Professional Documents
Culture Documents
Lêi më ®Çu................................................4
I. LÝ do chän ®Ò tµi....................................6
CH¦¥NG 1: ......................................................13
1
I. Hoµn c¶nh ®Êt níc vµ nh÷ng ®Æc trng c¬
b¶n:.................................................. ...............27
III. Vai trß cña nguån lùc con ngêi trong qu¸
tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam:.................33
IV. Vai trß cña nguån lùc con ngêi trong lÜnh vùc
v¨n ho¸ x· héi:.................................................34
II. Gi¶i ph¸p ph¸t huy nguån lùc con ngêi ë ViÖt
Nam............................................................... ..36
2
2- Nh÷ng h¹n chÕ trong viÖc ph¸t huy nguån
lùc con ngêi ë ViÖt Nam:..............................40
3
Lêi më ®Çu
Trong sù nghiÖp x©y dùng x· héi chñ nghÜa, §¶ng ta
®· x¸c ®Þnh râ môc tiªu x©y dùng ®Êt níc lµ: d©n giµu,
níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng d©n chñ, v¨n minh, trong ®ã
t¨ng trëng kinh tÕ g¾n liÒn víi tiÕn bé c«ng b»ng x· héi.
§Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®ã, nh©n tè con ngêi ®ãng vai trß
c¬ b¶n vµ quan träng nhÊt trong sè c¸c nguån lùc ph¸t
triÓn kinh tÕ- x· héi ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay.
Ph¸t huy vai trß cña nguån lùc con ngêi ®ang lµ mét
®Ò tµi quan träng. Tríc ®©y ®· cã rÊt nhiÒu nghiªn cøu
vÒ vÊn ®Ò nµy, mÆc dï vËy chóng t«i xin lÆp l¹i mét lÇn
n÷a víi tÊt c¶ nh÷ng kiÕn thøc vµ hiÓu biÕt cña m×nh vÒ
vai trß cña nguån lùc con ngêi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
kinh tÕ- x· héi ë ViÖt Nam.
Lª S¬n Tïng
4
NguyÔn ThÞ Hoa
5
PHÇN GIíI THIÖU §Ò TµI
I. LÝ do chän ®Ò tµi.
Trong mäi thêi ®¹i, mäi qu¸ tr×nh lÞch sö, vÊn ®Ò
con ngêi lµ vÊn ®Ò cã ý nghi· ®Æc biÖt quan träng, lµ
trung t©m thu hót sù chó ý cña c¸c nhµ chÝnh trÞ, c¸c
nhµ t tëng ,c¸c nhµ khoa häc vµ c¸c nhµ kinh tÕ. Cïng víi
sù ph¸t triÓn x· héi vµ nh©n v¨n th× vÞ trÝ vai trß cña
con ngêi ngµy cµng ®îc khÆng ®Þnh. Con ngêi lµ trung
t©m cña vò trô, lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh tíi sù ph¸t triÓn
cña kinh tÕ vµ x· héi.
6
d©n sè ®«ng, c¬ cÊu d©n c trÎ, nguån nh©n lùc dåi dµo,
®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n ®îc trÎ ho¸, kh¶ n¨ng tiÕp
nhËn khoa häc kü thuËt cao. H¬n n÷a, con ngêi ViÖt Nam
lµ nh÷ng con ngêi mang b¶n chÊt x· héi chñ nghÜa, cã
truyÒn thèng cÇn cï, th«ng minh vµ ham häc hái. MÆt
kh¸c ViÖt nam ®ang bíc vµo thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH,
tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, tõng bíc
héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®ång thêi thùc hiÖn nhiÖm vô
x©y dùng x· héi míi- x· héi c«ng b»ng d©n chñ, v¨n minh.
Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trong thêi ®¹i
míi lµ “sù chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô vµ qu¶n lÝ kinh tÕ, x· héi tõ
sö dông lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông phæ
biÕn søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph¬ng tiÖn vµ c¸c
ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn hiÖn ®¹i, dùa trªn sù ph¸t triÓn c«ng
nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ, t¹o ra n¨ng suÊt
lao ®éng x· héi cao”. Cßn vÊn ®Ò x©y dùng x· héi míi- x·
héi XHCN lµ nhiÖm vô x©y dùng nh÷ng con ngêi míi, con
ngêi x· héi chñ nghÜa theo ®óng b¶n chÊt cña nã, ®ång
thêi ph¶i ®a ra c¸c chÝnh s¸ch nh»m thùc hiÖn th¾ng lîi
môc tiªu vµ nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi.
7
ngêi cã ý nghÜa v« cïng quan träng ®èi víi c«ng cuéc ph¸t
triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc. §Æc biÖt khi ®Êt bíc ta
®ang tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc tõ
mét ®iÓm s¶n xuÊt thÊp, th× chiÕn lîc ph¸t triÓn nguån
lùc con ngêi lµ vÊn ®Ò mang tÝnh quyÕt ®Þnh vµ v« cïng
cÊp b¸ch, “lµ môc tiªu, lµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn “. V×
vËy, tËn dông nguån nh©n lùc ë ViÖt Nam lµ mét trong
nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x·
héi cña ®Êt níc.
8
thêi kú nµy nh÷ng lý thuyÕt vÒ con ngêi cã nhiÒu sai
lÖch nh»m h¹n chÕ sù nhËn thøc cu¶ con ngêi vÒ thÕ giíi
xung quanh vµ vÒ chÝnh b¶n th©n hä v× nã phôc vô lîi
Ých ¸p bøc cña giai cÊp thèng trÞ.
9
môc tiªu vµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi” do
GS. TS Ph¹m Minh H¹c lµm chñ nhiÖm. VÊn ®Ò con ngêi
®îc nh×n nhËn ë nhiÒu gãc ®é kÓ c¶ trong khÝa c¹nh
¶nh hëng tíi sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi ë ViÖt Nam. Bªn
c¹nh ®ã còng cã hµng lo¹t c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu kh¸c
nhau vÒ ®Ò tµi con ngêi nh: “vÊn ®Ò con ngêi vµ chñ
nghÜa lý luËn kh«ng cã con ngêi “ cña GS TrÇn §øc Th¸o;
“vÒ ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi” cña GS.TS Lª H÷u
TÇng; “ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn
®¹i ho¸” cña TS NguyÔn Thanh; “nguån nh©n lùc trong
c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ dùa trªn tri thøc ë níc ta
hiÖn nay” cña GS §Æng H÷u; vÒ “chiÕn lîc con ngêi ë níc
ta trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸” cña TS
NguyÔn ThÞ TuyÕt Mai..vv... Mçi c«ng tr×nh nghiªn cøu cã
nh÷ng luËn ®iÓm riªng, gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c
nhau nhng ®Òu híng chung vÒ mét môc ®Ých, ®ã lµ gi¶i
quyÕt nguån lùc con ngêi. Dùa trªn c¬ së tæng kÕt nhiÒu
ý kiÕn tham kh¶o nhiÒu luËn ®iÓm, chóng t«i ®a ra
nh÷ng ý kiÕn, gi¶i ph¸p c¸ch tiÕp cËn trong bµi tiÓu luËn
cña m×nh.
10
2- Ph¹m vi nghiªn cøu:
Bµi luËn tiÕn hµnh t×m hiÓu b¾t ®Çu tõ quan niÖm
cña mét sè nhµ triÕt häc ph¬ng T©y tríc M¸c vµ quan
niÖm Macxit vÒ con ngêi, thùc tr¹ng nguån lùc con nguêi
tõ khi ®Êt níc b¾t ®Çu thêi k× qu¸ ®é ®i lªn chñ nghÜa
x· héi (tõ n¨m 1955) ®Õn nay , ®Æc biÖt lµ con ngêi
trong sù nghiÖp x©y dùng ®Êt níc x· héi , ph¸t triÓn kinh
tÕ.
TiÓu luËn ®îc thùc hiÖn dùa trªn c¬ së cña chñ nghÜa
M¸c- Lªnin, t táng Hå ChÝ Minh vµ quan ®iÓm cña §¶ng
céng s¶n ViÖt Nam.
Trong giai ®o¹n hiÖn nay, ®Êt níc bíc vµo nÒn kinh
tÕ tri thøc , c«ng nghiÖp ho¸ g¾n liÒn víi hiÖn ®¹i ho¸
®Êt níc, c¸nh cöa héi nhËp ®îc më ra, vai trß cña nguån
lùc con ngêi ngµy cµng ®îc ®Ò cao, chÝnh v× vËy viÖc
nghiªn cøu vÒ vai trß cña nguån lùc con ngêi ®Ó ®a ra
11
nh÷ng biÖn ph¸p chiÕn lîc nh»m ®i ®Õn viÖc ph¸t triÓn
kinh tÕ x· héi mét c¸ch ®óng ®¾n vµ hîp lý nhÊt, tranh
thñ tËn dông nguån lùc con ngêi mét c¸ch cã hiÖu qu¶
nhÊt. Tõ ®ã cã thÓ ph©n ®Þnh c¸c thµnh phÇn kinh tÕ,
c¸c chøc n¨ng kinh tÕ kh¸c nhau, cuèi cïng ®i ®Õn viÖc
ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi theo ®óng ®Þnh híng XHCN.
2- NhiÖm vô
1. Nªu lªn quan niÖm cña c¸c nhµ triÕt häc ph¬ng Tay
vÒ vÊn ®Ò con ngêi vµ vai trß cña nguån lùc con
ngêi.
3. §Ò xuÊt gi¶i ph¸p ph¸t huy nguån lùc con ngêi trong
c«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ x· héi Viªt Nam
VI. ý nghÜa.
VÒ mÆt lý luËn: VÊn ®Ò con ngêi lµ mét khÝa c¹nh
cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin, lµ mét phÇn lín trong tæng thÓ
c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña M¸c-Lªnin.
12
VÊn ®Ò nµy ®· ®îc ¸p dông vµo tõng quèc gia theo nhiÒu
c¸ch thøc kh¸c nhau. ë ViÖt Nam, vÊn ®Ò con ngêi ®îc
nghiªn cøu dùa theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, do vËy
con ®êng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ViÖt Nam lµ con
®êng x· héi chñ nghÜa.
13
tinh thÇn, ®¹o ®øc, phÈm chÊt, tr×nh ®é tri thøc, vÞ thÕ
x· héi... t¹o thµnh n¨ng lùc cña con ngêi vµ cña céng ®ång
ngêi. N¨ng lùc ®ã khi ®îc sö dông, ph¸t huy sÏ gãp phÇn
thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña x· héi.” Nh vËy, nguån lùc con
ngêi lµ tæng thÓ tÊt c¶ c¸c yÕu tè thuéc vÒ con ngêi,
kh«ng ph¶i nh nh÷ng nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, h÷u
h¹n, h÷u h×nh mµ nã lµ tæng thÓ c¸c yÕu tè thuéc vÒ
b¶n th©n con ngêi, ®ã lµ thÓ chÊt, tinh thÇn, tri thøc, søc
khoÎ, ®¹o ®øc, t tëng. Trong mét x· héi, nguån lùc con ng-
êi cã thÓ ®îc hiÓu theo nhiÒu quan ®iÓm. Trong bµi tiÓu
luËn, chóng t«i ®Æt nguån nh©n lùc trong mèi quan hÖ
kinh tÕ - giai cÊp.
14
TriÕt häc cæ ®iÓn §øc - ®Ønh cao cña triÕt häc tríc M¸c,
kh¼ng ®Þnh con ngêi lµ mét thùc thÓ ho¹t ®éng cña x·
héi, lµ chñ thÓ ®ång thêi lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ho¹t
®éng cña chÝnh m×nh. I.Cant¬ – cha ®Î cña nÒn triÕt
häc cæ ®iÓn §øc ®Æt ra vÊn ®Ò xuyªn suèt trong lÞch sö
triÕt häc cña m×nh lµ c©u hái “con ngêi lµ g× ?” Theo
«ng, con ngêi lµ s¶n phÈm cao nhÊt cña sù ph¸t triÓn giíi
tù nhiªn. XÐt vÒ b¶n chÊt, con ngêi lµ thèng nhÊt víi tù
nhiªn, lµ sù nèi tiÕp víi môc ®Ých cao nhÊt cña tù nhiªn.
Toµn bé triÕt häc cña «ng mang t tëng nh©n ®¹o s©u
s¾c, víi môc ®Ých mang l¹i c¸i nh×n ®óng ®¾n, míi mÎ
vÒ b¶n th©n m×nh, mong muèn ®a con ngêi tíi bÕn bê
tù do, h¹nh phóc. Cßn Arixtot quan niÖm con ngêi lµ con
ngêi ®¹o ®øc, con ngêi chÝnh trÞ... Theo «ng, “con ngêi lµ
c¸c Dzoon polistics - ®éng vËt chÝnh trÞ.” - «ng ®· hiÓu
con ngêi víi t c¸ch con ngêi, x· héi. Cßn theo L.Phoi-¬-b¾c,
víi hÖ thèng triÕt häc duy vËt nh©n b¶n, «ng cho r»ng
con ngêi lµ chñ thÓ cña lÝ tÝnh vµ b¶n th©n con ngêi lµ
s¶n phÈm cña sù phÊt triÓn cña giíi tù nhiªn: “ con ngêi lµ
sinh vËt cã h×nh thÓ, vËt chÊt ë trong kh«ng gian vµ thêi
gian vµ chØ cã nh thÕ míi cã n¨ng lùc quan s¸t vµ suy
nghÜ.” ¤ng ®Æt con ngêi trong giíi tù nhiªn, kh¼ng ®Þnh
giíi tù nhiªn lµ hiÖn thùc duy nhÊt, ®ång thêi chØ râ giíi tù
nhiªn lµ c¬ së cña con ngêi vµ con ngêi lín lªn trªn c¬ së
®ã. Con ngêi th«ng qua tù nhiªn tù ý thøc vµ nhËn thøc
chÝnh b¶n th©n m×nh. ¤ng ®· ®i ®Õn mét kÕt luËn: “
b¶n chÊt con ngêi lµ tæng thÓ c¸c kh¸t väng, kh¶ n¨ng,
nhu cÇu, ham muèn vµ trÝ tëng tîng. Trong ®ã, t×nh yªu
15
th¬ng gi÷a con ngêi thuéc vÒ b¶n chÊt ®Ých thùc cña
con ngêi. Nh vËy, ta cã thÓ thÊy, con ngêi trong thêi k×
nµy ®· phÇn nµo ®îc nh×n nhËn ®óng víi b¶n chÊt cña
nã.
16
®· kh¼ng ®Þnh ®îc chç ®øng v÷ng ch¾c cña m×nh.
Thêi k× nµy, chÝnh sù ph¸t triÓn to lín cña s¶n xuÊt vµ
khoa häc ®¨ chøng minh søc m¹nh vÜ ®¹i cña con ngêi.
Leona-®¬vanhxi kh¼ng ®inh con ngêi lµ vò khÝ vÜ ®¹i
nhÊt cña t¹o ho¸, dùa vµo tù nhiªn, con ngêi s¸ng t¹o ra
c¸c sù vËt míi phôc vô vuéc sèng cña m×nh. Brun« ®Êu
tranh kiªn quyÕt víi gi¸o héi ®Ó b¶o vÖ thµnh qu¶ khoa
häc cña con ngêi, con ngêi lµ chñ thÓ vña vò trô, tù quyÕt
®Þnh cuéc sèng cña m×nh. Nhµ x· héi kh«ng tëng Mo-r¬
cho r»ng trong tÊt c¶ nh÷ng thø cã trªn ThÕ giíi, kh«ng cã
c¸i g× cß thÓ s¸nh víi sinh m¹ng con ngêi ®îc. Nh vËy
®Õn thêi k× Phôc Hng, vÞ trÝ con ngêi trong tù nhiªn
còng nh trong x· héi ®· thay ®æi, tõ chç thô ®éng lÖ
thuéc vµo tù nhiªn, con ngêi v¬n lªn ®Þa vÞ chñ thÓ cña
tù nhiªn, cña x· héi, tù quyÕt ®Þnh vËn mÖnh cña m×nh.
Quan niÖm cña c¸c nhµ Phôc Hng vÒ con ngêi chøa ®ùng
tinh thÇn nh©n v¨n s©u s¾c, ®a ra nh÷ng quan ®iÓm
®óng ®¾n vÒ con ngêi. H×nh tîng con ngêi ngÈng cao
®Çu ®ßi tù do vµ c«ng lÝ, kh«ng khuÊt phôc tríc mäi khã
kh¨n vµ trë ng¹i lµ ph¬ng ch©m t tëng v¨n ho¸ cña thêi
k× nµy.
17
Sù ph¸t triÓn cña khoa häc tù nhiªn lµ c¬ së cho nh÷ng
quan ®iÓm triÕt häc duy vËt n¶y në vµ ph¸t triÓn, ë thêi
k× nµy hä vÉn kÕ tha t tëng cña thêi k× Phôc Hng, vÉn
coi träng vÊn ®Ò con ngêi vµ vai trß cña con ngêi. Tuy
nhiªn, con ngêi ë thêi k× nµy lµ con ngêi cô thÓ, hiÖn
thùc víi vÎ ®Ñp trÝ tuÖ. Dùa trªn nh÷ng thµnh tùu cña
khoa häc tù nhiªn, c¸c nhµ triÕt häc ®a ra quan niÖm duy
vËt vÒ con ngêi, coi con ngêi lµ s¶n phÈm ph¸t triÓn cña
b¶n th©n tù nhiªn. G. Hªghen (1770 – 1831) coi con ngêi
lµ hiÖn th©n, lµ s¶n phÈm sè mét cña chÝnh b¶n th©n
m×nh. VÒ b¶n chÊt con ngêi, «ng quy nã vÒ ph¹m trï ®¹o
®øc, coi x· héi c«ng d©n gåm nh÷ng quan hÖ kinh tÕ
gi÷a con ngêi chØ lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc cña
quan hÖ ®¹o ®øc. ¤ng kh¼ng ®Þnh: con ngêi “ph¶i hµnh
®éng sao cho phï hîp víi c¸c kh¸i niÖm ®¹o ®øc nãi
chung, trong hµnh vi ®¹o ®øc, con ngêi thÓ hiÖn ra
kh«ng ph¶i b¶n th©n anh ta mµ lµ c¸i b¶n chÊt cña anh
ta.” MÆt kh¸c, Hªghen còng tiÕn tíi dÇn quan niÖm con
ngêi nh mét thùc thÓ x· héi, «ng nãi r»ng: “chØ trong x·
héi, trong céng ®ång míi tån t¹i lu©n lÝ vµ nghÜa vô víi t
c¸ch mét nguyªn t¾c ®¹o ®øc.”
18
con ngêi sang mét giai ®o¹n míi. Tuy nhiªn, nh÷ng nhËn
thøc nµy chÞu sù chi phèi cña t tëng t«n gi¸o, m©u thuÉn
víi t tëng tèt ®Ñp cña loµi ngêi, ®i ngîc víi chñ nghÜa
nh©n v¨n t s¶n thêi k× ®Çu. ë thêi k× nµy, nh÷ng lÝ
thuyÕt vÒ con ngêi co nhiÒu sai lÖch nh»m h¹n chÕ sù
nhËn thøc cña con ngêi vÒ thÕ giíi xung quanh vµ vÒ
chÝnh b¶n th©n hä. TÊt c¶ ®Òu phôc vô cho môc ®Ých
¸p bøc bãc lét cña giai cÊp thèng trÞ.
19
b¶n: tù nhiªn, x· héi vµ con ngêi. Ba mÆt nµy cÊu thµnh
nªn thÕ giíi mét c¸ch chÆt chÏ, kh«ng thÓ t¸ch rêi trong
mèi quan hÖ tæng hoµ. §ã lµ thÓ hoµn chØnh thèng nhÊt
hîp thµnh thÕ giíi con ngêi. Tù nhiªn lµ c¸i cã tríc, sinh ra
con ngêi, con ngêi còng dùa vµo tù nhiªn nh nh÷ng sinh
vËt kh¸c, tuy nhiªn, con ngêi th«ng qua qu¸ tr×nh lao
®éng ®· kh«ng ngõng t¸c ®éng, c¶i t¹o tù nhiªn cho phï
hîp víi hoµn c¶nh cña m×nh, ®ång thêi hoµn thiÖn m×nh
h¬n. Nh vËy, “lao ®éng ®· s¸ng t¹o ra con ngêi” lµ theo
nghÜa ®ã. Mac ®· tõng nãi “x· héi s¶n xuÊt ra con ngêi”,
nhng «ng còng kh¼ng ®Þnh con ngêi lµm nªn x· héi.
20
¸p dông trong hoµn c¶nh níc ta, ngay tõ buæi ®Çu
x©y dùng ®Êt níc theo con ®êng XHCN, chñ tÞch Hå ChÝ
Minh ®· nhËn ®Þnh: “Muèn x©y dùng CNXH, tríc hÕt cÇn
ph¶i cã nh÷ng con ngêi CNXH.” Muèn x©y dùng ®Êt níc
theo quan ®iÓm cña §¶ng, chóng ta ph¶i b¾t tay vµo
x©y dùng nÒn kinh tÕ x· héi theo ®Þnh híng XHCN.
NghÜa lµ con ngêi trong thêi ®¹i míi – con ngêi míi ph¶i lµ
nh÷ng con ngêi XHCN, mang b¶n chÊt XHCN. Qu¸ tr×nh
x©y dùng con ngêi XHCN lµ mét cuéc ®Êu tranh hÕt søc
gay go vµ quyÕt liÖt gi÷a c¸i míi vµ c¸i cò, c¸i tiÕn bé vµ
c¸i l¹c hËu. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh kh¼ng ®Þnh con ®êng
ph¸t triÓn XHCN ph¶i cã nh÷ng con ngêi XHCN víi ý
nghÜa nhÊn m¹nh nhËn thøc vÒ lý tëng chñ nghÜa x· héi.
Qu¶ thùc x©y dùng XHCN lµ mét sù nghiÖp hÕt søc vÜ
®¹i. Nã ®ßi hái §¶ng ph¶i n¾m v÷ng chñ nghÜa M¸c-
Lªnin vµ tËn dông linh ho¹t vµo thùc tiÔn hoµn c¶nh ®Êt
níc ®Ó ®a ra nh÷ng ®êng lèi chÝnh s¸ch ®óng ®¾n. Nã
®ßi hái nh©n d©n lao ®éng ph¶i nªu cao tinh thÇn tù
gi¸c, ph¸t huy trÝ s¸ng t¹o, cã ý thøc kû luËt cao trong s¶n
xuÊt ®êi sèng. Bªn c¹nh ®ã mçi ngêi ph¶i n¾m v÷ng quy
luËt vËn ®éng cña x· héi, cña tù nhiªn vµ vËn dông hiÖu
qu¶ vµo thùc tiÔn. Do ®ã kh«ng cã nh÷ng con ngêi XHCN
kh«ng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi theo con ®êng XHCN.
B¶n chÊt cña con ngêi lµ tæng hoµ c¸c mèi quan hÖ,
con ngêi lµ s¶n phÈm cña x· héi cña lÞch sö, ®ång thêi
con ngêi còng lµ chñ thÓ cã ý thøc, lµm nªn lÞch sö, s¸ng
t¹o ra x· héi. VËy trong thêi ®¹i míi, con ngêi XHCN cÇn
ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn phÈm chÊt g×?
21
Mçi mét thêi kú lÞch sö chóng ta ®Òu cã mét m«
h×nh con ngêi cÇn x©y dng. Muèn cã mét m« h×nh con
ngêi cÇn ph¶i dùa trªn sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt,
cña tr×nh ®é ph¸t triÓn x· héi. ViÖt Nam dùa trªn lÝ luËn
chñ nghÜa M¸c-Lªnin, lÊy t tëng Hå ChÝ Minh lµm c¬ së,
kÕ tôc vµ ph¸t huy truyÒn thèng cña d©n téc, chóng ta cã
h×nh mÉu nh÷ng con ngêi XHCN.
Thø nhÊt:
Con ngêi XHCN lµ nh÷ng con ngêi lao ®éng míi cã tri
thøc s©u s¾c vÒ c«ng viÖc mµ m×nh ®ang ®¶m nhËn,
lao ®éng cã ý thøc kû luËt, cã tinh thÇn ®oµn kÕt víi
®ång nghiÖp, sèng cã tr¸ch nhiÖm víi b¶n th©n vµ x· héi.
Trong bèi c¶nh hiÖn nay, ®Êt níc bíc vµo thêi kú qu¸ ®é
lªn CNXH, h×nh ¶nh con ngêi XHCN cµng ®îc ®Ò cao,
chóng ta cÇn x©y dùng nh÷ng con ngêi míi ®óng víi b¶n
chÊt cña nã.. §ã lµ nh÷ng con ngêi cña thêi ®¹i c«ng
nghÖ, tiÕp thu cã hiÖu qu¶ khoa häc kü thuËt. H¹n chÕ ë
níc ta lµ khoa häc cßn thÊp kÐm so víi c¸c níc b¹n, v× vËy
ph¬ng híng phÊn ®Êu cña chóng ta kh«ng chØ dõng l¹i ë
nh÷ng con ngêi thô ®éng tiÕp thu mµ chóng ta cÇn ph¶i
cã nh÷ng con ngêi lµm nªn c«ng nghÖ míi. §ã lµ mét
trong nh÷ng môc tiªu khã kh¨n ®èi víi níc ta.
Thø hai:
22
XHCN lu«n t×m tßi nh÷ng tri thøc míi vÒ mäi mÆt, kh«ng
ngõng c¶i thiÖn vµ rÌn luyÖn b¶n th©n ®Ó trë nªn toµn
diÖn h¬n. §©y chÝnh lµ h×nh mÉu con ngêi lý tëng cña
mét x· héi lý tëng, kh¸c h¼n víi con ngêi trong x· héi t b¶n
còng nh c¸c hÖ thèng x· héi kh¸c. D©n téc ViÖt Nam lµ
mét d©n téc cã truyÒn thèng yªu níc vµ sèng céng ®ång.
Tuy nhiªn, ë nh÷ng thêi kú cò, d©n ta vÉn cßn thô ®éng,
kh¶ n¨ng nhËn thøc h¹n chÕ, tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp kÐm,
tr×nh ®é lao ®éng s¶n xuÊt th« s¬. ChÝnh v× vËy,
chóng ta cÇn ph¶i v¬n lªn, hoµn thiÖn nh÷ng con ngêi
míi, dùa trªn c¸c yÕu tè tèt ®Ñp s½n cã.
Thø ba:
Con ngêi XHCN lµ con ngêi giµu lßng yªu níc, th¬ng
d©n, yªu th¬ng ®ång lo¹i, gióp ®ì nh÷ng ngêi xung
quanh. Cã thÓ nãi, ®©y lµ mét lîi thÕ cña d©n ta. Tõ xa
xa, chóng ta ®· biÕt ®oµn kÕt c¸c d©n téc anh em chung
søc ®¸nh giÆc ngo¹i x©m, x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc.
Trong thêi ®¹i míi, chóng ta kh«ng thÓ phñ nhËn s¹ch tr¬n
nh÷ng ®øc tÝnh quý b¸u ®ã, mµ ph¶i biÕt ph¸t huy, chän
läc nh÷ng yÕu tè thuéc hÖ t tëng tèt ®Ñp, lo¹i bá nh÷ng
c¸i ®· l¹c hËu, lçi thêi.
Thø t:
23
cña XHCN vÒ con ngêi. Tãm l¹i. con ngêi trong XHCN s¸ng
t¹o ra x· héi nh÷ng còng lµ s¶n phÈm cña x· héi. Nh
Ph.¡nghen ®· tõng nãi: “nh÷ng lùc lîng xa l¹ kh¸ch quan,
tõ tríc ®Õn nay vÉn thèng trÞ lÞch sö, giê ®©y sÏ chÝnh
lµ con ngêi kiÓm so¸t. ChØ cã tõ lóc ®ã, loµi ngêi míi thùc
sù tù m×nh s¸ng t¹o ra lÞch sö cña m×nh mét c¸ch hoµn
toµn tù gi¸c, nh÷ng nguyªn nh©n x· héi mµ hä ®em vËn
dông míi ®a l¹i nh÷ng kÕt qu¶ mong muèn. §ã lµ mét bíc
nh¶y vät cña con ngêi tõ v¬ng quèc tÊt yÕu sang thÕ giíi
tù do.
Trong mäi thêi kú, mäi chÕ ®é x· héi, con ngêi lu«n
lµ chñ thÓ s¸ng t¹o ra lÞch sö, t¹o ra x· héi vµ còng dùa
vµo x· héi mµ con ngêi dÇn hoan theÞen m×nh h¬n. Con
ngêi lµ trung t©m vò trô, lµ chñ thÓ s¸ng t¹o cã ý thøc. §èi
víi sù trëng thµnh lín m¹nh cña mçi quèc gia d©n téc, vai
trß cña nguån lùc con ngêi lµ ®iÒu kh«ng thÓ phñ nhËn.
Thø nhÊt:
Con ngêi gi÷ g×n di s¶n v¨n ho¸, gi¸ trÞ v¨n ho¸ vËt
chÊt cña x· héi. Con ngêi kh«ng ngõng cñng cè n©ng cao
gi¸ trÞ v¨n ho¸, tinh thÇn cho x· héi. Tho¸t khái thÕ giíi
®éng vËt, con ngêi kh«ng cßn ho¹t ®éng theo b¶n n¨ng
n÷a, hä b¾t ®Çu t×m tßi kh¸m ph¸ ra chÝnh b¶n th©n
m×nh, s¸ng t¹o ra c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ tinh thÇn. Ên §é lµ
chiÕc n«i cña nÒn v¨n m×nh n©hn lo¹i, Hy L¹p lµ cha ®Î
24
cña to¸n häc cïng nhiÒu nghiªn cøu, häc thuyÕt, ®Þnh
luËt... TÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã ®Òu thuéc loµi ngêi, do loµi
ngêi s¸ng t¹o ra vµ ph¸t triÓn. Cho ®Õn ngµy nay, chóng
ta kh«ng bao giê phñ nhËn vai trß cña chÝnh chóng ta.
Chóng ta lµ trung t©m ®iÒu khiÓn, tæng hoµ mäi sù vËn
®éng biÕn ®æi cña x· héi, b¶n th©n chóng ta chÞu tr¸ch
nhiÖm vÒ ®iÒu ®ã.
Thø hai:
25
®èi víi mçi con ngêi ph¶i tù m×nh rÌn luyÖn, ph¸t triÓn,
theo kÞp thêi ®¹i c«ng nghÖ th«ng tin, kh«ng ®Ó tôt hËu,
l¹c hËu.
Thø ba:
Nguån lùc con ngêi cã vai trß hÕt søc quan träng ®èi
víi qua tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Con ngêi lµ chñ thÓ
s¸ng t¹o ra v¨n ho¸, kÕ tôc truyÒn thèng v¨n ho¸, ®ång
thêi chÝnh hä l¹i b¶o vÖ thµnh qu¶ v¨n ho¸ cho loµi ngêi.
Trong x· héi hiÖn ®¹i, nhiÒu c©u hái ®Æt ra liÖu sù ®æi
míi vÒ kinh tÕ cã kÐo theo sù ®æi míi vÒ v¨n ho¸ kh«ng,
vµ sù ®æi míi ®ã cã ¶nh hëng g×, vµ lµm thÕ nµo gi÷ ®-
îc b¶n s¾c v¨n ho¸ cæ truyÒn?
Chóng t«i kh¼ng ®Þnh, khi x· héi loµi ngêi ph¸t triÓn,
mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi míi xuÊt hiÖn, kÐo theo nã lµ
nh÷ng t tëng v¨n ho¸ míi. §ã lµ mét quy luËt tÊt yÕu
kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi. Trong
thêi ®¹i ngµy nay, cã nhiÒu t tëng v¨n ho¸ tiÕn bé (nam
n÷ b×nh ®¼ng...), nhng bªn c¹nh ®ã kh«ng ph¶i tÊt c¶
nh÷ng t tëng v¨n ho¸ cò bÞ phñ dÞnh mµ chóng ta thõa
nhËn vµ ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ tèt ®Ñp ®ång
thêi c¶i biÕn hay xo¸ bá nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ l¹c hËu. TÊt
c¶ nh÷ng c¸i ®ã lµ do con ngêi t¹o ra, lµ s¶n phÈm cña
con ngêi. Nh vËy con ngêi lµ nguån lùc kh«ng nh÷ng s¶n
xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt mµ cßn lµ lùc lîng s¶n xuÊt v¨n
ho¸ tinh thÇn cho x· héi, ®ång thêi l¹i lµ ngêi tiªu dïng, lµ
thÞ trêng chÝnh tiªu thô nh÷ng s¶n phÈm mµ m×nh t¹o
ra.
26
CH¦¥NG II:
Trùc tiÕp chÞu ¶nh hëng cña hai cuéc chiÕn tranh lín,
t×nh h×nh kinh tÕ x· h«i ViÖt Nam cã nhiÒu diÔn biÕn rèi
ren, ®Êt níc chËm ph¸t triÓn, kinh tÕ l¹c hËu, x· héi cã
nhiÒu tÖ n¹n, ®êi sèng con ngêi nghÌo khæ, n¨ng suÊt lao
®éng thÊp, tû lÖ giai cÊp c«ng nh©n qu¸ lín. Nhng sau
n¨m 1950, chóng ta ®· cã nh÷ng ®æi míi vît bËc.
Do ¶nh hëng cña cuéc c¸c m¹ng khoa häc kü thuËt (tr-
íc n¨m 50) vµ ¶nh hëng cña c¸ch m¹ng khoa häc c«ng
nghÖ (sau n¨m 50), kinh tÕ x· héi ViÖt Nam cã nh÷ng nÐt
®æi míi ®¸ng kÓ. Tû träng ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô
t¨ng cao, nÒn kinh tÕ ®ang dÇn kh¼n ®Þnh m×nh, lùc l-
îng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®«ng ®¶o, lùc lîng n«ng d©n
gi¶m bít, thay vµo ®ã lµ c«ng nh©n vµ trÝ thøc ph¸t
triÓn. §êi sèng x· héi æn ®Þnh, nhiÒu trµo lu v¨n ho¸ t t-
ëng lµnh m¹nh ®îc du nhËp. HiÖn nay ViÖt Nam lµ níc cã
nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn siªu gia tèc, øng dông khoa häc
c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt réng r·i, ®Æc biÖt chóng ta ®·
biÕt ph¸t huy nguån trÝ lùc kÕt hîp víi c«ng nghÖ truyÒn
th«ng, th«ng tin trong s¶n xuÊt s¶n phÈm c«ng nghÖ
27
trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ vÒ vèn, vÒ nguån nh©n lùc vµ
chuyÓn giao c«ng nghÖ.
Tãm l¹i, xuÊt ph¸t ®iÓm cña nguån nh©n lùc ViÖt
Nam lµ giai cÊp n«ng d©n. HiÖn nay, ngu«n nh©n lùc
ViÖt Nam vÉn rÊt dåi dµo nhng chñ yÕu hä vÉn thiªn vÒ
s¶n xuÊt n«ng l©m ng nghiÖp.
Giai cÊp c«ng nh©n lµ giai cÊp cã vai trß to lín trong
sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Cã thÓ
nãi giai cÊp c«ng nh©n lµ giai cÊp cã sø m¹ng lÞch sö.
Trong v¨n kiÖn ®¹i héi lÇn thø X cña §¶ng, §¶ng ta
kh¼ng ®Þnh: ‘§¹i ®oµn kÕt toµn d©n téc trªn nÒn t¶ng
liªn minh giai cÊp c«ng nh©n víi giai cÊp n«ng d©n cïng
®éi ngò tri thøc, díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, lµ nguån søc
m¹nh ®éng lùc chñ yÕu vµ lµ nh©n tè cã ý nghÜa quyÕt
®Þnh ®¶m b¶o th¾ng lîi bÒn v÷ng cña sù nghiÖp x©y
28
dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc”. Nh vËy giai cÊp c«ng nh©n ®îc
§¶ng chó träng chän lµm giai cÊp tiªn phong trong tiÕn
tr×nh x©y dùng ®Êt níc x· héi chñ ngh·, lµ lùc lîng quyÕt
®Þnh tíi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë ViÖt Nam.
Kh¼ng ®Þnh ®îc vai trß cña gai cÊp c«ng nh©n, vËy
nguån lùc c«ng nh©n tËn dông vµ ph¸t huy nh thÕ nµo
cho hiÖu qu¶ nhÊt l¹i lµ vÊn ®Ò cÇn quan t©m.
29
Nh×n chung giai cÊp c«ng nh©n cã tr×nh ®é v¨n
ho¸, tr×nh ®é lao ®éng cßn thÊp. Tû lÖ lao ®éng cã tay
nghÒ cßn khiªm tèn. Chñ yÕu c«ng nh©n lao ®éng mét
c¸ch m¸y mãc, hiÖu qu¶ lao ®éng cha cao. C«ng nh©n cã
tr×nh ®é l¹i híng sang lµm thuª cho níc ngoµi, t×nh tr¹ng
lao ®éng c«ng nh©n xuÊt ngo¹i hiÖn nay lµ kh¸ phæ
biÕn. Nguyªn nh©n ph¶i ch¨ng lµ do søc lao ®éng cña
ngêi c«ng nh©n ®îc tr¶ ®ång l¬ng qu¸ thÊp, ®êi sèng
cha ®îc ®¸p øng, hoÆc do ë ViÖt Nam hä kh«ng cã ®iÒu
kiÖn ph¸t triÓn, khoa häc kü thuËt kh«ng t¬ng xøng víi
kh¶ n¨ng lao ®éng cña hä.
Bªn c¹nh vai trß cña giai cÊp c«ng nh©n chóng ta
còng ph¶i kÓ ®Õn vai trß cña giai cÊp n«ng d©n. Giai cÊp
n«ng d©n lµ lùc lîng quan träng trong vÊn ®Ò ph¸t triÓn
kinh tÕ x· héi ë ViÖt Nam.
30
thÕ nªn hä cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc ph¸t triÓn
kinh tÕ x· héi.
Trong giai ®o¹n hiÖn nay, ®Êt níc bíc vµo thêi kú héi
nhËp kinh tÕ quèc tÕ, híng tíi nÒn kinh tÕ tri thøc, khoa
häc c«ng nghÖ ngµy cµng ph¸t triÓn th× tÇng líp nµy lµ
lùc lîng tiªn phong trong viÖc tiÕp thu khoa häc c«ng
nghÖ, ®a ®Êt níc sang thêi kú míi, quyÕt ®Þnh sù
nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, x©y dùng
XHCN.
31
TÇng líp trÝ thøc bao gåm nh÷ng con ngêi cã n¨ng
lùc, cã kh¶ n¨ng tiÕp thu c«ng nghÖ cao, ®ång thêi còng
lµ nh÷ng con ngêi s¸ng t¹o ra s¶n phÈm c«ng nghª. ChÝnh
v× vËy ViÖt Nam cÇn ®Çu t vµo x©y dùng mét ®éi ngò
trÝ thøc hïng m¹nh, tr¸nh hiÖn tîng “ch¶y m¸u chÊt x¸m”
nh hiÖn nay. §ã lµ yªu cÇu cÊp b¸ch ®Æt ra ®èi víi §¶ng
vµ Nhµ níc ta. Mét mÆt chóng ta cÇn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
viÖc lµm vµ l¬ng lao ®éng hîp lý, ch¨m sãc ®êi sèng cho
ngêi lao ®éng, mÆt kh¸c chóng ta cÇn trang bÞ c¬ së vËt
chÊt ®Çy ®ñ, ®¸p øng ®îc nhu cÇu lµm viÖc cña ngêi lao
®éng, ®Ó hä cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn b¶n th©n vµ n©ng
cao tr×nh ®é. §iÒu nµy sÏ gióp hiÖu qu¶ lao ®éng ®îc
t¨ng cao.
HiÖn nay, hä lµm viÖc chñ yÕu trong ngµnh dÞch vô.
§©y lµ mét ngµnh míi, mang l¹i lîi nhuËn kinh tÕ cao, tØ
träng cña ngµnh t¬ng ®èi lín. Trong t¬ng lai, ViÖt Nam
nªn më réng ngµnh nµy, vµ coi ngµnh nµy lµ träng t©m
trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc,
x©y dùng CNXH.
32
c«ng th¬ng cã vai trß ®Æc biÖt, hä lµ nh÷ng ngêi trung
gian, trao ®æi kinh tÕ gi÷a c¸c giai cÊp trong x· héi.
III. Vai trß cña nguån lùc con ngêi trong qu¸
tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam:
1- Dùa vµo nguån nh©n lùc, ®Æc ®iÓm cña nguån
nh©n lùc chóng ta cã nh÷ng híng ®Çu t ph¸t triÓn kinh
tÕ. Tõ nhËn ®Þnh ®óng tinh h×nh kinh tÕ ®Êt níc, thùc
tr¹ng ngu«n nh©n lùc ViÖt nam, §¶ng ta cã nh÷ng chÝnh
s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cho phï hîp.
3- Trong lÜnh vùc kinh tÕ, nguån lùc con ngêi ®îc xem
xÐt víi t c¸ch lµ mét bé phËn cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ vai
trß cña con ngêi trong quan hÖ s¶n xuÊt.
33
IV. Vai trß cña nguån lùc con ngêi trong lÜnh
vùc v¨n ho¸ x· héi:
1- S¸ng t¹o ra nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa tinh thÇn, ®ång
thêi b¶o tån nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ tinh thÇn d©n téc.
CH¦¥NG III:
34
øng cao, con ngêi ViÖt Nam chÞu th¬ng chÞu khã, cã
truyÒn thèng yªu níc, cã tinh thÇn d©n téc cao, chÝnh v×
vËy viÖc tËn dông nguån lùc con ngêi ë ViÖt Nam rÊt dÔ
dµng thuËn lîi cho viÖc kÕt hîp nguån lùc con ngêi trªn
nhiÒu lÜnh vùc kinh tÕ x· héi kÕt hîp c¸c nguån lùc con
ngêi t¹o thµnh sóc m¹nh tæng hîp thóc ®Èy nhanh qu¸
tr×nh CNH- H§H ®Êt níc, x©y dùng x· héi c«ng b»ng d©n
chñ v¨n minh. GÇn ®©y tr×nh ®é d©n trÝ ë ViÖt Nam ®-
îc n©ng cao, tØ lÖ ngêi cã tr×nh ®é ®¹i häc n©ng lªn rÊt
nhiÒu,tØ lÖ ngêi ®îc ®i häc vµ ®¹t tr×nh ®é trung häc
phæ th«ng cao. §ã lµ mét u thÕ lín cña Viªt Nam trong xu
huíng vËn ®éng cña kinh tÕ híng tíi nÒn kinh tÕ trÝ thøc.
Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi chóng ta cßn rÊt nhiÒu
khã kh¨n cÇn kh¾c phôc. §ã chÝnh lµ nh÷ng mÆt cßn h¹n
chÕ vÒ nguån lùc con ngêi.
35
mét c¬n lèc xo¸y”, ®Æc biÖt lµ t tëng, t©m trÝ tiÓu n«ng
hÕt søc nÆng nÒ, tÝnh tÝch cùc, s¸ng t¹o, tÝnh n¨ng
®éng x· héi cßn thÊp.
1-Søc khoÎ:
Nãi ®Õn c¸c gi¸ trÞ cña con ngêi kh«ng thÓ kh«ng
nh¾c tíi søc khoÎ v× cã søc khoÎ th× míi lµm ®îc viÖc, søc
khoÎ lµ vèn quý nhÊt cña con ngêi. Ban chÊp hµnh T¦ kho¸
VII viÕt “trÝ tuÖ lµ tµi s¶n quý nhÊt trong mäi tµi s¶n, nh-
ng chÝnh søc khoÎ lµ tiÒn ®Ò quý gi¸ nhÊt cÇn thiÕt ®Õ
36
lµm ra tµi s¶n ®ã”. ChÝnh v× vËy ch¨m lo cho con ngêi
vÒ thÓ chÊt lµ tr¸ch nhiÖm cña toµn x· héi, cña c¸c cÊp
c¸c ngµnh, c¸c ®oµn thÓ. Mét khi ch¨m lo tèt søc khoÎ cho
®êi sèng nh©n d©n lµ ®ång nghÜa víi viÖc ph¶i ph¸t
triÓn hÖ thèng y tÕ, dù phßng, thÓ dôc thÓ thao…HiÖn
nay ta còng cã nhiÒu chÝnh s¸ch vµ chñ tr¬ng ®Ó ph¸t
huy nguån lùc nµy. Tuy nhiªn nhµ níc ta cÇn ®Èy m¹nh
h¬n n÷a tíi vÊn ®Ò d©n sè kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, ®Ó
tõ ®ã cã ®iÒu kiÖn ch¨m sãc tèt cho thÕ hÖ trÎ- thÕ hÖ t-
¬ng lai cña ®Êt níc, mét mÆt cÇn më réng hÖ thèng y tÕ
céng ®ång, ph¸t thuèc, ch÷a bÖnh miÔn phÝ, chèng tiªu
cùc trong y tÕ. §©y lµ mét vÊn ®Ò t¬ng ®èi khã, ®ßi hái
kinh phÝ cao, nhng ®ã còng lµ nh÷ng gi¶i ph¸p chóng t«i
®a ra, hi väng x· héi ViÖt nam t¬ng lai cã thÓ thùc hiÖn
®îc.
2-§¹o ®øc:
37
3-Lèi sèng:
38
ph¸p kh¾c phôc. Thø nhÊt, cÇn cã chÝnh s¸ch ®Èy m¹nh
chÊt läng gi¸o dôc, ®Çu t c¬ së vËt chÊt, kü thuËt trong
gi¶ng d¹y. Thø hai, thùc hiÖn c¶i c¸ch ®æi míi gi¸o dôc,
tr¸nh hiÖn tù¬ng thô ®éng: thÇy gi¶ng, trß ghi, häc tñ,
häc lÖch, häc lÊy thµnh tÝch. Thø ba, n©ng cao chÊt lîng
®êi sèng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn ngµnh gi¸o dôc,
ch¨m lo cñng cè ®êi sèng cña gia ®×nh hä, kh«ng ®Ó
t×nh tr¹ng nh÷ng ngêi cã n¨ng lùc ch¹y theo kinh tÕ thÞ
trßng, dêi xa gi¸o dôc, chÊt läng gi¸o viªn thÊp kÐm, gi¸o
viªn nghÒ phô, lµm kinh tÕ lµ chÝnh…
39
Nam ®îc nhµ níc ta thùc hiÖn qua hai qu¸ tr×nh: qu¸
tr×nh ®µo t¹o vµ qu¸ tr×nh båi dìng lµm t¨ng nguån lùc
con ngêi.
Trong giai ®o¹n ph¸t triÓn ®Êt níc, kinh tÕ thÞ trêng,
x· héi cã nhiÒu biÕn ®æi theo nh÷ng chiÒu híng kh¸c
nhau, chóng ta cÇn ph¶i cã nh÷ng con ngêi g¬ng mÉu
lµm cÇn l¸i, híng ®Êt níc theo ®óng ®Þnh huíng XHCN,
thÕ nhng mét bé phËn c¸n bé l¹i tho¸i ho¸ biÕn chÊt,
nhiÒu §¶ng viªn ®i ngîc l¹i víi lÝ tëng cña §¶ng céng s¶n,
nh÷ng bé phËn c¸n bé mÊt phÈm chÊt tån t¹i ë hÇu hÕt
40
c¸c lÜnh vùc y tÕ, gi¸o dôc, chÝnh trÞ…Sù tån t¹i cña bé
phËn nµy lµ u nhät cña x· héi, lµ nguy c¬ tiÒm Èn lµm
chËm l¹i sù tiÕn bé cña x· héi, sù ®i lªn cña c¸ ngµnh c¸c
cÊp, g©y mÊt lßng tin cña nh©n d©n vµ nhµ níc. Thªm
vµo ®ã, trong ®êi sèng nhËn thøc cña con ngêi cßn nhiÒu
bÊt cËp, nhiÒu tÖ n¹n x· héi lan trµn g©y ¶nh hëng kh«ng
nhá tíi ®êi sèng x· héi ViÖt Nam. Trong gi¸o dôc lµ bÖnh
thµnh tÝch. Trong c¸c cÊp c¸c ngµnh lµ bÖnh thi ®ua
kh«ng lµnh m¹nh….Nh vËy sù nhòng nhiÔu trong c¸c lÜnh
vùc ®êi sèng lµm ¶nh hëng rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn kinh
tÕ x· héi ViÖt Nam, k×m h·m ®Êt níc trªn con ®êng tiÕn
tíi XHCN.
41
chÊt lÉn tinh thÇn, ®êi sèng h¹n hÑp, c«ng nghiÖp bÞ tµn
ph¸ nÆng nÒ, x· héi nhiÒu diÔn biÕn phøc t¹p. Sau chiÕn
tranh, kho b¹c nhµ níc trèng rçng, giÆc ®ãi, giÆc dèt
hoµnh hµnh (h¬n 90% d©n sè mï ch÷). ChÝnh v× thÕ x·
héi ViÖt Nam bÞ chËm ph¸t triÓn, kinh tÕ bÞ k×m h·m, sa
sót, níc ta ®i lªn tõ mét nÒn s¶n xuÊt nhá lÎ, nh÷ng suy
nghÜ ý thøc cña con ngêi bÞ h¹n chÕ trong khu«n khæ eo
hÑp, ®Æc biÖt trong qu¸ tr×nh ®æi míi sù t¸c ®éng cña
c¬ chÕ thÞ trêng lµm cho con ngêi ngµy cµng n¨ng ®éng
h¬n, ph¸t huy ®îc tiÒm n¨ng cña m×nh, song còng ®Ó l¹i
nhiÒu tiªu cùc. Bªn c¹nh ®ã ®Çu t cho gi¸o dôc cßn cã rÊt
nhiÒu h¹n chÕ nh: c¬ së h¹ tÇng cßn cha ®Çy ®ñ, vÊn
®Ò häc t¹m, häc ghÐp vÉn cßn tån t¹i ë nhiÒu ®Þa ph-
¬ng, gi¸o dôc vÉn ch¹y theo thµnh tÝch, cha ®¸p øng ®îc
nhu cÇu vÒ t×m tßi häc hái khoa häc kü thuËt tiÕn bé.
T×nh tr¹ng “ch¶y chÊt x¸m “cßn diÔn ra phæ biÕn, hiÖn
tîng sinh viªn häc sinh ra trêng cßn thiÕu c«ng ¨n viÖc
lµm, “b»ng cÊp ®i ngîc víi n¨ng lùc” hay “thõa thµnh
tÝch”, hoÆc do qu¸ coi träng b»ng cÊp mµ chÝnh b¶n
th©n nhµ níc k×m h·m sù ph¸t triÓn cña con ngêi, gß bã,
¸p ®Æt con ngêi. Tr×nh ®é qu¶n lÝ nh©n lùc cßn yÕu
kÐm, cha x©y dùng ®îc mét hÖ thèng qu¶n lÝ ®Çy ®ñ
vµ hiÖn ®¹i.
42
c¸c biÖn ph¸p ph¸t huy nguån nh©n lùc mét c¸ch hiÖu
qu¶ ®èi víi nÒn kinh tÕ- x· héi.
43
níc ta trong ph©n c«ng lao ®éng x· héi, giai cÊp c«ng
nh©n vÉn lµ nßng cèt trong ho¹t ®éng x©y dùng vµ dÞch
vô. Nhµ níc ®¶m b¶o cung cÊp ®ñ t liÖu s¶n xuÊt cho ng-
êi lao ®éng, ®¶m b¶o lao ®éng cã hiÖu qu¶, lao ®éng
phï hîp, tËn dông triÖt ®Ó nguån lao ®éng, tr¸nh t×nh
tr¹ng thÊt nghiÖp do ph©n bè lao ®éng kh«ng ®ång
®Òu, do thiÕu t liÖu s¶n xuÊt. Muèn vËy chóng ta ph¶i cã
kÕ ho¹ch ph©n ®Þnh thµnh phÇn, nhiÖm vô cña tõng bé
phËn kinh tÕ, ®a ra chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ ë tõng
vïng, tõng ®Þa ph¬ng. MÆt kh¸c, ph¶i cã chÝnh s¸ch
ch¨m sãc ®êi sèng , gia ®×nh c«ng nh©n viªn,ngêi lao
®éng, thêng xuyªn cã chÝnh s¸ch u ®·i, träng thëng ®èi
víi ngêi lao ®éng cã thµnh tÝch cao trong lao ®éng, t¨ng
hiÖu qu¶ lµm viÖc, thùc hiÖn ph©n phèi c«ng b»ng c«ng
khai d©n chñ, mÆt kh¸c cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ
phï hîp, x©y dùng kÕ ho¹ch kinh tÕ trong tõng giai ®o¹n
ng¾n. VÝ dô trong giai ®o¹n hiÖn nay, §¶ng ta ®a ra kÕ
ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ theo híng CNH-H§H, híng tíi nÒn
kinh tÕ tri thøc, ®ång thêi tranh thñ mäi tiÒm lùc kinh tÕ
trong quèc d©n. TiÕp thu quan niÖm cña M¸c, §¶ng
kh¼ng ®Þnh kinh tÕ lµ nh©n tè c¬ b¶n quyÕt ®Þnh sù
trëng thµnh vµ lín m¹nh cña ®Êt níc, quyÕt ®Þnh tíi sù ®i
lªn XHCN cña ViÖt Nam .
44
nh©n lµm kinh tÕ.Gi¶i ph¸p chóng t«i ®a ra lµ: tiÕn hµnh
®Èy m¹nh kinh tÕ t nh©n, më réng giao lu kinh tÕ víi níc
ngoµi, tranh thñ vèn ®Çu t níc ngoµi, ®ång thêi khuyÕn
khÝch níc b¹n ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ trong níc, khuyÕn
khÝch c¸c doanh nghiÖp lµm kinh tÕ cæ phÇn ho¸. §Æc
biÖt thÞ trêng chøng kho¸n ë ViÖt Nam hiÖn nay ®ang lµ
mét ngµnh míi, thu hót giao dÞch tiÒn tÖ lªn tíi hµng tØ
®ång, v× vËy chóng ta cÇn më réng ®Çu t ph¸t triÓn,
mÆt kh¸c chóng ta cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn
nÒn kinh tÕ tri thøc vµ cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ
phï hîp, x©y dùng kÕ ho¹ch kinh tÕ trong tõng giai ®o¹n
ng¾n. ë níc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay ®· ®a ra kÕ
ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ theo híng CNH-H§H, híng tíi nÒn
kinh tÕ tri thøc, ®ång thêi tranh thñ mäi tiÒm lùc kinh tÕ
quèc d©n. TiÕp thu quan niÖm cña M¸c, §¶ng kh¼ng
®Þnh kinh tÕ lµ môc tiªu ph¸t triÓn cña ®Êt níc ta trong
giai ®o¹n hiÖn nay. Kinh tÕ ph¸t triÓn nghÜa lµ mäi mÆt
cña x· héi ®îc t¨ng cêng. V× thÕ chnóng ta cÇn ®Èy
m¹nh CNH-H§H ®Êt níc, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ g¾n víi
nÒn kinh tÕ tri thøc, lÊy khoa häc c«ng nghÖ lµm träng
t©m.
45
®oan…§ång thêi víi viÖc ®Èy lui nh÷ng tµn d cña x· héi
cò, níc ta cÇn dÇn dÇn kh¾c phôc sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c
giai tÇng, c¸c vïng miÒn. §Ó lµm ®îc vÊn ®Ò nµy, nhµ níc
ta ®· thùc hiÖn chÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, tËp trung
gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸ch vÒ lao ®éng, viÖc
lµm b»ng c¸ch ph©n phèi l¹i d©n c vµ nguån lao ®éng
gi÷a c¸c vïng, ®Ó võa t¹o thªm viÖc lµm, võa khai th¸c ®-
îc tèt h¬n tiÒm n¨ng cña mçi vïng, x©y dùng c¸c khu kinh
tÕ më…. T¹o viÖc lµm ph¶i b¾t nguån tõ n«ng th«n, tõ
trong mçi gia ®×nh, tõ viÖc gi¶m sinh ®Î , kÕ ho¹ch ho¸
gia ®×nh ®Õn viÖc kh¼ng ®Þnh vai trß cña kinh tÕ hé
gia ®×nh sÏ t¹o ®iÒu kiÖn sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n lao
®éng n«ng nghiÖp, c¸c nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng, c¸c
dÞch vô n«ng th«n ®îc kh«i phôc vµ khuyÕn khÝch ph¸t
triÓn nh»m xo¸ dÇn lao ®éng thuÇn n«ng, nhê ®ã ®Èy
m¹nh CNH-H§H n«ng th«n, vÊn ®Ò viÖc lµm sÏ ®îc gi¶i
quyÕt. Nhµ níc ta vµ nh©n d©n ta t×m mäi biÖn ph¸p
gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ sö dông hîp lÝ søc lao ®éng v×
nguån nh©n lùc cã ý nghÜa v« cïng quan träng trong sù
nghiÖp x©y dùng kinh tÕ x· héi níc ta.
46
ngò c¸n bé ®ñ ®øc ®ñ tµi l·nh ®¹o ®Êt níc. §µo t¹o c¸n
bé ngay tõ c¬ së, b¸m s¸t d©n ®Ó t×m hiÓu vµ tin yªu
vµo §¶ng, ®ång thêi ph¶i ®æi míi n©ng cao chÊt lîng
gi¸o dôc ®µo t¹o, x©y dùng hÖ thèng gi¸o dôc ngµy cµng
hoµn chØnh, cã ®ñ c¸c cÊp ngµnh häc tõ mÉu gi¸o, phæ
th«ng, bæ tóc v¨n ho¸… ®Õn hÖ thèng c¸c trêng trung
häc chuyªn nghiÖp, d¹y nghÒ, cao ®¼ng vµ ®¹i häc. X©y
dùng gi¸o dôc ngµy cµng hoµn thiÖn c¶ vÒ chÊt lîng vµ
ch¬ng tr×nh ®µo t¹o, tiÕn tíi phæ cËp gi¸o dôc ®Õn víi
mäi ngêi d©n, mäi vïng miÒn ®Êt níc. X©y dùng kÕ
ho¹ch gi¸o dôc dµi h¹n v× vÊn ®Ò gi¸o dôc lµ tiÒn ®Ò cho
mäi lÜnh vùc, t¹o ra mét hÖ thèng nguån lùc con ngêi víi
tr×nh ®é khoa häc kü thuËt ngµy cµng cao. HiÖn nay nÒn
gi¸o dôc ViÖt Nam ®ang ®øng tríc nguy c¬ tôt hËu,
nhiÒu nhòng nhiÔu x¶y ra trong gi¸o dôc, chÊt lîng ®µo
t¹o thÊp kÐm, thªm vµo ®ã lµ c¨n bÖnh thµnh tÝch, ®iÓm
gi¶, ®iÓm mîn, hiÖn tîng mua b»ng cÊp, mîn b¨ng cÊp
vÉn diÔn ra thêng xuyªn. T×nh tr¹ng thµnh tÝch ®i ngîc
víi n¨ng lùc, b»ng cÊp bao bäc nguþ biÖn cho sù trèng
rçng trong gi¸o dôc lµ t×nh tr¹ng phæ biÕn,, h¬n n÷a
hiÖn tîng ch¶y chÊt x¸m ra níc ngoµi ngµy cµng gia t¨ng.
Aats c¶ nh÷ng yÕu tè nµy lµm nªn c¨n bÖnh gi¸o dôc
khiÕn nhiÒu ngêi nhøc nhèi, nhiÒu cÊp ngµnh quan t©m
lo l¾ng. VËy ®Ó n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc, chóng ta
ph¶i lµm g×? Chóng t«i ®a ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng
cao chÊt lîng gi¸o dôc ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay
nh sau:
Thø nhÊt:
47
Ph¶i thùc hiÖn c¶i c¸ch gi¸o dôc, kh«ng ngõng trau
dåi, ®æi míi ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y trong tÊt c¶ c¸c ngµnh
häc. Tr¸nh hiÖn täng thô ®éng thÇy gi¶ng, trß ghi. Kh«ng
®Ó c¨n bÖnh thµnh tÝch lan trµn trong gi¸o dôc, ®µo t¹o
gi¸o dôc gÇn víi thùc tÕ. ë níc ta hiÖn nay gi¸o dôc cßn
qu¸ coi träng lý thuyÕt, gi¸o dôc xa rêi thùc tiÔn, chÝnh
v× thÕ sù thu hót häc sinh sinh viªn nghiªn cøu khoa häc
cßn h¹n chÕ, kh«ng kÓ ®Õn nh÷ng giê häc cßn qu¸ tÎ nh¹t
do qu¸ nÆng vÒ lÝ thuyÕt vµ qu¸ m¸y mãc.
Thø hai:
Thø ba:
CÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh sinh viªn nghiªn cøu
khoa häc, sang t¹o gi¸ trÞ c«ng nghÖ mét c¸ch thiÕt thùc
vµ hiÖu qu¶ nhÊt, kh«ng nªn coi träng qu¸ vµo vÊn ®Ò
b»ng cÊp. Chóng t«i ®îc biÕt hiÖn nay ë ViÖt Nam b»ng
48
cÊp lµ gi¸ trÞ con ngêi, nhng nhiÒu khi b»ng cÊp kh«ng
®¸nh gi¸ ®îc ®øng b¶n th©n con ngêi mµ ngîc l¹i cã khi
b»ng cÊp l¹i k×m h·m, gß bã sù ph¸t triÓn cña con ngêi.
Do ®ã ngµnh gi¸o dôc ViÖt Nam cÇn më réng h¬n n÷a
vÒ qui m«, ®µo t¹o s©u réng vÒ thùc tiÔn, gi¶m nhÑ lÝ
thuyÕt su«ng.
Thø t:
49
Trong thêi ®¹i ngµy nay, toµn nh©n lo¹i bíc sang mét
thêi kú míi, thêi kú cña m¸y mãc khoa häc c«ng nghÖ, thêi
kú cña c«ng nghÖ truyÒn th«ng, th«ng tin, thêi ®¹i cña
nh÷ng con ngêi r« bèt, b¶n th©n con ngêi tù hái, liÖu vai
trß cña nguån lùc con ngêi cã bÞ gi¶m bít kh«ng ? Chóng
t«i kh¼ng ®Þnh, trong thêi ®¹i ngµy nay con ngêi ®ãng
vai trß ®Æc biÖt quan träng, nguån lùc con ngêi lµ nguån
tµi nguyªn bÊt tËn vµ v« gi¸ kh«ng g× cã thÓ thay thÕ ®-
îc. S¶n phÈm khoa häc c«ng nghÖ lµ s¶n phÈm cña con
ngêi t¹o ra, chóng lµ nh÷ng linh kiÖn ®iÖn tö tiªn tiÕn
hiÖn ®¹i, thay con ngêi trong nhiÒu c«ng viÖc nhng
kh«ng thÓ thay thÕ con ngêi.
Con ngêi lµ mét thÓ thèng nhÊt gi÷a hai mÆt tù nhiªn
vµ x· héi. nguån tri thøc cña con ngêi lµ nguån lùc bÊt tËn
vµ lu«n lu«n lµ nguån lùc hiÖn ®¹i nhÊt. H¬n n÷a con ng-
êi lµ mét chñ thÓ cã suy nghÜ, cã tri thøc, cã t×nh c¶m,
kh«ng mét lo¹i c«ng cô nµo cã thÓ thay thÕ ®îc. Trong
mäi thêi ®¹i, con ngêi lu«n lµ lùc lîng tiªn phong cña x·
héi.
Trong hoµn c¶nh hiÖn nay, khi ®Êt níc ta ®ang bíc
vµo thêi kú ®æi míi, kinh tÕ x· héi tõng bíc ph¸t triÓn,
c¸nh cöa héi nhËp ®ang më réng, th× vai trß cña nguån
lùc con ngêi cµng kh«ng thÓ phñ nhËn, ®Æc biÖt lµ
nguån trÝ lùc con ngêi. §©y lµ mét nguån lùc cã vai trß
quyÕt ®Þnh trong sù chuyÓn giao c«ng nghÖ cña ViÖt
Nam, tõng bíc CNH-H§H ®Êt níc. Khi chóng ta ®ang híng
tíi mét x· héi t¬ng lai tèt ®Ñp- x· héi XHCN, mét x· héi
c«ng b»ng d©n chñ v¨n minh, lµm theo n¨ng lùc hëng
50
theo nhu cÇu th× vai trß cña nguån lùc con ngêi trong qu¸
tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ
thiÕu. Con ngêi lu«n ®ãng vai trß trung t©m trong mäi
biÕn ®æi x· héi, trong mäi h×nh th¸i kinh tÕ. Cã thÓ nãi
con ngêi lµ mét nguån lùc quan träng nhÊt.
51
TµI LIÖU THAM KH¶O
7, V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu lÇn thø VIII, nxb
ChÝnh trÞ Quèc gia, HN.
52