﻼﻗ ﯽ ﻳﻬ ﻮد و‬
‫ﻧ ﺼﺎرﯼ‪ ،‬اﻳﻨ ﺎن ﻣ ﺼﺪاق واﺿ ﺢاﻧ ﺪ؛ زﻳ ﺮا ﻃ ﺮز ﺕﻔﻜ ﺮ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ﻳﻬ ﻮد‪،‬‬
‫ﺳﺮﭘﻴﭽﯽ از ﺣﻖ و آﻤﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻬﻮد از ﺝﻬﺖ ﺕﺮﺑﻴ ﺖ ﻧ ﮋادﯼ و ﻏ ﺮور‬
‫دﻳﻨﯽ‪ ،‬ﺝﻬﺎن و ﻣﺮدم ﺝﻬﺎن را ﻣﺎل و ﻣﻠﻚ ﺧ ﻮد ﻣ ﯽداﻧ ﺪ و ﭼﻨ ﻴﻦ ﻣﻌﺘﻘ ﺪ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﺧﺪاﯼ ﻳﻬﻮد و دﻧﻴﺎ از ﺁن ﻳﻬﻮد‪ ،‬و ﻣﺮدم ﺁن ﺑﺮدﮔﺎن ﻳﻬ ﻮد‬
‫و ﺳﺮاﯼ ﺝﺎوﻳﺪان ﺑﺮاﯼ ﻳﻬﻮد اﺳﺖ‪٨٠«.‬‬
‫‪ ٧٩‬ـ ﭘﺮﺕﻮي از ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺝﻠﺪ ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﻲ‪ ،‬ص ‪١٠٨‬‬
‫‪ ٨٠‬ـ ﭘﺮﺕﻮي از ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺝﻠﺪ اول‪ ،‬ﺁﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﻲ‪ ،‬ص ‪٤٢‬‬
‫و در ﺕﻔﺴﻴﺮﯼ دﻳﮕﺮ‪) » :‬ﺑﻪ( راﺳﺘﯽ‪ ،‬آﻔﺮ و ﺳﺮﭘﻴﭽﯽ ﻳﻬ ﻮد از‬

‫اﺳﻼم‪ ،‬ﻣﻨﺸﺎء ﭘﺮاآﻨﺪﮔﯽ و ﺳﺮﮔﺮداﻧﯽ ﻣﺮدم دﻧﻴﺎ ﮔﺮدﻳﺪ‪٨١«.‬‬
‫ﺁﻧﺎﻧﯽ آﻪ ﺕﻨﺸﺎن ﺑﻪ ﺕﻨﻪﯼ ﻣﺬهﺒﻴﻮن ﺳﻨﺘﯽ و ﺧﺎﻧﻮادﻩه ﺎﯼ ﻣ ﺬهﺒﯽ‬
‫و ﺑ ﺎزارﯼ ﺧ ﻮردﻩ اﺳ ﺖ و ﺷ ﺎﻳﺪ راه ﯽ ﺑ ﻪ درون اﻳ ﻦ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩه ﺎ‬
‫داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﺠﺎﻟﺲ روﺿﻪ و ﺕﻌﺰﻳﻪ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺳ ﺮ ﺳ ﻔﺮﻩه ﺎﯼ ﻧ ﺬرﯼ‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ و ام اﻟﺒﻨﻴﻦ و دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺑﺠﺰ ﺁﻣ ﻮزش ﺷ ﻔﺎهﯽ اﺣﻜ ﺎم ﺣ ﻴﺾ و‬
‫ﻧﻔ ﺎس ﺕﻮﺳ ﻂ “ﺁﻗﺎﻳﻮﻧ ﺎ” ﺣﺘﻤ ﺎ اﻳ ﻦ را ه ﻢ ﺷ ﻨﻴﺪﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮ ﻳ ﺎ اﻣﺎﻣ ﺎن‬
‫ﻓﺮﻣﻮدﻩاﻧﺪ‪ :‬ﺑ ﻪ زﻧﺎﻧﺘ ﺎن ﭼﻨ ﺪ ﺁﻳ ﻪﯼ اول ﺳ ﻮرﻩﯼ ﻧ ﻮر را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ‬
‫ﺳﻮرﻩﯼ ﻳﻮﺳﻒ را ﺑﻪ زﻧﺎن و دﺧﺘﺮاﻧﺘﺎن ﻧﻴﺎﻣﻮزﻳﺪ!‬
‫درﺳ ﺘﯽ ﻳ ﺎ ﻧﺎدرﺳ ﺘﯽ اﻳ ﻦ “ﺷ ﺎﻳﻌﻪ”ﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ ه ﺮ ﺑﻬﺎﻧ ﻪاﯼ آ ﻪ‬
‫داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻤ ﺎ ﺑ ﺎ ﺧﻮاﻧ ﺪن و ﺕﺮﺝﻤ ﻪﯼ اﻳ ﻦ ﺳ ﻮرﻩ ﻣ ﺸﺨﺺ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﺷ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر ﺑ ﻪ ﺳ ﺮاغ ﺳ ﻮرﻩﯼ ﻳﻮﺳ ﻒ ﻣ ﯽروﻳ ﻢ آ ﻪ در ﻣﻜ ﻪ و ﺁﻏ ﺎز‬
‫دوران ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮﯼ ﻣﺤﻤ ﺪ از ﺳ ﻮﯼ اﻳ ﺸﺎن اﻧ ﺸﺎء ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺳ ﻮرﻩ‬
‫‪ ١١١‬ﺁﻳﻪ دارد‪.‬‬
‫در دوﻣﻴﻦ ﺁﻳﻪﯼ اﻳﻦ ﺳﻮرﻩ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ‪ :‬ﻣﺎ ﻗ ﺮﺁن را ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن‬
‫ﻋﺮﺑﯽ ﻧﺎزل آﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺕﺎ اﻳﻦ آﻪ در ﺁن ﺕﻌﻘﻞ آﻨﻴﺪ! در ﺁﻳﻪﯼ ﺳﻮم‪ ،‬ﮔﻔ ﺖ و‬
‫ﮔ ﻮ از داﺳ ﺘﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮ و ﻣﺨﺎﻃﺒ ﺎن او ﻧﻘ ﻞ ﻣ ﯽﺷ ﻮد و‬
‫اﻳﺸﺎن ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﺕﺎرﻳﺦ و ﭘﻴﺶ از ﺁﮔﺎهﯽ ﻳﺎﻓﺘﻦ از اﻳﻦ داﺳﺘﺎن‪ ،‬از ﺑ ﯽ‬
‫ﺧﺒﺮان ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻳﻪﯼ ﭼﻬ ﺎرم ﺣﻜﺎﻳ ﺖ از ﺧ ﻮاﺑﯽ دارد آ ﻪ ﻳﻮﺳ ﻒ ﺑ ﺮاﯼ ﭘ ﺪرش‬
‫ﻳﻌﻘﻮب ﻧﻘﻞ ﻣﯽآﻨﺪ‪ :‬اﯼ ﭘﺪر‪ ،‬ﻣﻦ ﺧﻮاب دﻳﺪﻩام آﻪ ﻳﺎزدﻩ ﺳ ﺘﺎرﻩ و ﻣ ﺎﻩ و‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺳﺠﺪﻩام ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘ ﺪر آ ﻪ ﻓﺮزﻧ ﺪان دﻳﮕ ﺮش را ﻣ ﯽﺷﻨﺎﺳ ﺪ‪ ،‬و ﻻﺑ ﺪ ﺳ ﺎﺑﻘﻪﯼ‬
‫ﺣﻴﻠ ﻪﮔ ﺮﯼ اﻳ ﺸﺎن را ﻣ ﯽداﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳﻮﺳ ﻒ را از ﻧﻘ ﻞ اﻳ ﻦ ﺧ ﻮاب ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺑﺮادراﻧﺶ ﻣﻨﻊ ﻣﯽآﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻴﻠﻪﮔ ﺮﯼ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﻄﺎن رﺝ ﻴﻢ ﻧ ﺴﺒﺖ دادﻩ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد آﻪ ﺁدﻣﻴﺎن را دﺷﻤﻨﯽ ﺁﺷﻜﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﺧﻴﺮا ﻳﻜﯽ از ﻗﻀﺎت ﺷ ﺮع‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ در اﻳﺮان‪ ،‬ﻣﺮدﯼ را آﻪ ﺝﺮﻣ ﯽ ﻣﺮﺕﻜ ﺐ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫‪ ٨١‬ـ ﭘﺮﺕﻮي از ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺝﻠﺪ ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﻲ‪ ،‬ص ‪١٤٠‬‬
‫اﻳﻦ ادﻋﺎﯼ ﻣﺘﻬﻢ آﻪ ﺷ ﻴﻄﺎن او را ﮔ ﻮل زدﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬از ﻣﺠ ﺎزات اﺳ ﻼﻣﯽ‬

‫ﻣﻌ ﺎف اﻋ ﻼم آ ﺮد‪ .‬ﺧﺒ ﺮ اﻳ ﻦ ﻣﺤﺎآﻤ ﻪﯼ ﻗﻼﺑ ﯽ ﺕ ﺎ هﻤ ﻴﻦ ﭼﻨ ﺪﯼ ﭘ ﻴﺶ‪،‬‬
‫ﺑﺨﺶ ﻃﻨﺰ ﻣﻨﺘﻘﺪﻳﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ را ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻣﯽداد!‬
‫داﺳ ﺘﺎن ﺑ ﺎ ﺕﻮﺿ ﻴﺢ ﺣ ﺴﺎدت ﺑ ﺮادران ﻳﻮﺳ ﻒ ﺑ ﻪ ﻣﻬﺮﺑ ﺎﻧﯽه ﺎﯼ‬
‫ﭘﺪر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺕﻪ ﺕﻐﺎرﯼ ﺧﺎﻧﻮدﻩ اداﻣﻪ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ آﻪ اﻳﺸﺎن ﺑ ﺮاﯼ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ‬
‫ﺝﺎﯼ ﭘﺎﯼ ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ در دل ﭘ ﺪر ﻧﺎﻣﻬﺮﺑ ﺎن‪ ،‬ﻗ ﺼﺪ ﺝ ﺎن درداﻧ ﻪﯼ ﭘ ﺪر را‬
‫ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ و اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن ﺧﺒﺎﺙ ﺖ ﺷ ﻴﻄﺎن رﺝ ﻴﻢ! ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﺑ ﺎ اﺻ ﺮار‪،‬‬
‫درداﻧﻪ را از ﭘﺪر ﺝﺪا آﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺎهﯽ ﻣﯽاﻧﺪازﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ در اﻳﻦ ﻣﻴ ﺎن‬
‫در ﭘ ﺴﺖ ﻣ ﺎﻣﻮر اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽ ﻳﻮﺳ ﻒ و ﭘ ﺪرش‪ ،‬درداﻧ ﻪ را از ﻧ ﺎﻣﺮدﯼ‬
‫ﺑ ﺮادراﻧﺶ ﺁﮔ ﺎﻩ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ و اﻳ ﻦ ﺑ ﺮادران را ﻧﺎﺁﮔ ﺎﻩ و “ﻻﻳ ﺸﻌﺮون”‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮادران ﺷﺐ هﻨﮕﺎم ﮔﺮﻳﻪ آﻨﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎزﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ و ﭘ ﺪر را‬
‫از ﻧﺘﻴﺠﻪﯼ ﺝﻨﺎﻳﺘﯽ آﻪ ﺷﻴﻄﺎن ﺑﺮﮔﺮدﻧ ﺸﺎن ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺁﮔ ﺎﻩ ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‬
‫آﻪ‪ … :‬اﯼ ﭘﺪر ﻣﺎ ﺑﻪ اﺳﺐ ﺕﺎﺧﺘﻦ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ و ﻳﻮﺳ ﻒ را ﻧ ﺰد وﺳ ﺎﻳﻞ‬
‫ﺧﻮد ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﮔﺮگ او را ﺧﻮرد… )ش ‪(١٧‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﭘ ﺪر از ﭘ ﻴﺶ اﺣﺘﻤ ﺎل درﻳ ﺪﻩ ﺷ ﺪن درداﻧ ﻪاش را از ﺳ ﻮﯼ‬
‫ﮔ ﺮگ دادﻩ ﺑ ﻮد؛ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﭼ ﻮن اﻳ ﻦ ﻓﺮزﻧ ﺪان از ﺑ ﯽﻣﻬ ﺮﯼ و ﺑ ﯽ‬
‫اﻋﺘﻤﺎدﯼ ﭘ ﺪر ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺧﻮدﺷ ﺎن ﺁﮔ ﺎهﯽ دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺝﺎﻣ ﻪﯼ ﻳﻮﺳ ﻒ را ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﻮن دروﻏﻴﻦ ]ﮔﻮﻳﺎ ﺧﻮن ﺧﺮﮔﻮش ﻳﺎ آﺒﻮﺕﺮﯼ[ ﺁﻏﺸﺘﻪ آﺮدﻩ‪ ،‬ﻧ ﺰد ﭘ ﺪر‬
‫ﻣﯽﺁورﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﻣﯽﮔﻮﻳﻨﺪ آﻪ ﻣﺎ هﺮ ﭼﻘﺪر ه ﻢ راﺳ ﺖ ﺑﮕ ﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬ﺕ ﻮ ﺣ ﺮف‬
‫ﻣﺎ را ﺑﺎور ﻧﺨﻮاهﯽ آﺮد!‬
‫ﭘ ﺪر ﻓﺮزﻧ ﺪاﻧﺶ را ﻧﻔ ﺮﻳﻦ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ ]ﻳﻌﻨ ﯽ ﺁﮔ ﺎﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﭘﺴﺮان‪ ،‬درداﻧﻪاش را ﺳﺮ ﺑﻪ ﻧﻴﺴﺖ آﺮدﻩاﻧ ﺪ[ و ﻣ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ آ ﻪ ﻧﻔ ﺲ ﺷ ﻤﺎ‬
‫]ﻳﺎ هﻤﺎن ﺷﻴﻄﺎن رﺝﻴﻢ[ ﺝﺮﻣﺘﺎن را در ﻧﺰد ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺎراﺳﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬و ﺑﻌ ﺪ‬
‫هﻢ ﺑﻪ دل ﺧﻮدش وﻋﺪﻩ ﻣﯽده ﺪ آ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺻ ﺒﺮ ﺝﻤﻴ ﻞ ]زﻳﺒ ﺎ[ آ ﺮد و…‬
‫)ش‪(١٨‬‬
‫در ﺁﻳ ﻪﯼ ﺑﻌ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﺨﻦ از آ ﺎرواﻧﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣ ﯽﺁﻳ ﺪ و ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ‬
‫هﻤﺎن ﭼﺎﻩ آﻪ ﺑﺮادران ﻳﻮﺳ ﻒ‪ ،‬ﺕ ﻪ ﺕﻐ ﺎرﯼ ﻳﻌﻘ ﻮب را در ﺁن اﻓﻜﻨ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﻓﺮو ﻣﯽﺁﻳﻨﺪ و دﻟﻮ ﺑﻪ ﭼ ﺎﻩ ﻣ ﯽاﻧﺪازﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺝ ﺎﯼ ﺁب‪ ،‬ﻣﮋدﮔ ﺎﻧﯽ ﭘ ﺴﺮﯼ‬
‫را ﻣﯽدهﻨﺪ آﻪ ﺳﻮار ﺑﺮ ﺳﻄﻞ ﺁب ﺷﺪﻩ و ﺑ ﺎﻻ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬دوران ﺑ ﺮدﻩ‬

‫دارﯼ اﺳ ﺖ و آﺎرواﻧﻴ ﺎن‪ ،‬ﺷ ﺎدﻣﺎن از “ﻣﺘ ﺎﻋﯽ آ ﻪ ﻳﺎﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ” ﻳﻮﺳ ﻒ را‬
‫ﭘﻨﻬﺎن ﻣﯽآﻨﻨﺪ و اﻟﺒﺘﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﻨﻬﺎن آﺎرﯼ ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮد‪) .‬ش‪(١٩‬‬
‫ﺑﻌﺪ هﻢ اﻳﻦ “ﻣﺘﺎع” را ﺑﻪ ﭼﻨﺪ دره ﻢ ﻧﺎﻗﺎﺑ ﻞ ﻣ ﯽﻓﺮوﺷ ﻨﺪ و ه ﻴﭻ‬
‫رﻏﺒﺘﯽ هﻢ ﺑﻪ او ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺕﺎ اﻳﻦ ﺝ ﺎ هﻨ ﻮز ﻣﻌﻠ ﻮم ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ ﭼ ﺮا زﻧ ﺎن‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن از ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﻮرﻩﯼ ﻳﻮﺳﻒ ﻣﻨﻊ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺮﻳ ﺪار آ ﻪ ﻣ ﺮدﯼ ﻣ ﺼﺮﯼ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ زﻧ ﺶ ﻣ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪ :‬اﻳ ﻦ‬
‫“ﻣﺘﺎع” را ﮔﺮاﻣﯽ ﺑ ﺪار‪ ،‬ﺷ ﺎﻳﺪ ﺳ ﻮدﯼ ﺑ ﻪ ﻣ ﺎ رﺳ ﺎﻧﺪ! او را ﺑ ﻪ ﻓﺮزﻧ ﺪﯼ‬
‫ﻣ ﯽﭘﺬﻳﺮﻧ ﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧ ﺪ در اﻳ ﻦ ﺑﺨ ﺶ از دﺧ ﺎﻟﺘﺶ در اﻣ ﻮر ﺑﻨ ﺪﮔﺎن ﺳ ﺨﻦ‬
‫ﻣ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ آ ﻪ ﻋﻠﻴ ﺮﻏﻢ ﺕﻮﻃﺌ ﻪﯼ ﺑ ﺮادران ﻳﻮﺳ ﻒ و ﺷ ﻴﻄﺎن رﺝ ﻴﻢ و‬
‫آﺎرواﻧ ﺴﺎﻻران ﺑ ﺮدﻩ ﻓ ﺮوش‪ ،‬ﺧﺮﻳ ﺪار اﻳ ﻦ ﺑ ﺮدﻩﯼ آﻮﭼ ﻚ‪ ،‬او را ﺑ ﻪ‬
‫ﻓﺮزﻧ ﺪ ﺧﻮاﻧ ﺪﮔﯽ ﻣ ﯽﭘ ﺬﻳﺮد‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻣﻴ ﺪ ﺑﻬ ﺮﻩاﯼ آ ﻪ ﺑﻌ ﺪهﺎ از اﻳ ﻦ ﻣﺘ ﺎع‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﺮد‪) .‬ش‪(٢١‬‬
‫ﻳﻮﺳﻒ آﻪ ﺑﺰرگﺕﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺧﺪا او را در هﻤﺎن ﺷﻐﻞ ﻏﻼﻣﯽ‬
‫و ﺑﺮدﮔﯽ‪ ،‬داﻧﺶ و ﺣﻜﻤﺖ ﻣﯽﺁﻣﻮزد‪ .‬ﺑﻌﺪ هﻢ ﺧ ﺪا ﻳ ﻚ ﺣﻜ ﻢ آﻠ ﯽ را در‬
‫اﻳﻦ ﻣﻴﺎن وارد ﻣﯽآﻨﺪ آﻪ ﻧﻴﻜﻮآﺎران را هﻢ هﻤﻴﻦﮔﻮﻧﻪ ﭘﺎداش ﻣ ﯽده ﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻠﻮم هﻢ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﻳﻚ آﻮدك آﻪ ﺕﻤﺎم هﻨﺮش اﻳﻦ ﺑﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑﺎﻋ ﺚ‬
‫اﻳﺠﺎد ﺣﺴﺪ و ﻓﺘﻨ ﻪ در ﻳ ﻚ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﭘ ﺪر ﺑ ﺎ ﺕﻔ ﺎوت ﮔﺬاﺷ ﺘﻦ‬
‫ﺑﻴﻦ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ‪ ،‬اﻳﺸﺎن را ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺑﺮادرآ ﺸﯽ ﺕﺮﻏﻴ ﺐ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭼ ﻪ‬
‫آ ﺎر ﻧﻴﻜ ﻮﻳﯽ ﺑﺠ ﺰ هﻤ ﺎن ﺧ ﻮاب دﻳ ﺪن آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺷ ﺎﻣﻞ ﺣ ﺎل‬
‫ﻧﻴﻜﻮآ ﺎران ﭘ ﺎداش ﺑﮕﻴ ﺮ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺷ ﺎﻳﺪ ه ﻢ اﻳ ﻦ ﻗ ﺎﻧﻮن‪ ،‬ﺑ ﺮ ﺧ ﻼف‬
‫ﻋﻄﻒ ﺑﻪ ﻣﺎﺳﺒﻖ‪ ،‬ﻋﻄﻒ ﺑﻪ ﻣﻀﺎرع اﺳﺖ! )ش‪(٢٢‬‬
‫ﻗ ﻀﻴﻪ از ﺁﻳ ﻪﯼ ‪ ٢٣‬داغ ﻣ ﯽﺷ ﻮد و ز ِن ﻣ ﺮد ﻣ ﺼﺮﯼ و ﻣ ﺎدر‬
‫ﺧﻮاﻧﺪﻩﯼ ﻳﻮﺳﻒ‪ ،‬در ﭘﯽ آﺎﻣﺠﻮﻳﯽ از او ﺑﺮﻣ ﯽﺁﻳ ﺪ‪ .‬زن ﻣ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪ :‬زود‬
‫ﺑﺎش… و ﻳﻮﺳﻒ اﻋﺮاض ﻣﯽآﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨ ﺎﻩ ﻣ ﯽﺑ ﺮد‪ .‬در ﺁﻳ ﻪﯼ ‪٢٤‬‬
‫زن‪ ،‬ﺁهﻨﮓ ﻳﻮﺳﻒ ﻣﯽآﻨﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﻔﺘﻪﯼ ﺧﺪا‪ ،‬اﮔ ﺮ ﻳﻮﺳ ﻒ ﺑﺮه ﺎن‬
‫ﺧ ﺪا را ﻧﺪﻳ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬او ﻧﻴ ﺰ ﺁهﻨ ﮓ زن ﻣ ﯽآ ﺮد… آ ﻪ ﻧﻜ ﺮد و از‬
‫ﺳ ﺘﻤﻜﺎران ﻧ ﺸﺪ‪ .‬آ ﻢ آ ﻢ دارد دﻻﻳ ﻞ ﺁن “ﺷ ﺎﻳﻌﻪﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ” روﺷ ﻦ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد!‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﻣﺮد ﻣﺼﺮﯼ ﺳﺮ ﻣﯽرﺳ ﺪ و ه ﺮ دو ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ در‬

‫ﻣ ﯽدوﻧ ﺪ و زن ]ﻣﻠﻌ ﻮن[ ﺝﺎﻣ ﻪﯼ ﻳﻮﺳ ﻒ را ﭘ ﺎرﻩ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ و ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﺑ ﺎ‬
‫ﺑﺪﺝﻨﺴﯽ و ﻣﻈﻠﻮم ﻧﻤﺎﻳﯽ هﻤﻪﯼ ﺕﻘﺼﻴﺮات را ﺑ ﻪ ﮔ ﺮدن ﻳﻮﺳ ﻒ ﺑﻴﭽ ﺎرﻩ‬
‫ﻣﯽاﻧﺪازد‪.‬‬
‫زن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺝ ﺰاﯼ آ ﺴﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ زن ﺕ ﻮ ﻗ ﺼﺪ ﺑ ﺪﯼ داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﭼﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺝﺰ اﻳﻦ آﻪ ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺪ ﻳﺎ ﺑ ﻪ ﻋ ﺬاﺑﯽ ﺳ ﺨﺖ درد ﺁور ﮔﺮﻓﺘ ﺎر‬
‫ﺷﻮد؟!‬
‫ﻳﻮﺳ ﻒ زﻳﺒ ﺎ در ﭘ ﯽ اﻓ ﺸﺎﮔﺮﯼ ﺑﺮﻣ ﯽﺁﻳ ﺪ و ﺕﻬﻤ ﺖ را ﺑ ﻪ زن‬
‫ﺑﺮﻣﯽﮔﺮداﻧ ﺪ آ ﻪ‪ :‬زن ﺕ ﻮ در ﭘ ﯽ آ ﺎﻣﺠﻮﻳﯽ از ﻣ ﻦ ﺑ ﻮد و ﻣ ﺮا ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎهﺪﯼ آﻪ اﺕﻔﺎﻗﺎ از آﺴﺎن زن اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻮاهﯽ ﻣﯽدهﺪ آﻪ ﭘﺎرﻩ‬
‫ﺑﻮدن ﻟﺒﺎس ﻳﻮﺳ ﻒ از ﭘ ﺸﺖ‪ ،‬دﻟﻴ ﻞ ﺑ ﺮ دروغﮔ ﻮﻳﯽ زن اﺳ ﺖ‪ .‬ﭼ ﺮا آ ﻪ‬
‫“ﻗﺎﻋﺪﺕﺎ” در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮاﻗﻊ ﻟﺒ ﺎس ﻣ ﺮدان از ﺝﻠ ﻮ ﭘ ﺎرﻩ ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﮔﻮﻳ ﺎ‬
‫اﻳﻦ آﺎر ﺳﺎﺑﻘﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ هﻢ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ! )ش‪(٢٦‬‬
‫ﺑﻌﺪ آﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻓﺮد اﻋﻼ ﻣﯽﺑﻴﻨﻨﺪ آﻪ ﻟﺒﺎس ﻳﻮﺳ ﻒ از ﭘ ﺸﺖ‬
‫ﭘ ﺎرﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬زن را ﻣﻜ ﺎر ﻣ ﯽﺧﻮاﻧﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﺁﻳ ﻪﯼ‬
‫ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٢٨‬و ﺑﺎ هﻤﻴﻦ ﻳﻚ ﺝﺮ ِم اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ اﺙﺒ ﺎت ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﻗ ﺮﺁن ﺣﻜ ﻢ ﺑ ﺮ‬
‫ﻣﻜﺮ ﺕﻤﺎﻣﯽ زﻧﺎن ﻣﯽدهﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳ ﻦ از ﻣﻜ ﺮ ﺷ ﻤﺎ زﻧ ﺎن اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣﻜ ﺮ ﺷ ﻤﺎ زﻧ ﺎن‪ ،‬ﻣﻜ ﺮ‬
‫ﺑﺰرﮔ ﯽ اﺳ ﺖ‪) .‬ش‪٢٨‬ﺳ ﻮرﻩﯼ ﻳﻮﺳ ﻒ( و اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑﻌ ﺪ ﺑ ﻪ ﻳﻮﺳ ﻒ ﺕﻜﻠﻴ ﻒ‬
‫ﻣ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ رازدارﯼ آﻨ ﺪ و از زن ه ﻢ ﻣ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ آ ﻪ از ﮔﻨ ﺎهﺶ‬
‫ﺁﻣﺮزش ﺑﺨﻮاهﺪ آﻪ ﺧﻄﺎآﺎر اﺳﺖ‪) .‬ش‪(٢٩‬‬
‫ﻣﻌﻠﻮم هﻢ ﻧﻤﯽﺷ ﻮد آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺧﺒ ﺮ را ﭼ ﻪ آ ﺴﯽ ﺑ ﻪ ﮔ ﻮش دﻳﮕ ﺮ‬
‫زﻧ ﺎن ﺷ ﻬﺮ ﻣ ﯽرﺳ ﺎﻧﺪ آ ﻪ ﻣ ﯽﮔﻮﻳﻨ ﺪ‪ :‬زن ﻋﺰﻳ ﺰ‪ ،‬در ﭘ ﯽ آ ﺎﻣﺠﻮﻳﯽ از‬
‫ﻏﻼم ﺧﻮد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﺷﻴﻔﺘﻪﯼ او ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ… )ش‪(٣٠‬‬
‫زﻧﺎن ﺷﻬﺮ آﻪ از آﻞ ﻗﻀﻴﻪ ﺁﮔﺎﻩ ﺷﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﭘ ﺸﺖ ﺳ ﺮ زن ﻋﺰﻳ ﺰ‬
‫ﻣﺼﺮ ﺻﻔﺤﻪ ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ زن دﻟﺪادﻩ ﭘﺲ از ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪن از‬
‫ﺳﻮﯼ ﺷﻮﯼ‪ ،‬هﻤﭽﻨﺎن در ﺣﺴﺮت ﻋﺸﻖ ﻣﻌﺸﻮق در ﺣﺎل ﺳﻮﺧﺘﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺘﺎ ﺷﻮهﺮ ]ﻣﺮد ﻣﺼﺮﯼ ﺑﯽ هﻮﻳﺖ‪ ،‬در ﻣﺘﻦ داﺳﺘﺎن آﻢ آﻢ ﺑ ﻪ درﺝ ﻪﯼ‬
‫ﻋﺰﻳﺰﯼ ﻣﺼﺮﯼ ارﺕﻘﺎء ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ[ اﻳﻦ ﺝﻮاﻧﻚ رﻋﻨﺎ را از اﻧ ﺪروﻧﯽ ﺑ ﺎﻧﻮ‬
‫هﻢ ﺑﻴﺮون ﻧﻤﯽﺑ ﺮد‪ .‬زن ﮔﻨﺎهﻜ ﺎر و ﻋﺎﺷ ﻖ‪ ،‬وﻟﻴﻤ ﻪاﯼ ﻣ ﯽده ﺪ و زﻧ ﺎن‬
‫ﺷﻬﺮ را دﻋﻮت ﻣﯽآﻨﺪ‪ .‬ﭘﺸﺖ هﻤﻪﯼ اﻳﺸﺎن ﭘﺸﺘﯽ و ﻣﺨﺪﻩاﯼ ﻣﯽﮔ ﺬارد‪،‬‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ هﺮ ﻳ ﻚ آ ﺎردﯼ ﻣ ﯽده ﺪ و ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﺝﻮاﻧ ﻚ ﻣﻌ ﺼﻮم را ﻓﺮﻣ ﺎن‬
‫ﻣ ﯽده ﺪ آ ﻪ از ﭘ ﺲ ﭘ ﺮدﻩ ﺑﻴ ﺮون ﺁﻳ ﺪ! ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﺎﻧﻮ‪ ،‬ﭘ ﻴﺶ از ﻣﻴﻬﻤ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﻳﻮﺳﻒ اﻣﺮ ﻣﯽآﻨﺪ آﻪ ﭘﺸﺖ ﭘ ﺮدﻩ ﻣﻨﺘﻈ ﺮ اﺝ ﺮاﯼ ﻓﺮﻣ ﺎﻧﺶ ﺑﻤﺎﻧ ﺪ‪ .‬زﻧ ﺎن‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﺮ ﻣﺨﺪﻩهﺎﯼ ﺷﺎهﺎﻧﻪﯼ ﺑﺎﻧﻮ ﺕﻜﻴﻪ زدﻩاﻧﺪ و ﺑﺴﺎط ﺑ ﺮ ﭘﺎﺳ ﺖ‬
‫و در دﺳﺖ هﺮ ﻳﻚ هﻢ آﺎردﯼ ﺕﻴﺰ آﻪ ﻻﺑ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﭘﻮﺳ ﺖ آﻨ ﺪن ﺳ ﻴﺐ و‬
‫ﮔﻼﺑﯽ در اﺧﺘﻴﺎرﺷﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻧﻮ ﺑﻪ ﻳﻮﺳﻒ اﻣﺮ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ‬
‫از ﭘﺲ ﭘﺮدﻩ ﺑﺪر ﺁﻳﺪ و ﺑﺮ اﻳﻦ زﻧﺎن اﺣﻤﻖ ﺑﯽﺧﺒﺮ از ﺣ ﺴﻦ ﻳ ﺎر ﺧ ﻮدﯼ‬
‫ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻳﻮﺳﻒ زﻳﺒﺎ ﺧﺮاﻣﺎن از ﭘﺸﺖ ﭘﺮدﻩ ﺑﻴﺮون ﻣﯽﺁﻳﺪ و زﻧﺎن هﻤﮕ ﯽ‬
‫از ﺕﻌﺠ ﺐ و ﺕﺤ ﺴﺮ‪ ،‬دﺳﺘﺎﻧ ﺸﺎن را ﺑ ﺎ آ ﺎرد ﺕﻴ ﺰ ﻣ ﯽﺑﺮﻧ ﺪ و در هﻤ ﺎن‬
‫ﻟﺤﻈﻪ »ﻓﺘﺒﺎرك اﷲ اﺣﺴﻦ اﻟﺨﺎﻟﻘﻴﻦ ﮔﻮﻳﺎن« ﻣﯽﻧﺎﻟﻨﺪ‪ :‬واﯼ‪ ،‬ﭘﻨﺎﻩ ﺑﺮ ﺧ ﺪا‪،‬‬
‫اﻳﻦ آﻪ ﺁدم ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻓﺮﺷﺘﻪ اﺳﺖ! )ش‪(٣١‬‬
‫ﺣﺎل آﻪ ﺑﺎﻧﻮ دﻟﻴﻞ ﻣﺤﻜﻤﯽ ﺑﺮ زﻧﺎﯼ ﻧﺎآﺮدﻩاش دارد‪ ،‬ﻣ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪:‬‬
‫اﻳ ﻦ هﻤ ﺎن اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣ ﺮا در ﺑ ﺎب او ﻣﻼﻣ ﺖ ﻣ ﯽآﺮدﻳ ﺪ‪ .‬ﻣ ﻦ در ﭘ ﯽ‬
‫آﺎﻣﺠﻮﻳﯽ از او ﺑﻮدم و او ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ را ﻧﮕ ﻪ داﺷ ﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ ﺁﻧﭽ ﻪ ﻓﺮﻣ ﺎﻧﺶ‬
‫ﻣ ﯽده ﻢ ﻧﻜﻨ ﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر ﻣ ﺮا ﺷ ﻴﺮﻳﻦ آ ﺎم ﻧﻜﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ زﻧ ﺪاﻧﺶ‬
‫ﻣﯽاﻓﻜﻨﻢ و ﺧﻮارش ﻣﯽﺳﺎزم‪) .‬ش‪(٣٢‬‬
‫اﻟﺒﺘ ﻪ دوﺳ ﺘﺎن ﺑ ﻪ دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ ﻋﺰﻳ ﺰ ﻣ ﺼﺮ و ﺧﺮﻳ ﺪار ﻳﻮﺳ ﻒ‬
‫ﺕﻮﺝﻪ دارﻧﺪ آﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﻣﭻ ﺑﺎﻧﻮ را در ﺣ ﻴﻦ ارﺕﻜ ﺎب ﺝ ﺮم ﻧ ﺎآﺮدﻩاش‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎز هﻢ ﺑﺎﻧﻮ را از ﺣﻀﻮر اﻳﻦ ﭘﺴﺮك زﻳﺒ ﺎ ﻣﺤ ﺮوم ﻧﻜ ﺮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ و ﻳﻮﺳ ﻒ هﻤﭽﻨ ﺎن در اﻧ ﺪروﻧﯽ ﺑ ﺎﻧﻮ ﺑ ﻪ ﺧ ﺪﻣﺘﮕﺰارﯼ و‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدارﯼ ﻣﺸﻐﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﺑﺎﻧﻮ ﺁن ﻗﺪر ﻗﺪرت دارد آﻪ ﻳﻮﺳ ﻒ را‬
‫ﺑ ﻴﻦ آ ﺎﻣﺠﻮﻳﯽ و زﻧ ﺪان ﻣﺨﻴ ﺮ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ و ﻳﻮﺳ ﻒ ﮔﻤﮕ ﺸﺘﻪ زﻧ ﺪان را‬
‫ﺑﺮﻣ ﯽﮔﺰﻳﻨ ﺪ آ ﻪ‪ :‬زﻧ ﺪان ﺑ ﺮ ﻣ ﻦ ﮔ ﻮاراﺕﺮ اﺳ ﺖ از ﺁﻧﭽ ﻪ ﻣ ﺮا ﺑ ﺪان‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ‪) .‬ش‪ (٣٣‬ﺑﻌﺪ هﻢ ﻳﻮﺳﻒ ﺧﺪا را ﺕﻬﺪﻳ ﺪ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ اﮔ ﺮ ﻣﻜ ﺮ‬
‫اﻳﻦ زﻧﺎن را از ﻣﻦ ]ﺑﺮﻧﮕﺮداﻧﯽ[ ﺑﻪ ﺁنهﺎ ]ﺣﺎﻻ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻜ ﺎر از ﻓ ﺮد‬
‫ﺑ ﻪ ﺝﻤ ﻊ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ[ ﻣﻴ ﻞ ﻣ ﯽآ ﻨﻢ و در ﺷ ﻤﺎر ﻧﺎداﻧ ﺎن ﺧ ﻮاهﻢ ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫)ش‪(٣٣‬‬
‫ﺧ ﺪا از اﻳ ﻦ ﺕﻬﺪﻳ ﺪ ﺑﺮﺁﺷ ﻔﺘﻪ ﻣ ﯽﺷ ﻮد و دﻋ ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﺑﻨ ﺪﻩاش را‬

‫ﻣﺴﺘﺠﺎب آﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺎرﯼاش ﻣﯽﺷﺘﺎﺑﺪ‪) .‬ش‪(٣٤‬‬
‫ﺑﻌﺪ هﻢ ﺧﺎﻧﻢهﺎ او را ﺑﻪ زﻧﺪان ﻣﯽاﻧﺪازﻧﺪ‪).‬ش‪(٣٥‬‬
‫داﺳﺘﺎن اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﯽآﻨﺪ‪ .‬ﻳﻮﺳﻒ در زﻧﺪان ﺑﺎ دو ﺝ ﻮان ه ﻢﺑﻨ ﺪ‬
‫ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﻳﻜ ﯽ از اﻳ ﻦ ﺝﻮاﻧ ﺎن ﺧ ﻮاب ﻣ ﯽﺑﻴﻨ ﺪ آ ﻪ اﻧﮕ ﻮر ﻣ ﯽﻓ ﺸﺎرد‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮﯼ ﺧﻮدش را ﻣﯽﺑﻴﻨﺪ آﻪ ﻧﺎن ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﻬ ﺎدﻩ اﺳ ﺖ و ﭘﺮﻧ ﺪﮔﺎن از ﺁن‬
‫ﻧ ﺎن ﻣ ﯽﺧﻮرﻧ ﺪ‪ .‬و ﺕﻌﺒﻴ ﺮ ﺧﻮاﺑ ﺸﺎن را از ﻳﻮﺳ ﻒ زﻧ ﺪاﻧﯽ ﻣ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ‪.‬‬
‫)ش‪(٣٦‬‬
‫در ﺁﻳﻪﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﻳﻮﺳﻒ ﺑﻪ هﻢ ﺳﻠﻮﻟﻴﺎﻧﺶ ﺧﺒ ﺮ ﻣ ﯽده ﺪ آ ﻪ آ ﻴﺶ‬
‫ﻣﺮدﻣﯽ را آﻪ ﺑﻪ ﺧ ﺪاﯼ ﻳﻜﺘ ﺎ و روز ﻗﻴﺎﻣ ﺖ آﺎﻓﺮﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺮك آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫)‪(٣٧‬‬
‫ﺑﻌﺪ هﻢ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ دو ﻧﻔ ﺮ ﺑﺤ ﺚ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺧﻮاﺑ ﺸﺎن را ه ﻢ‬
‫اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﻌﺒﻴ ﺮ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از ﺷ ﻤﺎ ﺑ ﺎ ﻣ ﻮﻻﯼ ﺧ ﻮﻳﺶ ﺷ ﺮاب‬
‫ﻣﯽﻧﻮﺷﺪ و دﻳﮕﺮﯼ را ﺑﺮ دار ﻣﯽآﻨﻨﺪ و ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺳﺮ او را ﻣﯽﺧﻮرﻧ ﺪ‪.‬‬
‫از ﺁﻧﻜﻪ ﻗﺮار ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻮﻻﻳﺶ‪ ،‬آﻪ اﺕﻔﺎﻗﺎ ﺷﻮهﺮ هﻤﺎن زن و ﻋﺰﻳ ﺰ‬
‫ﻣﺼﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺮاب ﺑﻨﻮﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺧﻮاهﺪ آﻪ او را ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﻮﻻﻳﺶ ﺑﻴﺎورد‪،‬‬
‫اﻣﺎ ﺷﻴﻄﺎن رﺝﻴﻢ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻜﺎرش ﻣﯽآﻨﺪ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل دﻳﮕ ﺮ‬
‫هﻢ ﻳﻮﺳﻒ در زﻧﺪان ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠﻮم هﻢ ﻧﻤﯽﺷ ﻮد آ ﻪ ﭼ ﺮا ﺧ ﺪا اﻳ ﻦ ﺝ ﺎ‬
‫دﻳﮕﺮ ﭘﺎ در ﻣﻴﺎﻧﯽ ﻧﻤﯽآﻨﺪ! )ش‪(٤٢‬‬
‫داﺳﺘﺎن اداﻣﻪ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ و ﻗﺤﻄﯽ و ﺧﻮاب ﻋﺰﻳﺰ ﻣﺼﺮ و زﻧ ﺪاﻧﯽ‬
‫زﻧ ﺪﻩ ﻣﺎﻧ ﺪﻩ‪ ،‬آ ﻪ ﻧﺎﮔﻬ ﺎن ﺑ ﻪ ﻳ ﺎد هﻤﺒﻨ ﺪش ﻳﻮﺳ ﻒ ﻣ ﯽاﻓﺘ ﺪ و هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﻳﺎدﺁورﯼ‪ ،‬ﻳﻮﺳﻒ را از زﻧﺪان رهﺎ ﻣﯽﺳﺎزد‪) .‬ش‪(٤٥‬‬
‫ﻳﻮﺳﻒ را ﺑﻪ ﭘﺎﯼ ﺕﺨ ﺖ ﻣ ﯽﺁورﻧ ﺪ و ﺕﻌﺒﻴ ﺮ ﺧ ﻮابه ﺎﯼ ﺷ ﺎﻩ…‬
‫ﺑﻌﺪ هﻢ ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﻳﺎد ﺁن زﻧﺎن ﻣﻜﺎر ﻣ ﯽاﻓﺘ ﺪ آ ﻪ‪ :‬ﺑﭙ ﺮس‪ ،‬ﺣﻜﺎﻳ ﺖ ﺁن زﻧ ﺎن‬
‫آﻪ دﺳﺖهﺎﯼ ﺧﻮد را ﺑﺮﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﭘﺮوردﮔ ﺎر ﺑ ﻪ ﻣﻜﺮﺷ ﺎن ﺁﮔ ﺎﻩ‬
‫ﺑﻮد‪) .‬ش‪(٥٠‬‬
‫زﻧﺎن را ﺣﺎﺿ ﺮ ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪] .‬ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ[ ﮔﻔ ﺖ‪ :‬اﯼ زﻧ ﺎن‪ ،‬ﺁﻧﮕ ﺎﻩ آ ﻪ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺕﻦ ﻳﻮﺳﻒ ﺑﻮدﻳﺪ‪ ،‬ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺷﻤﺎ ﭼ ﻪ ﺑ ﻮد؟ زﻧ ﺎن ]هﻤﮕ ﯽ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ‬
‫آ ﻪ ﺕﻬﻤ ﺖ ﺑﺰرﮔ ﯽ ﺑﺎرﺷ ﺎن ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ[ ﻣ ﯽﮔﻮﻳﻨ ﺪ‪ :‬ﻣ ﺎ او را ﮔﻨﺎهﻜ ﺎر‬
‫ﻧﻤﯽداﻧﻴﻢ… زن ﻋﺰﻳ ﺰ ه ﻢ ﺑ ﺎ ﺷ ﺠﺎﻋﺖ ﺕﻤ ﺎم و ﺑ ﺪون ذرﻩاﯼ ﺧﺠﺎﻟ ﺖ و‬

‫ﺣﻴ ﺎ ﻣ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪ :‬ﻣ ﻦ در ﭘ ﯽ آ ﺎﻣﺠﻮﻳﯽ از او ﺑ ﻮدم‪ .‬او راﺳ ﺖ ﻣ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪.‬‬
‫)ش‪ (٥١‬اﻳﻨﺠ ﺎ دﻳﮕ ﺮ واﻗﻌ ﺎ ﻣﻌﻠ ﻮم ﻣ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ ﺁن ﻣ ﺮد ﻣ ﺼﺮﯼ آ ﻪ‬
‫ﻳﻮﺳﻒ را ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﭘﺎدﺷﺎﻩ آﻨﻮﻧﯽ ﻣﺼﺮ ﻳﺎ ﻋﺰﻳﺰ ﻣﺼﺮ اﺳ ﺖ و ﺑ ﺮ‬
‫ﺳﺮ هﻤ ﺴﺮ ﺧﻴﺎﻧ ﺖ آ ﺎرش ه ﻢ ه ﻴﭻ ﺑﻼﻳ ﯽ ﻧﻴ ﺎوردﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﻏﻴﺒ ﺖ‬
‫ﺷﻮﯼ ﺧﻴﺎﻧﺘﯽ ﺑﻪ ﺷﻮﯼ ﻧﻜﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺝ ﺎ زن آﺎﺳ ﻪﯼ داغﺕ ﺮ از ﺁش‬
‫ﻣ ﯽﺷ ﻮد و ﻣ ﯽﻓﺮﻣﺎﻳ ﺪ‪ :‬ﺧ ﺪا ﺣﻴﻠ ﻪﯼ ﺧﺎﺉﻨ ﺎن را ﺑ ﻪ ه ﺪف ﻧﻤ ﯽرﺳ ﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫)ش‪(٥٢‬‬
‫ﻧﺎم دوم ﺳﻮرﻩﯼ ﺕﻮﺑﻪ را در ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺑﺮاﺉﺖ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ آﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ‬

‫ﺑﻴ ﺰارﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻧ ﺸﺎﯼ اﻳ ﻦ ﺳ ﻮرﻩ ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠ ﻪاﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺁن را‬
‫وﺣﯽ ﻳﺎ ﻧﺰول ﻗﺮﺁن ﻧﺎﻣﻴﺪﻩاﻧﺪ؛ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ه ﻢ ﺳ ﻮرﻩاﯼ ﻣ ﺪﻧﯽ اﺳ ﺖ؛‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم آﻪ در اوج ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﯽ‪/‬اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺑ ﺮ زﺑ ﺎن او‬
‫ﺝﺎرﯼ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ ﻣﯽﺕﻮان ﺳﻮرﻩﯼ ﺕﻮﺑﻪ را ﺕﻜﺎﻣ ﻞ دﻳ ﺪﮔﺎﻩه ﺎﯼ‬
‫ﻗﺪرت ﻃﻠﺒﺎﻧﻪﯼ ﻣﺤﻤﺪ ﺕﻌﺮﻳﻒ آﺮد‪ .‬ﭼﺮا آﻪ اﮔﺮ ﺳﻮرﻩهﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ ﻗ ﺮﺁن‬
‫“ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻬﺮﺑﺎن و ﺑﺨﺸﻨﺪﻩ” ﺁﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬در اﻳﻦ ﺳﻮرﻩ‪ ،‬ﻣﺤﻤ ﺪ‬
‫از زﺑﺎن اﷲ از هﻤ ﺎن ﺁﻏ ﺎز ﺷﻤ ﺸﻴﺮش را ﺑ ﺮ ﻋﻠﻴ ﻪ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن از رو‬
‫ﻣﯽﺑﻨﺪد و اﻳﺸﺎن را ﭼﻪ در اﻳﻦ ﺝﻬ ﺎن و ﭼ ﻪ در ﺝﻬ ﺎن دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ ﻗﺘ ﻞ و‬
‫ﺣﺮق و ﺷﻜﻨﺠﻪ و دﻳﮕﺮ ﻋﺬابهﺎﯼ اﻟﻴﻢ و ﺷﺪﻳﺪ ﺕﻬﺪﻳ ﺪ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺳ ﻮرﻩﯼ‬
‫ﺕﻮﺑﻪ ﻧﻬﻤﻴﻦ ﺳﻮرﻩﯼ ﻗﺮﺁن اﺳﺖ و ‪ ١٢٩‬ﺁﻳﻪ دارد‪.‬‬
‫ﺁﻳﻪﯼ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎ ﺑﻴ ﺰارﯼ اﷲ و ﻣﺤﻤ ﺪ از ﻣ ﺸﺮآﺎن و آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺁنهﺎ ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد؛ ﺑﯽ ﺕﻮﺝﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺧ ﻮد‬
‫ﺑﺎ ﻣﺸﺮآﺎن ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺁﻳ ﻪﯼ دوم »ﭘ ﺲ ﭼﻬ ﺎر ﻣ ﺎﻩ ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎ ]ﻏﻴﺮﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن[ ﻣﻬﻠ ﺖ‬
‫دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آ ﻪ در اﻳ ﻦ ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﺳ ﻴﺮ آﻨﻴ ﺪ و ﺑﺪاﻧﻴ ﺪ آ ﻪ از اﷲ ]ﻳ ﺎ‬
‫ﻟ ﺸﻜﺮ ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن[ ﻧﺘﻮاﻧﻴ ﺪ ﮔﺮﻳﺨ ﺖ و اوﺳ ﺖ آ ﻪ آ ﺎﻓﺮان را رﺳ ﻮا‬
‫ﻣﯽﺳﺎزد‪«.‬‬
‫وﻳﮋﮔ ﯽ ﺧﺎﺻ ﯽ آ ﻪ در اﻳ ﻦ ﺁﻳ ﻪه ﺎ ﺑ ﻪ ﭼ ﺸﻢ ﻣ ﯽﺧ ﻮرد‪ ،‬در ه ﻢ‬
‫ﺷﺪن ﻧﻘﺶ آﻔﺎر و ﻣﺸﺮآﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ هﻢ ﺕﻔﻜﻴﻚهﺎﻳﯽ آﻪ ﻣﺎ ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺑ ﻴﻦ‬
‫اﻳ ﻦ دو ﮔ ﺮوﻩ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ و ﺷ ﻨﻴﺪﻩاﻳ ﻢ‪ ،‬ﺳ ﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘ ﻪﯼ ذه ﻦ‬

‫ﻋﻠﻤ ﺎﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻣﺘ ﺎﺧﺮ اﺳ ﺖ و ﺧ ﻮد “اﷲ” و ﻣﺤﻤ ﺪ ﺑ ﻴﻦ اﻳ ﻦ دو ﮔ ﺮوﻩ‬
‫اﻋﺘﻘﺎدﯼ ﺕﻔﻜﻴﻜﯽ ﻗﺎﺉﻞ ﻧﺒﻮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎدروان ﻋﻠﯽ دﺷﺘﯽ در آﺘ ﺎب ﭘ ﺮ ارﺝ ﺶ “‪ ٢٣‬ﺳ ﺎل رﺳ ﺎﻟﺖ”‬
‫اﺷﺎرﻩاﯼ دارد ﺑﻪ اﻳﻦ آ ﻪ در ﻗ ﺮﺁن‪ ،‬ﭼﻬ ﺮﻩﯼ ﻣﺤﻤ ﺪ و اﷲ ﮔ ﺎﻩ ﭼﻨ ﺎن در‬
‫هﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮد آﻪ ﺕﻔﻜﻴﻚ اﻳﻦ دو ﭼﻬﺮﻩ از ه ﻢ ﻏﻴ ﺮﻣﻤﻜﻦ اﺳ ﺖ‪ .‬ﮔ ﺎﻩ‬
‫ﺁﻳﻪاﯼ در اﺑﺘﺪا از ﺳﻮﯼ اﷲ اﻧﺸﺎء ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬وﻟﯽ در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﻴ ﺎن ﻧﻘﻄ ﻪ‬
‫ﻧﻈ ﺮات و ﻣﻨ ﺎﻓﻊ اﺳ ﺘﺮاﺕﮋﻳﻚ ﻣﺤﻤ ﺪ ﻣ ﯽﭘ ﺮدازد‪ .‬ﺁﻳ ﻪﯼ اول و دوم‬
‫ﺳﻮرﻩﯼ ﺕﻮﺑﻪ هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻤﯽ دارد؛ ﭼﺮا آﻪ اﮔﺮ اﷲ و ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮش از‬
‫ﻣﺸﺮآﺎن ﺑﻴﺰارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ هﻤﻴﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺎ اﻳﺸﺎن ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ؟!‬
‫داﺳﺘﺎن ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺴﺘﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺎ ﻣﺸﺮآﺎن هﻢ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮدد ﺑ ﻪ ﺣﺠ ﯽ‬
‫آﻪ ﻣﺤﻤﺪ در ﺳﺎل هﺸﺘﻢ ﻳ ﺎ ﻧﻬ ﻢ هﺠ ﺮﯼ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ رﻳ ﺰﯼ آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬وﻟ ﯽ‬
‫اهﻞ ﻣﻜﻪ از ورود ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺝﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﻣﯽآﻨﻨ ﺪ و ﻣﺤﻤ ﺪ ﺷﺨ ﺼﺎ ﺑ ﺎ‬
‫اﻳ ﺸﺎن ﭘﻴﻤ ﺎﻧﯽ ﻣﻮﺳ ﻮم ﺑ ﻪ “ﺣﺪﻳﺒﻴ ﻪ” ﻣ ﯽﺑﻨ ﺪد و در اﻳ ﻦ ﻗ ﺮارداد ﺑ ﺎ‬
‫ﻣﺸﺮآﻴﻦ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﺬارد آﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم ﻣﺮاﺳﻢ ﺣﺞ‬
‫ﺑ ﻪ ﻣﻜ ﻪ ﺳ ﻔﺮ آﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺣﺘ ﺎ ﻧﻮﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ در ﻣ ﺘﻦ ﺻ ﻠﺢﻧﺎﻣ ﻪ ﻳ ﺎ ﻗ ﺮارداد‬
‫ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻤ ﺪ در اﺑﺘ ﺪا ﻧ ﺎﻣﺶ را ﻣﺤﻤ ﺪ رﺳ ﻮلاﷲ ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ؛ اﻣ ﺎ اه ﻞ‬
‫ﻣﻜﻪ ﻣﯽﮔﻮﻳﻨﺪ آﻪ اﮔﺮ ﻣﺎ ﺕﻮ را ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﯼ ﻗﺒﻮل داﺷ ﺘﻴﻢ‪ ،‬ﭼ ﻪ ﺝ ﺎﯼ اﻳ ﻦ‬
‫هﻤ ﻪ ﺝﻨ ﮓ و آ ﺸﻤﻜﺶ ﻣ ﯽﺑ ﻮد؟! ﻣﺤﻤ ﺪ در ﺁﻏ ﺎز از ﻋﻠ ﯽ ﻣ ﯽﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﻧﺎﻣﺶ را ﺕﺼﺤﻴﺢ آﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ او ﺳﺮﺑﺎز ﻣﯽزﻧﺪ‪ :‬آﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺮ ﻧﺎم ﺕ ﻮ ﺧ ﻂ‬
‫ﺑﻄ ﻼن ﻧﻤ ﯽآ ﺸﻢ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺧ ﻮد‪ ،‬در ﻣ ﺘﻦ ﻗ ﺮارداد ﺑ ﺮ ادﻋ ﺎﯼ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﯼاش ﺧﻂ ﺑﻄﻼن ﻣﯽآﺸﺪ و ﺧ ﻮد را ﻣﺤﻤ ﺪ اﺑ ﻦ ﻋﺒ ﺪاﷲ ﻣ ﯽﻧﺎﻣ ﺪ!‬
‫در اﻳﻦ ﺑﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﺳ ﺘﺮاﺕﮋﻳﻚ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ و او ﭼ ﻮن دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﺿﺮورﺕﯽ ﺑﺮاﯼ ﻣﺎﻧﺪن ﺑﺮ ﺳ ﺮ ﭘﻴﻤ ﺎﻧﺶ ﻧﻤ ﯽﺑﻴﻨ ﺪ‪ ،‬از زﺑ ﺎن اﷲ ﻗ ﺮارداد‬
‫را ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ ﻓﺴﺦ آﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺁﻳﻪﯼ ﺳﻮم »در روز ﺣﺞ ﺑ ﺰرگ ]ﺣ ﺞ اآﺒ ﺮ[ از ﺝﺎﻧ ﺐ اﷲ‬
‫و ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮش ﺑ ﻪ ﻣ ﺮدم اﻋ ﻼم ﻣ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ اﷲ و ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮش از ﻣ ﺸﺮآﺎن‬
‫ﺑﻴﺰارﻧ ﺪ؛ ﭘ ﺲ اﮔ ﺮ ﺕﻮﺑ ﻪ آﻨﻴ ﺪ ﺑﺮاﻳﺘ ﺎن ﺑﻬﺘ ﺮ اﺳ ﺖ و ﻟ ﯽ اﮔ ﺮ ﺳ ﺮﭘﻴﭽﯽ‬
‫آﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ آﻪ از اﷲ ﻧﺘﻮاﻧﻴﺪ ﮔﺮﻳﺨﺖ‪ .‬و آﺎﻓﺮان را ﺑ ﻪ ﻋ ﺬاﺑﯽ دردﻧ ﺎك‬
‫ﺑﺸﺎرت دﻩ!« در اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺝﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪن ﻧﻘﺶ ﺿ ﻤﻴﺮ ﺳ ﻮم ﺷ ﺨﺺ ﺝﻤ ﻊ و‬

‫دوم ﺷﺨﺺ ﺝﻤﻊ و دوم ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد ﻗﺎﺑﻞ ﺕﻌﻤﻖ اﺳﺖ!‬
‫در ﺁﻳﻪﯼ ﺑﻌﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ اﷲ در اوﻟﻴﻦ ﺁﻳﻪﯼ اﻳﻦ ﺳ ﻮرﻩ‪ ،‬ﻧﻔ ﺮت و‬
‫ﺑﻴ ﺰارﯼاش را از ﭘﻴﻤ ﺎن ﺑ ﺴﺘﻦ ﺑ ﺎ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن ]آ ﺎﻓﺮان و ﻣ ﺸﺮآﺎن[‬
‫ﻧﺸﺎن دادﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ اﻳ ﻦ ﭘﻴﻤ ﺎن را ﺕﺤﻤ ﻞ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ و در ﺁﻳ ﻪﯼ‬
‫ﺑﻌ ﺪﯼ ]ﭼﻬ ﺎرم[ ﻣ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪» :‬ﻣﮕ ﺮ ﺁن ﮔ ﺮوﻩ از ﻣ ﺸﺮآﺎن آ ﻪ ﺑ ﺎ اﻳ ﺸﺎن‬
‫ﭘﻴﻤ ﺎن ﺑ ﺴﺘﻪاﻳ ﺪ‪ .‬و در ﭘﻴﻤ ﺎن ﺧ ﻮد آﺎﺳ ﺘﯽ ﻧﻴ ﺎوردﻩاﻧ ﺪ ]زﻳ ﺮ ﻗﻮﻟ ﺸﺎن‬
‫ﻧﺰدﻩاﻧﺪ[ و ﺑﺎ هﻴﭻ آﺲ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺷﻤﺎ هﻢ دﺳﺖ ﻧﺸﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻨﺎن ﺑﻪ ﭘﻴﻤ ﺎن‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺕﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﺪﺕﺶ وﻓﺎ آﻨﻴﺪ…«‬
‫اﻳﻦ ارﻓﺎق ﻓﻘﻂ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ هﻤﺎن ﭼﻬ ﺎر ﻣ ﺎهﯽ آ ﻪ ﻗ ﺮار‬
‫اﺳﺖ ﺁﺕﺶ ﺑﺲ اداﻣ ﻪ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ؛ ﻳﻌﻨ ﯽ ﭘ ﺲ از ﺳ ﭙﺮﯼ ﺷ ﺪن ﻣ ﺎﻩه ﺎﯼ‬
‫رﺝﺐ و ذواﻟﻘﻌﺪﻩ و ذواﻟﺤﺠﻪ و ﻣﺤﺮم‪.‬‬
‫ﺖ اﻳﻦ دﺳﺘﻮر را از ﺳﻮﯼ اﷲ اﻋ ﻼم‬ ‫در ﺁﻳﻪﯼ ﭘﻨﺠﻢ ﻣﺤﻤﺪ درﻳﺎﻓ ٍ‬
‫ﻣﯽآﻨﺪ‪» :‬و ﭼ ﻮن ﻣ ﺎﻩه ﺎﯼ ﺣ ﺮام ﺑ ﻪ ﭘﺎﻳ ﺎن رﺳ ﻴﺪ‪ ،‬ه ﺮ ﺝ ﺎ ﻣ ﺸﺮآﺎن را‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻴ ﺪ‪ ،‬ﺑﻜ ﺸﻴﺪ و ﺑﮕﻴﺮﻳ ﺪ و ﺣ ﺒﺲ آﻨﻴ ﺪ و در هﻤ ﻪ ﺝ ﺎ ﺑ ﻪ آﻤﻴﻨ ﺸﺎن‬
‫ﺑﻨ ﺸﻴﻨﻴﺪ… « و اﻟﺒﺘ ﻪ اﷲ در اداﻣ ﻪﯼ هﻤ ﻴﻦ ﺁﻳ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺝ ﺪاﻳﯽ اﻧ ﺪاﺧﺘﻦ‬
‫ﺑﻴﻦ ﺕﻴﭗهﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﻮر را ه ﻢ اﻧ ﺸﺎء ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪:‬‬
‫»اﻣﺎ اﮔﺮ ﺕﻮﺑ ﻪ آﺮدﻧ ﺪ و ﻧﻤ ﺎز ﺧﻮاﻧﺪﻧ ﺪ و زآ ﺎت دادﻧ ﺪ‪ ،‬از ﺁنه ﺎ دﺳ ﺖ‬
‫ﺑﺮدارﻳ ﺪ…« در ﺁﻳ ﻪﯼ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٧‬اﷲ ﺑ ﺎز ه ﻢ ﻗ ﻮل ﭘﻴ ﺸﻴﻨﺶ را ﻧﻘ ﺾ‬
‫ﻣﯽآﻨﺪ و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﻳ ﺪ‪» :‬ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﻣ ﺸﺮآﺎن را ﺑ ﺎ ﺧ ﺪا و ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮ او ﭘﻴﻤ ﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻣﮕﺮ ﺁنهﺎﻳﯽ آﻪ ﻧﺰد ﻣﺴﺠﺪاﻟﺤﺮام ﺑﺎ اﻳﺸﺎن ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺴﺘﻴﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ﺑ ﺮ‬
‫ﺳ ﺮ ﭘﻴﻤﺎﻧ ﺸﺎن اﻳ ﺴﺘﺎدﻧﺪ ]ﺷ ﻤﺎ ه ﻢ[ ﺑﺮﺳ ﺮ ﭘﻴﻤﺎﻧﺘ ﺎن ﺑﺎﻳ ﺴﺘﻴﺪ…« ﺁﻳ ﻪﯼ‬
‫ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٨‬ﺑ ﺎر دﻳﮕ ﺮ ﺷ ﻚ ﺑ ﻪ دل ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣ ﯽاﻧﺪازﻧ ﺪ آ ﻪ‪» :‬ﭼﮕﻮﻧ ﻪ‬
‫ﭘﻴﻤ ﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ آ ﻪ اﮔ ﺮ ﺑ ﺮ ﺷ ﻤﺎ ﭘﻴ ﺮوز ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ ﻋﻬ ﺪ و ﺳ ﻮﮔﻨﺪ و‬
‫ﺧﻮﻳ ﺸﺎوﻧﺪﯼ وﻓ ﺎ ﻧﻜﻨﻨ ﺪ؟ ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن ﺧ ﺸﻨﻮدﺕﺎن ﻣ ﯽﺳ ﺎزﻧﺪ و در دل‬
‫ﺳﺮﻣﯽﭘﻴﭽﻨﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻋﺼﻴﺎﻧﮕﺮاﻧﻨﺪ‪ «.‬ﻣﻔﻬﻮم اﻳﻦ ﺁﻳﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ آ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫اﻳﻦآﻪ ﺝﻤﺎﻋﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ هﻨﻮز ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺎ ﺷﻤﺎ را ﻧﺸﻜﺴﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﭼ ﻮن‬
‫اﺣﺘﻤ ﺎل دارد آ ﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﺘ ﺎن را ﺑ ﺸﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘ ﺲ ﺑﻬﺘ ﺮ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮ ﺧ ﻮد‬
‫ﭘﻴﺸﺪﺳﺘﯽ آﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺎﻧﺶ ﺑﺎ اﻳﺸﺎن را ﺑﺸﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫زﻣﻴﻨ ﻪ ﺳ ﺎزﯼ اﻳ ﻦ ﭘﻴﻤ ﺎن ﺷ ﻜﻨﯽ ه ﻢ در ﺁﻳ ﻪﯼ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪٩‬‬

‫اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺁﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد‪» :‬ﺁﻳ ﺎت اﷲ را ﺑ ﻪ ﺑﻬ ﺎﯼ اﻧ ﺪك ﻓﺮوﺧﺘﻨ ﺪ و ﻣ ﺮدم‬
‫را از راﻩ اﷲ ﺑ ﺎز داﺷ ﺘﻨﺪ و ﺑ ﺪآﺎرﯼ آﺮدﻧ ﺪ‪ «.‬و در ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪:١٠‬‬
‫»ﻋﻬ ﺪ و ﺳ ﻮﮔﻨﺪ و ﺧﻮﻳ ﺸﺎوﻧﺪﯼ ه ﻴﭻ ﻣ ﻮﻣﻨﯽ را رﻋﺎﻳ ﺖ ﻧﻤ ﯽآﻨﻨ ﺪ و‬
‫ﻣﺮدﻣﯽ ﺕﺠﺎوزآﺎرﻧﺪ‪«.‬‬
‫در ﺁﻳﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ١١‬ﺷﺮط ﮔﺬﺷﺖ از اﻳﺸﺎن را‪ ،‬ﺕﻮﺑﻪ آ ﺮدن‪،‬‬
‫ﻣ ﺴﻠﻤﺎن ﺷ ﺪن‪ ،‬ﻧﻤ ﺎز ﮔ ﺰاردن و زآ ﺎت دادن ﻗ ﺮار دادﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﻔﻬ ﻮم آ ﻪ در ﺻ ﻮرﺕﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺕﻤ ﺎم ﺿ ﻮاﺑﻂ ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﺕ ﻦ در دادﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮادران دﻳﻨﯽ ﻣﺤﻤ ﺪ و ﻳ ﺎراﻧﺶ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ ﺑ ﺎزهﻢ در ﺁﻳ ﻪﯼ‬
‫ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ١٢‬ﺕﻬﺪﻳﺪهﺎ ﺝﺪﯼ و ﺝﺪﯼﺕﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫»اﮔﺮ ﭘﺲ از ﺑﺴﺘﻦ ﭘﻴﻤﺎن‪ ،‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺧﻮد ]را[ ﺷﻜﺴﺘﻨﺪ و در دﻳ ﻦ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻃﻌﻦ زدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن آﻔ ﺮ ﻗﺘ ﺎل آﻨﻴ ﺪ آ ﻪ اﻳ ﺸﺎن را رﺳ ﻢ ﺳ ﻮﮔﻨﺪ‬
‫ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ آﻪ از آﺮدار ﺧﻮد ]ﻃﻌﻨﻪ زدن ﺑﻪ ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮ[ ﺑ ﺎز‬
‫اﻳﺴﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻗﺘﺎل آﺮدن از رﻳﺸﻪﯼ ﻗ َﺘ َﻞ و ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺝﻨﮓ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ آ ﺸﺘﻦ و‬
‫از ﻣﻴﺎن ﺑﺮداﺷ ﺘﻦ اﺳ ﺖ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺁﻳ ﻪ ﺑ ﺎزهﻢ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻔﺮﻗ ﻪ اﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﻣﻴ ﺎن‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‪ ،‬ﻣﺤﻤ ﺪ ﻓﺮﻣ ﺎن ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ و ﺝﻨ ﮓ و ﻗﺘ ﺎل ﺑ ﺎ ﭘﻴ ﺸﻮاﻳﺎن آﻔ ﺮ‬
‫]اﺉﻤ ﻪ اﻟﻜﻔ ﺮ[ را ﺻ ﺎدر ﻣ ﯽآﻨ ﺪ و ﺑ ﺮ ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮ ﺑﺎوره ﺎﯼ‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻨﺸﺎن ﭘﺎﻳﺪار ﻣﺎﻧﺪﻩاﻧﺪ و ﺕﻦ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻮاﻳﯽ و رهﺒﺮﯼ و ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮﯼ ﻣﺤﻤ ﺪ‬
‫ﻧﺪادﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺎآﻴﺪ ﻣﯽورزد‪ .‬اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﺝﺰ اﻳﻦ ﻧﺪارد آ ﻪ دﻳﮕ ﺮان ﻳ ﺎ‬
‫»ﺑﺎﻳﺪ ﺕﻮﺑﻪ آﻨﻨﺪ و ﻧﻤﺎز ﺑﺮ ﭘﺎﯼ دارﻧﺪ و زآﺎت ﺑﭙﺮدازﻧﺪ« و ﻳﺎ ﻣ ﺮگ و‬
‫ﭘﻴﻤﺎن ﺷﻜﻨﯽ از ﺳﻮﯼ ﻣﺤﻤﺪ را اﻧﺘﻈﺎر ﺑﻜﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻳﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ١٣‬ﻳﻜﯽ از هﻤﺎن ﺁﻳﻪهﺎﻳﯽ اﺳﺖ آﻪ در ﺁن ﻧﻘ ﺶ‬
‫ﻣﺤﻤ ﺪ و اﷲ دره ﻢ ﺕﻨﻴ ﺪﻩ ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪» :‬ﺁﻳ ﺎ ﺑ ﺎ ﻣﺮدﻣ ﯽ آ ﻪ ﺳ ﻮﮔﻨﺪ ﺧ ﻮد را‬
‫ﺷﻜ ﺴﺘﻨﺪ و ﺁهﻨ ﮓ اﺧ ﺮاج ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮ آﺮدﻧ ﺪ و ﺁنه ﺎ ﺑ ﺮ ﺿ ﺪ ﺷ ﻤﺎ دﺷ ﻤﻨﯽ‬
‫ﺁﻏﺎز آﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺝﻨﮕﻴﺪ؟ ﺁﻳﺎ از ﺁنهﺎ ﻣﯽﺕﺮﺳﻴﺪ؟ ﺣﺎل ﺁن آﻪ اﮔ ﺮ اﻳﻤ ﺎن‬
‫ﺁوردﻩ ﺑﺎﺷ ﻴﺪ‪ ،‬ﺳ ﺰاوارﺕﺮ اﺳ ﺖ ]و ﺑﻬﺘ ﺮ اﺳ ﺖ[ آ ﻪ از اﷲ ﺑﺘﺮﺳ ﻴﺪ و‬
‫ﺑﺲ!«‬
‫در اﻳ ﻦ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ دﺳ ﺘﻮرات ﺑ ﺮاﯼ ﭘﻴﻤ ﺎن ﺷ ﻜﻨﯽ و ﻋ ﺬاب‬

‫ﻃﺮفﻣﻘﺎﺑﻞ ﺻﺮﻳﺢﺕﺮ و ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺕﻴﻚﺕﺮ ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪» :‬ﺑ ﺎ ﺁنه ﺎ ﺑﺠﻨﮕﻴ ﺪ‪ .‬اﷲ‬
‫اﻳ ﺸﺎن را ]ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﯽ[ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺷ ﻤﺎ ﻋ ﺬاب ﻣ ﯽده ﺪ و‬
‫ﺧﻮارﺷ ﺎن ﻣ ﯽﺳ ﺎزد و ﺷ ﻤﺎ را ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﻣ ﯽده ﺪ و دله ﺎﯼ ﻣﻮﻣﻨ ﺎن را‬
‫ﺧﻨ ﻚ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪) «.‬ش‪ (١٤‬دله ﺎﯼ ﻣﻮﻣﻨ ﺎن ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﺧﻨ ﻚ ﻣ ﯽﺷ ﻮد؟ ﺑ ﺎ‬
‫آﺸﺘﺎر اﻳﺸﺎن و ﺑﺎ ﻋﺬاب اﻳﺸﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﺑ ﺎ ﺧ ﻮارﯼ اﻳ ﺸﺎن‬
‫و ﺻﺪ اﻟﺒﺘﻪ ﺷﻜﺴﺖ اﻳﺸﺎن در اﻳﻦ ﺝﻨﮓ ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ‪.‬‬
‫در ﺁﻳﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ١٥‬اﷲ ]ﻣﺤﻤ ﺪ[ اوﻟﺘﻴﻤ ﺎﺕﻮﻣﯽ ﺑ ﻪ ﻣﺠﺎه ﺪان و‬
‫ﻏﺎزﻳ ﺎن اﻳ ﻦ ﺝﻨ ﮓ و دﻳﮕ ﺮ ﺝﻨ ﮓه ﺎﯼ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ ﻣ ﯽده ﺪ آ ﻪ‪» :‬ﺁﻳ ﺎ‬
‫ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪاﻳﺪ آﻪ ]اﷲ[ ﺷ ﻤﺎ را ﺑ ﻪ ﺣ ﺎل ﺧ ﻮد واﻣ ﯽﮔ ﺬارد‪ ،‬ﺑ ﯽ ﺁﻧﻜ ﻪ ﻣﻌﻠ ﻮم‬
‫ﺷ ﻮد ﭼ ﻪ آ ﺴﺎﻧﯽ ﺝﻬ ﺎد ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ و ﭼ ﻪ آ ﺴﺎﻧﯽ هﻤ ﺮاز اﷲ و ﻣﺤﻤ ﺪ و‬
‫ﻣﻮﻣﻨﺎن هﺴﺘﻨﺪ؟! و در اﻧﺘﻬﺎ ﺕﺎآﻴ ﺪ ﻣ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ‪» :‬اﷲ ﺑ ﻪ ه ﺮ آ ﺎرﯼ آ ﻪ‬
‫ﻣﯽآﻨﻴﺪ ﺁﮔﺎﻩ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳ ﺎ در اﻳ ﻦ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ در ارﺕ ﺶ ﻣﺤﻤ ﺪ ه ﻢ اﺕﻔﺎﻗ ﺎﺕﯽ ﻣ ﯽاﻓﺘ ﺪ‪.‬‬
‫ﻋ ﺪﻩاﯼ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﻧﻤ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ ﺝﻬ ﺎد آﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻧ ﺴﺒﺘﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﻗﺮﻳﺸﻴﺎن دارﻧﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺕﺮس از ﻣﺮگ و … آﺴﺎﻧﯽ هﻢ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ‬
‫ﮔﻮﻳ ﺎ رازدار ﻣﻮﻣﻨ ﺎن و ﻣﺤﻤ ﺪ و اﷲ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ و ﺑ ﺮاﯼ دﺷ ﻤﻦ ]آﻔ ﺎر و‬
‫ﻣﺸﺮآﺎن[ ﻣﺜﻼ ﺝﺎﺳﻮﺳﯽ ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اوﻟﺘﻴﻤﺎﺕﻮم ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺕﺎآﻴ ﺪ آ ﻪ اﷲ و‬
‫ﺑﺎﻟﻄﺒﻊ ﻣﺤﻤﺪ از ﺿﻤﻴﺮ ﺷﻤﺎ ﺧﺒﺮ دارد‪ ،‬ﺿﺪ ﺿ ﺮﺑﻪ را ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﻮﻣﻨ ﺎن‬
‫دروﻏﻴﻦ و ﺝﺎﺳﻮﺳﺎن و ﺳﺨﻦ ﭼﻴﻨﺎن وارد ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﺁﻳ ﻪﯼ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪ ١٧‬ﺑ ﻪ ﺑﻌ ﺪ ﺧ ﻂ ﻓﺎﺻ ﻞ دﻳﮕ ﺮﯼ ﺑ ﻴﻦ ﻣ ﺮدم‬
‫آﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﺧ ﻂ آ ﺸﯽ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ اﺳ ﺖ‪» :‬ﻣ ﺸﺮآﺎن را ﻧﺮﺳ ﺪ‬
‫آﻪ در ﺣﺎﻟﯽ آﻪ ﺑﻪ آﻔﺮ ﺧﻮد اﻗﺮار ﻣﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻣ ﺴﺠﺪهﺎﯼ اﷲ را ﻋﻤ ﺎرت‬
‫آﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﻋﻤ ﺎل اﻳ ﺸﺎن ﻧ ﺎﭼﻴﺰ اﺳ ﺖ و در ﺁﺕ ﺶ ﺝﺎوﻳﺪاﻧﻨ ﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳ ﺎ اﻳ ﻦ ﺁﻳ ﻪ‬
‫ﺑﺮﻣﯽﮔﺮدد ﺑﻪ آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﻣﺴﺠﺪﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ و ﭼﻮن ﻣﺤﻤﺪ ﺁن ﻣ ﺴﺠﺪ را‬
‫ﻧﭙ ﺴﻨﺪﻳﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﻳ ﺎ از ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺁن دل ﺧﻮﺷ ﯽ ﻧ ﺪارد‪ ،‬دﺳ ﺘﻮر دادﻩ‬
‫اﺳﺖ ﺁن ﻣ ﺴﺠﺪ را وﻳ ﺮان آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺧ ﺎك ﻳﻜ ﺴﺎن آﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﺎن‬
‫ﻣﺴﺠﺪ هﻢ ﻣﺸﺮك و آﺎﻓﺮ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ آﻪ ﭘﺎ از ﺣ ﺮﻳﻢ ﺧ ﻮد درازﺕ ﺮ‬
‫آﺮدﻩ و ﻣﺴﺠﺪ اﷲ را ﻋﻤﺎرت آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺠﺎزات اﻳ ﺸﺎن ه ﻢ ﺳ ﻮﺧﺘﻦ در‬
‫ﺁﺕﺶ ﺧﺸﻢ اﷲ و ﻣﺤﻤﺪ در ﻣﻨﻄﻘﻪاﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺝﻬﻨﻢ اﺳﺖ آﻪ ﺝﺎوﻳﺪان ـ ﺑ ﯽ‬

‫زﻣﺎن ـ در ﺁن ﻣﯽﺳﻮزﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘ ﻪ در ﺑﺮاﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﺁﻳ ﻪ ﻣ ﯽﺕ ﻮان ﭘﺮﺳ ﺶه ﺎﯼ ﺑ ﺪون ﭘﺎﺳ ﺦ‬
‫ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﺝﻬ ﺎن ﻋ ﺪم ﻣﻄ ﺮح آ ﺮد آ ﻪ ﻣ ﺜﻼ‪ :‬در ﺁﻧﺠ ﺎ ﻣﻜﺎﻧﻴ ﺴﻢ زﻣ ﺎن‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ و ﻣﻜﺎن در ﻋﺪم ﭼﻪ ﺕﻌﺮﻳﻔﯽ دارد و ﻣﻔﻬﻮم ﺝﺎوﻳﺪان آﻪ ﺑﻪ‬
‫هﺮ ﺻ ﻮرت ﻧ ﺸﺎن دهﻨ ﺪﻩﯼ زﻣ ﺎن درازﯼ اﺳ ﺖ‪ ،‬در ﺧ ﻼء و ﻋ ﺪم ﭼ ﻪ‬
‫ﺕﻌﺮﻳﻔ ﯽ ﻣ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ و ﻣﺤ ﻞ اﻧﺠ ﺎم اﻳ ﻦ ﻣﺠ ﺎزاته ﺎ و اﻳ ﻦ‬
‫ﺷﻜﻨﺠﻪﮔﺎﻩ و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺕﯽ ﺝﻬﻨﻢ در آﺠﺎﯼ اﻳﻦ آﻬﻜ ﺸﺎن ﻣ ﺎدﯼ ﻗ ﺮار دارد‬
‫و ﻣﺎدﻩ آﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﺕﺸﻜﻴﻞ دهﻨﺪﻩﯼ ﺑﺪن اﻧﺴﺎن اﺳ ﺖ‪ ،‬در اﻳ ﻦ ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ ﺑ ﻪ‬
‫ﭼ ﻪ ﺷ ﻜﻠﯽ درﺧﻮاه ﺪ ﺁﻣ ﺪ و ﭼﮕﻮﻧ ﻪ در ﻳ ﻚ ﻣﺤ ﻞ ﻣ ﺸﺨﺺ و زﻣ ﺎن‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺕﻮان ﻣﺎدﻩ را آﻪ ﭘﺮاآﻨﺪﻩ و ﭘﻮﺳﻴﺪﻩ و ﺕﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ه ﺰار و ﻳ ﻚ‬
‫ﻋﻨﺼﺮ دﻳﮕ ﺮ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﮔ ﺮد ﺁورد و ﺳ ﻮزاﻧﺪ؟ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺕﺎآﻴ ﺪ آ ﻪ ه ﻴﭻ‬
‫ﻣﺎدﻩاﯼ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ ﺕﻮان ﺳﻮزاﻧﺪن داﺉﻤ ﯽ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ و ه ﻴﭻ ﻣ ﺎدﻩاﯼ ه ﻢ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﺑﺘﻮان ﺁن را ﺑﺮاﯼ ﻣ ﺪت ﻧﺎﻣﺤ ﺪودﯼ ﺳ ﻮزاﻧﺪ‪ .‬ه ﺮ ﻣ ﺎدﻩاﯼ در‬
‫ﻧﻘﻄ ﻪ ﺝ ﻮش ﺧﺎﺻ ﯽ و ﻧﻘﻄ ﻪ ذوب وﻳ ﮋﻩاﯼ ﺕﺒﺨﻴ ﺮ و ﺳ ﻮزاﻧﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ‪،‬‬
‫ﺕﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ اﻧﺮژﯼ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺎﺳﺎ ﻣﻮﺿ ﻮع ﺝﺎوﻳ ﺪان ﺑ ﻮد ِن ﻓﻌ ﻞ‬
‫ﺳﻮزاﻧﺪن از آﺎرآﺮد ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪ .‬ﻣﻜﺎن ﺣﺎدﺙﻪ هﻢ ﭼﻮن ﻃﺒﻖ ﮔﻔﺘﻪهﺎﯼ ﺧ ﻮد‬
‫ﻗﺮﺁن و ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن اﺳﻼم‪ ،‬ﻣﻜﺎن ﻣ ﺎدﯼ ﺑﺨ ﺼﻮﺻﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﭘ ﺲ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ‬
‫وﺝﻮد واﻗﻌﯽ و ﺕﺎرﻳﺨﯽ و ﺝﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺎن ﻣﺤﻤ ﺪ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻣ ﺴﺠﺪ اﷲ را ﻋﻤ ﺎرت ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪،‬‬
‫آﺴﺎﻧﯽاﻧﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﷲ و روز ﻗﻴﺎﻣ ﺖ اﻳﻤ ﺎن دارﻧ ﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨ ﯽ هﻤ ﺎن روز ﺑ ﯽ‬
‫زﻣ ﺎن و ﺑ ﯽ ﻣﻜ ﺎن و ﻏﻴ ﺮ ﻣ ﺎدﯼ‪ .‬ﻧﻤ ﺎز ﻣ ﯽﮔﺰارﻧ ﺪ و زآ ﺎت ـ ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﻣﺎﻟﻴ ﺎت ـ ﺑ ﻪ ﻣﺤﻤ ﺪ ﻣ ﯽدهﻨ ﺪ و ﺧ ﺮج او را ﺕﻘﺒ ﻞ ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ و ﺝ ﺰ از اﷲ‬
‫ﻧﻤ ﯽﺕﺮﺳ ﻨﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ اﷲ آ ﺴﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ وﺣ ﺸﺘﻨﺎك و ﺕﺮﺳ ﻨﺎك‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ از او هﻤﻴﺸﻪ در ﺕﺮس و ﻟﺮز ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد‪.‬‬
‫در اﻳ ﻦ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ه ﻢ ﻣﺤﻤ ﺪ ﻳ ﺎ اﷲ ﻳ ﻚ ﺧ ﻂ ﻓﺮﺿ ﯽ دﻳﮕ ﺮ ﻣﻴ ﺎن‬
‫هﻤ ﻴﻦ ﻧﻤ ﺎزﮔﺰاران و ﻣﻌﺘﻘ ﺪﻳﻦ ﺑ ﻪ ﻗﻴﺎﻣ ﺖ و زآ ﺎت دهﻨ ﺪﮔﺎن و ﺧ ﺪا‬
‫ﺕﺮﺳﺎن ﻣﯽآﺸﻨﺪ آﻪ‪» :‬اﻣﻴﺪ اﺳﺖ آﻪ اﻳﻨ ﺎن از ه ﺪاﻳﺖ ﻳﺎﻓﺘﮕ ﺎن ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪«.‬‬
‫)ش‪(١٨‬‬
‫در اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﻳ ﻚ ﻣ ﺴﻠﻤﺎن و ﻳ ﻚ ﻣ ﻮﻣﻦ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﻧﻤ ﺎز ﺑﮕ ﺰارد و ﺑ ﻪ‬

‫ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﺪ و زآﺎت ﺑﺪهﺪ و ﺝﺰ از ﺧﺪا ﻧﺘﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ آ ﻪ‬
‫ﺑﺘ ﻮان او را ﻣ ﺴﻠﻤﺎن واﻗﻌ ﯽ ﺑ ﻪ ﺣ ﺴﺎب ﺁورد و از ه ﺪاﻳﺖﻳﺎﻓﺘﮕ ﺎن‬
‫ﻣﺤﺴﻮب آﺮد‪ .‬در واﻗﻊ اﻳﻦ ﺁﻳﻪ راﻩ را ﺑﺮاﯼ ﺕﻜﻔﻴﺮ آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫رهﺒﺮﯼ زﻣﺎن و ﻣﻼﻳﺎن ﻣﺘﻮﻟﯽ اﺳﻼم ﺕﻤﻜﻴﻦ ﻧﻤﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫آ ﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨ ﺪ اﻳ ﻦ ﺝﻤﺎﻋ ﺖ ﻣ ﺴﻠﻤﺎن را ه ﻢ ﺑ ﻪ ﺑﻬﺎﻧ ﻪه ﺎﯼ اﺑﺘﻜ ﺎرﯼ و ﺑ ﺮ‬
‫اﺳﺎس ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺣﺎآﻤﺎن ﺷﺮﻋﯽ وﻗﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺎرﻣﻴﺦ ﺑﻜﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺧ ﻂ آ ﺸﯽه ﺎ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺻ ﻮرت اداﻣ ﻪ ﻣ ﯽﻳﺎﺑ ﺪ آ ﻪ‪» :‬ﺁﻳ ﺎ ﺁب‬
‫دادن ﺑﻪ ﺣﺎﺝﻴﺎن و ﻋﻤﺎرت ﻣﺴﺠﺪاﻟﺤﺮام را ﺑ ﺎ آ ﺮدﻩﯼ آ ﺴﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﷲ‬
‫و روز ﻗﻴﺎﻣﺖ اﻳﻤﺎن ﺁوردﻩ و در راﻩ اﷲ ﺝﻬ ﺎد آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻣ ﯽداﻧﻴ ﺪ؟‬
‫ﻧﻪ ﻧ ﺰد اﷲ ]اﻳ ﻦ دو ﺝﻤﺎﻋ ﺖ[ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ و اﷲ ﺳ ﺘﻤﻜﺎران را ه ﺪاﻳﺖ‬
‫ﻧﻤﯽآﻨﺪ‪) «.‬ش‪ (١٩‬در ﺕﻜﻤﻴﻞ ﺕﺮﺝﻤﻪﯼ اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﻣﯽﺕﻮان ﮔﻔﺖ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻣﺤﻤ ﺪ ﺕﻨﻬ ﺎ آ ﺴﺎﻧﯽ ﻣ ﺴﻠﻤﺎن واﻗﻌ ﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ اﺳ ﺘﺮاﺕﮋﻳﻚ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺷﺎن ﻣﯽﺝﻨﮕﻨﺪ و ﺑﻪ آﺎرهﺎﯼ ﺣﻘﻮق ﺑ ﺸﺮاﻧﻪ و اﻧ ﺴﺎﻧﯽاﯼ از ﻗﺒﻴ ﻞ‬
‫ﺁب دادن ﺑ ﻪ ﺕ ﺸﻨﮕﺎن و ﺣﺘ ﺎ ﺑﺎزﺳ ﺎزﯼ ﻣ ﺴﺠﺪاﻟﺤﺮام ﺑ ﺴﻨﺪﻩ ﻧﻤ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺕﺎآﻴ ﺪ ﺁﺧ ِﺮ ﺝﻤﻠ ﻪ ﻣﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ ﻋ ﺪم ه ﺪاﻳﺖ ﺳ ﺘﻤﻜﺎران از ﺳ ﻮﯼ اﷲ و‬
‫ﺑﻼﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﭘ ﺲ از اﻳ ﻦ ﺧ ﻂ آ ﺸﯽ ﺑ ﻴﻦ دو ﻗ ﺸﺮ ﻣﺨﺘﻠ ﻒ ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻗﺎﺑ ﻞ‬
‫ﺕﺎﻣ ﻞ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ ﻣﺘ ﺮﺝﻢ در زﻳ ﺮ ﻧ ﻮﻳﺲ اﻳ ﻦ ﺁﻳ ﻪ و در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺷ ﺎن‬
‫ﻧﺰول اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ آ ﻪ ﻣ ﺮاد از ﻣﺠﺎه ﺪ‪ ،‬ﺣ ﻀﺮت اﻣﻴﺮاﻟﻤ ﻮﻣﻨﻴﻦ‬
‫ﻋﻠﯽاﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺁﻳ ﻪﯼ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٢٠‬ﺧ ﻂ ﻣ ﺸﯽ اﺻ ﻠﯽ ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن واﻗﻌ ﯽ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد‪» :‬ﺁﻧﺎن آﻪ اﻳﻤﺎن ﺁوردﻧﺪ و ﻣﻬ ﺎﺝﺮت آﺮدﻧ ﺪ و در راﻩ‬
‫اﷲ ﺑﻪ ﻣﺎل و ﺝﺎن ﺧ ﻮﻳﺶ ﺝﻬ ﺎد آﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬در ﻧ ﺰد اﷲ درﺝ ﻪاﯼ ﻋﻈ ﻴﻢﺕ ﺮ‬
‫دارﻧﺪ و آﺎمﻳﺎﻓﺘﻪﮔﺎﻧﻨﺪ‪«.‬‬
‫آﺴﺎﻧﯽ آﻪ اﺳ ﻼم را در وﺝ ﻪ ﻋﺮﻓ ﺎﻧﯽ و اﻧ ﺴﺎﻧﯽ ﺁن ﻣ ﯽﻓﻬﻤﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺕﻮﺝﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ آﻪ اﮔﺮ ﻣﺤﻤﺪ زﻣﺎﻧﯽ از »ﻻ اآﺮاﻩ ﻓﯽ اﻟ ﺪﻳﻦ« و‬
‫»ﻟﻜﻢ دﻳﻨﻜﻢ وﻟﯽ دﻳﻦ« ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ زﻣ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‬
‫آ ﻪ هﻨ ﻮز ﺷ ﺮاﻳﻂ و اﻣﻜ ﺎن ﺕﺤﻘ ﻖ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ را ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮدش‬
‫ﻣﻴﺴﺮ ﻧﻤﯽدﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ ﺑﺎ ادﺑﻴﺎﺕﯽ اﻧﺴﺎﻧﯽ و دﮔﺮاﻧﺪﻳﺶ ﭘ ﺴﻨﺪ و‬
‫ﺻ ﻠﺢﺝﻮﻳﺎﻧ ﻪ ]اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن زﺑ ﺎن ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ[ ﺑ ﺎ ﭘﻴﺮاﻣ ﻮن و‬

‫ﭘﻴﺮاﻣﻮﻧﻴ ﺎﻧﺶ ﺑﺮﺧ ﻮرد ﻣ ﯽآ ﺮد‪ .‬اﻣ ﺎ ﭘ ﺲ از دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺑﺨ ﺸﯽ از‬
‫ﻗ ﺪرت و ﺕ ﺼﻮر اﻣﻜ ﺎن ﺕﺤﻘ ﻖ روﻳﺎه ﺎﯼ ﺝﻬﺎﻧﮕ ﺸﺎﻳﺎﻧﻪاش‪ ،‬ﻧ ﻮع ﺑﻴ ﺎن و‬
‫ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﺑﺮﺧ ﻮردش ﺑ ﺎ اﻋ ﺮاب و ﺑ ﺎﻟﻄﺒﻊ ﺑ ﺎ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن و ﻣ ﺮدم‬
‫ﺳﺮزﻣﻴﻦهﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ آﻠﯽ ﺕﻔﺎوت ﻣﯽآﻨﺪ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ در ﻗ ﺮﺁن‬
‫ﻣ ﺎ ﻋﻤ ﻼ ﺑ ﺎ ﭼﻨ ﺪ ﻣﺤﻤ ﺪ روﺑ ﺮو ه ﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻳﻜ ﯽ ﻣﺤﻤ ﺪﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕ ﻼش‬
‫ﻣﯽآﻨﺪ ﺑﺎ ﺷﻴﻮﻩاﯼ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻋﻘﺎﻳ ﺪش را ﺑ ﻪ ﭘﻴﺮاﻣ ﻮﻧﺶ ﺑﻘﺒﻮﻻﻧ ﺪ و ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﻳﻦ آ ﺎر ﺑﻴ ﺎﻧﺶ ﺑﺨ ﺼﻮص در ﺳ ﻮرﻩه ﺎﯼ ﻣﻜ ﯽ ﻗ ﺮﺁن‪ ،‬ﺕﻔ ﺎوﺕﯽ اﺳﺎﺳ ﯽ‬
‫دارد ﺑ ﺎ ﺑﺨ ﺶ ﻣ ﺪﻧﯽ ﺳ ﻮرﻩه ﺎﯼ ﻗ ﺮﺁن‪ .‬در واﻗ ﻊ ﺑﺤ ﺚ ﺝﻬ ﺎد و آ ﺸﺘﺎر‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن و ﺣﻤﻠ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن و ﻗﺘ ﺎل اﻳ ﺸﺎن و ﺑ ﻪ ﺑﺮدﮔ ﯽ ﺑ ﺮدن‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩهﺎﯼ اﻳ ﺸﺎن و ﻏﻨﻴﻤ ﺖ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ اﻣ ﻮال و ﺧ ﺎﻧﻮادﻩه ﺎﯼ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺁﻧﺎن را دﺷﻤﻦ ﺧﻮﻳﺶ و ﻣﺎﻧﻊ ﺕﺤﻘﻖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪﯼ اﺳﻼﻣﯽاش‬
‫ﻣﯽداﻧﺪ‪ ،‬از ﻣﺪﻳﻨﻪ و ﺑﺎ ﺕﻐﻴﻴﺮ آﻴﻔﯽ ﺕﻮان و ﻗ ﺪرت اﺳ ﺘﺮاﺕﮋﻳﻜﯽ او ﺁﻏ ﺎز‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در ﻗﺮﺁن دو ﮔﻮﻧ ﻪ اﷲ و دو ﮔﻮﻧ ﻪ ﻣﺤﻤ ﺪ ﻗﺎﺑ ﻞ روﻳ ﺖ اﺳ ﺖ‪ .‬و‬
‫ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ ﺕﺎﺳ ﯽاﯼ آ ﻪ ﺑﺨ ﺸﯽ از ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣ ﺎ ـ ﻣ ﺜﻼ‬
‫ﻣﻠﯽ‪/‬ﻣﺬهﺒﯽهﺎﯼ داﺧﻞ و ﺧﺎرج اﻳﺮان ـ ﺑﻪ ﺣﺮفهﺎ و ﺳﻮرﻩه ﺎﯼ ﻣﻜ ﯽ‬
‫ﻗ ﺮﺁن ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬اﺳﺎﺳ ﺎ ﺑﺨ ﺶ ﻣﻨ ﺴﻮخ ﻗ ﺮﺁن اﺳ ﺖ و ﺑﺨ ﺶ ﻧﺎﺳ ﺦ و‬
‫ﻧﺴﺦآﻨﻨﺪﻩﯼ ﻗﺮﺁن ﺑﺨﺼﻮص ﺳﻮرﻩﯼ ﺕﻮﺑﻪ و ﺳﻮرﻩﯼ ﻧ ﻮر اﺳ ﺖ آ ﻪ از‬
‫ﺳﻮرﻩهﺎﯼ اﻧﺸﺎ ﺷﺪﻩﯼ ﺳﺎلهﺎﯼ ﺁﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﻣﺤﻤﺪ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺁﻳﻪﯼ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﯽ آ ﻪ اﻳﻤ ﺎن ﺁوردﻩاﻧ ﺪ و در راﻩ‬
‫اﷲ ﺝﻬﺎد آﺮدﻩاﻧﺪ‪» :‬اﷲ ﺑﻪ رﺣﻤﺖ و ﺧﺸﻨﻮدﯼ ﺧﻮد و ﺑﻬﺸﺘﯽ آﻪ در ﺁن‬
‫ﻧﻌﻤﺖهﺎﯼ ﺝﺎوﻳ ﺪان ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑﺸﺎرﺕ ﺸﺎن ﻣ ﯽده ﺪ‪) «.‬ش‪ (٢١‬و در اداﻣ ﻪ‪:‬‬
‫»در ﺁن ﺑﻬﺸﺖ ﺝﺎوﻳ ﺪان ﺑﻤﺎﻧﻨ ﺪ؛ زﻳ ﺮا اﺝ ﺮ و ﻣ ﺰد ﺑ ﺰرگ در ﻧ ﺰد اﷲ‬
‫اﺳ ﺖ‪) «.‬ش‪ (٢١‬ﺑ ﻪ ذآ ﺎوت وﻳ ﮋﻩاﯼ ﻧﻴ ﺎز ﻧﻴ ﺴﺖ ﺕ ﺎ ﺑﻔﻬﻤ ﻴﻢ آ ﻪ در‬
‫هﺰارﻩﯼ ﺳﻮم ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺕﺮورﻳﺴﺖهﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽاﯼ از ﻧﻮع اﻟﻘﺎﻋﺪﻩ‪ ،‬ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﻪ در ﻃﻠﺐ ﺑﻬﺸﺖ ﺝﺎوﻳﺪان وﻋﺪﻩ ﺷﺪﻩ در ﻗﺮﺁن ﻣﺤﻤ ﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺷ ﺎن‬
‫را ﺑﻪ ﺁب و ﺁﺕﺶ ﻣﯽزﻧﻨﺪ و ﺑﺎ اﻧﺠ ﺎم ﻋﻤﻠﻴ ﺎت اﻧﺘﺤ ﺎرﯼ‪ ،‬زﻧ ﺪﮔﯽ هﻤ ﻪﯼ‬
‫ﻣﺮدم از هﻤﻪﯼ ﺳﺮزﻣﻴﻦهﺎ را از اﻣﻨﻴﺖ ﺕﻬﯽ ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ!‬
‫از ﺳﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ اﺧ ﺘﻼف اﻧ ﺪاﺧﺘﻦ در ﻣﻴ ﺎن ﺧ ﺎﻧﻮادﻩه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺕ ﺎ‬

‫ﭘﻴﺶ از ﻇﻬﻮر اﺳﻼم‪ ،‬هﻤﺮاﻩ و ﻳﺎر هﻢ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬از هﻤﻴﻦﺝﺎ و در ﺁﻳ ﻪﯼ‬
‫ﺑﻌ ﺪﯼ ﺁﻏ ﺎز ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪» :‬اﯼ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ اﻳﻤ ﺎن ﺁوردﻩاﻳ ﺪ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﭘ ﺪران و‬
‫ﺑﺮادراﻧﺘﺎن دوﺳﺖ دارﻧﺪ آﻪ آﻔﺮ را ﺑ ﻪ ﺝ ﺎﯼ اﻳﻤ ﺎن ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺁنه ﺎ را‬
‫ﺑ ﻪ دوﺳ ﺘﯽ ﻣﮕﻴﺮﻳ ﺪ و ه ﺮآﺲ از ﺷ ﻤﺎ ]اﻳ ﺸﺎن را[ دوﺳ ﺖ ﺑ ﺪارد‪ ،‬از‬
‫ﺳﺘﻤﻜﺎران ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪) «.‬ش‪(٢٣‬‬
‫اﻳﺮاﻧﻴﺎﻧﯽ آﻪ اﻧﺪآﯽ از ﺑﻬﺎر ﺝﻮاﻧﯽ ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬اﻓﺎﺿ ﺎت‬
‫ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ را در هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ و ﺕﻔﺮﻗﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺑﻴﻦ ﺧﺎﻧﻮادﻩه ﺎ‬
‫را ﺧﻮد ﺑﻪ ﭼﺸﻢ دﻳﺪﻩ و ﺧﻴﻠﯽهﺎ هﻢ داغ اﻳﻦ ﺧ ﻂ آ ﺸﯽه ﺎ را آ ﺸﻴﺪﻩاﻧ ﺪ‪.‬‬
‫هﻤ ﺎن دوراﻧ ﯽ آ ﻪ اﻣﺜ ﺎل ﻣﺤﻤ ﺪﯼ ﮔﻴﻼﻧ ﯽ ﻗﺎﺿ ﯽ اﻟﻘ ﻀﺎت ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﭘﺴﺮاﻧﺶ را ﻓﺪﻳﻪﯼ اﺳﺘﺤﻜﺎم ﭘﺎﻳﻪهﺎﯼ ﻗﺪرت رهﺒ ﺮ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽاش‬
‫ﺷ ﺨﺺ ﺳ ﻴﺪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﻣ ﯽآ ﺮد‪ .‬ﺷ ﻴﺮﻳﻨﯽ ﺧ ﻮردن ﻣ ﺎدران‬
‫ﺑﻴﭽﺎرﻩاﯼ آﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن را ﺑﻪ ﺝﻼدان ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻟﻮ ﻣ ﯽدادﻧ ﺪ ـ‬
‫ه ﻢ ـ از ﺁن داﺳ ﺘﺎنه ﺎﯼ ﻏ ﻢ اﻧﮕﻴ ﺰﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺕﻔﺮﻗ ﻪاﻓﻜﻨ ﯽه ﺎﯼ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ را ﺑﺮ ﻣﺒﻨ ﺎﯼ هﻤ ﻴﻦ ﺁﻳ ﻪه ﺎﯼ ﻗﺮﺁﻧ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﻴﻦ ﻣ ﺮدم ﻣ ﺴﻠﻤﺎن اﻳ ﺮان‬
‫ﻧﻬﺎدﻳﻨﻪ آﺮدﻩ اﺳﺖ!‬
‫در ﺁﻳﻪﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﺕﺎآﻴﺪﯼ اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮ ﺷﻴﻮﻩﯼ اﺻﻠﯽ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﺎﻧﺪن‬
‫ﻣ ﺪﻋﻴﺎن ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ‪» :‬ﺑﮕ ﻮ‪ :‬اﮔ ﺮ ﭘ ﺪراﻧﺘﺎن و ﻓﺮزﻧ ﺪاﻧﺘﺎن و‬
‫ﺑﺮادراﻧﺘ ﺎن و زﻧﺎﻧﺘ ﺎن و ﺧﻮﻳ ﺸﺎوﻧﺪاﻧﺘﺎن و اﻣ ﻮاﻟﯽ آ ﻪ اﻧﺪوﺧﺘ ﻪاﻳ ﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺕﺠ ﺎرﺕﯽ آ ﻪ از آ ﺴﺎدﯼ ﺁن ﺑ ﻴﻢ دارﻳ ﺪ و ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺁن دﻟﺨ ﻮش‬
‫هﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺷﻤﺎ از اﷲ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش و ﺝﻬﺎد آ ﺮدن در راﻩ او‪ ،‬دوﺳ ﺖ‬
‫داﺷ ﺘﻨﯽﺕ ﺮ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈ ﺮ ﺑﺎﺷ ﻴﺪ ﺕ ﺎ اﷲ ﻓﺮﻣ ﺎن ﺧ ﻮﻳﺶ ﺑﻴ ﺎورد و اﷲ‬
‫ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﺎن را هﺪاﻳﺖ ﻧﺨﻮاهﺪ آﺮد‪) «.‬ش‪(٢٤‬‬
‫در واﻗ ﻊ اﻳ ﻦ ﺁﻳ ﻪ اﺕﻤ ﺎم ﺣﺠﺘ ﯽ اﺳ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﯽ آ ﻪ‬
‫ﻣ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ ﻣ ﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﺝﻨ ﮓ ﻧﻤ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ‪ .‬ﺧ ﺎﻧﻮادﻩﺷ ﺎن را‬
‫دوﺳﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻪاﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ و در آﻨﺎر ﺧﺎﻧﻮادﻩﺷ ﺎن زﻧ ﺪﮔﯽ ﺁراﻣ ﯽ‬
‫را ﻣﯽﮔﺬراﻧﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﯽ اﺳﺎﺳﺎ از ه ﺪاﻳﺖ ﺷ ﺪﮔﺎن ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ هﻤﻴﺸﻪ ﺳﺮﺑﺎز ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﻼح ﺑ ﺮ دوش و درﺣ ﺎل ﺝﻨ ﮓ و‬
‫ه ﻴﭻ ﺁرام و ﻗ ﺮارﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ﺳ ﻮﯼ ﻣﺤﻤ ﺪ و اﷲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ آﻪ هﻤﮕﯽ ﻟﺒﺎس رزم ﺑﭙﻮﺷﻨﺪ و هﻤﻪﯼ آﺎر و زﻧﺪﮔﯽﺷﺎن را‬
‫ﺕﻨﻬﺎ در ﺝﻨﮓ و ﺝﻬ ﺎد و ﻣﺒ ﺎرزﻩ و آ ﺸﺘﺎر و ﻗﺘ ﺎل و… ﺧﻼﺻ ﻪ آﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻨﺎن ﺕﻨﻬﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ در ﺳﺎله ﺎﯼ ﺁﺧ ﺮ ﻋﻤ ﺮ ﻣﺤﻤ ﺪ از ﺳ ﻮﯼ‬
‫او ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺕﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻘﻴﻪﯼ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از هﺪاﻳﺖ ﻳﺎﻓﺘﮕ ﺎن ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ و‬
‫اﺻ ﻼ ﻣ ﺴﻠﻤﺎن ﺑ ﻪ ﺣ ﺴﺎب ﻧﻤ ﯽﺁﻳﻨ ﺪ‪ .‬در ﭼﻨ ﺪ ﺁﻳ ﻪ ﻗﺒ ﻞ ه ﻢ دﻳ ﺪﻳﻢ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫اﻳ ﺸﺎن ﺁﺕ ﺶ ﺝﻬﻨﻤ ﯽ آ ﻪ در ﺁن ﺝﺎوﻳ ﺪان ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﻣﺎﻧ ﺪ‪ ،‬وﻋ ﺪﻩ دادﻩ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺁﻳ ﻪﯼ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٢٨‬ﻣ ﯽﺧ ﻮاﻧﻴﻢ آ ﻪ‪» :‬اﯼ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ اﻳﻤ ﺎن‬
‫ﺁوردﻩاﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺮآﺎن ]دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن[ ﻧﺠ ﺲ ه ﺴﺘﻨﺪ و از ﺳ ﺎل ﺑﻌ ﺪ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﺴﺠﺪاﻟﺤﺮام ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮﻧﺪ و اﮔﺮ از ﺑﻴﻨﻮاﻳﯽ ﻣﯽﺕﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬اﷲ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاه ﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻓ ﻀﻞ ﺧ ﻮﻳﺶ ﺑ ﯽﻧﻴﺎزﺕ ﺎن ﻣ ﯽآﻨ ﺪ…« داﺳ ﺘﺎن ﺕ ﺮس از ﺑﻴﻨ ﻮاﻳﯽ ه ﻢ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻣﻜﺎرﻩاﯼ آﻪ در ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻣﻜﻪ ﺑﺮﻗ ﺮار ﺑ ﻮدﻩ و‬
‫هﻤﻪ ﻃﻴﻒ اﻋﺮاب ﺑﺎ هﺮ ﻋﻘﻴﺪﻩاﯼ ﺑﺮاﯼ ﺕﺠﺎرت و ﺳﻴﺎﺣﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻜﺎن‬
‫ﻣﯽﺁﻣﺪﻩاﻧﺪ و ﺣ ﺎل آ ﻪ ﻣﺤﻤ ﺪ اﻣﻜ ﺎن ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘ ﻪ را ﻗ ﺮق آ ﺮدﻩ‪،‬‬
‫هﻤ ﻪﯼ دﻳﮕ ﺮان را از ورود ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﻨﻄﻘ ﻪﯼ ﻣﺤﺮﻣ ﻪ ﻣﻤﻨ ﻮع اﻋ ﻼم‬
‫ﻣ ﯽآﻨ ﺪ و ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ه ﻢ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﺑﺘﺮﺳ ﻨﺪ و ﻧﮕﺮاﻧ ﯽاﯼ ﺑ ﺮاﯼ آ ﺴﺎدﯼ‬
‫ﺑﺎزارهﺎﯼ ﺕﺠﺎرﺕﺸﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﺁﻳﻪﯼ ‪» :٢٩‬ﺑﺎ آﺴﺎﻧﯽ از اهﻞ آﺘﺎب آﻪ ﺑﻪ اﷲ و روز ﻗﻴﺎﻣﺖ‬
‫اﻳﻤ ﺎن ﻧﻤ ﯽﺁورﻧ ﺪ و ﭼﻴﺰه ﺎﻳﯽ را آ ﻪ اﷲ و ﭘﻴ ﺎﻣﺮش ﺣ ﺮام آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺧﻮد ﺣﺮام ﻧﻤﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬و دﻳﻦ ﺣ ﻖ را ﻧﻤ ﯽﭘﺬﻳﺮﻧ ﺪ‪ ،‬ﺝﻨ ﮓ و ﻗﺘ ﺎل آﻨﻴ ﺪ‪،‬‬
‫ﺕﺎ ﺁﻧﮕﺎﻩ آﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد در ﻋ ﻴﻦ ﻣ ﺬﻟﺖ ﺝﺰﻳ ﻪ ﺑﺪهﻨ ﺪ‪ «.‬و اﻳ ﻦ ﺝ ﺎ ه ﻢ‬
‫ﺁﭘﺎرﺕﺎﻳﺪ دﻳﻨﯽ و ﻓﺮق ﮔﺬاﺷ ﺘﻦ ﺑ ﻴﻦ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻧﭙ ﺬﻳﺮﻓﺘﻦ اﻳ ﻦ‬
‫ﻋﻘﻴ ﺪﻩﯼ ﺕ ﺎزﻩ‪ ،‬ذﻟﺘ ﯽ را ﺑ ﺮ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن و ﺷﻜ ﺴﺖ ﺧﻮردﮔ ﺎن در اﻳ ﻦ‬
‫ﺝﻨ ﮓ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ ﺕﺤﻤﻴ ﻞ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ هﻤﭽﻨ ﺎن و ﺕ ﺎ هﻤ ﻴﻦ اﻻن ه ﻢ ﺕ ﺎرﻳﺦ‬
‫ﺝﻬﺎن را ﺑﻪ ﺣﻤﺎم ﺧﻮن ﺑﺪل ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻳﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٣٥‬هﻢ اﻧﻮاع دﻳﮕﺮ ﺷﻜﻨﺠﻪهﺎﯼ ﺧﺪاوﻧ ﺪﯼ را ﺑ ﻪ‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن و آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﺕﺴﻠﻴﻢ ﻣﺤﻤﺪ ﻧﺸﺪﻩاﻧ ﺪ ]ﻣ ﺴﻠﻤﺎن ﻧ ﺸﺪﻩاﻧ ﺪ[ وﻋ ﺪﻩ‬
‫ﻣﯽدهﺪ‪» :‬روزﯼ آ ﻪ در ﺁﺕ ﺶ ﺝﻬ ﻨﻢ ﮔﺪاﺧﺘ ﻪ ﺷ ﻮﻧﺪ و ﭘﻴ ﺸﺎﻧﯽ و ﭘﻬﻠ ﻮ و‬
‫ﭘﺸﺘﺸﺎن را ﺑﺎ ﺁن داغ آﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﺁن ﭼﻴﺰﯼ آﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮد اﻧﺪوﺧﺘ ﻪ‬
‫ﺑﻮدﻳﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﻃﻌ ﻢ اﻧﺪوﺧﺘ ﻪﯼ ﺧ ﻮﻳﺶ را ﺑﭽ ﺸﻴﺪ‪ «.‬ﺁﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ زﻧ ﺪانه ﺎﯼ‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ را ﺑﻪ دﻟﻴﻞ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﯽ و آﻤﯽ زاوﻳﻪ داﺷﺘﻦ در هﻤ ﺎن‬
‫ﻧﻮع ﺑﺎورهﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺕﺠﺮﺑﻪ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬اﻋﻤﺎل اﻳﻦ ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎﯼ ﻗﺮﺁﻧ ﯽ را‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺎ ﺕﻦ و ﺑﺪن ﺕﺮدﺷﺎن ﺣﺲ آﺮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ دﻳﻨﯽ اﺳﺖ آﻪ ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل اﺳ ﺖ ﺝﻬ ﺎن را ﺑ ﻪ ﺁﺕ ﺶ آ ﺸﻴﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ﺕﻨﻬ ﺎ دﻳﻨ ﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﻣ ﺮگ و آ ﺸﺘﺎر و ﺝﻬ ﺎد و ﺣ ﺬف‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن اﻣﻜﺎن ﭘﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ ﺧﻮﻧﻴﻦ ﺧﻮد ﻣﺎ هﻢ در‬
‫ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ و ﺁﻏﺎز هﺰارﻩﯼ ﺳﻮم هﻢ هﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺣ ﺎل ﺕ ﺎ اﻳ ﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان “اماﻟﻘ ﺮاء” و‬
‫ﻣﺮآﺰ ﺙﻘ ﻞ ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ اﺳ ﻼﻣﯽ در ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧ ﻪ وﺝ ﻮد دارد‪ ،‬ﺝﻬ ﺎن روﯼ‬
‫ﺁﺳ ﺎﻳﺶ و اﻣﻨﻴ ﺖ ﻧﺨﻮاه ﺪ دﻳ ﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘ ﺮ ﺁن اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻏ ﺮب از ﻣﻨ ﺎﻓﻊ‬
‫آﻮﺕﺎﻩﻣﺪﺕﺶ ﺑﺮاﯼ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ‪ ،‬آﻮﺕ ﺎﻩ ﺑﻴﺎﻳ ﺪ و ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ دراز ﻣﺪت اﻣﻨﻴﺖ ﺝﻬﺎﻧﯽ و ﺝﻬﺎﻧﻴﺎن ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﺪ!‬
‫ﻧﻤ ﯽداﻧ ﻢ در آﺠ ﺎ از ﻗ ﻮل ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﺧﻮاﻧ ﺪم آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ‬

‫ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻦ ﻳ ﻚ دﻳ ﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﺧ ﺪاﯼ ﺁن دﻳ ﻦ را ﺷ ﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﻻﺑ ﺪ ﺣ ﻀﺮﺕﺶ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ آﻪ وﻗﺘﯽ ﺧﺪاﯼ اﻳﻦ ﻣﻜﺘﺐ را ﺷ ﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﻣ ﯽﻓﻬﻤ ﯽ آ ﻪ‬
‫او ﭼﻪ اﻧﺘﻈﺎرﯼ از ﺕﻮ دارد و در ﻧﮕﺎهﺶ ﻳﻚ ﺧﺪاﺷﻨﺎس واﻗﻌﯽ آﻪ ﺣﺘﻤﺎ‬
‫ﻋﻜ ﺲ ﺑﺮﮔ ﺮدان و روﻧﻮﺷ ﺖ ﺧ ﻮد اوﺳ ﺖ‪ ،‬ﭼ ﻪ وﻳﮋﮔ ﯽه ﺎ و ﻧﻬﺎﻳﺘ ﺎ ﭼ ﻪ‬
‫رﻓﺘﺎر اﺝﺘﻤﺎﻋﯽ‪/‬ﺳﻴﺎﺳﯽ‪/‬ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽاﯼ دارد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﻤ ﯽﺧ ﻮاهﻢ وارد ﺑﺤ ﺚ آﻼﻣ ﯽ “ﺧ ﺪا ﺷﻨﺎﺳ ﯽ” و‬
‫“ﺧ ﻮد را ﺑ ﺸﻨﺎس ﺕ ﺎ ﺧ ﺪاﯼ ﺧ ﻮد را ﺑ ﺸﻨﺎﺳﯽ” و داﺳ ﺘﺎنه ﺎﻳﯽ از اﻳ ﻦ‬
‫دﺳ ﺖ ﺑ ﺸﻮم‪ .‬روﺣ ﺎﻧﻴﻮن و ﺝ ﺴﻤﺎﻧﻴﻮن اﺳ ﻼﻣﯽ ﺁنﻗ ﺪر در اﻳ ﻦ ﺑ ﺎب‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ آﻪ ﺑﺮاﯼ هﻤﻪﯼ ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﺎن و ﺣﺘﺎ ﺧﺪا ﻧﺸﻨﺎﺳﺎن زﻧ ﺪﻩ و ﻣ ﺮدﻩ‬
‫آ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ آ ﺴﯽ‪ ٩٥٠‬ﺳ ﺎل ه ﻢ ﻋﻤ ﺮ ﻧ ﻮح اﻓ ﺴﺎﻧﻪاﯼ را داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺲ ﺧﻮاﻧ ﺪن ﺁن هﻤ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺑﺮﻧﻤ ﯽﺁﻳ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ‬
‫ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬از ﭘ ِ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاهﻢ در اﻳﻦ ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﺧﺪاﯼ ﻣﺤﻤﺪ را آﻪ در زﺑ ﺎن اﺳ ﻼﻣﯽاش “اﷲ”‬
‫ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬از زﺑﺎن ﺧﻮد ﻣﺤﻤﺪ و ﺑﻪ ﻗﻮل ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از زﺑﺎن ﻗﺮﺁن‬
‫و ﺷﺨﺺ “اﷲ” ﺑﻪ ﺕﺼﻮﻳﺮ ﺑﻜﺸﻢ و ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﻢ آ ﻪ ﺧ ﺪاﯼ ﻣﺤﻤ ﺪ و ﻋﻠ ﯽ‬
‫ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﺧ ﺪاﻳﯽ اﺳ ﺖ و راﺑﻄ ﻪاﯼ آ ﻪ ﺑ ﺎ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ﻳ ﺎ در ﺕﻌﺮﻳ ﻒ هﻤ ﻴﻦ‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬و او ﺧ ﻮد را در‬
‫آﺠﺎﯼ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺕﺐ ادارﯼ اﺣﺘﺮاﻣ ﺎت ﺝ ﺎﯼ دادﻩ اﺳ ﺖ و اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ﭼ ﻪ‬
‫ﻣﻘﺎﻣﯽ در اﻳﻦ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺕﺐ دارﻧﺪ؟!‬
‫ﻣﺠﺒﻮرم ﺑﺮاﯼ ﺷﻨﺎﺧﺖ “اﷲ” ﺑﻪ آﺘﺎب ﻗﺮﺁن ﻣﺮاﺝﻌﻪ آ ﻨﻢ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﻪﯼ ﻣﺤﻤﺪ اوﻟﻴﻦ و ﺁﺧﺮﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩﯼ ﺝﻬﺎن اﺳﺖ و هﺮ رﻃ ﺐ و ﻳﺎﺑ ﺴﯽ‬
‫در ﺁن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺕﻤ ﺎم رﻣ ﻮز زﻧ ﺪﮔﯽ و ﺕﻤ ﺎم ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ و هﻤ ﻪﯼ‬
‫ﻋﻠﻮم ﺑﺮﯼ و ﺑﺤﺮﯼ و ﻓﻀﺎﻳﯽ ﺑﺮاﯼ هﻤﻪﯼ ﭘﻬﻨﻪهﺎ و هﻤﻪﯼ زﻣ ﺎنه ﺎ و‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺕﻤﺎﻣﯽ ﻣﻠﺖهﺎ ﺑﺎ ﺕﻤﺎﻣﯽ ﻓﺮهﻨﮓهﺎ و ﺕﻤﺪنه ﺎ در ﺁن ﻣ ﺴﺘﺘﺮ اﺳ ﺖ‬
‫و اﮔ ﺮ آ ﺴﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻳ ﻦ ﺑﮕ ﺮود و اﻳ ﻦ اﷲ را ﺑﭙﺮﺳ ﺘﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎر ﺕﻤ ﺎم‬
‫ﻣ ﺴﺌﻮﻟﻴﺖه ﺎ از دوﺷ ﺶ ﺑﺮداﺷ ﺘﻪ ﻣ ﯽﺷ ﻮد و ﺕﻤ ﺎم زﻧ ﺪﮔﯽاش ﺧﻼﺻ ﻪ‬
‫ﻣ ﯽﺷ ﻮد در ﭘﻴ ﺮوﯼ از اﺣﻜ ﺎم اﻳ ﻦ اﷲ و ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮ اﻳ ﻦ اﷲ و اﺝ ﺮاﯼ‬
‫دﺳ ﺘﻮراﻟﻌﻤﻞه ﺎﯼ ﻧﻘ ﻞ ﺷ ﺪﻩ در آﺘ ﺎب اﻳ ﻦ اﷲ ﻳﻌﻨ ﯽ ﻗ ﺮﺁن‪ .‬ﭘ ﺲ‬
‫دﺳﺖاولﺕﺮﻳﻦ و ﻣﺴﺘﻘﻴﻢﺕﺮﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪﯼ ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻳﻦ اﷲ ﻣﺮاﺝﻌﻪ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ‬
‫آﺘﺎب اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺮاﯼ ﻣﺤﻜﻢآ ﺎرﯼ از ﺳ ﺨﻨﺎن ﻗ ﺼﺎر ﻣﺤﻤ ﺪ و‬
‫ﻋﻠﯽ و دﻳﮕﺮ ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن و اﻣﺎﻣﺎن و ﺧﻠﻔﺎﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ ه ﻢ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ آ ﺮد؛ اﻣ ﺎ‬
‫ﺕﺎ زﻣﺎﻧﯽ آﻪ ﻣﺎ ﻣﻨﺒﻊ دﺳﺖ اوﻟﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺮﺁن را در دﺳﺘﺮس دارﻳﻢ‪ ،‬ﭼﺮا‬
‫ﺑﻪ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺑﺮوﻳﻢ و ﺑﻪ ﻣﺘﻮﻧﯽ ﻣﺮاﺝﻌﻪ آﻨﻴﻢ آﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻧﻘﻞ ﺁنه ﺎ‬
‫ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧﻮﻳ ﺴﺎن ﺧ ﺴﺖ ﺑ ﻪ ﺧ ﺮج دادﻩ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬اﺷ ﺘﺒﺎﻩ آ ﺮدﻩ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ و ﻳ ﺎ‬
‫آﺎرهﺎﺷﺎن ﺧﻴﻠﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻨﺎد ﻧﺒﺎﺷﺪ!‬
‫ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺣﺠ ﻢ زﻳ ﺎد و ﺕﻜﺮاره ﺎﯼ ﻓ ﺮاوان‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﺳ ﻮرﻩﯼ ﮔ ﺎو‬
‫]ﺑﻘ ﺮﻩ[ را ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ آ ﺎر ﺑﺮﮔﺰﻳ ﺪﻩام‪ .‬دﻟﻴ ﻞ ﺑﺨ ﺼﻮﺻﯽ ه ﻢ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪام‪،‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ آ ﻪ “ﺑﻘ ﺮﻩ” ﺑﻠﻨ ﺪﺕﺮﻳﻦ ﺳ ﻮرﻩﯼ ﻗ ﺮﺁن اﺳ ﺖ و ﺝ ﺎﻣﻌﻴﺘﯽ‬
‫آﻪ در ﺁن هﺴﺖ ـ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻴﺰان ـ در دﻳﮕﺮ ﺳﻮرﻩهﺎﯼ ﻗﺮﺁن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻮرﻩﯼ ﮔﺎو دوﻣﻴﻦ ﺳﻮرﻩﯼ ﻗﺮﺁن اﺳ ﺖ‪ ٢٨٦ .‬ﺁﻳ ﻪ دارد‪ .‬و در‬
‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻻزم ﺑ ﻪ ﻳ ﺎدﺁورﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺻ ﻔﺎت ﺕﻜ ﺮارﯼ را‬
‫از اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪام‪.‬‬
‫در ﺳﻮرﻩﯼ ﮔﺎو ﻳﺎ ﺑﻘﺮﻩ‪ ،‬اﷲ آﺴﯽ اﺳﺖ آﻪ‪:‬‬
‫ﻣﺮض را در دل ﻣﺮدم اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﯽدهﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮ دل و ﮔﻮش ﻣﺮدم ﻣﻬﺮ ﻣﯽﮔﺬارد‪.‬‬
‫ﻣﺮدم را ﻣﺴﺨﺮﻩ و اﺳﺘﻬﺰاء ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫روﺷﻨﺎﻳﯽ را از ﻣﺮدم ﻣﯽﮔﻴﺮد و در ﺕﺎرﻳﻜﯽهﺎ رهﺎﺷﺎن ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ آﺎﻓﺮان اﺣﺎﻃﻪ دارد‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ آﺎﻓﺮان ﺁﺕﺶ را ﺁﻣﺎدﻩ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم ﺕﻔﺮﻗﻪ ﻣﯽاﻧﺪازد‪(٣٦) .‬‬
‫ﺑﻪ آﺎﻓﺮان ﺝﻬﻨﻢ و ﺁﺕﺶ ﺝﺎوﻳﺪان را وﻋﺪﻩ ﻣﯽدهﺪ‪(٣٩) .‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ او وﻓﺎ آﺮد‪ ،‬ﺕﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ وﻓﺎ آﻨﺪ‪(٤٠) .‬‬
‫ﺕﺮﺳﻨﺎك اﺳﺖ‪ ٤٠) .‬و‪(٤١‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺮدم دﺳﺘﻮر ﻣﯽدهﺪ آﻪ هﻤﺪﻳﮕﺮ را ﺑﻜﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ او آﺸﺘﺎرﯼ آﻪ اﻧﺴﺎنهﺎ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺘﻮدﻩ اﺳﺖ‪(٥٤) .‬‬
‫ﺑﺮ ﻓ ﺮق آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻣ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ او را ﺑﺒﻴﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺻ ﺎﻋﻘﻪ ﻓ ﺮو ﻣ ﯽﻓﺮﺳ ﺘﺪ‪.‬‬
‫)‪(٥٥‬‬
‫ﻣﺮدﮔﺎن را ﭘﺲ از ﻣﺮگ زﻧﺪﻩ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﺑﻪ ﺣﺮﻓﺶ ﮔﻮش ﻧﻤﯽ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺬاب ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﻦ ﻣﺮدم آﻪ ﺑﻪ ﺣﺮﻓﺶ ﮔﻮش ﻧﻤﯽ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮارﯼ و ﺑﻴﭽﺎرﮔﯽ و‬
‫ﻗﺮﻳﻦ ﺷﺪن ﺑﺎ ﺧﺸﻤﺶ را ﻣﻘﺮر ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدﻣﯽ را آﻪ از ﺣﺪ ﺧﻮد ﺕﺠﺎوز ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺑﻮزﻳﻨ ﻪه ﺎﻳﯽ ﺧ ﻮار‬
‫و ﺧﺎﻣﻮش ﻣﯽآﻨﺪ‪(٦٥) .‬‬
‫هﺮ ﺁﻧﭽﻪ را آﻪ ﭘﻨﻬﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺁﺷﻜﺎر ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدﮔﺎن را زﻧﺪﻩ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫از آﺮدار ﻣﺮدﻣﺎن ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫آﺴﺎﻧﯽ را آﻪ آﺘﺎب ]ﻗﺮﺁن[ را ﺑﺎ دﺳﺖ ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ ،‬ﺕﻬﺪﻳﺪ ﻣﯽآﻨﺪ‪(٧٩) .‬‬
‫ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺝﻬﻨﻢ ﺕﻬﺪﻳﺪ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم را در دﻧﻴﺎ ﺧﻮار ﻣﯽآﻨﺪ و در ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑ ﻪ ﺳ ﺨﺖﺕ ﺮﻳﻦ وﺝ ﻪ ﻣﻤﻜ ﻦ‬
‫ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫آﺎﻓﺮان را ﻃﺮد ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫آﺎﻓﺮان را ﻟﻌﻨﺖ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻀﻞ و آﺮﻣﺶ را ﺑﻪ هﺮ آﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ ﻣﯽدهﺪ‪.‬‬

‫آﺎﻓﺮان را ﺑﻪ ﺧﻮارﯼ ﻋﺬاب ﻣﯽدهﺪ‪.‬‬
‫آﻮﻩ ﻃﻮر را ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺮدم اﻓﺮاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺘﻤﻜﺎران را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺪ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﯽ دوﺳﺘﺎن را ﺕﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﺬاب ﻣﯽآﻨﺪ‪(٩٦) .‬‬
‫دﺷﻤﻦ آﺎﻓﺮان اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﺴﺎﻧﯽ را آﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﺸﺎن را ﻣﯽﺷﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬رﺳﻮا ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫آﺎﻓﺮان را ﺑﻪ ﻋﺬاﺑﯽ دردﻧﺎك ﺕﻬﺪﻳﺪ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫هﺮ ﺁﻳﻪاﯼ را آﻪ ﻣﻨﺴﻮخ آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ﻳﺎ هﻤﺎﻧﻨﺪش را ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯼ ﺁﺳﻤﺎنهﺎ و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﻤﻪﯼ آﺮدار ﻣﺮدم ﺑﻴﻨﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ درﺑﺎرﻩﯼ اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺣﻜﻢ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫آﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺮدم ﺣﻖ ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪهﺎ ﺝﺰ ﺑﺎ ﺕﺮس و ﻟﺮز وارد ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧ ﯽ از ﻣ ﺮدم ﺑﺎﻳ ﺪ در دﻧﻴ ﺎ و ﺁﺧ ﺮت ﻋ ﺬاﺑﯽ ﺑ ﺰرگ از ﺳ ﻮﯼ او را‬
‫اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﺷﺮق و ﻏﺮب اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺻﺎﺣﺐ هﻤﻪﯼ زﻣﻴﻦ و ﺁﺳﻤﺎن اﺳﺖ و هﻤﻪ هﺴﺘﯽ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار اوﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻣﻴﻦ و ﺁﺳﻤﺎنهﺎ را او ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اوﺳﺖ آﻪ ارادﻩ ﻣﯽآﻨﺪ و ﺑﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺸﻮ و ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫او هﺮ آﻪ را ﺑﺨﻮاهﺪ هﺪاﻳﺖ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺠﺰ ﺧﻮدش‪ ،‬هﻴﭽﻜﺲ ﻣﺴﺌﻮل ورود ﻣﺮدم ﺑﻪ دوزخ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﯽ اﺳﺮاﺉﻴﻞ را ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽآﻨﺪ آﻪ از ﻧﻌﻤﺖهﺎﯼ ﻓﺮاواﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن‬
‫دادﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎد آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم را ﺕﻬﺪﻳﺪ ﻣﯽآﻨﺪ آ ﻪ در ﺁن روز ﻣﻮﻋ ﻮد‪ ،‬ه ﻴﭻ ﻓﺪﻳ ﻪ و ﺷ ﻔﺎﻋﺖ و‬
‫ﻳﺎرﯼاﯼ آﻤﻜﺸﺎن ﻧﻤﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ اﺑ ﺮاهﻴﻢ را ﺧ ﻮدش ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮﯼ ﻣ ﺎﻣﻮر آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻣ ﺎ از‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان اﺑﺮاهﻴﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺘﻤﻜﺎران ﻳﺎد ﻣﯽآﻨﺪ‪(١٢٤) .‬‬
‫آﻌﺒﻪ را ﺝﺎﻳﮕﺎﻩ اﻣﻦ ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫آﺎﻓﺮان را در ﺁﻏﺎز آﻤﯽ ﺑﺮﺧﻮردارﯼ ﻣﯽدهﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻋﺬاب دردﻧﺎك‬
‫دﭼﺎرﺷﺎن ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﻣﺮدم ﻣﯽﺧﻮاهﺪ آﻪ ﺕﺴﻠﻴﻤﺶ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺧﺪا‪ ،‬رﻧﮓ او از هﺮ رﻧﮕﯽ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ!‬
‫ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺸﺮق و ﻣﻐﺮب اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﺮ آﻪ را آﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ هﺪاﻳﺖ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮدش ﻣﻄﻤﺌﻦ اﺳﺖ آﻪ اهﻞ آﺘ ﺎب از ﻗﺒﻠ ﻪاﯼ آ ﻪ ﻣﺤﻤ ﺪ اﺧﺘﻴ ﺎر آ ﺮدﻩ‪،‬‬
‫ﭘﻴﺮوﯼ ﻧﺨﻮاهﻨﺪ آﺮد‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را ﺕﻬﺪﻳﺪ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫هﻤﻪ ﺝﺎ ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳ ﺪ از او ﺕﺮﺳ ﻴﺪ ﺕ ﺎ ﻧﻌﻤ ﺘﺶ را ﺑ ﺮ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ از او ﻣ ﯽ ﺕﺮﺳ ﻨﺪ‪ ،‬ﺕﻤ ﺎم‬
‫آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﺎن را دوﺳﺖ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﺎن را دوﺳﺖ دارد‪.‬‬
‫آﺸﺘﻪ ﺷﺪﮔﺎن در راهﺶ را ﺝﺰو زﻧﺪﮔﺎن ﻣﻨﻈﻮر ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣ ﺮدم را ﺑ ﺎ ﺕ ﺮس و ﮔﺮﺳ ﻨﮕﯽ و ﺑﻴﻤ ﺎرﯼ و ﻧﻘ ﺼﺎن در ﻣﺤ ﺼﻮﻻت‬
‫ﻣﺮﺕﺒﺎ ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫آﺴﺎﻧﯽ را آﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴﻠ ﯽ ]ﻣ ﺜﻼ ﻋﻘﻠ ﯽ[ ﻗﺒ ﻮﻟﺶ ﻧﺪارﻧ ﺪ‪ ،‬ه ﻢ ﺧ ﻮدش ﻟﻌﻨ ﺖ‬
‫ﻣﯽآﻨﺪ و هﻢ وادار ﻣﯽآﻨﺪ دﻳﮕﺮان ﻟﻌﻨﺘﺸﺎن آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آﺎﻓﺮان را هﻢ ﺧﻮدش ﻟﻌﻨﺖ ﻣﯽآﻨﺪ و هﻢ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﺶ‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ اﻓ ﺮاد را ﺑ ﻪ ﻟﻌﻨﺘ ﯽ هﻤﻴ ﺸﮕﯽ ﮔﺮﻓﺘ ﺎر ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ه ﻴﭻ ﺕﺨﻔﻴﻔ ﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ‬
‫اﻳﺸﺎن ﻧﻤﯽدهﺪ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ هﻢ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻣﻬﻠﺖ ﻧﻤﯽدهﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻴﻠﯽهﺎ را ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻋﺬاب ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫آﺮدارهﺎﯼ ﻣﺮدم را ﻣﺎﻳﻪﯼ ﺣﺴﺮﺕﺸﺎن ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫آﺎﻓﺮان را ﺑﻪ آﺮ و ﻻل و آﻮر ﺕﺸﺒﻴﻪ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم ﺑﺎﻳﺪ در ﺣﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﻣﻜﺎﻧﺎت دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻣﺮﺕﺐ او را ﺳﭙﺎس ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻨﻬﺎن آﻨﻨﺪﮔﺎن آﺘﺎﺑﺶ را ﺑﻪ ﻋﺬاب ﺁﺕ ﺶ در ﺷ ﻜﻢهﺎﺷ ﺎن وﻋ ﺪﻩ ﻣ ﯽده ﺪ‪.‬‬

‫در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﺣﺮف ﻧﻤﯽزﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻋﺬاﺑﺸﺎن ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫“ﻗﺼﺎص” را ﻣﺎﻳﻪﯼ زﻧﺪﮔﯽ اﻋﻼم ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ او را ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﯽ ﻳﺎد آﺮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ او را ﺳﭙﺎس ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﺝﻨﮓ و آﺸﺘﺎر را ﺷﺨﺼﺎ ﺻﺎدر ﻣﯽآﻨﺪ‪ ١٩٠) .‬و ‪(١٩١‬‬
‫ﺑﺎز هﻢ ﺧﻮدش ﻓﺮﻣﺎن ﺝﻨﮓ ﻣﯽدهﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺕﻨﻬﺎ اﺳﻼم در ﺝﻬﺎن ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎن دهﻨﺪﻩﯼ ﺕﺠﺎوز ﺑﺮ ﺳﺘﻤﻜﺎران اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ از او ﺕﺮﺳﻴﺪ ﭼﺮا آﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻋﺬاب ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ در اﻳ ﻦ دﻧﻴ ﺎ ﭼﻴ ﺰﯼ از او ﻣ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ‪ ،‬در ﺁﺧ ﺮت ﭼﻴ ﺰﯼ‬
‫ﻧﺨﻮاهﺪ داد‪(٢٠٠) .‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب هﻤﻪ ﻣﯽرﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺴﺎد را دوﺳﺖ ﻧﺪارد‪ .‬ﺧﻮدﺧﻮاهﺎن را ﺑﻪ ﺝﻬﻨﻢ وﻋﺪﻩ ﻣﯽدهﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﺝﺎﻧﺸﺎن را در راﻩ او ﻓﺪا ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫از هﻤﻪ اﻃﺎﻋﺖ ﻣﯽﺧﻮاهﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻴﻄﺎن را دﺷﻤﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﯽداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺝﻊ هﻤﻪﯼ آﺎرهﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫دﮔﺮﮔﻮن آﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻌﻤﺖهﺎﻳﺶ را ﺳﺨﺖ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ‪ ،‬ﺧﺪاﺕﺮﺳﺎن را ﺑﺎﻻﺕﺮ از آﺎﻓﺮان ﻗﺮار ﻣﯽدهﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮآﺲ آﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ‪ ،‬ﺑﯽﺣﺴﺎب روزﯼ ﻣﯽدهﺪ‪.‬‬
‫هﺮآﺲ را آﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ‪ ،‬ﺑﻪ راﻩ راﺳﺖ هﺪاﻳﺖ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺝﻨﮓ را ﺑ ﺮ ﻣ ﺴﻠﻤﺎنه ﺎ ﻣﻘ ﺮر داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬هﺮﭼﻨ ﺪ آ ﻪ ﺁن را ﻧ ﺎﺧﻮش‬
‫ﻣﯽدارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻨﺎﻩ ﺷﺮك را از ﻗﺘﻞ ﺑﺰرگﺕﺮ ﻣﯽداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺕﺒ ﺎﻩ آﻨﻨ ﺪﻩﯼ اﻋﻤ ﺎل از دﻳ ﻦ ﺑﺮﮔ ﺸﺘﮕﺎن و آ ﺎﻓﺮان اﺳ ﺖ و اﻳ ﺸﺎن را‬
‫ﺝﺎوداﻧﻪ در ﺝﻬﻨﻢ ﺝﺎﯼ ﻣﯽدهﺪ‪.‬‬
‫ﺕﺒﻬﻜﺎران را از ﻧﻴﻜﻮآﺎران ﺑﺎز ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺕﻮﺑﻪ آﻨﻨﺪﮔﺎن و ﭘﺎآﻴﺰﮔﺎن را دوﺳﺖ دارد‪.‬‬
‫ﻣﺮدان را ﺑﺮزﻧﺎن ﺑﺮﺕﺮﯼ دادﻩ اﺳﺖ‪(٢٢٨) .‬‬
‫ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪ و ﺣﻜﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از او ﺑﺎﻳﺪ ﺕﺮﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻴﻨﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮ آﺎرهﺎﻳﯽ آﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺁﮔﺎﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺴﻤﺎﻧﺎن ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ را ﻣﯽﺁﻣﻮزد آﻪ ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻏﺎﻟﺐ و ﺣﻜﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮدﮔﺎن را زﻧﺪﻩ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺑﻪ ﺝﻨﮓ در راهﺶ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﯽدهﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ]اﻓﻜﺎر و آﺎرهﺎﯼ[ ﺳﺘﻤﻜﺎران ﺁﮔﺎﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دوﺳﺘﺪار ﭘﺎﻓﺸﺎرﯼ آﻨﻨﺪﮔﺎن اﺳﺖ )‪(٢٤٩‬‬
‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪﯼ آﺸﺘﺎر دﻓ ﻊ آﻨﻨ ﺪﻩﯼ ﺑﺮﺧ ﯽ ﺑ ﺮ ﺑﻌ ﻀﯽ دﻳﮕ ﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬از اﻳ ﻦ‬
‫راﻩ ﻓﻀﻞ و آﺮم ﺧﻮﻳﺶ را ارزاﻧﯽ ﻣﯽدارد‪(٢٥٠) .‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان را ﺑﺮ ﺑﺮﺧﯽ دﻳﮕﺮ ﺑﺮﺕﺮﯼ دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻗﺘﺎل ﻧﻤﯽآﺮدﻧﺪ‪ .‬او هﺮﭼﻪ آ ﻪ ﺑﺨﻮاه ﺪ‬
‫ﻣﯽآﻨﺪ‪(٢٥٤) .‬‬
‫ﺧﺪاﻳﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺝﺰ او ﺧﺪاﻳﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫زﻧﺪﻩ و ﭘﺎﻳﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﻣﯽداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺝﺰ ﺑﻪ اذن او ﻧﻤﯽﺕﻮان ﻧﺰدش ﺷﻔﺎﻋﺖ آﺮد‪.‬‬
‫آﺮﺳﯽ او در ﺁﺳﻤﺎنهﺎ و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﺎور ﻣﻮﻣﻨﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺝﻬﻨﻤﯽ آﻪ در ﺁن ﺝﺎوﻳﺪان ﻋﺬاب ﻣﯽآﺸﻨﺪ‪ ،‬وﻋ ﺪﻩ ﻣ ﯽده ﺪ‪.‬‬
‫)‪(٢٥٧‬‬
‫ﺳﺘﻤﻜﺎران را هﺪاﻳﺖ ﻧﻤﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎداش هﺮ آﻪ را آﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺸﺎﻳﺶ دهﻨﺪﻩ و داﻧﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﯽ ﻧﻴﺎز و ﺑﺮدﺑﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﺎﻓﺮان را هﺪاﻳﺖ ﻧﻤﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫هﺮ آﻪ را ﺑﺨﻮاهﺪ هﺪاﻳﺖ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫رﺑﺎﺧﻮاران را ﺑﻪ ﺝﻬﻨﻢ ﺑﺸﺎرت ﻣﯽدهﺪ‪.‬‬
‫آﻔﺮان آﻨﻨﺪﻩﯼ ﮔﻨﻬﻜﺎر را دوﺳﺖ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫هﺮ آﻪ را آﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ ﻣﯽﺁﻣﺮزد و هﺮ آﻪ را آﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ ﻋﺬاب ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﯽهﻤﺘﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺸﺖ را ﺑﺎ هﻤﻪﯼ اﻣﻜﺎﻧﺎﺕﺶ ﺕﺪارك دﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻤﻪﯼ ﻣﺮدم را ﭘﺲ از ﻣﺮگ زﻧﺪﻩ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺑﺮ روﯼ زﻣﻴﻦ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻔﺖ ﺁﺳﻤﺎن را ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻬﺎن و ﺁﺷﻜﺎر هﻤﻪ ﭼﻴﺰ و ﺁﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ را ﻣﯽداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺁﮔﺎهﯽ دارد‪.‬‬
‫ﺕﻮﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮ و ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫درﻳﺎ را ﺑﺮاﯼ ﻗﻮم ﺑﻨﯽ اﺳﺮاﺉﻴﻞ ﻣﯽﺷﻜﺎﻓﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺮدﻣﺎن ﺳﺎﻳﻪ ﻣﯽﮔﺴﺘﺮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ و ﺳﻠﻮﯼ ]ﺕﺮﻧﺠﺒﻴﻦ ﻳﺎ ﺷﻴﺮﺧﺸﺖ و ﺑﻠﺪرﭼﻴﻦ[ ﺑﺮاﯼ ﻣﺮدم ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺮدم از ﭼﻴﺰهﺎﯼ ﭘﺎآﻴﺰﻩ روزﯼ ﻣﯽدهﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ را هﻢ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺸﺎرت ﻣﯽدهﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻮﻣﻨﺎن ﺑﺸﺎرت ﻣﯽدهﺪ و اﻳﺸﺎن را راهﻨﻤﺎﻳﯽ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ آﺴﺎﻧﯽ آﻪ اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎداش ﻣﯽدهﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ آﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ هﺮ ﺁﻧﭽﻪ را آﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯼ ﺁﺳﻤﺎنهﺎ و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﻘﻂ اوﺳﺖ آﻪ ﻳﺎور “ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن” اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﭘﺎﻳﺎن ﺕﻨﻬﺎ ﻣﯽﺕﻮان ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧ ﯽ‬
‫در هﻤﻪﯼ اﻳﻦ دورانه ﺎ و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ در دوران ﻣﻌﺎﺻ ﺮ ﺑﺨﻮاهﻨ ﺪ و ﭼ ﻪ‬
‫ﻧﺨﻮاهﻨﺪ‪ ،‬ﻃﻮﻓﺎﻧﯽ در ﺝﻬﺎن درﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ در ﭘﯽ رﻳ ﺸﻪ آ ﻦ آ ﺮدن‬
‫ﺕﻤﺎﻣﯽ اﻳﻦ ﻧﺎﺁﮔﺎهﯽهﺎﺳﺖ آﻪ زﻣﻴﻨ ﻪﯼ ﺑ ﻪ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ رﺳ ﻴﺪن و ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت‬
‫رﺳ ﺎﻧﺪن اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺝﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﻓﺮﺻ ﺖﻃﻠ ﺐ و ﺿ ﺪ ﺑ ﺸﺮ را ﻓ ﺮاهﻢ‬
‫ﺁوردﻩاﻧﺪ و ﻓ ﺮاهﻢ ﻣ ﯽﺁورﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺝﺮﻳ ﺎن‪ ،‬ﻃ ﯽ ﭘ ﺮوژﻩاﯼ ﺁرام و ﻣ ﺪت‬
‫دار‪ ،‬در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪه ﺎﻳﯽ ﻣ ﺸﺨﺺ و ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ﻣ ﯽآﻮﺷ ﺪ ﺝﻬ ﺎن و‬
‫ﺝﻬﺎﻧﻴﺎن را از اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺝﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﻋﻘ ﺐ ﻣﺎﻧ ﺪﻩ ﭘ ﺎك آﻨ ﺪ‪ .‬ﺕ ﺎآﻨﻮن ه ﻢ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪﯼ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧ ﻪ را از وﺝ ﻮد ﺝﺮﻳ ﺎنه ﺎﻳﯽ اﻳ ﻦ ﭼﻨﻴﻨ ﯽ ـ ﻃﺎﻟﺒ ﺎن در‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و ﺻ ﺪام ﺣ ﺴﻴﻦ در ﻋ ﺮاق ـ ﭘ ﺎك آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و ﻣﻌﻤﺮاﻟﻘ ﺬاﻓﯽ‬
‫را ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﺕﺴﻠﻴﻢ واداﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ اﻳ ﻦ ﺝﺮﻳ ﺎن ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﺮان‬
‫ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﭘﺮوژﻩاﯼ در دﺳﺖ اﻧﺠﺎم دارد آﻪ ﺑﺎ ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ره ﺎ‬
‫ﺷ ﺪن از زﻧﺠﻴ ﺮ دﻳﻜﺘﺎﺕﻮره ﺎﻳﯽ اﻳ ﻦ ﭼﻨﻴﻨ ﯽ هﻤﮕ ﺎﻣﯽ و هﻤﺮاه ﯽ دارد‪.‬‬
‫اﻳﻦ روزهﺎ و اﻳﻦ ﺳﺎله ﺎ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﻣﻠ ﺖ اﻳ ﺮان دﻗﻴﻘ ﺎ ﻣﻨﻄﺒ ﻖ ﺑ ﺎ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ اﻳ ﻦ‬
‫ﺷ ﺒﻜﻪﯼ ﺝﻬ ﺎﻧﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺕ ﺼﻔﻴﻪﯼ ﺝﻬ ﺎن از ﺝﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ‬
‫ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ‪/‬اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻜﯽ اﺳ ﺖ؛ ﺝﺮﻳ ﺎﻧﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﻬ ﺮﻩﻣﻨ ﺪ آ ﺮدن ﺕﻤ ﺎﻣﯽ‬
‫ﺑﺸﺮﻳﺖ از ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ و ﺁزادﯼ و دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ و در ﮔ ﺎم ﻧﺨ ﺴﺖ‪ ،‬ﻧ ﺎن؛‬
‫و ﺁن‪ ،‬ﺝﺮﻳ ﺎ ِن ﺝﻬ ﺎﻧﯽ ﺷ ﺪن اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﭘ ﺸﺘﻮاﻧﻪﯼ ﻣﺨ ﺎزن اﻧﺪﻳ ﺸﻪ و‬
‫‪ Think Tanks‬آﻪ در هﻤﻪﯼ آﺸﻮرهﺎ در ﭘﺮوژﻩاﯼ ﺁرام و ﻣ ﺪتدار‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ره ﺎ آ ﺮدن ﺑ ﺸﺮﻳﺖ از ﭼﺮﺧ ﻪﯼ ﻟ ﻪ آﻨﻨ ﺪﻩﯼ ﺣﻜﻮﻣ ﺖه ﺎﯼ‬
‫اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ و ﻣﺬهﺒﯽ و دﻳﻜﺘﺎﺕﻮرهﺎﯼ ﻓﺎﺷﻴ ﺴﺖ در هﻴﺌ ﺖ ﺳ ﺎزﻣﺎنه ﺎ و‬
‫آﻤﻴﺘ ﻪه ﺎ و اﻧﺠﻤ ﻦه ﺎﯼ ﻣﻄﺎﻟﻌ ﺎﺕﯽ و ﺑ ﺎ ﭘ ﺸﺘﻮاﻧﻪﯼ داﻧ ﺸﻤﻨﺪان و‬
‫ﭘﮋوهﺸﮕﺮاﻧﯽ از هﻤﻪﯼ ﻣﻠﻴﺖهﺎ در ﭘﯽ ﮔ ﺴﺘﺮش دﺳ ﺘﺎوردهﺎﯼ ﺑ ﺸﺮﻳﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺕﻤﺎﻣﯽ ﮔﺴﺘﺮﻩﯼ ﺝﻬﺎﻧﻨﺪ‪ .‬آﺮﻩﯼ ﺧﺎآﯽ ﻣﺎ آﻢ آ ﻢ از وﺝ ﻮد ﻋﻨﺎﺻ ﺮ و‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺿﺪ اﻧ ﺴﺎﻧﯽاﯼ ﻧﻈﻴ ﺮ ﺣﻜﻮﻣ ﺖه ﺎﯼ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴ ﺴﺘﯽ‪/‬دﻳﻨ ﯽ‪/‬ﻓﺎﺷﻴ ﺴﺘﯽ‬
‫ﺕ ﺼﻔﻴﻪ ﻣ ﯽﺷ ﻮد و ﺝﻬﺎﻧﻴ ﺎن ﻣ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ در آﻨ ﺎر ه ﻢ از ﺕﻤ ﺎﻣﯽ‬
‫دﺳﺘﺎوردهﺎﯼ ﺣﻘﻮﻗﯽ‪/‬ﻓﺮهﻨﮕﯽ‪ /‬اﻗﺘﺼﺎدﯼ‪/‬ﺕﻜﻨﻴﻜﯽ ﺑﺸﺮﻳﺖ هﻤﺰﻣ ﺎن و ﺕ ﺎ‬
‫ﺣﺪﯼ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺑﻬ ﺮﻩ ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ! ﺁﻧﭽ ﻪ ﻣ ﻦ ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮد وﻇﻴﻔ ﻪ ﻣ ﯽداﻧ ﻢ ﻳ ﺎرﯼ‬
‫رﺳ ﺎﻧﺪن ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﮔﺮدوﻧ ﻪﯼ ﺷ ﮕﺮف ﺑ ﺮاﯼ ره ﺎﻳﯽ اﻧ ﺴﺎنهﺎﺳ ﺖ؛ در‬
‫راﺳﺘﺎﯼ ﺁﮔﺎﻩ آﺮدن هﻤﻮﻃﻨﺎﻧﻢ از ﺣﻘﻮﻗﺸﺎن و از آﺎﺳﺘﯽه ﺎﻳﯽ آ ﻪ اﻳ ﺸﺎن‬
‫را در ﻣﻨﮕﻨﻪﯼ اﻳﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖه ﺎ و ﻓﺮهﻨ ﮓه ﺎ ﻟ ﻪ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺝﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن ﻳﻚ روﻧﺪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺮاﯼ ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻊ ﺑﺸﺮﻳﺖ و ﺑﺸﺮ ﮔﺮﻓﺘﺎر‬
‫در ﭼﺮﺧ ﻪﯼ اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼه ﺎ و ﻣ ﺬهﺐه ﺎﯼ ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣ ﯽﺕ ﻮان در‬
‫اﻳﻦ راﺳﺘﺎ و ﺑﺮاﯼ رهﺎﻳﯽ اﻧﺴﺎنه ﺎ از ﻣﻨﮕﻨ ﻪﯼ دﻳﻜﺘﺎﺕﻮره ﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘ ﻪاﯼ‬
‫آﻮﺷﻴﺪ و ﻣﯽﺕﻮان در ﺑﺮاﺑﺮ اﻳﻦ روﻧﺪ ﭘﻮﻳﺎ اﻳﺴﺘﺎد‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻨﯽ اﺳﺖ اﻣ ﺎ‬
‫اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ه ﻴﭻ دﺳ ﺘﺎورد ﻣ ﺪرن ﺑ ﺸﺮﯼ ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﻣﺘﻌﻠ ﻖ ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﺨ ﺸﯽ از اﻳ ﻦ آ ﺮﻩﯼ ﺧ ﺎآﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺁزادﯼ‪ ،‬رﻓ ﺎﻩ‪ ،‬دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ و در‬
‫اﻣﻨﻴ ﺖ زﻳ ﺴﺘﻦ ﺣ ﻖ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ هﻤ ﻪﯼ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ﺑ ﺮاﯼ زﻳ ﺴﺘﻦ در ﺝﻬ ﺎﻧﯽ‬

‫ﺁزاد‪ ،‬اﻣ ﻦ و ﻣﺮﻓ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺁن روﺷ ﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ آ ﻪ در ﺑﺮاﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﭼﺮﺧ ﻪﯼ‬
‫ﺳ ﺮﻋﺖ ﮔﻴﺮﻧ ﺪﻩﯼ دوﻟ ﺖ ﺝﻬ ﺎﻧﯽ و ﺝﻬ ﺎﻧﺮواﻳﯽ و ﺝﻬﺎﻧ ﺸﻤﻮﻟﯽ ﻗ ﺮار‬
‫ﻣ ﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺑﻬﺎﻧ ﻪﯼ اﻋﺘﻘ ﺎدات ﻣ ﺬهﺒﯽ‪/‬اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻜ ﺸﺎن و در واﻗ ﻊ‬
‫ﺑﺮاﯼ داﺷﺘﻦ ﺳﻬﻤﯽ در ﻗﺪرت ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣ ﺖه ﺎﯼ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ‪/‬دﻳﻨ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ در‬
‫ﻣﻨﮕﻨ ﻪ ﮔﺬاﺷ ﺘﻦ ﻣﻠ ﺖه ﺎ ﻳ ﺎرﯼ ﻣ ﯽرﺳ ﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺠ ﺰ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﻣﻬ ﺮﻩه ﺎﻳﯽ در‬
‫زﻧﺠﻴﺮهﺎﯼ اﺳﺎرت ﻧﺎﺁﮔﺎﻩ ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻦ ﻣﻠﺖهﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺷﺎﻧﺴﯽ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳ ﻴﺪن ﻧﺪارﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ روزه ﺎ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ ره ﺎﻳﯽ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ‪،‬‬
‫ﺕﻼش ﺑﺮاﯼ ﺁﮔﺎﻩ آﺮدن اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ ﺣﻘﻮﻗ ﺸﺎن و ﻓﺎﺻ ﻠﻪ اﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﺑ ﻴﻦ اﻳ ﻦ‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎ از ﺑﺎورهﺎﯼ ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﯽ و ﺝﻬﺎن ﺳﻮﻣﯽ و دﻣﺪﻩﺷﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ه ﻴﭻ درس ﺧﻮاﻧ ﺪﻩاﯼ را آ ﻪ در اﻳ ﻦ ﻣ ﺴﻴﺮ ﻧﻜﻮﺷ ﺪ‪ ،‬روﺷ ﻨﻔﻜﺮ و‬
‫ﺁزادﻳﺨ ﻮاﻩ و دﻣ ﻮآﺮات و… ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮان ﻧﺎﻣﻴ ﺪ؛ اﻳ ﻦ روﻧ ﺪ را ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ‬
‫ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ دوران ﻣﻌﺎﺻ ﺮ ﻣ ﺎ و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺑﺮﺁﻣ ﺪن ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ در‬
‫اﻳﺮان ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ اﻳﺮاﻧﻴﺎن و ﺝﻬﺎﻧﻴﺎن ﻧﺸﺎن دادﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﭼﻨ ﻴﻦ اﻓ ﺮادﯼ‪،‬‬
‫آﺴﺎﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از هﺮ وﺳﻴﻠﻪاﯼ را ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﺠ ﺎز ﻣ ﯽداﻧﻨ ﺪ؛ ﺣﺘ ﺎ ﻳ ﺎرﯼ رﺳ ﺎﻧﺪن ﺑ ﻪ ﺣﻜﻮﻣ ﺖه ﺎﻳﯽ وﺣ ﺸﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ‬
‫ﺝﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ در اﻳﺮان و ﻃﺎﻟﺒﺎن در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن…‬
‫ﻳﺎدداﺷﺖ دوم‬
‫اﻳ ﻦ ﻣﻄﻠ ﺐ را زﻣ ﺎﻧﯽ ﻧﻮﺷ ﺘﻢ آ ﻪ هﻨ ﻮز “ﺧ ِﺮ” اﺻ ﻼﺣﺎت‬

‫“ﻣﯽرﻓﺖ”‪ .‬اوﻟ ﻴﻦ ﺑ ﺎر در ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ ﺕ ﻼش و ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ در ﭼﻨ ﺪﻳﻦ و ﭼﻨ ﺪ‬
‫ﺳ ﺎﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘ ﯽ ﭼ ﺎپ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺕ ﺎ ﺁﻧﺠ ﺎ آ ﻪ ﺧ ﻮدم دﻳ ﺪم‪ ،‬آ ﺴﯽ ﻧﻘ ﺪﯼ ﺑ ﺮ ﺁن‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ از ﺷﻴﻮﻩﯼ آ ﺎر و ﻧ ﻮع ردﻳ ﻒ آ ﺮدن اﻃﻼﻋ ﺎت‬
‫]![ راﺿﯽ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ از اﻳﻦ آﻪ ﻣ ﻦ ﭼﻴ ﺰ ﺕ ﺎزﻩاﯼ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺝﺎﻧ ﺸﻴﻦ‬
‫ﺝﺮﻳﺎن دوم ﺧﺮداد اراﺉﻪ ﻧﻜﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻧﺎراﺿﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺕﺼﻮر ﻣ ﯽآ ﻨﻢ ﺑ ﯽ‬
‫اﻧﺼﺎﻓﯽ ﺑﺎﺷﺪ اﮔﺮ آﺴﯽ ﻣﺮا “ﻣﺘﻬﻢ” آﻨﺪ آ ﻪ ﭼﻴ ﺰﯼ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺁﻟﺘﺮﻧ ﺎﺕﻴﻮ‬
‫اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ در ﺁﺳﺘﻴﻦ ﻧ ﺪارم‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ ﻣ ﻦ ﻧ ﻪ ﺣﺰﺑ ﯽ دارم‪ ،‬ﻧ ﻪ‬
‫ﮔﺮوه ﯽ و ﻧ ﻪ ﻣ ﯽﺧ ﻮاهﻢ آ ﺎر ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑﻜ ﻨﻢ‪ .‬در آﺎره ﺎﻳﯽ از ﻧ ﻮع اﻳ ﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ آﺎرهﺎ ﻗﺮار ﻧﻴﺴﺖ آﺴﯽ ﺑﺎزار اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎﺕﯽاﯼ را ﮔ ﺮم آﻨ ﺪ؛ اﻣ ﺎ ﻣ ﻦ‬
‫هﻢ اﻧﺪﻳﺸﻪاﯼ و ﺁرﻣﺎﻧﯽ دارم؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﺁرﻣﺎﻧﯽ ﻣﺘ ﺎﻓﻴﺰﻳﻜﯽ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﺁرﻣ ﺎﻧﯽ‬
‫آ ﺎﻣﻼ دم دﺳ ﺖ و دﺳ ﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨﯽ؛ﺁرﻣ ﺎﻧﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﻬ ﺮﻩﻣﻨ ﺪ ﺷ ﺪن هﻤ ﻪﯼ‬
‫اﻧ ﺴﺎنه ﺎ از هﻤ ﻪﯼ دﺳ ﺘﺎوردهﺎﯼ ﺑ ﺸﺮﯼ ﻳ ﺎ دﺳ ﺖ آ ﻢ در ﻣ ﺴﻴﺮ اﻳ ﻦ‬
‫ﺑﻬﺮﻩﻣﻨ ﺪﯼ ﻗ ﺮار ﮔ ﺮﻓﺘﻦ! ﺑ ﻪ ﺑ ﺎور ﻣ ﻦ ه ﻴﭻ دﺳ ﺘﺎورد ﺑ ﺸﺮﯼ ﻣﻨﻄﻘ ﻪاﯼ‬
‫ﻧﻴ ﺴﺖ و ﺁزادﯼ و رﻓ ﺎﻩ و اﻣﻨﻴ ﺖ و دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ ﺣ ﻖ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ هﻤ ﻪﯼ‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎ ﺑﺮاﯼ زﻳﺴﺘﻦ در ﺝﻬﺎﻧﯽ ﻣﺪرن و ﻣﺘﻤﺪن اﺳﺖ!‬
‫ﭘﺮوژﻩﯼ آﻬﻨﻪﯼ دوم ﺧﺮداد‬
‫ﺳﺎل ‪ ١٣٧٥‬ﺑﺮاﯼ رژﻳﻢ ﺕﻬﺮان ﺳﺎل ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺒﻮد‪ .‬اداﻣﻪﯼ روﻧ ﺪ‬

‫آ ﺎر دادﮔ ﺎﻩ ﻣﻴﻜﻮﻧ ﻮس در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺻ ﺪور ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ دوﻟﺘ ﯽ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﺝﺎهﺎﯼ ﺑﺎرﻳﻜﯽ آﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺤﻜ ﻮم ﺷ ﺪن ﻧﻔ ﺮات درﺝ ﻪ اول‬
‫اﻳﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺁﻣﺮان ﺁن ﺝﻨﺎﻳﺖ ﻓﺠﻴﻊ ﺕﺎرﻳﺨﯽ آﻪ در ﻧﻮع ﺧﻮد‬
‫ﺑﯽﻧﻈﻴﺮ ﺑﻮد‪ ،‬دﻧﻴﺎ را ﺕﻜﺎن دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻴﺦ ﻋﻠﯽ اآﺒﺮ هﺎﺷﻤﯽ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ‬
‫آ ﻪ ﺳ ﺎل ﭘﺎﻳ ﺎﻧﯽ ه ﺸﺖ ﺳ ﺎﻟﻪﯼ رﻳﺎﺳ ﺖ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼاش را ﻣ ﯽﮔﺬراﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﻣ ﯽآﻮﺷ ﻴﺪ ﺑ ﺎ دﺳ ﺘﻜﺎرﯼ در ﻧ ﺺ ﻗ ﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳ ﯽ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ آ ﻪ‬
‫رﻳﺎﺳ ﺖ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ ه ﺮ رﺉ ﻴﺲ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ را ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ‪ ٢‬دورﻩ ﻣﺤ ﺪود‬
‫ﻣ ﯽآ ﺮد‪ ،‬ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎﯼ ﻗ ﺪرﺕﺶ را در ﺳ ﻨﮓ و ﺳ ﻤﻨﺖ ﻓ ﺮو آﻨ ﺪ‪ .‬ﺷ ﻴﺦ‬
‫رﻓ ﺴﻨﺠﺎن ﺧ ﻮاب رﻳﺎﺳ ﺖ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ ﻣﻄﻠﻘ ﻪ و ﻣ ﺎداماﻟﻌﻤ ﺮﯼ از ﺳ ﻨﺦ‬
‫آﺸﻮر “دوﺳﺖ و ﺑﺮادر” ﺳﻮرﻳﻪ و ﭘﺮزﻳﺪﻧﺖ ﻣﺎداماﻟﻌﻤ ﺮ ﺁن ﺣ ﺎﻓﻆ اﺳ ﺪ‬
‫را ﻣﯽدﻳ ﺪ! در ﭼﻨ ﺪ ﮔﻔ ﺖوﮔ ﻮ ه ﻢ ﺧ ﻮد را رﺉ ﻴﺲ ﺝﻤﻬ ﻮر ﺑﻌ ﺪﯼ اﻳ ﺮان‬
‫ﻣﻌﺮﻓﯽ آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ آﻪ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﭘﺮﺳ ﺶ روﺑ ﺮو ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻧ ﺺ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ آﺸﻮرﺕﺎن ﭼﻪ ﺧﻮاهﻴﺪ آﺮد‪ ،‬ﺑﺎ هﻤﺎن ﻟﺒﺨﻨ ﺪ آ ِﺞ ﻣﻌ ﺮوﻓﺶ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬ﺁن هﻢ درﺳﺖ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫هﻤﻪﯼ اﻳﻦ آﺎرهﺎ در ﺷﺮاﻳﻄﯽ اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽﺷ ﺪ آ ﻪ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻨ ﻮان رﺉ ﻴﺲ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ دوﻟﺘ ﯽ آ ﻪ وزﻳ ﺮ اﻃﻼﻋ ﺎت و اﻣﻨﻴ ﺘﺶ ﻋﻠ ﯽ‬
‫ﻓﻼﺣﻴﺎن در ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻗﺘﻞه ﺎ و ﺕﺮوره ﺎﯼ اﻳ ﻦ دورﻩ ﻧﻘ ﺸﯽ ﺁﻣﺮاﻧ ﻪ داﺷ ﺖ‪،‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺎﺝﺮا ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺸﯽ آﻠﻴ ﺪﯼ اﻳﻔ ﺎ آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬در دو دورﻩﯼ رﻳﺎﺳ ﺖ‬
‫ﺝﻤﻬﻮرﯼ هﻤ ﻴﻦ ﺷ ﻴﺦ‪ ،‬دآﺘ ﺮ ﺷ ﺎهﭙﻮر ﺑﺨﺘﻴ ﺎر‪ ،‬ﻓﺮﻳ ﺪون ﻓﺮﺧ ﺰاد‪ ،‬دآﺘ ﺮ‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﺎن ﻗﺎﺳﻤﻠﻮ و ﺑﺴﻴﺎرﯼ دﻳﮕﺮ از ﻣﺨ ﺎﻟﻔﻴﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ آ ﻪ‬
‫ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺳﻼح آﻼم ﺑﻪ ﻣﺼﺎف اﻳﻦ ﻧﻈﺎم رﻓﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺮور ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺘﺎ ﺑﺮﺧﯽ ﻋﺎﻣﻼن اﻳﻦ ﻗﺘﻞهﺎ ﺕﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﺎ زرﻧﮕﯽ ﺧﺎﺻﯽ از ﻣﻌﺮآﻪ‬
‫ﮔﺮﻳﺨﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ “ﭘﻨﺎهﻨ ﺪﻩ” ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨ ﺪ آ ﺸﻮر اروﭘ ﺎﻳﯽ در‬
‫ﺝﺮﻳ ﺎن ﻣﺤﻜﻮﻣﻴ ﺖ اﻋ ﻀﺎﯼ دوﻟ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺁﻣ ﺮﻳﻦ واﻗﻌ ﻪﯼ‬
‫رﺳﺘﻮران ﻣﻴﻜﻮﻧﻮس‪ ،‬ﺳﻔﻴﺮهﺎﺷﺎن را از اﻳﺮان ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﺮان‬
‫در اﻳﺰوﻻﺳﻴﻮن “ﺑﯽﺳ ﺎﺑﻘﻪاﯼ” ﺑ ﻪ ﺳ ﺮ ﻣ ﯽﺑ ﺮد‪ .‬ﺣﺘ ﺎ ﺁن “روﺷ ﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ”‬

‫آ ﻪ در دوران ‪ ٨‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ رﻳﺎﺳ ﺖ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ ﺷ ﻴﺦ ﻋﻠ ﯽ اآﺒ ﺮ هﺎﺷ ﻤﯽ‬
‫رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﺑﻬﺮﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ دﺳﺘﺎوﻳﺰ “ﭘﺮاﮔﻤﺎﺕﻴﺴﺖ” ﺑﻮدن اﻳﻦ ﺷﻴﺦ‪ ،‬رﻓ ﺖ و‬
‫ﺁﻣﺪﯼ را ﺑﻪ آﺸﻮر ﺁﻏﺎز آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﯽآﻮﺷﻴﺪﻧﺪ اﻓﺘﺘﺎح ه ﺮ روزﻩﯼ‬
‫ﺳ ﺪﯼ و زدن آﻠﻨﮕ ﯽ در ه ﺮ ﺧﺮاﺑ ﻪاﯼ را روﻧ ﺪ ﺕﻮﺳ ﻌﻪﯼ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ و‬
‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﺕﻮﺳﻂ “اﻣﻴﺮآﺒﻴﺮ اﻳﺮان” و “ﺳﺮدار ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ” ]ﻳﺎ هﻤﺎن ﺷﻴﺦ‬
‫رﻓﺴﻨﺠﺎن[ ﺝﺎ ﺑﻴﺎﻧﺪازﻧﺪ‪ ،‬آﻢ و ﺑﻴﺶ ﺳﺮﺷﺎن ﭘﺎﺉﻴﻦ ﺑﻮد‪.‬‬
‫هﻴ ﺎهﻮﻳﯽ ﺑﺮﭘ ﺎ ﺑ ﻮد‪ .‬از ﻳﻜ ﺴﻮ اﻧ ﺰواﯼ ﺑ ﻴﻦاﻟﻤﻠﻠ ﯽ‪ ،‬از ﺳ ﻮﻳﯽ‬
‫ﻣﺤﻜﻮﻣﻴ ﺖ ﻧﻔ ﺮات ﻃ ﺮاز اول دوﻟ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ آ ﻪ در ﻋ ﺮف ﺣﻘ ﻮﻗﯽ‬
‫ﻏﺮﺑ ﯽ دﻳﭙﻠﻤ ﺎت ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣ ﯽﺷ ﺪﻧﺪ و اﻟﺰاﻣ ﺎ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ ﻗﺎﺑ ﻞ ﺕﻌﻘﻴ ﺐ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻏﻮﻏﺎﻳﯽ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬از درون آﺸﻮر ﺝﻮاﻧﺎﻧﯽ ﺳﺮ ﺑ ﺮﺁوردﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از ﺧ ﻮد ﺣﻜﻮﻣﺘﻴ ﺎن ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ آ ﻪ زه ﺮ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺝ ﺎر و‬
‫ﺝﻨﺠﺎل را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬در ﭼﻨﺪ ﻧﺸﺮﻳﻪ ﺷﺮوع ﺑﻪ زدن ﺣﺮفهﺎﻳﯽ آﺮدﻧﺪ آﻪ‬
‫ﺕ ﺎ ﺁن ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن راﻧ ﺪ ِن ‪ %٠١‬ﺁنه ﻢ ﺧﻴﻠ ﯽه ﺎ ﺑ ﻪ ﺻ ﻼﺑﻪ‬
‫آﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬دوران هﺸﺖ ﺳﺎﻟﻪﯼ رﻳﺎﺳﺖ ﺝﻤﻬﻮرﯼ ﺷﻴﺦ ﺑﻪ ﭘﺎﻳ ﺎن‬
‫ﺧﻮد ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﯽﺷﺪ و در ﺝﺮﻳ ﺎن هﻤ ﺎن اﻋﺘﺮاﺿ ﺎت و دﻋﻮاه ﺎﯼ ﻗ ﺪرت‬
‫در درو ِن ﻧﻈﺎم ﺑﻮد آﻪ رﺉ ﻴﺲ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ وﻗ ﺖ ﻧﺘﻮاﻧ ﺴﺖ ﻗ ﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳ ﯽ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ را هﻤﺎﻧﻨ ﺪ ﺳ ﺎل ‪ ١٣٦٨‬و ﭘ ﺲ از ﻣ ﺮگ ﺳ ﻴﺪروح اﷲ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ دﺳﺘﻜﺎرﯼ آﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ٨٠٠‬ﻧﻔ ﺮﯼ آ ﻪ در ﺁن ﺑﻠﺒ ﺸﻮ ﺑ ﺮاﯼ اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت هﻔﺘﻤ ﻴﻦ دور‬
‫رﻳﺎﺳﺖ ﺝﻤﻬﻮرﯼ ﺙﺒﺖ ﻧﺎم آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬هﻤﮕﻴﺸﺎن ﺑﺠﺰ ‪ ١٠‬ﻧﻔﺮ ﻣﺸﻤﻮل‬
‫ﻗ ﺎﻧﻮن ﻋ ﺎم ﻧﻈ ﺎرت اﺳﺘ ﺼﻮاﺑﯽ ﺷ ﺪﻧﺪ و از ﺻ ﺤﻨﻪﯼ اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت ﺣ ﺬف‪.‬‬
‫ﭼﻨ ﺪ ﺧ ﺎﻧ ِﻢ ﺑ ﺎ ﭼ ﺎدر و ﭼ ﺎﻗﭽﻮر ه ﻢ در ﻣﻴ ﺎن ﺁن ‪ ٨٠٠‬ﻧﻔ ﺮ ﺑ ﺮ ﺧ ﻮردﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺣﺘ ﺎ دﺧﺘ ﺮ ﺁﻳ ﺖاﷲ ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ ه ﻢ ﺧ ﻮد را ﻧ ﺎﻣﺰد‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت رﻳﺎﺳﺖ ﺝﻤﻬﻮرﯼ آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬در ﺑﺮﺧﯽ ﻧﺸﺮﻳﺎت زﻧﺎﻧ ﻪ آ ﻪ در‬
‫اﻳﻦ دوران ﻣ ﯽرﻓﺘﻨ ﺪ ﺕ ﺎ ﺝ ﺎﻧﯽ ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﺤ ﺚ در ﺑ ﺎرﻩﯼ ﺕﻔ ﺴﻴﺮ واژﻩﯼ‬
‫“رﺝ ﻞ” در ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ .‬اوﺿ ﺎع ﺝﻨﺠ ﺎﻟﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺧﻴﻠ ﯽ ﺝﻨﺠ ﺎﻟﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬از‬
‫ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ دوران ﺝﻨﮓ ﺁﻗ ﺎﯼ ﻣﻬﻨ ﺪس ﺳ ﻴﺪ ﺣ ﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳ ﻮﯼ ﺧﻮاﺳ ﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد او هﻢ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت رﻳﺎﺳﺖ ﺝﻤﻬﻮرﯼ ﺷﺮآﺖ آﻨﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ او ـ آ ﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺕﻌﺒﻴﺮ ﻃﻨﺰﻧﻮﻳﺴﯽ ﻣﺪتهﺎ ﺑﻮد ﺕﺼﻮﻳﺮ داﺷﺖ وﻟ ﯽ ﺻ ﺪا ﻧﺪاﺷ ﺖ ـ از‬

‫ﺷﺮآﺖ در اﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت اﺳﺘﻨﻜﺎف آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬از هﻤ ﺎن ﺁﻏ ﺎز ه ﻢ ﻣﻌﻠ ﻮم‬
‫ﺑﻮد آﻪ ‪ ٨‬ﻧﺎﻣﺰ ِد از ‪ ١٠٠١‬ﻓﻴﻠﺘﺮ رد ﺷﺪﻩﯼ رﻳﺎﺳﺖ ﺝﻤﻬﻮرﯼ‪ ،‬در آﻨﺎر‬
‫ﺣﺠ ﺖاﻻﺳ ﻼم ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ‪ ،‬وزﻳ ﺮ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ ارﺷ ﺎد اﺳ ﻼﻣﯽ دوﻟ ﺖ‬
‫ﺷﻴﺦ ﻋﻠﯽ اآﺒﺮ هﺎﺷﻤﯽ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﺑﻬﺮﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬و ﺁﻳﺖاﷲ ﻋﻠﯽ اآﺒﺮ ﻧ ﺎﻃﻖ‬
‫ﺲ هﻤ ﺎن زﻣ ﺎن ﺷ ﻮراﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺑ ﺮاﯼ‬ ‫ﻧ ﻮرﯼ رﺉ ﻴﺲ ﻣﺠﻠ ِ‬
‫دآﻮراﺳﻴﻮن ﺝﻌﺒﻪﯼ رﻧﮕ ﯽ ﻧﻤ ﺎﻳﺶ اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎﺕﯽ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ وﻻﻳ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪﯼ‬
‫ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫در هﻤ ﻴﻦ دوران آﻠ ﯽ ﺝﺮﻳ ﺎن و ﺣ ﺰب ﺳﻴﺎﺳ ﯽ از زﻳ ِﺮ زﻣ ﻴﻦ‬
‫ﺳﺒﺰ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬آﻠ ﯽ ﻧ ﺸﺮﻳﻪ و ﻣﺠﻠ ﻪ اﺝ ﺎزﻩﯼ اﻧﺘ ﺸﺎر ﻳﺎﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬اوﺿ ﺎع ﺧﻴﻠ ﯽ‬
‫هﻴﺠ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬ه ﺮ ﭼ ﻪ دوم ﺧ ﺮداد و روز اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت ﻧﺰدﻳ ﻚﺕ ﺮ ﻣ ﯽﺷ ﺪ‪،‬‬
‫داﺳ ﺘﺎن‪ ،‬اﻟﺘﻬ ﺎب ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ ﻣ ﯽﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬ﺣﺠ ﺖاﻻﺳ ﻼم ﺧ ﺎﺕﻤﯽ از ﺝﺎﻣﻌ ﻪﯼ‬
‫ﻣﺪﻧﯽ و ﺕﻮﺳﻌﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﺁزادﯼ و ﺁزادﯼهﺎﯼ اﺝﺘﻤﺎﻋﯽ و ﮔﻔﺖوﮔﻮﯼ‬
‫ﻓﺮهﻨﮓهﺎ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ .‬ﺁﻳﺖاﷲ ﻧﺎﻃﻖ ﻧﻮرﯼ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺷﻌﺎر‬
‫ﺕﺎزﻩ در ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ آﻪ ﺕﺎ ﺁن زﻣﺎن ﺣﻜﻢ ﺕﺎﺑﻮ را داﺷﺖ‪ ،‬ﭘﺎك ﻣ ﺎت‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬در هﻤﻴﻦ ﮔﻴﺮودار ﺑﻮد آﻪ رهﺒﺮ ـ ﺧﻮد ـ ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺪان ﺁﻣ ﺪ و ﺑ ﺮ‬
‫ﺧﻼف ﻧﺺ ﺻﺮﻳﺢ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ از ﺁﻳﺖاﷲ ﻧﺎﻃﻖ ﻧﻮرﯼ ﺣﻤﺎﻳﺖ آ ﺮد‪.‬‬
‫ﺖ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ]اﻧﮕﺎر ﺑﻘﻴﻪﯼ آﺎرهﺎﺷﺎن ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻮد![ ﺝﻮاﻧﺎن و‬ ‫اﻳﻦ ﺣﻤﺎﻳ ٍ‬
‫ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ زﻧ ﺎن اﻳ ﺮان را آ ﻪ ﻃ ﯽ ‪ ١٩‬ﺳ ﺎل در ﻣﻨﮕﻨ ﻪﯼ رادﻳﻜﺎﻟﻴ ﺴﻢ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﺠﺎﻟﯽ ﺑﺮاﯼ ﺕﻨﻔﺲ ﻧﻴﺎﻓﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺪان آ ﺸﺎﻧﺪ‪ .‬از‬
‫اﻗ ﺼﺎ ﻧﻘ ﺎط ﺝﻬ ﺎن ﺧﺒﺮﻧﮕ ﺎر و روزﻧﺎﻣ ﻪ ﻧﮕ ﺎر و ﻋﻜ ﺎس ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان‬
‫ﺳ ﺮازﻳﺮ ﺷ ﺪ‪ .‬هﻤ ﻪ ﻣ ﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧ ﯽ در وﺻ ﻒ رﺉ ﻴﺲ‬
‫ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ آ ﻪ ﺁﻣ ﺪﻩ ﺑ ﻮد ﺕ ﺎ هﻤ ﻪ ﭼﻴ ﺰ را و ﺣﺘ ﺎ ﺷ ﺮﺑﺖ ﺳ ﻴﺎﻩ ﺳ ﺮﻓﻪ را‬
‫ﻗﺴﻤﺖ آﻨﺪ و ﻗﺪش از ﭼﻨﺎر ﺣﻴﺎط ﺧﺎﻧﻪﯼ “ﻣﺶ ﻗﺎﺳﻢ” هﻢ ﺑﻠﻨﺪﺕﺮ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺣ ﺮف ﻣ ﯽزدﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻃ ﺮف ﻏﻮﻏ ﺎ ﺑ ﻮد‪ .‬از اروﭘ ﺎ ﻳﻜ ﯽ ه ﺮ ﺷ ﺐ‬
‫ﻣ ﺼﺎﺣﺒﻪﯼ رادﻳ ﻮﻳﯽ ﻣ ﯽآ ﺮد و از روﯼ اﺧﺒ ﺎرﯼ آ ﻪ از اﻳ ﺮان ﺑ ﺮاش‬
‫ﻓﺎآﺲ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺕﺤﻠﻴﻞهﺎﯼ ﺕﺎزﻩاﯼ ﻣ ﯽداد‪ .‬ﻋ ﺼﺮ ﻧ ﻮﻳﻨﯽ در اﻳ ﺮان ﺁﻏ ﺎز‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد؛ ﻋﺼﺮ دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ‪ ،‬ﺁزادﯼ‪ ،‬ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ‪ ،‬رﻓ ﺎﻩ و ﺧﻴﻠ ﯽ ﭼﻴﺰه ﺎﯼ‬
‫دﻳﮕﺮ‪ .‬ﻋﺼﺮ اﺕﻮﭘﻴﺎ ﺳﺎزﯼ و ﻣﺪﻳﻨﻪﯼ ﻓﺎﺿﻠﻪ ﺳ ﺎزﯼ دوﺑ ﺎرﻩ اوج ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫ﺑ ﻮد‪ .‬هﻴ ﺎهﻮﯼ اﻳ ﻦ دوران را ﺕﻨﻬ ﺎ ﻣ ﯽﺕ ﻮان ﺑ ﺎ هﻴ ﺎهﻮﯼ ﺧﺒﺮﻧﮕ ﺎران‬

‫ﻏﺮﺑ ﯽ از ﺑ ﯽ ﺑ ﯽ ﺳ ﯽ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺕ ﺎ رادﻳﻮه ﺎ و ﺕﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮنه ﺎﯼ اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ و‬
‫ﻓﺮاﻧ ﺴﻮﯼ و ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ و اﻣﺮﻳﻜ ﺎﻳﯽ در هﻨﮕ ﺎم اﻗﺎﻣ ﺖ ﺳ ﻪ ﻣﺎه ﻪﯼ ﺳ ﻴﺪ‬
‫روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در زﻳ ﺮ درﺧ ﺖ ﺳ ﻴﺒﯽ در “ﻧﻮﻓ ﻞ ﻟ ﻮ ﺷ ﺎﺕﻮ”ﯼ ﭘ ﺎرﻳﺲ‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ آﺮد‪ .‬هﻤﻪ هﻴﺠﺎن زدﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬هﻤ ﻪ ﻣﻨﺘﻈ ﺮ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬دﻧﻴ ﺎ را ﺝﻨﺠ ﺎل‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت هﻔﺘﻤﻴﻦ دور رﻳﺎﺳ ﺖ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ در اﻳ ﺮان ﺑﺮداﺷ ﺘﻪ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻳﻜ ﯽ‬
‫آ ﻪ ﺧﻴﻠ ﯽ ﺳ ﻨﮓ اﺻ ﻼﺣﺎت و دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ را در دوران رﻳﺎﺳ ﺖ‬
‫ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ اﻳ ﻦ ﺣﺠ ﺖاﻻﺳ ﻼم ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﻨﻪ ﻣ ﯽزد‪ ،‬ﻣ ﺪﻋﯽ ﺑ ﻮد آ ﻪ در ﺑ ﻴﻦ‬
‫هﻤ ﻪﯼ ﻃﻴ ﻒه ﺎ و ﺻ ﻨﻒه ﺎ ﺁدمه ﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮﻧﯽ وﺝ ﻮد دارﻧ ﺪ و ﺁﻗ ﺎﯼ‬
‫“ﺧ ﻮب ﺧﻮﺑ ﺎش” اﺳ ﺖ‪.‬‬ ‫ﺧ ﺎﺕﻤﯽ در ﻣﻴ ﺎن ﻋﻤﺎﻣ ﻪداران از ﺁن‬
‫اﻧﻘﻼب ﻋﺠﻴﺒﯽ در ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺝﻮانهﺎ در ﺕﻬﺮان ﺳﻮار ﺑﺮ اﺕﻮﻣﺒﻴﻞهﺎﯼ‬
‫ﺑﻌ ﻀﺎ روﺑ ﺎز وﻳ ﺮاژ ﻣ ﯽدادﻧ ﺪ و ﻣ ﺮدم را ﺑ ﻪ ﺷ ﺮآﺖ در اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت‬
‫ﺕﺮﻏﻴ ﺐ ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬از ﺧﻮدﺷ ﺎن آ ﻪ ﻣ ﯽﭘﺮﺳ ﻴﺪﯼ‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳ ﺖ از‬
‫ﺣﺠﺖاﻻﺳﻼم را دهﻦ آﺠﯽاﯼ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﺰ ِد رهﺒﺮ ﺕﻔﺴﻴﺮ ﻣﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧ ﯽ‬
‫هﻢ ﺁرزو ﻣﯽآﺮدﻧﺪ روزﯼ رﺉﻴﺲ ﺝﻤﻬﻮرﯼ ﻏﻴﺮﻣﻌﻤﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ!‬
‫دوم ﺧﺮداد ﻓﺮا رﺳﻴﺪ‪ .‬رادﻳﻮهﺎ و ﺕﻠﻮﻳﺰﻳﻮنهﺎ ﻟﺤﻈ ﻪاﯼ از آ ﺎر‬
‫ﻧﻤﯽاﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺠﻠﻪهﺎ و روزﻧﺎﻣﻪهﺎ هﯽ آﺎﻏﺬ ﺳﻴﺎﻩ ﻣﯽآﺮدﻧﺪ‪ ،‬ه ﯽ ﻋﻜ ﺲ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬هﯽ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﯽآﺮدﻧﺪ‪ .‬ه ﯽ ﺝﻨﺠ ﺎل ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ه ﯽ ﺷ ﻠﻮغ‬
‫ﻣﯽآﺮدﻧﺪ؛ ﺕﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ زﻣﺎن ﺧﻮاﻧﺪن راﯼهﺎ ﻓﺮارﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎﻣﺰد اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕﯽ ﺳﻴﺪ ﻋﻠﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاﯼ وﻟﯽ ﻣﻄﻠﻘﻪﯼ ﻓﻘﻴ ﻪ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ ﺕﻔﺎوت ﺳﻬﻤﮕﻴﻨﯽ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرد‪ .‬ﺑﻴ ﺴﺖ ﻣﻴﻠﻴ ﻮن‬
‫راﯼ‪ ،‬ﻧ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﻴﺶ از ﺑﻴ ﺴﺖ ﻣﻴﻠﻴ ﻮن راﯼ ﺑ ﻪ ﭘ ﺎﯼ ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ ﺳ ﻴﺪ اردآ ﺎن‬
‫رواﻧﻪﯼ ﺻﻨﺪوقهﺎﯼ راﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘ ﺎرﻩاﯼ آ ﻪ ﻣ ﺪته ﺎ ﺑ ﻮد در ﻏ ﺮب ﺧﺮﺝ ﺸﺎن را از ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﺝ ﺪا آ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧ ﯽ ﺷﺮﻣ ﺴﺎراﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺧ ﯽ ه ﻢ ﺳ ﺮاﻓﺮازاﻧﻪ‬
‫رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺣﺠﺖاﻻﺳﻼ ِم ﮔﻔﺖوﮔﻮﯼ ﺕﻤﺪنهﺎ راﯼ دادﻧ ﺪ‪ .‬اوﺿ ﺎع ﺧﻴﻠ ﯽ‬
‫ﺷ ﻠﻮغ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬در اﻳ ﻦ ﻣﻴ ﺎن اﻟﺒﺘ ﻪ داﺳ ﺘﺎن ﻣﻴﻜﻮﻧ ﻮس آﻤﺮﻧ ﮓ و‬
‫آﻤﺮﻧﮓﺕﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ دوﻟﺖ ﺁﻗﺎﯼ ﺧﺎﺕﻤﯽ ﺕﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ﻧﻤ ﺎﻳﺶه ﺎﻳﯽ در‬
‫آﺸﺎآﺶ اﻧﺘﺨﺎب وزﻳﺮان ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﻳﻜ ﯽ از اﻳ ﻦ ﻃ ﺮف ﻣ ﯽآ ﺸﻴﺪ‪ ،‬ﻳﻜ ﯽ‬
‫از ﺁن ﻃﺮف‪ .‬ﻳﻜﯽ از ﺳﻴﻨﻪ ﭼﺎآﺎن درﺝ ﻪ اول رﺉ ﻴﺲ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ از اﻳ ﻦ‬

‫ﺳ ﻮ ﺑ ﻪ ﺝﻨ ﺎب ﺧ ﻂ ﻣ ﯽداد‪ :‬اﮔ ﺮ ﺷ ﻴﺦ ﻣﺤﻤ ﺪ ﻳ ﺰدﯼ را از ﺑ ﺎﻻﯼ ﻗ ﻮﻩﯼ‬
‫ﻗ ﻀﺎﺉﻴﻪ آﻨ ﺎر ﺑﮕﺬارﻳ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﺮان ﺑﻬ ﺸﺖ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺝ ﻮاد‬
‫ﻻرﻳﺠ ﺎﻧﯽ را از ﺳ ِﺮ ﺻ ﺪا و ﺳ ﻴﻤﺎﯼ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺑﺮدارﻳ ﺪ‪ ،‬ﺕﻤ ﺎم‬
‫ﺁزادﯼهﺎﯼ ﻏﺮﺑﯽ “ﻗﻠﭙﯽ” ﻣﯽﭘﺮد در داﻣﻦ رﺳﺎﻧﻪه ﺎﯼ اﻳ ﺮان‪ .‬آﺸﺎآ ﺸﯽ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻜﯽ از اﻳﻦ ﺳﻮ ﻣﯽآﺸﻴﺪ‪ ،‬ﻳﻜﯽ از ﺁن ﺳﻮ‪.‬‬
‫ﻳﻜﯽ‪/‬دو ﺧﺎﻧﻢ اﻳﺮاﻧﯽ اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎﻩ در ﻏﺮب را‪ ،‬ﻃﺮح ﻧ ﺴﺒﻴﺖ‬
‫ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﻣﻴﺪان آﺸﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻨﺎن رﻓﺘﺎر ﻣﺮدﺳ ﺎﻻر‬
‫و زن ﺳﺘﻴﺰ اﺳﻼﻣﯽ را ﻣﺘﻤﺪﻧﺎﻧﻪ و هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﺕﺌ ﻮرﻳﺰﻩ ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫“دوﺳﺘﺎن و ﺳﻴﻨﻪ ﭼﺎآﺎن ﺁزادﯼ زﻧﺎن اﻳﺮاﻧﯽ!” در ﻣﻴ ﺎن زﻧ ﺎن ﻓﻤﻴﻨﻴ ﺴﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ دروﻧﻤﺮز‪ ،‬ﻣﺠﺘﻬﺪﻳﻦ ﻣ ﻮﻧﺜﯽ آ ﺸﻒ ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﺧﻴ ﺎل داﺷ ﺘﻨﺪ‬
‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺷﺮﻋﯽ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ را ﺕﻔ ﺴﻴﺮﯼ زﻧﺎﻧ ﻪ آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﻻﺑ ﺪ ﺳ ﻄﺢ‬
‫ﺣﻘ ﻮق زﻧ ﺎن را در اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ ﺳ ﻄﺢ ﺣﻘ ﻮق دوﺑﻠ ﻪﯼ ﻣ ﺮدان ﻣ ﺴﻠﻤﺎن‬
‫ﺑﺮﺳ ﺎﻧﻨﺪ! در هﻤ ﻴﻦ ﺑﻠﺒ ﺸﻮ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻧ ﺸﺮﻳﺎت ﺝﺎﻣﻌ ﻪ و ﻧ ﺸﺎط و ﺕ ﻮس و‬
‫ﺻﺒﺢ و ﺳﻼم و زن و ﺧﻴﻠ ﯽه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ از زﻳ ِﺮ زﻣ ﻴﻦ ﺳ ﺒﺰ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬در‬
‫ﻒ ﭘ ﺲ از اﺳ ﺘﺎﻟﻴﻦ در‬ ‫ﺑﺮﺧ ﯽ از اﻳ ﻦ ﻧ ﺸﺮﻳﺎت هﻤﺎﻧﻨ ﺪ دوران ﺧﺮوﺷ ﭽ ٍ‬
‫راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺝﻨﺎﻳ ﺎت ﺷ ﻴﺦ رﻓ ﺴﻨﺠﺎن اﻓ ﺸﺎﮔﺮﯼه ﺎ ﻣ ﯽﺷ ﺪ‪ .‬ﻋﺎﻟﻴﺠﻨﺎﺑ ﺎن‬
‫ﺧﺎآﺴﺘﺮﯼ و ﻋﺎﻟﻴﺠﻨﺎﺑﺎن ﺳﺮﺧﭙﻮش رﺳﻮا ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ .‬هﺮ روز ﺧﺒﺮهﺎﻳﯽ‪،‬‬
‫ه ﺮ روز ﺷ ﺎﻳﻌﻪه ﺎﻳﯽ‪ ،‬ه ﺮ روز ﺝﻨﺠ ﺎﻟﯽ‪ ،‬و در اﻳ ﻦ ﻣﻴ ﺎن ه ﺮ روز‬
‫ﻗﻬﺮﻣﺎﻧ ﺎﻧﯽ ﻇﻬ ﻮر ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ ﻓﺎﺻ ﻠﻪه ﺎﻳﯽ آﻮﺕ ﺎﻩ ﻧﺮدﺑ ﺎم از زﻳ ﺮ‬
‫ﭘﺎهﺎﺷﺎن آﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫درﺳ ﺖ در هﻤ ﻴﻦ دوران اﺳ ﺖ آ ﻪ روﻳ ﺎﯼ اﺉ ﺘﻼف ﺑ ﺰرگ ﺑ ﻪ‬
‫ﺖ اﺻﻼﺣﺎت ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬درﺳﺖ در هﻤﻴﻦ‬ ‫ذه ِﻦ ﺕﻴﺰ ﺑﺮﺧﯽ دوﻟﺘﻤﺮدان دوﻟ ٍ‬
‫دوران اﺳ ﺖ آ ﻪ راﺑﻄ ﻪﯼ ﺑ ﻴﻦ “ﻗﻬﺮﻣﺎﻧ ﺎن” درون آ ﺸﻮر و‬
‫“روﺷﻨﻔﻜﺮان” ﺑﻴﺮون از آﺸﻮر ﻧﻀﺞ ﻣﯽﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻳﺎ ﻋﻠﻨﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬دﻳﮕﺮ‬
‫ﺧﺠﺎﻟﺘﯽ در ﺑﻴﻦ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬هﻤ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ هﻤﺮاه ﯽ و هﻤﮕ ﺎﻣﯽ و هﻤﻜ ﺎرﯼ و‬
‫ﺖ ﺑﺨ ﺖ ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ ﺑ ﺎ ه ﻢ ﻣ ﺴﺎﺑﻘﻪ‬ ‫هﻤﻴ ﺎرﯼ و هﻤﭙ ﺎﻳﯽ ﺑ ﺎ دوﻟ ٍ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﺑﻪ رﺉ ﻴﺲ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ اﺻ ﻼﺣﺎت ﺧ ﻂ ﻣ ﯽدهﻨ ﺪ و ﺑﻘﻴ ﻪﯼ‬
‫داﺳﺘﺎنهﺎﻳﯽ آﻪ هﻤﻪﻣﺎن آﻢ و ﺑﻴﺶ ﻣﯽداﻧﻴﻢ!!‬
‫در هﻤﻴﻦ دوران ﺝﺮﻳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ ﻇﻬ ﻮر‬

‫ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑﻠﻨ ﺪﮔﻮهﺎﻳﯽ در ﺧ ﺎرج از آ ﺸﻮر دارﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺝﻨﺎﺑ ﺎن آ ﻪ‬
‫هﻤﮕ ﯽ از “رﺝ ﺎل” ﻃ ﺮاز اول و دوم ﺑﻴ ﺴﺖ ﺳ ﺎﻟﻪﯼ ﺳ ﭙﺮﯼ ﺷ ﺪﻩﯼ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﺷﺎن ﻓﻴﻠﺴﻮف و داﻧﺸﻤﻨﺪ و ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦ از‬
‫ﺁب در ﻣ ﯽﺁﻳﻨ ﺪ‪ .‬ﺁﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦ ﺳ ﺎزﻣﺎن اﻃﻼﻋ ﺎت و اﻣﻨﻴ ﺖ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ و ﻣﺴﺌﻮل ﺁن هﻤﻪ ﻗﺘﻞ و ﺣ ﺮق و ﺳﻨﮕ ﺴﺎر و ﻣ ﺮگ و‬
‫ﺣ ﺬف و آ ﺸﺘﺎر ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬ ﺎن در هﻴﺌ ﺖ ﻓﻴﻠ ﺴﻮﻓﺎن و داﻧ ﺸﻤﻨﺪان و‬
‫ﻃﻨﺰﻧﻮﻳ ﺴﺎن و ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦه ﺎ و ﻓﻴﻠﻤ ﺴﺎزان و ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﮔﺎن و ﺷ ﺎﻋﺮان‬
‫ﭘﺎآﺒﺎز و ﻗﻬﺮﻣﺎن از ﺳﻮﯼ “روﺷﻨﻔﻜﺮان ﺑﺮوﻧﻤﺮز” هﯽ ﺑ ﺎد ﻣ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ و‬
‫هﯽ ﺑﺎد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺧ ﻮد رﺉ ﻴﺲ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ ه ﻢ ﺑ ﺎ ﺑ ﺎﻟﻨﯽ ﺑ ﻪ ه ﻮا ﻣ ﯽرود‪.‬‬
‫آ ﺎر ﺑﺮوﻧﻤ ﺮزﯼه ﺎ در دﻣﻴ ﺪن ﺑ ﻪ د ِم ﺣ ﻀﺮت ﺧ ﺎﺕﻤﯽ دﻳ ﺪﻧﯽ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫هﻤﮕ ﯽﺷ ﺎن ﺑ ﺎ روﻳ ﺎﯼ اﻳ ﻦ رﺉ ﻴﺲ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮاب ﻣ ﯽروﻧ ﺪ و ﺑ ﺎ‬
‫ﻋ ﺸﻖ هﻤ ﺎن رﺉ ﻴﺲ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ ﺧﻨ ﺪا ِن اﺻ ﻼحﻃﻠ ﺐ از ﺧ ﻮاب ﻧ ﺎز‬
‫دﻣﻮآﺮاﺳﯽ و ﺁزادﯼ و رﻓﺮﻣﺎﺳﻴﻮن اﺳﻼﻣﻴﺸﺎن ﺑﻴﺪار ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ!‬
‫هﻨ ﻮز اﻳ ﻦ ﺝﻤﺎﻋ ﺖ در ﺣ ﺎل ﺕ ﺮاش دادن ﺑ ﺖ ﻋﻴﺎرﺷ ﺎن ه ﺴﺘﻨﺪ‬
‫آﻪ ﻳﻚﺑﺎرﻩ ﺧﺒ ﺮﯼ از درون هﻤ ﻪ را ﮔ ﻴﺞ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻪﯼ ﭘﺮواﻧ ﻪﯼ‬
‫اﺳﻜﻨﺪرﯼ و دارﻳﻮش ﻓﺮوهﺮ ﺣﻤﻠ ﻪ ﺷ ﺪﻩ و اﻳ ﺸﺎن را ﺳ ﻼﺧﯽ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻪ اﻓﺘﻀﺎﺣﯽ!؟ ﺣﺎﻻ ﭼ ﻪ ﻣﻮﻗ ﻊ اﻳ ﻦ آﺎرهﺎﺳ ﺖ؟! ﺻ ﺒﺮ ﻣ ﯽآﺮدﻳ ﺪ ﭼﻨ ﺪ‬
‫ﺻﺒﺎﺣﯽ دﻳﮕﺮ‪ .‬ﺁﺧﺮ ﻣﺎ هﻨﻮز داﺷﺘﻴﻢ ﺣ ﻼوت رﺉ ﻴﺲ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ را زﻳ ﺮ‬
‫زﺑﺎﻧﻤ ﺎن ﻣﺰﻣ ﺰﻩ ﻣ ﯽآ ﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﻬ ﺎر ﭘ ﺮاگ ]ﺑﺒﺨ ﺸﻴﺪ ﺕﻬ ﺮان[ را ﺧ ﺮاب‬
‫ﻧﻜﻨﻴﺪ‪“ .‬روﺷﻨﻔﻜﺮان ﺑﺮوﻧﻤﺮزﯼ” آﺎﺳﻪﯼ “ﭼﻪ آﻨﻢ؟” را دﺳﺘﺸﺎن ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‬
‫و ﻧﺸ ﺴﺖ ﮔﺬاﺷ ﺘﻨﺪ و ﺳ ﻤﻴﻨﺎر ﺑﺮﮔ ﺰار آﺮدﻧ ﺪ و ﻣ ﺬاآﺮﻩ آﺮدﻧ ﺪ و‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ آﺮدﻧﺪ و ﺝﻠﺴﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺖ و ﮔﻮ آﺮدﻧﺪ و ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻨﺪ و‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ و ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ و ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ آﻪ‪ …:‬ﺑﻠﻪ… اﻳﻦ آﺎر‪ ،‬آﺎ ِر‬
‫ﺝﻨ ﺎح راﺳ ﺖ ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺳ ﺮﻳﺎل ﻗﺘ ﻞه ﺎ ﺝﺮﻳ ﺎن داﺷ ﺖ و اﻳ ﻦ‬
‫ﺖ اﻳ ﻦ ﺳ ﻮﯼ ﻣ ﺮز‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﺎن در ﺣ ﺎل ﭼﺎﻟ ﻪ آﻨ ﺪن ﺑ ﻴﻦ دو ﺝﻨ ﺎح‬ ‫ﺝﻤﺎﻋ ٍ‬
‫ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﭼ ﻪ آ ﺎر ﺳ ﺨﺘﯽ! ﺑﻴﭽ ﺎرﻩه ﺎ ﺑﻌ ﻀﯽ وﻗ ﺖه ﺎ ﮔﻴ ﺮ‬
‫ﻣﯽاﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺕﺠﺮﺑﻪه ﺎ داﺷ ﺘﻨﺪ و هﻤ ﺎن ﺕﺠﺮﺑ ﻪهﺎﺷ ﺎن در ﺑ ﻪ ﺑ ﻦ ﺑ ﺴﺖ‬
‫آﺸﺎﻧﺪن ﻣﺒﺎرزات ﻣﻠﺖ اﻳﺮان در ‪ ٥٠‬ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﺝﺎ هﻢ ﺑﻪ آﺎرﺷﺎن ﺁﻣﺪ‪ .‬ﻣﯽرﻓﺘﻨﺪ آﻪ ﺕﺠﺮﺑﻪهﺎﺷﺎن را ﺑ ﻪ ﺝﻬ ﻞ اﺝﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬

‫ﺑﺪل آﻨﻨﺪ و آﺮدﻧﺪ‪ .‬و ﭼﻪ ﻧﻴﻜﻮ!‬
‫ﻣ ﺮدم اﻣﻴ ﺪوار ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ اﻣﻴ ﺪوارﯼ از ﺳ ﻮﯼ “روﺷ ﻨﻔﻜﺮان”‬
‫ﺧ ﺎرج از آ ﺸﻮرﯼ داﻣ ﻦ زدﻩ ﻣ ﯽﺷ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﺷ ﺪت داﻣ ﻦ زدﻩ ﻣ ﯽﺷ ﺪ‪.‬‬
‫آﺎرﻧﺎﻣﻪﯼ ‪ ٤‬ﺳﺎل اول رﻳﺎﺳﺖ ﺝﻤﻬﻮرﯼ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺕﻤﯽ‪ ،‬آﻠ ﯽ آﺎﻏ ٍﺬ‬
‫ﺳ ﻴﺎﻩ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد ـ ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎت اﺻ ﻼح ﻃﻠ ﺐ ـ آ ﻪ ه ﺮ آ ﺪام ﻋﻤ ﺮ ﭼﻨ ﺪ‬
‫ﻣﺎهﻪاﯼ داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻌﺪ هﻢ ﺕﻤﺎم ﻣﯽﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬ه ﺮ روز روزﻧﺎﻣ ﻪ و ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ‬
‫ﺕﺎزﻩاﯼ اﺝﺎزﻩﯼ ﭼﺎپ ﻣﯽﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺝﻨﺠﺎﻟﯽ ﻣﯽآﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪ آﻪ ﻣﯽرﻓﺖ ﺧﺴﺘﻪ‬
‫آﻨﻨﺪﻩ و ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﺕﻌﻄﻴ ﻞ ﻣ ﯽﺷ ﺪ‪ .‬در هﻤ ﻴﻦ دوران آﻠ ﯽ ﻗﻬﺮﻣ ﺎن‬
‫از ﻣﻴﺎن هﻤﻴﻦ روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎران ﺕﺎزﻩ آﺎر آﻪ در ﺁﻏﺎز ﭘﺎﻳﮕﻴﺮﯼ ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ هﺮ ﻳ ﻚ ﻋﻨ ﻮان ﻧ ﺎن و ﺁب دار و اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﻮدارﯼ داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻇﻬ ﻮر‬
‫آﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﻣﻴﺎن ﺧ ﺎرج آ ﺸﻮرﯼ اﻳ ﻦ ﺝﺮﻳ ﺎن داﺧﻠ ﯽ ﺝﻨﺠ ﺎﻟﯽ‪ ،‬در ﺕﻘ ﺴﻴﻢ‬
‫آ ﺎرﯼ اﺳﺎﺳ ﯽ ﺑ ﻪ اﻧﺠ ﺎم اﻳ ﻦ وﻇﻴﻔ ﻪ ﮔﻤ ﺎردﻩ ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬اﻋﻤ ﺎل ﺝﻨ ﺎح‬
‫اﺻ ﻼح ﻃﻠ ﺐ ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺕﻮﺝﻴ ﻪ ﻣ ﯽﺷ ﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ اﻳ ﺸﺎن آ ﻪ آ ﺎرﯼ‬
‫ﻧﻤ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ ﺣ ﺮف ﻣ ﯽزﻧ ﺪ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ ﺝﻨﺠ ﺎل ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ ﺷ ﻌﺎر‬
‫ﻣ ﯽدادﻧ ﺪ و ﺑﻌ ﺪ ﻣ ﯽرﻓﺘﻨ ﺪ در ﺧﺎﻧ ﻪهﺎﺷ ﺎن ﺑ ﺎ روﻳ ﺎﯼ ﺕ ﺪاوم ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﻣﯽﺧﻔﺘﻨﺪ و ﺑﺎز روز از ﻧﻮ و “روزﯼهﺎﯼ آﻼن” از ﻧﻮ!‬
‫هﻤﺎن ﺝﺮﻳﺎنهﺎﻳﯽ آﻪ در ﺁﻏﺎز ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳ ﻴﺪن اﺳﻼﻣﻴ ﺴﺖه ﺎ‬
‫در اﻳ ﺮان‪ ،‬از اﺷ ﻐﺎل ﺳ ﻔﺎرت آ ﺸﻮر اﻳ ﺎﻻت ﻣﺘﺤ ﺪﻩ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺣﺮآ ﺖ‬
‫ﺿﺪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ اﻣ ﺎم ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﻳ ﺎد آ ﺮدﻩ و اﻳ ﺸﺎن را ﺑ ﺎد ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬از‬
‫ﻣﻘﺮ ﭘﻨﺎهﻨﺪﮔﻴﺸﺎن در ﻏﺮب‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ را و ﺷ ﻬﺮدار‬
‫ﺕﻬ ﺮان را و روزﻧﺎﻣ ﻪﯼ ﻧ ﺸﺎط را و روزﻧﺎﻣ ﻪﯼ ﺝﺎﻣﻌ ﻪ را و ﺁﻗﺎﻳ ﺎن‬
‫ﺷﻤﺲاﻟﻮاﻋﻈﻴﻦ را و ﻋﻠ ﻮﯼ ﺕﺒ ﺎر را و ﻣﻮﺳ ﻮﯼ ﺧ ﻮﺉﻴﻨﯽه ﺎ را و ﺳ ﻌﻴﺪ‬
‫ﺣﺠﺎرﻳﺎن را و ﺝﻼﻳﯽ ﭘﻮر را و ﻣﺤﺴﻦ ﺳﺎزﮔﺎرا را و ﻣﺠﺘﻬﺪ ﺷﺒ ﺴﺘﺮﯼ‬
‫را و ﺧﻴﻠ ﯽه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ را ﺑ ﻪ ﻋ ﺮش اﻋ ﻼ ﻣ ﯽﺑﺮدﻧ ﺪ‪ .‬وﻇﻴﻔ ﻪﯼ اﻳ ﺸﺎن‬
‫ﺳﺨﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﺎﻩ ﻣﯽﺑﺎﻳﺪ ﺣﺮفهﺎﻳﯽ ﺑﺰﻧﻨﺪ آﻪ ﺝﻤﺎﻋﺖ دروﻧﻤﺮزﯼ ﻳ ﺎدش‬
‫ﻣﯽرﻓﺖ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬هﺮﭼﻪ ﺑﻪ ذه ﻦ ﺁﻧ ﺎن ﻧﺮﺳ ﻴﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺝ ﺎ ﮔﻔﺘ ﻪ ﻣ ﯽﺷ ﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺝﺎ ﻋﻨﻮان ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬اﻳﻨﺠ ﺎ ﺕﻔ ﺴﻴﺮ و ﺕﻌﺒﻴ ﺮ و ﺕﺎوﻳ ﻞ و ﺕﻮﺝﻴ ﻪ ﻣ ﯽﺷ ﺪ‪.‬‬
‫آﻤﺪﯼ ﺁن آﻪ ﺷﻌﺎرهﺎﻳﯽ را آﻪ ﺑﻪ ﻋﻘ ﻞ ﺁن ﻃﺮﻓ ﯽه ﺎ ﻧﻤ ﯽرﺳ ﻴﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦه ﺎ‬

‫در دهﻨﺸﺎن ﻣﯽﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬دﻳﻮار ﺣﺎﺷﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬هﻨﻮز هﻢ ﺑﻠﻨﺪ اﺳﺖ!‬
‫“روﺷ ﻨﻔﻜﺮان” ﺑﺮوﻧﻤ ﺮزﯼ در اﻳ ﻦ روزه ﺎ ﺑ ﺎ ﺑﺎزﮔ ﺸﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﻮﻳ ﺸﺘﻦ ﻋﺰﻳﺰﺷ ﺎن‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﭼﻨ ﺪﻣﻴﻦ ﺑ ﺎر‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر ﺑ ﻪ داﻣ ﺎن ﻣﺘ ﻮﻟﯽ‬
‫دﻣﻮآﺮاﺳﯽ دﻳﻨ ﯽ و رﻳﺎﺳ ﺖ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ آ ﻪ در اوﻟ ﻴﻦ دورﻩﯼ ﺣﻜ ﻮﻣﺘﺶ‬
‫ﺳﻠ ﺴﻠﻪ ﻗﺘ ﻞه ﺎﯼ زﻧﺠﻴ ﺮﻩاﯼ اﺕﻔ ﺎق اﻓﺘ ﺎد‪ ،‬ﺑﺎزﮔ ﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪“ .‬ﻣ ﺎم ﻣ ﻴﻬﻦ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ” ﺑﺮاﯼ ﺑﺎزﮔﺸﺖ اﻳﺸﺎن ﭘﺮﭘﺮ ﻣﯽزد‪ .‬ﺧﻴﻠﯽ از هﻤﻴﻦ ﺝﻤﺎﻋﺖ ﺑﻪ‬
‫اﻳ ﺮان ﮔﺮﻳﺨﺘﻨ ﺪ و ﺑﻴﭽ ﺎرﻩ ﻳﻜ ﯽ‪/‬دوﺕﺎﺷ ﺎن ه ﻢ ﺷ ﻜﺎر ﻳ ﻚ ﻣﺤﻔ ﻞ ﭘﺮﺳ ﻨﻠﯽ‬
‫وزارتﺧﺎﻧ ﻪﯼ دوﻟﺘ ﯽ اﻃﻼﻋ ﺎت و اﻣﻨﻴ ﺖ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺷ ﺪﻧﺪ آ ﻪ‬
‫ﺧ ﻮد ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺑ ﻪ اﻧﺠ ﺎم “ﭘ ﺮوژﻩﯼ آ ﺸﺘﺎر درﻣ ﺎﻧﯽ” اﻋﺘ ﺮاف آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ‬
‫ﻣﮕ ﺮ ﻣ ﯽﺷ ﺪ از ﭘ ﺲ ﺣﺎﻣﻴ ﺎن ﺧ ﺎرج آ ﺸﻮرﯼ ﺝﻨ ﺎح اﺻ ﻼح ﻃﻠ ﺐ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ ﺑﺮﺁﻣﺪ؟! هﺮآﺪام ﻳﻚ ﺧﺮوار ﺕﻮﺝﻴﻪ و ﺕﻔ ﺴﻴﺮ و ﺕﺎوﻳ ﻞ در ﭼﻨﺘ ﻪ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺕ ﺎزﻩ ﺑﻴ ﺸﺘﺮﺷﺎن ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺒ ﺮا ﺝﻠ ﻮﻩ دادن رﺉ ﻴﺲ ﺝﻤﻬﻮرﻳ ﺸﺎن از‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻗﺘﻞهﺎﯼ زﻧﺠﻴﺮﻩاﯼ‪ ،‬دﺳﺘﻪ ﺝﻤﻌﯽ هﻤ ﻪﯼ ﮔﻨ ﺎﻩه ﺎ را ﺑ ﻪ ﮔ ﺮدن‬
‫رهﺒﺮ و ﺷﻴﺦ رﻓﺴﻨﺠﺎن ﻣﯽاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﺻﻼ ﮔﻔﺘﻨﺪ آﻪ ﺕﺪارك اﻳ ﻦ ﺝﻨﺎﻳ ﺎت‬
‫در دو دورﻩﯼ رﻳﺎﺳ ﺖ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ ﺷ ﻴﺦ رﻓ ﺴﻨﺠﺎن دﻳ ﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد و‬
‫ﺣﻀﺮت ﺳﻴﺪ ﺧﻨ ﺪان روﺣ ﺶ ه ﻢ از ﺁﻧﭽ ﻪ در “ﺑﺮﺧ ﯽ ﻣﺤﺎﻓ ﻞ” وزارت‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺕﺶ ﻣﯽﮔﺬرد‪ ،‬ﺧﺒﺮ ﻧﺪارد‪ .‬ﭼﻪ ﺕﻮﺝﻴﻪ ﺧﻮﺑﯽ؟! داﻧ ﺸﮕﺎﻩه ﺎ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺁﺕ ﺶ آ ﺸﻴﺪﻩ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺣ ﻀﺮت رﺉ ﻴﺲ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ه ﺮ ﭼﻴ ﺰ‬
‫ﺑﻴﻤﺰﻩاﯼ‪ ،‬ﻣﺰﻩاﯼ در وﺻﻒ دﻣﻮآﺮاﺳﯽ و ﺁزادﯼ ﻣﯽﭘﺮاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺎآﺖ ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﻘﺎش هﻢ ﻧﻤ ﯽﺷ ﺪ زﺑ ﺎن ﺻ ﺎﺣﺒﻤﺮدﻩاش را از ده ﺎﻧﺶ ﺑﻴ ﺮون آ ﺸﻴﺪ‪.‬‬
‫اﺻﻼ ﻻل ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ آ ﻪ ‪ ١٨‬ﺕﻴ ﺮ ﺳ ﭙﺮﯼ ﺷ ﺪ‪ ،‬رﺉ ﻴﺲ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫اﺻﻼﺣﺎت‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺘﺨﺎر ﺕﻤ ﺎم و اﻟﺒﺘ ﻪ ﺧﻨ ﺪان ﺧﻨ ﺪان ﻓﺮﻣ ﻮد‪» :‬از آﺠ ﺎ آ ﻪ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن آﺘﻚ ﺧﻮردﻩ و آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ و زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬ﺑﯽ ﮔﻨﺎﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟!«‬
‫ﺧﻨ ﺪﻩدار ﺑ ﻮد‪ ،‬وﻟ ﯽ ﻣﮕ ﺮ اﻳ ﻦ ﺝﻤﺎﻋ ﺖ دﺳ ﺖ ﺑﺮﻣ ﯽداﺷ ﺘﻨﺪ؟!‬
‫ﺑ ﺎزهﻢ دآ ﺎن ﺕﻮﺝﻴ ﻪهﺎﺷ ﺎن رواج داﺷ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺎز ه ﻢ ﻣ ﺼﺎﺣﺒﻪ‪ ،‬ﺑ ﺎز ه ﻢ‬
‫ﺝﻠﺴﻪ‪ ،‬ﺑﺎز هﻢ ﺳ ﻤﻴﻨﺎر‪ ،‬ﺑ ﺎز ه ﻢ ﺳ ﺨﻨﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺑ ﺎز ه ﻢ ﺣ ﺮف و ﺣ ﺮف ﺕ ﺎ‬
‫اﻳ ﻦ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺝﺮﻳ ﺎن ه ﻢ آﻬﻨ ﻪ ﺷ ﺪ و از ﻣ ﺪ اﻓﺘ ﺎد‪ .‬ﻣ ﺮدم ه ﻢ از ﻧﻔ ﺲ‬
‫اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓ ﺮج ﺳ ﺮآﻮهﯽ را در هﻤ ﻴﻦ دوران دزدﻳﺪﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ زﻧ ﺪان‬

‫آﺸﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ رﺉﻴﺲ ﺝﻤﻬﻮرﯼ اﺻﻼح ﻃﻠﺐ ﻣﺒﺮا از هﺮ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻏﻼﻣﺤ ﺴﻴﻦ آﺮﺑﺎﺳ ﭽﯽ را ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ ،‬ول آﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬دوﺑ ﺎرﻩ ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ ،‬دوﺑ ﺎرﻩ‬
‫ت ﺁزادﻳﺨ ﻮاﻩ اﺻ ﻼحﻃﻠﺒ ﺎن‬ ‫ول آﺮدﻧ ﺪ و آﻠ ﯽ ﻣ ﻼت ﺑ ﺮاﯼ “ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎ ِ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ” و دﻋﻮاﯼ دو ﺝﻨ ﺎح ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ ﺕ ﺪارك دﻳﺪﻧ ﺪ‪ .‬ﺷ ﻬﺮدار ﺑ ﻪ اوج‬
‫رﺳ ﻴﺪ‪ .‬ﻗﻬﺮﻣ ﺎن ﺷ ﺪ‪ .‬ﻗﻬﺮﻣ ﺎن ﻗﻬﺮﻣﺎﻧ ﺎن‪ .‬ﺕﻔ ﺴﻴﺮ “روﺷ ﻨﻔﻜﺮان”‬
‫ﺑﺮوﻧﻤﺮزﯼ از آﺸﺎآﺶ رﻓ ﺖ و ﺁﻣ ﺪ ﺝﻨ ﺎب آﺮﺑﺎﺳ ﭽﯽ ﺑ ﻪ زﻧ ﺪان ﺝﺎﻟ ﺐ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬هﻨﻮز رﮔﻪهﺎﯼ ﺕﻴﺰهﻮﺷﯽ در ﻣﻴﺎﻧ ﺸﺎن دﻳ ﺪﻩ ﻣ ﯽﺷ ﺪ‪ :‬ﺝﻨ ﺎح راﺳ ﺖ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺑ ﺮاﯼ آﺮﺑﺎﺳ ﭽﯽ ﭘ ﺎﭘﻮش دوﺧﺘ ﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺝﻨ ﺎب‪،‬‬
‫ﭘ ﻮله ﺎﯼ ﺷ ﻬﺮدارﯼ را ﺧ ﺮج اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫ﺧﻴﻠﯽ ﺝﺎﻟﺐ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻪ؟!‬
‫در ﺝﺮﻳﺎن ﺷﻮرش داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﺕﻴﺮﻣﺎﻩ ‪ ١٣٧٨‬ﻳﻜﯽ از هﻤﻴﻦ‬
‫“روﺷﻨﻔﻜﺮان ﺑﺮوﻧﻤﺮزﯼ” ﺑﻪ ﺕﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺁﻟﻤﺎن ﺁﻣﺪ و اﻓﺎﺿ ﻪ ﻓﺮﻣ ﻮد آ ﻪ‪:‬‬
‫»ﻣ ﻦ ﻣﻄﻤﺌ ﻨﻢ ﻗﻠ ﺐ رﺉ ﻴﺲ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ ﺁﻗ ﺎﯼ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ ﺑ ﺎ ﻗﻠ ﺐ داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن‬
‫زﻧ ﺪاﻧﯽ و ﺷ ﺒﻴﺨﻮن زدﻩ ﻣ ﯽﺕﭙ ﺪ‪ «.‬ﺳ ﻜﻮت رﺉ ﻴﺲ ﺝﻤﻬﻮرﻳ ﺸﺎن را‬
‫اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺕﻮﺝﻴﻪ و ﺕﻔﺴﻴﺮ ﻣﯽآﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﺸﺎن ﺳﻜﻮﺕﺶ را ﺷﻜﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺣ ﺎج ﺁﻗ ﺎ هﻤ ﺎن روز ﻳ ﺎ روز ﺑﻌ ﺪش ﻓﺮﻣ ﻮد‪ :‬ﻣﻄﻤ ﺌﻦ ﻧﺒﺎﺷ ﻴﺪ آ ﻪ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻴﮕﻨﺎﻩ ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﻣﮕ ﺮ اﻳ ﻦ ﺝﻤﺎﻋ ﺖ دﺳ ﺖ‬
‫ﺑﺮﻣ ﯽداﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣ ﺮف ﻣ ﯽﺳ ﺎﺧﺘﻨﺪ و در ده ﺎن رﺉ ﻴﺲ ﺝﻤﻬﻮرﻳ ﺸﺎن‬
‫ﻣﯽﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﻌﺎرهﺎﯼ رﺉﻴﺲ ﺝﻤﻬﻮرﻳﺸﺎن را آﻪ ﺣﺎﻻ دﻳﮕﺮ ﻧﻴ ﺎزﯼ ه ﻢ‬
‫ﻧﺪاﺷ ﺖ ﻧﻘ ﺶ ﺑ ﺎزﯼ آﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ ‪ ١٨٠‬درﺝ ﻪ اﺧ ﺘﻼف‪ ،‬ﺕﻔ ﺴﻴﺮ ﺑ ﻪ راﯼ‬
‫ﻣﯽآﺮدﻧﺪ و ﺷﺮﻣﯽ هﻢ از اﻳﻦ هﻤﻪ ﻓﺮﻳﺐ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اول آﺎرﻧﺎﻣﻪﯼ ﻳﻜﺴﺎﻟﻪﯼ ﺧﺎﺕﻤﯽ را ﻣﻨﺘ ﺸﺮ آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬هﻴﭽ ﯽ ﻧﺒ ﻮد‬
‫و ﺝﺎﯼ ﺣﺮف زﻳﺎد داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦهﺎ ه ﻢ ﻓﻘ ﻂ ﺣ ﺮف زدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ آﺎرﻧﺎﻣ ﻪﯼ‬
‫‪ ١٨‬ﻣﺎهﻪاش را ﻣﻨﺘﺸﺮ آﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎز هﻢ ﺝﺰ ﺣﺮف و ﺷﻌﺎر هﻴﭽ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻣ ﺮدم ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ ،‬اﻣ ﺎ اﻳ ﻦ ﺝﻤﺎﻋ ﺖ از ﻧﻔ ﺲ ﻧﻤ ﯽاﻓﺘﺎدﻧ ﺪ‪ .‬ﺣ ﺎﻻ دﻳﮕ ﺮ از‬
‫اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﺑﺮ دوﻟﺖ ﺧﺎﺕﻤﯽ ﺣﺮف ﻣﯽزدﻧ ﺪ‪ .‬ﺁﻗ ﺎ اﺻ ﻼ اﺝ ﺎزﻩ ﻧﺪاﺷ ﺖ‬
‫وزﻳﺮ و ﺣﺘﺎ ﻣﻌﺎوﻧﺶ را ﺕﻌﻴﻴﻦ آﻨﺪ‪ .‬هﻤﻪ را رهﺒﺮ و ﺁن ﺝﻨﺎح ﺑﻪ اﻳﺸﺎن‬
‫ﺣﻘﻨ ﻪ ﻣ ﯽآ ﺮد‪ .‬روزﻧﺎﻣ ﻪﯼ ﺕ ﻮس ﺕﻮﻗﻴ ﻒ ﺷ ﺪ‪ ،‬روزﻧﺎﻣ ﻪﯼ ﺝﺎﻣﻌ ﻪ ﻗ ﺒﻼ‬
‫ﺕﻮﻗﻴﻒ ﺷﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺣ ﺎج ﺁﻗ ﺎ ﺕ ﺸﺮﻳﻒ ﺑﺮدﻧ ﺪ ﺑ ﻪ آ ﺸﻮر ﺷ ﻴﻄﺎن ﺑ ﺰرگ ﺕ ﺎ‬

‫ﺑﺮاﯼ ارﺷﺎد ﭘﺮزﻳﺪﻧﺖ ﺑﻴﻞ آﻠﻴﻨﺘﻮن و هﻤﻪﯼ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﯽه ﺎ و اﻳﺮاﻧ ﯽه ﺎﯼ‬
‫ﺳﺎآﻦ اﻣﺮﻳﻜﺎ هﻢ ﺳﺨﻦﺳ ﺮاﻳﯽ آﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﺸﺎن رﻓﺘﻨ ﺪ و ﺁﻣﺪﻧ ﺪ و آﺎرﻧﺎﻣ ﻪﯼ‬
‫آﺎرﺷﺎن ﭼﻨﺪ ﻧﻮار وﻳﺪﺉﻮﻳﯽ ﺑﻮد و ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﺧﺮوار ﺷ ﻌﺎر و ﺧﻄﺎﺑ ﻪ؛ ﺑ ﺎ‬
‫اﻳﻦ هﻤﻪ رﻳﻞ ﺣﻤﺎﻳﺖ از اﻳﺸﺎن از ﺳﻮﯼ ﺝﻤﻬﻮرﯼ ﺧﻮاهﺎن ﺑﺮوﻧﻤ ﺮزﯼ‬
‫ﺑﻴ ﺸﺘﺮ و ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻣ ﯽﺷ ﺪ‪ .‬دارﻳ ﻮش ﻓﺮوه ﺮ را آ ﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﭘﺮواﻧ ﻪﯼ‬
‫اﺳ ﻜﻨﺪرﯼ را ه ﻢ آ ﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻤ ﺪ ﻣﺨﺘ ﺎرﯼ و ﭘﻮﻳﻨ ﺪﻩ و ﺷ ﺮﻳﻒ و‬
‫زاﻟﺰادﻩ و دﻳﮕﺮان را هﻢ ﺑﻪ ﺳﻴﺦ آﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺝﻤﺎﻋ ﺖ هﻤﭽﻨ ﺎن‬
‫در ﭘﯽ ﺕﻮﺝﻴﻪ ﺑﯽﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ رﺉﻴﺲ ﺝﻤﻬﻮرﯼ اﺻﻼﺣﺎت در ﺕﻼش ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ دو ﮔﺮوﻩ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ ﻣﻨﺎﻓﻌﺸﺎن ﺑﻪ هﻢ ﮔﺮﻩ ﻣ ﯽﺧ ﻮرد؛ هﻤ ﻴﻦ‬
‫“روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﺑﺮوﻧﻤ ﺮزﯼ” و هﻤ ﺎن اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽه ﺎ و اﻣﻨﻴﺘ ﯽه ﺎﯼ‬
‫دروﻧﻤﺮزﯼ آﻪ ﺣﺎﻻ ﺑ ﻪ دﻓﺘ ﺮ رﻳﺎﺳ ﺖ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ رﺧ ﺖ آ ﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ و‬
‫هﯽ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ هﻢ روزﻧﺎﻣﻪ و ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽآﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺝﺒﻬﻪﯼ اﺻ ﻠﯽ ﻣ ﺼﺎف آ ﻪ در ﺕﻤ ﺎم ‪ ١٩‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از رﻳﺎﺳ ﺖ‬
‫ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ ﺣ ﻀﺮت ﺧ ﺎﺕﻤﯽ ﺑ ﻴﻦ ﻣﻠ ﺖ اﻳ ﺮان و ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ‬
‫ﺳﺮﺳ ﺨﺘﺎﻧﻪ در ﺝﺮﻳ ﺎن ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺣ ﺎﻻ ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺎن دو ﺝﻨ ﺎح ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ رﺧ ﺖ‬
‫آﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺮدم ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺮاﯼ راﯼ دادنهﺎ ﺑ ﻪ آ ﺎر ﻣ ﯽﺁﻣﺪﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﺑ ﻪ‬
‫ﺳ ﺎدﮔﯽ آﻨ ﺎر ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ ﻣ ﯽﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬ه ﺮ ﺣﺮﻓ ﯽ از زﺑ ﺎن ﺝﻨ ﺎح ﻣﻮﺳ ﻮم ﺑ ﻪ‬
‫اﺻﻼح ﻃﻠﺐ‪ ،‬اﻳﻦ ﻃﺮف آﻠﯽ ﻣﻔﺴﺮ ﭘﻴﺪا ﻣﯽآﺮد‪ .‬هﻤ ﻪﯼ ﺁن ﺣ ﺮفه ﺎ‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﻃﺮف “هﺮﺝﻮر آﻪ اﻳﻦهﺎ دوﺳ ﺖ داﺷ ﺘﻨﺪ” ﺕﻔ ﺴﻴﺮ ﻣ ﯽﺷ ﺪ‪ .‬هﻤ ﻪ ه ﻢ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺕﻮﺝﻴﻪ ﺑﯽ ﻋﻤﻠﯽ اﻳﻦ ﺝﻨﺎح و در روﻧﺪ ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ ﺕﺮاﺷﻴﺪن ﺑﺮاﯼ‬
‫هﻤﻴﻦ ﺝﻨﺎح!‬
‫هﻤﻪﯼ آﺎﺳﻪ‪/‬آﻮزﻩه ﺎ ﺳ ﺮ ﺝﻨ ﺎح ﺕﻤﺎﻣﻴ ﺖ ﺧ ﻮاﻩ ﻣ ﯽﺷﻜ ﺴﺖ‪ .‬در‬
‫اﻳ ﻦ ﻣﻴ ﺎن ﭼﻨ ﺪ اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت ه ﻢ اﻧﺠ ﺎم ﺷ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﻣ ﺮدم دوﺑ ﺎرﻩ ﺑ ﻪ ﺣﺎﺷ ﻴﻪ‬
‫ﻧ ﺸﻴﻨﯽ آ ﺸﺎﻧﺪﻩ ﺷ ﺪﻧﺪ‪“ .‬روﺷ ﻨﻔﻜﺮان” ﺧ ﺎرج آ ﺸﻮرﯼاﯼ آ ﻪ در دوران‬
‫ﭘﺎدﺷ ﺎهﯽ ﭘﻬﻠ ﻮﯼ دوم ﺣﺎﺿ ﺮ ﻧﺒﻮدﻧ ﺪ »اﻧﻘ ﻼب را ﺑ ﺎ ﭼﻨ ﺪ رﻓ ﺮم دم و‬
‫ﮔﻮش ﺑﺮﻳﺪﻩ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ آﻨﻨ ﺪ« اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺕﺮﻓﻨ ﺪﯼ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽزدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ‬
‫اﺳ ﻜﻠﺖ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ را ﺣﻔ ﻆ آﻨﻨ ﺪ و ﺕ ﺎ هﻤ ﻴﻦ اآﻨ ﻮن ه ﻢ ﺣﻔ ﻆ‬
‫آﺮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫دوران ﭼﻬﺎر ﺳ ﺎﻟﻪﯼ رﻳﺎﺳ ﺖ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ ﺁﻗ ﺎﯼ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ ﺑ ﻪ ﭘﺎﻳ ﺎن‬

‫رﺳ ﻴﺪ‪ .‬دوﺑ ﺎرﻩ هﻤ ﺎن ﺝﻨﺠ ﺎله ﺎ‪ ،‬دوﺑ ﺎرﻩ هﻤ ﺎن ﺷ ﻠﻮغآ ﺎرﯼه ﺎ‪ ،‬هﻤ ﺎن‬
‫ﺕﻮﺝﻴﻪ و ﺕﺎوﻳﻞه ﺎ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر اﻣ ﺎ ‪ ١٤‬ﻣﻴﻠﻴ ﻮن ﻧﻔ ﺮ از ﻣ ﺮدم در اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت‬
‫ﺷﺮآﺖ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤ ﻪ ﺧﻴﻠ ﯽ از آﺎﻧ ﺎله ﺎﯼ رادﻳ ﻮﻳﯽ‪ ،‬ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از‬
‫آﺎﻧﺎلهﺎﯼ ﺕﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ از ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﺧ ﺎرج آ ﺸﻮرﯼ هﻤﭽﻨ ﺎن در‬
‫آﺎر ﺣﻤﺎﻳﺖ از اﻳﻦ ﺝﺮﻳﺎن ﻧﺎآﺎرﺁﻣﺪ و ﺝﻨﺠﺎﻟﯽ ﺑﻮد و هﻨﻮز هﻢ هﺴﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن اﻟﺒﺘﻪ اﺕﻔﺎﻗﺎت دﻳﮕ ﺮﯼ ه ﻢ اﻓﺘ ﺎد‪ .‬دوﻟ ﺖه ﺎﯼ ﻏﺮﺑ ﯽ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺘ ﺸﺎن را در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻋ ﻮض آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﺤ ﺚ‬
‫ﮔﻔﺖوﮔﻮﯼ اﻧﺘﻘﺎدﯼ ﺑﻪ ﻣﺤﻮر اﺳﺎﺳﯽ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﻏ ﺮب‪ ،‬اروﭘ ﺎ و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ‬
‫ﺁﻟﻤ ﺎن در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺑ ﺪل ﺷ ﺪ‪ .‬رﻓ ﺖ و ﺁﻣ ﺪهﺎ ﺝﺮﻳ ﺎن‬
‫داﺷ ﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧ ﯽ دوﻟ ﺖه ﺎﯼ ﻏﺮﺑ ﯽ آ ﻪ در ﺝﺮﻳ ﺎن دادﮔ ﺎﻩ ﻣﻴﻜﻮﻧ ﻮس‬
‫ﺳﻔﻴﺮهﺎﺷ ﺎن را از اﻳ ﺮان ﻓﺮاﺧﻮاﻧ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر ﺳﻔﻴﺮهﺎﺷ ﺎن را ﺑ ﺎ‬
‫دﺳﺘﻪ ﮔﻞ ﺑﻪ ﺕﻬﺮان و ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت رﺉ ﻴﺲ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ اﺻ ﻼح ﻃﻠ ﺐ ﮔ ﺴﻴﻞ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ؛ ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ “هﻠﻤﻮت هﻮﻓﺮ” ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ را ﮔﺮوﮔ ﺎن‬
‫زد و ﺑﻨ ﺪهﺎﻳﺶ و ﺁزادﯼ آ ﺎﻇﻢ داراﺑ ﯽ ﻓﺮﻣﺎﻧ ﺪﻩﯼ اﺝﺮاﻳ ﯽ‬
‫“آﺸﺘﺎردرﻣﺎﻧﯽ” رﺳ ﺘﻮران ﻣﻴﻜﻮﻧ ﻮس آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬اﻣ ﺎ روﻧ ﺪ ﺣﻤﺎﻳ ﺖ از‬
‫رﻳﺎﺳ ﺖ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ از ﺳ ﻮﯼ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﺑﺮوﻧﻤ ﺮزﯼ و‬
‫ﺝﻤﻬﻮرﯼﺧﻮاهﺎن ﺑﻌﺪﯼ هﻤﭽﻨﺎن اداﻣﻪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻬﻢ ﻣﺮدم اﻟﺒﺘﻪ از اﻳﻦ هﻤﻪ ﺝﻨﺠﺎل‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ وﺿﻊ ﺑ ﺪﺕﺮ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ‬
‫ﺑ ﻮد و ﻧﺎاﻣﻴ ﺪﯼ و ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﻣ ﻮجه ﺎﯼ ﭘ ﯽ در ﭘ ﯽ ﮔﺮﻳ ﺰ از ﻣ ﻴﻬﻦ آ ﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﯽﺷﺎن ﻳﺎ در اﻗﻴﺎﻧﻮسهﺎﯼ دور ﺑﻪ آﺎم آﻮﺳﻪهﺎ ﻣﯽاﻓﺘﺎدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ه ﺪف‬
‫ﺷ ﻠﻴﻚ ﺕﻴ ﺮ ﻣﺮزﺑﺎﻧ ﺎﻧﯽ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ آ ﻪ دوﻟﺘ ﺸﺎن ﻣ ﯽﺧﻮاﺳ ﺖ ﺑ ﺎ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ زد و ﺑﻨﺪﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺎاﻣﻴﺪﯼ و ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﻴﻬﻦ اﻳ ﻦ‬
‫ﺑﺎر در ﻣﻮج ﻃﻮﻳﻠﯽ آﻪ ﻣﯽرﻓﺖ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ ﻣ ﻴﻬﻦ ﺑ ﺎزﻧﮕﺮدد‪ ،‬ﺁﻏ ﺎز ﺷ ﺪﻩ‬
‫ج ﺣﺎﻣﯽ دوﻟﺖ اﺻﻼح ﻃﻠ ﺐ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ اﺷ ﻚه ﺎﻳﯽ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻮ ِ‬
‫ﺝﻮاﻧ ﺎن و ﭘﻨﺎهﺠﻮﻳ ﺎن ﻣ ﯽرﻳﺨ ﺖ‪ ،‬اﻣ ﺎ هﻤﭽﻨ ﺎن ﻧﺎآﺎرﺁﻣ ﺪﯼ دوﻟ ﺖ‬
‫اﺻﻼﺣﺎت را ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﺕﺮاﺷ ﯽ ﺝﻨ ﺎح راﺳ ﺖ و رادﻳﻜ ﺎل ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ ﺕﻌﺒﻴ ﺮ‬
‫ﻣ ﯽآ ﺮد‪ .‬اﺕﻔ ﺎق ﺝﺎﻟ ﺐ دﻳﮕ ﺮﯼ ه ﻢ در اﻳ ﻦ ﻣﻴ ﺎن اﻓﺘ ﺎد‪ .‬ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕﯽ ﺣﻀﺮت ﺧﺎﺕﻤﯽ در ﻓﺎﺻﻠﻪﯼ ﺳﺎلهﺎﯼ ‪ ٧٦‬ﺕ ﺎ ‪ ٨٠‬آﻠ ﯽ رﻧ ﮓ‬
‫ﺑﺎﺧ ﺖ‪ .‬ﺕ ﺎزﻩ اﻳ ﺸﺎن در هﻨﮕ ﺎم ﺕﻮﺷ ﻴﺢ ﻓﺮﻣ ﺎن دورﻩﯼ دوم رﻳﺎﺳ ﺖ‬
‫ﺝﻤﻬﻮرﯼاش از ﭘﺪﻳﺪﻩﯼ ﺕﺎزﻩاﯼ ﺳ ﺨﻦ ﮔﻔ ﺖ آ ﻪ ﺕ ﺎ اﻳ ﻦ زﻣ ﺎن از ﺳ ﻮﯼ‬
‫اﻳ ﺸﺎن دﺳ ﺖ آ ﻢ رﺳ ﻤﺎ اﻋ ﻼم ﻧ ﺸﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ و ﻣﺮدﻣ ﺴﺎﻻرﯼ‬
‫ادﻋ ﺎ ﺷ ﺪﻩ در ﺳ ﺎل ‪ ١٣٧٦‬رﻧ ﮓ ﺑﺎﺧ ﺖ و رﻧ ﮓ ﺑﺎﺧ ﺖ ﺕ ﺎ در ﻣﺮاﺳ ﻢ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻓﺮﻣﺎن رﻳﺎﺳﺖ ﺝﻤﻬﻮرﯼ ـ ﺁن هﻢ ﻧﻪ از دﺳﺖ رهﺒﺮ آﻪ از دﺳﺖ‬
‫رﺉ ﻴﺲ ﻣﺠﻤ ﻊ ﺕ ﺸﺨﻴﺺ ﻣ ﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈ ﺎم ـ ﺑ ﻪ ﻣﺮدﻣ ﺴﺎﻻرﯼ دﻳﻨ ﯽ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ‬
‫ﻣﺎهﻴ ﺖ ﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬ﺝﺎﻣﻌ ﻪﯼ ﻣ ﺪﻧﯽ ه ﻢ در ﺕﻌﺒﻴ ﺮ دورﻩﯼ دوم رﻳﺎﺳ ﺖ‬
‫ﺝﻤﻬﻮرﯼ اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺝﺎﻣﻌﻪﯼ ﻣﺪﻳﻨ ﻪاﻟﻨﺒ ﯽ ﺕﻘﻠﻴ ﻞ ﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬اﻳ ﺸﺎن دو ﺳ ﺎﻋﺖ‬
‫ﺣﺮف زد و “ه ﻴﭻ ﭼ ﯽ” از ﺕ ﻮش در ﻧﻴﺎﻣ ﺪ‪ .‬آﻤ ﺪﯼﺕ ﺮﻳﻦ ﺑﺨ ﺶ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ‬
‫رﻳﺎﺳﺖ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﭘ ﺲ از ﺕ ﺮور اﺳ ﺪاﷲ ﻻﺝ ﻮردﯼ رﺉ ﻴﺲ‬
‫زﻧﺪانهﺎﯼ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ آ ﻪ در ﻃ ﻮل دو ده ﻪ در ﻗﺘ ﻞ و ﺷ ﻜﻨﺠﻪﯼ‬
‫دﺳ ﺖ آ ﻢ ﺻ ﺪ ه ﺰار ﺷ ﻬﺮوﻧﺪ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺷ ﺮآﺖ داﺷ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن ﻟﻘ ﺐ‬
‫ﺳ ﺮدار ﺷ ﻬﻴﺪ اﺳ ﻼم را اﻋﻄ ﺎ ﻓﺮﻣ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ه ﻴﭻ آﻜ ﯽ ﺣﺎﻣﻴ ﺎن‬
‫ﺧﺎرج از آﺸﻮرﯼ اﻳﺸﺎن را ﻧﮕﺰﻳﺪ‪ .‬هﻤ ﻪ‪ ،‬ﺳ ﻼحهﺎﺷ ﺎن را هﻤﭽﻨ ﺎن ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﻮﯼ ﻣﺤﻤ ﺪ ﻳ ﺰدﯼ و ﻻرﻳﺠ ﺎﻧﯽ و ﻓﻼﺣﻴ ﺎن و ﺳ ﻴﺪ ﻋﻠ ﯽ ﺧﺎﻣﻨ ﻪاﯼ زوم‬
‫آ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬دورﺑ ﻴﻦهﺎﺷ ﺎن ﻓﻘ ﻂ هﻤ ﺎنه ﺎ را ﻣ ﯽدﻳ ﺪ‪ .‬ﭼ ﺸﻢهﺎﺷ ﺎن ﺑ ﺮ‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻳﻚ و ﻧﻴﻢ دورﻩﯼ رﻳﺎﺳﺖ ﺝﻤﻬﻮرﯼ ﺳﻴﺪ ﺧﻨﺪان هﻤﭽﻨﺎن ﺑ ﺴﺘﻪ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﻧﻪ اﻳﻦ ﺑﻮد آﻪ ﺁﻗﺎﯼ ﺧﺎﺕﻤﯽ هﻤﭽﻨ ﺎن ﭼﻨ ﺪ ﻣﻴﻠﻴ ﻮن راﯼ ﻣ ﺮدم‬
‫را در آﻴﺴﻪ داﺷﺖ؟! آﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺑﺮﻟﻴﻦ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪ و هﻤﻪﯼ ﺁﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ آﻤ ﯽ‬
‫ﻧ ﺎﭘﺮهﻴﺰﯼ آ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﻓﺮﻳ ﺐ ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ ﮔﻔ ﺖوﮔ ﻮﯼ ﺕﻤ ﺪنه ﺎﯼ اﻳ ﻦ‬
‫رﻳﺎﺳ ﺖ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ را ﺧ ﻮردﻩ ﺑ ﻮد ـ از ﻣﻌﻤ ﻢ و ﻣﻜ ﻼ و ﻣﺤﺠ ﺐ ـ ﺑ ﻪ‬
‫زﻧ ﺪان اﻓﺘﺎدﻧ ﺪ؛ ﺣﺘ ﺎ ﺑ ﺎ دﺳ ﺘﻜﺶ ﺝﺮاﺣ ﯽ ﺁﻟ ﺖ زﻧﺎﻧ ﻪﯼ اﻳ ﺸﺎن را در‬
‫ورودﯼ زﻧﺪان زﻧﺎن درﻳﺪﻧﺪ و ﺕﺤﻘﻴﺮﺷﺎن آﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺣﺎج ﺁﻗﺎ در ﺧﻮاب‬
‫ﻧﺎز ﺑﻮد و در ﺧﻮاب ﻧﺎز هﻢ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫روزهﺎ ﻣﯽﮔﺬﺷﺖ‪ .‬هﻨ ﻮز زﻧ ﺎن را در اﻳ ﺮان اﻋ ﺪام ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪.‬‬
‫هﻨﻮز ﻣﻮﺕﻮر ﻗﺘﻞهﺎﯼ زﻧﺠﻴﺮﻩاﯼ از آﺎر ﻧﻴﻔﺘ ﺎدﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬هﻨ ﻮز در ﺷ ﻬﺮهﺎ‬
‫ﺝﻮاﻧﺎن را در ﺧﻴﺎﺑﺎنهﺎ ﺑﻪ دار ﻣﯽآﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬هﻨﻮز در ﻣﻴﺪانهﺎﯼ ﺑ ﺰرگ‬
‫ﺷﻬﺮهﺎ ﺑﺮاﯼ ﺝﻮاﻧﺎن ﺕﺨﺖ ﺷﻼق ﺑﭙﺎ ﻣﯽآﺮدﻧﺪ‪ .‬هﻨﻮز زﻧﺎن را ﺕ ﺎ ﺳ ﻴﻨﻪ‬
‫در ﺧﺎك ﻓﺮو ﻣﯽآﺮدﻧﺪ و ﺳﻨﮕﺴﺎر ﻣﯽآﺮدﻧﺪ‪ .‬هﻨﻮز دﺳﺖ و ﭘ ﺎﯼ ﻣ ﺮدم‬
‫را ﺿﺮﺑﺪرﯼ ﻗﻄ ﻊ ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬زﻧ ﯽ را ه ﻢ در ﺧﻴﺎﺑ ﺎن ﺑ ﻪ دار آ ﺸﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺝ ﻼد را ه ﻢ از ﻣﻴ ﺎن هﻤ ﻴﻦ زﻧ ﺎن ﺣ ﺎﻣﯽ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺑﺮﮔﺰﻳ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻴﺦ ﺁهﻨﯽ در ﺳﻨﮓ ﻓﺮو ﻧﻤﯽرﻓﺖ…‬
‫“ﭘ ﺮوژﻩﯼ دوم ﺧ ﺮداد” ﻋﻠﻴ ﺮﻏﻢ ﻣﻮﻓﻘﻴ ﺖ ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻨﺶ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫اﺷﺘﺒﺎﻩ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻣﻠ ﺖ اﻳ ﺮان ﺑ ﺮاﯼ ﺣﻤﺎﻳ ﺖ از ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ در ه ﻢ‬
‫ﺁﻣﻴﺨﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ آﻪ از اﺳﺎس “ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳ ﺰﯼ” و ﻃﺮاﺣ ﯽ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‬
‫ﺖ ﭘ ﺲ از ﺝﻨ ﮓ‬ ‫ﺕﺎ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ را از ﺑ ﻦ ﺑ ﺴﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮده ﺎﯼ دوﻟ ٍ‬
‫ﺷﻴﺦ ﻋﻠﯽ اآﺒﺮ هﺎﺷﻤﯽ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ از ﺑ ﻦ ﺑ ﺴﺖ اﺳ ﺘﺮاﺕﮋﻳﻜﯽ‬
‫ﺕﺮورﻳﺴﻢ دوﻟﺘﯽ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻧﺠﺎت ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺧ ﻮد ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﻦ ﺑﺴﺖ رﺳﻴﺪ؛ ﭼﺮا آ ﻪ دوﻟ ﺖ اﺻ ﻼﺣﺎت ﭼ ﻮن اﺳﺎﺳ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ اﺳ ﺘﻴﻔﺎﯼ‬
‫ﺣﻘ ﻮق ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺪان ﻧﻴﺎﻣ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻣﺎهﻴﺘ ﺎ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺖ‬
‫ﺣﻘﻮق ﺣﻘﻪ و اوﻟﻴﻪﯼ اﻳﺮاﻧﻴﺎن را ﻓ ﺎرغ از ﺝﻨ ﺴﻴﺖ و ﻧ ﮋاد و ﻗﻮﻣﻴ ﺖ و‬
‫ﺑﺎور ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ آﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻧﻴ ﺰ در ﺕﻤ ﺎم دو دورﻩﯼ اﻳ ﻦ رﻳﺎﺳ ﺖ‬
‫ﺝﻤﻬﻮرﯼ‪ ،‬اﻳﻦ دوﻟﺖ ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ و اﺳﺎﺳﺎ ﻧﺨﻮاﺳﺖ ﮔﺮهﯽ از آﺎر‬
‫ﻓﺮوﺑﺴﺘﻪﯼ ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﮕﺸﺎﻳﺪ آﻪ ﺑﺎ ﺕﺮﻓﻨﺪهﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ آﻮﺷ ﻴﺪ‬
‫ﺳ ٍﺪ راﻩ ﺑﻪ آﺮﺳﯽ ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺣﻘﻮق ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﭘ ﺮوژﻩﯼ ﺧ ﻮﻧﻴﻦ‬
‫آﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪﯼ ﻋﻠﯽ رﺿﺎ ﻋﻠﻮﯼ ﺕﺒﺎر ﺳﻪ ﮔﺮوﻩ و دﺳﺘﻪ را ﻧﻴ ﺰ هﻤﺪﺳ ﺖ‬
‫و هﻤﺮاﻩ دارد‪ ،‬از اﺳﺎس ﺑﺮاﯼ ﺣﻔﻆ ﻣﻮﺝﻮدﻳﺖ اﻳﻦ ﺝﻤﻬﻮرﯼ ﺑﻪ ﻣﻴ ﺪان‬
‫ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺮادﯼ آﻪ از اﻳﻦ ﺝﺮﻳﺎن ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﯽآﻨﻨ ﺪ و در ﭘ ﯽ ﺁﻧﻨ ﺪ آ ﻪ‬
‫اﻳ ﻦ ﺣﻤﺎﻳ ﺖه ﺎ را ﺑ ﻪ “اﺉﺘﻼﻓ ﯽ ﺕ ﺎزﻩ و ﻗﺪرﺕﻤﻨ ﺪ” ارﺕﻘ ﺎء ﺑﺪهﻨ ﺪ‪ ،‬از ﭼﻨ ﺪ‬
‫ﻃﻴﻒ وﻳﮋﻩ ﺧﺎرج ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ١‬ـ ﺳ ﺮﯼ اول هﻤ ﺎن ﻃﻴ ﻒ دوم ﺧ ﺮدادﯼه ﺎ و دوﻟﺘﻤ ﺮدان ﭘ ﺮوژﻩﯼ‬
‫اﺻﻼﺣﺎت هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﻣﻌﻀﻞ اﺻﻠﯽﺷﺎن ﺣﻔﻆ ﺕﻤﺎﻣﻴﺖ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ‬
‫و ﺣﻔﻆ ﺣﻜﻮﻣﺖ “ﻣﺮدﻣﺴﺎﻻراﻧﻪﯼ دﻳﻦ در ﻗﺪرت” اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺝﺮﻳﺎن آﻪ‬
‫از هﻤﺮاهﺎن و هﻤﻜﺎران ﺕﺌﻮرﻳﻚ ﻧﻀﺞ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻴ ﺸﺘﺮﺷﺎن در ﻧﻬﺎده ﺎﯼ اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽ و اﻣﻨﻴﺘ ﯽ و در ﺳﺮﻓ ﺼﻞه ﺎﯼ‬
‫ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺤﺪﻳ ﺪ ﺣﻘ ﻮق ﻣﻠ ﺖ اﻳ ﺮان در ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ‪ ٢٥‬ﺳ ﺎل در‬
‫ﻣﻴﺪان ﺣﻔﻆ ﺣﺎآﻤﻴﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ و هﻤﭽﻨﺎن هﻢ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ف ﺑ ﺎﻟﻘﻮﻩ‪ ،‬ﻣﻠ ﯽ‪/‬ﻣ ﺬهﺒﯽه ﺎ ه ﺴﺘﻨﺪآﻪ ﺷ ﺎﺧﺺ‬ ‫‪ ٢‬ـ ﺝﺮﻳﺎن دﻳﮕﺮ اﻳﻦ اﺉ ﺘﻼ ِ‬
‫اﺻ ﻠﯽﺷ ﺎن ﻧﻬ ﻀﺖ ﻣ ﺬهﺒﯽ ﺁزادﯼ اﺳ ﺖ و اﻓ ﺮادﯼ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻋ ﺰت اﷲ‬
‫ﺳ ﺤﺎﺑﯽ‪ ،‬ﺣﺒﻴ ﺐاﷲ ﭘﻴﻤ ﺎن‪ ،‬اﺑ ﺮاهﻴﻢ ﻳ ﺰدﯼ و ﺕﻨ ﯽ ﭼﻨ ﺪ از هﻤ ﻴﻦ ﻃﻴ ﻒ‪.‬‬
‫ﻧﻬ ﻀﺖ ﻣ ﺬهﺒﯽ ﺁزادﯼ در اردﻳﺒﻬ ﺸﺖ ﻣ ﺎﻩ ‪ ١٣٤٠‬ﺧﻮرﺷ ﻴﺪﯼ ﺕﻮﺳ ﻂ‬
‫ﻣﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن و ﻳ ﺪاﷲ ﺳ ﺤﺎﺑﯽ ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰارﯼ ﺷ ﺪ‪ .‬وﺝ ﻪ ﻣ ﺸﺨﺺ اﻳ ﻦ‬
‫ﺝﺮﻳﺎن از دﻳﮕﺮ ﺝﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ از ﻧﻬ ﻀﺖ ﻣ ﺸﺮوﻃﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺳ ﻮ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ‪ ،‬از هﻤ ﺎن ﺁﻏ ﺎز ﺕﺎﺳﻴ ﺴﺶ ﺧﻮاه ﺎن دﺧﺎﻟ ﺖ‬
‫دﻳ ﻦ در ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺑ ﻮد و ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاراﻧﺶ ﺧ ﻮد را ﻣ ﺼﺪﻗﯽ و‬
‫ﻣ ﺸﺮوﻃﻪ ﺧ ﻮاﻩ ـ ﻧﻴ ﺰ ـ ﻣﻌﺮﻓ ﯽ ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ در آﻠﻴﺘ ﺸﺎن ﺧﻮاه ﺎن‬
‫آﺸﺎﻧﺪن دﻳﻦ ﺑﻪ داﻳﺮﻩﯼ ﺣﻜﻮﻣﺖ هﺴﺘﻨﺪ و اﺳﺎﺳﺎ اﺻﻞ ﺝﺪا ﺑﻮدن دﻳ ﻦ و‬
‫ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺕﺸﻴﻊ را از ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺼﺮاﻧﻪ رد ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ٣‬ـ ﺝﺮﻳﺎن ﺳﻮم آﻪ هﻢ در درون و ه ﻢ ﺑﻴ ﺮون از آ ﺸﻮر ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧ ﻮد‬
‫را ﻣﻨﺘﺴﺐ ﺑﻪ دآﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺪق و راهﻴﺎن راﻩ ﺝﺒﻬ ﻪﯼ ﻣﻠ ﯽ ﻣ ﯽداﻧﻨ ﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻨ ﺎن ﻧﻴ ﺰ ﭼ ﻪ ﺑ ﻪ رﻓ ﺖ و ﺁﻣ ﺪﯼ آ ﻪ ﺑ ﻪ درون آ ﺸﻮر دارﻧ ﺪ و ﭼ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﻜﻮﺕﯽ آﻪ در ﻣﻮرد ﻓﺠﺎﻳﻊ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ و ﭼ ﻪ ﺑ ﻪ اﻣﻴ ﺪﯼ‬
‫آﻪ ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻗﺪرت دارﻧﺪ و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ اﻳ ﻦ آ ﻪ هﻤﭽﻨ ﺎن ﺧ ﻮد‬
‫را ﻋ ﺰادار آﻮدﺕ ﺎﯼ ‪ ٢٨‬ﻣ ﺮداد و ﻣﺮﺙﻴ ﻪ ﺧ ﻮان اﻳ ﻦ واﻗﻌ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ‬
‫ﻣ ﯽداﻧﻨ ﺪ‪ ،‬ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ از ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ را ﺑ ﺎ ﺑﺎزﮔ ﺸﺖ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫ﭘﺎدﺷ ﺎهﯽ در ﻳ ﻚ راﺳ ﺘﺎ ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﺳ ﺘﺎوﻳﺰ ه ﻢ‬
‫هﺮﮔﻮﻧﻪ هﻤﺮاهﯽاﯼ را ﺑﺮاﯼ ﺁراﻳ ﺶ ﭼﻬ ﺮﻩﯼ اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ‬
‫ﻣﺠ ﺎز ﻣ ﯽﺷ ﻤﺎرﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨ ﺎن از ﻃﺮﻓ ﺪاران ﭘﺮوﭘ ﺎﻗﺮص اﺉ ﺘﻼف ﺕ ﺎزﻩ و‬
‫ﻗﺪرﺕﻤﻨﺪ ﺑﺎ اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ هﺴﺘﻨﺪ؛ هﺮﭼﻨ ﺪ آ ﻪ ﻣ ﯽﺑﺎﻳ ﺪ در ﺕﻤ ﺎم‬
‫اﻳﻦ ‪ ٢٥‬ﺳﺎل درﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ آ ﻪ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ اﺳﺎﺳ ﺎ ﻧ ﺎﻓﯽ هﺮﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫اﻳﺮاﻧ ﯽ ﮔ ﺮﯼ‪ ،‬ﻣﻠ ﯽ ﮔﺮاﻳ ﯽ و ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴ ﺴﻢ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺝﺮﻳ ﺎن در واﻗ ﻊ‬
‫ﺑﺮﺧﻼف ﺷﻌﺎرهﺎﻳﯽ آﻪ ﻣﯽده ﺪ‪ ،‬ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺳ ﻨﺨﻴﺘﯽ ﺑ ﺎ اﻳ ﺪﻩه ﺎﯼ دآﺘ ﺮ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺪق در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ آﻮﺕﺎﻩ آﺮدن دﺳﺖ ﺝﻤﻌﻴ ﺖ ﻓ ﺪاﺉﻴﺎن اﺳ ﻼم و‬
‫اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ آﺎﺷﺎﻧﯽ از دوﻟﺖ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ ٤‬ـ ﺝﺮﻳ ﺎن دﻳﮕ ﺮﯼ آ ﻪ ﺑﺨ ﺸﯽ از ﺁن هﻤﭽﻨ ﺎن در درون آ ﺸﻮر اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﻩﯼ ﺣﺰب ﻣﺘﻼﺷﯽ ﺷﺪﻩﯼ ﺕﻮدﻩ و ﺑﺨﺶ ﺝﻮاﻧﺎن اﻳﻦ ﺣﺰب‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﺪاﺉﻴﺎن اآﺜﺮﻳﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨ ﺎن ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺕﻌ ﺪاد اﻧﮕ ﺸﺖ ﺷ ﻤﺎرﯼ‬

‫ﺑﻴﺶ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن ﻧﮕ ﺮش اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴ ﺴﺘﯽ ﺑ ﺎ ه ﺮ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻣﺪرﻧﻴﺘ ﻪ و‬
‫ﺕﺠ ﺪد و ﺁزادﯼه ﺎﯼ ﻓ ﺮدﯼ و اﺝﺘﻤ ﺎﻋﯽ ـ ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان ﮔ ﺮاﻳﺶه ﺎﯼ‬
‫ﺑﻮرژواﻳﯽ و اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ـ ﺿﺪﻳﺖ ﻣﯽورزﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨ ﺎن ﭼ ﻪ در ﺁﻏ ﺎز ﻧ ﻀﺞ‬
‫ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ و ﭼ ﻪ در ﺑ ﻪ ﺳ ﺮاﻧﺠﺎم رﺳ ﺎﻧﺪن ﭘ ﺮوژﻩﯼ دوم‬
‫ﺧﺮداد ﺳﻬﻤﯽ اﺳﺎﺳﯽ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮاد آ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از هﻮاداراﻧ ﺸﺎن را‬
‫ﻧﻴﺰ در اﻳﺮان ﺑﻪ آ ﺸﺘﻦ دادﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬در ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ﺳ ﺎله ﺎ ﺑ ﺮاﯼ رﺳ ﻴﺪن ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﻬﻢ آﻮﭼﻜﯽ از ﻗﺪرت ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ هﻤﺮاهﯽه ﺎ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺝﺎﻟ ﺐ‬
‫اﻳﻦ آﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻨﺎن زﻣﺎﻧﯽ آﻪ ﺕﻴﻎ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ را آ ﻪ ﺧﻮدﺷ ﺎن در‬
‫ﺕﻴ ﺰ آ ﺮدﻧﺶ ﺳ ﻬﻤﯽ اﺳﺎﺳ ﯽ داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮ ﮔﺮدﻧ ﺸﺎن ﺣ ﺲ آﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬از‬
‫اﻳﺮان ﺑﻪ آﺸﻮر ﺷﻮروﯼ ﻣﺮﺣﻮم ﮔﺮﻳﺨﺘﻨﺪ و ﺑﻌﺪهﺎ ﭘﺲ از ﻓﺮوﭘﺎﺷ ﯽ ﺁن‬
‫ﻧﻈ ﺎم ﺑ ﻪ ﻏ ﺮب “اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺖ” ﭘﻨﺎهﻨ ﺪﻩ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮآ ﺰ اﺻ ﻠﯽ اﺳ ﺘﻘﺮار‬
‫ﺑﻴ ﺸﺘﺮ اﻳﻨ ﺎن در اﺳ ﺘﻜﻬﻠﻢ و ﭘ ﺎرﻳﺲ و ﺑ ﺮﻟﻴﻦ اﺳ ﺖ‪ .‬وﺝ ﻪ ﻣ ﺸﺨﺺ اﻳ ﻦ‬
‫ﺝﻤﺎﻋﺖ و دوم ﺧﺮدادﯼهﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ در ﻣﻮرد ﺻ ﻠﺢ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫رادﻳﻜﺎلﺕﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ وﺝﻪ ﻣﺸﺘﺮك و ﻣﺸﺨﺼﯽ دارﻧ ﺪ و‬
‫ﺁن هﻢ ﺑﻪ ﺑﻦ ﺑﺴﺖ آﺸﺎﻧﺪن ﺝﺮﻳﺎن ﺻﻠﺢ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ و دﺧﺎﻟ ﺖ در روﻧ ﺪ‬
‫اﻳﻦ ﺻﻠﺢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ٥‬ـ ﻳﻚ ﺝﺮﻳﺎن دﻳﮕﺮ هﻢ در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن وﺝﻮد دارد آ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﺁنه ﺎ‬
‫ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن و زﻧﺪﮔﺎن آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن ﺝﻬﺎﻧﯽ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﺮاﻧ ﯽ در اروﭘ ﺎ‬
‫و اﻣﺮﻳﻜﺎ در ﺳﺎلهﺎﯼ ﭘﻴﺶ از اﻧﻘﻼب هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮاد آﻪ ﮔﺮاﻳﺶه ﺎﯼ‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺕ ﻮدﻩاﯼه ﺎﯼ ﻗ ﺪﻳﻤﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﺑﺮﺧ ﯽﺷ ﺎن در‬
‫دهﻪﯼ ‪ ٦٠‬ﻣﻴﻼدﯼ ﻣﺎﺉﻮﺉﻴﺴﺖ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺝﻮاﻧﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ ﭘ ﺲ‬
‫از آﻮدﺕﺎﯼ ‪ ٢٨‬ﻣﺮداد ﺑﺮاﯼ اداﻣﻪﯼ ﺕﺤﺼﻴﻞ ﺑ ﻪ اروﭘ ﺎ و اﻣﺮﻳﻜ ﺎ ﺁﻣﺪﻧ ﺪ‪.‬‬
‫وﺝﻪ ﻣﺸﺨﺺ اﻳ ﻦ اﻓ ﺮاد‪ ،‬ﺿ ﺪﻳﺖ هﻴ ﺴﺘﺮﻳﻚ و دﺷ ﻤﻨﯽ ﻏﻴﺮﻣﻨﻘﻄ ﯽﺷ ﺎن‬
‫ﺑﺎ هﺮ ﮔﻮﻧﻪ رﻓﺮم و ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ در دوران ﭘﺎدﺷﺎهﯽ ﭘﻬﻠﻮﯼهﺎ اﺳ ﺖ و ﺑ ﻪ‬
‫ﺶ‬
‫هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ از ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ هﻤﺮاه ﯽاﯼ ﺑ ﺎ ارﺕﺠ ﺎﻋﯽﺕ ﺮﻳﻦ ﺑﺨ ِ‬
‫“اﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن” ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﻣﺤﻤﺪرﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ اﺑ ﺎ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧ ﯽﺷ ﺎن ﺣﺘ ﺎ‬
‫ﺳ ﺎﺑﻘﻪﯼ ﺕ ﻼشه ﺎﻳﯽ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﻗﺘ ﻞ ﺳ ﺮدﻣﺪاران ﺁن ﻧﻈ ﺎم را‬
‫داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ .‬ﻟﻴ ﺴﺖه ﺎﯼ دروﻏ ﻴﻦ آ ﺸﺘﺎرهﺎﯼ ﭼﻨ ﺪ ﺻ ﺪ ه ﺰار ﻧﻔ ﺮﯼ در‬
‫زﻧ ﺪانه ﺎﯼ ﺳ ﺎواك را اﻳﻨ ﺎن ـ ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﺮ ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎ و اﻋﺘﺮاﻓ ﺎت ﺧﻮدﺷ ﺎن ـ‬

‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽآﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺎ از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﭼﻬ ﺮﻩﯼ ﻧﻈ ﺎم ﭘﻴ ﺸﻴﻦ اﻳ ﺮان را در‬
‫اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺁﻟﻮدﻩ‪ ،‬ﺧﺸﻦ‪ ،‬ﺝﻨﺎﻳﺘﻜﺎر و ﻧ ﺎﻓﯽ ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ در‬
‫ﻣﻘﻴ ﺎسه ﺎﻳﯽ ﻧﺠ ﻮﻣﯽ ﻧ ﺸﺎن دهﻨ ﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ ﺕ ﺎزﮔﯽه ﺎ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩاﯼ در درون‬
‫اﻳﺮان ﺕﻤﺎم دروﻏﺒﺎﻓﯽهﺎﯼ اﻳﺸﺎن را در ده ﻪﯼ ‪ ٦٠‬و ‪ ٧٠‬اﻓ ﺸﺎ آ ﺮدﻩ و‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﻨﺎدﯼ ﻣﺴﺘﻨﺪ اﻳﻦ دروغهﺎﯼ ﻧﺠﻮﻣﯽ آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮﻧﯽه ﺎ را ﺑ ﯽ‬
‫اﻋﺘﺒ ﺎر ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ اﺳ ﺖ؛ اﻃﻼﻋ ﺎت دروﻏﻴﻨ ﯽ آ ﻪ ﻣﺒﻨ ﺎﯼ دروﻏﺒ ﺎﻓﯽه ﺎﯼ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ و دﺳﺘﻴﺎراﻧﺶ ﺑﺮاﯼ ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ “ﻣﺒﺎرزاﺕﺸﺎن” ﺑﺮاﯼ‬
‫دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻗﺪرت ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﺎن ﻳﻚ وﻇﻴﻔﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑ ﺮاﯼ ﺧﻮدﺷ ﺎن‬
‫ﻧﻤ ﯽﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪاﻧ ﺪ و ﺁن ه ﻢ ﺳ ﺮﻧﮕﻮن آ ﺮدن ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﻋﺮﻓ ﯽ ﺳ ﻠﻄﻨﺘﯽ در‬
‫اﻳﺮان ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺝﺎﻟﺐ اﻳﻦ آﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻨﺎن هﻤﭽﻨﺎن ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ رﻓﺘﺎره ﺎﯼ‬
‫ﻓﺮﻳﺒﻜﺎراﻧ ﻪﺷ ﺎن در ﺁن دوران‪ ،‬اﻧ ﮓ “ﻣﺒ ﺎرزﻩ” و “اﻧﻘﻼﺑ ﯽ” ﻣ ﯽزﻧﻨ ﺪ و‬
‫اﻓﺘ ﻀﺎح ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﺳ ﺎل ‪ ٥٧‬را آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺳ ﺮآﺮدﮔﯽ اﻳ ﺸﺎن و ﺑ ﺎ‬
‫دروﻏﺒ ﺎﻓﯽه ﺎﯼ اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ وﻗ ﻮع ﭘﻴﻮﺳ ﺖ‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﺎن “اﻧﻘ ﻼب ﺷ ﻜﻮهﻤﻨﺪ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ” ارزﻳﺎﺑﯽ ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻳﮋﮔﯽ اﺳﺎﺳﯽ و ﺕ ﺎزﻩﯼ اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺁوردن ﺳ ﻬﻤﯽ‬
‫از ﻗ ﺪرت در آﻨ ﺎر اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻟﻴ ﺴﺖه ﺎﯼ‬
‫ﻃﻮﻳﻞ “ﺝﻤﻬﻮرﯼ ﺧﻮاهﯽ“ و “ﻓﻘﻂ ﺝﻤﻬﻮرﯼ” و “ﭼﺎرﭼﻮب ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ”‬
‫را در ﺣﻤﺎﻳﺖهﺎﯼ ﻣﺮﺣﻠﻪاﯼ و ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪ از ﭘ ﺮوژﻩﯼ دوم ﺧ ﺮداد‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮ و اﻣﻀﺎء ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ ﺳ ﺎدﻩ در ﺕﺎﺑ ﺴﺘﺎن ﺳ ﺎل‬
‫‪ ١٣٨١‬هﻤﻴﻦ ﺝﻤﺎﻋﺖ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪاﯼ ﻣﻨﺘ ﺸﺮ آ ﺮد آ ﻪ در ﺁن ﺧﻮاه ﺎن ﮔﻔ ﺖ و‬
‫ﮔﻮﯼ دوﻟﺖ اﻣﺮﻳﻜ ﺎ ﺑ ﺎ دوﻟ ﺖ اﻳ ﺮان ﺑ ﺪون هﻴﭽﮕﻮﻧ ﻪ ﭘ ﻴﺶ ﺷ ﺮﻃﯽ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻨﺎن در اﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺣﺘ ﺎ ﺣﺎﺿ ﺮ ﻧ ﺸﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﻏ ﺮب در ﮔﻔ ﺖ و‬
‫ﮔﻮﻳﯽ اﻧﺘﻘﺎدﯼ ﺑﺎ دوﻟﺖ اﺻﻼﺣﺎت ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ و ﻣ ﺬاآﺮﻩ ﺑﻨ ﺸﻴﻨﺪ‪ .‬ﺕﻮﺿ ﻴﺢ‬
‫اﻳﻦ آﻪ دوﻟﺖهﺎﯼ ﻏﺮﺑﯽ ﭼﻨﺪ ﻣﺤﻮر را ﺑﺮاﯼ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ و ﻣﺬاآﺮﻩ ﺑﺎ دوﻟﺖ‬
‫اﻳﺮان در اﻳﻦ ﺳﺎلهﺎ ﻣﺮﺕﺒﺎ اﻋﻼم ﻣ ﯽآ ﺮدﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﻣﻬﻤﺘ ﺮﻳﻦ ﻣﺤﻮره ﺎﯼ‬
‫ﺁن ﻋﺪم ﻧﻘ ﺾ ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ در اﻳ ﺮان‪ ،‬ﻋ ﺪم ﺳ ﻨﮓ اﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ راﻩ‬
‫ﺻﻠﺢ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ و ﭼﻨﺪ ﻣﺤﻮر دﻳﮕﺮ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺻﻮرت ﭼﻨﺪﯼ اﺳﺖ آﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﯼ اﻳﻦ اﻓ ﺮاد هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ‬

‫اﻓﺮاد ﻧﺨﻮدﯼاﯼ آﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاﯼ اﻣﻀﺎﯼ اﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪه ﺎ ﺑ ﻪ آ ﺎر ﻣ ﯽﺁﻳﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫واروﻧ ﻪ ﺝﻠ ﻮﻩ دادن ﺧﻮاﺳ ﺖ اﺳﺎﺳ ﯽﺷ ﺎن ـ آﭙ ﯽ آ ﺮدن ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ‬
‫ﺁزادﻳﺨﻮاهﺎن ﺳﻜﻮﻻر درون و ﺑﻴﺮون آﺸﻮر ـ ﺑﻪ ﺷﺮآﺘﺸﺎن در اﺉﺘﻼﻓﯽ‬
‫“ﺕ ﺎزﻩ و ﻗﺪرﺕﻤﻨ ﺪ” ﺑ ﺮاﯼ ﺣﻔ ﻆ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ اداﻣ ﻪ ﻣ ﯽدهﻨ ﺪ‪ .‬وﺝ ﻪ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ اﻳﻦ ﺝﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻄﻴﻨﻴﺰﻩ آﺮدن ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺝﯽ دوﻟ ﺖ اﻳ ﺮان‪،‬‬
‫ﺣﻔﻆ ﺑﺨﺶ “اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ” ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬و ﻣﺜﻼ ﻧﻔﯽ ﺑﺨﺶ اﻧﺘﺼﺎﺑﯽ اﻳ ﻦ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ اﻳﺠﺎد ﺳﺪﯼ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﺳﺖ اﺳﺎﺳﯽ ﻣﻠﺖ اﻳ ﺮان‬
‫ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺁزادﯼ‪ ،‬دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ ]ﻏﻴ ﺮ دﻳﻨ ﯽ[ ورود ﺑ ﻪ روﻧ ﺪ‬
‫ﺝﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن‪ ،‬ﻋﺪم ﺻﺪور ﺕﺮورﻳﺴﻴﻢ دوﻟﺘﯽ و ﺳ ﻨﮓ ﻧﻴﺎﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﺑ ﺮ ﺳ ِﺮ‬
‫راﻩ روﻧﺪ ﺻﻠﺢ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠﯽ رﺿﺎ ﻋﻠﻮﯼ ﺕﺒ ﺎر در ﮔﻔ ﺖوﮔ ﻮﻳﯽ آ ﻪ ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ ﺁﻓﺘ ﺎب در‬
‫ﺁﺑ ﺎنﻣ ﺎﻩ ‪ ١٣٨١‬ﻣﻨﺘ ﺸﺮ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان »اﺉ ﺘﻼفه ﺎﯼ ﺕ ﺎزﻩ‪،‬‬
‫ﮔﺎﻣﯽ ﺑﺮاﯼ ﻧﻮﺳﺎزﯼ ﺝﺒﻬﻪﯼ دوم ﺧﺮداد« ﺳﺨﻨﺎﻧﯽ دارد آﻪ هﻢ ﺷﻨﻴﺪﻧﯽ‬
‫اﺳ ﺖ و ه ﻢ اﻧﺪﻳ ﺸﻴﺪﻧﯽ! او آ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ هﻤﻴ ﺎرﯼه ﺎ و هﻤﺮاه ﯽه ﺎﯼ‬
‫ﻓﻜﺮﯼ‪/‬ﻋﻤﻠﯽ اﻣﻴﺪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﭘﻴ ﺮوزﯼ در ﺝﻨ ﮓ ﺷ ﻜﻠﯽ‬
‫ﻣﻴ ﺎن دو ﺝﻨ ﺎح ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ و اﻟﺒﺘ ﻪ ﺕ ﺪاوم ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰﯼ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻨﻴﻢ آﻪ ﻋﻠﻮﯼ ﺕﺒ ﺎر ﺑ ﺎ ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎد اﻳ ﻦ‬
‫ﭘﺮوژﻩ‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ در ﻧﻘﺶ “ﻳﻚ روﺷ ﻨﻔﻜﺮ دﻳﻨ ﯽ” ﻇ ﺎهﺮ ﻧ ﺸﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ او‬
‫آﻠﻴ ﺖ اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ و اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ “روﺷ ﻨﻔﻜﺮان‬
‫اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ‪/‬دﻳﻨﯽ” را ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮﺳﺸﮕﺮ از او ﻣﯽﭘﺮﺳﺪ‪» :‬در ﺑﻌﻀﯽ از ﮔﻔﺘﻪهﺎ و ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎﯼ‬
‫اﺧﻴﺮﺕﺎن از ﻟﺰوم ﮔﺴﺘﺮش ﺝﺒﻬﻪﯼ دوم ﺧﺮداد و ﺷﻜﻞ ﮔﻴ ﺮﯼ اﺉ ﺘﻼفه ﺎ‬
‫و ﭘﻴﻮﻧﺪهﺎﯼ ﺕ ﺎزﻩ ﺳ ﺨﻦ ﻣ ﯽﮔﻮﻳﻴ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺕﺎآﻴ ﺪ ﺕ ﺎ ﺣ ﺪودﯼ “ﺕ ﺎزﻩ” اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﭼﺮا ﺣﺎﻻ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ اﻓﺘﺎدﻩاﻳﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﻣﻘﻄﻊ زﻣﺎﻧﯽ ﺣﺎﺿﺮ وﻳﮋﮔﯽ ﺧﺎﺻﯽ‬
‫دارد؟«‬
‫و ﻋﻠ ﻮﯼ ﺕﺒ ﺎر در ﭘﺎﺳ ﺦ آ ﻪ‪» :‬اﻳ ﻦ ﺕﺎآﻴ ﺪ ﺕ ﺼﺎدﻓﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ‬
‫ﮔﻤ ﺎن ﻣ ﻦ ﮔ ﺴﺘﺮش ﺝﺒﻬ ﻪﯼ دوم ﺧ ﺮداد و ﺷ ﻜﻞ دادن ﺑ ﻪ اﺉ ﺘﻼفه ﺎﯼ‬
‫ﺕ ﺎزﻩ‪ ،‬اﻳ ﻦ روزه ﺎ ه ﻢ “ﺿ ﺮورت” ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ دارد و ه ﻢ “اﻣﻜ ﺎن”‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ‪ .‬ﻳﻜﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﻣﻦ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ زودﯼ زﻟﺰﻟ ﻪاﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬

‫در ﻣﻨﻄﻘﻪﯼ ﻣﺎ رخ ﺧﻮاهﺪ داد… ﻓﻜﺮ ﻣﯽآﻨﻢ اﻳﺮان ﺕﻨﻬﺎ آﺸﻮرﯼ اﺳ ﺖ‬
‫آ ﻪ ﻣ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ از اﻳ ﻦ زﻟﺰﻟ ﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﻼﻣﺖ ﺧ ﺎرج ﺷ ﺪﻩ و ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ ﻣﻠ ﯽ‬
‫]اﺳ ﻼﻣﯽ[ و ﺕﻤﺎﻣﻴ ﺖ ارﺿ ﯽ ﺧ ﻮد را ﺣﻔ ﻆ آ ﺮدﻩ و ﺝﻠ ِﻮ ﮔﺴ ﺴﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫“ﻓﺮﺁﻳﻨ ﺪ ﺕﻮﺳ ﻌﻪﯼ” ﺧ ﻮد را ﺑﮕﻴ ﺮد‪ .‬اﻣ ﺎ ﺷ ﺮط ﺁن ]ﺷ ﺮط ﺝﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ از‬
‫روﻧﺪ ﮔﺴﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺕﻮﺳﻌﻪ ﺕﻮﺳﻂ دوﻟﺖ اﺻﻼﺣﺎت[ اﻳﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﻳﻚ “ﻧﻴﺮوﯼ ﻗﺪرﺕﻤﻨﺪ” آ ﻪ آ ﻢ و ﺑ ﻴﺶ ﺕﻤ ﺎﻣﯽ ﮔ ﺮاﻳﺶه ﺎﯼ ﻣ ﻴﻬﻦ دوﺳ ﺖ‬
‫]ﺝﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ دوﺳﺖ[ آﺸﻮر را در ﺑﺮﻣﯽﮔﻴﺮد‪ ،‬و “ﻗﺎدر ﺑ ﻪ ﺝﻠ ﺐ‬
‫اﻋﺘﻤ ﺎد ﻣ ﺮدم” اﺳ ﺖ‪ ،‬در ﺻ ﺤﻨﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺣ ﻀﻮر داﺷ ﺘﻪ و ﺑ ﺎ ﻃ ﺮح‬
‫“ﺷﻌﺎرهﺎﯼ ﻣﻨﺎﺳﺐ” ﻣﺮدم را هﺪاﻳﺖ آﻨﺪ‪.‬‬
‫»دوم… ﺕﻨﻬ ﺎ ﻳ ﻚ “اﺉ ﺘﻼف ﻗﺪرﺕﻤﻨ ﺪ” اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺝﻬﺎﻧﻴﺎن ﻧﺸﺎن دهﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎ وﺝ ﻮد “ﺑﺮﺧ ﯽ ﻧ ﺸﺎﻧﻪه ﺎﯼ ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ” ﺕﺤ ﻮﻻت‬
‫ﺕ ﺪرﻳﺠﯽ و دروﻧ ﺰاﯼ اﻳ ﺮان از اﻳ ﻦ آ ﺸﻮر “ﻣﺮدﻣ ﺴﺎﻻرﯼاﯼ‬
‫ﻣﺴﺎﻟﻤﺖﺝﻮ” ﺧﻮاهﺪ ﺳﺎﺧﺖ و اﻳﻦ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺁﻳﻨ ﺪﻩﯼ اﻃﻤﻴﻨ ﺎن ﺑﺨ ﺶ و ﭘﺎﻳ ﺪار‬
‫اﻳﺮان ]ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ[ اﺳﺖ…‬
‫»ﭼﻬ ﺎرم‪ :‬در ﺁﻏ ﺎز ﺝﻨ ﺒﺶ اﺻ ﻼﺣﺎت ﻣﻴ ﺎن ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠ ﻒ‬
‫ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺮدﻣﺴﺎﻻرﯼ و اﺻﻼحﮔﺮﯼ‪ ،‬ﻧﻮﻋﯽ ﺑﺪﺑﻴﻨﯽ و ﺑ ﯽ اﻋﺘﻤ ﺎدﯼ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ وﺝﻮد داﺷﺖ… اﻣﺎ “ﻗ ﺮار ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﺕﺤ ﺖ ﻓ ﺸﺎر واﺣ ﺪ”‬
‫]از ﺳ ﻮﯼ ﭼ ﻪ آ ﺴﺎﻧﯽ!؟[ و آﻤ ﻚ ﺑ ﻪ ﻳﻜ ﺪﻳﮕﺮ در دوران ﺳ ﺨﺘﯽ‪ ،‬ﺕ ﺎ‬
‫ﺣﺪودﯼ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ هﻢ را در ﻣﻴﺎن ﻧﻴﺮوهﺎ اﻓﺰاﻳﺶ دادﻩ اﺳ ﺖ… اﻣ ﺮوز‬
‫ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﻣﯽداﻧﻴﻢ آﻪ ﭼﻪ آ ﺴﺎﻧﯽ در ﺣﻤﺎﻳ ﺖ از ﻣﺮدﻣ ﺴﺎﻻرﯼ ]دﻳﻨ ﯽ[‬
‫ﭘﻴﮕﻴ ﺮ و ﻣ ﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﭘ ﺬﻳﺮ ه ﺴﺘﻨﺪ و “ﻣ ﺴﺘﻘﻞ از ﮔﺬﺷ ﺘﻪاﯼ آ ﻪ داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ”‬
‫اﻣ ﺮوز ﻣﺮدﻣ ﺴﺎﻻرﯼ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳ ﻚ ﺿ ﺮورت ﺑ ﺎ ﺣ ﻀﻮر و ه ﺪف‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ… از “دﺷ ﻤﻨﯽ ﺑ ﺎ ﻧ ﺴﻞ اﻧﻘ ﻼب و ﻋﻨ ﺎد ﺑ ﺎ “ﺣ ﻀﻮر‬
‫ﻣﺮدﻣ ﺴﺎﻻراﻧﻪﯼ دﻳ ﻦ در ﻋﺮﺻ ﻪﯼ ﺝﺎﻣﻌ ﻪ” ]ﺑ ﻴﻦ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ اﺉ ﺘﻼف[‬
‫دﻳﮕﺮ ﺧﺒﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از ﺕﺤﻘﻴﺮ ﭘﻴ ﺸﻴﻨﻪﯼ دﻳﮕ ﺮان و ﻣﺘ ﺼﻞ آ ﺮدن ﺁنه ﺎ‬
‫ﺑ ﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕ ﺎن ﭼﻴ ﺰﯼ ﺑ ﻪ ﮔ ﻮش ﻧﻤ ﯽرﺳ ﺪ‪] .‬ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ[ دﻳﮕ ﺮ ﺣ ﻀﻮر در‬
‫اﻧﻘﻼب و ﺝﻨﮓ و دﻓﺎع از ﻧﻈ ﺎم اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ آ ﺴﯽ “ﭘﻴ ﺸﻴﻨﻪﯼ ﻣﻨﻔ ﯽ”‬
‫ﻣﺤ ﺴﻮب ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﻣ ﯽﺕ ﻮان ﮔﻔ ﺖ آ ﻪ اﺉ ﺘﻼفه ﺎﯼ ﺕ ﺎزﻩ و‬
‫ﮔ ﺴﺘﺮش اﺉ ﺘﻼفه ﺎﯼ ﻣﻮﺝ ﻮد اﻣ ﺮوز‪ ،‬ه ﻢ ﺿ ﺮورﯼﺕ ﺮ اﺳ ﺖ و ه ﻢ‬

‫ﻣﻤﻜ ﻦﺕ ﺮ‪ .‬ﻻﺑ ﺪ ﺷ ﻤﺎ ه ﻢ اﻳ ﻦ ﺕﺤﻠﻴ ﻞ را ﺷ ﻨﻴﺪﻩاﻳ ﺪ آ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از اه ﺪاف‬
‫ﺖ‬
‫ﻗﺘ ﻞه ﺎﯼ زﻧﺠﻴ ﺮﻩاﯼ‪ ،‬از ﻣﻴ ﺎن ﺑ ﺮدن ه ﺮ ﻧ ﻮع زﻣﻴﻨ ﻪاﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺣﻤﺎﻳ ٍ‬
‫ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺑﻴ ﺮون از ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ‪ ،‬از اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن درون ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ ﺑ ﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ؟!«‬
‫اﻣﺎ ﺳﻪ ﺝﺮﻳ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻋﻠ ﻮﯼ ﺕﺒ ﺎر و هﻤﺮاه ﺎﻧﺶ ﺑ ﺮاﯼ اﻳﺠ ﺎد ﻳ ﻚ‬
‫ﻧﻴﺮوﯼ ﻗﺪرﺕﻤﻨﺪ اﺉﺘﻼف روﯼ ﺁنهﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺰارﯼ آﺮدﻩاﻧﺪ‪:‬‬
‫»هﻤ ﺎﻧﻄﻮر آ ﻪ ﻗ ﺒﻼ ه ﻢ ﮔﻔﺘ ﻪام‪ ،‬ﺳ ﻪ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ در‬
‫ﻋﺮﺻ ﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اﻳ ﺮان ﻓﻌ ﺎل ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ در ﻣﺠﻤ ﻮع در ﻳ ﻚ ﻃ ﺮف‬
‫درﮔﻴ ﺮﯼه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ]و ﻧ ﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒ ﺎت ﻣﻠ ﺖ اﻳ ﺮان از آﻠﻴ ﺖ اﻳ ﻦ ﻧﻈ ﺎم[‬
‫ﻗ ﺮار ﻣ ﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ اﺻ ﻼح ﻃﻠ ﺐ و ﻣﺮدﻣ ﺴﺎﻻرﯼﺧ ﻮاﻩ‬
‫ﻋﺒﺎرﺕﻨ ﺪ از‪ :‬ﺝﺒﻬ ﻪﯼ دوم ﺧ ﺮداد‪ ،‬ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻣﻠ ﯽ‪/‬ﻣ ﺬهﺒﯽ و ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ‬
‫“ﺝﻤﻬﻮرﯼ ﺧﻮاﻩ”‪ .‬در درون اﻳﻦ ﺳﻪ ﺝﺮﻳﺎن ﺑﺨﺶهﺎﻳﯽ وﺝ ﻮد دارد آ ﻪ‬
‫اﺉﺘﻼف ﺁنه ﺎ ﻣ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﻧﻘ ﺶ ﺕﻌﻴ ﻴﻦ آﻨﻨ ﺪﻩاﯼ در ﺕﺮﺳ ﻴﻢ ﭼﻬ ﺮﻩﯼ ﺁﻳﻨ ﺪﻩﯼ‬
‫آﺸﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ… در ﻣﻴﺎن ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﻠﯽ‪/‬ﻣﺬهﺒﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﺨﺶهﺎﻳﯽ آ ﻪ‬
‫ﺕﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪﯼ ﻣﻌﻨﺎدارﯼ از ﻣﻴﺮاث و اﻟﮕﻮﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ]آ ﺬا[‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و آﻴﻨﻪﯼ ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﺮﺧﻮردهﺎﯼ ﺳ ﺎله ﺎﯼ ﻧﺨ ﺴﺖ اﻧﻘ ﻼب را ﺑ ﻪ‬
‫ﻓﺮاﻣﻮﺷ ﯽ ﺳ ﭙﺎرﻧﺪ‪ ،‬در وﺿ ﻌﻴﺖ ﻣ ﺴﺎﻋﺪﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺸﺎرآﺖ در ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫اﺉﺘﻼﻓﯽ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻴ ﺎن “ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ ﺧﻮاه ﺎن” ﻧﻴ ﺰ ﺑﺨ ﺶه ﺎﻳﯽ آ ﻪ‬
‫دﻳﻦ ﺳﺘﻴﺰﯼ و ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺎ هﻤﻪﯼ ﻧﻴﺮوهﺎ و ﭘﺪﻳ ﺪﻩه ﺎﯼ ﻣﻨ ﺴﻮب ﺑ ﻪ‬
‫اﻧﻘ ﻼب را آﻨ ﺎر ﮔﺬاﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬از اﺝ ﺰاﯼ ﻣﻨﺎﺳ ﺐ ﭼﻨ ﻴﻦ اﺉ ﺘﻼف ﻣﺤﺘﻤﻠ ﯽ‬
‫ﺕﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺕﻮﺝﻪ داﺷﺖ آﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوهﺎ را ه ﻢ در داﺧ ﻞ آ ﺸﻮر‬
‫ﻣﯽﺕﻮان ﻳﺎﻓﺖ و هﻢ در ﺧﺎرج از ﺁن…«‬
‫اﻣﺎ اﺉﺘﻼفهﺎﯼ ﺕﺎزﻩاﯼ آﻪ ﻋﻠﻮﯼ ﺕﺒﺎر روﯼ ﺁن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔ ﺰارﯼ‬
‫آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺪ وﻳﮋﮔﯽ دارد‪:‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖ اﻳﻦ آ ﻪ ﺑﺨ ﺶ ﻣﻠ ﯽ‪/‬ﻣ ﺬهﺒﯽ اﻳ ﻦ اﺉ ﺘﻼف ﺑﺎﻳ ﺪ »ﻓﺎﺻ ﻠﻪﯼ‬
‫ﻣﻌﻨ ﺎدارﯼ از ﻣﻴ ﺮاث و اﻟﮕ ﻮﯼ ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ ]آ ﺬا[ ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ و آﻴﻨ ﻪﯼ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﺮﺧﻮردهﺎﯼ ﺳﺎلهﺎﯼ ﻧﺨﺴﺖ اﻧﻘﻼب را ﺑﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷ ﯽ ﺳ ﭙﺎرﻧﺪ‬
‫]ﺕ ﺎ[ در وﺿ ﻌﻴﺖ ﻣ ﺴﺎﻋﺪﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺸﺎرآﺖ در ﭼﻨ ﻴﻦ اﺉﺘﻼﻓ ﯽ ﻗ ﺮار«‬

‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫دوم اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑﺨ ﺶ “ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ ﺧ ﻮاﻩ ﺧ ﺎرج از آ ﺸﻮرﯼ” اﻳ ﻦ‬
‫“اﺉﺘﻼف ﺕﺎزﻩ و ﻗﺪرﺕﻤﻨ ﺪ” ﺑﺎﻳ ﺪ ﺣﺘﻤ ﺎ “دﻳ ﻦ ﺳ ﺘﻴﺰﯼ و ﺑﺮﺧ ﻮرد ﻣﻨﻔ ﯽ ﺑ ﺎ‬
‫هﻤﻪﯼ ﻧﻴﺮوهﺎ و ﭘﺪﻳﺪﻩهﺎﯼ ﻣﻨﺴﻮب ﺑﻪ اﻧﻘﻼب را آﻨﺎر” ﺑﮕﺬارد!‬
‫ﺳﻮم اﻳﻦ آﻪ اﻣﺮوز روﺷﻦ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ »از دﺷ ﻤﻨﯽ ﺑ ﺎ ﻧ ﺴﻞ‬
‫اﻧﻘ ﻼب و ﻋﻨ ﺎد ﺑ ﺎ ﺣ ﻀﻮر ﻣﺮدﻣ ﺴﺎﻻراﻧﻪﯼ دﻳ ﻦ در ﻋﺮﺻ ﻪﯼ ﺝﺎﻣﻌ ﻪ‬
‫]ﺑﻴﻦ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﺉﺘﻼف[ دﻳﮕﺮ ﺧﺒﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از ﺕﺤﻘﻴﺮ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪﯼ دﻳﮕ ﺮان‬
‫و ﻣﺘﺼﻞ آﺮدن ﺁنهﺎ ﺑﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن ]هﻢ[ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻪ ﮔ ﻮش ﻧﻤ ﯽرﺳ ﺪ‪] .‬ﺑ ﻪ‬
‫وﻳﮋﻩ[ دﻳﮕﺮ ﺣﻀﻮر در اﻧﻘﻼب و ﺝﻨﮓ و دﻓﺎع از ﻧﻈﺎم اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫آﺴﯽ “ﭘﻴﺸﻴﻨﻪﯼ ﻣﻨﻔﯽ” ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﯽﺷﻮد‪«.‬‬
‫ﭼﻬﺎرم اﻳﻦ آﻪ ﺝﺮﻳﺎن اﻳﻦ “اﺉ ﺘﻼف ﻗﺪرﺕﻤﻨ ﺪ و ﺕ ﺎزﻩ” هﻨ ﻮز ه ﻢ‬
‫“ﻗﺎدر ﺑ ﻪ ﺝﻠ ﺐ اﻋﺘﻤ ﺎد ﻣ ﺮدم” اﺳ ﺖ‪ ،‬و ﻣ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﺎ ﻃ ﺮح “ﺷ ﻌﺎرهﺎﻳﯽ‬
‫ﻣﻨﺎﺳ ﺐ” ﺑ ﺮاﯼ “ﻧﻮﺳ ﺎزﯼ ﺝﺒﻬ ﻪﯼ دوم ﺧ ﺮداد” از ﻣ ﺮدم ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ راﯼ ﮔﻴ ﺮﯼ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ آ ﺮدﻩ و ﺿ ﻤﻦ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩﯼ ﻣﺠ ﺪد از “اﻋﺘﻤ ﺎد‬
‫ﻣﺮدم” هﻤﭽﻨﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻳﺎ “ﺣﻀﻮر ﻣﺮدﻣﺴﺎﻻراﻧﻪﯼ دﻳ ﻦ” را‬
‫در ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺕﺪاوم ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫ﭘ ﻨﺠﻢ اﻳ ﻦ آ ﻪ “ﺿ ﺮورت” و “اﻣﻜ ﺎن” اﻳ ﻦ اﺉ ﺘﻼف “ﺕ ﺎزﻩ و‬
‫ﻗﺪرﺕﻤﻨ ﺪ” ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﭼ ﺮاغه ﺎﯼ ﺳ ﺒﺰﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ از “ﺧ ﺎرج‬
‫آ ﺸﻮر” ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان “ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ ﺧ ﻮاهﯽ” ﺑ ﺎ ﻧﺎدﻳ ﺪﻩ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﺧﻮاﺳ ﺖ‬
‫اﺳﺎﺳﯽ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ ﻋﺮﻓ ﯽ و ﺳ ﻜﻮﻻر ـ‬
‫ﺑﺪون ﺕﻮﺝﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ ـ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷ ﺸﻢ و از هﻤ ﻪ ﺝﺎﻟ ﺐﺕ ﺮ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﺁﻗ ﺎﯼ ﻋﻠ ﻮﯼ ﺕﺒ ﺎر‪:‬‬
‫»ﺕﻨﻬﺎ ﻳﻚ اﺉﺘﻼف ﻗﺪرﺕﻤﻨﺪ اﺳﺖ آﻪ ﻣﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ ﺝﻬﺎﻧﻴ ﺎن ﻧ ﺸﺎن ده ﺪ آ ﻪ‬
‫ﺑ ﺎ وﺝ ﻮد ﺑﺮﺧ ﯽ ﻧ ﺸﺎﻧﻪه ﺎﯼ ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ‪ ،‬ﺕﺤ ﻮﻻت ﺕ ﺪرﻳﺠﯽ و دروﻧ ﺰاﯼ‬
‫اﻳ ﺮان« از ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ »ﻣﺮدﻣ ﺴﺎﻻرﯼاﯼ ﻣ ﺴﺎﻟﻤﺖﺝ ﻮ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﺳ ﺎﺧﺖ و اﻳ ﻦ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺁﻳﻨ ﺪﻩﯼ اﻃﻤﻴﻨ ﺎن ﺑﺨ ﺶ و ﭘﺎﻳ ﺪار اﻳ ﺮان ]ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫اﺳ ﻼﻣﯽ[ اﺳ ﺖ‪ «.‬و ﺻ ﺪ اﻟﺒﺘ ﻪ “ﻣﺮدﻣ ﺴﺎﻻرﯼاﯼ ﻣ ﺴﺎﻟﻤﺖﺝ ﻮ” ﺑ ﺎ‬
‫هﻤﻜﺎرﯼ و هﻤﺮاهﯽ ﺣ ﺰب اﷲ ﻟﺒﻨ ﺎن و ﺣ ﻀﺮت ﺣ ﺴﻦ ﻧ ﺼﺮاﷲ رهﺒ ﺮ‬
‫اﻳﻦ ﺝﺮﻳﺎن و ﺕﻮاﻓﻖه ﺎﯼ ﻣ ﺎﺑﻴﻦ اﻳ ﺸﺎن و دﻳﮕ ﺮ ﺝﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎ رﺉﻴﺲ ﺝﻤﻬﻮرﯼ اﺻﻼﺣﺎت در ﺳﻔﺮهﺎﯼ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧ ﻪﯼ اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪﯼ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ!‬
‫ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺻ ﻮرت اﻳ ﻦ ﺝﻤﺎﻋ ﺖ ﻳ ﺎ ه ﺮ ﺳ ﻪ ﺑﺨ ﺶ اﻳ ﻦ اﺉ ﺘﻼف‬
‫“ﻗﺪرﺕﻤﻨﺪ و ﺕﺎزﻩ” آﻪ هﻤﭽﻨﺎن در ﺻ ﺪدﻧﺪ از ﻓﺮﺁﻳﻨ ﺪ “ﻓﺮوﭘﺎﺷ ﯽ ﺕﻤﺎﻣﻴ ﺖ‬
‫ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ” ﺝﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ آﻨﻨ ﺪ و ﺧﻮاه ﺎن ﺣﻔ ﻆ ﺳ ﻠﻄﻪﯼ‬
‫“ﻣﺮدﻣﺴﺎﻻراﻧﻪﯼ دﻳﻦ در ﺣﻜﻮﻣﺖ” ه ﺴﺘﻨﺪ و “ﭘﻴ ﺸﻴﻨﻪﯼ ﻣﻨﻔ ﯽﺷ ﺎن” ه ﻢ‬
‫ﭼﻨ ﺪان اهﻤﻴﺘ ﯽ ﻧ ﺪارد و دﺳ ﺖ داﺷﺘﻨ ﺸﺎن در ﺑﺨ ﺶه ﺎﯼ اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽ و‬
‫ﻧﻈ ﺎﻣﯽ و اﻣﻨﻴﺘ ﯽ ﺳ ﺎله ﺎﯼ ﺁﻏ ﺎزﻳﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ه ﻢ ﺑﺎﻳ ﺪ “ﺑ ﻪ‬
‫ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﺳ ﭙﺮدﻩ ﺷ ﻮد” ﺑ ﺎ ﭘ ﺮداﺧﺘﻦ ﭘ ﺮوژﻩﯼ ﺕ ﺎزﻩاﯼ ﻧﻈﻴ ﺮ “ﭘ ﺮوژﻩﯼ‬
‫ﺷﻜ ﺴﺖ ﺧ ﻮردﻩﯼ دوم ﺧ ﺮداد” ﻣ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ ﺑ ﺎ “ﻧﻮﺳ ﺎزﯼ ﺝﺒﻬ ﻪﯼ دوم‬
‫ﺧﺮداد” و “ﺑﺎ اﺉﺘﻼفهﺎﯼ ﺕﺎزﻩ و ﻗﺪرﺕﻤﻨﺪ” ﺑ ﺎز ه ﻢ ﻳ ﻚ دورﻩﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ‬
‫دﻳﮕ ﺮ ﻣﻠ ﺖ اﻳ ﺮان را در ﻣﻨﮕﻨ ﻪﯼ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ و ﺝﻨﺠ ﺎله ﺎﯼ‬
‫دروﻧﯽ ﭘﺮوژﻩﯼ دوم ﺧﺮداد زﻧﺪاﻧﯽ آﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺕﺮﻓﻨﺪ ﺑﺎز هﻢ ﺑﺮ ﻋﻤﺮ‬
‫ﺑ ﻪ ﺳ ﺮ ﺁﻣ ﺪﻩﯼ اﻳ ﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ و ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﺎﻳﯽ ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺝﺎﻟ ﺐ اﻳ ﻦ آ ﻪ دﺳ ﺖ داﺷ ﺘﻦ ﺑﺨ ﺶ “ﺝﻤﻬ ﻮرﯼﺧ ﻮاﻩ” ﺑﺮوﻧﻤ ﺮزﯼ اﻳ ﻦ‬
‫اﺉ ﺘﻼف ـ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻋﻤﻠﻜﺮدﺷ ﺎن در دو دورﻩﯼ رﻳﺎﺳ ﺖ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ ﺳ ﻴﺪ‬
‫ﻣﺤﻤ ﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ ـ دﻟﻴ ﻞ اﺻ ﻠﯽ ﺧﻮاﺑﻨﻤ ﺎ ﺷ ﺪن ﻣﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﭘ ﺮوژﻩﯼ ﺷﻜ ﺴﺖ‬
‫ﺧﻮردﻩﯼ دوم ﺧﺮداد و اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔ ﺰارﯼ‬
‫روﯼ “اﻳ ﻦ اﺉ ﺘﻼف ﺕ ﺎزﻩ و ﻗﺪرﺕﻤﻨ ﺪ” در ﺝﻬ ﺖ ﺕ ﺪاوم هﻤ ﻴﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ!‬
‫ﺝﺎﻟ ﺐ اﻳ ﻦ آ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﭼﻨ ﺪﯼ ﭘ ﻴﺶ ﺝﻨ ﺎب ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ‪،‬‬
‫ﻧﻤ ﯽداﻧ ﻢ در آ ﺪامﻳ ﻚ از ﺳ ﺨﻨﺮاﻧﯽه ﺎﯼ آﻤ ﺪﯼاش ﻣ ﺪﻋﯽ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد آ ﻪ‬
‫اﺳﺘﺒﺪاد ]دﻳﻨﯽ[ داﺧﻠﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از اﺳ ﺘﻌﻤﺎر ﺧ ﺎرﺝﯽ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣ ﺪ اﻳ ﻦ ﭘﻴ ﺎم‬
‫وﻳ ﮋﻩ ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺖ اﻧ ﺪرآﺎران ﺕﻤ ﺎم آ ﺮدن آ ﺎر ﻣﻠ ﺖ اﻳ ﺮان و ﺕﻜﻤﻴ ﻞ‬
‫آﻨﻨﺪﮔﺎن روﻧﺪ ﺑﻪ اﺿﻤﺤﻼل آﺸﺎﻧﺪن اﻳﻦ آﺸﻮر وﻳﺮان ]دوم ﺧﺮدادﯼه ﺎ‬
‫و ﺣﺎﻣﻴﺎﻧ ﺸﺎن[ ﺕﺌ ﻮرﻳﺰﻩ آ ﺮدن اﻳ ﻦ ﺷ ﻌﺎر وﻳ ﮋﻩﯼ ﺁﻗ ﺎﯼ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﺁنهﻢ درﺳﺖ در اﻳﻦ ﺳﺮﻓﺼﻞ وﻳﮋﻩﯼ ﺕﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان!‬
‫در هﻤﻴﻦ راﺑﻄﻪ در ﺕﺎرﻳﺦ ‪ ٢٥‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ ٢٠٠٣‬ﻧﻮﺷ ﺘﻪاﯼ روﯼ‬

‫ﻧ ﺖ ﺳ ﺎﻳﺖ ﮔﻮﻳ ﺎ ﻧﻴ ﻮز رﻓ ﺖ ﺑ ﺎ ﻋﻨ ﻮان ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﺁﻳﻨ ﺪﻩ‪ ،‬آ ﻪ ﺧ ﻂ ﻣ ﺸﯽ‬
‫ﺁﻳﻨﺪﻩﯼ ﺝﺮﻳﺎن دوم ﺧﺮدادﯼ را ﻣﺸﺨﺺ آﺮدﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻠﻴﺮﺿ ﺎ ﻋﻠ ﻮﯼ ﺕﺒ ﺎر آ ﻪ در ﺁﺑ ﺎنﻣ ﺎﻩ ﺳ ﺎل ‪ ١٣٨١‬ﺑ ﺎ درﻳ ﺎﻓﺘﯽ‬
‫دﻳﮕﺮ از ﻓﺮاﻳﻨ ﺪ اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﯽ در اﻳ ﺮان‪ ،‬ﻣﺒﺘﻜ ﺮ ﺕ ﺰ اﺉﺘﻼﻓ ﯽ وﺳ ﻴﻊ و‬
‫ﻗﺪرﺕﻤﻨ ﺪ و ﺕ ﺎزﻩ هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ دو ﺝﺮﻳ ﺎن دﻳﮕ ﺮ ـ ﺝﻤﻬﻮرﻳﺨﻮاه ﺎن‬
‫دروﻧﻤ ﺮزﯼ ـ ﺑ ﺮاﯼ در دﺳ ﺖ‬ ‫ﺑﺮوﻧﻤ ﺮزﯼ و ﻣﻠ ﯽ‪/‬ﻣ ﺬهﺒﯽه ﺎﯼ‬
‫ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﻗ ﺪرت ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬در ﻣﻬ ﺮ ﻣ ﺎﻩ ‪١٣٨٢‬ﺑ ﺎ ﺕﻮﺝ ﻪ ﺑ ﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮه ﺎﯼ‬
‫ﺕﺎزﻩاﯼ آﻪ در ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺕﺎرﻳﺨﯽ اﻳﻦ ﺝﺮﻳﺎن رخ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪،‬‬
‫اﺳﺎﺳ ﺎ از ﻃ ﺮح ﭘ ﺮوژﻩﯼ اﺉ ﺘﻼف ﺑ ﺰرگ دﺳ ﺖ ﺑﺮداﺷ ﺘﻪ و ﺝﺮﻳ ﺎن‬
‫اﺻﻼح ﻃﻠﺒ ﯽ را در ﺣ ﻀﻴﺾ ﺑ ﺪﻧﺎﻣﯽ و ﻧ ﺎﺕﻮاﻧﯽ و ﺑ ﯽ اﻋﺘﻤ ﺎدﯼ ﻣﻠ ﺖ‬
‫اﻳﺮان ﻣﻌﺮﻓﯽ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠ ﻮﯼ ﺕﺒ ﺎر در ﺑﺨ ﺶ ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ اﻳ ﻦ ﭘﻴ ﺎم وﻳ ﮋﻩ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺑﺮرﺳ ﯽ ‪٤‬‬
‫ﻣﺸﺨ ﺼﻪﯼ اﺻ ﻠﯽ اﻳ ﻦ ‪ ٧‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ ﭘ ﺲ از دوم ﺧ ﺮداد ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ و‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮﯼ ﺝﺎﻟﺒﯽ از اﻳﻦ دوران اراﺉﻪ دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ در اﻳ ﻦ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﻣ ﺪﻋﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﭘ ﺮوژﻩﯼ‬
‫اﺻﻼﺣﺎت دﭼﺎر ﺑﺤﺮان ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ ﻧﻤﺎد اﻳﻦ ‪ ٧‬ﺳﺎل اﺻﻼح‬
‫ﻃﻠﺒ ﯽ را هﻤﭽﻨ ﺎن ﺁﻗ ﺎﯼ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ ﻣﻌﺮﻓ ﯽ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺕﻌﺒﻴ ﺮ اﻳ ﺸﺎن‬
‫هﻴﭽﮕﺎﻩ ﻧﺨﻮاﺳﺖ و ﻳﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ رهﺒ ﺮﯼ ﻃ ﺮح اﺻ ﻼﺣﺎت را در دﺳ ﺖ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳ ﺸﺎن ﺻ ﺮﻳﺢ و روﺷ ﻦ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ در اﻳ ﻦ ﭼﻨ ﺪ ﺳ ﺎل‪،‬‬
‫اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ “در ﭼﺎرﭼﻮب ﺝﻤﻬﻮرﯼ وﻻﻳﯽ« ﻳﺎ ﺑﻪ‬
‫ﮔﻔﺘ ﻪﯼ ﺧ ﻮد اﻳ ﺸﺎن “ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻣﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ وﻻﻳ ﺖ اﻧﺘ ﺼﺎﺑﯽ‬
‫ﻣﻄﻠﻘﻪﯼ ﻓﻘﻴﻪ” ﻣﯽﺕﻮان ﺣﻜﻮﻣﺖ را از درون ﻣﺘﺤﻮل آﺮد و ﺑ ﻪ ﺷ ﺎهﺮاﻩ‬
‫اﺻﻼﺣﺎت و ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ آﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﺎ ﺕﺎﺳ ﻒ ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ‬
‫ﺕﺮﻓﻨﺪهﺎ ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ اﺻﻼﺣﺎت ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ آﺎرﯼ از ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در هﻤﺎن‬
‫ﮔﺎم ﻧﺨﺴﺖ ﻧﻴﺰ از ﺣﺮآﺖ ﺑﺎز ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪﯼ اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺧﺎﺕﻤﯽ ﻧﻤﺎد‬
‫اﻳﻦ ﺝﻨﺎح‪ ،‬ﻧﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ دﻳﮕ ﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ و ﺳ ﺨﻨﮕﻮﯼ اﻳ ﻦ ﺝﺮﻳ ﺎن ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ‬
‫ﺧ ﻮد ﺧﻮاﺳ ﺘﻪ ﺑ ﻪ ﮔﻮﻧ ﻪاﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺕﻤﺎﻣﻴ ﺖ و آﻠﻴ ﺖ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬

‫اﺳﻼﻣﯽ ارزﻳﺎﺑﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽ ﻪ در اﻳ ﻦ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ از ﺳ ﻮﯼ ﺁﻗ ﺎﯼ ﻋﻠ ﻮﯼ ﺕﺒ ﺎر ﺕﺎﺳ ﻒ اﻧﮕﻴ ﺰ‬
‫ارزﻳﺎﺑﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣ ﺮدم اﻟﺒﺘ ﻪ زودﺕ ﺮ از ﻓﻌ ﺎﻻن اﺻ ﻼح‬
‫ﻃﻠﺐ‪ ،‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ]واﻗﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﺑ ﻦ ﺑ ﺴﺖ رﺳ ﻴﺪن ﭘ ﺮوژﻩﯼ دوم ﺧ ﺮداد[‬
‫را درك آﺮدﻩاﻧﺪ و ﺑﺎ ﺷﺮآﺖ ﻧﻜﺮدن در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺷﻮراهﺎ درك ﺧﻮﻳﺶ‬
‫را از ﻧﺎﺕﻮاﻧﯽ ﻧﻬﺎدهﺎﯼ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬاردﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ آ ﻪ ﻋﻠ ﻮﯼ ﺕﺒ ﺎر ﺧ ﻮد ﻧ ﺸﺎن دادﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﭼ ﺎرﭼﻮب‬
‫اﻳﻦ ﺝﻤﻬﻮرﯼ وﻻﻳﯽ‪ ،‬اﺳﺎﺳﺎ اﺻﻼح ﻃﻠﺒ ﯽ اﻣﻜ ﺎ ِن ﺕﺤﻘ ﻖ ﻧ ﺪارد‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ‬
‫هﻤ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ راه ﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﺁﻳﻨ ﺪﻩ راهﻜﺎره ﺎﻳﯽ را ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎد ﻣ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﺑﺮرﺳ ﯽ ﺁن ﻣ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﻧﻘ ﺶ وﻳ ﮋﻩﯼ اﻳ ﻦ ﺝﺮﻳ ﺎن را در ﺳ ﺪ آ ﺮدن‬
‫ﻣﺒﺎرزات ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﺪ‪.‬‬
‫اﻳ ﺸﺎن در اداﻣ ﻪﯼ هﻤ ﻴﻦ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ‪ ٤‬ﻃﻴ ﻒ را در ﻣﻴ ﺎن اﺻ ﻼح‬
‫ﻃﻠﺒ ﺎن ﻃﺒﻘ ﻪ ﺑﻨ ﺪﯼ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ه ﺮ ﻳ ﻚ راﻩ و روش وﻳ ﮋﻩاﯼ را ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺕ ﺪاو ِم ﺑ ﻪ ﺑ ﻦ ﺑ ﺴﺖ آ ﺸﺎﻧﺪن ﻣﺒ ﺎرزات ﻣﻠ ﺖ اﻳ ﺮان در ﻧﻈ ﺮ دارﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮﻓ ﺪاران ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ راهﻜ ﺎر ﺑ ﻪ هﻤﺮاه ﯽ و اﻣﻴ ﺪ ﺑ ﻪ ﺁﻳﻨ ﺪﻩ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﺎور اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺕﻬﺪﻳﺪ ﻗﺪرت ﺳﻠﻄﻪﮔﺮ ﺧﺎرﺝﯽ )اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﻣﺘﺤ ﺪاﻧﺶ( ﺝ ﺪﯼ‬
‫اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻗﺪرت ﺳﻠﻄﻪﮔ ﺮ ﺧﻮاه ﺎن ﺳ ﺮﻧﮕﻮن ﺳ ﺎزﯼ ﻧﻈ ﺎم ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ و ﺝﺎﻳﮕﺰﻳﻦ آﺮدن ﮔﺰﻳﻨﻪاﯼ واﺑﺴﺘﻪ و ﻏﻴﺮﻣﺮدﻣﺴﺎﻻر ﺑ ﻪ ﺝ ﺎﯼ‬
‫ﺁن اﺳﺖ!‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺸﺎن از ﺕﻬﺪﻳﺪ ﻗ ﺪرت ﺳ ﻠﻄﻪﮔ ِﺮ‬
‫ﺧﻮاهﺎن ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣ ﺎﻧﻊ ﺕﺮاﺷ ﯽ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ در روﻧﺪ ﺻﻠﺢ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ و ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻓﻌﺎل ﻟﺠﺴﺘﻴﻜﯽ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ‬
‫اﻳ ﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ از ﺝﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﻃﻠ ﺐ و ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎﯼ‬
‫ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧ ﻪاﯼ اﺳ ﺖ‪ ،‬و ﻧ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺧﻔﻘ ﺎن وﺣ ﺸﺘﻨﺎك ﻣﻮﺝ ﻮد در ﻣ ﺘﻦ‬
‫ﺝﺎﻣﻌﻪﯼ اﻳﺮان و ﺕﻀﻴﻴﻖ هﺮ روزﻩﯼ ﺣﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪﯼ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ـ ﻓﺎرغ‬
‫از ﺑﺎور و ﺝﻨﺴﻴﺖ و ﻗﻮﻣﻴﺖ ـ اﺳﺖ‪ .‬و ﻧﻪ ﺣﺘ ﺎ وﺿ ﻊ اﺳ ﻔﺒﺎر اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ‬
‫و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺕ ﺪارك ﺝﺎﻧﺎﻧ ﻪاﯼ ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺳ ﻼحه ﺎﯼ آ ﺸﺘﺎر‬
‫هﻤﮕ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺣﺘ ﺎ هﻤﻴ ﺎرﯼ ﺑ ﺎ رادﻳﻜ ﺎلﺕ ﺮﻳﻦ و ﺕﺮورﻳ ﺴﺖﺕ ﺮﻳﻦ‬
‫ﺣﻜﻮﻣ ﺖه ﺎﯼ ﺳ ﺮﻧﮕﻮن ﺷ ﺪﻩ و ﺳ ﺮﻧﮕﻮن ﻧ ﺸﺪﻩﯼ ﻣﻨﻄﻘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺣﺘ ﺎ‬

‫ﻧﺎرﺿ ﺎﻳﺘﯽ ﺑ ﻴﺶ از ‪ %٩٠‬ﻣﻠ ﺖ اﻳ ﺮان از آﺎرآﺮده ﺎﯼ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ در هﺮ دو ﺷﻖ ﺁن‪ ،‬در اﻳﻦ رﺑﻊ ﻗ ﺮن ﻧﻴ ﺰ دﻟﻴ ﻞ ﺳ ﺮﻧﮕﻮﻧﯽ اﻳ ﻦ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻳﻚ ﺝﺮﻳﺎن ﺳﻠﻄﻪ ﮔﺮ ﺧﺎرﺝﯽ ﻗ ﺮار اﺳ ﺖ‬
‫ﺑ ﻪ اﻳﻨ ﺎن آ ﻪ ﺧ ﻮد را در ﻣﻮﺿ ﻊ ﻣﻠ ﺖ اﻳ ﺮان‪ ،‬اﻳﺮاﻧ ﯽ ه ﻢ ﻣ ﯽاﻧﮕﺎرﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﺣﻤﻠﻪ آﺮدﻩ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ واﺑﺴﺘﻪ و ﻏﻴﺮ ﻣﺮدﻣﺴﺎﻻر را ]![ ﺑﻪ اﻳﻨ ﺎن ﺕﺤﻤﻴ ﻞ‬
‫آﻨﺪ! ﺝﺎﻟ ﺐ اﻳ ﻦ آ ﻪ هﻤ ﻴﻦ اﻳﻨ ﺎن در ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ﺳ ﺎله ﺎ هﻤﻴ ﺸﻪ و هﻤﻴ ﺸﻪ‬
‫ﺑﺮﻋﻠﻴﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻋﺎﻟﻴﻪﯼ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﺕﺤﻘﻴﺮ ﺕﺎرﻳﺨﯽ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ و ﺿﺪﻳﺖ‬
‫ﺑﺎ هﺮ ﺁﻧﭽﻪ آﻪ ﻧﻤﺎ ِد اﻳﺮاﻧﻴﮕ ﺮﯼ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ .‬از ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ ه ﻢ‬
‫هﻤ ﻴﻦ اﻳﻨ ﺎن ﻧﺒ ﻮدﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺑ ﺴﺘﻦ راﻩ ﻣﻠ ﺖ اﻳ ﺮان ﺑ ﺮاﯼ راﻩ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ‬
‫روﻧﺪ ﺝﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن و ﺕﺮﻗﯽ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻳﻦ آﺸﻮر را در اﻳﻦ رﺑ ﻊ ﻗ ﺮن‬
‫در ﻗﺮون وﺳﻄﺎﯼ اﻧﻜﻴﺰﻳ ﺴﻴﻮﻧﯽﺷ ﺎن ﻗﻔ ﻞ آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﻣﺒ ﺎرزات ﻣﻠ ﺖ اﻳ ﺮان‬
‫را ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺕﻤﺪن و ﺕﺠﺪد و ﻣﺪﻧﻴﺖ‪ ،‬ﻓﻠﺞ آﺮدﻩاﻧﺪ!!‬
‫در واﻗ ﻊ ﻋﻠ ﻮﯼ ﺕﺒ ﺎر ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺧ ﻮد در ﺁﻏ ﺎز ﻧﻮﺷ ﺘﻪاش‬
‫ﭘﺮوژﻩﯼ دوم ﺧﺮداد را ﻧﺎآﺎرﺁﻣ ﺪ و ﻣﺘﻮﻗ ﻒ ﺷ ﺪﻩ ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﮕﺮاﻧﯽ از ﺕﻬﺪﻳﺪ ﺳ ﺮﻧﮕﻮﻧﯽ آﻠﻴ ﺖ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ‪ ،‬وﻇﻴﻔ ﻪﯼ‬
‫ﺝﻨﺎح اﺻﻼح ﻃﻠﺐ ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ را اﻳﻦ ارزﻳﺎﺑﯽ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻧﺰدﻳ ﻚ‬
‫ﺷ ﺪن ﺑ ﻪ اﻗﺘ ﺪارﮔﺮاﻳﺎن‪ ،‬اﻣﻜ ﺎن ﺳ ﺮﻧﮕﻮﻧﯽ را از ﺑ ﻴﻦ ﺑﺒﺮﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺻ ﻔﺮ‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺎ اﻳﺸﺎن ﻣﻌﺘﻘ ﺪ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ‬
‫ﻣﺮدﻣ ﺴﺎﻻر اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻗ ﺮار ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﻏ ﺮب‪ ،‬ﻧﺨ ﺴﺖ اﻳ ﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫ﻣﺮدﻣ ﺴﺎﻻر ]![ و ﻏﻴ ﺮ واﺑ ﺴﺘﻪ ]![ را ﺳ ﺮﻧﮕﻮن آﻨ ﺪ و ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﭘ ﺲ از‬
‫ﺕ ﺴﺨﻴﺮ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ واﺑ ﺴﺘﻪ و ﻏﻴ ﺮ ﻣﺮدﻣ ﺴﺎﻻر را ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ آ ﺎر‬
‫ﺁورد!‬
‫اﻟﺒﺘ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻧﮕﺮاﻧ ﯽ اﻳ ﺸﺎن روﺷ ﻦ اﺳ ﺖ‪ ،‬ه ﺮ ﭼﻨ ﺪ آ ﻪ اﻳ ﺸﺎن‬
‫ﻣﯽآﻮﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﮕﺮاﻧﯽ را در ﺑﺴﺘﻪﺑﻨ ﺪﯼه ﺎﯼ ﻣﻠ ﯽﮔﺮاﻳﺎﻧ ﻪﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺑ ﻪ‬
‫هﻤﮕﺎﻣﺎﻧﺶ ﻣﻌﺮﻓﯽ آﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا آﻪ ﺧﻮب ﻣﯽداﻧﺪ ﻃﺸﺖ اﻳ ﺮان دوﺳ ﺘﯽ و‬
‫ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ ﻣﻠ ﯽ اﻳ ﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ آﻤ ﺪﯼ ـ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺳ ﺎﺑﻘﻪﯼ درﺧ ﺸﺎن در‬
‫اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺳ ﺘﻴﺰﯼ ـ ﺳ ﺎلهﺎﺳ ﺖ از ﺑ ﺎم اﻓﺘ ﺎدﻩ اﺳ ﺖ و ﺕ ﻼشه ﺎﯼ‬
‫هﻤﭙﺎﻟﮕﯽهﺎﯼ اﻳﺸﺎن ﻧﻴ ﺰ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﺑﻬﺎﻧ ﻪاﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﻓ ﺮﻳﻔﺘﻦ ﻣﻠﺘ ﯽ‬

‫ﺑﺎﺷ ﺪ آ ﻪ ‪ ٨‬ﺳ ﺎل اﺳ ﺖ زﻧ ﺪاﻧﯽ ﺷ ﻌﺎرهﺎ و ﻧﻤﺎده ﺎ و راهﻜﺎره ﺎﯼ اﻳ ﻦ‬
‫اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن در ﭼﺎرﭼﻮب ﺝﻤﻬﻮرﯼ وﻻﻳﯽ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺝﺎﻟ ﺐ اﻳ ﻦ آ ﻪ اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﻃ ﺮح اﺉ ﺘﻼف ﺑ ﺰرگ و‬
‫ﻗﺪرﺕﻤﻨﺪش‪ ،‬هﻨﻮز ﺑ ﻪ ﺻ ﺤﻨﻪ ﻧﻴﺎﻣ ﺪﻩ‪ ،‬از آ ﺎرآﺮد اﻓﺘ ﺎدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﺎن‬
‫از ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ ﺧﻮاه ﺎن ﺧ ﺎرج از آ ﺸﻮرﯼ ﺣ ﺎﻣﯽ ﭘ ﺮوژﻩﯼ اﺻ ﻼﺣﺎت‬
‫ﻣﯽﺧﻮاهﺪ در ﭼﻨﻴﻦ ﺝﺒﻬﻪاﯼ ﺝﺎﻳﮕﺎﻩ واﻻﯼ ﺧﻮﻳﺶ را ﺣﻔﻆ آﻨﻨﺪ!‬
‫و اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮاز ﻧﻮﺷﺘﻪﯼ اﻳﺸﺎن اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ‪» :‬اﺻ ﻼح‬
‫ﻃﻠﺒﺎن ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ در ﭼ ﺎﻟﺶ ﻣﻴ ﺎن ﺁﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺧﻮاه ﺎن ﺳ ﺮﻧﮕﻮﻧﯽ ﺕﻤﺎﻣﻴ ﺖ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ ]ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣ ﺮدم اﻳ ﺮان[ ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ اﻗﺘ ﺪارﮔﺮاﻳﺎن‬
‫ﻧﺰدﻳﻚﺕﺮ ﻣﯽﻳﺎﺑﻨﺪ!«‬
‫ﺁﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ از اﻳﻦ ﻣﯽﺕﻮان ﭼﻬﺮﻩﯼ ﺑﺰك آﺮدﻩﯼ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺷﻌﺎرهﺎ‬
‫و ﻧﻤﺎده ﺎ و راهﻜﺎره ﺎﯼ اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﯽ را در ﺻ ﺒﺢ ﺻ ﺎدق ﺁﮔ ﺎهﯽ‬
‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن‪ ،‬دﺳﺖ و رو ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﭼﺮك و ﭘﻒ ﺁﻟﻮد‪ ،‬ﻧﺸﺎن داد و از ﺁن ﺑ ﻪ‬
‫وﺣﺸﺖ ﻧﻴﻔﺘﺎد؟!‬
‫رﺉﻴﺲ ﺝﻤﻬﻮرﯼ اﺻ ﻼﺣﺎت ه ﻢ دارد ﭼﻴ ﺰﯼ ﻣ ﯽﺷ ﻮد ﺷ ﺒﻴﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﻬﻠ ﻮل ﻳ ﺎ ﻣ ﺜﻼ ﻣ ﻼ ﻧ ﺼﺮاﻟﺪﻳﻦ ﻳ ﺎ دﻟﻘ ﻚ دﻳﮕ ﺮﯼ از هﻤ ﻴﻦ دﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﺝﻤ ﻼت ﻗ ﺼﺎرش دل از ﻋ ﺎرف و ﻋ ﺎﻣﯽ ﻣ ﯽرﺑﺎﻳ ﺪ و ﺑﺮﺧ ﯽ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽآﺎران هﻤﻴﺸﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺎز اﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن ﭼﻨ ﺪ ﺕ ﺎ ﻧﻘﻄ ﻪﯼ ﻣ ﺎ را‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫هﻤﻴﻦ اﻓﺎﺿﺎت ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﻪاش ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﻣﯽآﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼ وﻗﺘ ﯽ ﺳ ﻴﺪ اﺳ ﺪاﷲ ﻻﺝ ﻮردﯼ را در دهﻨ ﻪﯼ ﺑ ﺎزار ﺕﻬ ﺮان‬
‫ﺕﺮور آﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺝﻨﺎب‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺎﺝﯽ را ﺳ ﺮدار ﺑ ﺰرگ اﺳ ﻼم ﻧﺎﻣﻴ ﺪ و آﻠ ﯽ‬
‫اﺷﻚ در ﻓﻘﺪان ﺣﺎج ﺁﻗﺎ ﺑﻪ رﻳﺶ ﻣﺒﺎرآﺶ ﺳﺮازﻳﺮ آﺮد‪.‬‬
‫وﻗﺘ ﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن در ‪ ١٨‬ﺕﻴﺮﻣ ﺎﻩ ‪ ١٣٧٨‬ﺷ ﺒﻴﺨﻮن زدﻩ‬
‫ﺷ ﺪ و اﻳ ﻦ داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن را از ﺑ ﺎﻻﯼ ﺑﻠﻨ ﺪﯼه ﺎ ﺑ ﺎ ﺷ ﻌﺎر “ﻳ ﺎ زه ﺮا از ﻣ ﺎ‬
‫ﺑﭙﺬﻳﺮ!” ﺑﻪ ﭘﺎﺉﻴﻦ ﭘﺮت آﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺝﻨﺎب رﺉﻴﺲ ﺝﻤﻬﻮرﯼ آﻪ ﻣﻌﻤ ﻮﻻ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫هﺮ ﭼﻴﺰ ﺑﯽﻣﺰﻩاﯼ‪ ،‬ﻣﺰﻩاﯼ ﻣﯽﭘﺮاﻧ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر اﻓﺎﺿ ﻪ ﻓﺮﻣ ﻮد آ ﻪ‪» :‬از‬
‫آﺠﺎ آﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻴﮕﻨﺎﻩ ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟!«‬
‫هﻤﻴﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﺰرگ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺣ ﺎج ﺁﻗ ﺎ رﺉ ﻴﺲ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ در‬

‫ﻣﺎﻩ ﺁورﻳ ﻞ ‪ ١٩٨٤‬آ ﻪ ﺕ ﺎزﻩ وزﻳ ﺮ ارﺷ ﺎد اﺳ ﻼﻣﯽ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬در اوﻟ ﻴﻦ‬
‫ﺳﻤﻴﻨﺎر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ در ﺧ ﺎرج از آ ﺸﻮر آ ﻪ‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ هﻤﺪﻟﯽ و دوﺳﺘﯽ ﻣﻴﺎن ﻋﻠﻤﺎء و ﻏﻼﻣﺎن ﺳ ﻔﺎرت در ﺷ ﻬﺮ ﻟﻨ ﺪن‬
‫ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ‪ ،‬در ﺕﻌﻴﻴﻦ اوﻟﻮﻳﺖهﺎﯼ اﺳﺘﺮاﺕﮋﻳﻚ ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ ﺕ ﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓ ﺖ‬
‫آﻪ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﯽ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زﺑﺎن ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺝﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽ‬
‫آﻨ ﺪ‪ .‬و آﻮﺷ ﻴﺪ ﺑ ﺎ ﺕﺎآﻴ ﺪ ﺑ ﺮ اﺷ ﺎﻋﻪﯼ زﺑ ﺎن ﻋﺮﺑ ﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان زﺑ ﺎن‬
‫ﺑ ﻴﻦاﻟﻤﻠﻠ ﯽ اﺳ ﻼﻣﯽ در ﺕﺤﻜ ﻴﻢ ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎﯼ اﺳ ﻼم‪ ،‬زﻣﻴﻨ ﻪ را ﺑ ﺮاﯼ اﻋ ﻼم‬
‫زﺑﺎن ﻋﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زﺑﺎن رﺳﻤﯽ ﻣﺮدم اﻳﺮان ﻓﺮاهﻢ ﺁورد‪.‬‬
‫هﻤ ﻴﻦ ﺝﻨ ﺎب در ﺕﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮن ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ در ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪١٨‬‬
‫ﻧ ﻮاﻣﺒﺮ ‪ ١٩٩٧‬اﻓﺎﺿ ﻪﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ ﻣﺮﺕﻜ ﺐ ﺷ ﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣ ﻮد‪» :‬آ ﺴﺎﻧﯽ در‬
‫اﻳﺮان ﺣﻖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و ﺣﻴﺎت ﺳﻴﺎﺳﯽ دارﻧﺪ آﻪ ﺑﻪ اﺳﻼم و رهﺒﺮﯼ اﻋﺘﻘ ﺎد‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ «.‬ﺑﻌﺪ هﻢ اﺿﺎﻓﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﺎ آﺴﯽ آﻪ ﻧﻈﺎم را ﻗﺒﻮل ﻧﺪارد‬
‫و در ﻓﻜ ﺮ ﺑﺮاﻧ ﺪازﯼ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ زﺑ ﺎن اﻣﻨﻴﺘ ﯽ و ﺕﻨﺒﻴﻬ ﯽ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑﺮﺧ ﻮرد‬
‫آﺮد!«‬
‫از ﻗ ﻮل هﻤ ﻴﻦ اﻳ ﺸﺎن در آﻴﻬ ﺎن ﭼ ﺎپ ﺕﻬ ﺮان در ﺕ ﺎرﻳﺦ ژوﺉ ﻦ‬
‫‪ ١٩٨٦‬ﭼﺎپ ﺷﺪ آﻪ ﻓﺮﻣ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪» :‬اﮔ ﺮ ﻣﻨﻈ ﻮر از ﺁزادﯼ اﻳ ﻦ ﺑﺎﺷ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺒﻨﺎﯼ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ و اﺳﻼم ﺑﺮﺧﻮرد ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺁزادﯼ را ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ‬
‫وﺝﻪ‪ ،‬ﻣﺮدم اﻧﻘﻼﺑﯽ اﻳﺮان ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ )ﻗﺒﻮل آﻨﺪ( و اﺝﺎزﻩ هﻢ ﻧﻤﯽدهﺪ!«‬
‫ﺣﻀﺮﺕﺸﺎن در ﺕﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮن ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ در ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ٢٣‬ﻣ ﺎﻩ‬
‫ﻣ ﻪ ‪ ١٩٩٨‬ﺑ ﺎ ﮔ ﺮدن ﻓ ﺮازﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ ﻓﺮﻣ ﻮد‪» :‬هﻮﺷ ﻴﺎر ﺑﺎﺷ ﻴﻢ آ ﻪ در‬
‫ﻋﻴﻦﺣﺎﻟﯽ آﻪ ﺑﺮ ﺁزادﯼ و ﻧﻬ ﺎدﯼ ﺷ ﺪن ﺁزادﯼ ﭘ ﺎﯼ ﻣ ﯽﻓ ﺸﺎرﻳﻢ و ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺁن ﻓﺪاآﺎرﯼ ﻣ ﯽآﻨ ﻴﻢ‪ ،‬ﺑ ﻪ ه ﻴﭻوﺝ ﻪ هﻤ ﺴﻮﯼ دﺷ ﻤﻨﺎن ]اﻟﺒﺘ ﻪ ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣﻠ ﺖ‬
‫اﻳﺮان[ ﻧﺸﻮﻳﻢ!«‬
‫آﻴﻬ ﺎن ﭼ ﺎپ ﺕﻬ ﺮان‪ ١٦ ،‬اﺳ ﻔﻨﺪ ‪ ١٣٦٧‬از ﻗ ﻮل اﻳ ﺸﺎن در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﻠﻤﺎن رﺷ ﺪﯼ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩﯼ آﺘ ﺎب ﺁﻳ ﺎت ﺷ ﻴﻄﺎﻧﯽ ﻧﻮﺷ ﺖ‪» :‬ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﺣﻜ ﻢ ﺷ ﺮﻋﯽ ﺣ ﻀﺮت اﻣ ﺎم ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ]ﺳ ﻠﻤﺎن[ رﺷ ﺪﯼ اﻋ ﺪام‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬و هﻴﭻ راهﯽ ﺑﺮاﯼ ﮔﺮﻳﺰ وﯼ از اﺝﺮاﯼ اﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﻧﻴﺴﺖ!«‬
‫هﻤﻴﻦ ﺕﺎزﮔﯽهﺎ هﻢ اﻳﻦ ﺝﻨﺎب در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ در ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺑﻮدن‬

‫ﻓﺸﺎرهﺎﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺖ ﺑﺮداﺷ ﺘﻦ از ﺕﻮﻟﻴ ﺪ ﺳ ﻼحه ﺎﯼ آ ﺸﺘﺎر‬
‫ﺝﻤﻌ ﯽ و ﻋ ﺪم دﺧﺎﻟ ﺖ در روﻧ ﺪ ﺻ ﻠﺢ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧ ﻪ از ﺳ ﻮﯼ ﺣﺎآﻤ ﺎن‬
‫آﺸﻮرﯼ آﻪ اﻳﺸﺎن آﺒﺎدﻩﯼ رﻳﺎﺳ ﺖ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼاش را ﺑ ﻪ دوش ﻣ ﯽآ ﺸﺪ‪،‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮدﻩاﻧﺪ‪ :‬اﺳﺘﺒﺪاد داﺧﻠﯽ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺧﺎرﺝﯽ! اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﻗﻮل‬
‫اﻧﺸﺎهﺎﯼ دﺑ ﺴﺘﺎﻧﯽ ﺧﻮدﺷ ﺎن واﺿ ﺢ و ﻣﺒ ﺮهﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣﻨﻈﻮرﺷ ﺎن از‬
‫اﺳ ﺘﺒﺪاد داﺧﻠ ﯽ هﻤ ﻴﻦ اﺳ ﺘﺒﺪاد دﻳﻨ ﯽ اﻋﻤ ﺎل ﺷ ﺪﻩ از ﺳ ﻮﯼ دوﻟ ﺖ و‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﺸﺎن هﻔ ﺖ‪/‬ه ﺸﺖ ﺳ ﺎل اﺳ ﺖ آ ﺎخ رﻳﺎﺳ ﺖ‬
‫ﺝﻤﻬﻮرﯼاش را ﺑﺎ ﻓﺮﻳﺐ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﺷﻐﺎل آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻋﺒﺎدﯼ هﻢ آﻪ ﺝ ﺎﻳﺰﻩﯼ ﺻ ﻠﺢ ﻧﻮﺑ ﻞ را ﺑﺮﻧ ﺪﻩ ﺷ ﺪ‪،‬‬
‫اﻳﺸﺎن اﻟﺒﺘﻪ ﺷﻮخ ﻃﺒﻌﺎﻧﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬اﻳﻦ آﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﺒﻮد!«‬
‫از ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺷﺎهﻜﺎرهﺎﯼ آﻼﻣﯽ اﻳﺸﺎن ﻳﻜ ﯽ دﻳﮕ ﺮ ه ﻢ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ‬
‫آ ﻪ هﻤﺎﻧﮕﻮﻧ ﻪ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺮگ اﺳ ﺪاﷲ ﻻﺝ ﻮردﯼ ﻋ ﺰادار ﺷ ﺪﻧﺪ و‬
‫ﻻﺝﻮردﯼ را ﺳﺮدار ﺑﺰرگ اﺳﻼم ﺧﻄﺎب آﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺮگ ﻗﺎﺿ ﯽ‬
‫ﻗﺎﺕﻞ ﺷ ﻴﺦ ﺻ ﺎدق ﺧﻠﺨ ﺎﻟﯽ اﻃﻼﻋﻴ ﻪﯼ ﺑ ﺎﻣﺰﻩاﯼ ﻣﺮﺕﻜ ﺐ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬از هﻤ ﻪ‬
‫ﺝﺎﻟﺐﺕﺮ و داغﺕﺮ اﻳﻦ آﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻩاﻧﺪ‪» :‬در ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراﯼ اﺳﻼﻣﯽ ه ﻴﭻ‬
‫ﻣﺨ ﺎﻟﻔﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ آ ﺴﯽ آ ﻪ ﻗ ﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳ ﯽ و ﺝﺰاﻳ ﯽ و ﻣ ﺪﻧﯽ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ را زﻳﺮ ﺳﻮال ﻣﯽﺑﺮد‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫راﺳﺘﯽ ﻣﻦ ﻣﺪﺕﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﺎلهﺎﻳﯽ ﻓﻜﺮ ﻣﯽآﻨﻢ آﻪ ﺑﭽﻪهﺎﯼ ﻣ ﺎ‬
‫اﻳ ﻦ اﻓﺎﺿ ﺎت را ﻣ ﯽﺧﻮاﻧﻨ ﺪ و از اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑﺮﺧ ﯽ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﻣ ﺎ در‬
‫دروﻧﻤ ﺮز و ﺑﺮوﻧﻤ ﺮز اﻳ ﻦ ﺣ ﺎﺝﯽ را ﺕﻨﻬ ﺎ ﺷ ﺎﻧﺲ ﻧﺠ ﺎت آ ﺸﻮر ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ره ﺎ ﺷ ﺪن از ﺑ ﻦ ﺑ ﺴﺖ هﻤ ﻴﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺕﻠﻘ ﯽ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﺑ ﯽﺳ ﻮادﯼ و ﻧﺎﺁﮔ ﺎهﯽ ﻣ ﺎ و ﻣﻠ ﺖ ﻣ ﺎ و اﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن و روﺷ ﻨﻔﻜﺮاﻧﺶ‬
‫ﻣ ﯽﺧﻨﺪﻧ ﺪ‪ .‬ﺝ ﺎﯼ ﻋﺒﻴ ﺪ زاآ ﺎﻧﯽ ﺧ ﺎﻟﯽ آ ﻪ از اﻳ ﻦ ﮔﺮﺑ ﻪﯼ ﻋﺎﺑ ﺪ زاه ﺪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎ ﺕﺼﻮﻳﺮ ﺕﺎزﻩﺕﺮﯼ اراﺉﻪ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ ﭘﺎﻳﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﺨ ﺶ اﻣﻨﻴﺘ ﯽ و اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ از ﻃﺮﻳ ﻖ‬

‫واﺳﻄﻪاﯼ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺳﻔﺮﯼ ﺑﻪ آﺸﻮرم اﻳﺮان دﻋﻮت آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ آﻪ ﺑﺎ‬
‫اﻳ ﻦ ﭘﺮﺳ ﺶ روﺑ ﺮو ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ‪ :‬ﻣ ﯽﺧﻮاهﻴ ﺪ ﺑ ﻪ زﻧ ﺪان اوﻳ ﻦ‬
‫ﺑﻜﺸﺎﻧﻴﺪش؟ ﭘﺎﺳﺦ دادﻩاﻧﺪ آﻪ‪ :‬ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻣﯽﺧﻮاهﻴﻢ اﻳﺮان را ﻧ ﺸﺎﻧﺶ ﺑ ﺪهﻴﻢ‪.‬‬
‫ه ﻢ ﺧ ﻮدش و ه ﻢ ﻓﺮزﻧ ﺪاﻧﺶ ﺑﻴﺎﻳﻨ ﺪ و اﻳ ﺮان اﻣ ﺮوز را ﺑﺒﻴﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﻧ ﺎدرﻩ‬
‫اﻓﺸﺎرﯼ آﻪ ﻧﻮزدﻩ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از اﻳﺮان رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫درﺳﺖ و ﺣﺴﺎﺑﯽ روﻧﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖه ﺎﯼ آ ﺸﻮر اﻳ ﺮان را در زﻳ ﺮ‬

‫ﺳ ﻠﻄﻪﯼ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻧﺪﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﻧﻤ ﯽداﻧ ﺪ آ ﻪ در اﻳ ﺮان ﭼ ﻪ‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖه ﺎﯼ ﻣﺤﻴﺮاﻟﻌﻘ ﻮﻟﯽ اﻧﺠ ﺎم ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ!! اﻳ ﻦ ﻣ ﺎم ﻣ ﻴﻬﻦ اﺳ ﻼﻣﯽ‬
‫ﺳﺎلهﺎ و ﻗﺮنهﺎ از ﺕﻤ ﺎم آ ﺸﻮرهﺎﯼ اروﭘ ﺎﻳﯽ در ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﯽ و ﭘﻴ ﺸﺮﻓﺖ‬
‫ﭘﻴﺶ اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬دو ﺕﻦ از ﺑﺎﺻﻄﻼح روﺷﻨﻔﻜﺮان اﻳﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬اوﻟﯽ‬
‫در هﻤﻴﻦ ﺳﻔﺮهﺎﯼ آﻤﺪﯼاش ﺑﻪ ﺕﻬﺮان و دوﻣﯽ ﻧﻤ ﯽداﻧ ﻢ از آﺠ ﺎﯼ اﻳ ﻦ‬
‫دﻧﻴﺎﯼ آﺞ و آﻮﻟﻪ‪ ،‬هﺮ دو ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ ﺑﻪ زﻋ ﻢ ﺧﻮدﺷ ﺎن روﻧ ﺪ ﭘﻮﻳ ﺎﯼ‬
‫ﻣﺪرﻧﻴﺘﻪ را در اﻳﺮان دوران ﭘﻬﻠﻮﯼ دوم و اﻟﺰاﻣﺎ اول ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﻜ ﺸﻨﺪ‪،‬‬
‫از ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽهﺎﯼ ]![ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ در دوران “اﻣﻴﺮ آﺒﻴﺮ” اﻳ ﺮان ﻳ ﺎ‬
‫ﺷ ﻴﺦ رﻓ ﺴﻨﺠﺎن و ﺕ ﺪاوم ﺁن در دوران ﺳ ﻴﺪ اردآ ﺎن رﺉ ﻴﺲ ﺝﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫آﻨﻮﻧﯽ اﻳﺮان ﻳﺎدهﺎ آﺮدﻩاﻧﺪ و ﺣﺘﺎ ﺷ ﻮﺧﻤﻨﺪاﻧﻪ ﻣ ﺪﻋﯽ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ‪ :‬ﻣﮕ ﺮ‬
‫ﺝﺎدﻩ ﺳﺎﺧﺘﻦ هﻨﺮ ﺑﻮد آﻪ ﺷﺎﻩ آﺮد‪ .‬ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎ ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮش را آﺮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﺎدﻩاﻧﮕﺎرﯼهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ آﺎران ﺣﺮﻓ ﻪاﯼ ﺑ ﺎزار‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ در اﻳﺮان و ﺧﺎرج از اﻳﺮان آﺎرﯼ ﻧﺪارم‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ ﻣﯽﺧﻮاهﻢ ﺕﺎآﻴﺪ‬
‫آﻨﻢ آﻪ ﺝﺎدﻩ ﺳﺎﺧﺘﻦ و ﮔﺎز آﺸﻴﺪن و ﭘﺎرك درﺳﺖ آﺮدن‪ ،‬ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ دﻟﻴﻠﯽ‬
‫ﺑ ﺮ ﭘ ﺎﻳﮕﻴﺮﯼ ﻣﺪرﻧﻴﺘ ﻪ و اﻳﺠ ﺎد ﺝﺎﻣﻌ ﻪاﯼ ﻣ ﺪﻧﯽ و ﻣ ﺪرن ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ‬
‫اﺳﺎﺳ ﺎ ﻣ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﻧ ﺎﻓﯽ ﺁﻧﻬ ﻢ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ ﺝ ﺎدﻩه ﺎ و اﺕﻮﺑ ﺎنه ﺎ و‬
‫راﻩﺁه ﻦه ﺎﯼ ﺳﺮاﺳ ﺮ دﻧﻴ ﺎ را در ﻧﻴﻤ ﻪه ﺎﯼ ﻗ ﺮن ﺑﻴ ﺴﺘﻢ‪ ،‬دوﺕ ﻦ از‬
‫ﺿﺪﺑ ﺸﺮﺕﺮﻳﻦ رهﺒ ﺮان ﺣﻜﻮﻣ ﺖه ﺎﯼ ﻃ ﺮاز ﻧ ﻮﻳﻦ ﺝﻬ ﺎن ]![ در‬

‫آﺸﻮرهﺎﺷﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ؛ هﻴﺘﻠﺮ و اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ‪ ،‬هﻢ زﻟﺰﻟﻪﯼ رودﺑ ﺎر و ﻣﻴ ﺰان آ ﺸﺘﺎر ﻓﺠﻴ ﻊ ﺁن در‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ آ ﺸﺘﺎر زﻟﺰﻟ ﻪﯼ ﺕ ﺎزﻩﯼ ﺷﻬﺮﺳ ﺘﺎن ﺑ ﻢ ﻧ ﺸﺎن‬
‫داد آﻪ هﻤﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ادﻋﺎﻳﯽ هﻮاداران ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺕﺎ ﭼﻪ‬
‫ﻣﻴﺰان ﺑﯽ ﭘﺎﻳﻪ و ﺕﺎ ﭼﻪ ﻣﻴﺰان ﭘﻮﺷﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﺮان اﺷﻐﺎل ﺷﺪﻩﯼ ﻣﺎ‬
‫زﻟﺰﻟ ﻪاﯼ ﺑ ﺎ ﻗ ﺪرت ﺣ ﺪود ﺷ ﺶ رﻳ ﺸﺘﺮ ﺕ ﺎ ﭘﻨﺠ ﺎﻩ ه ﺰار آ ﺸﺘﻪ ﺑ ﺮ ﺝ ﺎﯼ‬
‫ﻣﯽﮔﺬارد و در آﺸﻮر اﻣﺮﻳﻜﺎ زﻟﺰﻟ ﻪاﯼ ﺑ ﺎ ﻗ ﺪرت هﻔ ﺖ رﻳ ﺸﺘﺮ ﺕﻨﻬ ﺎ دو‬
‫ﻧﻔﺮ ﺕﻠﻔﺎت دارد!!!‬
‫اﻣ ﺎ ﭘﺎﺳ ﺦ ﺑ ﻪ دﻋ ﻮت ﺣﺎآﻤ ﺎن اﺳ ﻼﻣﯽ در اﻳ ﺮان‪ :‬ﻣ ﻦ‪ ،‬ﻧ ﺎدرﻩ‬
‫اﻓﺸﺎرﯼ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ رﺳﻤﺎ و ﻋﻠﻨﺎ اﻋ ﻼم ﻣ ﯽآ ﻨﻢ آ ﻪ زﻣ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ آ ﺸﻮر‬
‫اﺷﻐﺎل ﺷﺪﻩام از ﺳﻮﯼ ﺁزادﯼ آ ﺸﺎن و ﻧﺎﻓﻴ ﺎن اﻣﻨﻴ ﺖ ﺑ ﺎز ﺧ ﻮاهﻢ ﮔ ﺸﺖ‬
‫آﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻢ در ﺧﻴﺎﺑﺎن زﻳﺒﺎﯼ ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺕﻬ ﺮان‪ ،‬ﻳ ﺎ ﭼﻬ ﺎر ﺑ ﺎغ اﺻ ﻔﻬﺎن و ﻳ ﺎ‬
‫زﻧﺪ ﺷﻴﺮاز ﺑﺎ داﻣﻨﯽ ﻣﻴﻨﯽژوپ‪ ،‬ﻣﻮه ﺎﯼ ﺁراﻳ ﺶ آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﻟ ﺐه ﺎﯼ ﻣﺎﺕﻴ ﻚ‬
‫زدﻩ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ آﻪ زﻳﺮ ﺑﻐﻞ ﻣﺮدﯼ را آﻪ دوﺳﺖ دارم‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻪام و ﺑ ﺎ او‬
‫در ﺣﺎل ﺧﻨﺪﻩ و ﺷﺎدﯼ هﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻗﺪم ﺑﺰﻧﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ ه ﻢ ﺑ ﻪ آﺎﻓ ﻪ ﻧﺎﻧ ﺴﯽ ﺧﻴﺎﺑ ﺎن‬
‫ﻋﺒ ﺎس ﺁﺑ ﺎد ﺑ ﺮوم و در اﻳ ﻦ آﺎﻓ ﻪ ﺷ ﺮاب ﺷ ﻴﺮﻳﻨﯽ ﺳ ﻔﺎرش ﺑ ﺪهﻢ و در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ آﻪ دوﺕﺎﻳﯽ ﺑﺴﺘﻪهﺎﯼ ﻋﻴﺪﯼ را ﺑﺮاﯼ دوﺳ ﺘﺎﻧﻤﺎن زﻳ ﺮ ﺑﻐ ﻞ دارﻳ ﻢ‪،‬‬
‫از ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﯽ ﺁنهﺎﻳﯽ آﻪ دوﺳﺘﺸﺎن دارﻳﻢ‪ ،‬ﺻﺤﺒﺖ آﻨ ﻴﻢ و ﺑ ﺎ ه ﻢ ﺑﮕ ﻮﻳﻴﻢ‬
‫و ﺑﺨﻨﺪﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻢ ﺑﻴ ﺎن ﺳ ﻤﺒﻮﻟﻴﻚ درﻳﺎﻓ ﺖ ﻣ ﻦ از ﺁزادﯼاﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫‪ ٢٥‬ﺳﺎل اﺳﺖ در اﺙﺮ “ﻣﺒﺎرزات” ﺑﺎﺻﻄﻼح روﺷﻨﻔﻜﺮان ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩﯼ‬
‫ﻣ ﺎ در هﻤﺮاه ﯽ و هﻤﺪﺳ ﺘﯽ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ اﺷ ﻐﺎﻟﮕﺮان اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ ﻏ ﺎرت رﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻃﻦ ﺁﻧﺠﺎﺳﺖ آﻪ ﺁزارﯼ ﻧﺒﺎﺷﺪ‬
‫آﺴﯽ را ﺑﺎ آﺴﯽ آﺎرﯼ ﻧﺒﺎﺷﺪ‬
‫اﻳﻦ ﺷﻌﺮ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ در واﻗﻊ ﺑﻴﺎن ﻋﻴﻨﯽ و ﻣﺎدﯼ و ﻣﻠﻤﻮس ﻣ ﺎ در‬
‫ﻓﻬﻢ از ﺁزادﯼ و اﻣﻨﻴ ﺖ اﺳ ﺖ‪ .‬در آ ﺸﻮرﯼ آ ﻪ ﻣ ﻦ ﻧﺘ ﻮاﻧﻢ ﺁن ﮔﻮﻧ ﻪ آ ﻪ‬
‫دوﺳﺖ دارم ﻟﺒﺎس ﺑﭙﻮﺷﻢ‪ ،‬ﺁن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ دوﺳﺖ دارم و ﺑﺎ هﺮ آ ﻪ دوﺳ ﺖ‬
‫دارم‪ ،‬ﮔﻔ ﺖ و ﮔ ﻮ آ ﻨﻢ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ه ﺮ ﺣﺮآﺘ ﯽ ﻣﺠﺒ ﻮر ﺑﺎﺷ ﻢ ه ﺰار و ﻳ ﻚ‬

‫اﻣﺘﺤ ﺎن ﺷ ﺮﻋﻴﺎﺕﯽ ﺑ ﺪهﻢ آ ﻪ اﺳﺎﺳ ﺎ ﺁن را ﭘ ﻴﺶ زﻣﻴﻨ ﻪﯼ ﻧﻔ ﯽ ﺁزادﯼ و‬
‫دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ و اﻣﻨﻴ ﺖ در آ ﺸﻮرم ﻣ ﯽﺷﻨﺎﺷ ﻢ‪ ،‬ﻧ ﻪ اﻣﻨﻴﺘ ﯽ ه ﺴﺖ و ﻧ ﻪ‬
‫ﺁزادﯼاﯼ و ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﺧ ﺎﻧﻢ ﻣﻬ ﺸﻴﺪ اﻣﻴ ﺮ ﺷ ﺎهﯽ‪ ،‬ﺣﺘ ﺎ ﺧﺎآ ﺴﺘﺮ ﺝ ﺴﺪ‬
‫ﺳﻮﺧﺘﻪﯼ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ در زﻣﺎﻧﯽ آﻪ اﻳﻦ آ ﺸﻮر هﻤﭽﻨ ﺎن ﺕﺤ ﺖ ﺳ ﻠﻄﻪﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﺣﺎآﻤﺎن اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﺮان ﺑﺎز ﻧﺨﻮاهﺪ ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ اﻳﺮاﻧﻢ را ﺁن ﮔﻮﻧ ﻪ دوﺳ ﺖ دارم آ ﻪ آ ﺴﯽ را ﺑ ﺮاﯼ دوﺳ ﺖ‬
‫داﺷﺘﻦ ﺳﻨﮕﺴﺎر ﻧﻤ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﺮزﻣﻴﻨﯽ آ ﻪ در ﺁن ﻣ ﺰد ﮔ ﻮرآﻦ از ﺑﻬ ﺎﯼ‬
‫ﺁزادﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ارزش ﺳﻔﺮ و زﻳﺴﺘﻦ ﻧﺪارد‪ .‬هﻤﻴﻦ!!‬
‫ﻧﺎدرﻩ اﻓﺸﺎرﯼ‪ ٢٨ ،‬دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ ٢٠٠٣‬ﻣﻴﻼدﯼ‬
‫روﻧﻮﺷ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻤ ﺎﻣﯽ ﻧﻬﺎده ﺎﯼ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ در‬
‫درون آﺸﻮر و ﺕﻤﺎم ﺑﻨﻴﺎدهﺎ و اﻓﺮاد ﺣﺎﻣﯽ اﻳﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ در‬
‫ﺧﺎرج از ﻣﺮزهﺎﯼ اﻳﻦ ﻣﻴﻬﻦ ﺁﻓﺖ زدﻩ‪ ،‬اﻳﺮان!!‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ آﺘﺎبهﺎ و ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ـ ﻗﺮﺁن ﻣﺠﻴﺪ ﻓﺎرﺳﯽ ‪ ،‬اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﭘﺎﻳﻨﺪﻩ‪ ،‬ﭼﺎپ ﺧ ﺎرج‪ ،‬اﻧﺘ ﺸﺎرات ﻣﻬ ﺮ و‬

‫اﻧﺘﺸﺎرات ﻧﻮﻳﺪ‬
‫ـ ﻗﺮﺁن ﻣﺠﻴﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺤﻤﻴﺪ ﺁﻳﻨﯽ‬
‫ـ ﻗﺮﺁن آﺮﻳﻢ‪ ،‬اﻟﻬﯽ ﻗﻤﺸﻪاﯼ‬
‫ـ ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﻋﻠﯽ اﺑﻦ اﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐ‬
‫ـﻨﻬﺞاﻓﺼﺎﺣﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ اﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ‬
‫ـ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﯼ اﻳﺮان ﻧﺎﻣﻪهﺎ‬
‫ـ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﯼ ﻣﻬﺮﮔﺎنهﺎ‬
‫ـ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﯼ ﻣﺠﻼت آﻨﻜﺎش‬
‫ـ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﯼ ﻣﺠﻼت ﻓﺼﻞ آﺘﺎب‬
‫ـ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﯼ ﻣﻘﺎﻻت ﺝﻼل ﺁل اﺣﻤﺪ‬
‫ـ آﻴﻬﺎن ﭼﺎپ ﻟﻨﺪن‪ ،‬از ‪ ٥‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮ‬
‫ـ دو ﺝﻠﺪ ﺧﺎﻃﺮات ﻟﻄﻒاﷲ ﻣﻴﺜﻤﯽ‬
‫ـ ﺧﺎﻃﺮات ﺣﺴﻴﻨﻌﻠﯽ ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ‬
‫ـ ﺳﺎﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﺣﺴﻴﻨﻌﻠﯽ ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ‬
‫ـ ﭘﺮﺕﻮﯼ از ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ )‪٤‬ﺝﻠﺪ(‬
‫ـ ﻧﮕﺎهﯽ از درون ﺑﻪ ﺝﻨﺒﺶ ﭼﭗ اﻳﺮان‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات اﻳﺮاج آﺸﻜﻮﻟﯽ‬
‫ـ ﻧﮕ ﺎهﯽ از درون ﺑ ﻪ ﺝﻨ ﺒﺶ ﭼ ﭗ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺧ ﺎﻃﺮات ﻣﻬ ﺪﯼ ﺧﺎﻧﺒﺎﺑ ﺎ‬
‫ﺕﻬﺮاﻧﯽ‬
‫ـ ﺧﺎﻃﺮات ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺙﺎﺑﺘﻴﺎن‬
‫ـ ﺧﺎﻃﺮات اﺣﻤﺪ اﺣﻤﺪ‬
‫ـ ﺧﺎﻃﺮات ﻣﺤﺴﻦ ﻧﺠﺎت ﺣﺴﻴﻨﯽ‬
‫ـ ﻗﺮن ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﻋﻀﺪاﻧﻠﻮ‬
‫ـ ﻣﺠﻠﻪهﺎﯼ ﺕﻼش‬
‫ـ ﺕﻤﺎم آﺘﺎبهﺎﯼ ﻋﻠﯽ ﻣﻴﺮﻓﻄﺮوس‬
‫ـ ﭼﻨﺪ ﺝﻠﺪ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺁﺙﺎر ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‬
‫ـ ﺕﻮﻟﺪﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎء‬

‫ـ ﺝﻨﺎﻳﺖ و ﻣﻜﺎﻓﺎت‪ ،‬ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎء‬
‫ـ ﺑﻴﺴﺖ و ﺳﻪ ﺳﺎل رﺳﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻋﻠﯽ دﺷﺘﯽ‬
‫ـ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﯼ ﻣﺠﻼت آﺎوﻩ‪ ،‬ﭼﺎپ ﻣﻮﻧﻴﺦ‪ ،‬از ‪ ٧‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮ‬
‫ـ ـ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ اﻳﺮان‪ ،‬دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎ و اهﺪاف ﺁﻧ ﺎن‪،‬‬
‫ﭘﺮوﻳﺰ ﻳﻌﻘﻮﺑﯽ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ١٣٨٠‬ﻓﺮاﻧﺴﻪ‬
‫ـ ﺧﺎﻃﺮات ﺝﺪا ﺷﺪﮔﺎن از ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ‬
‫ـ ﺧﺎﻃﺮات ﻧﻮراﻟﺪﻳﻦ آﻴﺎﻧﻮرﯼ‬
‫ـ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ در ﺁﺉﻴﻨﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻋﻠﯽ اآﺒﺮ راﺳﺘﮕﻮ‬
‫ـ ﺧﺎﻃﺮات ﺳﺘﺎرﻩ ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣﺎﺉﻴﺎن‬
‫ـ دو ﺝﻠﺪ آﺘﺎب رگ ﺕﺎك‪ ،‬دﻻرام ﻣﺸﻬﻮرﯼ‬
‫ـ دو ﮔﻔﺘﺎر‪ ،‬دﻻرام ﻣﺸﻬﻮرﯼ‬
‫ـ از ﻣﻮج ﺕﺎ ﻃﻮﻓﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮ ﻣﻮﻣﻨﯽ‬
‫ـ ﻳﺎ ﻣﺮگ ﻳﺎ ﺕﺠﺪد‪ ،‬ﻣﺎﺷﺎاﷲ ﺁﺝﻮداﻧﯽ‬
‫ـ ﭘﻴﺶ زﻣﻴﻨﻪهﺎﯼ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ‪ ،‬ﻣﺎﺷﺎاﷲ ﺁﺝﻮداﻧﯽ‬
‫ـ ﺳﺎﻳﺖهﺎﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺎ‪ ،‬اﻳ ﺮان اﻣ ﺮوز‪ ،‬آ ﺎوﻩ ﺁهﻨﮕ ﺮ‪ ،‬آ ﺎﻓﺮ ﺁزادﯼ‪،‬‬
‫ﻧﮕﺎﻩ ﻧﻮ و…‬
‫ـ ـ اﺳ ﻼم رادﻳﻜ ﺎل‪ ،‬ﺁرواﻧ ﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴ ﺎن‪ ،‬ﺑﺨ ﺶ دوم‪ ،‬ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ‪،‬‬
‫ﺕﺮﺝﻤﻪﯼ زﻳﻨﻞ ﻧﻮروزﯼ‪ ،‬ﻧ ﺸﺮ ﺑ ﻮﻟﺘﻦ‪ ،‬ﺁﺑ ﺎنﻣ ﺎﻩ ‪ ،١٣٧٨‬اآﺘﺒ ﺮ ‪،١٩٩٩‬‬
‫ﻟﻨﺪن‬
‫ـ اﻳﺮان ﺑﻴﻦ دو اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺁرواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن‬
‫ـ ﻣﻌﻤﺎﯼ هﻮﻳﺪا‪ ،‬ﻋﺒﺎس ﻣﻴﻼﻧﯽ‬
‫ـ ﺕﺠﺪد و ﺕﺠﺪد ﺳﺘﻴﺰﯼ‪ ،‬ﻋﺒﺎس ﻣﻴﻼﻧﯽ‬
‫ـ ﭼﻨﺪ ﺷﻤﺎرﻩ روزﻧﺎﻣﻪﯼ ﻣﻴﺰان‪ ،‬ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادﯼ‬
‫ـ ﭼﻨﺪ ﺷﻤﺎرﻩ ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﻣﺠﺎهﺪ‪ ،‬اﻳﺮان زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺷ ﻮرا ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‬
‫ـ اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﺑﻨﯽ ﺻﺪر‪ ،‬ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺑﻪ اﻣﻴﺪ‬
‫ـ آﺘﺎب دو ﺝﻠﺪﯼ ﺕﺎرﻳﺦ ﺑﻴﺴﺖ ﺳ ﺎﻟﻪﯼ آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن ﺝﻬ ﺎﻧﯽ ﻣﺤ ﺼﻠﻴﻦ و‬

‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﺮاﻧﯽ )اﺕﺤﺎدﻳﻪﯼ ﻣﻠ ﯽ( ﻧ ﺸﺮ ﺑﺎزﺕ ﺎب‪ ،‬ﭼ ﺎپ اول‪ ،‬زﻣ ﺴﺘﺎن‬
‫‪١٣٧٢‬‬
‫و آﺘﺎبهﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ دﻳﮕﺮ…‬

Ronesanse Varouneh-رنسانس وارونه

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ronesanse Varouneh-رنسانس وارونه

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

‫رﻧﺴﺎﻧﺲ واروﻧﻪ‬

‫]ﺑﺤﺮان روﺷﻨﻔﮑﺮﯼ در اﻳﺮان[‬

‫دﻧﻴﺎﯼ ﻏﺮﻳﺒ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬دﻧﻴ ﺎﯼ ﻏﺮﻳﺒ ﯽ‪ .‬ﻋ ﺸﻖ را ﺑ ﻪ ﻣ ﺬﺑﺢ ﺳ ﻼح‬

‫دوﺑ ﺎرﻩ ﺑ ﺎ ﺝﻨ ﮓه ﺎﯼ اﻣﺮﻳﻜ ﺎ در اﻓﻐﺎﻧ ﺴﺘﺎن و ﻋ ﺮاق‪ ،‬ﮔ ﻞ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬

‫را وﺝﺐ ﻣﯽآﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﻴﺎﻟﺶ ﻳﻚ ﺝﺮﻳﺎن ﺧﻠﻊ ﺳﻼح ﺷﺪﻩ آﻪ ﺳ ﺎلهﺎﺳ ﺖ‬

‫ﺑﺤﺮان روﺷﻨﻔﻜﺮﯼ در اﻳﺮان‬

‫ﺳ ﺎل ‪ ١٣٥٤‬در داﻧ ﺸﻜﺪﻩﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭘ ﺴﺮآﯽ آ ﻪ ﭼﻨ ﺪان‬

‫هﻤﮕﻴﺸﺎن دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﺳﺮﺑﻪﻧﻴﺴﺖ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷ ﻌﺎر ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد‪:‬‬

‫ﻣﻨﺸﯽ و ﺷﺮﻳﻚ هﻢ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدﺷﺎن ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺁﺧﺮ ﺕﻨﻬﺎﻳﯽ آﻪ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ آﻪ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ را ه ﻢ در ﺑﺮﻣ ﯽﮔﻴ ﺮد‪،‬‬ ‫ﺕﻠﻘﯽ آﺮدن اﻳﻦ ﻣﺎﻟﻜﻴ ٍ‬

‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ و زﻳﺒﺎﻳﯽ و ﻟﺬت اﻳﻦ ﺝﻬﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺮداﻧﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ ﻟ ﺬته ﺎﯼ‬

‫اﻳﺸﺎن ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺎ اﻳ ﻦ ﮔﺬرﻧﺎﻣ ﻪه ﺎ رﻓ ﺖ و ﺁﻣ ﺪهﺎﯼ ﻗﺎﭼ ﺎق و ﺝﻌﻠ ﯽ‬

‫ﻣﻨﺒﺮ ﻣﺴﺌﻮل ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ در ﺁن ﺑﺎﻻ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺝﻌﺒﻪﯼ دﺳﺘﻤﺎﻟﯽ و ﺕﻨﮓ ﺁﺑﯽ و‬

‫آﻤ ﺪﯼاش ﮔ ﺮم آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬در ‪ ١٧‬ﺁذرﻣ ﺎﻩ ﺳ ﺎل ‪ ١٣٥٧‬در ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪﯼ‬

‫ﺣﻜﺎم اﺻﻠﯽ‪ ،‬ﺕﻔﻜﻴﻚ ﺳﻪ ﻗﻮﻩ‪ ،‬دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ‪ ،‬ﺁزادﯼ و ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ ﺑﺤ ﺚه ﺎﯼ‬

‫داﻣ ﺎن هﻤ ﺎن اﻧﻘ ﻼب آ ﺬاﻳﯽ ﺳ ﺎل ‪ ٥٧‬آ ﻪ ﺝ ﺰ ﺑ ﺮ ﻣﺤ ﻮر ﻧﻔ ﺮت و‬

‫ﻧﺎﺁﮔ ﺎهﯽه ﺎﯼ ﻧ ﺴﻞ ﺝ ﻮان ﺁن روزﮔ ﺎر اﻳ ﺮان و ﺑ ﺎﻟﻄﺒﻊ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان‬

‫‪ ٥‬ـ ﻧﻘﻞ ﺑﻪ ﻣﻀﻤﻮن‬

‫ﺝﻨ ﺒﺶ ﺑ ﺎب آ ﻪ از درون ﻣﺤﺎﻓ ﻞ ﻣ ﺬهﺒﯽ ﺕ ﺸﻴﻊ و زاوﻳ ﻪﯼ آ ﻮﭼﻜﯽ آ ﻪ‬

‫اروﭘﺎ ﺕﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﺁن دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ‪/‬ﻣ ﺬهﺒﯽ و ارزش‬

‫ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬در ﮔﺮداب ارﺕﺠﺎع‪ ،‬ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺕﺮورﻳﺴﻢ و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺿﺪاﻧﺴﺎﻧﯽ‬

‫ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ را ﺑ ﻪ ارﻣﻐ ﺎن ﺁوردﻩاﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح روﺷ ﻨﻔﻜﺮان‬

‫درون اﻳﻦ ﺕﺮآﻴﺐ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﺧﺸﻦﺕﺮﻳﻦ ﺕﺌﻮرﯼه ﺎ وﻣﺎﻧﻴﻔ ﺴﺖه ﺎﯼ ﺕ ﺮور و‬

‫ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴ ﺎن ﭘ ﺲ از ﺑﻠ ﻮاﯼ ‪ ١٥‬ﺧ ﺮداد ﺳ ﺎل ‪١٣٤٢‬‬

‫ﻃﻠﺒﯽ ﻣﯽدهﺪ![ ﻣﺮدم اﻳﺮان ﺷﺮآﺖ آﻨﻨ ﺪ و ﻧﻴ ﺮوﯼ ﻣﻌﻨ ﻮﯼ ﺧ ﻮد را در‬

‫‪ ١٤‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬دﻓﺎﻋﻴﺎت ﺧﺴﺮو ﮔﻠﺴﺮﺧﻲ‪ ،‬ﺑﻬﻤﻦﻣﺎﻩ ‪١٣٥٢‬‬

‫ﺑﻮدﻧ ﺪ[ ﺑ ﺪﺕﺮ ﺷ ﻮد” ﻳ ﺎ “ ﻧﻤ ﯽﺧﻮاه ﺪ از ﻋﺮاﻗ ﯽه ﺎ ﺕﻘﺎﺿ ﺎﻳﯽ ﺑﻜﻨ ﺪ ﺕ ﺎ‬

‫ﺑﯽﺝﻬﺖ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ “روﺣﺎﻧﻴﺖ ﭘﺮاﻓﺘﺨﺎر ﺕﺸﻴﻊ” ﺑ ﻴﺶ از هﻤ ﻪﯼ ﮔ ﺮوﻩه ﺎ‬

‫»ﺳ ﻴﺰدهﻤﻴﻦ آﻨﮕ ﺮﻩﯼ آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن ﺝﻬ ﺎﻧﯽ ﻣﻨﻌﻘ ﺪﻩ در ﺷ ﻬﺮ‬

‫ﺕﻮﺝﻪ ﺑﻜﻨﻴﻢ آﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﺻﻠﯽ اﻳﻦ آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن را ﺕﻮدﻩاﯼه ﺎ‪،‬‬

‫هﻨﮕ ﺎم اﺧ ﺮاج ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در ﭘ ﺎﺉﻴﺰ ‪ ١٣٥٧‬از آ ﺸﻮر ﻋ ﺮاق‬

‫‪ ٢٢‬ـ ﻧﻘﻞ ﺑﻪ ﻣﻀﻤﻮن‬

‫ﺕ ﺪرﻳﺠﯽ را ﭘﻴ ﺸﺎﭘﻴﺶ ﻣ ﺮدود ]ﻣ ﯽ[ﺷ ﻤﺮد و ﺑ ﻪ ﭘ ﺬﻳﺮش ﺕ ﺼﻮﻳﺮﯼ‬

‫»دوﻣﻴﻦ ﻣﻼﻗ ﺎت ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن ﺑ ﺎ ﺁﻳ ﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در‬

‫‪ ٢٦‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪ ٣٠٩‬ﺕﺎ ‪٣١٠‬‬

‫دآﺘﺮ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺙﺎﺑﺘﻴﺎن از ﻣﺒﺎرزﻳﻦ و ﻓﻌﺎﻟﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺮوﻧﻤﺮزﯼ‬

‫ﮔﺮوه ﯽ ﻧ ﺪارد‪ .‬ﺧ ﻮد ﺷ ﺎﻩ ه ﻢ ]ﭼﻨ ﻴﻦ دﺳ ﺖ و دﻧﺒﻜ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎﺕﺶ[‬

‫آﻪ رﻓﺘﻴﻢ‪ .‬ﻏﻮل را وﻗﺘﯽ آﻪ از ﭼﺎﻩ در ﻣ ﯽﺁﻳ ﺪ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﻧﺒﻴﻨ ﯽ و راﺝ ﻊ ﺑ ﻪ‬

‫ﻓﺮهﻨ ﮓ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺧ ﺎرﺝﯽ‪ ،‬و ادارﻩﯼ اﻣ ﻮر داﺧﻠ ﯽ ﺝﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﺎ اوﺳ ﺖ؛‬

‫ﭘﺴﺮ و ﭘﺪرﯼ اﺳﺖ در داﺧﻞ ﺧﺎﻧﻮادﻩ‪ ،‬و وﻗﺘﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ هﻤ ﺴﺎﻳﻪ و ﺑﻴﮕﺎﻧ ﻪ‬

‫ﺧﻮاﺳﺖ و ﺕﻤﺎﻳﻞ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺪﻳﻞ ﺷﺮﻗﯽ ﻳﺎ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻄﺮح ﻣ ﯽآﻨ ﺪ و ﺑ ﺎ‬

‫اﻣﺎ اﻳﻦ آﻪ ﻣﺎ ﭼﻪ ﺳﺮﻓﺼﻠﯽ را ﺁﻏﺎز ﻧﻄﻔﻪ ﺑﺴﺘﻦ واﻗﻌﻪﯼ ﺑﻬﻤ ﻦ‬

‫‪ ١٣٤٩‬ﺕ ﺎ ‪ ٢٢‬ﺑﻬﻤ ﻦ ‪ ١٣٥٧‬را ﺑﺮرﺳ ﯽ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ؛ ﻣ ﻮﺝﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬

‫هﻤ ﻪ ﺑ ﺎ ﻓ ﺮض اﻳ ﻦ آ ﻪ او هﻤﭽﻨ ﺎن ﻣﻮاﺿ ﻊ ﺧ ﻮد را از ﺳ ﺎل ‪١٣٧٤‬‬

‫‪ ٤٠‬ـ از ﻣﻮج ﺕﺎ ﻃﻮﻓﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮ ﻣﻮﻣﻨﻲ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻧﻴﻤﺎ‪ ،‬ص‪٧‬‬

‫اﺳ ﻼم و ﺳ ﻨﺖ و وﻳﮋﮔﻴﻬ ﺎﯼ ﻏ ﺮب ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪“ ،‬اﻧﻘ ﻼب” ﺑﻜﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬ ﺎ‬

‫ﺕﺤﺮﻳﻢ را ﺕﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﻨﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺕﺮﺕﻴ ﺐ روﺣﺎﻧﻴ ﺖ را “ﻧﻴ ﺰ” ﺑ ﻪ ﺻ ﺤﻨﻪ‬

‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ ﭘ ِﺮ ﻓﺌﻮدالهﺎ را ﺑﻪ ﻧﻔﻊ دهﻘﺎﻧﺎن آﻤ ﯽ ﻗﻴﭽ ﯽ آﻨ ﺪ[ و ﺁن را‬

‫»در ﻧﺸﺴﺖ آﺮج ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ رﺳ ﻴﺪﻳﻢ آ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺁﻣ ﻮزشه ﺎﯼ‬

‫‪ ٤٧‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٣٨٥‬‬

‫اﻳﻦ ﺧﺮﯼ ﻣﻦ ﺕﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮدم!!«‪ ٤٨‬ﺁﻳﺎ ﺑﻬﺘ ﺮ ﻧﻴ ﺴﺖ ﻣ ﺎ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن‬

‫ﺑ ﺮاﯼ ﻧ ﺸﺎن دادن ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ ﺑﻴﺠ ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮان ﺑ ﺮدﻩدارﯼ‪،‬‬

‫»ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ اﻇﻬ ﺎرات رهﺒ ﺮﯼ اﻧﻘ ﻼب ]ﻣﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ ‪٦٠٠٠٠‬‬

‫ﮔﺰارﺷ ﯽ رﺳ ﻤﯽ در روزﻧﺎﻣ ﻪﯼ اﻃﻼﻋ ﺎت ]ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ[ ﺕﺤ ﺖ‬

‫ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﺁﻣ ﺎر ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴ ﺎن در ﻓﺎﺻ ﻠﻪﯼ ﺳ ﺎله ﺎﯼ ‪ ٥٠‬ﺕ ﺎ ‪٥٧‬‬

‫‪ ٥٠‬ـ ص ‪١٠٣‬ﺕﺮﺝﻤﻪي آﺘﺎب‬

‫ﭘﺎدﮔﺎن ﺣﺸﻤﺘﻴﻪ ﺕﻴﺮﺑﺎران ﺷﺪ و ﻏﻼﻣﺮﺿ ﺎ ﺕﺨﺘ ﯽ ﻧﻴ ﺰ در ‪ ١٦‬ﻓ ﺮوردﻳﻦ‬

‫ﭘ ﺲ از ﺷﻜ ﺴﺖ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و ﺳ ﺮآﻮب ﺳ ﺎزﻣﺎن ﺑ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از آ ﺸﻮرهﺎﯼ‬

‫ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺝﻌﻞهﺎ و اﻓﺴﺎﻧﻪهﺎ ﺑﺎور داﺷﺘﻨﺪ… ﺁﺳﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻧﻘﺪ ﺧ ﻮد و‬

‫ﻧﺎﻓﺮﺝﺎﻣﯽهﺎﯼ ﻣﺎ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﭼﻴﺴﺖ!؟ از او ﺧﻴﻠ ﯽ ﺁﻣ ﻮﺧﺘﻢ؛ ﺧﻴﻠ ﯽ ﭼﻴﺰه ﺎ‬

‫ﻧ ﻮع ﺝﺎﺳﻮﺳ ﯽ ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽ ﭘ ﺸﻴﻤﺎن ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺁﺧ ﺮ ﺁن ﺑﻴﭽ ﺎرﻩ ه ﻢ‬

‫ﺁرواﻧ ﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴ ﺎن ﻣﻌﺘﻘ ﺪ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﺧ ﺘﻼف ﻧﻈ ﺮ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑ ﺎ‬

‫داﺷ ﺖ‪ .‬ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ آﻠ ﯽ از اﻳ ﻦ ﺝﻨ ﺎب ﺧ ﻼفآ ﺎرﯼ ﻳ ﺎد ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬

‫ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ ﻳﻚ ﺝﺮﻳﺎن ﻳﺎ ﻓﺮد ﺳﻴﺎﺳﯽ ]و ﺣﺘﺎ ﻏﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﯽ[ را‬