Sifat huruf

Sifat huruf adalah salah satu dari perkara tajwid dalam bacaan al-Quran. Sifat huruf adalah ciri yang menjelaskan perihal suatu huruf. Melalui sifatnya, seseorang itu akan mampu membezakan suatu huruf itu dengan keadaan sebutannya seperti tertahan, berdesing, melantun dan sebagainya. Kelebihan memahami sifat huruf ini adalah sebagai pelengkap kepada makhraj. Dengan mengetahui sifatnya, kita dapat membezakan lafaz sebutan bagi huruf yang makhrajnya sama. Tambahan pula, kita akan dapat mengenal huruf yang kuat dan lemah atau huruf yang dilafazkan secara tebal dan tipis kerana sifat yang wujud pada hurufnya. Sifat huruf juga membantu memperkemaskan ketepatan sebutan suatu huruf supaya dapat dilafazkan dengan betul, terutamanya bagi huruf yang hampir sama sebutannya seperti huruf tha ( )dengan sin (), ha' ( )dengan ha ().

Pendapat ulama tentang bilangan sifat huruf

Ulama berselisih pendapat tentang bilangan sifat huruf, namun biasanya pendapat yang digunapakai ialah pendapat Ibn Jazari; iaitu terdapat 17 sifat huruf kesemuanya.

Pembahagian sifat huruf

Sifat huruf terbahagi kepada dua:

Sifat lazimah ( )ciri kekal yang pasti ada bagi setiap sebutan huruf dalam semua keadaan, tidak terpisah dari suatu huruf itu sama ada pada keadaan berbaris mahupun mati. Sifat ini juga dikenali sebagai "sifat yang berlawanan". Terdapat sepuluh sifat yang tergolong dalam kategori ini: Hams lawannya jahr Syiddah lawannya rakhawah (pertengahan bagi kedua-dua sifat ini dinamakan tawasut) Isti'la' lawannya istifal Itbaq lawannya infitah Idzlaq lawannya ismat Sifat aridhah; ( )ialah ciri mendatang yang berubah-ubah bagi suatu huruf yang adakalanya terpisah dari huruf dan menyertainya pula pada keadaan yang lain seperti tarqiq (nipis), tafkhim (tebal), ghunnah, idgham, atau ikhfa, panjang atau pendek dan seumpamanya. Sifat ini juga dikenali sebagai "sifat yang tidak berlawanan". Terdapat tujuh sifat yang tergolong dalam kategori ini:

1. 2. 3. 4. 5.

1. Safir ( )- Suara dari hujung mulut seakan-akan bersimpul 2. Qalqalah ( )- melantun 3. Lin ( )- lembut

4. 5. 6. 7.

Inhiraf ( )- melencong Takrir ( )- berulang Tafasysyi ( )- berselerak Istitolah ( )- panjang

Tiap-tiap huruf itu termasuk dalam lima sifat suara yang mempunyai lawanan. Suara-suara tidak berlawanan pula terkadang-kadang termasuk datu atau dua sifat daripadanya, terkadang-kadang tidak termasuk suatupun. Selebihnya terkumpul pada satu huruf itu tujuh sifat suara iaitu sepet, berulang-ulang dan lima sifat yang berlawanan.

Perincian sifat huruf

Hams
Hams (Arab: )dari segi bahasa bermaksud menyembunyikan; cara menyebutnya ialah dengan menyembunyikan huruf dan melarikan nafas bersamanya. Terdapat sepuluh huruf yang bersifat hams dan dikelompokkan dalam lafaz ( ), iaitu f' (), ' (), th' (), h' (), syn (), kh' (), sn (), kf (), dan t' ().

Jahr
Jahr (Arab: )dari segi bahasa bermaksud terang dan nyata; cara menyebutnya ialah dengan menerangkan huruf dan menahan nafas bersamanya. Huruf-hurufnya ialah 19 huruf yang berbaki dari huruf-huruf hams. Beza sifat hams dengan sifat jahr ialah huruf hams disebut dengan melarikan nafas, manakala huruf jahr disebut dengan menahan nafas.

Syiddah
Syiddah (Arab: )dari segi bahasa bermaksut kuat; cara menyebutnya ialah dengan menguatkan huruf dan menahan suara ketika menyebutnya. Terdapat lapn huruf yang bersifat syiddah dan dikelompokkan dalam lafaz ( ), iaitu hamzah (), jm (), dl (), qf (), ' (), b' (), kf (), dan t' ().

Rakhawah
Rakhawah ( )bermaksud lembut; ia disebut dengan membunyikan suara. Huruf-huruf rakhawah ialah 15 yang berbaki dari huruf-huruf syiddah dan tawasut.

Tawasut
Tawasut dari segi bahasa bermaksud pertengahan; dari segi istilah bermaksud pertengahan suara

Isti'la'
Isti'la' ( )bermaksud mengangkat atau meninggi. Cara menyebutnya ialah dengan mengangkat lidah hingga ke langit-langit. Huruf-huruf isti'la' ada tujuh, dan dikelompokkan (trans: khua aghin qi), iaitu kha' (), ad (), ad (), ghayn (), dalam lafaz a' (), qaf (), dan za' ().

Istifal
Ertinya rendah semasa menyebutnya ialah keadaan lidah tenang, tidak terangkat ke langit-langit

Itbaq
Itbaq bermaksud menutup atau mendempik. Semasa menyebut hurufnya, hendaklah melengkung keliling lidah ke lelangit.

Infitah
Infitah bermaksud membuka. Semasa menyebut hurufnya, hendaklah tidak melengkung keliling lidah ke lelangit.

Idzlaq
Idzlaq menurut bahasa ialah ialah tergelincir atau terlepas. Secara terperincinya ialah menyebut hurufnya dengan mudah dan lancar. Disebabkan sebahagiannya keluar daripada hujung lidah dan sebahagian lagi keluar daripada dua bibir mulut, maka ia dapat disebut dengan cepat dan lancar.

Ismat
Ismat'secara bahasanya ialah tertegah iaitu ditegah hanya menggunakan hurufnya untuk menyusun kalimah Bahasa Arab yang lebih daripada tiga huruf yang menjadi huruf akar pada kalimah. Maka kalimah yang berkenaan susah disebut dengan cepat dan terdapat dua puluh tiga huruf.

Safir
Safir ialah suara yang menyerupai suara unggas atau haiwan kerana menyebut hurufnya dengan bunyi berdesir dan kuat dari antara dua bibir mulut. Hurufnya ada tiga, iaitu sd (), zy (), dan sn (). Bunyi desiran yang berlaku pada huruf sd paling kuat dibanding zy dan berikutnya. Perbezaan sifat safir dengan hams adalah desiran nafas yang lebih kuat berbanding dengan hams yang sekadar membunyikan hurufnya dengan hembusan nafas yang lebih ringan.

Semasa menyebut " "Kedengarannya seperti suara angsa. Semasa menyebut " "Kedengarannya seperti suara lebah. Semasa menyebut " "Kedengarannya seperti suara belalang.

Qalqalah
Qalqalah ( )ialah melantunkan suara sehingga terdengar sedikit detakan, khusus hanya apabila huruf itu mati. Apabila wakaf, detakan itu dibunyikan dengan lebih kuat. Terdapat lima ), ba' (), jim (), dan dal ( ;)dan dikelompokkan dalam lafaz huruf qalqalah, iaitu qaf (), ta' ( ( ).

Lin
Lin ( )bermaksud lembut; disebut dengan lembut dan mudah. Hurufnya ada dua, iaitu waw () dan y' (). Pembunyian dengan sifat lin hanya berlaku apabila huruf itu mati, dan di ) dan y' dalam sebelumnya ada huruf berbaris atas. Contohnya waw dalam kalimah khawf ( kalimah bayt ().

Inhiraf Takrir
Takrir ( )bermaksud berulang. Hurufnya satu sahaja, iaitu ra' (). Dinamakan takrir kerana bunyi unik ra' yang bergetar secara berulang. Walau bagaimanapun, getaran yang dibenarkan adalah sekali sahaja, lebih-lebih lagi pada keadaan sabdu.

Tafasysyi
Tafasysyi ( )bermaksud tersebar atau berselerak. Hurufnya satu sahaja, iaitu syin (). Dinamakan tafasysyi kerana bunyi unik syin yang tersebar dan terselerak di kawasan hujung lidah.

Istitalah
Istitalah ( )bermaksud memanjang. Hurufnya satu sahaja, iaitu ad (). Dinamakan istitalah kerana makhraj ad yang memanjang di sebelah kiri atau kanan lidah.

Jadual huruf dan sifat-sifatnya

Jadual berikut menyenaraikan semua sifat yang dimiliki oleh huruf-huruf hija'iyah. Huruf Rumi Hamzah Ba' Ta' Jim Ha' Kha' Dal Dhal Ra' Zay Sin Syin Sad Dad Ta' Za' Ayn Ghayn Fa' Qaf Kaf Lam Mim Nun Ha' Waw Ya' Sifat 4 Infitah Infitah Infitah Infitah Infitah Infitah Infitah Infitah Infitah Infitah Infitah Infitah Itbaq Itbaq Itbaq Itbaq Infitah Infitah Infitah Infitah Infitah Idhlaq Infitah Infitah Infitah Infitah Infitah Jumlah sifat 5 6 5 6 5 5 6 5 7 6 6 6 6 6 6 5 5 5 5 6 5 6 6 5 5 6 6

1 Jahr Jahr Hams Jahr Hams Hams Jahr Jahr Jahr Jahr Hams Hams Hams Jahr Jahr Jahr Jahr Jahr Hams Jahr Hams Jahr Jahr Jahr Hams Jahr Jahr

2 Syiddah Syiddah Syiddah Syiddah Rakhawah Rakhawah Syiddah Rakhawah Tawasut Rakhawah Rakhawah Rakhawah Rakhawah Rakhawah Syiddah Rakhawah Tawasut Rakhawah Rakhawah Syiddah Syiddah Tawasut Tawasut Tawasut Rakhawah Rakhawah Rakhawah

3 Istifal Istifal Istifal Istifal Istifal Isti'la' Istifal Istifal Istifal Istifal Istifal Istifal Isti'la' Isti'la' Istifal Isti'la' Isti'la' Isti'la' Istifal Isti'la' Istifal Istifal Istifal Istifal Istifal Istifal Istifal

5 Ismat Idhlaq Ismat Ismat Ismat Ismat Ismat Ismat Idhlaq Ismat Ismat Ismat Ismat Ismat Ismat Ismat Ismat Ismat Idhlaq Ismat Ismat Inhiraf Idhlaq Idhlaq Ismat Ismat Ismat

6 7 Qalqalah Qalqalah Qalqalah Inhiraf Takrir Safir Safir Tafasysyi Safir Istitalah Qalqalah Qalqalah Inhiraf Lin Lin -