You are on page 1of 85

1

CRTICA AO
PROGRAMA DE GOTHA

Karl Marx
RIDENDO CASTIGAT MORES
2


Criica ao rograna dc CoiIa (1875}
Karl HcinricI Mar (1818-1883}
Ediao
Fidcndo Casiigai Morcs

Vcrsao ara cDool
cDoolsDrasil.con

Fonic Digiial
FoclciEdiiion dc 1999 a ariir dc Iinl cn
www.jaIr.org
Noias dcsia cdiao rciiradas da cdiao cn
csanIol do
Marisis Inicrnci ArcIivc"
www.narisis.org/
Digiializaao. Juan Fafacl Fajardo, alril dc 2000

CoyrigIi
Auior. Karl Mar
Ediao clcirnica.
Ed. Fidcndo Casiigai Morcs
(www.jaIr.org}
Todas as olras sao dc accsso graiuiio. Esiudci scnrc or conia
do Esiado, ou nclIor, da Socicdadc quc aga inosios; icnIo a
olrigaao dc rciriluir ao ncnos una goia do quc cla nc
roorcionou." Nclson JaIr Carcia (1947-2002}
3

CRTICA AO
PROGRAMA DE GOTHA


Karl Marx
4

NDICE
PrIogo de EngeIs 5
Carta de Marx a W. Bracke 8
Observaes Margem do Programa do PartIdo
OperrIo AIemo
I 12
II 33
III 37
IV 40
Carta de EngeIs a Augusto BebeI 51
Carta de EngeIs a Kautsky 66
Notas 73
5

Prlogo de Engels

O nanuscriio quc aqui ullicanos a
criica ao rojcio dc rograna c a caria a Draclc
quc a aconanIa foi cnviado a Draclc cn
1875, ouco anics dc rcunir-sc o congrcsso dc
unificaao dc CoiIa, ara quc fossc iransniiido a
Ccil, Aucr, Dclcl c LicllnccIi c cn scguida
dcvolvido a Mar. Cono o Congrcsso do Pariido
cn Hallc Iavia includo na ordcn-do-dia a
discussao do rograna dc CoiIa, arccia-nc quc
conciia un dcliio sc furiassc or nais icno
ullicidadc csic inorianic docuncnio ialvcz
o nais inorianic dc iodos solrc o icna quc
ia scr osio cn discussao.
Esic iralalIo icn, alcn disso, ouira
significaao dc alcancc ainda naior. Nclc c
cosia cla rincira vcz, con clarcza c firncza,
a osiao dc Mar cn facc da icndcncia iraada
or Lassallc dcsdc quc sc lanou agiiaao, ianio
no quc sc rcfcrc aos scus rincios cconnicos,
cono sua iaiica.
O rigor inlacavcl con quc c csniuado aqui
o rojcio dc rograna, a incoralilidadc con quc
sao crcssos os rcsuliados oliidos c osios dc
rclcvo os crros do rojcio; iudo isio, Iojc,
6
assados quinzc anos, ja nao odc fcrir ningucn.
Lassallianos irrcduivcis rcsian acnas runas
isoladas no csirangciro, c o rograna dc CoiIa
foi alandonado cn Hallc, cono alsoluiancnic
inscrvvcl, inclusivc or scus rorios auiorcs .
Acsar disso, surini algunas crcsscs c
juzos duros accrca dc cssoas, ondc carccian dc
inoriancia oljciiva, c os sulsiiiui or
rciiccncias, O rorio Mar faria o ncsno sc Iojc
ullicassc o nanuscriio. A linguagcn violcnia
quc s vczcs nclc sc crcclc olcdccia a duas
circunsiancias. En rinciro lugar, Mar c cu
csiavanos nais csirciiancnic vinculados ao
novincnio alcnao do quc ncnIun ouiro; or
isso, o rciroccsso fundancnial quc sc
nanifcsiava ncssc rojcio dc rograna iinIa, or
fora, quc afciar-nos nuiio scriancnic, En
scgundo lugar, nos nos cnconiravanos cniao
iranscorridos acnas dois anos do Congrcsso dc
Haia da Inicrnacional cn lcno aogcu da luia
conira Dalunin c scus anarquisias, quc nos
rcsonsalilizavan or iudo o quc ocorria no
novincnio ocrario da AlcnanIa; cra, ois, dc
cscrar, quc ianlcn nos airilusscn a
aicrnidadc sccrcia dcsic rograna. Hojc, csias
considcracs ja nao icn razao dc scr c con clas
ianlcn dcsaarccc a ncccssidadc das assagcns
cn qucsiao.
7
Algunas frascs ianlcn foran sulsiiiudas
or rciiccncias, dcvido lci dc inrcnsa. Quando
iivc dc cscolIcr una crcssao nais suavc
coloquci-a cnirc colcIcics. No rcsio, rcroduzo
liicralncnic o nanuscriio.
Londrcs, 6 dc janciro dc 1891.
F. Engcls
Escriio or F. Engcls. Pullicado cn 1891 na rcvisia Ncuc Zcii.
Traduzido da cdiao soviciica dc 1952, dc acordo con o icio da
rcvisia. Traduzido do csanIol.
8

Carta de Marx a W. Bracke

Londrcs, 5 dc naio dc 1875.
Qucrido Draclc.
Fogo-lIc quc, dcois dc lc-las,
iransniia as ancas olscrvacs criicas
nargcn do rograna dc coalizao a
Ccil, Aucr, Dclcl c LicllnccIi, ara quc
as vcjan. Esiou ocuadssino c vcjo-nc
olrigado a uliraassar cn nulio o rcginc
iralalIo quc nc Iavia sido rcscriio
clos ncdicos. Nao foi, ois, ara nin
ncnIuna "dclcia" icr quc cscrcvcr una
iirada iao longa. Mas, cra ncccssario
fazc-o ara quc dcois anigos do Pariido
aos quais sao dirigidas csias noias nao
inicrrcicn nal os assos quc icrci dc
dar.
Fcfiro-nc a quc, dcois dc rcalizado o
Congrcsso dc unificaao, Engcls c cu
iornarcnos ullica una lrcvc dcclaraao
fazcndo salcr quc nos c dc iodo csiranIo
ncncionado rograna dc rincios c quc
nada icnos a vcr con clc.
9
Indiscnsavcl fazc-o assin, ois no
csirangciro icn-sc idcia, alsoluiancnic
crrnca, nas cuidadosancnic foncnia
clos ininigos do Pariido, dc quc o
novincnio do cIanado Pariido dc
EiscnacI c sccrciancnic dirigido daqui
or nos. Ainda nun livro quc Ia ouco
ullicou cn russo, Dalunin, or
ccnlo, faz-nc a nin rcsonsavcl, nao
so iodos os rogranas, cic., dcssc
ariido, nas or iodos assos dados or
LicllnccIi dcsdc o dia cn quc iniciou
sua colaloraao con o Pariido Poular.
Isio aric, icnIo o dcvcr dc nao
rcconIcccr, ncn scqucr airavcs dc un
silcncio dilonaiico, un rograna quc c,
cn ninIa convicao, alsoluiancnic
inadnissvcl c dcsnoralizador ara o
Pariido.
Cada asso dc novincnio rcal valc
nais do quc una duzia dc rogranas.
Porianio, sc nao cra ossvcl c as
circunsiancias do noncnio nao o
crniiian ir ucn do rograna dc
EiscnacI, dcvcr-sc-ia icr-sc liniiado,
sinlcsncnic, conclusao dc un acordo
ara a aao, conira o ininigo conun.
Mas, quando sc rcdigc un rograna dc
rincios (cn vcz dc adia-o aic o
10
noncnio cn quc una rolongada
aiuaao conjunia o rcarc}, ccn-sc
dianic dc iodo o nundo narcos clos
quais c ncdido o nvcl do novincnio do
Pariido. Os cIcfcs dos lassallianos vicran
aic nos orquc as circunsiancias os
olrigaran a vir. E sc, dcsdc o rinciro
noncnio, sc lIcs iivcssc fciio salcr quc
nao scrian adiniiidas quaisqucr
larganIas con os rincios, tcun tdo
dc conicniar-sc con un rograna dc
aao ou con un lano dc organizaao
ara a aiuaao conjunia. En vcz disio,
conscnic-sc quc sc arcscnicn nunidos
dc nandaios c sc rcconIcccn csics
nandaios cono olrigaiorios, rcndcndo-sc
assin clcncncia ou inclcncncia dos
quc ncccssiiavan ajuda. E ara cunulo c
arrcnaic, clcs rcalizan un Congrcsso
untcs do Congcsso dc concuuo,
cnquanio o rorio Pariido rcunc o scu
ost cstun. Induliiavclncnic, quis-sc
con isso cscanoicar qualqucr criica c
nao crniiir quc o rorio Pariido
rcflciissc. salido quc o sinlcs faio da
unificaao saiisfaz or si ncsno os
ocrarios, nas sc cngana qucn cnsa
quc csic ciio cfcncro nao cusiou
dcnasiado caro.
11
Dc rcsio, ainda rcscindindo dos
ariigos dc fc dc Lassallc o rograna nao
valc nada.
Proinancnic, cnviar-lIc-ci as
uliinas rcncssas da cdiao franccsa do
O Cutu. O andancnio da inrcssao
arrasiou-sc duranic longo icno dcvido
roiliao do govcrno franccs. Esia
scnana, ou cn concos da roina, o
assunio csiara concludo. Vocc rccclcu
as scis rcncssas anicriorcs? Agradcccr-
lIc-ia sc nc conunicassc o cndcrco dc
DcrnIard Dcclcr, a qucn icnIo quc
cnviar ianlcn as uliinas rcncssas.
A cdiiora do VoIsstuut roccdc sua
nancira. Aic o noncnio, or ccnlo,
nao rcccli un unico ccnlar da cdiao
do Proccsso dos Conunisias dc
Colnia".
Saudacs cordiais.
Scu,
Karl Mar,
12

Observaes Margem do
Programa do Partido Operrio
Alemo
I

1. O iralalIo c a fonic dc ioda a riqucza c
dc ioda a culiura, c cono o iralalIo uiil
so c ossvcl dcniro da socicdadc c airavcs
dcla, iodos os ncnlros da socicdadc icn
igual dirciio a crcclcr o fruio nicgro do
iralalIo".
Pncu utc do uuguo. O iralalIo c a
fonic dc ioda a riqucza c dc ioda a culiura".
O iralalIo nuo c u ontc dc ioda a riqucza. A
nutuczu c a fonic dos valorcs dc uso (quc sao os
quc vcrdadcirancnic inicgran a riqucza
naicrial!}, ncn nais ncn ncnos quc o iralalIo,
quc nao c nais quc a nanifcsiaao dc una fora
naiural, da fora dc iralalIo do Ioncn. Essa
frasc cnconira-sc cn iodas as cariilIas c so c
corrcia sc sc sulcnicndcr quc o iralalIo c
cfciuado con os corrcsondcnics oljcios c
insiruncnios. Un rograna socialisia, orcn,
nao dcvc crniiir quc iais ioicos lurgucscs
13
silcncicn aquclas condocs scn as quais nao
icn ncnIun scniido. Na ncdida cn quc o
Ioncn sc siiua dc anicnao cono roriciario
dianic da naiurcza, rincira fonic dc iodos os
ncios c oljcios dc iralalIo, c a iraia cono
osscssao sua, scu iralalIo convcric-sc cn fonic
dc valorcs dc uso, c, orianio, cn fonic dc
riqucza. Os lurgucscs icn razcs nuiio
fundadas ara airiluir ao iralalIo una ou
cudou soIcnutuu; ois rccisancnic do faio
dc quc o iralalIo csia condicionado cla
naiurcza dcduz-sc quc o Ioncn quc nao disc
dc ouira roricdadc scnao sua fora dc iralalIo,
icn quc scr, ncccssariancnic, cn qualqucr
csiado social c dc civilizaao, cscravo dc ouiros
Ioncns, daquclcs quc sc iornaran donos das
condics naicriais dc iralalIo. E nao odcra
iralalIar, ncn, or conscguinic, vivcr, a nao scr
con a sua crnissao.
Mas, dcicnos a icsc ial cono csia, ou
nclIor, ial cono vcn cacngando. Quc
conclusao dcvcria icr-sc iirado dcla?
Evidcnicncnic, csia.
Cono o iralalIo c a fonic dc ioda a
riqucza, ningucn na socicdadc odc
adquirir riqucza quc nao scja roduio do
iralalIo. Sc, orianio, a cssoa nao
iralalIa, c quc vivc do iralalIo alIcio c
14
adquirc ianlcn sua culiura s cusias do
iralalIo dc ouiros".
En vcz disio, acrcsccnia-sc rincira oraao
una scgunda ncdianic a locuao coulaiiva c
cono", ara dcduzir dcla, c nao da rincira, a
conclusao.
Scgundu utc do uuguo. O iralalIo uiil
so c ossvcl dcniro da socicdadc c airavcs dcla".
Consoanic a rincira icsc, o iralalIo cra a
fonic dc ioda a riqucza c dc ioda a culiura, isio c,
scn iralalIo, nao cra ossvcl igualncnic a
cisicncia dc una socicdadc. Agora, inicirano-
nos, oosiancnic, dc quc scn a socicdadc nao
odc cisiir ncnIun iralalIo uiil".
Do ncsno nodo, icria sido ossvcl dizcr-sc
quc o iralalIo inuiil c inclusivc rcjudicial
conunidadc, so odc convcricr-sc cn rano
indusirial dcniro da socicdadc, quc so dcniro da
socicdadc odc-sc vivcr do ocio, cic., cic.; nuna
alavra, coiar aqui Fousscau inicirancnic.
E quc c iralalIo uiil"? Nao odc scr scnao
un. o iralalIo quc conscguc o cfciio uiil
roosio. Un sclvagcn c o Ioncn c un
sclvagcn dcsdc o noncnio cn quc dcia dc scr
nono quc naia un aninal a cdrada, quc
junia fruios, cic., cccuia un iralalIo uiil".
15
Tccco. Concusuo. E cono o iralalIo uiil
so c ossvcl dcniro da socicdadc c airavcs dcla,
iodos os ncnlros da socicdadc icn igual dirciio
a crcclcr o fruio nicgro do iralalIo".
Fornosa conclusao! Sc o iralalIo uiil so c
ossvcl dcniro da socicdadc c airavcs dcla, o
fruio do iralalIo cricnccra socicdadc, c o
iralalIador individual so crcclcra a aric quc
nao scja ncccssaria ara nanicr a condiao" do
iralalIo, quc c a socicdadc.
Na rcalidadc, os dccnsocs dc todu odcn
socu cxstcntc fizcran valcr csia icsc cn iodos
os icnos. En rinciro lugar, vcn as rcicnscs
do govcrno c dc iudo o quc csia ligado a clc, ois
o govcrno c o orgao da socicdadc ara a
nanuicnao da ordcn social; dciras dclc vcn as
difcrcnics classcs dc roricdadc rivada, con
suas rcscciivas rcicnscs, ois as difcrcnics
classcs dc roricdadc rivada sao as lascs da
socicdadc, cic. Cono vcnos, con csias frascs
ocas odcn-sc dar as volias c as inicrrciacs
quc sc qucira.
A rincira c a scgunda aric do aragrafo
soncnic guardarian una ccria rclaao logica sc
fosscn assin rcdigidas.
O iralalIo so c fonic dc riqucza c dc culiura
cono iralalIo social", ou, o quc c o ncsno,
dcniro da socicdadc c airavcs dcla".
16
Esia icsc c, indiscuiivclncnic, caia, ois
ainda quc o iralalIo do indivduo isolado
(rcssuondo suas condics naicriais} ianlcn
ossa criar valorcs dc uso, nao odc criar ncn
riqucza ncn culiura.
Mas, igualncnic indiscuivcl c csia ouira
icsc.
Na ncdida cn quc o iralalIo sc dcscnvolva
socialncnic, convcricndo-sc assin cn fonic dc
riqucza c dc culiura, dcscnvolvcn-sc ianlcn a
olrcza c o dcsanaro do ocrario, c a riqucza c
a culiura dos quc nao iralalIan."
Esia c a lci dc ioda a Iisioria, aic Iojc.
Assin, ois, cn vcz dos ioicos surrados solrc o
iralalIo" c u socicdadc", o quc conciia cra
indicar concrciancnic cono, na aiual socicdadc
caiialisia, ja sc roduzcn, afinal, as condics
naicriais, cic., quc crniicn c olrigan os
ocrarios a dcsiruir cssa naldiao social.
Mas, dc faio, iodo csic aragrafo, quc c
igualncnic falso ianio clo csiilo cono clo
conicudo, nao icn ouira finalidadc scnao a dc
inscrcvcr cono lcna no alio da landcira do
Pariido, o ioico lassalliano do fruio inicgro do
iralalIo". Voliarci nais adianic a cssa coisa dc
fruio do iralalIo", dc "dirciio igual", cic., ja quc
o ncsno c rcciido logo dcois sol una forna
algo difcrcnic.
17
2. Na socicdadc aiual, os ncios dc
iralalIo sao nonoolio da classc
caiialisia; o csiado dc dccndcncia da
classc ocraria quc disio dcriva, c a causa
da niscria c da cscravidao cn iodas as
suas fornas".
Assin corrigida", csia icsc, ionada dos
Esiaiuios da Inicrnacional, c falsa.
Na socicdadc aiual os ncios dc iralalIo sao
nonoolio dos laiifundiarios (o nonoolio da
roricdadc do solo c, inclusivc, a lasc do
nonoolio do caiial} c dos caiialisias. Os
Esiaiuios da Inicrnacional nao ncncionan na
assagcn corrcsondcnic, ncn una ncn ouira
classc dc nonoolisias. Falan dos
nonoozudocs dos ncos dc tuIuIo, sto c,
dus ontcs du udu." Esia adiao ontcs du udu"
indica clarancnic quc o solo csia conrccndido
cnirc os ncios dc iralalIo.
Esia cncnda foi iniroduzida orquc Lassallc,
or noiivos quc Iojc ja sao do conIccincnio dc
iodos, so aiacava a classc caiialisia, c nao os
laiifundiarios. Na Inglaicrra, a naioria das vczcs
o caiialisia nao c scqucr roriciario do solo
solrc o qual crguc a sua falrica.
3. A cnanciaao do iralalIo cigc quc
os ncios dc iralalIo clcvcn-sc a
airinnio conun da socicdadc c quc
18
iodo o iralalIo scja rcgulado
colciivancnic, con una rcariiao
cquiiaiiva do fruio do iralalIo".
Ondc sc diz quc os ncios dc iralalIo
clcvcn-sc a airinnio conun", dcvcria dizcr-sc,
induliiavclncnic, convcrian-sc cn airinnio
conun". Isio, orcn, so dc assagcn.
Quc c o uto do tuIuIo"? O roduio do
iralalIo, ou scu valor? E ncsic uliino caso, o
valor ioial do roduio, ou so a aric do valor quc
o iralalIo acrcsccnia ao valor dos ncios dc
roduao consunidos?
Isso dc fruio do iralalIo" c una idcia vaga
con quc Lassallc cludiu concciios cconnicos
concrcios.
Quc c rcariiao cquiiaiiva"?
Nao afirnan os lurgucscs quc a aiual
rcariiao c cquiiaiiva"? E nao c csia, con cfciio,
a unica rcariiao cquiiaiiva" calvcl, solrc a
lasc da forna aiual dc roduao? Acaso as
rclacs cconnicas sao rcguladas clos
concciios jurdicos? Pclo conirario, nao sao as
rclacs jurdicas quc surgcn das rclacs
cconnicas? Nao sc forjan, ianlcn, os scciarios
socialisias as nais variadas idcias accrca da
rcariiao cquiiaiiva"?
19
Para salcr o quc sc dcvc cnicndcr aqui cla
frasc rcariiao cquiiaiiva", icnos quc coicjar
csic aragrafo con o rinciro. O aragrafo quc
glosanos suc una socicdadc na qual os ncios
dc iralalIo sao airinnio conun c iodo o
iralalIo c rcgulado colciivancnic", cnquanio quc
no rinciro aragrafo vcnos quc iodos os
ncnlros da socicdadc icn igual dirciio a
crcclcr o fruio nicgro do iralalIo".
Todos os ncnlros da socicdadc"? Tanlcn
os quc nao iralalIan? Ondc fica, cniao, o fruio
nicgro do iralalIo"? Ou so os ncnlros da
socicdadc quc iralalIan? Ondc dcianos, cniao,
o dirciio igual" dc iodos os ncnlros da
socicdadc?
Enircianio, isio dc iodos os ncnlros da
socicdadc" c o dirciio igual" nao sao,
nanifcsiancnic, scnao frascs. O csscncial do
assunio rcsidc cn quc, ncsia socicdadc
conunisia, iodo ocrario dcvc olicr o fruio
nicgro do iralalIo" lassalliano.
Toncnos, cn rinciro lugar, as alavras o
fruio do iralalIo" no scniido do roduio do
iralalIo; cniao o fruio do iralalIo colciivo scra u
totududc do oduto socu.
Daqui, orcn, c rcciso dcduzir.
20
Pnco. una aric ara rcor os ncios dc
roduao consunidos.
Scgundo. una aric sulcncniar ara
anliar a roduao.
Tccco. o fundo dc rcscrva ou dc scguro
conira acidcnics, iransiornos dcvidos a
fcnncnos naiurais, cic.
Esias dcducs do fruio nicgro do iralalIo"
consiiiucn una ncccssidadc cconnica c sua
nagniiudc scra dcicrninada dc acordo con os
ncios c foras cisicnics c, cn aric, or ncio do
calculo dc rolalilidadcs; o quc nao sc odc fazcr
dc nodo algun c calcula-a ariindo da cquidadc.
Fica a aric rcsianic do roduio ioial,
dcsiinada a scrvir dc ncios dc consuno.
Mas, anics dcssa aric cIcgar rcariiao
individual, dcla c rcciso dcduzir ainda.
Pnco. us dcscsus gcus dc
udnnstuuo, nuo conccncntcs u oduuo.
Ncsia aric sc conscguira, dcsdc o rinciro
noncnio, una rcduao oonsidcralilssina, cn
conaraao con a socicdadc aiual, rcduao quc
ira auncniando ncdida quc a nova socicdadc
sc dcscnvolva.
21
Scgundo. u utc quc sc dcstnc u sutsuzc
ncccssdudcs coctuus, iais cono cscolas,
insiiiuics saniiarias, cic.
Esia aric auncniara considcravclncnic
dcsdc o rinciro noncnio, cn conaraao con
a socicdadc aiual, c ira auncniando ncdida
quc a nova socicdadc sc dcscnvolva.
Tccco. os undos dc nunutcnuo dus
cssous nuo cuuctudus uu o tuIuIo, ctc.; cn
una alavra, o quc Iojc concic cIanada
lcncficcncia oficial.
So dcois disio odcnos roccdcr
rcariiao". Isio c, unica coisa quc, sol a
influcncia dc Lassallc c con una conccao
csirciia, o rograna icn rcscnic, ou scja, a
aric dos ncios dc consuno quc scra rcariida
cnirc os roduiorcs individuais da colciividadc.
O fruio nicgro do iralalIo" iransfornou-sc
ja, incrcciivclncnic, no fruio arcial", ainda
quc o quc sc rciira ao roduior na qualidadc dc
indivduo, a clc rciorna, dircia ou indirciancnic,
na qualidadc dc ncnlro da socicdadc.
E do ncsno nodo cono sc cvaorou a
crcssao o fruio nicgro do iralalIo", cvaora-
sc agora a crcssao o fruio do iralalIo", cn
gcral.
22
No scio dc una socicdadc colciivisia, lascada
na roricdadc conun dos ncios dc roduao,
os roduiorcs nao irocan scus roduios; o
iralalIo invcriido nos roduios nao sc arcscnia
aqui, ianouco, cono valor dcsics roduios,
cono una qualidadc naicrial, or clcs ossuda,
ois aqui, cn oosiao ao quc succdc na
socicdadc caiialisia, os iralalIos individuais ja
nao consiiiucn aric inicgranic do iralalIo
conun airavcs dc un rodcio, nas dirciancnic. A
crcssao o fruio do iralalIo", ja Iojc rccusavcl
or sua anliguidadc, crdc assin iodo scniido.
Do quc sc iraia aqui nao c dc una socicdadc
conunisia quc sc dcscnuoucu solrc sua roria
lasc, nas dc una quc acala dc sair
rccisancnic da socicdadc caiialisia c quc,
orianio, arcscnia ainda cn iodos os scus
asccios, no cconnico, no noral c no
iniclcciual, o sclo da vclIa socicdadc dc cujas
cniranIas roccdc. Congrucnicncnic con isio,
ncla o roduior individual olicn da socicdadc
dcois dc fciias as dcvidas dcducs
rccisancnic aquilo quc dcu. O quc o roduior
dcu socicdadc consiiiui sua coia individual dc
iralalIo. Assin, or ccnlo, a jornada social dc
iralalIo conc-sc da sona das Ioras dc
iralalIo Individual; o icno individual dc
iralalIo dc cada roduior cn scarado c a aric
da jornada social dc iralalIo con quc clc
conirilui, c sua ariiciaao ncla. A socicdadc
23
cnircga-lIc un lnus consignando quc rcsiou
ial ou qual quaniidadc dc iralalIo (dcois dc
dcsconiar o quc iralalIou ara o fundo conun},
c con csic lnus clc rciira dos dcosiios sociais
dc ncios dc consuno a aric cquivalcnic
quaniidadc dc iralalIo quc rcsiou. A ncsna
quaniidadc dc iralalIo quc dcu socicdadc sol
una forna, rccclc-a dcsia sol una ouira forna
difcrcnic.
Aqui incra, cvidcnicncnic, o ncsno
rincio quc rcgula o inicrcanlio dc
ncrcadorias, una vcz quc csic c un inicrcanlio
dc cquivalcnics. Variaran a forna c o conicudo,
orquc sol as novas condics ningucn odc dar
scnao scu iralalIo, c orquc, dc ouira aric,
agora nada odc assar a scr roricdadc do
indivduo, fora dos ncios individuais dc consuno.
Mas, no quc sc rcfcrc disiriluiao dcsics cnirc
os difcrcnics roduiorcs, incra o ncsno
rincio no inicrcanlio dc ncrcadorias
cquivalcnics. iroca-sc quaniidadc dc iralalIo,
sol una forna, or ouira quaniidadc igual dc
iralalIo, sol ouira forna difcrcnic.
Por isso, o dcto guu coniinua scndo aqui,
cn rincio, o dcto Iugucs, ainda quc agora o
rincio c a raiica ja nao csicjan nais cn
confliio, cnquanio quc no rcginc dc inicrcanlio
dc ncrcadorias, o inicrcanlio dc cquivalcnics
24
nao sc vcrifica scnao cono tcno ncdo, c nao
nos casos individuais.
Acsar dcsic rogrcsso, csic dcto guu
coniinua irazcndo inlciia una liniiaao
lurgucsa. O dirciio dos roduiorcs c roorcional
ao iralalIo quc rcsiou; a igualdadc, consisic cn
quc c ncdida clo ncsno criicrio. clo iralalIo
Mas alguns indivduos sao sucriorcs, fsica c
iniclcciualncnic a ouiros c, ois, no ncsno
icno, rcsian iralalIo, ou odcn iralalIar
nais icno; c o iralalIo, ara scrvir dc ncdida,
icn quc scr dcicrninado quanio duraao ou
inicnsidadc; dc ouiro nodo, dcia dc scr una
ncdida. Esic dirciio guu c un dirciio dcsigual
ara iralalIo dcsigual. Nao rcconIccc ncnIuna
disiinao dc classc, orquc aqui cada indivduo
nao c nais do quc un iralalIador cono os
dcnais; nas rcconIccc, iaciiancnic, cono ouiros
ianios rivilcgios naiurais, as dcsiguais aiidcs
dos indivduos, or conscguinic, a dcsigual
caacidadc dc rcndincnio. No undo c, otunto,
cono todo dcto, o dcto du dcsguududc. O
dirciio so odc consisiir, or naiurcza, na
alicaao dc una ncdida igual; nas os
indivduos dcsiguais (c nao scrian indivduos
difcrcnics sc nao fosscn dcsiguais} so odcn scr
ncdidos or una ncsna ncdida scnrc c
quando scjan considcrados sol un onio dc
visia igual, scnrc quando scjan olIados acnas
25
sol un asccio dcicrninado; or ccnlo, no
caso concrcio, s cono ocuos, c nao vcja nclcs
ncnIuna ouira coisa, isio c, rcscinda-sc dc
iudo o nais. Prossiganos. uns ocrarios sao
casados c ouiros nao; uns icn nais filIos quc
ouiros, cic., cic. Para igual iralalIo c, or
conscguinic, ara igual ariiciaao no fundo
social dc consuno, uns olicn dc faio nais do
quc ouiros, uns sao nais ricos do quc ouiros, cic.
Para cviiar iodos csics inconvcnicnics, o dirciio
nao icria quc scr igual, nas dcsigual.
Esics dcfciios, orcn, sao incviiavcis na
rincira fasc da socicdadc conunisia, ial cono
lroia da socicdadc caiialisia dcois dc un longo
c doloroso ario. O dirciio nao odc scr nunca
sucrior csiruiura cconnica ncn ao
dcscnvolvincnio culiural da socicdadc or cla
condicionado.
En una fasc sucrior da socicdadc
conunisia, quando Iouvcr dcsaarccido a
sulordinaao cscravizadora dos indivduos
divisao do iralalIo c, con cla, o conirasic cnirc o
iralalIo iniclcciual c o iralalIo nanual; quando
o iralalIo nao for soncnic un ncio dc vida, nas
a rincira ncccssidadc viial; quando, con o
dcscnvolvincnio dos indivduos cn iodos os scus
asccios, crcsccrcn ianlcn as foras roduiivas
c jorrarcn cn caudais os nananciais da riqucza
colciiva, so cniao scra ossvcl uliraassar-sc
26
ioialncnic o csirciio Iorizonic do dirciio lurgucs
c a socicdadc odcra inscrcvcr cn suas
landciras. Dc cada qual, scgundo sua
caacidadc; a cada qual, scgundo suas
ncccssidadcs.
Alonguci-nc solrc o fruio nicgro do
iralalIo", dc una aric, c dc ouira, solrc o
dirciio igual" c a rcariiao cquiiaiiva", ara
dcnonsirar cn quc gravc falia sc incorrc, or un
lado, quando sc dcscja inor ao nosso Pariido,
cono dognas, idcias quc, sc cn ouiro icno
iivcran un scniido, Iojc ja nao sao nais do quc
ioicos cn dcsuso, c, or ouiro lado, quando sc
icrgivcrsa a conccao rcalisia quc ianio
csforo cusiou ara inculcar no Pariido, nas quc
Iojc ja csia cnraizada con airanIas
idcologicas, jurdicas c dc ouiro iio, iao cn voga
cnirc os dcnocraias c os socialisias franccscs.
Mcsno rcscindindo do quc fica cosio, c
cquivocado, cn gcral, ionar cono csscncial a
cIanada dstIuuo c afcrrar-sc a cla, cono sc
fossc o nais inorianic.
A disiriluiao dos ncios dc consuno c, cn
cada noncnio, un corolario da disiriluiao das
rorias condics dc roduao. E csia c una
caracicrsiica do nodo ncsno dc roduao. Por
ccnlo, o nodo caiialisia dc roduao rcousa
no faio dc quc as condics naicriais dc
27
roduao sao cnircgucs aos quc nao iralalIan
sol a forna dc roricdadc do caiial c
roricdadc do solo, cnquanio a nassa c
roriciaria acnas da condiao cssoal dc
roduao, a fora dc iralalIo. Disiriludos dcsic
nodo os clcncnios dc roduao, a aiual
disiriluiao dos ncios dc consuno c una
conscqucncia naiural. Sc as condics naicriais
dc roduao fosscn roricdadc colciiva dos
rorios ocrarios, isio dcicrninaria, or si so,
una disiriluiao dos ncios dc consuno difcrcnic
da aiual. O socialisno vulgar (c airavcs dclc una
aric da dcnocracia} arcndcu con os
ccononisias lurgucscs a considcrar c iraiar a
disiriluiao cono algo indccndcnic do nodo dc
roduao, c, orianio, a cor o socialisno cono
una douirina quc gira rincialncnic cn iorno
da disiriluiao. Una vcz quc dcsdc Ia nuiio
icno ja csia clucidada a vcrdadcira rclaao das
coisas, orquc voliar a narcIar ara iras?
4. A cnanciaao do iralalIo icn quc scr
olra da classc ocraria, dianic da qual
iodas as dcnais classcs nao consiiiucn
scnao unu nussu cuconuu".
A rincira csirofc foi ionada do rcanlulo
dos Esiaiuios da Inicrnacional, nas corrigida".
Ali sc diz. A cnanciaao das classcs
iralalIadoras dcvcra scr conquisiada clas
rorias classcs iralalIadoras"; aqui, clo
28
conirario, a classc ocraria" icn quc cnanciar
a qucn? Ao iralalIo". Enicnda-o qucn udcr!
Para indcnizar-nos, sc nos ofcrccc, a iiulo dc
anisirofc, una ciiaao lassalliana do nais uro
csiilo. dianic da qual (da classc ocraria} iodas
as dcnais classcs nao consiiiucn scnao una
nassa rcacionaria".
No Muncsto Conunstu, afirna-sc. Dc iodas
as classcs quc ora cnfrcnian a lurgucsia, so o
rolciariado c una classc ucdudcuncntc
cuouconuu. As ouiras classcs dcgcncran c
crcccn con o dcscnvolvincnio da grandc
indusiria; o rolciariado, clo conirario, c o scu
roduio nas auicniico."
Aqui, a lurgucsia c considcrada cono una
classc rcvolucionaria vcculo da grandc
indusiria dianic dos scnIorcs fcudais c das
canadas ncdias, cncnIados, aquclcs c csias,
cn nanicr osics sociais quc foran criadas or
fornas caducas dc roduao. Nao consiiiucn,
orianio, untuncntc con a Iugucsu, una
nassa rcacionaria.
Por ouira aric, o rolciariado c
rcvolucionario dianic da lurgucsia, orquc
Iavcndo surgido solrc a lasc da grandc
indusiria, asira a dcsojar a roduao do scu
caraicr caiialisia, quc a lurgucsia qucr
crciuar. Mas, o Muncsto acrcsccnia quc as
29
canadas ncdias... iornan-sc rcvolucionarias
quando icn dianic dc si a crscciiva dc sua
assagcn inincnic ao rolciariado."
Porianio, sol cssc onio dc visia, c ianlcn
alsurdo dizcr quc dianic da classc ocraria nao
consiiiucn scnao una nassa rcacionaria",
juniancnic con a lurgucsia c, adcnais cono
sc isio fossc ouco con os scnIorcs fcudais.
Por acaso, nas uliinas clcics(1} dcclarou-sc
aos aricsaos, aos cqucnos indusiriais, cic., c aos
cunoncscs. Dianic dc nos, nao sois, juniancnic
con os lurgucscs c os scnIorcs fcudais, scnao
una nassa rcacionaria?
Lassallc salia dc cor o Muncsto Conunstu,
do ncsno nodo cono os scus dcvoios conIcccn
os cvangclIos or clc conosios. Assin, ois,
quando o falsificava iao grosscirancnic, nao
odia fazc-o scnao ara cooncsiar sua aliana
con os advcrsarios alsoluiisias c fcudais conira
a lurgucsia.
Alcn do nais, no aragrafo quc acalanos dc
ciiar, csia scnicna lassalliana c forada c nao
guarda ncnIuna rclaao con a ciiaao nal
digcrida c ajciiada" dos Esiaiuios da
Inicrnacional. Trazc-a aqui c sinlcsncnic una
incriincncia quc ccriancnic nao dcsagradara,
longc disso, ao scnIor Disnarcl; una dcssas
30
incriincncias laraias cn quc c csccialisia o
Marai dc Dcrlin.(2}
5. A classc ocraria lusca, cn rinciro
lugar, sua cnanciaao dcnto do nuco
do Estudo nuconu dc Ioc, conscicnic dc
quc o rcsuliado ncccssario dc suas
asiracs, conuns aos ocrarios dc iodos
os ascs civilizados, scra a fraicrnizaao
inicrnacional dos ovos."
En oosiao ao ao Muncsto Conunstu c a
iodo o socialisno anicrior, Lassallc concclia o
novincnio ocrario do onio dc visia nacional
nais csirciio. E, dcois da aiividadc da
Inicrnacional, ainda sc scgucn suas cgadas or
cssc caninIo!
Naiuralncnic, a classc ocraria, ara odcr
luiar, icn quc organizar-sc cono classc cn scu
rorio as, ja quc csic c o cano incdiaio dc
suas luias. Ncsic scniido, sua luia dc classcs c
nacional, nao or scu conicudo, nas, cono diz o
Muncsto Conunstu, or sua forna". Mas, o
narco do Esiado nacional dc Iojc", or ccnlo,
do Incrio Alcnao, acIa-sc or sua vcz,
ccononicancnic, dcniro do narco" do ncrcado
nundial c, oliiicancnic, dcniro do narco" dc
un sisicna dc Esiados. Qualqucr concrcianic
salc quc o concrcio alcnao c, ao ncsno icno,
concrcio cicrior, c o scnIor Disnarcl dcvc sua
31
grandcza rccisancnic a una oliica
ntcnuconu sui gcncris.
E a quc rcduz scu inicrnacionalisno o
Pariido Ocrario Alcnao? conscicncia dc quc o
rcsuliado dc suas asiracs scra a fraicrnizaao
inicrnacional dos ovos", una frasc ionada da
Liga Durgucsa cla Paz c a Lilcrdadc(3}, quc sc
dcscja fazcr assar cono cquivalcnic da
fraicrnidadc inicrnacional das classcs
iralalIadoras, cn sua luia conun conira as
classcs doninanics c scus govcrnos. Dos dcuccs
ntcnuconus da classc ocraria alcna nao sc
diz, orianio, una so alavra! E isio c o quc a
classc ocraria alcna dcvc coniraor sua
roria lurgucsia, quc ja fraicrniza conira cla
con os lurgucscs dc iodos os dcnais ascs, c
oliica inicrnacional dc consiraao(4} do scnIor
Disnarcl!
A rofissao dc fc inicrnacionalisia do
rograna fica, cn rcalidadc, nntuncntc o
Iuxo da do ariido livrc-canlisia. Tanlcn csic
afirna quc o rcsuliado dc suas asiracs scra a
fraicrnizaao inicrnacional dos ovos". Mas, alcn
disso, uz alguna coisa ara inicrnacionalizar o
concrcio, c csia longc dc sc saiisfazcr con a
conscicncia dc quc iodos os ovos concrcian
dcniro do scu rorio as.
32
A aao Inicrnacional das classcs
iralalIadoras nao dccndc, dc nodo algun, da
cisicncia da Assocuuo Intcnuconu dos
TuIuIudocs". Esia consiiiuiu soncnic una
rincira icniaiiva ara forncccr qucla aao un
orgao ccniral; una icniaiiva quc, clo inulso
quc dcu, icvc una cficacia crduravcl, nas quc
cn suu ncu onu Istcu nao odia
rolongar-sc dcois da qucda da Conuna dc
Paris.
A NorddcuiscIc" dc Disnarcl iinIa razcs
dc solra quando, ara saiisfaao do scu dono,
roclanou quc, cn scu novo rograna, o Pariido
Ocrario Alcnao rcncgava o inicrnacionalisno(5}.
33

II

Pariindo dcsics rincios, o Pariido
Ocrario Alcnao asira, or iodos os
ncios lcgais, a inlaniar o Estudo uc c a
socicdadc socialisia; a alolir o sisicna do
salario, con sua c dc Ionzc c a
cloraao sol iodas as suas fornas; a
surinir ioda dcsigualdadc social c
oliica."
Voliarci nais adianic a cssa coisa dc Esiado
livrc".
Assin, ois, doravanic, o Pariido Ocrario
Alcnao icra quc conungar con a lci dc lronzc
do salario"(6} lassalliana! E ara quc nao sc crca
csia lci", cIcga-sc ao alsurdo dc falar cn alolir
o sisicna do salario" (o corrcio icria sido dizcr o
sisicna dc iralalIo assalariado}, con sua lci dc
lronzc". Sc surino o iralalIo assalariado,
surino ianlcn, cvidcnicncnic, suas lcis, scjan
dc lronzc" ou dc coriia. O quc sc da c quc a
luia dc Lassallc conira o iralalIo assalariado gira
quasc ioda cn iorno dcssa cIanada lci. Porianio,
ara dcnonsirar quc a sciia dc Lassallc iriunfou,
dcvc-sc alolir o sisicna do salario, con sua lci
dc lronzc", c nao scn cla.
34
Da lci dc lronzc do salario" a Lassallc nao
cricncc, cono c salido, scnao a crcssao dc
lronzc", coiada das cugcn, cIcncn gosscn
Gcsctzcn" (as lcis cicrnas, as grandcs lcis dc
lronzc"(7}}, dc CociIc. A crcssao dc lronzc" c a
conira-scnIa cla qual os crcnics oriodoos sc
rcconIcccn. E sc adniiinos a lci con o cunIo dc
Lassallc, c orianio no scniido lassalliano, icnos
quc adniii-a ianlcn con sua fundancniaao. E
qual c csia? , cono ja assinalou Langc, ouco
dcois da noric dc Lassallc, a icoria da
oulaao dc MaliIus (rcdicada clo rorio
Langc}(8}. Mas, sc csia icoria for caia, a
ncncionada lci nao odcra scr alolida, or nuiio
quc sc surina o iralalIo assalariado, orquc
csia lci nao rcgcra acnas no sisicna do iralalIo
assalariado, nas cn quuquc sisicna social.
Aoiando-sc rccisancnic nisio, os ccononisias
vcn dcnonsirando, Ia cinqucnia anos c aic
nais, quc o socialisno nao odc acalar con a
niscria, dctcnnudu cu u nutuczu, nas
iao soncnic gcncuzu-u, rcarii-a or igual
solrc ioda a sucrfcic da socicdadc!
Mas, nada disio c o fundancnial. Mcsno
cscndndo ntcuncntc da usu conccao
lassalliana dcsia lci, o rciroccsso quc causa rcal
indignaao consisic no scguinic.
Dcois da noric dc Lassallc, Iavia rogrcdido
cn nosso Pariido a conccao cicnifica dc quc o
35
suuo nao c o quc uccc scr, isio c, o uuo, ou o
co do tuIuIo, nas so una forna disfarada
do uuo, ou do co du ou dc tuIuIo. Con
isio, Iavia sido lanada ao nar, dc una vcz ara
scnrc, ianio a vclIa conccao lurgucsa do
salario, cono ioda criica aic Iojc dirigida conira
csia conccao, c sc Iavia iornado claro quc o
ocrario assalariado so csia auiorizado a
iralalIar ara nanicr sua roria vida, isio c, a
uuc, una vcz quc iralalIa graiis duranic ccrio
icno ara o caiialisia (c, orianio, ianlcn
ara os quc, con clc, cnlolsan a nais-valia};
quc iodo o sisicna dc roduao caiialisia gira
cn iorno do rolongancnio dcsic iralalIo
graiuiio, alongando a jornada dc iralalIo ou
dcscnvolvcndo a roduiividadc, ou scja,
accniuando a icnsao da fora dc iralalIo, cic.;
quc, orianio, o sisicna do iralalIo assalariado
c un sisicna dc cscravidao, una cscravidao quc
sc iorna nais dura ncdida quc sc dcscnvolvcn
as foras sociais roduiivas do iralalIo, qucr o
ocrario csicja nclIor ou ior rcnuncrado. E
quando csia conccao cada vcz nais ia
ganIando icrrcno no scio do nosso Pariido,
rciroccdc-sc aos dognas dc Lassallc, acsar dc
quc Iojc ja ningucn odc ignorar quc Lassallc
nuo suIu o quc cra salario, nas quc, indo na
csicira dos ccononisias lurgucscs, ionava a
aarcncia cla csscncia da coisa!
36
cono sc, cnirc cscravos quc finalncnic
iivcsscn dcscolcrio o scgrcdo da cscravidao c sc
rclclasscn conira cla, vicssc un cscravo fanaiico
das idcias aniiquadas c cscrcvcssc no rograna
da rclcliao. a cscravidao dcvc scr alolida orquc
a nanuicnao dos cscravos, dcniro do sisicna da
cscravidao, nao odc assar dc un ccrio liniic,
circnancnic laio!
O sinlcs faio dc quc os rcrcscnianics do
nosso Pariido icnIan sido caazcs dc concicr
un aicniado iao nonsiruoso conira una
conccao iao difundida cnirc a nassa do
Pariido, rova or si so a lcviandadc crininosa, a
falia dc cscruulos con quc foi cnrccndida a
rcdaao dcsic rograna dc iransiao.
En vcz da vaga frasc final do aragrafo.
surinir ioda dcsigualdadc social c oliica", o
quc sc dcvcria icr diio c quc, con a aloliao das
difcrcnas dc classc, dcsaarcccn or si ncsnas
as dcsigualdadcs sociais c oliicas quc dclas
cnanan.
37

III

A fin dc cuu o cunnIo uu u
souuo do oIcnu socu, o Pariido
Ocrario Alcnao cigc quc scjan criadas
coocraiivas dc roduao, con u uudu do
Estudo c soI o contoc dcnocutco do ouo
tuIuIudo. Na indusiria c na agriculiura,
as coocraiivas dc roduao dcvcrao scr
criadas cn roorcs iais, quc dcus
suu u ogunzuuo socustu dc todo o
tuIuIo."
Dcois da lci dc lronzc" dc Lassallc, vcn a
anaccia do rofcia. E sc lIc rcara o caninIo"
dc un nodo digno. A luia dc classcs cisicnic c
sulsiiiuda or una frasc dc jornalisia. o
oIcnu social", ara cuja souuo rcara-sc
o caninIo". A organizaao socialisia dc iodo o
iralalIo" nao c o rcsuliado do roccsso
rcvolucionario dc iransfornaao da socicdadc,
nas surgc" da ajuda do Esiado", ajuda quc o
Esiado rcsia s coocraiivas dc roduao
cudus" or cc c nao clos ocrarios. Esia
faniasia dc quc con cnrcsiinos do Esiado
odc-sc consiruir una nova socicdadc cono sc
consiroi una nova fcrrovia c digna dc Lassallc
38
Por un rcsio dc udor, coloca-sc a ajuda do
Esiado" sol o conirolc dcnocraiico do ovo
iralalIador".
Mas, cn rinciro lugar, o ovo iralalIador",
na AlcnanIa, c consiiiudo, cn sua naioria, or
canoncscs, c nao or rolciarios.
En scgundo lugar, dcnocraiico" qucr dizcr
cn alcnao govcrnado clo ovo"
(uoIsIcscIutcI"}. E quc significa isso dc
conirolc govcrnado clo ovo do ovo
iralalIador"? E, alcn disso, iraiando-sc dc un
ovo iralalIador quc, clo sinlcs faio dc colocar
csias rcivlndicacs cranic o Esiado, cicrioriza
sua lcna conscicncia dc quc ncn csia no Podcr,
ncn sc acIa naduro ara govcrnar!
Dcsncccssario cnirar aqui na criica da
rccciia rcscriia or DucIcz, sol o rcinado dc
Lus Fclic, or oosiao aos socialisias
franccscs, c acciia clos iralalIadorcs
rcacionarios do Atcc(9} O vcrdadcirancnic
cscandaloso nao c ianouco o faio dc quc sc
icnIa lcvado ara o rograna csia cura
nilagrosa csccfica, nas o faio dc quc sc
alandonc o onio dc visia do novincnio dc
classcs, ara rciroccdcr ao novincnio dc sciias.
O faio dc quc os ocrarios dcscjcn
csialclcccr as condics dc roduao colciiva cn
ioda a socicdadc c anics dc iudo cn sua roria
39
casa, nuna cscala nacional, so qucr dizcr quc
olran or sulvcricr as aiuais condics dc
roduao, c isso nada icn a vcr con a fundaao
dc socicdadcs coocraiivas con a ajuda do
Esiado. E, no quc sc rcfcrc s socicdadcs
coocraiivas aiuais, csias so icn valor na ncdida
cn quc sao criacs indccndcnics dos rorios
ocrarios, nao roicgidas ncn clos govcrnos
ncn clos lurgucscs.
40

IV

E agora vou rcfcrir-nc aric dcnocraiica.
A. Husc uc do Estudo"
Anics dc iudo, dc acordo con o caiulo II, o
Pariido Ocrario Alcnao asira ao Esiado livrc".
Quc c o Esiado livrc?
A nissao do ocrario quc sc lilcriou da
csirciia ncnialidadc do Iunildc sudiio, nao c, dc
nodo algun, iornar livrc o Esiado. No Incrio
Alcnao, o Esiado" c quasc iao livrc" cono na
Fussia. A lilcrdadc consisic cn convcricr o
Esiado dc orgao quc csia or cina da socicdadc
nun orgao conlciancnic sulordinado a cla, c
as fornas dc Esiado coniinuan scndo Iojc nais
ou ncnos livrcs na ncdida cn quc liniian a
lilcrdadc do Esiado".
O Pariido Ocrario Alcnao clo ncnos sc
fizcr scu csic rograna dcnonsira cono as
idcias do socialisno nao lIc dciaran scqucr
narcas sucrficiais; ois quc, cn vcz dc ionar a
socicdadc cisicnic (c o ncsno odcnos dizcr dc
qualqucr socicdadc no fuiuro} cono Iusc do
Estudo cisicnic (ou do fuiuro, ara una
41
socicdadc fuiura}, considcra nais o Esiado cono
un scr indccndcnic, con scus rorios
unduncntos cstuus, nous c Icus".
Alcn disso, quc dizcr do aluso con quc o
rograna faz uso das alavras Esiado aiual",
socicdadc aiual" c da inconrccnsao ainda nais
csiuida nanifcsiada rclaiivancnic ao Esiado, ao
qual dirigc suas rcivindicacs!
A socicdadc aiual" c a socicdadc caiialisia,
quc cisic cn iodos os ascs civilizados, nais ou
ncnos livrc dc conlcncnios ncdicvais, nais ou
ncnos nodificada clas ariicularidadcs do
dcscnvolvincnio Iisiorico dc cada as, nais ou
ncnos dcscnvolvida. Pclo conirario, o Esiado
aiual" sc nodifica con as froniciras dc cada as.
No Incrio russiano c divcrso do quc cisic na
Sua, na Inglaicrra c difcrcnic do dos Esiados
Unidos. O Esiado aiual" c, orianio, una ficao.
Enircianio, os difcrcnics Esiados dos
difcrcnics ascs civilizados, cn quc csc
confusa divcrsidadc dc suas fornas, icn dc
conun o faio dc quc iodos clcs rcousan solrc
as lascs da nodcrna socicdadc lurgucsa, ainda
quc cn alguns lugarcs csia sc acIc nais
dcscnvolvida do quc cn ouiros, no scniido
caiialisia. Tcn ianlcn, orianio, ccrios
caracicrcs csscnciais conuns. Ncsic scniido,
odc-sc falar do Esiado aiual", cn oosiao ao
42
fuiuro, no qual sua aiual raiz, a socicdadc
lurgucsa, icr-sc-a ciinguido.
Calc, cniao, a crgunia. quc iransfornaao
sofrcra o Esiado na socicdadc conunisia? Ou, cn
ouiros icrnos. quc funcs sociais, analogas s
aiuais funcs do Esiado, sulsisiirao cniao? Esia
crgunia so odc scr rcsondida cicniificancnic,
c or nais quc conlincnos dc nil nanciras a
alavra ovo c a alavra Esiado, nao nos
aroinarcnos un nilnciro da soluao do
rollcna.
Enirc a socicdadc caiialisia c a socicdadc
conunisia ncdcia o crodo da iransfornaao
rcvolucionaria da rincira na scgunda. A csic
crodo corrcsondc ianlcn un crodo oliico
dc iransiao, cujo Esiado nao odc scr ouiro
scnao a dtuduu cuouconuu do octuudo.
O rograna, orcn, nao sc ocua dcsia
uliina, ncn do Esiado fuiuro da socicdadc
conunisia.
Suas rcivindicacs oliicas nao vao alcn da
vclIa c surrada ladainIa dcnocraiica. sufragio
univcrsal, lcgislaao dircia, dirciio oular,
nilcia do ovo, cic. Sao un sinlcs cco do
Pariido Poular lurgucs, da Liga cla Paz c a
Lilcrdadc. Sao, iodas clas, rcivindicacs quc,
quando nao sao cagcradas a onio dc vcr-sc
convcriidas cn idcias faniasiicas, ja csiao
43
cuzudus. So quc o Esiado quc as s cn
raiica nao csia dcniro das froniciras do Incrio
Alcnao, nas na Sua, nos Esiados Unidos, cic.
Esia csccic dc Esiado do fuiuro" ja c o Esiado
aiual, sc lcn quc siiuado fora do narco" do
Incrio Alcnao.
Una coisa, orcn, foi csquccida. Ja quc o
Pariido Ocrario Alcnao dcclara crcssancnic
quc aiua dcniro do aiual Esiado nacional", isio
c, dcniro do scu rorio Esiado, do Incrio
Prussiano-Alcnao dc ouiro nodo, suas
rcivindicacs scrian, cn sua naior aric,
alsurdas, ois so sc cigc o quc nao sc icn ,
nao dcvia icr csquccido o rincial, a salcr. quc
iodas csias lindas ninudcncias icn or lasc o
rcconIccincnio da cIanada solcrania do ovo, c
quc, orianio, so icn calincnio nuna cIcu
dcnocutcu.
E ja quc nao sc iinIa o dcsassonlro o quc
c nuiio cordaio, ois a siiuaao cigc rudcncia
dc cigir a rcullica dcnocraiica, cono o
fazian os rogranas ocrarios franccscs sol Lus
Fclic c sol Lus Naolcao, nao sc dcvia icr
rccorrido ao ardil, quc ncn c Ionrado"(10} ncn c
digno, dc cigir coisas quc so icn scniido nuna
rcullica dcnocraiica a un Esiado quc nao
assa dc un dcsoiisno niliiar dc arcalouo
lurocraiico c llindagcn olicial, guarnccido or
fornas arlancniarcs, dc nisiura con
44
ingrcdicnics fcudais c ja influcnciado cla
lurgucsia; c, ainda or cina, asscgurar a csic
Esiado quc algucn inagina conscguir isso dclc
or ncios lcgais"!
Mcsno a dcnocracia vulgar, quc vc na
rcullica dcnocraiica o rcino nilcnar c nao icn
a ncnor idcia dc quc c rccisancnic ncsia uliina
forna dc Esiado da socicdadc lurgucsa ondc sc
ira iravar a laialIa dcfiniiiva da luia dc classcs;
aic cla ncsna csia nil vczcs acina dcsia csccic
dc dcnocraiisno quc sc novc dcniro dos liniics
do auiorizado cla olcia c vcdado cla logica.
Quc or Esiado" cnicndc-sc, dc faio, a
naquina dc govcrno, ou quc o Esiado, cn razao
da divisao do iralalIo, consiiiui un organisno
rorio, scarado da socicdadc, indican-no csias
alavras. o Pariido Ocrario Alcnao cigc cono
Iusc ccononcu do Estudo. un inosio unico c
rogrcssivo solrc a rcnda", cic. Os inosios sao
a lasc cconnica da naquina dc govcrno, c nada
nais. No Esiado do fuiuro, ja cisicnic na Sua,
csia rcivindicaao csia quasc rcalizada. O
inosio solrc a rcnda rcssuc as difcrcnics
fonics dc rccciia das difcrcnics classcs sociais,
isio c, a socicdadc caiialisia. Nada Ia, ois, dc
csiranIo, quc os Financial-Fcforncrs dc
Livcrool quc sao lurgucscs, con o irnao dc
Cladsionc frcnic coloqucn a ncsna
rcivindicaao quc o rograna.
45
D. O Pariido Ocrario Alcnao cigc, cono
lasc csiriiual c noral do Esiado.
1. Educuuo ouu gcral c guu a cargo
do Esiado. Assisicncia cscolar olrigaioria
ara iodos. Insiruao graiuiia".
Educuuo ouu guu? Quc sc cnicndc or
isio? Acrcdiia-sc quc na socicdadc aiual (quc c a
dc quc sc iraia}, a cducaao odc scr guu ara
iodas as classcs? Ou o quc sc cigc c quc
ianlcn as classcs alias scjan olrigadas cla
fora a confornar-sc con a nodcsia cducaao
dada cla cscola ullica, a unica conaivcl con
a siiuaao cconnica, nao so do ocrario
assalariado, nas ianlcn do canoncs?
Assisicncia cscolar olrigaioria ara iodos.
Insiruao graiuiia". A rincira ja cisic, inclusivc
na AlcnanIa; a scgunda na Suia c nos Esiados
Unidos, no quc sc rcfcrc s cscolas ullicas. O
faio dc quc cn alguns Esiados dcsic uliino as
scjan graiuiios" ianlcn os ccniros dc cnsino
sucrior, significa iao soncnic, na rcalidadc, quc
ali as classcs alias agan suas dcscsas dc
cducaao s cusias do fundo dos inosios gcrais.
E diga-sc dc assagcn isio ianlcn odc
scr alicado adninisiraao da jusiia con
caraicr graiuiio", dc quc sc fala no onio A,5 do
rograna. A jusiia crininal c graiuiia cn ioda
aric; a jusiia civil gira quasc inicirancnic cn
46
iorno dos lciios solrc a roricdadc c afcia,
orianio, quasc cclusivancnic s classcs
ossuidoras. Prcicndc-sc quc csias dccidan suas
qucsics s cusias do icsouro ullico?
O aragrafo solrc as cscolas dcvcria cigir,
clo ncnos, cscolas iccnicas (icoricas c raiicas},
conlinadas con as cscolas ullicas.
Isso dc cducuuo ouu u cugo do Estudo"
c conlciancnic inadnissvcl. Una coisa c
dcicrninar, or ncio dc una lci gcral, os
rccursos ara as cscolas ullicas, as condics
dc caaciiaao do cssoal doccnic, as naicrias dc
cnsino, cic., c vclar clo cunrincnio dcsias
rcscrics lcgais ncdianic insciorcs do Esiado,
cono sc faz nos Esiados Unidos, c ouira coisa
conlciancnic difcrcnic c dcsignar o Esiado
cono cducador do ovo! Longc disio, o quc dcvc
scr fciio c sulirair a cscola a ioda influcncia or
aric do govcrno c da Igrcja. Solrciudo no
Incrio Prussiano-Alcnao (c nao valc fugir con o
laio sulicrfugio dc quc sc fala dc un Esiado
fuiuro"; ja vinos o quc c csic}, ondc, clo
conirario, c o Esiado qucn ncccssiia dc rccclcr
do ovo una cducaao nuiio scvcra.
En quc csc a ioda sua fanfarronicc
dcnocraiica, o rograna csia iodo clc infcsiado
aic a ncdula da fc scrvil da sciia lassalliana no
Esiado; ou o quc nao c nuiio nclIor da
47
sucrsiiao dcnocraiica; ou c, nais
roriancnic, un conronisso cnirc csias duas
sucrsiics, ncnIuna das quais nada icn a vcr
con o socialisno.
LIcdudc du ccncu"; ja c csiaiuda or un
aragrafo da Consiiiuiao russiana. Para quc,
ois, irazcr isio aqui?
LIcdudc dc consccncu!" Sc, ncsics icnos
do KutuIun(11}, dcscjava-sc lcnlrar ao
lilcralisno scus vclIos lcnas, so sc odcria fazcr,
naiuralncnic, dcsic nodo. iodo nundo icn o
dirciio dc saiisfazcr suas ncccssidadcs rcligiosas,
do ncsno nodo quc suas ncccssidadcs fsicas,
scn quc a olicia icnIa quc ncicr o nariz no
assunio. Mas, o Pariido Ocrario, arovciiando a
ocasiao, iinIa quc Iavcr crcssado aqui sua
convicao dc quc a lilcrdadc dc conscicncia"
lurgucsa liniia-sc a iolcrar qualqucr iio dc
lilcrdadc dc conscicncia rcligiosa, ao asso quc
clc asira, clo conirario, a lilcriar a conscicncia
dc iodas as faniasnagorias rcligiosas. Prcfcriu-sc,
orcn, nao sair dos liniics lurgucscs".
E con isio, cIcgo ao fin, ois o acndicc quc
vcn dcois do rograna nao consiiiui una aric
caracicrsiica dcsic. Porianio, rocurarci scr
nuiio lrcvc.
2. Jonudu nonu dc tuIuIo".
48
En ncnIun ouiro as liniia-sc o ariido
ocrario a fornular una rcivindicaao iao vaga,
nas scnrc fia a duraao da jornada dc
iralalIo quc, sol condics concrcias, c
considcrada nornal.
3. Fcsiriao do iralalIo da nulIcr c
roiliao do iralalIo Infaniil".
A rcgulancniaao da jornada dc iralalIo ja
dcvc incluir a rcsiriao do iralalIo da nulIcr, no
quc sc rcfcrc duraao, rcouso, cic., da
jornada; a nao scr assin, so odc cquivalcr
roiliao do iralalIo da nulIcr nos ranos da
roduao quc scjan csccialncnic nocivos ao
organisno fcninino, ou inconvcnicnics, do onio
dc visia noral, a csic sco. Sc foi isio o quc sc
quis dizcr, dcvcria icr sido diio.
PoIuo do tuIuIo nunt". Aqui cra
alsoluiancnic ncccssario fiar o liniic dc idadc.
A oIuo gcu do iralalIo infaniil c
inconaivcl con a cisicncia da grandc
indusiria c, orianio, un icdoso dcscjo, orcn
nada nais. Pr cn raiica csia roiliao
suondo-a facivcl scria rcacionario, una vcz
quc, rcgulancniada scvcrancnic a jornada dc
iralalIo scgundo as difcrcnics idadcs c alicando
as dcnais ncdidas rcvcniivas ara a roicao
das crianas, a conlinaao do iralalIo roduiivo
con o cnsino, dcsdc una icnra idadc, c un dos
49
nais odcrosos ncios dc iransfornaao da
socicdadc aiual.
4. Inscao clo Esiado da indusiria nas
falricas, nas oficinas c a donicilio".
Traiando-sc do Esiado russiano-alcnao,
dcvcria cigir-sc, iaaiivancnic, quc os
insciorcs so odcrian scr sulsiiiudos ncdianic
scnicna judicial; quc iodo ocrario udcssc
dcnuncia-los aos irilunais or iransgrcsscs no
cunrincnio do scu dcvcr; c quc fosscn
ncdicos.
5. Fcgulancniaao do iralalIo nas
riscs".
Fcivindicaao ncsquinIa, nun rograna
gcral ocrario. En iodo caso, dcvcria roclanar-
sc clarancnic quc nao sc dcscjava, or icnor
concorrcncia, vcr dclinqucnics conuns iraiados
cono lcsias, c, solrciudo, quc nao sc qucria
riva-los dc scu unico ncio dc corrigir-sc. o
iralalIo roduiivo. Era o ncnos quc sc odcria
cscrar dc socialisias.
6. Una lci cficaz dc rcsonsalilidadc
civil".
Dcvia dizcr-sc o quc sc cnicndc or lci
cficaz" dc rcsonsalilidadc civil,
50
Dircnos dc assagcn quc, ao falar da
jornada nornal dc iralalIo, nao sc icvc cn conia
a aric da lcgislaao falril quc sc rcfcrc s
ncdidas saniiarias c ncios dc roicao conira os
acidcnics, cic. A lci dc rcsonsalilidadc civil so
cnira cn aao dcois dc infringidas csias
rcscrics.
Nuna alavra, ianlcn o acndicc
caracicriza-sc or sua rcdaao dcscuidada.
Dx ct suuuu unnun ncun.(12}
Escriio or K. Mar cn rincios dc naio dc 1875. Pullicado cla
rincira vcz (con ccrias onisscs} or F. Engcls cn 1891, na
rcvisia Ncuc Zcii. Pullica-sc dc acordo con a cdiao soviciica dc
1952. cujo icio foi iraduzido do nanuscriio cn alcnao.
Traduzido do csanIol.
51

Carta de Engels a Augusto Bebel

Londrcs, 18/28 dc naro dc 1875.
Qucrido Dclcl.
Fcccli sua caria dc 23 dc fcvcrciro c
alcgra-nc quc o scu csiado dc saudc scja
iao saiisfaiorio.
Pcrgunia-nc vocc qual c o nosso
criicrio solrc a Iisioria da unificaao.
Dcsgraadancnic, conosco assou-sc o
ncsno quc con vocc. Ncn LicllnccIi,
ncn ningucn, dcu-nos noiicia alguna,
razao cla qual ianouco nos salcnos
nais do quc dizcn os jornais, quc nada
iroucran, aic quc Ia ccrca dc oiio dias
rccclcnos o rojcio dc rograna. Esic
nos causou, ccriancnic, un assonlro
nao cqucno.
Nosso Pariido csicndcu a nao con
iania frcqucncia aos ariidarios dc
Lassallc ara a conciliaao, ou clo
ncnos ara cIcgar a algun acordo, c os
Hascnclcvcr, Hassclnann c Tlclc
scnrc a rccliran dc un nodo iao
52
crsisicnic c dcsdcnIoso, quc aic una
criana odcria crcclcr quc sc agora
csscs scnIorcs vcn a nos
csoniancancnic c nos ofcrcccn a
conciliaao, c orquc dcvcn acIar-sc
nuna siiuaao dc grandcs auros. Dado
o caraicr, solcjancnic conIccido, dcsia
gcnic, o dcvcr dc iodos nos cra o dc
arovciiar csics auros ara arrancar
ioda csccic dc garaniias c nao crniiir
quc csia gcnic firnassc ouira vcz sua
inscgura osiao dianic da oiniao
ocraria s cusias do nosso Pariido.
Dcvia-sc ic-los acolIido con
ciraordinaria fricza c dcsconfiana, fazcr
dccndcr a unificaao do grau cn quc
csiivcsscn disosios a rcnunciar a suas
alavras dc ordcn scciarias c sua
ajuda do Esiado, c adoiar, no csscncial, o
rograna dc EiscnacI dc 1869(13}, ou
una vcrsao corrigida do ncsno
rograna c adaiada ao noncnio
rcscnic. Sol csic asccio icorico, isio c,
no quc c dccisivo ara o rograna, nosso
Pariido nao icn uIsoutuncntc nudu u
ucndc con os dc Lassallc, nas clcs,
sin, iinIan quc arcndcr con clc; a
rincira condiao ara a unidadc dcvia
icr sido quc dciasscn dc scr scciarios,
quc dciasscn dc scr lassallianos c,
53
orianio c anics dc iudo, quc
rcnunciasscn anaccia univcrsal da
ajuda do Esiado ou, clo ncnos, quc a
rcconIcccsscn cono una dcnirc nuiias
ncdidas iransiiorias c sccundarias. O
rojcio dc rograna dcnonsira quc
nossa gcnic, siiuada dcgraus acina dos
dirigcnics lassallianos no quc sc rcfcrc
icoria, csia nil dcgraus alaio dclcs
quanio Ialilidadc oliica; os
Ionrados" viran-sc, una vcz nais,
cruclncnic logrados clos dcsoncsios.
En rinciro lugar, acciia-sc a frasc
rilonlanic, nas Iisioricancnic falsa, dc
Lassallc. dianic da classc ocraria, iodas
as dcnais nao consiiiucn scnao una
nassa rcacionaria. Esia icsc so c caia
cn alguns casos ccccionais, or
ccnlo, nuna rcvoluao do rolciariado
cono a Conuna, ou nun as ondc nao
icnIa sido so a lurgucsia qucn criou o
Esiado c a socicdadc sua inagcn c
scnclIana, nas quc dcois dcla vcio a
cqucna lurgucsia dcnocraiica c lcvou
s suas uliinas conscqucncias a
nudana ocrada. Sc, or ccnlo, na
AlcnanIa, a cqucna lurgucsia
dcnocraiica cricnccssc a csia nassa
rcacionaria, cono odia o Pariido
Ocrario Social-Dcnocraia icr narcIado
54
onlro a onlro con cla, con o Pariido
Poular(14}, duranic varios anos? Cono
odia o Vollssiaai"(15} ionar a quasc
ioialidadc do scu conicudo oliico do
Franlfuricr Zciiung"(16}, jornal
dcnocraiico cqucno-lurgucs? E cono
odcn scr includas ncsic ncsno
rograna scic rcivindicacs, clo
ncnos, quc coincidcn dircia c
liicralncnic con o rograna do Pariido
Poular c da dcnocracia cqucno-
lurgucsa? Fcfiro-nc s scic
rcivindicacs oliicas(da 1 5 c l c
2},cnirc as quais nao Ia un so quc nao
scja dcnocraiico-Iugucsu(17}.
En scgundo lugar, rcncga-sc
raiicancnic or conlcio, no rcscnic,
o rincio inicrnacionalisia do
novincnio ocrario, c isio c fciio or
Ioncns quc clo csao dc cinco anos c
nas nais duras circunsiancias
naniivcran dc un nodo glorioso csic
rincio! A osiao ocuada clos
ocrarios alcnacs na vanguarda do
novincnio curocu dcvc-sc,
csscncialncnic, aiiiudc auicniicancnic
inicrnacionalisia or clcs naniida
duranic a gucrra(18}; ncnIun ouiro
rolciariado Iavia-sc oriado iao lcn. E
agora vao rcncgar csic rincio, no
55
noncnio cn quc cn iodos os ascs do
csirangciro os ocrarios o accniuan con
a ncsna inicnsidadc con quc os
govcrnos rocuran rcrinir qualqucr
icniaiiva dc in-o nuna organizaao! E
quc fica dc c do inicrnacionalisno do
novincnio ocrario? A alida
crscciiva, ja nao dc una fuiura aao
conjunia dos ocrarios curocus ara
sua cnanciaao, nas dc una fuiura
fraicrnidadc inicrnacional dos ovos",
dos Esiados Unidos da Euroa" dos
lurgucscs da Liga cla Paz!(19}
Nao Iavia, naiuralncnic, orquc
falar da Inicrnacional cono ial. Mas, clo
ncnos, nao sc dcvia icr dado ncnIun
asso airas rclaiivancnic ao rograna dc
1869 c dizcr, or ccnlo, quc sc lcn
quc o Pariido Ocrario Alcnao aiua, cn
nco ugu, dcniro das froniciras do
Esiado dc quc faz aric (nao icn ncnIun
dirciio dc falar cn nonc do rolciariado
curocu, ncn, solrciudo, dc dizcr nada
quc scja falso}, icn conscicncia dc sua
solidaricdadc con os ocrarios dc iodos
os ascs c csiara scnrc disosio a
coniinuar cunrindo, cono aic agora,
con os dcvcrcs quc csia solidaricdadc
inc. Esics dcvcrcs cisicn, ncsno quc
nao sc considcrc ncn sc roclanc cono
56
aric da Inicrnacional; sao, or ccnlo,
o dcvcr dc ajudar cn caso dc grcvc c
incdir o cnvio dc fura-grcvcs,
rcocuar-sc cn quc os orgaos do ariido
inforncn os ocrarios alcnacs solrc o
novincnio csirangciro, organizar
cananIas dc agiiaao conira as gucrras
dinasiicas inincnics ou quc ja cclodiran,
una aiiiudc dianic dcsias cono a
ccnlarncnic naniida cn 1870 c 1871,
cic.
En icrcciro lugar, nossa gcnic
crniiiu quc lIc fossc inosia a
lassalliana lci dc lronzc do salario",
lascada nun criicrio cconnico
conlciancnic aniiquado, a salcr. quc o
ocrario nao rccclc, cn ncdia, scnao o
nnino dc salario, c isio orquc, scgundo
a icoria da oulaao dc MaliIus, Ia
scnrc ocrarios dc solra (csia cra a
arguncniaao dc Lassallc. Ora lcn.
Mar dcnonsirou ninuciosancnic, no O
Caiial", quc as lcis quc rcgulan o
salario sao nuiio conlcas, quc ora
rcdoninan unas, ora ouiras, scgundo
as circunsiancias; quc, orianio, csias
lcis nao sao, dc nodo algun, dc lronzc,
nas, clo conirario, sao nuiio lasiicas,
c quc o rollcna nao sc odc rcsolvcr
assin, cn duas alavras, cono
57
acrcdiiava Lassallc. A fundancniaao
quc da MaliIus da lci quc Lassallc iona
dclc c dc Ficardo (falscando csic uliino},
ial cono sc odc vcr, or ccnlo, ciiada
dc ouiro folIcio dc Lassallc, no Livro dc
Lciiuras Para Ocrarios", agina 5, foi
rcfuiada con iodos os dcialIcs or Mar
no caiulo solrc o Poccsso dc
Acunuuuo do Cutu. Assin, ois, ao
adoiar a lci dc lronzc" dc Lassallc,
ronunciaran-sc a favor dc un rincio
falso c dc una falsa fundancniaao
dcssc rincio.
En quario lugar, o rograna coloca
cono unica rcivindicaao social a ajuda
csiaial lassalliana cn sua forna nais
dcscarada, ial cono Lassallc lagiou-a dc
DucIcz. E isio dcois dc Draclc Iavcr
dcnonsirado solcjancnic a inuiilidadc
dcsia rcivindicaao(20} dcois dc quasc
iodos, scnao iodos, os oradorcs do nosso
Pariido icrcn-sc visio olrigados, cn sua
luia conira os lassallianos, a ronunciar-
sc conira csia ajuda do Esiado"! Nosso
Pariido nao odia cIcgar a naior
IunilIaao. O inicrnacionalisno
rclaiado ao nvcl dc un Anand Cgg, o
socialisno, ao do rcullicano lurgucs
DucIcz, quc colocava csia rcivindicaao
duntc dos socustus, ara conlaic-los!
58
No nclIor dos casos, a ajuda do
Esiado", no scniido lassalliano, nao c
nais quc una dcnirc ianias ncdidas
ara conscguir o oljciivo aqui
incrfciiancnic dcfinido cono a fin dc
rcarar o caninIo ara a soluao do
rollcna social", cono sc ara nos ainda
cisiissc un rollcna social quc
csiivcssc icoricancnic scn souuo! Sc,
orianio, sc disscssc. o Pariido Ocrario
Alcnao asira a alolir o iralalIo
assalariado, c con clc as difcrcnas dc
classc, inlaniando a roduao
coocraiiva na indusiria c na agriculiura
cn cscala nacional, c advoga iodas c
cada una das ncdidas adcquadas
consccuao dcsic fin, ncnIun
lassalliano nada icria a oljciar a isso.
En quinio lugar, nada sc diz
alsoluiancnic da organizaao da classc
ocraria cono ial classc, or ncio dos
sindicaios. E csic c un onio nuiio
csscncial, ois sc iraia da vcrdadcira
organizaao dc classc do rolciariado, na
qual csic irava suas luias diarias conira
o caiial, na qual sc cduca c discilina a
si ncsno, c ainda Iojc cn dia, con a
nais ncgra rcaao (cono agora cn Paris},
nao odc scr csnagada. Dada a
inoriancia quc csia organizaao
59
adquiriu ianlcn na AlcnanIa, icria
sido, a nosso vcr, alsoluiancnic
ncccssario ncnciona-a no rograna c
icr-lIc rcscrvado, sc ossvcl, un lugar
na organizaao do Pariido.
Tudo isio foi fciio or nossa gcnic
ara conrazcr os lassallianos. E cn quc
ccdcran os ouiros? En quc figurc no
rograna un noniao dc rcivindicacs
urancnic dcnocraiicas c lasianic
confusas, algunas das quais nao assan
dc qucsics cn noda, cono, or
ccnlo, a lcgislaao clo ovo", quc
cisic na Sua, ondc roduz nais
rcjuzos do quc lcncfcios, sc c quc sc sc
odc dizcr quc roduz alguna coisa. Sc
sc disscssc adninisiraao clo ovo",
ialvcz iivcssc algun scniido. Falia,
igualncnic, a rincira condiao dc
qualqucr lilcrdadc. quc iodos os
funcionarios scjan rcsonsavcis quanio
aos scus aios cn scrvio rclaiivancnic a
iodo cidadao, cranic os irilunais
ordinarios c scgundo as lcis gcrais. E nao
qucro falar dc rcivindicacs cono a da
lilcrdadc da cicncia c a da lilcrdadc dc
conscicncia, quc figuran cn iodo
rograna lilcral-lurgucs c quc aqui
soan cono algo csiranIo.
60
O Esiado oular livrc convcricu-sc
no Esiado livrc. Cranaiicalncnic
falando, Esiado livrc c un Esiado quc c
livrc con rclaao aos scus cidadaos, isio
c, un Esiado con un govcrno dcsoiico.
Dcvia-sc icr alandonado iodo cssc
cIarlaianisno accrca do Esiado,
solrciudo dcois da Conuna, quc ja nao
cra un Esiado no vcrdadciro scniido da
alavra. Os anarquisias nos lanaran
rcciidancnic facc cssa coisa dc
Esiado oular", acsar dc quc ja a olra
dc Mar conira ProudIon, c cn scguida o
Manifcsio Conunisia" dizcn clarancnic
quc, con a inlaniaao do rcginc social
socialisia, o Esiado sc dissolvcra or si
ncsno |scI uuost| c dcsaarcccra.
Scndo o Esiado una Insiiiuiao
ncrancnic iransiioria, quc c uiilizada na
luia, na rcvoluao, ara sulncicr os
advcrsarios cla violcncia, c un alsurdo
falar dc Esiado oular livrc. cnquanio o
rolciariado ainda ncccsstu do Esiado,
nao o ncccssiiara no inicrcssc da
lilcrdadc, nas ara sulncicr os scus
advcrsarios, c iao logo quc for ossvcl
falar-sc dc lilcrdadc, o Esiado cono ial
dciara dc cisiir. Por isso, nos rorios
rooranos quc fossc diia scnrc, cn
vcz da alavra Estudo, a alavra
61
Conunidadc" (Gcncnucscn}, una loa c
aniiga alavra alcna quc cquivalc
alavra franccsa Connunc".
Surcssao dc ioda dcsigualdadc
social c oliica", cn vcz dc aloliao dc
iodas as difcrcnas dc classc", c ianlcn
una frasc nuiio discuivcl. Dc un as
ara ouiro, dc una rcgiao ara ouira, aic
ncsno dc un lugar ara ouiro, cisiira
scnrc una ccria dcsigualdadc quanio
s condics dc vida, quc odcrao scr
rcduzidas ao nnino, nas janais
surinidas or conlcio. Os Ialiianics
dos Alcs vivcrao scnrc cn condics
divcrsas das dos Ialiianics da lancic.
A conccao da socicdadc socialisia cono
o rcino da guududc, c una idcia
unilaicral franccsa, aoiada no vclIo
lcna dc lilcrdadc, igualdadc,
fraicrnidadc"; una conccao quc icvc
sua razao dc scr cono usc dc
dcscnuouncnto cn scu icno c cn scu
lugar, nas quc Iojc dcvc scr sucrada,
do ncsno nodo quc iudo o quc Ia dc
unilaicral nas cscolas socialisias
anicriorcs, una vcz quc so gcra
confuscs, c orquc, adcnais, foran
dcscolcrias fornulas nais rccisas ara
cor o rollcna.
62
E icrnino aqui, acsar dc quc scria
rcciso criiicar quasc cada alavra dcsic
rograna, rcdigido, alcn do nais, nun
csiilo frouo c vulgar. E a ial onio quc,
no caso dc scr arovado, Mar c cu
unus odcranos niliiar no nouo
ariido cdificado solrc csia lasc c
icranos quc ncdiiar nuiio scriancnic
accrca da aiiiudc quc icranos dc adoiar
dianic dclc, inclusivc ullicancnic.
TcnIa vocc cn conia quc, no csirangciro,
ns sonos considcrados cono
rcsonsavcis or iodas c cada una das
nanifcsiacs c dos aios do Pariido
Ocrario Social-Dcnocraia Alcnao.
Assin, or ccnlo, Dalunin cn sua
olra Poliica c Anarquia",
rcsonsaliliza-nos or cada alavra
irrcflciida ronunciada c cscriia or
LicllnccIi dcsdc a fundaao do
DcnolraiiscIcs WocIcnllaii"(21}!
Pcnsan, rcalncnic, quc daqui nos
diriginos iudo, quando vocc salc iao
lcn cono cu, quc quasc nunca nos
iniscunos, or ncnos quc fossc, nos
assunios inicrnos do Pariido, c, quando o
fizcnos, foi soncnic ara corrigir, na
ncdida do ossvcl, os crros quc a nosso
vcr Iavian sido conciidos, c alcn disso,
soncntc quando sc iraiava dc crros
63
tccos. Mas, vocc ncsno conrccndcra
quc csic rograna rcrcscnia una
rcviravolia, a qual facilncnic odcria
olrigar-nos a dcclinar dc ioda
rcsonsalilidadc con rclaao ao ariido
quc o adoic.
En gcral, inorian ncnos os
rogranas oficiais dos ariidos quc os
scus aios. Mas, un nouo rograna c
scnrc, acsar dc iudo, una landcira
quc sc lcvania ullicancnic c cla qual
os dc fora fazcn o scu julgancnio solrc o
ariido. Nao dcvcria, orianio, dc nodo
algun, rcrcscniar un rciroccsso cono o
quc csic rcrcscnia, cn conaraao con
o dc EiscnacI. E ianlcn dcvcria lcvar-sc
cn conia o quc dirao dcsic rograna os
ocrarios dc ouiros ascs; a inrcssao
quc Ia dc roduzir csia gcnuflcao dc
iodo o rolciariado socialisia alcnao
dianic do lassallisno.
Adcnais, cu csiou convcncido dc quc
a uniao fciia solrc csia lasc nao durara
un ano scqucr. Prcsiar-sc-ao as
nclIorcs calcas do nosso Pariido a
dccorar c rcciiar as icscs lassalianas
solrc a lci dc lronzc do salario c a ajuda
do Esiado? Aqui cu gosiaria dc vc-o, or
ccnlo! E sc fosscn caazcs dc fazc-o, o
64
audiiorio os vaiaria. E csiou ccrio dc quc
os lassallianos afcrran-sc rccisancnic a
cstus arics do rograna cono SIylocl
sua lilra dc carnc. Vira a cisao; nas
icrcnos rcsiiiudo a Ionra" aos
Hassclnann, aos Hascnclcvcr, aos Tlclc
c consorics; nos saircnos dcliliiados da
cisao c os lassallianos forialccidos; nosso
Pariido icra crdido sua virgindadc
oliica c janais odcra voliar a conlaicr
con valcniia a frascologia dc Lassallc,
quc clc rorio inscrcvcu duranic algun
icno cn suas landciras; c sc, cniao, os
lassallianos voliarcn a dizcr quc clcs sao
o vcrdadciro c unico ariido ocrario c
quc os nossos sao uns lurgucscs, la
csiara o rograna ara dcnonsira-o.
Todas as ncdidas socialisias quc nclc
figurcn, roccdcrao dccs, c iudo o quc o
nosso Pariido incluiu sao as
rcivindicacs ionadas da dcnocracia
cqucno-lurgucsa, a qual tunIcn cc
considcra, no ncsno rograna, cono
aric da nassa rcacionaria"!
Nao coloquci csia caria no corrcio, ja
quc vocc nao scra osio cn lilcrdadc
anics dc 1 dc alril, cn Ioncnagcn ao
anivcrsario dc Disnarcl, c nao qucria
c-a ao risco dc quc a inicrcciasscn
sc sc icniassc fazc-a assar dc
65
coniralando. Enircncnics, acalo dc
rccclcr una caria dc Draclc, quc
ianlcn faz gravcs rcaros ao rograna c
qucr conIcccr a nossa oiniao. Por isso, c
ara ganIar icno, cnvio-lIc csia caria
or scu inicrncdio, ara quc a lcia c
assin nao ncccssiiarci cscrcvcr ianlcn
a clc, rcciindo ioda a Iisioria. Adcnais,
ianlcn a Fann falci claro, c cscrcvi
concisancnic a LicllnccIi. A clc nao
crdo quc nao nos icnIa diio unu
uuuu scquc solrc iodo o assunio
(cnquanio Fann c ouiros suunIan quc
nos Iavia infornado dcialIadancnic},
aic quc sc iornou, or assin dizcr,
dcnasiado iardc. ccrio quc scnrc fcz
o ncsno c daqui o noniao dc carias
dcsagradavcis quc Mar c cu irocanos
con clc , nas dcsia vcz a coisa c
dcnasiado gravc c, dccdduncntc, nuo
nucIucnos con cc o cssc cunnIo.
Arranjc vocc as coisas ara vir no
vcrao. Ficara alojado, naiuralncnic, cn
ninIa casa c, sc fizcr lon icno,
odcrcnos ir alguns dias ao lanIo dc
nar, coisa quc lIc fara nuiio lcn,
dcois dc iao longo cncarccrancnio.
Cordialncnic scu, F.E.
66

Carta de Engels a Kautsky

Londrcs, 23 dc fcvcrciro dc 1891.
Qucrido Kauisly.
Tcras rccclido ninIas rcciiiadas
fcliciiacs dc anivcrsario, dc aniconicn.
Volicnos, ois, agora a nosso assunio,
caria dc Mar.
O icnor dc quc roorcionassc una
arna aos advcrsarios cra infundado.
Insinuacs naliciosas odcn scr
assacadas conira iodos c conira iudo,
nas, cn conjunio, a inrcssao roduzida
cnirc os advcrsarios foi dc conlcia
crlcidadc dianic dcsia inccavcl
auiocriica, c a scnsaao da fora inicrior
quc dcvc icr un ariido ara odcr
crniiir-sc iais luos! isio o quc sc
dcduz dos jornais conirarios quc nc
cnviasic (nuiio olrigado!} c dos quc
cIcgaran s ninIas naos or ouiras
vias. E, falando francancnic, foi csia a
inicnao con quc cu ulliquci o
docuncnio. Nao ignorava cu quc cn
nuiios lugarcs ia roduzir-sc, no
67
rinciro insianic, nuiio csar, nas isio
cra incviiavcl, c o conicudo do
docuncnio csou cn nin nais do quc
ouiras considcracs. Salia quc o Pariido
cra solcjancnic foric ara suoria-o c
calculci quc ianlcn agora suoriaria
aqucla linguagcn franca, cnrcgada Ia
quinzc anos, c quc scria assinalada con
jusiificado orgulIo csia rova dc fora c
scria diio. quc ariido odc aircvcr-sc a
fazcr o ncsno? O dizc-o, orcn, dciou-
sc a cargo dos Arlciicr Zciiung" da
Sania c dc Vicna c do ZuricIcr
Posi"(22}.
nagnfico dc iua aric quc ic
cncarrcgucs da rcsonsalilidadc dc
ullica-o no nuncro 21 da Ncuc
Zcii"(23}, nas nao ic csqucas dc quc o
rinciro cnurrao dci-o cu, ondo-ic,
adcnais, or assin dizcr, cnirc a csada
c a arcdc. Por isso, cIano ara nin a
rincial rcsonsalilidadc. Quanio aos
dcialIcs, solrc isso c scnrc ossvcl
icr-sc criicrios difcrcnics. Surini iodas
aquclas coisas s quais iu c Diciz Iavcis
arcscniado oljccs, c sc Diciz
Iouvcssc assinalado nais assagcns, cu
icria rocurado, dcniro do ossvcl, scr
iransigcnic; scnrc vos dci rovas disio.
Mas, quanio ao csscncial, cu tnIu o
68
dcuc dc dar ullicidadc coisa, una vcz
quc sc colocava o rograna cn dclaic. E
con naior razao dcois do infornc dc
LicllnccIi cn Hallc(24}, no qual csic, dc
una aric, uiilizou scn cscruulos
irccIos do docuncnio cono sc fosscn
scus, c dc ouira, conlaicu-o scn o
ncncionar; Mar, scn duvida ncnIuna,
icria oosio a scnclIanic vcrsao o
original, c cu csiava na olrigaao dc fazcr
o ncsno. Dcsgraadancnic, nao iinIa
cniao ainda o docuncnio, quc cnconirci
nuiio nais iardc, dcois dc longa lusca.
Dizcs quc Dclcl ic cscrcvc afirnando
quc a forna con quc Mar iraia Lassallc
irriiou rofundancnic os vclIos
lassanianos. ossvcl. As cssoas nao
conIcccn a vcrdadcira Iisioria c nao foi
nal quc iivcssc sido clicada. Eu nao
icnIo cula dc quc cssa gcnic ignorc quc
Lassallc dcvia ioda a sua crsonalidadc
ao faio dc quc Mar lIc crniiiu, duranic
nuiios anos, cnfciiar-sc con os fruios dc
suas invcsiigacs cono sc fosscn dclc,
dciando-lIc, alcn disso, quc as
icrgivcrsassc or falia dc rcaro cn
naicria dc ccononia. Mas, cu sou o
icsiancniciro liicrario dc Mar, c isio nc
inc dcvcrcs.
69
Lassallc assou Iisioria dcsdc Ia
26 anos. E sc, cnquanio csicvc cn vigor a
lci dc cccao(25}, a criica Iisiorica
dciou-o cn az, vai cIcgando finalncnic
a Iora dc quc csia scja rcsiaurada nos
scus dirciios c sc faa luz solrc a osiao
dc Lassallc cn rclaao a Mar. A lcgcnda
quc cnvolvc c glorifica a vcrdadcira figura
dc Lassallc nao odc convcricr-sc cn
ariigo dc fc ara o Pariido. Por nuiio quc
sc qucira dcsiacar os ncriios dc Lassallc
no novincnio, scu acl Iisiorico dcniro
dclc coniinua scndo un acl dulicc. O
socialisia Lassallc c scguido, cono o
coro cla sonlra, clo dcnagogo
Lassallc. Por iras do agiiador c do
organizador, assona o advogado Lassallc,
quc dirigc o roccsso da Haizfcld(26}. o
ncsno cinisno quanio cscolIa dos
ncios c a ncsna rcdilcao or rodcar-
sc dc cssoas susciias c corronidas,
quc so sc uiilizan ou sc dcsrczan cono
sinlcs insiruncnios. Aic 1862 foi, cn
sua aiuaao raiica, un dcnocraia
vulgar csccificancnic russiano con
narcadas inclinacs lonaariisias
(acalo rccisancnic dc rclcr suas carias
a Mar}; cn scguida nudou suliiancnic,
or razcs urancnic cssoais, c
concou suas cananIas dc agiiaao; c
70
ncn lcn Iavian iranscorrido dois anos,
rougnava quc os ocrarios dcvian
ionar o ariido da nonarquia conira a
lurgucsia, c sc cnvolvcu cn inirigas iais
con Disnarcl, con clc afin cn caraicr,
quc forosancnic o icrian conduzido a
irair dc faio o novincnio sc, ara soric
dclc, nao lIc Iouvcsscn accriado un iiro
cn icno. En scus cscriios, dc agiiaao,
as vcrdadcs quc ionou dc Mar csiao iao
cnlrulIadas con suas rorias
cluculracs, gcralncnic falsas, quc c
ncsno difcil scarar unas coisas das
ouiras. O scior ocrario quc sc scnic
fcrido cla oiniao dc Mar, so conIccc
dc Lassallc scus dois anos dc agiiaao; c,
alcn disso, visios sol un risna rosco.
Mas, a criica da Iisioria nao odc
rosicrnar-sc cicrnancnic dianic dc iais
rcconcciios. Para nin, cra un dcvcr
rcvclar dc una vcz as vcrdadciras
rclacs cnirc Mar c Lassallc. Ja csia
fciio. Posso conicniar-nc con isio, aic o
noncnio. Adcnais, cu rorio icnIo
agora ouiras coisas quc fazcr. E o
inlacavcl juzo dc Mar solrc Lassallc,
ja ullicado, sc cncarrcgara or si so dc
suriir scu cfciio c infundir anino a
ouiros. Mas, sc nc vissc olrigado a isso,
nao icria ouiro rcncdio scnao acalar dc
71
una vcz ara scnrc con a lcnda dc
Lassallc.
Tcn graa o faio dc Iavcrcn
aarccido na ninoria vozcs quc cigcn a
inosiao da ccnsura a Ncuc Zcii". Scra
o faniasna da diiadura da ninoria do
icno da lci conira os socialisias
(diiadura ncccssaria c nagnificancnic
dirigida cniao}, ou sao rccordacs da
finada c rgida organizaao dc von
ScIwciizcr? , na vcrdadc, una idcia
gcnial cnsar cn sulncicr a cicncia
socialisia alcna, dcois dc ic-a lilcriado
da lci dc Disnarcl conira os socialisias,
a una nova lci anii-socialisia quc as
rorias auioridadcs do Pariido Social-
Dcnocraia icrian quc falricar c r cn
cccuao. Alcn do nais, a roria
naiurcza diss quc as arvorcs nao
crcsan aic o ccu.
O ariigo do Vorwris(27} nao nc
inquicia nuiio. Aguardarci quc
LicllnccIi rclaic sua nancira o
ocorrido, c dcois rcsondcrci a anlos
no ion nais anisioso ossvcl. Scra
rcciso corrigir algunas incaiidcs do
ariigo do Vorwris" (or ccnlo, a dc
quc nos nao qucranos a unificaao, quc
os aconiccincnios vicran rovar quc
72
Mar nao csiava ccrio, cic.}; ianlcn icra
quc confirnar algunas coisas cvidcnics.
Con csia rcsosia, cnso dar or
icrninado, quanio a nin, o dclaic, no
caso cn quc novos aiaqucs ou afirnacs
incaias nao nc olrigucn a dar novos
assos.
Dizc a Diciz quc csiou iralalIando
na nova cdiao da Ogcn. Mas, Iojc nc
cscrcvc FiscIcr quc qucr ircs rologos
novos(28}.
Tcu F.E

73


Notas
(1} Traia-sc aqui da clcics dc janciro dc
1974 ara o HccIstug
(2} Con csic qualificaiivo ialvcz sc rcfira
Mar, ironicancnic, a Hassclnann, rcdaior cIcfc
do Ncuc Socu-DcnoIut. Esic criodico cra o
orgao ccniral da Asociaao Ccral dos
TralalIadorcs da AlcnanIa (lassallianos} quc
circulava cn alcnao ircs vczcs or scnana cn
Dcrlin (1871-1876}. A icndcncia dcsic criodico
rcflciia inicirancnic a oliica raiicada clos
lassallianos ara aconodar-sc ao rcginc dc
Disnarcl c cnicndcr-sc con a clasc doninanic
da AlcnanIa c, or conscguinic, con o
ooriunisno c o nacionalisno dos dirigcnics
lassallianos. Pariindo dcsia osiao dc
scciarisno, csic criodico sc os
sisicnaiicancnic aos dirigcnics narisias da
Inicrnacional c ao Pariido Ocrario Social-
Dcnocraia Alcnao c aoiou a aiividadc dos
laluninisias c a dos ariidarios dos gruos
aniirolciarios conira o ConsclIo Ccral da
Inicrnacional.
(3} A Lgu du Puz c u LIcdudc,
organizaao acifisia lurgucsa, foi fundada cn
74
1867 na Sua or un gruo dc cqucno-
lurgucscs rcullicanos c lilcrais (V. Hugo c C.
Carilaldi c ouiros ionaran aric aiiva cn suas
aiividadcs}. Dc 1867 a 1868, Dalunin ariiciou
cn scu iralalIo. No incio, a Liga iraiou dc
uiilizar o novincnio ocrario ara scus roios
fins. Difundia cnirc as nassas a ilusao dc quc a
criaao dc uns Esiados Unidos dc Euroa"
crniiiria r fin s gucrras, c dcsviava assin o
rolciariado da luia dc classcs.
(4} Dcois do fracasso da Conuna dc
Paris, Disnarcl iraiou, cnirc 1871 c 1872, dc
firnar un acordo con a usiria c a Fussia
visando rcrinir conjuniancnic o novincnio
rcvolucionario, solrciudo a I Inicrnacional. En
ouiulro dc 1873, os ircs ascs conccriaran a
aliana iriariiic rcconizada or Disnarcl, ou
scja, un acordo dc aao conun dos govcrnos dos
ircs ascs cn casos dc disiurlios cn Euroa".
(5} Mar faz alusao ao cdiiorial ullicado
cn 20 dc naro dc 1875 no NoddcutscIc
Agcncnc Zctung. Ali, no iocanic ao rojcio dc
rograna do Pariido Social-Dcnocraia Alcnao sc
lc o scguinic. A agiiaao social-dcnocraia
assou a scr nais circunsccia cn nuiios
asccios. rcncga a Inicrnacional...". A
NoddcutscIc Agcncnc Zctung, criodico
conscrvador ullicado cn Dcrlin cnirc 1861 c
75
1918, foi orgao oficioso do govcrno dc Disnarcl
nas dccadas dc 60 a 80.
(6} Lassallc fornulou sua lci dc lronzc"
ncsics icrnos. A lci cconnica dc lronzc quc,
nas condics dc Iojc, soI o odc du octu c du
ocuu do tuIuIo, dcicrnina os salarios, c csia.
a ncdia dc salario crnanccc scnrc rcduzida
indiscnsavcl sulsisicncia quc cn gcral ncccssiia
un ovo ara rolongar sua cisicncia c ara a
rcroduao.
Esic c o onio cn iorno do qual oscila o
salario diario rcal, scn odcr auncniar
dcnasiado ncn laiar dcnasiado or nuiio
icno. O salario diario rcal nao odc crnancccr
or nuiio icno acina dcsia ncdia, orquc
cniao o nclIorancnio da siiuaao dos ocrarios
conduziria a un auncnio da oulaao ocraria
c, con isso, da ofcria dc nao dc olra, o quc
rclaiaria novancnic o salario a scu nvcl
anicrior ou inclusc alaio dcsic.
O salario nao odc, ianouco, ficar nuiio
alaio do nivcl ncccssario sulsisicncia or
nuiio icno, ja quc cniao aconicccrian a
cnigraao, o cclilaio c a alsicnao dc rocriaao
c, finalncnic, cono rcsuliado da niscria, o
dccrcscino da oulaao olrcira, o quc rcduziria
a ofcria dc nao dc olra c faria sulir o salario
novancnic ao scu aniigo nvcl clcvado. Assin,
76
ois, a ncdia dc salario rcal cisic cn consianic
novincnio cn iorno dcssc ccniro dc gravidadc.
laia c solc, ora un ouco acina, ora un ouco
alaio dcssc nvcl." (Vcja-sc Luo dc ctuu uu
ocuos, dscusos dc Lussuc cn Funcot do
Mcno cn l? c cn l9 dc nuo dc lSbJ, Edics
Hoiiingcn-ZuricI, 1887}.
Esia lci", a dcscnvolvcu Lassallc cla
rincra vcz cn suas Hcsostus uIctus uo Contc
Ccntu soIc u conuocuuo dc un Congcsso
Gcu Acnuo dc Ocuos cn Lczg, ZuricI,
1863, ags. 15-16.
(7} Vcrso da olra dc CociIc O duno.
(8} Fcfcrc-sc s olscrvacs dc FrcidricI
Allcri Langc cn sua olra Dc AIctcugc n
Ic Hcdcutng Gcgcnuut und ZuIunt (O
rollcna ocrario cn scu significado ara o
rcscnic c o fuiuro }, Duislurg, 1865.
(9} O Atcc, rcvisia ncnsal cn franccs dos
aricsaos c ocrarios quc sc cnconiravan sol a
influcncia das idcias do socialisno caiolico,
ullicada cn Paris dc 1840 a 1850. Sua rcdaao,
quc cra clciia a cada ircs ncscs, csiava
consiiiuda or rcrcscnianics dos ocrarios.
(10} Os ciscnacIianos ianlcn cran
cIanados dc os Ionrados".
77
(11} KuuIun (Luia culiural } cra cono
dcnoninavan os lilcrais lurgucscs ao conjunio
dc ncdidas lcgislaiivas adoiadas clo govcrno dc
Disnarcl nos anos 70 do scculo XIX. Sol o
disfarcc dc luia or una culiura laica, csias
ncdidas cran dirigidas conira a igrcja caiolica c
o ariido do ccniro", quc aoiavan as icndcncias
scaraiisias c aniirussianas dos funcionarios,
dos donos dc icrra c da lurgucsia dos cqucnos c
ncdios csiados do Sudocsic dc AlcnanIa. Na
dccada dc 80, ara rcunir as foras rcacionarias,
Disnarcl dcrrogou a naior aric dcsias ncdidas.
(12} Dissc c salvci ninIa alna"
(13} En EiscnacI, no Congrcsso an-
alcnao dos sociais-dcnocraias da AlcnanIa,
usiria c Sua, cclclrado dc 7 a 9 dc agosio dc
1869, foi insiiiudo o Pariido Ocrario Social-
Dcnocraia Alcnao, dcsdc logo conIccido con o
nonc dc ariido dos ciscnacIianos. O rograna
adoiado no Congrcsso corrcsondia inicirancnic
ao csriio da Inicrnacional.
(14} O Putdo Pouu Acnuo, fundado cn
1865, consiava dc clcncnios dcnocraiicos da
cqucna lurgucsia c, cn aric, da lurgucsia,
rincialncnic dos Esiados do Sul dc AlcnanIa.
Ao alicar una oliica anii-russiana c
arcscniar consignas dcnocraiicas gcrais, csic
ariido rcflciia, ao ncsno icno, icndcncias
78
ariicularisias dc ccrios Esiados alcnacs. Ao
fazcr roaganda da idcia do Esiado alcnao
fcdcral, cra coniraria unificaao da AlcnanIa
sol a forna dc rcullica dcnocraiica
ccniralizada unica.
En 1866 o Pariido Poular Saao, cujo
nuclco fundancnial cra consiiiudo dc ocrarios,
adcriu ao Pariido Poular Alcnao. Esia ala
csqucrda, quc conariilIava o dcscjo do Pariido
Poular dc rcsolvcr a qucsiao da unificaao do
as or via dcnocraiica, ariiciou na criaao,
cn agosio dc 1869, do Pariido Ocrario Social-
Dcnocraia Alcnao.
(15} Alusao cdiiora do Pariido Ocrario
Social-Dcnocraia quc ullicava o criodico Dcr
Vollssiaai" c liicraiura social-dcnocraiica. O
dircior da cdiiora cra A. Dclcl.
Dc VoIsstuut (O Esiado Poular"}. orgao
ccniral do Pariido Ocrario Social-Dcnocraia
Alcnao (cscnucIunos}; foi ullicado cn Lcizig
dc 2 dc ouiulro dc 1869 aic 29 dc scicnlro dc
1876. A dircao gcral do criodico csiava a cargo
dc C. LicllnccIi. Mar c Engcls colaloravan no
criodico, ajudando consianicncnic cn sua
rcdaao.
(16} FunIutc Zctung und HundcsIutt
(Jornal dc Francfori c FolIa do Concrcio"}.
diario dc oricniaao dcnocraiica cqucno-
79
lurgucsa; foi ullicado dcsdc 1856 (con csic
nonc dcsdc 1866} aic 1943.
(17} Traia-sc dos scguinics onios do
rojcio dc Prograna dc CoiIa.
O Pariido Ocrario Alcnao cigc, cono lasc
livrc do Esiado.
1 . Sufragio univcrsal, igual, dircio c sccrcio
ara iodos os Ioncns, dcsdc os 21 anos, cn
iodas las clcics nacionais c nuniciais; 2 .
Lcgislaao dircia clo ovo con dirciio dc
iniciaiiva c dc vcio; 3 . Insiruao niliiar gcral.
Milcias do ovo cn lugar dc ccrciio crnancnic.
As dcciscs accrca da gucrra c da az scrao
ionadas cla rcrcscniaao do ovo; 4 .
Dcrrogaao dc iodas as lcis dc cccao,
csccialncnic as dc inrcnsa, rcuniao c
associacao; 5 . Adninisiracao dc jusiia clo ovo
c con caraicr graiuiio.
O Pariido Ocrario Alcnao cigc, cono
fundancnio csiriiual c noral do Esiado.
1 . Educaao oular gcral c igual, a cargo do
Esiado. Assisicncia cscolar olrigaioria ara
iodos. Insiruao graiuiia. 2 . Lilcrdadc da
cicncia. Lilcrdadc dc conscicncia".
(18} Traia-sc da gucrra franco-rusiana dc
1870-1871.
80
(19} A Liga cla Paz c a Lilcrdadc cra una
organizaao lurgucsa acifisia fundada cn 1867
na Sua or rcullicanos c lilcrais cqucno-
lurgucscs. Con suas dcclaracs accrca da
osililidadc dc acalar con a gucrra ncdianic a
criaao dos Esiados Unidos da Euroa", a Liga
scncava cnirc as nassas falsas iluscs c
aariava o rolciariado da luia dc classc.
(20} Vcr W. Draclc. Dcr Lassallc'scIc
VorscIlag", DraunscIwcig, 1873, (A roosia dc
Lassallc", Drunswicl, 1873}.
(21} DcnolraiiscIcs WocIcnllaii"
(Scnanario dcnocraiico"}. criodico ocrario
alcnao, foi ullicado con cssc nonc cn Lcizig
dcsdc janciro dc 1868 aic scicnlro dc 1869 sol a
dircao dc C. LicllnccIi. O criodico
dcscncnIou un acl considcravcl na criaao
do Pariido Ocrario Social-Dcnocraia Alcnao. No
Congrcsso dc EiscnacI (1869}, o scnanario foi
roclanado orgao ccniral do ariido c
dcnoninado Dcr Vollssiaai (vcasc a noia 9}.
Mar c Engcls colaloravan no jornal.
(22} Engcls cnuncra os jornais sociais-
dcnocraias cn quc, cn fcvcrciro dc 1891, foran
includas corrcsondcncias quc arovavan, no
fundancnial, a ullicaao da olra dc Mar
Criica do Prograna dc CoiIa".
81
Arlciicr-Zciiung" (Jornal-Ocrario}, orgao
da social-dcnocracia ausiraca, circulava cn
Vicna dcsdc 1889. O rcdaior cra V. Adlcr. Na
dccada dc 90 ullicou varios ariigos dc F.
Engcls.
ScIsiscIc Arlciicr-Zciiung" (Jornal
Ocrario Saao"}, diario social-dcnocraia alcnao,
no incio da dccada dc 90, orgao dc un gruo
scni-anarquisia oosicionisia dc jovcns";
circulava cn Drcsdc dcsdc 1890 aic 1908.
ZuricIcr Posi" (Corrcio dc ZuricI"},
criodico dcnocraiico, ullicado cn ZuricI dc
1879 a 1936.
(23} Dic Ncuc Zcii" (Ticnos Novos"};
rcvisia icorica da social-dcnocracia alcna,
circulava cn Siuiigari dc 1883 a 1923. Dc 1885
a 1894 ullicou varios ariigos dc F. Engcls.
(24} No Congrcsso dc Hallc, LicllnccIi fcz
o infornc solrc o rograna do ariido.
(25} A lci dc cccao conira os socialisias
foi ronulgada na AlcnanIa cn 21 dc ouiulro
dc 1878. En viriudc dcsia lci foran roilidas
iodas as organizacs do Pariido Social-
Dcnocraia c as organizacs ocrarias dc
nassas, suscndida a inrcnsa ocraria,
confiscadas as ullicacs socialisias c
rcrinidos os sociais-dcnocraias. Sol a rcssao
82
do novincnio ocrario dc nassas, a lci foi
dcrrogada cn 1 dc ouiulro dc 1890.
(26} Traia-sc do roccsso dc divorcio da
condcssa Sofia dc Haizfcldi quc Lassallc
conduziu na qualidadc dc advogado nos anos
1846-1856. Eagcrando a inoriancia dcsic
roccsso judicial cn dcfcsa dc rcrcscnianic dc
una aniiga fanlia arisiocraiica, Lassallc o
cquiarava luia cla causa dos orinidos.
(27} Vorwris. Dcrlincr Vollsllaii"
(Avanic. FolIa Poular Dcrlincnsc"}. diario
social-dcnocraia alcnao; orgao ccniral do Pariido
Social-Dcnocraia da AlcnanIa dcsdc 1891.
Fundado cn 1884, foi ullicado sol o iiulo
ncncionado dcsdc 1891.
Aqui sc iraia do ariigo cdiiorial, ullicado no
criodico cn 13 dc fcvcrciro dc 1891, no qual a
ninoria social-dcnocraia do FcicIsicg
crcssava scu dcsacordo con as olscrvacs dc
Mar solrc o Prograna dc CoiIa c a arcciaao
do acl dc Lassallc fornulada cn iais
olscrvacs.
(28} En sua caria dc 20 dc fcvcrciro dc
1891, FiscIcr conunicava a Engcls a rcsoluao
da Dircao do ariido dc rccdiiar as olras dc
Mar A gucrra civil cn Frana" c O iralalIo
assalariado c o caiial" c a olra dc Engcls Do
socialisno uioico ao socialisno cicnifico" c lIc
83
cdia quc cscrcvcssc os rcfacios
corrcsondcnics.
84

Esia FoclciEdiion c dc inicira rcsonsalilidadc c iniciaiiva dc
cloolsTcoCon |Iii.//www.icoionio.org/clools| c Tcoionio
Sincs |icoionioicoionio.org|. Foi rcarada a ariir dc vcrsao
clcirnica cnviada or Nclson JaIr Carcia |njaIraiinci.con.lr|.
Vcrsao HTML disonvcl cn Iii.//www.jaIr.org|. Todo conicudo
original foi rcscrvado c, iodos os crcdiios idcniificados,
ncncionados c cliciiados. Auiorizado o uso c rcroduao
acnas ara fins cducacionais. Todos os dirciios dc vcrsao ara
FoclciEdiiion rcnunciados.

RocketEdItIon
setembro de 1999
www.ebooksbrasII.com
85


1999 Fidcndo Casiigai Morcs

Verso para eBook
eBooksBrasII.com

__________________
Scicnlro 1999

Vcrsao ara df c cDoolLilris
Fcvcrciro 2005

Proilido iodo c qualqucr uso concrcial.
Sc vocc agou or cssc livro
VOCE FOI FOUDADO!
Vocc icn csic c nuiios ouiros iiulos CFTIS
dircio na fonic.
www.cloolslrasil.con

You might also like