De voordelen van sommige oorlogen

Thierry Debels

Ieder zinnig mens gaat ervan uit dat vrede goed is voor de
ontwikkeling van arme landen, en hongersnood en oorlog
slecht. Oorlog is zeer gewelddadig en heeft enkel negatieve
gevolgen terwijl vrede enkel voordelen heeft. Meer specifiek
wordt oorlog geportretteerd als ontwrichtend voor de
economie, en als een onderbreking in een ontwikkelingsproces
in derdewereldlanden dat onherroepelijk herstart moet worden
zodra de oorlog voorbij is. David Keen, auteur van Complex
Emergencies, is het met die stellingen niet eens. Keen is
nochtans geen warhoofd: de man is hoogleraar aan het
Development Studies Institute van de London School of
Economics and Political Science.

De auteur stelt eigenlijk de conventional wisdom van John

Kenneth Galbraith ter discussie. Die stelt oorlog voor als een
model waarbij twee partijen elkaar bekampen met de
bedoeling een politieke en militaire overwinning te behalen.
Keen besluit uit zijn uitgebreid onderzoek naar vooral moderne
conflicten dat dit model niet altijd opgaat. Dat is geen nieuw
gegeven. Sinds 9/11 weten we dat oorlogen steeds complexer
worden met uiteenlopende partijen. Ook burgeroorlogen
mogen we niet analyseren als zou het gaan om een strijd
tussen twee partijen.

Provocerender en daarom interessanter is dat Keen het idee

verwerpt waarbij oorlog voorgesteld wordt als een verval in
anarchie, gedachteloos geweld en etnische haat. De auteur
stelt eigenlijk een nieuw paradigma voor om oorlog te
analyseren. Oorlog is niet enkel strijd of ineenstorting. Het
heeft ook complexe maar onomstootbare economische,
politieke en psychologische voordelen. Volgens Keen is dat ook
de reden waarom sommige partijen er soms belang bij hebben
een conflict eerder te verlengen dan te beëindigen.

Keen heeft met zijn onorthodoxe ideeën een punt, op één

voorwaarde: dat we zijn definitie van oorlog aanvaarden. En
die definitie gaat niet uit van een constant gewapend conflict.
De auteur heeft het eigenlijk over wat politieke machthebbers
als oorlog omschrijven. En dan hebben we het over de 'oorlog
tegen de terreur' of de 'oorlog tegen drugs'. Dan gaat het
inderdaad niet over de klassieke militaire conflicten, maar over
projecten waar een land zijn schouders onder zet en die
slechts sporadisch het gebruik van geweld vragen.

De war on terror heeft inderdaad voordelen gehad voor een

aantal landen die zich na 9/11 onomwonden achter de VS
hebben geschaard. De Pakistaanse leider Musharraf koos
eieren voor zijn geld en sloot zich bij de VS aan. Niet alleen
werd zijn regime daarmee gelegitimeerd. Zijn land kreeg ook
financiële steun en het investeringsklimaat werd zowaar
aantrekkelijker. Ook het regime van Vladimir Poetin kreeg toen
meer aanzien. In de oorlog tegen drugs hebben Zuid-
Amerikaanse landen die een repressief beleid voeren een
streepje voor op de andere. Ook dat helpt om investeringen
aan te trekken en het imago te krijgen van stabiele natie.
Volgens Keen kunnen we conflicten slechts ten volle begrijpen
indien we ook deze elementen in het achterhoofd houden. (T)

DAVID KEEN, COMPLEX EMERGENCIES, POLITY PRESS, 2007,

296 BLZ., 20 EURO

Thierry Debels

Trends - 14-02-2008