MARZO 2009

o larchán 2009

s umario

1 Cartas desde a outra beira (1º ESO C)....................... 1

2 A noite do pesadelo.................................................... 3

3 Quen ben te quere non te ha facer chorar............... 5

4 Noticias imposibles....................................................... 7

5 Crónica dun magosto................................................... 8

6 A crónica de Entroido en coplas................................ 10

7 Concurso Ponlle nome ao teu equipo....................... 14

8 Actividades Coordinadora de ENDL do Salnés..........15

9 Autorretratos, graffitis e cabezudos..............................16

10 25 de Novembro.......................................................... 18
O larchán é a túa revista.

Se queres participar envía os teus traballos a olarchancotarelo@gmail.com ou déixaos en

Conserxería.

Tamén podes participar coas túas opinións no noso blog olarchandocotarelo.blogspot.com

o larchán
artas desde a outra beira
C As comidas son moi distintas.
Q uerida amiga:
Coñecín moitas cousas novas,
en especial o Mar, é impresionante
vese o principio pero non o final, a súa
auga é salgada. Curioso verdade?
As noites son moi frías, aínda que
na parte na que estou eu non neva.
Tamén acá en Vilagarcía ten un
idioma chamado Galego, ao que
aínda me estou acostumando.
As clases rematan ás dúas e
media, non como alí, que rematan á
unha e cuarto.
Tampouco hai que madrugar ás
seis da mañá, porque aquí empezan
ás nove da mañá.
Os meus compañeiros teñen un
acento moi diferente ao noso, e case
ningúns teñen fe en Deus.
2009
Os españois comen demasiado
marisco, que por certo, está boísimo, e
moitas cousas máis que xa te contarei
noutra ocasión.
Agora entendo como se sinten
Moitos BIKOS !!
os rapaces doutros lugares, porque
eu sentinme moi mal, xa que aquí hai
Aff: Tatiana.!
cousas diferentes ás de Galicia, por
exemplo: O método de estudo; nas
aulas séntanse en bancos, a lingua é
diferente...
A comida está bastante rica,
aínda que prefiro a de Galicia 1000
Ola Laura. veces máis.
Vótote moito de menos na miña Bueno agora téñome que ir, pero
clase. xa che mandarei outra carta, vale?
Agora tiven que facer novos
amigos, pero custoume moito porque ¡¡ Un Bico !!
aquí como teñen a pel escura ¡¡ E non te esquezas de min !!
facíaselle moi raro que eu no estivera
igual de morena ca eles. Bea.
Había un grupo de rapaces que
non paraban de meterse comigo.
Pero agora como a mestra os castigou
xa non o fan tan a miúdo.
1
páxina
o larchán
Outubro de 2008
Ola Pedro!
Escríboche esta carta
desde Francia. Isto é moi bonito e
rústico, sobre todo en canto ao viño.
Cústame un pouco falar francés, pero
xa me vou afacendo. Teño un amigo
cociñeiro que se chama Christian e
que me fai a comida e a cea porque
os dous estamos no mesmo piso.
Meu pai traballa de pintor e
case toda a xente me coñece. No
colexio pásoo ben e a profesora é
moi boa. O malo é que os rapaces
critícanme porque non me coñecen
pero cando o fagan ímonos levar
todos moi ben.
Por certo, o que máis me
gusta de Francia son os edificios, as
pontes e a noria.
Ben, déixote que teño que ir á
escola. Ata logo, e unha aperta para
a túa familia.
David
2009
Querida Tatiana: Moitos bicos é un forte abrazo
dende Madrid.
Escríboche dende Madrid, Alicia
e isto é todo novo, e totalmente
diferente a Galicia. Dende a India
Aquí tés que levar uniforme e
todos os nenos son altos, non como en Ola Xan, escríboche dende
Galicia, eu son case a máis baixa do a India. A xente aquí é moi boa e
instituto. trátanme moi ben. Boto de menos saír
cos amigos e contigo Xan, e tamén
boto de menos a comida Galega,
aínda que esta non está nada mal.
A xente di por Galicia que
comen bichos, e é certo, non saben
Non coñezo a ninguén, pero nada mal.
fixen dúas novas amigas que se
chaman, unha coma ti, Tatiana, e
outra Tamara. Fixen máis amigas, pero
esas son coas que máis ando.
Aquí tense que estudar máis,
e teñen dúas horas máis que nós pola
tarde.
Hai máis cousas malas, pero
non todo é así. Puiden ver tocar Ao levar xa tres meses aquí,
a Pereza e vin a moitos famosos. acostumeime bastante ben. Axudo a
Ademais hai un neno na miña clase algún veciño nos labores do campo
que é guapísimo, e tamén son todos
aínda que custa un pouco seguir o
moi bos comigo, e só hai unha lingua
ritmo.
que estudar.
Entón.... Escríbeme.
Gustaríame recibir unha carta
túa tamén, espéroa impaciente. Lucía Diz
2
páxina
o larchán 2009

noite do pesadelo

A Era xa ben entrada a

inquedábame
dentro de min.
moi daquela botella que sempre teño ó pé
da cama e volvín descansar o corpo
madrugada cando de súpeto un sobre aquelas sabas brancas coas
Non son
berro que proviña dun pesadelo me que mudara a cama aquela mesma
muller de soñar, mais
espertou. mañá. A ventá do cuarto permanecía
cando o fago nunca
Incorporeime sen aberta porque o calor da rúa era
me sinto así para canto
nin sequera moverme practicamente insoportable. O último
mais espertar en metade
da cama. Abrín os que sentín antes de volver durmir foi
da noite. Quedei pensando
ollos, pero unha suave brisa que esta permitía
en nada por algúns
todo era que pasase. O resto da noite paseina
segundos, a carón dun
escuridade. sen mais novidade, voltei durmir ata a
silencio que me afogaba e
Un tremor fixo mañá seguinte sen molestias maiores.
apenas me permitía respirar.
estremecer todo o No almorzo estrañoume que
Quixen erguerme pero nese
meu corpo e tiven unha o meu home non estivese na casa,
momento non era dona do
visión: tratábase dun home aínda que non era a primeira vez que
meu corpo e non me puiden
xa maior coas vestimentas raídas quedaba a tomar un
mover.
e sen nin sequera zapatos, coa maior café no centro
N o n
parte do seu rostro queimado. antes de
era mais que un simple
Esa noite o meu home virse de
pesadelo, a moita xente
non durmira na casa. Vixiaba un volta para
pasáballe cada noite e
aparcadoiro de coches nun céntrico a casa.
iso non quería dicir nada,
parking da cidade, era unha noite de E r a
non vou negar que
venres, e coma tantos tiña garda. normal, o
tiven medo pero só era
Pronunciei o seu nome aínda cansazo
seguramente produto
sabendo que non o ía atopar na de toda
dunha mala dixestión,
casa. unha noite en vela coa lanterniña para
pensei.
Unha sensación moi profunda acá e para aló… eu…enténdoo.
Bebín un curto grolo de auga,

3
páxina
o larchán
Non me volvín preocupar durante
o resto da mañá ata que o estómago
me roía e caín na conta de que xa
era a unha da tarde, hora por tanto
da comida.
Foi entón cando chamei ao meu
home, comezaba a preocuparme de
verdade.
Un son comezou entón a saír
do noso cuarto da matrimonio. Fun
e dinme de conta de que deixara o
teléfono na casa. A situación, aínda
que quixese negalo, enfermábame,
seguramente se deixase enlear por
aquel compañeiro de traballo novo e
con dous dos peores vicios: as mulleres
mailo alcohol. Íase enterar ao chegar
á casa!!
Prendín a televisión,
informativos acababan de comezar.
2009
Sentei xa mais tranquila e pechei
os ollos mentres daban a nova:
por causas aínda descoñecidas o
parking no que o meu home estaba
a traballar incendiouse pasadas as
catro da mañá. Ata o momento non
atoparan rastro dos dous presuntos
desaparecidos, o meu home mais o
seu compañeiro de quenda. Ao cabo lugar e dedicarse a vivir de maneira
de unha semana cando os medios tola, do xeito ao que o meu home
de rescate deron por finalizadas as nunca vivira e seguramente lle ía
tarefas de busca entre todo aquel gustar e no que o outro era xa todo un
escombro reparei en que se cadra experto, aínda que tendo en conta o
aqueles dous non se fixesen cinzas, pesadelo de aquela noite…
probablemente aproveitasen a
oportunidade para marcharen do Lucía H. Ferro
os
4
páxina
o larchán 2009

uen ben te quere non te ha facer chorar

Q Nos anos nos que eramos mozos a nósa relación era fantástica,
das que me facía
protagonista
incluso envexada por moitos, as dúas semanas
cada día cando
seguintes á voda pasámolas na casa dos
aínda eramos
meus pais. Non nos podiamos permitir
mozos.
unha viaxe de lúa de mel custosa.
O tempo ía
Á nosa volta tiñamos
pasando sen que
agardándonos unha casa antiga recén
as cousas na nosa
reformada cunha ampla lareira.
casa se amañasen.
Eu persoalmente tiña moitas ganas
Nin sequera a chegada
de comezar a facer daquela casa, un fogar.
da nosa filla fixo que o seu
Non tardei máis de tres meses en quedar en
comportamento cambiase.
estado, e foi entón cando descubrín con quen casara
Os seus berros eran
realmente.
constantemente os culpables
de que a meniña chorase a cada
Estaban a ser frecuentes as súas saídas
dous por tres,e cando lle pedía que
nocturnas sen explicación, as súas chegadas a
non levantase a voz berraba aínda
carón das do sol cada mañá, cando eu saía
máis e máis alto, ata que chegou o
para ir ao traballo que nos mantiña aos dous. D í a
día. O día en que dos berros pasou a
a día cruzabámonos no intento de pretender atravesar
levantarme a man.
a porta. Aquel pestilente cheiro que desprendía
Ao primeiro pensei que se
acompañábame durante todo o día. Era unha mestura
trataba de algo normal, algo como
de tabaco, alcohol e mulleres insoportable.
as discusións de parella ou algo
Chegado o momento de pedirlle as típicas
semellante, pero os choros da nena
explicacións, que el sempre me negaba, chegaba un
estábanse a acoplar aos seus berros,
dito arrepentimento no que comecei a crer, un perdón
aos insultos que me adicaba a cada
aparentemente sincero e un par de tenras palabras como
instante e aquela situación estábase a

5
páxina
o larchán 2009

converter en insoportable.
Eran moitas as veces que, estando de baixa por maternidade vía saír aquel anuncio no televisor. Animaba ás
mulleres vítimas da violencia de xénero a denunciar tales agresións. Ou ben cambiaba de
canle ao escoitar aquel son que o caracterizaba ou ben pensaba que o noso problema
non ía ser tan grande e se ía solucionar antes de chegar a ditos extremos.
Cal foi a miña sorpresa ao descubrir que me estaba a enganar a min mesma, que
o problema xa non tiña volta atrás e que era xa tarde. Agora tíñame que preocupar polo
ben da nosa filla, pola súa estabilidade emocional cando medrase, por que crecese nun
ambiente ao que sen dúbida calquera neno ten dereito, debería ter ao seu carón o amor
de ambos os dous pais.
Co paso dos anos fun quen de ver que o noso matrimonio estaba condenado ao
máis absoluto dos fracasos, ás miñas costas foi quen de, en repetidas ocasións, pegarlle á
miña nena, e foi entón cando non o dubidei, e sen máis contemplacións saín na procura
de axuda.
Podería resignarme a sufrir polo futuro que eu cría mellor para a miña filla, polo
seu ben, pero o prezo non era que ela sufrise de tal xeito.
Agora que fai disto xa algunhas décadas, teño á filla estudada, con unha carreira.
E soubo recoñecer todo o que pasei para tentar ofrecerlle o mellor, segundo as miñas crenzas daquela. Son quen de ver
que calquera cativo non precisa ter aos seus pais preto se un deles lle falla como tal e o outro sabe compensar tal falta
de afecto.
Fun quen de ver que unha retirada a tempo foi mellor que seguir ao lado de aquel home,que se cadra se
permanezo ao seu lado mais tempo lle ía crear á miña nena un trauma do que había ser moi difícil poder saír, unha
infancia do máis cruel e inxusta. Unha infancia que ningún neno merece.
Non vale a pena seguir ao lado de alguén así pensando que a ser o mellor para un fillo, agardar se cadra tan
só dous días máis pode ser a completa destrución de unha familia. Pode ser a fin.
A miña filla agradeceume que puxese terra de por medio, e xuntas soubemos saír argumentando que nós
tivemos sorte, moitas outras mulleres quedan a medio camiño na súa loita. Por desgraza aínda ai nais que seguen a
carón dos seus homes por vergonza, polos posibles comentarios que se poidan exercer, pola crenza equivocada de que
a figura de un pai é de todo precisa. E é que, quen ben te quere, non te ha facer chorar.
6
páxina
 o larchán 2009

oticias imposibles

N co seu poder do zume alucinóxeno,

que se defendía subministrando este
zume aos seus inimigos, e tamén
ESARTICULADO O LET´S GO coñecida como guitarrista. Ademais,
D pertencía a este grupo O Cabezón,
Por fin detidos os delincuentes Thursiño, Drey e María Ritza, incluíndo
creadores deste movemento. ao seu xefe o dobre de James Bond.
O que se adicaban a facer
O pasado
vai dende escandalizar polas rúas CTO DE VANDALISMO NO COTARELO
venres,
foi
día 14
finalmente
de Vilagarcía ata loitar contra o
malvado Evo o Gato. Son ademais
A
IES
Antonte, os alumnos do
Cotarelo Valledor, vían este
desarticulada a
acusadas as señoritas –x e –w de panorama ao entrar na biblioteca:
famosa banda de
maltratar psicoloxicamente ao Jonas pintadas nas paredes, libros rotos,
delincuentes Let´s
e ao Antijonas que, a pesar de non andeis desordenados, e catro
go, un grupo de xoves con posesión
se coñeceren, acabaron sumidos ordenadores roubados que aparecían
de armas e substancias radioactivas.
nun conflito interior que liberou tanta o día seguinte (todos eles rotos) tirados
Entre os seus integrantes atopábanse
enerxía como para destruír Berlín. O perto do Porto de Vilaxoán.
Mapachus, o tocador de trompetón,
dobre de James Bond é tratado en Os causantes poderían
cuxo poder é o frasco máxico e que
numerosas ocasións polos integrantes ser alumnos, ou exalumnos, dese
se defendía coa saliva radioactiva.
do grupo coma un xefe, xa que a súa centro; sen descartar algún profesor.
O señor Punto G, plantista negricida,
arma (o seu cheiro, que eles definen Polo momento non hai ninguén
que atacaba aos homes coas súas
con palabras que a redacción non detido, aínda que xa teñen varios
capadas e ás mulleres co seu “me
permite escribir) é a máis poderosa. sospeitosos.
dá ighual”. A súa arma máis potente
Afortunadamente todos os Ata agora os alumnos
é a escala cromática á velocidade
integrantes coñecidos están xa en deste instituto non poden utilizar a
da luz. Atópase tamén entre eles a
comisaría pero aínda pode haber biblioteca, pero poderán facelo
Señorita –w, debuxante con pincel,
máis. Por recomendación da policía, dentro duns dous meses.
que se defendía por medios dos seus
non se fíen de ninguén, nin de Esperemos que este caso non
malvados petit-suisse e das súas uvas
vostedes mesmos.
se volva dar neste nin noutros centros.
perversas. O seu poder é o zapato
bailador, de baile galego. Non
esquecemos mencionar á señorita-x Laura Alonso Pazos 2º ESO Alba Freire Patiño 2º ESO

7
páxina
o larchán 2009

rónica dun magosto

C alumnos e alumnas voluntarias
estaban a preparar todo para asar
as castañas e estaban a poñer enriba
da mesa: magdalenas, galletas,…
Logo chegaron Tatiana e
Maira, estivemos con elas. Despois
chegaron, Lucía, Alex, Estefania e Ana.
Estivemos por alí e logo pedímoslle o
micrófono ao profesor Juanjo.

O Magosto é unha festa Tamén puxeron música e

tradicional galega. A época na que fomos para as gradas. Cando xa

se soe facer é no outono, xa que é estaban as castañas, fomos probalas.

cando se recollen as castañas. Para ¡Estaban moi ricas! ¡Ñam, Ñam!

asalas hai que seguir uns pasos, que Despois chegou o chocolate e todo o

son os seguintes: mundo foi probalo.

-Recóllense as castañas. ¡Todo estaba moi RICO!

-Pícanse as castañas para que A maior parte do tempo

non exploten. os rapaces estiveron xogando ao

-Loxicamente: COMÉMOLAS fútbol ou ao baloncesto. As rapazas,

-Sóense comer quentiñas e sóense polo menos nós, estivemos falando e

acompañar con viño novo, aínda que andamos por alí.

nos no instituto acompañámolas de Foron moitos profes, tamén

chocolate. foi Charlotte, e outro mozo tamén

Por fin o día ..... celebramos o francés que nos sacou fotos.

Magosto no Cotarelo. Cando chegamos Despois tivemos que ir para a casa.

non había case ninguén, pero pouco a ¡Esa tarde foi única!

pouco foi chegando xente. Pasámolo moi ben.

Mentres os profesores e Beatriz e Alicia - 1º ESO C

8
páxina
o larchán 2009

Iria Vidal Mollinedo 1º B

Este ano 2009

foi moi divertidio
porque celbramos o noso
entroido querido

Había xente disfrazada

bruxas varias e choqueiros
temén tiñamos velliñas
pero non tiñamos peliqueiros.

Tamén tiñamos unha charanga

que cantaba e tocaba
e facíano moi ben
porque a xente alegraba.

No Karaoke a xente cantaba

ría e gritaba
pero o que non sabían
era que canción cantaban.

Ademais a comparsa “Somos cuarto de, os do pedecé” gañaron o concurso de coplas cunha
entroideira versión do tema dance A Festa non vai parar de DJ Son1c.

O ENTROIDO NON VAI PARAR

somos cuarto D

Un, dous, tres, catro

Oh oh oh (X2) oh

Teño que estudar

mandou miña nai.
9
páxina
o larchán 2009

crónica do Entroido en coplas

10
páxina
o larchán 2009

Este ano 2009

foi moi divertidio
porque celebramos o noso
entroido querido.

Había xente disfrazada

bruxas varias e choqueiros
tamén tiñamos velliñas
pero non tiñamos peliqueiros.

Tamén tiñamos unha charanga

que cantaba e tocaba
e facíano moi ben
porque a xente alegraba.

No Karaoke a xente cantaba

ría e gritaba
pero o que non sabían
era que canción cantaban.

Iria Vidal Mollinedo 1º B

11
páxina
o larchán 2009

A CHARANGA PARTIDO DE PROFES E ALUMNOS

Ademais a comparsa “Somos cuarto de, os do pedecé” gañaron o concurso de

coplas cunha entroideira versión do tema dance A Festa non vai parar de DJ Son1c.

O ENTROIDO NON VAI PARAR

somos cuarto D

Un, dous, tres, catro

Oh oh oh (X2) oh

Teño que estudar

mandou miña nai.
Vai meniño vai
que tes que aprobar.

Somos cuarto de
os do pedecé.
Temos que estudar
mandou Rabadán.

12
páxina
o larchán 2009

O antroido non vai parar

temos ganas de berrar.
Se invita o titor
irmos ir de botellón. (bis)

Oh oh oh (X2)

Na nana na nana na
O entroido non vai parar
Na nana nana, Ohhhhh

Na nana na nana na
O entroido non vai parar
Na nana nana. Ohhhhh

O instituto Valledor
cambiou de director.
Sacaron a Emiliooo
puxeron o músicooo

O antroido non vai parar

temos ganas de berrar.
Se invita o titor
irmos ir de botellón.

Oh oh oh (X3)

O entroido non vai parar

¡Non, non, non!

¡Non vai parar!

MÚSICA:
DJ SONIC. DISCO TATOO

13
páxina
 o larchán 2009

Concurso: “Ponlle nome ao teu equipo”

1 OMES DA LIGA DE FÚTBOL

Con motivo da celebración da n
liga de fútbol no primeiro trimestre,
púxose en marcha o concurso BOCA JUNIOR´S OS GALAICOS
“Ponlle nome ao teu equipo”
CARONTES SURRIGOTE
dirixido a todos os participantes.
Tratábase de poñer o nome
PAQUETES TEAM DRINKING TEAM
do equipo en galego, e o máis
orixinal recibiría como premio
PUMBA´S A PANDA DO CANUTO
unha equipación co nome do
equipo inscrito na camisola. Houbo
A MANADA DO TOXO CIDADE TROSKEYRA
nomes curiosos como os que se
mostran á dereita, resultando

gañador OS GALAICOS e en OMES DA LIGA DE BALONCESTO

segunda posición A MANADA
n
SIAREIROS BIOSBARDOS
DO TOXO.
ALL STAR´S SOBRADELO CELTICS

No segundo trimestre AS ANGULIÑAS DO NORTE BC ÍDOLOS DE MATRI JR.

celebrouse o concurso para a
liga de baloncesto, e os equipos XERACIÓN DO 1846 GALIZA WARRIORS
xa se esmeraron un pouco máis.
Ao peche desta edición o xurado COTARELOS LAKERS BC GALAICOS
aínda non decidira o gañador
deste concurso.

14
páxina
o larchán 2009

ctividades Coordinadora de ENDL

A Un ano máis celebrouse o Certame Gráfico pola Normalización
Lingüistica, que neste curso chegou á decimoquinta edición.
Este ano participaron un total de 12 centros de Ensino Secundario do
Salnés, que forman parte neste curso da Coordinadora de ENDLs, constituíndo o
número máis alto desde a súa constitución. Mesmo está incluído o IES de Barro
que, non pertencendo á Comarca, mostrou o seu interese por participar no
Alejandro Laya Ordás
proxecto neste curso.

Os centros participantes na Coordinadora son:

IES Miguel Ángel González
IES Bouza Brey
IES Illa de Arousa
IES Vilalonga
IES Castro Alobre IES Armando Cotarelo
IES A Basella IES Faro das Lúas
IES RamónCabanillas IES Francisco Asorey
IES Monte da Vila IES de Barro
Mariña Mollinedo

Presentáronse uns 400 traballos ao concurso deste ano, constituíndo

tamén un récord de participación no mesmo desde a súa orixe. Realizouse
a edición dos adhesivos gañadores nas tres categorías, co nome do autor
ou autora. En total editáronse 9000 adhesivos para repartir nos doce centros
participantes. Os mellores traballos serán expostos en todos os centros de ensino
participantes a través dunha Mostra que percorrerá os institutos no que resta de
curso.

Sara Vilas e Natalia Darriba

O Cotarelo participou con bastantes traballos do alumnado de 1º e 3º ESO
que, aínda que non acadaron ningún premio, mostraron moi bo nivel, tal como
mostran as imaxes que reproducimos.

15 Sergio Paolo Marques

páxina
o larchán 2009

utorretratos, graffitis e caretas

A Autorretratos
Os rapaces e rapazas de 4º DA ESO elaboraron unha serie de autorretratos con distintas técnicas. Nas imaxes
podedes ver unha selección destes traballos, uns realizados con lapis brando (mediante a técnica da cuadrícula)
e outros creados con puntos sobre unha transparencia.

16
páxina
o larchán 2009

graffitis-3º ESO CABEZUDOs-1º ESO

17
páxina
o larchán 2009

25 de novembro
Día internacional contra o maltrato de xénero

18
páxina
o larchán 2009

19
páxina
o larchán 2009

20
páxina
o larchán 2009

21
páxina
o larchán 2009

22
páxina
COTARELO