You are on page 1of 4

BAB 6

FUNGSI KOMPOSISI dan FUNGSI INVERS


A. Ringkasan Rumus-rumus
1. Definisi-definisi Fungsi Komposisi
a. (fog)(x) = f(g(x))
b. (gof)(x) = g(f(x))
c. (fogoh)(x) = (fo(goh))(x) = ((fog)oh)(x)
2. Fungsi Invers
Jika diketahui f(x) maka fungsi invers dari f(x) adalah f -1(x)
Alur Penyelesaian
f(x) = ..
y = ( f(x) = y )
x = ..
f -1(y) = (x = f -1(y) )
f -1(x) =
3. Rumus-rumus Praktis
a. Jika f(x) = ax + b maka
ax + b

b. Jika f ( x) = cx + d

maka

( x) =

x b
a
( x) =

dx + b
cx a

4. Fungsi Invers dari Fungsi Komposisi


Cara pertama gunakan rumus berikut :
a. (f o g) -1(x) = (g -1o f -1)(x)=g -1(f -1(x))
b. (g o f) -1(x) = (f -1o g -1)(x)=f -1(g -1(x))
Cara kedua, cari dahulu (fog)(x) atau (gof)(x) setelah itu baru dicari (fog)-1(x)
atau (gof)-1(x) dengan prosedur di atas.
B. Kisi-kisi UN Tahun 2012 Bab Fungsi Komposisi dan Fungsi Invers
Menentukan komposisi dua fungsi dan invers suatu fungsi
C. Contoh Soal dan Pembahasan
1. Jika f(x)= -x + 3, maka f(x2) + [f(x)]2 2f(x) = .
a. 2x2 6x + 4
c. 2x2 + 4x + 6
b. 2x2 6x 4
d. 6x + 4
Pembahasan
f(x)
= -x + 3
f(x2) = -x2 + 3
[f(x)]2 = (-x + 3)2 = x2 6x + 9

e. 4x + 6

2f(x) = 2 (-x + 3 ) = -2x + 6


f(x2) + [f(x)]2 2f(x) = (-x2 + 3 )+ (x2 6x + 9) (-2x + 6)
= - 4x + 6
( jawab e )
2. Diketahui f(x)=3x-4 dan g(x) = 2x + p. Apabila f o g = g o f, maka nilai p adalah..
a. 4
b. 2
c. 1
d.-2
e. 4
Pembahasan
(fog)(x) = (gof)(x)
f(g(x)) = g(f(x))
f(2x + p) = g(3x 4)
3(2x + p)- 4 = 2 (3x 4) + p
6x + 3p 4 = 6x 8 + p
2p = -4
p = -2
(jawab d)
3. Diketahui fungsi f dan g yang dirumuskan oleh f(x) = 3x2 4x + 6 dan g(x) = 2x
1. Jika nilai (fog)(x) = 101 maka nilai x yang memenuhi adalah.
2
dan 2
3
2
3 dan 2
3

a. 3

c.

b.

d.

3
dan 2
11
2
3 dan 2
3

3
dan 2
11

e.

Pembahasan
f(x) = 3x2 4x + 6 dan g(x) = 2x 1
(fog) (x)= f(g(x))
(fog) (x)= f(2x-1)

101 = 3(2x-1)2 4(2x-1) + 6

101 = 3(4x2-4x+1) 8x + 4 + 6

101 = 12x2-12x + 3 8x + 4 + 6

101= 12x2-20x +13

0 = 12x2-20x 88

0 = 3x2-5x 22

0 = (3x -11)(x + 2)
x=

11
2
= 3 atau x = -2
3
3

( Jawab a )

4. Diketahui fungsi f(x) = 6x 3, g(x) = 5x + 4 dan (fog)(a) = 81. Nilai a = .


a. 2
b. 1
c. 1
d. 2
e. 3
Pembahasan
f(x) = 6x 3, g(x) = 5x + 4 maka (fog)(x) = f(g(x))
(fog)(x) = f(5x + 4)

(fog)(x) = 6(5x + 4) - 3
(fog)(x) = 30x + 24 - 3
(fog)(x) = 30x + 21
(fog)(a) = 30a + 21
81 = 30a + 21
60 = 30a
a=2

(Jawab d)

5. Dari fungsi f : R R dan g : R R diketahui bahwa f(x) = 2x - 3 dan


(gof) (x) = 4x2 16 x + 18, maka g ditentukan oleh g(x) =
a. x2 5x 6
b. x2 8x 15
c. x2 14x 33
d. x2 14x + 24
e. x2 2x + 3
Pembahasan
(gof) (x) = 4x2 16 x + 18
g(f(x)) = 4x2 16 x + 18
g(2x-3) = 4x2 16 x + 18

p +3 2
p +3
) 16(
) + 18
2
2

misal 2x 3 = p

g(p) = 4(

2x = p + 3

g(p) = p2 + 6p + 9 8(p + 3) + 18

g(p) = p2 + 6p + 9 8p -24 + 18

g(p) = p2 - 2p + 3
g(x) = x2 2x + 3

x=

6. Jika f(x) =
a.

1
3+ x

p +3
2

x +3

(Jawab e )

maka f -1(x) =.
b.

1
+3
x

c. (x 3)2

d.

1
( x 3) 2

e.

1
( x + 3) 2

Pembahasan
f(x) = y = x + 3
y 3 = x ( kemudian kuadratkan kedua ruas )
(y 3)2 = x
x = ( y 3 )2
-1
f (y) = ( y 3 )2
f -1(x) = ( x 3 )2
2x
7. Jika invers fungsi f(x) adalah f -1(x) =
, maka f(-3) ..
3 x
9
a. 9
c. 1
b.
5

(jawab c )

d.

3
7

e. 1

Pembahasan
Misal f(-3) = t t = .?
-3 = f 1(t)
-3 =

2t
3 t

-9 + 3t = 2t

t =9
Cara lain
f(x) = (f -1(x))-1 (f -1(x) diinverskan lagi )

2x
2x + 0
=
, a = 2, b=0, c = -1, d = 3
3 x x +3
dx + b 3 x + 0
3x
3x
=
=
=
f(x) =
cx a
x2 2x 2+ x

f -1(x) =

3.( 3)
9
=
=9
2 + (3) 1
1
8. Jika f(x) =
dan g(x) = 2x 1 , maka (f o g) 1 (x) = .
x
2 x 1
x
x +1
2x
a.
b.
c.
d.
x
2 x 1
2x
x +1

f(-3) =

(jawab a )

e.

2 x 1
2x

Pembahasan
(f o g) (x) = f(g(x)) = f(2x-1) =
(f o g) (x) =

1
2 x 1

1
0 x +1
=
maka a = 0, b = 1, c = 2 dan d = -1
2 x 1
2 x 1

(f o g) 1 (x) =

dx + b ( 1) x + 1 x + 1
=
=
cx a
2x 0
2x

(jawab c)

You might also like