Edirne Konaklar ve Evleri

Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Bakanl Aralk 25, 2006

indekiler
0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 Edirne Konaklar ve Evleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ttihat ve Terakki Kulub Binas(Halk Eitim Merkezi) . . . Harbiye Klas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sanatlar Mektebi (Sanat Enstits - Endstri Meslek Lisesi) . lhan Koman Evi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0.5.1 lhan Koman Hakknda . . . . . . . . . . . . . . . . . Hafzaa Kona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bir Sivil Mimarlk rnei Bahai Evi (Beyaz Ev-Rza Beyin Evi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0.7.1 Bahailik Hakknda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0.7.2 Bahailer ve Edirne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Edirne Belediye Binas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0.8.1 Hurit Paa Hakknda . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0.8.2 Dilaver Bey Hakknda . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 4 5 5 5 5 6 6 6 6 7 7 7

0.8

INDEKILER

0.1

Edirne Konaklar ve Evleri

Ta duvar ve svayla rlm ahap iskelet sistemleri ile yaplrd. Bu evler genellikle yanndaki daha ymsek saaklara ift eri e ile balanan bir atyla rtl, az derinde kalan locann iine yerletirilmi merkezi girii ile kusursuz bir simetriye sahiptir. Balkan Yarmadasnn hemen her tarafnda en knden en gsterilisine kadar btn evlerde hayat denilen blmler vardr. Oda kaplarnn ald yer olan bu blm, dorudan evin bahesine bakan ynde 1,5 - 2 metrelik direkler zerine dayandrlmtr. Hayatlarn sonunda bir basamak ykseklikte drt ke bir ksm ayrlarak, tahta sedirlerle evrilirdi. Evin harem ve selamlklarnda byk kaplarn ald bah ksmlar olan avlularn uygun bir yerinde mermer bir eme bulunurdu. Baz evlerde avlularn ortasnda kk havuzlar, zerine asma sardrlm ardaklar vard. Harem ve Selamlk avlularndan birbirine geilecek kk kap bulunurdu. Gei yollar zerinde bulunan kentin gelime dneminde hem artan ekonomi ve ticaret younluunu karlamak hem de cami ve imaretlere gelir salamak amacyla bir ok han, bedesten ve ar ina edildi. 1417 - 1418 yllar arasnda elebi Sultan Mehmet tarafndan Mimar Alaeddine Eski Camiye vakf olarak bir bedesten yaptrld. 1569 ylnda Hersekli Semiz Ali Paann Mimar Sinana yaptrd Ali Paa ars yzotuz dkkandan olumaktayd. ar yz metre uzunluunda olup, alt kaplyd. 73 kemerli, 255 metre uzunluunda, 124 dkkandan oluan Arasta, Sultan III.Murat tarafndan Selimiye Camisine vakf olmak zere Mimar Davut Aaya yaptrld.

0.2

ttihat ve Terakki Kulub Binas(Halk Eitim Merkezi)

Selimiyenin dousundaki mezarlktan alan kapdan karak yaklak 100 metre tede, yakn tarihimizin ilgin bir dnemi saylan ttihat ve Terakki Partisine ait tarihi yapy grebilirsiniz. Bu rgtn en renkli lideri Talat Paann da Edirneli olduu ve ttihat ve Terakkinin rgtlenme srecinde nemli yeri bulunduu anmsanrsa; bina farkl bir ilginin de odak noktas olarak grlebilir. 1916 ylnda ttihat ve Terakki Kulb olarak Edirnelilerin yardmlaryla yaplan bu bina Osmanl Mimari Stilinde olup mimari izim ve dzenlemelerinde bir Edirne Sevdals olarak bilinen Dr. Rfat Osmann imzas bulunmaktadr. Tavan sslemeleri grsel zenginlikler sunar. Bu sslemeler evvelden Haznedar Sinan Beyin konaklarnda da bulunmaktayd. 1918 ylnda ttihat ve Terakki kapatlnca bu bina bir sre Cemaat-i slamiye Dairesi yaplm, 1930da Atatrkn emriyle onarm grmtr.

0.3. HARBIYE KILASI

Bir sre Halkevi Binas olarak kullanlan bu yap son yllarda yaygn eitim ve kltr etkinlikleri iin hizmet vermektedir.

0.3

Harbiye Klas

Bu binann temeli Vali Hurit Paa tarafndan 1870 ylnda okul olarak atlm ve Sultan Abdlaziz dneminde almtr. 187778 Osmanl-Rus Savanda Ruslar binay Askeri Hastahane olarak kullanmlardr. Bina bir ara yangn geirmi, zamanla Muradiye ynne baka binalar eklenmitir. 19271930 yllar aras Kz lkretmen Okulu, 1949dan sonra Jandarma Okulu olarak kullanlmtr. Halk arasnda Harbiye Klas olarak anlan bina askeri hizmetlerde kullanlmaktadr.

0.4

Sanatlar Mektebi (Sanat Enstits - Endstri Meslek Lisesi)

Edirnedeki okullarn en eskisidir. 18771878 Osmanl-Rus Savanda (93 Harbi) ehir sokaklarnda kalan kimsesiz kz ve erkek ocuklar sefaletten kurtarmak amacyla Vali Rauf Paa tarafndan slahhane olarak kurulmutur. imdiki bina 1895 ylnda Vali Abdurrahman Paa tarafndan yaptrlm ve Sanayi Hamidiye ad verilmitir.

0.5

lhan Koman Evi

Yontu (Heykel) Sanatmzn en deerli isimlerinden lhan Komann doduu evdir. lhan Komann doduu Neo-Klasik sluptaki konak, Rum mimar ve ressamlar tarafndan Dr.Dimsa iin 1908de yaptrlmtr. bir bodrum ve iki kattan oluan yap bir doktor evi olarak planlanmtr ve tavan resimleri ile sva zerine boyamalaryla nldr.

0.5.1

lhan Koman Hakknda

Bilim, sanat ve teknik arasnda fantaziyle beslenmi bir uyum ve ibirlii reticisi, rnesans sanats ve bilim adam olarak da tanmlanan dnyann en nl yontu sanatlarndan lhan Koman, Edirnelidir ve 1921 ylnda Kaleiinde domutur. stanbul Gzel Sanatlar Akademisini bitirdikten sonra Pariste rencilik, stanbul Gzel Sanatlar ve Stockholm Sanat Akademisinde retim grevlilii yapmtr. 1986da Stockholmde vefat etmitir.

INDEKILER

0.6

Hafzaa Kona

Kereste ve inaat malzemesi Romanyadan getirilen bu bina sahibinin asl ad Hafz Mehmettir. Bu binada ttihat ve Terakki Partisinin cemiyet olarak kurulu dneminde gizli toplantlar yapld ve toplantlara Talat Paa ve smet (nnnn) ilk subaylk dneminde katld sylenir. Trk slam Mimarisinin tipik bir rnei durumundaki bina Edirne Valiliince 2002 ylnda onarlp restore edilmitir. u anda Konak Edirne Kent Mzesi haline getirilmi olup, Edirne kent tarihine ilikin ok deerli belgeler ve eserler sergilenmektedir.

0.7

Bir Sivil Mimarlk rnei Bahai Evi (Beyaz EvRza Beyin Evi)

D rengi nedeniyle Edirnelilerin Beyaz Ev dedikleri, ilk sahibi nedeniyle Rza Beyin Evi olarak da anlan Bahai Evi, Bahailer iin kutsal saylr. nk Bahai dininin kurucusu Bahaullah bir sre bu evde kalmtr. Aslnda buras Bahaullahn Edirnede kald be evden biridir. Dier lkelerden buray ziyarete gelen Bahailer burada ibadet ederler. Ev 1992 ylnda onarlarak restore edilmitir.

0.7.1

Bahailik Hakknda

Var olan dinler asndan bir reti veya tarikat kabul edilmesine karn, sosyolojik anlamda bir din; inananlarca ise en son din olduu savunulan Bahailik ran kkenli Bahaullah tarafndan kurulmutur. Dnya tek bir vatan ve insanlar onun vatandalardr felsefesiyle de kendini zetleyen Bahailik, Bahaullah peygamber kabul eder. Ayrca btn peygamberleri kabul eder ve tanrlar. Hayfada Yce Adalet Evi adn verdikleri merkez dnda; hemen hemen dnyann her yerinde milli mahfeller adyla rgtlenmilerdir. Deiime inanrlar. Namaz, oru ve hac gibi ibadet kurallar vardr. Oru her yl 220 Mart gnleri arasnda 19 gndr. 21 Mart bayramdr. Yeni yllar Nevruzdur. Bir dnya dini olduklarn kabul eden Bahailer iin 9 says kutsal olup bir yl; 19 ay, bir ay; 19 gndr.

0.7.2

Bahailer ve Edirne

Bahailer iin Edirne ve Bahaullahn burada kald evler kutsaldr ve buraya Arz Sr veya Sr Kenti adn verirler. Mslmanlar iin Kabenin anlam neyse, Edirne de Bahailer iin ayn anlam tar. nk Bahaullah o dnemde Osmanllarn snrlar iinde olan randan 1864 ylnda, nce stanbula, sonra Edirneye gelmi ve Edirnede yaklak 4,5 yl yaamtr. Ayrca Bahailik dininin dnyaya dnk ilk duyurusunu Edirneden yaparak;

0.8. EDIRNE BELEDIYE BINASI

beklenen imam mehdiliin Allah tarafndan kendisine gnderildiini buradan bildirmitir. 20002001 yllar arasnda Edirnede Beyaz Evin yurt dndan gelen 3000den fazla Bahai tarafndan kendisine gnderildiini buradan bildirmitir. Bahailerin kr Paa Mahallesinde mezarlklar da vardr.

0.8

Edirne Belediye Binas

Edirne Belediye Binas, Belediye hizmetlerinin verilmekte olduu Trkiyedeki en eski binalardandr. Edirnede Belediye rgtlenmesi 1867 ylnda Edirne Valisi Hurit Paa dneminde gerekletirilmitir. Binann temeli ise Belediye Bakan Dilaver Bey tarafndan 1898 ylnda atlm, deiik etkinliklerle halktan da toplanan parasal katklarla 1900 ylnda tamamlanmtr. Mimar Nazif Beydir. On Odas, iki salonu bulunan bina iki katldr. Odalarndan birinde 1930 ylnda Edirneyi ziyaret eden Atatrk kald iin Onun ansna dzenlenmi olup, ziyarete aktr. Edirne Belediye Binas, Bulgar igalinde Belediye Meclisince Bulgar Kral Ferdinanda Kral Kk olarak dzenlenmitir. Benzer durum Yunan igali dneminde de yaanmtr.

0.8.1

Hurit Paa Hakknda

Hurit Paa 18661870 ve 18741875 yllarnda iki defa Edirne Valilii grevinde bulunmutur. Onun dneminde Adliye Dairesi ve Edirne Kalesi surlar sklerek Hastahane yaplmtr. Ayrca Vilayet Matbaas bu dnemde kurumu, vilayetin ilk gazetesi karlmtr.

0.8.2

Dilaver Bey Hakknda

1865te Edirnede dnyaya gelmi, zel retmenlerle renim grm, zeki, dirayetli, bilgili ve belediye bakanl yllarndaki renkli kiilii ile anlr. 18981903 ve 19071910 yllarnda iki kez belediye bakanl grevinde bulunmu, 1903 ylndaki bk Kaleii yangnndan sonra bu semtin yeniden ve bugnk planyla kurulmasn gerekletirmitir. Dilaver Bey, Bulgar gali yllarnda grd ikenceler yznden yakaland hastalklar sonrasnda 15 Nisan 1919da vefat etmitir. Mezar Selimiye arkasndadr. Gnmzde Kaleiinde onun adyla anlan bir mahalle mevcuttur.