BULUT BLM EL KTABI

Ocak 2012

Hakan YKSEL
http://yukselis.wordpress.com

1 2 3 4

INDEKS GR ......................................................................................................................... 3 BULUT BLM NEDR ? ...................................................................................... 4 BULUT BLM ZELLKLER ........................................................................... 5
4.1 4.2 Klasik BT Altyaps .......................................................................................................... 5 Bulut BT Altyaps .......................................................................................................... 6

BULUT BLM MMAR YAPISI ........................................................................ 7

5.1 5.2 5.3 Tketici .......................................................................................................................... 8 Servis Salayc .............................................................................................................. 8 Servis Gelitirici ............................................................................................................. 9

BULUT BLM KULLANIM SENARYOLARI ................................................ 10

6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 Bireysel Kullanm ......................................................................................................... 10 Kurumsal Kullanm ...................................................................................................... 10 Tekil Salaycl Bulut Servisi ........................................................................................ 11 oul Salaycl Bulut Servisi ...................................................................................... 11 Servis Gelitirici ........................................................................................................... 11

BULUT BLM SERVS MODELLER ............................................................. 11

7.1 7.2 7.3 Servis olarak Yazlm (Software as a Services, SaaS) ................................................... 12 Servis olarak Platform (Platform as a Service, PaaS) .................................................. 12 Servis olarak Altyap (Infrastructure as a Service, IaaS) .............................................. 12

BULUT BLM ZM TRLER................................................................... 13

8.1 8.2 8.3 Genel Bulut.................................................................................................................. 13 zel Bulut .................................................................................................................... 13 Hibrid Bulut ................................................................................................................. 14

BULUT BLM AVANTAJLARI ....................................................................... 14

9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6 Dk Donanm Maliyeti ............................................................................................. 14 Gelimi Performans ................................................................................................... 14 Dk Yazlm Maliyeti ................................................................................................ 15 Annda Gncelleme ..................................................................................................... 15 Snrsz Depolama Kapasitesi ....................................................................................... 15 Artrlm Veri Gvenlii .............................................................................................. 15

9.7 9.8 9.9

letim Sistemleri Arasnda Gelitirilmi Uyum ........................................................... 16 Artrlm Dosya Format Uyumu ................................................................................. 16 Grup almas............................................................................................................. 16

10
10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 10.6 10.7

BULUT BLM DEZAVANTAJLARI ............................................................ 16

Sabit nternet Balants Gerektirmesi ........................................................................ 16 Dk Hzlarda Dzgn almamas .......................................................................... 17 Uygulamann Yava almas ..................................................................................... 17 Gvenlik Aklar .......................................................................................................... 17 Sistem Gncellemeleri ................................................................................................ 17 Deneyimsiz Bulut Operatr ....................................................................................... 17 Kullandnz Programn zellikleri.............................................................................. 18

11
11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 11.6

BULUT BLMDE GVENLK ..................................................................... 18

Hizmet Alnan Firmalarn Gvenilirlii ........................................................................ 18 Eriim ve Kimlik Denetimi............................................................................................ 19 Eriilebilirlik ................................................................................................................. 19 Fiziksel Gvenlik .......................................................................................................... 20 Legal ve Operasyonel Gvenlik: .................................................................................. 20 Veri ve Altyap Gvenlii : ........................................................................................... 20

12 13
13.1 13.2 13.3 13.4 13.5 13.6 13.7 13.8 13.9

BULUT BLM HUKUK PROBLEMLER .................................................... 21 GNCEL BULUT BLM RNEKLER ....................................................... 23
Google Dokmanlar (Google Apps)............................................................................. 23 iCloud .......................................................................................................................... 23 Office 365 .................................................................................................................... 23 Dropbox....................................................................................................................... 23 Evernote ...................................................................................................................... 24 Zoho ............................................................................................................................ 24 NetSuite....................................................................................................................... 24 Salesforce .................................................................................................................... 24 IBM Websphere Cast Iron Cloud Integration .............................................................. 25 Workday HCM nsan Sermayesi Ynetimi (HCM-Human Capital Management).... 25

13.10

14 15 16

BULUT BLM BAARI HKAYELER ....................................................... 25 SONU ................................................................................................................ 27 KAYNAKA....................................................................................................... 28 2

GR

BT giderek hayatmzn en nemli paras haline geliyor. letiimin kurulmad, bilgiye ulalamayan bir dnya artk ok gerilerde kald. letmelerin bir ou sanallama teknolojileri ile tant ve eskiden nem verilmeyen, eskimi sunucularn koulduu ortamlardan karak iletmemiz iin alrl kritik olan uygulamalar zerinde altrr hale geldi. Artk iletmelerin yeni teknolojileri hzla bnyesine katmas ve ondan fayda salamas olmas bir beklenti deil, rekabette ayakta tututacak, rakiplerden bir adm ne geirecek zaruri bir ihtiya.Bulut biliim gnmzde zerine ok konuulan ama nisbeten az somutlam bir kavram. Peki iletmelerin hemen bu teknolojiye adapte olmas mmkn m? Bu sorunun cevab iletmenin aada anlatlan bulut biliim konusunda hangi safhada olduu ile dorudan alakal. letmeler belirli bir yoldan geerek bulut hizmetlerini zmsyor duruma gelecekler. Artk iletmeler kendilerin ynetebildii, belirli kurallar ve hizmet seviyesi olan, kapasitesi ihtiyaca gre artp azalabilen, kullandklar kadar deyecekleri, ilk yatrm maliyeti olmayan esnek bir bulut hizmeti aramaktadr. Ama bilgi teknolojileri maliyetlerini drmek ve asl yaplan ie odaklanmaktr. (ahin, 2010) Bulut biliim BT dnyasna nmzdeki srete ciddi anlamda damgasn vuracak. Bulut biliim sayesinde iletmeler srekli olarak yeni altyapya yatrm yapmak, yeni personeli eitmek veya yeni yazlmlarn lisanslarn almak zorunda kalmadan biliim kaynaklarna hzla eriim imknna sahip olacaktr. Bulut biliim iletmeler iin yeni bir ekonomi, bteleri zerinde daha iyi bir kontrol sunuyor ve byk ve masrafl veri merkezlerinin srdrlmesi ve altrlmas ihtiyacn ortadan kaldryor. Bulut ayrca yeni eyleri yeni yntemlerle yapma gcn salyor. rnein bilginin olaanst byklkteki bir ilem gcyle bir araya gelmesi, yeni iletme modellerine, yeni pazarlara ve yeni mteri deneyimi kategorilerine kap aralyor.

BULUT BLM NEDR ?

Uygulama ve servislerin internetteki sunucular zerinde bulundurulmas, internete bal herhangi bir cihaz ile uygulama ve servislerin altrlmasdr. Bulut Biliim ile bilgisayarnzda bulunan ofis, resim dzenleme ve arivleme, ajanda, yabanc dile eviri programlar ve kiisel dosyalarnz, internetteki bir sunucuya tanyor ve internete bal olduunuz her yerden bu programlara ulaarak almalarnz yapabiliyorsunuz. *Bulut Biliim, dk ynetim abas veya servis salayc etkileimi ile, hzl alnp salverilebilen ayarlanabilir biliim kaynaklarnn paylalr havuzuna, istendiinde ve uygun bir ekilde a eriimi salayan bir modeldir.
*TANIM: ABD ULUSAL STANDARTLAR VE TEKNOL OJ ENSTTS

Bulut biliim ile bilgiler Internet zerinde paylalan sunucular zerinde saklanmakta, bu verilerin bu sunucu zerinde kullanlarak istemci tarafna gsterilmesi ve zerinde deiiklikler yaplmasdr. Gnmzde uygulama,sunucu,istemci gibi bilgi teknolojilerini ilgilendiren her konuda sanallatrmann yaygnlamas bulut biliimin temellerini oluturmutur. letme ierisindeki kullanc bulut altyapsna kaydolur, giri yapar ve geriye kalan her eyi bulut altyaps halleder. letmedeki kullancn herhangi bir yazlm satn almas gerekmez. Bakm, onarm, lisanslama gibi sorunlarla kullancnn ilgilenmesi gerekmez.Tipik bulut biliim salayclar servislerini dier web servislerinden ya da web tarayclarndan eriilebilecek ekilde online olarak salarlar. Yazlm ve veriler sunucuda saklanr. Gnmzde network bandwidth (a bant genilii) kapasitelerinin hzla artm olmas, MPLS a eriimleri ya da Metro Ethernet gibi geni bant teknolojilerinin herkesin kullanabilecei mertebede fiyatlara inmesi vs. gibi sebepler ile BT gruplar, baz hizmetleri, dkaynak modeli ile sistem entegratrleri ve Veri Merkezi (Data Center) hizmetleri veren firmalardan alma yoluna girdiler. Bu ynelimde elbette 2000lerin sonunda oluan global piyasalardaki krizin de etkisi olmutur. Bu srete, firmalarn ana ilerine odaklanmas ve zellikle BT iletim giderlerini minimize etmeye almas, yatrm btelerini yeniliki alanlarda kullanmak istemeleri 4

gibi etmenlerin de teknolojinin gelimesi paralelinde etkili olduu grlmektedir. Bu i modeline ynelim ile birlikte balangtaki sanallatrma teknolojileri ve barndrma modelleri firmalarn tm ihtiyalarn karlamakta zorlanr hale geldi ve uan da adna Cloud denilen yeni bir hizmet modelinin olumasna neden oldu. Bu i modeli, firmalarn gerekli tm BT ihtiyalarn bir self-servis portal zerinden eriebilecekleri, istedikleri hizmetleri seerek hzl bir ekilde yararlanmaya balayacaklar bir ortamn, yani bulut ortamnn olumasnda ana motivasyon olmutur. (zdemir, 2011)

BULUT BLM ZELLKLER

Googlen yapt aratrmaya gre Bulut Biliim ile %10 iletme giderlerinin azalaca, iletme ierisinde %35 orannda Bilgi Teknolojileri harcamalarnn azalaca buna karlk %10 orannda bir gelir ve %50 orannda bir verimlilik art salanacaktr. Bulutun en temel zelliklerinin sralayacak olursak ;
Her ey tarayc ile salanyor

Hibir masast uygulamasna veya ekstra tarayc plug-in'ine gerek yok

leklendirilebilir, kuvvetli ve gvenli

Farkl corafyalarda sunucu merkezleri, hzl hesaplama gc

Abone modeli

Kullandn kadar de
nternete giren her cihazdan ulam

Taraycs olan her cihaz kullan

Srekli geliim ve kesintisiz gncelleme

Her zaman son srm kullan (srmler her haftada bir yenileniyor)
Birden fazla dile eviri

Gerek zamanl uluslararas takm almas

99.9% alma Garanti Anlamas

7/24 btn zamanlarn 99.9%'unda alma garantisi veriyoruz.

4.1

Klasik BT Altyaps klasik Bilgi Teknolojileri altyapsnda kullanclarn alt

letmelerdeki

bilgisayarlar, printerlar gibi cihazlar ile uygulama, bilgi ve servislerin zerinde durduu 5

sunucular, storage niteleri, bilgilerin yedeini alan kartu niteleri, yedekleme sistemleri mevcuttur. Ve bu ortamlar besleyen altyap olarak sistem odalar, jeneratorler, UPS cihazlar, iklimlendirme, yangn sndrme ve gvenlik iin kamera ve eriim cihazlar gerekmektedir. Bu BT altyapsnn kacak problemlere kar desteklenmesi, gvenlik nlemlerinin firma tarafndan alnmas, alan sistemin salnn izlenmesi, oluabilecek hatalara kar nceden uyar sistemlerinin kurulmas ve srekli olarak yeni tehditlerini nne geme ve yeni fonksiyonlar kullandrabilme adna gncellenmesi gerekmektedir.

4.2

Bulut BT Altyaps

Klasik BT alyapsdan farkl olarak Bulut Biliim aakida ekilde bir yap sunmakta, bu yap ile,

 Yedekli, hzl ve kesintisiz bir altyapya, Dzgn bir datacenter ortamnda alan BT altyapsna, Bu datacenter iinde konumlandrlm; o Mail,Sunucu,Hat Gvenlik rnlerine, o Arivleme ve Yedekleme zmlarine, o Elektrik, UPS,Soutma Sistemlerine, o Sunucu ve uygulamalara sahip olunabilmekte bize klasik BT alyapsnda farkl olarak aadaki gibi bir maliyet oranlamas kmaktadr.

(SalesForce.com) Bulut Biliim ile iletme sahibi kendisi iin bir kambur olan sistem odas bulundurma, bunun iin UPS, Jenerator, Yangn Sndrme, Gvenlik Cihazlar ve Eriim Cihazlar bulundurmayacak hatta bunlar ileten personel bulundurmasna gerek olmadan bu hizmeti veren firmalar ile yapaca anlamaya gre aylk kirlama yada kulland kadar de sistemine gre ihtiyalarn bu ekilde giderebilecek duruma gelecektir.

BULUT BLM MMAR YAPISI

ekilde temel aktrler (Tketici, Servisi Salayc ve Servis Gelitirici), bunlarn talep ettii ya da yerine getirdii fonksiyonlar ve birbirleri ile etkileimi gsterilmektedir.

5.1

Tketici

Servis salaycnn sunduu hizmetleri (yazlm, platform ya da altyap servisleri) tketen kurum ya da bireylerdir.Genellikle abone olduklar servisleri kullandka de modeline gre kullanrlar. Abonelik, salanan web arabirimi ya da programlama arayzleri (API) ile program ierisinde gerekletirilir. Tketici, servis salayc ile hizmet seviyesi anlamas (SLA) ya da kontrat esasna gre alyor olabilir. Tketici gerekletirecei fonksiyona ya da role bal olarak farkl kullanc arabirimi ya da programlama arayz kullanyor olabilir. rnein, kulland sanal makinay altrmak, durdurmak, silmek gibi ynetsel iler iin web arabirimini kullanabilecei gibi uygulama ierisinden API kullanyor olabilir.Servis salayc tketiciye servisin kullanm hakknda detayl analitik bilgi sunabilmelidir.Servis salayc kullancya servisi kullanabilmesi ve kullanrken oluan problemleri giderebilmesi iin gerekli yardm salar. Tketici; abonelik, ynetim, yardm, servisin tketimi ilemlerini eriim katman zerinden gerekletirir. Eriim katman, web arayz ve APIlerdir. Servis Salayc

5.2

Servis salayc, servisi planlayp kurar ve tketiciye ulatrr. Sunduu servisler temel olarak, altyap (IaaS), platform (PaaS), yazlm (SaaS) servisleridir. Servis gelitiricilerin gelitirdii uygulama ve servisler bunlarn zerine kuruludur. Uygulama 8

katman ile gsterilen budur. izimin en altnda grlen donanm katman, servislerin zerinde kotuu fiziksel donanm gstermektedir. Sunucular, veri saklama cihazlar, iletiim ekipmanlar bunlardan bazlardr. Sunucular genellikle x64 tabanl, dk maliyetli ekipmanlardr. Donanmn hemen stnde ekirdek yazlm ile ifade edilen ksm, iletim sistemi ya da sanal makina ynetim katmandr. Sanallatrma bu aamada balamaktadr. ekirdek yazlmn stnde bilgi ileme, veri saklama, iletiim alar gibi sanallatrlm kaynaklar bulunmaktadr. Sanallatrma Bulut Servislerinin (otomatik provizyonlama, kullandka de ve elastikiyet ile beraber) en belirgin zelliidir. Bu yapnn sorunsuz alabilmesi iin servis salaycnn temel ynetim servislerini oluturmas gerekmektedir. Bunlar sa tarafta Ynetim bal altnda gsterilmektedir. Kullancnn aboneliinden kaynaklarn atanmasna, sisteme eklenen yeni donanmn kullanma hazr hale getirilmesine kadar tm provizyon srelerinin otomatik i aklar halinde hayata geirilmi olmas en nemli fonksiyonlardan biridir. Kapasite planlamasnda yetkinlik, kaynaklarn kullancnn talebi durumunda verilip alnabilmesi (elastiklik) iin nemlidir.Servis salaycnn hizmet destek bal altndaki ITIL srelerini (konfigrasyon ynetimi, deiiklik ynetimi, problem ynetimi, v.d.) baaryla uygulamas bir dier gerekliliktir. Buna bal olarak etkin bir izleme ve lmleme yaps kurulmu olmaldr. Faturalandrma lmleme verisi zerine dayanmaktadr ve kullandka de modeli iin lmleme hayatidir. Aksi takdirde servis salayc para ya da mteri, bazen de her ikisini birden kaybedebilir.SLA ynetimi tketici beklentilerinin karlandndan emin olmak iin gereklidir.Servis Salayc her katmandaki gerekli gvenlii, servis gelitiricilerin ve tketicilerin ihtiya duyduu gvenlik servislerini salamaldr. Bu nedenle gvenlik dikey olarak her katmanla ilikili gsterilmitir.Son olarak servis salayc tketici ve gelitiriciler iin gerekli eriim katmann salamaldr. Eriim katman standart protokoller zerinde kurulu kullanc arayzleri ve APIlardan oluur. Kullanlan APIlar konusunda ne yazk ki benzer servisler iin bile bir standart olumamtr. Servis Gelitirici

5.3

Servis gelitirici, servis salaycnn sunmu olduu temel servisleri alp yeni uygulama ya da servisler oluturur. Bunun iin servis oluturma, yaynlama ve izleme fonksiyonlarnn servis salayc tarafndan 9 salanmasna gereksinim duyar.

Oluturduu servis ile ilgili analitik bilgi gelitirici iin nemlidir ve servis salayc tarafndan salanmaldr.Servis gelitirici iin frsatlar hayal gc ile snrldr. Tamamen yeni bir servis gelitirebilecei gibi, var olan servisi kendi markasn oluturarak ni bir alana pazarlyor da olabilir.Aktrler ve fonksiyo nel mimariye bylece deindikten sonra kullanm modellerini inceleyebiliriz. (Arman, 2011)

6 6.1

BULUT BLM KULLANIM SENARYOLARI Bireysel Kullanm

Bu senaryoda tketici bireysel son kullancdr ve Bulut servislerini kullanr. Tketici arka planda servisin nasl oluturulduu ya da nasl alt ile ilgilenmez. Kullandka de en yaygn kullanlan i modelidir. Bu trden servislere Amazon S3 servisi iyi bir rnektir. Kurumsal Kullanm

6.2

Bu senaryo ierisinde birden ok alt senaryo barndrmaktadr:Bu senaryolarn ilkinde, letme son kullanclara kullandrmak zere (alanlar, i ortaklar, mteriler, v.b.) Bulut servislerinden faydalanr. Elektronik posta ya da veri paylam servisleri rnek olarak verilebilir.kinci senaryoda, BT fonksiyonlarnn bazlarnn Bulut servislerine aktarldn grrz. Veri saklama, yedekleme ve veri taban servisleri ilk anda verebilen rneklerdir. Kurum BT servislerini birbirinden bamsz hale getirebildii lde Bulut servislerinden yararlanma oran artacaktr. Servis Odakl Mimarinin kurum ierisindeki adaptasyonu/uygulanmas belirleyicidir.nc sernaryoda, kurum BT altyapsn tamamen Bulut zerine aktararr. Bir ve ikinci seraryolar dnda kalan herey Bulut zerindeki sanal biliim kaynaklarna aktarlr. Bir tr sanal veri merkezi oluturmak sz konusudur.Drdnc senaryoda ise kurum verimliliini artrmak maliyetlerini drmek iin servis salayc mimarisini kendi veri merkezinde hayata geirir. Bir ve ikinci senaryolar yine bu senaryo ile kombine edilebilir. Kurumlarnn Bulut servislerinden hangi senaryolar kullanarak ve hangi oranda yararlanabilecekleri, kurum stratejisine ve kurum BT altyapsnn esnekliine baldr. Bunun iin bir tr Servis Odakl Mimari olgunluk modeli oluturulabilir. 10

6.3

Tekil Salaycl Bulut Servisi

Bu senaryoda servis salayc tm BT altyapsn, yani altyap, uygulama platformu ve yazlm servislerini tek elden sunar. Google Apps ve Microsoft Office Live rnek olarak alnabilir. oul Salaycl Bulut Servisi

6.4

Bulut Biliim yaklamnn ne kadar esnek olduunu gstermesi asndan son derece ilgin olan bu senaryoda; servis aldmz servis salayc servisini bir ya da daha ok servis salaycnn sunduu servisler zerine kurar. rnein; fotoraf paylam servisi olan SmugMug veri saklama hizmetini Amazon S3 den almaktadr. Ama bu servisi kullanan tketici yalnzca SmugMug ile muhattab olur, gerisinden haberi olmaz. Servis Gelitirici

6.5

Bu senaryoda servis gelitirici (bu kurum ya da birey olabilir) servis salayc tarafndan salanan gelitirme ortam ile belli servis salayc altrma ortam (runtime) iin uygulamasn ya da servisi gelitirir. Yalnz bu uygulama/servis arka planda birden ok servis salaycnn sunduu servis ya da altyapy kullanabilir. rnein; Google Apps Engine iin gelitirme yapan bir gelitiriciyi dnelim. Bu gelitiricinin byk miktarda saklama alanna ve ilikisel veritabanna ihtiyac olduunu varsayalm. Google Apps Engine bu gereksinimleri karlayamaz ama Amazon S3 ve EC2 karlayabilir. Sonuta Google Apps Engine zerinde alan uygulama/servis ayn zamanda Amazon servislerini de kullanyor olur. Daha farkl senaryolar da dnmek mmkndr, rnein Bulut servisleri arasnda uygulama ve verinin tanmas. (Arman, 2011) BULUT BLM SERVS MODELLER

Bulut Biliim kavram, gnmzn artan mobilite ihtiyalar dorultusunda, sunduu kullanlabilirlik ve maliyet avantajlar sebebiyle ngrd taleple ciddi bir pazar vadediyor. Byk teknoloji devleri bu pazardan payn alabilmek iin ciddi yatrmlar yapyor. Bu teknolojiler aadaki hizmetler ile letmelerin kullanmna sunuluyor.

11

7.1

Servis olarak Yazlm (Software as a Services, SaaS)

Kullanclarn uygulamalara erimek iin kendi sistemlerine herhangi bir kurulum yapmadan internete bal herhangi bir ortamdan bulut biliim zerindeki uyggulamalar erierek alam yapabilmeleridir. Uygulamalara, web tarayclar gibi ara yzler (Web tabanl e-posta gibi) aracl ile eitli kullanc cihazlarndan eriilebilmektedir. Mteriler alt yapdaki a, sunucu, iletim sistemi ve depolama aygtlar gibi bileenleri ynetmez veya denetlemez. Ancak kullancya has uygulama ayarlar yaplabilir.

7.2

Servis olarak Platform (Platform as a Service, PaaS)

Servis salayc, mteriye kendi uygulamasn gelitirip, altrabilecei bir platform sunar. Bu platform uygulamann gelitirilecei, altrlaca ortamla birlikte, tamamlayc servisleri ve gerekli teknolojik altyapy da kapsar. Kullancnn kendi kurduu uygulama dnda, platform altyapsn oluturan bileenler zerinde herhangi bir kontrol ve ynetim imkn yoktur. Servis olarak Altyap (Infrastructure as a Service, IaaS)

7.3

Altyapnn bir bulut servisi olarak sunulmas modelinde mteri ihtiyac olan ilemci, depolama, a kayna ve dier temel biliim kaynaklarn kendisi yaplandrabilmekte ve bunlarn zerine ihtiyac olan iletim sistemi ve uygulamalar kurabilmektedir. Mterinin alt yap zerinde ynetimi ve tam bir kontrol olmamasna ramen, iletim sistemi seviyesinde sisteme tam bir hkimiyeti bulunmakta ve baz a bileenlerini (Firewall gibi) ynetebilmektedir.

Bulut biliiminin kullanc firmalar iin en byk tasarruf alan ve IT kadrolar iin en byk istihdam imkan, Servis Olarak Yazlm (SaaS) firmalar olacak. Diyelim ki bugn bir Web siteniz var ve bunun iin bir ierik ynetim sistemi satn aldnz veya kendi dahil IT blmnze yazdrdnz. Bu yazlmn gncel halde tutulmas, yeni ihtiyalar karsda yeni blmler eklenmesi sizin sorumluluunuzda demektir. Aylar olabilir ki, bu yazlma yeni bir ilev eklenmesi gerekmez; fakat siz yazlmc ekibinizi aynen korumaya devam edersiniz. Yazlmn bir hizmet olarak edinilmesi, sizi bu 12

harcama kaleminden de kurtarmay vaad ediyor. Bir dier nemli istihdam ve tasarruf alan, biliim platformunu hizmet olarak sunan Servis Olarak Platform (PaaS) firmalar olacak. Bu kurumlar, mterilerini, belirli iletim sistemlerini veya uygulama paketlerini satn almaktan kurtaran, bunlar hizmet olarak sunan ve kullanld oranda cret isteyen firmalardr. Diyelim ki sizin Web sunucunuzda sadece HTML hizmeti olmas gerekiyor. Oysa bugn bir Web sunucusu kurduunuzda hi kullanmayacak bile olsanz, PHP veya Java yorumlaycsnn da bedelini demek zorundasnz. Eer sizin iinizin gerektirdii platformda Flash kullanlmayacaksa, neden Flash sunucusu 24X7 alyor ve siz bunun iin bir bir bedel dyorsunuz? Platform da artk ok-mterili mimariye sahip olacak. (cal, 2009)

8 8.1

BULUT BLM ZM TRLER Genel Bulut

Genel bulutta, irketinizin tm bilgiilem altyapsn dar tarsnz. Yani tm bilgiilem faaliyetinizi, nc parti irketlerin kurduklar altyap zerinde kiralayacanz kaynaklar zerinde yrtrsnz.Bu zm zellikle kiisel kullanm iin uygun bir zmdr. Gmail rnein genel bulut bilgiilemi iin en iyi rneklerden biridir. e.posta hizmetlerinden faydalanmak iin hibir yatrm yapmanza gerek brakmadan, ok iyi ynetilen bir e.posta hizmetinden yararlanmanz salamaktadr. Genel Bulut kk boyutlu hatta bazen orta lekli iletmeler iin de, dk maliyetli zmler sunmaktadr. Genellikle kullandn kadar de sistemiyle alr. Aylk ya da kullandka demeye dayal sayal sistemleri dahi vardr. Salesforce ve Amazon en bilinen rnekleridir. zel Bulut

8.2

Daha ok byk irketler ve veri gvenlii nemli her boyuttan irkete hi tap eder. irket kendi bulutunu kurar. Darya kapal bulut, irket iinde ortak kullanlr. Genel bulut kadar byk tasarruflar salamasa da, bilgiilem yatrm ve giderlerinde ok nemli avantajlar salar. Genel bulut ile zel buluta gnlk hayattan rnek vermek gerekirse birincisini toplu tamacla, ikincisini zel otomobile benzetebiliriz. Genel 13

bulutta da tpk toplu tamaclkta olduu gibi kaynaklarn bakalaryla ayn anda paylalmas sz konusudur. Drdnc Levent'ten Taksim'e belki en hzl eriimi salar ama yolculuu tanmadnz kiilerle yaparsnz. antanzda yz binlerce TL tamak iin uygun deildir. Cep telefonuyla konuamazsnz, ya da konuabilseniz bile zel konuma pek yapamazsnz. te yandan zel bulutta tpk zel otomobilde olduu gibi kiisel rahatnz, kiisel mahremiyetiniz n plandadr. zel bulut bilgiilem altyaps ise daha ok bir irketin ara filosuna benzer. Herkes yine bir havuzdaki otomobilleri kullanr ama bir kez otomobilin iine girdi mi, yolculuunun sonuna kadar o ara kiisel aracdr.

8.3

Hibrid Bulut

Karma bulutta ise zel bulut ile genel bulutun birlikte kullanm sz konusudur. Gizlilik ya da gvenilirlik derecesinin ok nemli olmad baz uygulamalar iin genel bulutun, gizlilik ve gvenilirliin nemli olduu alanlarda zel bulutun kullanld sistemlerdir. rnein veri depolama iin zel bulut, kelimeilem iin ise genel bulutun kullanlmasnn tercih edildii durumlardr. Hangisini seeceinizi ihtiyalarnz belirler. Genel kural kiisel kullanmlar iin genel bulutun, kurumsal kullanmlar iin zel bulutun kullanlmasdr. Ancak irketin byklne gre, tabii faaliyet alann da gz ard etmeden, hibrid zmler de iyi bir alternatif olabilmektedir. (Atakan, Yurtsan)

9 9.1

BULUT BLM AVANTAJLARI Dk Donanm Maliyeti

Web tabanl uygulamalar altrmak iin netbooklar dahi yeterli. nk uygulama bulutta altrlyor. Dolaysyla minimum kaynak kullanmyla gnmzn en gl kiisel bilgisayarlarnn performanslarna eriebiliyoruz. Bu yzden bulut biliim kullanan bilgisayarlarn dk kapasiteli sabit diske, bellee ve ilemciye sahip olmas, performans kayb yaamanza neden olmayacak, dk donanm da dk donanm maliyetini beraberinde getirecektir. 9.2 Gelimi Performans 14

Klasik programlara oranla ok daha az sistem kayna tkettii iin sistemlerde herhangi bir performans kayb yaanmaz. Gerekli tm ilemler bulutta yaplr. 9.3 Dk Yazlm Maliyeti

Her bilgisayar iin ayr ayr yazlm paketleri almak yerine sadece kullanclarn ihtiya duyduu uygulamalara eriim salanr. Ayrca byk iletmelerde programlarn yklenmesi ve ynetimi de ayr bir maliyettir. Bulut Biliim ile program yklenmesine ihtiya duyulmad iin herhangi bir maliyeti yoktur. Ayrca yazlmlar satn almak yerine kiralayabilir ve bu ekilde tasarruf edilebilinir. Annda Gncelleme

9.4

Kullanlan web tabanl uygulamann yeni srm ktnda veya baz aklar kapatmak iin gncelleme yaynland anda letme en gncel srm edinmi olucaktr. letme bunun iin ayrca cret demesine gerek kalmaz ve/veya bu gncellemelerin yklenmesi iin herhangi bir teknisyen bulundurmak zorunda kalmayacaktr. Snrsz Depolama Kapasitesi

9.5

Snrsz kelimesi biraz iddial gibi grnse de kiisel bilgisayarlar iin retilmi 1,5 TBlk sabit diskler PBlk (1 Peta Byte= 1 milyon GB) depolama kapasiteli sunucularn kapasiteleriyle boy lemez. Bu duruma en gzel rnek bir firmann put.io adl zm. Put.io servisine aylk belirli bir miktar deme yaplmas kouluyla GBlarca depolama alan sunuluyor. Artrlm Veri Gvenlii

9.6

Bir oumuzun sabit diski en az bir kez arza yapp kullanlamaz hale gelmi ve ierdii tm veriler ulalamaz hale gelmitir. Bulut Biliim ile verilerimiz internette

15

depolandndan dolay herhangi bir veri kayb sz konusu deildir. nk buluttaki her verinin bir kopyas otomatik olarak baka bir sunucuya da kopyalanr. letim Sistemleri Arasnda Gelitirilmi Uyum

9.7

Windows ykl bir bilgisayarda bulunan dosyalarn Mac veya GNU/Linux ykl bir bilgisayarn arasnda a balants kurmak olduka zordur. Bulut Biliimde veriler sunucuda bulunduu iin herhangi bir iletim sistemiyle bu dosyalara sorunsuz bir ekilde ulaabilirsiniz. Artrlm Dosya Format Uyumu

9.8

Bulut Biliim sayesinde oluturduunuz bir belgenin dier bilgisayarlarda nasl grnecei, alp almayaca gibi dertleriniz olmaz. rnein Googlen dkman hizmeti ile oluturulan bir dkman her bilgisayarda ayn ekilde grnr ve alr. Oysa ki Microsoft Office 2007de oluturulan bir belgenin Microsoft Office 2003te almasn salamak olduka zordur. Grup almas

9.9

Bulut Biliimin en byk avantajlarndan biri ayn belge zerinde ayn anda birden ok kiinin dzenleme yapabilmesidir. rnein Google Docsun hesap tablosu uygulamas ayn belge zerinde ayn anda birden ok kiinin almasna imkan veriyor. Bunun yannda dosyalar kiisel bilgisayarlar yerine bulutta depoland iin kullanclar, internet balantsna sahip olan herhangi bir bilgisayar ile belgenin en gncel haline her an ulaabiliyor. 10 BULUT BLM DEZAVANTAJLARI 10.1 Sabit nternet Balants Gerektirmesi Eer internete bal deilseniz web tabanl uygulama ve servisleri kullanamazsnz. nternete bal deilseniz bulutta bulunan belgelerinize ulaamayacanz iin ileriniz 16

aksayabilir. 3Gnin yaygnlamasyla birlikte bu durum byk oranda geerliliini yitirse de bulut biliim iin hala byk bir dezavantajdr. 10.2 Dk Hzlarda Dzgn almamas Web tabanl uygulamalar geni bant internete gre tasarland, iin Dial-up veya GPRS ile internete balanyorsanz bulut biliim servis ve uygulamalar normalden ok daha yava alyor olacaktr. Ayn durum geni bant internet balantnzn yavalamas durumunda da yaanabilir. Ek olarak geni bant internet balantnzn dk ykleme hz sunmas da veri yedekleme de uzun sre beklemenize yol aacaktr. 10.3 Uygulamann Yava almas Hzl bir balantya sahip olsanz dahi eer web tabanl uygulama ve servisi altran sunucu ar younsa kullandnz uygulama normalden daha yava alabilir. 10.4 Gvenlik Aklar Tm belgelerinizin bulutta bulunmas her ne kadar iyi bir ey olsa da kt niyetli kiiler bulut sunucularna eitli saldrlar dzenleyip kiisel verilerinizi ele geirebilir veya kullanlmaz hale getirebilirler. 10.5 Sistem Gncellemeleri Bulut zerinde bir yazlm altryorsanz, bulut altyaps gncellendiinde, kullandnz yazlm bu gncelleme ile sorun yaratabilir. Bulutu altran sistem sizin kontrolnzde olmad iin, bulut zerine kurduunuz yazlm, klasik sunuculu sisteme gre daha az kontrolnz altndadr. 10.6 Deneyimsiz Bulut Operatr Hizmet aldnz bulut sistemini ileten firma, gerekli bakm ve servisleri yapmaz ise, bulutta meydana gelebilecek bir arzada tm verilerinizi kaybedebilirsiniz.

17

10.7 Kullandnz Programn zellikleri rnek olarak Google Docs her ne kadar tm ofis program ihtiyacnz giderecek olsa da Microsoft Office ve/veya Open Officein tm zelliklerini bnyesinde barndrmaz. Bulut Biliim tabanl uygulamalara gemeden nce bu programlarn ihtiyacnz tam olarak karladndan emin olun. (Arman, 2011)

11 BULUT BLMDE GVENLK Bulut Biliimin en nemli ve soru iareti olan konularndan birisi gvenliktir. IDCnin yapt bir almaya gre bulut biliim kullanmna gei srasnda yaanlan en nemli ekince olarak gvenlik gsterilmektedir.

11.1 Hizmet Alnan Firmalarn Gvenilirlii Firmalarn gvenlik kayglarn gidermek amacyla ilk inceleyecekleri nokta, hizmet alnacak firmann sektrde edinmi olduu tecrbeler olacaktr. Hizmet verecek firmann ne kadar sreden beri sektrde faaliyet gsterdii ve bu srete ortaya km olan gvenlik sorunlarnn durumu da incelenecek nemli konular olacaktr. Ayn zamanda, gvenlik problemleri olumas durumunda, hizmet alan firma ile yapaca ibirlii/bilgilendirme gibi parametreler de nemli olacaktr. Bunun dnda firmann iletim srasnda kulland metodolojiler, ( ITIL, COBIT gibi.), takip ettii reglasyonlar (ISO 9001, 27001-2, BS 25999 gibi.) ve elbette ki konularnda uzman 18

(CISSP,CEH,CISA,CCIE,GIAC vs. gibi sertifikasyonlara sahip) yetimi personel kayna da hizmet kalitesi asndan nemli gstergeler olacaktr. 11.2 Eriim ve Kimlik Denetimi Hizmet alnan firmann servislerine eriim srasnda mutlaka gvenli bir balant yntemi kullanlmaldr. Bu eriimin, sadece hizmet alan kii ya da kurum tarafndan yapldndan emin olunmas iin, aadaki eriim kontrol (authentication) teknolojilerinden (two factor iki katmanl kontrol- vs. gibi) bir veya birka birden desteklenmelidir: Kimlik Dorulama (Authentication) o Bildiiniz bir ey (Something you know) ifre (password) gibi. o Sahip olduunuz birey (Something you have) token anahtarlar gibi. o Sizin kimliiniz (Something you are) biyometrik kontroller, retina kontrol gibi. o Bulunduunuz yer (Someplace you are) GPS sinyalleri ya da IP bazl kontroller gibi. Yetkilendirme (Authorization) o Firma tarafndan kullanlan hesaplarda, hangi hesabn hangi kaynaklara eriebilecei dikkatle tanmlanmaldr. RBAC(Role base Access control ) Hesap Verilebilirlik (Accountability) o Bulut (cloud) zerindeki tm hareketler kayt altnda olmal ve olas soruturmara yardm edebilmelidir. Gereinde yasal delil olarak da kullanlabilecek ekilde toplanabilmelidir. 11.3 Eriilebilirlik Bulut Biliim hizmetlerinde alnan hizmetler, SLAler (Service Level Agreement) ile gvence altna alnmaktadr. rnein hizmet alnan sunucularn ayakta kalma sresinin %99,99 olmas vs. gibi. zellikle yksek eriilebilirlik gereksinimi ieren projelerde , Felaket nleme (Disaster Recovery) servislerinin olup olmad kontrol edilmeli, ayrca servis olarak veriliyorsa, alnan servis katmanlar ierisinde bu servis tercih

19

edilmelidir. Elbette hizmet salayc firmalarn finansal durumlar da alnacak hizmetin kesintisizlii ve kalitesi iin belirleyici olacaktr. 11.4 Fiziksel Gvenlik Bulut Biliim salaycsnn veri merkezinde (Data Center) sahip olduklar fiziksel gvenlik sertifikalar (TIER 3-4 vs. gibi) ve gvenlik nlemleri (biyometrik kontroller, yanmaz duvar ve kaplar, 7x24 gvenlik, fiziksel bariyerler, sel-yangn nleme sistemleri, UPS sistemleri, soutma sistemleri, alarm mekanizmalar ) incelenmeli, gerektii durumlarda denetlenme opsiyonlarnn olup olmad aratrlmaldr. 11.5 Legal ve Operasyonel Gvenlik: Alnan hizmetlerin lisans durumlar ve yasal ykmllkler, szlemeler ile gvence altna alnmaldr. lkemizde SPK, BDDK gibi kurulularn ynergeleri ve yasal ykmllkler, yine gncel yasalardan 5651 vs. gibi ynetmeliklerin sorumluluklar takip edilmelidir. Hizmet veren firmann operasyonel hizmetlerde alan personelleri ile imzaladklar NDA vs. gibi szlemeler sorgulanmal ve personel zgemi soruturmalar yaplp yaplmad eer mmknse bilgi/taahht olarak talep edilmelidir. 11.6 Veri ve Altyap Gvenlii : zellikle PCI DSS (Payment Card Industry Data Security Standard) gibi reglasyonlara uyum zorunluluu olan proje kaynaklarnda, hizmet alnan firmann yedekleme ve veri silme/yok etme biimleri sorgulanmaldr. Kullanm biten verilerin imha edilme metodolojileri sorgulanmal, mmknse ayr bir servis olarak alnabilmelidir. Firmann entellektel bilgisini ya da kurumsal nem ieren sunucularn verilerinin mutlaka bir ifreleme (encryption) algoritmas ile saklanmas, gerektiinde servis olarak alnabilmesi salanmaldr. Hizmet veren firmann a altyapsnn 7x24 proaktif olarak izlendiinden emin olunmaldr. Eer mmknse o proaktif nlemlerin (DDOS koruma, Firewall 20

Sistemleri, IPS/IDS sistemleri, Anti-Malware sistemleri, Anormally Detection sistemleri vs. gibi) servis olarak da alnarak denetlenmesi, ya da raporlarnn dzenli olarak grlebilmesi istenmelidir. (zdemir, 2011)

12 BULUT BLM HUKUK PROBLEMLER Temelde olduka basit olarak gzken ve biliim endstrisini yeniden aha kaldracak olan bulut biliimi teknolojisinin dier dzlemde hukuk dnyasnda byk bir kargaa yarataca da imdiden n grlmektedir. Bulut biliimi teknolojisini anlayabilmek iin kullanclar ve hizmet verenlerin arasndaki ilikiyi iyi anlamak gerekmektedir. Bulut Biliim sistemi kimi zaman ikili daha ok da l veya daha oklu bir ilikiye sahip olabilir. rnein, sunucularn bulutun iine tamak isteyen bir irket ncelikle bu hizmeti veren irket ile anlar. Ancak bu hizmeti salayan irket, sz konusu hizmeti kendi sunucular ile deil, dnyann herhangi bir noktasndan kiralad baka bir irkete ait sunucular da kullanabilir. Hatta bu sunucular kiralayan irket de bahsettiimiz sunucular baka bir firmadan kiralayabilir. Bylece irket aslnda X firmasndan aldn dnd hizmeti farkl, farkl firmalardan alyor olabilir. te Bulut Biliimi teknolojisinin hukuken yaratt problemler serveni de tam bu noktada balamaktadr. Zira bulut biliiminin getirdii evrensel paylam zellii ayn zamanda paylalan verilerin de nerede depolanaca sorununu da ortaya karmaktadr. Burada asl problem snr tesi veri akdr ve olas hukuki ihtilaflarn doduu yerin belirlenememe riski olduka fazladr. Bu konuda en byk sorunun zellikle Avrupa Birlii lkelerine hizmet verecek olan irketler asndan meydana gelmesi beklenebilir. Nitekim Avrupa Birliinin verilerin korunmas hakkndaki direktifine (EU Data Protection Directive) gre Bulut Biliimi hizmeti verecek olan firmalarn Avrupa Birlii lkeleri dnda kuracaklar veya Avrupa Birlii lkeleri dndan kiralayacaklar sunucu hizmetlerinde, sunucularn bulunduu lkelerin Avrupa Birlii yasalarnn belirlemi olduu veri koruma gvenlik seviyesinde olmas gerekmektedir. Halen Amerikan mevzuatnn dahi bu standartlar karlamyor olmas durumun vahametini gzler nne sermektedir. Bulut Biliimi ve karlalabilecek hukuki problemler ile ilgili olarak Avrupa A ve Bilgi Gvenlii Ajans nn yapt aratrmaya gre ise bulut biliimi teknolojisinin 21

zellikle problem yaratacak hususlarn be ana balkta topland belirtilmektedir. Bunlar srasyla Verilerin Korunmas, Gizlilik, Fikri Mlkiyet, Mesleki Sorumluluk, D Kaynak Kullanm ile ilgili sorunlardr. Hizmeti salayan firmalarn aslnda verileri depolayan sunucular dorudan kontrol etmiyor olmas veya sanal ortamda kontrol ediyor gzkse de fiziki anlamda mlkiyetin 3. kiilerin elinde olmas verilerin korunmasn ve gizlilik standardnn salanabilmesini gletirmektedir. Buna bal olarak sunucu sahiplerinin dnyann eitli noktalarnda konumlanm olmalar ve farkl mevzuat uygulamalarna tabi olmalar sorunlarn byk bir ktlesine dnmesi iin atlan ufak lklar olarak saylabilir. Bulut biliiminin kullanlmas ayn zamanda olas dava srelerinde delil tekilinde de sorunlar yaratacaktr. Elektronik ortamda elde edilen delillerin pratikte halen detaylaryla ilerlik kazanamad lkemizde, 3. Kiilerin kontrolnde olan verilerin ve dolaysyla delillerin nasl elde edilebilecei ve bunlarn hukuken ne derece balayc olaca da mevcut yasalar dahilinde byk bir krdme dnmektedir. rnein, ev stdyosunda hazrlanm bir mzik eserinin sahibinin, bu eserinin rzas dnda kullanldn renmesi ve bunu kantlamasnda eser sahibinin eli olduka zayf gzkmektedir. Bu itibarla, zellikle Bulut Biliim hizmetinin alnaca irketle yaplacak szlemelerde erevenin net olarak izilmesi gerekmektedir. te yandan genel hkmler erevesinde irketlerin kendilerinden beklenen gvenlik nlemlerini almalar, bu nlemleri srekli gelitirmeleri ve ar kusur ve ihmallerinden sorumlu olacaklar aikardr. Her ne kadar bulut biliim hizmeti veren irketler 3. Kiilerden sunucular kiralasalar da, sorumluluk mteri ile szleme imzalayan irketlerde olacandan zellikle bu hizmeti veren irketler ve yneticileri asndan odluku souk ve yal gnleri greceimizi tahmin ediyoruz. Yasalarn bu srece daha detayl eilecei gne dek Bulut Biliimi hizmeti salayacak irketler ile mteri irketler arasnda yaplacak szlemeler imdilik tek kar yol olarak gzkmektedir. Mterilerin byk lekli ve szleme artlarnda deiiklik yapabilecek gce sahip firmalar olmas durumunda zmn tahkim erevesinde en azndan daha nitelikli bir ekilde zmlenebilecei n grlebilir. Ancak bu hizmetten yararlanmak isteyen mterilerin kk lekli firmalar ve bireysel kullanclar olmas durumunda sz konusu mterilerin mevcut yasal zmszlkler ierisinde kaybolaca ve madur olacaklar neredeyse kesin gibidir.

22

Sonu olarak, bulut biliimi teknolojisi, sadece bilgi teknolojileri endstrisini deil sigorta, finans ve daha birok sektr etkisi altna alacak byk bir dalgadr. Bu dalgann nmzdeki yllarda en ok devinim yarataca alanlardan birisi ise hi phe yoktur ki hukuk olacaktr. Nitekim teknolojinin bu kontrol edilemez deiimi karsnda yasalarn da ayn hzla ihtiya duyulan standartlara uyumlu hale getirilmesi gerekmektedir. (Turan, 2010)

13 GNCEL BULUT BLM RNEKLER 13.1 Google Dokmanlar (Google Apps) Bulut iinde kullanabileceiniz, oluturabileceiniz ve kaydedip saklayacanz kelime ilemci, tablolama ve sunum uygulamalaryla beraber email ve takvim hizmetlerini ieren bir paket sunuyor. Kiisel kullanm ile beraber, dosyalar zerindeki ortak alma teknolojisiyle firmalar iin de inovatif bir zm platformu oluturmaktadr.

13.2 iCloud Sadece Mac ve iOS yani Apple kullanclar iin olsa bile, dosya saklama ve cihazlar arasnda senkronizasyonu her Apple rn gibi en basit haline indiren bir web uygulamas ve bir veri saklama yeridir. iPhoneda ektiiniz fotoraflar hi bir ey yapmadan Macinizde grntleyebilir, Macde gncellediiniz adres defterine annda iPhoneunuzdan ulaabilirsiniz.

13.3 Office 365 Microsoftun ofis yazlmlar iinde markalam olan MS Officei bulut zerinde altran bir altyapdr. Office 365, Microsoft Business Productivity Online Suite

(BPOS) ve Microsoft Office SharePoint Online, Exchange Online ve Lync Online ile beraber yeni bir oluum sunmaya hazrlanmaktadr.

13.4 Dropbox

23

Dosyalarnz bulut ortamnda saklamamza olanak vererek, zaman ve sabit disk kullanmnda byk lde tasarruf etmeniz salayacaktr. Online yedekleme ileri iin de kullanabileceiniz gibi, deiik donanmlarda alyorsanz ya da farkl donanmlardaki farkl kiilerin eriip kullanabilecei bir alan istenildii durumda kullanlmakta.

13.5 Evernote Not alma, bir toplanty sesli olarak kaydetme, nternetteki yaz, resim vb. bulut zerinde depolayan birden ok platforma destek veren bir uygulamadr. Sakladnz her eye PC, Mac, iPhone, Blackberry gibi hemen hemen her trl cihazdan ulamanz mmkn. Aklnza bir fikir geldi. An mobil cihaznzdan Evernoteu ve ister yazyla ister sesinizle kaydedin. ekin fotoraf ve kaydedin. Beendiniz yazy kaydedin, sonra okuyun.

13.6 Zoho Kendi iinde kelime ilemci, hesap tablosu, CRM, Proje ynetimi, Veritaban, Raporlama aralar gibi 29 ayr web uygulamasn barndran bir yap. Bu yapnn iinde bu uygulamalar ile rettiiniz verileri kiisel olarak ya da firma hesabyla saklayp kullanabiliyorsunuz. Gelimi web uygulamalaryla (SAAS) bulut teknolojisinin her trl nimetlerinden yararlanan Zoho, kendisine bu alanda Google ve Microsoft ile bir yer edinmeye alyor.

13.7 NetSuite Bulut zerinde alan iinde ERP, Muhasebe, Sipari ynetimi, Stok, CRM, Profesyonel hizmet otomasyonu (PSA) ve E-ticaret de dahil olmak zere modller bulunan entegre bir uygulamadr. Halihazrda 10.000den fazla kullancs ve 3 milyar dolar piyasa deeri bulunan NetSuitein bir nceki ad Oracle Small Business Suite idi.

13.8 Salesforce

24

Web zerinde alan CRM uygulamasyla bulut biliimin byk babas olarak kabul edilmelidir. Bu uygulamaya ekledii Chatter ile sosyal a entegrasyonunu, AppExchange ile de dier bulut uygulamalar ile entegrasyonu salamaktadr.

13.9 IBM Websphere Cast Iron Cloud Integration Bulutta ve/veya kendi sunucularnzda bulunan dosyalar, veri tabanlar, mesajlama sistemleri ve web hizmetlerinin yan sra, SAP, Siebel, SalesForce, Microsoft Dynamics, NetSuite, ve Lotus Domino gibi uygulamalar da dahil olmak zere, u noktalara farkl balantlar salayp bunlar entegre eden bir platform uygulamasdr. Bu uygulama ile Oracle CRMe girilmi bir kayd, bir baka yerdeki MySQLe annda ulatrabilir ve MySQL kullanan uygulamann da kendi iinde bu verilere sahip olmas salanabilmektedir. 13.10 Workday HCM nsan Sermayesi Ynetimi (HCM-Human Capital Management) Finansal ynetim, Masraf takibi, Bordro gibi uygulamalar iinde barndran ve bunlar bulut zerinden hizmete (SAAS) sunan yeni nesil bir yazlmdr. zellikle farkl corafi lokasyonlarda bulunan alanlarn ilemlerini yapmak iin hazrlanm bir yaps bulunmakla beraber bulut teknolojisi ile firmalarn kendi bnyelerinde barndracaklar donanm ve yazlm risklerinin de nne gemi olmaktalar. (Baavc, 2011)

14 BULUT BLM BAARI HKAYELER Aadaki tabloda, bulut iletiim ve birlikte alma zmleri uygulam olan irketlerde genel olarak karmza kan iletme ve BT senaryolarnn profili sunulmaktadr. Baz iletmeler arasndan derlenen bu profiller, hangi durumlarn bulut ierisindeki i yklerinin zelletirilmesine ynelik gl sebepler oluturabileceini de gsteriyor. (Microsoft)

25

htiyalar Masaya veya dizst bilgisayara sahip olmayan alanlar. Uzaktan alanlar.

Sorular
letmenizde masa veya laptop bilgisayara sahip olmayanlarn yzdesi byk m? Bu alanlarnzn teknolojilere eriimini bugn salayabiliyor musunuz? irketiniz bu alanlarla daha iyi birlikte alma ve iletiim imknlarndan fayda salar m? Donanm ve yazlm olarak sermaye masraflarn azaltma ihtiyacnz sryor mu?

Bulut Biliim zm rnek: Aviva, kresel sigorta salaycs (28 lke ve 54 bin alan):
Zorluk: Kresel iletiim ve ibirlii; zm: SharePoint Online Yararlar: Kresel iletiim imknlaryla irketi bir araya getirdi. Tm alanlara eriim imkn salad

rnek: Godiva Chocolatier, perakende maazalar

Zorluk: Mesajlama yazlmnn yksek terfi ve srdrme masraflar zm: retkenlii evrimii Paketi Yararlar: Yllk masraflarn 250 bin USD azaltt ve BT alanlarn ii bytmeye odaklanma iin daha fazla zaman kazandrd. Artan alan memnuniyeti salad.

Maliyetleri azaltma ihtiyac.

Donanm/yazlm platformunuzu en etkili ekilde terfi ettirmek mi istiyorsunuz? BT departmannda alan says konusunda bir bask m var? letmeniz kresel olarak yaylm durumda fakat birbiriyle bal deil veya verimsiz bir ekilde bal m? Birden fazla e-posta platformunuz mu var? Mesajlama i yk asndan BT merkezi halde mi? BT alanlarnz daha stratejik ilerde mi kullanmak istiyorsunuz? Son yazlmlarn datlmas zor oluyor mu?

rnek: Coca-Cola Enterprises Inc.

Zorluk: Tm dnyada 431 iletmede 72 bin alan ve mobil olarak alan personel. Tm alanlarla ve hareketli alanlarla iletiim kuramama zm: Microsoft SharePoint Online Yararlar: Daha yksek retkenlik ve ibirlii; standartlama sayesinde daha fazla verimlilik; azalan maliyetler.

Daha fazla verimlilik ihtiyac. Merkezileme ihtiyac.

rnek: Energizer Holdings, Inc.

Zorluk: BT, iletmenin en son yazlmlar kullanarak gncel kalma grevleri iin asli olan konular dndaki konulara odaklanyordu zm: Microsoft Exchange, SharePoint ve Office Communications Online Yararlar: Daha yksek maliyet etkinlik ve daha iyi toplam sahip olma maliyeti; son yazlmlarla alan personel ve kullanclarda artan tatmin. Tekrar temel iletme projelerine odaklanan BT.

Gncel kalma ve terfi etme ihtiyac. Daha yksek standartlama ihtiyac.

Gncel kalmada zorlanyor musunuz? Exchange 2003ten ayrlma masraf ve karmakl ok mu korkutucu? Daha dinamik bir altyap ister misiniz? Daha fazla standartlama size yarar salar m?

Mobil ihtiyalarn karlanmas iin terfiye mi ihtiyacnz var? Kolay bir mobil push e-posta/PIM ve Exchange ActiveSynci kullanmaya m ihtiya duyuyorsunuz? Office belgelerine mobil eriime mi ihtiya duyuyorsunuz? Dzenleme yapmak ve yorumlar eklemeye mi ihtiya duyuyorsunuz? Dizst bilgisayarlara mobil eriim? Hareket halindeyken SharePoint zerinden belgeleri indirme ve eitleme? letmeniz sklkla yeni irketlerle birleiyor ve yeni irketler mi satn alyor? Veya irketleri elden mi karyor? Yeni kullanclar devreye sokmak ne kadar srenizi alyor? Yeni kullanclar mesajlama/iletiime dahil etmek iin daha fazla standartlam bir altyapya m ihtiyacnz var?

rnek: Blockbuster, Inc.

Zorluk: Mobil alanlar iin uzak balant ve nc taraflarla daha hzl ibirliine ihtiya duyuyordu. zm: BlackBerry desteine sahip Microsoft Exchange Online Yararlar: Bilgiye herhangi bir yerden herhangi bir zamanda eriim imknlar sayesinde daha yksek retkenlik.

Mobil zmler salama ve mobil kullanclar destekleme ihtiyac.

rnek: Ingersoll Rand

Zorluk: Sk satn almalardan kaynaklanan yeni alanlarn yeterince hzl dahil edilememesi, birbiriyle tutarl olmayan i sreleri, birden fazla platform. zm: Microsoft Exchange Online ve dier rnler. Yararlar: Birden ok platform yerine tek bir platform destei, daha hzl ie dahil olma sreci, daha yksek yatrm dn, birleik masast ynetimi.

Birlemeler ve satn almalar.

(Microsoft)

26

15 SONU Bulut Biliim ile iletmeler hesaplama, depolama ve balant kaynaklarn ihtiyalar kadar satn alp, kendilerinin ynetebilecei ortam zerinde kullanabilecek hizmetlere sahip olabiliyorlar. Sanal Veri Merkezi ile iletmelere ilk yatrm maliyeti olmadan esnek olarak byyebilen kurumsal bir hizmetler sunuyor. irketlerin ilk yatrm, yenileme, alt yap salama, ynetim maliyetlerden tasarruf yapmasn salyor. Sanallatrmannda getirilerileri ile yeni bir sunucunun ayaa kaldrlmas ve konfigre edilmesi dakikalar mertebesine dyor. letmeler sunucu ihtiyalarn ok daha esnek ve hzl karlyabiliyor. Yukarda da deindiimiz gibi Bulut Biliim ile iletme sahibi kendisi iin bir kambur olan sistem odas bulundurma, bunun iin UPS, Jenerator, Yangn Sndrme, Gvenlik Cihazlar ve Eriim Cihazlar bulundurmayacak hatta bunlar ileten personel bulundurmasna gerek olmadan bu hizmeti veren firmalar ile yapaca anlamaya gre aylk kirlama yadakulland kadar de sistemine gre ihtiyalarn bu ekilde giderebilecek duruma gelecektir. letmeler BT kaynaklarn tpk elektrik, telefon hizmeti gibi ihtiyalar kadar kullanp, deyebilecekleri bir yapya doru ilerliyor, ciddi bir maliyet kazanc elde ediyor, ynetim kolaylna kavuuyor ve BT kaynakl risklerden kendisini byk oranda arndrm duruma geliyor.

27

16 KAYNAKA Benzer, Umut, (2011), Bulut Biliim Nedirhttp://www.ubenzer.com/bulutbilisim-cloud-computing-nedir/, (2011). zdemir, Devrim, (2011), Bulut Biliim ve Gvenlik Sorunsal, http://www.kocsistem.com.tr/tr/bulut-bilisim-ve-guvenlik-sorunsali.aspx, (2011). Bircan, Bahtiya, Bulut Biliim ve Gvenlik, www.bilgiguvenligi.gov.tr%2Fdokuman-yukle%2F6.-kamu-kurumlari-bilgiteknolojileri-guv.-konf.%2Fbahtiyar-bircan-bulut-bilisim-veguvenlik%2Fdownload.html&ei=yVsFT9WxFYXh4QSQ3tCNCA&usg=AFQj CNESbnBtjCK3BDich4vhPo55Rq56ag&sig2=Z4HiY-_LDlqgLdZW3i6QwQ (08.06.2011). ahin, Alper, (2010), Yeni bir dalga, Bulut Biliim, http://www.kocsistem.com.tr/tr/yeni-bir-dalga-bulut-bilisim.aspx, (03.12.2010) Arman, Batuhan, (2011) Cloud Computing!, http://www.cigicigi.co/cloudcomputing-2.html,(24.05.2011). Av.Serhat Turan, (2010), Bulut Biliim Teknolojisi ve Gncel Hukuki Problemler, http://www.bilisimhukuk.com/2010/02/bulut-bilisimi-cloudcomputing-teknolojisi-ve-guncel-hukuki-problemler/, (16.02.2010). Baavc, Erhan, (2011), 2011 Bulut Biliimde Gze arpan 10 zm, http://blog.innovaktif.com/google/2011-bulut-bilisimde-goze-carpan-10-cozum/, (2011) Atakan, Yurtsan, Hangi Bulut Sizin Bulutunuz, http://www.sap.com/turkey/about/company/papers/yurtsan_atakan/index65.epx. cal, Hakk, (2009), Bulut Biliiminde Boyut, http://www.computerworld.com.tr/bulut-bilisiminde-uc-boyut-blog_4204.html, (01.11.2009). Uzuner, Hakan, (2011), Cloud Computing Bulut Biliim, http://www.cozumpark.com/blogs/cloud_computing/archive/2010/12/26/cloudcomputing-bulut-bili-im.aspx, 16.01.2011

28