LI NI U

1. Tnh cp thit ca ti Khi nim ton cu ha ang ngy cng ph bin hn trong cuc sng. Th gii ang tr nn phng hn. Mt th trng ton cu nhng vi nhng khc bit mang tnh a phng khin cho qun tr a vn ha tr nn ngy cng quan trng. c bit trong kinh doanh quc t ni chung v m phn thng mi quc t ni ring, c hiu bit v vn ha cc quc gia s gip chng ta c c s chun b tt hn. Vn ha chnh l con ngi. Nghin cu v vn ha l tm hiu v cch ng x ca con ngi, v nim tin, v gi tr, thi ca h trong nhng nn vn ha khc nhau. V vy tm hiu v vn ha v s khc bit vn ha gia cc ch th trong m phn quc t l ht sc quan trng v cn thit. m phn thng mi quc t gia cc doanh nghip Vit Nam v Anh ng gp vo s thnh cng v mi quan h i tc kinh t Vit Nam - Anh, tuy nhin hai quc gia c s khc bit ln v vn ha: hai quc gia i din cho hai nn vn ha phng ng v phng Ty rt khc nhau. Nhng khc bit v ngn ng, v tn gio, v quan im v gi tr v thi , cch ng x cng nh nhiu kha cnh khc gy ra nhng tr ngi v hiu nhm nht nh trong m phn thng mi gia hai quc gia. Quan h ngoi giao hn 40 nm gia Vit Nam v Anh quc ang ngy cng vng mnh hn v c nng ln tm i tc chin lc vo nm 2010. Do tm hiu v nh hng ca vn ha Anh i vi hot ng m phn Vit - Anh l vic lm ht sc cn thit. V vy em xin chn ti : nh hng ca vn ho nc Anh i vi hot ng m phn thng mi quc t gia doanh nghip Vit Nam v Anh quc lm ti kha lun tt nghip ca mnh. 2. Mc tiu v nhim v nghin cu

Mc tiu ca kha lun l nhn nh, phn tch thc trng v tm hiu nguyn nhn ca nh hng vn ha Anh n hot ng m phn thng mi quc t gia Vit Nam v Anh t a ra mt s gii php nhm nng cao hiu bit v vn ha Anh i vi doanh nghip Vit Nam. t c mc tiu trn, trong kha lun em s thc hin mt s nhim v sau: - Tm hiu c s l lun v vn ha v m phn thng mi quc t. - Tm hiu v vn ha Anh, so snh vi vn ha Vit Nam v tm hiu nhng nh hng ca vn ha Anh n hot ng m phn thng mi quc t gia Vit Nam v Anh quc. - xut cc gii php nhm nng cao hiu bit v vn ha nhm t c thnh cng trong m phn thng mi quc t Vit Anh. 3. i tng v phm vi nghin cu i tng nghin cu : vn ha Anh v tc ng i vi hot ng m phn thng mi quc t gia Vit Nam v Anh quc. Phm vi nghin cu : kha lun ch tp trung ch yu vo phn m phn Hp ng mua bn hng ha quc t. 4. Phng php nghin cu Kha lun s dng kt hp nhiu phng php nh phng php thu thp thng tin (thng qua sch bo, gio trnh, lun n, internet,...), phng php phn tch tng hp, phng php i chiu so snh, m hnh ha. 5. B cc kha lun Ngoi phn m u v phn kt lun, b cc ca bi vit gm ba chng nh sau: Chng 1: Nhng vn c bn v s khc bit vn ha trong m phn thng mi quc t
2

Chng 2: Tc ng ca vn ha Anh i vi hot ng m phn thng mi quc t gia doanh nghip Vit Nam v Anh quc Chng 3: Gii php nng cao hiu bit vn ha Anh ca doanh nghip Vit Nam trong m phn thng mi quc t Vit Anh Do cn hn ch v kh nng v thi gian nghin cu nn kha lun ny khng trnh khi nhng thiu st, rt mong nhn c nhng ng gp qu bu t thy c kha lun c hon thin hn. Em cng xin gi li cm n su sc n cc thy c trong khoa Kinh t v Kinh doanh quc t, c bit l Tin s Phan Th Thu Hin tn tnh gip v hng dn em c th hon thnh kha lun ny.

CHNG I: NHNG VN C BN V S KHC BIT VN HA TRONG M PHN TMQT

1.1. L lun c bn v vn ha 1.1.1. Mt s khi nim v vn ha Vn ha c nh hng su rng n nhn thc v hnh vi ca con ngi trong cuc sng hng ngy cng nh trong cc lnh vc khc. S hnh thnh ca vn ha gn lin vi s xut hin ca nhn loi. Vy vn ha l g? Xt v mt ngn t, trong ting Vit, vn ha l mt t gc Hn, theo th vn ha l s bin i ci khng tao nh thnh tao nh, ci khng thanh tao thnh thanh tao, ci khng tt p thnh tt p,... nh gio ha, o c v l nhc. Vn tri vi v/ v, tc l khng phi dng sc mnh cai tr. chu u, vn ha trong ting Anh, ting c, ting Php, ting Nga (Culture hay Kultur) u c ngun gc t ting Latinh Cultus. Cultus c ngha l trng trt cy tri (agris cultus) v nui dng tinh thn (amini cultus). Nh vy, d phng ng hay phng Ty th vn ha u c coi l hot ng tinh thn hng ti vic to ra cc gi tr Chn, Thin, M. Cc hc gi cha bao gi c th ng mt nh ngha n gin v vn ha. Trong thp nin 1870, nh nhn chng hc ngi Anh Edward Taylor nh ngha vn ha nh l mt tng th bao gm tri thc, tn ngng, ngh thut, o c, lut php, phong tc v bt c kh nng v thi quen no m con ngi thu nhn c vi t cch l mt thnh vin ca x hi . Khi nim ny tip cn theo cc yu t cu thnh ca vn ha. Mc d nh ngha ny nu ln kh y cc kha cnh ca vn ha tinh thn nhng r rng n cha quan tm n vn ha vt cht. Geert Hofstede, mt chuyn gia trong lnh vc qun tr khc bit a vn ha, vn ha l s lp trnh tm tr tp th, phn nh cc thnh vin trong mt nhm vi nhm khc... Vn ha, theo cch hiu ny, bao gm cc h thng gi
4

tr, v gi tr chnh l mt trong nhng nn tng xy dng nn vn ha. nh ngha ny cp ti tnh c trng ca mi nn vn ha nhng n c phn thin v kha cnh tm l, nhn mnh ti cch ng x ca con ngi. Mt nh ngha khc v vn ha n t hai nh x hi hc Zvi Namenwirth v Robert Weber, coi vn ha l mt h thng cc quan nim v cc quan nim ny hnh thnh nn mt phc tho v li sng. Nm 2009, UNESCO a ra nh ngha v vn ha, theo , vn ha l tp hp nhng c trng v tm hn, tri thc v xc cm ca mt x hi hay mt nhm ngi trong x hi v n cha ng, ngoi vn hc v ngh thut, c cch sng, phng thc chung sng, h thng gi tr, truyn thng v c tin . Mc d khng phi lc no cng o lng c nim tin v gi tr mt cch trc tip, th li c th o lng c cc thi quen v hnh vi lin quan. UNESCO nh ngha vn ha thng qua vic xc nh v o lng hnh vi v tp qun c sinh ra t nim tin v cc gi tr ca mt x hi hay mt nhm ngi trong x hi. Vit Nam, ngay t thp nin 40 ca th k XX, ch tch H Ch Minh, danh nhn vn ha ln ca dn tc cng nh ca th gii, vit: V l sinh tn, cng nh mc ch ca cuc sng, loi ngi phi sng to v pht minh ra ngn ng, ch vit, o c, php lut, khoa hc, tn gio, vn hc, ngh thut, nhng cng c cho sinh hot hng ngy v n, mc, v cc phng thc s dng. Ton b nhng sng to, pht minh l vn ha. Vn ha l s tng hp ca mi phng thc sinh hot cng vi biu hin ca n m loi ngi sn sinh ra nhm thch ng nhng nhu cu ca i sng v i hi ca s sinh tn. Nh vy, d l trn th gii hay ti Vit Nam, vn ha u c nh ngha vi ni hm tng i rng. C th thy, d c tip cn gc no th vn ha u bao hm cc hnh vi, t duy, tnh cm, cc sn phm vt cht ca cc cng ng ngi ring bit, c c kt, lan truyn v chia s t i
5

ny sang i khc,c truyn b t ni ny n ni khc. y, ph hp vi vic tm hiu nh hng ca vn ha trong m phn thng mi quc t, chng ta s tip cn vn ha theo quan im ca Hofstede, cng nh Zvi Namenwirth v Robert Weber, coi vn ha l h thng cc gi tr v chun mc c mt nhm ngi cng chia s. Trong , khi nim gi tr (value) l nim tin ca mt nhm ngi tin vo mt iu g l ng, l tt, l ng mong mun, cn chun mc (norms) l quy tc x hi kim sot hnh ng ca mi ngi trong nhng trng hp c th. 1.1.2. c trng ca vn ha Vn ha pht trin trong lng mi x hi to nn c th ring cho nhng ngi thuc x hi v phn bit h vi nhng ngi thuc x hi khc. u tin, vn ha nh hnh cch sng ca cc thnh vin trong x hi chng hn cch n, mc, . V d nh ngi phng ng dng a n trong khi cc quc gia phng Ty li s dng dao v da. Hay nh trang phc truyn thng ca cc dn tc cng rt khc nhau: ngi Vit Nam vi o di, ngi Hn Quc l Hanbok v Nht Bn c b Kimono truyn thng. Th hai, vn ha gii thch cch m cc thnh vin c x vi nhau v vi cc nhm ngi khc. D thy s khc bit nh cch cho hi. Ngi Vit Nam khi gp g hay c thi quen hi nhau n cm cha cha, hay hi ngi kia i u y. Thc cht y ch l cu cho ch ngi nghe khng nht thit phi tr li cu hi ny. Ngi phng Ty nh M hay cc nc chu u, thng khi gp nhau h bt tay hay m hn nhau, trong khi i vi ngi Vit Nam hnh ng ny khng ph hp cho lm. Th ba, vn ha xc nh h thng cc nim tin v cc gi tr ca cc thnh vin v cch h cm nhn v ngha cuc sng. Chng ta c th dng php n d miu t vn ha bng hnh nh tng bng tri. Ging nh tng bng tri, phn chm n pha di ca vn ha ln hn phn th hin ra bn ngoi, v cng ging nh mt tng bng, vn ha khng c nh, n dao ng ln xung mt nc. Nhng g th hin ra bn
6

ngoi ca tng bng vn ha l cch ng x, phng thc giao tip gia mi ngi vi nhau v vi th gii xung quanh. Phn n su bn trong c hai lp l cc chun mc v gi tr, cc gi nh v s tn ti, chnh l gc r hnh thnh nn cch ng x pha trn. Ni mt cch n gin, phn th hin ra bn ngoi ca vn ha l hnh ng (doing), phn n bn trong l suy ngh (thinking) v lp trong cng l cm xc (feeling). 1.1.3. Cc thnh t c bn ca vn ha Mi cch tip cn khc nhau v vn ha s a ra nhng quan im khc nhau v yu t cu thnh nn vn ha. Trong bi vit ny, chng ta s tm hiu vn ha bao gm su thnh t c bn nh sau, da theo quan im ly gi tr v chun mc lm c s ca Hofstede cng nh Zvi Namenwirth v Robert Weber: 1.1.3.1. Cc gi tr v thi Gi tr (values) l nhng nim tin v chun mc chung cho mt tp th ngi c cc thnh vin chp nhn. Gi tr l nhn t v cng quan trng, y chnh l nn tng ca vn ha. Gi tr c th bao gm nhng quan im ca mt x hi i vi nhng vn nh t do c nhn, nn qun ch, s cng bng, lng trung thnh, trch nhim tp th, v vai tr ca ph n, quan im v tnh yu, hn nhn, gia nh,... Gi tr khng ch l nhng khi nim tru tng, n cn mang ngha v cm xc rt ln. Con ngi tranh lun, u tranh, thm ch c th cht v mt gi tr no v d nh t do. Gi tr cng thng c phn nh trong h thng kinh t, chnh tr ca mt x hi. V d, nn chnh tr dn ch vi ch kinh t th trng l phn nh ca h thng gi tr coi trng t do c nhn. Thi (attitudes) l s nhn nhn, l cm xc hay khuynh hng ca cc c nhn i vi s vt, hin tng, cc khi nim. Thi c tnh linh hot (flexible) hn so vi gi tr. Thi mang mu sc c nhn v c th thay i
7

theo thi gian, theo khng gian, trong khi , gi tr mang tnh cng ng cao hn v cng nhc (rigid) hn. 1.1.3.2. Phong tc tp qun v tc l Phong tc tp qun v tc l l nhng quy tc x hi kim sot hnh ng ca mi ngi i vi ngi khc. Phong tc tp qun (folkways) l nhng quy c thng thng ca cuc sng hng ngy. Ni chung, phong tc tp qun t mang tnh o c. N ch l nhng quy c x hi c lin quan n nhng vn nh : nn n mc nh th no trong tng hon cnh c th, c x th no l ng n, cch s dng cc n, ung (dao, da, a,...), cch ng x vi mi ngi xung quanh,... Mc d phong tc tp qun quy nh cch mi ngi c x, vic vi phm phong tc tp qun thng khng b coi l vn nghim trng. Ngi vi phm phong tc tp qun ch b coi l lp d hoc khng bit cch c x ch thng khng b coi l h hng hay xu xa. Tc l, tp tc (mores) l nhng quy tc c coi l trng tm trong vic thc hin cc chc nng x hi v ca i sng x hi. N c ngha ln hn nhiu so vi phong tc tp qun. Do , vic lm tri tp tc c th gy ra nhng hu qu nghim trng. Tp tc bao gm cc yu t nh vic ln n cc hnh ng trm cp, ngoi tnh, lon lun, git ngi. nhiu x hi, mt s tp tc c c th ha trong lut php. Mc d vy, c rt nhiu s khc bit gia cc nn vn ha trong vic xy dng cc tp tc. V d M vic ung ru c chp nhn kh rng ri, trong khi rp X t, vic ung ru b coi l vi phm tc l nghim trng v c th b b t (mt s ngi phng Ty khi sng ti rp X t hiu ra iu ny). 1.1.3.3. Cu trc x hi Ni n cu trc x hi l ni n cch thc t chc c bn ca x hi . Tuy cu trc x hi bao gm nhiu kha cnh khc nhau, nhng trong ni bt
8

ln hai c im quan trng gip ta phn bit s khc nhau gia cc nn vn ha. Th nht l tnh quy gn v thnh tch (s phn cp quyn lc) . Th hai l khong cch phn cp ca x hi. Tnh quy gn v thnh tch Trong mt s x hi, c trng c nhn v nhng thnh tch ca c nhn c coi l quan trng hn l t cch thnh vin tp th, trong khi mt s x hi khc th ngc li. nhiu nc phng Ty, c nhn c coi l n v c bn ca x hi. iu ny khng ch c phn nh trong cc t chc chnh tr, kinh t m cn cch mi ngi nhn thc v mnh v quan h vi nhau trong cc tp th ca mnh. i lp vi s nhn mnh vo ch ngha c nhn ca phng Ty, nhiu x hi khc, tp th l n v c bn ca cu trc x hi. V d Nht Bn, a v ca mt c nhn c xc nh bng v th ca tp th m ngi y l thnh vin cng nh bng hot ng ca c nhn. Khi mt ngi Nht tip xc vi ngi khc v c ngh gii thiu v v tr x hi ca mnh, anh ta thng c nh gii thiu tn c quan ca mnh hn l ngh nghip ca anh ta. Khi ch ngha c nhn c coi trng, n khuyn khch tinh thn sng to ca mi c nhn v lm x hi tr nn nng ng hn. Tuy nhin, trit l ca ch ngha c nhn cng lm suy yu mi quan h gia cc c nhn, c th gy nh hng xu n thc trch nhim ca tng c nhn i vi tp th ni ring v i vi x hi ni chung, lm gia tng cc v phm php, cc t nn x hi. M c th coi l v d in hnh ca vn ny. Ngc li, ch ngha tp th c c u th ngc li vi ch ngha c nhn, khi thc trch nhim ca mi c nhn l cao hn, song x hi li khng c tnh nng ng cao m Nht Bn l v d r nt nht. Khong cch phn cp x hi

Mt s x hi c khong cch phn cp cao v mc chuyn i gia cc giai cp thp (v d nh n v trong chng mc thp hn l Anh quc). Trong khi , mt s x hi khc khong cch phn cp t hn, nhng li linh hot hn trong vic chuyn i giai cp (v d nh M). S phn cp x hi c xc nh trn cc tiu ch nh nn tng gia nh, ngh nghip v thu nhp. H thng phn cp cng nhc nht l h thng ng cp (caste system), khi tnh linh hot v mt chuyn i x hi l rt hn ch. Hin nay, h thng ny vn cn ghi du n rt r khu vc nng thn n , khi m c hi vic lm v hn nhn vn ph thuc phn ln vo ng cp. S chuyn i x hi trong h thng giai cp (class system) c phn linh hot hn, khi m mt giai cp di cng ca x hi c th i ln giai cp thng lu v ngc li. 1.1.3.4. Tn gio v cc h thng o l Tn gio (religion) c th c nh ngha nh l mt h thng nim tin v nghi l chung c lin quan n s thng tr ca mt ng ti cao. Trong khi , h thng o l (ethical system) c xem l tp hp nhng quy tc o c hoc gi tr c s dng hng dn v hnh thnh nn cch ng x. Hu ht cc h thng o l trn th gii l sn phm ca tn gio. Do , chng ta c th ni n o Thin Cha v o Hi. Tuy nhin cng c nhng ngoi l i vi nguyn tc ny. Khng gio v o Khng c nh hng ln n vn ha v ng x ca mt s quc gia chu , song s l khng chnh xc nu coi Khng gio l mt tn gio. Mi quan h gia tn gio, o c, x hi rt tinh t v phc tp. Trong hng ngn tn gio trn th gii hin nay, c th k n bn tn gio thng tr vi s tn ln nht, l Thin Cha gio vi 1,7 t tn , Hi gio vi khong 1 t tn , n gio (Hinu gio) vi 750 triu tn , v Pht gio vi 350 triu tn . Cng vi Khng gio vi khong 200 triu tn , y l nm tn gio v h thng o l ln nht trn th gii (ngun: international business difference in culture)
10

Tn gio nh hng rt ln n mi lnh vc trong i sng x hi. Tn gio nh hng n li sng hng ngy v c trong kinh doanh. o Pht cm st sinh nn cc tn trung thnh thng mua c phng sinh vo ngy rm v mng mt. o Hi khng n tht ln, o Hinu khng n tht b. Tn gio cn nh hng n vai tr ca nam gii v n gii, cng nh cc tp qun v o c x hi. Hu ht cc tn gio u hn ch vai tr ca n gii trong x hi, c bit l o Hi. Ti cc quc gia Hi gio, vai tr ca n gii ch c gii hn trong gia nh. 1.1.3.5. Ngn ng giao tip Ngn ng l cch r rng nht thy s khc bit gia cc quc gia. y chng ta cp n c ngn ng c li ngn ng khng li (c ch). Ngn ng khng ch gip con ngi giao tip vi nhau trong x hi m cn gip chng ta to dng nhn thc v th gii. Ngn ng chnh l cng c lu tr v truyn t thng tin, do , ngn ng cng l phng tin quan trng nht chuyn giao vn ha, gip cho vn ha c th truyn t t th h ny sang th h khc. V ngn ng hnh thnh nn cch con ngi nhn thc v th gii nn n cng c tc dng nh hnh c im vn ha. S khc bit v ngn ng thng dn n s khc bit v vn ha, thm ch c th l xung t vn ha. mt nc s dng nhiu ngn ng ngi ta cng thy c nhiu nn vn ha, v d nh Canada s dng c ting Anh v ting Php, nhng s cng thng gia hai nn vn ha tng n mc khin cng ng ngi Canada ni ting Php i tch ra khi lnh th Canada khi ngi ni ting Anh chim u th. Ngn ng khng li l nhng thng ip c ch, c th bng nh mt, bng bn tay. Nhn chung, mi ni u coi n ci l biu hin ca s vui v, hay mt ci ngc mt th hin chng ta ang . Tuy nhin, cng cn phi lu khi ngn ng c ch mi vng min khc nhau c th khng ging nhau. V d, ngi M v phn ln ngi chu u hiu rng hnh ng gi ngn tay
11

ci c ngha l mi th u n. Nhng Nam Italia v Hi Lp, hnh ng trn c ngha tng t vic gi ngn tay gia. Dng ngn tr v ngn ci to thnh mt vng trn l biu hin thn thin ti M th Hi Lp v Th Nh K li l hnh ng mi mc khim nh. 1.1.3.6. Gio dc Mt nn gio dc, d chnh quy hay khng cng ng vai tr quan trng trong vic vt qua v chia s nhng tr ngi v vn ha. Gio dc chnh quy l nn gio dc m mi ngi, nht l lp tr, c tip nhn trong nh trng. Cn gio dc khng chnh quy l nn gio dc c tip nhn t gia nh v x hi. D l hnh thc no i na th gio dc cng gp phn nng cao nhn thc ca con ngi v nhng chun mc v gi tr x hi. Trnh gio dc ca mt cng ng c th c nh gi qua t l ngi bit c bit vit, t l ngi tt nghip ph thng, trung hc hay i hc. y chnh l yu t quyt nh s pht trin ca vn ha v n s gip cc thnh vin trong nn vn ha k tha nhng gi tr c truyn v hc hi nhng gi tr khc t nn vn ha khc. 1.2. Tng quan v m phn TMQT 1.2.1. Khi nim v c im ca m phn 1.2.1.1. Khi nim m phn l mt trong nhng hot ng c bn ca con ngi. Trong cuc sng hng ngy, m phn hin din mi lc, mi ni. Chng ta tin hnh m phn thng xuyn n mc ngay c chng ta cng khng bit mnh ang lm iu . Vy m phn l g? C nhiu khi nim, nh ngha v m phn. Xt v mt ngn t, trong ting Hn Vit th m phn c ngha l tho lun (m) v a ra quyt nh chung (phn). Trong ting Anh th m phn (negotiation) l mt t gc Latin (negotium) c ngha l trao i kinh doanh.
12

Theo bch khoa ton th Encarta96 th m phn l mt qu trnh gm nhiu khu, bt u bng hi m v kt thc bng cch gii quyt trn vn vn , mt khi vn hi m cn cha c gii quyt thnh cng th qu trnh m phn cn cha chm dt (Nguyn Hong nh, 2004, tr.5). Theo cch hiu ny, m phn l mt qu trnh gm nhiu khu v ch chm dt khi gii quyt trn vn vn . Chng ta s i theo quan im ca Roger Fisher v William Ury (Hoa K) m phn l phng tin c bn t c ci ta mong mun t ngi khc. l qu trnh giao tip c i c li, c thit k nhm t tho thun trong khi gia ta v i tc c nhng quyn li c th chia s v nhng quyn li i khng. Nh vy, m phn l qu trnh giao tip gia cc bn c li ch chung v li ch xung t nhm iu ha cc li ch xung t v pht trin li ch chung. m phn l mt qu trnh x hi mang tnh mc ch cao nhm gii quyt tha ng cc vn tranh chp, bt ng gia cc bn trong i sng x hi. Mc d c nh ngha khc nhau, nhng cc tc gi u tha nhn m phn l mt thc t cuc sng, tn ti trong mi lnh vc x hi v c trong kinh doanh. V d c thc hin trong nhng lnh vc khc nhau, vi nhng hnh thc khc nhau, nhng bn cht ca m phn lun ging nhau: u l qu trnh thuyt phc. Thuyt phc t n mc ch ca m phn l nhm gii quyt tha ng cc vn bt ng, tranh chp gia cc bn trong i sng x hi. Nguyn nhn ca m phn l ng c quyn li, mc ch ca m phn l chia s quyn li i khng. 1.2.1.2. c im ca m phn - Tn ti nhng li ch chung, li ch ring v li ch i khng m phn c s tham gia ca hai hay nhiu bn, mi bn c nhng mc ch ring, c th ging nhau, khc nhau hoc hon ton tri ngc. m phn
13

khng n thun l qu trnh theo ui nhu cu li ch ring l ca mt bn m l qu trnh cui cng i bn u t c s thng nht thng qua vic khng ngng iu chnh nhu cu ca mnh. Mt mt, cc bn c mt s li ch chung khi tm kim gii php cho vn m c hai bn cng quan tm. Mt khc, mu thun v li ch c th pht sinh khi chi ph ca bn ny li l thu nhp ca bn kia. Li ch chung lun tim tng trong mi cuc m phn. y chnh l c s cc bn c th ngi vo bn m phn cng tin ti tha thun cui cng. S tn ti ca nhng li ch chung, li ch ring v li ch i khng l tin cho vic tin hnh m phn. m phn l qu trnh tc ng ln nhau gia hai hay nhiu ch th c nhng li ch chung v li ch i khng cng nhau tm ra v thng nht mt gii php nhm ti a ha li ch chung, gim thiu tnh i khng v mt li ch gia cc bn. - Tnh cht hp tc v xung t m phn khng phi l s chn la n gin gia khi nim hp tc hay xung t m l s thng nht gia hai mt mu thun . Khi cc bn khng lm c iu th cuc m phn s b tan v. m phn l mt qu trnh tha hip v mt li ch v thng nht gia cc mt i lp. Thng thng, cc bn tham gia vo m phn c li ch i lp nhau. Li ch ca bn ny l s nhng b ca bn kia, khi li ch ca bn ny tng ln th li ch ca bn kia gim xung. Chnh v vy, trong qu trnh m phn, ngi m phn cn bo v li ch ca pha mnh, trong phm vi c th c th t c cng nhiu li ch cng tt nhng vn phi tha mn nhu cu tt thiu ca i phng. l c s t c mc ch chung ca m phn. - Hot ng mang tnh cht khoa hc, tnh ngh thut

14

Trc ht, m phn l mt khoa hc, khoa hc v phn tch gii quyt vn mt cch c h thng, theo phng chm tm gii php ti u cho cc bn tham gia. Tnh phn tch nhm gii quyt vn trong m phn c th hin trong sut qu trnh m phn, tnh h thng i hi phi c s nht qun trong sut qu trnh. Vi t cch l mt mn khoa hc theo ng ngha, m phn lin quan n nhiu ngnh khoa hc khc, nh: lut, k ton ti chnh, xc sut thng k, nhn chng hc, x hi hc, vn ha giao tip,... nhm gip nh m phn tm ra phn chung gia cc bn m phn, t a ra d bo kt qu cng nh tm hng i thch hp cho qu trnh m phn. ng thi, m phn lun l mt ngh thut. Vi t cch l mt ngh thut, m phn l chui thao tc mc nhun nhuyn cc k nng giao tip, trnh by, thuyt phc, chp nhn s thuyt phc, dn dt vn , kh nng s dng cc k xo m phn mt cch kho lo, ng lc, ng cch, mang li hiu qu cao. - Yu t con ngi gi vai tr quan trng m phn l qu trnh trao i kin, qu trnh mc c, truyn t thng tin v thuyt phc gia cc ch th, m i din cho cc ch th tham gia vo m phn chnh l con ngi. Ni cch khc, m phn l hot ng giao tip gia con ngi vi con ngi. Do , n chu s chi phi ca cc yu t tm l, tnh cm ca cc ch th tham gia m phn. Nu mi quan h gia cc bn tt p th qu trnh m phn cng sun s hn. Ngc li, nu gia h tn ti nhng thnh kin c nhn s c th nh hng lm gim kh nng thnh cng ca m phn. m phn l hot ng giao tip gia ngi vi ngi nn n s b nh hng bi cc yu t tm l, tnh cch, t duy, tnh cm v cch x s ca cc thnh vin tham gia on m phn. Do , cn phi tm hiu v cao yu t
15

con ngi trong m phn, xt trong tng th chung ca nn vn ha ni ngi sinh sng v tnh cch c nhn ca ring mi ngi. 1.2.2. Khi nim v c im m phn TMQT 1.2.2.1. Hp ng mua bn hng ha quc t v cc c im c bn Hp ng mua bn hng ha quc t cn c gi l hp ng xut nhp khu hay hp ng mua bn ngoi thng l s tha thun gia nhng ng s c tr s kinh doanh cc nc khc nhau, theo mt bn gi l Bn xut khu (bn bn) c nhim v chuyn vo quyn s hu ca mt bn khc gi l Bn nhp khu (bn mua) ti sn nht nh, gi l hng ha, bn mua c ngha v nhn hng v tr tin hng. T khi nim trn, ta c th thy: - Bn cht ca hp ng mua bn hng ha quc t l s tha thun ca cc bn ng s - Ch th ca hp ng mua bn hng ha quc t l bn bn v bn mua - i tng ca hp ng mua bn hng ha quc t l hng ha v - Khch th ca hp ng mua bn hng ha quc t l s di chuyn quyn s hu hng ha t ngi bn sang ngi mua. Hp ng mua bn hng ha quc t t c cc c im sau: - Hng ha - i tng ca hp ng c di chuyn ra khi bin gii quc gia - ng tin thanh ton l ngoi t i vi mt trong hai bn hoc c hai bn - Tr s kinh doanh ca cc ng s cc nc khc nhau. Trong ba c im trn, c im mang tnh ni bt cho hp ng mua bn hng ha quc t l
16

1.2.2.2. Khi nim m phn TMQT Cc cuc m phn c th din ra v nhiu nguyn nhn v mc ch, do nhng li ch v mu thun pht sinh t i sng x hi. V vy, chng ta c th thy m phn xut hin mi lnh vc nh chnh tr, kinh t, vn ha v ngay ti cuc sng hng ngy. m phn c ni dung nm trong lnh vc kinh t gi l m phn kinh t hay m phn thng mi. m phn thng mi l qu trnh mc c v thuyt phc gia bn mua v bn bn v mt lot cc ni dung lin quan n giao dch mua bn nh s lng, cht lng, gi c sn phm, phng thc thanh ton,... nhm t c s nht tr k kt hp ng thng mi. Khi nn sn xut x hi pht trin, cc cuc trao i din ra mt cch mnh m, vt ra ngoi phm vi lnh th tr thnh mang tnh quc t th vai tr ca m phn ngy cng tr nn quan trng. m phn khng cn b hp trong phm vi quc gia m mang yu t quc t v tr thnh m phn thng mi quc t. m phn thng mi quc t l nhng cuc m phn thng mi c yu t quc t, tc l cc ch th trong cuc m phn phi c quc tch khc nhau, k kt mt hp ng thng mi quc t. 1.2.2.3. c im m phn TMQT m phn thng mi quc t trc ht l m phn, do n va mang nhng c im ca m phn thng thng ni chung va mang nhng c im ring do c th ca tnh thng mi v quc t mang li. - Tnh quc t. Tnh quc t c th c hiu l ch th ca giao dch l cc bn c tr s thng mi ti cc quc gia khc nhau (theo Cng c Vin 1980), hoc theo lut Thng mi Vit Nam 2005, tnh quc t nhn mnh n s di chuyn hng ha qua bin gii quc gia hay nh trc y l theo yu t quc tch ca cc bn tham gia.
17

Mc ch ca hot ng m phn l k kt hp ng mua bn quc t, u t m hai bn cng chp nhn. Kt qu ca cuc m phn l dn ti s di chuyn ca hng ha ra vo bin gii quc gia, do m phn thng mi quc t lin quan n nhiu lnh vc ca kinh t i ngoi nh thanh ton quc t, bo him v vn ti quc t,... - Tnh i khng. m phn l mt kiu tranh lun v bn bc, trong c hai bn u mun i phng thc hin theo yu cu ca mnh, chnh v vy m m phn c tnh i khng rt ln. Trong m phn thng mi, khi mt bn c gng ginh v phn mnh mt khon li ch ln hn th bn kia buc phi chp nhn phn t hn v ngc li. Nh vy, hai bn c li ch kinh t i lp nhau nn trong cuc m phn, hai bn s tch cc bo v li ch ca mnh, hy vng t c nhiu li ch hn i phng. iu ny th hin tnh cht i khng ca m phn. Tuy nhin, khi ngi vo bn m phn th tc l c hai bn cng c thin ch hp tc vi nhau mt chng mc no , do , vic thuyt phc i tc c hai i n mt tha thun chung s l vic quan trng nht. - i tng m phn: L iu khon, iu kin ca Hp ng MBHHQT. Trong m phn thng mi quc t, chng ta nhn mnh n phn hp ng mua bn hng ha quc t. V vy, i tng ca m phn s l cc iu khon, iu kin ca hp ng: v s lng, cht lng, gi c, ng tin thanh ton, a im giao hng, iu kin c s giao hng, v trng ti, gii quyt tranh chp,... Mc ch ca cuc m phn s l tm tha thun chung gia hai bn v cc iu kin, iu khon ca hp ng mua bn hng ha quc t. - Chu s nh hng v th v lc ca ch th m phn.

18

Lc ca ch th m phn l sc mnh ca mi ch th m phn, th hin s lng ngi bn hoc ngi mua sn c ca ch th, kh nng ti chnh v c s vt cht ca ch th m phn cng nh s s hu cc thng tin chin lc trong v lm n. Lc quyt nh v th ca ch th trn bn m phn, th hin kh nng chi phi ca ch th . Khi mt bn lun sn c ngi mua hoc ngi bn, h s c quyn la chn i tc m phn. Nu thy khng t c nhng iu kin c li, h c th kt thc m phn v tm mt i tc khc. Kh nng ti chnh v c s vt cht l thc o d nhn bit nht v sc mnh ca doanh nghip. Pha no c kh nng ti chnh mnh hn s nm c lc trong m phn. Bn c lc mnh hn s chim u th trong m phn. H l ngi a ra lut chi trong cuc m phn. Khi th v lc gia cc bn c s chnh lch qu ln, vic m phn s b chi phi bi tp qun kinh doanh, thi quen v quy trnh ca bn mnh hn. Kt qu m phn s lun mang li cho h mi li ln hn bn kia. - Tng hp kin thc v thng mi quc t, php l v vn ha. m phn thng mi quc t din ra trn lnh vc thng mi, do n s ly li ch kinh t lm mc tiu c bn. N cng chu s chi phi ca cc quy lut kinh t nh quy lut gi tr, quy lut cung cu, lut cnh tranh. m phn thng mi quc t chu nh hng bi nhng bin ng ln ca nn kinh t th gii v ca th trng nh khng hong kinh t, khng hong chnh tr,... v nhng bin ng ny nh hng su sc n quan h cung cu trn th trng th gii, n tng quan lc lng cc bn trong m phn v do nh hng n tnh hnh m phn. m phn thng mi quc t chu nh hng ca cc mi quan h chnh tr, ngoi giao gia cc nc c ch th m phn. Nu mi quan h chnh tr, ngoi giao gia hai nc tt p s to iu kin thun li cho cuc m phn.
19

Cc chnh sch kinh t nh chnh sch v t gi hi oi, chnh sch xut nhp khu, cc chnh sch thu,... ca hai nc cng c nh hng ln n vic m phn. N cng s chu s chi phi ca h thng php lut quc t, cc cng c quc t, cc ngh nh th nh cng c Lahaye, cng c Vin,... m phn thng mi quc t cn c s giao lu gia cc nn vn ha, chnh iu ny lm cho m phn thng mi quc t thm phn phc tp bi nhng khc bit v vn ha l tr ngi rt ln trong qu trnh m phn. i khi, ch v nhng hiu lm v vn ha m khin cho cc bn trong m phn khng t c kt qu mong mun. V vy, c s hiu bit tng hp c v thng mi, php lut v vn ha l vic lm v cng cn thit khi tin hnh m phn thng mi quc t. 1.2.3. Cc giai on trong m phn TMQT Cng ging nh cc quy trnh m phn khc, m phn thng mi quc t cng c phn chia thnh cc giai on m phn. i vi m phn qua th tn hay qua in thoi th c th tin hnh mt cch nhanh chng hn, song i vi hnh thc m phn gp g trc tip th vic chia thnh cc giai on l vic lm khng th thiu. Trong , cch chia ph bin l thnh ba giai on bao gm: 1.2.3.1. Chun b m phn Mc ch ca khu chun b m phn l cung cp thng tin c bn v thng tin chin lc cho m phn chnh thc, tnh trc cc kh nng m phn c th xy ra nhm to th ch ng cho nh m phn. Khu chun b rt quan trng, n quyt nh n trn 50% s thnh cng ca cuc m phn, do n cng i hi nhiu thi gian v cng sc. Giai on chun b c th c chia nh thnh by ni dung chnh: - Xc nh mc ch, mc tiu ca cuc m phn
20

y l nhim v u tin ca khu chun b. Xc nh c mc ch m phn ri sau chng ta mi xy dng cc bc tin hnh thc hin mc tiu ny. phm vi tng th chung, mc tiu m phn coi trng hp ng hay mi quan h (s lm r hn mc 3 chng ny)? C th hn, u l yu cu ti u ca pha ta, v u l ti thiu? - Thu thp thng tin Thng tin cho cuc m phn bao gm: V i tc m phn: Tm hiu v t cch php nhn, uy tn. Nng lc ti chnh ca i tc (trng hp ln u giao dch); tm hiu im mnh, im yu ca i tc, v trnh , nng lc m phn ca cc thnh vin trong on m phn ca i tc; v vn ha kinh doanh ca i tc. V ni dung m phn: Tm hiu v nghip v kinh doanh, v kh nng cnh tranh ca sn phm, v i th cnh tranh v th trng tim nng. V tin hnh m phn: Tm hiu v thi gian v a im tin hnh m phn. V nhng vn chnh tr, x hi v kinh t ca nc i tc V s khc bit vn ha: Tm hiu s khc bit trong quan im v mc tiu m phn, v giao tip, l tn ngoi giao, quan im v thi gian, v phn cp quyn lc, thi vi ri ro,... - Xc nh phng n thay th tt nht (BATNA Best alternative to a negotiated agreement) Phng n thay th tt nht cho nhng vn m phn l thc o mi tha thun v ngh. l tiu chun duy nht c th ngn bn chp nhn

21

nhng iu kin, iu khon bt li, v gip ngi m phn gi vng quan im, mc tiu m phn, bo v nhng kin v li ch ca chnh mnh. - Xc nh chin lc, chin thut m phn Ty vo hon cnh m s dng chin lc m phn kiu mm hay ki cng hay chin lc m phn kiu nguyn tc. Cng vi l s p dng cc chin thut m phn mt cch linh hot, mm do, ph hp t c thnh cng trong m phn thng mi quc t. - Xy dng i ng m phn i ng m phn phi c nghip v kinh doanh quc t, c k nng giao tip v k nng ngn ng. i ng m phn cng cn c kh nng lm vic theo nhm v cn c s tp dt trc qu trnh m phn. - Son tho hp ng - Cng tc n tip 1.2.3.2. Giai on tin hnh m phn Mc ch ca giai on m phn chnh thc l hai bn tho lun a ra mt s thng nht chung, rng buc quyn li v ngha v ca nhau. Ty theo thin ch hay chin lc ca cc bn, m phn chnh thc c th ko di trong 1 ngy hay mt tun. Tuy nhin, m phn hp ng mua bn hng ha quc t thng thng ko di trong 2 3 ngy. Ni dung ca qu trnh tin hnh m phn gm cc bc sau: - Tip cn i tc cho n v m u m phn Qu trnh tip cn i tc nhm mc ch lm quen hai bn, to bu khng kh thn thin v hp tc. Ty theo vn ha tng nc, cuc ni chuyn m u tip cn i tc c th xoay quanh nhiu ch khc nhau, tuy nhin cha cp ngay n chuyn kinh doanh gia hai bn. - Trao i v khai thc thng tin, a ra ngh
22

Da trn thng tin thu thp trong giai on trc m phn, trong giai on ny, chng ta trao i thng tin gia hai bn, tm hiu mc ch, yu cu ca i tc, i chiu vi mc ch ca chng ta. T , a ra nhng ngh ph hp. - Thng lng: thuyt phc, t chi v nhng b Thuyt phc thc cht l vic a ra cc lp lun i tc ng vi quan im ca mnh. thuyt phc hiu qu cn phi c chiu su v nghip v, phi khch quan, hp l, v c bit cn tun th nguyn tc da trn li ch: lp lun to ra mi lin h gia li ch ca i tc v hnh ng ca ta. Nu i tc nghe theo s c li cho pha h. T chi l vic dng lp lun bc b cc quan im ca i tc. Nhng b cn tun th nguyn tc: nhng b t t, tng cht mt v lun i hi i tc p li nhng b ca ta. - Kt thc m phn Sau khi tha thun xong, cc bn khng nh li cc iu c nht tr thng qua vic k kt hp ng. Vic chiu i i tc sau khi l hp ng nn da trn vn ha kinh doanh ca tng nc. 1.2.3.3. Giai on sau m phn Sau khi kt thc m phn, chng ta cn xc nhn li kt qu m phn, tha thun t c: v hp ng, bin bn ghi nh. Cn c s nh gi kt qu m phn: mc ch, mc tiu lc u ca m phn t c cha; v thi gian v chi ph cho cuc m phn ti u cha; mi quan h kinh doanh vi i tc t c kt qu mong mun cha. T rt ra bi hc kinh nghim cho nhng ln m phn sau ny.

23

1.3. Khc bit vn ha trong m phn TMQT 1.3.1. Nn tng ca s khc bit v vn ha Trong th k XX c nhiu nghin cu v s khc bit vn ha gia cc quc gia. Chng ta s tip cn theo 5 kha cnh (dimension) ca Geert Hofstede v vn ha quc gia, lm nn tng ca s khc bit v vn ha. l: khong cch quyn lc (PDI), vai tr ca c nhn (IDV), gii tnh (MAS), thi vi ri ro (UAI), quan im v thi gian (LTO). 1.3.1.1. Khong cch quyn lc Khong cch quyn lc din t mc cc thnh vin trong x hi chp nhn s bt bnh ng v quyn lc gia con ngi trong x hi. Mt x hi c s chnh lch v quyn lc ln c ngha l mc bt bnh ng tng i cao v mi ngi hiu r ch ng ca mnh trong cng ng. Ti cc quc gia ny, c khong cch rt ln gia nhng ngi c quyn lc v nhng ngi thp c b hng. Guatemala, Malaysia v mt vi nc Trung ng l cc quc gia in hnh v khong cch quyn lc ln. Ngc li, trong cc x hi vi khong cch quyn lc thp, s chnh lch gia k mnh v k yu rt nh. iu ny ng ngha vi vic cc c nhn trong cng ng t nh gi mnh mt cch cng bng vi ngi khc. V d, cc nc Scandinavia nh an Mch, hay Thy in, cc chnh ph xy dng h thng thu v phc li x hi nhm m bo t nc h gi c s bnh ng tng i trong thu nhp v quyn lc. 1.3.1.2. Vai tr ca c nhn Thc o ny th hin s mnh m trong vic lin kt thnh vin trong mt cng ng. Mt x hi cao vai tr ca c nhn, tc c ch s IDV cao, s lin kt gia mi ngi trong x hi thng lng lo, gia cc c nhn thiu s chia s trch nhim tr khi l ngi trong gia nh hoc nhng bn b thn thit. Mi ngi tn trng quyn ring t v nhu cu t do c nhn ca ngi khc.
24

Cnh tranh l tiu chun v ai cnh tranh tt nht s dnh c phn thng. M, Australia, Anh l cc quc gia cao vai tr ca c nhn. Cn trong cc x hi c ch s IDV thp, tc l khng cao tnh c nhn m coi trng tp th, cc c nhn gn kt mnh vi nhau v mc trung thnh cng nh tn trng dnh cho cc thnh vin khc trong nhm kh cao. Cc nc Trung M nh Guatemala hay Panama l cc quc gia c ch s IDV thp. H coi trng tp th v ly s on kt, ng tnh l im mnh ca mnh. 1.3.1.3. Gii tnh y l khi nim ch mt nh hng ca x hi da trn gi tr ca nam tnh v n tnh. Cc nn vn ha nam tnh, c ch s MAS cao c xu hng coi trng s quyt on, tnh cnh tranh, tham vng v s tch ly ca ci. X hi c to dng nn bi nhng ngi n ng v ph n quyt on, ch trng n s nghip, kim tin v hu nh khng quan tm n nhng th khc. V d in hnh cho nn vn ha nam tnh l Nht Bn v Australia. M cng l quc gia c ch s nam tnh tng i cao (91). Trong khi , trong cc nn vn ha n tnh nh cc nc Scandinavia, c nam gii v n gii u ch trng vo vic duy tr vai tr, s ph thuc ln nhau v quan tm n nhng ngi km may mn hn. H thng phc li pht trin cao v nh nc thng c ch tr cp cho gio dc. nhng ni , gi tr truyn thng l lng nhn o v cht lng cuc sng. 1.3.1.4. Thi vi ri ro E ngi ri ro th hin chng mc m con ngi c th chp nhn ri ro v s khng chc chn trong cuc sng ca h. Vn cn quan tm y l chng ta nn lm g vi tng lai cha xc nh: nn tm cch kim sot n, hay c mi chuyn din ra bnh thng, khng can thip.Trong cc x hi c mc e ngi ri ro cao, con ngi thng thit lp nn cc t chc ti thiu ha ri ro v m bo an ton ti chnh. Cc quc gia c ch s UAI cao lun c
25

gng trnh xa mi tnh hung khng chc chn ht mc c th. B, Php, Nht Bn l in hnh cho nhng nc c mc e ngi ri ro cao. Nhng x hi c mc e ngi ri ro thp thng gip cc thnh vin lm quen v chp nhn s khng chc chn. Con ngi chp nhn cuc sng hng ngy xy n v lm vic bnh thng v h khng lo lng g v tng lai.H n nhn ri ro mt cch d dng, do s khoan dung hn vi nhng kin v cch c x khng ging h. n , Ireland, M l nhng v d tiu biu cho cc quc gia c mc e ngi ri ro thp. 1.3.1.5. Quan im v thi gian Quan im v thi gian nu ln nh hng ca mi x hi v s thnh cng l trong ngn hn hay di hn. Kha cnh ny th hin mc con ngi tr hon s tha mn t c thnh cng trong di hn. iu c ngha l cc t chc v c nhn trong nn vn ha nh hng di hn c xu hng nhn v lu di lp k hoch v cuc sng. H ch trng n khong thi gian trong nhiu nm hay nhiu thp k. nh hng di hn th hin r nht trong cc gi tr o c ca ngi chu cc nh hng vn ha truyn thng ca mt s nc chu , nh Trung Quc, Nht Bn, Singapore. chiu ngc li, M v hu ht cc nc phng Ty ch ch trng n nh hng ngn hn. H ch dnh mt phn tng i nh cho tng lai v tp trung vo vic t c kt qu mt cch nhanh chng. 1.3.2. Cc yu t vn ha nh hng n m phn TMQT C nhiu cch tm hiu nh hng ca vn ha ln qu trnh m phn. Chng ta s i theo quan im ca Jeswald W. Salacuse gio s lut hc ti trng i hc Tufts University M, tm hiu theo mi nhn t sau: 1.3.2.1. Mc ch m phn: Hp ng hay mi quan h? Nhng nn vn ha khc nhau c ci nhn khc nhau v mc ch ca cuc m phn. i vi nhiu doanh nhn M, mc ch ca cuc m phn,
26

u tin thng l i n k kt hp ng gia hai bn. Ngi M coi mt hp ng c k kt l mt tp hp nhng quyn li v ngha v rng buc hai bn, hay c tng kt li mt cch n gin l tha thun l tha thun a deal is a deal. S khc nhau trong mc ch m phn c quyt nh bi mc coi trng tnh c nhn v cn b nh hng c bi mc phn cp quyn lc ca x hi . Nht Bn, Trung Quc v cc nn vn ha nhm khc chu , thng xem xt mc ch ca mt cuc m phn khng phi l hp ng c k kt, m l s hnh thnh nn mi quan h gia hai bn. Bn cht ca cuc tha thun chnh l mi quan h. i vi ngi M, k hp ng l kt thc tha thun; nhng ti nhiu quc gia chu , k kt hp ng c gi bng mt cch thch hp hn l m ra mt mi quan h. S khc bit ny gii thch v sao ngi chu c xu hng dnh nhiu thi gian v n lc cho giai on tin m phn, trong khi ngi M li lun vi v ngay trong giai on u ca vic k hp ng. Nhng hnh ng trong giai on tin m phn, khi m hai bn c gng tm hiu bit r hn v nhau, l nn tng quan trng cho mt mi quan h kinh doanh tt p sau ny. 1.3.2.2. Quan im m phn: Thng thng hay thng thua? Do c s khc bit v vn ha hoc tnh cch c nhn, hoc c hai, mi ngi kinh doanh thng c cch tip cn vic k hp ng theo mt trong hai quan im c bn sau y: cho rng m phn l mt qu trnh m c hai u c th t c mc ch ca mnh (thng thng), hoc l mt trn u m trong tt phi c ngi thng k thua (thng thua). Cc nh m phn kiu thng thng xem vic k hp ng l mt qu trnh cng tc v gii quyt vn , cc nh m phn kiu thng thua xem n nh mt s i u. V d, chnh ph cc nc ang pht trin thng xem m phn vi cc tp on a quc gia l mt cuc cnh tranh kiu thng thua. Khi m phn hp ng u t, h thng xem li nhun thu c bi cc nh u t l mt
27

mt ca nc ch nh. V vy trong cuc m phn, h s c gng tm cch gii hn li nhun ca ch u t nhng ng thi cng l ra lm th no t li ch ti a cho c ch u t v nc ch nh. Mt iu th v l, cng cng chnh ph ny, khi tin hnh m phn ti t nc mnh, vi cc thnh vin cng ng dn tc thiu s hay cc th tc th h li da trn quan im thng thng. 1.3.2.3. Phong cch m phn: Thoi mi hay trang trng? Phong cch m phn lin quan n cch m nh m phn ni chuyn vi ngi khc, vic s dng chc v, cch n mc, ni nng v cch ng x vi mi ngi xung quanh. Vn ha nh hng mt cch mnh m n phong cch m phn. Nh m phn c phong cch trang trng s ch cch n mc cho tng xng vi chc v ca mnh, trnh nhng cu chuyn c nhn v hn ch nhng cu hi ng chm n i sng ring t ca i tc. Ngc li, mt nh m phn vi phong cch thoi mi s c gng bt u cuc hi thoi bng cch s dng tn ring, nhanh chng tm hiu pht trin mt mi quan h c nhn thn thin vi i tc, v c th s ci o khoc ngoi v xn tay o khi cuc m phn thc s bt u. Mi nn vn ha c nhng nghi thc ring, mang nhng ngha ring trong nn vn ha . Mt nh m phn t nc ngoi nn coi trng nhng nghi l ny. Nhn chung, s l an ton hn khi s dng phong cch trang trng ri sau mi chuyn sang phong cch thoi mi, nu hon cnh cho php, hn l p dng phong cch thoi mi ngay t u. Tuy nhin, s gp g gia nhng nh m phn c phong cch m phn khc nhau c th dn n nhng mu thun lm cn tr qu trnh m phn. i vi mt ngi M hay mt ngi c, vic gi tn ring l mt hnh ng thn thin do y l chuyn tt. Nhng i vi ngi Nht hay ngi Ai Cp, vic s dng tn ring ngay trong ln gp u tin l hnh ng th hin s thiu tn trng do y l vic xu.

28

1.3.2.4. Giao tip trong m phn: Trc tip hay gin tip? Phng thc giao tip c s khc bit gia cc nn vn ha. Mt vi ni nhn mnh phng thc trc tip, n gin trong khi mt s ni khc li coi trng kiu giao tip mt cch gin tip, phc tp hn. Nhng c nhn vi cch giao tip gin tip thng t gi nh v mc hiu bit ca i tc v mt chng mc no , giao tip vi cch ni quanh co, c phn bng gi, s dng ngn ng c th v cch biu hin cm xc bng nt mt. Ngc li, trong mt nn vn ha cao s thng thn nh M hay Israel, chng ta c th hi vng nhn c mt cu tr li r rng cho li ngh ca mnh. S khc bit gia hai cch giao tip ny c th dn n hiu lm gia cc bn trong m phn. V d, mt nh m phn Nht Bn th hin s khng ng mt cch gin tip thng khin i tc tin rng li ngh ca h vn ang c xem xt, trong khi thc t pha Nht Bn t chi. 1.3.2.5. Quan im v thi gian: Chnh xc hay c chng? Tho lun v phong cch m phn ca mt nn vn ha lun lun cp n thi ca nn vn ha vi thi gian. Ta c th ni, ngi c lun ng gi trong khi ngi M Latin li c thi quen chm tr mt cht, ngi Nht m phn mt cch t t trong khi ngi M li mun nhanh chng i n k hp ng. y, khng nn ni rng mt vi nn vn ha nh gi thi gian cao hn nhng nn vn ha khc m ch l cc nn vn ha khc nhau c cch nh gi khc nhau v thi gian. i vi ngi M, mc ch l k hp ng v thi gian l tin bc nn h c xu hng lm mi vic cng nhanh cng tt. Do , ngi M s gim thiu cc nghi l ti mc ti thiu v bt tay vo cng vic mt cch nhanh chng. Nht Bn v cc nc chu khc, khi m mc ch l xy dng mi quan h ch khng phi n thun ch l k hp ng, s dnh nhiu thi gian tm hiu i tc v suy ngh v vic c nn xy dng mi quan h tt p lu di hay khng. H s ng vc mi hnh ng nhm y nhanh qu trnh m phn l do pha bn kia mun du gim iu g .
29

1.3.2.6. Cm xc: Biu l hay che giu? Khi ni n vn biu l cm xc trong m phn s hnh thnh hai xu hng: th hin hoc khng th hin cm xc ra ngoi. Theo khun mu ny, ngi M Latin thng biu l cm xc ngay trn bn m phn, trong khi ngi Nht v rt nhiu quc gia chu khc che giu cm xc bn trong ca h. y, tnh cch c nhn ng mt vai tr kh quan trng, cng c nhng ngi M Latin bit kim ch cm xc cng nh nhng ngi Nht Bn nng tnh. Tuy nhin, nhng nn vn ha khc nhau c nhng quy tc khc nhau v cch th hin cm xc, v nhng quy tc ny cng c a ra p dng trn bn m phn. 1.3.2.7. Hnh thc tha thun: Chi tit hay tng quan? Yu t vn ha cng nh hng n hnh thc tha thun hp ng gia hai bn. Nhn chung, ngi M thng thch mt hp ng chi tit c th lng trc mi trng hp hay kt qu c th xy ra, d kh nng xy ra l rt nh. Ti sao li nh vy? l v, i vi h, k hp ng l mc ch chnh ca cuc m phn, v nu c tnh hung no xy ra trong tng lai s phi dn chiu n hp ng. Vi nn vn ha khc, v d nh Trung Quc, li thch mt hp ng c vit vi cc nguyn tc chung mang tnh tng quan hn l quy nh qu chi tit. Bi v i vi h, mc ch hp ng l mi quan h, do , khi c tnh hung khng mong mun xy ra, hai bn s nhn vo mi quan h gia hai bn ch khng phi hp ng tm hng gii quyt. V vy trong mt s trng hp, ngi Trung Quc s hiu vic ngi M a ra nhng quy nh c th v nhng trng hp khng mong mun c th xy ra l du hiu ca s thiu tin tng vo mi quan h gia hai bn sau ny. 1.3.2.8. Phng thc tha thun: T di ln hay t trn xung? Mt cu hi khc lin quan n hnh thc tha thun hp ng l m phn l qu trnh quy np hay din gii vn . N s bt u t nhng quy tc chung ri i n nhng quy nh c th, hay ngc li, bt u t nhng iu
30

khon c th trc nh gi c, ngy giao hng, cht lng sn phm, m tng hp li mi hnh thnh nn hp ng? Nhng nn vn ha khc nhau c xu hng nhn mnh cch tip cn ny hn cch kia. Mt s nh quan st cho rng ngi Php thng bt u tha thun t nhng quy nh tng th trong khi ngi M li tm kim s tha thun t nhng iu khon c th. S khc bit na phng thc tha thun l cch tip cn theo hng t di ln hay t trn xung. Trong cch tip cn t trn xung, nh m phn s bt u bng vic trnh by ton b nu pha i tc ng tt c cc iu khon. Ngc li. Trong cch tip cn t di ln, mt bn s bt u bng ngh ti thiu nht v thm dn vo trong sut qu trnh m phn hp ng. 1.3.2.9. Lm vic nhm: c nhn hay ng thun Trong bt k cuc m phn kinh doanh quc t no th vic tm hiu c cu t chc, c ch quyn hn v qu trnh ra quyt nh pha i tc u rt quan trng. V vn ha l mt nhn t quan trng trong vic ny. Mt s nn vn ha nhn mnh tnh c nhn trong khi mt s khc li coi trng tnh tp th. S khc nhau ny s nh hng n cch thc t chc ca on m phn. Mt thi cc l trong on m phn c mt lnh o cao nht c ton quyn quyt nh tt c mi chuyn, nhng ngi khc trong on khng c vai tr ln. Khi , s lng thnh vin on m phn thng t. Rt nhiu on m phn ca M tip cn theo xu hng ny. Trong khi , mt s nn vn ha khc, c th k n Nht Bn, nhn mnh n tinh thn ng i v qu trnh ra quyt nh cn c s ng thun ca c on m phn. Khi tin hnh m phn vi i tc c phong cch nh vy, thng chng ta khng xc nh c r rng u l ngi lnh o v c quyn lc cao nht, v thng s thnh vin trong on m phn s l tng i ln.

31

1.3.2.10. Chp nhn ri ro: cao hay thp? Nghin cu ch ra rng, mt s nn vn ha e ngi ri ro hn nhng nn vn ha khc. Trong qu trnh ra quyt nh, vn ha ca nh m phn s nh hng n mong mun c chp nhn ri ro khng ca h khi m phn th hin vic tit l thng tin, th cc phng thc tip cn mi hay chp nhn mo him vi nhng iu cha chc chn. Mt nh m phn khi cm nhn c i tc l ngi e ngi ri ro nn ngh nhng quy nh, c ch gim thiu nhng ri ro d nhn thy trong m phn. iu s gip hai bn d tm c ting ni chung hn. 1.3.3. Vt qua s khc bit v vn ha t c thnh cng trong m phn TMQT Khi th tng Anh Margaret Thatcher thc hin chuyn thm chnh thc Arab Saudi, ln u tin bi ngi ng u chnh ph Anh, b n mc theo trang phc truyn thng ca ngi ph n Hi gio vi o di tay cng vi vy di qua mt c chn trong sut chuyn thm. Khi ni chuyn vi vua Khalid, b cng eo mng che mt. Hnh ng trn th hin s nhy cm ca b vi vn ha rp v gp phn gip Anh nhn c s chp thun ca chnh ph rp i vi cc ngh ca mnh. y l mt v d minh ha n gin cho vic thch nghi khc bit vn ha. Trong lnh vc ngoi giao cng nh kinh t hay cc lnh vc khc, t c thnh cng cn c s am hiu i vi vn ha nc i tc, ty trng hp thch nghi v vt qua s khc bit mi c th thnh cng trong m phn thng mi quc t. Nh vy, chng ta c mt ci nhn tng quan v vn ha, v khi nim, c trng ca vn ha cng nh cc thnh t c bn ca n; v m phn, m phn thng mi quc t cng cc c im v giai on trong m phn. Chng ta cng tm hiu nh hng ca s khc bit vn ha i vi hot ng m phn thng qua vic tm hiu nn tng s khc bit v vn ha da trn m
32

hnh 5 chiu ca Geert Hofstede cng nh nh hng ca vn ha n m phn qua mi nhn t vn ha nh hng n m phn ca Jeswald W. Salacuse. T gip chng ta rt ra nhng nhn nh chung vt qua s khc bit v vn ha thnh cng trong m phn.

33

II. TC NG CA VN HA ANH I VI HOT NG M PHN TMQT GIA DOANH NGHIP VIT NAM V ANH QUC
2.1. Tng quan v t nc Anh v quan h thng mi Vit Anh 2.1.1. Gii thiu chung v t nc Anh 2.1.1.1. t nc v con ngi Anh Nc Anh hay Vng quc Lin hip Anh v bc Ireland (The United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland, ngn gn l United Kingdom UK) l mt lin minh chnh tr nm pha ty bc chu u, bao gm o Great Britain (England, Scotland, x Wales) v bc Ireland c thnh lp vo nm 1921 theo hip c Anh Ireland. Ngoi ra, Vng quc Lin hip Anh v bc Ireland cn bao gm mt s o v qun o khc ti nhiu ni trn th gii. Vng quc ny c chung ng bin gii vi cng ha Ireland. Great Britain l o ln nht trong cc qun o y, c gi l qun o Anh. X Anh (England) l b phn c din tch ln nht v ng dn nht ca o Anh quc, nm v pha nam v pha ng. X Wales nm pha ty v Scotland pha bc. Bc Ireland pha ng bc ca o Ireland. Th nc Anh l thnh ph London, thuc England. Nc Anh c bit n vi nhiu ci tn: England, Great Britain, United Kingdom, c l khng t ngi cho rng c ba ch u ging nhau v u ch nc Anh, tuy nhin thc t c mt s khc bit: - United Kingdom (UK) Vng quc Anh: bao gm England (th London), x Wales (Cardiff), Scotland (Edinburgh) v Bc Ireland (Belfast). - Great Britain Lin hip Anh: England, x Wales v Scotland. - England: ch l mt khu vc nh ca Anh.

34

Nc Anh c din tch tng i nh, vi din tch khong 243.610 km2, nh hn Vit Nam (din tch khong 332.000 km2), ch tng ng din tch vi bang Colorado ca M. Nm i kh hu n ha, c bao bc bi i Ty Dng v bin Bc, bin Ireland v chu nh hng ca dng hi lu Gulf Stream, nc Anh c kh hu bin n ha v c lng ma tng i ln. Kh hu thng xuyn m t v d thay i. Thi gian c ma hoc c my trn bu tri c c tnh khong 300 ngy trong mt nm. t nc thng xuyn c sng m bao ph nn cn c mnh danh l o quc sng m. Ngi Anh hay phn nn v thi tit nhng thc ra h cng rt t ho v iu ny. Ma nhiu lm cho a l Anh c mt mu xanh mt, vi nhng vng ng bng tp trung pha nam v pha ng, nhng ngn i v ni lm chm pha ty v pha bc. Mc d din tch tng i nh, nc Anh c dn s kh ln, khong
63.047.162 ngi (thng 7/ 2012). y l quc gia pht trin cao v kinh t, u

vit v ngh thut, khoa hc, tinh vi v cng ngh, ng thi rt thnh vng v ha bnh. Nhn chung, Vng quc Anh l mt trong nhng nc giu c chu u v ngi dn Anh c mc sng kh cao so vi mc trung bnh ca th gii. Nc Anh l ni khai sinh cuc Cch mng Cng nghip vo th k XVIII lm thay i lch s th gii, a nc Anh tr thnh mt trung tm kinh t hng u th gii v sau l ch Anh hng mnh . Thi k hong kim, quc Anh chim lnh hn mt phn t b mt tri t v c mnh danh l t nc Mt Tri khng bao gi ln" . Nc Anh cng l mt trong nhng trung tm vn ha c nh hng ln nht th gii. y l ni khi ngun ca ting Anh, th ngn ng ph bin ton th gii v Gio hi Anh. Lut php ca Anh cng l nn tng cho nhiu h thng php lut khc ti nhiu nc trn th gii.

35

L mt trong nm quc gia thnh vin ca U ban an ninh Lin hp quc, mt thnh vin sng lp ca NATO, v thuc khi thnh vng chung, Anh theo ui cch tip cn ton cu i vi chnh sch ngoi giao; nc ny hin ang tng cng hi nhp vi lc a chu u. L mt thnh vin ca EU, nc ny vn ang nm ngoi khu vc tin t v kinh t chung . ng bng Anh (GBP) l n v tin t Anh v l mt trong nhng ng tin mnh. Mi gi Anh c t lm mi gi quc t (GMT+) i qua i Greenwich ca quc gia ny. Sau nhiu cuc xm lc trong lch s trc y, ngi dn Anh c ngun gc dn tc kh a dng cc tc ngi chu u, trong c ngi Celts, ngi Angles, ngi Saxon, ngi Jute, ngi Php v ngi an Mch, ngoi ra cn c mt b phn thuc chng tc chu nh ngi n, Pakistan, Trung Quc. 2.1.1.2. Tnh hnh kinh t - chnh tr - x hi Chnh tr Lin hip Vng quc Anh v Bc Ireland lp nn trn th ch qun ch lp hin vi th tng m nhim v tr ng u chnh ph. y l h thng chnh tr a nguyn vi s y thc mt phn quyn lc cho x Scotland, x Wales v Bc Ireland. Quyn hnh php thuc v chnh ph. Quyn lp php c trao cho c chnh ph v lng vin Quc hi: Thng vin v H vin. Nhnh t php c lp vi hai nhnh cn li - hnh php v lp php. C quan lp php: Quc hi Anh c cu thnh bi 3 thnh phn: Vua/ N hong, Thng vin v H vin, c ba thnh phn ch hp chung trong nhng s kin c bit v ch mang ngha tng trng. H vin l c quan duy nht c dn bu v trn thc t l c quan lp php ch yu. N hong Anh l nguyn th quc gia, ng u c quan lp php v hnh php, tng t lnh lc lng v trang v l ngi ng u Gio hi nh. Trn thc t, quyn lc ca hong gia ch mang tnh cht nghi l, tng trng.
36

Ngi ng u hong gia hin l N hong Elizabeth II; b ln k v ngi nm 1952 v chnh thc tr thnh N hong nm 1953 (hin l ngi tr v lu nht trong lch s Vng Quc Anh). Quc khnh Anh c ly vo ngy 11/6 (k nim ngy sinh chnh thc N hong Elizabeth II). Thng vin House of Lords: cn c gi l vin qu tc. Thng vin c 724 thnh vin (d con s ny khng c nh), gm nhng qu tc tha k, qu tc trn i v cc gim mc ca Nh th Anh. Chnh ph Cng ng hin ang tin hnh ci cch Thng vin theo hng xa b ch cha truyn con ni, thay vo l nhng ngi c cng vi t nc do N hong phong cp. H vin House of Commons: cn gi l vin th dn. H vin c quyn lc cao hn. 646 thnh vin H vin (con s ny khng c nh) c bu c trc tip t nhng khu vc bu c vi ch duy nht mt ngi c trng c. Chc nng chnh ca H vin l thng qua cc o lut, cc ch trng, chnh sch ln v kinh t, x hi, ngoi giao, gim st hot ng ca chnh ph. C quan hnh php: Chnh ph thi hnh cc chc nng hnh php ca t nc trn danh ngha ca Vng quyn, v trn l thuyt, quyn hnh php thuc v hong gia. Th tng do N hong b nhim v c H vin thng qua. Chc nng chnh l iu hnh ni cc, kin ngh cho N hong b nhim cc gim mc v quan ta. C khong hai mi b trng cao cp c chn tham gia Ni cc. Th tng c quyn, c s ng ca N hong, tuyn b gii tn Quc hi v nh ngy tuyn c Quc hi. Th tng hin nay l David Cameron, bt u gi chc t thng 5/2010. Kinh t Anh l kinh t th trng t bn ch ngha, ch yu da vo khu vc kinh t t nhn. Vng quc Anh tng c thi k huy hong trong lch s, l ni din ra cuc cch mng cng nghip u tin trn th gii v kinh t Anh tng thng tr th gii. Hin nay, nn kinh t t bn ch ngha caAnh tuy mt i v tr b ch nhng vn l nn kinh t ln trong khu vc v trn
37

ton cu: ng th 6 trn th gii (sau M, Trung Quc, Nht Bn, c v Php) v ng th 3 trong EU (sau c, Php) vi GDP nm 2011 t 2.481 t USD, GDP trn u ngi nm 2011 t 35.900 USD. Trong thi gian qua, nn kinh t duy tr c tc tng trng kinh t tng i cao so vi cc nc EU, trung binh at 6,1% giai oan 1990 2007 (so vi Phap la 4,3% va c la 3,9%) ; tht nghip thp, khong 5%, thuc hng thp nht EU (t l tht nghip ca EU-27 l 7%); lm pht thp v n nh nht k t nm 1959 cho n trc khung hoang tai chinh kinh t toan cu 2008-09, c Ngn hng Trung ng iu tit mc 2%. Trong nm 2009, kinh t Anh giam -4,75% do tac ng cua cuc khung hoang kinh t - tai chinh toan cu. Nm 2011, GDP tng mc khim tn la 1,1% ( Ngun: H s th trng Anh VCCI). Cc ngnh kinh t mi nhn ca Anh phi k n : ngn hng, ti chnh, bo him; sn xut thp, ng tu, khai thc than; cc ngnh cng nghip ho cht, in t; vin thng, cng ngh cao; dt, may mc. Trong , dch v chim t trng kh cao, trn 70% gi tr GDP ca Anh. X hi Anh c chia thnh ba giai cp c bn: giai cp thng lu gm nhng c nhn c gia nh danh ting, giu c, c th lc trong nhiu th h, giai cp trung lu m cc thnh vin l tr thc, doanh nhn v giai cp lao ng gm cc thnh vin l nhng ngi kim sng bng cng vic chn tay. Tnh linh hot trong chuyn i v mt x hi khng cao. Anh c nhiu trng i hc ni ting, o to nhiu nhn ti khoa hc cho nhiu nc trn th gii. Hai trng ni ting th gii v c lch s lu i nht l Oxford v Cambridge (t th k XII). Sinh vin tt nghip ha trng ny thng c gi cc cng v quan trng trong h thng chnh quyn v ngnh kinh doanh.

38

Mi ngi dn c chm sc sc khe min ph, tr bnh nha khoa (tr em, ngi gi v ph n mang thai c min ph hon ton). Tui th trung bnh t 77,66 tui, nam: 75, n: 81 tui. 2.1.1.3. Nhng c trng trong vn ha Anh Ngi Anh c quyn t ho v nhng chin thng huy hong trong lch s, v thi i Victoria hay thi i Elizabeth phn vinh. Nc Anh cng l ni c nhng thi ho ni ting nh Shakespeare trong thi i Phc Hng hay Chales Dickens trong th k XIX hay nhng nh pht minh v i nh Chales Darwin hay Issaac Newton. V ti p hng v ca thin nhin v c tnh tht thng ca n cng khin ngi Anh rt t ho. Chnh truyn thng lch s lu i dn n tnh t ho dn tc rt cao ca ngi dn Anh. Tnh cch ngi Anh Tnh cch ca ngi Anh ni chung l kh lnh lng v d dt v c bit v cng bo th, tuy nhin h cng rt khim tn, lch s v cao thng. Ngi Anh rt tn trng s ring t ca ngi khc, iu ny thng khin h t ra xa l v cch bit i vi ngi i thoi. H kh lm l v khp kn, khng thch giao du v cng khng thch ni nhiu vi ngi l. H cng khng thch th l vi ngi khc. Tnh cch ny khin cho i tc nhiu khi cm thy ngi Anh khng hiu khch. Tnh bo th ca ngi Anh c th hin nh mt truyn thng, mt phong cch. Ngi dn Anh thch sng theo mt thi quen c nh. Bn c th d dng bt gp mt ph n Anh ln tui lun i n ti mt ca hng nht nh, vo mt thi gian nht nh v gi nhng mn nht nh. Tnh cch ny cn c th hin nhiu kha cnh khc. Vic i bn tri ng hay s dng h thng o lng chnh thc ( di inch, khi lng pound, nhit oF) khng thng nht vi th gii l mt v d in hnh. Sang kha cnh kinh t, cho n nay Anh vn khng s dng ng tin chung chu u Euro trong khi chnh n
39

l mt trong cc thnh vin sng lp EU cng l cch th hin cho tnh bo th, bng bnh v lng t ho dn tc rt cao ca ngi Anh. V mt lut php, Anh cng l mt trong s rt t quc gia c Hin php bt thnh vn v cho n nay Anh vn cha c nh tham gia Cng c Vin 1980. C th ni, tnh khc ngi tr thnh phong cch ca ngi Anh v ngi Anh cng rt t ho v iu ny. Nhng bn cnh , ngi Anh cng th hin mt thi rt khim tn, lch s v cao thng. Khi bn khen mt ngi Anh gii mt ci g , khng bao gi bn nhn c v mt hnh din t ho ca h m ch l s chp nhn mt cch rt khim tn. Ngi Anh lun gi thi tn trng vi ngi khc v rt lch s. H thng xuyn ni cm n v xin li v lun mm ci. Ngi Anh ni xin li (excuse me) khi h i vt qua mt ai , hay khi h v tnh chm vo ngi khc. Thm ch h cn xin li khi ai dm ln chn h! Ngi dn Anh cng hay ni lm n (please), v h hu nh khng bao gi phn nn v iu g. Tnh cao thng cng c cao trong vn ha truyn thng Anh. Ngn ng Anh c cu: never hit a man when hes out khng bao gi nh ngi n ng b ng nga th hin rt r tinh thn ny. Ngi Anh cng lun cao tinh thn fair-play v yu cu i tc cng vy. Ngi Anh cn rt hi hc. Tnh hi hc c th hin nhiu phng din trong cuc sng ca ngi Anh. Chng ta c th bt gp nhng chng trnh hi hc trn TV, cc b phim sitcom hay trn bo ch, trn radio. Tuy nhin, ci hi hc ca Anh c phn hi khc so vi M. Ting ci trong cc b phim hay cu chuyn ca ngi M thng r rng v thng hn, v vi ngi M, chng c ngha ch gy ci thi. Vn ha Anh khp kn hn vn ha M v c phn d dt hn, ting ci ca Anh cng tinh t v thm thy hn, v thng mang lp ngha n. Ngi Anh khng ch ci ngi khc m h thm ch ly bn thn mnh ra lm tr a. Ngi c thng b h cho rng b h ly mt khiu hi hc, do ngi c qu nghim tc. V
40

ngi Anh cng em nhng cu chuyn v h thng x hi ca h hay nhng hnh ng v l ca h lm tr a, nh chng ta c th thy trong Mr. Bean, hay trong cc tc phm huyn thoi ca vua h Sc l (Charlie Chaplin). Ting ci tr thnh c trng trong vn ha Anh. Xin k cu chuyn ca gio s Phan Gia Trng v kinh nghim m phn vi ngi Anh ng trn thi bo Si Gn nm 2009 gip cc bn c thm ci nhn v phong cch ngi Anh: Ngi Anh c tt l rt thch ung bia t 5h chiu n 8h ti trc khi v nh. Khng phi h thch say xn g u! Nhng h c th ng b bar hng ting ng h m khng thy mi chn. Kinh nghim bn thn, ti rt kh chu khi phi ng ung theo h, v h th cao xp x 1,8m, cn mnh ng khng ti vai c m ngi, ng lu ni chuyn mi chn lm cc bn . Theo ti, nu c i thng thuyt bn Anh, trong on m phn nn c nhng ngi cao ro, ung c hng v nht l thch tr chuyn nhi nhng, khng u vo u! Phi ni lun cho cc bn hiu l chi vi ngi Anglo Saxon phi rt cn trng v mt php lut. H lun tn trng lut nhng bao gi cng chi st bin gii gia hp php v bt hp php. Cng ging nh Beckham bng dc ng bin ca sn chi vy , bn m khng thuc lut hoc khng chi quen trn ln bin gii l bn la i. Ngn ng Ting Anh (English) l mt ngn ng thuc nhnh min Ty ca nhm ngn ng German trong ng h n-u. y l ngn ng s dng rng ri nht th gii. y l ngn ng m c s dng nhiu th ba trn th gii, sau Ting Hoa v Ting Ty Ban Nha. y l ngn ng th hai c s dng rng ri v l ngn ng chnh thc trong cc t chc ln bao gm Lin minh chu u, Khi Thnh vng chung Anh v c bit l Lin hip Quc.

41

Cc nh khoa hc gi ting Anh pht trin trong thi gian t th k VI n u th k XI l ting Anh thng c (Old English), ting Anh pht trin trong ba th k sau nm 1066 l ting Anh trung c (Middle English), v ting Anh cn i (Modern English) c cc nh ngn ng hc cho l bt u vo th k XVI v ngi c cng nht trong s tin trin ny l vn ho ni ting ca Anh, William Shakespeare. y chnh l ting Anh c dng ph thng trn th gii ngy nay. Ting Anh c ngi Anh v ngi M, Canada v mt s quc gia khc dng nh ting m . Tuy nhin, Ting Anh s dng Anh v M cng c nhng khc bit xut pht t s khc nhau c bn: M theo quan nim dn ch cn Anh mang tnh cht qu tc. Di nh mt ca mt ngi Anh c hc thc, ting Anh phi p ng cc tiu chun thanh nh v p (trong cch pht m ng vai tr cn bn) v ngi no i ngc cc quy tc k tha truyn thng ni trn lp tc bc l anh ta thuc mt giai tng x hi thp. Tri li, ngi M c quan nim dn ch hn v s dng ngn ng ca mnh, h tm kim s tha thun v ngn ng hc di hnh thc mt ting Anh hp cch, ch cn tn trng cc quy tc chun ti thiu. V vy, M cc ging a phng khc nhau cng nh ging nhng ngi nhp c chc chn t quan trng hn so vi Anh, v t b coi nh mt tr ngi trong qu trnh thng tin x hi. Tn gio Moi ngi dn Anh u c hng quyn t do tin ngng. Thin chua giao la tn giao chim u th Anh, c 10 ngi dn Anh thi co mt ngi la con chin cua nha th Thin chua giao Rome, va co 1,7 triu con chin cua nha th giao phai Anh (Anglican church), loai nha th chinh thng (established church), tc la loai nha th c lut phap cng nhn la nha th quc gia.

42

 Scotland co 1,1 triu tin cua nha th giao phai Calvin (Presbyterian church), loai nha th chinh thng Scotland. Bc Ai Len, khoang mt na s dn theo ao Tin lanh (Protestants) va khoang 40% theo ao Thin chua. Wales, nha th Anh a giai tan vao nm 1920. Nh vy t o khng con nha th chinh thng y na, nhng dong Giam ly (Methodism) va Giao phai ra ti (Baptism) la hai tn giao phat trin rng rai nht. Vng Quc Anh co nhng cng ng ngi Hi giao ln nht Ty u, khoang t 1,5 n 2 triu ngi, vi trn 600 nha th Hi giao va trung tm cu nguyn. Mt trong nhng thit ch Hi giao (Muslim) quan trong nht trong th gii phng ty la Nha th Hi giao Trung tm London va lin kt vi no la Trung tm Vn hoa Hi giao (Islamic Cultural Centre). Cng ng ao Sich (Sikh) Anh co khoang 400.000 n 500.000 ngi. Nhng nhom ao Sich ln nht tp trung Greater London, Manchester va Birmingham. Ngi n ao Sich c nht c dng ln London t nm 1908. Cng ng Hindu Anh co khoang 400.000 ngi. Ngi n Hindu u tin m ra London vao nm 1962, va n by gi a co ti 120 n trn toan nc Anh. Nhng nhom tn giao khac bao gm ca 285.000 tin ao Do Thai. Cu trc x hi Ti Anh, x hi phn chia thnh ba giai cp c bn: giai cp thng lu, giai cp trung lu v giai cp lao ng. Anh c khong cch phn cp x hi cao v mc linh hot chuyn i gia cc giai cp tng i thp. Anh nhng ngi sinh ra cc tng lp thp rt kh c c hi vn ln nhng tng lp cao hn.Thnh kin x hi v nhng quy nh nghim ngt v ging ni, cch c x ngn cn h lm vic y.X hi Anh coi trng a v c nhn v phn cp quyn lc hn l thnh tch ca chnh c nhn . Tnh linh hot v chuyn i v mt x hi l khng cao. Trong khi M, tnh linh hot trong chuyn i giai cp ln hn nhiu. H thng giai cp M khng cc oan nh
43

 Anh. M cng c ba giai cp thng lu, trung lu v lao ng. Tuy nhin M a v ca mt c nhn c xc nh ch yu bng thnh cng ca bn thn ch khng phi bng hc hnh hay gc gc ca ngi . Do , bng thnh cng ca chnh mnh, mt c nhn c th d dng di chuyn t giai cp lao ng ln giai cp thng lu. Thc t l ti M, ngi ta rt tn trng nhng ngi thnh t c a v thp km, trong khi Anh, nhng ngi nh th ch c coi l trng gi hc lm sang, ch khng bao gi c x hi thng lu thc s chp nhn c. 2.1.2. Tng quan v quan h thng mi Vit Nam - Anh Vit Nam v Anh thit lp quan h ngoi giao cp i s ngy 11/9/1973. Nm 2010,Vit Nam v Anh k hip nh i tc chin lc. Chuyn thm chnh thc Vng quc Anh ca Tng b th Nguyn Ph Trng vo thng 1/2013, nhn dp k nim 40 nm quan h Vit Anh cng tht cht mi quan h tt p gia hai bn. Theo ng Swire, th trng ngoi giao Anh, quan h Vit Nam-Anh ang trong giai on pht trin tt p nht t trc n nay. Trong nhng nm qua, xut khu ca Vit Nam sang Anh tng trung bnh 17%/nm, Vit Nam lin tc xut siu. Nhng mt hng xut ch yu bao gm: giy dp, dt may, ch v c ph, go, thy sn, cao su Nhng mt hng nhp khu ch yu t Anh c th tnh n hng gia cng ch bin v thit b cng nghip, ha cht, thit b vin thng, thuc l Bng 1: Kim ngch xut nhp khu Vit Nam Anh
Nm 2008 2009 2010 2011 2012 Vit Nam xut khu 1.500 1.329 1.681 2.398 3.033 Vit Nam nhp khu 386 395 511 646 542

(n v: triu USD)
Mc tng (%) -9% 22% 38% 17%

Tng kim ngch 1.886 1.724 2.192 3.044 3.575

(Ngun: H s th trng Anh VCCI) Bng 2: Top 5 mt hng xut khu (2012)
44

n v: triu USD

Mt hng xut khu in thoi cc loi v linh kin Giy dp cc loi Hng dt, may My vi tnh, sn phm in t v linh kin G v sn phm g

2011 469.027.570 494.954.766 448.674.589 61.057.172 159.794.468

2012 948.012.42 4 501.277.97 2 451.690.92 1 251.335.37 9 187.421.53 9

Mc tng (%) 102% 1,28% 0,67% 311% 17%

(Ngun: H s th trng Anh VCCI) Bng 3: Top 5 mt hng nhp khu (2012)
Mt hng nhp khu My mc, thit b, dng c, ph tng khc Ph liu st thp Dc phm Thuc tr su v nguyn liu Sn phm ha cht 2011 182.611.320 93.058.975 55.562.634 40.970.976 39.393.429

n v: triu USD
2012 172.603.667 33.551.287 73.725.540 44.413.084 39.950.250 Mc tng (%) -5,5% -64% 33% 8,4% 1,4%

(Ngun: H s th trng Anh VCCI) Hin Vit Nam l i tc thng mi ln th 43 trong tng s 235 i tc thng mi trn ton th gii ca Anh, vi trao i thng mi song phng chim 0,34% tng kim ngch thng mi gia Anh v th gii. Nm 2012, Vit Nam ng th 34 trong s 229 nc xut khu vo Anh v ng th 73 trong s 230 nc nhp khu t nn kinh t ln th ba chu u ny. 2.2. Tc ng ca s khc bit vn ha Vit Nam v vn ha Anh i vi hot ng m phn TMQT gia Vit Nam v Anh quc 2.2.1. S khc bit vn ha gia Vit Nam v Anh S khc bit ln gia vn ha phng ng v vn ha phng Ty chnh l cn bn ca s khc bit vn ha gia hai quc gia Vit Nam v Anh quc. Ta s tip tc tm hiu s khc bit vn ha gia Vit Nam v Anh qua 5 kha cnh: khong cch quyn lc, vai tr ca c nhn, gii tnh, thi vi ri

45

ro v quan im v thi gian. Da trn m hnh nm chiu (5D model) ca Geert Hofstede ta c s sau:
90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

Vit Na m Anh

PD I

ID V

MAS

UAI

LT O

2.2.1.1. Khong cch quyn lc Anh quc c ch s PDI l 35 nm v tr tng i thp, th hin thi ca nn vn ha mun gim thiu s bt bnh ng gia mi ngi. Ch s khong cch quyn lc ca Anh dng nh c v tri ngc vi h thng phn cp x hi ti nc ny. Nhng thc ra n li th hin mt thc t khc, cao c vai tr ca v tr c nhn trong x hi c giai cp v nhng g bn c gng t c trong cuc sng. Vit Nam c ch s PDI kh cao (70), iu c ngha l x hi Vit Nam coi trng th bc, mi ngi cng t bit ch ng ca mnh trong x hi, hay c th hn l trong mt t chc, mt doanh nghip. Xt trn kha cnh kinh doanh, ti Vit Nam, quyn lc tp trung vo mt vi nhn vt ch cht, cc lnh o cp cao trong doanh nghip v nhn vin thng khng c quyn t quyt. Trong khi Anh, nhng nh qun l v nhn vin thng bnh ng hn, hp tc vi nhau nhiu hn t c mc tiu chung ca cng ty. Ngi Anh cao tnh fair-play trong khi hp tc kinh doanh. 2.2.1.2. Vai tr ca c nhn Vi ch s IDV l 89, Anh quc l mt trong nhng quc gia rt cao ch ngha c nhn. Ngi Anh coi trng tnh c nhn v s ring t ca mi
46

ngi. T nh, nhng a tr c dy tnh c lp, ngh cho bn thn mnh v tm ra u l mc ch ca mnh trong cuc sng cng nh lm th no cng hin cho x hi theo cch ring ca mnh. Con ng n vi hnh phc l s tha mn c nhn. Trong khi , Vit Nam vi ch s IDV l 20 c th xem l mang tnh tp th cao. Ngi Vit Nam c xu hng tn trng theo tui tc v hc thc. 2.2.1.3. Gii tnh Anh quc c ch s nam tnh (MAS) l 66, th hin y l nn vn ha mang tnh nam tnh. Ngi Anh c xu hng cao s thnh cng, coi thnh cng l mc ch ca cuc sng. Vi ngi Anh, h sng l lm vic v c tham vng cao. iu ny c v tri ngc vi c tnh khim nhng ca ngi Anh. mc ch s MAS l 40, Vit Nam c coi l nn vn ha n tnh. iu c ngha l vn ha Vit Nam cao s cng bng, s bn cht. Mu thun xung t thng c gii quyt bng thng lng, tha hip. Ngi Vit Nam quan nim lm vic sng ngc li vi vn ha Anh. 2.2.1.4. Thi vi ri ro Ch s e ngi ri ro ca Anh l 35, mc kh thp ngi Anh khng lo lng nhiu n chuyn ngy hm nay s nh th no, h chp nhn s khng chc chn trong tng lai. Nhn chung khng c qu nhiu quy tc trong x hi Anh, tr nhng g vn d l t nhin ca nn vn ha, v d in hnh nh vic ngi Anh rt tun th vic xp hng mt biu hin ca tinh thn fair-play. Vit Nam c ch s e ngi ri ro thp hn mt cht so vi Anh, mc 30, iu cng th hin s chp nhn ri ro. X hi c thi thoi mi, cc thng l hay tp qun c cao hn lut l v s nhm ln c th d c mi ngi chp nhn tha th. Ngi Vit Nam cng khng thch xy dng nhiu quy tc v khng thc s coi trng vic ng gi. Nh vy, tuy ch s e
47

ngi ri ro kh gn nhau nhng s biu hin trong nn vn ha hai nc cng c khc bit tng i da trn mi tng quan vi cc yu t khc. 2.2.1.5. Quan im v thi gian Vi ch s LTO l 25, Anh quc c nh gi l nn vn ha nh hng trong ngn hn. Vn ha Anh tn trng nhng gi tr truyn thng v tp trung vo nhng kt qu c th nhanh chng c c trong tng lai gn. nim t b mt vi th trong hin ti c c hi c c vi th ln hn trong tng lai khng c a thch Anh. i vi h, mt con chim trong tay ng gi hn hai con chim trong bi rm one bird in a hand is worth more than two in the bush. Vit Nam vi ch s LTO l 80, c th coi l mc cao v c xem l nn vn ha nh hng di hn. Ngi Vit c xu hng nhn xa trong tng lai. Ging nh cc nn vn ha ng Nam khc, ngi Vit Nam thch lp k hoch trong lu di, t tng an c lc nghip. 2.2.2. Tc ng ca s khc bit i vi hot ng m phn TMQT gia Vit Nam v Anh quc nh hng ca vn ha n m phn c th c tm hiu trn nhiu phng din. y, chng ta s tip tc i theo quan im ca Jeswald W. Salacuse v mi nhn t m vn ha nh hng n m phn, phn tch s khc bit trong m phn gia thng nhn Vit Nam v Anh quc. 2.2.2.1. Tc ng n mc ch m phn i vi ngi Anh, vic xy dng mi quan h tin tng hp tc lu di l rt quan trng. Tuy nhin, y khng phi l yu t tin quyt trong khi kinh doanh ln u. Ngi Anh c nh gi l kh thc t, h mun tm hiu i tc trong sut qu trnh kinh doanh. Mc d ngi Anh coi trng kt qu trc mt hn l mc tiu trong lu di, nhn chung h vn cao mi quan h hp tc hai bn hn l hp ng.
48

Vit Nam thuc nhm vn ha trng quan h. Tuy nhin, bi cnh v mi trng kinh t Vit Nam vn b nh gi l x hi thiu ch tn. Ngi Vit Nam vn gi thi quen lm n mt cch chp git, ly li trc mt. V vy cn phi c s thay i trong thi quen kinh doanh, coi trng mi quan h hai bn tm ting ni chung trong mc ch m phn, gip qu trnh m phn t kt qu tt hn. 2.2.2.2. Tc ng n quan im m phn i vi ngi Anh, m phn l mt qu trnh cng nhau gii quyt vn . Quan im m phn ca ngi Anh l thng thng, ngi Anh mong mun hp tc v tha hip hn l i u v h cng hi vng nhn c s p li t pha i tc. Ngi Vit Nam trng quan h, do , khi m phn chng ta cng mun t n kt qu hai bn cng c li. y s l nn tng hai bn hp tc cng i n tha thun chung trong m phn. 2.2.2.3. Tc ng n phong cch m phn Anh quc c xem l thuc nhm vn ha trng nghi thc (formal style). Ngi Anh rt quan tm n cc vn lin quan n tn ti trt t trong x hi nh xut thn ca mt ngi, a v, quyn lc ca anh ta trong x hi Khi lm vic vi ngi Anh, xng h l mt vn cn ch . Chng ta nn gi y cc chc v, hc v, hc hm nu c km theo tn gi ca h, v d nh PhD, Professor, Director of XCorp D cch gi c di dng nhng li rt cn thit v nu chng ta khng lm vy, h s cm thy khng c tn trng. Cp bc v tui tc cng l nhng yu t rt quan trng vi cc doanh nhn Anh v h s thy thoi mi hn khi lm vic vi nhng ngi c cng cp bc hoc chc v. H c th s cm thy kh chu khi phi lm vic vi i tc c cp thp hn hoc tui tc tr hn h nhiu. V vy, nu c th chng ta nn c thm mt ngi pht ngn c chc v cao hn hoc ln tui hn i km,
49

vic ny s to khng kh m phn tt hn nh vy cng s gip cuc m phn thnh cng hn, gip chng ta xy dng mi quan h lm n tt p hn vi i tc. Ngi Vit Nam cng c nh gi l dn tc kh trng nghi thc. Do , nt tng ng gia hai dn tc s gip chng ta d tm ting ni chung hn trong cuc m phn. 2.2.2.4. Tc ng n giao tip trong m phn Mc thng thn trong giao tip kinh doanh vi i tc ngi Anh c s khc bit tng i ln, ph thuc chnh vo mi quan h kinh doanh gia hai bn, v n cng b nh hng bi gio dc, a v v cc nhn t khc. Ngi Anh c nh gi l giao tip kh d dt. H thch dng nhng cu ni hi m h, kh hiu. Trc mt cu hi, ngi Anh thch k mt cu chuyn thay cho cu tr li, m ngha ca n cho bn t hiu. H cng khng tr li trc tip khng m thng dng cu ti s tr li bn sau, th hin s thiu hng th vi ngh ca bn. Ngi Anh cng l chuyn gia trong vic ni trnh v s dng chm bim nh nhng. V vy chng ta cn phi lng nghe cn thn c nhng iu khng c ni thng ra m ch n trong li ni v ng iu cu ni. Tuy vy, mt khi h quyt nh s kinh doanh vi bn, doanh nhn Anh s tr nn thng thn hn, thm ch kh thoi mi v khng ngi ni nhng g h ngh khi vic i u khng nh hng xu n mi quan h. Vic im lng khi s l du hiu xu cho cuc m phn. Ngi Anh khng thch vic s dng ngn ng c ch. Vic bn ng chm vo ngi khc nh v vai thng khng c xem l hnh ng thn thin Anh v nn trnh iu ny. Vic nhn vo mt ngi i din c th c xem l thnh tht tuy nhin khng nn nhn chm chm vo ngi khc khi ni chuyn vi i tc ngi Anh.

50

2.2.2.5. Tc ng n quan im v thi gian Ngi Anh kh coi trng thi gian. i vi h, thi gian l tin bc nn lch lm vic ca h chnh xc n tng pht. Tnh ng gi (punctuality) l mt trong nhng nt tiu biu trong vn ha kinh doanh Anh. Trong cc cuc gp g kinh doanh, vic n ng gi rt cn thit. Nu bn n mun ch 5 pht so vi hn trc cng nn gi in thng bo cho i tc v s bt tin ny. Vic gp g gia hai bn thng c ln lch trc khong mt hai tun v cn xc nhn li mt ln na trc chuyn i. Ngi Vit Nam cn c quan im kh thong v thi gian, thiu coi trng gi gic. Theo nhn xt ca cc i tc nc ngoi, cc doanh nhn Vit Nam thng tr hn trong cc bui hp hay khi giao hng. V vy y l mt nhc im chng ta cn khc phc khi tin hnh kinh doanh vi Anh quc trnh nhng kt qu xu c th xy ra. 2.2.2.6. Tc ng n cm xc trong m phn Anh quc thuc nhm vn ha che giu cm xc. Ngi Anh khng thch th hin cm xc ca mnh trn bn m phn. Phong cch ny cng xut pht t vn ha khp kn ca ngi Anh. H kho lo trong vic s dng cc cch ni gim ni trnh v h cng him khi s dng ngn t hoa m. Chng ta kh thy c thi tht ca h qua li ni m cn n ging ni v nt mt. Phong cch ny gip gi ha kh trong qu trnh m phn tuy nhin cng khin ta nhiu khi kh x v khng thc s tm thy cu tr li. Vit Nam thuc nhm vn ha phng ng do cng kh d dt th hin cm xc. Ngi Vit Nam hay ci v ly n ci lm v kh cho mnh, trnh khng ngi khc nhn thy cm xc tht ca mnh. Thi quen che giu cm xc ca c hai nn vn ha cng gy ra nhng kh khn cho vic hiu nhau trong m phn. V vy cn c s c gng tm hiu cuc m phn t c thnh cng hn.
51

2.2.2.7. Tc ng n hnh thc tha thun hp ng Anh quc theo h thng lut n l (common law), cn Vit Nam p dng h thng php lut x hi ch ngha (civil law). Vic khc bit v lut php dn n tp qun khc nhau trong hnh thc son tho hp ng. Ngi Anh rt thch v thng xuyn s dng tp qun, tin l, truyn thng gii quyt vn v dng nh khng c nhiu nhu cu i vi cc lut l bng vn bn. Thng nhn Anh thch son tho hp ng di v chi tit trnh cc vn pht sinh. H coi trng hp ng v coi hp ng chnh l lut php, mi vn u chiu theo hp ng gii quyt. Trong khi , cc thng nhn Vit Nam li thch son tho hp ng ngn gn, nu c pht sinh th m lut ra i chiu tm hng gii quyt, v nu khng thng nht c ngi Vit Nam thng c mong i tc thng cm cho mnh sa hp ng. Nu i tc khng ng , h s pht lng v cho rng i tc qu kht khe. Trong khi , ngi Anh li khng thch phong cch lm vic ny ca Vit Nam v c th h cho rng ngi Vit Nam khng gi li ha, thiu tin cy. Mu thun ny c th nh hng xu n m phn do cn c s thng cm ln nhau gi gn v pht trin mi quan h kinh doanh. 2.2.2.8. Tc ng n phng thc tha thun hp ng Phng thc tha thun hp ng ca Anh thng c nhn nh l theo hng t trn xung. Khi xy dng hp ng, ngi Anh thch a ra ton b cc iu khon c trong hp ng v i s thng nht t pha i tc nu pha i tc ng tt c cc iu khon c a ra. Trong khi , Vit Nam c xu hng tha thun tng iu khon nh trc ri mi t t hnh thnh nn ton b hp ng. Pha Vit Nam nn bit n thi quen ny ca i tc Anh hai bn c th i n mt phng thc chung trong son tho hp ng mua bn hng ha quc t.

52

2.2.2.9. Tc ng n kh nng lm vic nhm Ngi Anh c xu hng lm vic nhm theo kiu mt ngi lnh o, s c mt ngi gi vai tr ch cht trong on m phn ca Anh. V vy, khi tin hnh m phn vi i tc Anh, ta cn ch v tm hiu xem u l ngi ra quyt nh ca i tc, t , tp trung vo m phn v thuyt phc i tng ny. Vit Nam c nh gi l c tnh tp th cao. Tuy nhin, khi i n vn lm vic nhm, cc t chc, doanh nghip Vit Nam hin nay vn c xu hng c mt ngi lnh o cao nht c quyn ra quyt nh, ging nh kiu ca ngi Anh. S ging nhau ny s gip Vit Nam v Anh c th tm c ting ni chung trong vic ra quyt nh, m bo s thnh cng ca qu trnh m phn. 2.2.2.10. Tc ng n kh nng chp nhn ri ro Ngi Anh c nh gi l thch ri ro, thm ch mt mc no , c th coi l cao hn c ngi M. H c xu hng thch tri nghim nhng iu mo him trong cuc m phn, th hin vic tit l thng tin hay tip cn theo nhng cch mi. Tnh cch ny khin cho ngi Anh khng qu lo lng v nhng iu cha chc chn trong m phn, v nh vy s gip cuc m phn tr nn thoi mi hn. Ngi Vit Nam khng thch ri ro trong vic m phn thc hin hp ng mua bn hng ha. Vn ha Vit Nam l vn ha phng ng, v vy m chng ta a nhng g chc chn hn l s mo him, d rng kt qu ca n c th l hp dn hn. Khi m phn vi i tc Anh, chng ta cng nn ch n tnh cch ny ca h c cch ng x ph hp.

53

2.3. nh gi v s thch nghi vi vn ha Anh trong m phn thng mi Vit Nam Anh quc ca doanh nghip Vit Nam 2.3.1. Nhng mt tch cc Quan h thng mi, u t gia Vit Nam v Anh ang mc ht sc tt p. Trong nhng nm gn y, c bit l t thp nin 90 ca th k XX n nay, mi quan h kinh t gia hai nc ngy cng pht trin hn. n nay, mt s doanh nghip Vit Nam t ra lm n c hiu qu thng qua vic thc hin m phn thnh cng vi i tc Anh. S thnh cng ny li gp phn tng cng vic giao lu kinh t, thng mi gia hai nc. Nn tng cho s thnh cng l do doanh nghip Vit Nam xc nh ng s quan trng ca th trng Anh cng nh tc ng ca vn ha Anh trong vic k kt hp ng m phn thng mi quc t gia Vit Nam v Anh. Nhng doanh nghip ny c s tm hiu th trng cng nh tm hiu vn ha i tc, nng cao trnh k thut nghip v. Nh vy, doanh nghip tr nn nhy bn trc bin ng ca th trng th gii v nhanh chng thch nghi vi nhng bin ng ny. T cng gip doanh nghip tr nn ch ng hn, bit nm bt c hi v trnh c nhng ri ro, cm by trong hot ng kinh doanh ni chung v trong m phn thng mi quc t ni ring. Trn thc t, c mt b phn doanh nghip Vit Nam thc c rng, vn ha c nh hng ln n kt qu m phn quc t, v c s hiu bit th vt qua nhng khc bit v vn ha tin ti thnh cng trong kinh doanh ni chung v trong m phn ni ring l ht sc cn thit. c bit, vi th trng Anh, nhng khc bit v vn ha l rt ln trn nn khc bit vn ha phng ng v phng Ty th vic c thc r rng v tm quan trng ca vn ha li cng tr nn quan trng. Cc doanh nghip ny c s quan tm tm hiu vn ha th trng i tc, cng nh u t v thi gian v cng sc cho qu trnh chun b c c kt qu m phn tt nht. V d nh mt s doanh nghip xut khu mt hng thc phm ca Vit Nam nh go, c ph hay
54

mt hng chui cao cp hay nhm hng dt may nh qun o da v mc trong nh, cc doanh nghip ny c s nhy bn vi nhu cu th hiu th trng Anh, bit tm hiu vn ha Anh c th t c thnh cng trong vic k kt hp ng mua bn hng ha quc t. Th trng Anh l th trng c sc tiu th ln song cng rt kh tnh, c th t c thnh cng v duy tr mi quan h bn hng lu nm th cn phi c s n lc c gng v thin ch t hai pha. Vic hiu bit v vn ha trong m phn kinh doanh ca Anh s gip doanh nghip Vit Nam khng nhng d dng hn trong vic quan h lm n vi cc thng nhn Anh m t cn gip h c th m rng mi quan h lm n vi cc i tc n t cc quc gia khc trong EU v trn ton th gii. 2.3.2. Nhng hn ch cn tn ti Vn ha l mt khi nim kh phc tp. c s hiu bit su v vn ha, nht l vn ha quc gia khc, khng ch i hi chng ta hiu ting ni ca dn tc y hay hiu cch n mc, cch c x ca h m chng ta cn tm hiu cch ngh, quan im v th gii quan, nhng g h tn th v gn b. Vn ha, ging nh cp chng trc, ging nh mt tng bng tri, chng ta ch nhn thy phn ni ca tng bng th cha th nh gi ton b. Chnh v b qua phn chm ca tng bng m nhiu doanh nghip Vit Nam cha nhn bit c tm quan trng ca vn ha trong hot ng giao tip kinh doanh ca mnh. Khi lm vic vi cc i tc Anh, trc ht l bn thn doanh nghip Vit Nam phi tm hiu v th trng Anh, v vn ha, th hiu ca ngi tiu dng Anh, sau , c th hn l chnh doanh nghip m chng ta d nh hp tc thng mi. Tuy nhin, rt nhiu cc doanh nghip Vit Nam cha thc c tm quan trng ca vic tm hiu, cng tc marketing tm hiu th trng cn km, thm ch mt s doanh nghip khng h coi trng hot ng ny. Chnh v
55

vy m hin nay, c th ni cc doanh nghip Vit Nam cha tip cn su c vo th trng Anh. Ngc li, cc cng ty nc ngoi Vit Nam ca Anh khi n lm vic ti Vit Nam, h tm hiu th trng mt cch rt cn thn: v phong tc tp qun, v th hiu ca ngi Vit thng qua bo ch, cng ng ngi Vit nc ngoi, i s qun Vit Nam ti nc ngoi. Chnh s tm hiu k nh vy m trn bn m phn, h am hiu v ch ng hn pha Vit Nam. Cc doanh nghip Vit Nam d b ri vo th b ng, bt li khi khng nm c tm l v cch c x ca i phng. Mt vn na l chnh vn ha ca ngi Vit Nam trong kinh doanh cn b mt s nh nghin cu nc ngoi cho rng cha ng tin cy. Nn vn ha Vit Nam l nn vn ha tiu nng, pht trin ln kinh t hng ha trong mt thi gian ngn nn c s hn n, x b, cha hnh thnh mt nt vn ha kinh doanh c trng. Hn na, khi xt n th v lc trn bn m phn, cc doanh nghip Vit Nam thng khng c v tr cao, thng b cc i tc nc ngoi, y l Anh a vo th b ng. Chnh iu ny gy kh d cho qu trnh m phn vi thng nhn Anh. Nhng thc t ng ngi trn l thiu st chung ca mt b phn ln cc doanh nghip Vit Nam hin nay khi tin hnh m phn vi cc i tc nc ngoi ni chung v cc i tc Anh ni ring. y l vn nm c chnh bn thn doanh nghip cng nh vn chung ca nn kinh t. Do , c s thay i theo hng tch cc nhm nng cao hiu qu m phn thng mi quc t th rt cn thit c s n lc ca bn thn mi doanh nghip cng nh s c gng chung ca khu vc thng mi quc t. Nh vy, chng ta tm hiu c nhng nt chnh trong vn ha Anh cng nh nh hng ca s khc bit gia vn ha Anh v vn ha Vit Nam trong m phn thng mi quc t thng qua vic c th ha m hnh v khc bit vn ha ca Hofstede cng vi vic so snh hai nn vn ha theo cc
56

phng din ca Salacuse. T rt ra nhng mt tch cc cng nh nhng hn ch cn tn ti trong qu trnh thch nghi vi s khc bit vn ha Vit Anh trong m phn thng mi quc t. Trn c s , chng ta s a ra nhng bin php nhm nng cao hiu qu m phn thng mi gia hai nc, gp phn em li thnh cng khng ch trn phng din m phn m cn trn cc lnh vc hp tc ngoi giao, thng mi khc.

57

CHNG III: GII PHP NNG CAO HIU BIT VN HA ANH CA DOANH NGHIP VIT NAM TRONG M PHN TMQT VIT ANH
3.1. Phng hng, trin vng mi quan h thng mi Vit Anh Nh ni trn Vit Nam thit lp mi quan h ngoi giao cp i s vi Anh t nm 1973. Cho n nay, c th ni mi quan h Vit Anh m rng trn nhiu lnh vc kinh t, chnh tr, gio dc, quc phng... Anh k vi ta hu ht cc hip nh kinh t khung, ng h a Vit Nam thnh mt trong nhng nc nhn vin tr ODA hng u khu vc, tng cng quan h vi EU. Chuyn thm chnh thc Vng quc Anh ca Ch tch nc Trn c Lng thng 5/2004 nh du mt mc pht trin quan trng trong quan h hai nc. Mi quan h ny ngy cng pht trin tt p gia Vng quc Anh v Vit Nam. c bit k t sau chuyn thm vng quc Anh u tin ca Th tng Nguyn Tn Dng hi u thng 3/2008. Quan h thng mi ca Vit Nam vi Anh tng nhanh t thp nin 1990 n nay. Chnh sch thng mi ca Anh tng i m ca, khng theo ch ngha bo h. Trong cc vn tranh chp thng mi gia ta v EU (v kin bn ph gi, v hi sn nhim khng th, vn GSP, giy m da), Anh thng c lp trng ng h Vit Nam. Anh cng ng h Vit Nam gia nhp T chc Thng mi Th gii WTO. Vit Nam v Anh cng k kt nhiu hip nh, trong c th k n: Ngy 1/8/2002, Vit Nam v Anh k Hip nh v Bo v v Xc tin u t gia 2 nc. Ngy 19/7/2007, hai bn k tho thun thnh lp U ban hn hp v kinh t v thng mi (JETCO) nhm ra cc bin php thc y quan h kinh t, thng mi v u t song phng. Cc phin hp din ra lun phin ti H Ni v London: Phin hp u tin din ra ngy 19/7/2007 ti H Ni, phin
58

hp ln th hai ti London ngy 2/12/2008, phin hp ln th ba vo ngy 9/12/2009 ti H Ni,phin hp th t vo ngy 29/11/2010 ti London v phin th nm ngy 3/11/2011 ti H Ni. Nhn chuyn thm Anh cua Pho Thu tng Nguyn Thin Nhn (911/3/2010), hai bn a ra Tuyn b chung v pht trin m hnh Hp tc Cng T ti Vit Nam, nht l trong thu ht u t cho cc d n pht trin h tng c s ti Vit Nam trong thi gian ti. Nm 2013, k nim 40 nm quan h ngoi giao Vit Anh, chc chn s ha hn nhng c hi hp tc tt p hn na gia hai bn, nng ln tm quan h hp tc chin lc. 3.2. C hi v thch thc i vi vic m phn thc hin HMBHHQT gia doanh nghip Vit Nam Anh 3.2.1. C hi Mi quan h ngoi giao 40 nm ht sc tt p gia hai bn chc chn s gp phn thc y hp tc thng mi pht trin. Anh lun gi lp trng ng h Vit Nam trong nhiu vn thng mi v cc doanh nghip Anh cng coi Vit Nam l th trng mc tiu ca h trong nhng nm ti y. Hn na, Anh v Vit Nam cng vi Lin minh chu u (EU) v cc i tc ng quan im, s tng cng hp tc trong vn tip cn th trng. Hai bn s cng huy ng ngun lc hp tc trong lnh vc ny, nht l a ra cc gi h tr o to cho Vit Nam trong cc lnh vc thch hp v s phi hp vi cc i tc khc t hiu qu cao nht. Thng qua d n h tr hu WTO v i thoi nh k, pha Anh s h tr Vit Nam thc hin y cc cam kt WTO theo ng l trnh, cng nh trin khai cc bc cn thit gii quyt vn lin quan n tip cn th trng nh u thu minh bch, chng tham nhng v qun tr doanh nghip.

59

Mt khc, cuc ving thm ca cc nguyn th quc gia hai nc cng nh cc bui ta m gia cc bn cng gp phn khng nh cho s tn trng v hp tc i bn, tht cht mi quan h hu ngh gia hai quc gia. in hnh l cuc ving thm chnh thc Vng quc Anh ca Th tng Nguyn Tn Dng nm 2008 v gn y nht l ca Tng b th Nguyn Ph Trng thng 1/2013. V pha Anh, c th k n cuc ving thm ca ngoi trng B ngoi giao Anh William Hague vo thng 4/2012 Vic pht trin kinh doanh gia cc doanh nghip Vit Nam v Anh c thc y v to iu kin thun li pht trin trc ht l t mi quan h tt p gia hai nc. Thng 1/2009, ng Thomas Gareth, Quc v khanh ph trch thng mi v u t, B kinh doanh v ci cch th ch doanh nghip Vng quc Anh (BERR) c chuyn cng du ti Vit Nam v cc nc ng Nam . Sau chuyn cng du ngn ngy, ng Gareth khng nh: Chng t tr gip Vit Nam v chng ti s tip tc lm nh vy bi chng ti nhn thy rng nhng n lc nhm pht trin kinh t, y mnh pht trin khu vc kinh t t nhn, khuyn khch ng vin cc doanh nghip lm n l tm im thnh cng ca Vit Nam. Ngoi ra, ng Thomas Gareth cn nhn mnh: Vit Nam l mt th trng c nhiu iu ch n. C nhn ti sau chuyn thm ny s thc y cc cng ty, doanh nghip Anh cn quan tm mt cch nghim tc ti th trng Vit Nam vi nhiu c hi ang pha trc. Ti bui tip ng Thomas vo sng 20/1/2009, Th tng Nguyn Tn Dng khng nh v quyn li ca nhn dn hai nc, Vit Nam n lc thc y quan h hp tc vi Vng quc Anh v Bc Ireland. V thng mi, quan h bun bn gia hai nc ang pht trin thun li. Nh cp phn trn, xut khu sang Anh ca doanh nghip Vit Nam gi mc n nh 17%/ nm. Anh cng cam kt tip tc h tr Vit Nam tng cng quan h kinh t v thng mi vi EU; ng h EU sm cng nhn Vit Nam l nc c nn kinh t th trng. Hai bn s n lc nhm a kim ngch thng
60

mi hai chiu t mc 4 t USD v FDI ca Anh vo Vit Nam t mc 3 t USD vo nm 2013. Hp tc u t gia hai nc cng pht trin tt p. Cc cng ty Anh vo Vit Nam t rt sm (1988-89) v hin nay m rng a dng ngnh ngh. ... Anh u t nhiu nht trong lnh vc khai khong vi 7 d n, tng s vn u t l 715,6 triu USD; tip theo l lnh vc cng nghip ch bin, ch to vi 55 d n, tng vn ng k l 714,4 triu USD, chim 32,2% vn ng k; ng th ba l lnh vc kinh doanh bt ng sn vi 548 triu USD vn ng k, chim 25,3%... Cc cng ty ln ca Anh c mt ti Vit Nam c th k n Cng ty du kh BP, nhm BHP Billiton, ng c my bay Rolls-Royce, vin thng Vodafone, vn ti P&O, ho cht dc GlaxoSmithKline, cc ngn hng HSBC, Standard Chartered, bo him Prudential. u t ca Vit Nam sang Anh c th k n d n ca Cng ty u t v pht trin ch m i l tiu th ch ti London. Cng vi s h tr ca chnh ph cc bn, nhng nm gn y Anh v Vit Nam u tch cc y mnh cc hot ng xc tin thng mi to iu kin cho doanh nghip hai nc c c hi cng hp tc, kinh doanh. Ngoi cc hot ng thng nin nh t chc trin lm, hi tr gii thiu sn phm, hai nc cng t chc nhng cuc giao lu gia cc doanh nghip. Cc c quan xc tin thng mi nh phng thng mi v cng nghip Vit Nam (VCCI) hay b phn xc tin thng mi thuc B Cng Thng cng ngy cng to iu kin cho vic thc y mi quan h hp tc gia cc doanh nghip Vit Nam v Anh quc. Th trng Anh vi dn s trn 60 triu ngi c th coi l th trng tim nng vi sc tiu th ln, khng ch v nhng mt hng cao cp m cn c nhm hng ha vi gi va phi, thm ch khu vc ny cn c phn tp np hn nhng khu cao cp trong nhng dp mua sm cui tun hoc Noel, nm mi, khi

61

tnh hnh kinh t ca Anh vn cha hon ton thot khi nh hng ca cuc khng hong kinh t ton cu v c khng hong n cng khu vc Eurozone. 3.2.2. Thch thc Bn cnh nhng thun li k trn, vic hp tc thng mi gia hai quc gia cng gp nhng kh khn nht nh. u tin c th ni n sc nh hng ca cuc khng hong kinh t ti chnh ton cu nm 2008 vn cha hon ton chm dt, hn na, th trng Anh ang phi chu c tc ng ca khng hong n cng khu vc Eurozone, bt u t Hi Lp. Mc d c nh gi l nn kinh t khe mnh trong khu vc EU v thc t l Anh cng khng gia nhp Eurozone, nh hng ca cuc khng hong i vi nn kinh t Anh vn l rt ln khin tng trng GDP gim st trong cc nm gn y. Ko theo l t l tht nghip gia tng, ng bng Anh mt gi so vi cc ngoi t khc. iu ny chc chn s nh hng n sc mua ca ngi dn Anh dn n gim mc xut khu ca Vit Nam sang Anh. Nh vy, mi quan h thng mi hp tc gia hai quc gia cng s b nh hng. Ngoi ra, th trng Anh cng nh cc th trng EU khc, u c nh gi l th trng kh tnh. Nc Anh rt coi trng v sinh an ton thc phm v h c nhng quy nh nghim ngt trong vn ny. Hng thc phm xut khu sang Anh phi m bo cc tiu chun v cht lng, nh tiu chun HACCP, tiu chun v v sinh mi trng, quy nh dn nhn sn phm, ngoi ra cn c yu cu v s dng lao ng. Cc iu kin ny ca th trng Anh khin cho hng xut khu ca Vit Nam ng trc nhng kh khn nht nh. Khu v sinh an ton thc phm trong nc vn yu km, v vy cc doanh nghip Vit Nam phi rt n lc mi c th tha mn c yu cu ca th trng kh tnh ny. Hng ro thu quan ca Anh tuy khng c nhiu quy nh khc bit so vi EU cng l kh cht ch i vi mt nc ang pht trin nh Vit Nam. Cc vn v GSP (quy ch u i thu quan ph cp) hay thu chng bn ph
62

gi vn khin cc doanh nghip Vit Nam khi xut khu sang th trng EU ni chung cng nh th trng Anh ni ring phi ht sc ch . c bit, vi mt hng giy m da ca Vit Nam xut khu sang th trng Anh, thay v c hng ch u i thu quan ph cp, y ban chu u r sot mt hng ny v p thu ln n 10%. Chc chn trong giai on ti, tnh hnh xut khu sang th trng Anh s gp kh khn, v y l mt trong nhng mt hng xut khu ch lc ca Vit Nam. Khng nhng vy, xut khu sang th trng Anh ta cn gp mt kh khn na l i th cnh tranh, khng ch vi cc doanh nghip v thng hiu ca Anh m cn phi cnh tranh vi cc sn phm t cc nc khc nh Trung Quc, Thi Lan, n ,... trn nhiu lnh vc, nhiu ngnh hng. nng cao tnh cnh tranh ca hng ha Vit Nam cn c s c gng n lc t bn thn cc doanh nghip cc sn phm ca mnh c thng hiu hn ti th trng Anh. 3.3. Gii php tng cng hiu bit v vn ha Anh trong m phn TMQT ca cc doanh nghip Vit Nam t c hiu qu trong vic nng cao hiu bit v vn ha Anh trong m phn thng mi quc t ca cc doanh nghip Vit Nam, cn c s kt hp cht ch gia c quan Nh nc v chnh bn thn cc doanh nghip thng qua cc bin php c th sau: 3.3.1. V pha nh nc 3.3.1.1. Nng cao nhn thc nhn thc ca doanh nghip v nh hng ca vn ha trong m phn thng mi quc t thay i mt ci g , u tin chng ta phi i t nhn thc. Khi nim vn ha rt quen thuc trong mi mt ca i sng nh s xut hin ph bin ca n trn cc phng tin truyn thng. Tuy nhin, khng phi ai cng c c hiu bit mt cch y a chiu v vn ha, v c bit, i vi doanh nghip, hiu v c ci nhn ng n v tm quan trng ca vn ha
63

trong m phn kinh doanh khng phi l vic c th lm c trong mt sm mt chiu, cn c s c gng rt ln t cc bn. Cng c mt b phn nh cc doanh nghip Vit Nam hin nay quan tm hn n nh hng ca yu t vn ha trong m phn kinh doanh vi i tc nc ngoi, m y ta mun nhn mnh n Anh quc. Tuy nhin, s quan tm vn mang tnh cc b, n l hoc cha thc s y . Do , rt cn c s can thip ca cc c quan qun l nh nc nh cc B, ngnh nng cao nhn thc v vn ha trong cc doanh nghip. Mt s thc l cc b, ban, ngnh cha c s quan tm ph hp n kha cnh vn ha trong kinh doanh, cc chnh sch v c ch qun l hin hnh nc ta hin nay cng mi ch ch n kha cnh kinh t, x hi v mi trng trong kinh doanh. Do , doanh nghip cng tr nn l l vi vic cng c cc kin thc v vn ha trong kinh doanh. Thm vo , p lc kinh t, chy theo li nhun khin doanh nghip qun i kha cnh vn ha hoc ch coi n l yu t ph tr. Bi vy, thay i nhn thc ca doanh nghip, cc b ngnh c lin quan nh B Cng Thng, Phng Cng nghip v Thng Mi Vit Nam (VCCI) c th cho xut bn nhng ti liu v th trng v vn ha m phn ca cc quc gia tuyn truyn rng ri cho doanh nghip. Cc n phm ny nn c ph bin, cc doanh nghip d dng tip cn gip doanh nghip trang b nhng kin thc c bn, gp phn nng cao hiu qu m phn hp ng thng mi quc t. V d nh VCCI cho pht hnh n phm v h s cc th trng, th trng Anh cng nh cc th trng khc doanh nghip c mt ci nhn tng quan v th trng m h nh tip cn, nn tng mi quan h hai bn, nhng lu trong vn ha v vn ha kinh doanh ca i tc. y s l cm nang cho cc doanh nghip Vit Nam, gip doanh nghip chim c cm tnh ca i tc ngay c khi nhng kin thc ny khng p dng mt cch trc tip vo kinh doanh. Thm vo , nhng kin thc ny s gip chng ta hiu su hn v cch suy ngh, ng x ca i tc, gip ta vch ra c nhng chin
64

lc kinh doanh, m phn ph hp, to iu kin cho cuc m phn thnh cng tt p. Vic gip cho cng ng nhn thc c tm quan trng ca vn ha trong m phn kinh doanh cn c th thng qua gio dc trong cc trng i hc. Hin nay, trong cc trng kinh t cng c chng trnh ging dy v m phn. Tuy nhin, m phn cha c xem l mt chuyn ngnh ring m ch l mt mn hc trong cc chuyn ngnh ln nh kinh doanh, xut nhp khu v do vn ha trong m phn cng cha c quan tm ng mc. Nu a m phn tr thnh mt mn hc chnh thc kt hp vi o to thm cc k nng mm nh thuyt trnh, ng x,... chc chn n s to tin cho cc doanh nhn Vit Nam trong tng lai c c s v vn ha trong m phn kinh doanh, t nng cao k nng v hiu bit khi tham gia m phn vi i tc nc ngoi. Mt bin php khc cng gp phn gip cho cc doanh nghip c c hiu bit su hn v vn ha l t chc cc kha hc chuyn v vn ha. y s l ni cc doanh nghip trao i quan im, kinh nghim, nhng sai lm mc phi trong khi m phn, nh vy kin thc v vn ha ca mi thnh vin cng c m rng hn. Ngoi ra, trong qu trnh hc tp rt c th nhng c im v vn ha li gi ra nhng tng mi cho nh kinh doanh. V thng thng, nh kinh doanh ch bit kinh doanh, nh nghin cu ch bit tm hiu vn ha, nu c th kt hp c hai yu t s dn n thnh cng ln hn trong kinh doanh. Song song vi vic tuyn truyn rng ri cho doanh nghip v vn ha trong m phn ni chung, cc c quan nh nc, cc b ngnh lin quan nn nhn mnh n vai tr ca th trng Anh i vi hot ng thng mi ca th trng Vit Nam trong thi gian ti. Trn nn tng mi quan h chnh tr, ngoi giao v kinh t ang rt tt p gia hai bn, cc i din cc b, ngnh nh B Cng Thng c th ch ra cho doanh nghip nhng thnh qu t c cng
65

nh nhng thiu st, nhng ch trng cn lp trn th trng. T xy dng nim tin trong cc doanh nghip Vit Nam v mt th trng y trin vng nh Anh quc, chng ta c th p ng nhng nhu cu kh tnh ca th trng ny mt phn nh vo s tm hiu r v vn ha trong m phn ca i tc. 3.3.1.2. Tng cng hp tc, giao lu vn ha gia Vit Nam v Anh quc Vit Nam v Anh quc c nn tng mi quan h ngoi giao kh tt p v Anh quc lun gi lp trng ng h Vit Nam trong mi quan h gia Vit Nam vi EU cng nh trn trng quc t. Nn tng ny c tc dng rt ln trong vic gp phn thc y mi quan h thng mi tt p gia hai nc. Nh nc ta cn ch trng thc hin gia tng hp tc vi Anh theo phng chm a tng a din, nhm to s hiu bit tin cy ln nhau trong cc gii v trong cc cp ngnh. Nm 2013 l k nim 40 nm quan h ngoi giao Vit Nam Anh quc. y l mt dp tt tng cng cc hot ng hp tc gia hai nc cng nh giao lu vn ha nhm cng c mi quan h tt p lu di. i lin vi hp tc kinh t phi ch trng thc y giao lu vn ha nng cao hiu bit ln nhau. Vic y mnh giao lu vn ha s to nn tng vng chc cho quan h hai nc trong hin ti v tng lai. Anh quc l mt t nc c nn vn ha c o v lun coi trng truyn thng. Do , cc doanh nghip Vit Nam cng phi ht sc coi trng n vic gii thiu v vn ha Vit Nam v tm hiu v vn ha nc bn. Cc c quan nh nc c th t chc cc hot ng giao lu vn ha nhm gii thiu nhng nt c sc v vn ha Vit Nam v d nh ma ri nc, sn mi, khm trai, ti cc hi ch trin lm hay cc gian hng gii thiu sn phm. Chng ta c th k n Vifa fair hi ch quc t g v m ngh xut khu ca Vit Nam, y l hot ng thng nin c VCCI t chc. i vi mt nc c nn vn ha nng nghip truyn thng nh Vit Nam th vic bun bn vi nc ngoi thng qua trao i hng vi cc ha, chnh bn thn hng ha
66

cng mang nt c trng v vn ha. i doanh nghip xut khu cc mt hng truyn thng nh my tre an, gm s, nh nc nn c cc chnh sch u i v thu khuyn khch v gip cc doanh nghip ny qung b v vn ha Vit Nam n cc nc bn. Anh quc cng nh cc quc gia chu u khc l th trng y tim nng i vi cc mt hng truyn thng ny. y s l iu kin thun li cho cc doanh nghip xut khu ca Vit Nam. Bn cnh , cc hot ng giao lu v th thao, vn ngh cng nn c t chc tng s hiu bit ln nhau gia hai dn tc. c bit, cc hot ng hp tc gio dc Cng ng ngi Vit Nam ti Anh hnh thnh t u thp k 40 th k XX; hin c khong 40.000 ngi, nhn chung sng ho nhp, n nh, 90% sng tp trung ti cc thnh ph ln: London 20.000 ngi, Birmingham 10.000 ngi, Manchester 8.000 ngi... Anh quc cng tng cng thm nhp v tm hiu th trng Vit Nam. Hin Anh c 138 vn phng i din thng mi thng tr v chi nhnh kinh doanh ti Vit Nam. Nm 1998, Anh thnh lp Hip hi doanh nghip Anh ti Vit Nam (BBGV) nhm thc y quan h kinh t vi Vit Nam v cc hot ng t thin ti Vit Nam. 3.3.1.3. H tr doanh nghip thng qua cc knh thng tin c h thng v th trng v vn ha Anh Anh quc l mt th trng ln ca cc doanh nghip Vit Nam. Nh vy, trong tng lai, cc doanh nghip Vit Nam cn c nhiu c hi tip xc v m phn vi cc doanh nghip Anh. Cng tip xc nhiu, doanh nghip s cng thc c v vai tr v tm quan trng ca vn ha trong m phn kinh doanh, khi , tt s ny sinh nhu cu tm hiu vn ha m phn ca i tc Anh nhm nng cao hiu qu m phn.

67

Doanh nghip c th thu thp thng tin v vn ha i tc thng qua cc kha hc, cc hi tho chuyn , qua sch bo tp ch v mt ngun phong ph na l internet. Tuy nhin, nhc im chnh ca thng tin dng ny l cn kh ri rc v nhiu khi do tnh phc tp ca vn ha m thng tin b thiu chnh xc. Nhiu khi doanh nghip mun tm hiu v mt hnh vi c th no ca thng nhn Anh th li khng bit tm u. Do vy, vic cung cp mt knh thng tin ring, mang tnh h thng v vn ha trong kinh doanh l vic lm rt quan trng. y cng khng phi vic lm qu kh v cc c quan t chc i din ca Anh ti Vit Nam nh Hip hi cc doanh nghip Anh Vit Nam, i s qun Anh, ... lun sn sng cung cp thng tin v vn ny. Khi pha ta ch ng mun tm hiu v vn ha i tc, thm ch cn gip cho mi quan h hai bn tr nn tt p hn, v vn ha chnh l cu ni gip xy dng tnh on kt hu ngh gia cc dn tc trn th gii. 3.3.1.4. Tng cng hot ng xc tin thng mi Vit Anh Phng thng mi v cng nghip Vit Nam (VCCI) phi hp vi phng thng mi London (LCCI) t chc gp g doanh nghip Vit Nam Vng quc Anh trong nhiu nm gn y, gn nht l nm 2011 vi s tham gia ca cc on doanh nghip bn hot ng trong cc lnh vc o to, phn mm, cng ngh thng tin, qun l, thng mi tng hp... Bc u, cc doanh nghip hai bn c nhng trao i s b v kh nng hp tc v c k hoch trin khai cc c hi th trng trong tng lai gn. Phng Thng mi v Cng nghip Vit nam cng a ra mt s kin ngh trong c xut thnh lp Hi doanh nghip Vit nam ti Anh. Bi v hn ai ht, cc doanh nghip Vit nam ti Anh l ngi hiu rt r v th trng ny v s l u mi cho cc doanh nghip trong nc trong vic tip cn v bun bn vi cc doanh nghip Anh.

68

3.3.2. V pha doanh nghip 3.3.2.1. Doanh nghip cn nhn thc c tm quan trng ca vn ha trong m phn thng mi quc t Vn nhn thc khng ch l nhim v ca ring cc ban ngnh Nh nc. Chnh bn thn cc doanh nghip cng phi thc c tm quan trng ca vn ha trong m phn kinh doanh. Khi nh kinh doanh khng c thin ch tm hiu vn ha ca i tc trc khi tin hnh m phn th mi n lc ca ring Nh nc cng khng c ngha. Cc nh kinh doanh l nhng ngi c iu kin tip xc, giao lu vn ha rng ri vi cc cng ng khc nhau, c phong cch m phn khc nhau. Nu h ch c trnh chuyn mn m li thiu kin thc v vn ha th kt qu m phn s khng nh mong mun. Ngc li, nu nm vng cc nt vn ha c trng ca nc bn th s to c phong thi t tin, mnh dn hn khi m phn. Do , trc ht, nm trong kh nng ca mnh, cc doanh nghip cn t gio dc cho cc nh m phn ca mnh v vai tr ca vn ha trong m phn kinh doanh, to iu kin cho h tham gia cc kha hc, cc lp hi tho v vn ha trong m phn kinh doanh quc t. Hoc ti chnh doanh nghip cng c th t t chc, mi cc chuyn gia m phn, nhng ngi c kinh nghim n ni chuyn, chia s, cung cp cc thng tin v vn ha. Nh vy, cc doanh nghip s c ngun nhn lc vi y hiu bit, t tin mnh dn khi m phn vi cc i tc Anh quc ni ring v cc i tc quc t ni chung. 3.3.2.2. Nng cao nng lc, phm cht cn b m phn Trong m phn, nng lc v phm cht ca nh m phn c nh hng trc tip n kt qu m phn. Nh phn tch trong chng I, yu t con ngi gi vai tr ht sc quan trng trong m phn, do vy, cng vic o to cc cn b m phn c nng lc, c kin thc tt, chuyn su v nghip v, hiu bit v ni dung, lnh vc m phn v c hiu bit v vn ha i tc l ht sc cn thit. Hn th na, mt nh m phn gii cn bit ngh thut m
69

phn va cng quyt, va nhn nhng vi i tc, ng thi c s am hiu lut php ca nc bn cng nh lut php quc t. Tuy nhin, cc nh m phn Vit Nam khi m phn vi cc i tc Anh thng cha c s tm hiu i tc mt cch y . Ngn ng m phn l ting Anh, tuy nhin, ting Anh ca ngi Anh thng yu cu cao hn so vi cc dn tc ni ting Anh khc, v n cn c c nim t ho dn tc. Do , mt mc no , y cng l mt vn ng ch v nu khng t tin vo kh nng ting Anh ca mnh, chng ta nn s dng phin dch trong khi m phn vi i tc Anh. V vy, vic nng cao trnh chuyn mn, nng lc m phn, vn ngoi ng v to iu kin cho cc nh m phn c y thng tin trc khi bt u m phn l vic cn lm i vi cc doanh nghip Vit Nam. 3.3.2.3. Tng cng tm hiu v th trng Anh v cc doanh nghip Anh Hin nay, tuy Anh quc c nhn nh l nc c nn kinh t m, ng h thng mi t do ton cu nhng hng xut khu vo th trng Anh li phi chu s kim sot kh gt gao v cc tiu chun k thut, an ton thc phm... m nhng ro cn ny thng c p dng theo tiu chun mi nht ca chu u v cng thng l nhng tiu chun cao nht c th gii p dng. Bn cnh l s cnh tranh t cc th trng trong khu vc chu vo Anh, c th k n Trung Quc, khin cho vic xut khu ca cc doanh nghip Vit Nam vo th trng Anh gp nhng kh khn nht nh. c th ch ng hn khi xm nhp th trng y tim nng ny, cc doanh nghip Vit Nam cn tm hiu k v th trng Anh trc khi tin hnh m phn. Khi c c y thng tin v th trng, tp qun tiu dng, cc quy nh php lut... ca Anh th cc doanh nghip mi c th ch ng trn bn m phn. c c thng tin mt cch y v chnh xc v th trng, ngoi vic cp nht trn cc phng tin truyn thng nh i, bo, TV, internet... chng ta c th tranh th cc ngun thng tin t cc doanh nghip tin hnh
70

kinh doanh vi Anh trc , hay thng tin t i s qun Anh hay cc b, ngnh c lin quan. Khi , doanh nghip Vit Nam s khng b ri vo tnh hung b ng, kh x khi m phn vi i tc Anh. 3.3.2.4. Ch ng tm hiu v vn ha Anh trc khi tin hnh m phn Anh quc v Vit Nam u l nhng quc gia c nn vn ha truyn thng lu i, m bn sc dn tc m ngi dn rt i t ho. S khc bit ln gia vn ha ng Ty khin cho vn ha Vit Nam v vn ha Anh quc c nhiu im khc bit, tuy vy, chng ta vn c nhng im chung. c th m phn tt vi ngi Anh, cc doanh nghip Vit Nam cn c s ch ng tm hiu vn ha Anh quc. Khi , cc doanh nghip cn c c cm tnh ca i tc khi ch ng tm hiu vn ha ca h. iu ny s khin qu trnh m phn din ra tt p hn, trnh nhng sai lm ng tic. Vic tm hiu vn ha Anh c th thng qua cc phng tin truyn thng hay tm hiu qua ngi i trc: cc nh m phn c knih nghim. im quan trng y l thi ch ng trong vic tm kim thng tin, tm hiu v vn ha Anh. Nh vy, cc doanh nghip s c c s ch ng hn trn bn m phn vi cc i tc Anh.

71

KT LUN
Vn ha lun l mt lnh vc v cng rng ln bao trm ln mi hot ng ca x hi loi ngi. Cng vi s pht trin ca x hi, vn ha cng hnh thnh v pht trin. Ton cu ha cng vi s pht trin ca thng mi quc t khin cho vic tm hiu vn ha ngy cng tr nn cn thit. Sau khi nghin cu ti nh hng ca vn ha Anh n hot ng m phn thng mi quc t gia doanh nghip Vit Nam v Anh quc, c th rt ra mt s kt lun sau y: - Vn ha l mt khi nim c ni hm kh rng v c nhng c trng ring. C nhiu thnh phn cu thnh nn vn ha, l gi tr, thi , l phong tc tp qun, cu trc x hi, tn gio, ngn ng, gio dc,... Trong m phn thng mi quc t, vn ha gi mt vai tr quan trng. Nhng nn vn ha khc nhau khi tham gia m phn thng c s khc bit ln. Da vo m hnh nm kha cnh ca Hofstede lm nn tng cho s khc bit v vn ha, chng ta tip tc tm hiu tc ng ca khc bit ny ln hot ng m phn thng mi quc t theo quan im ca Salacuse v mi nhn t vn ha nh hng n m phn. T rt ra kt lun cn c s vt qua nhng khc bit thnh cng trong m phn thng mi quc t. - Anh quc v Vit Nam c mi quan h ngoi giao thng mi lu nm. Vn ha Anh c nhng nt c trng rt ring m ta cn tm hiu trc khi tin hnh m phn vi i tc ngi Anh t c thnh cng trong m phn. S khc bit vn ha ng Ty khin cho hai nn vn ha c nhiu im khc bit. Ta tip tc p dng hai m hnh v khc bit vn ha v nh hng ca vn ha n m phn cp trong chng I so snh khc bit vn ha Vit Nam Anh quc. T rt ra nhn nh v nhng kt qu t c cng nh nhng hn ch cn tn ti ca cc doanh nghip Vit Nam v vic tm hiu khc bit vn ha khi tin hnh m phn vi i tc Anh.
72

- Mi quan h Vit Anh tt p l nn tng cho vic tng cng hp tc gia hai quc gia trong thi gian ti. Mc d trin vng quan h thng mi Vit Anh c c nhng c hi v thch thc, cn c s n lc ca c cc c quan nh nc v bn thn cc doanh nghip tng cng hiu bit v vn ha Anh v khc bit gia hai nn vn ha t nhng thnh cng trong m phn thng mi quc t. Trong cc bin php nng cao hiu bit vn ha Anh trong cc doanh nghip Vit Nam c th k n vic nng cao nhn thc v vai tr ca vn ha trong m phn, nng cao cht lng cn b, thnh vin on m phn cng nh ch ng tm hiu vn ha Anh v th trng Anh trc khi tin hnh m phn. Vn ha trong m phn l mt ch quan trng, nht l khi tin hnh m phn thng mi quc t. Cc doanh nghip Vit Nam cn c s ch ng tm hiu v vn ha t c thnh cng hn trong m phn vi cc i tc Anh.

73

TI LIU THAM KHO

Ti liu tham kho ting Vit 1. TS. Nguyn Th Hng Vn (2010), m phn trong kinh doanh quc t, Nh xut bn Thng k 2. PGS.TS.NGT. Nguyn Vn Hng (2012), Gio trnh m phn thng mi quc t, Nh xut bn Thng k 3. nh ngha v vn ha ca UNESCO, Khung thng k vn ha ca UNESCO 2009, tr. 9, 10 4. H s th trng Anh, 2/2013, Ban Quan h quc t, VCCI 5. ng Thanh Tnh (2005), Thng s nc Anh, Nh xut bn Lao ng x hi (sch dch). Ti liu tham kho ting Anh 1. Charles W. Hill (2009), International Business Competing in the Global Marketplace, McGraw-Hill International Edition 2. Roy J. Lewicki, David M. Saunders, Bruce Barry ( 2010), Negotiation, McGraw-Hill International Edition, Sixth Edition. Mt s trang web 1. Economic review 3/2013 http://www.ons.gov.uk/ons/rel/elmr/economic-review/march-2013/economicreview--april-2013.html#tab-UK-economy-grew-by-0-3--in-2012 2. Negotiating international business http://www.leadershipcrossroads.com/mat/cou/UnitedKingdom.pdf 3. Doing business in uk http://www.kwintessential.co.uk/etiquette/doing-business-uk.html 4. Th trng qun o da Anh http://www.vietrade.gov.vn/dt-may-va-nguyen-liu/2677-thi-truong-quan-ao-daanh--phan-1.html
74

MC LC
LI NI U......................................................................................................................... 1 CHNG I: NHNG VN C BN V S KHC BIT VN HA TRONG M PHN TMQT..................................................................................................................................... 4

1.1. L lun c bn v vn ha................................................................................4 1.1.1. Mt s khi nim v vn ha......................................................................4 1.1.2. c trng ca vn ha................................................................................6 1.1.3. Cc thnh t c bn ca vn ha...............................................................7 1.1.3.1. Cc gi tr v thi .............................................................................7 1.1.3.2. Phong tc tp qun v tc l..................................................................8 1.1.3.3. Cu trc x hi......................................................................................8 1.1.3.4. Tn gio v cc h thng o l..........................................................10 1.1.3.5. Ngn ng giao tip...............................................................................11 1.1.3.6. Gio dc..............................................................................................12 1.2. Tng quan v m phn TMQT....................................................................12 1.2.1. Khi nim v c im ca m phn......................................................12 1.2.1.1. Khi nim.............................................................................................12 1.2.1.2. c im ca m phn......................................................................13 1.2.2. Khi nim v c im m phn TMQT.................................................16 1.2.2.1. Hp ng mua bn hng ha quc t v cc c im c bn............16 1.2.2.3. c im m phn TMQT..................................................................17 1.2.3. Cc giai on trong m phn TMQT......................................................20 1.2.3.1. Chun b m phn..............................................................................20 1.2.3.2. Giai on tin hnh m phn.............................................................22 1.2.3.3. Giai on sau m phn......................................................................23 1.3. Khc bit vn ha trong m phn TMQT..................................................24
75

1.3.1. Nn tng ca s khc bit v vn ha......................................................24 1.3.1.1. Khong cch quyn lc........................................................................24 1.3.1.2. Vai tr ca c nhn..............................................................................24 1.3.1.3. Gii tnh...............................................................................................25 1.3.1.4. Thi vi ri ro.................................................................................25 1.3.1.5. Quan im v thi gian........................................................................26 1.3.2. Cc yu t vn ha nh hng n m phn TMQT.............................26 1.3.2.1. Mc ch m phn: Hp ng hay mi quan h?..............................26 1.3.2.2. Quan im m phn: Thng thng hay thng thua?....................27 1.3.2.3. Phong cch m phn: Thoi mi hay trang trng?............................28 1.3.2.4. Giao tip trong m phn: Trc tip hay gin tip?............................29 1.3.2.5. Quan im v thi gian: Chnh xc hay c chng?...........................29 1.3.2.6. Cm xc: Biu l hay che giu?..........................................................30 1.3.2.7. Hnh thc tha thun: Chi tit hay tng quan?....................................30 1.3.2.8. Phng thc tha thun: T di ln hay t trn xung?...................30 1.3.2.9. Lm vic nhm: c nhn hay ng thun.............................................31 1.3.2.10. Chp nhn ri ro: cao hay thp?.......................................................32 1.3.3. Vt qua s khc bit v vn ha t c thnh cng trong m phn TMQT.........................................................................................................32
II. TC NG CA VN HA ANH I VI HOT NG M PHN TMQT GIA DOANH NGHIP VIT NAM V ANH QUC......................................................................34

2.1. Tng quan v t nc Anh v quan h thng mi Vit Anh...................34 2.1.1. Gii thiu chung v t nc Anh............................................................34 2.1.1.1. t nc v con ngi Anh.................................................................34 2.1.1.2. Tnh hnh kinh t - chnh tr - x hi....................................................36 2.1.1.3. Nhng c trng trong vn ha Anh....................................................39 2.1.2. Tng quan v quan h thng mi Vit Nam - Anh................................44
76

2.2. Tc ng ca s khc bit vn ha Vit Nam v vn ha Anh i vi hot ng m phn TMQT gia Vit Nam v Anh quc..........................................45 2.2.1. S khc bit vn ha gia Vit Nam v Anh...........................................45 2.2.1.1. Khong cch quyn lc........................................................................46 2.2.1.2. Vai tr ca c nhn..............................................................................46 2.2.1.3. Gii tnh...............................................................................................47 2.2.1.4. Thi vi ri ro.................................................................................47 2.2.1.5. Quan im v thi gian........................................................................48 2.2.2. Tc ng ca s khc bit i vi hot ng m phn TMQT gia Vit Nam v Anh quc................................................................................................48 2.2.2.1. Tc ng n mc ch m phn........................................................48 2.2.2.2. Tc ng n quan im m phn.....................................................49 2.2.2.3. Tc ng n phong cch m phn....................................................49 2.2.2.4. Tc ng n giao tip trong m phn...............................................50 2.2.2.5. Tc ng n quan im v thi gian..................................................51 2.2.2.6. Tc ng n cm xc trong m phn...............................................51 2.2.2.7. Tc ng n hnh thc tha thun hp ng......................................52 2.2.2.8. Tc ng n phng thc tha thun hp ng.................................52 2.2.2.9. Tc ng n kh nng lm vic nhm................................................53 2.2.2.10. Tc ng n kh nng chp nhn ri ro..........................................53 2.3. nh gi v s thch nghi vi vn ha Anh trong m phn thng mi Vit Nam Anh quc ca doanh nghip Vit Nam.............................................54 2.3.1. Nhng mt tch cc...................................................................................54 2.3.2. Nhng hn ch cn tn ti.......................................................................55
CHNG III: GII PHP NNG CAO HIU BIT VN HA ANH CA DOANH NGHIP VIT NAM TRONG M PHN TMQT VIT ANH..............................................................58

3.1. Phng hng, trin vng mi quan h thng mi Vit Anh................58

77

3.2. C hi v thch thc i vi vic m phn thc hin HMBHHQT gia doanh nghip Vit Nam Anh .............................................................................59 3.2.1. C hi........................................................................................................59 3.2.2. Thch thc................................................................................................62 3.3. Gii php tng cng hiu bit v vn ha Anh trong m phn TMQT ca cc doanh nghip Vit Nam............................................................................63 3.3.1. V pha nh nc......................................................................................63 3.3.1.1. Nng cao nhn thc nhn thc ca doanh nghip v nh hng ca vn ha trong m phn thng mi quc t...................................................63 3.3.1.2. Tng cng hp tc, giao lu vn ha gia Vit Nam v Anh quc ...66 3.3.1.3. H tr doanh nghip thng qua cc knh thng tin c h thng v th trng v vn ha Anh.....................................................................................67 3.3.1.4. Tng cng hot ng xc tin thng mi Vit Anh .........................68 3.3.2. V pha doanh nghip...............................................................................69 3.3.2.1. Doanh nghip cn nhn thc c tm quan trng ca vn ha trong m phn thng mi quc t...........................................................................69 3.3.2.2. Nng cao nng lc, phm cht cn b m phn................................69 3.3.2.3. Tng cng tm hiu v th trng Anh v cc doanh nghip Anh......70 3.3.2.4. Ch ng tm hiu v vn ha Anh trc khi tin hnh m phn.......71

78