Professional Documents
Culture Documents
1. Klasik Avrasyaclk 20. yzyln 10-30'lu yllarda Avrasyaclk hareketinin ksa tarihi. Avrasyaclk, ilk Rus mlteci dalgasnn (1917 Rus Sosyalist devriminden sonraki gmenler) ideolojik ve toplumsal politik hareketidir. Bu hareket, Rus kltrnn Avrupal bir kltr olmadn kabul eder. Rus kltrnn, dnya kltrleri arasnda Bat ve Dou kltrleri zelliklerinin esiz bir karm olduunu, bu yzden ayn zamanda, hem Batya hem de Douya ait olmakla beraber, gerekte, ne Bat, ne de Dou kltr olduunu iddia eder. Bu hareketin temsilcileri, Rus ve dnya kltr ve tarihinin en derin, metafizik problemlerine byk ilgi gstermelerine ramen, soyut dnrler deildiler. Sadece felsefi (kltrel ve tarihsel) deil, somut insani bilimlere de meyilliydiler. Mesel, Avrasyacln kurucular olan filolog ve dilbilimci prens N.S.Trubetskoy (1890 1938), R.O.Yakobson ile beraber ayn zamanda Prag dilbilgisi topluluunun da kurucusuydu. P.N.Savitskiy (1895 1965), corafyac ve ekonomist; P.P.Suvuinskiy (1892-1985), mzik ve edebiyat eletirmeni; G.V. Florovskiy (1893 1979), kltr tarihisi, ilahiyat ve patroloji uzman; G.V.Vernadskiy (1877-1973), tarihi ve jeopolitiki; N.N.Alekseyev, hukuku ve politoloji uzman, toplum tarihisi; V.N.lyin, kltr tarihisi, edebiyat uzman ve ilahiyat idiler. Balangta kltr tarihisi, filolog, edebiyat tarihisi Bitsilli de, Avrasyacla yaknd. Prens D.Sviatopolk-Mirskiy, sosyo-politik konular ileyen yazar; Erenjen Hara-Davan, tarihiydi. Ad geen klasik Avrasyacln (19211929) temsilcilerinin her biri, kendi kltrel-tarihsel bilgi ve tecrbelerine (kltreltarihsel, corafi, politik-hukuki, filolojik, etnorafik, sanatbilimi v.b.) dayanarak, bunlara gndermeler yapp, analiz ve genellemeler yaparak, Rusya ve dnya tarih ve kltrndeki Bat ve Dou diyalektiiyle ilgili tarih ve kltr felsefesi meselelerini ele alyordu. Avrasya terimi, alman dilbilimci Aleksander von Humboldt tarafndan uydurulmutur. Bu terim ile Humboldt Avrupa ile Asya tm alann tanmlamtr. Rusyada bu terim ilk defa corafyac V..Lamanskiy (1833-1914) tarafndan kullanlmtr. Avrasyaclar, insanlar umumi avrupallama kabusu ile savamaya
2 aryor, "Avrupa boyunduruunu kaldrmay talep ediyorlard. "Kendi kltryle birlikte Roman-Alman dnyas en kt dmanmzdr fikrine almamz gerekiyor" diye Nikolay Trubetskoy, 1920 ylnda ekilde yazyordu. 20'li yllarn ortasnda Avrasyaclarn nderlerinden biri olan Petr Savitskiy, Avrasyaclk ideolojisi esasnda Sovyet Rusyas'nda gizlice almay hedefleyen bir siyasi rgt kurmay denemeye giriiyor. Savitskiy, GPU (Sovyet gizli siyasi polisi ve istihbarat) tarafndan organize edilmi ve siyasi porovokasyon amal "Trest Operasyonu"na ekilmi oldu. Sovyet istihbarat, SSCBde Avrasyaclk ilkeleri esasnda kurulan gelimi gizli anti-bolevik kurumu grntsn yaratyordu ve bylece baz mlteci anti-bolevik rgtleriyle temas kuruyordu. Savitskiy birka kere gizlice Rusyaya geldi. "Trest"in k (provokasyon amalarnn belli olmas) uzun sre iin Avrasyaclk esasnda bir sisyasi rgt kuruluunun fikrine ciddi bir darbe vermitir. 1926da Pariste "Avrasya" gazetesi kmaya balyor. Onun iinde hareketin ak olan bolevik yanls ynelimi gsteriliyor. Ayn zamanda Savitskiy, Alekseyev v.b. hareketin kurucularn birletiren Prag kurumu, daha muhafazakar pozisyonlarna geiyor. Avrasyacln ana deeri, hem orijinal, hem iten Rus tarihsel ve devlet ananelerine yakn fikirler idi. Avrasyaclk, Rus kltr Avrupa kltrnn ksm deil, fakat tam olarak zel, hem Batnn, hem Dounun tecrbesini toplayan bir medeniyet olduunu sayyordu. Bu adan Rus halk, ne Avrupal, ne Asyal, ama tam olarak zel Avrasyal bir etnik toplumudur. Rus kltrnn ve devlet tarihinin orijinallii (ayn zamanda Avrupal ve Asyal elemanlarn olmas), Rusyann zel tarihsel gelime yolunu ortaya kararak, onun Bat Avrupann ananelerine benzeri olmayan milli ve devlet programn oluturuyor. Bu arada Asya kaynaklar Rusya iin Batl kaynaklardan daha nemlidir. Avrasyaclar, Rusyann Doulu gelime ynn jeopolitik etkenlerle izah ediyorlard. Din asndan ise Ruslar, P.N.Savitskiy yazd gibi, son derece Ortodoks insanlar kalyorlard, onlar iin Ortodoks kilise aydnlk veren kandildir. Avrasyaclk, iinden blnerek 30'lu yllarda kayboluyor. Solcu Avrasyaclar, hareketin orijinalliini terk ederek Moskovaya tabi oluyorlar, saclar ise daha dar konularla (tarih, jeopolitik, ekonomi v.s.) urayorlard ve gerek siyasetten uzaklatlar. Sofyada baslan Avrupa ve nsanlk program kitabnda o kadar ak ve yanl anlalmaya meydan brakmayacak
3 Klasik Avrasyaclnn esas fikirleri Medeniyet yaklam - Bat (Avrupa) nsaniyete kardr Roman-Alman medeniyeti, kendine zg prensipler ve deerler sistemini gelitirip, bu sistemi niversel bir sistem olarak kabul etmitir. Bu Roman-Alman sistemi, baka milletlere ve kltrlere zorla veya hilekrlklarla kabul ettiriliyordu. Batnn btn insaniyeti ruhi ve maddi olarak smrgeletirmesi olumsuz bir olaydr. Ama her milletin ve her kltrn kendi mantna gre gelimeye hakk vardr. Rusya zel bir medeniyettir. Onun grevi, sadece kendi yolunu savunarak Batya mukavemet etmek deil, fakat dnyann baka milletlerinin kendi meden bamszln savunmasnda nderlik etmektir. - Roman-Alman medeniyetinin tenkidi. Roman-Alman medeniyeti, Batl Hrstiyanln (Katoliklik, Protestanlk) laikletirilmesi temelinde zel bir hrstiyanlk sonraki (post-christian) sistemini kurdu. Bu sisteme gre en nemli bireycilik, bencillik, rekabet, maddecilik, teknik gelime, tketicilik (konsumerism) deerleri, gller tartafndan zayflarn ekonomik istismar. Bu medeniyet, geri kalm kltrler olarak hem Dou ve nc dnya kltrlerini, hem de Ortodoksluk dahil olmak zere batl olmyan Hrstiyanlk dallarn deerledirmitir. Roman-Alman medeniyeti dnya egemenlii iin hakkn manevi azametiyle deil, kaba maddi kuvvetle kantlamaktadr. Akln stnl (rasiyonellik) anlayna dayanarak bu medeniyet, baka halklarn ruhaniyetilerine yalnzca bu adan deer vermektedir. Aydnlatma andan itibaren Roman-Alman medeniyeti tam olarak Allaha kar sava yoluna girmitir. Ananeler ve Allaha ibadet yerine nsan kibiri gelmitir. Bu medeniyet ciddi olarak hastadr, iinde kriz var. Onun maddi baarlar manevi yozlamay ve kmeyi gizliyor. Etkisinin dier dnya ksmlarna yaylmas bulac manevi hastaln andryor. Roman-Alman medeniyetinin smrgeci-emperyalist ifadesi (baka ifadeleri ise tarih bilmiyor) insanlk iin tehlikedir ve baka medeniyet modellerine aykrdr, nk onlarn varolu hakklarn kabul etmemektedir. Uzaysal etken. Geliim yata teorisi.
4 Corafik uzay, nemli derecede, zaman zaman da kesin olarak milletlerin kltrlerine ve milli tarihlerine etkileyor. Her millet, belli bir corafik ortamda geliirken zel milli, ahlaki, hukuki, dilsel, ayinsel, ekonomik ve politik ekillerini gelitiriyor. Milletin veya devletin geliim yeri, byk lde bu geliimin yrngesini ve manasn nceden belirtiyor. Sonuta onlar birbirinden ayrlmaz olur. Tarih, uzaysal koullarndan ayrlmazdr, medeniyetin tahlili yalnzca zamansal aksna gre (nce, sonra, gelimi ve gelimemi milletler v.s.) yaplmaz. Uzaysal aksnn hesaba alnmas da arttr (Dou, Bat, ller, dalar v.s.). Evrensel gelime modeli yoktur. Dnyann manzaralarnn okeitlilii kltrlerin okeitliliini douruyor. Her kltrn kendi devreleri, kendi i ltleri, kendi mant vardr. Her hangi geliim yata bakalar iin ayar olamaz. Her milletin kendi geliim modeli, kendi zaman, kendi rasyonellii vardr. Ona sadece i ltlerine gre deer verilebilir. - Corafik determinizm. Avrupa iklimi, onun uzaynn minyatrl, doal artlarnn etkileri spesifik Avrupa medeniyetini dourmular. Ona ormanlarn (Kuzey Avrupa) ve deniz sahillerinin (Ak deniz) etkileri ar basyor. Baka arazi tipleri baka medeniyet tiplerini dourmular. Geni istep alanlar - gmen imparatorluklarn (skitlerden Trklere kadar), l - Arap (slam) medeniyetini, ls topraklar - in medeniyetini, ada dalar - Japon medeniyetini, ormanlk isteplik birlemesi ise - Rusya-Avrasya medeniyetini dourmular. Arazi tipinin izleri her medeniyetin tarihinde vardr. Bu izler silinmez, alamaz, giderilemez. Devlet ve millet - Yeni slavclk 19. yzylda ilk Rus slavclar (Homyakov, Aksakov, Kireyevskiy), Rus (slav, Ortodoks) medeniyeti esiz ve zgn olduunu iddia ediyorlard. Rus medeniyetinin Batdan gelen liberal modernizmden korunmas lazm olduunu yazyorlard. slavclar ananelerin deerliini, eskian azametini savunarak Rus tarihine saygy yayyorlard ve ayn zamanda progresin kara taraflarn, maddeciliin ve nihilizmin kmazln, Bat modelinin ok ynlerinin Rusya iin yabanc olduunu gsteriyor. Son dnemin slavclar (Danilevskiy, Leontiyev, "Avrasya" kavramn icat eden V.. Lamanskiy), Rusya sadece kendisinin zgnln savunmamal, Bat etkisi iin tamamen kapal olmaldr diye sayyorlard. nk Rusyaya Batnn
5 etkisinin bilanosu tamamen olumsuz olarak deerlendiriyorlard (ilk slavclar bu deerlenedirmelerde daha ihtiyatlydlar). Avrasyaclar, bu felsefe ekolnden son dnem slavclarn pozisyonlarnn miras olunca, Dounun tesirlerinin olumlu deerlendirme tezini gelitirdiler. Avrasyaclarn fikrince (Savitskiy) Rus zgnl iin sadece korunmas ve infirat edilmesi yeterki deildir. Rus medeniyeti etkin olarak Roman-Alman medeniyetine kar konmal ve btn insanln kurtulu hareketinin kalesi olmaldr. Bylece Rusyann misyonu evrenselletiriliyor. - Turan etkeni Rusya, zgn medeniyet olarak slav ve Turanl kaynaklarnn birletirme sonucunda olumutur. Mool-Tatar asrnn miras, Rusya tarihinde en nemli bir eleman idi. Onun sayesnde merkezi olmayan birka blk prk prenslik, dnya emparatorluunun temeli oldular. 13. yzylda Avrupann nfuz sahasna gelen Kiyev Rusyasnn paralar, yava yava onun iinde erilip politik ve kltr zgnlini kaybettiler. Altin Ordu iinde kalan paralar se ktasal imparatorluunun ekirdei olmutur. Tatarlar, Eski Rusyann manevi zgnln korumulardr. Bu zgnlk Moskova arlnda canlandrlmtr ve Cengiz Han imparatorluunun varisi olmutur (Cengiz Han miras, N.S.Trubetskoy kitabnn ismidir). Avrasyaclar Rus felsefeci ve tarihiler arasnda ilk olarak Turan etkenini olumlu olarak deerlendirip, Rus-Tatar ilikilerinin diyalektiinde Avrasya devlet yapsnn canl kaynan bulmular. - Milli tarihinin diyalektii Rusyann milli tarihi diyalektiktir. Kiyev Rusyasnda gelecek mesihliinin ilk sezgilerini buluyoruz (metropolit llarion). Ama bu, Bizansin kuzey sinirinda bulunan tipik Dou Avrupa zayf devletiydi. Moollar tarafindan Rusyann igali refahl Rusyay harap etmiyor, nostaljisi olarak Mool ama daima i atmalar iinde bulunan blk prk asrnda yaratlr. Bu efsanelerin, gelecek devlet Dou slav blgelerde kontrol kuruyor. Kiyev Rusyas ile ilgili efsaneler altn a canlandrlmas iin "proje", "seferberlik" zellii vard. Moskova arl, Rus devletinin gelimesinde st noktasdr. Milli Fikir yeni statsn kazanyor. Moskovann, Florence ttifaknn (1439 tarihli Katolik ve Ortodoks kiliselerinin birletirme anlamas) kabul edilmemesinden ve bunu kabul ettirmee alan Metropolit sidorun nce hapsedilmesinden ve sonra da Rusyadan kovalanmasndan sonra ksa bir zaman iinde ruslar tarafndan Tsargrad (yani ar-
6 ehir) denilen Konstantinopol feth ediliyor, Rusya ise Ortodoks arlnn roln benimseyor. Moskova nc (ve son) Roma oluyor. Ayn zamanda Altn Orduya ballk kalkyor. Moskova, 15. yzyl ikinci yarsnda siyasi bamszl ve yeniden formle edilmi dini misyonunu kazanyor. Moskova arlnn 200 yl Kutsal Rusyann parlak devridir. 17. yzyln dinsel paralanmas (raskol) bu dnemin sonunu gsteriyor. Bu dini paralanmann (raskol) nemi, yalnzca kiliseye ait deil, onun jeopolitik ve toplumsal nemi de vardr. Rusya Avrupaya dnyor, nobilite hzlca halk ynlarndan yabanclayor. Batc (yar-katolik veya yar-protestan) nobilite bir kutupta, eski dine ve mill tarikatlara meyil gstern arkaik halk ynlar br kutupta oldular. Avrasyaclar Sankt-Petersburg dnemine Roman-Alman boyundurluu diyorlard. Ruslar Altn Ordu kurtard olaylar, Romanov hanedan zamannda gerekleir. Romanov sistemi 200 yl iinde durduktan sonra yklmtr. Dipten yzeye halk eleman kt. Avrasyaclar, Bolevizmi Roman-Alman SanktPetersburgundan intikam alan Moskova, raskol-nceki, iten Avrasya Rusyasnn ifadesi olarak tanmlar. Marksizmin ayrksn ideolojik cephesi arkasnda Avrasyaclar, Rus boleviklerinde mill ve imparatorluk fikrini grdler. Yalnz Avrasyaclarn grne gre gelecekte Bolevizm Rusyada yava yava gidecektir ve onun yerine gerek Avrasya devletinin kurma ana yoluna klacaktr. Yeni Avrasya devleti hem Ortodoks, hem mill, ama Petersburg andan iten farkl ve tabii ki herhangi Avrupal liberal-demokratik formlarndan uzak olacakt. Politik platform - deokrasi Devlet, toplum, halk, her insan yksek manevi amacna hizmet etmeli. Dnyevi hayatn madd artlarnn temin edilmesi ama olamaz. Zenginlik ve refah, gl devlet ve etkili ekonomi, kuvvetli ordu ve gelimi sanayi en yksek lklere ulamak iin aralardr. Devlete ve millete manay veren tek bir ey Hakim Fikirdir. Hakim Fikiri en byk deeri olarak kabul eden siyasi dzene Avrasyaclar ideokrasi ismini verdiler (rumca "idea" "fikir", "kratos" "hakimiyet"). Rusya her zaman Kutsal Rusya olarak, zel tarihsel misyonunu yerine getiren bir lke olarak dnlrdu. Avrasyaclk, gelecekte Rusya iin milli fikir, yaniHakim Fikir olacakt. Siyasetin, iktisadn, toplum yapsnn, sanayi gelimesinin btn taraflar ibu Hakim Fikire uygun olacaktr. - Avrasyac seim
7 Rusya-Avrasya, kta apndaki istep-ormanlk imparatorluun ifadesi olarak zel bir seim esasndaki ynetimin zel modeline muhtatr. Bu "Avrasyac seim", arazi tipi artlarna uygun zel bir etik esasnda yaplr. Bu ortak sorumluluu, kar gzetmezlii, yardmlama, riyazet, irade, dayankllk, yneticilere itirazsz tabiiyet etiidir. Yalnzca byle nitelikler sayesinde Avrasyann istep-ormanlk geni ve az nfusu olan enginliklerde kontrol salanabilir. Avrasyann ynetici snf, kollektifilik, riyazet, askeri fazilet, sert hiyerari esaslarnda oluuyordu. Bu ilkeler, Cengiz Hann kanunnamesinde (Yasada) zetlenmitir. Daha sonra "Avrasyac seiminin ana motifleri, Moskova Rusyasnn dzeninde gerekletirilmitir. deolojik cepheler ne olursa olsun, Rusya-Avrasyann gerek ynetim mekanizmas tabii olarak "Avrasyac seiminin mantna meyil olacaktr. - Demosi Batl demokrasi, Atik Atina ve birok yzyl sonra ngliterra adalarnn koullarnda olumutur. Bu tr demokrasi, Avrupann belirli bir gelime yatann zelliklerini tayor. Bu "demokrasi" evrensel ld olamaz. Dier gelime yataklar milletlerin siyasi ynetimine baka ekillerde katlmasn ngryorlar. Onlar, gerek ekil olarak, gerekse de ierik olarak Avrupa modelinden farkldr. Rusya-Avrasya iin Avrupal liberal demokrasi normlarnn kopyalanmas manasz, imkansz ve zararldr. Rusyada halkn siyasal ynetime katlma ekli iin baka bir terim denmeli kullanlacaktr: demosi (rumca demos halk). Bu katlma ekli, hiyerariye aykr deil, parti-parlamento yaplarnda da biimlendirilmemelidir. "Demosi" yapsnda yerel uralar, blgesel ve milli (kk milletler halinde) meclisler bulunur. "Demosi" toplumsal zynetim, kyllerin cemaati esasnda geliiyor. "Demosi" rnei olarak, Moskova Rusyasnda Kilise imamnn cemaatla seilmesi gsterilebilir. Demokrasi formal olarak otokrasinin kartl olduu halde, "Avrasya demotisi" tam olarak Avrasya otoriterizmi ile uyuabilir. 2. Avrasyaclk fikrinin gelimesi asndan Lev N. Gumilv eserleri. Lev Nikolayevi Gumilv (1912 1992), nl Rus air Nikolay Gumilvn ve aire Anna Ahmatovann oludur, etnografyac, tarihi ve felsefecidir. Asyaya birka bilimsel seferlerin mensubudur. Birka defa tutukland. 2. Dnya savanda savat. 1965te Tarihsel corafi konusu adl bir eser yaylmtr. Bu eserde ilk defa etnos teorisi aklanmtr. 1976'da Etnogenez ve Dnya biosferi kitabn bitirmitir. 1989da Eski Rusya ve Ulu step kitab basld. 1992de vefat etti.
8 Kalmuk-Avrasyac E. Hara-Davann Cengiz Han serdar olarak adl kitab ve P.S. Savitskiynin adn Gumilv teorisinin ana fikirleri: Avrasyaclk idealizminin gelimesi olan pasiyonarlk teorisi; Gumilv, Avrasyaclarn ana tarihsel ve metodolojik fikirlerle mutabkt. Fakat onlarn iinde kendisi iin en nemli suale cevab bulamyordu: etnoslar (milletler) arasnda olumlu veya olumsuz komplimenterliin sebebi nedir? (komplimenterlik, Gumilv ile icat edilen terim; bir milletin der millete ve kltrne kar doal olarak gsterdii sempati veya antipatidir). Onun fikrine gre etnoslar, doal teekkl olduklar iin uzaydan gelen enerjik itkilerine maruz kalyorlar. Bu itkiler pasyonarlk efektinin, yani yksek etkinliin, ar gerilmenin sebebi oluyor. Bu durumlarda etnoslarn jenetik mtasyonlar oluyor ve sonucunda zel mizal ve stn istidatl insanlar, pasyonariler douyorlar. Onlar da yeni etnoslarn, kltrlerin ve devletlerin kurucular oluyorlar. Dou gmen imparatorluklarn eski tarihine nem verilmesi ve Eskian en byk kltrlerle eit olan, fakat haksz olarak unutulmu Eski Avrasya milletlerinin (Hunlar, Trkler, Moollar v.b.) muazzam kltrel mirasnn kefedilmesi; etnik komplimentrlii teorisinde Trksever yaklamnn gelitirmesi. Etnos zaten, tarihsel kaderi esasndaki insanlarn her hangi topluluu, kollektiftir: millet, halk, ulus, kabile, soylar birlii. Her etnosun balangc ve sonu vardr. O doar, byr, yalanr ve lr. Ayn zamanda her hangi etnos, her hangi millet tek bana yaamaz. Etnoslar arasnda eitli etnik ilikiler oluyor. Bu ilikilerin karakteri, komplimenterliin olup olmamasna, sempatiye veya antipatiye baldr. Mesela, bir tarafta Ruslar ve dier tarafta Trkler ile Moollar arasnda komplimenterlik kolayca meydana geliyordu, Avrupallarla ve zellikle Katoliklerle ise, bu i ok zordu. Gumilv, "Bizim ecdatlarmz Byk Ruslar (Velikoross; Kk Ruslar, Maloross imdiki Ukraynallar, Beyaz Ruslar Beyaz Rusyallar) 15., 16., 17. yzyllarnda kolayca ve hzlca dil, Don ve Ob nehirlerinin blgelerinde yaayan Tatarlarla ve Buryatlarla karyorlard, onlar da Rus kltrn benimseyordu. Byk Ruslar kendileri, kolayca Yakutlar arasnda eriliyordu, yakutlayordu, ve her zaman dosta Kazak ve Kalmuklarla temasa geerlerdi. Ruslar, evlenip sorunsuz olarak Orta Asyada Moollarla beraber yayorlard. Moollar ve Trkler de 14.-16. yzyllarnda Merkezi Rusyada Ruslarla kitaplar Gumilve ok etkilemitir. L. Gumilev eserlerinde Avrasyacln ana tezleri gelitirilir. Yaamnn sonunda kendisine son Avrasyac vermitir.
9 birlikte yayorlard", diye yazyor. Dolaysyla Moskova Rusyasnn tarihi Rus-Tatar etnik ilikilerden ayr, Avrasya ktasnn tarihinden ayr olarak incelenmez. 3.Yeni Avrasyacln kmas: tarihsel ve toplumsal koullar Sovyet paradigmasnn krizi XX yzyln 80 yllar ortasnda Sovyet toplumu rabtal ve edeerli bilinci kaybetmeye balad. Sovyet bilincinin modelleri yklyordu. Toplum yn tayinini kaybediyordu. Herkes deiimin gereini duyuyordu, fakat bu duygu karkt, hi kimse ne gibi deiiklikler olmal anlamyordu. O dnemde az anlalr ayrm izgisi peyda oldu: "progres kuvvetleri" ve "irtica kuvvetleri", "reformcular" ve "gericiler". Mesele u ekilde formle edilmitir: bir taraf Sovyet sisteminde kriz vardr srar ediyordu, dier taraf her hangi kriz yoktur diye cevap veriyordu. Herkes gayet sahte olan bir problem etrafnda dnd iin reformlarn ierii, onlarn hareket yn hakknda kimse fazla dnmyordu. Reformlarn baka tarihsel aamalarla ilikisiyle ilgili hi kimse dnmyordu. ok manidardr ki, irtica ve reformkar gleri eskiden marksizm ve sovyetizm esasndaki rabtal ideolojik sistemini kaybedip gerekte reformlara kar inanm olarak deil, sredurumlu olarak kyordu. Batl modellere dknlk Bu durumda reformlar terimi kendiliinden liberal demokrasi ile eanlaml oldu. Sovyet sisteminin krizi olayndan ok aceleci (gerekte de hi muhakkak olmyan) bir sonu karld: Bat modeli kesinlikle stnm, ona taklit etmek gerekiyormu. Teorik olarak bu durum o kadar ak deildi, nk ideolojilerin haritasnda ok eitlili seimler var, sosyalizm-kapitalizm, Varava pakt - NATO gibi ilkel ikicilii yok. Fakat tam olarak ilkel ikili mantk galip kt. Reformcular kaytsz artsz olarak Bat savuncular oldular ve onun mantn ve yapsn hzlca reniyolard. Reformlarn muhalifleri ise son dnem tipi Sovyet yaama tarznn savuncular oldular, fakat bu yaama tarznn mant ve yaps kendilerinden de gittike kayordu. Byle dengesiz durumda Batc reformcularn tarafnda enerji potansiyeli, yenilenme ruhu, deiikliklerin beklemesi, yaratc itkisi, perspektif vard. rtica iin ise sredurum, grenekilik, allm ve tannmn taraftarl kalmtr. Asl bunun gibi psikolojik ve estetik ortamda Batl liberal demokrasi Rusyada 90 yllarnda galip kmt. Geri ak ve bilinli seim yapmak imkan hi
10 kimseye verilmemitir. 80ler sonunda batclk ve liberal demokrasi Rusyada kimseye sezdirmeden, ok umumi ve belli olmyan reformlar sloganyla oturtulmutur (ne gibi reformlar olacak ta aklanmas yoktu). Reformcularn bir ksm iin o bilinli hilekrlkt, insanlarn ounluu ise dalavere olmutu. Devletin datlmas Reformlarn neticesinde Sovyet devletinin paralanmtr ve SSCB art olan Rusya da paralanmaa balamtr. Sovyet sistemi ve Sovyet zihniyeti harap olduka yeni milli ve tarihsel artlarna adapte edilen yeni bir sistem ve yeni bir zihniyet kurulmuyordu. Yava yava olarak Rusyaya ve Rus mill tarihine spesifik bir yaklam olumutur: Rusyann gemii, bugn ve gelecei Bat asndan deerlendirilmeleri kabul ediliyordu. Rusya dsal, yabanc bir ey gibi olmu (bizim lke yerinde bu lke reformcularn tipik bir deyimidir). Bu Rusyadan Batya deil, Batdan Rusyaya bak idi. Bu durumda tabii ki, reformcularn teorisinde bile Batl mekanizmalar, devletin mill yapsnn yaratlmas ve kuvvetlendirilmesi iin deil, fakat ne kaldysa, onun da yklmas iin kullanlmtr. Devletin yokedilmesi, reformlarn tesadfi bir neticesi deildi, fiilen stratelik amalarndan biriydi. Sovyet sonraki artlarda Bat kart (antiliberal) muhalefetin douu Reformlar geliince ve derinleince (1989-90) milli-yurtsever muhalefeti olumaya balad. Onun kapsamnda Sovyet muhafazakarlar, reformlarn hayal krklna uram veya onlarn devlet ykc ynn anlam olan baz reformcular, daha perestroyka (Gorbaov reformlar) zamannda meydana gelen ve komnist olmyan biimde devletilik duygularn tekil etmeye allan yrtsever hareketinin baz temsilcileri (Ortodoks, monarist, milliyeti v.b.) vard. Ciddi olarak gecikerek, her hangi d stratejik, entelektel ve maddi destei olmadan karmakark ve kaotik olarak Sovyet sonraki yurtseverlik anafikir modeli olumaya balad. Yeni Avrasyaclk Yeni Avrasyaclk ideolojik ve politik olay olarak bu artlarda meydana kt ve yava yava sredurumlu sovyetizm (Rusya Federasyonunun Komnist Partisi KPRF, Rusya Komnist i Partisi - RKRP, alan Rusya hareketi), marjinal monarizm ve belirsiz milliyetilik (Rusya Liberal Demokratik Partisi - LDPR) ile beraber Sovyet-sonraki yurtsever fikrinin ana akmlarndan biri oldu.
11 4. Yeni Avrasyacln ideolojisinin geliim aamalar ve yan akmlar 1. aama (1985-90) Sac Yeni Avrasyaclkmilliyeti-muhafazakarlk hareketi iinde. Bu aamada, komnist olmyan yurtsever evrelerinde sac Yeni Avrasyaclk olumaya balad. O asrn polemii iinde bu akm liberal reformcular tarafndan iddetle elitirildi, komnist yneticiler tarafndan da desteklenmemitir. Bu gruplara kar iktidarn ve medyann davranmas ar negatifti, onun iin onlarn imaj ok tahrif edillmiti. Ayn zamanda bu gruplarn baz projeleri, ilken arc gzkp, en yakn zamanda da tam olarak politik-correct daireler tarafndan yerine getirilmiti. 80. yllarn sonunda, Moskovada 1930larnda komnistler tarafndan patlatlm olan Masih Kurtarc kilisesinin yeniden kurulmas, her tarafta eski kiliselerin almas, ar 2. Nikolay ailesinin azizletirmesi, inkilp nceki dini ve monarist kltrnn canlandrlmas, okullarda Rusya tarihinin Sovyet marksistmaddecilik grnden dnda retimi, orduda alay papazlarnn pozisyonunun konmas ile ilgili v.s., milliyeti yurtseverlerin teklifleri protesto kasrgasyla karlayordu. Byle muhafazakar eilimleri hem reformcular, hem Sovyet gericiler tarafndan mutabakat halinde faizm olarak damgalanyordu. Byle olmakla beraber btn bunlar herkese kabul edilip ok ksa zamandan sonra gerekleti. Fakat bu teklifleri veren gruplara yaklam sredurumlu olarak u ana kadar deimemitr. Bu ortamda milliyeti-muhafazakar hareketi kapsamnda Yeni Avrasyaclk gruplar olumaya balad. 1989da Sovetskaya Literatura dergisinde ilk yeni avrasyac yazlar kmaya balad (Aleksander Dugin "Proleter asrnn sonu"). Rusya Ktas (1989) edebiyat yll baslyor, A.Duginin Rusya Ktas, Avrasya bilinalts v.b. makaleleri kyor. talyada A.Dughin "Continente Russia" (1989) ve spanyolda A.Dughin "Rusia: Misterio de Eurasia" (1990) kitaplar baslyor. Ayn zamanda Rusyada ananeciliin (tradisyonalizmin) klasiklerinin ilk kitaplar baslyor. 1990da A.Duginin ayrntl komenterlerle Rene Guenon Modern Dnya Krizinin 1. basks ve ananecilik felsefesinin esaslarn anlatan A.Duginin Mutlak yollar kitab kyor. Bu dnemde Yeni Avrasyacln sac-muhafazakar zellii var, onun Ortodoksmonarist, yrtsever-milli elemanlar nemlidir. Sol ideolojisi Avrasyaclar tarafndan sert olarak tenkit ediliyor. Bu aamada Duginle birlikte Geydar Cemal
12 da Avrasyac oluyor. Daha sonra Geydar Cemal slamizm iin Avrasyacl terk etmitir. Lev Gumilv ve takipileriyle bu yllarda direk olarak temas kurulmamtr. Yeni Avrasyaclk gelimesinin bu dneminde daha ok metafizik, felsefi, dini aratrmalar, konferanslar, yaynlar yaplyor. Ana vurgusu ananeciliktedir. 2. aama (1991-1993) Yeni Avrasyaclk yurtsever muhalefetine yaklayor. Komnistler ve muhafazakarlar zor ideolojik durumda kalarak acilen alternatif bir ideolojiyi aryorlard. 1991deki baarsz darbeden sonra komnistlerin lideri Gennadiy Zganov ile Dugin birbirine yakn oldular. Den gazetesinin bayazar Aleksander Prohanov baz avrasyac fikirlerini Zganova iletiyor. Yava yava kzl-beyaz (kmnist-monarist) muhalefeti oluuyor (hakaretli olarak kahverengi-kzl deniyordu). Balangta ibu ittifakn ideolojisi Milli Savunma Cephesinin ideolojik platformu oluyor, sonra da KPRF programnn taban oluyor. bu garip ittifakkn gerekletirilmesi imkan salayan esas asl Avrasyaclk fikirleridir. Yeni Avrasyaclarn dairelerinde ise bu dnemde ilk aamada yer alan antikmnizm izafi olarak yeniden gzden geiriliyor, Sovyet dnemi de tarihsel milliyeti-boleviklerin (smenovehovts) ve solcu Avrasyaclarn ruhu iinde deerlendiriliyor. Bu dnemde yurtsever gazete ve dergilerinde (Den, Na Sovremennik, Sovetskaya Rossiya) jeopolitik, kutsal corafi, ananecilik, muhafazakar devrimiyle ilgili birok makale ve kitap kyor (A.Dugin Byk yaynlamalar, seminerler, konferanslar, yuvarlak masalar, Ktalar Sava, sempozyumlar,
1992). Bu zamanda Yeni Avrasyaclk pek hzl geliiyor, byk sayda ilgili tartmalar v.s. yer alyor. Avrasyaclk akm etrafnda, grlmiyen bir aks etrafnda gibi, ciddi siyasal projeler kuruluyor. Moskovaya bu yllarda Avrupadan yeni saclarn teorikileri geliyorlar (Allen de Benois, Robert Stoykers, Jean Tiriar, Klaudio Mutti, . Terrachano, M. Battara v.b.). Bu modern Avrupa fikrinin muhafazakar akm, Yeni Avrasyaclarn aratrmalaryla rezonans ediyor. Avrupal yeni saclar (ngiliz-Saksonlarn tersine) muhafazakar deerlerini toplumsal hareketlilikle, nclkle birletiriyor, solcu ekonomik modellerine sempati duyuyor, onlarda antikomnizm hi yoktur, Rusyaya da olumlu bakyorlar. Yeni Avrasyaclarn bu dairelerle gerekletirilen youn diyalog, ciddi olarak onlarn fikir bagajn zenginletiriyor. Avrupal yeni saclar
13 laboratuvarlarnda gelitirilen yeni jeopolitik, toplumsal, sosyolojik, politolojik, felsefi, dini, bilimsel, ekonomik teorileri inceleniyor. Yeni saclar komnist dairelere de etkileyorlar (katldklar ortak seminerlere G.Zganov, Y.Ligaov, V.ikin ve bakalar katlyorlar). Ayn zamanda Geydar Cemal Avrasyaclktan ayrlyor, tam olarak islamclk dinisiyasi hareketlerine katlyor, Tacikistanda kanl i savan aan slam Uyan Partisinin aktivisti oluyor, Kafkasyann salafi (vahabbi) dairelerine giriyor. Yeni Avrasyaclk yurtsever muhalefetinde ve aydn kesimde gittike yaygn oluyor. ok manidardr ki, bu dnemde ilk kere Avrasyacl liberal demokratik ekline uydurma deneme yapld. Baz lml demokratlar, demokratik avrasyaclk projesini karmaya alyorlar (G.Popov, S.Stankevi, L.Ponomarev). Bunun sebebi, terimlerin yanl kullanlmas oldu. nl insan haklarnn savuncusu A.Saharov da Avrasya hakknda konuuyordu, fakat felsefi, siyasi ve jeopolitik manasnda deil, yalnzca corafik anlamnda Avrasya kelimesini kullanyordu. Gerek Avrasyaclkla hi alakas yoktu, Saharov pragmatik kani bir atlantist idi. Avrasya kavram Saharov tarafndan olarak antikmnist
propagandasnda kullanlyordu. SSCBnin tam yklmas o zamanlarda inanlmaz bir ey grlyordu. Onun iin Saharov SSCBnin yalnzca corafik ve hukuki bir btnlk olarak saklanlmasn, ama Sovyet ideolojinin kaldrlmasn talep ediyordu. 20. yzyln balangcndaki Avrasyaclk veya Yeni Avrasyaclkla bunun hi alakas yoktu. Demokratik Avrasyaclar ayn fikri kullanmaa alyorlard. Sovyet sisteminin ok hzl bir ekilde yklmas, eski Sovyet topraklarnda ar milliyetilik demokratik ve arkaik muhafazakarlk Gorbaov ocaklarn douracak diye endie ediyorlard. Bu yaklamn belli bir sosyal demokratik zellii vard. Ayn taraftan avrasyacla Vakfnn baz aktivistleri katlyordu (mesela, G.ahnazarov). Yalnz bu akmn ciddi teorik ve pratik gelimesi olmad. ok nemlidir ki, 1993te Moskovada Parlamentonun atee tutulmasndan biraz nce Parlamento bakan R.Hasbulatov ve Anayasa Mahkemesi bakan V.Zorkin Den gazetesine verilen mlakatnda dediler ki, onlar Dugin-Prohanov-Zganov anlamnda Avrasyaclk taraftarlardr. Kendi Avrasyacl hakknda o zaman O.Lobov, O.Soskovets, S.Baburin gibi politikaclar da bahsederlerdi. 1992-93te Element. Avrasyaclk yorumu teoretik dergisinin ilk say yaynlanmtr. Bu dergide Yeni Avrasyacln teoretik esaslar aklanyor,
14 jeopolitik, ananecilik ve yeni saclarn teorileri ile ilgili birok yazlar ve tercmeler baslmtr. Ayn zamanda yksek okullarnda jeopolitik ve Avrasyaclk esaslarnn retimine balanr. 3. aama (1994-1998) Yeni Avrasyaclnn gelimesi 1993 ylnda milli-yrtsever muhalefetinin ciddi bir yenilgisinden sonra Yeni Avrasyaclk bamsz siyasi bir akm olarak hareket etmeye balyor. Bir ciddi sonu kartlyor: Yeni Avrasyaclk fikirleri milli-yurtsever siyasetinin genel akmnda ok pragmatik ve para para olarak kullanlyor (KPRF, LDPR ve dierler). Bu durum muhakkak makbul deildi. Avrasya Projesinin tam ve salam olarak yerine getirilmesi iin bu kuvvetler muktedir deildir. Bu durumda Yeni Avrasyaclar esas gayretlerini ana teorik ynlerinin (jeopolitik, tarih felsefesi, din aratrmalar) daha ayrntl gelitirmesinde topluyorlar. Bu senelerde A.G.Duginin ana almalar yaynlanyor: Konspiroloji (1994), Muhafazakar inkilab (1994), Avrasya misterileri (1996), Hayrl Haberin Metafizii (1996), Jeopolitik esaslar. Rusyann jeopolitik gelecei (1997), Proleter Tampliyerleri birlikte Yeni (1997). Ayrca Agraf basm evinde A.G.Dugin komenterlerle 1996dan N.S.Trubetskoy, Avrasyaclar G.V.Vernadskiy, de N.N.Alekseyev, balyorlar.
P.N.Savitskiy kitaplar baslmtr (1995-1998). itibaren nternette faaliyetlere Arctogaia adnda bir Avrasyac felsefesel portal yaplyor www.arctogaia.com. Bu dnemde dorudan doruya ve dolayl olarak Avrasyaclk konular KPRF, LDPR, NDR (Na Dom Rossiya yani sol, sa ve merkezci partilerin) programlarnda kyor. Avrasyaclk hakknda basnda yazlarnsays zaten ouluyor. nemli bir detay: Avrasyaclk mirasna ancak tarihi deer verilir. Hi kimse avrasyacl aktel bir ideoloji, felsefe, politoloji ve tarihi yntem olarak kullanmak niyetinde deildir. Ayn zamanda milliyetiler, Ortodoks fundamentalistler ve ar komnistler tarafndan Avrasyacln tenkidi artyor. Yurtsever hareketi iinde Avrasyaclk ile ilgili yaklam oluur: bu ideolojinin benimsemesi (Yeni Avrasyaclar kendileri), baz fikirlerin alnmas (KPRF, LDPR), Avrasyacln sert bir ekilde reddedilmesi (ar komnistler ve solcular, Ortodoks-monarist ar saclar, yurtseverdemokratlar (S.E.Kurginian vb.).
15 Ayn zamanda Avrasyaclnda inkr edilen, Aydnlk elemanlarla kartrlm A.S.Panarin). ve Bu yumuatlm akm Bat akademik kart, Yeni Avrasyaclk antiglobalist kyor (prof. antiliberal, pozisyonlarn
istikametine geliiyor. A.S.Panarinin esas eserleri bu zamanda baslyor. Bu dnemde rusofobinin eitli renklerine boyal Avrasyacln Trklk-Turanclk grnn esas akmlar oluuyor. Klasik Avrasyaclk mirasndan yalnzca gerekte orada mevcut Trkseverlik alnyor, fakat onunla birlikte Panturanizm ve federal merkezinden anti-Rus azami serbestlie hevesi blc vardr. Manidardr bir ki, Tatarstanda Avrasyacl eski TOS (Tatar Toplumsal Merkezi) ideologlar gelitiriyor. TOS ise, milliyeti rgtyd. Kazakistanda Avrasyacln baka bir modeli oluuyor. Bu modelin taycs olarak Bakan Nursultan Nazarbayev kyor. Bir taraftan o Trk dnyasyla yaknlamak, dier tarafta da Moskova ile birlemek niyetlerini gsteriyor. Bununla ilgili olarak ok nemli bir olay oluyor: Kazakistann yeni bakentinde Astanada L.N.Gumilv namna niversite alyor. Bu senelerde baz Yeni Avrasyaclar ar solcu genlik siyasi bir proje eklinde (Smenovehovstvo ve N.Ustrialov fikirlerinin ruhunda) NBP partisinin (Milli Bolevik Partisi) kurulmasna, Limonka gazetesinin yaplmasna katlyorlar. Amac, Rus genliine (kaybedilen nesline) Batl olmyan, yerel yaratclk zanlatnn teklifidir. 1996-97de NBP hzlca yozlayor. NBP, estetik-entelektel bir akmdan siyasi klhanbeylik hareketine dnyor. Yeni Avrasyaclar onlarla ilikilerini kopararak tam olarak bamsz siyasal bir hareket oluyorlar.
4. aama (1998-2001) Yeni Avrasyaclk merkezi siyasi pozisyonuna geliyor, yan politik kltr ve parti akmlarndan ayrlma sreci bitiyor, bamsz bir akma dnyor. (Arctogaia, Yeni niversite, Yevraziyskoye Vtorjeniye). Bu dnemde Yeni Avrasyaclar, somut siyasi ve uluslararas olaylar iin jeopolitik yntemlerin uygyulanmas ile ilgili ayrntl olarak aratrmalar yapyorlar. Jeopolitiin baz teoretik alarnn incelenmesiyle birlikte onun daha somut uygulama emalar hazrlanyor.
16 Dini alanda bu aamada Rus Ortodoksluu iinde eski din (Stary Obriad) mirasnn derin aratrmalar yaplyor. Rus Stary Obriadn btn milli tarih mantna temel neminin tanmas iin fikir oluuyor. Siyasette bu aamada tam olarak merkezi pozisyonlarna geiliyor. Y.Primakova destek veriliyor. 1998de Yeni Avrasyaclarn lideri A.G.Dugin, Duma (Rusya Parlamentosu) bakan G.N.Seleznvun maviri oluyor. 1998'de A.Dugin'in Yolumuz adl bror yaynlanyor, ikinci basks Avrasyac Yol olarak kyor (2002). Hem esas konularla, hem de ayr somut konularla ilgili olarak, Zavtra gazetesinin KPRFli ve zaman zaman arc pozisyonu ile Yeni Avrasyaclarn pozisyonu arasndaki mesafe arttna ramen, Yevraziyskoye Vtorjeniye (Avrasyac saldr) Zavtra gazetesinin daimi eki olarak kyor. 2001de Russkaya Ve (Rus bir ey) iki ciltli A.Duinin kitab yaynlanyor. Bu kitapta ok eitli alanlarda Avrasyac yaklam gsteriliyor: politoloji, ekonomi, din tarihi, edebiyat eletirisi, plastik sanatlar bilimi, jeopolitik, sosyoloji v.b. Bir sr yaz ve mlakat gazetelerde kyor: Nezavisimaya Gazeta, Moskovskiye Novosti, Literaturnaya Gazeta. 1998de Dugin Radyo 101de "Finis Mundi" adnda mzik-felsefesel programlarn serisini yapyor; 1998 1999da Svobodnaya Rossiya radyosunda Yeni Avrasyaclkla ilgili haftalk bir saatlik program yapyor. 2000de A.G.Dugin Yeni Avrasyaclk paradigmasn yan politik projesine sokma son denemeyi yapyor. Rossiya adnda sol-merkez politik projesinin teoretik programnn hazrlanmasna aktif olarak katlyor (Hareket lideri G.Seleznv), balangta Hareketinin Merkez Kuruluna giriyor. G.N.Seleznv Avrasyacla sempati duyduu halde bu giriimin ciddi siyasal sonular kmyor. Bu andan itibaren Rossiya hareketinin kurulu zamannda Yeni Avrasyaclk yaps daha biimli esasnda organize edilip, bamsz siyasal bir rgt olarak hareket etmeye balyor. Vladimir Putin Babakan vekili olunca Yeni Avrasyaclar tam destek gsterdiler. Merkezcilik eilimi glendiriliyor. ok senelik ve youn muhalefetle ibirlii neticesinde ciddi bir sonu kartlmtr. Bugnk muhalefetin tam olarak tarihsel perspektifi yoktur. Avrasyaclk rotas bugnk koullarda yalnzca evrimsel olarak yerine getirilebilir, onun devrimci format yoktur, diye kanaate geliyorlar (nceki
17 aamalarda grnyordu). 2001de Putinle ilgili Avrasyaclarn beklentileri gerekletirilmitir: Gmrk Avrasyacln devrimcilik formatnda uygulanmas mmkn
birlii lkelerinin bakanlaryla beraber Putin Bikekte Avrupa-Asya Ekonomik Birliini kurdu. Ayrca Bruneyde Bakan Putin ciddi bir aklama veriyor: Rusya Avrasya lkesidir". 2000de slamist Vahhabi gruplar tarafndan Avrasyaclk ideolojisinin ele geirme ilk teebbsler oluyor (Abdul Vahid Niyazov). 2001de Rusya Avrasyaclk Partisi sahte bir partinin organizayonuyla ilgili beyan ediliyor. Ayn zamanda Geydar Cemal, ar islamizm asndan Avrasyacl tenkit ediyor. 5. aama (2001-2002) Radikal Merkez pozisyonlarnda Avrasya Rusya Toplumsal Siyasal Hareketinin kurulmas. Rusya Federasyonu Devlet Bakan V.V.Putini destekleyen aklama 2000 Ekiminde Yeni Avrasyaclar kesin olarak hareketlerine Avrasya Btn Rusya Siyasal Toplumsal Hareketi (OPOD) ilerine olarak resmi hukuki durumunun kazandrlmasyla ilgili karar alyorlar. 2001 Ocandan itibaren bu karara gre organizasyon girildi. 21 Nisan 2001de Moskovada OPOD Avrasya kurulu kongresi yer alyor. Merkezi Mslmanlk Diyanet Kurulunun ba eyhl-slm Talgat Tacuddin Avrasyaya katlyor. OPOD Avrasya merkez ynelimi (Radikal Merkez) hakknda ve Rusya Federasyonu Bakan V.V.Putine destek verilmesi hakknda beyan eder. 2001 Maysta OPOD Avrasya resmi olarak Adalet bakanlnda kaydedildi. Yevraziyskoye Obozreniye gazetesi daimi olarak yaynlanmasna balyor. 2001 Haziranda Moskovada (President-Hotel) OPOD Avrasya slamn tehlikesi veya slama tehlike? adnda bir uluslararas konferans organize ediyor. Bu konferansta ayrntl olarak ananeli slamn (Rusyaya ve Avrasyacla uyumlu olan) ve fikri ve jeopolitik olarak terr kayna olan, Rusya kar blclk ykc politikasn uygulayan radikal slamizm arasnda aykrlk gsterildi. Konferans sresinde Al-Kayeda rgtlerine, Bin Ladene, Taliban hareketine zel dikkat ekiliyor, bu ar hareketin Rusyada dallar ile ilgili bilgi aklanyor. 2002de Agraf basneviyle birlikte Avrasyaclk klasiinin yaynlanmas devam ediliyor. E.Hara-Davan (Mool Rusyas) ve Y.Bromberg (Yahudiler ve Avrasya)
18 kitaplar A.Duginin ve baka Avrasyaclarn (mesela, srailli Yeni Avrasyac A.Eskinin) komenterleriyle baslyor. 2001 Aralnda OPOD Avrasyann politik partisi olarak yeniden dzenlenmesiyle ilgili karar alnd. Bu karar resmi olarak 1 Mart 2002de Moskovada geniletilmi President Hotelde OPOD Avrasyann alnyor. Politik Kurulunun toplantsnda
Bu dnemde Avrasyann teoretik kitaplar yaynlanyor Avrasyaclk: teoriden prakie, Avrasyac gr, Terr jeopolitii, 6. Dnya Rus Milli Soborun (Camiasnn) yazlar, Avrasya Yolu v.b. Hareketin blgesel blmlerinin ve yelerinin says artyor. Blgesel blmlerinin bazlarnda kendi nternet siteleri ve gazeteleri var, hem teorik, hem pratik siyasi faaliyetleri gerekletiriyorlar. 6. aama (2002) Avrasya siyasal partisinin kurulmas 30 Mays 2002de Moskovada, Sviato-Danilov manastrnda Avrasya Siyasi Partisinin Kurulu kongresi yapld. Program ve Tzk kabul edildi, parti lideri (A.G.Dugin) ve Politik kurulu yeleri seildi.
5. Yeni Avrasyacln esas felsefe kavramlar Yeni Avrasyaclk, teorik olarak bu hareketin klasik prensiplerinin nitelike yeni bir tarihsel dnemde candrlmas ve bu prensiplerin ideolojik ve politik programn temeline dntrlmesidir. Avrasyaclk klasiinin miras, Sovyet-sonraki dnemde fikri (siyasi) fikri mcadele ve siyasi iin silah olarak, kzl-beyaz blnmesi gemi tesinde dnem entegrasyon yurtseverlii iin manevi ve siyasi temel olarak kabul edili. Bu ideolojik, gncellemesi, Yeni Avrasyacl, Avrasyacln toplumsal ve tarihsel zelliklerini aratran tarihi iinden prensip olarak fark ettiriyor. Avrasyacln arkeolojisi ve bibliorafyas ile, bir de tarih bilimi erevesinde Lev Gumilv teorisinin gelitirmesiyle eitli gruplar urayordu (Kojinov, Novikova, Sizamskaya, ikin, Klnikov, Balaov). Fakat Avrasyaclkla etkin olarak silahlandrlanlar tek tk kimseler vard. Onlara kelime tam anlamyla Yeni Avrasyaclar diyebiliriz. Yeni Avrasyaclar, gelitirme ve pratik uygulama iin klasik Avrasyacln esas kavramlarn temel, balang noktas, teorik esas olarak aldlar.
19 Teorik alanda Yeni Avrasyaclar, klasik Avrasyacln ana prensiplerini, 20. yzyl felsefi, kltrel ve siyasi fikirlerin gze alnmasyla durumuna gre ciddi olarak gelitirdiler. Avrasya klasiinin ana fikirlerinden her biri (Klasik Avrasyacln esas fikirleri bkz.) konseptuel olarak gelitirilmitir. Medeniyet yaklam Bat (Avrupa) insaniyete kardr Prens N.S.Trubetskoyun tezi, Alman siyasi felsefe ile (O.Spengler, V.Zombart, K.Schmidt, A.Mller van den Bruk, L.Frobenius, E.Junger, F.Junger, F.Hilscher, E.Nikisch v.b.), Avrupa ananeciliiyle (R.Guenon, J.Evola, T.Burkhardt, F.Suon , G.da Georgio v.b.), Bat kapitalizmim yeni solcu tenkidiyle (J.Batait, J.-P.Sartr, G.Debore, M.Fucaut, J.Delese), burjuvazi sistemin Marksist tenkidiyle (A.Gramchi, D.Lukach v.b.), Avrupa yeni saclarla (A.de Benois, R.Stoykers v.b.) tamamlanyor. Solcu (sosyal) pozisyonlardan Batl burjuvazi toplumunun tenkidi, ayn toplumun sac (medeniyet) pozisyonlarndan yaplan tenkidiyle birletiriliyor. Baty reddeden Avrasyaclk fikri, Batnn tarihsel yolunun mantyla (en azndan son birka geen yzyl iinde) mutabk olmyan Bat kendisinin temsilcilerinden gelen Bat tenkidi ile kuvvetlendiriliyor. Normal medeniyet olarak dnlen Bat medeniyetini reddeden ok eitli, zaman zaman da siyasi olarak ters olan fikirlerin btnlemesiyle ilgili fikir Avrasyaclarda yava yava 80 yllarn sonudan 90 yllarn ortasna kadar uzanan dnem iinde olgunlayor. Roman-Alman medeniyetinin tenkidine nemli bir vurgu veriliyor: tenkit zellikle ngiliz-Sakson dnyasna ve ABDye yneliyor. Alman muhafazakar devrimi ve Avrupa yeni saclk ruhunda Bat dnyas, bir tarafta atlantik ABD + ngilterra, dier tarafta da ktasal (z anlamyla Roman-Alman) Avrupaya blnyor. Bu arada ktasal Avrupa tarafsz ve olumlu ibirlii yaplabilen bir olay olarak kabul ediliyor. Roman-Alman terimi Yeni Avrasyaclkta kullanlmyor (klasik Avrasyaclktan farkl olarak), daha ok atlantizm, ngiliz-Sakson dnyas, mondializm (globalizm), yeni dnya dzeni, evrensel liberalizm hakknda bahs ediliyor. Uzaysal etken
20 Gelime yata ve corafik determinizm tezleri temel nemini kazanp uzaysal dnme ve sinkronizm ile birleiyor, dnya tarihi fikri ve genelde tarihilik ise terk ediliyor. Yeni Avrasyaclk uzay asndan tarih felsefesini tam olarak revize eder. Bu arada tarihin eitli devirli modelleri (.Danilevskiyden O.Spenglere, A.Toinbyye ve L.Gumilve kadar) genelletiriliyor. Bu prensibin tam ifadesi, evrim ve ilerleme fikirlerini reddeden ananecilik felsefesi iinde bulunuyor. Bununla ilgili olarak uzay devirleri, varln mteaddit vaziyetleri, kutsal corafi" gibi fikirler geliiyor. Devirler teorisinin ana prensipleri Rene Guenon ve onun takipilerinin ( G.Georgeill, T.Burkhardt, M.Eliade, A.Korbain ) eserlerinde gelitirildi. Tarihi hi bilmeyen veya ebedi iade ayinleriyle ve mitleriyle tarihi gideren geleneksel toplum kavram tam olarak rehabilite edilmitir. Rusya, yalnzca gelime kaynaklarnn biri olarak deil, vakitsel sistemlere (yani Batya) kar koyuan uzaysal sistemlerin (yani Dounun) nclk eden bir sistem olarak kabul ediliyor. Devlet ve millet Yeni slavclk tezi, Dou milletlerinin Bat milletlerine kar koymasyla
dzeltiliyor. zel olumlu vurgu, Bat Islavlara kar koyulan Ruslara yaplyor. Bu tez Avrasyaclk klasiklerine aykr deil, onlarn sezgilerini gelitirir ve netletirir (artk Gumilvde bu durum bellidir). Bat milletleri profanik (yani kutsallktan mahrum) ilkelerinin tayclar olarak Dou ve genelde nc dnyasnn milletleri kutsal yapsna sahip olanlar olarak nitelendirilir. lk slavclarn retisine gre slavlar iin, daha dorusu Rusya-Avrasya kkenli milletleri iin baka Avrupa milletlerin istedikliri eitlik yeterli deildir, fakat Bat kresellemesine kar kan btn Dnya milletlerinin nclnde merkezi bir yerin alnmas gerekir. Yeni Sovyetsonraki terimlerde bu, milli mesihliinin son derecede yksek ifadesidir. z anlamyla slavclktan Yeni Avrasyaclkta Rus halknn kkenlerine sevgi, eski dine byk ilgi, 1. Petro reformlarnn tenkidi kalyor. Ayn zamanda slavlarn soy yaknlnn fikri reddediliyor, nk kltr, din, jeopolitik ve medeniyet alarndan slavlar birbirinden ok farkldr. K.Leontyev ile hemfikir olarak Yeni Avrasyaclar: slavlar var, slavclk (birleme projesinin esas olabilecek eklinde rk btnl anlamnda) yoktur, derler. Son zamanda baz hallerde slavc terimi Avrasyacnn tersi olarak kullanlabilir. Bunun manas, etnik-rk (ksenofobiovenist) meyilli yurtseverin, jeopolitik-medeni olarak dnen yurtsevere kar koymasdr.
21 Klasik Avrasyaclkta Rusya devletinin oluumunda Turan etkeninin rolu olumlu olarak deerlendirildi. Yeni Avrasyaclkta ise Turan etkeni daha geni olarak, Avrupa ve Asya arasnda bulunan Ruslara geleneksel ve kutsal Dounun etkisi olarak dnlyor. Turann fonksyonu, kutsal corafya ve kutsal tarih terimlerinde kavranlyor. Milli tarihin diyalektilii, milli bolevizm fikri (N.Ustrialov ve M.Agurskiy) dahil edilmesiyle nihai frmlne geliyor. Bu model aadaki gibidir: Kiyev dnemi (9-13 yzyllar), gelecek milli misyonun alametidir. Mool igali, dzleyici Avrupa eilimlere kar kalkandr. Ordunun jeopolitik ve idari arj Ruslara aktarlyor. Ruslar, Bat ve Dou Ruslarna blnyor, kltr tipleri farkldr. Ordu kontrolu altndaki Dou Ruslarn esasnda Byk Ruslar (Velikoross) meydana geliyor (13.-15. yzyllar); Moskova arl Rusyann millidini misyonunun zirveesidir (nc Roma) (15. 17. yzyln sonu); Romanovlar hanedan arl, Roman-Alman boyundurluu zamandr. Milli
btnlk yklyor, millet Batc elitlere ve milli ynlara blnyor (17. yzyln sonu 20. yzyln ba); Sonyet dnemi, halk ynlarnn intikam, Moskova vektrnn ana zelliklerini yeniden kuran Sovyet misyonculuk dnemidir (20. yzyl); Yeni Avrasyaclk hamlesiyle (21. yzyln banda) sonulandrlmas gereken Kargaalk dnemidir. Siyasi platform Avrasya seenei tezi, V.Pareto ekolnn metodolojiyle tamamlanyor, organik hiyerari mantyla gelitiriliyor, baz Nitzsche havalarn alyor, iktidar ontolojisi ile ilgili ve Ortodokslukta katehon iktidarnn manasyla ilgili reti gelitiriliyor. Elit kavram, atik topluluklarn kast sistemini inceleyen Avrupa ananecilerinin fikirleriyle (R.Guenon, J.Evola, G.Dumesil, L.Dumonte ) tamamlanyor. Pasyonarlkla ilgili L.Gumilv teorisi, yeni Avrasya eliti anafikri temeline koyulur. Demosi tezi organik demokrasi siyasi teorileriyle tamamlanyor ( G.G.Russeaudan K.Schmidt, J.Freund, A.de Benois, A.Mller van den Bruk a kadar). Yeni Avrasyaclkta Demokrasinin (demosinin) tanm, halkn kendi kaderine katlmasdr.
22 deokrasi tezi muhafazakar devrimi, nc yol, fikirleriyle temellendiriliyor, tam olarak Sovyet, srail, slamiyet, Faist ideokratilerinin tecrbesi inceleniyor ve onlarn tarihsel baarszlklarn tenkidi sebepleri analize ediliyor. 20. yzyl ideokratilerin kalite zellikleri tenkit ediliyor, Sovyet dneminin (yaklamnn) tutarl gelitiriliyor. Klasik Avrasyaclarn teorisi aadaki anafikirlerle gelitiriliyor: Ananecilik felsefesi (R.Guenon, J.Evola, T.Burkhardt, A.Korben), modern dnyasnn kkten knn fikri, Ananenin derin incelemeleri. Negatif kategori olan Anane dnyasnn antitezi olarak pozitif kategori olan Modern dnya global konseptinin kullanlmas, Bat medeniyetinin tenkidine temel metafizik karakteri veriyor, Batdan kaynaklanan entelektel, teknolojik, siyasi, ekonomik srelerinin eskatolojik, kriz, mukadder ieriini netletiriyor. slavclardan klasik Avrasyaclara kadar Rus muhafazakarlarnn sezgileri esasl teorik baz ile tamamlanyor (A.Dugin "Salt Anavatan", Moskova 1999, "Ahir zaman", Moskova, 1997, A.Dugin "Julius Evola et le consevatisme russe", Roma, 1997). Kutsal (Sacral) yaplarnn incelenmeleri (M.Eliade, K.G.Jung, K.LeviStross): kltr esasnda olan arkaik bilincinin paradigmatik manifestasyon kompleksi yatar. nsaniyet fikrinin ve kltr eitlii, arkaik initiation (yani gizli bir gruba yen ye kabul edilmesiyle ilgili ayinlerin sistemi), mitler, ilkel kutsal kompleksler bulunduu eski psikolojik tabakalarna getirilir. Modern rasiyonel kltrnn, rasyonellik nceki eski inanlarn sistemi vastasyla yorumlanr (A.Dugin Bilimin paradigmatik esaslarnn evrimi, Moskova 2002). Riteller, diller ve semboller esasndaki uzaysal-zamansal matriksinin sembolik paradigmasnn aratrlmas (G.Wirth, eski paleografi aratrmalar). Dil (nostratika, Svit-lli), epigrafik (runoloji), mitolojik, folklorik, ayinsel ve baka kaynaklarnn esasnda Avrasyann tm eski halklar iin umumi olan ilkel kutsal dnya grnn rekonstrksyonu, umumi kkenlerin aray (A.Dugin Hiperboreya teorisi M., 1993 bkz.) Batda jeopolitik fikirlerin gelimesinin gz nne alnmas ( Mackinder, Haushofer, Lohausen, Speakman, Bjezinski, Tiriarh v.b.). Mackinder zamanndan itibaren jeopolitik bilimi ciddi olarak geliti. 20. yzyln tarihinde
23 jeopolitik kanunlarnn rl o kadar belli oldu ki, jeopolitik ayr bir bilim olmutu. Jeopolitik erevesinde Avrasyaclk, Avrasya kavramlarnn yeni, ncekiden daha geni bir manas meydana gelmitir. Belirli bir andan itibaren jeopolitikte Avrasyaclk olarak, Rusya esasnda kurulan ktasal stratejik blokunun (mevcut veya potansiyel) konfigrasyonu kastedilmee balad. Onun karsndaAtlantik stratejik bloku vardr. 20. yzyl ortasndan itibaren onun bana ngliterra yerine ABD gelmitir. Jeopolitik aratrmalarn gelimesi sayesinde (A.Dugin Jeopolitik esaslar, M.,1997) Yeni Avrasyaclk gelimi metodolojik sistemi oluyor. Kta-Deniz iftinin (Karl Schmidte gre) zel nemi vardr. Bu iftin ok eitli izdmleri vardr: dinler tarihinden ekonomie kadar. Mondializmin (globalizmin) genel alternatifin aray. Mondializm, en modern bir olaydr, Avrasyaclk (ve Yeni Avrasyaclk) tarafndan negatif olarak deerlendirilen her eyin zdr. Geni anlamnda Avrasyaclk, antiglobalizmin veya alternatif globalizmin konseptuel platformu oluyor. Avrasyaclk, globalizme objektif ve pozitif manasnn verilmesini reddeden btn mevcut akmlarn sonulandrp, antiglobalist sezintilere doktrin karakterini veriyor. Sac-muhafazakar anlaynda Yeni solcularn sosyal tenkidinin kabul edilmesi (M.Fucaut, J.Delese, A.Artaut, G.Debore mirasnn yeniden deerlendirilmesi). Anarizm, neomarksizm v.b. pozisyonlarndan Bat burjuvazi dzeninin tenkidinin incelenmesi. Bu konsept sahas erken dnem Avrasyaclarnda bulunan solcu (milli-bolevik Suvinskiy, Karsavin, Efron) akmlarnn yeni etapta gelimesidir ve antiglobalizmin sol kolu ile anlama metodolojisidir. nc yol ekonomii, byk uzaylar otarkisi. Rusyann Sovyetsonraki vaziyetinde heterodoksal ekonomik modellerin uygulanmas. F.List gmrk birlii teorisinin kullanlmas. S.Gezell, F.Shumpeter, F.Lerou teorilerin yeniden kullanlmas, Keinsin Avrasyac anlay.