Kafkas Univ Vet Fak Derg 16 (6): 951-956, 2010

RESEARCH ARTICLE

Postpartum Farkl Gnlerdeki neklere Uygulanan Double-Ovsynch Programnn Baz Reprodktif Parametrelere Etkileri [1]
Ozan BLGEN * Erhan ZEN *
[1] Ayn isimli yksek lisans tezinden zetlenmitir * Afyon Kocatepe niversitesi, Veteriner Fakltesi, Doum ve Jinekoloji Anabilim Dal, TR-03200 Afyonkarahisar - TRKYE

Makale Kodu (Article Code): KVFD-2010-2072

zet
Bu almada postpartum farkl gnlerde uygulamaya balanan Double-Ovsynch protokolnn eitli fertilite parametreleri zerine olan etkilerinin deerlendirilmesi amalanmtr. alma 51 adet Holstein rk inek zerinde yrtld ve hayvanlar 4 gruba ayrld. Grup 1, grup 2 ve grup 3n her birinde bulunan 12 hayvan srasyla postpartum 25., 32. ve 39. gnlerde bulunuyordu. Grup 4 kontrol grubu olarak deerlendirildi ve bu gruptaki hayvanlara (n=15) postpartum 40. gne kadar hibir uygulama yaplmad, bu gnden sonra strus gsterenlere suni tohumlama ilemi uyguland. alma grubundaki ineklere ise 0. gn GnRH, 7. gn PGF2, 10. gn GnRH, 17. gn GnRH ve 24. gn PGF2 uyguland. PGF2 uygulamasndan sonraki 56. saatte GnRH uygulamas yapld ve bunu takiben 16-20. (ortalama 18. saatte) saatlerde suni tohumlama ilemi uyguland. alma gruplarnda senkronizasyon oranlar %66.67 ile %91.67 arasnda deiirken, grup 2 ve grup 3de yksek oranda senkronizasyon gzlendi. alma grubundaki hayvanlarda ilk suni tohumlama srasnda ok az oranda strus belirtileri gzlendi (P<0.05). almada birinci tohumlamada en yksek gebe kalma oranlar (%58.33) grup 2 ve grup 3de belirlendi. Kmlatif gebelik oranlar en yksek olarak (%91.67) grup 1 ve grup 2de gzlendi. Sonu olarak, ineklerde deiik postpartum dnemlerde balanan Double-Ovsynch uygulamas ile strus tespitine gerek kalmadan yksek oranlarda reprodktif performans elde edilebilecei belirlendi.

Anahtar szckler: Double-Ovsynch, nek, Postpartum dnem

Effects of the Double-Ovsynch Program on some Reproductive Parameters at Different Postpartum Days in Dairy Cows
Summary
The aim of this study was to evaluate the effect of Double-Ovsynch protocol on various fertility parameters at different postpartum days in dairy cows. Fifty-one Holstein cows were used and allocated into 4 groups. Group 1, group 2 and group 3 each contained 12 cows on the 25th, 32nd and 39th day of postpartum (as considered day 0), respectively. Group 4 (n=15) served as control group that nothing was applied until 40th day of postpartum then artificial insemination was performed at observed estrus. Cows in groups 1-3 were treated with GnRH on day 0, PGF2 on day 7, GnRH on day 10, GnRH on day 17 and PGF2 on day 24. The injection of GnRH was applied 56 h after the second PGF2 injection and then timed artificial insemination (TAI) was performed at 16-20 h later (average 18th hour). The synchronisation rates changed between 66.67% and 91.67% in the study groups however a higher rate was observed in the groups 2 and 3. The lowest level of estrus symptoms at the TAI was seen in the groups 1-3 (P<0.05). The highest pregnancy rate after the first TAI (58.33%) was obtained in groups 2 and 3. The highest cumulative pregnancy rate (91.67%) were observed in groups 1 and 2. In conclusion, Double-Ovsynch protocol beginning at the different days of postpartum in dairy cow may provide a good reproductive performance without estrus detection.

Keywords: Double-Ovsynch, Dairy cow, Postpartum period

GR
St iletmelerde etkili bir reprodktif ynetim iin struslarn tespiti ve uygun zamanda tohumlamann doru olarak yaplmas nemlidir. Bununla birlikte fazla sayda hayvan barndran iletmelerde bu ilemleri takip etmedeki zorluklar reprodktif sorunlara yol aabilmekte ve iletmenin karlln etkileyebilmektedir. struslarn

letiim (Correspondence) +90 272 2149309 eozenc@aku.edu.tr

952

Postpartum Farkl Gnlerdeki ...

tespitine yardmc olmak ve hayvanlarn doru zamanda tohumlanmasn salayabilmek iin eitli senkronizasyon metotlar gelitirilmitir 1. Yetitiricilii yaplan ineklerde ve dvelerde kullanlan senkronizasyon programlarndan biriside Ovsynch protokoldr. Ovulasyonlarn senkronize edilmesi amacyla kullanlan Ovsynch protokol ile klasik olarak kullanlan PGF2 yntemine gre daha yksek gebelik oran elde edildii bildirilmektedir 2. Ovsynch protokolnde hayvanlarda strus takibine gerek kalmamakta ve ikinci GnRH uygulamasndan sonraki 16-20. saatler arasnda zamanl suni tohumlama ilemi gerekletirilmektedir 1. Yaplan almalarda Ovsynch protokolne balamak iin en uygun dnemin seksel siklusun erken luteal faznn bulunduu periyot (strus siklusunun 5-12. gnleri aras) olduu bildirilmektedir 3,4. Son yllarda yaplan almalarda, Ovsynch protokolne strus siklusunun belirtilen zaman aral ierisinde uygulamaya balanmas iin bu programla birlikte n senkronizasyon protokolleri kullanlmaya balanmtr. Bu amala kullanlan Presynch-Ovsynch, PGF2 - Ovsynch ve Double-Ovsynch gibi uygulamalar ile yksek reprodktif verim elde edildii bildirilmektedir 5-8. Son olarak gelitirilen Double-Ovsynch protokolnde ineklere, ilk Ovsynch protokolnde uygulanan ikinci GnRH enjeksiyonundan 7 gn sonra ikinci Ovsynch protokol uygulanmaktadr. Bu programda ineklere son uygulanan Ovsynch protokolndeki ikinci GnRH uygulamasn takip eden 16. saatte suni tohumlama yaplmaktadr 8. DoubleOvsynch protokolnn, ikinci Ovsynch uygulamasnn balamasnda erken distrus aamasnda olan ineklerin saysnn ve protokol srasnda kan progesteron dzeyinin artna neden olarak fertiliteyi olumlu ynde etkiledii bildirilmektedir 8. Bununla birlikte birok aratrmac postpartum 14. gnde uygulanan GnRH enjeksiyonunun siklik aktivitenin erken balatlmasnda ve baz ovaryum fonksiyon bozukluklarnn giderilmesinde etkili olabileceini belirtmilerdir 9,10. Vural ve ark.9 14. gnde herhangi bir reprodktif problemi bulunmayan ineklere yaptklar GnRH uygulamas sonras %100 orannda ovulasyon gzlemlemilerdir. Aratrmaclar elde ettikleri verileri erken postpartum dnemde yaplan uygulamalarn etkinliinin gstergesi olarak kabul etmilerdir. Sunulan alma ile yeni bir senkronizasyon metodu olan Double-Ovsynch programnn, postpartum farkl gnlerde uygulanmaya balanmasnn eitli fertilite parametrelerine olan etkilerinin aratrlmas amaland.

neklerin 305 gnlk ortalama st verimi 9760 kg olup, samlar gnde defa, tam otomatik sam sistemi ile yaplmaktayd. Hayvanlar serbest sistemli kapal ahrlarda barndrlmaktayd. Hayvanlarn beslenmeleri total miks rasyon formulasyonu ile National Research Council 11 tarafndan belirlenen gereksinimler dikkate alnarak gerekletirilmekteydi. Su hayvanlara ad-libitum olarak verilmekteydi. Bilgisayar araclyla ynetilen sr ynetim program ile hayvanlarn laktasyon sresi boyunca her samda verdikleri st miktarlar, strus takipleri, her sam sonu arlklarnn lmleri kayt altnda tutmaktayd. Uygulamann yapld iftlikte doum sonras gnll bekleme periyodu 40 gn olup bu sreden sonra strus gsteren hayvanlara ilk tohumlama ilemi uygulanmaktayd. struslarn tespiti hayvanlarn adm saysn len pedometre sistemi (AFarm System; SAE Akim, srail) kullanlarak yaplmaktayd. Bilgisayarl sr ynetim programna kaydedilen bu veriler otomatik olarak analiz edilmekteydi. nceki iki gne gre %80lik adm art hayvanlarn strusta olabileceini dndrmekteydi. Bu hayvanlara son olarak vaginal aknt ve genital organ muayenesi yaplmakta ve strus tespitleri dorulanmaktayd. alma gruplarn oluturan hayvanlar, en az 1 en ok 7 doum yapm, normal ve sorunsuz bir periparturient dnem geiren, postpartum 25, 32 ve 39. gnlerde bulunan Holstein rk inekler arasndan seildi. Grup 1 (n=12) postpartum 25. gndeki ineklerden oluturuldu. Bu ineklere 0. gn 10 g Buserelin Asetat (Buserin, Alke la San. stanbul/Trkiye), 7. gn 500 g kloprostenol sodyum (PGS, Alke la San. stanbul/Trkiye), 10. gn GnRH, 17. gn GnRH, 24. gn PGF2 uyguland. PGF2 uygulamasndan sonraki 56. saatte GnRH uygulamas yapld ve bunu takiben 16-20. (ortalama 18. saat) saatlerde suni tohumlama ilemi uyguland 8. Son GnRH uygulamasnda, tohumlama annda ve bunu izleyen 2 gn boyunca, gnde 1 kez ultrasonograk muayene realtime B-mode ultrasonogra cihaz (CUS-3000; China) ve 7.5 MHzlik linear rektal prob kullanlarak yapld. Ultrasonograk muayenede ovaryumlardaki follikler deiimler ve ovulasyonlar belirlendi. Grup 2 (n=12) ve grup 3 (n=12) de bulunan hayvanlarda srayla postpartum 32. gn ve postpartum 39. gnlerde bulunan ineklerden oluturuldu. Grup 2 ve grup 3de bulunan ineklere de grup 1deki Double-Ovsynch program uyguland ve ilk GnRH enjeksiyonu 0. gn olarak kabul edildi (ekil 1). Kontrol grubundaki hayvanlara (n=15) ise postpartum 40. gne kadar hibir uygulama yaplmad, bu gnden sonra strus gsterenlere suni tohumlama ilemi uyguland. Uygulama sonras tm gruplar iinde gebe kalmayan inekler gzlemlenerek ilk struslarnda tekrar suni tohumlama ilemi uyguland. Tohumlama sonras ilk gebelik tehisi 35-40. gnlerde ultrasonograk muayene ile belirlendi.

MATERYAL ve METOT
alma, zmir ili snrlarnda bulunan yaklak 90 adet Holstein rk inee sahip olan bir iletmede Mart 2009 - Aralk 2009 tarihleri arasnda gerekletirildi.

953 BLGEN, ZEN

alma ve kontrol grubundan elde edilen veriler ile buzalama-ilk suni tohumlama aral; birinci, ikinci ve nc suni tohumlamalarda gebe kalma oranlar; tohumlamadan sonra gebe kalmayan ve srden uzaklatrlanlarn oranlar; gebelik bana uygulanan suni tohumlama saylar; toplam uygulanan suni tohumlama saylar ve strus gsterme oranlar deerlendirildi. Bununla birlikte gruptaki hayvanlarn senkronizasyon oranlar ve kmlatif gebelik oranlar da saptand. Senkronizasyon oran: Son GnRH enjeksiyonundan 48 saat sonra en az 1 follikl ovule olan hayvan says/Hormon senkronizasyon protokolnde bulunan hayvan says 12; Kmlatif gebelik oran: alma ve kontrol grubunda 3 suni tohumlama uygulamas sonucunda gebe olan hayvan says/alma ve kontrol grubundaki hayvan says olarak hesapland. Fertilite parametrelerinin istatistiksel olarak karlatrlmasnda Ki-kare ve Pierson Exact Ki-kare testleri kullanld. Laktasyon saylarnn istatistiksel gzlenmesinde ise Cruskal-Wallis testi uyguland.

BULGULAR
Laktasyon saylar ortalamalar grup 1, grup 2, grup 3 ve kontrol grubunda sras ile 2.251.22, 2.581.78, 2.832.04, 2.531.30 olarak belirlendi (Tablo 1). almada kullanlan hayvanlar ilk tohumlama gn strus belirtisi gstermelerine gre de incelendi. Her bir alma grubunda birer tane inek ilk tohumlama gn strus belirtisi gsterirken geri kalan ineklerde herhangi bir semptom gzlenmedi. Kontrol grubundaki inekler ise strus gsterdiklerinde tohumlandlar. Gruplar arasnda yaplan istatistik analizde kontrol grubunun dier gruplara gre yksek oranda strus belirtisi gsterdii belirlendi (P<0.05). Grup 1, grup 2 ve grup 3te bulunan ineklerde ilk tohumlamada strus belirtisi gzlenmeyen hayvanlarn gebelik oranlar sras ile %36.36, %54.54 ve %63.63 olarak belirlendi (Tablo 1). Yaplan istatistik analizde strus belirtisi gstermeyen hayvanlarn gebelik oranlar arasnda istatistiksel olarak nemli bir fark belirlenmedi (P=0.905).

Tablo 1. alma ve kontrol grubu ineklerden elde edilen reprodktif parametrelerin sonular Table 1. Reproductive parameters of cows in study groups and control group Reprodktif Parametreler Laktasyon says ortalamas Buzalama-ilk tohumlama aral (ortalama gn) Senkronizasyon oranlar (%) lk tohumlama gn strus belirtisi grlme oranlar (%) Grup 1 (n=12) 2.251.22 52 %66.67(8/12) %8.33a (1/12) Grup 2 (n=12) 2.581.78 59 %83.33 (10/12) %8.33a (1/12) %100 (1/1) %54.54 (6/11) %60 (3/5) %50 (1/2) %8.33 (1/12) 1.72 (11/19) 1.58 (12/19) %91.67 (11/12) Grup 3 (n=12) 2.832.04 66 %91.67 (11/12) %8.33a (1/12) %0 (0/1) %63.63 (7/11) %60 (3/5) %0 (0/2) %16.67 (2/12) 1.9 (10/19) 1.58 (12/19) %83.33 (10/12) Kontrol (n=15) 2.531.30 48.66.31 %100b (15/15) %53.33 (8/15) %71.42 (5/7) %100 (2/2) %0 (0/15) 1.6 (15/24) 1.6 (15/24) %100 (15/15)

lk tohumlama gn strus belirtisi grlen hayvanlarn %0 (0/1) gebe kalma oranlar (%) lk tohumlama gn strus belirtisi olmayan hayvanlarn %36.36 (4/11) gebe kalma oranlar (%) kinci tohumlamada gebe kalma oranlar(%) nc tohumlamada gebe kalma oranlar(%) Srden uzaklatrlanlarn oranlar (%) Gebelik bana uygulanan suni tohumlama ortalamalar Uygulanan suni tohumlama saylar ve ortalamalar Kmlatif gebelik oranlar %50 (4/8) %75 (3/4) %8.33 (1/12) 2.18 (11/24) 2 (12/24) %91.67 (11/12)

Primipar ve multipar ineklerin ilk suni tohumlamada gebe kalma oranlar Primar inekler %25 (1/4) Multipar inekler %37.5 (3/8) Primipar ve multipar ineklerin kmlatif gebelik oranlar Primar inekler Multipar inekler

%75 (3/4) %50 (4/8)

%25 (1/4) %75 (6/8)

%100 (4/4) %36.36 (4/11)

%75 (3/4) %100 (8/8)

%100 (4/4) %87,5 (7/8)

%75 (3/4) %87.5 (7/8)

%100 (4/4) %100 (11/11)

Ayn srada farkl har tayan deerler arasnda istatistik bakmndan nemli bir fark bulunmutur (P0.05)

954

Postpartum Farkl Gnlerdeki ...

ekil 1. Double-Ovsynch protokolnn uygulama emas Fig 1. Schematic diagram of DoubleOvsynch protocol

kinci ve nc suni tohumlamada gebe kalan hayvanlarn oranlar grup 1, grup 2, grup 3 ve kontrol grubunda srasyla %50, %60, %60, %71.42 ve %75, %50, %0, %100 olarak hesaplanrken gruplar arasnda istatistiksel olarak nemli bir fark bulunmad (P=0.940) (P=0.505). alma grubunu oluturan 36 inekten 4 tanesi (%11.11) 3. tohumlamada da gebe kalmayarak srden ayrlrken, kontrol grubunda tm hayvanlar gebe kald iin herhangi bir uzaklatrma olmad (Tablo 1). Sunulan almada grup 1, grup 2, grup 3te bulunan hayvanlarn senkronizasyon oranlar sras ile %66.67, %83.33 ve %91.67 olarak bulundu. Bununla birlikte grup 1 ve grup 2de kmlatif gebelik oranlar %91 olarak tespit edilirken, grup 3de bu oran %83.33 olarak hesapland. Kontrol grubunda bulunan ineklerin ise tm gebe kald. Senkronizasyon oranlar (P=0.706) ve kmlatif gebelik oranlar (P=0.430) bakmndan gruplar arasnda istatistiksel ynden nemli bir fark saptanmad (Tablo 1). alma ve kontrol grubunu oluturan inekler primipar ve multipar olmalarna gre incelenmitir. Grup 1, grup 2, grup 3 ve kontrol grubu ineklerden primipar olanlarnn ilk tohumlamada gebe kalma oranlar sras ile %25, %75, %25 ve %100 olarak belirlendi (Tablo 1). Primipar ineklerin ilk tohumlamada gebe kalma oranlar incelendiinde gruplar arasnda istatistiksel olarak nemli bir fark bulunmad (P=0.114). Multipar ineklerin ise gebe kalma oranlar sras ile %37.5, %50, %75 ve %36.36 olarak hesaplanrken (Tablo 1); multipar ineklerin ilk tohumlamada gebe kalma oranlarnda gruplar arasnda istatistiksel olarak nemli bir fark olmad belirlendi (P=0.505).

Sunulan almada ise Double-Ovsynch protokol uygulanan ineklerde buzalama-ilk suni tohumlama aral uygulama gruplarnda postpartum 52, 59 ve 66. gnde olurken, kontrol grubunda 48.606.31 gn olarak hesaplanmtr. Deiik almalarda farkl buzalama-ilk suni tohumlama gn aralklar elde edildii gzlenmi olup bunun sebebi olarak iftlikte uygulanan gnll bekleme periyodu sresi, postpartum senkronizasyona balama gn ve uygulanan senkronizasyon protokolnn eidi olduu dnlmektedir. Gnmzde kabul grm ve uygulama alan bulmu strus senkronizasyon metotlarnda elde edilen dier nemli bir veride senkronizasyon oranlarnn tespit edilmesidir. Cordoba ve ark.12 senkronizasyon programlarnn reprodktif parametrelere etkisini inceledikleri aratrmalarnda, Ovsynch protokol uygulanan ineklerde senkronizasyon orann %86 olarak belirlerken, Ovsynch ncesi 12. gnde PGF2 uygulamas yaplan grupta ise bu orann %78.8 olduunu bildirilmilerdir. Vasconcelos ve ark.3 Ovsynch protokolnn gebelik zerine etkilerini inceledikleri almalarnda senkronizasyon orann %87 olarak bildirirken, Fricke ve ark.14 Ovsynch protokol uygulanan ineklerde senkronizasyon orann %84 olarak tespit etmilerdir. Blbl ve ark.15 Ovsynch protokolne strus siklusunun deiik dnemlerinde balanan ineklerde senkronizasyon oranlarnn %67-83 arasnda deiim gsterdiini saptamlardr. Sunulan almada senkronizasyona balama gnnn senkronizasyon oranlarn etkilemedii saptanmakla birlikte elde edilen deerler yukardaki almalar ile benzerlik gstermektedir. Yaplan almalarda strus siklusunun erken luteal dneminde (5-12. gnler) balanacak Ovsynch protokol ile en yk-sek senkronizasyon oran elde edilebilecei belirtilmitir 3,8. Double-Ovsynch protokolndeki ilk Ovsynch uygulamasndan sonraki ikinci Ovsynch protokolnn balangcnn bu dneme gelmesinin senkronizasyon orann olumlu ynde arttrd belirlenmekle birlikte gruplar arasnda fark elde edilmemesinin snrl sayda hayvan kullanlmasndan kaynakland dnlmektedir. Bununla birlikte Double-Ovsynch protokol ile tek Ovsynch protokol uygulanan iletmelere gre uygulama balangcnda seksel siklusun hangi aamada olduunun belirlenmesi gibi bir zorluun yaanmamasna neden olmaktadr. Yaplan almalarda senkronizasyon protokol uygu-

TARTIMA ve SONU
letmelerde ekonomik snrlar iinde olmas gereken buzalama-ilk suni tohumlama aral yaplan almalarda sklkla incelenmitir. Moreira ve ark.13 postpartum dnemindeki ineklerde n senkronizasyon uygulamasnn gebelik oranlar zerine etkisini incelemek iin yaptklar almalarnda buzalama-ilk suni tohumlama araln presenkronizasyon yaplan grupta 733 gn olduunu bildirmilerdir. Pursley ve ark.2 inekler zerinde yaptklar senkronizasyon almasnda buzalama-ilk suni tohumlama araln Ovsynch grubunda ortalama 54 gn, kontrol grubunda ise 83 gn olarak bildirmilerdir.

955 BLGEN, ZEN

lanan hayvanlarda strus semptomlarnn ok az oranda gzlendiinden dolay zamanl suni tohumlama ilemi yapld bildirilmektedir 2,6. Kasimanickam ve ark.6 Presynch-Ovsynch protokol uygulanan hayvanlarda suni tohumlama ncesi strus grlme orannn %11.7 olduunu bildirmilerdir. Sadece ovsynch protokol uygulanan hayvanlarda suni tohumlama ncesi strus grlme oranlarnn %5-46.2 arasnda deiim gsterdii bildirilmektedir 16-18. Sunulan almada ise uygulama gruplarndaki hayvanlarda dk oranlarda (%8.33) strus semptomu belirlendi. Yaplan almada uygulanan senkronizasyon protokollerine gre ilk suni tohumlamada deiik gebelik oranlar elde edilmitir. Pursley ve ark.2 postpartum dnemde ovsynch protokol uygulanan ineklerde birinci suni tohumlamada gebe kalma orann %37 olarak bildirmilerdir. Aral ve olak 19 ise Ovsynch protokol uygulanan dvelerde ve ineklerde ilk tohumlama-gebe kalma oranlarn srasyla %38.5 ve %46.2 olarak tespit etmilerdir. Souza ve ark.8 337 adet laktasyondaki Holstein rk inekte Double-Ovsynch protokol ile Presynch protokolnn fertilite parametreleri zerine etkilerini inceledikleri bir almada, Double-Ovsynch protokol uygulanan ineklerde ilk tohumlamada gebe kalma orann %49.7 olarak bildirmilerdir. Akz ve ark.7 14 gn arayla iki kere uygulanan PGF2 enjeksiyonundan sonra balanlan Ovsynch protokol sonucunda ilk suni tohumlamada gebelik orann %43 olarak tespit etmilerdir. Sunulan almada postpartum 25. gn senkronizasyonuna balanan ineklerin ilk suni tohumlamada gebe kalma oran (%33.33) yukarda bahsedilen almalardan dk bulunurken, senkronizasyonlarna 32. ve 39. gn balanan gruplardaki ineklerin gebelik oranlar (%58.33) yksek olarak saptanmtr. Sunulan almada reprodktif performans olarak kmlatif gebelik oran deerlendirilmitir. Stevenson ve ark.20 Ovsynch uygulamas srasnda PGF2 enjeksiyonundan sonraki 33. saatte ve 48. saatte GnRH uygulamas yaplan gruplarda kmlatif gebelik oranlarn srasyla %81.1 ve %74.0 olarak belirlemilerdir. Sunulan almada ise alma gruplarnda kmlatif gebelik oranlarnn %83.33-%91.67 arasnda deiim gsterdii belirlendi. Bu farkllklarn nedenlerinin elde edilen yksek senkronizasyon oranlarndan, almann yapld mevsimden ve zellikle Double-Ovsynch protokolnde ikinci ovsynch uygulamasnn balangcnda ineklerin erken distrus dneminde olmalarndan kaynakland dnlmektedir. Deiik aratrmaclar primipar ve multipar ineklerde uygulanan senkronizasyon metotlarnn gebelik oranlaryla olan ilikisi konusunda farkl grler bildirmilerdir. Peters ve Pursley 21 Ovsynch protokolnn gebelik

orann ilk laktasyonunda olan hayvanlarda (%48.2) nc laktasyondaki hayvanlara (%33.9) gre nemli dzeyde ykselttiini saptamlardr. Souza ve ark.8 Double-Ovsynch protokolnn gebelik orann primipar hayvanlarda (%65.2) multipar hayvanlara (%37.5) oranla nemli dzeyde arttrdn belirlerken Presynch protokolnde bir farklln olumadn bildirmilerdir. Bununla birlikte Navanukraw ve ark.22 Ovsynch ve Presynch protokolleri uygulanan hayvanlardaki gebelik oranlarn primipar ve multipar hayvanlar arasnda srasyla %40, %36; %43.4, %53.7 olarak belirlemilerdir. Aratrmaclar tm gruplar arasnda nemli bir fark olmadn bildirmektedirler. Sunulan almada multipar ineklerde postpartum 25. gn senkronizasyona balanan grupta elde edilen gebelik orannn Souza ve ark.nn 8 gerekletirdii almada kullandklar multipar ineklerden elde ettikleri oran ile (%37.5) ayn deerde olduu gzlenmitir. Bununla birlikte senkronizasyona 25. ve 39. gn balanan primipar ineklerin gebe kalma oranlarnn (%25) yukardaki almalardan dk olarak saptanrken, primipar hayvanlardan postpartum 32. gn senkronizasyona balanan grup ile multipar hayvanlardan postpartum 39. gn senkronizasyona balayan gruptaki gebe kalma oranlarnn (%75) dier iki almadan yksek olduu gzlenmektedir. Sonu olarak, Double-Ovsynch protokol uygulanan hayvanlarda suni tohumlama ilemi srasnda dk oranlarda strus belirtisi gzlendii, senkronizasyon ve gebelik oranlarnn ise yksek dzeylerde olduu belirlendi. Bununla birlikte Double-Ovsynch protokolnn etkinliinin belirlenebilmesi iin daha fazla hayvan kullanlarak yaplacak ayrntl almalara gereksinim duyulmaktadr.

KAYNAKLAR
1. Nebel RL, Jobst SM: Evaluation of systematic breeding programs for lactating dairy cows: A review. J Dairy Sci, 81, 1169-1174, 1998. 2. Pursley JR, Kosorok MR, Wiltbank MC: Reproductive management of lactating dairy cows using synchronization of ovulation. J Dairy Sci, 80, 301-306, 1997. 3. Vasconcelos JL, Silcox RW, Rosa GJ, Pursley JR, Wiltbank MC: Synchronization rate, size of the ovulatory follicle, and pregnancy rate after synchronization of ovulation beginning on different days of the estrous cycle in lactating dairy cows. 4. Theriogenology, 52, 1067-1078, 1999. 4. Moreira F, De la Sota RL, Diaz T, Thatcher WW: Effect of day of the estrous cycle at the initiation of a timed artificial insemination protocol on reproductive responses in dairy heifers. J Anim Sci, 78, 1568-1576, 2000. 5. Cartmill JA, El-Zarkouny SZ, Hensley BA, Lamb GC, Stevenson JS: Stage of cycle, incidence, and timing of ovulation, and pregnancy rates in dairy cattle after three timed breeding protocols. J Dairy Sci, 84, 1051-1059, 2001.

956

Postpartum Farkl Gnlerdeki ...

6. Kasimanickam R, Cornwell JM, Nebel RL: Fertility following fixed-time AI or insemination at observed estrus in ovsynch and heatsynch programs in lactating dairy cows. Theriogenology, 63, 2550-2559, 2005. 7. Akz M, Aydn I, Ali Dinc D: Efficacy of the presynchovsynch program on some reproductive parameters in postpartum dairy cows. Acta Veterinaria (Beograd), 58, 477486, 2008. 8. Souza AH, Ayres H, Ferreira RM, Wiltbank MC: A new presynchronization system (Double-Ovsynch) increases fertility at first postpartum timed AI lactating dairy cows. Theriogenology, 70, 208-215, 2008. 9. Vural R, Kpll , Gven B, zsar S: St ineklerde erken postpartum dnemde GnRH uygulamalarnn serum LH dzeyi ile ovulasyon zerine etkisi. Turk J Vet Anim Sci, 23 (Ek Say 1): 1-5, 1999. 10. Williams GL: Suckling as a regulator of postpartum rebreeding in cattle: A review. J Anim Sci, 68, 831-852, 1990. 11. National Research Council: Nutrient Requirements of Dairy Cattle. 7th ed., Washington, DC: National Academy Press, 2001. 12. Cordoba MC, Fricke PM: Evaluation of two hormonal protocols for synchronization of ovulation and timed artificial insemination in dairy cows managed in grazing-based dairies. J Dairy Sci, 84, 2700-2708, 2001. 13. Moreira F, Orlandi C, Risco CA, Mattos R: Effect of presynchronization and bovine somatotropin on pregnancy rates to a timed artificial insemination protocol in lactating dairy cows. J Dairy Sci, 84, 1646-1659, 2001. 14. Fricke PM, Guenther JN, Wiltbank MC: Efficacy of decreasing the dose of GnRH used in a protocol for synchronization of ovulation and timed AI in lactating dairy cows. Theriogenology, 50, 1275-1284, 1998. 15. Blbl B, Krba M, Kse M, Dursun , olak M: neklerde

strus siklusunun farkl dnemlerinde balatlan ovsynch protokolnn strus senkronizasyonuna etkileri. Istanbul Univ Vet Fak Derg, 35, 7-17, 2009. 16. DeJarnette JM, Salverson RR, Marshall CE: Incidence of premature estrus in lactating dairy cows and conception rates rates to standing estrus or fixed-time inseminations after synchronization using GnRH and PGF(2alpha). Anim Reprod Sci, 67, 27-35, 2001. 17. Kaar C, Kamilolu NN, Uar , Ar U, Pancarc M, Gngr : neklerde -karoten+E vitamini uygulamasyla kombine edilen ovsynch ve cosynch senkronizasyon programlarnn gebelik oran zerine etkisi. Kafkas Univ Vet Fak Derg, 14, 45-50, 2008. 18. evik M, Seluk M, Doan S: Comparison of pregnancy rates after timed artificial insemination in ovsynch, heatsynch and CIDR-based synchronization protocol in dairy cows. Kafkas Univ Vet Fak Derg, 16, 85-89, 2010. 19. Aral F, olak M: Esmer rk inek ve dvelerde GnRHPGF 2 alfa-GnRH ve PGF 2 alfa ile strus ve ovulasyon senkronizasyonu ve dlverim performans. Turk J Vet Anim Sci, 28, 179-184, 2004. 20. Stevenson JS, Kobayashi Y, Thompson KE: Reproductive performance of dairy cows in various programmed breeding systems including ovsynch and combinations of gonadotropinreleasing hormone and prostaglandin F2. J Dairy Sci, 82, 506515, 1999. 21. Peters MW, Pursley JR: Fertility of lactating dairy cows treated with ovsynch after presynchronization injections of PGF2 and GnRH. J Dairy Sci, 85, 2403-2406, 2002. 22. Navanukraw C, Redmer DA, Reynolds LP, Kirsch JD, Grazul-Bilska AT, Fricke PM: A modified presynchronization protocol improves fertility to timed artificial insemination in lactating dairy cows. J Dairy Sci, 87, 1551-1557, 2004.