Pembahagian Kuasa atau dalam bahasa Inggeris dipanggil “Separation of Powers”

merupakan satu doktrin dalam pemerintahan demokrasi yang membahagikan urusan dalam
negara kepada tiga cabang utama : Pemerintah (Eksekutif), Perundangan (Legislatif) dan
Kehakiman.

Ia untuk mengelak atau menghindari bahaya “kezaliman” (tyranny), di mana dikatakan

doktrin pembahagian kuasa (atau fungsi) dapat mewujud dan mengekalkan kepimpinan,
kebebasan sebenar dan menghindari kemaharajalelaan (despotisma) dengan cara membahagi-
bahagikan kuasa untuk mewujudkan semak dan seimbang (check and balance) antara kuasa
tersebut.

Di bawah pembahagian kuasa, kerajaan dipecah kepada tiga cabang utama iaitu badan
legislatif, iaitu badan yang bertanggungjawab menggubal undang-undang. Badan yang kedua
ialah badan eksekutif iaitu badan yang bertanggungjawab untuk mentadbir kerajaan
berdasarkan undang-undang yang telah digubal oleh badan legislatif. Manakala badan
pengasingan kuasa yang ketiga ialah badan kehakiman iaitu badan yang melaksanakan
undang-undang. Cabang-cabang yang telah dibahagikan mengikut doktrin pengasingan kuasa
ini ialah galakan daripada ideologi liberalisme yang telah sekian lama diamalkan di US.
Penduduk di US lebih mementingkan ideologi liberalisme yang membawa kepada hak
kebebasan individu agar setiap individu berhak untuk bersuara supaya tidak wujud
penindasan, kezaliman dan ketidakadilan kepada rakyat.

Cabang-cabang ini mempunyai peranan yang berbeza tetapi saling bergantung antara satu
cabang dengan lain. Misalnya hakim dilantik oleh ketua Eksekutif, manakala undang-undang
yang berpunca dari cabang legislatif akan digunakan oleh badan kehakiman untuk membuat
keputusan, manakala pihak eksekutif pula akan menguatkuasakan undang-undang tersebut.

Secara logiknya, doktrin pengasingan kuasa diwujudkan dalam kerajaan di US adalah

kerana satu faktor utama iaitu untuk melindungi rakyat daripada ketidakadilan dan juga
kezaliman. Doktrin ini juga dilaksanakan kerana untuk mengelakkan satu kuasa dari
mendominasi semua autoriti dalam sistem pemerintahan. Ia juga untuk mengelakkan suatu
bidang daripada mempunyai lebih banyak kuasa dan untuk mengelakkan dari berlakunya
pemusatan kuasa pada suatu pihak. Doktrin pengasingan kuasa ini telah menyediakan satu
sistem keseimbangan kuasa yang dikenali sebagai semak dan seimbang. Tiga bidang kuasa
ini telah diwujudkan dalam perlembagaan US. Dalam bidang legislatif, ia merujuk kepada
dua dewan yang dikenali sebagai House Of Representative dan Senate yang telah diwartakan
dalam Artikel 1 dalam perlembagaan US. Cabang kuasa Eksekutif, yang dianggotai oleh
kumpulan Presiden, Timbalan Presiden, dan juga jabatan-jabatan yang menjalankan kuasa
pemerintahan utama telah diwartakan dalam Artikel 2 dalam perlembagaan.

Cabang kehakiman yang dianggotai oleh Mahkamah Persekutuan dan Mahkamah Tinggi
telah diwartakan dalam Artikel 3 dalam perlembagaan. Setiap bidang yang dipecahkan dalam
pengasingan kuasa ini ada bidang kuasa tersendiri dan setiap darinya mempunyai had dan
batasan kuasa yang tersendiri. Setiap dari kuasa yang telah diwartakan telah diperiksa oleh
satu badan bebas yang lain. Sebagai contohnya, sekiranya presiden telah melantik hakim
untuk memegang jawatan dalam Mahkamah Persekutuan dan juga Mahkamah Tinggi dan
dalam masa yang sama presiden juga telah melantik setiausaha untuk untuk jabatan
pemerintahan. Tetapi perlantikan ini haruslah diluluskan dan mendapat kebenaran daripada
Senate. Kongres juga berhak untuk meluluskan satu rang undang-undang, namun, presiden
mampu dan berhak menolaknya jika rang yang dibuat dan diluluskan itu boleh mendatangkan
kerumitan dalam jangka masa panjang kerana presiden mempunyai kuasa veto dalam
menentukan hala tuju negara.

Kesemua semak dan seimbang ini walaubagaimanapun tidak efisien. Ini menggalakkan
kewujudan dan kehadiran liberalisasi dalam sistem pentadbiran dan pemerintahan di US. Ini
adalah kerana dengan pengasingan kuasa setiap bidang dalam kerajaan telah dihadkan kepada
kuasa masing-masing. Ini bermakna tiada pemusatan kuasa dalam setiap cabang
pemerintahan seterusnya tiada satu bidang pun yang mendominasi bidang kuasa yang lain.
Sebagai contoh, dalam kes presiden Nixon, dalam skandal Watergate. Walaupun beliau ialah
seorang presiden, namun, beliau tetap disiasat oleh badan kehakiman kerana disyaki terlibat
dalam skandal Watergate. Ini jelas menunjukkan liberalisme berlaku dalam sistem
pemerintahan dan juga sekaligus menjalankan keadilan kepada rakyat. Badan eksekutif tidak
berhak mencampuri urusan yang telah dikendalikan oleh badan kehakiman walaupun Nixon
adalah ketua dalam bidang eksekutif sekaligus sebagai pemimpin kepada negara yang di
tadbir.
 Dengan menekankan supaya setiap cabang untuk lebih bersikap amanah dalam
menjalankan pentadbiran dalam bidang masing-masing, tiada satu kuasa pun yang
mempunyai kuasa penuh untuk bersifat dominan dalam pentadbiran negara. Berikutnya ialah
bidang kuasa eksekutif, yang memperuntukkan kuasa veto dalam menjalankan pentadbiran
dan pemerintahan. Jelas dalam mnggunakan kuasanya untuk melantik hakim dan pegawai-
pegawai kerajaan yang lain, bertanggungjawab dalam memastikan semua undang-undang
dalam perlembagaan telah dijalankan dan dilaksanakan sebaik mungkin. Ia juga satu badan
yang menjadi Commander in Chief Of The Military. Kuasa seterusnya terletak pada kuasa
perundangan. Tugasnya merangkumi dalam meluluskan semua undang-undang persekutuan,
berhak menubuhkan Mahkamah Rendah Persekutuan, yang boleh menyokong kuasa veto
presiden dan boleh melakukan Impeachment terhadap presiden. Kuasa yang seterusnya ialah
kuasa dalam bidang kehakiman. Mempunyai kuasa untuk memutuskan suatu rang undang-
undang samada ia susai dijalankan atau tidak.

Negara Amerika Syarikat ialah salah satu daripada negara yang mempunyai kuasa veto
dan merupakan satu kuasa terbesar yang mendominasi kuasa-kuasa besar dunia. US
mengamalkan demokrasi yang mementingkan suara rakyat dalam setiap akta ataupun suatu
yang dipertikaikan oleh rakyat.oleh itu, liberalisme ataupun ideologi tentang kebebasan
amatlah dipentingkan dalam menjalani kehidupan seharian masyarakat di US.

Konsep separation of power atau dalam bahasa melayunya merujuk kepada sistem dan
teori pengasingan kuasa. Ianya adalah salah satu daripada satu doktrin dalam pemerintahan
demokrasi. Teori pengasinga kuasa ini merujuk kepada pembahagian urusan Negara kepada
tiga bahagian. Antara tiga bahagian utama itu ialah badan kehakiman, badan perundangan dan
juga badan eksekutif yang diketuai oleh presiden di Amerika Syarikat. Badan yang
menggubal undang-undang di Amerika Syarikat iaitu merujuk kepada House Of
Representative, tidak boleh campurtangan dalam bidang kehakiman dan badan eksekutif.
Begitu juga dengan badan pemerintahan yang tidak boleh mencampuri urusan dan kes-kes
yang dikendalikan oleh bidang kehakiman dan dalam penggubalan undang-undang walaupun
orang dibicarakan di mahkamah itu adalah orang yang mempunyai jawatan yang tinggi.

Dalam pentadbiran negara Amerika Syarikat, teori pengasingan kuasa diterima

sepenuhnya kerana ia dianggap sebagai salah satu ciri-ciri demokrasi yang perlu dijalankan.
Pengasingan kuasa yang dijalankan menurut para falsafah, ia mendukung ciri-ciri demokrasi
selaras dengan dasar yang dijalankan di Amerika Syarikat. Selain daripada itu, dikatakan teori
pengasingan kuasa ini menyokong penuh liberalisme di Amerika Syarikat. Oleh itu, dalam
Negara yang mengamalkan demokrasi dan pengasingan kuasa pasti mengamalkan budaya
liberalisme secara tidak langsung agar faktor-faktor tertentu terpelihara. Penduduk dan
rakyat di Amerika Syarikat lebih mementingkan hak kebebasan individu. Oleh itu, para
pemimpin US jug haruslah sentiasa peka akan rakyat yang sentiasa menuntut hak kebebasan
dan hak asasi manusia yang dijunjung tinggi sekian lamanya di US. Konsep pengasingan
kuasa dalam menjalankan pemerintahan di US adalah salah satu kebebasan yang dimiliki oleh
sistem pemerintahan di US. Perlembagaan Negara di US jelas menunjukkan bahawa dan
menyatakan bahawa badan penggubal undang-undang iaitu badan kongres tidak perlu masuk
campur ataupun cuba untuk menjalankan kuasa pemerintahan yang sepatutnya dikuasai oleh
presiden. Kongres juga tidak boleh masuk campur dalam perlaksanaan dalam bidang
kehakiman. Ini kerana setiap kuasa yang disingkan telah pun mempunyai garis panduan dan
had masing-masing supaya tidak berlaku pertindihan kuasa dalam perlaksanaannya.
Kehakiman adalah satu kuasa yang mampu untuk membatalkan satu rang undang-undang
yang telah dibentuk oleh kongres sekiranya ada rang undang-undang yang dirasakan tidak
sesuai untuk dilaksanakan.

Dalam bidang eksekutif di US ia merujuk kepada pemerintah ataupun kerajaan di dalam

suatu sistem parlimen. Ia juga satu pentadbiran dalam kongres seperti yang berlaku di US.
Badan eksekutif mempunyai kaitan dengan badan legislatif kerana badan eksekutif ini
bertanggungjawab untuk melaksanakan undang-undang yang diluluskan oleh pihak legislatif.
Apabila sahaja badan legislatif meluluskan sebuah undang-undang yang dibuat oleh kongres,
maka badab eksekutif harus menerima ianya sebagai satu undang-undang untuk dilaksanakan
diperingkat rakyat di US. Ketua eksekutif di sebuah Negara republik di kenali sebagai
presiden. Kuasa terakhir dalam bidang eksekutif terletak di tangan presiden walaupun
kongres membuat rang undang-undang untuk dibahaskan di House of Representative dan
Dewan Senate. Kuasa presiden dalam mentadbir Negara tidak boleh dipertikaikan lagi kerana
dalam bidang eksekutif, taraf dan kuasa presiden adalah yang tertinggi. Presiden yang
melaksanakan sistem pemerintahan negara. Kuasa bidang eksekutif merangkumi kepada
membuat membuat keputusan mengenai polisi Negara. Ini lebih kepada dalam usaha untuk
meningkatkan kemajuan negara dalam bidang sosial, ekonomi dan politik. Bidang eksekutif
mempunyai kuasa tertinggi kerana bidang eksekutif yang melaksanakan pentadbiran tertinggi
negara. Walaupun terdapat banyak kuasa yang dijalankan, namun, kuasa terakhir hanya
terletak di tangan presiden

Liberalisme ialah merujuk kepada satu falsafah yang meletakkan kebebasan individu
sebagai nilai politik yang tertinggi. Liberalisme sememangnya berasal dan berakar umbi dari
Zaman Kebangkitan Barat. Ia mengandungi pemikiran politik yang luas dan kaya dari segi
sumber. Seseorang yang menerima liberalisme sekaligus mengamalkannya digelar sebagai
seorang yang liberal. Individu yang mengamalkan liberalisme lebih bersikap terbuka dalam
setiap apa yang dilakukan dan mampu menerima kritikan serta pandangan sebagai satu
suntikan untuk lebih maju. Contoh negara yang mengamalkan liberalisme ialah Amerika
Syarikat.

Terdapat perbezaan pendapat yang mendalam di dalam rangka liberalisme. Perbezaan

pendapat ini selalunya membawa kepada perdebatan yang hebat di kalangan ahli-ahli falsafah
liberalisme. Daripada perpecahan ini dari sudut liberalisme kalsik, wujud beberapa
pergerakan di dalam liberalisme. Seperti di dalam banyak perdebatan, kumpulan-kumpulan
yang bertentangan menggunakan perkataan-perkataan yang berbeza untuk menytakan
kepercayaan yang sama dan kadangkala mereka menggunakan perkataan-perkataan yang
sama untuk menerangkan perkara-perkara yang berbeza. Liberalisme politik akan digunakan
untuk sokongan terhadap demokrasi liberal yang menentang raja berkuasa mutlak atau
diktator. Liberalisme budaya untuk sokongan terhadap kebebasan peribadi yang menentang
undang-undang yang mengongkong kebebasan di atas dasar nasionalisme ataupun agama.
Amerika Syarikat mengamalkan liberalisme dari sudut pentadbiran dalam negaranya dan juga
melalui hubungan luar yang dijalankannya. Liberalisme turut menekankan keutamaan hak-
hak peribadi serta peluang yang sama bagi setiap individu. Ia mementingkan peluang yang
sama untuk semua. Falsafah ini ingin membentuk satu masyarakat yang mempertahankan
pemikiran yang bebas untuk semua orang, dan menjadikan satu batasan kepada kuasa
khususnya kuasa antara kerajaan dan agama, kedaulatan undang-undang, pendidikan awam
yang percuma, kebebasan bertukar fikiran, ekonomi pasaran yang memberika kebebasan
menjalankan perusahaan peribadi dan sistem kerajaan yang terbuka yang melindungi hak-hak
semua rakyat secara adil dan saksama. Di dalam masyarakat moden, mereka yang liberal
lebih menggemari sistem pengundian yang adil dan terbuka di dalam sistem demokrasi liberal
di mana semua rakyat mempunyai hak-hak yang sama rata di bawah undang-undang dan
peluang yang saksama untuk berjaya.

Ramai liberal moden memperjuangkan penglibatan kerajaan yang lebih besar di dalam
pasaran bebas. Penglibatan ini selalunya termasuk undang-undang anti diskriminasi,
peperiksaan perkhidmatan awam, pendidikan awam dan percukaian progresif. Falsafah ini
adalah satu lanjutan dari fahaman yang mengatakan bahawa kerajaan perlu menjaga
kebajikan rakyat ke suatu takat. Perkhidmatan-perkhidmatan kebajikan ini termasuk
pampasan pengangguran, tempat tinggal untuk mereka yang merempat dan kemudahan
perubatan bagi mereka yang sakit.

Ahli-ahli moden liberalisme klasikal sebaliknya menolak perusahaan –perusahaan yang

dibayar dengan wang awam. Liberalisme klasik mengutamakan kepentingan kebebasan
perusahaan peribadi, hak-hak kehartaan individu dan kebebasan perjanjian. Pemikiran ini
juga menerima ketaksamarataan pengagihan kekayaan berpunca daripada persaingan di
pasaran bebas yang tidak mengancam hak-hak kehartaan seseorang. Walaupun begitu,
mereka percaya bahawa syarikat perlu dikenakan cukai yang lebih tinggi dan menolak
individu perlu dikenakan cukai.
Perkataan liberal berasal daripada perkataan Latin, liber yang bermaksud bebas atau bukan
hamba. Perkataan liberal banyak dikaitkan dengan perkataan inggeris, liberty dan konsep
kebebasan. Di dalam History of Rome from Its Foundation oleh Livy, penulis
menggambarkan pergolakan di antara kelas pleibian dan juga kelas patrician.

Perjuangan untuk kebebasan mula dihidupkan kembali semasa zaman Renaissance di Itali. Ia
tercetus apabila pertelingkahan berlaku di antara penyokong-penyokong bandar negeri yang
bebas dan penyokong-penyokong Paus. Niccolò Machiavelli kemudiannya di dalam
Discourses on Livy mula melakarkan prinsip-prinsip kerajaan republik di awal abad ke-16.
Pada akhir abad ke-17, John Locke mengarang England and the thinkers of the French
Enlightenment untuk mengkaji perjuangan kebebasan dari sudut Rights of Man yang ditulis
oleh Thomas Paine pada tahun 1791.

Oxford English Dictionary menerangkan yang perkataan liberal telah lama berada di dalam
bahasa Inggeris dengan makna "sesuai untuk orang bebas, besar, murah hati" di dalam seni
liberal. Ia juga bermaksud "bebas dari sekatan bersuara atau perlakuan", seperti bebas dengan
harta, atau lidah bebas, selalunya dengan sikap tidak malu. Walau bagaimanapun, bermula
sejak 1776-88, perkataan liberal mula diberi maksud yang baik yang bermaksud "bebas dari
prejudis, toleransi" oleh Edward Gibbon dan lain-lain.

Maksud menggemari kebebasan dan demokrasi mula digunapakai di dalam bahasa

inggeris sejak tahun 1801 dan berasal dari perkataan Perancis. Liberalisme dikatakan menjadi
asas kepada terhasilnya doktrin pengasingan kuasa kerana dengan adanya doktrin ini yang
membahagikan sistem pentadbiran kepada tiga bidang utama, telah membataskan kuasa
pentadbiran dalam masuk campur dalam urusan antara satu sama lain. Liberalisme
menekankan hak asasi rakyat dalam kebebasan untuk bersuara agar setiap suara rakyat dapat
didengari. Dengan adanya sistem pengasingan kuasa, setiap bidang yang dibahagikan mampu
untuk berdiri sendiri serta tidak masuk campur dalam bidang lain.
 Menurut tokoh liberalisme iaitu John Locke (1632-1704) kuasa politik terhadap rakyat itu
seharusnya terhad kerana beliau percaya kepada wujudnya hak semulajadi yang tidak boleh
dibatasi oleh mana-mana peraturan. John Locke telah mengembangkan lagi idea hak
semulajadi ini sebagai, ‘kehidupan, kebebasan dan hak milik peribadi’ dan ini menjadi asas
kepada konsep moden hak asasi manusia.

Walaubagaimanapun, bagi beliau hak milik peribadi atau harta individu lebih penting dari
hak untuk melibatkan diri dalam kerajaan, hairannya beliau tidak begitu senang dengan
konsep demokrasi kerana takut penyerahan kuasa kepada kumpulan tertentu akan
menjejaskan pemilikan mutlak harta peribadi. Seperti yang telah diketahui, demokrasi itu
sendiri adalah alternatif utama dalam liberalisme sebelum ini.

Dalam konteks pendapat, saya setuju dengan kenyataan bahawa ideologi liberalisme
adalah asas kepada perlaksaan doktrin ini. Ini adalah kerana negara yang mengamalkan
sistem pengasingan kuasa ini secara tetapnya mengamalkan sistem demokrasi di negara
masing-masing. Seperti yang diketahui umum, bahawa sistem demokrasi yang diamalkan di
kebanyakan negara pada hari ini lebih mengutamakan liberalisme iaitu kebebasan rakyat.

Liberalisme menekankan hak milik peribadi yang membentuk asas kepada teori
liberalisme. Teori tersebut menyatakan bahawa individu bertindak didasrkan kepada
terutamanya kepada keinginan dan kehendak sendiri serta membenarkan tindakan ini tanpa
sebarang sekatan dalam hak pemilikan harta dan berniaga, dipercayai akan membuahkan
hasil yang terbaik. Dengan kata lainnya, dengan menghadkan atau menyediakan piawaian
yang minimum dalam perundangan dan peraturan perniagaan. Dengan menghadkan kuasa
dalam bidang pentadbiran, rakyat lebih berpeluang untuk mengumpul harta peribadi tanpa
punya apa-apa sekatan daripada kerajaan.

Menurut salah seorang tokoh liberalisme iaitu James Madison, beliau adalah seorang
tokoh generasi pemikir politik Amerika yang seterusnya menyokong sistem republik.
Menurutnya, sesuatu republik yang mengurus negaranya sendiri bergantung ke atas
persaingan di antara kepentingan-kepentingan yang berbeza. Ia sekaligus akan melindungi
hak-hak minoriti. Perlembagaan US mewujudkan satu sistem timbang balas iaitu hak-hak
kerajaan persekutuan bersaing dengan hak-hak kerajaan negeri, yang merujuk kepada kuasa
yang terbahagi di antara bidang eksekutif, kehakiman, dan juga perundangan. Semua ini jelas
menunjukkan bahawa liberalisme adalah menjadi asas kepada kebebasan individu supaya
tidak bergantung kepada mana-mana satu pengaruh.

Seorang lagi tokoh yang bernama Wilhelm von Humboldt telah membentuk satu konsep
liberalisme yang moden di dalam bukunya yang bertajuk The Limits Of State Action. Tidak
berapa lama kemudian, seorang lagi tokoh falsafah yang telah mempopularkan dan
mengembangkan idea itu di dalam karyanya On Liberty. Tokoh itu ialah John Stuart Mill.
Jelas menunjukkan bahawa tokoh-tokoh falsafah terdahulu juga memberi idea yang sama
terhadap liberalisme yang manggalakkan dan menjadi asas kepada pengehadan kuasa
kerajaan dan juga terhadap sistem pengasingan kuasa yang dijalankan dalam pemerintahan di
US.

Dengan adanya pengasingan kuasa, rakyat lebih bebas dalam melakukan sesuatu tanpa
ada sekatan maksimum daripada kerajaan. Di sekitar abad ke-18, ahli ekonomi dan falsafah
dari Scotland, Adam Smith (1723-1790) mula memperkenalkan satu teori yang mengatakan
bahawa seseorang individu boleh membina kehidupan bermoral dan berekonomi tanpa
bimbingan atau arahan daripada negara. Oleh itu, dengan adanya doktrin pengasingan kuasa
ini yang memperuntukkan kebebasan rakyat adalah sebagai tunjang pentadbiran, selaras
dengan liberalisme yang dikatakan asas kepada doktrin pengasingan kuasa.

Doktrin pengasingan kuasa adalah suatu doktrin yang menjadi asas kepada kebebasan
atau lebih dikenali sebagai liberalisme. Ini adalah kerana apabila kuasa dalam sistem
pemerintahan dihadkan dan mempunyai garis panduan yang tersendiri, maka, ia dapat
mengelakkan dari berlakunya kezaliman. Kuasa yang telah dihadkan menjadi satu batasan
kepada setiap bidang untuk bertindak lebih jauh dalam menjalankan sistem pentadbiran. Ia
boleh mengelakkan dari berlakunya pertindihan kuasa antara satu-satu bidang yang
mengawal pentadbiran negara.
 Menurut Adam Smith lagi, sesuatu negara itu akan menjadi lebih kuat apabila negaranya
bebas. Oleh itu, sebagai satu asas kepada doktrin pengasingan kuasa yang mementingkan
kebebasan rakyat, maka adalah wajar ia dijalankan selaras dengan sistem demokrasi yang
dijalankan di sesebuah negara. Menurut Adam Smith lagi, dalam The Wealth of Nations ayng
ditulis pada tahun 1776 yang pasaran dibawah suatu syarat akan mengatur sistemnya sendiri
dan akan mengeluarkan lebih banyak barangan daripada satu pasaran terkawal yang menjadi
satu perkara biasa di waktu itu. Menurut beliau lagi, kerajaan hanya boleh mengambil alih
tanggungjawab yang tidak dapat dilakukan oleh badan yang bergantung kepada keuntungan
seperti menghalang seseorang daripada menggunakan kekerasan atau penipuan untuk
menghalang persaingan, perdagangan ataupun pengeluaran.

Berakar daripada ideologi liberalisme, doktrin pengasingan kuasa diasaskan kerana untuk
menjaga kepentingan rakyat agar tidak terlalu terikat dan dikawal oleh sistem pemerintahan.
Melalui kuasa dalam bidang utama yang telah dipisahkan, rakyat di US pada ketika itu lebih
bebas kerana badan-badan dalam pentadbiran tidak lagi campurtangan dalam hal yang
menjadi keutamaan kepada rakyat pada ketika itu khususnya dalam bidang ekonomi.
RUJUKAN

Ernest, S. Griffith. 1969. The American System of Government.

London: Methuen & Co Ltd.

Pritchett, C. Herman. 1959. The American Contitution.

McGraw-Hill Book Company, INC.

Shakila Yacob. 2005. Amerika Syarikat: Pembentukan Negara bangsa. Kuala Lumpur:

Dewan Bahasa dan Pustaka.

http://ms.wikipedia.org/wiki/Amerika_Syarikat [ 15 Oktober 2008]

http://ms.wikipedia.org/wiki/Semak_dan_seimbang#semak_dan_seimbang

[15 Oktober 2008]