Miroslav Krlea Biografija

Zagreb, 7. jul 1893. - Zagreb, 29. decembar 1981. Knjievnik i enciklopedista Miroslav Krlea (Zagreb, 7. jul 1893 Zagreb, 29. decembar 1981) je jedan od najplodnijih, najsvestranijih i najkontraverznijih jugoslovenskih i hrvatskih knjievnika. Roen je 7. jula 1893. u Zagrebu, tadanjoj Austrougarskoj, u graanskoj porodici nie-srednjeg socijalnog statusa, gde je zavrio osnovnu kolu i niu gimnaziju. Srednjokolsko i vie obrazovanje dovrio je u domobranskoj kadetskoj koli u Peuju i Lucoviceum vojnoj akademiji u Budimpeti, nakon ega se prijavio kao dobrovoljac u srpskoj vojsci. Meutim odbijen je pod smunjom da je austrougarski pijun i posle hapenja predat austrijskim vlastima u Zemunu. Kada je izbio Prvi svetski rat, 1915. je mobilisan i poslat na Istoni front (Galiciju) kao obian vojnik. Na frontu provodi kratko vreme, a ostatak rata po vojnim bolnicama zbog slabog zdravstvenog stanja. Krleina knjievna aktivnost poinje tokom Prvog svetskog rata da bi se po povratku u Zagreb oenio glumicom Leposavom Kangrgom i u potpunosti posvetio pisanju. Njegove prve drame (Legenda 1914, Kraljevo 1918, Zaratustra i mladi, Mikelanelo Buonaroti, Kristifor Kolumbo, Maskerata i Adam i Eva 1922), kao i ratna lirika (Pjesme I i II 1918, Pjesme III 1919) istovremeno odslikavaju tadanju knjievnu i politiku atmosferu ali nam otkrivaju i preobraaj mladog idealiste i romantika u drutveno odgovornog umetnika snanog antiratnog stava. Krlea je bio pokretaka snaga leviarske knjievne i politike kritike, duboki protivnik monarhistikog reima u tadanjoj Jugoslaviji, u stalnom konfliktu sa masonima, nacionalistima i svetenstvom. U tom duhu 1919. pokree levo-orijentisani asopis Plamen, a zatim i osniva Knjievnu republiku (1923), Danas (1934), Peat (1939) i Republiku (1945). Opus dela koja je za sobom ostavio Miroslav Krlea svakako je najvei i najsvestraniji u hrvatskoj knjievnosti do danas, ali i jedan od najznaajnijih u jugoslovenskoj knjievnosti. Za 88 godina ivota i 66 godina knjievnog rada napisao je pedesetak zbirki pesama, pripovedaka, romana, drama, eseja, politike publicistike, polemika, putopisa, dnevnika, memoara i enciklopedijskih lanaka. Delo Miroslava Krlee bogato je ne samo brojnim oblicima knjievnog izraavanja ve i raznovrsnom tematikom. Rt je bezuslovno jedn od prvih i njopsesivnijih Krleinih tem, kojom se intenzivno bvi i u pesmm (pre svega u njegovoj ratnoj lirici Pjesme I i II iz 1918, kao i Pjesme III iz 1919), i u prozi (zbirka pripovedaka Hrvatski bog Mars 1922, jedna je od najsnanijih i umetniki najvrednijih antiratnih knjiga u evropskim knjievnostima), i u drmm (U logoru 1920). Jedna od Krleinih maestralnih tema je i politika, koja se nalazi u pozdini i onih njegovih del koj se ne bve politikom, poput putopisa Izlet u Rusiju (1926), eseja Europa danas (1935) i Deset krvavih godina (1937), kao i njegovih asopisi od Plamena i Danasa do uvenog Peata. Najvredniji deo njegovog pesnikog, proznog i dramskog dela ispunjen je osudama ljudske gluposti ( Na rubu pameti, ), malograanskog mentaliteta inteligencije i moralne neosetljivosti

vladajueg sloja (Gospoda Glembajevi 1929, U agoniji 1928, i Leda 1930); politikim temama poput determinizma, ljudske slobode, totalitarizma i borbe protiv njega (Banket u Blitvi, ), ali i panoramom drutva i istorijskim okvirom u kom nastaje Jugoslavija (Zastave, ). Naravno nezaobilazan deo njegovog opusa ine i enciklopedijski lanci kojima je dostojno razvio tradiciju enciklopedistike. Ponesen i duboko impresioniran Sovjetskom revolucijom 1918. postaje lan Komunisticke partije Jugoslavije. Meutim njegova vera u komunizam postepeno opada sa pribliavanjem Drugog svetskog rata. Posle duge polemike, danas poznate kao sukob knjievne levice, i objavljivanja uvenog Krleinog teksta Dijalektiki antibarbarus u asopisu Peat 1939. u kom (pored svojih za to vreme neshvatljivih pogleda na umetnosti i odbranu umetnike slobode od soc-realizma) otovreno iznosi svoju nespremnost da podri Staljinove istke, biva izbaen iz Komunistike partije. Nakon toga Krlea se povlai sa javne scene i Drugi svetski rat provodi pasivno, izolovan od svih tadanjih politikih opcija, marginalizovan od strane novo uspostavljene vlasti u Hrvatskoj, ne pristajui na saradnju sa njom. Posle pobede komunista ivot samog pisca visio je o tankoj niti ali ga je spasilo prijateljstvo sa Josipom Brozom Titom. Po zavretku Drugog svetskog rata Krlea se ponovo aktivira u javnosti. Izabran je na mesto podpredsednika Jugoslovenske Akademije nauka i umetnosti 1947. godine, a vodea izdavaka kua u Hrvatskoj, Nakladni zavod Hrvatske, obajvljuje njegova sabrana dela. Posle raskola FNR Jugoslavije i SSR-a, poinje rehabilitacija njegovog lika i dela i u Zagrebu 1950. Krlea pokree Jugoslavenski leksikografski zavod (dananji Leksikografski zavod Miroslav Krlea), tada praktino jedinu jugoslovensku instituciju sa sreditem u Hrvatskoj, u kome nastavlja da se zalae za odbranu umetnike slobode i oslobaanje od stega soc-realizma. Bio je na mestu predsednika Udruenja knjievnika Jugoslavije u periodu od 1958. do 1961. Godine 1967. potpisuje Deklaraciju o poloaju hrvatskog knjievnog jezika to je dovelo do njegove ostavke u Centralnom komitetu SKH nakon hajke na navodni nacionalizam izraen u tom dokumentu. U periodu Hrvatskog prolea bio je simpatizer odreenih zahteva ali se kasnije povukao. Do kraja ivota bio je aktivan u Leksikografskom zavodu. Poslednje godine ivota provodi u loem zdravstvenom stanju i umire u svojoj vili Gvozd u Zagrebu 29. decembra 1981, a sahranjen je 4. januara 1982. Danas je Gvozd memorijalni centar Miroslava Krlee.