Lew Starowicz Podstawy seksuologii

Wywoanie podniecenia seksualnego

Reakcja seksualna u mczyzny wywoywana jest przez bodce pobudzajce to, czy dany bodziec bdzie dla mczyzny pobudzajcy lub obojtny, zaley od: - osobowoci - ukadu neurohormonalnego - stenia neuroprzekanikw - stenia mikroelementw - sprawnoci ukadu nerwowego i sercowo-naczyniowego

Orgazm zwykle czy si z wytryskiem nasienia. 1) Faza podniecenia Istotny jest bodziec seksualny intensywno reakcji wzrasta, gdy jest on optymalny dla danego mczyzny. Pobudzenie ukadu przywspczulnego i erekcja czonka, wydzielenie niewielkiej iloci luzu z cewki moczowej (destillatio). Zgrubienie powoki moszny, uniesienie si woreczka mosznowego, uniesienie jder w kierunku krocza 2) Faza plateau Nasilenie napicia seksualnego, wzrost obwodu prcia i zmiana jego koloru. Powikszenie o 50% obwodu jder, wzrost napicia miniowego, czynnoci serca i cinienia ttniczego krwi

3) Faza szczytowania Kulminacyjny wzrost napicia seksualnego, szczytowe pobudzenie ukadu przywspczulnego. Faza toniczna: znieruchomienie napitego ciaa, faza kloniczna mimowolny skurcz mini miednicy i mini gadkich narzdw pciowych. Nasienie przesuwa si do cewki moczowej i jest wyrzucane na zewntrz, moe doj do zawenia pola wiadomoci 4) Faza odprenia Ostatnia faza, pobudzenie ukadu wspczulnego. Rozlunienie mini miednicy i ustpienie erekcji, szybki zanik przekrwienia i napicia moszny. Uczucie przyjemnego zmczenia i potrzeba snu. Reakcje seksualne i wystpowanie poszczeglnych faz s uzalenione od indywidualnych predyspozycji psychofizycznych.

Fizjologia wzwodu prcia

Proces zalecy od proporcji napicia pomidzy napywem krwi ttniczej a odpywem ylnym. Zmienia przestrze wewntrzjamist prcia: z systemu o niskim cinieniu i maej objtoci do sytemu o wysokim cinieniu i duej objtoci. Ukad przywspczulny pobudza, a wspczulny hamuje powstawanie erekcji.

Od czego zaley reaktywno erekcyjna? - aktywnoci orodkw sterujcych zachowaniami seksualnymi w mzgu oraz rdzeniu przeduonym - sprawnoci drg nerwowych (autonomiczny ukad nerwowy, nerwy sromowe, nerwy jamiste) - regulacji hormonalnej, wydolnoci ukadu krenia oraz ukadu miniowego - stanu zdrowia, naogw, lekw, a nawet cech osobowoci, preferencji i potrzeb seksualnych; wana jest samoocena jako partnera oraz relacje w zwizku - uwarunkowania kulturowe, obyczajowo, religijno, wartoci oraz stereotypy mskoci

S dwa rodzaje erekcji: psychogenna (wzwody pod wpywem marze erotycznych i bodcw wzrokowych, bez pobudzenia receptorw dotykowych) oraz odruchowa (pobudzenie rdzeniowego orodka erekcji, stymulacja receptorw czuciowych).

Fizjologiczny cykl erekcji: 1) Faza spoczynku stae wartoci objtoci, cinienia i przepywu krwi 2) Faza wyduenia pobudzenie ukadu przywspczulnego, rozkurcz mini gadkich naczy krwiononych i cia jamistych 3) Faza obrzmienia wrasta objto i cinienie wewntrzjamiste 4) Faza usztywnienia objto staa, cinienie w ciaach jamistych wysze ni w ttnicy ramieniowej 5) Faza inwolucji stadium szybkie (prcie traci sztywno) i powolne (objto powraca do wartoci wyjciowej)

Wg. Wagnera: - Faza 1 - rozkurcz poduszeczkowatych zastawek Ebnera w ttnicach prcia - Faza 2 rozszerzanie ttnic i zwikszanie pojemnoci - Faza 3 zamknicie zespole ttniczo-ylnych, zablokowanie odpywu krwi - Faza 4 rozkurcz mini gadkich i cia jamistych - Faza 5 czynne zamknicie zastawek ylnych - Faza 6 bierne rozcignicie naczy

Mechanizm ejakulacji
Ma dwie fazy: emisji ( plemniki i substancje pynne zbieraj si w cewce moczowej, zwieracz wewntrzny pcherza jest zamknity) i wyparcia (ejakulat przemieszcza si wzdu cewki i poza czonek). Odczucia w trakcie ejakulacji: 1) Odczucie zbliajcego si wytrysku i wzrost podniecenia. 2) Uczucie skurczw w cewce moczowej, silniejsze u modszych. Wyparcie nasienia z nasieniowodw, pcherzykw nasiennych i gruczou krokowego

3) Uczucie przemieszczania nasienia, poczucie nieuchronnoci wytrysku i niemoliwo jego kontroli 4) Wytrysk na zewntrz na odlego 30-60cm

PRZESTPSTWA SEKSUALNE
Starowicz, Skrzypulec-Plinta Podstawy seksuologii r.9 Przejawy seksualnoci regulowane s przez prawo, szczeglnie normy prawa karnego, ktre posuguj si sankcj w postaci tzw. kary kryminalnej (czyli kary, ktra jest wysoce dolegliwa dla sprawcy). Prawo karne zawiera wskanik i katalog dbr chronionych przez prawo w sferze seksualnoci. 3 podstawowe epoki, w ktrych chronione byy rne dobra w zwizku z seksualnoci: 1. Epoka prawnokarnej ochrony prawa wasnoci mczyzny do przynalenych mu kobiet -prawo chronio monopol seksualny mczyzny w stosunku do swojej ony i monopol ojca w stosunku do swojej crki -prawo nastawione byo na ochron konkretnej wasnoci (ony, rzeczy, osa) a nie ochron abstrakcyjnego dobra np. obyczajowoci -gwnie w bliskowschodnich krajach basenu Morza rdziemnego 2. Epoka ochrony obyczajowoci -prawo chronio przestrzeganie przyjtych relacji midzy pciami oraz dobre obyczaje -ochrona dobra abstrakcyjnego, a nie konkretnego bytu (czyli nie chodzio o wasno konkretnie danej osoby np. e nie mona gwaci bo ta kobieta ma ma tylko nie mona ze wzgldu na dobre obyczaje) -od kontrreformacji do koca XIX wieku 3. Epoka wolnociowa -chroniona jest wolno seksualna czyli wolno kadej osoby od przymusu w sprawach seksualnych -ochrona swobodnej ekspresji swojej seksualnoci do granic, ktre stanowi wolno seksualna innych POLSKIE USTAWODAWSTWO KARNE 1. Kodeks z 1932r, rozdzia Nierzd - powcigliwo w zwizku z uznaniem czyny za karalne np. nie przewidywa penalizacji zdrady maeskiej, homoseksualizmu - umiarkowane kary 2. Kodeks z 1969r, rozdzia Przestpstwa przeciwko wolnoci i Przestpstwa przeciwko obyczajnoci - pojawiy si przepisy dotyczce m.in. zgwacenia, wykorzystywania stosunku zalenoci w celu doprowadzenia innej osoby do czynu nierzdnego, kazirodztwa, pedofilii, rozpowszechniania pornografii 3. Kodeks aktualny z 1997r, rozdzia XXV Przestpstwa przeciwko wolnoci seksualnej i obyczajnoci - nowelizacja w 2004 i 2005 roku ze wzgldu na krytyk ze strony rodowisk tradycjonalistycznych i konserwatywnych, ktre zarzucay nadmierny liberalizm w sferze penalizacji przestpstw seksualnych, krytycy uwaali, e wczesne przepisy nie zabezpieczaj odpowiednio ochrony dbr w sferze seksualnej ZGWACENIE Art.197

 1. Kto przemoc, grob bezprawn lub podstpem doprowadza inn osob do obcowania pciowego, podlega karze pozbawienia wolnoci od lat 2 do 12. Doprowadzenie przywiedzenie ofiary do takiego stanu, w ktrym wbrew wasnej woli lub bez moliwoci wyraenia woli staje si uczestnikiem czynnoci seksualnych. Przemoc oddziaywanie metodami fizycznymi, w celu ukierunkowania jej decyzji w podany sposb Groba bezprawna groba popenienia przestpstwa w stosunku do ofiary lub osoby najbliszej albo groba spowodowania postpowania karnego lub rozgoszenia wiadomoci uwaczajcej czci ofiary Podstp wprowadzenie w bd lub wykorzystanie bdu ofiary co do przesanek motywacyjnych 2. Jeeli sprawca, w sposb okrelony w 1, doprowadza inn osob do poddania si innej czynnoci seksualnej albo wykonania takiej czynnoci, podlega karze pozbawienia wolnoci od 6 miesicy do lat 8. Inna czynno seksualna wszelkie zachowania o seksualnym wyrazie i intencji polegajce na kontakcie cielesnym lub przynajmniej seksualny cielesny charakter zaangaowania ofiary 3 i 4 dotycz tzw. kwalifikowanych postaci zgwacenia: 3. Jeeli sprawca dopuszcza si zgwacenia: 1) wsplnie z inn osob, 2) wobec maoletniego poniej lat 15, 3) wobec wstpnego, zstpnego, przysposobionego, przysposabiajcego, brata lub siostry, podlega karze pozbawienia wolnoci na czas nie krtszy od lat 3. Ad 1) dotyczy zgwacenia zbiorowego, moe polega na tym, e kady ze sprawcw gwaci lub na tym, e jeden ze sprawcw np. zmusza a drugi gwaci 4. Jeeli sprawca czynu okrelonego w 13 dziaa ze szczeglnym okruciestwem, podlega karze pozbawienia wolnoci na czas nie krtszy od lat 5. Szczeglne okruciestwo rozumiane jest jako zadawanie ofierze znacznych dolegliwoci fizycznych, spowodowanie cikich nastpstw, zastosowanie drastycznych rodkw zmuszania, udrczanie i ponianie itp. Jest to najsurowsza kara wrd przestpstw seksualnych.

WYKORZYSTANIE BEZRADNOCI Art. 198 Art. 198. Kto, wykorzystujc bezradno innej osoby lub wynikajcy z upoledzenia umysowego lub choroby psychicznej brak zdolnoci tej osoby do rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postpowaniem, doprowadza j do obcowania pciowego lub do poddania si innej czynnoci seksualnej albo do wykonania takiej czynnoci, podlega karze pozbawienia wolnoci od 6 miesicy do lat 8.

Bezradno ofiar nie moe fizycznie przeciwstawi si dziaaniom sprawcy z rnych przyczyn np. choroby fizycznej, zakce czynnoci psychicznych Brak zdolnoci do rozpoznania znaczenia czynu = niepoczytalno Stany te musz istnie obiektywnie i bez przyczynienia si sprawcy. Artyku dotyczy tylko przypadkw, w ktrych sprawca wykorzystuje opisane stany wiadomie i z zamiarem bezporednim (czyli np. sprawca wiadomie wykorzystuje to, e ofiara jest chora psychicznie i doprowadza do obcowania pciowego)

NADUYCIE STOSUNKU ZALENOCI Art. 199 1. Kto, przez naduycie stosunku zalenoci lub wykorzystanie krytycznego pooenia, doprowadza inn osob do obcowania pciowego lub do poddania si innej czynnoci seksualnej albo do wykonania takiej czynnoci, podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3. Stosunek zalenoci taki stosunek prawny lub faktyczny, kiedy jedna osoba ma moliwo wywierania wpywu bezporedniego lub poredniego na losy i pooenie innej osoby (np. nauczyciel wobec ucznia, szef wobec pracownika) Krytyczne pooenie osobie realnie grozi doznanie powanego uszczerbku lub dolegliwoci, a niebezpieczestwu moe zapobiec jedynie kontakt seksualny ze sprawc Przestpstwo ma miejsce tylko wtedy gdy sprawca naduywa tych okolicznoci a dolegliwo groca ofierze musi by istotna i dotyczy powanego uszczerbku. (Czyli przestpstwo to nie wystpuje w sytuacji gdy np. pracownica ulega seksualnie swojemu szefowi liczc na awans wtedy molestowanie) 2. Jeeli czyn okrelony w 1 zosta popeniony na szkod maoletniego, sprawca podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5. Maoletni osoba, ktra nie ukoczya 18 lat 3. Karze okrelonej w 2 podlega, kto doprowadza maoletniego do obcowania pciowego lub poddania si innej czynnoci seksualnej albo do wykonania takiej czynnoci, naduywajc zaufania lub udzielajc mu korzyci majtkowej lub osobistej, albo jej obietnicy. CZYNNO SEKSUALNA Z MAOLETNIM PONIEJ 15 LAT Art. 200 1. Kto obcuje pciowo z maoletnim poniej lat 15 lub dopuszcza si wobec takiej osoby innej czynnoci seksualnej lub doprowadza j do poddania si takim czynnociom albo do ich wykonania, podlega karze pozbawienia wolnoci od lat 2 do 12. Ustawodawca przyj, e osoba poniej 15 lat nie jest w stanie podj decyzji o walorze spoecznym i prawnym dotyczcej swojego ycia seksualnego. Wszelkie akty zgody lub

prowokacji ze strony maoletniego nie maj tutaj znaczenia, poniewa w sensie prawnym naruszana jest wolno seksualna osoby poniej 15 lat. Niezbdne jest stwierdzenie kontaktu cielesnego maoletniego ze sprawc lub przynajmniej cielesnej seksualnej aktywnoci maoletniego. 2. Tej samej karze podlega, kto w celu zaspokojenia seksualnego prezentuje maoletniemu poniej lat 15 wykonanie czynnoci seksualnej. Chodzi o prezentowanie na ywo. Art. 200a. 1. Kto w celu popenienia przestpstwa okrelonego w art. 197 3 pkt 2 lub art. 200, jak rwnie produkowania lub utrwalania treci pornograficznych, za porednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej nawizuje kontakt z maoletnim poniej lat 15, zmierzajc, za pomoc wprowadzenia go w bd, wyzyskania bdu lub niezdolnoci do naleytego pojmowania sytuacji albo przy uyciu groby bezprawnej, do spotkania z nim, podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3. 2. Kto za porednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej maoletniemu poniej lat 15 skada propozycj obcowania pciowego, poddania si lub wykonania innej czynnoci seksualnej lub udziau w produkowaniu lub utrwalaniu treci pornograficznych, i zmierza do jej realizacji, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci do lat 2. Art. 200b. Kto publicznie propaguje lub pochwala zachowania o charakterze pedofilskim, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci do lat 2.
Kazirodztwo Odpowiada za nie ten, kto dopuszcza si obcowania pciowego w stosunku do wstpnego, zstpnego, psy sposobionego, przysposabiajcego, brata lub siostry. (Wstpni i zstpni to pochodzcy od siebie krewni w linii prostej ) Kazirodztwo jest przestpstwem przybierajcym form wspuczestniczenia koniecznego. Popeniaj je wzajemnie wobec siebie obaj uczestniczy obcowania pciowego. Obie strony wyraaj zgod i maj wicej ni 17 lat w przeciwnym wypadku inna klasyfikacja przestpstwa i inna wysoko kary. Pornografia Prawo polskie nie zawiera ustawowej definicji pornografii. Przyjmuje si, e skadaj si na to pojcie nastpujce elementy: Treci prezentacji jest przedstawienie pciowoci i ycia seksualnego Prezentacja koncentruje si na aspektach techniczno biologicznych z pominiciem warstwy intelektualno personalistycznej Przedstawienie zawiera ukazanie narzdw pciowych w ich seksualnych funkcjach

Prezentacja wskazuj ze twrc towarzyszya intencja wywoania podniecenia seksualnego u odbiorcy In niszy walor estetyczny tym silniejsza sugestia w kierunku kryterium pornografii

Przestpstwem jest ukazywanie prezentacji o treci pornograficznej osobie, ktra sobie tego nie yczy. Ale jeli osoba z wasnej woli signie po treci pornograficzne np. kupi zafoliowane czasopismo to ju jej problem. Pornografia twarda ukazywanie seksu z udziaem nieletnich, zwierzt, lub przemoc. Cakowity zakaz rozpowszechniania, utrwalania, sprowadzania w celu rozpowszechniania lub publicznej prezentacji. Posiadanie na uytek prywatny nie jest karane. Nowelizacja z 27 lipca 2005 - wprowadza karalno za posiadanie ( nawet bez rozpowszechniania) pornografii z udziaem osb poniej 15 roku ycia. Przestpstwa okoooprostytucyjne Prostytucja w Polsce nie jest karana. Przepisy art. 202 i 203 kk penalizuj czyny okooprostytucyjne. Prostytucja to: proceder polegajcy na zaspokajaniu potrzeb seksualnych innych ludzi poprzez zaangaowanie w to wasnego ciaa i za opat przy braku zaangaowania uczuciowego oraz braku moliwoci wyboru partnera Zmuszanie do prostytucji Kara do 10 lat pozbawienia wolnoci dla kadego, kto zmusza inn osob do uprawiania prostytucji przemoc, grob, podstpem lub przy wykorzystaniu trudnej sytuacji.

Strczycielstwo Nakanianie do uprawienia prostytucji - wymuszanie na innej osobie decyzji . Sprawdza dziaa w celu osignicia korzyci majtkowej - swojej lub innych osb( z wyczeniem nakanianego). Kuplerstwo - to uatwianie prostytucji, poprzez stwarzanie sprzyjajcych warunkw do jej uprawienia w celu osignicia korzyci majtkowych. Sutenerstwo Czerpanie korzyci majtkowych z uprawiania prostytucji przez inn osob. eby byo uznane za przestpstwo wymaga cigoci dziaania jednorazowy akt nie wystarcza. Grozi do 3 lat pozbawienia wolnoci, do 10 lat gdy ofiara ma mniej ni 18 lat. Zwabienie lub uprowadzenie w celu uprawienia prostytucji za granic Zwabienie skonienie osoby do przeniesienia si w inne miejsce, najczciej za granic, przy uyciu celowego wprowadzenia w bd. Nie bdzie przestpstwem transfer za granic osoby, ktra zostaa poinformowana e przenosi si w celu uprawienia prostytucji i wyraa na to wiadom zgod.

Uprowadzenie to przemieszczenie osoby wbrew jej woli wraz z zastosowaniem przemocy Kara od 1 rok do 10 lat pozbawienia wolnoci. Tryb cigania W przypadku przestpstw seksualnych - na wniosek ofiara skada stosowny wniosek i dopiero wtedy wszczta jest procedura . Dynamika przestpczoci seksualnej i polityka karna Tu autor pokazuje statystki przestpstw seksualnych od 1998 2006. Ilo przestpstw stwierdzonych: od 1 mln do 1mln 300 tys rocznie. Ilo stwierdzonych przestpstw seksualnych 4 5 tysicy. Znaczco statystycznie dwa : gwat i podejmowanie czynnoci seksualnej z maoletnim okoo 90 % wszystkich przestpstw seksualnych to te dwa, reszta marginalna ( co mnie dziwi i raczej wynika z braku wykrywania). Autor uwaa, e w Polsce ilo przestpstw seksualnych jest marginalna i nie ma tendencji wzrostowych. Dualizm kar wobec przestpcw seksualnych gwat i obcowanie z maoletnim karane surowo, natomiast inne wykroczenia stosunkowo agodnie. Nowelizacja z 2005 roku wprowadzia do polskiego systemu prawa karnego wobec przestpcw seksualnych kilka nowych rodkw karnych i rodkw zabezpieczajcych. Zakaz prowadzenia dziaalnoci zwizanej z opiek, wychowaniem, leczeniem i edukacj nad maoletnimi Obowizek poddania si oddziaywaniom terapeutycznym Umieszczenie w zamknitym zakadzie terapeutycznym po odbyciu kary pozbawienia wolnoci Przepisy powstay w popiechu i nie zostay naleycie dopracowane brak zakadw leczniczych itp. przez co istniej sobie na papierze i trudno je wprowadza w ycie.

Problematyczne zachowania seksualne

Zachowania seksualne zakcajce funkcjonowanie jednostki w zwizku, w pracy, wzbudzaj negatywne samopoczucie, zwizane z ryzykiem chorb wenerycznych, niechcianej ciy i hiperseksualnoci. Ryzykowne zachowania seksualne pocigajce za sob rne rodzaje ryzyka -niechciane ci -choroby weneryczne -seks pozamaeski -skutki prawne (seks z osoba nieletni)

Niekontrolowane zachowania seksualne

Trzy terminy o podobnym znaczeniu: - kompulsywne zachowania seksualne - naogi seksualne - zaburzenia kontroli nawykw i popdw ( w przeszoci: nimfomania, hiperseksualno, satyrianizm) Niekontrolowane zach. seks. Mog przejawia si jako nadmierna masturbacja ( z naogowym uywaniem materiaw erotycznych lub bez), albo w kontakcie z partnerem. Charakteryzuj si: Nawracajc niemoliwoci kontrolowania zach. seksualnych Kontynuacj mimo szkodliwych konsekwencji Przyczyn najprawdopodobniej jest ch poprawy nastroju oraz obnienie niepokoju. Wspwystpuje z poczuciem niepokoju, depresj, zab. obsesyjno-kompulsywnymi, wraliwoci interpersonaln.

Negatywny nastrj i niekontrolowane zachowania seksualne

Wikszo ludzi na obnienie nastroju i niepokj reaguje zmniejszonym popdem seksualnym, jednak istnieje mniejszo, ktra w tych warunkach reaguje zwikszona ochot na seks. W sytuacji wywoujcej negatywny nastrj podniecenie ulega hamowaniu, by skupi si na procesach radzenia sobie. U osb z niskim poziomem hamowania odpowiedzi seksualnej i wzgldnie wysokim poziomem zdolnoci do podniecenia seksualnego dochodzi do zainteresowania seksualnego w takiej niekorzystnej sytuacji. Transfer pobudzenia podniecenie wywoane niepokojem ulega wczeniu do odpowiedzi na bodce seksualne u osb z maym hamowaniem odpowiedzi seksualnej. Rodzaje zwizku midzy niekontrolowanymi zrachowaniami seksualnymi a negatywnym nastrojem: Os. Zainteresowane seksualnie w sytuacji niskiego nastroju mog dy do zblienia z drug osob w celu zaspokojenia potrzeb emocjonalnych. Pobudzenie seksualne w celu oderwania uwagi od problemw. Skonno do wzrostu podniecenia seksualnego w negatywnych stanach nastroju nacechowanych zwikszonym podnieceniem ( w wyniku transferu pobudzenia).

Niekontrolowane zachowania seksualne jako wynik upoledzonego hamowania

Obnione hamowania seksualne potencjalna przyczyna naogw seksualnych. (Goodman) Zwizane z rozregulowaniem oddziaywania monoamin w OUN.

Samoregulacja
Skadniki samoregulacji wasnej seksualnoci: Czynniki normatywne- moralne, religijne Monitorowanie- obserwacja wasnych zachowa, moe ulec zafaszowaniu w czasie zaywania narkotykw i alkoholu ;) Operacyjna faza regulacji

Hamowanie automatyczne

Zesp przetrwaego podniecenia seksualnego PGAD wystpuje raczej u kobiet, przejawia si cigym podnieceniem, odpowiedzi narzdw pciowych o niepokojcym, przytaczajcym charakterze. Zjawisko tumaczy si wystpowaniem u kobiet w okresie refrakcyjnym zmniejszonego hamowania seksualnego w porwnaniu do mczyzn. Drugim powodem jest automatyczny wzrost przepywu krwi w pochwie, ktry pojawia si w obecnoci kadego bodca seksualnego, bez wzgldu na ocen atrakcyjnoci.

Niekontrolowane zachowania seksualne jako nag- mog by spowodowane

zaburzeniami czynnoci motywacyjnego ukadu nagrody, najlepiej uywa analogi do innych uzalenie od czynnoci.

Niekontrolowane zaburzenia seksualne jako zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne

Przyjmuje si, e wikszo osb z osobowoci kompulsywno-obsesyjn z powodu negatywnych stanw nastroju nie jest zainteresowana aktywnoci seksualn, jednak szacuje si e 15% z nich ma skonnoci do kompulsji na tle seksualnym).

Inne rodzaje problematycznych zachowa seksualnych

Duszenie autoerotyczne (autoerotyczna asfiksja)- pododuszanie w trakcie masturbacji za pomoc np. worka foliowego, wdychania dymu, w celu zwikszenia dozna. Podduszenie powoduje stan euforycznego upojenia, spowodowany najprawdopodobniej zwikszeniem iloci CO2 we krwi, przez to wzrostem przepywy krwi w mzg. Najczciej odkrywanie asfiksji odbywa si przez zabawy w podduszenie, wstrzymywanie oddechu itp. W celu wywoania zawrotw gowy.

Korzyci pynce z seksualnoci

Reprodukcja jako nagroda dla tych, ktrzy chc mie dzieci i stworzy rodzin Udany zwizek seksualny Przyjemno seksualna

Bariery na drodze do stworzenia udanego zwizku seksualnego

U mczyzn: problemy z wytryskiem, erekcj, znaczcy zanik zainteresowania interakcj seksualn. U kobiet: wystpowanie bl, dyskomfortu w trakcie wspycia, brak zainteresowania lub nagrody pyncej ze wspycia (blisko emocjonalna, poczucie bycia podan) Obnione zainteresowanie seksualne u kobiet moe wiza si z wzorcem inicjacji aktywnoci seksualnej umiejscowionej na barkach mczyzny. Kobieta szczeglnie w krtkim zwizku moe nie czu si komfortowo inicjujc wspycie i zdarza si e oczekuje inicjacji ze strony partnera.

Problemy w yciu seksualnym

1. Seksualno w zwizkach - podniecenie seksualne to odpowied o charakterze fizjologicznym, zasadniczo odrnia si od innych reakcji faktem koniecznoci pojawienia si interakcji z drug osob. Moliwe jest podniecenie seksualne przeywane samotnie, lecz problemy w tej kwestii zazwyczaj pojawiaj si w ramach zwizku. Komponent interakcyjny to wany aspekt przy wyjanianiu przyczyn i poradnictwie seksualnym - dla kobiet seksualno rozpatrywana jest w kategoriach tosamoci seksualnej . Fizjologiczna odpowied u kobiety przyczynia si do jej samopoczucia seksualnego w mniejszym stopniu ni aspekty zwizku. U mczyzn naley rozpatrze dwa aspekty zwizku: jego zwizek z kobiet i zwizek z prciem: zwizek to trafne okrelenie, poniewa prcie nader czsto wydaje si wie wasne ycie, a nawet mie wasne zdanie. (...) nigdy nie mona by pewnym jego reakcji - prcie odgrywa zasadnicz rol w tosamoci mczyzny. Gwn rol w przezywaniu kontaktu fizycznego u mczyzn odgrywa proces psychosomatyczny 2. Medykalizacja problemw seksualnych 2.1 U mczyzn - terapie chirurgiczne: koncentracja na prciu propozycja rnego rodzaju implantw prciowych, ktrych celem jest wytworzenie wzgldnie staej erekcji, a take urzdzenie prniowe, czy opaski uciskowe obecnie- pompa umieszczona w mosznie, umoliwiajca napompowanie wszczepu w razie potrzeby -erekcja u mczyzn jako istotny problem, poszukiwanie optymalnych metod leczenia. Dwa rodzaje programu diagnostycznego: rnicowanie midzy problemami o podou organicznym i psychogennym - koniec lat 90. odkrycie Viagry, przeom w badaniach. Istotne jest, iz terapia ta jest niepewna, a dziaania niepodane mog by powane -Coraz wiksza koncentracja na leczeniu przedwczesnego wytrysku (PE), uywajc wzgldnie krtko dziaajcych inhibitorw zwrotnego wychwytu serotoniny - medykalizacja doprowadziy do pogbienia naszej wiedzy w tym zakresie, zwikszya si dostpno terapii -przy czym zwikszya si rwnie spoeczno- obyczajow presja na msk potencj

2.2.U kobiet - w erze wiktoriaskiej kobietom, ktrym seks sprawia zbyt wiele radoci, grozia hospitalizacja z powodu obkania lub zabiegi usunicia echtaczki - wprowadzenie doustnych rodkw antykoncepcyjnych- zmiana postrzegania, pocztkowo jedynie dla kobiet zamnych, a by unikn czerpania radoci z seksu dla wszystkich kobiet - wzrastajca wiadomo dotyczca potrzeb seksualnych kobiet doprowadzia do wprowadzenia produktw do leczenia depresji i lku, ktre ograniczaj seksualne dziaanie niepodane u kobiet i mczyzn - na podstawie krajowego badania mczyzn i kobiet w USA stwierdzono, e 43% kobiet cierpi na dysfunkcje seksualne 3. Konceptualizacja problemw seksualnych- kluczowa rola hamowania - hamowanie podniecenia seksualnego i odpowiedzi seksualnej jest konieczne do uniknicia aktywnoci seksualnej w niewaciwych lub potencjalnie niesprzyjajcych okolicznociachmechanizm hamowania ma charakter adaptacyjny - autorzy zakadaj, e istniej dwa rodzaje hamowania: oddziaywania hamowania jako warto domylna, ktre musi ulec obnieniu jeli ma wystpi odpowied seksualna, oraz hamowanie zalene od okolicznoci ( reaktywne) - w procesie tym wyranie uczestniczy przetwarzanie informacji, aczkolwiek nie mona wykluczy, i w hamowaniu reaktywnym przetwarzanie nastpuje automatycznie - u kobiet i mczyzn, ktrzy maj wys. hamowanie czciej problemy osabionej odp. seksualnej, u osb o niskim hamowaniu czciej podejmuj ryzykowane lub problematyczne zachowania seks - u kobiet wiksza skonno do hamowania ni u mczyzn - naley rozrni hamowanie o charakterze adaptacyjnym od hamowania wiadczcym o nieprzystosowaniu, dysfunkcjonalnym - orodkowe i obwodowe mechanizmy bdce procesem starzenia, procesy patologiczne lub farmakologiczne obniaj skonno do pobudzenia - powyszy model pozwala wprowadzi rozrnienie midzy dwoma rodzajami problemw: obnion reaktywnoci seksualn zwizan z podwyszonym hamowaniem, obnionym pobudzeniem lub jednym i drugim zachowania problematyczne wynikajce z czciowego braku hamowania adaptacyjnego i nasilaj si ze wzgldu na du podatno na pobudzenie 4. Wpyw czynnikw spoeczno obyczajowych - dotychczas niewykryto rnic etnicznych ani rasowych pod wzgl. podatnoci na pobudzanie i hamowanie, w rnych kulturach bd rnic si skrypty, ktre wywouj hamowanie

- czynniki spoeczno- obyczajowe odgrywaj istotn rol w zrozumieniu przeywania problemw seksualnych w rnych kulturach 5. Kiedy problem staje si dysfunkcj? - Masters i Johnson w 1970r. pierwszy raz uyli okrelenia "dysfunkcja seksualna" - def. sownikowa dysfunkcji- zaburzenie czynnoci, nieprawidowa czynno komrki, tkanki lub caego ustroju - dysfunkcja seksualna- nieprawidowe dziaanie ukadu odpowiedzi seksualnej - istotne jest rozrnienie problemw seksualnych na tle adaptacyjnym, lub przynajmniej zrozumiaych reakcji na zaistnia sytuacj od tych, ktre s wynikiem niewaciwego funkcjonowania 6. Podejcie trzech okien - jest to sposb konceptualizacji podejcia do starannej oceny klinicznej osoby uskarajcej si na/ lub informujcej o problemie seksualnym - przez pierwsze okno analizuje si prawdopodobiestwo, e aktualna sytuacja doprowadzi do adaptacyjnego hamowania zainteresowania seksualnego i odpowiedzi seksualnej - drugie okno- szukamy dowodw, e osoba z problemem przeywaa ten rodzaj problemu okresowo w yciu seksualnym lub przedmiotowy problem ma charakter dugotrway - trzecie okno- poszukujemy jakichkolwiek ladw istotnych czynnikw fizycznych lub patologicznych - jeeli dowody problemw dostrzegamy jedynie przez pierwsze okno- aktualny problem mona uzna za adaptacyjny i pomoc powinna koncentrowa si na radzeniu sobie z sytuacjami, ktre wywouj problem np. stres - jeeli dowody problemw dostrzegamy w drugim lub trzecim oknie mona mwi o dysfunkcji seksualnej. Przez drugie okno dysfunkcja ma charakter rysu psychosomatycznego (pewien charakterystyczny wzorzec reaktywnoci w danych oklocznociach, sprawia, e osoba staje si bardziej podatna na problemy). Przez trzecie okno moemy dostrzec czynniki, ktre pojawiy si niedawno, do ktrych zaliczy mona zmienione lub zaburzone mechanizmy mzgowe np. depresja, upoledzone ukady odpowiedzi fizjologicznych, efekty niepodane lekw 7. Trzy kategorie problemw seksualnych - problemy obnionego zainteresowania seksualnego lub odpowiedzi seksualnej - problematyczne zachowania seksualne - problemy z tosamoci pci lub tosamoci seksualn 8. Problemy obnionego zainteresowania seksualnego i reaktywnoci seksualnej 8. 1 Problemy seksualne u mczyzn - problemy z erekcj

istnieje wyrana rnica miedzy podnieceniem seksualnym, a orgazmem/wytryskiem erekcja prcia to wyrany komponent mskiego przeywania podniecenia seksualnego brak erekcji ma znaczcy negatywny wpyw w sytuacji, w ktrej pojawia si podniecenie istotna jest tu interakcja pomidzy procesami psychologicznymi zwizanymi z osobowoci i obwodowymi mechanizmami fizjologicznymi trzy orodkowe wzorce odp.: najpierw odwrcenie uwagi od bodcw seksualnych z powodu tremy nastpnie niewystarczajce obnienie wpywu hamujcego 3.kolejno hamowanie reaktywne w odpowiedzi na negatywn ocen sytuacji problemy te maj zmienn ciko: u niektrych mczyzn wystpuj tylko podczas pewnego odsetka epizodw seksualnych. Moe polega na niemonoci utrzymania erekcji po penetracji pochwowej, na pewny stopniu erekcji, lecz bez dostatecznej sztywnoci do wprowadzenia prcia do pochwy, minimalnej odp. erekcyjnej lub jej cakowitym braku - brak podania seksualnego motywacja pobudzajca do kontaktu seksualnego moe pojawi sie przy braku erekcji, lub mczyzna moe dowiadcza braku podniecenia bez utraty zdolnoci erekcji wielu mczyzn o maym podaniu seksualnym relacjonuje te ograniczenie samoistnych erekcji - przedwczesny wytrysk pojawia si wbrew woli mczyzny, wczeniej ni tego pragnie i nie jest w stanie go kontrolowa, tak jakby chcia w powanych przypadkach moe on poprzedza wprowadzenie prcia do pochwy, lub nasienie moe wycieka z cewki moczowej bez wytrysku jedno z moliwych wyjanie: wypyw nasienie wywoywany jest na etapie, gdy podniecenie seksualne jest minimalne lub nieobecne, wic odczucie orgazmu, przypuszczalnie zwizek z wypywem nasienia jest minimalne wielu mczyzn musi nauczy si kontrolowania wytrysku, czsto bez wiadomoci procesu uczenia si - wytrysk opniony lub brak wytrysku wystpuje znacznie rzadziej podstawowy problem dotyczy mechanizmu wywoywania orgazmu "suchy orgazm" polega na przeywaniu orgazmu bez wytrysku mog powodowa go leki - bl podczas odp. seksualnej moe mie zwizek z podnieceniem seksualnym jeeli przedua si ono i nie koczy si wytryskiem, w tym przypadkach bl zazwyczaj odczuwany jest w jdrach w innych przypadkach bl towarzyszy wytryskowi zespl blowy miednicy mniejszej- niekorzystnie wpywa na zdolno mczyzny do odp. i satysfakcji seksualnej 8.2 Problemy seksualne u kobiet - sucho pochwy moe przysparza dyskomfortu lub blu podczas wprowadzania prcia do pochwy suchoci niekoniecznie musi towarzyszy brak innych objaww podniecenia kobiety s o wiele mniej wiadome co dzieje si z ich echtaczk, a erekcja echtaczki odgrywa mniejsza rol w ich kontaktach seksualnych - brak podniecenia oraz/lub podania

u wielu kobiet wystpuje wyrane pokrywanie sie podania i podniecenia podanie u kobiet charakteryzuje si znaczn zmiennoci indywidualn pragnienie bycia podan wie si z jej emocjonalna relacj z partnerem u innych kobiet owym bodcem moe by ch osignicia przyjemnoci seksualnej u kolejnej grupy kobiet pragnienie ma charakter receptywny lub reaktywny- podanie wzbudza zainicjowana przez partnera prba kontaktu seksualnego - problemy z orgazmem niektre kobiety atwo osigaj orgazm, inne mog wymaga bardziej swoistego lub intensywnego pobudzenia, a jeszcze inne przeywaj go rzadko albo nigdy identyfikujc problem naley okreli w jakim stopniu pojawia si podniecenie seksualne - bl podczas aktywnoci seksualnej inaczej dyspareunia moe pojawia si w nastpstwie jakiegokolwiek pobudzenia dotykowego ze strony sromu, mie zwizek z wprowadzeniem prcia w stanie erekcji lub palca do pochwy (np. pochwica) lub z gbokimi ruchami frykcyjnymi podczas stosunku pochwowego (np. endometrioza) pochwica- opis przeszkody utrudniajcej lub uniemoliwiajcej wprowadzenie prcia do pochwy i ktr, wedug obecnego stanu wiedzy klinicznej, wywouje skurcz misni miednicy otaczajcych jedna trzeci cz pochwy -zesp przetrwaego pobudzenia narzdw pciowych niedawno rozpoznany, rzadko wystpujcy problem inaczej zwany uporczywym podnieceniem seksualnym 5 cech charakterystycznych: przekrwienie i podwyszona wraliwo narzdw pciowych trwajcych kilka godzin lub dni ktre ustpuj tylko chwilowo po orgazmie, a odczucie ulgi moe wymaga wielokrotnych orgazmw uczucia odpowiedzi narzdw pciowych nie s zwizane z adnym doznaniem podania seksualnego ani podniecenia s natrtne i budz niepokj mog je wywoa rne bodce seksualne niezidentyfikowano adnych konkretnych przyczyn tego zjawiska - denie do spjnoci podczas klasyfikacji problemw seksualnych u kobiet naley podkreli kwesti spjnoci midzy rnymi komponentami odpowiedzi seksualnej dla wikszoci kobiet seskualno stanowi do spjny wzorzec dobra lub za brak podania , zdolnoci do podniecenia i orgazmu zwykle wspwystpuj, jednak ten spjny wzorzec moe ustali sie dopiero po pewnym czasie i bdzie zaleny od tego na jakim stadium sekwencji rozwojowej przeprowadzana jest ocena: we wczesnych stadiach zwizku, gdy u mczyzny wystpuje skonno do zbyt szybkich wytryskw, kobieta przezywa podniecenie i przyjemno jednak nie osiga penej satysfakcji. Niewystpowanie orgazmu moe stopniowo przeistoczy si w brak podniecenia, a nastpnie w utrat podania 9. Czsto wystpowania problemw seksualnych ( tutaj s same statystyki , wic tylko najwaniejsze informacje): brytyjskie badania NATSAL: najczciej wystpujcy problem to brak zainteresowania seksem u kobiet gwnie w grupach modszych sygnalizowane problemy, szczeglnie bl podczas wspycia i lk zwizany z yciem seksualnym

 u mczyzn w starszych grupach wiekowych czciej brak zainteresowania seksem, wiksza liczba problemw z erekcj, trudnoci z wytryskiem problemy ekonomiczne zwikszaj prawdopodobiestwo wystpienia problemw 10. problemy osb korzystajcych z orodkw terapii problemw seksualnych -U mczyzn (badania prowadzone w Edynburgu) problemy z erekcj 50% przedwczesny wytrysk 13% rne 12% obnione zainteresowanie seksualne 7% inne problemy z orgazmem 5% transseksualizm 4% problemy zwizek z homoseksualizmem 3% przestpstwa seksualne 3% dewiacje seksualne 2% brak odczuwania przyjemnoci 1% dyspareunia 1% - U kobiet obnione zainteresowanie seksualne 35% rne 15% pochwica 13% brak odczuwania przyjemnoci 12% dyspareunia 11% zaburzenia orgazmu 7% awersja seksualna 3% transseksualizm 2% 11. Zrozumienie problemw obnionego zainteresowania seksualnego i reaktywnoci seksualnej a) pierwsze okno- aktualna sytuacja - poczucie bezpieczestwa i otwarcia si na inn osob

 aby mogo pojawi si podniecenie seksualne i orgazm, musimy sie rozluni i pewnym stopniu utraci kontrol nad sob, w zwizku seksualnym istnieje dodatkowo potrzeba poczucia bezpieczestwa w pewnym sensie podczas przeywania podniecenia seksualnego stajemy sie bezbronni, ze wzgldu na zawieszenie dziaania naszych mechanizmw obronnych dla kobiet otwarcie sie i utrata kontroli nad sob moe by szczeglnie trudne - oczekiwania wobec kontaktu seksualnego mczyni zakadaj, e wytrysk koczy stosunek. Kobiety natomiast nie utosamiaj orgazmu ( o ile go w ogle osign) z zakoczeniem kontaktu erotycznego kobiety odznaczaj si znaczn zmienna indywidualnoci w przeywaniu orgazmu, niektre nigdy go nie osigaj, lecz nie czuj dyssatysfakcji ze zwizku, inne odczuwaj silna presj ze strony partnera na osignicie orgazmu - rozmowy o seksie warunkiem utrzymania dobrego zwizku seksualnego jest informowanie partnera o swoich oczekiwaniach, upodobaniach musi istnie dwustronny przekaz informacji, czsto jest to jednym z celw leczenia - nieporozumienia i brak informacji normy dotyczce czstoci wspycia mog wywiera presj na par, ktra pozostaje w tyle za redni krajow istotne jest tutaj podstawowa wiedza z zakresu anatomii i fizjologii, od czego zazwyczaj zaczyna sie terapi u seksuologa (20-30 min pierwszego spotkania na zaznajomienie sie z podstawow wiedza w tym zakresie) - niesprzyjajce okolicznoci i brak czasu warunki mieszkaniowe, obecno dzieci, zbyt cienkie ciany mog powodowa problemy w yciu seksualnym, czsto czynniki te wysuwaj si na pierwszy plan presja zawodowa jest rwnie istotna - obawy przed niechcian ci istniej kobiety, ktre potrafi czerpa satysfakcj jedynie gdy istnieje bardzo mae ryzyko poczcia problemy mog wystpi rwnie u par, ktre staj si o dziecko i organizuj swoja aktywno seksualna wok podnej fazy kobiety - obawy o choroby przenoszone droga pciow osoby pozostajce w staych zwizkach czciej rezygnuj ze stosowania prezerwatywy, co stanowi pewn form deklaracji zaangaowania w zwizek ryzyko zakaenia chorobom moe nadszarpn poczucie bezpieczestwa potrzebne do waciwej odp. seksualnej - niskie poczucie wasnej wartoci i negatywny nastrj u kobiet i mczyzn z niskim poczucie wasnej wartoci, zachwian samoocen mog wystpowa problemy w yciu seksualnym u modych ludzi ch dowartociowania sie poprze kontakty seksualne - problemy w zwizku dwa uczucia powodujce spustoszenie w zwizkach seksualnych: uraza i brak poczucia bezpieczestwa szczeglnie istotne dugo nierozstrzygnite urazy

 nieefektywna komunikacja nie tylko powoduje lecz take pogarsza istniejce problemy - przystosowanie maeskie lub zaangaowanie w zwizek pierwsze 5 lat oczekiwania dotyczce zwizku ze strony partnerw czsto rni sie kontakty seksualne staj si form waluty; w zamian za bezpieczestwo materialne i partnerstwo ona bdzie wiadczy usugi seksualne - faza druga- pierwszych dwadziecia lat partnerzy musz zmierzy si z wieloma zmianami spoecznymi ( na lepsze- wraz z rozwojem kariery zawodowej, lub na gorsze- zwizane z bezrobociem)

Drugie okno podatno na problemy seksualne

Opisuje, jak istotne cechy charakterystyczne lub wczeniejsze dowiadczenia wpywaj na problemy seksualne.

1. Negatywne postawy a, przekonania i wartoci Seks jest zem utrwalone ju w dziecistwie przekonania, e seks jest nieprzyzwoity, brudny, zy. Wynika to z faktu, i temat seksu wci pozostaje w sferze tabu. Przekonania nie musz znika, gdy czowiek rozpoczyna wasne ycie seksualne. Przekonanie wie si z zachowaniem takim, aby nikt nie usysza i nie zobaczy, e seks jest uprawiany. Z drugiej strony, tajemniczo seksu i przeywanie zych/zakazanych emocji moe by rdem podniecenia. Niektrzy tumacz to przekonanie zbyt silnym zwizkiem dziecka z rodzicem (kompleks Edypa). Seks jest odraajcy poczucie z jednej strony zachowa zblieniowych, a z drugiej unikowych. Co, co jest nieprzyjemne, podczas podniecenia seksualnego, przyciga. Potrzeba samokontroli podniecenie seksualne moe zagraa naszej potrzebie samokontroli. Ludziom moe czasem doskwiera wiadomo wasnej bezbronnoci, dot. Wasnego ciaa (np. podczas orgazmu) lub dot. Faktu, e mog zosta odrzuceni przez kochanka. Z innej strony, przyjemno seksualna moe by interpretowana jako droga wiodca do nieuporzdkowanego ycia seksualnego (rozwizoci seksualnej). Potrzeba utrzymania kontaktu trudno z otwarciem si na orgazm wynika ma z obawy utraty kontaktu z ukochanym Wczeniejsze traumatyczne lub negatywne przeycia seksualne szczeglnie wykorzystywania seksualne. Jego wynikiem moe by seksualizacja wczeniejsze rozpoczcie dobrowolnej aktywnoci seksualnej, wiksza liczba partnerw seksualnych. Jeli wykorzystanie seksualne miao miejsce na wzgldnie wczesnym etapie rozwoju seksualnego i emocjonalnego, pojawia si zwizek midzy negatywnymi emocjami, a podnieceniem seksualnym. Moe si take pojawi unikanie kontaktw seksualnych w wieki modzieczym i dorosoci. Czasem wystpuje poczucie winy, majce rdo w zadowoleniu z wykorzystywania seksualnego w dziecistwie.

2. Organiczna zmienno reaktywnoci seksualnej i skonnoci do hamowania u mczyzn Problemy z erekcj istniej przesanki do twierdzenia, e aspekt ten wie si z cechami charakteru, moe zosta wzmocniony przez skutki starzenia si.

Przedwczesny wytrysk u wikszoci modych mczyzn istnieje skonno do szybkiego wytrysku, a im duszy okres od ostatniego wytrysku, tym szybszy bdzie kolejny. W pewnych badaniach odkryto zwizek wprost proporcjonalny dugoci stosunku do wyksztacenia. Dodatkowo czas stosunku wydua si ze wzrostem dowiadcze seksualnych (pomaga proces starzenia si i uczenia technika stop-start i technika ucisku). Trema moe wzmaga przedwczesny wytrysk. Wskazuje si take na zwizek PW z brakiem wraliwoci na mechanizmy hamujce wychwyt serotoniny oraz zaburzeniami ukadw wspczulnego i przywspczulnego. Opniony wytrysk lub brak wytrysku w wikszoci przypadkw problem pojawia si na pocztku ycia seksualnego i dlatego najprawdopodobniej odzwierciedla jak waciwo organiczn. Wskazuje si take na nisze podniecenie seksualne w odpowiedzi na bodce u mczyzn cierpicych na t przypado. Obnione podanie seksualne prawdopodobnie zwizana z niewielk skonnoci do pobudzenia seksualnego.

3. Organiczna zmienno reaktywnoci seksualnej i skonnoci do hamowania u kobiet Dyspareunia i pochwica istnieje propozycja, eby dyspareuni potraktowa jako dolegliwo blow (a nie dysfunkcj seksualn jak w DSM) i odda do leczenia specjalistom od leczenia blu. Bl odczuwany przez kobiet podczas aktywnoci seksualnej powinno si uwanie oceni, by odrni problemy zwizane ze swoistym ukadem odpowiedzi seksualnej od mniej seksualnie istotnych mechanizmw, takich jak zmieniona wraliwo na bl, miejscowy stan zapalny lub inne zmiany o charakterze patologicznym. Normalny proces przygotowania sromu i pochwy do stosunku: (i) automatyczny wzrost pochwowego przepywu krwi i nawilenie pochwy, (ii) wyspecjalizowana i zoona sie neurologiczna, ktra mediuje pobudzenie pochwy i szyjki macicy, prowadzc do podwyszenia progu blowego, (iii) odpowiednie rozlunienie mini dna macicy. Antycypacja blu podczas stosunku moe zmniejsza podniecenie seksualne, a to zmniejsza nawilenie pochwy. Zbyt dua sie neurologiczna take zmniejsza prg blowy. Przypuszcza si, e mamy tu do czynienia z bdnym koem lku, zwikszajcym podatno na bl. Podatno na hamowanie seksualne w badaniach podniecenie sytuacyjne prognozowao wszystkie problemy seksualne, a zaniepokojenie wydolnoci seksualn prognozowao trudnoci w odczuwaniu podniecenia i orgazmu.

Trzecie okno czynniki wpywajce na funkcjonowanie seksualne

1. Skutki starzenia si obnienie dziaania orodkowego ukadu podniecenia mediowanego przez NA, co moe mie zwizek z osabieniem reakcji receptorw T w mzgu i obwodzie. Wystpuje tu take zmniejszona efektywno mechanizmw naczyniowych, a wzrasta wraliwo miniwki gadkiej cia jamistych na sygnay hamujce z mzgu co prowadzi do problemw z erekcj. U kobiet starzenie i kopoty seksualne nie maj przebiegu liniowego (jak u mczyzn), a bardziej zoony. 2. Problemy zdrowotne Choroba afektywna afekt negatywny, schizofrenia, mog mie zoone objawy seksualne

Zaburzenia neurologiczne nieprawidowoci strukturalne mzgu, guzy, stany pourazowe, skutki upoledzenia naczyniowego i demencji mog wpywa na seksualno zalenie od zajtej czci mzgu. Choroby naczy obwodowych wpyw prawdopodobnie wikszy u mczyzn Zaburzenia endokrynologiczne niedobr testosteronu i nadmiar prolaktyny we krwi wi si z obnionym zainteresowaniem seksualnym i reaktywnoci seksualn u mczyzn. Cukrzyca szczeglnie u mczyzn Choroby ginekologiczne Zakaenia ukadu moczowo-pciowego

3. Seksualne efekty niepodane leczenia farmakologicznego Wiele lekw moe niekorzystnie wpywa na seksualno czowieka. Najczciej osabiaj orgazm u kobiet i wytrysk u mczyzn, zakcaj odpowied narzdw pciowych lub zmieniaj poziomy hormonw pciowych.

Problemy zmienionej odpowiedzi seksualnej i zainteresowania seksualnego u mczyzn i kobiet o tosamociach homoseksualnych i biseksualnych Niewiele informacji rnicych grupy homo- i heteroseksualne. Jedyne co, to fakt, i u gejw wystpuje wiksze zaniepokojenie czynnoci erekcyjn, a kontrol wytrysku u mczyzn heteroseksualnych. U lesbijek najczciej spotykany problem to brak zainteresowania seksualnego

KULTURA caoksztat dziedzictwa przekazywanego z pokolenia na pokolenie, ludzkie zachowania i ich konsekwencje, a take system norm i wartoci, ktre obowizuj w poszczeglnych kulturach oraz stanowi jej rdze. Kultura ksztatuje osobowo kadego czowieka, oraz jest rodzajem porednika midzy nim a jego rodowiskiem ycia. Najwiksze rnice midzy ludmi w zakresie ycia uczuciowego i seksualnego s uwarunkowane kulturowo: A) W obrbie rnych kultur rozwijajcych si w odmiennych warunkach geograficznych B) W obrbie tej samej kultury, ze wzgldu na: - plastyczno czowieka ksztatujc rnorodno reakcji psych., zachowa, obyczajw etc. - proces uczenia si przekazywanie norm przez starsze pokolenia KULTURA A SEKSUALNO 1) Nauka i kultura a) Tre malowide naskalnych pierwotnych spoecznoci ludzkich wiadczy nie tylko o zainteresowaniu religi, mierci, sensem ycia, ale take seksualnoci. - Preferowano sylwetk pen, obfite ksztaty otyych bogw wiadczyy o zamonoci i nadprzyrodzonej sile umoliwiajcej zapewnienie sobie duej iloci pokarmu. - Dwupciowe bstwa symbol podnoci; mit o Androgyne dwupciowych istotach podzielonych przez bogw jako wyjanienie powstania 2 pci i tajemnic seksualnoci jako siy przycigajcej ludzi do siebie. b) M. Filar: proces przeksztacania si pierwotnej seksualnoci (popdu rozrodczego) w zintelektualizowany erotyzm 2 czynniki - zinstytucjonalizowany podzia kobiet midzy mczyzn bdcy wynikiem okrelonego rozwoju si wytwrczych - przeksztacanie si kultur rustykalnych w miejskie Intelektualno-kulturowa transpozycja seksualnoci (kobieta jako atwo dostpny, zintelektualizowany symbol, zaspokajajcy poligamiczny popd mczyzny) doprowadzia do zwizania jej z ocenami pozabiologicznymi (moralnymi, estetycznymi) co doprowadzio do spoecznego potpienia seksualnoci i erotyzmu, a rwnoczenie do rozwoju tego ostatniego. c) wzajemny wpyw kultury i seksualnoci (czynniki biologiczne, natura) ma istotne znaczenie dla ksztatowania si spoecznych form ycia seksualnego, ktre ostatecznie jest

regulowane przez normatywy spoeczne, w zwizku z daleko posunit redukcj instynktu (czowiek ma mniej zdeterminowanych zachowa ni jakiekolwiek zwierz, adaptuje si do ycia w spoeczestwie poprzez uczenie si). - Natura czowieka przejawia si w formach usankcjonowanych obyczajami i pewnym stopniem rozwoju kultury. - Wszelkie czynnoci i zachowania czowieka s wypadkow oddziaywania czynnikw wewntrznych (biologiczno-fizjologicznych) oraz zewntrznych (spoecznokulturowych). - kultura nie moe by interpretowana w oderwaniu od natury, ktra j poprzedza. Kultura jest kontynuacj rozwoju historycznego - Popd pciowy jest plastyczny, przy jego realizacji wpywy kulturowe odgrywaj du rol, jednak ni e mog nim dowolnie manipulowa, gdy popdu nie mona zdynamizowa poza okrelone granice biologicznej koniecznoci i moliwoci. -dziedziczno biologiczna przekazanie genw potomstwu / dziedziczenie kulturowe ma szerszy zasig (np. czerpanie ze wszystkich poprzednich epok) i wystpuje tylko u czowieka -> ewolucja czowieka jako wynik wzajemnych oddziaywa biologicznych i kultu rowych CZYNNIKI PSYCHOSPOECZNE I KULTURA a) W przyswajaniu przez czowieka wpyww spoecznych odgrywaj gwn rol nastpujce mechanizmy psychiczne: 1) Uleganie sposb zachowania motywowany pragnieniem uzyskania nagrody lub uniknicia kary 2) Identyfikacja pragnienie, aby by podobnym do czowieka od ktrego pochodzi oddziaywanie 3) Internalizacja motywowane pragnieniem posiadania susznoci, np. internalizacja przekona, postaw, wartoci jest najbardziej trwaym i zakorzenionym nastpstwem wpywu spoecznego rozumianego jako funkcja kultury b) Osobowo czowieka zmienia si w procesie historycznych przemian kulturowych. Zachowanie seksualne nie jest izolowan funkcj narzdw pciowych, ale dziaaniem osobowoci. Z zachowaniem seksualnym silnie zintegrowane s emocje, wola, zdolnoci poznawcze i waciwoci charakteru. Kultura wpywa modelujco na caoksztat charakteru czowieka. c) Caoksztat przemian jakim podlegaa seksualno w rnych kulturach i epokach historycznych zaleaa od wielu rnorodnych czynnikw:

1) Rozwj nauki i zwizane z nim poznawanie prawidowoci rzdzcych yciem uczuciowym i seksualnym 2) Rozwj stosunkw spoecznych (podzia na klasy, zrnicowanie pozycji spoecznych kobiety i mczyzny etc.) 3) Rodzaj religii przyjtej za panujc w danym spoeczestwie i danej epoce 4) Spoeczne ustosunkowanie si do seksualnoci (afirmacja lub potpienie) POTRZEBY I POSTAWY KULTUROWE Potrzeby kulturowe przeciwstawne do potrzeb naturalnych: 1) Stanowi produkt ycia spo. 2) Pochodz z obecnoci i wpywu dzie twrczych 3) Uzalenione od dowiadczenia osobistego 4) Uzalenione od tradycji i wychowania 5) Stanowi nadbudow potrzeb naturalnych 6) S skutkiem zrnicowania si potrzeb naturalnych 7) S przejawem sublimacji popdw instynktownych Postawy kulturowe wyznaczaj stosunek czowieka do kultury: 1) Postawa wraliwoci na pikno i wielko dzie kultury 2) Postawa pietyzmu wobec kultury szacunek do dzie kultury i chronienie ich przed zniszczeniem 3) Postawa twrczej percepcji / twrczej ekspresji 4) Postawa kulturowego samodoskonalenia 5) Postawa do denia do kontaktu z kultur KONCEPCJE KULTURY 1) Funkcjonalizm antropologiczny (B.Malinowski) kultura jest niczym innym jak tylko odpowiedzi na ludzkie potrzeby, instrumentem, ktry stwarza odpowiednie formy zaspokojenia potrzeb czowieka w relacji czowiek-rodowisko - Standardowe sposoby zaspokajania potrzeb (odpowied na potrzeb seksualn i potrzeb zachowania gatunku) zorganizowane s w spoeczestwie w formie instytucji: 1) maestwo (posiada spoeczny, prawny i kulturowy wyraz), 2) rodzina i systemy pokrewiestwa (instytucja ksztatujca i wychowujca, przygotowujca do ycia w spo., wprowadzajca w wiat norm, wartoci, mitologi danej spoecznoci), 3)instytucjonalne formy swobody seksualnej (rzadko spotykane w spoeczestwach cywilizowanych, czciej w pierwotnych, np. rytualne stosunki pciowe, domy kawalerw) 2) Koncepcja kulturologiczna przyjmuje, e kultura jest pewnym systemem norm i wartoci obowizujcych w grupie ludzi - Nie ma spoecznoci, w ktrej byyby realizowane idealne modele zachowa. Stopie tolerancyjnoci kultury decyduje jak wielki rozdwik ma miejsce midzy modelem, a wzorem mieszczcym si w akceptowalnych granicach. - Wyrnia si 4 typy norm kulturowych: religijne, prawne, obyczajowe i zwyczajowe. - W kulturach pierwotnych kade zachowanie podlega ocenie moralnej, moe to prowadzi do

wykluczenia czowieka z danej spoecznoci, co jest rwnoznaczne ze skazaniem go na zagad. - Rytua jak wyraz stabilnoci, czynnik stabilizujcy ludzkie zachowanie dane zachowanie otrzymuje akceptacj spoecznoci i zostaje utrzymane przez tradycj i kultywowane w formie rytuau. Kade zachowanie odbiegajce od normy zasugiwao na silne potpienie, gdy naruszao rytua. 3) Koncepcja strukturalistyczna (C.Levi-Strauss) analizy dotycz wzajemnych zalenoci midzy systemem znakw jzykowych i bardziej oglnym systemem znakw spoecznych, odkrytych na drodze bada etnograficznych. - Kultura jest systemem komunikacji midzy ludmi, systemem wymiany i relacji, gdzie poszczeglne przedmioty staj si znakami; zostaj one wzajemnie wymieniane umoliwiajc istnienie kultury - kultura nie mogaby mie swojego porzdkujcego charakteru, gdyby nie tkwica w wiadomoci ludzi norma zakazu kazirodztwa we wszelkich spoecznociach istnieje zasada organizacji dualistycznej ( 2 grupy ludzi: w jednej mona szuka partnera, z czonkami drugiej jest to zakazane)

Czynniki spoeczno-ekonomiczne
Wsplnota pierwotna wczesny okres rozwoju ludzkoci, ludy prymitywne; oparta na wsplnej pracy i wasnoci rodkw produkcji: rwnouprawnienie mczyzny i kobiety, nie istniaa adna forma przemocy ma nad on; istniaa czciowa poligamia (matka przez kilka lat zajta bya tylko dzieckiem, inna kobieta penia rol ony); nie znano wyzysku (nie traktowano kobiety jako przedmiotu do zaspokajania potrzeb), nie istniaa prostytucja; nie przywizywano wagi do dziewictwa kobiety przed maestwem oraz do surowego przestrzegania wiernoci w maestwie; nie odrniano elementu przyjemnoci seksualnej od elementu rozrodczego. Powstanie wasnoci prywatnej, rozkad wsplnoty pierwotnej doprowadzi do rozpadu spoeczestwa na warstwy- spoeczestwa oparte na ucisku (jedna warstwa uciska drug) Pierwotne spoeczestwo klasowe faza przejciowa midzy wsplnot pierwotn a spoeczestwem opartym na ucisku- wobec ludzi z wasnego plemienia zasady ycia jak we wsplnocie pierwotnej, wobec obcych zasada ucisku. Z biegiem czasu zasada ta zacza dziaa take wrd ludzi z jednego plemienia:

 powstanie w zakresie zachowa seksualnych typu nastawionego tylko na przyjemno seksualn; prostytucja; uprzywilejowane formy zachowa seksualnych dla warstwy rzdzcej (prawo pierwszej nocy, prawo pana itd.) Uspoecznienie seksualnoci przyswajanie norm spoecznych, modyfikujcych i ograniczajcych aktywno seksualn; spoeczestwa restryktywne (mniejsza swoboda) i liberalne (wiksza swoboda); spoeczestwo przemysowe wzrastajce uspoecznienie seksualnoci oraz zwizkw seksualnych, co oznacza ich deseksualizacj (np. swoboda czystego seksu jest w istocie okrelona spoeczno-ekonomicznie i ukierunkowana czyst realizacj, staje si wic odpowiednikiem pracy); uspoecznienie seksualnoci jest poprzedzone uspoecznieniem stosunkw ekonomicznych przemiany w zakresie konsumpcji, charakteryzuj si indywidualnym przymusem konsumpcji i dostosowywaniem seksualnoci do nowych postaw konsumpcyjnych, co oznacza, e dokonujcy si proces uspoecznienia cechuje si: 1) pogodzeniem seksualnoci z wydajnoci (np. przymus orgazmu) 2) stworzeniem ideau higieny (tumienie potrzeb seksualnych jest szkodliwe dla zdrowia) 3) zmieszaniem seksualnoci ze sfer konsumpcji (przyjemno seksualna zyskuje aprobat spoeczn) 4) oddystansowaniem seksualnoci od zachowa nienormalnych Stosunek mczyzny do kobiety W genezie ucisku kobiety przez mczyzn wane s 2 czynniki: podzia spoeczestw na warstwy (zasada ucisku) - pd do wadzy prowadzi do bezwzgldnej monogamii lub bezwzgldnej poligamii i cechowa si zasad przedlubnej czystoci i maeskiej wiernoci kobiety (ta zasada take w celu utrwalenia instytucji maestwa i rodziny); mczyzn ta zasada nie dotyczy (podwjna moralno); pogarda dla kobiet z podbitych ludw rozciga si na kobiety w ogle, a zwaszcza na prostytutki powstanie prawa wasnoci cel kobiety to wydanie na wiat dzieci (musi by jednak gwarancja ojcostwa ma), ktre bd po nim dziedziczy H. Musch : u wikszoci ssakw samiec w procesie rozrodu odgrywa dominujc rol, wic z mskiego zachowania seksualnego rozwiny si spoeczne gest dominacji (w rnych kulturach wystpoway np. gwaty zwyciskich wojownikw na pokonanych wrogach, ucinanie im prci itp.)

Najwiksze znaczenie w powstaniu dominacji nad kobiet szeroko rozpowszechniony w wielu kulturach kult fallusa, jako rodka niezbdnego do zapodnienia, a wic do przetrwania gatunku. Kult ten mia z biegiem czasu utrwali przekonanie o sile, wadzy i wyszoci mczyzn. Kobiety istniay te w rnych kulturach kulty waginy o niewielkiej roli; prostytucja witynna. Msko utosamiana z pojciem wiata i promieni, kobieco z pojciem cienia. Patriarchat i matriarchat Patriarchat 3 cechy: 1) rodowy ustrj spoeczny 2) mczyzna dominuje w yciu politycznym, ekonomicznym, spoecznym, religijnym 3) silna wadza ojcowska Matriarchat: dominujca rola kobiety matrylinearny system dziedziczenia (czyli dziedziczenie majtku, prestiu itd. po matce) w niektrych spoeczestwach istnieje tylko ojciec spoeczny, a biologiczny nie jest znany przykad: u Czambuli (Nowa Gwinea) wycznie kobieta zarabia pienidze, kieruje rodzin itd.; mczyni s niemiali, nastrojowi, stroj si i s uwaani przez kobiety za sab pe czasami funkcj ojca spenia brat matki i staje si on ojcem spoecznym, po ktrym dziecko dziedziczy pozycj spoeczn (awunkulat), a ojciec biologiczny ma jedynie utrzymywa dziecko

Religia
Pocztek wierze religijnych odwoywanie si do pomocy bstw, w celu zapobiegania lub opnienia mierci, zapewnienia sobie cigoci ycia po mierci. Bstwa zwierzta, ludzie, przedmioty; wielobstwo obecne jeszcze w staroytnym Rzymie: inny bg pomaga w erekcji, inny w zapodnieniu itd. W dalszym rozwoju kultury wielkie systemy monoteistyczne ustosunkowanie do seksualnoci (pozytywne czy negatywne) nie byo racjonalne; cele byy abstrakcyjne Pozytywne nastawienie do seksualnoci taoizm, islam (swoboda tylko dla mczyzn), wczesny konfucjanizm, hindu; w krajach Dalekiego Wschodu tabu seksualne prawie nie istniao; staroytna Grecja- obrzdy seksualno-orgiastyczne; Wiele kultur- obrzezanie, prby sprawnociowe, po ktrych kto stawa si godny maestwa, prostytucja sakralna; Najnisza pozycja kobiety- religia bramiska kobieta jako narzdzie do sprawiania przyjemnoci

mczynie

Moralno
Jest to w: aspekcie wartociujcym wszelkie postawy i zachowania oceniane na podstawie norm spoecznych aspekcie niewartociujcym wszelkie wyobraenia ludzi o tym, co dobre i ze oraz zesp norm regulujcych zachowanie czowieka W procesie socjalizacji (a wic midzy innymi ksztatowania si moralnoci), oprcz innych czynnikw, zasadnicz rol odgrywa stopie obowizywania norm moralnych w spoeczestwie oraz proces ich internalizacji najwaniejszy jest tutaj wpyw rodziny, ktrej system wartoci moe czasem nie pokrywa si ze spoecznym. Oprcz rodowiska, z ktrego wywodzi si czowiek, na ksztatowanie si norm seksualnych wpywa: religia, stopie wyksztacenia, pe osoby. Wspczenie- wielo rnych, czasem sprzecznych ze sob norm postpowania, czego efektem moe by konflikt, ktry moe si przejawia w zaburzeniach funkcji, zachowa i odczu seksualnych. 1. Stosunek prawa do moralnoci: - spoeczestwa nastawione antyseksualnie kade odchylenie od normy seksualnej jako przestpstwo/grzech/choroba (rne kary) - XIX w. rozdzielenie moralnoci od prawa np. nie s szkodliwe dla interesw spoeczestwa atypowe seksualne sposoby zachowa, ktre maj miejsce midzy dorosymi partnerami w sferze prywatnej 2. Nastawienia spoeczestw wobec seksualnoci: a) spoeczestwa proseksualne b) spo. Antyseksualne mog take wystpowa typy mieszane, pewien rodzaj kontinuum, ktry rozciga si pomidzy postawami proseksualnymi i antyseksualnymi 3. Zasady prawowitoci dziaa seksualnych R. Guyon (1969): 1. Narzdy pciowe nie s niczym wstydliwym. 2. Dziaania zmierzajce do zaspokojenia seksualnego su osiganiu rozkoszy seksualnej (nie naley wstydzi si rozkoszy, jej osiganie nie ma nic wsplnego z moralnoci). 3.Ani mczynie, ani kobiecie nie przynosi wstydu dawanie/uzyskiwanie rozkoszy seksualnej. 4. Akt seksualny jest prawowity (niezalenie od tego czy jego celem jest zapodnienie czy osignicie rozkoszy seksualnej).

5. Kademu wolno dostarcza sobie rozkoszy seks. W sposb przez siebie preferowany (jeeli partnerem nie jest dziecko, nie stosuje si przemocy/oszustwa). 6. Higiena seksualnoci i narzdw pciowych jest spraw nauki i osobistej odpowiedzialnoci. Ten sam pan zasady wolnoci dziaa seksualnych: 1. Fundament wolnoci seksualnej musi by nienaruszalny. 2. Zasady teorii mechanicznej powinny by zastosowane take w odniesieniu do czynnoci seksualnych (cokolwiek to znaczy;p). 3. Stosunki seks. Nie mog by rozpatrywane jako wartoci bdne/faszywe (jeeli bez przemocy i udziau modocianego). 4. Naley zwalcza kad ide, ktra chciaaby zabrania ludziom/ponia z powodu wolnoci seks. 5. Seks. Czynnoci mona wykonywa bez ocigania si, gdy tylko oka si zgodne z yczeniem. 6. Wszelkie formy przejawiania si seksualnoci w gestykulacji i mowie naley uwaa za zwyke i moralne. 7. Seks. Aktu nie naley rozpatrywa jako moralnego niebezpieczestwa. 8. Wasna wstrzemiliwo nie jest automatycznym dowodem wasnej rozwagi. 9. Dziaania seksualne nie mog podlega takim pojciom jak cze, godno/dobre prowadzenie si. 10. Czsto i rodzaj seks. Czynnoci powinny by rozwaane prywatnie. 11. Naley zachowa dystans do ycia seks. Innych 12. Wyrwnane, zaspokojone i szczliwe ycie osiga si przez nie zaburzone i nie skrywane zaspokojenie potrzeb seksualnych. Ta proseksualna nauka wycza dziaania seksualne poza moralno, przywraca im naturaln godno. 4. Hirschfeld moralno posiadajca podstawy naukowe jest rwnoczenie zdrowa i moralna. Nie ma lepszego rodka dla nadmiernie pobudzonego podania ni zaspokojenie. 5. Filar kultura nie sublimuje popdu seksualnego, lecz przejawy jego realizacji. Czyli ocena moralna- stosunki midzy ludmi zachodzce w akcie seksualnym, a nie caa seksualno. Nie seksualizm, ale formy i przejawy jego realizacji podlegaj reglamentacji. Podsumowanie: Sam fakt istnienia pci, narzdw pciowych, ich funkcji nie podlega ocenom moralnym. Ocena moralna dotyczy zach. Seks. Majcych miejsce midzy dwojgiem ludzi (tworzcych stosunki spoeczne), a istotny element wpywajcy na ocen rozwojotworczoc/krzywda, cierpienie ktre to zachowania daja drugiemu czowiekowi. Kulturowe formy zaspokojenia potrzeb seksualnych

I) Maestwo Maestwo monogamiczne instytucja majca zagwarantowa mczynie biologicznie wasnych potomkw (std ograniczenia seks. Kobiety). Nierozerwalno maestwa, panowanie w nim mczyzny w tym sensie maestwo patriarchalne nie jako optymalna forma wspycia seks. Ale pochodna panujcych stosunkw spo. Opartych na ucisku. *podwjna moralno nierwne prawa przyznawane mczynie i kobiecie Spoeczestwo bezwzgldnie przestrzegajce monogamii oraz wysoko wartociujce przedlubn cnot kobiety, maesk wierno seksualn zmuszone jest do uruchomienia innej instytucji prostytucji, ktra wentyluje potrzeby seksualne zwaszcza mczyzn samotnych i modych. II) Instytucjonalne formy swobody seksualnej Prostytucja oddanie wasnego ciaa do dyspozycji wikszej iloci osb celem osignicia przez nie zadowolenia seksualnego, pobieranie za to wynagrodzenia materialnego. Stosunek prostytucyjny stosunkiem spoeczno-rzeczowym lub prawi wycznie rzeczowym (bez wizi emocjonalnych). Kulturowe uwarunkowania prostytucji wynikaj std, e prostytucja jako zinstycjonalizowana forma regulacji ycia seksualnego podlega caoksztatowi porzdku spoecznego panujcego w danej kulturze i epoce. Prawdopodobnie nie znano prostytucji nie znano w epoce wsplnoty pierwotnej, pojawia si ona pniej. Jest ona skutkiem: - braku rwnowagi midzy seksualnoci czowieka a form organizacji spoecznej, ktra ma zapewni zaspokojenie potrzeb seksualnych, - ochrona maestwa monogamicznego (czyli ogranicze dla kobiety) poprzez stworzenie dla mczyzny niezobowizujcej formy zaspokojenia potrzeb seksualnych - kryzys ekonomiczne (dodatkowe rdo dochodu) - migracje wikszych grup ludnoci (rozlunienie dotychczasowych wizy midzyludzkich) - ruchy wojsk, rozbudowa zoonych systemw komunikacji Jeeli chodzi o czynniki psychologiczne sprzyjajce uprawianiu prostytucji: - silny temperament, pochodzenie z konfliktowej/rozbitej rodziny, ozibo seksualna, potrzeba przygd, pewne cechy patologiczne (psychozy maniakalne np.) Prostytucja w kulturach: - prostytucja witynna (Grecja, Fenicja, Indie) - religijno-erotyczne wita (np. bachanalie w Rzymie) - hetery w staroytnej Grecji

- kult hierodul (kobiet i mczyzn uwaanych za wasno bogw; spkowanie z nimi dostarczanie czowiekowi poczucia mocy uyczanego przez bogw - prostytucja gocinna Przeciwdziaanie prostytucji: - prohibicja - reglamentacja (prostytucja ograniczona do uprawiania w domach publicznych pod nadzorem suby sanitarnej i wadz porzdkowych) - neoreglamentaryzm (prostytucja nie tylko w domach publicznych, ale istniej ksieczki kontrolne) - abolicjonizm (przeciwdziaanie przyczynom prowadzcym kobiety do jej uprawiania oraz jej skutkom) Ostatnie wyjcie najbardziej racjonalne III) Wolne zwizki emocjonalno-seksualne Zakres wolnych zwizkw zmienia si wraz z formami spoeczestwa oraz obowizujcymi w nich porzdkami, zasadami i prawami. Zaley od religii; jak rol (wiksz czy mniejsz) spenia w spoeczestwie. Zakres ten obejmowa cao stosunkw emocjonalnych i seksualnych przed maestwem i pewne formy przejawiania si zwizkw hetero-, homoseksualnych poza maestwem. Bernsdorf zagodzenie zasady ucisku i patriarchatu, zagodzenie zamknicia kobiety w maestwie powoduje rwnoczenie (oprcz obnienia si znaczenia prostytucji) zwikszenie si wartoci wolnych zwizkw emocjonalno-seksualnych jako spoecznie uznanych form regulacji ycia seksualnego.

Modele seksualnoci Prawd mwic to wydaje mi si, e wprowadzenie nie jest istotne z punktu widzenia kolokwium, jednake jego streszczenie umieciam take. Czyli istotne treci zaczynaj si od tematu Modele seksualnoci czowieka.

WPROWADZENIE 1993 Paul Abramson, Gilbert Herdt i Steven Pinkerton zorganizowali konferencj Teoretyczne rozwaania na temat seksualnoci: ewolucja, kultura i rozwj. Mieli nadziej przezwyciy krpujc dychotomi seksu/pci (biologia/kultura) i esencjalizmu/konstruktywizmu i umoliwi przesunicie paradygmatu ku obszerniejszym interdyscyplinarnym badaniom pciowoci ludzkiej. Poddali analizie seks nieprokreacyjny zaniedban przez nauk przyjemno pync z aktu seksualnego. Dyskusja bya zaarta i raczej nie doprowadzia do porozumienia. Tuzin (1955) perspektywa interakcjonistyczna postrzegajca czowieja jako interakcj midzy mechanizmami biologicznymi i procesami kulturowymi. Esencjalizm i tolerancja niepewnoci Esencjalizm - poszukiwanie prawdy (DeLamater i Hyde)

- intuicyjne uchwycenie istoty rzeczy, przy czym intuicja implikuje nieomylny wgld (Popper)
Konflikt midzy esencjalizmem a konstruktywizmem spoecznym. Mona by seksuologiem konwencjonalnym lub konstruktywist spoecznym. Rzeczywisto Z esencjalizmu wywodzi si zainteresowanie kwesti rzeczywistoci. Popper: Esencjalici metodologiczni zadaj pytanie: Co to jest?; nominalici metodologiczni: Jak to si zachowuje? Konwencjonalni seksuolodzy przypisuj cech rzeczywistoci biologicznym podstawom seksualnoci. Konstruktywici spoeczni wskazuj na spoeczny charakter konstruktu seksualnoci. Wyobraenia na temat seksualnoci i pci byy odmienne w rnych spoeczestwach na rnych etapach historii. Jost (1965) tencjalno rozwoju pciowego, przy czym przynajmniej u ssakw kierunek eski jest kierunkiem domylnym. Frank Lillie (1939) w Pe i wydzielanie wewntrzne napisa: W sensie biologicznym nie istnieje co takiego jak pe. Istnieje jednak dwupostaciowo (...) podzia na jednostki mskie i eskie (...) we wszystkich gatunkach wyrniamy posta msk i esk klasyfikujc je pod wzgldem biologicznym, psychologicznym lub spoecznym. Lecz pe nie jest si sprawcz powstawania tych kontrastw. To tylko nazwa, jakiej uywamy do okrelania caoksztatu naszego postrzegania tych rnic.

Mamy coraz wicej wiedzy dotyczcej funkcjonowania naszego mzgu wszystkie nowe informacje zwikszaj zoono zagadnienia, nie prowadzc do lepszego zrozumienia przedmiotu naszych bada. Hebb pojcie ukadu nerwowego, podj prb konceptualizacji biologicznych czynnoci mzgu w odniesieniu do psychologicznych stanw umysu bez znajomoci wszystkich zaangaowanych w ten proces mechanizmw. Na tej podstawie Gray (1971) zbudowa konceptualny ukad nerwowy pobudzania i hamowania behawioralnego..., ktry wywar znaczny wpyw na powstanie podwjnej kontroli odpowiedzi seksualnej. Poprawno polityczna Foucault nauka konwencjonalna wykorzystywana jest w celu zdobycia kontroli nad spoeczestwem, a zwaszcza kontroli nad seksualnymi aspektami ycia i dlatego naley j uzna za politycznie podejrzan. John Gangon ostrzeg, e w wyniku tego naukowiec moe niewiadomie lub rozmylnie przyczyni si do niepodanej kontroli spoecznej: Traktowanie problemu ryzykownego seksu jako cechy przynalenej osobie czsto prowadzi do obwiniania jednostki za czynniki strukturalne, na ktre ona nic nie moe poradzi (...) Teoretyzowanie w dziedzinie seksualnoci pociga za sob wakie konsekwencje. Stanowi cz codziennej walki o kierowanie, zarzdzanie, kontrolowanie i okrelanie seksualnoci czowieka. Spoeczna kontrola zachowa seksualnych budzi uzasadniony niepokj. Alfred Kinsey zauway, e wiele spord problemw seksualnych przeywanych przez ludzi mona przypisa negatywnym skutkom kontroli spoecznej. Jednak zachowania seksualne w ramach gatunku spoecznego wymagaj pewnego rodzaju kontroli spoecznej. Wane, aby okreli, co jest dobr kontrol a co z. Spora cz spoecznej kontroli seksualnoci czowieka dotyczy kobiet oraz suy do tumienia homoseksualizmu. Std w dziedzinie ponowoczesnej seksualnoci wielu naukowcw to feministki, geje i lesbijki.

Jednostka a spoeczestwo Krytyka nadmiernego skupienia na jednostce (podejcie konwencjonalne), argumenty: 1. w kontakcie seksualnym uczestniczy wicej, ni jedna osoba 2. teoretyzowanie, dlaczego niektre nastoletnie dziewczta s bardziej zagroone nieplanowan ci zrzuca znaczn cz odpowiedzialnoci na jednostk, pomijajc ubstwo, czyli czynnik spoeczny. Przypisywanie winy jednostce moe doprowadzi do zacienienia kontroli spoecznej. Florens i Dukan: w dychotomii istnieje podzia na dobrych i zych, natomiast w spoecznym zorientowaniu rozproszone pojcie odpowiedzialnoci. Dr David Sachter (2001): Wezwanie do dziaania na rzecz promocji zdrowia seksualnego i odpowiedzialnych zachowa seksualnych.

Redukcjonizm

Niedopuszczalno koncentracji wycznie na skonnociach indywidualnych lub cechach osobniczych wynika z milczcego zaoenia, e ich wykrycie pozwala na przewidzenie zachowania danej osoby w przyszoci. Koliduje to z pogldem, i przysze zachowanie zaley od rnych okolicznoci, ktrych nie da si przewidzie.

MODELE SEKSUALNOCI CZOWIEKA: GAR PRZYKADW Uprzedzenia mog znieksztaci otrzymywane przez nas wyniki Przeanalizujemy dokadniej 2 modele teoretyczne: - Teori strategii seksualnych (SST) zaczerpnit z psychologii ewolucyjnej - teori skryptw seksualnych zaczerpnit ze spoecznej socjologii konstrukcjonistycznej

Teoria strategii seksualnych (STT) Buss i Schmitt (1993). Tu psychologia ewolucyjna nacisk na psychologi, a nie na biologi, jak w biologii ewolucyjnej. Buss(1995) podanie ley u podstaw seksualnoci i poszukiwania partnerw przez ludzi. Nie definiuje, jak rozumie podanie. STT koncentruje si na podaniu i wszystkich jego konsekwencjach interpersonalnych. Zalicza si do nich: 1. Taktyka przycigania, 2. Konflikt midzy pciami, 3. Taktyka odrzucania partnera, 4. Przyczyny rozkadu poycia maeskiego, 5. Taktyka zatrzymywania partnera i harmonii pomidzy pciami. Istnieje cae mnstwo mechanizmw psychologicznych zajmujcych si konsekwencjami interpersonalnymi, a kady z nich mona uzna jako rodzaj adaptacji. Mechanizmy te bywaj uaktywniane wybirczo i w pewnej kolejnoci, zalenie od kontekstu. Maj charakter funkcjonalny Takie okrelone mechanizmy adaptacyjne mona podzieli na strategie krtkoterminowe i dugoterminowe, w zalenoci od wyzwania przystosowawczego. Krtkoterminowe czciej mczyni. S 4: 1. Pragnienie wieloci partnerek, 2. Ocena dostpnoci seksualnej, 3. Ocena fizycznych oznak podnoci, 4. Strategia minimalizacji czasu i inwestycji. Mczyni nie posiadajcy zdolnoci realizowania tych strategii stoj na przegranej pozycji. Kobiety rzadziej: 1. Natychmiastowa dostpno zasobw dla kobiety i dzieci, 2. ubezpieczenie partnerskie na wypadek utraty regularnego partnera, korzyci genetyczne ze wzgldu na zwizki z ponadprzecitnymi partnerami. Dugoterminowe su do rozwizywania innych problemw. Mczyni musz 1. zidentyfikowa potencjalne partnerki pod wzgldem prokreacyjnym, 2. Dopilnowa, ze to oni s ojcami (unikn ewolucyjnej puapki przyprawienia rogw), 3. Zidentyfikowa kobiety majce umiejtnoci rodzicielskie. Kobiety musz: 1. Zidentyfikowa mczyzn posiadajcych zdolno nabywania zasobw, 2. Wykazujcych ch zainwestowania zasobw w partnerk i dzieci, 3. Zainteresowanych dugoterminowym zwizkiem, 4. Majcych umiejtnoci rodzicielskie, 5. Potraficych ochroni kobiety i dzieci.

Kademu z tych celw krtko i dugoterminowych odpowiada ewolucyjny mechanizm przystosowawczy pod nazw rodowiska adaptacji ewolucyjnej (EEA environment of evolutionary adaptivesness) Buss w badaniach potwierdzi teori. Zazdro mczyzn niepokoi, e partnerka moe si zwiza z innym seksualnie, natomiast kobiet niepokoi, e partner moe zaangaowa si emocjonalnie z inn. Allegeier i Wiedermann (1994) na podstawie wczeniejszych prac Bussa (1991) proponuj 4 modele wyjaniajce istnienie rni indywidualnych: 1. Dziedziczne strategie alternatywne Niektre osoby posiadaj mechanizmy psychologiczne konieczne do realizowania konkretnych strategii, inne ich nie posiadaj. Uwaa si, ze wyjaneinei to trudno jest zastosowac do czowieka z jednym wyjtkiem pci biologicznej, czyli mechanizmw posiadanych przez mczyzn a nie przez kobiety i odwrotnie 2. Dziedziczna kalibracja mechanizmw psychologicznych Hipoteza, ze optymalna strategia przystosowawcza moga ulega zmianom w zaleznoci od czasu oraz/lub miejsca, co zaowocowao obserwowan obecnie dziedziczn zmiennoci w zakresie progu uaktywniania konkretnej strategii 3. Rozwojowa kalibracja mechanizmw psychologicznych Wczeniejsze dowiadczenia prowadz do zrnicowanej kalibracji progw uaktywniania konkretnych strategii doboru w pary w pniejszym czasie 4. Strategie alternatywne zalene od sytuacji Kada jednostka musi posiada mechanizmy suce do gromadzenia i przetwarzania potrzebnych informacji, ktre nastpnie prowadz do podjcia decyzji, jak strategi doboru w pary zastosowa. Allegeier i Wiedermann uwaaj, ze 3 i 4 maj najwikszy potencja wyjaniajcy indywidualne zrnicowanie w dziedzinie seksualnoci czowieka. Adaptacyjne mechanizmy psychologiczne powstae w celu rozwizania pewnych problemw naszych przodkw zachowuj charakter adaptacyjny take i dzi, mimo diametralnych zmian w zakresie w zakresie spoecznych i naturalnych uwarunkowa egzystencji czowieka Wydaje si, e SST wyjania niemal wszystkie zjawiska towarzyszce ludzkim zachowaniom seksualnym. Lloyd (2005) analizowaa ewolucyjne objanienie zjawiska orgazmu u kobiet jako mechanizmu adaptacyjnego, ktry rzekomo pobudza do doboru w pary, zatrzymywanie nasienie lub wpyw na konkurencj nasienia. Autorka sama opowiada si za wyjanieniem tego zjawiska w kategoriach efektu ubocznego zaproponowanego przez Symonsa (1979): Zdolno do przeywania orgazmu jest potencjaem, ktry odgrywa gwn rol u mczyzn w procesie prokreacji, lecz ktry nie zostaje stumiony w toku rnicowania zarodka w kierunku eskim. Kobieta rozwija si wic zachowujc t zdolno. Orgazm pojawia sie podczas waciwego pobudzenia kobiet (chocia niekoniecznie podczas stosunku pochwowego). Daje satysfakcj, nie jest wic adaptacj, ktra sprzyjaaby pomylnej prokreacji

 Teoria skryptw seksualnych Gangon i Simon (1973) Model wywodzi si z 3 tradycji: 1. Symbolicznego interakcjonizmu, 2. Prac Kennetha Burkea, 3. Zygmunta Freuda. Jest najpopularniejszym modelem, najczsciej cytowanym w seksuologii popsychoanalitycznej. Wykorzystuje teatraln metafor scenariusza (skryptu) do opisu zachowa realizowanych przez aktora zaangaowanego w zachowanie seksualne. Zakada, ze scenariusz poprzedza zachowanie i niewielk jego cz mona nazwa w peni spontanicznym. Jest to zorganizowane i ograniczone czasowo prawidowoci zachowa, nastpstwo elementw o charakterze symbolicznym i niewerbalnym, ktre jest zarazem elastyczne, ale mona tez przewidzie na jego podstawie zachowania przysze. Skrypty seksualne maj pochodzenie spoeczne, jednostki musz odwoywa si do wsplnych znacze i oczekiwa, by je realizowa. Skrypty seksualne s definiowane na 3 analitycznie odmiennych poziomach: 1. Scenariuszy kulturowych paradygmatycznych zbiorw norm spoecznych 2. Scenariuszy interpersonalnych tu stykaj si konwencja spoeczna i osobiste pragnienie 3. Scenariuszy intrapsychicznych sfera autoprocesu, odzwierciedlaj tre ycia umysowego Na styku pomidzy scenariuszami interpersonalnym i intrapsychicznymi jednostka to aktor, krytyk i dramatopisarz. Nawet w pozornie najbardziej tradycyjnych spoecznych kontekstach scenariusze kulturowe rzadko przewiduj faktyczne zachowania, a scenariusze kulturowe maj zbyt abstrakcyjny i oglny charakter by mona je byo mechanicznie zastosowa we wszystkich okolicznociach. Skrypty seksualne bywaj czsto wzgldnie niekompletne nie wymieniaj kadej czynnoci ani porzdku, w ktrym maj one wystpi. rda podniecenia seksualnego: to nie fizyczne, lecz spoeczne aspekty wywouj pobudzenie i organizuj dziaanie, dostarczaj skryptu. Biologiczne podejcia do zrozumienia seksualnoci zostaj zredukowane do 2 grup teorii: teorii instynktu (zw. Z genetyk) i teorii popdu. Obie grupy uwaa si za teorie ludowe. Gdy Gangon przeszed do rozwaa na temat wpywu wasnej teorii na badania w dziedzinie seksuologii, stwierdzi, e w wikszoci przypadkw obecno skryptw jest raczej domniemana, ni jawna. Podstaw teoretyczn Krajowego badania na temat zdrowia i ycia spoecznego stanowiy 3 modele: 1. Teorie skryptw, 2. Teoria wyborw, 3. Teoria sieci, z ktrych jedynie teoria skryptw miaa bezporednie zwizki z seksualnoci. Zwrcono uwag, e bezporednie badanie skryptw przysparza trudnoci. Gdy wymaga szczegowych danych w zakresie czynnoci wystpujcych podczas spotkania o charakterze seksualnym i kolejnoci ich wystpowania. Trudno badania rnic midzykulturowych. Badania polegay na zadawaniu pyta dot. Ostatniego spotkania i wyciganiu wnioskw o charakterze zastosowanych skryptw (Laumann). W powtrnej analizie badano zakres zmiennoci seksualnych scenariuszy w zalenoci od rasy, pci i klasy spoecznej. *Scenariusze kulturowe reprezentowane byy przez postawy seksualne (w jakim wieku mona ju mie stosunek

seksualny), *scenariusze intrapsychiczne przez rzeczywiste praktyki seksualne, a *intrapsychiczne przez preferencje seksualne. Istniej badania bardziej jednoznacznie oparte na koncepcji skryptw. Np. Jakociowe badania opowiada kobiet i mczyzn o rzeczywistych lub wyimaginowanych spotkaniach seksualnych krok za krokiem (Ortiz-Torres 2003). Gdy byy to opowiadania wyobraone, to poproszono pniej o porwnanie tego wasnego idealnego scenariusza z faktycznym rozwojem wydarze byo wicej rnic, ni podobiestw. W porwnywanych badaniach z udziaem mczyzn Seal i Ehrhardt. Nie korzystali z idealnego scenariusza, lecz powizali pytania na temat typowych zachowa z aspektem opowieci o aktualnych zwizkach. Tematyka: *staranie si o wzgldy, *romans (w sensie zrobienia czego romantycznego dla kobiety), *pierwszy seks, *seks obecnie. Opowiadania mczyzn ujawniy niepewno roli seksualnej i scenariusza podczas prb zrozumienia i przyswojenia zmieniajcych si norm spoecznych. .nne zastosowanie podejcia opartego na skryptach- w terapii seksualnej (McCormick)due zastosowanie skryptw, co terapeuta moe je otwarcie negocjowa. Dua cz terapiizadawanie parom lub osobom ind. Odegrania scenariuszy. Gagnon- podejcie oparte na skryptach mona stosowa w leczeniu przedwczesnego wytrysku, trudnoci w osiganiu orgazmu Rosen i Leiblum- jako narzdzie do wykrywania przyczyn obnienia popdu seksualnego u jednego lub 2giego partnera. Weis- cutyje t twori jako przykad niemonoci zbudowania modelu wyjaniajcego, ktry wyznaczaby korelaty konstruktu podstawowego- nadal sabo rozumiemy zwizki skryptw z zachowaniem itp. Proponuje zmodyfikowane podejcie do analizy tych zagadnie, propozuje mechanizmy psychologiczne. Wg Bankrofta teoria skryptw jest dobrym przykadem uproszczonego modelu rzeczywistoci.

SPOJRZENIE Z SZERSZEJ PERSPEKTYWY

Istnieje wiele rnorodnych uwarunkowa seksualnoci i jej przejaww behawioralnych. Silny wpyw wywiera dominujca kultura. Relacje seksualne w duym stopniu zdeterminowane s przez role przypisywane pciom i rnice pozycji spoecznej pci wpywy pci splataj si z czynnikami politycznymi i ekonomicznymi. Czynniki te nie ksztatuj seksualnoci w biologicznej prni- potencja wystpowania znacznej indywidualnoci i etnicznej zmiennoci. Dlatego potrzebujemu modelu wyjciowego uwzgldniajcego wszystkie te czynniki. Punkt wyjcia- analiza materializmu kulturowego (M. Harris) 3 czci modelu infrastruktura -gwna paszczyzna stycznoci midzy kultur a natur, baza, nadbudowa. Kady ma odmienne komponety: - infrastruktura a-sposb produkcji, b-sposb reprodukcji

- Baza- a- gospodarka kraju, b-ekonomia polityczna - Nadbudowa- wsplne przekonania, symbolika, tabu itp. Zasada przewodnia- determinizm infrastrukturalny. Najlepiej ilustruje stosunkowo prymitywne kultury. Modyfikacja modelu- doczenie jednostek tworzcych dana grup kulturow. Rozwinicie koncepcji infrastruktury reprodukcyjnej o elementy: a- czynniki demograficzne danej populacji b- neurobiologiczne podstawy wraliwoci seksualnej uaktywnianie seksualne hamowanie seksualne inne istotne mechanizmy fizj (np. sygnay seksualne) c- procesy rozwojowe zw z wiekiem aspekty rozwoju poznawczego aspekty rozwoju emocjonalnego d- rozwj wzorcw atrakcyjnoci seksualnej (uwarunkowania genetyczne, wczesne procesy uczenia si, dookrelane przez procesy spoeczno-obyczajowe w nadbudowie wsplne konstrukty tosamoci seksualnej) e- metody regulacji podnoci wewntrzne interakcja rodowisko-biologia dostpna technologia Te czynniki prowadz do zidentyfikowania poszczeglnych rozrodczych komponentw bazy : wzorce zwizkw, poziomy uwarstwienia seks., poziomy segregacji seks., wiek w chwili zawarcia maestwa, struktura rodziny, spoeczne zarzdzanie dojrzewaniem i przejciem do dojrzaoci seks., reakcje na normy kult., systemy komunikacji nadbudowy: wsplne pojcia nt mskoci, kobiecoci, relacji, konstrukty tosamoci seks., opinie nt wzorcw waciwych zach. seks., pogldy i postawy nt podnoci i dziewictwa przed zawarciem zwizku, znaczenia zwizkw, seks jako towar, konformizm seksualny, identyfikacja z kontrkulturami seks. Wymienione komponenty modelu oddziauj na siebie wzajemnie cznie prowadz do powstania jednostek rozrodczych. Zaoenia: zasada determinizmu infrastrukturalnego moliwo powstania konfliktu kulturowego

reprodukcja i seksualno s cile wspzalene (ale pozwala na powstanie modeli seks. Niezdeterminowanych przez reprodukcj) wany czynnik- komunikacja (sposb rozprzestrzeniania idei w kulturze)

MODEL PODWJNEJ KONTROLI (DUAL CONTROL MODEL) Bancroft i Janssen

O wystpieniu odpowiedzi seksualnej i zwizanego z ni podniecenia u danej osoby i w danej sytuacji ostatecznie decyduje rwnowaga midzy dwoma ukadami w mzgu tej osoby : ukad pobudzenia seksualnego (aktywacji) ukadem hamowania seksualnego Kady posiada komponent biologiczny. 3 podstawowe zaoenia: 1) Chocia podniecenie seks. Pojawia si zwykle w interakcjach a kontekst i kult. scenariusz zw z interakcj stanowi wane rdo pobudzenia- efekty takiego pobudzenia zale ostatecznie od neurobiologicznej charakterystyki zaangaowania jednostki 2) Neurobiologiczne hamowanie odp. Seks. Stanowi model adaptacyjny wystpujcy u rnych gatunkw, ktry zmniejsza prawdopodobiestwo wystpinia odpowiedzi seks., podniecenia i podania w sytuacji, gdy aktywno seks. Byaby niekorzystna lub niebezpieczna lub odrywaaby jednostk od innych waniejszych czynnoci 3) Indywidualna rnorodno skonnoci do podniecenia i hamowania. W wikszoci maj charakter adaptacyjny lub nieproblematyczny, osoby z du skonnoci do podniecenia i/lub ma do hamowania przypuszczalnie czciej bd angaowa si w zach. seks. Wysokiego ryzyka, a odwrotnie bd przeywa problemy z odpowiedzi seks. Kwestionariusz do badania tych skonnoci dla mczyzn SIS/SES (Janssen i wsp 2002) 3 skale pobudzenia i 2 hamowania: SIS1 hamowanie z powodu zagroenia niespenieniem i SIS2 z powodu groby konsekwencji spenienia Kwestionariusz do badania tych skonnoci dla kobiet- SESII-W (Graham i wsp 2006) Wyrniono 2 czynniki nadrzdne- pobudzenie i hamowanie 5 zwizanych z pobudzeniem: skonno do odczuwania podniecenia seks. W rnych sytuacjach, charakterystyka partnera, dynamika wpywu seks., zapach i otoczenia 3 czynniki hamujce: znaczenia zwizku, zaniepokojenie wydolnoci seks. I podniecenie sytuacyjne. Model podwjnej kontroli a szerszy model seksualnoci wiek korelacja wynikw mczyzn z wiekiem- pobudzenie nisze u starszych proces starzenia wywiera negatywny wpyw na odp. Seks. Wyniki SIS1 s nisze u starszych mczyzn (hamowanie z zagroenia niespenieniem). W badaniach kobiet ujemna korelacja midzy pododzeniam a wiekiem, brak korelacji z hamowaniem

 geny, uczenie si dziedziczno hamowania u mczyzn, pobudzenie bardziej determinowane przez wpywy rodowiska rnice midzy pciami Wysze rednie grupowe dla pobudzenia u mczyzn i hamowania u kobiet. Kobiety czciej stwierdzay e pozytywna charakterystyka partnera i zmiany hormonalne przyczyniaj si do wzrostu podniecenia. Mczyni wskazywali e do wzrostu podniecenia przyczyniaj si rnorodno bodcw seks. I zy nastrj. Czynniki hamujce- kobiety czciej ni mczyni atmosfera pozbawiona zaufania i intymnoci (czynnik wanoci zwizku). Wysze wyniki u kobiet czynnika hamowanie w skalach zaniepokojenie funkcjonowanie seks i otoczenie (bycie widziana lub syszan hamuje) odniesienie do bazy i nadbudowy Wpyw silnej skonnoci do seks hamowania moe ulega zmianom wraz z dominujcymi wzorcami wzajemnych relacji kobiet i mczyzn (rnica wpywu pci) i wsplnych pogldw nt mskoci i relacji. W kadej kulturze fallocentrycznej (penis w erekcji jest symbolem mskoci i mocy np. USA) mczyni z siln skonnoci do hamowania bd prawdopodobnie czciej dowiadcza zaburze erekcji.

SEKSUALNO CZOWIEKA aspekt jego kondycji przejawiajcy si w postaci podania lub pragnienia, towarzyszcych im fizjologicznie zdeterminowanych odpowiedzi seks i zachowa prowadzcych do orgazmu lub przynajmniej do sprawiajcego przyjemno podniecenia wystpujcym midzy dwojgiem ludzi, lecz nierzadko praktykowanych te samotnie. Dziaaj na niego mechanizmy spoeczne w formie obyczajw, zwizanych z nimi postaw, zasad rzdzcych zachowaniami i prawodawstwem, ktre ma za zadanie kontrolowa sposoby wyraania seksualnoci, przewanie dc do zamknicia ich w obrbie maestwa.

Historia seksualnoci; A. Depko

Imieliski wyrnia 4 okresy: a) Prehistoryczny nieliczne informacje o yciu seksualnym ludzi b) Okres obserwacji i docieka przednaukowych (trwa do XVIII/XIX w.) c) Okres wiedzy przedseksuologicznej seksuologia nie wyodrbniona z innych nauk d) Okres wiedzy seksuologicznej - seksuologia staa si samodzieln nauk Ad.: a) Seksualizm mia charakter czysto biologiczny, pozbawiony ogranicze kulturowych Seks zacz oscylowa ku sferze magiczno-rytualnej (magia podnoci, dostatnie plony, umierzanie zych mocy) Synne statuetki kobiet Wenus (bez rysw twarzy, wyolbrzymione cechy pciowe; due znaczenie funkcji macierzyskiej i reprodukcyjnej) Malowida na cianach jaski seks absorbowa uwag ludzi (obrzdowo podzenia) Ludzie nie uwiadamiali sobie zwizku midzy wspyciem a ci i porodem Swoboda ekspresji Ad.: b) Staroytno liczne rozwaania nad seksualnoci z punktu widzenia filozoficzno-etycznego, religijnego i medycznego Hipokrates ogromna rola w organizmie mskiego nasienia; zbyt czsta jego utrata (np. masturbacja) moga prowadzi do wielu schorze, a nawet mierci. Alkmeon nasienie produkowane w mzgu redniowiecze czynnoci seksualne jako nieczyste i grzeszne Tolerancja seksualnoci wycznie w celu posiadania potomstwa Od XII w. pasy cnoty Odrodzenie rozkwity ideay pikna i nagoci ciaa ludzkiego Leonardo da Vinci narysowa i opisa zewntrzne i wewntrzne organy pciowe kobiety, stosunek i przebieg cizy XVI w. epidemia kiy i ideologia mieszczaska grzeszno seksu
Wesaliusz pierwszy atlas anatomii Fallopio odkry jajowody, pierwsze porwnanie midzy echtaczk a prciem Berthelsen opisa gruczoy przedsionkowe wiksze (gruczoy Bartholina) XVII w. Venette ilustracja + dokadny opis mskich i eskich narzdw pciowych; zagadnienia wychowania seksualnego (wywoao to skandal) Graaf opisa dokadnie jajniki i pcherzyki w nich bdce + fenomen kobiecej ejakulacji Cowper gruczoy opuszkowo-cewkowe Leeuwenhoek pierwszy opis plemnika

Owiecenie rygorystyczna moralno Seksualno umniejsza zdolnoci czowieka do kierowania swoim postpowaniem na skutek poddawania si instynktom

Schurig popd seksualny nie moe by grzeszny i jest cakowicie naturalny; zaleca wspycie nie tylko w celu zapodnienia Pisma traktujce o zym wpywie masturbacji na organizm (m.in. Tissot parali, padaczka, lepota jako nastpstwa masturbacji)

Ad.: c) Poszerzano wiedz o znaczeniu seksualnoci i jej wpywie na zachowanie czowieka Baer odkry komrk jajow (1827 r.) Parent-Duchatelet publikacja wynikw bada nad prostytucj (1837 r.) Wilde propozycja krka dopochwowego jako metody antykoncepcji (1838) Kaan dokadny opis zaburze seksualnych i propozycja klasyfikacji (1844) Kraft-Ebing opis wielu chorb, dewiacji seksualnych (gosi, e skoro perwersje s przejawem choroby, to nie powinny by karane, tak samo jako homoseksualizm; wprowadzi okrelenia: zoofilia, sadyzm, masochizm)

Ad.: d) Odkryto znaczenie seksualnoci jako zasadniczego skadnika kondycji ludzkiej Pocztek XX w. wikszo lekarzy uwaaa, e nadmiar stosunkw pciowych ma szkodliwe nastpstwa dla organizmu, a masturbacja powoduje choroby nerwowe i psychiczne Adler popd pciowy u kobiety jako patologia 1911 r. Bossi totalne usunicie wewntrznych narzdw pciowych metod leczenia histerii Hirschfeld badania nad homoseksualizmem i biseksualizmem, okrelenie trzecia pe; zaoy pierwszy na wiecie Instytut Seksuologiczny; twrca pierwszego midzynarodowego kongresu seksuologicznego Bloch ojciec seksuologii; dermatolog; wprowadzi pojcie seksuologii. Jako pierwszy uzna sadyzm i masochizm za objawy powszechnie wystpujce u ludzi. Eliis bada fazy rozwoju seksualnego, biologiczne podoe seksualnoci, dewiacje, seksualno w ciy; twierdzi, e orgazmy kobiet i mczyzn nie rni si od siebie, a mio homoseksualna jest na rwni z heteroseksualn; masturbacja zjawiskiem normalnym. Freud seksualno dziecica, seks a nerwice, psychozy i zaburzenia charakteru. Moll podzia pobudzenia seksualnego na 4 fazy Forel Zagadnienia seksualne Kurkiewicz wprowadzi do polskiego pimiennictwa okrelenie seksuologia jako dziedzina nauki Kinsey (1948) raport o zachowaniach seksualnych mczyzn i kobiet na podstawie wywiadu pierwsze systematyczne badania nt. seksualnoci Masters i Johnson badania nad fizjologi seksualn ludzi Polska : Bilikiewicz, Popielski, Kpiski, Jaczewski, Kozakiewicz, Godlewski, Lew-Starowicz Imieliski pierwszym lekarzem specjalist w dziedzinie seksuologii (1970)

Pasjonujce zespolenie nauki i seksu, M. Roach

 Shadle ekspert od seksualnoci maych lenych stworze (skunksy i wistaki ) Kinsey filmowa kopulacje zwierzt; Kady rodzaj zachowa seksualnych u ludzi, jaki znamy lub kiedykolwiek zaobserwowalimy, mona znale take u zwierzt" Dickinson wywiady z kobietami; opisy ich masturbacji; dua rola echtaczki; Watson pobudzenie seksualne; dua istotno ludzkiej seksualnoci w zwizkach; razem z kochank prawdopodobnie rejestrowali swoje reakcje fizyczne w trakcie wasnych stosunkw; Boas i Goldschmidt badania nad ttnem (co obnia, a co podwysza) Barlet Jr. Fizjologiczne reakcje podczas stosunku mierzy m.in. czstotliwo oddechw, a badani mieli sygnalizowa wprowadzenie, orgazm, wycignicie". Dickinson obali kilka echtaczkowych mitw, masturbacja = normalne dowiadczanie seksualne, jego dorobek zainspirowa Kinseya. Watson= pierwszy naukowiec, ktry si zaj podnieceniem seksualnym i orgazmem. Watson i Rosalie Rayner rejestrowali wasne reakcje fizjologiczne podczas stosunku seksualnego -> para eksperymentatorw Boas i Goldschmidt The Heart Rate (puls serca), puls serca podczas orgazmw Klumbies i Kleinsorge zatrudnili do bada kobiet, kt. miaa 5 orgazmw- badali cinienie krwi podczas orgazmu Kinseya, Fizjologiczne studia nad pobudzeniem seksualnym oraz orgazmem. badania nad zach. seksualnymi przeprowadzano na strychu, sesja masturbacji u homo. i heterosek. Par Interesowa si gejami, seksem u osb po amputacji Ejakulacj W seksualnym zapamitaniu ustpuje spastyczno mini, zanikaj ble fantomowe Virginia Johnson kobiece dowiadczenia seksu Masters i Johnson Wspycie seksualne czowieka (bestseller), zauwayli wag warg zewn. podczas orgazmu, w fazie podniecenia ecztaczka chowa si

Starowicz, Skrzypulec Podstawy seksuologii PODNIECENIE I ODPOWIED SEKSUALNA Fizjologia reakcji seksualnej kobiet Model reakcji seksualnych wg Johnson (EPOR) - uniwersalny (dla obu pci) - linearny podniecenie -> plateau -> orgazm -> odprenie Modyfikacja Robinsona (EOR) - wyrzuci faz plateau, poniewa jest ona integralna z pozostaymi fazami Podniecenie -> orgazm -> odprenie Pomys Kaplan (DEOR) Podanie -> podniecenie (ze szczytow faz plateau) -> orgazm -> odprenie Cykliczny model reakcji seksualnych wg Basson

Czynnikami warunkujcymi podejmowanie kontaktw seksualnych s nie podanie, lecz potrzeba bliskoci, uznania ze strony partnera, potwierdzenia kobiecoci, wasnej atrakcyjnoci i atrakcyjnoci w oczach partnera, ch unikania negatywnych konsekwencji odmowy, pragnienie wzmocnienia wizi partnerskiej, poprawa poczucia dobrostanu psychicznego oraz zmniejszenie poczucia winy i lku z powodu zbyt rzadkich kontaktw seksualnych.

Kobieta motywowana tymi czynnikami otwiera si na bodce seksualne i dziki partnerowi lub sobie samej przechodzi z seksualnej neutralnoci do receptywnoci na bodce. Jak wszystko przebiegnie bez zakce to sama bdzie poszukiwa dalszych bodcw, co doprowadzi do wzbudzenia podniecenia z fizykalnymi (przekrwienie, skurcze) i psychicznymi (subiektywnymi) wykadnikami. Jeli pocztkowo u kobiety nie wystpuje podanie, to jest ono wzbudzane przez stymulacj seksualn (podanie reaktywne) i w dalszych etapach zwiksza podniecenie. Jeli stymulacja jest odpowiednia to napicie seksualne i przyjemno narastaj. Konsekwencj podniecenia jest satysfakcja seksualna (niekoniecznie orgazm). Dla kobiety waniejszym od orgazmu jest osignicie celu kontaktu seksualnego (nieseksualnej gratyfikacji), ktry stanowi czynnik motywujcy do podejmowania kolejnych kontaktw.

Podanie spontaniczne (gd seksualny) - jest wrodzone i wie si z dziaaniem wielu hormonw (np. androgeny, dopamina, oksytocyna). Moe pojawi si we wczesnych fazach zwizku, przy dugotrwaej nieobecnoci partnera, w czasie owulacji lub bez wyranych przyczyn i powoduje potrzeb podniecenia seksualnego poprzez seks, masturbacj lub fantazje. Anatomia i fizjologia seksualnoci Strefy erogenne- najczciej zwizane z narzdem rodnym, ale take piersi, brodawki sutkowe, wewntrzna powierzchnia ud, krocze, odbytnica. Strefy erogenne zw. z narzdem rodnym otrzymuj unerwienie z 4 rnych rde: Nerww miedniczych Nerww trzewnych Nerww sromowych Nerww bdnych

splot maciczno-pochwowy

Stymulacja seksualna: Powoduje wzrost cinienia ttniczego krwi, ttna, czstoci oddechw, erekcj brodawek sutkowych, przekrwienie otoczki brodawki, powikszenie rozmiaru piersi, plamisto-grudkow wysypk i tzw. rumie seksualny, rozszerzenie (ok. 2 cm) i wyduenie (3-4 cm) pochwy -> do to 2/3 wewntrznej czci pochwy Powstanie tzw. namiotu zwizane jest z rytmicznymi ruchami macicy, ktre prowadz do podniesienia szyjki macicy Pozostaa 1/3 cz. pochwy (bliej warg sromowych) ulega przekrwieniu i tworzy z wargami sromowymi maymi tzw. platform orgazmu, ktra stanowi anatomiczn podstaw orgazmu pochwowego Napyw krwi do echtaczki powoduje odruchowy skurcz mini, powikszenie jej, wyduenie oraz przekrwienie -> anatomiczna podstawa orgazmu echtaczkowego Orgazm i jego zoono W czasie orgazmu:

Maksymalne natenie rumienia seksualnego *Pocenie si (chd lub rozpalenie) *Skurcze macicy *Wzrost napicia miniowego *Nabrzmienie ujcia zewn. cewki moczowej *Skurcz minia zwieracza odbytu *Rytmiczne skurcze platformy orgazmu: pocztkowo 2-4 razy/ min, pniej 3-15 razy/ 0,8 s. Zakada si raczej, e orgazm stanowi wyuczony a nie naturalny proces.

Modyfikatory orgazmu (badania Laumana) Kontekst kulturowy- kraje liberalne: oczekiwania orgazmw wielokrotnych Wyksztacenie- czciej osigaj orgazm kobiety z wyszym Religijno- konserwatyzm- orgazm 67%, liberalizm religijny- 79% Czynniki seksualne- gra wstpna, szybko stymulacji, rodzaj stymulacji Czynniki psychiczne- dowiadczenia seksualne, starszy wiek, alkohol- odpowiednia ilo, satysfakcja w zwizku, pozytywne dowiadczenia seksualne w dziecistwie: wpywaj pozytywnie

Poznawczy model orgazmu: Wielowymiarowo Orgazm- szereg fizycznych i psychicznych zmian w ciele kobiety Wymiar: poznawczo-emocjonalny i sensoryczny (+ podwymiary, ktre obejmuj zjawiska zachodzce podczas reakcji seksualnych razem ze wczeniejszymi dowiadczeniami, relacjami w zwizku, seksualnym przystosowaniem, czynnikami demograficznymi, osobowoci)

Modyfikatory reakcji seksualnych: Wiek i faza cyklu miesiczkowego- sia podania maleje z wiekiem, jest wiksza w fazie folikularnej Czynniki biologiczne- zmczenie, depresja, hormony, zab. endokrynologiczne, czynniki jatrogenne Czynniki psychologiczne- brak poczucia bezpieczestwa podczas stosunku, zab. codziennego funkcjonowania, niski status ekonomiczny, strach, negatywne dow. seksualne, brak dowiadczenia, poczucie wstydu Relacje partnerskie- niszy poziom libido, gdy chodne relacje, spadek podania wraz z czasem trwania zwizku

Na poziomie fizykalnym: Serotonina Dopamina Mediatory sympatyczne i enzymy Estrogeny

Zaburzenia
Wyciem medyczne szczegy, szczerze wtpie by co z tego byo na kolokwium, tako, z badaniami, jednak jakby kto by masochist to mog podesa wykady Starowicza.
F64.0 Transseksualizm Pragnienie ycia i uzyskania akceptacji jako osoba pci przeciwnej w porwnaniu z wasn, czemu towarzyszy zazwyczaj uczucie niezadowolenia z powodu wasnych, anatomicznych cech pciowych oraz poczucie ich nieprawidowoci, a take ch poddania si leczeniu hormonalnemu lub operacyjnemu, by upodobni wasne ciao tak dalece, jak tylko to jest moliwe - do ciaa pci preferowanej. Wskazwki diagnostyczne By ustali rozpoznanie, tosamo transseksualna powinna utrzymywa si stale, przynajmniej od 2 lat i nie moe by przejawem innego zaburzenia psychicznego, jak schizofrenia czy te zaburze zwizanych z jakkolwiek nieprawidowoci interseksualn, genetyczn lub dotyczc chromosomw pciowych. F64.1 Transwestytyzm o typie podwjnej roli Ubieranie si w stroje pci przeciwnej przez cz ycia w celu uzyskania zadowolenia z chwilowych dowiadcze bycia osob pci przeciwnej, ale bez pragnienia trwaej zmiany pci. Temu przebieraniu si nie towarzyszy podniecenie seksualne, co odrnia je od transwestytyzmu fetyszystycznego (F65.1). F64.2 Zaburzenia identyfikacji pciowej w dziecistwie Zaburzenia, zazwyczaj wystpujce we wczesnym dziecistwie (i zawsze przed pokwitaniem), charakteryzujce si uczuciem utrwalonego, intensywnego niezadowolenia z wasnej pci wraz z chci bycia (lub zapewnienia, e si jest) osob pci przeciwnej . Wystpuje utrwalone zaabsorbowanie ubieraniem si i zachowaniem zgodnym z pci przeciwn, a take odrzucanie wasnej pci. Zaburzenia te wystpuj rzadko i nie powinny by mylone z czstszym niestosowaniem si do oczekiwanych, stereotypowych zachowa wizanych z okrelon pci. Rozpoznanie zaburzenia identyfikacji pciowej w dziecistwie wymaga stwierdzenia gbokich zakce prawidowego poczucia mskoci lub kobiecoci. Nie wystarczy stwierdzenie, e u dziewczynek obserwuje si zachowania chopice, za u chopcw - dziewczce. Rozpoznania tego nie mona uywa, gdy osoba osiga wiek pokwitania. Poniewa zaburzenie identyfikacji pciowej w dziecistwie ma wiele cech wsplnych z innymi zaburzeniami identyfikacji F65.0 Fetyszyzm Konieczno posiadania pewnych przedmiotw jako bodcw do uzyskania pobudzenia oraz satysfakcji seksualnej. Wiele fetyszy stanowi poszerzenie ludzkiego ciaa, jak w przypadku odziey czy obuwia. Inne pospolite przykady cechuje szczeglny rodzaj tworzywa, np. guma, plastik lub skra. Przedmioty stanowice fetysz rni si znaczeniem dla jednostki: niektrym su po prostu do wzmocnienia podniecenia seksualnego osiganego w zwyky sposb (np. partner musi woy szczeglne ubranie). Wskazwki diagnostyczne Fetyszyzm rozpoznaje si tylko wtedy, gdy fetysz jest najwaniejszym rdem stymulacji seksualnej lub jest niezbdny do uzyskania zadowalajcej reakcji seksualnej. Fetyszystyczne wyobraenia s pospolite, lecz nie nabieraj cech zaburzenia, dopki nie doprowadzaj do rytuaw, ktre s tak przymusowe i tak nie do przyjcia, i zakcaj stosunek seksualny i powoduj indywidualne cierpienie (distres). Fetyszyzm wystpuje niemal wycznie u mczyzn. F65.1 Transwestytyzm fetyszystyczny Noszenie ubiorw pci przeciwnej gwnie dla uzyskania podniecenia seksualnego. Wskazwki diagnostyczne Zaburzenie to odrnia si od prostego fetyszyzmu tym, i nie chodzi tu jedynie o noszenie ubra jako fetyszu, ale rwnie o przybieranie wygldu osoby pci przeciwnej. Zwykle noszone s liczniejsze ni pojedyncze przedmioty, a czsto cay strj wraz z peruk i makijaem. Transwestytyzm fetyszystyczny odrnia si od transwestytyzmu transseksualnego wyranym zwizkiem z podnieceniem seksualnym i silnym pragnieniem zdjcia przebrania, gdy orgazm zostanie osignity i wzbudzenie seksualne opada. Transwestytyzm fetyszystyczny stwierdza si czsto we wczesnej fazie wywiadw u transseksualistw i prawdopodobnie stanowi w takich przypadkach etap rozwoju transseksualizmu. Obejmuje: fetyszyzm transwestytyczny F65.2 Ekshibicjonizm Nawracajca lub utrwalona tendencja do pokazywania narzdw pciowych obcym osobom (zazwyczaj przeciwnej pci) lub ludziom przebywajcym w miejscach publicznych, bez prb zachcania do bliszego kontaktu lub nastawania na. Zazwyczaj, cho nie zawsze, w czasie odsaniania ma miej sce podniecenie seksualne, a potem czsto nastpuje

masturbacja. Ta skonno moe przejawia si tylko w okresach napi lub kryzysw emocjonalnych, przeplatanych dugimi okresami bez ujawniania takich zachowa. Wskazwki diagnostyczne Ekshibicjonizm prawie zawsze wystpuje jedynie u heteroseksualnych mczyzn, ktrzy obnaaj si przed kobietami, dorosymi lub dorastajcymi, zazwyczaj stojc w bezpiecznej odlegoci w jakim miejscu publicznym. Dla niektrych jest to jedyny rodzaj aktywnoci seksualnej, lecz inni podtrzymuj ten nawyk jednoczenie z aktywnym yciem seksualnym w dugotrwaych zwizkach, cho jest bardziej nasilony w okresach pojawiania si sytuacji konfliktowych w tych zwizkach. Wikszo ekshibicjonistw uwaa swj popd za trudny do opanowania i obcy swojemu ja. Jeli wiadek obnaenia si jest zaszokowany lub przestraszony, podniecenie ekshibicjonisty czsto wzmaga si. F65.3 Ogldactwo (voyeurism) Naracajca lub utrwalona tendencja do podgldania ludzi w czasie ich seksualnych zblie lub zachowa intymnych, np. rozbierania si. Prowadzi to zwykle do podniecenia seksualnego oraz masturbacji, co dzieje si bez wiedzy podgldanych osb. F65.4 Pedofilia Preferencja seksualna osoby dorosej w stosunku do dzieci, zwykle w wieku przedpokwitaniowym lub we wczesnym okresie pokwitania. Niektrzy pedofile przejawiaj skonno tylko do dziewczynek, inni - tylko do chopcw, a jeszcze inni s zainteresowani jedn i drug pci. Pedofilia rzadko wystpuje wrd kobiet. Kontakty midzy osobami dorosymi a seksualnie dojrzaymi dziemi w okresie dorastania nie zyskuj spoecznej akceptacji, szczeglnie wtedy, gdy uczestnicy s osobami tej samej pci, ale nie zawsze wie si to z pedofili. Pojedyncze wydarzenie, szczeglnie gdy sprawca sam jest osob w okresie dorastania, nie oznacza staej czy przewaajcej tendencji, uprawniajcej do tego rozpoznania. Do pedofilw nale gwnie mczyni, ktrzy wykazuj preferencj do dorosych partnerw seksualnych, lecz poniewa nawizywanie odpowiednich kontaktw napotyka na trudnoci, kieruj swe zainteresowanie na dzieci jako osoby zastpcze. Mczyni, ktrzy molestuj seksualnie swoje dojrzewajce dzieci, czasami zachowuj si podobnie wobec innych dzieci, co w obu przypadkach wskazuje na pedofili. F65.5 Sadomasochizm Preferowanie aktywnoci seksualnej, w ktrej dochodzi do zniewolenia, zadawania blu lub upokorzenia. Jeeli dana osoba woli by ofiar takiej stymulacji seksualnej - jest to masochizm, jeli za woli by wykonawc - mamy do czynienia z sadyzmem. Czsto osoba doznaje pobudzenia seksualnego zarwno przy pomocy dziaa sadystycznych, jak i masochistycznych. agodnego stopnia stymulacja sadomasochistyczna bywa pospolicie stosowana do wzmoenia skdind prawidowej aktywnoci seksualnej. Kategorii tej naley wic uywa tylko wtedy, gdy aktywno sadomasochistyczna staje si najwaniejszym rdem stymulacji lub jest niezbdna do uzyskania zaspokojenia seksualnego. Sadyzm seksualny jest czasami trudny do rnicowania z okruciestwem w kontaktach seksualnych czy te zoci nie powizan z erotyzmem. Rozpoznanie jest pewne, gdy przemoc staje si niezbdna do uzyskania pobudzenia erotycznego. Obejmuje: masochizm sadyzm F65.6 Zoone zaburzenia preferencji seksualnej Zdarza si, e u jednej osoby wystpuje wicej ni jedno zaburzenie preferencji seksualnej i nie mona rozstrzygn, ktre z nich dominuje. Najczstszym poczeniem jest: fetyszyzm, transwestytyzm i sadomasochizm. F65.8 Inne zaburzenia preferencji seksualnej Moe wystpowa szereg innych wzorcw preferencji i aktywnoci, z ktrych kade jest wzgldnie rzadkie. Obejmuj one np. takie dziaania jak: robienie nieprzyzwoitych propozycji przez telefon, ocieranie si o ludzi w celu stymulacji seksualnej w zatoczonych miejscach publicznych (frotteryzm), aktywno seksualna ze zwierztami, stosowanie zadzierzgiwania lub duszenia w celu zintensyfikowania podniecenia seksualnego czy skonno do wybierania partnerw seksualnych z jakimi szczeglnymi nieprawidowociami anatomicznymi, jak np. z amputowan koczyn. Praktyki erotyczne s zbyt rnorodne, a wiele z nich wystpuje zbyt rzadko lub ma nazbyt indywidualny charakter, by byo celowe wprowadzanie odrbnych okrele dla kadej z nich. Poykanie moczu, rozmazywanie fekaliw, przekuwanie napletka czy sutkw mog stanowi cz repertuaru sadomasochizmu. Rnego rodzaju rytuay masturbacyjne s pospolite, lecz tylko najbardziej skrajne praktyki - jak: umieszczanie przedmiotw w odbycie czy w cewce moczowej lub podduszanie si - zastpujce zwyke kontakty seksualne, urastaj do rozmiaru nieprawidowoci. Naley tu rwnie kodowa nekrofili. Obejmuje: frotteryzm Nekrofilia F 5 2 Dysfunkcje seksualne nie spowodowane zmianami organicznymi ani chorob somatyczn Dysfunkcja seksualna obejmuje rne zaburzenia, z powodu ktrych pacjent nie jest

w stanie uczestniczy w stosunkach seksualnych w sposb przez s i e t a c ^ ^ ^ sie to przejawia spadkiem zainteresowa, brakiem zadowolenia, niedostateczn reakcj fizjologiczna (np. erekcja), niezbdn w kontakcie seksualnym, albo niezdolnoci do kontrolowania lub osigania orgazmu. . \rh -/^hur/enia Reakcje seksualne s zjawiskiem natury psychosomatycznej a wic ich zaburzenia maj to zarwno psychologiczne, jak i somatyczne. Czasem stwierdza si niewtpliw et 10logi psychogenn lub organiczn, ale najczciej, zwaszcza w takich stanach jak zaburzenia erekcji czy dyspareunia, trudno jest oceni wzgldny udzia czynnikw psychologicznych i/lub organicznych. Naley wwczas kwalifikowajejako stany o etiologu (np. brak pragnie seksualnych) w y s t p ^ u mczyzn, jak i u kobiet. Kobiety czciej zgaszaj skargi z zakresu subiektywnej jakoci m-zey seksualnych, np. brak zadowolenia lub zainteresowania, niz z zakresu S 5 z a b u r z e n i a ^ u n k c j , Skargi na zaburzenia orgazmu nie s rzadkie ale^gdy nieprawidowy jest jeden z przejaww reakcji seksualnej kobiety, naley si spodziewa, e nieprawidowe s take^nne przejawy. Jeli kobieta jest niezdolna^> F - y w a m a orgazmu czsto nie jest te w stanie czerpa zadowolenia z innych przejaww kontaktu seksualnego a wwczas zmniej sza si potrzeba owych kontaktw. Natomiast mzczyzm, mhno skarg na upoledzenie specyficznej funkcji, np. erekcji czy eja kulacji, nadal doznaj pragnie seksualnych. Dlatego w celu znalezienia najwaciwszej kategorii diagnostycznej konieczna jest szersza ocena objaww, nie tylko zgaszanych skarg. Nie obejmuje: zesp Dhat (F48.8) koro (F48.8) F52.0 Brak lub utrata potrzeb seksualnych Brak pragnie seksualnych jest objawem podstawowym, a nie wtrnym w stosunku do innych problemw seksualnych, takich jak zaburzenia erekcji czy dyspareuma. Brak pragnie seksualnych nie wyklucza pobudzenia czy zadowolenia seksualnego, ale powo duje, e zainicjowanie kontaktu seksualnego jest mniej prawdopodobne. Obejmuje: ozibo osabienie podania seksualnego F52.1 Awersja seksualna i brak przyjemnoci seksualnej

Przyczyny(Starowicz): -zab. Hormonalne - przewleke choroby - depresja - leki - zaburzone relacje partnerskie - nieudane ycie seksualne Zaburzenia podniecenia seksualnego u kobiet: - subiektywne zaburzenie podniecenia seksualnego - zab. Podniecenia seks. Pochodzenia genitalnego - zo. Subiekt i pochodzenia genitalnego - przetrwae zaburzenia podniecenia

F52.10 Awersja Perspektywie kontaktu seksualnego z partnerem towarzysz silne uczucia negatywne, wywoujce lk o takim nasileniu, e pacjent unika aktywnoci seksualnej. F52.11 Brak radosnego przeywania Reakcje seksualne przebiegaj normalnie, orgazm jest osigany, ale pacjent nie przeywa adekwatnej przyjemnoci. Skarga ta jest znacznie czstsza u kobiet ni u mczyzn. Obejmuje: anhedonia (seksualna) F52.2 Brak reakcji genitalnej U mczyzn gwnym problemem s zaburzenia erekcji, to znaczy trudno w powstaniu lub utrzymaniu erekcji niezbdnej do satysfakcjonujcego stosunku. Jeeli erekcja w pewnych sytuacjach jest prawidowa, np. podczas masturbacji, snu, lub z inn partnerk, przyczyna zaburze jest prawdopodobnie psychogenna. W innych przypadkach rozpoznanie czynnociowych zaburze erekcji wymaga specjalnych bada (np. pomiaru objtoci czonka w czasie snu) lub oceny reakcji na psychoterapi. U kobiet gwnym problemem jest sucho pochwy (upoledzone zwilanie). Przyczyna moe by psychogenna lub somatyczna (np. infekcja lub obniony poziom estrogenw podczas menopauzy). Wybircze skargi na sucho pochwy s rzadkie, z wyjtkiem przypadkw niedoboru estrogenw podczas menopauzy. Obejmuje: zaburzenia pobudzenia seksualnego u kobiet zaburzenia erekcji u mczyzn impotencja psychogenna F52.3 Zaburzenia (dysfunkcja) orgazmu Orgazm albo nie wystpuje, albo jest znacznie opniony. Moe to by reakcja sytuacyjna, to znaczy pojawiajca si tylko w pewnych okolicznociach. Etiologia jest wwczas najprawdopodobniej psychogenna. Jeli natomiast zaburzenia orgazmu s stae, nieatwo wykluczy czynniki fizyczne lub konstytucyjne, chyba e na podstawie korzystnej reakcji na psychoterapi. Zaburzenia orgazmu wystpuj czciej u kobiet ni u mczyzn. Obejmuje: zahamowanie orgazmu (u mczyzn, u kobiet) anorgazmia psychogenna F52.4 Wytrysk przedwczesny Mianem tym okrela si niezdolno powstrzymania ejakulacji przed wsplnym doznaniem przyjemnoci przez oboje partnerw. W ciszych przypadkach ejakulacja moe nastpi przed penetracj pochwy albo bez erekcji. Organiczne podoe przedwczesnego wytrysku jest mao prawdopodobne, ale przedwczesny wytrysk moe wystpi jako reakcja psychologiczna na schorzenie organiczne, np. zaburzenia

Flaka mona mie z powodu: - wieku - uwarunkowa konstytucjonalnych wrodzonych - stylu ycia - bo pikawa i ukad naczyniowy jest z dupy - lewej pyty - hormonow - problemw urologicznych - przerostu prostaty - chorb neurologicznych - masy innych rzeczy mniej istotnych(bezdech nocny etc.)

Przyczyny: -biologiczne(hormonalne, neurolog., nowotwory, cukrzyca, zaburz. Kurczliwoci kegla - psychiczne(przemoc seks, agresja partnera, lk przed ci etc.) - spoeczne( represyjna obyczaj., religia, niewiedza, za edukacja) Pochwica - 5% kobiet, przyczyny: -biol(infekcje, zmiany poporodowe, bolesna defloracja) - psychiczne(osobow niedojrz, Anoreksja, urazowe dow, zab. Rel. Partn, rygoryzm relig, negatywna postawa wobec mczyzn Kobiety z pochwic majce neurotyczne cechy osobowoci to gwnie: - kobiety o infantylnym typie osobow. - kobiety rywalizujce i agresywne

erekcji lub bl. Przedwczesna ejakulacja zdarza si rwnie wtedy, gdy wywoanie erekcji wymaga przeduonej stymulacji, co powoduje skrcenie czasu midzy dostateczn erekcj a ejakulacj. Pierwotnym problemem w tym przypadku jest opnienie erekcji. F52.5 Pochwica nieorganiczna Jest to skurcz mini otaczajcych pochw. Skurcz ten powoduje zamknicie wej cia do pochwy. Wniknicie czonka jest albo niemoliwe, albo bolesne. Pochwica moe by reakcj wtrn na miejscowe schorzenie przebiegajce z blem, nie naley wwczas posugiwa si tym rozpoznaniem. Obejmuje: pochwica psychogenna F52.6 Dyspareunia nieorganiczna Dyspareunia (bl w czasie stosunku) wystpuje zarwno u kobiet, jak i u mczyzn. Czsto jest spowodowana miejscowym stanem patologicznym i powinna by wwczas odpowiednio zakwalifikowana. Jednak w niektrych przypadkach nie ma wyranej przyczyn y, a wtedy wan rol mog odgrywa czynniki emocjonalne. Rozpoznanie to powinno by stosowane tylko w tych przypadkach, w ktrych nie mona znale pierwotnego zaburzenia (np. pochwicy czy suchoci pochwy). Obejmuje: dyspareunia psychogenna F52.7 Nadmierny popd seksualny Zarwno mczyni, jak i kobiety mog okresowo skary si, e nadmierny popd seksualny sta si samoistnym problemem w ich yciu, zazwyczaj w okresie dojrzewania oraz u modych osb dorosych. Jeli nadmierny popd seksualny jest zjawiskiem wtrnym w stosunku do zaburze afektywnych (F30-F39), albo gdy pojawia si we wczesnym okresie otpienia (F00-F03), naley rozpozna zaburzenie podstawowe. Obejmuje: nimfomania Satyriasis Dyspareunia u facetw: -stany zapalne - zalupek -stulejka - blizny zapalne i pozabiegowe - skrzywienie duego stopnia - guzy - przepuklina - ylaki powrzka -uraz - choroby uk. moczowego Gboka dyspareunia w wyniku patologii miednicy Vulvodynia uoglniony przewl. Bl sromu bez sty mul zewn, 7% kobiet, po 30 r , trwa nawet latami Vestibulodynia bl odczuwany w przedsionku pochwy, najczstsza forma dyspareunii w wieku przedmenopauzalnym, 12% kobiet, Infekcje, niski prob blu, zab. Hormonalne, stres, lk , niska samoocena, niemiao Leczenie: - biologiczne( -fizykalne(cwiczenia m. kegla, biofeedback, aparat prniowy, terapia manualna - psychologiczne(psychoterapia, edukacja, techniki relaksacyjne)