Seminarski rad

Kriminalistike radnje i mjere

Sadraj:
Sadraj:................................................................................................................1 1. UVOD...............................................................................................................2 2. POJAM KRIMINALISTIKE.........................................................................3 3. KRIMINALISTIKE TAKTIKE.................................................................4
3.1. Pojam kriminalistike taktike...........................................................................................4 3.2. Vrste kriminalistike taktike............................................................................................5 3.3. Naela kriminalistike ......................................................................................................6

4. KRIMINALlSTIKE MJERE KAO VID BORBE PROTIV KRIMINALA.......................................................................................................8

4.1. Izvrioci krivinog djela...................................................................................................9 4.2. Mjere spreavanja kriminalistikih radnji......................................................................10 4.2.1. Analiza kao krivina mjera.........................................................................................10 4.2.2. Provjera kao krivina mjera........................................................................................10 4.2.3. Osmatranje ili opsevacija............................................................................................11 4.2.4. Praenje i blokada.......................................................................................................12 4.2.5. Uviaj..........................................................................................................................12

5. ZAKLJUAK................................................................................................14

Dragana Petrovi

Seminarski rad

Kriminalistike radnje i mjere

1. UVOD
Jo u prvobitnim ljudskim zajednicama deavale su se drutveno negativne pojave, rezultirajui kroz najprimitivnije oblike. Meutim, nastankom i razvojem drave, kao i samim opteprihvaenih normi ponaanja, dolazi do prilagoavanja drutveno negativnih pojava datim uslovima. Ipak, svaki izvrioc krivine radnje nastoji prikriti svoje negativne aktivnosti. Iz tih razloga koriste se razne metode i tektike, koje se i danas koriste. Osnovni element bez koga uopte i nema krivinog djela kao pojave u spoljnom svijetu jeste radnja nekog lica (uinioca) kojom e ulazi u kanjivu zonu. to je zakonom odreeno ponaanje kojim se ostvaruju obiljeja bia krivinog djela. 1 U borbi protiv kriminaliteta drutvo se brani raznim preventivnim kao i represivnim mjerama. U svemu tome uestvuje kriminalistika policija, pravosudni i drugi radnici angaovani na prevenciji i suzbijanju kriminala. Od njih se prije svega trai se dovoljno znanja, upornost, prkase, kao i potpuna saradnja sa graanima, ba zato to nije lako rjeiti poinjeno krivino djelo. Izvrenje odreenih krivinih radnji moe da bude od velike tete za drutvo i dravu, tj. ugroava se bezbjednost graana prije svega. Time se dovodi i do ugroavanja vrijednosti, a za ije uspjeno otkrivanje poinjenih krivinih djela, poinilaca, ali i dokaza potrebna razna umjea, vjetine kao i taktike. Primjena taktikih radnji i mjera kao i posebnih istranih radnji pri sprovoenju postupka ima za cilj da se otkriju ali i sprijee mogui oblici kriminalinih radnji, ali i njihovo suzbijanje kroz individualne sluajeve. Ukoliko se navedene metode i tehnike primjene u praksi mogue je otkrivanje, rjeavanje i dokazivanje krivinih radnji, tj. pronalazak njihovih poionica i konkretnih dokaza.

Prof. dr Mitar Kokolj, Prof. dr Dragan Jovaevi: Krivino pravo Republike Srpske, Univerzitet Sinergija Bijeljina, Bijeljina, 2011., str. 49.

Dragana Petrovi

Seminarski rad

Kriminalistike radnje i mjere

2. POJAM KRIMINALISTIKE
Prilikom izvrenja raznovsnih krivinih djela naruavaju se vrijednosti drutva i drave, ali ipak njihovo uspjeno otkrivanje kako bi se ta naruavanja vrijednosti otklonila, tj. uspjeno otkrivanje krivinih djela i poinilaca i dokaza nije mogue bez sticanja i primjene odgovorajuih znanja, umjea i vjetina u primjeni metoda, tehnika i taktika upravo se sprovodi i stie izuavanjem kriminalistike. Kriminalistika se sastoji iz vie disciplina, teorija, ali ipak i kao takva je jedinstvena nauka jer praksa zahtjeva jedinstvo u primjeni metoda i sredstava. Ipak, prihvaena su i miljenja koja ne dozvoljavaju podjelu kriminalistike na djelove i razliite discipline. Kriminalistika se bavi izuavanjem (pronalazi, usavrava i primenju je) odgovarajuih metoda i sredstava u cilju spreavanja i otkrivanja kri vinih dela i uinilaca i obezbeenja linih i materijalnih dokaza. Znai, u sadraju svoje definicije kriminalistika obuhvata kako preventivnu tako i represivnu komponentu suprotstavljanja kriminalitetu. Cilj kriminalistike je da pronae, usavri i primjeni naune i praktine metode, kako sopstvene, tako i metode drugih drutvenih, prirodnih i tehnikih nauka, koje stalno usavrava i prilagoava svojim potrebama i promjenama u suprotstavljanju savremenom kriminalitetu, tako da oni vremenom postaju kriminalistiki metodi koje je neophodno svakodnevno usavravati. Kriminalistika, kao nauka, dijeli se na sledee kriminalistike discipline:

kriminalistika taktika; kriminalistika tehnika; kriminalistika metodika; kriminalistika operativa.

Jedna od osnovnih disciplina kriminalistike je kriminalistika taktika, koja izuava i pri mjenjuje kriminalistika pravila i metode koji su sveobuhvatnog karaktera i zajednika su za spreavanje i otkrivanje zvrenih krivinih djela, dok kriminalistika metodika izuava, istrauje i primenjuje najcjelishodnije metode i sredstva karakteristina i svojstvena za otkrivanje, razjanjavanje i dokazivanje pojedinih krivinih djela. Za razliku od kriminalistike taktike, riminalistika tehnika ukoliko se posmatra kroz njen predmet tei ka iznalaenje i usavravanje najadekvatnijih metoda i postupaka, zasnovanih na dostignuima prirodnih i tehnikih nauka, a njen ciljem je primjene u pronalaenju i fiksiranju tragova i predmeta krivinih djela, bitnih za rjeenje izvrene kriminalne radnje. Korienje savremenih naunih i tehnolokih dostignua u suprotstavljanju kriminalitetu, prije svega u segmentu njegovog otkrivanja i obezbjeenja dokaza, smatra se glavin stubom u savremenim svijetu. Savremena tehnika sredstva slue i organima unutranjih poslova kako bi bili uspjeni u suzbijanju krivinih djela, pogotov tekih kao i organizovanog kriminala. Dragana Petrovi 3

Seminarski rad

Kriminalistike radnje i mjere

Prema tome, ne postoji dileme da li dravni organi, posebno organi otkrivanja i gonjenja, a prvenstveno policijski organi, treba da koriste savremena tehnoloka dostignua u suzbijanju kriminaliteta. Ipak, pomenute tehnike i sredstva kao i metodi mogu se koristiti ne samo u obezbjeivanju dokaza ve i u speavanju kriminaliteta u korjenu kroz obzbjeenje neophodnih informacija o mogunosti izvrenja krivinog djela.

3. KRIMINALISTIKE TAKTIKE
3.1. Pojam kriminalistike taktike
Brojne su definicije o kriminalitetu, zavisno od toga sa kojeg stanovita se kriminalitet posmatra i odredjuje:

pravnog, sociolokog, politikog isl.

Najprihvatiljivija je definicija je da kriminalitet predstavlja skup aktivnosti jednog lica, ali ne mora se uvijek odnositi samo na jedno lice nego i na grupu ljudi u odredjenom vremenskom periodu, ije ponaanje je u suprotnosti sa pravnim propisima i normama ponaanja ali ije nepotovanje i krenje povlai odgovarajuu krivinu sankciju, ija vrsta i visina zavisi od stepena drutvene opasnosti, tj. od vrste krivinog djela. To je negativna drutvena pojava. Kada definiemo kriminalitet u irem smislu podrazumeva se ASOCIJALNO drutveno odnosno ANTISOCIJALNO ponaanje. Asocijalno ponaanje bi bilo koje odredjeno drutvo smatra nemoralnim,nepoeljnim ili neprilagodjenim samom kao to je alkoholizam, narkomanija, skitnienje, prostitucija, kocka Antisocijalno ponaanje je ono koje je protivno drutvu, tj. zakonskoj normi. - ne ono, sebi i sl.

Dragana Petrovi

Seminarski rad

Kriminalistike radnje i mjere

3.2. Vrste kriminalistike taktike

Osnovna podjela kriminalnih radnji je na:

laki i, tee.

Kada govorimo o lakimkrimilanim radnjama onda tu ubrajam krivina djela koja su od manje opasnosti po drutvo pa ak i prekraji. Takoe, tu moemo svrstati i tzv. skrivene krivine radnje ija je posledica pritajena za razliku od krivinog djela sa vidljivom posledicom. Prema tome skriveni kriminalitet postoji faktiki a ne i pravno - TAMNA BROJKA kriminaliteta. Imamo i ve pomenutu podjelu na:

klasini, i politiki kriminalitet, u istu podjelu spada i privredni kriminalitet, koji je usko vezan za politike delikte.

Prema nosiocima, kriminalitet se moe podjeliti na:

kriminalitet povratnika, maloletniki kriminalitet, profesionalni kriminalitet i dr.

Sa aspekta i podruja koje obuhvata moe se podjeliti na:

kriminalitet DPZ, kriminalitet Optine, kriminalitet Republike, unutranji kriminalitet, medjunarodni kriminalitet, kriminalitet belog okovratnika, kompjuterskikriminalitet, i dr.

Ukoliko kriminalitet i kriminalne radnje definiemo sa pravnog aspekta to je pojam kojim se oznaava skup svih vrsta drutveno negativnih i pravnim propisima koji su ustvari zabranjeni naini ponaanja i kojim se naruava pravni poredak drave, a takva ponaanja su u krivinim zakonima predvidjena kao inkriminisana tj. zabranjena, i takva ponaanja se moraju sankcionisati.

Dragana Petrovi

Seminarski rad

Kriminalistike radnje i mjere

Krivine sankcije su zakonom predvienje represivne mjere koje se s ciljem suzbijanja kriminaliteta primjenjuju prema uiniocu protivpravnog djela koje je u zakonu predvieno kao krivino djelo na osnovu odluke suda donjete nakon sprovedenog krivinog postupka.2

3.3. Naela kriminalistike

Kao i svaka druga nauka i ova ima svoja osnovna naela, meu kojima su jedno od najvanijih: NAELO ZAKONITOSTI- Ovo naelo se odnosi na organe izabrane od strane drutva da suzbija kriminalitet a samim tim moraju se strogo i dosledno pridravati pozitivnih zakonskih propisa kada rade na spreavanju, otkrivanju i rasvetljavanju krivinih radnji; ali to sve u skladu sa Ustavom, ZKP-a, KZ-a, Zakona o unutranjim poslovima. Ukoliko doe do povrede ove vrste naela ugroavaju se osnovna ljudska prava ali i Ustav i radi toga je bitno prije svih ovo naelo ispotovati. NAELO ISTINE - Ovo naelo e takoe odnosi na organe koji su prilikom rjeavanja krivinih radnji i otkrivanja njegovih uinilaca, kao i prilikom obezbedjenja, prikupljanja i izvodjenja dokaza, duni da istinito i u potpunosti utvrde injenino stanje kako bi se u krivinom postupku donjela to objektivnija odluka o samoj krivinoj radnji. NAELO OBJEKTIVNOSTI -Subjektivnost i pristrasnosti, i slinih stavovi, pri rjeavanju krivinih radnji moraju biti eliminisani. Kriminalista od samog poetka rada, u konkretnom sluaju mora da bude staloen, odmjeren, ispravan i pravedan prema ljudima iju djelatnost i ponaanje istrauje. Ne bi smio da unosi u sopstveni rad nita subjektivnog i linog. NAELO OPERATIVNOSTI I BRZINE- Uspjeh u rasvetljavanju krivinih radnji, ali i pronalaenje poinioca u velikoj mjeri zavisi od djelovanja na vrijeme. Ovo naelo se ispoljava u brzom, efikasnom i smiljenom postupanju uvijek kada za to prema faktikoj situaciji postoji operativna potreba. To sunajee oni dogadjaji i pojave koje u sebi sadre elemente kriminalnih radnji. Pozitivne efekte naela brzine treba razlikovati od rjeavanja krivinog djela na previe brz nain. Ovo naelo je znaajno tokom cjelog postupka, i u toku samog postupka treba obratiti panju na obezbjedjenje lica mjesta, potrane djelatnosti, izlaska na lice mjesta, korienja slubenih pasa i sl. Postoji i naelo koje dopunjava naelo brzine. Operativnost pretpostavlja poznavanje stanja, prilika, kriminalnih arita, pojavnih oblika ispoljavanja i vrenja krivinih radnji na odreenom podruju, a prije svega povezanost sa gradjanima koji su u situaciji da dou do podataka o krivinim radnjama i njihovim uiniocima. NAELO METODINOSTI I TAKTIKOG PLANIRANJA - Prva saznanja o izvrenju krivinih radnji, njihovo provjeravanje i stvaranje pretpostavljenih verzija o krivinim radnjama i uiniocu mora se odvijati na osnovu logikog plana. Operativno
2

Prof. dr Zoran Stojanovic: Krivino pravo, PRAVNA KNJIGA Beograd, Beograd 2011., str.247

Dragana Petrovi

Seminarski rad

Kriminalistike radnje i mjere

planiranje zavisi velikog broja prikupljenih informacija, obavjetenja, dokaza i injenica, tako i od prognoze kriminalnog ponaanja, a i zbog moguih obrta u kriminalnom istraivanjuobjektivnih i subjektivnih razloga koji se unaprijed ne mogu predvideti, ali se mogu pretposatviti. NAELO TEMELJITOSTI I UPORNOSTI - Ovo naelo usko je povezano sa neelom metodinosti i njegovoj potpunoj primjeni, kao i naela brzine i operativnosti. Ovim naelom se potiskuje povrnost a sa druge stane dobar je motiv za kriminalistu koji rjeava kriminalistiki postupak, te da obrati panju kako na sitne i beznaajne tako i one koje su oigledne injenice. Temeljitost i upornost u radu doprinosi smanjenju tamne brojke kriminaliteta. NAELO KOORDINACIJE I SARADNJU - Naelo podrazumjeva saradnju saradnju izmedju samih organa unutranjih poslova, ali i saradnju OUP-a sadrugim organima, uzimajui u obzir deavanja kriminalnih radnji. Saradnja se ostvaruje na nivou optinskih, medjuoptinskih (okrunih), pokrajinskih ir epublikih OUP-a. Saradnja i koordinacija se mogu ostvarivati uglavnom na dvanaina: a)putem neposrednih kontakata i, b) zamolnim putem. NAELO JEDINSTVENOG RUKOVODJENJA U SPROVODJENJU KRIMINALISTI KE DJELATNOSTI - Kada se organizuje operativni rad ovo naelo ima veliki znaaj, pogotov kada teba peduzeti vei broj operativnih mjera i taktikih radnji. Ali za ovao naelo potreban je veliki broj kriminalista, tj. situacija namee potrebu formiranja taba koji e rukovoditi akcijom koja se odvija po unaprijed utvrdjenom i razradjenom planu, pri emu rukovodilac taba prati rezultate rada lanova ekipe (tima) kao i razvoj cjelokupne akcije, daje zadatke i usmerava akciju, prikuplja izvetaje i sl. NAELO UVANJA SLUBENE TAJNE - Policijski slubenici su oni koji se moraju pod obavezno pridravati ovog naela. Naelo uvanja slubene tajne ne odnosi se u istoj mjeri na sve operativno - taktike mere i radnje. Neke se upotpunosti preduzimaju tajno kao npr. praenje, specijalno osmatranje, zaseda i dr. Dok se druge vre otvoreno kao npr. obezbedjenje lica mjesta, racija, provera alibija i dr. Neke od ovih mjera i radnji planiraju se u tajnosti da bi se obezbjedilo njihovo uspjeno vrenje. Naelo operativnosti i brzine je najblie ovom naelu. Odavanje slubene tajne moe imati nepovoljan uticaj za uspjeh istrage. NAELO PREVENTIVNOG POSTUPANJA - Sva licakoja su izvrila krivine radnje su prema ovom naelu podvrgnuta ispitivanju. Naelo moe da bude znaajno iz razloga sto se vee za jedan odreeni period ali i prua prognoze buduih kriminalnih radnji. NAELO STRUNOSTI I SPECIJALIZACIJE - Podrazumeva struno usavravanje kriminalistikih radnika, koje treba da bude kontinuirano sa obzirom na najrazliitije metode i naine vrenja krivinih radnji i korienje naunih dostignua u ovoj oblasti.

Dragana Petrovi

Seminarski rad

Kriminalistike radnje i mjere

NEELO HUMANOSTI U PRIMJENI OVLAENJA - Slubenici OUP-a moraju u skladu sa zakonom vriti svoja ovlaenja ali i da se mjere prinude primjenjuju sa sto manje posljedica po graane. U pogledu ocjene naeg krivinog prava, odnosno sistema krivinih sankcija moe se konstatovati, posle ukidanja smrtne kazne,da je ono na nivou humanizacije dostignute u drugim evropskim zemljama.3

4. KRIMINALlSTIKE MJERE KAO VID BORBE PROTIV KRIMINALA

PREVENCIJA KRIMINALITETA I KRIMINALISTIKE MJERE predstavljaju skup mjera i aktivnosti koje za cilj imaju otklanjanje aktivnosti koje predhode nastanku ali i vrenju krimilalisikih radnji. Kada se pri sprovoenje ovih mjera i prevencija znaaj imaju svi drutveni ali i dravni organi. Znai, govorimo i o samim porodicama, kolama, organima socijalne zatite, raznih vidova druvenih organizacija, organa zakona, mediji, itd. O preventivnim mjerama moemo govoriti sa dva aspekta:

optih preventivnih oblika mjera i, posebnih oblika prevencije.

Posebni oblici prevencije se preduzimaju od strane dravnih organa koji su upravo nadleni za vrenje funkcije subijanja kriminala, znai oni pored primarnih aktivnosti koje se odnose na spreavanje iizvrenja odreenih kriminalistikih radnji vre i:

mjere kriminalistike kontrole, pojaanje nadzora, pozornika i patrolna djelatnost, sprovoenje racija iz zasjede, poslovi uvanja i zatite objekta i dr.

Preventivne mjere i efekti se ogledaju i kroz proces traenja poinilaca, zatim tu su jo procesi suenja i presuenja, ali u znatnoj mjeri doprinose i efekti javnog tuilatva i sudovi. Takoe, pri tome su duni da prate i prouavaju razliite pojave od znaaja i da daju predloge zakonodavnim tjelima kako bi se spreile drutveno opasne i tetne pojave. Sa druge strane imamo i REPRESIJU kriminaliteta koja predstavlja oblik reagovanja drutva na pojavu kriminaliteta.
3

Prof. dr Zoran Stojanovic: Krivino pravo, PRAVNA KNJIGA Beograd, Beograd 2011., str.26.

Dragana Petrovi

Seminarski rad

Kriminalistike radnje i mjere

Represija se javlja kao jedan od oblika reagovanja drutva na pojavu kriminaliteta. Mehanizam represije stupa na scenu, po pravilu, nakon izvrenog krivinog djela. Cilj represije je da se otkrije krivino djelo i njegov poinilac i da se prema njemu izrekne od strane suda odgovarajua kazna, saglasno stepenu drutvene opasnosti krivinog djelai poinioca. Represija je povjerena specijalizovanim dravnim organima kao to su OUP,javno tuilatvo, sud i organi za izvrenje krivinih sankcija. Svaki od ovih organaima zakonom utvrdjene dunosti i ovlaenja.4

4.1. Izvrioci krivinog djela

Izvrilac je lice koje izvrava krivino djelo tako to preduzima radnju izvrenja i njome proizvodi zabranjenu posljedicu. 5 Izvrioci krivinih radnji mogu biti klasifikovani prema sledeoj kategoriji, koja se najee odnosi na starosnu dob prestupnika:

Od 14 - 16 godina starosti su mladji maloljetnici, Od 16 - 18 godina starosti su stariji maloljetnici, Od 18 - 21 godine starosti su mladja punoljetna lica i, Od 21 - godine starosti su starija punoljetna lica.

I pored ovih navedenih kategorija postoje i izvrioci koji se pojavljuju kao recidivisti ili povratnici. Recidivisti se mogu podjeliti na: profesionalce, patoloke delikvente, seksualne delikvente, kao i povratnike.

Povratnici su skloni socijalno - patolokim pojavama kao to su alkoholiari, narkomani, skitnice, verceri. Za ove kriminalce se najee kae da su kriminalci iz navike.
4

http://policajac.blogspot.com/2009/03/represija-kriminaliteta.html Prof. dr Miroslav orevi, Prof. dr ore orevi: KRIVINO PRAVO, Projuris, Organizacija za pravnu edukaciju i kulturu prava, Beograd, 2007., str. 87.
5

Dragana Petrovi

Seminarski rad

Kriminalistike radnje i mjere

4.2. Mjere spreavanja kriminalistikih radnji

Mjere koje za cilj imaju spreavanje kriminaliteta, a koje su preduzete od strane OUP, ne moraju se iskljuivo primjenjivati na kriminalce u odnosu na koje se prognoza o buduem kriminalnom ponaanju bazira na povratnivu ili perseveracija(Pravniki naziv za injenicu da zloinac ponavlja zloin uvijek na isti nain). One se mogu proiriti i na kriminalce koji su izvrili samo jedno krivino djelo ako su pri tome ispoljili bezobzirnost, drskost i okrutnost, pa je to dovelo do iniciranja i na nova vrenja krivinih radnji, i u odnosu na lica koja nisu izvrila ni jedno krivino djelo ali se realno pretpostavlja da e ih vriti. To su prije svega pripadnici kriminalnih grupi i bandi. U takvim sluajevima pod stroijim nadzorom se stavljaju samo `ugledni` kriminalci ali i oni za koje su se pojavile informacije da bi mogli izvriti krivino djelo, a koji nemaju mjesto stalnog boravka ili ga esto ili samo povremeno menjaju.

4.2.1. Analiza kao krivina mjera

Kvalitetna analiza podrazumijeva predhodno jasno definisanje sutine i okvira krivinog djela, ili preduzimanje operativnih mjera i radnji od strane pripadnika policije prvo u predkrivinom a zatim i u istranom postupku, iz ega proizlazi da slubena lica, pripadnici kriminalistike policije esto dolaze u kontakata sa kriminalnim radnja i kriminogenim licima i sredinama. Pripadnici kriminalistike policije su najee izloeni kontaktu sa kriminalom i kriminalcima, ali ne iskljuuju se obaveze ostalih u slubi u ovoj oblasti rada. Ova `saradnja` uglavnom se ostvaruje sprovoenjem operativnih mjera i radnji, bilo preventivnog ili represivnog karaktera, sa primarnim zadatkom suzbijanja i spreavanja kriminala.

4.2.2. Provjera kao krivina mjera

Kada govorimo o provjerama to je opta operativno - taktika mjera i radnji sa zadatkom da se utvrdi istinitost - osnovanost prikupljenih - saznatih, injenica indicija, osnova sumnje koje ukazuju na odredjeno KD, njegovog uinioca ili druge okolnosti znaajne zarasvetljavanje KD i odredjenu kriminalnu delatnost.

Dragana Petrovi

10

Seminarski rad

Kriminalistike radnje i mjere

Kriminalistika provjera je izrazito znaajana mjera operativnog rada zbog zakonske obaveze slubenih lica da koriste samo istinite i tane podatke, ali i po osnovu policijske maksime da je samo provjeren podatak - koristan podatak. este su situacije, posebno u poetku rasvjetljavanja nekog dogaaja, gdje niz prikupljenih tragova, obavjetenja, pa ak i dokaznih sredstava, prilino objektivno i logino objanjava dogaaj i prua mogunost procesuiranja, meutim, kada se preduzme detaljnija provjera dobijemo sasvim drugaiju sliku od poetne. 6 Tokom provjere sve prikupljenje podatke potrebno je potvrditi i uskladiti sa dokazima, materijalom za dokaz i pravnim injenicama. To idalje znai da se prilikom ispitivanja kriminalnih lica uzima i mogunost davanja lanih podataka od istih, kako bi se rad slue ometao. Upravo dobijeni podaci iju osnovanost treba provjerom ili potvrditi ili odbaciti, ali ponekad se djelimino dopuniti potvrditi, mogu biti razliitog stepena vjerovatnoe, koja moe ali i ne mora biti realna. Ipak, prikupljene injenice moraju biti provjerene da bi se na osnovu tano utvrdjenih podataka i injenica, moglo dalje nastaviti sa radom na rasvjetljavanju konkretnog krivinog djela i otkrivanje njegovog izvrioca. Zbog toga je provjera jedan od najznaajnijih i obaveznih metoda u radu OUP-a. Provjera se moe vriti i po sopstvenoj inicijativi i po zahtevu drugih organa. Postoje razliiti vidovi provjere. Ukoliko se ona djeli po predmetu one mogu biti: provjere koje se odnose na lica i, provjere koje se odnose na objekte.

Po nainu vrenja djelimo ih na: one koje se vre otvoreno i, onekoje se vre konspirativno.

Kada se izvri proveri sainjava se slubena biljeka ili izvetaj kada se provjera radi po zahtjevu od strane drugog organa.

4.2.3. Osmatranje ili opsevacija

http://sh.wikipedia.org/wiki/Kriminalisti%C4%8Dka_metodika

Dragana Petrovi

11

Seminarski rad

Kriminalistike radnje i mjere

Najira definicija ove vrste kriminalistikih mjera predstavlja neposredna ulna opaanja slubenog lica o odreenim licima, o mjestima i pojavama. Ova mjera najee podrazumjeva pribliavanje slubenog lica objektu osmatranja, mada se moe preduzimati i sa distance, koristei dalekozor, ili slinih sredstava. Prilikom osmatranja slubena lica ne bi smjela ometati sam proces sve dok ne dobiju zaduenja radi ovlatenja, tj. kada je uoeno krivino djelo. Uoena je potreba da slubeno lice doe u bliski dodir sa kriminalnim licima ili sredinama, tako da je esta praksa po kojoj pojedini slubenici esto boravljenje u kriminogenim ugostiteljskim objektima ili druenje sa kriminalcima u slubenim krugovima lano predstavljaju opservacijom. Osmatranje ima svoj pravni osnov, tj. jedan vid operativnog plana sa unaprijed utvrenim ciljevima, zadacima, vremenom i nainom vrenja, a okonanje iste podrazumijeva sainjavanja izvjetaja i operativnih akata o prikupljenim saznanjima.

4.2.4. Praenje i blokada

Praenje je operativno taktika mjera i radnja koja se sastoji u tajnom sledjenju i opservaciji odredjene osobe sa ciljem da se zapaze i fiksiraju injenice i okolnosti od znaaja za utvrdjivanje vrste, karaktera i obima kriminalne djelatonsti te osobe, njenih sauesnika i saradnika. Praenje nije stalan metod u radu OUP-a ve izuzetan i primenjuje se po odobrenju starjeine organa kad treba otkriti uinioce tekih krivinih djela i kada su kriminalci povezani.

Kada se vri zatvaranje izlaznih i ulaznih puteva na nekom odredjenom podrujuna kome se sprjeava ili ograniava da zateena lica napuste taj prostor, odnosno,ograniava pristup u odredjeni objekat. Blokada se ne moe izvoditi individualno jer po pravilu ona se usklauje sa ostalim mjerama.

4.2.5. Uviaj

Uviaj je procesna radnja koja ima znaaj dokaznog sredstva. Radi se o neposrednom opaanju injenica i okolnosti odlunih za rjeavanje stvari. Uviaj obavlja slubeno lice koje vodi postupak. Iz tih razloga uviaj smatra kao jedno od najznaajnijih i najjaih dokaznih sredstava. Upravo iz tih razloga je prednost uviaja kao dokaznog sredstva, jer je slubena osoba koja vodi postupak sama neposredno vidjela, ula ili osjetila ono to joj treba za utvrivanje neke injenice ili razrjenjenje neke okolnosti.

Dragana Petrovi

12

Seminarski rad

Kriminalistike radnje i mjere

U osnovi se moe rei da postoji uviaj u uem (procesnom) i irem (procesnokriminalistikom) smislu. Naravno ta podjela je iskljuivo teoriskog karaktera,dok je u praksi to jedinstvena cjelina koja ima svoj formu, tok i sadraj. Istiui da je definisanje pojma uviaja jedno od spornih pitanja, kojem se ponekad i olako prilazi, uviaj mora sadrati etri elementa.Ti elementi su : 1) ulo opaanja subjekata uviaja, uz skup logikih operacija; 2) neposredno ispitivanje i prouavanje materijalnih objekata kao predmeta uviaja; 3) istovremenost kriminalistiko-procesnog sadraja rada i ; 4) stvaranje verzija.

Dragana Petrovi

13

Seminarski rad

Kriminalistike radnje i mjere

5. ZAKLJUAK
Prilikom izvrenja raznovsnih krivinih djela naruavaju se vrijednosti drutva i drave, ali ipak njihovo uspjeno otkrivanje kako bi se ta naruavanja vrijednosti otklonila, tj. uspjeno otkrivanje krivinih djela i poinilaca i dokaza nije mogue bez sticanja i primjene odgovorajuih znanja, umjea i vjetina u primjeni metoda, tehnika i taktika upravo se sprovodi i stie izuavanjem kriminalistike. Kriminalistika se bavi izuavanjem (pronalazi, usavrava i primenju je) odgovarajuih metoda i sredstava u cilju spreavanja i otkrivanja kri vinih dela i uinilaca i obezbeenja linih i materijalnih dokaza. Radi prevencije kriminalistikih radnji koristi se skup mjera i aktivnosti koje za cilj imaju otklanjanje aktivnosti koje predhode nastanku ali i vrenju krimilalisikih radnji. Kada se pri sprovoenje ovih mjera i prevencija znaaj imaju svi drutveni ali i dravni organi. Znai, govorimo i o samim porodicama, kolama, organima socijalne zatite, raznih vidova druvenih organizacija, organa zakona, mediji, itd. Mjere koje za cilj imaju spreavanje kriminaliteta, a koje su preduzete od strane OUP, ne moraju se iskljuivo primjenjivati na kriminalce u odnosu na koje se prognoza o buduem kriminalnom ponaanju bazira na povratnivu ili perseveracija(Pravniki naziv za injenicu da zloinac ponavlja zloin uvijek na isti nain). Te mjere su: Analiza, koja podrazumijeva predhodno jasno definisanje sutine i okvira krivinog djela, ili preduzimanje operativnih mjera i radnji od strane pripadnika policije prvo u predkrivinom a zatim i u istranom postupku, iz ega proizlazi da slubena lica, pripadnici kriminalistike policije esto dolaze u kontakata sa kriminalnim radnja i kriminogenim licima i sredinama. Kriminalistika provjera je izrazito znaajana mjera operativnog rada zbog zakonske obaveze slubenih lica da koriste samo istinite i tane podatke, ali i po osnovu policijske maksime da je samo provjeren podatak - koristan podatak. Opservacija, kao najira definicija ove vrste kriminalistikih mjera predstavlja neposredna ulna opaanja slubenog lica o odreenim licima, o mjestima i pojavama. Praenje je operativno taktika mjera i radnja koja se sastoji u tajnom sledjenju i opservaciji odredjene osobe sa ciljem da se zapaze i fiksiraju injenice i okolnosti od znaaja za utvrdjivanje vrste, karaktera i obima kriminalne djelatonsti te osobe, njenih sauesnika i saradnika. Uviaj je procesna radnja koja ima znaaj dokaznog sredstva.

Dragana Petrovi

14