एक मह ग दतकथ

- अनर ध कलकर
जमन च व सतव त एक र त अश च ज ग आल . ड!क, क न, द त प#क$ क ह% तर% दखत आह' ह' नकक$. पर नकक$ क
दखत अस व बर? द!न त स ह ववच र करण त घ लवल' आणर मग अख'र%स झ!प0न ग'ल'.
'नकक$ क दखत ' पश च उतर कच'र%त ग'ल वर ममळ ल. झ ल अस, 'फकट' ममळत असल'ल हल हल सम कड0 जमन
क:फ$ल कट ळ0 न असम ददक न नकत च एक ध'डगजर% क:फ$ प कक< त श!ध0न क ढल ह!त . ब ज र त0न 'क पमचन!' च डब
ववकत घ'तल ह!त . त तल द%ड चमच प0ड, क:फ$ ट' बल वरन घ'तल'ल द!न स खर' च ग!ळ कप त ट क0न म त च
सव प कघर त ज ऊन नळ ल 'र र' गरम प र त त ट क0न बनर र पक र क:फ$ महर0न प त अस'. तर अश च क:फ$च
पदहल घ!ट घ'तल आणर ड!क त परत एकद सरक ग'ल आणर ट 0ब प'टल , 'अर' , आपल तर द त दखत! आह' .'
मन म पम र' कच'र%च व#दक$ सलल ग र%र कड' ग'ल' आणर मतल समज व0न स मगतल' क$ द त दखत! आह' . मतन' लग'च
द!न ग!ळ ददल आणर शहर त ल दतव#द ल फ!न ल वल . आणर महर ल ,'ज त न दह र! घ'ऊन ज .' आत आल क
पच ईत? आमह% भ रत र! न र! क , सGट न सGट व चव च!. म म!डक त!डक जमनमध ' ववच रल', 'पर कच'र%च
व#दक$ ववम आह' न ?आमह ल त' क ड ददल' आह' .' त महर ल ,'ह!, पर दह र! ल गर रच.'
दह र! घ'ऊन त दतव#द कड' ग'ल'. ब ह' रच तIड' व मचत त ल द त प ह0न व ट प हण च व'ळ मज'त ग'ल . मततक त
ररस'पशनवर%ल सदर%न' आत ज ल स मगतल'. दतव#द ल सद# व न' आगलभ ष 'त असल न' म झ कड0 न जमन भ ष'वर
ह!र र' सभ व अत च र टळल'. त न' नमसर ल मल 'र Oटग'नवबलड' क ढ ल घ'ऊन ज ल स मगतल'. त' ८० र!च'
असल न' मतथ' जर हजजत घ तल आणर नमसर ल कच'र%त फ!न करन ह' प#स' नकक$ कच'र% द' ईल ह' वदव0न घ ल
स मगतल'. द त च' क दकरर मचत क ढण च म झ पदहल च पसग. त त प श ज ऊन ख ब वर हनवट% ट' क0न त'थ' असल'ल
एक द ड मल तIड त धरन सवसथ उभ' र ह ल स मगतल'. असम ददक च कलपन शक$ अच ट असल न' मन त भ क र%
कलपन कर ल सरव त क'ल , ' तIड त धरल'ल द ड च श:क बसल तर?' मततक त क दकरर मचत झ ल'.
जतव#द न' (महरज' जमन दतव#द न' ह!!) म झ जबड च' क दकरर मचत म!ठ पडद वर ल वल' आणर त! म!डक त!डक
आगलव र त ब!ल0 ल गल . 'आत ह प ह तमच १७ न. द त तल खडड . आणर ह ३४ न. मधल आणर ह ४४ न. मधल .
(आO??पर ३२ द तच असत त न महर'? मग ह' आणर ४४
३४ न. कठ0 न आल'?म पश मन तल मन त द बल .अथ त
क!ड च उतर मल लवकरच ममळर र ह!त.) ह' मतनह% द त त तड%न' क ढ ल च हव'.' म झ ऐक0न द तख ळ बसल . त न
क!पऱ तल त न द ढ क ढल तर ज'व च कस? म ह% शक त ल ब!ल0न द खवल . जतव#द 'क0ल' ह!त . त! महर ल ,
'त त क ? आत द त क ढ , सह मदहन न जखम भरल वर त न ख!ट' नव' द त बसव0न घ .'
म झ घश त0न आव ज फट' न . म त ल कस'बस' ववच रल', ' प0र पदb 'च अद ज' खच दकत 'ईल?' त न' सम!रच
वह%त आकड' म!ड क'ल आणर महर ल , '४००० र!.' महरज' म झ जवळजवळ प च मदहन च जमन पग र! म त ल तस
स मगतल आणर त ल ववच रल क$ ख!ट द त च' प#स' व#दक$ ववम कपन द' त त क ? पर 'ख!ट' द त बसवर'' ह'
'सcद वधन' सदर त म!डत असल न' ववम कपन फक द त प डण च' त नश' र! द' ईल अस' स ग0न त न' मल त च एक
च गल' द त प डर ऱ (महरज', खर ब द त च गल पक र' प डर ऱ ) ममत च पत ददल आणर 'लवकर त लवकर द त क ढ
न ह%तर त क$ड दहरड%त ज ईल,ड!क' दख'ल आणर कद मचत त प 'ईल' अस' स मगतल'.
'त नश' र!' च' अधdमधd द त स भ ळत आणर मन तल मन त ४००० र! च' र. करन त प#श त क!रत भ रत क र
'ईल च गणरत म डत आमच सव र% परत कच'र%त प!हचल . कच'र%तल जमन सहक ऱ ल ह% कथ ऐकवल . 'त त
क ? प ड0 न ट क द त. आणर एक वष न' भ रत त परत ज श ल त'वह नव' बसव.' त न' सलल ददल . (व र' शह ण , द त
म झ'. वषभर म!क च ज गच द ढ गम व0न म बसर र. तझ क ज त स ग ल ? हलव च घर वर तळश पत.) म
त ल 'लवकर त लवकर आणर परवडर ऱ प#श त नव' द त ममळ च हम ममळ ल मशव म असल'ल' द त द' र र न ह%'
ह मनश ब!ल0न द खवल . त!ह% ववच र त पडल . दसऱ एक सहक ऱ च' स सर' दतव#द ह!त'. त! मल त च कड' घ'ऊन
ग'ल . स सर' बव न ज व च ववच रप0स क'ल , आणर मल खच वर बसव0न एक ग र ग र सप' जबड वर म रल . आणर मचमट
ह त त घ'तल . 'अह! तमह% क करत ?' म घ बरन म!डक जमन भ ष'त ववच रल'. 'द त क ढ0 न ट कत! . न ह%तर% त'
क म त0न ग'ल' आह' त.' 'पर मल त' आत क ढ च' न ह%त. म व ट प हर र आह' .' म महर ल'. 'कश च व ट?द त प0र
दकडण च ?' जमन स सर' बव आत व#त ग ल ल गल' ह!त'.
मततक त जमन सहक र% मध ' पड0 न त न' म झ मनश समज व0न स मगतल आणर त' जर थड वल'. त न ख!ट
द त ऐवज 'प0ल बसवर'' ह' सवसत उप स ग0न त च आकड' म!ड क ढ0 न ददल . 'पर ह पर खच मल परवडर र न ह%. ह'
म झ' द!न जमन पग र आह' त.' म महर ल'. मल आत त दखर ऱ द त च' दfख दकमत ऐक0न आप!आप कम
झ ल च भ स ह!त ह!त . पर जमन सहक ऱ न आत म झ द त च पश धस स ल वण च चग ब धल ह!त !!
स सर' बव कड0 न आमह% द!घ' सखरप आणर 'सदत' परत आल!. आत म गपच0प बस0न ह पश ववसर च ठरवल. पर
सहक ऱ न र हव'न . त न ववम कपन ल फ!न करन जमन भ ष'त पररणसथत समज वल आणर सलल म मगतल . 'मरद'
मतकड' ,आपल क ज त ?णजन' ववम उतरवल त कपन बघ0न घ'ईल.' अश भ0ममक न ठ' वत त न एक म ग स मगतल त!
महरज' द त क ढ0 न भ रत त ज ईप तg त तपरत' पलhणसटकच' द त नसत' च वण परत' तIड त ठ' वर' आणर मग भ रत त
ग'ल वर च गल' द त बसव0न घ'र'. द त प डण च' व त तपरत द त च' प#स' ववम कपन द' ईल.
दरम न पमतद' व न व वदडल न फ!न करन कiतक न' ह% हक$कत स मगतल ग'ल . ('बघ !!जमन त ज ऊन इतक दतपर bम
ग जवल ह!त क आपल घर त आध क!र ?') द!घ च'ह% महरर' पडल' क$ न#समगकर%त उगवल'ल' त न द त इतक
सहज सहज क ढ0 न 'त. दसर एख द उप श!ध0न दकव रज घ'ऊन भ रत त 'ऊन उपच र कर व'. पर रज'वर भ रत त
'ऊन सव व'ळ मज'त घ लवण ऐवज उपच र च सज'त घ लवण ल म कड ड0 न ववर!ध क'ल .
एक ददवस जमन सहक र% 'ऊन महर ल , 'आमह% तझ हक$कत स ह' ब च स ह' ब ल स मगतल आह' आणर त' महरत त क$
आपर ख त च इतर क म स ठkच फड त0न ह' ४००० र! भर.पर अट अश क$ त0 ह' तझ भ रत सहक ऱ न
स ग च' न ह%स. आणर जर ह' पकरर उघडक$स आल' तर स ह' ब च स ह' ब वर क रव ई क'ल ज ईल.' म मन तल मन तf
'बच व!बच व!जमन द त नक! पर जमन मदत आवर!द' व ब ब असल' प प म झ ह त0न घडव0 नक!स र' !' महर0न द' व च
ध व कर ल सर क'ल'. आणर ध र एकवट0 न त न स मगतल' क$ अश म ग न' मल प#स' नक!त आणर द तह% आत दखर'
कम झ ल' आह' . म सटट%वर भ रत त ज ईप त g थ ब'न. (मर ठk आणर त ह% पर'कर आह' म ! द त स रख वसत0वर
क!र च'तर% ल ख! रप ' घ लवण प'क एख द% क र,दहऱ च कड दकव घर वर प#स' खच कर' न. मग तIड च' ब!ळक' झ ल'
तर% ब'हतर!). जमन सहक र% ह' ऐक0न जर न र ज झ ल' क रर व#दक$ ब बत त अस' तडज!ड%च' उप क ढर' त न पटत
नवहत' आणर 'क ह' परक द' श तल' ल!क!प#स' प#स' करन ज व द' त ल' अस'ह% मन त कठ' तर% व टत अस व' क रर प#स' आणर
भर!स'मद श क ह र स ठk आमह% सव डब न च! आणर कच'र%च' उप ह रग<ह ट ळ च!.
भ रत त मदतववष क ह लच ल सर झ ल आणर मल पमतर ज न एक दतव#द च म'लपत ददल . म द!न प न ईपत
मलह0न आपल' पर र स मगतल'. दतव#द न' क!रत ह% सलल फ$च अप'क न करत आणर आपल बर च व'ळ घ लव0न
पत ल म!ठ' उतर मलदहल'. आत प त g द त क ढ च' सलल' ऐक0न घ बरल'ल म जर आशसत झ ल'. त न मलदहल'
ह!त','शक त! द त उपटर' ह' सव उप व ग'ल वरच श'वटच उप ठ' व व . ३४ न व चल न ह% तर% १७ आणर ४४ न.
च रट कhन:ल ह!ऊ शक'ल अस' पत त ल वरन वरन व टत'. त!प त g जमन त भ रत दक न त लवग त'ल ममळ ल स त'
दकव लवग ववकत घ'ऊन त! द त ख ल धर . १७ न. ल हलक'च एक ट चर ट!च0न च चर कर . जर ओरडण इतक व'दन
झ ल तर द त तल' च'त तत0 अज0न णजवत आह' त आणर आपर रट कhन:ल कर शकत!.३४ न. क ढ व ल ग'ल. (जबड च
च र ब ज0न १,२,३,४ अस' b. द' ऊन ड व कडच ख लच दसर महरज' ३२,उजव कडच वरच चiथ महरज' १४ अस' त' b.
द' त त. '३४ आणर ४४ व ' द त च' गiडबग ल ह' अस' आह' .)'
लवग च श!ध घ'त न शबदक!श प दहल न ह%. त मळ' दक न त ज ऊन 'तमच कड' अस अस ददसर र भ रत मस ल च
पद थ आह' क ह!?' च ल0 झ ल'. एक सपरम कdटमध ' तपक$र% रग च प'न न' क गद वर लवग च' मचत क ढ0 न द खवल'.
मचतकल ह म झ प त न ह%, लह नपर मचतकल'च पर%क पर न प स झ ल' ह!त'. ब ईन' ममऱ च' प क$ट क ढ0 न ददल'.
सरत'श'वट% एक औषधदक न त एक आज!ब आगलभ ष ब!लत ह!त' आणर त न लवग ल 'न'लकन' महरत त ह% म दहत
द' ऊन लवग क ढ0 न ददल'. सपरम कdटमध ' फलओर इड प'सट श!धल . द त च दखण स ठk एक प'सट, स फ करण स ठk
फल ओर ईड प'सट,लवग,व'दन श मक ग!ळ अस सरज म घ'ऊन सव र% आत भ रत त क म परतण च व ट प ह0 ल गल ..
थ वक श भ रत त परतल' आणर आत जतव#द ववसरन भ तव#द च (भ रत दतव#द च ) अप:इटमGट घ'तल . एरव दतव#द च
खच च आणर आ व स0न आपल तIड त ठ कठ!क करन घ'ण च मल मभत आह' . पर ह भ तव#द श त आणर मनरपदव
व टल . एकदर%त आत च' त न + ५ वष प0व क ढल'ल एक अश ४ द त च उसतव र% करण च असल न' म झ' बर' च शमनव र
भ तव#द कड' ज र र अस' ददसत ह!त'.
पदहल शमनव र आल . रट कhन:लस ठk द त खरवड0 न त तल' च'त तत0च' तकड' क ढर' अस क bम ह!त . व#द स ह' ब न
म!ठk सई क ढल . म 'दष आड स<ष ' महर0न ड!ळ' ममट0 न तIड उघड0 न श स र!ख0न बसल'. व#दस ह' ब महर ल','तमह% ड!ळ' ममट0
नक ह!. अश न' म त र% करत असत न पर तमह% तIड उघड0 न बस ल आणर जबड दख ल ल ग'ल.' पर म दतव#द च
खच वर ड!ळ' ममट0 न बसत' त आजत ग त. च'त तत0 क ढर' महरज' ह व#दबव ज द 0 क'ल स रख द त त0न ल बलचक
च'त नळ ब ह' र क ढ' ल अश म झ अप'क ह!त आणर म त ब!ल0नह% द खवल . पर च'त तत0 ह न जक पक र असत!
आणर त च' तकड' मनघत त अस श!ध मल बश त ल स0कम तकड' प दहल वर ल गल .
ड!ळ' ममट0 नच सव उपच र न स म!र' ज च म झ मनध र असल न' व#दबव च जर पच ईतच झ ल . पर त' बर' च सहनश ल
ददसत ह!त'. त च' ब!ट दकव दसर' क ह% तIड त असत न तIड ममटल' तर% श तपर' स गत ह!त', 'थ ब . झ लच. जर ध र धर .
तIड ममट0 नक . तIड त सई आह' . त म!ड' ल.' ( स महर' वरच आणर ख लच द त तल अतर च अद ज घ'ण स ठk
असत त.) परत एकद द त च' क दकरर मचत घ च व'ळ आल . व'ळ% ख ब वग#र' नवहत . एक प तळ छ!ट%श दफलम
द त च आतल ब ज0ल धर च ह!त . म महटल, 'म च धरत'.' पर तIड च आत आपल च ब!ट आणर पलhणसटकच तकड
धरन ठ' वण च कलपन'न' कसतर%च झ ल. द!नद प !ग करनह% व वणसथत जमल न ह%. व#दबव च सहनशक$ जर कम
वह ल ल गल ह!त क रर क दकरर मचत ह लल मळ' त न अप'णकत मचत न ददसत समद च ल ट सम न क ह%तर%
ददसत ह!त'.
रट कhन:ल आणर रट कhन:ल क'ल'ल' द त स लबद करर' व वणसथत प र पडल'. आत ह!त b उन कदटग महरज' द त च
पल ल !ग ह!ण स ठk नसल'ल द त च आज0ब ज0च' द त घ स0न त च उच कम करर'. ह पक र जर ल ब व टल .
पर सभ!वत ल ख0पच रग ह!त'. तIड त धर ल तपदकर% औषध,त बर!बर ल ल रग च मलम, व#दबव च दहरव झग , मनळ
क दकरर दफलम , दर0 मचतव र सच उघडल वर ददसत त तश र' णझसटरस रख ददसर ऱ वपवळ स , चद' र% करवत..
एकदर%त 'रग रग र ग!ळ% रग क!रत ' च ख'ळ ख'ळल असत तर कम पडल' नसत' इतक' रग ह!त'. जव दहर दहर' क तरत!
तस' करवत न' द त घ स0न, म प घ'ऊन परत करवत न' द त घ सर' च ल0 ह!त'.
द त खरवडल वर 'ट ल' ल एक आठवड एक ख!ट प0ल द' ण त आल . त! बर!बर बसत! आणर उप !ग पडत! अस' मसद
झ ल वर त पल च' म प द' ऊन क रख न त0न खर प0ल बन0न 'र र ह!त .
खऱ पल च व'ळ% अस'च ड!ळ' ममट0 न बसल' ह!त' तर व#दबव च आव ज आल , 'आत जर जळण च व स आणर चटक
बस'ल ह , घ बर नक .' (ब पर' , म'रबत ?क क मलदहल आह' र' द त च द# व ?) पर म प घ'ण च दकव ततसम पदb 'त ल
त एक आवश क प र% ह!त . अस'च एकद म'र च पटट%वर बसवल'ल द त न' ज!र त च व ल स मगतल' ग'ल'. पडत
फळ च आज घ'ऊन म त पटट%ल कडकड0 न च वल' आणर मतच' तकड' झ ल'. (व#दबव मन तल मन त व#त गल' आणर
त न स मगतल', 'अह! इतक ज!र त न ह% च व च, त पटट%वर द त च ठस उमट' ल इतपत ज!र त च व च.')
प0ल बसवण च मधल पदb 'त मल सवतfच द त च' म त च' म:ड' ल बक स ममळ ल'. (आध महर' व#द ल!क ह' सवतfकड'
ठ' व च'. पर हलल ज ग ज त असल न' आणर र' क:ड ठ' वण त गIधळ ह!त असल न' ज च' द त आह' त त ल च द' त त.
प!ल स गनह' ग र दकव म<तद' ह च ओलख पटवत त त महर' द त च ठ' वर वरनच. चल , आत आपल' म:ड' ल
आपल प श असल न' गनह कर ल म म!कळ%! )
अश पक र' अश च एक शमनव र% प0ल त र ह!ऊन तIड त बसल . व#दबव न ववच रल', 'आत च क ळज कश घ च ?'
बव न'हम च हष तल श तत'न' महर ल', 'र!ज र त बश करत ज आणर मचकक$ दकव ख0प मचवट च:कल'ट शक त! ख ऊ
नक , कध कध त च बर!बर द त मनघ0न 'त!.' (त'वह प स0न म 'च:कल'ट ख च आह' ' महटल क$ आज0ब ज0च' दकच ळत त
'नक!! एक च:कल'ट च र हज र ल पड' ल. त0 आपल श तप' प .')
बघत बघत त न द त च उसतव र% करन झ ल आणर आत चiथ आणर श'वटच ख!ट द त स ठk 'b ऊन कदटग'
अथ त त सर स ठk शमनव र% ज च' आह' . 'द त वर म र ल ह% प#स न ह%' ह व कपच र म त हलल आमह ल पटत न ह%.
द त कड' दलक क'ल तर ज सत त ज सत प#स द त वर म र ल ज ऊ शकत! ह धड आमच कड' आह' च! सव पदb 'त
आमच' श त व#दबव ह म त सव त म!ठ आध र ह!त . अज0नह% एकट% दतव#द कड' मनघ ल' क$ घरच' स गत त 'ड:कटर न त स
न ह% द च ह! दग न करत आणर त च इस•मGटसच नकस न न करत परत !' '
(व#ध मनक इश र ह% दतकथ द त वर कGददत अस0न सबमधत दतव#द च दकव त च प'श च अवम न करण च क!रत ह%
ह' त0 न ह%.दतव#द च खच बदल स म न म रस ल उग चच मभत व टत असत'.दतव#द वर ववश स ठ' व0न सवतfल मनणशत
बनव0न त ल ज सत त ज सत सहक क'ल स द!घ न ह% कम त स ह!त! अस सव नभव आह' .)