Kinh Tiu B - Tp V

Page 1 of 320

KINH TIU B
Ha Thng Thch Minh Chu & Gio S Trn Phng Lan Dch Vit

Khuddaka Nikaya The Short Passages

MC LC KINH TIU B - TP V
5. CHUYN TIN THN C PHT (II) (Jtaka)
CHNG I (Mt Bi K) 01. PHM KUSANLI 121. 122. 123. 124. 125. 126. 127. 128. 129. 130. Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Thn Cy C Kusa (Tin Thn Kusanli) K Ngu (Tin Thn Dummendha) Ci Cn Cy (Tin Thn Nangalisa) Tri Xoi (Tin Thn Amba) Ngi N L Kathaka (Tin Thn Kathaka) Tng Ca Kim (Tin Thn Asilakkhana) Ngi N L Kalanduka (Tin Thn Kalanduka) Con Mo (Tin Thn Bilra) K Th La (Tin Thn Aggika) N B-la-mn Kosiya (Tin Thn Kosiya)

02. PHM ASAMPADNA 131. 132. 133. 134. 135. 136. 137. 138. 139. 140. Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn K Vong n (Tin Thn Asampadna) Ng Dc Lc (Tin Thn Pancagaru) La Chy (Tin Thn Ghatsana) Thin Qun (Tin Thn Thnasodhana) Nguyt Quang (Tin Thn Candbha) Con Thin Nga Vng (Tin Thn Suvannahamsa) Con Mo (Tin Thn Babbu) Con Cc K (Tin Thn Godha) C Hai Mt Tht Bi (Tin Thn Ubhatobhattha) Con Qu (Tin Thn Kka)

03. PHM KAKANTAKA 141. 142. 143. 144. 145. 146. 147. 148. 149. 150. Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Con Cc K (Tin Thn Godha) Con Ch Rng (Tin Thn Sigla) Chiu Sng Nh Mt Tri (Tin Thn Virocana) Ci ui B (Tin Thn Nanguttha) Con Vt Radha (Tin Thn Radha) Con Qu (Tin Thn Kaka) o Vi Mu (Tin Thn Puppharatta) Con Ch Rng (Tin Thn Sigl) Cy Mt L (Tin Thn Ekapanna) Thanh Nin Sanjiva (Tin Thn Sanjiva)

CHNG II (Hai Bi K) 04. PHM DALHA 151. 152. 153. 154. 155. 156. Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Li Gio Gii Cho Vua (Tin Thn Rjovda) Con Ch Rng (Tin Thn Sigla) Con Heo Rng (Tin Thn Skara) Con Rn (Tin Thn Uraga) Nhy Mi (Tin Thn Gagga) Hong T C Tm Thu Phc (Tin Thn Alnacitta)

Kinh Tiu B - Tp V

Page 2 of 320

157. 158. 159. 160.

Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn

Cng c (Tin Thn Guna) Con Nga Suhanu (Tin Thn Suhanu) Con Cng (Tin Thn Mora) Con Ngng Xanh Sm (Tin Thn Vinlaka)

05. PHM SANTAHAVA 161. 162. 163. 164. 165. 166. 167. 168. 169. 170. Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn n S Indasamnagotta (Tin Thn Indasamnagotta) Mi Thm Giao (Tin Thn Santhava) Vua Susma (Tin Thn Susma) Chim Diu Hu (Tin Thn Gijjha) Con Chut Rng (Tin Thn Nakula) B-la-mn Upaslha (Tin Thn Upaslha) Trng Lo Samiddhi (Tin Thn Samiddhi) Chim Diu Hu (Tin Thn Sakunagghi) o S Araka (Tin Thn Araka) Con K Nhng (Tin Thn Kakantaka)

06. PHM THIN PHP 171. 172. 173. 174. 175. 176. 177. 178. 179. 180. Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Thin Php (Tin Thn Kalyna Dhamma) Ni Daddara (Tin Thn Daddara) Con Vn (Tin Thn Makkata) Con Vn La Di (Tin Thn Dubhidamakkata) nh L Mt Tri (Tin Thn diccupatthma) Mt Nm u (Tin Thn Kalya - Mutthi) Cy Tinduka (Tin Thn Tinduka) Con Ra (Tin Thn Kacchapa) B-la-mn Satadhamma (Tin Thn Satadhamma) Kh Cho (Tin Thn Duddada)

07. PHM ASADISA 181. 182. 183. 184. 185. 186. 187. 188. 189. 190. Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Hong T V ch (Tin Thn Asadisa) Con Voi Thin Chin (Tin Thn Sangmvacara) Tn Thc (Tin Thn Vlodakka) Ngi Luyn Nga Giridanta (Tin Thn Giridanta) Tm Bt Tnh (Tin Thn Anabhirati) Vua Mang Sa ng (Tin Thn Dadhivhana) Bn V p (Tin Thn Cantumatta) S T Lai Ch Rng (Tin Thn Shakottuka) Tm Da S T (Tin Thn Shacamma) Gi Gii (Tin Thn Slnisamsa)

08. PHM RUHAKA 191. 192. 193. 194. 195. 196. 197. 198. 199. 200. Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn T S Ruhaka (Tin Thn Ruhaka) Thin N Siri v Klakanni (Tin Thn Siriklakanni) Hong T Lin-Hoa (Tin Thn Cullapaduma) K Trm Ngc (Tin Thn Manicora) Hn Ni p (Tin Thn Pabbatupatthara) Con Nga Bay (Tin Thn Valhassa) Bn - Th (Tin Thn Mittmitta) Con Vt Rdha (Tin Thn Rdha) Ngi Gia Ch (Tin Thn Gahapati) Gii Hnh Tt Lnh (Tin Thn Sdhusla)

09. PHM NATAMDAIHA 201. 202. 203. 204. Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Nh T Tri Buc (Tin Thn Bandhangara) Tnh Nghch Ngm (Tin Thn Kilisla) Tu Tp T Tm (Tin Thn Khandha -Vatta) Con Qu Viraka (Tin Thn Viraka)

Kinh Tiu B - Tp V

Page 3 of 320

205. 206. 207. 208. 209. 210.

Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn

C Sng Hng (Tin Thn Gangeyya) Con Nai Ni (Tin Thn Kurungamiga) Vua Assaka (Tin Thn Assaka) Con C Su (Tin Thn Sumsumara) Con Chim Mi (Tin Thn Kakkara) Con Chim G M (Tin Thn Kandagalaka)

10. PHM BIRANATTHAMBAHAKA (m C thm) 211. 212. 213. 214. 215. 216. 217. 218. 219. 220. Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chng Trai Somadatta (Tin Thn Somadatta) Thc n Tha (Tin Thn Uchitthabhatta) Vua Bharu (Tin Thn Bharu) Con Sng y (Tin Thn Punna-Nadi) Con Ra (Tin Thn Kachapa) Con C (Tin Thn Maccha) Ngi Bn Rau (Tin Thn Seggu) Ngi Li Bun La o (Tin Thn Ktavnija) ng Ch Trch (Tin Thn Garahita) T S Dhammadhaja (Tin Thn Dhammaddhaja)

11. PHM KSVA 221. 222. 223. 224. 225. 226. 227. 228. 229. 230. Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Tm Y Vng (Tin Thn Ksva) Con Kh Cllanandiya (Tin Thn Cllanandiya) Thc n i ng (Tin Thn Puta-Bhatta) Con C Su (Tin Thn Kumbhila) Cao Tnh Kham Nhn (Tin Thn Khanti-Vannana) Con C (Tin Thn Kosiya) Con B n Phn (Tin Thn Gthapna) B-la-mn Kmanita (Tin Thn Kmanita) Du S Palyi (Tin Thn Palyi) Du S Palyi Th Hai (Tin Thn Palyi)

12. PHM UPHANA 231. 232. 233. 234. 235. 236. 237. 238. 239. 240. Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chic Giy (Tin Thn Uphana) Khng c Hng Dn (Tin Thn VinTthna) Mi Tn (Tin Thn Vikannaka) Nng Asitbh (Tin Thn Asitbh) V n S Vaccha-Nakha (Tin Thn Vaccha-Nakha) Con C (Tin Thn Baka) Thnh Sketa (Tin Thn Sketa) Mt Ch (Tin Thn Ekapada) Con Nhi Xanh (Tin Thn Harita-Mta) Vua Mahpingala (Tin Thn Mahpingala)

13. PHM SIGLA(Ch Rng) 241. 242. 243. 244. 245. 246. 247. 248. 249. 250. Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Vua Ch Rng Sabbadtha (Tin Thn Sabbadtha) Con Ch (Tin Thn Sunakha) Nhc S Guttila (Tin Thn Guttila) Ly Dc (Tin Thn Viticcha) Kinh Php Mn Cn Bn (Tin Thn Mlapariyya) Li Ph Bng (Tin Thn Telovda) Hong T Pdanjali (Tin Thn Pdanjali) Th D Cy Kimsuka (Tin Thn Kimsukopama) Con Kh Slaka (Tin Thn Slaka) Con Kh (Tin Thn Kapi)

CHNG III 14. PHM SANKAPPA 251. Chuyn Dc Tm (Tin Thn Sankappa)

Kinh Tiu B - Tp V

Page 4 of 320

252. 253. 254. 255. 256. 257. 258. 259. 260.

Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn Chuyn

Mt Nm M (Tin Thn Tilamutthi) Vua Rn Manikantha (Tin Thn Manikantha) Con Nga Qu n Cm Go (Tin Thn Kundaka-Kucchi-Sindhava) Con Vt (Tin Thn Suka) Ci Ging C (Tin Thn Jarudapna) Ngi Hu Cn Gmani-Canda (Tin Thn Gmani-Canda) i Vng Mandaht (Tin Thn Mandaht) n S Tirta-Vaccha (Tin Thn Tirta-Vaccha) S Gi Ca Ci Bng (Tin Thn Duta)

15. PHM KOSYA 261. Chuyn Hoa Sen (Tin Thn Paduma) 262. Chuyn Bn Tay Mm Mi (Tin Thn Mudupni) 263. Chuyn Tiu Dc Tham (Tin Thn Culla-Palobhana)

Kinh Tiu B - Tp V

Page 5 of 320

CHNG I (Mt Bi K)

5.01 PHM KUSANLI

121. CHUYN THN CY C KUSA (Tin Thn Kusanli)

Hy cho mi ngi ...,

Cu chuyn ny khi K Vin, bc o S k v mt ngi bn chn tht ca ng Cp C c. Cc thn hu, bn b quen bit, cc thn tc ca ng Cp C c ngn chn ng:
- Tha i trng gi, ngi ny khng ngang bng, khng hn Trng gi v th sanh, dng h, ti sn, ng cc. Trng gi ch chi thn vi ngi y. Cp C c tr li: - Tnh bn thn ch nn da vo s so snh thp hn, bng nhau hay cao hn. Trng gi khng nghe li can ngn, v i v lng m Trng gi lm thn trng, mi ngi y lm qun l gia sn ca mnh. Mi vic xy ra nh trong chuyn Tin thn Klakanni (s 83). Nhng trong trng hp ny, khi Trng gi tng thut s vic xy n cho nh mnh ln bc o S, Ngi ni: - Ny gia ch, mt ngi bn chn tht khng bao gi nh hn. y, s o lng tnh bn nm kh nng bo v tnh bn. Mt ngi bn chn tht bng mnh hay km hn mnh phi c xem l cao hn. Tt c ngi bn y s gii quyt gnh nng, s kh khn dnh cho mnh. Nay chnh nh ngi bn chn tht ca mnh m gia ch cu c ti sn ca mnh. Thu trc, bn b chn tht cu c cung in ca mt thn cy. Ni vy xong, theo li yu cu ca v y, bc o S k cu chuyn qu kh
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh lm v thn mt khm c lau kusa trong cng vin ca vua. Trong cng vin y gn ni tm vua thng ngi, c mt cy m c, thn cy cao thng, cnh l sum su, rt c vua a thch. Ti y sanh ra mt thn cy, trc kia l mt ng vua c uy quyn ln. B-tt l bn thn vi thn cy y.. Lc by gi, vua sng trong lu i c mt ct tr chng , nhng cy ct y b lung lay. Tnh trng y c bo ln vua. Vua cho gi th mc v bo: - Ct tr c nht chng lu i ca trm b ln, hy ly mt cy ct khc, c li cng rn thay vo. Tp th mc vng theo li vua, i tm mt cy thch hp, nhng cha tm c. H i vo cng vin, thy cy c m lin n yt kin vua. Khi vua hi c tm c cy no thch hp khng, h tha: - Tu i vng, chng ti thy, nhng khng dm n cy y. c vua hi v sao, h tha: - Chng ti khng tm thy mt cy no khc nn i vo cng vin. Ti y tr cy im lnh ca vua, chng ti khng tm thy cy no khc. Nhng chng ti khng dm n cy im lnh y.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 6 of 320

- Hy n cy y v lm tr ct cho lu i ca trm. Trm s trng mt cy im lnh khc. Cc ngi y vng li, em theo cng thn, i n cng vin, dng l vt cng cho cy, trnh thn cy bit ngy mai s n cy, ri i v. N thn cy bit c s vic ny suy ngh: Ngy mai, nh ca ta b hy hoi, ri m cc con, ta s i u by gi? N thn cy khng tm thy ch cn i, phi cng con trn lng ri khc. Cc thn rng, bn b thn thch ca n thn cy y, ti hi nguyn do. Sau khi nghe s vic, thy mnh khng c phng tin g chn tay cc ngi th mc li, lin m n thn cy y v bt u khc. Lc by gi B-tt i n thm n thn cy, bit c s vic lin ni: - Ch lo ngh, ta s khng cho cht cy. Ngy mai, khi th mc n, ta s c cch i ph. Ngy hm sau khi tp th mc n, B-tt ha lm con cc k n trc th mc, chui vo gia r ca cy im lnh, lm cho cy y nh trng rng, cc k leo ln chnh gia cy, chui ra khi u thn cy ri nm xung, lc u qua li. Ngi t trng th mc thy vy, ly tay p vo thn cy v ni: - Cy ny trng rng, khng c li. Ba qua, khng nhn k, chng ta lm l cng dng. Ri anh ta b i, y khinh b i vi cy to ln m khng chc y. Nh vy, n thn cy nh B-tt, vn lm ch ch ca mnh. V nhiu thn cy thn hu quen bit t hp chc mng nng. N thn cy hi lng vi v thn cho nng tr x, gia cc v thn y, nng tn thn cng c ca B-tt: - Tha ch thn, chng ta c phc c, c quyn lc ln, nhng vi tr tu chm chp, khng bit phng tin ny. Cn v thn khim tn ca cy c lau, vi tr thng minh ca mnh, cho chng ta lm ch ngi nh ca chng ta. Tht vy, chng ta cn phi lm bn vi cc v bng ta, hn ta, v thua ta. Tt c cc v, ty theo sc mnh ca mnh, c th cc bn thot khi au kh, v an tr trong hnh phc. Sau khi tn thn tnh bn, n thn cy ni bi k ny: Hy cho tt c Bng, hn hay thua ta, Lm ht sc ca mnh, Trong thi hon nn n Nh ta c gip Nh thn cy c lau! Do vy, nhng ai mun gii thot khi au kh, ch phn bit bn bng ta hay hn ta, hy lm bn vi nhng bc c tr d a v ra sao. Nh vy, n thn cy thuyt php cho ch thn vi bi k ny. Nng sng cho n trn i, v sau cng vi v thn ca cy c lau, mng chung ri i theo nghip ca mnh.
-ooOoo-

Sau khi ni ln php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn nh sau: - Thi y, n thn cy l nanda, cn thn cy c lau l Ta vy.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 7 of 320

122. CHUYN K NGU (Tin Thn Dummedha)

K ngu c danh xng ..., kheo ni v c c ca -b-t-a:

Cu chuyn ny, khi Trc lm, bc o S k v -b-t-a. Trong Chnh php ng, cc T-

- Ny cc Hin gi, khi -b-t-a nhn ln t thn chi sng ti thng ca Nh Lai vi gng mt sng nh trng rm, thn vn ton ba mi hai tng tt v tm mi v p ca bc i nhn sng ta rng mt tm, vi ho quang chi sng ca c Pht, phng ra chiu tng i vng, tng cp mt. -b-t-a khng hoan h v khi lng ganh ght. -b-t-a khng chu ni nhng li tn thn c Pht y Gii, nh, Tu, Gii thot, Gii thot tri kin v cng ganh ght hn. Bc i S n v hi: - Ny cc T-kheo, nay cc ng ngi hp y v ni ln vn g? Khi dc bit vn trn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay khi nghe li tn thn v ta, -b-t-a mi sanh lng ganh ght. Lc trc, -b-t-a cng nh vy ri. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Ma-kit- tr v thnh Vng X, B-tt sanh ra lm con voi trng, y dung sc tuyt ho. V y cc tng nh vy, nh vua phong n ln a v vng tng. Trong mt ngy l, thnh ph c trang hong ton b nh thnh ph ch Thin, vua ng ln vng tng c trang im p , i din hnh khp thnh ph vi uy lc ca bc i vng. Qun chng, ng ch ny ch kia, thy thn hnh dung sc tuyt p ca vng tng, lin tn thn: - i dung sc! i c ch! i dng i uyn chuyn lm sao! i cc tng c thnh tu, mt con voi ton trng nh vy xng ng thuc v vua Chuyn lun. Nh vua nghe li tn thn vng tng, khng th chu ng ni, khi tm ganh ght v suy ngh: Hm nay ta s qung n xung vc thm ca ni v chm dt mng sng ca n. Ngh vy, vua cho gi ngi ni n v hi: - Con voi ny c ngi hun luyn nh th no? - Tha i vng, n c kho hun luyn! - N khng c kho hun luyn, n c hun luyn d. - Tha i vng, n c kho hun luyn! - Nu n c kho hun luyn, ngi c th cho n leo ln nh ni Vepulle khng? - Tha c, tu i vng.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 8 of 320

- Vy hy i ln. Sau khi t mnh xung voi, vua bo ngi ni ngi trn lng voi leo ln nh ni Vepulla. Ri vua c cc i thn vy quanh cng tro ln nh ni, bo con voi ng bn b vc thm v ni: - Ngi ni con voi ny c ngi kho hun luyn, vy hy bo n ng ba chn. Ngi ni ngi trn lng voi v ni: - Ny bn, hy ng ln ba chn. V vi ci gy thc, ngi y lm du cho con voi. Ri vua ni: - Hy lm cho n ng vi hai chn trc. Bc i S gi hai chn sau ln, v ng hai chn trc. Vua truyn: - Hy ng vi bn chn sau. Con voi gi hai chn trc ln v ng vi hai chn sau. Vua truyn: - Hy ng vi mt chn. Con voi gi c ba chn ln v ng mt chn! Bit rng con voi khng th ng xung, vua ni: - Nu c, hy bo n ng gia h khng. Ngi ni voi suy ngh: Khp ci Dim-ph- (n ) khng c con voi no c hun luyn kho nh con voi ny, khng nghi ng g na, ng vua mun lm con voi ri xung vc thm v git n. V vy ngi ni ni thm vo tai con voi: - Ny bn thn, vua mun bn ri xung vc thm v git bn. N khng xng ng vi bn. Nu bn c sc mnh bay ln h khng v cho ti ngi trn lng, hy bay trn h khng v Ba-la-ni. Bc i s y thn lc v y, ngay lc y, ng trn h khng. Ngi ni tha: - Tha i vng, con voi ny y thn lc v y, khng tng xng vi mt ngi ngu si yu km nh i vng. Con voi ch xng ng vi mt v vua y cng c v hin tr. Nu nhng ngi c cng c yu km nh i vng lm ch con voi nh th ny, h s khng bit c c tnh ca n. V vy h s mt con voi y v hy dit mi danh vng cn li. Ni nh vy xong, ngi trn lng voi, ngi ni c bi k: K ngu c danh xng, T mnh gy nguy him, em hi n cho mnh, em hi cho ng khc.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 9 of 320

Sau khi thuyt php khin trch vua, ngi ni ni: - Nay i vng hy ng y, xin t bit. Ngi ni v voi cng bay ln h khng v Ba-la-ni, v ng trn h khng gia sn chu ca cung vua. Ton thnh no ng c ln, mi ngi u la to: - Con voi qu n vi vua chng ta ngang qua h khng v ang ng trn sn chu vua. H mau chng trnh ln vua hay. Vua lin i khi cung in v ni: - Nu cc qu v n v li ch cho chng ti, th hy h xung t. Con voi lin ng xung t. Ngi ni leo xung, nh l vua v khi c hi t u n, ng ta tr li: - T Vng X n. V ng ta tng thut tt c s vic. Vua ni: - Cc bn thn, cc bn n y tht l mt vic p va lng. Nh vua hn hoan, truyn lnh trang hong thnh ph, t con voi vo a v vng tng, chia ton quc thnh ba phn. Mt phn cho con voi, mt phn cho ngi ni, v mt phn vua gi li cho mnh. T , ton ci Dim-ph- u nm vo trong tay vua. Vua tr thng i nc Dim-ph-, chuyn tm lm cc cng c nh b th v.v... ri i theo nghip ca mnh.
-ooOoo-

Thuyt php thoi ny xong, bc i S nhn din Tin thn: - Thi y vua nc Ma-kit- l -b-t-a, vua Ba-la-ni l X-li-pht, ngi ni voi l nanda, v con voi l Ta vy.
-ooOoo-

123. CHUYN CI CN CY (Tin Thn Nangalisa)

K ngu ni hn ch ..., thuyt, khi ni, Trng lo y khng bit ci g thch ng, ci g khng thch ng: Trong trng hp ny, nn ni ci ny, trong trng hp ny, khng nn ni ci ny. Nu chc l hi im lnh, Trng lo ni ln im g. Ngang qua cc ng i, ti cc ng ng dn chng ng, nu l l tang, Trng lo ni li ty h im vui. Mt hm, ti Chnh php ng, cc T-kheo khi ln cu chuyn: - Ny cc Hin gi, Lludyi khng bit ci g thch ng, ci g khng thch ng. Bc o S n v hi:

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v Trng lo Lludyi (Udyi kh kho). Theo truyn

Kinh Tiu B - Tp V

Page 10 of 320

- Ny cc T-kheo, nay cc ng ngi t hp ang bn lun vn g? Khi bit ti cu chuyn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay Lludyi ni li n n, khng bit ci g nn ni, ci g khng nn ni. Thu trc, v y cng nh vy ri. V y lun lun ngu n. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu trc, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh B-la-mn giu c. n tui trng thnh B-tt i hc Takkasil, tr thnh mt v S trng c danh ting nhiu phng Ba-la-ni v B-tt dy ngh cho nm trm thanh nin B-la-mn. Lc by gi, trong cc thanh nin B-la-mn y, c mt thanh nin n n hay ni li ng ngn, v bn tnh n n nn khng hc ngh c. Thanh nin y hu h B-tt, lm mi cng vic nh ngi n l. Mt hm, vo bui chiu, sau khi n xong, B-tt ang nm ngh trn ging, thanh nin y n xoa bp tay chn v lng ngi. Khi anh ta lm xong nh i, th B-tt ni: - Ny con thn, chm cao chn ci ging ln. Thanh nin y chm c mt chn ging ln cao, cn chn kia khng tm c chm ging, anh ta dng bp v ca mnh lm chm ging v tri qua mt m nh vy. Vo bui sng thc dy, B-tt thy vy lin hi: - Ny con thn, con ngi lm g y? - Tha S trng, con khng tm thy chm ging nn dng bp v thay vo v ngi y. B-tt cm thy xc ng, suy ngh: N l ngi th gi rt ch thnh ca ta, nhng so vi cc thanh nin B-la-mn, n l a n n, khng th hc c ngh, vy ta hy gip cho n tr thnh ngi c tr. Ri B-tt suy ngh: Nay c phng tin ny, ta s a thanh nin B-la-mn ny i nht ci v l. Khi n v, ta s hi: Hm nay con thy g lm g? Chc n s tr li: Hm nay con thy ci ny, lm ci ny; ri ta s hi: iu con thy, con lm, ging ci g? N s dng v d, tm l do ni: Con thy nh th ny ... iu y khin n ni v d v l do mi hoi. Vi phng tin ny ta c th lm cho n tr thnh ngi c tr. Ngh vy, B-tt ku anh ta li v ni: - Ny con thn, bt u t hm nay, con hy i lm ci v l, v ti ch con i, con thy ci g, n ci g, ung ci g, nhai ci g, lc v con hy bo co cho ta bit. Anh ta vng theo li dy. Mt hm anh ta i vo rng lm ci v l cng vi cc thanh nin B-lamn khc, anh ta thy mt con rn. Khi v anh ta bo co li: - Tha S trng, con c thy con rn. - Ny con thn, con rn ging ci g? - N ging cn cy.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 11 of 320

B-tt ni: - Tt lm, ny con thn, cc v d con trnh by rt hp l, con rn tht ging nh ci cn cy. Ri B-tt suy ngh: Cc v d do thanh nin ny trnh by rt hp . Ta c th lm cho ngi ny thnh ngi c tr. Li mt ngy khc, thanh nin B-la-mn ny thy con voi trong rng, v i v tha: - Tha S trng, con c thy con voi. - Ny con thn, con voi ging ci g? - N ging nh ci cn cy. B-tt suy ngh: Ci vi voi ging nh cn cy. Ci ng voi cng vy. Ngi ny phn tch mt cch ngu si, khng th ni nh vy. Ngh vy B-tt gi im lng. Ri mt hm c mi i n ma, anh ta v tha: - Tha S trng, hm nay con c n ma. - Cy ma ging ci g? - Tha, ging ci cn cy. Anh ta ni. V S trng suy ngh N ni cng c mt phn ng, nn gi im lng. Li na, mt hm c mi cng mt s thanh nin n ng cc vi sa ng v ung sa, khi v anh ta tha: - Tha S trng, hm nay chng con c n sa ng v ung sa. Khi c hi v sa ng v sa ging ci g, anh ta tr li: - Tha, ging ci cn cy. V S trng suy ngh: Thanh nin B-la-mn ny khi ni: con rn ging ci cn cy, vy l kho. Khi n ni: con voi ging nh ci cn cy, v lin h n ci vi, l ni mt cch gng p. Khi n ni cy ma ging nh ci cn cy, vy cng l ni hi gng p. Cn sa ng v sa lun lun mu trng, ly theo hnh dng vt chng c t vo, vy ci v d n ni hon ton khng th chp nhn. Ta khng th dy cho k ng ngn ny hc c. Ngh xong, B-tt ni ln bi k: K ngu ni hn ch, Ti ch khng hn ch, N khng bit sa ng, Cng khng bit cn cy, N ngh l sa ng, Ging nh ci cn cy.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 12 of 320

-ooOoo-

Sau khi nghe php thoi ny, bc o s nhn din Tin thn nh sau: - Thi y, thanh nin ng ngn l Lludyi, v S trng c danh nhiu phng l Ta vy.
-ooOoo-

124. CHUYN TRI XOI (Tin Thn Amba)

Ny ngi hy tinh tn ... truyn thuyt, con trai mt thng gia X V hin dng tm tr cho Chnh php v xut gia lm y cc nhim v. V y lm tt cc bn phn i vi S trng, i vi Gio th, cc nhim v v n ung, nh hp B-tt, nh tm v.v... hon ton y trong mi bn nhim v quan trng v tm mi nhim v nh. V y thng hay qut tinh x, qut phng ring, hnh lang, con ng a n tinh x, em nc cho nhng ngi kht. Dn chng hoan h v s vn ton nhim v ca v ny nn cng dng nm trm phn n hng ngy cho chng Tng v em li li dng danh vng ln cho tinh x. Nh v ny, nhiu ngi c thoi mi lc tr trong tinh x. Ri mt hm, cc T-kheo hp Chnh php ng, bt u cu chuyn: - Tha cc Hin gi, T-kheo tn y, thnh tu cc nhim v ca mnh, to nn li dng danh vng ln. Ch nh mt mnh ngi y, nhiu ngi t c lc tr. Th Tn n v hi cc T-kheo ang ngi ni vn g, v khi c bit vn y, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay T-kheo ny lm y nhim v. Thu xa, ch nh mt mnh ngi y, nm trm n s i hi tri cy c cung cp cc tri cy do ngi y em li. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v mt B-la-mn lm y cc nhim v. Theo

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh B-la-mn phng bc, v khi n tui trng thnh, ngi xut gia lm v n s c vy quanh vi nm trm n s sng di chn ni. Thi y, ni Hy-m (Tuyt Sn), mt nn hn hn khc nghit xy ra, ch ny ch kia nc ung b thiu ht, cc loi th khng c nc ung cm thy kh cc. Mt v trong s nhng ngi tu kh hnh y, thy cc loi th au kh v kht nc, n mt cy lm thnh ci mng, cht chiu tt c nc ung ng y ci mng v cho chng ung nc. Cc loi th tp hp rt nhiu, v trong khi cho chng ung nc, ngi tu kh hnh khng c th gi i hi tri. Du khng c thc n, v y vn cho chng ung nc. n th suy ngh: V ny v cho chng ta ung nc, khng c th gi hi qu. V khng c thc n, v y tr thnh mi mt. Vy chng ta hy giao c vi nhau nh sau: Bt u t hm nay, nhng ai n ung nc, hy ty theo sc mnh, hi cc loi tri cy v em li cng dng v tu kh hnh. T v sau, mi con mi th, hi cc loi tri ngt nh xoi, o, mt v.v... em n cho v tu kh

Kinh Tiu B - Tp V

Page 13 of 320

hnh ng y hai trm nm mi c xe. Nh vy, nm trm v kh hnh n ung y , v c d dnh na. Thy vy, B-tt ni: - Nh vy ch nh mt ngi lm y nhim v nn c cung cp tri cy v.v... s lng cho cc v tu kh hnh khc. Tht vy, chng ta cn phi lun tinh tn lm thin s. Ni vy xong, B-tt c bi k: Ny, ngi hy tinh tn, Bc hin tr khng nn, Xem qu ca tinh tn, Xoi c n tha thch.
-ooOoo-

Sau khi k php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, v tu kh hnh lm y nhim v l T-kheo, v bc o S hi chng l Ta vy.
-ooOoo-

125. CHUYN NGI N L KATHAKA (Tin Thn Kathaka)

N ni nhiu, i ngn ...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt T-kheo ni khoc lc. (Chuyn ny ging nh chuyn k trc).
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Barhmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt l mt nh triu ph giu c v b v triu ph sanh mt con trai. Cng trong ngy y, mt ngi n t sanh mt con trai. Hai tr y ln ln cng tui vi nhau. Khi con trai v triu ph hc vit, con trai ngi n t mang tm g cng xin hc vit lun vi cu ch. Ri n hc hai hay ba cng ngh, ln ln n tr thnh mt thanh nin n ni gii, p trai v c t tn l Kathaka. Khi lm qun l cho cc kho trong nh triu ph, anh ta suy ngh: Nhng ngi ny s khng bt ta lm qun l cc kho sut i c. Nu thy ta c li g, h s nh ta, tri ta, ng du vo ta, cho ta n ca bn n l. Ti bin a, c ngi triu ph l bn ca triu ph ny, ta s vit th, nhn danh ngi triu ph cm i n y, v ni: Ta l con ca triu ph, la di v triu ph bin a ly con gi ca ng ta, hng hnh phc v sng an lc sut i. Ngh vy, anh ta ly giy v vit th nh sau: Ti gi ngi con trai ca ti tn l Kathaka n vi bn. Tht l xng ng nu hai gia nh chng ta kt lm sui gia vi nhau: Con ca ti ly con ca bn. Do vy, hy g con gi ca bn cho con trai ca chng ti, cho n sng ti y, v khi no c c hi ti s n. Vit xong, anh ta ng trin ca ngi triu ph, em theo nhiu tin bc, o qun, hng thm v.v.... a n bin a, nh l v triu ph v ng ch. Ngi triu ph hi: - Ny con thn, con t u li? Anh ta p:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 14 of 320

- T Ba-la-ni. - Con l ai? - L con v triu ph Ba-la-ni. - V mc ch g, con n y? Lc by gi Kathaka a bc th v ni: - ng xem bc th ny ri s r. Ngi triu ph c th xong ri ni: - Nay mi tht l ta sng cuc i mi. ng hoan h g con gi v xy dng cho anh ta. c tn qu nh vy, Kathaka tr thnh kiu ngo. i vi cc mn n nh cho, n cng ... v cc loi vi hng c em li, anh ta ch trch nh sau: - Chng nu cho nh th ny, nu n cng nh th ny. i! Tht l nhng ngi bin a. Anh ta ch trch nhng ngi th dt vi, v nhng ngi th khc: - Vi bn cht ca ngi sng bin a, nhng ngi ny khng bit dt y. Chng khng bit chn hng, khng bit b hoa. Khi thy vng ngi n l, B-tt hi: - Ta khng thy mt Kathaka, n i u? Hy cho i tm n khp ni. Mt trong nhng ngi i tm kim n ti ch y, thy Kathaka, nhn din c anh ta, nhng khng l tng tch ca mnh, v i v trnh vi B-tt. B-tt nghe tin nh vy, lin ni: - N lm mt vic khng phi, ta s i em n tr v. Sau khi xin php vua, ngi ra i vi mt s ty tng ln. Khp ni, mi ngi u bit v triu ph i ra bin a. Kathaka nghe tin B-tt n lin suy ngh: Khng c l do g khc v triu ph n. Chnh v ta. Nu ta chy trn, th sau khng th tr v c. Anh ta ngh ra phng k. Ta hy i n ng ch, lm bn phn mt ngi n l, v lm vui lng ng ch ca ta. Bt u t y, gia hi chng, anh ta ni nh sau: - Nhng k ngu khc, v ngu si, khng bit cc cng c ca cha m, khi cha m n, h khng hu h, li ngi n vi cha m. Cn chng ti, khi cha m n, chng ti em li bt, ng nh, chn a, qut v nc ung. Nh vy, chng ti ht lng hu h cha m. Cho n khi cha m i i tiu tin, chng ti cng em li bnh nc. Tt c mi bn phn phi lm ca ngi n l i vi ch, Kathaka u trnh by r. Sau khi dy cho m ty tng nh vy, Kathaka tha vi ng cha v:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 15 of 320

- Tha cha thn: con nghe tin cha ca con sp n thm cha. Cha hy sa son cc mn n loi cng v loi mm. Cn con em theo qu tng, con s i n cha con. Nhc ph chp thun: - Tt lm, ny con. Kathaka em theo nhiu qu tng i vi mt s gia nhn, nh l B-tt, v dng qu tng. B-tt nhn qu tng, i x vi anh ta rt thn tnh. Khi n gi n sng, ngi cho dng tri, i vo ch kn gii quyt mi bc bch ca thn. Kathaka ngn nga ty tng ca mnh, li t cm bnh nc, i n gn B-tt, v sau khi lo hu h xong, anh ta qu xung chn B-tt v tha: - Tha ng ch, ng ch cn ti sn bao nhiu con xin dng , xin ch lm cho danh gi con mt i. B-tt bng lng vi bn phn y ca n v ni: - Ch s hi, khng c g nguy him n vi ngi t li ni ca ta c. B-tt an i anh ta, ri i vo thnh ph bin a v c tip n long trng. Cn Kathaka lun lun lm bn phn ca ngi n l. Mt thi, khi B-tt ngi thoi mi, ngi triu ph bin a tha vi ngi: - Tha i triu ph, khi nhn c th ca ngi, ti g con gi ca ti cho con trai ngi. B-tt dng li thn i thch hp ni v Kathaka, khin cho ngi triu ph ht sc hn hoan. Nhng t y tr i, B-tt khng th ng vo mt ca Kathaka! Mt hm, B-tt cho gi c con gi ca v triu ph v ni: - Ny con thn, hy tm v bt gip chy trn u ta. C con gi n bt gip. B-tt ni li thn i vi ngi con gi ang ng v hi: - Con ta i vi con, khi vui khi bun, x s c tt p chng? Hai con sng c hoan h, ha hp vi nhau khng? - Tha cha thn, anh con khng c li g khc. Ch c tt hay ch bai n thi. - Ny con thn, n lun lun c tnh xu y. Nhng cha s ch cho con mt cch lm cho chng con cm ming. Con hy hc thuc cch ta ch trong gi n, khi no con ta m ming ch bai, con hy ng trc mt chng con v ni ln cch ta ch. Ni vy xong, B-tt dy cho c hc thuc lng bi k v li vi ngy, ri i tr v Ba-la-ni. Kathaka mang theo nhiu n loi cng v mm, i tin a ng ch mt chng ng, cng dng nhiu ti sn, nh l ri tr v. T khi B-tt i v, Kathaka li cng sanh lng kiu mn. Mt hm, khi con gi v triu ph em li mt mn n rt ngon, mang mung n v mi chng n, Kathaka bt u ch trch mn n. C lin c ln bi k m B-tt dy:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 16 of 320

N ni nhiu, i ngn, Khi n x s l, V y s tr lui, V ph hoi tt c, Vy Ka-t-ha-ka, Hy n mn ny gp! Kathaka suy ngh: i thi! Chc v triu ph ni cho nng bit tn ta v k li ton b cu chuyn ri! T tr i, anh ta khng dm ch bai mn n, cng khng dm kiu mn v vi h mnh, anh ta n cc mn c em n. Ri v sau, khi t trn, anh ta i theo nghip ca mnh.
-ooOoo-

Sau khi k php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Thi y, Kathaka l T-kheo ni i ngn, cn v triu ph Ba-la-ni l Ta vy.
-ooOoo-

126. CHUYN TNG CA KIM (Tin Thn Asilakkhana)

Cng ng mt s vic ..., cung vua Kosala. Nghe ni v ny khi c ngi th ca vua em kim li, ch ngi cy kim cng c th ni ln tng ca cy kim. Khi c li dng t tay ca ngi no, v ny ni cy kim ca h c tng tt, im lnh. Khi khng c li dng t tay ca ngi khc, v ny ch trch cy kim ca h c tng xu. Th ri c mt ngi th lm cy kim xong, b n vo trong bao vi bt tiu mn ri em cy kim dng vua. Vua cho gi ngi B-la-mn v bo th cy kim. Khi v B-la-mn rt cy kim ra v ngi, bt tiu vo l mi khin v ny mun ht hi. Khi v y ht hi, l mi va chm vo li kim v b ct t lm hai. Cu chuyn l mi ca v y b t c chng T-kheo bit n. Mt hm, cc T-kheo ta Chnh php ng bt u cu chuyn: - Ny cc Hin gi, ngi gii on tng kim ca vua, trong khi on tng cy kim, b cht t l mi. Bc o S n v hi: - Ny cc T-kheo, cc ng ang ngi hp v bn vn g? Khi c nghe vn y, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay B-la-mn y ngi cy kim v b cht t mi. Thu xa, v y cng b nh vy ri. Ni xong bc o S k cu chuyn qu kh.

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v mt B-la-mn gii on tng ca kim ti

Kinh Tiu B - Tp V

Page 17 of 320

-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, c ngi B-la-mn gii on tng ca kim. (Tt c ging nh cu chuyn hin ti). Vua truyn gi nhng ngi gii phu, bo h gn mt ci mi gi vo mi v y v cho v y lm vic li. Vua Ba-la-ni khng c con trai, ch c con gi v mt ngi chu trai, v th vua nui dng c hai bn cnh vua cho n ln. V h ln ln gn nhau, h sanh tm luyn i nhau. Vua cho gi cc v i thn v ni: - Chu trai ca ta s lm vua t nc ny. Sau khi g con gi, ta lm l qun nh cho n. Sau khi ni vy, vua li suy ngh: Chu ta l con chu ta ri. Hy ci cho n mt cng cha ca v vua khc, ri lm l qun nh. Ta s g con gi ta cho mt v vua khc. Nh vy con chu ca ta s ng hn v chng ta s lm ch c hai vng quc. Sau khi bn bc vi cc v i thn, vua ngh cn phi phn ly hai ngi y, nn cho chu trai sng mt ni, v cho con gi sng mt ch khc. By gi c hai c mi su tui, v ht sc luyn i nhau. Hong t suy ngh: Dng phng tin g ta c th bt cc con gi ca cu ta khi cung vua?. Ri chng ngh ra mt phng k, bo mi mt b thy bi, v cho b mt gi mt ngn ng tin vng. Ba hi: - Ti phi lm g? - B lm cch no cho ti c nng. B hy by cho mt mu k, nh vy ti em c cng cha ra khi nh. - Tha, ngi c. Ti s i n hu c vua v ni nh sau: - Tha i vng, cng cha b ma qu m nh, i khi no ma qu b i khng , vo ngy y, ti s ch cng cha ln xe, em theo nhiu ngi tay cm v kh, vi mt s ty tng ng c a n ngha a, ti y, trong mt vng trn c ba php, sau khi t mt ngi cht nm trn ging pha di, ti s t cng cha nm pha trn y, v vi mt trm l tm bnh nc thm, ti s lm cho ma qu ri cng cha. Ni vy xong, ti s a cng cha n ngha a. Trong ngy chng ti i n, xin ngi i n sm mt cht, cm theo mt t bt tiu vi mt s ty tng ca ngi mang v kh cm tay vy quanh leo ln xe. Khi n ngha a, ngi hy cho u xe vo mt pha cng, ri a nhng ngi c v kh vo trong rng ngha a. Cn ngi t mnh i n ch c vng trn ba php v nm trn y, che ph li nh ngi cht. Ri ti n ch y, tri mt ch nm nh trn ngi, v bo cng cha nm ln. Khi y, ngi s b ht tiu vo l mi ht hi ba ln. Khi ngi ht hi, chng ti s b cng cha li v chy trn. Khi y ngi n, hy an i cng cha ri em cng cha v nh. Hong t chp thun, cho l mt mu chc tuyt iu. Ba thy bi i n trnh vua vn y v vua chp thun. Ri b ni chuyn ring vi cng cha v nng cng chp nhn. Ngy ra i, b tin cho hong t bit, v i n ngha a cng vi mt on ty tng ng c. Vi mc ch lm cho h s hi, b bo cc ngi bo v: - Khi ta t cng cha ln ging, ngi cht ging di ht hi v t chic ging di i ra, n thy ai trc s bt ngi y. Hy ht sc coi chng. Hong t n trc, v nm trn ch dn. B thy bi cng cha i n ch vng trn c ba php, dn cng cha ch s hi, v t nng trn ging. Trong lc y, hong t b bt tiu vo l mi v ht hi. Khi hong t va mi ht hi, b thy bi b cng cha li, ht mt ting rt ln ri chy trc hn ai ht. Khi b ta chy, khng mt ngi no dm ng li, tt c u qung b v kh mang theo v chy thot thn.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 18 of 320

Hong t lm tt c mi vic nh bn t trc v em cng cha i v tr x ca mnh, cn b gi i v trnh vua mi vic xy ra. Nh vua suy ngh: T trc, ta c dng dnh cng cha cho n ri. Chng nh b chn b trong cho sa. Sau mt thi gian, vua cho chu trai tr v vng quc v t cng cha ln lm hong hu. Ngi chu vua, sng ha hp vi cng cha v tr nc ng php. Ngi i thn gii on tng kim vn hu cn vua mi. Mt hm, v i thn ny hu vua ng gia tri nng, keo dn mi gi ca v y chy ra v ci mi gi ri xung t. V i thn xu h ng dy ci mt xung. Vua ci v ni: - Ny S trng, ch . Nhy mi l tt i vi ngi ny, l xu i vi ngi kia. Khanh v nhy mi nn b t mi. Cn ta nh nhy mi c v v c c vng quc. Ni xong vua c bi k ny: Cng ng mt s vic, Vi ngi ny l tt, Vi ngi kia l xu, Khng tt cho tt c, Cng khng xu tt c. Nh vy vi bi k ny, vua k s vic c, v trn i lm cng c nh b th v.v... ri i theo nghip ca mnh.
-ooOoo-

Vi bi thuyt php ny, bc i S nu r khng c vn hon ton thin hay hon ton c nh th gian ngh. Ri bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, v i thn gii an tng kim l v gii on tng kim ngy nay, cn Ta l ngi chu vua c vng v.
-ooOoo-

127. CHUYN NGI N L KALANDUKA (Tin Thn Kalanduka)

Dng h, tr x anh ...,

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v mt T-kheo ni khoc. y, c hai chuyn (hin

ti v qu kh u ging chuyn Tin thn Kathaka s 125).
-ooOoo-

y, ngi n l ca triu ph Ba-la-ni tn l Kalanduka. Sau khi chy trn v ly con gi ngi triu ph bin a, anh ta sng ti y vi mt on ty tng ng o. V triu ph Ba-la-ni thy vng anh ta khng bit anh ta i u, bn sai con vt qu ca mnh i tm Kalanduka. Con vt bay ch ny, ch kia v n tn th trn y. Lc by gi, Kalanduka mun i chi di nc, em theo nhiu vng hoa, hng thm, thuc xoa, cng nhiu n loi cng v loi mm, n con sng, leo ln thuyn vi con gi ngi triu ph v chi gin trong nc. Ti a phng y, khi ang chi trn sng, cc gia ch thng ung sa trn vi mt loi thuc cay, khi ngm mnh trong mt thi gian khi b cm lnh. Nhng khi Kalanduka ny

Kinh Tiu B - Tp V

Page 19 of 320

ung mt ngm sa, li sc ming v nh sa ra. Khi nh sa ra anh ta khng nh trong nc, li nh trn u ngi con gi v triu ph. Con vt i n b sng, u trn cnh cy sung, nhn xung v nhn din c Kalanduka, thy anh ta nh trn u con gi triu ph lin ni: - Ny n l Kalanduka, hy nh th sanh v v tr ca anh. Ch ngm bm sa, sc ming ri nh trn u con gi nh triu ph c tn ngng, c c hnh v y th sanh. Hy bit lng kh nng ca mnh. Ni xong con chim vt c bi k: Dng h, tr x anh, Tuy l chim rng, Ta hiu c s tht, S khin ngi bt anh, Hi Ka-lan-du-ka, Hy ung sa i thi! Kalanduka nhn ra con vt, s n s t co mnh lin ni: - Ny ng ch, hy n y, ng ch n hi no? Con vt ngh: y khng phi v li ch cho ta. N ni vy nhng trong tm n ch mun vn c git ta thi. Bit vy, vt ni: - Ta khng cn g anh. N lin bay ln, n Ba-la-ni, k li cho v triu ph s vic nh nhn thy. V triu ph ni: - la o lm mt vic khng phi. V ng cho ngi em anh ta v Ba-la-ni, bt anh ta sng lm ngi n l nh c.
-ooOoo-

Sau khi ni ln php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, Kalanduka l T-kheo ny, cn v triu ph Ba-la-ni l Ta vy.
-ooOoo-

128. CHUYN CON MO (Tin Thn Bilra)

Ai yu c Chnh php ...,

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v mt T-kheo la o. Khi tnh la o ca Tkheo ny c trnh ln bc o S, Ngi ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay n l nh vy. Xa kia n cng la o nh vy ri. Ni xong, bc o S k li cu chuyn qu kh.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 20 of 320

-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm con chut, thng minh sng sut, vi thn hnh to ln, ging nh heo con, c vy quanh vi vi trm con chut, sng trong rng. C con ch rng lang thang ch ny ch kia, thy n chut lin suy ngh: Ta hy la di n chut ny v n tht chng. Ngh vy, n lin n khng xa hang cc con chut y, ng ln mt chn, mt hng v mt tri v hng gi, ngi gi, ht gi vo. B-tt i tm n thy con ch rng, suy ngh: y l mt sinh vt c gii hnh, bn i n gn n v hi: - Tha Tn gi, Tn gi tn g? - Ta tn l Dhammika (Chnh php). - Sao Tn gi khng ng ln bn chn, m ch ng mt chn thi? - Nu ti ng bn chn, th tri t khng th ch ni. Do vy ti ch ng mt chn. - V sao Tn gi ng, li h ming? - Ti khng n g khc, ti ch n gi m thi. - Ti sao Tn gi ng v hng mt pha mt tri? - Ti nh l mt tri. B-tt nghe n ni nh vy, suy ngh: y l mt sinh vt c gii hnh. T v sau, bui sng v bui chiu, B-tt cng vi n chut, i ti hu con ch rng. Khi n chut hu xong, trn ng i v, con ch rng bt con chut sau cng n tht, nut n xong, chi ming ri ng nh c. Dn dn, n chut t i. Cc con chut khc suy ngh: Lc trc, ci hang ny khng th cha chng ta. Chng ta ng khng c k h, nay lng lo. Nh vy, ci hang cha khng y. V sao li nh th ny? Chng trnh s vic ln B-tt bit. B-tt suy ngh: Do l do g cc con chut dn dn t i?. Nghi ng con ch rng, B-tt li ngh Ta s th n xem. Khi n hu con ch rng. B-tt n chut i trc, cn mnh i sau cng. Con ch rng nhy ln cha chut. B-tt thy n nhy n v mnh, lin quay thn mnh v ni: - Tn gi ch rng, nh vy l s hnh gii cm ca ngi khng ng Chnh php. Vi mc ch lm hi nhng k khc, nh ngi hnh tr phi php bu xu ngn c Chnh php. Ri B-tt c bi k: Ai yu c Chnh php, B mt lm iu c, Dng lng gt Cc loi sinh vt khc, Gii cm k nh vy c gi hnh con mo.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 21 of 320

Cha n chut ni nh vy xong nhy vo cn c hng di hm con ch rng lm t cung hng, v chm dt i sng ca n. C n chut tr lui, n tht con ch rng vi ting ku mum mum ri b i. Nghe ni, nhng con n trc c c tht n, nhng con n sau khng c c g. T y v sau n chut sng an n khng s hi.
-ooOoo-

Sau khi k li php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Thi y con ch rng l T-kheo la o, cn chut cha l Ta vy
-ooOoo-

129. CHUYN K TH LA (Tin Thn Aggika)

Co chm trn u ny ...,

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v mt ngi la o.

-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt lm cha n chut, sng trong rng. By gi la bng ln, c con ch rng khng th chy trn c, ng gc u vo mt thn cy, cho la chy lng ton thn ca n. Trn nh u, ti ch gc vo cy, mt nm tc cn li, ging nh ci chm. Mt hm n ang ung nc ti mt vng nc trn tng , n nhn bng mnh thy ci chm v ngh: Nay ta c tin mua ri. N i lang thang trong rng, thy ci hang c n chut v ngh: Ta s la di, v n nhng con chut ny. Nh trc ni, n ng khng xa ci hang chut bao nhiu. Vua loi chut, trong khi i tm n, thy con ch rng, tng rng n c gii hnh lin i n gn v hi: - Ngi tn g? -Ta tn l Bhradvja, k th la. - Sao ngi n y? - V mun bo v cc bn. - Lm th no ngi bo v chng ti? - Ti bit m vi ngn tay. Bui sng, khi cc bn i ra tm n, ti s m bao nhiu con. Khi cc bn v, ti s m bao nhiu con v. Nh vy, nh m bui sng v bui chiu ti s bo v cc bn. - Ny cu thn, vy hy bo v chng ti. Con ch rng chp nhn. Khi n gi ra i, con ch rng m mt hai ba, khi n gi v con ch rng cng m nh vy. N bt con i sau cng v n tht. Mi chuyn xy ra nh cu chuyn trc. y, con chut cha quay tr lui, ng li v ni:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 22 of 320

- Ny Tn gi th la Bhradvja, y khng phi l ci chm trn u do thin php ca ng to nn m chnh do nhn duyn ci bng (tham n) ng to nn. Ri chut cha c bi k ny: Ci chm trn u ny Khng do cng c to, Ci chm trn u ny Do duyn ci bng to, m ngn tay lm g? Va ri, k th la!
-ooOoo-

Khi bc o S ni php thoi ny xong, Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi con ch rng l T-kheo ny, cn cha n chut l Ta vy.
-ooOoo-

130. CHUYN N B-LA-MN KOSIYA (Tin Thn Kosiya)

Hy n nh ni..., B-la-mn c s c lng tin. Nhng nng hnh c gii, theo c php, ban m hnh t hnh, cn ban ngy khng lm cng vic g, c gi b au m nm rn. Ngi B-la-mn hi nng: - Hin th au lm sao? Nng tr li: - Ti b gi hnh. - Hin th mun g? - Mun n bo, bnh ngt,cc mn n c bit nh cho, mn n c du v.v... Nng mun g ngi B-la-mn u em li cho nng, v ng ta lm tt c mi cng vic nh mt ngi n l. Khi v B-la-mn c mt nh, th nng nm ngh. Khi v B-la-mn i ra ngoi, nng sng vi cc tnh nhn. V B-la-mn suy ngh: Gi hnh h thn v ta khng c triu chng chm dt. Ngh vy, v B-lamn em hng, vng hoa i n K Vin, nh l bc o S ri ngi xung mt bn. Bc o S hi: - Ny B-la-mn, sao my lc ny khng thy mt ng? V B-la-mn tha:

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt ngi n b X-V. Nghe ni, nng l v mt

Kinh Tiu B - Tp V

Page 23 of 320

- Bch Th Tn, n B-la-mn v con b gi hnh h. Con phi tm b chn, du v.v... v cc mn n c bit cho v con. Nay thn nng bo tt, v mu da nng sng ti. Nhng bnh v gi khng c triu chng chm dt. V con sn sc v con nn khng c c hi n y. Bc o S bit c c hnh ca n B-la-mn, lin hi: - Ny B-la-mn, do t ng cht cha nhiu i, ng khng nh li ca cc bc hin tr ni vi ng thi xa. Cn phi lm nhng thuc ny, thuc ny i vi chng bnh ca ngi n b nm nh vy. Ni vy xong, theo yu cu ca v B-la-mn, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt l mt v B-la-mn sanh ra trong mt gia nh rt cao qu, i hc tt c ti ngh Takkasil v tr thnh mt bc S trng c danh ting nhiu phng. Cc thanh nin hong tc v cc thanh nin B-la-mn ti kinh phn ln n hc ngh t B-tt. Mt B-la-mn tnh thnh hc ba tp V- v mi tm hc minh vi B-tt; v y c t vo chc v a ch Ba-la-ni, hng ngy hai ln i n B-tt. V v y l n B-la-mn c c gii, theo c hnh. (Tt c cu chuyn ging nh cu chuyn hin ti). Khi B-tt hi v c nghe: Do nhn duyn ny ... con khng c c hi nghe thuyt ging, B-tt bit n gia ch ny la o v B-la-mn, bn ngh: Ta s ni mt phng thuc thch hp vi chng bnh ca n B-la-mn. V vy, B-tt ni vi v B-la-mn y: - Ny c s thn, bt u t hm nay, ch cho n B-la-mn b chn, sa, cc v ngt v.v... Hy ly nm loi tri cy v phn b, b chng vo trong mt ci ni bng ng mi, khin chng thm nhim mi ca ng, ri cm si dy thng hay cy roi my v ni: y l mn thch hp vi bnh ca b, hy ung thuc ny hoc ng dy lm cc cng vic cho xng vi cc mn b n. Sau , hy c ln bi k ny. Nu v ng khng chu n ung, hy ly dy thng hay cy roi my nh b ta vi ci, hoc nm tc ko i, hoc ly ci ch nh nh, th no b ta cng dy v lm cng vic. Ngi B-la-mn ni: - Lnh thay! V nh c nghe ni, khi v nh, v y lm mn thuc v ni vi b v: - Ny hin th, hy ung thuc ny! - Ai ni lm thuc ny? - Bc S trng, hin th . - Hy em i, ti khng ung u. Thanh nin B-la-mn ni: - Ngi khng thch ung sao?

Kinh Tiu B - Tp V

Page 24 of 320

V y cm si dy v ni: - Hoc l ung thuc ny thch hp vi bnh ca ngi, hoc l lm cng vic cho xng ng vi mn n c cung cp. Ri v y c bi k: Hy n nh ni, hy ni nh n, Ngi khng lm c hai, C ni v c n, Hi ny Ko-si-ya. Nghe vy, n B-la-mn Ksiya s hi, v bit c s can thip ca v S trng. Ta khng th la o c na. Sau , nng lin ngi dy lm cc cng vic. V lng knh trng bc o S, nng t b c hnh v tr thnh c gii c.
-ooOoo-

Khi nghe chuyn xong, n B-la-mn nhn thy c Pht hiu c hnh ca mnh, bn s hi v khng dm phm ti na. Sau khi k cu chuyn ny, bc o S nhn din Tin thn: - Ngi chng v ngi v thi y l ngi chng v ngi v hin ti, cn v S trng l Ta vy.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 25 of 320

5.02 PHM ASAMPADNA

131. CHUYN K VONG N (Tin Thn Asampadna)

Nu ngi ny ngi kia ...

Cu chuyn ny, khi ti Trc Lm, bc o s k v -b-t-a. Lc by gi, cc T kheo ti

Chnh php ng, khi ln cu chuyn : - Tha cc Hin gi, -b-t-a khng bit n, khng bit cng c ca Nh Lai. Bc o S i n v hi : - Ny cc T kheo, nay cc ng ngi hp y bn vn g? Khi c nghe vn y, bc o S ni : - Ny cc T kheo, khng phi ch nay -b-t-a mi v n. Trong qa kh, k y cng v n nh vy ri. Ni xong bc o S k cu chuyn qa kh.
-ooOoo-

Thu xa, trong nc Ma-kit- Vng X, khi mt v vua Ma-kit- ang tr v, B-tt l mt v triu ph c gia sn tr gi tm trm triu, tn l Sankha. Ti Ba-la-ni, mt triu ph tn l Piliya cng c gia sn tr gi tm trm triu. Hai v y l bn thn vi nhau. Trong thi y, v mt l do no , triu ph Piliya gp i nn v tt c gia sn u b mt sch. Tr thnh ngho tng, khng ni nng ta, Piliya on bit triu ph Sankha l ch c th nh cy c lin em v ra khi Ba-la-ni, i b n Vng X tn tr x ca triu ph Sankha. Khi triu ph Sankha thy Piliya, lin ra n v ni: - O bn thn ca ti n. - V ng i x vi bn rt knh trng. Sau khi cho bn vi ngy, mt hm ng hi: - Ny bn, bn n c mc ch g? - Ny bn, i nn xy n cho ti. Tt c ti sn u mt sch. Hy gip ti! - Lnh thay ny bn, ch s hi. Sankha m kho bc, cho bn bn trm triu ng tin vng, ri chia tt c gia sn cn li ca mnh, k c vt ni, vt chm, ng sn, bt ng sn, thnh hai phn v cho bn mt na. Piliya em ti sn y i v Ba-la-ni v sng ti y. Sau mt thi gian, mt tai nn tng t n vi triu ph Sankha. ng tm ch nng ta v suy ngh: Ta gip rt nhiu cho bn ta. Ta cho bn na gia sn. Thy ta, bn s khng t chi. Ta hy i n bn ca ta. Ngh vy, hai v chng ng i n Ba-la-ni, ri Sankha ni vi v: - Ny hin th, tht khng thch hp nu b i b vi ti gia ng xa th ny. B hy i n sau. Ti

Kinh Tiu B - Tp V

Page 26 of 320

nay ti s cho xe n vi mt ngi ty tng a b vo thnh cho ng php, hy ch ti y. Sau , Sankha ngi v trong mt nh tr, t mnh i vo thnh, n nh triu ph v bo tin cho bit: - Bn ca ngi tn l triu ph Sankha t Vng X n. Khi thy Sankha, Piliya t gh ng dy, khng n mng thn mt, ch hi: - Bn n y c mc ch g? - Ti n thm bn. - Hin nay bn u? - Cho n nay, ti cha c ch . Ti v ti ti nh tr v n y. - y, khng c ch cho bn. Hy ly mt t go, nu ti mt ch no , n xong ri i. ng ti thy mt bn na. Ri ng sai mt ngi n l: - Hy cho bn ta mt lon go c nhiu tru v gi vo mt gc vi. Ngi ta nghe rng ngy trc n c c go tt ch y mt ngn c xe v sau khi cho sng go, cht y kho. Tn Piliya ngy trc c bn cho bn trm triu ng ti sn v i v khng bit n, nay tn i cp ch cho bn n nhn mt lon go nhiu tru! Theo lnh ch, ngi n l ong mt lon go tru trong mt ci gi ri i n B-tt. B-tt suy ngh: Con ngi phi nhn ngha ny, c ta cho bn trm triu ng, nay ch cho ta mt lon go tru, khng bit ta c nn nhn hay khng?. Ri B-tt suy ngh: Ngi bn c v n ny ph v tnh bn vi ta, khi ta gp nn. Nu ta khng nhn lon go tru qu t, ta s ph v tnh bn. K m lo ngu si khng nhn vt cho t i, s ph hoi tnh bn. Nhng ta, nh ch ng c cn gin v lon go tru do n cho, s duy tr c tnh bn. Do vy Sankha ct vo vt o lon go c cho v t lu i bc xung i n nh tr. V Sankha hi: - Ny ng, ng nhn c g? - Ny hin th, triu ph Piliya, bn ca chng ta, cho mt lon go tru v ui chng ta i. B v ni: - V sao ng li nhn? V no c xng ng g vi bn trm triu ng ti sn? Ri b v khc, B-tt ni: - Ny hin th, ch khc. V s ph v tnh bn nn ta nhn duy tr tnh bn. Sao b li su mun? Ni xong B-tt c bi k ny: Nu ngi ny ngi kia

Kinh Tiu B - Tp V

Page 27 of 320

Khng c cho cht g. Vi k ngu si, tnh bn i n ch ti en Do vy ta vn nhn Lng c na phn tru. Ta khng tnh bn V ta b hy dit, Ta mun tnh bn ny Mi mi c trng cu. Tuy nghe ni vy, b v triu ph vn khc. Trong lc y, mt ngi n l do triu ph Sankha cho triu ph Piliya, i ngang qua ca tr, nghe ting khc ca b triu ph, lin i vo nh tr. Thy ng b ch ca mnh, anh ta nh l di chn h, khc than v hi: - Tha ng b ch, ng ch n y c vic g? Triu ph k li tt c s vic. Ngi n l ni: - Tha ng b ch, hy s vic nh vy. Ch lo ngh. Sau khi an i c hai ngi, anh ta a h v nh mnh dng nc thm hai ngi tm ra, mi h n cm v tin cho cc ngi n l khc bit: - ng ch b ch c ca cc bn n. V anh ta bo h n thm. Mt vi ngy sau, anh ta hp ton th n l cng i n sn chu vua, to ra ting vang ln. Vua cho gi h vo v hi c vic g. H trnh ln vua ht tt c s vic. Vua nghe li ca h xong, lin cho mi hai v chng triu ph n v hi triu ph Sankha: - C ng s tht chng, ny i triu ph, khanh cho triu ph Piliya bn trm triu ng tin vng? - Tha i vng, khi bn ti i n Vng X, v t lng tin vo ti, ti khng cho ton th ti sn ca ti, nhng ti chia tt c ng sn v bt ng sn ca ti thnh hai phn ng u v cho bn ti mt na. Vua hi triu ph Piliya: - C ng s tht chng? Piliya tr li: - Tha i vng, ng s tht. - Cn khi bn ca ngi n t lng tin vo ngi, ngi c lng cung knh tn trng bn ngi khng? Piliya im lng. - C phi ngi bo mt lon go tru vo mt gc o v cho bn ca ngi chng?

Kinh Tiu B - Tp V

Page 28 of 320

Nghe ni vy Piliya vn gi im lng. Sau , nh vua hi kin cc nh thn nn x tr th no. Cui cng, khi quyt nh xong, vua ra lnh: - Hy i ly tt c ti sn trong nh ca triu ph Piliya giao cho triu ph Sankha. B-tt tha: - Tu i vng, ti khng mun gia sn ca ngi khc, ti ch xin nhn ti sn trc y ti cho. Nh vua giao gia sn theo yu cu ca B-tt. Sau khi nhn li gia sn mnh cho, B-tt cng vi on n l vy quanh i v Vng X, gy dng c nghip, v trn i lm cc cng c nh b th v.v..., ri i theo nghip ca mnh.
-ooOoo-

Sau khi k php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, triu ph Piliya l -b-t-a, cn triu ph Sankha l Ta vy.
-ooOoo-

132. CHUYN NG DC LC (Tin Thn Pancagaru)

Nghe theo li khuyn tt ...,

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v s cm d ca cc c gi ca Ma vng (Mra)

ti cy bng Ajapla ca Ngi chn d. Bc o S c bi kinh bt u vi nhng li ny: Rc r sng, chng n, i, bt lc v tham, Ngay ti y, o S Thi chng bay tn lon, Chng khc bay tn lon, Chng khc g bng ri, Tan tc trc gi thi! Sau khi Th Tn c xong bi kinh, cc T-kheo hp ti Chnh php ng, bt u cu chuyn: - Tha cc Hin gi, trong khi cc con gi ca Mra t to ra hng trm thin sc i n vi mc ch, cm d, bc Chnh ng gic vn khng thm m mt nhn. i, Pht lc tht l vi diu! Bc o S i n v hi: - Ny cc T-kheo, cc ng ngi hp y v bn vn g? Khi nghe vn y, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, tht khng c g vi diu nu Ta khng nhn cc con gi ca Mra, khi Ta chng

Kinh Tiu B - Tp V

Page 29 of 320

c Ton Gic v on tn tt c cc lu hoc. Trong thi qu kh, khi Ta ang tm o B-, khi ang cn cc kit s, Ta cng quyt khng nhn cc thin sc ha hin n nh vy v do s ch ng y, Ta t c i vng quc. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt l em trai t ca mt gia nh c mt trm anh em. Tt c cu chuyn mo him ca ngi cn c din t y y cng nh Tin thn Telapatta (s 96). Lc by gi dn chng tr thnh Takkasil dng vng quc cho B-tt ang nh tr ngoi thnh. v sau khi ngi c lm l qun nh phong vng, dn chng trang hong thnh ph nh thnh ph ch Thin v trang hong cung in ca vua nh cung in ca Thin ch Indra (tc l Sakka hay Thch). Khi y B-tt vo thnh, i ngang qua hnh lang ln trong cung vua, ng ln vng ta lm bng chu bu vi diu, di mt lng trng c ging cao, v ngi xung vi v p siu phm ca v Thin ch. Cc i thn, B-la-mn, gia ch v.v... cc hong t trong vng tc, tt c u trang sc lng ly, ng bao vy xung quanh. Trong khi y mi su ngn v n, p nh cc Thin n, rt gii v n ma, ht, y sc p tuyt trn, biu din cc iu ma, cc bi ht v cc loi n, cho n khi ton cung in vang di ting ht, ting n, ging nh lng i dng vang di ting sm st. B-tt ngi nhn cnh huy hong lng ly ca mnh, v suy ngh: Nu ta nhn thin sc huyn ha ca cc n D-xoa y, th ta mnh chung ri. Nh ta khng nhn chng, nn mi c cnh huy hong lng ly ny. Nh nghe theo li khuyn ca cc v c Gic Pht, nn ta mi t c kt qu ny. Sau khi suy ngh nh vy, ngi ni ln li cm hng vi bi k: Nghe theo li khuyn tt, Kin tr, khng lay ng, Tip tc con ng, Khng c g s hi. Ta khng mun i vo Ch cm d D-xoa, Nn ta c an ton, Khi s s hi ln. Nh vy, bc i S thuyt php vi bi k ny, ri ngi tr v quc ng php, v trn i lm cc cng c nh b th v.v... cho n khi mng chung, ngi i theo nghip ca mnh.
-ooOoo-

Sau khi k php thoi ny xong, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, Ta l hong t i n Takkasil v t c vng quc.
-ooOoo-

133. CHUYN LA CHY (Tin Thn Ghatsana)

Ti ch c an n ...,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 30 of 320

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v mt v T-kheo. T-kheo ny ly mt ti thin

qun t bc o S, i n bin a an c ma ma ti mt tr x trong rng gn mt ngi lng nh. Trong thng u, khi i vo lng kht thc, ci chi l b chy, b mt mi v khng c ch tr n, Tkheo ni cho cc v h tr bit, h p:

- Tha Tn gi, hy yn tm. Chng ti s lm chi l li cho Tn gi. Ban u h n ni vy, nhng ba thng tri qua, h vn cha lm. V khng c tr x thch hp, Tkheo y khng t c kt qu ti thin qun. Ngay c mt tia nh sng cng khng khi ln cho v y. Khi an c ma ma xong, v y i n K Vin nh l Th Tn v ngi xung mt bn. Bc o S tip n T-kheo y thn mt v hi: - Ny T-kheo, ti thin qun ca ng c thch hp khng? T-kheo y trnh ln Th Tn bit v tr x ca mnh. Bc o S ni: - Thu xa, ny cc T-kheo, ngay cc loi bng sanh cng bit c tr x ca mnh, khi thch hp th chng sng, khi khng thch hp th chng t b tr x y i n ch khc trc khi tr x an lc ca chng tr thnh nguy him. V nu loi bng sanh cng bit nh vy, v sao ng li khng bit tr x thch hp hay khng thch hp cho mnh? Ni vy xong, theo li yu cu, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sinh lm con chim. Khi n tui trng thnh, t c dung sc ti thng, lm vua cc loi chim, li trong rng, sng vi n chim ty tng, nng ta mt cy ln. Cy y c nhiu l sum su, vi cc cnh l vn ra trn mt h nc, v nhiu con chim sng trn cc cnh cy lm cho phn ri trong nc. By gi c con rn cha tn Canada sng trong h nc y. N suy ngh: Nhng con chim ny lm ri phn trong h nc ca ta. Vy ta hy lm cho la t trong nc chy ln thiu ri cy v ui chng i. Trong cn nng gin, con rn cha i ban m trong khi tt c n chim ang nm ng. u tin n lm cho nc h si; k lm cho khi bc ln v phun cao hn cy tht nt. B-tt thy la t nc phun ln, lin gi by chim: - Ny cc bn chim, nc thng hay dp tt la. Nay chnh nc t chy. Chng ta khng th y c. Chng ta s i tm ch khc. Ni xong, B-tt c bi k: Ni chn c an n, Ti y, rn ni ln, Chnh gia lng nc, La t y chy ln, Nay khng nn tr Ti cy mc trn t, Hy bay tn cc phng,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 31 of 320

H ny rt ng s. Sau , B-tt em cc con chim nghe theo mnh bay i tm ch khc. Cn nhng con chim khng nghe li B-tt vn li, u b thiu chy.
-ooOoo-

Sau khi k php thoi ny, bc o S ging Bn s tht. Cui bi ging y, v T-kheo chng c qu A-la-hn v Ngi nhn din tin thn: - Lc by gi my con chim nghe theo li B-tt l hi chng ca c Pht, cn vua loi chim l Ta vy.
-ooOoo-

134. CHUYN THIN QUN (Tin Thn Thnasodhana)

Nhng ai cn c tng ..., php X-li-pht (Sariputta), ti ca thnh Sankassa lin h n mt vn do bc i S thuyt ging vn tt. Cu chuyn qu kh c k nh sau:
-ooOoo-

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v li gii thch rng ri ca v Tng qun Chnh

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt mnh chung trong rng ni: - Phi tng phi phi tng. Cc v tu kh hnh khng tin li gii thch ca v t u tay v li dy ca v o S. V vy B-tt t ci tri Quang m tr v, v ng trn h khng c ln bi k ny: Nhng ai cn c tng, Chng cng i c th; Nhng ai khng c tng, Chng cng i c th, Hy t b c hai, t c lc thin chng, Khng cn cc u nhim. Nh vy B-tt thuyt php, tn thn v t ca ngi v i ln ci Phm Thin. Khi y, cc v tu hnh kh hnh cn li tin v t u tay.
-ooOoo-

Sau khi k php thoi, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi v t u tin l X-li-pht, cn v i Phm Thin l Ta vy.
-ooOoo-

135. CHUYN NGUYT QUANG (Tin Thn Candbha)

Kinh Tiu B - Tp V

Page 32 of 320

Nguyt quang v nht quang ...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v li gii thch mt vn ca trng lo X-li-pht ti ca thnh Sankassa.
-ooOoo-

Thu trc, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt vo lc mnh chung trong rng, tr li cc cu hi ca cc t vi cc ch: nh sng ca mt trng, nh sng ca mt tri, ni xong, ngi sanh ln Quang m thin. By gi v t u tay gii thch li ca bc o S, cc v kh hnh khng tin tng v y. Cho nn sau , B-tt t Quang m thin xut hin xung, ng trn h khng v c ln bi k: Nguyt quang v nht quang, Ai tu vi tr tu Vi thin khng tm ny, c sanh Quang m thin. Nh vy, B-tt dy cho cc v tu kh hnh hiu v tn thn c hnh ca v t u tay, ri tr li ci Phm Thin.
-ooOoo-

Sau khi k php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, v t u tay l X-li-pht, cn i Phm Thin l Ta vy.
-ooOoo-

136. CHUYN THIN NGA VNG (Tin Thn Suvannahamsa)

c g, hy bit l ...,

Cu chuyn ny, khi tr K Vin, bc o S k v T-kheo-ni Thhullanand (Nand Mp). Mt nam

c s X V mun cng dng ti cho chng T-kheo-ni bo ngi gi rung: - Khi no cc T-kheo-ni n, hy cho mi T-kheo-ni hai hay ba nhnh ti. T khi y tr i, cc T-kheo-ni thng i n nh ngi y, hay ra ng rung ly ti, Mt hm, vo mt ngy l, trong nh ngi y ti khng cn na. T-kheo-ni Thullanand n nh ngi y vi mt s ty tng v hi: - Tha ng c ti khng? - Tha ni s, ti khng c. Ti em v dng ht ri. Ni s hy i ra ngoi ng. Nghe ni vy, Thullanand i ra ngoi ng, khng ch ng c lng tham, mang ti v qu nhiu. Ngi gi rung tc gin: - V sao cc T-kheo-ni khng bit va , em ti i qu nhiu vy?

Kinh Tiu B - Tp V

Page 33 of 320

Nghe ni vy, cc T-kheo-ni thiu dc cng bc bi phin mun; v cc T-kheo nh nghe cc Tkheo-ni y ni cng bc bi v phin mun khng km. S phin mun ca ch Ni c cc T-kheo trnh ln Th Tn r. Th Tn ph bnh T-kheo-ni Thullanand v ni: - Ny cc T-kheo, mt ngi c lng dc ln x s khng thn i, khng lm va ngay c m sanh ra mnh, khng gy c lng tin i vi nhng ngi cha tin, khng th lm tng trng lng tin ca nhng ngi c lng tin; khng to nn cc li dng cha c to nn. V i vi li dng c ri, cng khng th duy tr c. Cn ngi t dc c th lm khi ln lng tin ngi cha c lng tin, c th lm tng trng lng tin vi nhng ngi c lng tin, to nn cc li dng cha c to nn, v i vi li dng c ri vn c th duy tr c. Vi phng php y, bc o S thuyt gio thch hp cho cc T-kheo y v ni: - Ny cc T-kheo khng phi ch nay Thullanada mi c tham dc ln, trong qu kh Thullanand cng c lng dc ln nh vy ri. Ni vy xong, bc o S k chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh B-la-mn. Khi n tui trng thnh, h ci cho B-tt mt ngi v t mt gia nh ngang hng. Vi ngi v y, Btt c c ba con gi u tn l Nand. Khi B-tt mnh chung, v v cc con gi phi i n vi cc gia nh khc. B-tt ti sanh lm con ngng tri vng c tr nh c cc i trc. Khi con ngng tri vng n tui trng thnh, thy thn th to ln ca mnh, vi lng vng che thn, vi sc p tuyt trn, n hng tm tm hiu: Ta t u mng chung m n y? Bit c mnh t loi ngi n, B-tt hiu: Nay n B-la-mn v cc con gi ta u?. c bit h ang lm thu cho ngi khc v sng mt cch kh khn, B-tt suy ngh: Trong cc lng bng vng trn thn ta hin nay, nu ta cho h mt ci lng bng vng ca ta, th vi lng vng y, v v cc con gi ta s sng hnh phc. V vy, B-tt i n ch h v u trn cy x ngang chnh. N B-lamn v cc con gi thy B-tt, lin hi: - Tha ngi, ngi t u n? B-tt tr li: - Ta l cha cc con. Ta mnh chung c sanh lm con ngng tri vng. Ta n thm cc con. Bt u t nay cc con khng cn phi lm thu cho ngi khc v sng mt cch kh s nh vy na. Ta s cho cc con mi ln mt ci lng vng ca ta. Cc con bn lng y v sng hnh phc. Ni xong, B-tt cho h mt ci lng vng v bay i. T vi cch thc ny, B-tt tip tc i n v mi ln cho h mt ci lng vng. V cc n B-la-mn c sng sung tc v hnh phc. Mt hm, n B-la-mn ni vi cc con gi: - Ny cc con, tm ca loi sc sanh kh m tin c. Mt ngy no , cha cc con c th khng n y, vy khi no cha cc con n, chng ta hy nh tt c lng vng v ly cc lng y dnh.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 34 of 320

Cc c gi khng chu, lin ni: - Lm nh vy cha chng con s au n. Tuy vy n B-la-mn, v lng ham mun qu ln, mt hm, thy con ngng tri vng n, b ku con ngng n gn b, vi hai tay bt gi ngng v nh tt c lng. Nhng cc lng ca B-tt c c im l nu b nh ln bng sc mnh ngoi mun ca mnh, th chng tr thnh nh lng con c thng. By gi B-tt xe hai cnh ra, nhng khng c th bay c. N B-la-mn qung B-tt vo mt ci thng ln v cho B-tt n y. Theo thi gian, cc lng ca B-tt c mc ln, nhng chng ton mu trng. Vi cnh c mc li, B-tt v ch ca mnh, v khng bao gi tr li na.
-ooOoo-

Sau khi k cu chuyn qu kh ny, bc o S li ni: - Ny cc T-kheo, Thullanand khng phi nay mi c ham mun ln. Thu trc nng cng c ham mun ln ri. Lng ham mun ln ca nng lc y lm cho nng mt vng, cng nh lng ham mun ln ca nng hm nay lm cho nng mt ti. Cng nh Thullanand, chnh v nng, chng T-kheo cn li khng c ti. Do vy, nu c nhiu, phi bit lng va ; nu c t, phi bng lng vi nhn c. Ch mong mi nhiu hn. Ri bc o S c bi k: c g, hy bit , Qu tham l c php, Do bt cha ngng tri, Bao nhiu vng tiu ht. Ni xong, bc o S dng nhiu phng tin ch trch ri t ra hc gii: T-kheo-ni no n ti, phi b ti a a ngc. Ni xong php thoi, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, n B-la-mn l Thullanand, ba ngi con gi y l ba ch em ca nng, v con ngng tri vng l Ta vy. (Cu chuyn ny c ni n trong Lut tng, tp IV).
-ooOoo-

137. CHUYN CON MO (Tin Thn Babbu)

Ti ch, cho mt mo..., mt n c s, c bit qua ngi con gi, tn l Knmata (m ca Kn). N c s ny chng qu D lu, mt Thnh t. B g con gi cho mt ngi n ng ng giai cp th sanh ti mt ngi lng khc. V mt vi cng vic, Kn i n nh m. Chng ca Kn, sau mt vi ngy, sai mt ngi a tin rng chng mun Kn hy v. Kn nghe li a tin, hi m: - Tha m, con c nn i v ngay khng? B m ni:

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v mt hc gii lin h n m ca Kn. X-v c

Kinh Tiu B - Tp V

Page 35 of 320

- Con y lu nh vy, sao con c th v tay khng? Ri b m bt u lm bnh. Lc by gi, mt T-kheo kht thc i n nh n c s y. B mi v y ngi, v cng dng bnh y bt. V y ra i, li ni vi mt ngi khc n kht thc, v b m cng cng dng ngi y nh vy. V y ra i li ni vi mt ngi khc na, v b m cng dng, cho n bn ngi cng c cng dng nh vy. V vy, bnh c lm ra u ht sch. V Kn gi ngi a tin th hai, ri th ba. n ln gi ngi a tin th ba, ngi chng nhn: Nu nng khng v, ta s ly v khc. Ln th ba cng v l do y, Kn khng i v c. Chng Kn ly mt ngi v khc. Kn nghe tin y lin ng khc. Bc o S bit c nguyn do, vo bui sng p y, cm y bt, i n nh m ca Kn, ngi trn ch son sn v hi m ca Kn: - V sao, Kn ny li khc? Khi c nghe ni l do, bc o S an i m ca Kn, thuyt php thoi xong, t ch ng dy v i v tinh x. Cu chuyn bn T-kheo, ba ln nhn ly bnh nh m Kn v tnh ngn chn vic Kn i v, c chng T-kheo bit n. Mt hm, cc T-kheo, hp ti Chnh php ng, bt u ni chuyn: - Ny cc Hin gi, bn T-kheo trong ba ln n bnh do m ca Kn nu lm tr ngi vic Kn i v, do nguyn nhn y, ngi con gi b chng rung b, khin cho i n c s su mun. Bc o S n v hi: - Ny cc T-kheo, nay cc ng ngi hp ti y ang bn vn g? Khi c nghe vn trn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay bn T-kheo mi n ti vt ca m Kn, khin b y sinh su mun. Thu trc, h cng lm nh vy ri. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong gia nh mt ngi th o v khi n tui trng thnh, tr thnh tinh xo trong ngh. Trong nc Ksi, ti mt th trn, c mt nh triu ph rt giu. S tin ct gi ln n bn trm triu ng tin vng. V v triu ph mnh chung, v v qu luyn i ti sn nn ti sanh lm con chut sng trn ng ti sn. Nh vy, dn dn tt c gia nh i n hy dit. Ngi chng cng cht. Ngi lng tr thnh hoang ph v vng ngi. Lc y B-tt ang o v o d ti ngi lng c. Ri con chut y i tm n, thy B-tt nhiu ln, khi ln tm luyn i, ngh nh sau: Ti sn ln ca ta v c b hy dit. Ta s n tiu ti sn cng chung vi ngi ny!. Ngh vy, mt hm n ngm trong ming mt ng tin vng v i n B-tt, B-tt thy n, lin ni ln li thn i: - Ny bn, c g khin bn n y vi ng tin vng?

Kinh Tiu B - Tp V

Page 36 of 320

- Ny ng ch, tin ny ng ch tiu dng cho mnh v em tht cho ta. B-tt chp nhn ni: - Tt lm! Ri ly ng tin vng i v nh, dng mt na mua tht v em n cho con chut. Con chut ly tht em v hang ca mnh v n tht tha thch. T y tr i, vi cch thc ny, hng ngy n em n cho B-tt mt ng tin vng, v B-tt li cung cp tht cho n. Mt hm con chut b mt con mo bt c. N ni: - Ny bn, ch git ta. - V sao? Ta nay ang i mun n tht. Ta khng th khng git my c. - Trc ht hy ni cho ta bit ngy no bn cng i hay ch i hm nay thi. - ngy no ta cng i c. - Vy nu bn mun n tht hng ngy, xin hy th ta ra. Con mo ni: - My nh y. V n th con chut ra. T y tr i, con chut chia thnh hai phn tht, mt phn cho n, mt phn cho con mo. Mt ngy kia, n b mt con mo khc bt, n cng ha tng t v c th ra. T y tr i chng chia tht thnh bn phn, v chng n. Ri mt con mo khc bt n, n cng ha tng t v c th ra. Gi li ha, chng chia tht thnh nm phn v n. Con chut, v n t, b mt mi v tr thnh m yu, gy cm. B-tt thy con chut nh vy, bn hi: - Ny bn, sao bn m yu th? Khi c bit l do, B-tt ni: - Lu nay sao bn khng ni vi ti? y, ti s bit vic g nn lm. B-tt an i con chut, ri lm mt ci hang bng pha l trong sut, em n v ni vi con chut: _ Ny bn, hy vo trong hang ny m nm. Vi nhng ai n y, hy da nt chng vi nhng li tht l c c. Con chut vo trong hang nm. Ri mt con mo n v ni: - Hy em tht cho ta. Con chut ni vi n: - i con mo c c kia, sao ta li em tht cho my? Hy v n tht cc con mo con ca my i! Con mo khng bit con chut nm trong hang bng pha l, qu tc gin, lin dng sc mnh nhy n bt con chut, qu tim n p mnh vo ci hang bng pha l, b v khin hai con mt li ra. Nh

Kinh Tiu B - Tp V

Page 37 of 320

vy, con mo cht v ri xung ti mt ch kn. Cng vi cch thc y, bn con mo u cht. T y tr i, con chut khng cn s hi na v hng ngy em cho B-tt hai ba ng tin vng. Nh vy dn dn n cho B-tt tt c ti sn. C hai sng vi nhau cho n trn i vi tnh thn i khng chia r, ri khi mng chung i theo nghip ca mnh. Khi bc o S k cu chuyn qu kh ny xong, vi danh ngha bc Chnh ng Gic, Ngi ni ln bi k: Ti ch cho mt mo, Mo th hai hin ra, Ri mo th ba, bn, Tt c con mo cht, V chm hang gng ny.
-ooOoo-

Sau khi bc o S k php thoi ny, Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, bn con mo l bn T-kheo y, con chut l m ca Kn, v ngi th o l Ta vy.
-ooOoo-

138. CHUYN CON CC K (Tin Thn Godha)

K ngu c ch g...,

Cu chuyn ny, khi ti K vin, bc o S k v mt ngi la o. Cc chi tit cu chuyn cng

ging nh Tin thn Bilra s 128.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm con cc k. Lc by gi mt v tu kh hnh chng c nm Thng tr, sng trong mt chi l ti mt khu rng, gn mt ngi lng bin a. Nhng ngi lng hu h v tu kh hnh rt knh trng v y. B-tt sng trong mt g mi ti cui con ng i kinh hnh ca v tu hnh. Sng ti y, B-tt hng ngy hai ba ln i n v tu kh hnh, nghe nhng li lin h n php, lin h n ngha, v nh l v tu kh hnh ri i v tr x ca mnh. Sau mt thi gian, v tu kh hnh y bo tin cho nhng ngi trong lng bit mnh s ra i. Khi v tu kh hnh c gii c ny ra i, mt v tu kh hnh gi di n ti am tht y. B-tt suy ngh: y l v c gii hnh v cng i n v y vi cch thc nh trc. Mt hm, trong ma nng hn, mt cn dng tri ma khi ln, nhng con kin mi t nhng g mi b ra; v cc con cc k cng b ra n chng. Nhng ngi trong lng i ra bt nhiu con cc k, nu chng, xo trn chua ngt ri cng ng cho v tu kh hnh. V tu kh hnh n tht cc k, tham m v ngon, lin hi: - Mn tht tht l ngon ngt, l tht g vy? Khi c tr li l tht cc k, v y suy ngh: C con cc k ln thng n vi ta. Ta s git n n tht. Ngh vy v y em li son cho nu, b chn, mui... cc mn gia v, chng mt bn, cm mt ci v ly o che li, ri ngi ti ca chi l ch B-tt n vi mt dng iu ht sc an tnh.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 38 of 320

B-tt i ra, suy ngh: Vo bui chiu, ta s i n v tu kh hnh. Khi ang i n, B-tt thy sc din ca ngi tu kh hnh ny i khc, lin suy ngh: Ngi tu kh hnh ny ngi vi dng iu khc vi ngy trc. Hm nay, v y ang nhn ta vi cp mt nh mun nut sng ta v suy ngh: ta s bt n. Con cc k l hin thn ca B-tt, v ng trong gi di v tu kh hnh, ngi c mi tht cc k, suy ngh: Ngi tu kh hnh di tr ny hm qua c n tht cc k, b tri buc bi lng tham v, hm nay n ch ta n gn ly v nh ta, nu v n ta. Ngh vy, B-tt khng i n gn n na, v tr lui ch khc. Ngi tu kh hnh bit rng B-tt khng ti na, lin ngh: Chc con cc k ny bit ta mun git n nn n khng n, nhng du n khng n, lm sao n thot c?. Ngh vy, v y rt v v nm vo con cc k nhng ch trng ci chp ui ca con cc k, B-tt chy mau vo g mi, th u ra t mt l khc, v ni: - Ny k bn tc gi di kia, ta i n gn ngi v ta ngh ngi l k c gii hnh. Nay ta bit ngi l k gi di. Mt k i n cp nh ngi th xut gia lm g? Sau khi ch trch ngi tu kh hnh y, B-tt c bi k trong Php c (394): K ngu c ch g, Bn tc vi da d, Ni tm y phin no, Ngoi mt nh bng sung? Nh vy, sau khi ln n k tu kh hnh gi di, B-tt lin i vo g mi. Cn ngi tu kh hnh c c b i ch khc.
-ooOoo-

Sau khi k li php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, ngi tu kh hnh gi di l k la o ny, ngi tu kh hnh c gii c trc l Xli-pht v con cc k l Ta vy.
-ooOoo-

139. CHUYN C HAI MT THT BI (Tin thn Ubhatobhattha)

Mt h, o b mt...

Cu chuyn ny, khi Trc Lm, bc o S k v -b-t-a. Lc by gi, ngi ta nghe ni cc T-kheo ti Chnh Php ng bt u ni chuyn:
- Tha cc Hin gi, nh mt que ci t ngha a, b chy hai u, gia b dnh phn, khng th dng lm ci rng, cng khng th dng lm ci lng, cng vy, -b-t-a c xut gia trong Gio php dn n gii thot nhng c hai mt u tht bi, c hai mt b vt b, l ti sn ti gia b on tn, v Sa-mn hnh khng vin mn. Trong lc y bc o S i n v hi:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 39 of 320

- Ny cc T-kheo, cc ng nay ang ngi hp v tho lun vn g? Khi c nghe vn trn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, -b-t-a khng phi ch nay mi gp tht bi c hai mt, thu xa, cng tht bi nh vy ri. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm mt thn cy. Lc by gi, ti mt ngi lng nhng ngi cu c ang sng, c mt ngi cu c mang theo li cu, cng vi a con trai n mt m nc m cc ngi chi li thng bt c. Anh ta i ch ny ch kia qung li cu. Li cu mc vo mt khc cy ang n kn trong nc. Ngi nh c khng th ko li cu ln. Anh ta suy ngh: Li cu ny chc mc vo con c ln. Ta hy bo a con trai i v nh, bo cho m n bit. Ngh vy anh ta ni vi a con: - Con thn, hy i tin cho m bit chng ta cu c con c ln, v ni vi m hy tm cch gy s vi hng xm gi h nh, v th s khng ai n i chia phn c ca ta c. a con ra i, cn anh ta li, ko li cu nhng v s t dy, bn o ngoi trn b, i xung nc. V say m tm bt con c nn anh ta va chm vo khc cy, b h hai con mt. Mt tn n trm ly cp ci o anh ta trn b. Trong cn au n, anh ta ly tay bt hai con mt m t nc i ln, run ry i tm ci o. Trong lc y, v anh ta hunh hoang vi nh: Ta s lm cho khng mt ai n i chia phn. Ngh vy, ch eo mt l tht nt trn mt tai, ly l ni bi mt con mt, m trong nch mt con ch, v i n gi ngi hng xm. Mt ngi bn ni vi ch: - Chao i! eo l tht nt vo tai ca bn, bi mt con mt, m mt con ch nh a con thn yu, bn i t nh mnh n nh ngi ta, bn in ri sao? - Ta khng in. Ngi khng c l do g li mng ta, nhic ta? Nay hy i n thn trng, ta s lm cho ngi b pht tm ng tin v ti mng nhic ta. Sau khi ci v nh vy, c hai cng i n gp ngi thn trng. Nhng sau khi cuc ci v c gii quyt th chnh v ngi nh c b pht. Ngi ta tri v nh ch i ch tr tin pht. Khi v thn cy thy s vic xy ra cho v ngi nh c lng, v s bt hnh xy ra cho ngi nh c trong rng, va ng trn nhnh cha ba ca thn cy, v thn cy va ni: - Ny bn cu c i, vic c bn lm di nc v trn cn, c hai u tht bi. Ni vy xong, v thn c bi k: Mt m, o b mt, Ci v, v b nh, Hai vic u h hng, Di nc v trn cn.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 40 of 320

Sau khi k php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Thu y, ngi cu c l -b-t-a, cn v thn l Ta vy.
-ooOoo-

140. CHUYN CON QU (Tin Thn Kka).

Tm thng b chn ng...,

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v mt v S Trng c danh. Cc chi tit ca chuyn

s c k trong Chng mi mt, Tin thn Bhaddasla (s 465).
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh lm con qu. Mt hm, v c vn t t ca vua i tm trong mt con sng ngoi thnh, sau thoa nc thm, eo vng hoa, mc o p ri i vo thnh. C hai con qu ang u trn lu cnh ca thnh, mt con ni vi con kia: - Ny bn, ti s i i tin trn u ngi B-la-mn ny. Con kia can: - Ch lm nh vy, v B-la-mn ny c quyn th, chng ta khng nn gy hn th vi ngi c quyn th. Ngi ny phn n c th st hi tt c loi qu. Nhng n cng quyt: - Ti khng th khng lm c. - Nu khng nghe ti, ri bn s c nm mi. Ni vy xong con qu kia bay i. Khi ngi B-la-mn i n di lu canh, con qu lm ri phn trn u ng nh lm ri mt trng hoa. V B-la-mn phn n v nui lng hn th vi loi qu. Lc by gi, mt n t c thu p v phi la gia nng. Ti ca ny n ngi gi la ri ng gt. Bit n khng , mt con d lng di i n n la. Ngi n t thc dy, thy con d bn ui i. Ln th hai, ln th ba, khi ngi n t ang ng nh vy, con d li n n la. Ngi n t, sau ba ln ui con d, suy ngh: Con vt ny tip tc n, n ht na phn la, s thit hi nhiu cho ta, nay ta s chn con d n n la. N ng dy ly que la nh con d. Lng con d bt la. Con vt vi thn b chy, chy tht mau n mt kho cha c gn mt chung voi dp tt la, v ch thn vo kho cha c lm cho kho c chy ln, v t , bt chy qua chung voi. Khi chung voi b chy, lng voi b chy, v nhiu con voi b vt thng thn. Cc thy thuc voi khng th no cha cc con voi lnh bnh, bo cho vua bit. Vua hi v c vn t t: - Ny S trng, cc thy thuc khng th cha tr cc con voi lnh bnh. Khanh c bit th thuc no khng? - Tha i Vng, thn bit.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 41 of 320

- Cn ly thuc g? - Tha i Vng, cn ly m qu. Vua ni: - Vy hy git qu v em m qu li. T y tr i h git cc con qu nhng khng tm c m. Ti ch ny ch khc, h cht thy qu thnh ng. Mt ni s hi ln khi ln trong loi qu. Lc by gi B-tt sng vi tm mi ngn con qu vy quanh ti mt khu rng ln dng lm bi tha ma. Mt con qu n, bo cho B-tt bit v s s hi khi ln cho loi qu. B-tt suy ngh: Ngoi ta ra, khng c mt ai c th gii ta s s hi khi ln cho b con ta. Ta s gii ta s s hi khng khip y. Ri B-tt hng nim mi Ba-la-mt, cao lng t B-la-mt, bay mt mch n cung vua, vo ca s m ln, v n np di chic ngai ca vua. Lc by gi mt ngi mun bt con qu, nhng vua va i vo cung ngn anh ta li. Bc i S ngh mt mt lt, ri nim lng t Ba-la-mt, v t di chic ngai i ra, tha vi vua: - Tu i Vng, mt v vua tr v quc khng nn i theo cc dc v.v... Khi cn lm vic g, phi quan st, v r bit ton b vn , ri mi lm. Nu v vua lm mt vic khng c kt qu th khng nn lm, v cng vic y a n s hi hoc cht chc cho mi loi. V c vn t t b hn th xi gic ni lo: V cc con qu khng c m. Khi nghe ni vy, vua rt bng lng vi B-tt, cho B-tt ngi trn gh bng vng, ti y B-tt c xoa i cnh vi nhng loi du c nu trm ln ngn ln, ri cho B-tt n cc mn tht ngon dnh cho vua, c ng trong cc bt a bng vng. Sau khi cho B-tt ung nc c an lc, vua ni vi bc i S: - Tha bc Hin tr, ngi ni cc loi qu khng c m? V l do g chng khng c m? B-tt ni: - V l do sau y: Vi ting ni ln vang dy c cung in, B-tt thuyt php qua bi k ny: Tm thng b chn ng, B th gii lm hi, Do vy khng c m, B con qu chng ti. Nh vy, sau khi ni ln l do ny, bc i S dy vua nh sau: - Tha i Vng, cc v vua ch lm nhng vic g m khng quan st, khng bit r ton b vn . Nh vua vi tm t tha mn, cng dng B-tt c vng quc. Nhng B-tt khng nhn vng quc ca vua, dy vua gi Nm gii, v xin vua ch lm cho mi loi chng sanh s hi. Vua xc ng trc nhng li ny nn ban lnh tha cht cho mi loi, v c bit vua thng xuyn b th cho cc loi qu. Mi ngy vua bo nu su u go ri nm gia v thm ngon v b th cho by qu. Ring bc i S c ban cc th n ch mnh vua dng.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 42 of 320

-ooOoo-

Sau khi k php thoi ny xong bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, vua Ba-la-ni l nand, v vua loi qu l Ta vy.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 43 of 320

5.03 PHM KAKANTAKA

141. CHUYN CON TC K (Tin Thn Godha)

Giao du vi k c...,

Cu chuyn ny, khi ti Trc Lm, bc o S k v T-kheo phn bi. Chuyn ny ging nh chuyn
trong Tin thn Mahihmukha (s 26).
-ooOoo-

Thu trc, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh lm con cc k. Khi n tui trng thnh, B-tt sng trong mt ci hang ln trn b sng, vi vi trm con tc k khc vy quanh. B-tt c mt con. Con tc k c ny lm bn vi mt con k nhng, sng thn mt vi n, v thng i n m qun ly n. S thn mt y c bo ln cho cc k cha bit. Cc k cha cho gi con mnh ln v ni: - Ny con thn, con thn tnh vi ch khng ng thn tnh. Con k nhng thuc gia nh h tin, khng nn lm thn vi chng. Nu con lm thn vi con k nhng y, ton b gia nh cc k s lm nn. Bt u t nay con ch thn mt vi n. Tuy vy, cc k con vn thn vi bn nh trc. B-tt ni i ni li nhiu ln nhng khng th ngn cn s thn mt ca con mnh vi con k nhng. B-tt suy ngh: Rt c th, v con k nhng ny, s s hi s khi ln cho chng ta. Khi s s hi y khi ln, ta phi tm con ng chy trn. Ri B-tt bo o mt l thng gi pha bn cnh hang c li thot khi cn. Con cc k c dn dn ln vi thn hnh to ln. Cn con k nhng vn c thn th nh nh xa. Khi con cc k m cht con k nhng hn n, con k nhng c cm gic nh b hn ni nng. Con k nhng b mt mi, suy ngh: Nu con cc k m hn ta nh vy vi ngy na, th ta cht mt. Vy ta hy m mu vi mt ngi th sn st hi gia nh cc k ny. Mt hm, nhn c cn dng ni ln gia ma h, nhiu con kin mi bay ra, v cc con cc k t ch ny ch kia b ra n mi. Mt ngi th sn cc k, cm cuc o hang cc k, i vo rng vi nhng con ch. Con k nhng thy ngi, lin ngh: Hm nay, ta s tha mn nguyn vng ca mnh. N lin b n, nm khng xa v hi: - Tha ng, ng vo rng lm g? Ngi th sn y ni: - bt cc con cc k. - Ti bit mt ci hang c hng trm con cc k, hy em la v rm n. Ri n dn ngi th sn n y v ni: - Hy b rm vo ch ny, t la xng khi, t cc con ch xung quanh. ng hy cm mt ci v ln, p cc con cc k chy ra, git chng v vun thnh ng. Ni vy xong, n ngh: Hm nay, ta s thy k th i bi b chy, ngh vy xong, n n nm mt

Kinh Tiu B - Tp V

Page 44 of 320

ch v ngc u ln. Ngi th sn xng khi rm v khi bay vo trong hang. Cc con cc k b khi lm m mt, hong s, b ra vi nh chy trn. Ngi th sn p cc con chy ra v git ht. Nhng con no chy thot tay anh ta, th cc con ch chn bt. i nn khi ln cho cc con cc k. B-tt bit rng do con k nhng, nn s hi khi ln, B-tt than: - Tht khng nn giao du vi loi c c. Do loi c c nn an lc khng c. Chnh do mt con k nhng c c, cc con cc k ny b hy dit. Trong khi chy trn thng qua l khi, B-tt ni ln bi k: Giao du vi k c Khng a n an lc, Do mt con k nhng, Ton gia nh cc k ri vo i nn.
-ooOoo-

Sau khi k php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, con k nhng l -b-t-a, cc k con ca B-tt khng nghe li gio hun l Tkheo phn bi, cn cha loi cc k l Ta vy.
-ooOoo-

142. CHUYN CON CH RNG (Tin Thn Sigla)

Nh vy kh bit ngi...,

Cu chuyn ny, khi tr Trc lm, bc o S k v -b-t-a m mu st hi Pht. Khi nghe cu

chuyn cc T-kheo hp Chnh php ng bn lun, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay -b-t-a mi m mu st hi Ta. Trong qu kh k y cng m mu nh vy ri. Nhng n khng th git Ta c, n ch t lm cc nhc mnh thi. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Trong thi qu kh, khi vua Brahmadatta tr v nc Ba-la-ni, B-tt sinh ra lm con ch rng ri tr thnh ch rng cha, vi n ch rng vy quanh, sng ti mt ngi rng dng lm bi tha ma. Lc by gi, Vng X c ngy hi ln. Phn ng ngi ta u ung ru. Ti y, mt s ngi n chi, cho em nhiu ru v tht, mc o qun p, ung ru n tht. Vo canh mt, h n ht tht v cn li nhiu ru. Mt ngi trong m y ni: - Hy cho ti tht. Khi nghe ni l tht ht ri, anh ta ni: - Khi ta cn ng y th tht khng th ht c. Ta s git cc con ch rng n n xc cht trong ngha a ny v em tht v.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 45 of 320

Ni vy, anh ta ly mt ci v, theo con ng ng cng, i ra khi thnh, n bi tha ma, cm ci v v nm xung gi b cht. Lc by gi B-tt vi cc con ch rng n vy quanh ngi y. Thy ngi y, B-tt ni: - Ngi ny khng cht. Ta s quan st k lng hn. B-tt i n pha di gi, ngi mi thn th, bit ng s tht l ngi y cha cht, lin suy ngh: Ta s lm cho n xu h, lin i n, cn u ci v v ko. K n chi y khng thy B-tt n, c nm cht ci v li! B-tt lin n gn anh ta v ni: - Hi ng kia, nu ng cht th khi ta ko ci v, ng s khng nm cht ly. Chnh v vy, ta bit ng cha cht. Ri B-tt c bi k: Nh vy, kh bit ngi, Khi ngi nm gi cht, Khi ta ko gy ngi, Ngi khng th chic gy, Do vy ta bit c, Nh ngi cha tht cht! Nghe ni vy, k n chi y ng dy, ly gy nm B-tt v ni: - Con vt ny bit ta cha cht. Cy gy nm khng trng. Ngi n chi y ni: - Hy i i, ln ny ngi thot khi tay ta. B-tt quay li v ni: - Ny con ngi kia, phi, ta thot tay ngi. Nhng ngi khng th thot c mi su a ngc nh trong i a ngc. Ni vy xong, B-tt b i. K n chi y khng c mt cht g, i ra khi bi tha ma. Sau khi tm trong mt vng nc, anh ta i vo thnh theo con ng i ti trc.
-ooOoo-

Sau khi k php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, k n chi l -b-t-a, cn con ch rng cha l Ta vy.
-ooOoo-

143. CHUYN CHIU SNG NH MT TRI (Tin Thn Virocana)

Vi c no nt by...,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 46 of 320

Cu chuyn ny, khi tr Trc Lm, Bc o S k v -b-t-a ng vai tr bc Thin Th Gayssa.

Khi thin chng bin mt, li dng v danh vng b tiu tan, -b-t-a ngh n mt phng tin xin bc o S chp nhn cho nm php. Khi b t chi, v y lin ph ha hp Tng, b i n Gaysisa vi nm trm t ca hai bc Thnh t ca c Pht. Nhng t ny mi xut gia khng bao lu nn khng thin xo trong Php v Lut. V y lm cc Tng s ring bit vi hi chng ny, trong mt gii x ring. Bc o S bit c tr ca nhng ngi ny n thi thun thc lin gi hai t u tay n . Khi thy hai v ny, -b-t-a rt hoan h, thuyt pht sut m, v suy ngh: Ta s lm theo uy nghi c ca Pht, bt chc bc Thin Th ni vi hai v t u tay: - Tha Hin gi X-li-pht, chng T-kheo khng hn trm, thy min, hy thuyt php cho chng Tkheo. Lng ta au mi, ta s nm ngh chc lt. Ni vy xong, -b-t-a i nm ngh. Hai t u tay thuyt php cho cc T-kheo, lm h gic ng v o, v qu, v em tt c i v Trc Lm. Koklika thy tinh x trng khng, lin i n gp -b-t-a, v ni: - Ny Hin gi -b-t-a, hi chng ca Hin gi b ph v, hai v i t ca Th Tn lm cho tinh x trng khng v i ri. Cn Hin gi th vn nm ngh. Ni vy xong, Koklika lt thng y ca -b-t-a, vo ngc -b-t-a vi gt chn, ging nh ng mt ci nm vo bc tng, khin cho mu tro ra t ming v y. T tr i, -b-t-a b au lun. Bc o S hi v Trng lo: - Ny X-li-pht, khi ng n, -b-t-a lm g? - Bch Th Tn, -b-t-a thy chng con, lin ni: Ta s lm theo uy nghi c ca Pht, ri bt chc bc Thin Th v lm vo nn ln. Bc o S ni: - Ny X-li-pht, khng phi ch nay -b-t-a mi bt chc Ta v gp nn. Thu xa, k y cng gp nn nh vy ri. Ri theo li Trng lo yu cu, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm con s t c lng di v tr hang Kancana (Vng) trong ni Hy-m. Mt hm, s t hang Vng i ra, dui thn nhn bn phng, rng ting rng ca loi s t xong, lin nhy i tm mi. S t git mt con tru ln, n phn tht tt nht, i xung mt ci h ung y bng nc trong nh pha l, ri i v hang. Mt hm mt con ch rng hp tp i tm mi, thy s t, khng th chy trn c, ri xung chn trc mt s t v nm xung. S t hi:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 47 of 320

- Ny ch rng, ngi mun g? Con ch rng ni: - Tha ngi, con mun hu h di chn ngi. S t ni: - Tt lm, hy n hu ta. Ta s cho n phn tht ngon. Ni xong s t em con ch rng v hang Vng. T y tr i, con ch rng n phn tht cn li ca cc con th do s t git. Sau mt thi gian, ch rng tr thnh to ln. Mt hm, ang nm trong hang, s t ni: - Ny ch rng, hy ng trn chp ni nhn, khi thy cc con voi, nga, tru ang i di chn ni, h con no ngi mun n tht, hy n ni: Con mun n tht con ny. Ch rng nh l v leo ln chp ni, nhn cc con th, h thy con no n mun n tht, n lin i vo hang Vng v bo cho s t bit: - Tha ngi, c mi ri. S t lp tc nhy i, v du l con voi ang trong thi k pht dc, s t cng lp tc git n, t mnh n phn tht ngon v cho ch rng phn cn li. Ch rng n tht y bng, ri i v hang nm ng. Sau nhiu ngy qua, ch rng tr thnh kiu mn. N suy ngh: Ta cng l con th c bn chn. V sao, ngy li ngy, ta sng nh loi khc nui dng? Bt u t nay, ta s git cc con voi v.v... v n tht. Ta s bo s t ni vi ta: Tha ngi ch rng, c mi. Ta s git con voi tt v n tht. Ngh vy, n i n bn s t v ni: - Tha ngi, lu ngy, ti n tht cc con voi tt do ngi git. Nay ti mun n tht voi do ti git. Ti s nm trong hang Vng ti ch ngi nm. Cn ngi xem c con voi no i di chn ni, th ngi n ti v ni: Tha ngi ch rng, hy bt mi. N yu cu con s t ch min cng khi cho php n lm vic ny. S t ni: - Ny ch rng, kh nng git cc con voi thuc gia nh s t. i ch rng khng c kh nng git voi. Ch a thch lm nh vy. Hy sng v n tht cc con voi do ta git. Tuy s t ni nh vy, ch rng khng mun t b nh, vn tip tc yu cu. Su t khng th ngn chn, cui cng chp thun v ni: - Vy hy vo ch ca ta v nm ti y. Sau khi bo ch rng nm trong hang Vng, s t nhn thy con voi pht dc di chn ni, lin n ca hang v ni: - Tha ngi ch rng, hy bt mi.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 48 of 320

Con ch rng i ra khi hang, dui thn, nhn bn hng, h ln ba ln, nhy ln v ngh: Ta s cn trn u con voi ang pht dc, nhng n li ri xung chn voi. Con voi gi chn phi ln, p trn u con ch rng, nghin nt xng u thnh bt. Ri vi ci chn, con voi p nt thn ch rng lm thnh mt ng, i i tin trn y, v rng ln ri i vo rng. B-tt thy s vic nh vy lin ni ln bi k: Vi c no nt by, Vi u b v tan, Vi xng sn gy nt, Nay ngi mt u.
-ooOoo-

Sau khi ni bi k ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, con ch rng l -b-t-a, cn con s t l Ta vy.
-ooOoo-

144. CHUYN CI UI B (Tin Thn Nanguttha)

i thn la sinh nht...,

Cu chuyn ny, khi tr ti K Vin, bc o S k v t kh hnh ca cc tu s t mng jivaka. Lc

by gi, cc du s t mng ang sng hnh t kh hnh khc nhau sau lng K vin. Mt s ln T-kheo thy h hnh tr cc t kh hnh phc khc nhau nh tinh tn ngi chm hm, lc qua lc li nh di, nm da trn gai, nng thn vi nm ng la, lin hi Th Tn:

- Bch Th Tn, do t kh hnh ny, c g tt chng? Bc o S ni: - Ny cc T-kheo, do t kh hnh ny, khng c g tt c. Cc bc Hin tr thu xa, ngh rng do kh hnh ny s c g tt hn ln. V vy, h em la sinh nht vo rng, nhng h khng thy c g li lc t nhng php th la v.v... h bn dng nc dp tt la y. Nh ly mt ti thin qun tu tp v c cc Thng tr v cc Thin chng, h t cu cnh Phm thin gii. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Trong thi qu kh, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh B-la-mn phng bc. Ngy B-tt sanh, cha m t ln ngn la sanh nht v nui dng la y. Khi B-tt c mi su tui, cha m ngi ni vi con: - Ny con, chng ta gn gi ngn la sanh nht ca con. Nu con mun sng trong gia nh, hy hc ba tp V-, nu con mun ln Phm thin gii, hy ly ngn la, c i Phm thin n sng v t c cu cnh Phm thin gii. B-tt ni:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 49 of 320

- Con khng thch i sng gia nh. Ngi cm ly la, i vo rng xy dng mt chi am v sng trong rng th la. Mt hm, B-tt c cng mt con b ti mt lng bin a, bn dt con b y n chi am vi nh: Ta s cng dng v thn la n tht con b. Ri B-tt suy ngh: y khng c mui. Thn la khng th n tht m khng c mui. Ta s em mui lng v v cng dng thn la n c mui. B-tt ct con b ti y v i n lng tm mui. Trong khi B-tt i, nhiu ngi th sn i n ti ch y, thy con b, git n, nu tht n, v vt li ui, ng chn v da ri mang theo tht cn li v ra i. V B-la-mn tr v, ch thy ui v.v... suy ngh: Thn la ny khng th h tr gia sn ca chnh mnh, chc khng th h tr ta c. Phi sn sc ngn la v ch ny, t y khng tng trng mt iu tt g cho ta. V vy, B-tt mt ht mi nguyn sn sc ngn la. B-tt ni: - Tha thn la, nu ngi khng c th h tr gia sn ca ngi, lm sao ngi h tr ti c? Tht khng cn, ngi phi t bng lng vi nhng vt ny vy. B-tt qung ui vo la v.v... v c bi k ny: i thn la sanh nht, Thn la khng gi tr, Ta ch cng ci ui, Hy xem l nhiu vy, Cc loi tht xng ng Hin nay khng c na, Ngi hy vui chp nhn Ch b phn ci ui! Ni vy xong, bc i S ly nc dp tt la, ri xut gia lm n s, chng c cc Thng tr v cc Thin chng, v t cu cnh ci Phm Thin.
-ooOoo-

Sau khi k php thoi ny xong, bc o S nhn din Tin thn: - Thi y, V kh hnh dp tt ngn la l Ta vy.
-ooOoo-

145. CHUYN CON VT RADHA (Tin Thn Radha)

Radha, em khng bit...

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v s i luyn ngi v c. Cu chuyn hin ti s c

k trong Tin thn Indriya (s 423). Bc o S gi T-kheo y vo ni: - Khng th canh gi n nhn. Du c sp t s canh gi, cng khng th canh gi c n nhn. Thu xa, ng c sp t s canh gi i vi n nhn y nhng khng th c; th nay lm sao ng canh gi nng?

Kinh Tiu B - Tp V

Page 50 of 320

Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.

-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm mt con vt. Mt B-la-mn Ksi, nhn B-tt v em ca B-tt nh con trong nh v nui dng c hai. B-tt c t tn l Potthada v vt em tn l Rdha. V ca v B-la-mn y hnh t hnh v c gii. Mt hm v B-la-mn y ra i v mt vi cng vic, ng ni vi anh em con vt: - Ny hai con thn, nu n B-la-mn, m ca hai con, hnh c hnh, hy ngn chn li. B-tt ni: - Tha vng, ny cha thn. Nhng nu khng ngn c m, con s im lng. Nh vy, sau khi giao n B-la-mn cho cc con vt trng coi, v B-la-mn lin i ra. T ngy ngi chng ra i, v B-la-mn bt u hnh t hnh, v ngi i vo, ngi i ra khng dt. Thy hnh ng ca n B-la-mn nh vy, Radha ni vi B-tt: - Tha anh, cha chng ta c ni: Nu m chng con hnh c hnh, hy ngn chn li. Ni vy xong, cha chng ta ra i. Nay m chng ta hnh c hnh, chng ta hy ngn chn. B-tt ni: - Ny em thn, em ni ton nhng li ngu si. Du c bng n nhn m i, cng khng th an ton c, vy ch lm. Ni vy xong, B-tt c bi k: Radha, em khng bit Na m my ngi n? Em ni khng suy ngh. N B-la-mn y Ch thiu tnh ngi v i vi chng ca mnh. Sau khi trnh by nh vy, B-tt khng cho Radha ni vi n B-la-mn. n na m, n B-la-mn hnh t hnh tha thch. Khi B-la-mn v, ng hi Potthapada: - Ny con thn, m con nh th no? B-tt thnh tht k cho v B-la-mn r tt c mi vic v ni: - Tha cha thn, sao cha cn lin h vi ngi c gii nh vy? Ri B-tt tha thm: - Tha cha thn, nay con ni li lm ca m chng con ri, chng con khng cn c th y na.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 51 of 320

Ni vy xong, B-tt nh l chn v B-la-mn, v cng vi Radha bay vo rng.

-ooOoo-

Sau khi k php thoi, bc o S thuyt ging Bn S tht, v cui bi thuyt ging, v T-kheo luyn i ngi v c c an tr vo qu D lu. Bc o S nhn din Tin thn: - V B-la-mn v n B-la-mn thi y l hai ngi hin ti, Radha l nanda v Potthapada l Ta vy.
-ooOoo-

146. CHUYN CON QU (Tin Thn Kaka)

C chng ta mt mi...,

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v nhiu T-kheo ln tui. Nghe ni khi cc T-kheo y
cn l c s, h l nhng ngi in ch giu c, ti sn ln, l bn thn vi nhau, mt d mt lng vi nhau lm cc cng c. Sau khi nghe Bc o S thuyt php, h ni:

- Chng ta ln tui, i sng gia nh c ngha g i vi chng ta? Chng ta hy xut gia trong Gio php hon thin ca c Pht chm dt au kh. Ri h cho cc con trai v con gi tt c gia sn ca h v xin xut gia. Khi bc o S cho xut gia, h khng lm ng Sa-mn php nh bc xut gia. H khng thng hiu Chnh php v ln tui. Ging nh khi cn lm c s, h lm mt xm nh l bn cnh ngi tinh x, v cng nhau y. Khi h i kht thc, h khng i n ch no khc hn nh nhng ngi con, ngi v ca mnh v n ung ti y. Ngi v c ca mt trong nhng v ny l ngi ch h tr tt c cc v Trng lo ln tui. Do vy nhng ngi cn li em theo n m mnh kht thc c, ngi ti nh ch h cng n ung, vi cc mn c-ri, canh, do ngi ch h cng ng. Mt hm sau khi ngi v c y nhum bnh v cht, cc Trng lo ln tui i v tinh x, m c nhau i qua i li bn tinh x v khc: - i, ngi n c s t tay cho ta cc v ngon ngt mnh chung. Nghe ting h khc, cc T-kheo n hi hp li ch y v hi: - Tha cc Hin gi, v sao cc Hin gi khc? H ni: - V ca ngi bn chng ti t tay cho cc v ngt mnh chung. B y l ngi ch h ln ca chng ti. T y chng ti khng c gp b y na. V l do y, chng ti khc. Thy h c tm trng bt xng nh vy, cc T-kheo ti Chnh php ng bt u ni chuyn nh sau: - Tha cc Hin gi, do l do ny, cc Trng lo T-kheo ln tui m c nhau i qua i li m khc. Bc o S n v hi:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 52 of 320

- Ny cc T-kheo, nay cc ng ngi hp y, ang bn cu chuyn g? Khi c nghe cu chuyn trn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay cc ngi y i qua i li khc n nhn y cht; trong qu kh, khi n nhn y sanh lm con qu v cht trong bin, h cng hng hi tt cn bin cu n. Ri h c thn bin cu tnh mng. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm v thn bin. C mt con qu cng v i tm mi trn b bin. Lc by gi sau khi lm l cng ng thn rn vi sa, cm, c, tht, ru v.v... ngi ta b i. C hai u say ru. Chng ngi trn ven bin n a v chng bt u tm. Khi mt ngn sng o n cun con qu mi v nhn chm n xung bin, th mt con c p con qu mi v n tht. Con qu trng khc than v ni: - V ti cht ri. Nhiu con qu khc nghe ting khc than ca n u bu li hi: - Sao bn than khc vy? Con qu trng ni: - Bn gi ti ang tm trn ven bin, th b sng cun i ri. Tt c con qu khc u ku to v khc rng. Ri chng suy ngh: Nc bin ny v chng ta ai c kh nng hn? Chng ta hy tt nc lm cho bin kh cn v cu bn gi chng ta. Ngh vy, chng ht nc y ming ri nh ra ngoi. Khi c hng b ng cht v nc bin, chng bay ln trn t lin ngh. Hm ca chng mt mi, ming kh cng, mt ngu, mt v bun ng, chng gi ln nhau: - Ny cc bn, chng ta ly nc bin em nh ra ngoi. Nhng ch nc chng ta ly ra li y nc li ngay, chng ta khng c th lm cho bin kh cn c. Ni vy xong, chng c bi k: C chng ta mt mi, Ming chng ta kh cng, C tt cn nc bin, Bin ln li y trn. Ni nh vy xong, tt c con qu y bt u tn thn con qu mi: - i! Hnh dng p nh th, ting du ngt nh th, nn bin cp mt nng! Khi chng ang ni nhm nh nh vy, thn bin hin ln vi hnh dng khng khip khin chng b chy. Nh vy, chng c an ton.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 53 of 320

-ooOoo-

Sau khi k php thoi ny xong, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi con qu mi l ngi v c ny, con qu trng l Trng lo T-kheo ln tui, cc con qu l cc Trng lo T-kheo ln tui bn ca v y, v thn bin l Ta vy.
-ooOoo-

147. CHUYN O VI MU (Tin Thn Puppharatta)

Kh ny khng phi kh...,

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v mt T-kheo luyn i. Khi c Th Tn hi:

- Ny T-kheo c tht chng, ng c luyn i? T-kheo y tr li c tht. Bc o S hi: - Luyn i ai? T-kheo tr li: - Bch Th Tn, i luyn ngi v c. N nhn y, bch l Th Tn, l ngi t tay cho con cc v ngt. Con khng c th sng m khng c nng. Bc o S ni: - Ny T-kheo, n nhn y khng lm li cho ng. Thu trc, v nng, ng b m v phi thy trn cc nhn. Chnh v ng khc nng khi ng cht, nn ng ti sanh vo a ngc. Vy nay sao ng li luyn i nng? Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm v thn tin trn h khng. Thi y, ti Ba-la-ni c ngy l hi m rm thng Kattika (thng mi). Thnh ph c trang hong nh thnh ph ch Thin. Tt c dn chng u vui chi hi ln. C mt ngi ngho kh ch c mt cp o vi th, c git v i n tr thnh trm thnh ngn ng ln. V anh ta ni vi anh ta: - Tha chng, em mun c o mu cy Kasumbha, v p o y, m c chng i chi l hi m Kattika. - Ny hin th, chng ta ngho, sao c c vi mu Kasumbha? Hy p vi sch ny v i chi. - Khng c c vi Kasumbha th chng ta khng i chi u c. Chng hy ly mt n nhn khc m i chi hi. - Ny hin th, sao lm kh ta vy, lm sao chng ta c c vi Kasumbha?

Kinh Tiu B - Tp V

Page 54 of 320

- Ny chng, khi ngi ta mun, sao li khng c c? Chng phi trong nh kho ca vua c rt nhiu vi Kasumbha sao? - Ny hin th, ch y chng khc g mt h nc do D-xoa canh gi, c qun lnh canh gi, khng th i n c. Ch ham thch nh vy. Hy t bng lng vi nhng g nng c c. - Chng i, ban m ti tri th c ai ngn chn c ngi mun n ni mnh thch? Nh vy do ngi v ni i ni li mi, v chu nh hng li ni n ca nng, ngi chng an i v: - Thi c, hin th ch ngh ngi g na. Vo ban m, khng k n mng sng, ngi chng i khi thnh, n kho ca vua, ph hng ro v vo trong kho. Nhng ngi canh gc nghe ting hng ro b ph, lin bao vy k trm, bt c anh ta, mng chi, p nh, v tri anh ta. Khi tri va sng, h bt dn anh ta n trc nh vua. Vua bo: - Hy em m n vo cc nhn. H tri cnh tay anh ta ra ng sau, dt anh ta i ra khi thnh vi ting trng hnh quyt, v m anh ta vo cc nhn. Anh ta cm thy rt au n. Cc con qu u trn u m con mt anh ta vi m sc bn nh kim. Nhng anh ta khng ngh g n s au n nh vy, m ch ngh n n nhn y: Ta mt i chi hi Kattika ban m vi nng mc o mu hoa v vi cnh tay ca nng m c ta , v vy, anh ta c bi k: Kh ny khng phi kh, V cc nhn m ta, V ta b qu m! Chnh iu ny mi kh: V v ta khng th Vui chi ngy hi ln Vi o mu hng ! Nh vy, anh ta ni li lm nhm v v mnh, ri cht v ti sanh vo a ngc.
-ooOoo-

Sau khi k li php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Hai v chng thi y l hai v chng ngy nay, v v thn tin ng trn h khng chng kin cu chuyn ny chnh l Ta vy.
-ooOoo-

148. CHUYN CON CH RNG (Tin Thn Sigl)

Ta khng cn lm na...,

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v s nhip phc phin no.

Nghe ni X-v c khong nm trm ngi triu ph giu c thn thit vi nhau, sau khi nghe bc

Kinh Tiu B - Tp V

Page 55 of 320

o S thuyt php, lin hin dng tm ln Gio php, xut gia, sng K Vin, trong ngi tinh x c ng Cp C c tri vng gi bc triu. Mt hm vo khong na m, tm t lin h n phin no dc vng khi ln trong nhm ngi y, h khi tm tham luyn nhng phin no dc vng m h t b. Cng vo gi y, bc o S, khi dy ngn uc nht thit tr, suy ngh xem cc T-kheo K Vin m nay sng nh th no. Ngi bit c cc t tng tham dc ni ln trong cc T-kheo y. Nh ngi m i vi a con duy nht ca mnh, nh ngi mt mt i vi con mt cn li, bc o S bo v cc t ca mnh vo nhng bui sng hay bt c lc no, khi cc phin no khi ln trong cc t, vi mc ch khng cho chng ln ln. Chnh trong thi gian y, bc o S chn ng chng li. Do vy, bc o S suy ngh: y cng ging nh thi cc tn trm ni ln trong ni thnh ca vua Chuyn lun; nay Ta hy thuyt php cho h, chn ng cc phin no li v khin h chng qu A-la-hn! Ri bc o S t Hng phng bc ra, vi m thanh du ngt gi Trng lo nanda, v Th kho Chnh Php: - Ny nanda! - Bch Th Tn dy bo vic g? Trng lo i n nh l v ng mt bn. - Ny nanda, hy tp hp ti Hng phng tt c cc T-kheo tr ch c tri vng gi bc triu. Theo truyn thuyt bc o S suy ngh nh sau: Nu Ta ch cho gi nm trm T-kheo y m thi, h s ngh: Bc o S bit cc phin no khi ln trong ni tm chng ta. Tm t h s b dao ng v s khng c th chp nhn php thoi. Do vy bc o S ni: - Hy mi tt c. Trng lo p: - Tha vng, bch Th Tn. V y cm ly cha kha i t phng ny n phng khc, mi tt c chng T-kheo hp ti Hng phng ri sa son Pht ta. Bc o S ngi trn Pht ta c sa son, lng thng nh ni Tudi, an tr trn t bng tng, chi ta ho quang Pht su sc tng i vng, i vng mt. Nhng ho quang y c chia ct thnh nhng khi ln bng ci da, ln bng ci lng, ln bng thn ca ngn thp, chi ta nh chp sng trn bu tri, chng khc g khi mt tri mi mc khua ng y bin su. Chng T-kheo nh l bc o S, an tr tm cung knh, ngi xung vy quanh Ngi nh tm mn mu ging ba. Bc o S vi Phm m bo cc T-kheo: - Ny cc T-kheo, ch trm t ba tm bt thin ny: l dc tm, sn tm, hi tm. Ch ngh rng phin no khi ln trong ni tm l nh mn. Phin no ging nh k th v k th khng bao gi nh b, nu c c c hi, k th s gy nn tc hi. Cng nh phin no d nh b khi ln, v ln mnh th s gy tc hi. Phin no v nh thuc c lm cht ngi, nh mt nga mc trn da, nh con rn lc, nh la st nh, ch nm gi ly, nn s hi chng. Khi no phin no khi ln th vi sc mnh ca gic st, vi sc mnh ca tu tp, ch n trong tm d ch mt khonh khc, nh vy,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 56 of 320

phi loi tr n nh git nc ri khi l sen. Cc bc hin tr thu xa ght b phin no, du n ht sc nh mn, cng khng cho n khi ln trong ni tm v lp tc ch ng phin no y. Ni vy xong, bc o S k li cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm con ch rng, sng trong rng trn mt b sng. Thi y mt con voi gi cht trn b sng Hng, khi con ch rng i tm mi, n thy xc cht y v ngh: Nay ta c c kho n. N i n, cn ci vi, ging nh cn ci cy. N ngh: y khng phi l n c. N cn ci ng ging nh cn ci xng. N cn ci tai ging nh cn ci vnh thng sng la. N cn ci bng ging nh ci thng ng ht. N cn ci chn ging nh cn ci ci. N cn ci ui ging nh cn ci chy. N ngh: y khng phi l mn n c. Sau khi khng tm c ch no khc c th n, n cn nhm ch i tin th ging nh cn ci bnh mm. N ngh: Cui cng ta mi tm c ch mm trn ci thn ny. N n t ch y tr i vo trong bng ri n qu thn, qu tim v.v...; khi n kht, n ung mu. N nm di trong bng voi ng. Ri n suy ngh: Thn con voi ny ging nh ci nh khin ta sng thoi mi. Khi ta mun n th tht rt y . Vy sao ta li phi lm ch khc?. Ngh vy, con ch rng khng i n ch khc, c n tht trong bng con voi, v sng y. Thi gian tri qua, vi s xc chm gi ma h v sc nng tia sng mt tri, thn xc y b kh v nhn nhm li. Ca vo ca ch rng b ng kn. Bng con voi khng c nh sng. Con ch rng nh vy sng cch bit vi th gii bn ngoi. Khi thn xc con voi kh ho, tht b kh ho, mu b kh cn, khng tm c li thot ra, n hong s, chy qua chy li p ch ny ch kia, c tm ca thot ra. Nh vy n tri ln sp xung trong bng con voi nh mt cc bt trong ci ni ang si. Sau mt vi ngy mt cn ma ln xung, lm mm thn xc y, lm n phng ln v tr li hnh thi c. Con ng i tin con voi c m ra v hin r nh sao chi sng. Con ch rng thy l m y lin ni: - Nay ta c cu sng ri. T u con voi n nhy ti, chy mau vt ra, u p vo con ng i tin y v thot ra ngoi. Nhng tt c lng trn thn b bm dp u dnh vo con ng i tin y. Vi tm t dao ng, vi ci thn tri lng nh thn cy tht nt, n chy mt lt v ngi xung, quay li nhn ci thn mnh suy ngh: Kh ny do ta to, khng do ai khc, ch v tham, v y c vo tham nn ta lm nh th y. T nay tr i, ta s khng cho tham chi phi na, v ta cng s khng i vo xc con voi no na. Vi tm t xc ng kinh hong, n ni ln bi k: Ta s khng lm na, Ta khng lm, lm na, Ta thy xc con voi, Nh vy ta hong s. Ni xong, con ch rng chy xa xc con voi v nu c thy xc mt con voi khc, n cng khng quay nhn li. T y v sau, n khng cn b lng tham chinh phc na.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 57 of 320

-ooOoo-

Sau khi k php thoi, Bc o S ni vi cc T-kheo: - Ny cc T-kheo, ch cho phin no ni tm tng trng. Ngay ti ch, hy nhip phc chng. Ni vy xong, bc o S trnh by Bn s tht, v cui bi ging y, nm trm T-kheo y chng c qu A-la-hn. Trong s T-kheo cn li, mt s chng qu D lu, mt s chng qu Nht Lai, mt s chng qu Bt Lai. V bc o S nhn din tin thn: - Con ch rng thi y l Ta vy.
-ooOoo-

149. CHUYN CY MT L (Tin Thn Ekapanna)

Cy ny ch mt l...,

Cu chuyn ny, khi tr ti ngi nh c nc nhn i Lm, gn T-x-ly (Vesli), bc o S k v mt hong t Licchavi c c T-x-ly.
Lc y, thnh T-x-ly c ba bc thnh vy quanh, cch nhau khong mt phn t dm, c ba ca vi cc thp canh, c phn thnh phi thng. Ti y, lun lun c by ngn by trm l by v vua cai tr cc vng quc, vi s ph vng tng qun, ch ngn hng cng tng ng nh vy. Trong cc hong t ca cc vua y, c mt hong t c mnh danh l Hong T c c Licchavi hay phn n, hung bo, c c, lun lun ni trn li nh dng hnh pht, nh mt con rn c in cung. Trc mt hong t khi phn n, khng ai c th ni hai ba li. Ngay c cha m, b con v bn b thn hu, khng ai c th dy chng c. Ri cha m chng suy ngh: a tr ny qu c c hung hn. Ngoi bc Chnh ng Gic, khng mt ai c th nhip phc n. Ri cha m dn thi t n bc o S nh l v tha: - Bch Th Tn, a tr ny hung bo c c, hay ni cn phn n, xin o S hy khuyn dy n. Bc o S dy bo thi t y nh sau: - Ny thi t, lm ngi ch nn hung hn, c c, th bo, gin d. Ngi li c ng l x s khng thn i, khng p i vi cha m, i vi con ci, i vi anh ch em, ngay c v chng, bn b hay b con cng vy. K hung d nh con rn vn ln cn, nh k cp rnh rp trong rng, nh con D-xoa nhy ln v mi. Nhng ai hung hn, c c... tm s b dao ng, hong ht, nn lc cht, s ti sanh vo a ngc, c th v.v... Ngi phn n ngay trong hin ti, du c t im trang sc, vn xu xa. Mt n du c p nh vng trng trn cng tr thnh xu x nh hoa sen b chy sm, cng nh gng trn bng vng b nh bn. Do phn n lm cho hung d, chng sanh cm kim t chm mnh, ung thuc c, treo c, nhy xung vc su. Nh vy, do phn n chi phi, khi mnh chung, chng sanh a vo a ngc v.v... Do lm cho ngi khc tn thng, ngay trong hin ti chng b ght b, v sau khi cht chng a vo a ngc v.v... Nu c ti sanh lm ngi, ngay lc chng ra i, chng b nhiu au bnh. Vi cc chng bnh nh bnh au mt, bnh au tai v.v... bt u vi mt bnh, chng ri vo mt bnh khc, khng bao gi thot khi bnh. Chng b au kh thng xuyn. Do vy, mi chng sanh cn phi tu tp tm t bi, tm li ch. Tu tp nh vy, h s c gii thot khi s s hi v a ngc.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 58 of 320

Thi t c gio gii nh vy; ch mt ln gio gii ny, kiu mn c loi tr, thi t c nhip phc; chng tr thnh nhu m, c tm t bi, nhu thun, khng cn mng chi nh p ai, nh rn c nanh b nh ra, nh con cua b gy cng, nh con b c b gy sng. Khi c tin v tnh tnh thi t thay i nh vy, cc T-kheo bt u ni chuyn ti Chnh php ng: - Tha cc Hin gi, cha m v cc b con thng xuyn dy bo thi t Licchavi c c t lu, nhng khng nhip phc c thi t. Nhng bc Chnh ng Gic ch vi mt ln gio gii nhip phc khin chng tr thnh nhu m, chng khc g to su nhn duyn hng phc cc con voi in lon ngay lp tc. Li kho ni nh con voi c nhip phc, c ch ng bi ngi hun luyn voi, bo n chy phng no th n chy phng y, nh con nga c nhip phc... nh con b c nhip phc, c ch ng bi ngi hun luyn b, bo n chy phng no th n chy phng y. Cng vy ny cc Hin gi, con ngi c nhip phc, c ch ng bi c Nh Lai, bc A-la-hn, Chnh ng Gic, khin con ngi chy theo tm phng, khin con ngi c sc thy cc sc ngoi t thn. Nh vy l c Pht v ch c Pht mi c gi l bc v thng trong cc o S hun luyn, bc nh xe iu ng nhng ai ng c iu ng. Ny cc Hin gi, khng c mt bc nh xe iu ng nhng ai ng c iu ng ging bc Chnh ng Gic. Trong khi hi chng ang tn thn cng c ca Nh Lai trong Php ng th bc o S n v hi: - Ny cc T-kheo, ny cc ng ngi hp y ang bn vn g? V khi nghe vn trn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay ta mi nhip phc hong t ch vi mt ln gio gii, m thu xa cng vy. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh B-la-mn phng bc. Khi n tui trng thnh, ngi i hc ti Takkasil c dy ba tp V- v tt c cc ti ngh, ri lm gia ch trong mt thi gian. Sau khi cha m mnh chung, B-tt xut gia lm v n s, t c cc Thng tr v Thin chng v sng Tuyt Sn. Ti y, B-tt sng lu ngy, ri v cn dng mui, gim, B-tt i xung con ng ca dn chng, n Ba-la-ni v cng vin ca vua. Ngy hm sau, kho vn, kho p chic o v cy tt nht, y dng iu ca ngi kh hnh, Btt i vo thnh kht thc, v n ca cung vua. Vua nhn qua ca s thy B-tt, hoan h vi uy nghi c ch ca v n s: V tu kh hnh ny, vi cn thanh tnh, vi thanh tnh, ch nhn trong khong mt tm, bc tng bc mt nh ang t xung mt ti ng mt ngn ng vng, i n vi dng iu uy nghim ca con s t. Nu tnh php c mt mt ni no, tnh php phi c mt trong ngi ny. Sau khi suy ngh nh vy, vua nhn mt v i thn. V y hi: - Tha Thin t, thn cn lm g? - Hy mi v kh hnh ny n. - Tha vng, Thin t.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 59 of 320

V i thn y i n gp B-tt, nh l, cm ly bt kht thc. B-tt hi: - Tha bc i phc, c vic g? - Tha Tn gi, c vua cho mi ngi. B-tt ni: - Chng ti khng i n cung vua, tr x ca chng ti ti Tuyt Sn. Ngi i thn i v v tu li vua r. Vua ni: - Nay chng ta khng c ngi c vn trong cung vua. Hy mi v y n. V i thn i n, nh l B-tt, v yu cu ngi vo cung in ca vua. Vua nh l B-tt, mi Btt ngi trn ngai vng, di mt lng trng uy nghim, i B-tt dng cc mn n c bit dnh ring cho mnh, ri hi: - Tha Tn gi, Tn gi u? - Tha i vng, chng ti Tuyt Sn. - Nay Tn gi i u? - Tha i vng, chng ti ang tm mt tr x thch hp cho ma ma. - Tha Tn gi, hy li cng vin ca chng ti. Sau khi c B-tt chp nhn, vua n xong ri a B-tt i n cng vin, cho dng mt tho am, lm phng ban m, phng ban ngy, cung cp tm dng c cho ngi xut gia. Sau khi giao trch nhim cho ngi gi cng vin, vua i vo thnh. T y tr i, B-tt sng cng vin, mi ngy vua i n hu thm hai ba ln. Vua c mt thi t c c, hung bo, m vua cng nh cc ngi b con, cc v i thn khc khng th nhip phc. Tt c i thn, B-la-mn, dn chng u nu r nhng li lm ca tnh tnh thi t nhng v hiu. Chng khng lu n li khuyn can ca ai. Ri vua suy ngh: Ngoi v tu kh hnh ng knh, c gii c ca ta, khng mt ngi no khc c th nhip phc c hong t ny. V tu kh hnh y s nhip phc hong t. Ngh vy, vua a thi t n gn B-tt v tha: - Tha Tn gi, thi t ny hung bo, c c. Chng ti khng c th nhip phc n. Mong ngi tm mt phng tin dy bo n. Vua giao thi t cho B-tt ri ra i. B-tt a hong t cng i chi trong cng vin v n mt mm cy Nimba (loi cy c l rt ng) mi mc ln t ht ging, ch c hai l, mt l pha bn ny, mt l pha bn kia. Thy cy y, B-tt ni vi thi t: - Ny thi t, hy n l ca cy con ny v xem v ca n th no? Thi t ly mt l ca cy y, nhng va t vo ming v bit c v, lin nh n ra di t vi nc ming km theo li nguyn ra. B-tt hi:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 60 of 320

- Ny thi t, l y th no? Thi t p: - Tha Tn gi, cy y nh thuc c git ngi, nu ln ln, n s lm cht nhiu ngi. Ri thi t nh cy con y ln, vi hai tay ch nt n v ni ln bi k: Cy ny ch mt l, Cch t bn t tay, L n ging thuc c, Ln ln s lm g? Sau B-tt ni vi thi t: - Ny thi t, i vi cy nimba b nh ny, thi t ngh rng: nay cy ng nh vy, khi n ln ln, th cng chng dng c vic g phi khng? V vy nn chnh thi t nh cy y ln, v ch nt. Cng nh thi t x s i vi cy ny, nhng ngi trong nc s ngh v thi t: Rng khi cn tr hung bo, c c nh vy, th khi ln ln, c lm vua, thi t s nh th no na? Chng ta da vo thi t y, th s trng thnh ca ta s i n u? H s khng cho thi t tr v quc thuc s hu gia nh, s nh bng thi t ln nh cy nimba con, v ui thi t ra khi nc. Do vy, hy t b tnh xu ging nh cy nimba. Bt u t nay, hy y lng kin nhn, t bi, ha i. Thi t t y tr i b kiu mn, tr nn hin lnh, y lng kham nhn, t bi, ha i, an tr vng chc trn li khuyn rn ca B-tt. Sau khi ph vng mnh chung, chng hng quc , trn i lm cc cng c, ri i theo nghip ca mnh.
-ooOoo-

Sau khi k php thoi, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay Ta mi nhip phc v thi t Licchavi c c, trong thi qu kh, Ta cng lm nh vy. Ri bc o S nhn din tin thn: - Lc by gi, thi t c c y l thi t Licchavi ny, vua l nanda, cn v tu kh hnh gio gii thi t chnh l Ta vy.
-ooOoo-

150. CHUYN THANH NIN SANJIVA (Tin Thn Sanjiva)

Ai theo k bt thin..., Vua tin tng -b-t-a, k theo c gii, k phn li cc c Pht v v theo phe k bt thin, phi chn nhn y, vua tn trng v y, tiu ph nhiu ti sn xy dng mt tinh x Gaysisa. Theo li khuyn c ca -b-t-a, vua git ph thn l mt v vua theo Chnh php, mt Thnh t chng qu D lu, do t mnh ct t cn duyn chng qu D lu, v s gp tai ha ln.

Cu chuyn ny, khi Trc Lm, bc o S k v vua A-x-th (Ajtasattu) theo phe k bt thin.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 61 of 320

Khi nghe -b-t-a b t nut sng, vua suy ngh: Ta cng c th b t nut, lin hong ht lo s, khng vui trong vng v, ng khng yn gic, i lang thang, hong ht run ry nh con voi con b nhng hnh pht sc bn. Trong tng tng, vua thy nh t nt n ra, nh la a ngc A-t (Avci) phun ln, nh mnh b t nut xung, nh mnh b bt nm nga trn tm ng nung , nh b cc cy gy st m xuyn vo thn. Nh mt con g trng b thng tch, khng giy pht no vua khng run s. Vua mun n yt kin bc Chnh ng Gic, mun cu ha vi Ngi v xin Ngi hng dn, nhng khng th i n gn Ngi v ti li qu ln. Nhn ngy l hi Kattika m rm thng mi, thnh Vng X c thp n v trang hong nh thnh ph ch Thin, khi vua ng trn ngai vng vi qun thn vy quanh trong cung in ln, v thy Jvaka ngi khng xa bao nhiu, vua suy ngh: Ta s em Jvaka i theo yt kin bc Chnh ng Gic. Nhng ta khng c th ni thng: Ny bn Jvaka, ta khng mun i mt mnh. Hy a ta n bc o S. Ta hy dng phng tin tn thn m p tri v s ni: Hm nay, chng ta nn n chim bi v Sa-mn hay B-la-mn no c th lm tm chng ta c an lc? Nghe ta ni, cc i thn s tn thn bc o S ca mnh. V Jvaka s tn thn bc Chnh ng Gic, v ta s em Jvaka theo v s i n bc o S. V vy, vua tn thn m y vi nm cu k: Tht l im lnh thay, m rm sng trng ny! Tht l dim l thay, m rm sng trng ny! Tht l quyn r thay, m rm sng trng ny! Tht l thch th thay, m rm sng trng ny! Tht l kh i thay, m rm sng trng ny! Hm nay chng ta nn n chim bi v Sa-mn hay B-la-mn no v y lm tm chng ta c an lc? Mt i thn tn thn Purna Kassapa (Ph-lan-na Ca-dip), mt i thn tn thn Makkhali Gosala (Mc-gi-l C-x-li), mt i thn tn thn Ajita Kesakambala (A-k-a K-x-khm-b-la), mt i thn tn thn Kakudha Kaccyana (B-phu- Ca-chin-din), mt i thn tn thn Sanjaya Belatthiputta (Tn-nh-di T-la-l-pht), mt i thn tn thn Nigantha Nataputta (Ni-kin- Nh-t). Vua nghe cc i thn y nhng vn im lng. Vua ch i i thn Jvaka ni. Nhng Jvaka ngi khng xa, suy ngh: Khng bit vua c ch i mnh ni hay khng, nn Jvaka vn ngi im lng. Cui cng vua ni vi i thn Jvaka: - Ny Hin khanh Jvaka, sao khanh khng ni g? Khi y Jvaka t ch ngi ng dy, chp tay vi v hng Th Tn v tha: - Tha Thin t, bc A-la-hn, Chnh ng Gic, nay ang tr rng xoi ca chng thn vi mt

Kinh Tiu B - Tp V

Page 62 of 320

ngn ba trm nm mi T-kheo. Ting n tt p nh vy c truyn i v Th Tn. Sau khi ni ln chn c tnh bt u t A-la-hn, Jvaka trnh by nhng tng tt v.v... t khi sanh ra, uy lc ca Th Tn vt hn mi d on v mong i trc kia, ri tha: - Thin t hy i n chim bi Th Tn, nghe php v hi o. Vua c toi lin ni: - Ny bn Jvaka, hy cho thng voi vo cc c xe. Sau khi cc c xe c thng xong, vua i n rng xoi ca Jvaka vi uy nghi ca mt v vua. Thy Th Tn c vy quanh vi chng T-kheo, vi hng hoa, vng hoa, nhn thy chng T-kheo mi ni khng dao ng nh bin hon ton vng lng, vua suy ngh: Mt hi chng nh vy ta khng bao gi thy. Vua hoan h vi uy nghi y lin chp tay vi chng T-kheo, ni ln li tn thn, nh l Th Tn, ngi xung mt bn, ri hi v qu ca Sa-mn hnh. Th Tn chia lm hai phn tng Kinh Qu ca hnh Sa-mn (Samanna-phala). Cui bi kinh, vua hoan h, xin Th Tn tha th li lm, t ch ngi ng dy, thn bn hu hng v Th Tn ri i ra. Khi vua va i khng bao lu, bc o S ni vi cc T-kheo: - Ny cc T-kheo, vua ny b tn thng. Ny cc T-kheo, nu vua y khng v tham vng quyn hi mng vua cha, mt i vng tr v ng php, th vua y ngay trn ch ngi ny khi ln Php nhn khng bi khng d! Do nng ta -b, theo k bt thin, nn vua khng chng qu D lu. Ngy hm sau, cc T-kheo bt u ni chuyn ti Chnh php ng: - Tha cc Hin gi, nghe ni vua A-x-th theo phe k bt thin, nng ta -b-t-a theo c gii, lm c php, t mnh git cha, nn mt qu D lu. Nh vy, vua b -b-t-a lm hi. Trong lc y, bc o S i n Chnh php ng hi: - Ny cc T-kheo, nay cc ng ngi hp ti y bn cu chuyn g? Khi c bit vn trn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, vua A-x-th khng phi nay mi theo phe k bt thin v chu thit hi ln. Thu xa, vua cng theo phe bt thin v gp i nn. Ni vy xong, bc o S k li cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x B-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh B-la-mn giu c. Khi n tui trng thnh, ngi i n Takkasil hc tt c cc ngh v tr thnh mt S trng c danh nhiu phng dy ngh cho nm trm thanh nin, trong c mt ngi tn l Sanjiva. B-tt dy cho thanh nin y ba ch lm cc vt cht sng dy nhng khng dy ba ch ch ng li. Mt hm v kiu mn v nng lc ca mnh, anh ta i cng vi cc thanh nin vo rng lm ci, thy mt con cp cht, lin ni vi h:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 63 of 320

- Tha cc Hin hu, ti s lm cho con cp cht ny sng li. Cc thanh nin y ni: - Bn khng th lm c. - Cc bn c nhn, ti s lm cho n ng dy. Nghe vy xong, cc thanh nin y lin leo ln trn cy. Sanjiva c ba ch, ly mnh snh nh cp. Con cp vng ng dy, nhanh nh chp xng ti, cn vo c Sanjiva v hy dit mng sng ca anh ta v ri ri xung ti ch y. Sanjiva cng ri xung, v c hai u nm cht ti ch. Cc thanh nin lm ci xong, i v v trnh S trng cu chuyn y. Ngi gi cc thanh nin v ni: - Ny cc con thn, do thn cn vi k bt thin, do knh trng nhng k khng xng ng, nn n phi gp i nn nh vy. Ri ngi c bi k ny: Ai theo k bt thin, Thn cn k bt thin, S b n git cht, Nh cp git Ji-va. B-tt thuyt php cho cc thanh nin vi bi k ny v sut i lm ci cng c nh b th v.v... ri i theo nghip ca mnh.
-ooOoo-

Sau khi k php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, thanh nin lm sng dy con cp cht l vua A-x-th, cn v S trng c danh nhiu phng l Ta vy.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 64 of 320

CHNG II (Hai Bi K)

5.04 PHM DALHA

151. CHUYN LI GIO GII CHO VUA (Tin Thn Rjovda)

Cng rn i cng rn...,

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v li gio gii cho vua. Cu chuyn s c ni n

trong Tin thn Tesakuna (s 512). Mt hm vua Kosala, va xt x mt v kin rt kh lin h n php lut xong, tay cha kh ro, vua ng ln xe c trang hong, i n bc o S, nh l di chn Ngi, nhng ngn chn tuyt p nh hoa sen n r, ri ngi mt bn. Bc o S ni vi vua Kosala: - Tha i Vng, i Vng t u i n qu sm nh vy? - Bch Th Tn, my hm nay trm phi xt x mt v kin rt kh lin h n lut php, nn khng c c c hi n yt kin Th Tn. Nay cng vic c gii quyt, n ung xong, vi tay cha kh ro, trm i n hu Th Tn. Bc o S ni: - Tha i Vng, xt x mt v kin ng php v cng bng l mt vic thin, y l con ng a n ch Thin. Tht khng c g vi diu khi vua nhn c li gio gii t mt v Nht thit tr nh ta v xt x v kin ng php v cng bng. Tht l vi diu, thu xa khi cc vua nghe li cc v hin trit khng phi Nht thit tr, vn xt x v kin ng php v cng bng, t b con ng i n c th, tun theo mi Vng php v i ln thin gii lm ng o hi chng ch Thin. Ni vy xong, theo li yu cu ca vua, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt nhp thai lm con b chnh hu ca vua, v thai c sn sc chu o, nn sanh ra t lng m an ton. n ngy l t tn, B-tt c t tn l hong t Brahmadatta. Hong t tip tc ln ln, khi c mi su tui trng thnh, hong t n thnh Takasil hc tp v tinh thng tt c cc ti ngh. Sau khi thn ph mt, B-tt c t ln vng v, v tr nc ng php v cng bng phn quyt cc v kin, khng da theo mun ca ring mnh. B-tt tr v ng php nh vy nn cc i thn cng xt x cc v kin cng bng. Khi cc v kin c xt x ng php lut th khng cn ai to ra cc v kin la o na, do , cc s n o trong sn vua do cc v kin tng gy ra cng c chm dt. Cc i thn ngi c ngy trong php nh, khng thy c mt v kin no a n xt x, cng b i. Cc php nh tr thnh trng vng. B-tt suy ngh: V ta tr v ng php, khng c ai n kin tng, cc ting n o c chm dt, xem php nh tr thnh trng vng. Nay ta cn phi tm xem ta c khuyt im g, nu c, ta s t b n v s sng trong an lc. T y, B-tt i tm cng khp xem c ai ni ln khuyt im ca mnh khng, nhng trong cc ni cung, ngi khng tm c ai ni ln khuyt im, ch nghe ca tng cng c ca mnh. B-tt suy ngh: Nhng ngi ny v s ta, khng ni ln khuyt im, ch ni ln cng c. B-tt i ra ngoi ni cung tm, ti y cng khng thy mt ai, lin tm trong ni thnh, ri ra tm

Kinh Tiu B - Tp V

Page 65 of 320

ngoi thnh, hi nhng ngi ti bn ca thnh. Ti y cng khng thy mt ai ni ln khuyt im, ch ni ln cng c. B-tt suy ngh: Nay ta s i tm ti cc tnh thnh. Vua giao quc cho cc i thn ng ln xe, ch em theo ngi nh xe, ra khi thnh gi dng vn khng mt ai bit v i khp t nc, cho n khi n bin a vn khng thy mt ai ni ln khuyt im, ch nghe ni n cng c ca mnh. T bin a, theo ng i l vua tr v kinh thnh. Trong lc y, vua nc Kosala tn l Mallika tr v quc ng php, cng i tm khuyt im, t trong ni cung v.v... khng thy mt ngi no ni ln khuyt im, ch nghe ni v cng c ca mnh, lin i tm khp nc v n ch y. C hai ngi gp mt nhau trn mt con ng cht hp ch mt xe i ch khng c ch xe ny trnh xe kia. Ri ngi nh xe ca vua Mallika ni vi ngi nh xe ca vua Ba-la-ni: - Hy trnh ra xe ca bn. Ngi nh xe kia ni: - Ny bn nh xe, hy cho xe ca bn trnh ra. Trn xe ny l vua nc Ba-la-ni, i vng Brahmadatta ang ngi. Ngi nh xe trc ni: - Ny bn nh xe, trn xe ny l vua Kosala, i vng Mallika ang ngi, hy cho xe ca bn trnh ra. Hy nhng ch cho xe vua chng ti i. Ngi nh xe ca vua Ba-la-ni suy ngh: y cng l vua. Vy phi lm sao y? , c phng tin ny. Sau khi hi tui, xe ca v no tr hn s nhng ch cho v ln tui. Suy ngh v thi hnh nh vy, ngi y bit c c hai vua u ng tui vi nhau. Li hi v din tch vng quc, th lc ti sn, danh vng v nhng vn lin h n sanh chng, dng h, gia nh, tr x, sau khi hi tt c, ngi y c bit rng c hai u lm ch vng quc rng n ba trm dm, u ng ng v uy lc, ti sn, danh vng, v nhng vn u lin h n sanh chng, dng h, gia nh, tr x. Ri ngi nh xe y suy ngh: Ta s nu ln trng hp ai th thng v gii c, v hi: - Gii c ca vua bn nh th no? Ngi nh xe kia tr li: - Vua ca chng ti c gii c nh th ny. V anh ta c bi k th nht: Mal-li-ka x s Cng rn i cng rn, Mm mng i mm mng, Thin c i thin c, Bt thin i bt thin, Vua ny l nh vy, Ny bn nh xe i, Hy nhng ng vua ta.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 66 of 320

Ngi nh xe ca vua Ba-la-ni ni: - Ny bn, c phi y l gii c ca vua bn? Khi c bit ng nh vy, ngi y ni: - y l nhng cng c, cn nhng khuyt im g? - Nh th ny, th ny... Nhng hy ni cc cng c vua ca bn? - Vy hy nghe. - V ngi nh xe ca vua Ba-la-ni c bi k th hai (Php C, 233): Ly khng gin thng gin, Ly thin thng khng thin, Ly th thng xan tham, Ly chn thng h ngy. Vua ny l nh vy, Ny bn nh xe i! Hy nhng ng vua ta. Khi nghe ni nh vy, vua Mallika v ngi nh xe, c hai u xung xe, m dy cc con nga, y xe sang mt bn, v nhng ng cho vua Ba-la-ni. Ri vua Ba-la-ni gio gii cho vua Mallika: - y l nhng vic cn phi lm. Sau vua i v Ba-la-ni v sut i lm cc cng c nh b th v.v..., sau khi mnh chung, vua i ln thin gii lm ng o hi chng ch Thin. Cn vua Mallika ghi nh li gio gii trong lng. Sau khi i khp t nc v khng tm thy ai ch trch mnh, vua tr v thnh. Ti , vua trn i lm thin s cho n khi mnh chung, vua cng ln thin gii lm ng o hi chng ch Thin.
-ooOoo-

Khi bc o S k cu chuyn v thuyt php gio gii vua Kosala xong, Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, ngi nh xe ca vua Mallika l Mc-kin-lin, vua l nanda, ngi nh xe ca vua Ba-la-ni l X-li-pht, cn vua Ba-la-ni l Ta vy.
-ooOoo-

152. CHUYN CON CH RNG (Tin Thn Sigla)

Lm vic khng n o...,

Cu chuyn ny, khi ngi nh c nc nhn, bc o S k v con mt ngi co tc tr T-x-ly

(Vesli). Cha ngi y co ru, ct tc, un tc cho vua, hong hu, thi t, v cc cng cha. ng ta c o tm, tn thnh, quy y Ba ngi bu, gi Nm gii, thnh thong th gi nghe php ca bc o

Kinh Tiu B - Tp V

Page 67 of 320

S. Mt hm, khi lm vic trong cung vua, ng ta em theo a con trai ca mnh. Cu trai, thy mt cng cha Licchavi phc sc v trang im p, nh tin n, lin sanh tm luyn i v b phin no chinh phc. Sau khi ra khi cung vua, cu ni vi cha: - Nu c thiu n y, con s sng. Nu khng, con s cht. Ni vy xong, cu b n ln ging nm. Ngi cha ni: - Ny con thn, ch i luyn khng phi ch. Con thuc h sanh, con mt ngi th ht tc! Cng cha Licchavi l con gi thuc dng St--ly, dng h cao qu, con khng xng i vi cng cha. Ta s hi cho con mt thiu n khc cng giai cp vi con. Nhng cu khng nghe li ca cha. Ri m, anh, ch, d, cu, tt c b con, bn b thn hu hi hp li nhng vn khng khuyn gii cu c. Cu ngy cng ho mn, xanh xao dn cho n cht. Sau khi tang l con va xong v cn su mun nh bt, ngi cha suy ngh: Ta s n nh l bc o S. ng ta em nhiu hng thm, vng hoa, hng sp, i n i Lm cng dng, nh l bc o S ri ngi xung mt bn. Bc o S hi: - Ny c s, sao my lc ny ng vng mt? ng ta lin thut li cu chuyn y. Bc o S ni: - Ny c s, khng phi ch nay con ca ng mi luyn i khng ng ch v b nn. Thu xa, n cng nh vy ri. Ni vy xong, theo li yu cu ca v c s, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm con s t ni Tuyt. L con t, B-tt c su s t anh v mt s t ch. Tt c u sng trong hang Vng. Khng xa hang Vng c hang Pha l trn ni Bc. Ti y c mt con ch rng. Sau mt thi gian, s t cha v s t m u cht. Cc con s t c thng s t ci, ch ca chng, li hang Vng, cn chng ra i tm mi, em tht v cho ch n. Mt hm, con ch rng thy con s t ci y, lin sanh tm luyn i. By gi khi s t cha v s t m cn sng, ch rng khng c c hi i n. Nhng nay khi by con th ra i tm mi, t hang Pha l, n i n ming hang Vng, ng trc con s t ci nh, ni ln nhng li ng mt cm d mt cch thm kn: - Ny em! Ta l th bn chn, em cng l th bn chn. Ta rt thng yu em, v mun em lm v ta. Ta s l chng em. Chng ta s sng ha hp hnh phc v em cng s thng yu ta mi mi! S t ci nghe li ni ca ch rng, suy ngh: Ch rng l loi th h lit trong cc loi th bn chn, tin ging nh hng ngi cng inh. Cn ta thuc gia nh hong tc u vit. N ni nhng li

Kinh Tiu B - Tp V

Page 68 of 320

khng thch hp, khng tt p vi ta. Sau khi nghe li nh vy, ta cn sng lm g? Ta s nn hi th m cht. Nhng ri n li ngh: Ta cht nh vy tht khng xng ng. Ch n khi ta gp cc em ca ta, ni cho h nghe, ri ta s cht. Con ch rng khng nghe s t ci tr li, suy ngh: Nng khng thng ta, lin u su i vo hang Pha l v nm xung. Sau khi git mt con tru, hay con voi, mt con s t con lin n tht, ri em phn v cho ch n, v ni: - Ny ch thn, tht y, ch hy n i. - Ny em, ch khng n tht, v ch s cht. - V sao vy? Con s t ch k li cu chuyn xy ra. N hi ch: - Nay con ch rng u? S t ch thy ch rng nm trong hang Pha l, tng rng n trn tri nn ni: - Ny em, sao em khng thy? Con ch rng nm trn ti ni Bc. Con s t tng tht ni: - Ta s git n. N lin nhy n hang Pha l m n tng trn tri vi tc ca con s t sn mi, tim n p vo hang Pha l v ri xung chn ni cht ti ch y. Mt con s t khc i n. Con s t ch cng ni li nh vy. Con s t y cng lm nh con trc v ri xung cht ngay chn ni. Nh vy su anh em s t con u cht. Cui cng khi B-tt (tc s t t) n, s t ch k li l do. B-tt hi: - Nay con ch rng y u? S t ch ni: - N nm trn tri, trn nh ni Bc. B-tt suy ngh: Cc loi ch rng khng tr trn khng. Chc n nm hang Pha l. B-tt i xung chn ni, thy su s t anh cht, lin ngh: Ta bit nhng anh ny v ngu si, khng c tr tu, khng bit y l hang Pha l, p qu tim vo nn b git cht. Nh vy l vic lm khng n o, v qu vi v. Ri B-tt c bi k th nht:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 69 of 320

Ai lm khng n o, Hp tp lm vi v, Nh n n nng, B bng ming m cht. S t t ni bi k ny xong, suy ngh: Cc anh ca ta mun git con ch rng nhng khng c thin xo phng tin, nhy ti nhanh chng qu nn t to ci cht. Ta s bo th cho cc anh ta. N thy ch rng nm trong hang Pha l. B-tt theo di con ng ln xung ca con ch rng, ri hng v pha y, rng ln ba ln ting rng ca s t khin cho tt c t v tri di vang ting rng. Con ch rng nm trong hang Pha l hong ht run s v tim ngay ti ch y m cht. Bc o S ni: - Nh vy con ch rng cht khi nghe s t rng. V bc Chnh Gic c bi k th hai: Chnh trn Da-da-ra S t rng ting rng Khin ni y vang ng, Nghe ting con s t, Con ch rng ni, Hong ht, s khip m, Qu tim n v i, Ti y, n mnh chung. S t lm ch rng cht nh vy. Sau n chn cc anh vo mt nm m chung v k cho ch nghe rng chng cht, ri an i ch. S t sng trn i trong hang Vng cho n khi mng chung, n i theo thin nghip ca mnh.
-ooOoo-

Sau khi k php thoi ny, bc o S lin thuyt ging cc S tht v khi kt thc bi ging, v c s c an tr vo qu D lu, ri Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, con ch rng l con trai ngi ht tc, su s t con l su v Trng lo, s t ch l cng cha Licchavi, cn s t tr nht l Ta vy.
-ooOoo-

153. CHUYN CON HEO RNG (Tin Thn Skara)

Ny bn, ta bn chn..., thuyt php ban m, bc o S ng trn tam cp thang lu bng chu bu trc ca Hng phng v sau khi gio gii cho chng T-kheo, i vo Hng phng. Cng lc, Trng lo X-li-pht, v Tng qun Chnh php, nh l bc o S ri cng i vo phng ca mnh. i Mc-kin-lin, sau khi i v phng ngh mt lt, li i n Trng lo y hi cc cu hi. c hi tng cu hi, bc Tng qun Chnh php gii p, trnh by r rng nh mt trng mc trn h khng. C bn hi chng ngi nghe php. Trong hi chng c mt Trng lo ln suy ngh: Nu gia hi chng ny, ta

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt Trng lo ln tui. Mt hm, trong mt thi

Kinh Tiu B - Tp V

Page 70 of 320

hi mt cu hi lm X-li-pht lng tng, hi chng ny s ngh ta l ngi thng thi v ta s t danh vng ln!. V y lin t hi chng ng dy, i n bc Trng lo, ng mt bn v tha: - Tha Hin gi, chng ti ch hi Hin gi mt cu. Hy cho chng ti c php hi. Hy cho chng ti mt quyt nh v din dch hay quy np, bc b hay chp nhn, v th thng hay nghch th thng. Trng lo X-li-pht nhn ngi ln tui y v ngh: Ngi ny ln tui, s hnh cn ham mun, trng rng khng bit g. Ri Trng lo khng tr li cho ngi y, khim tn t qut xung, t ch ngi i xung, v phng. Nhng ngi ng bn ngoi vng dy, ui theo Trng lo ln tui y v ni ln: - Thy khng cho chng ta c nghe php du ngt. Ngi ln tui y chy trn, ri vo ng nt trong nh x ti bin a ngi tinh x v khi ng dy, mnh dnh y phn. Mi ngi thy vy, hi hn v i n bc o S. Ngi hi: - Ny cc c s, sao cc ng n vo gi bt thng nh vy? H tng thut s vic ln bc o S. Ngi ni: - Ny cc ng, khng phi ch nay k ln tui ny mi kiu mn, khng bit sc ca mnh, mun i nghch vi sc mnh ln hn nn b dnh y phn. Thu xa, chnh ngi y cng kiu mn, khng bit sc ca mnh, i ch vi sc mnh hn, nn b dnh y phn. Ni vy xong, theo li yu cu ca h, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh lm con s t, tr trong hang ni, ti Tuyt Sn. Khng xa ch y bao nhiu, nhiu con heo rng sng gn mt b h. Cng gn ci h y, mt s nh tu kh hnh sng trong nhng am bng l. Mt hm, con s t git mt con tru rng v.v... v n tht tht tha thch xong, n i xung h ung nc ri i ln. Trong lc y, mt con heo to ln bt mi gn h nc y. Con s t thy n, lin suy ngh: Ta s n tht n mt ngy khc, nhng nu thy ta hay y, n s khng n na!. V vy, s t t h nc i ln, v trnh n mt bn. Con heo rng nhn thy vy, lin suy ngh: N thy ta, s ta, nn khng dm n gn, v chy trn. Hm nay, s c cuc i ch gia ta v con s t y. V vy, n ngng u ln thch thc s t vi bi k u tin: Ny bn, ta bn chn, Bn cng vt bn chn. S t hy quay li, Sao bn s, chy trn? Con s t nghe vy lin ni: - Ny bn heo rng, hm nay ta khng nh nhau vi bn. Nhng hn sau by ngy, hy nh nhau chnh ti ch ny. Ni vy xong, con s t b i. Con heo rng suy ngh: Ta s nh nhau vi con s t, v n hn hoan

Kinh Tiu B - Tp V

Page 71 of 320

thch th bo tin cho b con bit. B con n nghe vy, hong ht ni: - Chnh ngi s lm hi tt c chng ta. Khng bit sc mnh ca mnh, ngi li mun nh nhau vi con s t. Khi con s t n, n s git mng sng ca tt c chng ta. Ch hnh ng hp tp nh vy. Con heo rng y s hi, ht hong hi: - Nay ti phi lm g? Cc con heo rng ni: - Hy i n bi phn ca cc nh tu kh hnh y, ly thn ln ln trn ch y trong by ngy, phi cho thn kh, n ngy th by tm t vi nhng git sng, ri n ch hn trc khi con s t ti, tm hiu hng gi thi, v ng trc ngn gi. Con s t tnh a sch s, ngi mi hi t thn ca bn, s tha cho bn v b i. Con heo rng y lm theo nh vy, vo ngy th by n n ng y. Con s t va ngi mi hi trn thn con heo rng, bit n bi phn, lin ni: - Ny bn heo rng, mu chc ngi ngh kh tt y! Nu ngi khng bi phn th y ngi b ta git hi ri. Ta khng th cn thn ngi vi ming ca ta, cng khng th nh ngi vi chn ca ta. Do vy ta s tha cho ngi. Ni vy xong, con s t c bi k th hai: Lng da ngi d bn, Heo rng, ngi hi thi, Nu ngi mun nh nhau, Ta cho ngi thng trn! Con s t quay tr lui, v bt c mi, sau ung nc h ri i v hang ni. Cn con heo rng bo cho b con bit: - Con s t b ta nh bi! Chng s hi hong ht lin ni: - Mt ngy kia con s t li n v s ot mng sng ca tt c chng ta. V vy chng lin chy trn i n ni khc.
-ooOoo-

Sau khi thuyt php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc y, con heo rng l Trng lo ln tui ny v con s t l Ta vy.
-ooOoo-

154. CHUYN CON RN (Tin Thn Uraga)

Kinh Tiu B - Tp V

Page 72 of 320

y, trn vo..., Kosala v cm u binh lnh, hai bc i thn ny thy mt ti ch no th ci ln nhau ch y. S th hn ca h c tan thnh bit r. Ngay c vua, b con, thn hu cng khng th ging ha h c. Mt hm, bc o S, vo bui sng sm, nhn xem ai c kh nng gic ng, v thy hai ngi ny c duyn chng c D lu o. Hm sau, bc o S i mt mnh vo X-v kht thc, ng trc ca nh ca mt trong hai ngi y. Ngi ny i ra, cm ly bt, mi bc o S vo nh, sa son ch ngi v mi Ngi. Bc o S ngi xung, thuyt v li ch tu tp T tm, sau khi bit tm ngi y sn sng, lin thuyt v cc S tht. Cui bi ging, ngi y chng qu D lu. Bc o S bit ngi y chng qu D lu, lin bo ngi y cm bnh bt ng dy v i n nh ca ngi kia. Ngi ny thy bc o S n lin ra nh l v mi Ngi vo nh. Ngi ny cng cm bnh bt i theo bc o S v vo nh vi Ngi. Bc o S tn thn mi mt li ch ca T tm, v khi bit tm ca ngi sau ny cng thun thc, lin thuyt ging v cc S tht. Cui bi ging, ngi ny c an tr vo qu D lu. Nh vy c hai u c qu D lu, th nhn vi nhau v li lm ca mnh, th li cho nhau, ha hp, hoan h vi nhau trc mt Th Tn. Sau khi n xong, bc o S lin i v tnh x. C hai v em theo nhiu vng hoa, hng thm, b chn, mt, ng phn, v.v... cng i vi bc o S v tnh x. Sau khi nu r cc trch nhim v gio gii cho cc T-kheo, bc o S i vo Hng phng. Cc T-kheo, vo bui chiu, ni v cu chuyn y ti Chnh php ng: Tha cc Hin gi, bc o S nhip phc nhng ngi khng th nhip phc. Hai v i thn y chng i vi nhau lu ngy, vua v b con thn hu khng th lm h ha hp. Nhng ch trong mt ngy, Nh Lai nhip phc c h. Bc o S n Chnh php ng v hi: - Ny cc T-kheo cc ng ngi y ni cu chuyn g? Khi nghe cu chuyn y, bc o S ni: - Ny cc T-kheo khng phi ch nay Ta mi lm cho hai ngi ny ha hp. Xa kia Ta cng lm cho h hp ri. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v s tranh chp ca cc v quan. Cng phc v vua

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, mt s qun chng ln t hp vui chi ngy l hi. Nhiu m ngi, ch thn, cc loi rn thn, kim s iu (chim thn cnh vng) v.v... t hp li xem i hi. Ti mt ch, mt con rn v mt con kim s iu xem hi cng ng vi nhau. Con rn khng bit l con kim s iu ng bn cnh, lin t tay ln vai n. Con kim s iu xoay mnh li xem ai t tay ln vai n, v khi nhn, n bit l con rn. Con rn cng nhn, bit l con kim s iu, hong ht v s cht, vi i ra khi thnh v chy trn trn mt sng. Con kim s iu quyt nh bt ly con rn lin ui theo. Lc by gi B-tt l v tu kh hnh, sng trong mt chi l bn b sng y. lm du sc nng ban

Kinh Tiu B - Tp V

Page 73 of 320

ngy, ngi ci o ngoi bng v cy, mc o tm v xung sng tm. Con rn suy ngh: Ta s nh v xut gia ny cu mng sng, lin t b nguyn hnh, bin thnh hn ngc v trn vo gia o bng v cy. Con kim s iu ui theo thy n i vo trong y, nhng v knh trng o bng v cy, n khng chm ci o v tha vi B-tt: - Tha Tn gi, hy cm ly o bng v cy. Trong c con rn m con mun n. V nu r ngha ny, n c bi k u tin: y trn vo V vua cc loi rn, Con mun gii thot n, Khi hnh hn ngc, V v trng Phm hnh, Du i, con khng bt. B-tt ng di nc, ni li tn thn vua kim s iu qua bi k th hai: Mong ngi sng lu ngy c Phm thin h tr, Lun hng mn ch Thin, Mong ngi c y , V knh trng Phm hnh, Du i, ch n n. Nh vy, B-tt ng di nc ni ln li ty h. Ri B-tt i ln, mc o v cy, v em c hai cng i v tho am. Ngi tn thn hnh tu tp T tm, khin c hai ha hp. T y tr i, c hai u sng ha hp, vui v vi nhau.
-ooOoo-

Sau khi k php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc y, con rn v con chim s iu l hai v i thn ny, cn v tu kh hnh chnh l Ta vy.
-ooOoo-

155. CHUYN NHY MI (Tin Thn Gagga)

Ny cha, sng trm nm...,

Cu chuyn ny, khi tr Rjakramado (Vng Lm) do vua Ba-t-nc xy dng gn K Vin, bc
o S k nh sau: Mt hm, ngi gia bn hi chng Rjakrama, trong khi thuyt php, bc o S nhy mi. Cc Tkheo ln ting ni ln: - Bch Th Tn, mong Th Tn sng lu! Mong Thin Th sng lu! V h to ra mt ting n ln. Do ting n y, php thoi b chm dt. Th Tn ni vi cc T-kheo:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 74 of 320

- Ny cc T-kheo, khi c ai nhy mi, nu ta ni: Mong hy sng lu, th do nhn duyn y, mt ngi c th sng hay cht khng? - Tha khng, bch Th Tn. - Ny cc T-kheo, khi nhy mi, ch ni: Mong hy sng lu! Ai ni vy th phm c hnh. Lc by gi, khi cc T-kheo nhy mi, cc c s thng ni: - Mong Tn gi sng lu! Cc T-kheo cm thy ray rt nhng khng p li. Cc c s bc tc ni: - Sao cc Sa-mn Thch t khi c chc: Mong Tn gi sng lu!, khng p li? H trnh s vic ny ln Th Tn. Ngi ni: - Ny cc T-kheo, cc gia ch hay m tn im lnh, v vy, khi cc gia ch ni: Mong Tn gi sng lu, cc ng c php tr li: Mong cc ngi sng lu! Cc T-kheo hi Th Tn: - Bch Th Tn, t khi no khi ln tc l p li chc sng lu? Bc o S tr li: - Tc l c khi ln t ngn xa. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong gia nh B-la-mn x Ksi. Thn ph B-tt lm ngh bun sng. Khi B-tt ln mi su tui, ngi cha giao cho B-tt hn ngc c ba ch cng i t lng ny qua th trn khc ri n Ba-la-ni. Sau khi n cm xong ti nh ngi gc cng, hai cha con khng tm c nh , bn hi: - Nhng ngi i n tr tr ch no? Cc ngi khc tr li h: - Ngoi thnh c mt ngi nh. Nhng nh y c mt phi nhn (qu thn) ang . Nu cc ng mun, c n y m . B-tt ni: - Tha cha thn, hy i, ch s D-xoa, con s nhip phc n, lm cho n qu li di chn cha. Ni xong B-tt a cha n ch y. Ri ngi cha nm trn tm vn, cn B-tt ngi bp chn cho cha. By gi, con qu D-xoa tr ti y, sau mi hai nm phc v vua Vessavana (T-sa-mn, mt trong bn Thin vng), c cho ngi nh ny vi iu kin: Tr nhng ngi no vo trong ngi nh ny, khi nhy mi, nu c chc: Mong sng lu! v p li: Mong sng lu!, con qu y c th n

Kinh Tiu B - Tp V

Page 75 of 320

tht nhng ngi khc khng chc sng lu. Con D-xoa y ti ct ca cy ko chnh. N ngh: Ta s lm cho ngi cha B-tt nhy mi. V vy, vi thn lc ca mnh, n lm m bi mn bc ln. Bi y bay vo mi ngi cha. Ngi cha nm trn tm vn nhy mi. Ngi con khng ni: Mong cha sng lu! Con D-xoa mun n tht ngi cha, nn t ct cy ko i xung. B-tt thy n xung lin ngh: Cha ta b con qu ny lm cho nhy mi. Con qu ny, khi ai nhy mi m khng p: Hy sng, s tr thnh mi cho n n tht! V vy, Btt ni ln bi k u vi cha: Mong cha sng trm nm, Cng thm hai mi tui, Mong qu khng n cha, Mong cha sng trm thu!

Khi nghe li B-tt ni, con D-xoa ngh: V thanh nin ny tr li; Mong cha sng lu! Ta khng th n tht nhng ta s n tht ngi cha!. V vy, n i n gn ngi cha. Thy con D-xoa i n gn, ng lin suy ngh: Con qu ny s n tht nhng ai khng p: Mong sng lu. Vy ta s p li: Mong con sng lu. V ngi cha ni cu k th hai vi con: Mong con sng trm nm, Cng thm hai mi tui, Mong qu n thuc c Cn con sng trm thu! Con D-xoa suy ngh: C hai ngi ny, ta khng th n tht c, lin quay tr lui. Nhng B-tt hi n: - Ny Tn gi D-xoa, v sao ngi n tht nhng ngi i vo trong ngi nh ny? - Do ti phc v vua Vessavana mi hai nm, nn c php n tt c mi ngi, tr nhng ai p li chc: Hy sng lu! - Ny D-xoa, ngi trc kia lm iu bt thin, nn phi sanh ra hung d, c c, lm hi ngi. Nay nu ngi lm hnh ng tng t, ngi s i t cnh en ti ny n cnh en ti khc. Do vy t nay, ngi hy t b st sanh v.v... Sau khi nhip phc con D-xoa, lm cho n hong s vi cnh kh ca a ngc, khuyn n gi Nm gii, B-tt thu phc con D-xoa tr thnh ngi gip vic. Ngy hm sau, nhiu ngi i n thy con D-xoa, bit rng n c B-tt nhip phc, lin bo co ln vua: - Tha Thin t, c mt thanh nin, nhip phc con D-xoa, v lm n tr thnh ngi chy vic. Vua cho mi B-tt, t B-tt vo chc v i tng qun, v thng cho thn ph B-tt nhiu danh vng. Sau khi con D-xoa c vua phong lm ngi thu thu, vua tun theo li khuyn rn ca B-tt, lm cc cng c nh b th v.v... v khi cht, vua c sanh ln ci tri lm ng o hi chng ch Thin.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 76 of 320

-ooOoo-

Sau khi bc o S k php thoi ny, gii thch phong tc tr li: Mong sng lu, Ngi ni: - Tc l ny t xa c ri. V bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, nh vua l nanda, ngi cha l Ca-dip v ngi con trai l Ta vy.
-ooOoo-

156. CHUYN HONG T C TM THU PHC (Tin thn Alnacitta)

Chnh nh Tm thu phc...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt T-kheo thi tht tinh tn. (Cu chuyn s c
ni ln trong Chng XI, Tin thn Samvara s 462). Bc o S hi: - C phi chng ng thi tht tinh tn? T-kheo y tr li: - C tht, bch Th Tn. Bc o S ni vi v y: - Ny T-kheo, thu xa chnh ng tinh tn ly c vng quc thnh Ba-la-ni cch xa mi hai dm, v giao vng quc y cho mt a tr nh cho mt ming tht. V nay, v sao ng xut gia trong Gio php gii thot nh vy, li thi tht tinh tn? Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, c mt lng th mc khng xa thnh Ba-la-ni bao nhiu. Ti y, c nm trm ngi th mc . H i thuyn ngc dng sng, n cy gp li lm sn ca nhng ngi nh mt tng, hoc hai tng. H nh du tt c khc g, ko g n b sng ri em ln thuyn ch v thnh. Nhng ai mun ngi nh th no, h lm ng nh vy ri ly tin sinh sng. Trong khi h ang lm vic nh vy, th mt con voi p phi mt ming dm g vn ca cy keo. Ming dm g y m vo chn con voi lm cho n rt au n. Chn n b sng ln v lm m. Con voi nghe ting n suy ngh: Ta c th nh nhng ngi th mc ny lm cho lnh chng? Ngh vy n lin i ba chn n gn m th mc v nm xung. Cc ngi th mc thy chn n sng, i n xem th thy ming dm g. H ly mt con dao, ko bt ming dm g ra, ly ht m, ra vi nc nng v xc vi nc thch hp, khng bao lu th vt thng c lnh li. Con voi lnh mnh suy ngh: Nh nhng ngi th mc ny, ta c sng li. Nay ta cn phi tr n h. T y tr i, con voi nh cc cy gip nhng ngi th mc, ln trn cc khc cy hoc gip h o g. Hoc n mang n cho h bt c dng c no h cn v cm mi vt bng chic vi mt cch cng

Kinh Tiu B - Tp V

Page 77 of 320

quyt khng sn lng. Vo gi n, cc ngi th mc mi ngi em n mt phn n v con voi c c nm trm phn. By gi con voi y c mt voi con ton trng, mt con voi thun chng tuyt p. Voi cha suy ngh: Ta hin ti ln tui. Nay ta nn cho con ta lm cc cng vic gip h. V vy, khng thng bo cho cc ngi th mc bit, n i vo rng, dt voi con ra, v ni vi h: - Voi con ny l con ca ti. Cc ngi gip ti. Nay ti giao n cho cc ngi nh tr tin cha tr. Bt u t nay, n s lm cho cc ngi. Ri n dy con: - Bt u t nay, nhng vic g cha lm, con hy lm th. Voi cha ni xong, voi con vi nhng ngi th mc ri i vo rng. T , voi con phc tng lm theo li ni ca cc ngi th mc, kham nhn chu ng tt c mi cng vic v h nui n vi nm trm phn n nh h nui voi cha. Khi voi con lm xong cng vic, n xung sng chi ri tr li. Nhng a con ca ngi th mc thng nm vi n, v chi vi n di nc v trn b. Thi y, cc con voi, con nga c loi ngi thun ha khng i i tin hay tiu tin trong nc ch i tin ngoi, trn b sng. Mt hm tri ma, mt bi phn kh ca voi ny ri xung sng, tri n bn nc ca thnh Ba-la-ni, mc vo mt bi cy, v ng li. Nhng ngi ni ca vua dt nm trm con voi n tm. Khi cc con voi ngi mi bi phn ca con voi thun chng, khng mt con voi no chu xung sng, chng cong ui ln v cm u b chy. Cc ngi gi voi bo co ln cc ngi hun luyn voi. Nhng ngi ny ni: - Chc c g chng ngi trong nc. H ra lnh lm cho sch nc th thy bi phn ca con voi thun chng bi cy y v bit c y l nguyn nhn ca s vic. H em n mt ci chum cha y nc, ch nt bi phn y v ri nc sch ln thn cc con voi. Thn cc con voi tr thnh c mi thm, lc by gi, cc thuyn b ct li, i ngc dng v n ch nhng ngi th mc . Voi con chi trn sng, nghe ting trng, lin n gn cc ngi th mc. H lin i n n vua v tha: - Tha Thin t, Thin t cn loi g no, cn g ngi li n y cho nhc? Sao khng a tin bo cho chng thn em v? - Ny cc khanh, ta n y khng phi v g. Ta n v con voi ny. - Tha Thin t, Thin t hy bt n em i. - Nhng con voi khng mun i. Vua hi: - Ny bn voi, bn mun g? - Tha Thin t, hy em tin cho cc ngi th mc ny nui dng ti. - Tt lm, ny bn.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 78 of 320

Vua ra lnh em li trm ngn ng tin vng v cho t gn bn chn voi v ui con voi vi ng tin y, nhng con voi vn khng i. N i cho mi ngi th mt cp o, cho cc ngi v vi mc, cho tr con tin nui dng. Ri con voi quay mnh li, nhn v cho cc ngi th mc, cc ngi n b v cc a tr ri mi ra i vi vua. Vua em voi v, i vo thnh. Vua cho trang hong thnh ph v chung voi, bo con voi i vng quanh thnh, ri a con voi vo chung, v trang hong chung voi tht lng ly. Vua lm l qun nh cho voi, phong cho n lm Vng tng, t voi vo hng bn thn ca mnh, cho voi na vng quc, v lo sn sc con voi nh sn sc chnh mnh. T khi con voi n, ton ci Dim-ph- (n ) nm trong tay tr v ca vua. Theo thi gian B-tt nhp mu thai ca b chnh hu. Khi b hong hu sp sa sanh, th vua mnh chung. S rng nu con voi bit c vua mnh chung, chc qu tim n c th v ra, nn ngi ta khng ni g cho con voi bit v vn hu h n nh trc. Nhng ng vua lng ging, vua x Kosala, bit c vua kia bng h, suy ngh: Vng quc trng khng, lin i n vi mt o qun ln v vy hm thnh. Qun bo v cho ng ca thnh v a tin cho vua Kosala: - Hong Hu ca chng ti sp sanh. T y n by ngy, b s sanh con, cc ngi on tng s ni nh vy. Nu hong hu sanh con trai vo ngy th by, chng ti s giao chin, khng nhng vng quc. Vy hy i n ngy y. Vua Kosala chp nhn. Vo ngy th by, hong hu sanh c mt hong nam. n ngy l t tn, thi t c t tn Hong t c Tm thu phc v ngi ta tin on hi nhi ra i thu phc nhn tm. By ngy sau, khi thi t sanh, ton dn giao chin vi vua Kosala. V thiu ngi lnh o, nn khi giao chin qun i d ln cng dn dn tht th, v thi lui. Cc i thn trnh s vic ny ln hong hu: - Tnh th tht him nguy, qun i b tht th thi lui, chng ti s tht trn. Vua mnh chung, hong t mi sanh, nhng vua Kosala ko qun n giao tranh, cn Vng tng bn thn thit ca vua cha hay bit g, tu hong hu. Chng ti mun bo tin cho voi bit. Xin ch kin hong hu. B hong hu chp thun, trang im cho thi t, t n nm trn mt tm vi mn, t lu i i xung vi cc i thn vy quanh, n chung con voi, t thi t nm di chn voi v tha: - Tha cha voi, bn ca cha voi mnh chung. Chng ti s cha voi v tim nn khng tin cho cha voi bit. y l con trai ca bn cha voi. Vua Kosala n bao vy thnh, giao chin vi con ca bn cha voi v qun i phi thi lui. Hoc l cha voi git con ca bn mnh, hay l ly li vng quc cho con ca bn mnh. Ngay lc y, con voi ly ci vi r thi t, n ln, t ln trn u mnh v than khc ln ting, ri thi t xung, t n nm trong tay b hong hu, i ra khi chung voi v ni: - Ta s bt sng vua Kosala. Cc i thn mc o gip cho voi, trang hong mnh voi v m ca thnh, vy quanh con voi v h tng n ra trn. Con voi ra khi thnh lin rng ln, lm cho qun chng khip s b chy, v nh tan qun

Kinh Tiu B - Tp V

Page 79 of 320

th ri nm chm tc ca vua Kosala, bt vua t nm di chn thi t. Mt s ngi ng dy mun git vua Kosala. Con voi ngn chn, v th vua y i vi li khuyn: - Bt u t nay, ch phng dt. Ch kiu ngo v ngh rng hong t cn tr. T y tr i, ton ci Dim-ph- u nm trong tay B-tt, v khng mt k th ch no dm ni ln chng i. Vo lc by tui, B-tt c lm l qun nh, tr thnh v vua vi tn Tm thu phc, tr v nc ng Chnh php, v khi mng chung, c sanh ln thin gii lm ng o hi chng ch Thin.
-ooOoo-

Khi bc o S k cu chuyn qu kh xong, l bc o S, Ngi ni ln hai bi k: Chnh v Tm thu phc, i qun ln hn hoan, Bt vua Ko-sa-la, Tham lam, khng bit Vi nhng g mnh c, Lm qun i bng lng. Cng vy v T-kheo Tinh cn, nng ta , Tu tp theo thin php, t an n kh ch, Tun t chng t c on dit mi kit s. Sau khi bc o S trnh by cc S tht ti thng, a n nh cao l Nit-bn bt t, Ngi cho bit nh sau: - Khi kt thc cc S tht, v T-kheo thi tht chng qu A-la-hn. V Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, b m hong hu Ma-gia (May), vua cha l i vng Tnh Phn, con voi ly li quc ri dng thi t l T-kheo thi tht tinh cn, cha ca con voi l X-li-pht, v thi t c Tm thu phc chnh l Ta vy.
-ooOoo-

157. CHUYN CNG C (Tin Thn Guna)

Mun g, lm cho c...,

Cu chuyn ny, khi tr K Vin, bc o S k v Tn gi nanda nhn c mt ngn tm y.

Cu chuyn Trng lo ny thuyt php trong ni cung vua Kosala c ni n Tin thn Mahsra (s 92). Khi Trng lo ang thuyt php cho ni cung vua, mt ngn tm y ng gi mi tm mt ngn ng tin vng c em n dng vua. Vua ly nm trm tm, v cho cc cung phi nm trm tm. Tt c cung phi cc tm y mt bn, v hm sau em cng cho Trng lo nanda, cn

Kinh Tiu B - Tp V

Page 80 of 320

mnh p tm y c, i n ch nh vua dng im tm. Vua hi: - Ta c ban cho cc nng cc tm y ng gi mi tm mt ngn ng tin vng, sao cc nng khng p? - Tha i vng, chng thn thip cng cc tm y cho Trng lo. - Trng lo nanda nhn tt c sao? - Tha Thin t, vng. - Bc Chnh ng Gic ch cho php ba y, ta ngh rng Trng lo nanda tnh chuyn bun bn vi, nn mi nhn qu nhiu y nh vy. Nh vua tc gin Trng lo y, n im tm xong, lin i n tinh x, vo phng Trng lo, nh l, ngi xung ri hi: - Tha Tn gi, cc n nhn trong cung ca trm c n hc Php hay nghe Php vi Tn gi khng? - Tha i vng, c. Cc n nhn ghi nhn, v nghe nhng g h ng nghe. - Th no, h ch nghe Php hay h cng dng cho Tn gi cc thng y v h y? - Tha i vng, hm nay h cng nm trm y ng gi mt ngn ng tin mi tm. - Tn gi c nhn tt c khng? - Tha i vng, c. - Tha Tn gi, nhng bc o S ch cho php nhn ba y thi? - Vng, tha i vng. Th Tn cho php mi T-kheo ch s dng ba y, nhng khng ngn cm nhn ly nhng g c cng dng. Do vy, ti nhn ly cc tm y cho nhng v khc ang mang y mn c. - Nhng khi cc T-kheo y nhn cc tm y t Tn gi, h s lm g vi nhng tm y c? - Vi cc tm y c, h s lm thng y. - Vi cc thng y c, h s lm g? - H s lm tm nm. - Vi nhng tm nm c, h s lm g? - H s lm tm thm tri t. - Vi nhng tm thm tri t c, h s lm g?

Kinh Tiu B - Tp V

Page 81 of 320

- H s lm khn lau chn. - Vi khn lau chn c, h s lm g? - Tha i vng, h khng c php ph phm tn th cng dng. Do vy, h ly dao ct nh cc khn lau chn c, trn vi bn, t v lm thnh vi h lm nh ca. - Tha Tn gi, ngay c khn lau chn c cng dng cho Tn gi cng khng c hy hoi? - Vng, tha i vng, chng ti khng hy hoi cng dng cho chng ti. Chng u c s dng. Vua bng lng hoan h, mang nm trm tm y cn li c ct trong cung cng dng Trng lo. Ri vua nghe li ty h cng c, nh l Trng lo, thn hng v pha hu, v ra i.0 Trng lo cng nm trm tm y nhn c ln u cho cc v c y c k. Nhng s T-kheo ng tr vi Trng lo l khong nm trm. Mt trong cc v ny l mt T-kheo tr tui, hu h Trng lo nhiu vic, qut phng, mc nc, dn dp n, em tm nh rng, nc ra mt, dn dp sch s nh v sinh, em nc nng n cc phng , v lm cc cng vic cn khc, nh bp tay, bp chn, m lng. Trng lo ly nm trm tm vi c nhn ln sau em cho T-kheo y, v xng ng vi tt c s hu h gip cho mnh. T-kheo ny, chia tt c tm vi y cho nhng v ng s vi mnh. Nh vy, tt c T-kheo u nhn cc tm vi cng dng. H ct nhng tm vi y ri nhum vng nh bng Kanikra. H n bc o S nh l, ngi xung mt bn v tha: - Bch Th Tn, mt Thnh t chng qu D lu c phi l mt ngi nhn mt b th khng? - Ny cc T-kheo mt Thnh t khng phi l mt ngi nhn mt b th. - Bch Th Tn, gio th s chng con, v Trng lo Th kho Chnh php em nm trm tm vi tr gi mt ngn ng tin vng mi tm cho mt T-kheo tr tui, v v y em chia cc tm vi nhn cho chng con. - Ny cc T-kheo, nanda khng phi l ngi nhn mt b th. T-kheo th gi y gip thy mnh nhiu. Do vy, v hu h, v cng c, v thch ng i vi ngi hu h mnh nn v y lm nh vy gip li nhng ai gip , v y cho nh vy bo p tr n. Cc bc hin tr thi xa cng gip li nhng ai gip mnh. Ni vy xong, theo li yu cu ca cc T-kheo y, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm con s t sng trong mt hang ni. Xung quanh chn ni y, c mt h nc ln bao bc. Trn mt mnh t ni ln ca h nc, t bn dy c, c mc xanh mm v trn m bn y, cc loi th nai v.v... cc con vt nhanh nhn khc qua li n c. Ngy hm y, c mt con nai i qua li n c. y, s t mun n tht con nai, t trn ni nhy xung, vi sc nhanh ca mnh, n nhy ti. Con nai hong s ku ln ting ri b chy, S t khng c th chy mau hn v ri trn mt bn, b ln xung, khng ng dy c, v bn chn m su nh cy ct, by ngy ng nh vy khng n khng ung g.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 82 of 320

Mt con ch rng i tm mi, cht thy s t, lin hong s chy trn. Nhng s t ku n li: - Ny bn ch rng, ch chy, ta nay b mc dnh trong bn. Hy cu ta sng. Ch rng i n gn s t v ni: - Nu ti ko ngi ln, ti s rng ngi s n tht ti! - Ch s, ta s khng n tht ngi. Tri li ta s phc v gip ngi rt nhiu. Hy tm mt phng tin ko ta ln. Ch rng chp nhn li ha, lin bi t bn xung quanh bn chn s t, o bn mng nc , dn nc chy vo lm cho t bn mm. Khi y ch rng b di bng s t v ni: - Hy c gng ln, tha ngi. Ri dng ci u hc ci bng s t ln. S t vn ht sc mnh, vn ln khi bn, nhy ln ng trn t cng. S t ngh ngi mt lt ri i xung h, ra sch bn. Tm xong, n git mt con tru v vi nhng nanh ngom su vo tht tru, n x tht ra t mt s tht trc mt ch rng: - Ny bn hy n i! Sau khi ch rng n, s t mi n. Ri ch rng ct gi li mt ming tht. - Ny bn gi ming tht lm g? Ch rng tr li: - C bn gi gi nh cho ti, ming tht ny dnh cho nng. S t ni: - c lm, hy ly i. Ri s t cng ly mt ming tht cho v mnh. C hai cng ng trn chp ni v ng s v ch ca hai bn gi. Ni xong, s t i n y, em tht cho s t ci v ch rng ci, ri cng ni: - Bt u t nay, ta s sn sc cc nng. Sau , s t a c hai v chng ch rng vo ch ca mnh, chng ti mt hang khc gn ca hang ca mnh. T tr i, khi i sn mi, s t s t ci v ch rng ci li, cn mnh i vi ch rng c, git cht nhiu loi th. C hai n tht ngay ti ch, ri em v hai phn cho hai con ci n. Nh vy, thi gian qua , s t ci sanh hai a con. Ch rng ci cng vy. Tt c bn chng sng ha hp vi nhau. Mt hm, s t ci suy ngh: Con s t ny qu thng yu ch rng ci v cc ch rng nh. C th n c gian tnh vi ch rng ci. Do , n mi luyn i nh vy. Vy ta hy hnh h con ny, lm cho n hong s, v b trn i. Trong khi s t em ch rng i sn mi, s t ci bt u hnh h, lm cho ch rng ci hong s:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 83 of 320

- Ti sao ngi c y? Ti sao khng i ni khc? Cc s t con cng lm cho cc ch rng con hong s nh vy. Ch rng ci ni li vi chng s vic ny: - R rng S t mun m ch chng ta y qu lu. Nay mai S t git chng ta. Vy ta hy tr v hang c sng trc kia. Ch rng gp s t c v tha: Tha ngi, chng ti vi ngi qu lu. Ai lu cng lm mt s lu luyn. Trong khi chng ta i sn mi, s t ci hnh h v da nt v ti v ni: Sao cc ngi ch ny, hy trn i! Cc s t con cng da cc ch rng con nh vy. Nu ai khng a bn lng ging th nn bo h i lm n ch khc ch hnh h nh vy c ch g? Sau khi ni vy, ch rng c bi k u: Un g lm cho c, L thng php k mnh, Con ci rng, ti bit, Trc ti nng, nay s. Nghe ch rng ni, s t bo v: - Ny hin th, trong thi y ta i sn mi b kt trong bn n ngy th by..., ta mi v vi hai v chng ch rng ny. Hin th c nh khng? - Vng, ti c nh. - Hin th c bit l do no sau by ngy ta mi v khng? - Tha chng, ti khng bit. - Ny hin th, ta nhy v bt mt con nai, b dnh mc vo bn, khng th ra khi ch y c. Trong by ngy y, ta ng , khng n ung g. Ta nh con ch rng ny cu sng.Con ny l bn ca ta, cu mng sng ta. Bn no c kh nng trung kin trong tnh bn, bn y khng yu hay nh. Bt u t nay, hin th ch c khinh thng nh vy i vi bn ta, v bn ta cc con bn ta. Ri con s t ni bi k th hai: D nh b, yu ui, Vn kin tr tnh bn, Chnh b con thn thch, Ny v rng nanh ta! Ch khinh mit bn y, Chnh con ch rng ny cho ta mng sng. S t ci nghe li chng, ging ha vi gia nh ch rng, v t y v sau, sng ha thun vi ch rng ci v cc con ca n. Cc s t con chi gin vi cc con ch rng con. Khi cha m qua i,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 84 of 320

chng khng chm dt tnh bn, vn sng hoan h vi nhau. Tht vy, tnh bn ca chng ko di cho n by i.
-ooOoo-

Sau khi k cu chuyn ny, bc o S thuyt ging cc S tht. Cui bi thuyt ging, mt s v Tkheo c qu D lu, mt s c qu Nht lai, mt s c qu Bt Lai, v mt s c qu A-la-hn. V Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi con ch rng l nanda, v con s t l Ta vy.
-ooOoo-

158. CHUYN CON NGA SUHANU (Tin Thn Suhanu)

Loi vt tnh khng khc...,

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v hai T kheo hung bo, c c. tnh thnh, cng c mt v nh vy. Mt hm, T-kheo tnh thnh, v mt vi cng vic, i n K Vin. Cc Sa-di v cc T-kheo tr bit tnh hung bo ca T-kheo y, h ni:
- Chng ta mun thy hai T-kheo hung bo y ci nhau. H ci khc khch dn T-kheo y n phng T-kheo K Vin. C hai v hung bo, va thy nhau lin mn nhau, xoa bp tay, chn v lng cho nhau. Cc T-kheo ti Chnh php ng ni v cu chuyn nh sau: - Tha cc Hin gi, nhng T-kheo hung bo ny i vi ngi khc thng hay l mng, c c. Nhng i vi nhau, c hai li ha thun, hoan h, thng mn nhau. Bc o S n Chnh php ng hi: - Ny cc T-kheo, hm nay y, cc ng ngi hp ang bn vn g? Khi nghe vn trn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay l nh vy. Thu xa, h cng l ngi hung bo, c c i vi nhng ngi khc. Nhng h i vi nhau li ha hp hoan h, sng thn i. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt l v i thn ca vua, lm tt c mi vic, c vn cho vua v th s v thnh s. vua c tnh hi tham. Trong chung nga ca vua c mt con nga l mng tn l Mahsona (ht d ln). Mt s ngi bun nga t phng bc em n nm trm con nga v bo cho vua bit. T trc, v i thn thng bo h t nh gi nga ri tr tin y m khng i bt lui g. Nh vua khng c vui, cho gi mt i thn khc v ni: - Ny khanh, hy cho h nh gi cc con nga. Trc ht hy th con nga Mahsona vo gia n

Kinh Tiu B - Tp V

Page 85 of 320

nga y, khin n cn cc con nga mi n lm chng b thng v yu sc, ri bo h h gi v tr bt tin. - Tha vng. a thn y vng li lm nh bo. Cc ngi bun nga khng hoan h, bo cho B-tt vic lm ca v i thn y. B-tt hi: - Cc ngi c con nga l mng trong chung nga ca cc ngi khng? - Tha ngi c. Con nga l mng y tn l Suhanu (quai hm mnh), n rt hung bo, c c. - Vy khi no cc ngi tr li, hy em con nga y n. Mt hm vua nghe ni on ngi bun nga v bo th con nga Mahsona ra. Cc ngi bun thy con nga Mahsona n, lin th con nga Suhanu. Hai con nga y gp nhau, lin ng li v lim thn nhau. Vua hi B-tt: - Ny khanh, hai con nga l mng ny tht hung hn, c c, bo hnh vi con nga khc. Cn chng i vi nhau li ng lim thn v hoan h vi nhau, sao li nh vy? B-tt tha: - Tha i vng, v tnh ca loi vt khng khc nhau. Khi tnh ca chng cng loi vi nhau, th chng thng yu nhau. V B-tt c hai bi k: Loi vt tnh khng khc, So-na, v Su-ha-nu, C hai u ha hp, Su-ha-nu ging nh vy, Cng loi vi So-na. Hoang d v c c, Thng cn nhng dy cng, Nh vy c, c ng, Bt thin, bt thin ng. Sau , B-tt tha: - Tha i vng, mt v vua ch nn qu tham lam. Ch nn lm hi ti sn ca ngi khc. Sau khi khuyn rn nh vua, B-tt cho nh gi nga v tr tin ng gi. Cc ngi bun nga nhn c tin ng gi, vui v ra i. Cn nh vua tun hnh li khuyn rn ca B-tt, ri khi mnh chung, i theo nghip ca mnh.
-ooOoo-

Sau khi k li php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 86 of 320

- Thi y, hai con nga l hai T-kheo c c, vua l nanda, v v i thn hin tr l Ta vy.
-ooOoo-

159. CHUYN CON CNG (Tin Thn Mora)

Hy mc ln, mt tri...,

Cu chuyn ny, khi tr K Vin, bc o S k v mt T-kheo thi tht tinh tn. T-kheo y c
cc T-kheo, c phi ng thi tht tinh tn? T-kheo p: - Bch Th Tn, tht vy. Bc o S hi: - V thy g? T-kheo y p: - V thy mt n nhn c thn th trang sc p . Bc o S ni vi v y: - Ny T-kheo, khng l g mt n nhn rt d lm ri lon tm ca mt ngi nh ng. Ngay cc bc hin tr thu xa, sau khi nghe ting n nhn, du tu hnh trong by trm nm khng phm gii, vn b u nhim tc khc. Ngay c cc bc thanh tnh cng nh vy. Cc v t c danh vng cng tt khi am m n sc cng s tiu vong danh d, cn ni g cc v khng thanh tnh nh ng? Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt ti sanh lm con chim cng. Khi cn trong v trng mu vng nh n hoa Kanikra, B-tt lm v trng thot ra. B-tt thnh mt con chim cng vng p m miu, di cnh c nhng ng vin chi. bo v s sng ca mnh, sau khi vt qua ba dy ni, v trong dy ni th t, chim cng lng vng mi la chn ch trn cao nguyn ca ngn ni vng Dandaka. Khi tri rng ng, u trn chm ni nhn mt tri mc ln, B-tt c mt cu ch h tr cho mnh bnh an trc khi bay i tm mi. Thn ch y bt u vi cu: Hy mc ln, mt tri, Vua c nht c mt, Vi mu sc vng chi, Sng rc c t lin. V ta nh l ngi, Bc chi vng qu t, Nay hy bo h ta

Kinh Tiu B - Tp V

Page 87 of 320

Sng an ton trn ngy. Nh vy, sau khi nh l mt tri vi bi k ny bo v mnh, B-tt li nh l cc c Pht nhp dit trong qu kh v cc cng c ca ch Pht vi bi k th hai: Cc v Thnh, chn nhn, Bc tu tri mi php, Con nh l cc Ngi Hy h tr cho con. nh l ch Pht-, nh l B- v, nh l bc gii thot, nh l gii thot v. Sau khi c ln bi ch bo h ny, chim cng lin i tm mi. Nh vy ban ngy, chim cng i tm mi; vo bui chiu, chim cng u trn chp ni, nhn mt tri ln, sau khi tng nh cc cng c ca Pht, con cng li lm bi ch khc h tr x ca mnh, bi k bt u vi ch: Hy ln xung mt tri: Hy ln xung mt tri, Vua c nht c mt, Vi mu sc vng chi, Sng rc c t lin; V ta nh l ngi, Bc chi vng qu t, Nay hy bo v ta Sng an ton trn m. Ch v thnh, chn nhn, Bc tu tr mi php, Con nh l cc ngi, Hy h tr cho con. nh l ch Pht-, nh l B- v, nh l bc gii thot, nh l gii thot v. Sau khi c bi ch ny bo v mnh, chim cng i ng. By gi khng xa Ba-la-ni bao nhiu, c mt ngi th sn ti mt ngi lng. Trong khi i sn khu vc Tuyt Sn, thy B-tt ang u trn ngn ni vng Dandakha, anh ta bo cho con trai bit. Mt hm, hong hu ca vua Ba-la-ni tn l Khem (Thi Ha) nm mng thy mt con cng sc vng thuyt php, lin tu vua: - Tha i vng, thip mun nghe con cng sc vng thuyt php. Vua hi cc i thn vic y. Cc i thn p: - Chc cc B-la-mn bit vic y.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 88 of 320

Cc B-la-mn tha: - C loi chim cng sc vng. Vua li hi: - Chng u? H tr li: - Chc chn nhng ngi th sn c th bit. Vua cho hp cc th sn li hi h. Con trai ca ngi th sn y tha: - Tha c, tu i vng, ti hn ni vng Dandaka, con chim cng sc vng ang ti y. - Vy ch git chim cng y, bt n em v y. Ngi th sn i, t by li ti ch tm mi ca chim cng. Nhng ti ch chim cng bc ln, li by khng sp. Ngi th sn khng bt c chim cng, tri by nm i sn nh vy, v mnh chung. Hong Hu Khema khng t c c nguyn cng mnh chung. Nh vua tc gin bo: - V mt con chim cng, hong hu ca ta mnh chung. Vua bo khc trn mt tm vng nhng dng ch sau y: - Trn dy Tuyt Sn, c ngn ni vng tn l Dandaka. Ti y c con chim cng sc vng . Ai n tht con chim cng y s tr mi khng bao gi gi. H vit vy xong, vua b l vng y trong mt ci hp. Sau khi vua mnh chung, v vua khc ln k v, c tm l vng, v c: Ta s khng bao gi gi. Vua lin cho gi mt th sn khc. Th sn y ra i, khng bt c B-tt, v cng mnh chung ti y. Theo din tin nh vy, su vua ln lt bng h. Ri v vua th by ln k v, cng cho gi mt th sn. Ngi th sn y i, nhn xt rng ti ch chim cng p ln, by li khng sp, v bit chim cng c cu ba ch trc khi i n ch tm mi. Anh ta lin xung ch m ly bin a, bt mt chim cng mi, dy n ma ht v em chim cng mi y n ni ny, vo bui sng trc khi chim cng c ba ch. Ngi th dng ln ci cc by sp, t by li v khin chim cng mi ku. Chim cng nghe ting con mi ku khc thng, lin b ting st i tnh khi dy dc vng trong lng nn khng th c ba ch, i n cng mi v b mc vo by. Th sn bt c chim cng, em dng cho vua Ba-la-ni. Vua thy sc p con chim cng, rt bng lng. Sau khi ngi trn ch son sn, B tt lin hi: - Tha i vng, sao i vng bo bt thn? Vua ni: - Ta nghe rng nhng ai n tht ngi s khng bao gi gi. Ta mun trng xun bt lo, nn ta bo bt

Kinh Tiu B - Tp V

Page 89 of 320

ngi n. - Nh vy nhng ai n tht thn s c trng xun bt lo. Nh th l thn s cht. - Phi, ngi s cht. - Nhng nu thn cht th ngi lm thn cht cng s cht theo. Vua ni: - Ngi c sc vng, do vy ta nghe ni nhng ai n tht ngi s tr mi khng bao gi gi. - Tha i vng, thn sanh ra sc vng khng phi l khng c l do. Thu xa, thn l v vua Chuyn lun ng tr ti thnh ph ny. Thn gi gn Nm Gii, v khin cho dn chng trong ton ci th gii gi Nm Gii. Sau khi mnh chung, thn c sanh ti lu i ci Tri Ba mi ba, sng ti y cho ht tui th, v mnh chung. Chnh v kt qu ca mt nghip bt thin, thn phi sanh lm con chim cng, nhng nh sc mnh ca gii hnh c, thn c mu sc vng. - Nh ngi l vua Chuyn lun gi Gii! Do kt qu ca Gii sanh ra sc vng, iu ny lm sao chng ta tin c? C g lm bng chng? - Tha i vng, thn c mt bng chng. - Bng chng g? - Tha i vng, khi thn lm vua Chuyn lun, thn thng ngi trn xe bng vng bc, i ngang qua h khng. C xe y ca thn nay nm chn trong t, di ci h ca i vng. Hy cho o di h ln, v ci xe y s lm chng cho thn. Vua chp thun vic y v p: - Lnh thay. Ri vua cho tt nc ra khi h, o ln c c xe v tin li B-tt tha: - Tha i vng, tr Nit-bn bt t, tt c php khc u l php hu vi, khng c thc tnh, v thng, chu s hoi dit. Sau khi ni xong, B-tt thuyt php cho vua, v khuyn vua gi Nm Gii. Nh vua hoan h, cng dng quc cho B-tt, v t lng ht sc cung knh. B-tt khng nhn vng quc nhng khuyn vua: - i vng ch phng dt. Ri bay ln h khng i v ni Vng Dandaka. Cn vua tun theo li khuyn ca B-tt lm cc cng c nh b th v.v... ri khi mng chung, i theo nghip ca mnh.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 90 of 320

Sau khi php thoi ny, Bc o S thuyt ging cc S tht. Cui bi ging, v T-kheo thi tht c qu A-la-hn. V Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi nh vua l nanda v Ta l con chim cng vy.
-ooOoo-

160. CHUYN CON NGNG XANH SM (Tin Thn Vinlaka)

Ging vua Vi--ha...,

Cu chuyn ny, khi tr Trc Lm, bc o S k v -b-t-a bt chc bc Thin Th.

Khi hai v i t i Gaysisa, ti y -b-t-a bt chc bc Thin Th v gp nn. Hai v Trng lo thuyt php v em cc v T-kheo y ch mnh i v Trc Lm. Bc o S hi: - Ny X-li-pht, khi thy cc ng, -b-t-a lm g? Hai v tha: - Bch Th Tn, -b-t-a bt chc bc Thin Th v gp i nn. Bc o s ni: - Ny X-li-pht, khng phi ch nay -b-t-a mi bt chc Ta v gp nn, m thu xa, cng nh vy ri. Ni xong, theo li Trng lo yu cu, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa trong nc Videha, khi vua Videha tr v thnh Mithil, B-tt nhp mu thai b hong hu. Khi n tui trng thnh, ngi c hc tt c ti ngh Takkasal, ri khi vua cha mnh chung, Btt ln ngi k v. Lc by gi, mt v vua ngng tri sc vng sng chung vi mt con qu ci bi mi v ra mt ngng c. Con chim y khng ging m, cng khng ging cha, ton mu xanh ti v c gi l Vimlaka. Vua ngng tri thng i n thm con. Ri hai ngng tri con khc c sanh rt ging cha. Thy cha thng hay i n th gii loi ngi, chng bn hi cha l do. Ngng cha ni: - Cc con thn, cha sng chung vi mt con qu ci, v sanh mt ngng c tn l Vinkala. V th ta hay i n thm n. - Th bn chng sng u? Ngng con hi. - Hin nay n sng nc Videha, khng xa Mithil bao nhiu, trn ngn cy c da (Ta-la). - Tha cha thn, sng gia th gii loi ngi tht nguy him ng s hi. Cha ng i n . Chng

Kinh Tiu B - Tp V

Page 91 of 320

con s i v em n v cho cha. Hai ngng tri con c chp thun, lin i n ch y, bo con ngng Vinkala ngi trn mt thanh cy, ri chng cn hai u thanh cy v bay ngang qua thnh Mithil. Trong lc y, vua Videda ang ngi trn c xe lng ly c n nga Sindh thun chng gm bn con ton trng, ko i vng quanh thnh ph. Vinkala thy vua lin suy ngh: Ta v Vua Videha no c khc g. Vua ngi trn c xe c 4 nga Sindh ko i vng quanh thnh ph; con ta ngi trn c xe c cc con ngng tri ko, v i trn h khng!. Khi n i ngang qua h khng, n c ln bi k u: Ging vua Vi-de-ha c cc nga thun chng Ko ngang cc ngi nh Ti thnh Mi-thi-l, Cng vy, Vi-n-l c hai ngng tri ch Gia h khng bao la! Cc ngng tri con nghe li ni y ca Vinlaka rt phn n. Trc tin chng c nh: Chng ta s b n ri xung y v bay i. Nhng ngh li:Lm vy, cha chng ta th no cng la mng chng ta. V s b cha mng, chng a Vinkala n vi cha v k cho cha nghe vic ngng kia lm. Ngng tri cha tc gin ni: - My hn cc anh my sao? My lm ra v cao sang, tng mnh l cha t v xem cc anh my nh nga ko xe ? My khng bit t lng sc? y khng phi ch tm mi ca my. Hy i v ch ca m my! Sau khi mng n, ngng cha c bi k th hai: Vi-ni-ka, con thn, Sng y nguy him, y khng ch cho my, Hy sng ti cng lng, Ni m my mong i, Hy n vi vng! Cng vi li la mng Vinkala nh vy, ngng tri bo cc con: - Hy mang con ny em ra ch phng u l bi phn ngoi thnh Mithil. V chng lm theo li cha bo.
-ooOoo-

Sau khi k php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi Vinlaka l -b-t-a, cc ngng tri con l hai t u tay, ngng tri cha l nanda, cn vua Videha l Ta vy.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 92 of 320

5.05 PHM SANTAHAVA

161. CHUYN N S INDASAMNAGOTTA (Tin Thn Indasamnagotta)

Ch giao du thn mt...,

Cu chuyn ny, khi tr ti K Vin, bc o S k v mt ngi tnh tnh kh bo. Hon cnh cu
chuyn s c ni n trong tin thn Gijjha (S 427) Chng IX. Bc o S ni vi T-kheo y: - Thu trc, ng l mt ngi kh bo, v khng nghe li cc bc hin tr, nn b con voi in ch p n cht. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh B-la-mn. Khi n tui trng thnh, ngi t b i sng gia nh, xut gia lm v n s, sng ti dy ni Tuyt. Lc by gi, trong cc v n s c mt v tu kh hnh tn l Indasamnagotta l ngi kh bo, khng nghe li khuyn rn. Ngi ny c nui mt voi con. B-tt nghe ni vy cho gi v y n v hi: - C ng s tht chng, con c nui mt voi con? - Tha S trng, con c nui mt voi con mt m. B-tt bo: - Loi voi khi ln ln thng git hi ngi nui dng. Vy ch nn nui dng con voi y. - Khng c n, con khng th sng c, tha S trng. - Vy con s thy r. Con voi c nui dng, sau mt thi gian, n ln ln rt nhanh. Mt thi, cc n s y i ly r v hi tri cy v.v... trong rng v ti y vi ngy. Khi gi nam bt u thi, con voi tr thnh in cung, c nh: Ta s ph hoi chi l, p v gh nc qung b chic gh nm, x nt ging nm v git ngi tu kh hnh ny v ra i! V vy, n np vo trong mt lm cy v ng nhn theo di con ng h v. Sau khi ly cc n cho con voi, Indasamana i v trc tt c mi ngi, thy con voi, tng rng mi vic vn nh c nn i n gn con voi. Con voi t lm cy chy vt ra, ly vi qun v n s, qut ng xung y, ly chn p ln u, chm dt mng sng ca v y, ri rng ln v chy vo rng. Cc n s cn li bo tin ny ln cho S trng. B-tt ni: - Khng nn lm thn vi k c. Ri B-tt c hai bi k: Ch giao du thn mt Vi k c, bt thin,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 93 of 320

Bc Thnh bit r rng Xu hng k phi thch, Chng hay chy k c Cng s lm iu c, Nh voi vi n s In-da-sa-m-na. Nu ngi thy ngi no Bit k y nh mnh V gii, v tr tu, V c v nghe nhiu, Hy la ngi nh vy Lm bn thn giao du, Sng vi bc chn nhn L sng chn hnh phc. Nh vy, B-tt khuyn gio chng n s: - Ch tri li khuyn gio, nn sng theo li kho dy: Ri B-tt lm tang l ca Indasamna. Sau B-tt tu tp T v lng tm v c sanh ln th gii Phm thin.
-ooOoo-

Sau khi k li php thoi ny,bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, Indasamnagotta l T-kheo kh bo ny, cn S trng chng n s l Ta vy.
-ooOoo-

162. CHUYN MI THN GIAO (Tin Thn Santhava)

Khng g c hi hn...,

Cu chuyn ny, khi tr ti K Vin, bc o S k v vic t l la thn. Cu chuyn ny ging nh cu chuyn trc k trong Tin thn Naguttha (s 144). Cc T-kheo thy cc v t l la thn lin hi Th Tn:
- Bch Th Tn, cc v bn tc hnh tr nhiu loi t kh hnh. Vic y c li ch g? Bc o S p: - Ny cc T-kheo, vic y khng c li ch g. Cc bc hin tr thu xa tng rng c li ch trong s t l la thn nn t l la thn trong mt thi gian di. Sau khi thy c vic y khng li ch, lin nc dp tt la, v ly nhng cnh cy dp cho tan la ri quay lng li khng nhn lui na. Sau khi ni vy, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 94 of 320

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh B-la-mn. Lc B-tt c mi su tui, cha m ly ngn la khi B-tt mi sanh ni vi B-tt: - Ny con thn, con mun cm ly ngn la n sanh ny, i vo rng v nui dng ngn la y; hay l hc ba tp V-, xy dng gia sn v sng i gia nh? B-tt ni: - Con khng thch i sng gia nh. Con s nui dng ngn la trong rng c sanh ln Phm thin gii. B-tt ly ngn la n sanh, nh l m cha, ri i vo rng, sng trong mt chi l v nui dng ngn la thn. Mt hm i n ch mi n, B- tt nhn c b chn v cho sa, bn em cho sa v, t la ln v ngh: Ta s cho sa vi b chn cng dng la thn. B-tt cho sa trn ngn la, nhng v qu nhiu du trn la, ngn la bng chy ln ln v thiu lun chi l. V B-la-mn hong s chy trn, ng ngoi xa v ni: - Khng nn thn giao vi nhng k c. Nay chi l m ta dng ln mt cch mt nhc b ngn la ny t chy. V B-tt c bi k u: Khng g c hi hn L thn vi k c, c vo nui dng Vi b chn, cho sa, Ngn la thiu chi l Ta dng tht kh khn. Ri B-tt ni thm: - Ta khng cn g lin h vi ngi na, ny bn gi di kia! Ni vy xong, B-tt ly nc dp tt ngn la, v cnh cy dp tan ngn la, ri i su vo trong ni Tuyt. Ti ngi thy mt con hu ci lim mt con s t, con cp v con bo. iu y khin B-tt ngh rng khng g tt hn l thn giao vi nhng bn chn tht, ri B-tt c bi k th hai: Khng g tt lnh hn Thn giao bn chn tht; Hy xem con hu en Thn mt lim mt my, Con s t, con cp, V c con bo na. Ni vy xong, B-tt i su vo trong ni Tuyt, sng i xut gia ca v n s, chng c cc Thng tr v cc Thin chng, n khi mng chung, ngi sanh ln Phm thin gii.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 95 of 320

Sau khi k li php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, v tu kh hnh l Ta vy.
-ooOoo-

163. CHUYN VUA SUSMA (Tin Thn Susma)

Hn trm voi ton en...,

Cu chuyn ny, khi tr K Vin, bc o S k v s b th ty theo mun. Ti X-v, i khi

mt gia nh cng dng cho chng T-kheo do c Pht lnh o; i khi h b th cho cc ngoi o, i khi nhiu ngi hi hp thnh mt t chc, chung nhau b th; i khi cng chung mt con ng, i khi ton th dn thnh quyn gp ty nguyn ri b th.

Trong trng hp ny, ton dn trong thnh quyn gp ty nguyn, nhng khi sp t tt c vt dng b th, h chia thnh hai phe. Mt s ngi mun b th tt c vt dng cho cc ngoi o. Mt s ngi mun b th cho chng T-kheo vi c Pht l v lnh o. V vy c s ci v, t cc ngoi o binh vc cc ngoi o, t c Pht binh vc chng T-kheo. Khi quyt nh ly s ng, th nhng ngi ni Chng ti b th cho chng Tng vi c Pht l v lnh o chim ng hn nn c chp nhn. t cc ngoi o khng th ngn chn cc s b th cng dng c Pht. Cc ngi th dn mi chng Tng vi c Pht l v lnh o. H t chc b th ln trong by ngy, v n ngy th by, h cng dng tt c cc vt dng. Bc o S ni li ty h cng c. Ri Ngi ch dy cho i chng v cc qu tu chng. Ti tinh x K Vin vo bui chiu, cc T-kheo hi hp ti Chnh php ng, v ni ln cu chuyn ny: - Tha cc Hin gi, t cc ngoi o c gng ngn chn s cng dng c Pht, nhng h khng th ngn chn. Tt c vt dng b th y u c t di gt chn ca c Pht. i, v i thay l sc mnh ca c Pht! Bc o S n v hi: - Ny cc T-kheo, cc ng hp ti y v ang bn vn g? Khi c tr li vn trn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay ngoi o mi c gng ngn chn s b th cho Ta. Thu xa, h c gng nh vy ri. Nhng cc vt dng b th trong tt c trng hp ri cng c t di gt chn ca Ta. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, c mt thi vua Susma tr v Ba-la-ni. Lc by gi B-tt nhp mu thai mt n B-lamn l v ca v c vn t t cho vua. Khi B-tt ln mi su tui, ngi cha mnh chung. Khi cn sng, ngi cha l v ch tr hi l voi. Tt c nhng trang b, trang sc cho cc con voi i d hi u thuc s hu ngi cha. Nh vy, sau ngy hi l voi, ngi cha thu hoch c mi triu ng tin vng. Lc by gi, hi l voi n. Cc B-la-mn i yt kin vua v tha:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 96 of 320

- Tu i Vng, l voi nm nay n. Chng ta cn phi chun b t chc l cho tht tt. Nay con trai ca v B-la-mn c vn t l cn qu tr, li khng bit ba tp V- v khng bit tng kinh (nhng vn kin thc lin h n voi). Hy cho chng thn t chc hi l voi. Vua chp thun vic ny. Cc B-la-mn ngh:Chng ta khng cho ngi con ca v c vn t t t chc hi l voi, chnh chng ta ng ra t chc. Chng ta s thu nhiu tin. H hoan h i ra. Cn bn ngy na s n ngy l hi. M B-tt c tin, suy ngh: Sut by i truyn thng ny s chm dt gia nh chng ta; v ti sn s b tn gim. V vy, b m bun su mun v go khc. Btt hi: - V sao m khc? V khi nghe r l do, B-tt ni: - Tha m, khi no h t chc l hi voi. B m ni: - Ny con thn, con khng bit ba tp V- li khng bit tng kinh, lm sao con c th t chc hi l c? - Tha m, khi no h t chc hi l voi? - Ny con thn, cn bn ngy na. - Tha m, cc S trng thuc lng ba tp V- v tng kinh sng u? - Ny con thn, S trng c ting nhiu phng, ang sng Takkasil ti nc Gandhara, cch xa khong hai ngn dm. - Tha m, con s khng hu hoi truyn thng ca gia nh chng ta. Trong mt ngy, con s i n Takkasil; trong mt m, con s hc xong ba tp V- v tng kinh. Ngy sau, con s tr v v n ngy th t, con s t chc hi l voi, m ch khc na! Vi nhng li ny, B-tt an i m. Sau khi n xong, sng sm hm sau B-tt ra i mt mnh. Ch trong mt ngy i n Takkasil, B-tt nh l v s trng hi B-tt: - Ny con thn, con t u n? - Tha S trng, con t Ba-la-ni n. - V mc ch g? - V mc ch hc ba tp V- v tng kinh t S trng. - Lnh thay, ny con thn, ta s dy cho con. B-tt tha: - Tha S trng, con c cng vic khn cp.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 97 of 320

B-tt bo cho S trng bit mi s vic v tha: - Trong mt ngy, con i 2000 dm n y. Hy cho con c hi hc mt m nay. n ngy th ba, s l ngy l hi voi ri. Con s hc tt c qua mt bi thi. Sau khi tha vy, B-tt c S trng bng lng, lin ra i chn S trng, ri t 1000 ng tin vng, nh l S trng, v ngi xung mt bn. B-tt chm ch hc thuc lng cho n lc rng ng, xong ba tp V- v tng kinh, ri hi: - Tha S trng, c g khc na khng? Khi c tr li: - Ny con thn, khng c g khc, tt c xong. B-tt mun sa cch dy ca S trng, lin ni: - Tha S trng, trong quyn sch ny, cu k y n qu tr, cu ny c sai, t nay v sau thy phi dy t nh th ny. Sau khi sa sai xong, B-tt n tht sm, nh l bc S trng, v trong mt ngy i v Ba-la-ni, nh l b m. B m hi: - Ny con thn, con xong hc ngh cha? B-tt tha: - Con hc xong. V B-tt lm cho b m vui lng. Ngy hm sau, ngy hi l voi c sa son. Khong 100 con voi c em ra sp hng, mi th trang sc bng vng, c x cng bng vng, tt c c bao ph vi mt li bng vng mn. C sn chu cung in vua cng c trang hong tuyt p. Cc B-la-mn ngh: Chng ta s c hnh l voi, tt c u c trang sc tt p. Vua Susma trang sc rt lng ly rc r ng n v truyn cho em theo cc vt dng lm l. Cn B-tt trang sc nh mt hong t vi hi chng ca mnh vy quanh, i n vua v tha: - Tu i Vng, c ng s tht chng Ngi chm dt truyn thng ca gia nh chng thn v cho cc B-la-mn khc t chc hi l voi, v cho h cc th trang sc trang b ca voi? Ri B-tt c bi k u: Hn 100 voi ton en Vi nhng ng trng bch, Bao ph vi li vng, Thn u cng i vng! Hi vua Su-si-ma, C phi Ngi ni, Ngi c nh n chng Quyn li t tin thn?

Kinh Tiu B - Tp V

Page 98 of 320

Vua Susma nghe li B-tt, lin tht ln bi k th hai: Hn 100 voi vng en Vi nhng ng trng bch Bao ph vi li vng, u thuc s hu ta, Ta ni, ny thanh nin, Ta cho khanh, cho khanh! Ta tht c nh n Quyn li t tin khanh. Ri B-tt tha vi vua: - Tha i vng, nu i vng nh n truyn thng ca chng thn, v sao Ngi b thn mt bn v giao cho ngi khc t chc hi l voi? - Ny khanh thn, ta c bo co khanh khng bit ba tp V- v tng kinh, nn ta cho cc B-lamn khc t chc l hi voi. - Vy tu i vng, nu mt v no gia cc B-la-mn y c th c ln mt phn ca ba tp V- v tng kinh vi thn, xin hy ng ln. Trong ton ci Dim-ph- khng mt ai khc tr thn ra c th bit ba tp V- v tng kinh t chc hi l voi. Nh vy B-tt rng ln ting rng con s t p li vua! Khng mt B-la-mn no c th ng dy ch li B-tt. Sau khi i li truyn thng gia nh ca mnh, B-tt lin t chc hi l voi, ri mang theo nhiu ti sn v i v tr x ca mnh.
-ooOoo-

Khi bc o S k php thoi ny xong, Ngi thuyt ging cc S tht. Sau bi thuyt ging, mt s Tkheo c qu D lu, mt s c qu Nht Lai, mt s c qu Bt Lai, mt s c qu A-la-hn. V Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi b m l Mahmy, ngi cha l Tnh phn vng (Suddhodana), ngi cha l nanda, v S trng c danh ting khp ni l X-li-pht (Sriputta), v thanh nin B-la-mn l Ta vy.
-ooOoo-

164. CHUYN CHIM DIU HU (Tin Thn Gijjha)

Diu hu thy xc cht...,

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v mt T-kheo nui dng m. Hon cnh Cu

chuyn s c k trong Tin thn Sma (s 532). Bc o S hi T-kheo y: - Ny T-kheo, c phi ng nui dng mt n gia ch?

Kinh Tiu B - Tp V

Page 99 of 320

- Tha vng, bch Th Tn. - H c lin h g vi ng? Bc o S hi tip. - Bch Th Tn, l m con. Bc o S ni: - Lnh thay, lnh thay! Ch tc gin T-kheo ny. Cc bc hin tr thu xa hu h gip ngay c nhng ngi khng phi b con ca mnh, ch v mun lm cng c. Cn ngi ny gip m cha mnh. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh lm con diu hu ni Linh Thu, nui dng m v cha. Mt hm c cn gi thi mnh v ma ln. Cc con diu hu khng th chu ng gi v ma, lin bay n Ba-la-ni. Khi n gn bc thnh, chng lin u trn bc thnh, run ln v lnh. Lc by gi, v triu ph Ba-la-ni t thnh i ra, i n sng tm, thy cc con diu hu khn kh ny lin d chng li mt ch khng ma, cho t la, sai ngi i n bi tha ma ca b, em tht b v, cho chng n v t ngi bo v chng. Khi ma gi chm dt, thn th cc con diu hu lnh mnh, chng lin bay v ni. Ti y, chng hi hp li v bn tnh nh sau: - Chng ta c ngi triu ph Ba-la-ni gip . Chng ta phi tr n ngi gip chng ta. Do vy bt u t nay, nu c ai lm c tm vi hay trang sc g, hy bay n Ba-la-ni v th ri trong sn nh triu ph. T tr i, nu cc con diu hu thy ngi ta phi vi hay trang sc gia nng, chng lin ch i mt pht l ng, ri nhanh nh ct, chp ly vt nh chp ming tht v bay n th ri trong sn nh ngi triu ph Ba-la-ni. Khi ngi triu ph bit c l vt do cc con diu hu mang li, ng ct gi chng ti mt ch. Mi ngi trnh vua l cc con diu hu ang nh cp vt trong thnh ph. Vua ra lnh: - Hy bt cho c mt con diu hu, ta bo chng mang tr li tt c. V vy khp ni, dn chng t by sp v li, ri con diu hu nui dng m b mc vo by. Bt c con diu hu, dn chng a n n trnh vua. Ngi triu ph Ba-la-ni ang i n hu vua, thy cc ngi y bt c con diu hu, lin i theo h v s h lm n b thng. Vua hi con diu hu: - C phi cc ngi n cp, mang i vi v vt khc trong thnh ph?

Kinh Tiu B - Tp V

Page 100 of 320

- Tha vng, tu i vng. - Cc ngi cho ai nhng vt y? - Chng ti cho v triu ph Ba-la-ni. - V nguyn nhn g? - V v y cho chng ti mng sng. Chng ti phi tr n ngi lm n cho mnh, nn chng ti em cho v y. Ri vua ni: - Ny diu hu, nghe ni ng xa mt trm dm, cc con diu hu c th thy xc cht, vy sao ngi khng thy by sp c by ra? Ni xong vua c bi k u: Diu hu thy xc cht Cch xa mt trm dm, Sao ngi li khng bit Va chm li v by? Con diu hu nghe hi vy, lin tht ln bi k th hai: Chng sanh gp tai ha, Mng sng gn tiu vong, Khi y khng th bit, Nn va chm li by. Nghe con diu hu p li, vua hi v triu ph: C tht chng, ny nh i triu ph, cc con diu hu mang th vo nh ng cc th vi v vt? - Tha i vng, s tht l vy. - Nhng vt y nay u? - Tha i vng, tt c c ti gp li mt ch. Nhng ai l ch ca chng, ti s tr li, nhng xin ngi hy th con diu hu ny. Sau khi can thip th con diu hu, nh i triu ph tr li tt c vt cho ch ca chng.
-ooOoo-

Sau khi k php thoi ny, bc o S lin thuyt ging cc S Tht. Sau bi ging, v T-kheo nui dng m c qu D lu. V Ngi nhn din Tin thn:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 101 of 320

- Lc by gi vua l nanda, nh triu ph l X-li-pht, cn con diu hu nui dng m l Ta vy.

-ooOoo-

165. CHUYN CON CHUT RNG (Tin Thn Nakula)

Ny vt sanh bo thai...,

Cu chuyn ny, khi tr K Vin, bc o S k v hai vin chc ci ln nhau. Hon cnh cu chuyn
ny ging nh cu chuyn k trong Tin thn Uraga (S 154). y, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, hai vin chc cao cp ny khng phi nay mi c Ta lm cho ha hp. Thu trc, Ta cng lm cho h ha hp ri. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong gia nh B-la-mn, to mt ngi lng nh Ksi. Khi n tui trng thnh, B-tt i hc tt c ti ngh Takkasil. Ri ngi t b gia nh, xut gia lm v n s, t c cc Thng tr v cc Thin chng. Ngi sng vng Tuyt Sn bng r cy v tri cy hi c trong rng. Ti cui ng kinh hnh ca B-tt, mt con chut rng hay n rn tr trong mt mi. Gn hang trong mt hc cy, c con rn tr n. C hai con chut hoang v con rn lun lun ci ln nhau. B-tt khuyn dy chng v nguy hi ca s ci ln v nhng li ch ca lng t bi: - Ch ci ln, nn sng ha hp vi nhau. Khi con rn i ra ngoi, con chut hoang th u ra ming hang l mi cui ng kinh hnh, m ming th ra th v v nm ng. B-tt thy con chut hoang nm ng nh vy bn hi: - V sao ngi li s hi? V B-tt c bi k u: Ny vt sanh bo thai, Ngi kt bn c Vi k th ca ngi Sanh ra t hn trng, Sao li ng nhe rng? T u ngi s hi? Nghe B-tt ni, con chut hoang tr li: - Tha Tn gi, ch khinh thng k dch, phi lun cnh gic v phng n. Ni vy xong, con chut hoang c bi k th hai: Ch khinh thng k th,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 102 of 320

Ch tin tng b bn, T khng s, s sanh, Ci gc b ct t. B-tt ni: - Ch s, Ta khuyn nh con rn khng hi ngi. Bt u t nay, ngi ch nghi ng n. Sau khi khuyn rn nh vy, B-tt chuyn tu tp t, bi, h, x v hng n Phm thin gii. V khi hai con vt kia mng chung, chng cng i theo nghip ca mnh.
-ooOoo-

Sai khi k php thoi ny, Bc o S nhn din Tin thn: - Thi y con rn v con chut hoang l hai vin chc cao cp ny, cn v tu kh hnh l Ta vy.
-ooOoo-

166. CHUYN B-LA-MN UPASLHA (Tin Thn Upaslha)

C n mi bn ngn...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt B-la-mn qu kh tnh i vi ngha trang. V ny giu c ti sn, nhng theo t kin, tuy sng gn tnh x, vn khng c cm tnh vi ch Pht. Nhng ngi con trai l bc Hin tr, c tr tu. Khi v B-la-mn v gi, ng ni vi con trai.
- Ch thiu t ta ti ngha trang no ca k h tin. Hy thiu t ta ti ch no tht s khng c u nhim. - Tha cha thn, con khng bit ch no thch hp thiu t cha. Lnh thay, nu cha dt con n mt ch v ni: Hy thiu t ti ch ny. V B-la-mn ni: - Lnh thay, ny con thn. Ngi triu ph dt con i ra khi thnh, leo ln chp ni Linh Thu v ni: - Ny con thn, y khng phi l ni thiu t ngi h tin, hy thiu t ta y. Ni xong ng ta bt u i xung ni vi con. Trong ngy y bui sng, Bc o S nhn xem nhng b con no cn duyn gic ng v thy cha con ngi y c cn duyn chng qu D Lu. Ngi i theo con ng ca h, n chn ni v ngi ch h t chp ni xung. Hai cha con i xung nhn thy bc o S. Ngi m li cho n v hi: - Ny cc B-la-mn, cc ng t u v?

Kinh Tiu B - Tp V

Page 103 of 320

Ngi thanh nin k li s vic v ni: - Bch Th Tn, cha ti ch khong gia ba ngn ni ny. Bc o S ni: - Ny cu trai, khng phi ch nay cha cu mi kh tnh, kht khe i tm ngha trang, khng phi ch nay cha cu mi ch: Hy thiu t ta ti ch ny. Thu trc, cha cu cng chnh ch ny. V theo li yu cu ca cu trai, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa ti Vng X ny c mt v B-la-mn tn l Upaslhaka. Ngi ny c mt con trai. Lc by gi, B-tt sanh ra trong mt gia nh B-la-mn nc Ma-kit-, hc y cc ti ngh ri xut gia lm v n s, chng c cc Thng tr v Thin chng, thch th trong thin nh. Sau khi sng lu ngy trong khu vc ni Tuyt, v vn mui v cc gia v, B-tt n sng trong mt chi l Linh Thu. Lc by gi, B-la-mn y ni vi con trai i tm ngha trang ng nh cch thc ni trn. Ngi con trai yu cu: - Cha hy ch cho con a im thch hp. Ngi cha ch chnh ch ny, ri cng con i xung ni, thy B-tt v i n gn ngi. B-tt hi nh cch thc k trn. Sau khi nghe ngi con trai tr li, B-tt ni: - Hy i! Chng ta s bit ch cha cu ch l u nhim hay khng u nhim. B-tt bo h tro ln chp ni. Cu thanh nin ni: - y l a im khng b u nhim gia ba ngn ni. B-tt p: - Ny cu trai, chnh ti a im ny, c v lng ngi c thiu t. Cha cu sanh trong mt gia nh B-la-mn Vng x ny, vi tn l Upaslhaka, chnh gia ngn ni ny, c thiu t mi ngn ln. Trn ton th gii, khng c mt ch no khng phi l ch thiu xc, khng c mt ch no khng trn y nhng u lu. Sau khi ch r, phn tch s vic ny vi tr bit cc i trc, B-tt c hai bi k ny: C mi bn ngn ngi Tn U-pa-sl-ha, B thiu ti ch ny Khng ch no trn i Li khng c ngi cht. Ch no c chn l, Chnh php v bt hi, C tit ch, iu ng, Ch y, bc Thnh sng.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 104 of 320

Chnh ch y, thn cht Khng th tm li vo. Ni xong, B-tt thuyt php cho hai cha con, khin h tu tp T, Bi, H, X, v khi cht c sanh ln ci tri Phm thin.
-ooOoo-

Khi bc o S k php thoi ny xong, Ngi thuyt ging cc S tht. Sau bi ging cc S tht, hai cha con y c qu D lu. V ngi nhn din Tin thn: - Cha con thi y l cha con hin ti, cn v tu kh hnh l Ta vy.
-ooOoo-

167. CHUYN TRNG LO SAMIDDHI (Tin Thn Samiddhi)

T-kheo i kht thc..., Mt hm, Tn gi Samiddhi trn m tinh cn, t tp. Khi tri rng ng, Tn gi tm xong, qun ni y, cm thng y trn tay, ng phi cho kh, thn mnh c sc mu vng chi ging nh mt tng vng c tc tuyt p v th c tn gi Samiddhi (thn hnh tuyt p)

Cu chuyn ny, khi tr Vng X, ti vn Tapodrma, bc o S k v Trng lo Samiddhi.

Thy thn sc tuyt p ca Tn gi, mt thn n sanh tm say m, ni nh sau vi Trng lo: - Ny T-kheo, chng cn tr vi tui nin thiu, tc en nhnh, vi tui thanh xun y nha sng, p mt, kh i nh vy, sao chng khng hng th cc dc, v mc ch g li xut gia? Hy hng th cc dc lc trc, ri sau s xut gia v hnh Sa-mn php. Trng lo ni vi thn n y: - Ny thn n, n mt tui no , ta s cht. Ta khng bit thi no ta s cht. Thi y i vi ta b che kn. Do vy, trong tui tr, ta hnh tr Sa-mn php chm dt au kh. Thn n khng cm d c Trng lo lin bin mt ti ch. Trng lo i n bc o S, v thut li cu chuyn. Bc o S ni: - Ny Samiddihi, khng phi ch nay ng b thn n luyn i. Thu trc, cc thn n cng luyn i cc v xut gia ri. Sau , theo li yu cu ca v trng lo, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh B-la-mn ti mt lng Ksi. Khi n tui trng thnh, v t thnh cng trong tt c ti ngh, B-tt xut gia lm v n

Kinh Tiu B - Tp V

Page 105 of 320

s, t c cc Thng tr v cc Thin chng, ri sng gn mt h thin nhin trong khu vc Tuyt sn. B-tt sut m tinh tn tu tp. n rng ng, sau khi tm xong, B-tt qun tm y lm bng v cy, cn tm y kia cm tay, v ng phi thn cho kh. Ri mt thn n nhn thn th tuyt p ca B-tt, tm t say m, sanh luyn i B-tt v c bi k u: T-kheo i khut thc, C bit hng dc chng? Chng theo hnh kht thc, Khng hng th dc lc, T-kheo, hy hng dc, Ri s hnh kht thc, Chng ch thi gian Tri qua tht ung ph. B-tt nghe li ni ca thn n, lin nu ln ch nguyn ca mnh, qua bi k th hai: Thi cht, ta khng bit, Thi gian b ngn che, Do vy, khng hng th, Ta hnh tr kht thc, Ta khng thi gian Tri qua tht ung ph. Thn n nghe li B-tt ni lin bin mt ti ch.
-ooOoo-

Sau khi k php thoi ny bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, thn n y l thn n ny, cn Ta l v tu kh hnh.
-ooOoo-

168. CHUYN CHIM DIU HU (Tin Thn Sakunagghi)

Diu hu vi sc mnh..., (Sakunovda)

Cu chuyn ny, khi K vin,bc o S k v ngha bi kinh Khuyn dy loi chim ca Ngi

Mt hm, bc o S gi cc T-kheo: - Ny cc T-kheo, khi cc ng i kht thc, mi ngi hy gi ng a ht ca mnh. Ri Ngi c bi kinh y t i phm ph hp vi trng hp ny v ni thm: - Thu xa, cc loi bng sanh t b a ht nh ca mnh, i tm n khng phi ch, v ri vo tay k th. Ri nh tr tu v phng tin thin xo ca mnh, chng thot khi tay ca k th.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 106 of 320

Ni nh vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.

-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v B-la-mn, B-tt sanh lm chim cun ct sng tm mi ti nhng m t do cy ba li. Mt hm, chim cun ct y t b khu vc tm mi quen thuc ca mnh i ni khc, v n i n bin a ngi rng. Thy chim cun ct ang i tm mi, ti ch y, mt con diu hu nhanh nh ct bay s xung chp ly cun ct v tha i. Khi b bt, chim cun ct than: - Ta tht i bt hnh! Ta tht l t phc! Ta i tm mi khng phi ch, vo a ht ca loi khc. Nu nay ta i tm mi trong khu vc tm mi ca ng cha ta, trong a ht nh ca mnh, th con diu hu ny khng i ch vi ta c, khi c nh nhau. Nghe vy, diu hu hi: - Ny chim ct nh b kia, ch no l ch tm mi trong a ht nh ca ngi, ni m ng cha ngi tm mi? - Ti ch ny, ch nhng m t do cy ba li. Ri con diu hu ni lng sc mnh ca mnh v ni: - Hy i, chim cun ct b nh kia, d i n y, ngi cng khng thot khi ta u. Con chim cun ct bay n y, u ln mt m t ln v gi: - Ny diu hu, ta cm n ngi, nay ngi hy n y! Con diu hu tp trung sc mnh ca mnh, vn dng c hai cnh li, mau l s xung chp ly con chim ct. Con chim ct bit: Con diu hu ny v bt ta vi tt c sc mnh, lin xoay li trnh qua pha nhng m t y. Chim diu hu khng th tr hm sc lc, p mnh cnh vo y, lin v tim, li mt v cht toi mng. Sau khi trnh by cu chuyn qu kh ny, bc o S ni thm: - Nh vy ny cc T-kheo, cc loi bng sanh, khi i tm mi khng phi ch, ri vo tay k th. Nhng khi chng i tm mi trong a ht ca mnh, chng nh bi c k th. Do vy, cc ng ch c i khng ng ch, v n a ht ca ngi khc. Khi ta ri a ht ca mnh, c-ma s i c hi, c-ma s c thun duyn. Ny cc T-kheo, ch no l khng ng ch ca T-kheo, l a ht ca ngi khc? chnh l nm dc lc. Th no l nm? Sc do mt nhn thc... Ny cc T-kheo, y khng phi l ch ca T-kheo, l a ht ca ngi khc. Ni vy xong, ng Chnh Gic c bi k u: Diu hu vi sc mnh S xung chp con ct, Con ct ang tm mi Trn a ht ca mnh, V s chp qu mnh, Diu hu cht toi mng.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 107 of 320

Khi diu hu cht, chim ct mi i ra v tuyn b: - Ta thy c lng k th. Ri ng trn qu tim ca con diu hu, n ni ln li hng qua bi k th hai: Ta bit phng tin hay, Vui trn a ht nh, Ta mng k th bi, Th hng li ch mnh.
-ooOoo-

Bc o S k php thoi ny xong, lin thuyt ging cc S tht. Cui bi ging, nhiu T-kheo c an tr vo cc o v Qu. V Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, con diu hu l -b-t-a, cn chim ct l Ta vy.
-ooOoo-

169. CHUYN O S ARAKA (Tin Thn Araka)

Ai chnh vi T tm...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v kinh T bi.

Mt thi, bc o S ni nh sau vi cc T-kheo: - Ny cc T-kheo, T tm gii thot c thc hnh, c tu tp, c lm sung mn, c lm nh c xe, c lm thnh cn c a, c thc hin, c kho n lc, th c mi mt li ch. Th no l mi mt? Ng an lc, thc dy an lc, khng thy c mng, loi ngi knh yu, ch Thin bo h, la, thuc c hay gm khng n gn, tm mau chng c thin nh, sc mt tnh tn, khng hn m khi mnh chung, tr tu minh mn, sanh ln Phm thin gii. Ny cc T-kheo, T tm gii thot c thc hnh s c mi mt li ch ny. Tn thn T tm gii thot em li mi mt li ch ny, Ngi cn dy thm: - Mt T-kheo cn phi tu tp T bi i vi tt c chng sanh, d c bo lm hay khng, cng phi hng lng t, lng bi i vi mi loi. Nh vy i vi tt c chng sanh, d c bo lm hay khng, mt T-kheo cng phi c tu tp t tm, bi tm, h tm, x tm. l bn V lng tm. Lm nh vy, khi thn hoi mng chung v y s sanh ln Phm thin gii d khng t o hay Qu. Cc bc thin tr thi xa tu tp T tm trong by nm, an tr Phm thin gii trong sut by thnh kip hoi kip. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, trong mt i, B-tt sanh ra trong mt gia nh B-la-mn. Khi n tui trng thnh, ngi

Kinh Tiu B - Tp V

Page 108 of 320

t b cc dc, xut gia lm v n s, chng c Bn V lng tm v tr thnh bc o S tn l Araka. B-tt sinh sng trong khu vc ni Tuyt vi mt hi chng ln v B-tt khuyn dy gio hi chng n s: - Ngi xut gia phi tu tp T tm, phi tu tp bi tm, h tm, x tm. T tm chng c nh ch tm trn i tng sa son a v y n Phm thin gii. nu r nhng li ch ca T tm, B-tt c cc bi k: Ai chnh vi T tm Thng xt mi th gii Trn, di v b ngang, V lng trm tt c Tm t bi v lng Vin mn, kho tu tp, Vi nghip c hn lng Tm y khng cht cha. Nh vy, B-tt ni ln nhng li ch tu tp T tm cho cc t. Ri khng t b thin nh, ngi sanh ln Phm thin, v trong sut by thnh kip, hoi kip, ngi khng tr li th gii ny.
-ooOoo-

Sau khi k li php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, hi chng n s l hi chng c Pht, v o S Araka l Ta vy.
-ooOoo-

170. CHUYN CON K NHNG (Tin Thn Kakantaka)

Ngi ny khng ci u ...,

Cu chuyn Tin thn Kakantaka s c trnh by trong Tin thn Mah Ummagga, s 538.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 109 of 320

5.06 PHM THIN PHP

171. CHUYN THIN PHP (Tin Thn Kalyna-dhamma)

Tha Nhn ch, i...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt b m v ic. X-v, mt in ch c lng tin, tinh tn, quy y Ba ngi bu v gi gn Nm gii. Mt hm, ngi y em theo nhiu phm vt nh b chn, hoa, hng, v vi i n tinh x nghe bc o S thuyt php. Trong khi ngi y i, b m v em theo cc mn n loi cng loi mm n thm con gi b. B gi y c hi ic. Sau khi n vi con gi, b mun xua ui s bun ng, bn hi con gi:
- Ny con, con sng vi chng c hoan h ho hp khng? - Tha m sao m hi vy? Tht kh tm c mt ngi nh anh y. D nhiu ngi xut gia c gii c v c o hnh cng kh snh vi con r ca m. B gi nghe con gi ni, khng phn bit c r rng, ch nm ly ch xut gia v la to: - Sao con? Chng con tr thnh ngi xut gia ri ? Mi ngi sng trong nh nghe b ta ni, bn la ln: - Nghe ni ngi in ch ca chng ta xut gia ri! Nghe ting la, qun chng t hp ca v hi : - Sao, s vic g xy ra vy? V h c tr li: - Nghe ni ngi ch ca nh ny xut gia ri! Ngi in ch nghe bc o S thuyt php xong, i ra khi tinh x v vo thnh. Khi i gia ng, mt ngi thy ng lin hi : - Tha ng ch, nghe ni ng xut gia ri phi khng? nh ng, v con v nhng ngi phc v ang khc ! Ngi in ch y suy ngh : - Ta khng xut gia m ngi ny ni ta xut gia. Mt ting ni tt v ta khi ln, khng nn cho mt i. Vy hm nay, ta phi xut gia. Ngi in ch quay tr li, i n bc o S, v Ngi hi: - Ny c s, nghe Nh Lai thuyt ging xong, Ta thy ng i v, sao nay ng cn tr li? Ngi in ch k cu chuyn v tha :

Kinh Tiu B - Tp V

Page 110 of 320

- Bch Th Tn, mt ting ni tt khi ln khng nn bin mt. Do vy con mun xut gia, v con tr li. Th Tn cho ngi y c xut gia, th i gii, v chn chnh hnh tr, khng bao lu v y chng qu A-La-Hn. Cu chuyn ny c chng T- kheo bit. Mt hm, cc T- kheo ang ngi hp Chnh php ng v ni v cu chuyn sau y: - Ny cc Hin gi, ngi in ch vi tn ny, c nghe mt li ni tt khi ln. Khng mun cho n bin mt, v y xut gia v chng qu A-la-hn. Bc o S n v hi : - Ny cc T-kheo, cu chuyn g ang c cc ng ngi hp v bn lun? Khi nghe thut cu chuyn trn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, cc bc Hin tr thu xa, v khng mun mt li ni tt khi ln b b ph, nn xut gia. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v nc Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh triu ph. Khi n tui trng thnh, cha cht, B-tt c t vo a v ngi triu ph. Mt hm, B-tt i n nh v y thm ngi con gi. B ta c hi ic. Cu chuyn xy ra ging nh cu chuyn hin ti. Khi B-tt hu vua xong, ang i v nh, mt ngi thy B-tt v hi: - Nghe ni ng xut gia ri. Ti nh ng mi ngi ang than khc ln. B-tt suy ngh: Mt ting tt khi ln khng nn cho mt i. V th, B-tt tr li v i n cung vua. Vua hi: - Ny nh triu ph, ng i ri sao cn tr li? - Tha i vng, ti cha xut gia, nhng dn chng li n ti xut gia khc than. Mt ting tt khi ln khng nn cho bin mt. V th ti s xut gia. Mong i vng cho php ti xut gia. ni ln ngha ny, B-tt c nhng bi k: Tha Nhn ch, i, c danh xng Thin php, Ngi c tr khng nn thi tht tn gim, Hy v s xu h, Chp nhn gnh nng y. Tha Nhn ch, tn ny Nay c tng cho ti, i, chnh ti y,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 111 of 320

Ti c tn Thin php, Thy vy, ti xut gia, Ti khng ham dc lc. B-tt ni vy xong, lin c php vua cho xut gia. Sau , ngi i n khu vc Tuyt Sn xut gia lm v n s, t c cc Thng tr v cc Thin chng, ri khi mt, ngi c sanh ln Phm thin gii.
-ooOoo-

Bc o S k php thoi ny xong, lin nhn din Tin thn: - Lc by gi, vua l nanda v v triu ph Ba-la-ni l Ta vy.
-ooOoo-

172. CHUYN NI DADDARA (Tin Thn Daddara)

Ai rng ln ting..., Manosil, nhiu T-kheo hc rng, rng ting ca s t tr khin cho sng Hng thin gii (Ngn H) gn nh ri xung v c ln nhng cu kinh gia Tng chng. Koklika khng bit s ngu dt ca mnh i vi nhng cu kinh m cc T-kheo tng c, v suy ngh: Ta s c nhng on kinh . Koklika i vo gia chng T-kheo, nhng khng bit c danh hiu dnh cho mnh, c n ch ny ch kia v ni: - Cc T-kheo khng yu cu ta c kinh. Nu h yu cu, ta s c. Chng T-kheo r bit kh nng c kinh ca Koklika ri, nhng h ngh: Chng ta s th Koklika, nn h ni nh sau: - Ny Hin gi Koklika, hm nay Hin gi hy c mt vi on kinh cho chng Tng. Koklika khng bit s ngu dt ca mnh, chp nhn v ni: - Lnh thay, hm nay ti s c. Koklika ung nc cho, n mt s mn n v dng mt mn canh hp khu v. Khi mt tri ln, thi k nghe php bo hiu, chng T-kheo hp, Koklika qun h y mu vng, li xanh nh cy Kantakurania (hoa kn xanh), p thng y ton trng nh bng Kanikra, i vo gia chng Tng, nh l cc v Trng lo, bc ln php to c trang hong t di mt ci nh ln nh chu bu, cm mt ci qut c mu sc rc r v ngi trn y vi nh: Ta s tng c mt on kinh. Chnh khi y, nhng ht m hi bt u tot ra khp thn ca Koklika, v y c cu k th nht trong on th nht, nhng v y khng th nh c cu k tip. Run ry, t ch ngi i xung, cm thy xu h, Koklika i ra khi hi chng v v phng ca mnh. Mt T-kheo khc c hc nhiu c on kinh k tip. T y tr i, tt c cc T-kheo u bit c s trng rng ca Koklika. Mt hm, cc T-kheo ti Chnh php ng bt u ni v cu chuyn y:

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v T-kheo Koklika. Lc by gi ti cao nguyn

Kinh Tiu B - Tp V

Page 112 of 320

- Ny cc Hin gi, ban u tht kh bit c s trng rng ca Koklika. Nhng nay, Koklika t mnh rng ln v t phi by s km ci ca mnh. Bc o S n v hi: - Ny cc T-kheo, cc ng nay ngi hp bn cu chuyn g? Sau khi nghe cu chuyn y, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay Koklika mi phi by s trng rng ca mnh. Trc kia, k y cng rng ln v phi by s trng rng nh vy ri. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh lm con s t khu vc Tuyt Sn, l vua loi s t ng o sng trong hang Bc. Gn y, mt con ch rng sng trong mt ci hang khc. Mt hm tri ma, khng i c, tt c s t hp ti ca hang s t cha, rng ln ting rng s t v chi cc tr s t. Trong khi chng rng ln v chi nh vy, con ch rng cng ln ting. Cc con s t nghe ting ca n, suy ngh: y l con ch rng cng rng ln vi chng ta. Chng cm thy xu h, nn im lng. Khi thy chng im lng, con ca B-tt, mt s t con, hi cha: - Tha cha thn, cc s t thng rng ln v chi tr s t , nhng khi nghe thy ting con ch rng li xu h v im lng. Con vt y l con g t phi by ting rng h lit ca mnh? S t con c bi k u hi: Ai rng ln ting, Vang di Dad-da-ra, V sao cc s t Li khng rng p li? Con th rng nh vy Tn n gi l g? Khi nghe vy, s t cha c bi k th hai: Chnh l con ch rng rng, ny con thn, Con vt bn tin nht Gia cc loi sanh th, Gh tm h sanh n, S t ngi im lng. Bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay Koklika vi ting rng phi by s km ci ca mnh ta. Thu trc, k y cng lm nh vy ri.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 113 of 320

Sau khi k php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, con ch rng l Koklika, s t con l La-hu-la, cn s t cha l Ta vy.
-ooOoo-

173. CHUYN CON VN (Tin Thn Makkata)

C mt k khn cng...,

Cu chuyn ny, khi K-Vin, bc o S k v mt k gian tr. (Hon cnh cu chuyn ny s c

trnh by trong Chng XIV, Tin thn Uddla (s 487)). Lc by gi, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay T-kheo ny mi gian tr. Thu xa, k y l con vn, v ngn la, cng gian tr nh vy ri. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahamadatta tr v B-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh B-la-mn ti mt lng Ksi. Khi n tui trng thnh, v i hc cc ti ngh Takkasil, B-tt lp gia nh. N B-la-mn nh, sanh c mt con trai. Khi a con bt u chy qua chy li, n B-la-mn mnh chung. B-tt lm xong tang l cho ngi cht, lin suy ngh: Nay ta cn sng gia nh lm g? V dt con i vi nh: Chng ta s xut gia. T gi b con bn b tin a khc lc, B-tt em theo con i vo Tuyt Sn, lm v n s, v sinh sng trong rng vi cc th r v tri cy. Mt hm, trong khi tri ma, B-tt t la ci ln, nm xung trn mt tm phn v h la cho m. Cu con trai ngi xoa bp chn cha. C mt con vn rng b lnh hnh h, cht thy ngn la trong chi l ca B-tt, lin suy ngh: Nu ta vo y, chng s p ta v la: i con vn, con vn, v ui ta ra ngoi. Nh vy ta khng si la c. Nay ta c mt phng tin. Ta s khoc o mt ngi tu kh hnh, v tr hnh i vo. V vy, n chong o bng v cy ca mt ngi tu kh hnh cht, cm ly ci r v ci gy c mc ca n, da vo mt cy c da ca chi l, v ng y co ro cm rm. Cu trai kh hnh thy n, khng bit n l con vn, suy ngh: C mt v tu kh hnh ln tui, b rt mun n h la! Ta s ni vi cha ta cho v ny vo chi l v h la. V vy, cu gi cha v c bi k u: C mt k khn cng Da vo cy c da, y ta c chi l, Cho n vo, cha thn. B-tt nghe con ni lin ng dy, ra ca chi l nhn, bit y l con vn, ngi bo: - Ny con thn, b mt nh vy khng phi l ngi thng, n l con vn, ch gi n vo. Ri B-tt c bi k th hai: Con thn, ch gi ni,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 114 of 320

N lm nhp nh ta! B mt vy khng phi Hnh tt B-la-mn B-tt cm mt nhnh ci, nm n v la ln: - Ngi ng y lm g? V ui n i. Con vn qung b o bng v cy, leo ln cy v i vo trong khm rng. Sau B-tt tu tp Bn V lng tm t, bi, h, x, v khi mng chung c sanh ln Phm thin gii.
-ooOoo-

Sau khi k php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi con vn l T-kheo gian tr, con trai v tu kh hnh l La-hu-la v v tu kh hnh l Ta vy.
-ooOoo-

174. CHUYN CON VN LA DI ( Tin thn Dubhidamakkatta)

Ta cho nh ngi...,

Cu chuyn ny, khi Trc lm, bc o S k v -b-t-a. Mt hm, cc T-kheo ngi ti Chnh
php ng, ni chuyn v -b-t-a khng nh n v phn li bn b. Bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay -b-t-a mi khng nh n v phn li bn b. Thu trc, k y cng vy ri. R i bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh B-la-mn, ti mt lng Ksi. Khi n tui trng thnh, B-tt lp gia nh. Lc by gi, trn mt i l trong x Ksi c mt ci ging su, khng ai xung c. Nhng ngi qua li con ng c cc loi th , mun to cng c, thng dng dy di v ci gu, mc nc vo ci mng v cho cc loi th ung. Xung quanh ging y c rng ln bao bc, v nhiu con vn sng ti y. Ri trn con ng y, trong hai ba ngy s nc do ngi qua li cung cp cn. Cc loi th khng c nc ung. Mt con vn b cn kht hnh h, c i qua li gn ci ging tm nc. By gi v mt vi cng vic, B-tt i ngang qua ng y, ko nc ln ung xong, B-tt ra tay chn v thy con vn y. Bit con vn kht nc, B-tt lin ko nc ln, y mng nc v cho n ung. Ri B-tt nm xung mt gc cy xem con vn lm g. Con vn ung nc xong, ngi xung khng xa vi b mt lm cc tr kh do B-tt. B-tt thy n lm vy lin ni: - i, con vn c c kia, ta thy ngi mt mi kht nc cho ngi ung. Nay ngi li ly b mt

Kinh Tiu B - Tp V

Page 115 of 320

ny lm cc tr kh da nt ta. i, gip k lm c khng c li ch ch nhc cng toi. Ri B-tt c bi k u: Ta cho nh ngi c nhiu nc nh vy, Ngi b nng bc bch, Ngi b kht hnh h, Nhng nay ung xong, Ngi ngi lm tr kh, Tt nht, vy khng nn Lin h vi k c. Nghe vy, con vn phn bn y ni: - Ngi tng rng ta ch lm vy thi sao?Ta s lm ri phn trn u ngi trc khi i. Ri n c bi k th hai: Ai tng nghe hoc thy Kh no c gii c? Nay th phn u ngi, Thi chng ta l vy. Nghe vy, B-tt ng dy bt u i. Con vn ngay lc y, leo ln ngi trn mt nhnh cy th phn trn u B-tt nh vng hoa ri xung v ku ln ting, ri b i vo khm rng. B-tt tm xong ri ra i.
-ooOoo-

Bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay -b-t-a mi nh vy. Thu trc, k y cng khng bit cng c Ta lm. Ri Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, con vn l -b-t-a, cn v B-la-mn l Ta vy.
-ooOoo-

175. CHUYN NH L MT TRI (Tin thn dicupatthna)

Nghe ni mi chng sanh...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt k man tr.

-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v B-la-mn, B-tt sanh ra trong mt gia nh B-la-mn. Khi n tui trng thnh, ngi hc mi ti ngh Takkasil. Ri ngi xut gia lm v o s, t c cc

Kinh Tiu B - Tp V

Page 116 of 320

Thng tr v cc Thin chng v tr thnh mt s trng ca mt hi chng ng o sng ti Tuyt Sn. B-tt y lu ngy, ri v mc ch ly mui v gim, ngi i xung ni, v sng trong mt chi l gn mt lng bin a. Trong khi chng o s i kht thc, mt con vn tham lam n ch am tht, xo trn chi l, nc cc gh ra, p v cc bnh, v phng u vo cn nh c th la. Sau khi an c ma ma, cc v tu kh hnh ngh: Nay Tuyt Sn ang thi k n hoa kt tri rt l p mt. Chng ta s i v Tuyt Sn.V vy h bo tin cho dn lng sng bin a. Cc dn lng ni: - Tha cc Tn gi, ngy mai chng ti s em theo thc n i n am tht. Cc Tn gi s n ri ra i. Ngy hm sau, h em theo nhiu n loi cng v loi mm, v i n ch y. Thy vy, con vn y suy ngh: Ta s la di cc ngi ny khin chng hoan h, em cho ta cc mn n loi cng v loi mm. Ri lm ra v nh ngi sng kh hnh ang gi gii, n ng nh l mt tri khng xa cc v tu kh hnh. Cc dn lng thy no, lin ni: - Nhng ai sng gn cc bc gii hnh cng c gii hnh. Ri h c bi k u: Nghe ni mi chng sanh u c gi gii hnh, Hy xem vn khn kh Sng trn cnh ny, ang nh l mt tri. Thy cc ngi y tn thn cng c ca n, B-tt ni: - Cc ng khng bit tnh hnh ca con kh tham lam ny, nn hoan h khen ngi n khng c cn c. Ri B-tt c bi k th hai: Khng bit tnh hnh n, Cc ngi c ngi khen, N lm bn la thing, p v cc gh nc. Khi bit c s man tr ca con vn, h ly v gy nh n ri cng n cho cc o s. Ri cc o s i v Tuyt Sn, tu tp Thin nh khng gin on, cui cng khi thn hoi mng chung, c sanh ln Phm thin gii.
-ooOoo-

Sau khi k li php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, con vn l k man tr ny, hi chng o s l hi chng c Pht, v v S trng hi chng l Ta vy.
-ooOoo-

176. CHUYN MT NM U (Tin Thn Kalya-Mutthi)

Kinh Tiu B - Tp V

Page 117 of 320

Tha Nhn ch, vn ny...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v vua Kosala.

Mt thi, trong ma ma, bo lon bng n bin a. Qun lnh n ng n ti v sau hai ba trn giao chin, h khng th nh bi qun ch, lin dng s trnh vua. Mc d ang ma ma, vua vn ra i v cm tri trc K Vin. Ri vua bt u suy ngh: Khi binh trong ma ma, cc khe hang u ngp nc, ng s rt kh i. Ta s i n ving thm bc o s. Khi ngi hi: Tha i vng, i vng i u? ta s trnh s vic cho Ngi bit. Bc o S khng ch che ch lm li ch cho ta trong i tng lai, m cn che ch cho ta trong hin ti. Do vy, nu vic ra i ca ta khng c thun tin, Ngi s ni vi ta: Tha i vng, nay khng ng thi. Cn nu vic ra i c thun tin, ngi s im lng. V vy, vua i vo K Vin, nh l bc o s v ngi xung mt bn. Bc o S hi: - Tha i vng, i vng i t u n qu sm nh vy? Vua tr li: - Bch Th Tn, trm sp i dp lon bin a. nh l Th Tn xong, trm s i. Bc o s ni: - Thu xa, trc khi ra trn, nghe li ni ca cc bc Hin tr, cc i vng khng xut qun phi thi. Ri theo li yu cu ca vua, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt l mt v i thn tm phc ca nh vua v c vn gip vua v cc vn tc s v thnh s. Thi y c mt cuc ni lon ti bin a, v cc lnh bin phng gi cho vua mt bc th. Vua xut qun vo ma ma, v ng tri ng vin. B-tt ng cnh vua. Lc y c ngi nu si mt loi u cho nga n, v em u vo mng. Mt con vn trong vn, t cy leo xung, ly nhng ht u t ni mng y, ngm y ming v nm y tay, leo ln cy, li ngi y v bt u n. Trong khi n ang n, mt ht u t tay ri xung t, n qung b tt c ht u ly t ming v t tay, ri t tay leo xung, tm ht u b ri y. Nhng khng thy ht u n li leo ln cy, ngi trn cnh, bun b, xu mt, nh thua v kin c ngn ng. Vua thy vic con vn lm, ch cho B-tt v hi: - Ny khanh, khanh ngh th no v vic lm ny ca con vn? B-tt tha: - Tha i vng, k ngu km tr b ra nhiu tin mua c t, chnh l nh vy. Ri B-tt c ln bi k u: Tha Nhn ch, vn ny

Kinh Tiu B - Tp V

Page 118 of 320

Ngu si sng trn cnh, Tr tu n khng c, N qung tt c Nm u nm trong tay, tm mt ht ri. Sau v i thn i n gn vua v c bi k th hai: Chng ta v ngi khc Tham lam cng nh vy, Tha i vng, chng ta Mt nhiu c t, Chng khc con vn y X s vi ht u. Vua nghe B-tt ni vy, lin quay tr li, v vo thnh Ba-la-ni. Cc bn n cp nghe tin vua xut qun chinh pht k th v i ra khi thnh, lin chy trn khi bin a. Vo thi c cu chuyn hin ti, bn n cp nghe tin Vua Kosala i ra khi thnh, lin chy trn. Vua nghe bc o S thuyt php xong, t ch ngi ng dy, nh l Ngi vi thn bn hu hng v Ngi ri i v X-v.
-ooOoo-

Sau khi k php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, nh vua l nanda, v v i thn c tr l Ta vy.
-ooOoo-

177. CHUYN CY TINDUKA (Tin Thn Tinduka)

Tay cm cung, ng tn..., ca mnh nh trong Tin thn Mahbodhi (s 528) v trong Tin thn Ummagga (s 538) ni:

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o s k v tr tu Ba-la-mt. Bc o S nghe tn thn tr tu

- Ny cc T-kheo, khng phi ch nay Nh Lai mi c tr tu. Thu xa, Nh Lai cng c tr tu v thin xo phng tin ri. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh lm con kh, vi tm mi ngn kh con vy quanh, sng ti ni Tuyt. Gn y, c mt lnh nh bin a, khi th c ngi , khi th khng. Gia ngi lng y, c mt cy Tinduka sanh tri ngt, v cnh l sum su. Khi khng c ngi , n kh n n tri cy. Mt thi, trong ma c tri, lng y y ngi n , mt hng ro c dng ln xung quanh v c ca

Kinh Tiu B - Tp V

Page 119 of 320

canh gc. Cy y ng ti y, vi cnh cy nng tru qu. By kh suy ngh: Trc kia ti lng y ta thng n tri cy Tinduka. Cy y nay c nhiu tri hay khng v c nhiu ngi hay khng? Ngh vy, chng c mt con kh i thm d. - Hy i v tm cho bit tin ny. Con kh y i, bit c cy y y tri, v lng c nhiu ngi, lin v v bo tin li. n kh nghe cy y tri, chng quyt i hi tri n lin n tm kh cha v bo tin y. Kh cha hi: - Lng c ngi hay khng c ngi ? - Tha cha n, c ngi ! - Vy ch nn i, v loi ngi rt xo quyt. - Tha cha n, vo na m trong lc loi ngi nm ng, chng ti s n n! C n kh ng o xin c php ca kh cha, t ni Tuyt i xung, nm trn mt mt tng , khng xa lng bao nhiu, ch cho n lc mi ngi i ng. Vo na m, khi mi ngi ng say, chng leo cy v n tri. Mt ngi kia c vic cn ra khi nh, n gia lng thy cc con kh, lin bo cho mi ngi bit. Nhiu ngi nai nt cung, tn, tay cm nhiu loi v kh, cm , gy, v ngh: Khi tri sng, chng ta s bt nhng con kh.H vy quanh cy v ng ch. Tm mi ngn con kh thy nhng ngi ny, s cht, suy ngh: Khng c ni nng ta no khc ngoi kh cha, bn i n gn kh cha v c bi k u: Tay cm cung, ng tn, Mang cc loi gm tt, Chng bao vy chng ti, Lm sao c gii thot? Nghe chng ni, kh cha an i: - Ch s. Loi ngi c nhiu vic phi lm. Kh cha an i chng xong, lin c bi k th hai: Loi ngi c nhiu vic, S gii tn m ng, Nhng g cy cn li, Hy n Tin-du-ka. Bc i S an i n kh. Nu chng khng c s an i nh vy, tt c s v tim v cht. Bc i S an i n kh, ri bo hp li tt c bn. Khi chng hp, chng khng thy con kh Senaka, chu trai ca kh cha. Chng bo cho kh cha bit Senaka khng n, kh cha ni: - Nu Senaka khng n, cc ngi ch lo. Nay n s em li an ton cho cc ngi . Cn Senaka vn ng khi n kh ra i. Sau khi thc dy, khng thy ai, n i theo du chn chng, thy mi ngi n, v bit rng n kh s gp nn.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 120 of 320

Khi thy mt ngi nh bin a c la t ln v mt b gi ang ng say, n i n, v lm nh mt a tr lng i ra ng, n cm ly mt que la, v ng theo chiu gi thi, n t lng chy. Cc ngi y lin b n kh, vi vng chy n dp tt la. Trc khi chy, mi con kh hi mt tri cy mang theo v cho Senaka.
-ooOoo-

Sau khi k php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, Senaka, chu ca kh cha, l Mahnma, n kh l hi chng c Pht, cn kh cha l Ta vy.
-ooOoo-

178. CHUYN CON RA (Tin Thn Kacchapa)

Ti y ta sanh ra...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt ngi c cha khi bnh th t. Mt thi, ti

mt gia nh X-v, c bnh th t lan n. Cha m ni vi con trai: - Ny con thn, ch sng trong nh ny. Hy ph tng v trn i, n mt ch no v bo v s sng. Sau khi v, ti ch ny c nhiu ca chn ct, con hy o ln, dng li c nghip v sng hnh phc. Nghe ni vy, ngi con trai vng theo v ph bc tng chy trn. Khi chng bnh ca mnh chm dt, anh ta tr v, o ca ci ln v sng i sng gia nh. Mt hm, anh ta em theo b chn, du, vi v o m... i n K Vin, nh l bc o S v ngi xung. Sau khi tip n anh ta, bc o S lin hi: - Chng ta nghe nh ca con c bnh dch t ly lan lm th no con thot c? Anh ta k li s tnh. Bc o S ni: - Ny c s, thu xa khi tai ho khi ln, c nhng k qu luyn tic tr x ca mnh v khng i ch khc, nn khng gi c mng sng. Cn nhng k khng qu luyn tic tr x v b i ni khc th cu c mnh. Ni nh vy xong, theo li yu cu ca ngi con trai, bc o S k chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh lm gm mt ngi lng nh. B-tt cng lm ngh gm nui dng v con. Lc by gi, c mt h nc ln gn mt con sng ln Ba-la-ni. Trong thi nc ln, h ngp nc t con sng trn vo; trong thi nc yu, h nc tch ring. Cc con c v ra bit: Trong nm nay s c ma nhiu, hay trong nm nay s c hn hn. Vo thi c chuyn ny c con c v ra sanh trong h y bit: Trong nm nay, s hn hn. V vy trong khi nc h cn hp thnh mt vi sng, chng t trong h bi ra v i n con sng.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 121 of 320

Nhng c mt con ra ngh: Ch ny ta sanh ra, ch ta ln ln, ch ca cha m, ta khng th b ch ny c. Ngh vy, n khng i ra sng. Trong thi k ma h, y, nc b kh cn, con ra y o t ti ch B-tt thng n ly t st. B-tt i n y ly t st vi ci cuc ln v o t ln, p trn lng con ra, vi ci cuc ht n ln v qung n trn mt t nh mt cc t. Trong khi cm th au n, con ra y ni: - Do ta khng t b ch , nn phi gp nn dit vong nh vy. Ni vy xong, n khc vi nhng bi k: Ti y, ta sanh ra, Trong bn ny ta sng, Ta yu ui th ny, Th Tn, con van Ngi, Hy nghe ting con tha. lng hay ti rng, Ch no c an lc, Vi ngi c tr thc, L ch sanh, ch ln. Ch no c s sng, Hy i n ch y, Tt hn ch tr n em li s hy dit. Nh vy, con ra ni vi B-tt ri cht. B-tt lm n ln, hp mi ngi trong lng li, khuyn dy h nh sau: - Hy xem con ra ny! Trong khi cc loi c, loi ra khc i ra trn sng ln, n khng th ct t s luyn i i vi tr x, khng cng i ra sng, o t ch ta n ly t st, vi cc cuc ln, ta p v lng ca n v qung n ln mt t nh mt cc t. N nh n vic lm ca mnh, than khc vi hai bi k ri cht. Nh vy, do luyn i tr x ca mnh, n phi cht. Cc ngi ch lm nh con ra ny. Bt u t nay, ng ngh rng: Sc ca ta, ting ca ta, ch c tham i, v th hng chp th chng. Mi chng sanh n phi tri qua ba hin hu (dc hu, sc hu, v v sc hu). Nh vy vi s tinh thng ca mt bc Gic ng, B-tt khuyn dy i chng. Li khuyn dy ca Btt lan rng ton ci Dim-ph- (n ) v tn ti n by trm nm. i chng nghe li B-tt khuyn dy, lm cc cng c nh b th v.v... ri khi mng chung, h sanh ln Thin gii.
-ooOoo-

Sau khi thuyt php thoi ny, bc o S lin ging cc S tht. Cui bi ging, ngi thanh nin c qu D lu. V Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, con ra l nanda, cn ngi lm gm l Ta vy.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 122 of 320

179. CHUYN B-LA-MN SATADHAMMA (Tin Thn Satadhamma)

Nh thay d tn y...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v hai mi mt sinh k phi php. Mt thi, nhiu Tkheo lm ngh thy thuc, ngh s gi, ngh a tin, ngh lin lc ng b, i n kht thc v.v... (Nhng php ny s c ni n trong Tin thn Saketa (237 v 68)). Khi bc o S bit c cc T-kheo sinh sng nh vy, Ngi ni:

- Nay nhiu T-kheo sinh sng phi php. Sinh sng nh vy, s khng gii thot m cn a lm Dxoa, hay ng qu. H s sanh lm nhng tru b ch nng, mt s s thc sanh vo a ngc. V hnh phc v an lc cho h, ta cn phi ni ln mt bi php lin h n c nhn. V vy bc o S bo hp cc T-kheo li v ni: - Ny cc T-kheo, cc ng ch lm hai mi mt sanh k phi php. n kht thc nhn c phi php, ging nh hn sc nung , v nh nc rn c, cc sanh k phi php ny b cc t ch Pht, cc c gic Pht ch trch v bi xch. Hng th cc mn n kht thc nhn c do sanh k phi php khng em li vui ci hoan h. Cc n kht thc nhn c nh vy trong Gio hi ca Ta, chng khc g mn n tn d ca k h tin. Sau khi ni vy, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahamadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm con mt ngi ng cp h tin. Khi n tui trng thnh, v mt vi cng vic B-tt ln ng ra i v em theo mt gi go lm lng thc. Lc by gi, ti Ba-la-ni c mt thanh nin tn l Satadhamma, l con mt gia nh i Bla-mn nhng khng em theo go lm lng thc. C hai cng gp nhau trn con ng ln. Thanh nin y hi B-tt: - Ngi giai cp g? B-tt p: - Ti thuc giai cp h tin. B-tt hi: - Cu giai cp g? Anh ta p: - Ti thuc giai cp B-la-mn phng bc. - Lnh thay, chng ta cng i. C hai cng i. Khi n gi n sng, B-tt ngi xung ti ch c nc tt, ra tay, m gi cm, v ni vi thanh nin y:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 123 of 320

- Hy n cm! - Ny tin dn, ta khng cn cm. B-tt ni: - Lnh thay! Ri khng cho d cm tha, B-tt b cm va cho mnh n trn mt ci l khc, ct ci gi li, n mt bn. B-tt n xong, ung nc, ra tay chn, ri cm ly cm go cn li v ni vi thanh nin: - Ny cu, chng ta cng i. Ri h li ln ng. C ngy hai ngi cng i, n chiu c hai tm ti mt ch c nc tt. Sau khi tm xong, h ln b. B-tt ngi mt ch thoi mi, m gi cm, khng mi cu thanh nin kia v bt u ngi n. Cu trai kia c ngy i mt mi, li i bng, ng nhn v ngh: Nu n cho ta cm, ta s n. B-tt khng ni g, vn n. Cu trai ngh: K h tin ny khng mi g ta, li n ht c n. khi b i bc bch, ta ly mt ming, qung i phn cm d bn trn v phn cm cn li. Anh ta lm nh anh ngh, v n phn cm c lm cho sch s. Va n xong, anh ta ht sc hi hn n nn. Anh nn ht thc n v mu tro ra theo : - i v ta phng dt, lm mt vic khng thch ng. Ta lm nhc dng h, gia tc cao qu ca ta. Ta n phn cm d tha ca mt tn h ng! Sau khi khc than, su mun, anh ta ni ln bi k u: Nh thay, d tn y, N cho rt kh khn! Ta sanh l Phm ch, Mn n, b nn ra. Cu trai y than khc nh vy: - Hm nay ta lm mt vic khng thch ng ch v s sng! Ni vy xong, anh ta i su vo rng, khng mt ai thy mnh, ri anh ta su mun v cht c c.
-ooOoo-

Sau khi k cu chuyn qu kh bc o S ni: - Ny cc T-kheo, ging nh thanh nin Satadhamma, sau khi n n d tn ca k h tin, t trch mnh n khng xng ng, nn khng vui ci, khng hoan h. Cng vy, ai xut gia trong Gio hi ny v sng vi sinh k phi php, khi hng th thc n nhn c do cch thc nh trn, sng mt np sng b c Pht bi bc v ch trch, k y s khng vui ci v hoan h. Ri bc o S c bi k th hai: Ai hy hoi chnh php,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 124 of 320

Sinh sng theo phi php, Nh Sa-ta-dham-ma, Sng khng c hoan h. Nh vy, bc o S thuyt php thoi ny xong, lin thuyt ging cc S tht. Cui bi ging, nhiu T-kheo c cc o v Qu. V Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, Ta l k tin dn y.
-ooOoo-

180. CHUYN KH CHO (Tin Thn Duddada)

Cho nhng g kh cho...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v s b th ca hi chng. X-v, c hai ngi bn l con trai ca nhng in ch, cng nhau i quyn, ri sp t tt c cc mn vt dng, mi chng Tkheo vi c Pht l v lnh o v t chc i b th trong by ngy. n ngy th by, h b th tt c cc mn vt dng, mi v cao nin nht trong hi chng nh l bc o S, ri ngi xung mt bn v tha:
- Bch Th Tn, trong s b th ny, c ngi cho nhiu, c ngi cho t. Mong rng b th ny s c qu bo ln cho tt c mi ngi. V cao nin dng l cng dng tc bch nh vy. Bc o S ni: - Ny cc c s! Cc ng cng dng chng Tng vi c Pht l v lnh o, dng cng nh vy l thin nghip ln. Cc bc Hin tr thu xa, khi b th nh vy cng tc bch cng dng nh vy. Ni xong, theo li yu cu ca cc v y, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh B-la-mn x Ksi. Khi n tui trng thnh, B-tt c hc tp ti Takkasil, sau xut gia sng i o s, cng vi mt hi chng t n sng vng Tuyt Sn. Hi chng sng lu ngy trong khu vc Tuyt Sn, khi cn mui v gim chua, i xung quc l, h i n Ba-la-ni v sng trong ng uyn ca vua. Ngy hm sau, B-tt cng vi hi chng i kht thc ti ngi lng gn ca thnh dn lng b th n. Ngy tip, B-tt i kht thc ti Ba-la-ni. Dn chng vui v b th n. H hp thnh on th, thu gp quyn c, sa son b th, v t chc mt cuc b th ln cho hi chng o s. Cui cuc b th, bc cao nin nht ni v cch thc dng cng dng. B-tt ni: - Ny cc Hin gi, khi no tm hoan h, th khng c b th no nh c. Ni xong li ty h, B-tt c cc bi k ny: Cho nhng g kh cho,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 125 of 320

Lm nhng vic kh lm, K xu kh lm c, Php k thin kh theo. Do vy k thin, c, T y i khc nhau. K c xung a ngc, Bc thin ln Thin gii. Nh vy, B-tt ni li ty h, ri sng ti y trong bn thng ma ma. Sau khi ma ma qua, ngi i n Tuyt Sn tu tp, thin nh khng gin on v sau khi mng chung, c sanh ln ci Phm thin.
-ooOoo-

Bc o S k php thoi ny xong, lin nhn din Tin thn: - Lc by gi, chng o s l hi chng c Pht, v S trng hi chng l Ta vy.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 126 of 320

5.07 PHM ASADISA

181. CHUYN HONG T V CH (Tin Thn Asadisa)

V thin xa, hong t...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v cuc xut gia v i.

Bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay Nh Lai mi thc hin cuc xut gia v i. Thu xa, Nh Lai cng t b vng v v xut gia. Ni vy xong, Ngi k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt lm con Hong Hu c sanh an ton, v trong ngy t tn, c gi l hong t Asadisa (V ch). Khi hong t bt u bit chy, v hu tnh khc c cng c cng nhp thai lm con hong hu, c sanh ra an ton, v trong ngy t tn, c gi l hong t Brahmadatta (Phm Th). Khi c mi su tui, B-tt i Takkasil, hc ba tp V- v mi tm ti ngh vi mt s trng c danh ting nhiu phng. Trong ngh bn cung, B-tt l v ch. Hc xong B-tt tr v Ba-la-ni. Khi vua mnh chung, vua c di chc tn thi t Asadisa lm vua v hong t Brahmadatta lm ph vng. Sau khi vua bng h, thi t Asadisa t chi vng v v ni: - Ta khng mun vng v. V Brahmadatta c lm l qun nh. B-tt khng cn danh vng, khng mun g ht. Trong khi ngi em tr nc, B-tt sng nh mt ng hong. Nhng ngi hu cn vu co B-tt vi vua: - Thi t Asadisa mun chim vng quc. Vua tin li ni ca h, tm t b m hoc, sai ngi i bt B-tt. Mt ngi hu B-tt bo cho ngi bit tin ny. B-tt tc gin em, lin i n mt nc khc v bo tin cho vua ny bit rng c mt ngi bn cung ang ng i trc hong mn. Vua hi: - K y mun bao nhiu tin lng? - Mi nm, mt trm ngn ng. - c, hy a k y n. Khi B-tt n yt kin v ng chu, vua hi: - Khanh l ngi bn cung? - Tha vng, tu i vng.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 127 of 320

- Lnh thay, hy phc v ta. T y tr i B-tt phc v nh vua. Nhng cc ngi bn cung c ly lm bt mn, v lng ca Btt qu cao. Mt hm vua i n ng uyn, ti ch di gc xoi c dng ln mt lu vi trc bn thch dng lm nghi l. Vua nm trn sng ta lng ly di gc cy xoi, nhn ln thy mt chm xoi trn ngn cy v suy ngh: Khng th leo cy hi chm xoi qu cao, lin cho gi cc ngi bn cung n v ni: - Cc khanh c th dng mi tn ct t chm xoi ny v lm n ri xung khng? H p: - Tu i vng, lm vic ny khng kh g i vi chng thn. i vng thy ti ngh chng thn nhiu ln trc ri. Ngi bn cung mi ti nhn tin lng nhiu hn chng thn, xin hy bo k y bn ri chm xoi. Vua truyn B-tt n v hi: - Khanh c th bn ri chm xoi y khng? - Tha vng, tu i vng. Nu c chn ch ng, thn c th. - Ch ng no? - Ch ng ti ta sng m i vng nm! Vua bo di ta sng v nhng ch cho B-tt. B-tt khng c cung tm tay, nhng thng nai nt n trong b o st thn, do vy cn phi c ci lu thay qun o. Vua ra lnh mang lu vi v cm lu. Ri B-tt i vo trong lu, ci tm vi trng mang trn mnh, ri mc mt o st da, buc dy nt v khoc mt o cnh ngang hng mu . T mt ci ti, B-tt ly ra mt cy kim c tch ri tng mnh, rp chng li v eo vo pha bn tri. K ngi mang mt o gip bng vng, eo ng tn sau lng, ly ra ci cung ln bng sng d c lm bng nhiu mnh. B-tt lp chng li, buc dy cung nh mu san h, i mt chic khn trn u, ly mng tay quay mi tn hai ba vng v vn mn i ra ging nh hong t rn t hang hin ln. B-tt i n ch bn cung lp tn vo cung v hi vua: - Tu i vng, thn c th ct chm xoi ny vi mi tn bn ln hay tn ri xung? - Ny khanh, ta thng thy mt vt ri xung do mt mi tn bn ln, ch cha h thy mi tn t trn ri xung. Vy khanh nn lm mi tn ri xung chm xoi. - Tha i vng, mi tn ny s c bn ln xa n tn tri ca Bn Thin vng, ri mi ri xung. Xin i vng chu kh ch i. - Lnh thay.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 128 of 320

Vua chp nhn. Ri B-tt ni: - Tha i vng, mi tn ny khi bn ln s ct t cnh xoi chnh gia, v khi ri xung, n khng ri trt ra bn ny bn kia, d ch mt si tc, nhng ri ng ch mnh mun v mang theo chm xoi. i vng hy xem. Vi s nhanh nhn, B-tt bn ln mi tn y m ng ch gia ca chm xoi. Ngay khi bit mi tn y ln n cung in ca Bn Thin vng, ngi bn thm mt mi tn khc, i nhanh hn c mi tn trc, v chm vo lng ca mi tn u, khin n quay tr li, cn mi tn sau bay thng n lu i ci tri Ba mi ba. Ti y, ch Thin gi li mi tn y. Ting x gi ca mi tn ri xung vang ng nh ting sm. i chng hi: - l ting g? B-tt tr li: - l ting ca mi tn ri xung. B-tt bit rng mi ngi s mi tn ri trng mnh bn an i h: - Ch s hi. Ta s khng cho mi tn ri xung t u. Mi tn ri xung, khng i trt ra bn ny bn kia d ch mt si tc, nhng ri ng chnh gia v ct t chm xoi. B-tt khng cho chm xoi v mi tn ri xung t, mt tay bt ly chm xoi, mt tay bt ly mi tn. i chng thy s kin k diu y tn thn bc i S: - Chng ta cha bao gi thy s kin hy hu ny. H la ln, v tay, bng ngn tay v vy hng ngn khn tay qua li trn khng. Trong s hn hoan tha thch, hi chng qun thn gp c mi triu ng tng cho B-tt. Cn vua ban B-tt nhiu tng vt v danh vng ln. Trong khi B-tt sng y c vua ny cng knh, tn trng, th by vua khc nghe Hong t V ch khng c mt Ba-la-ni, lin i n vy kinh thnh v gi tin cho vua: - Phi u hng hay giao chin. Vua hong ht s cht v hi: - Hin huynh ca ta nay u? Khi c nghe ngi ang phc v mt vua lng ging, vua ni: - Nu anh ta khng n, ta s mt mng. Hy ra i v nhn danh ta, nh l di chn hin huynh ta, xin li v rc anh ta v. Vua sai s gi ra i bo tin y cho B-tt. Ngi xin php vua ca mnh tr v Ba-la-ni, an i em ng s, ri cho khc nhng ch sau y trn

Kinh Tiu B - Tp V

Page 129 of 320

mt mi tn: Ta, hong t Asadisa, tr v. Ch bn mt mi tn, ta c th git tt c cc ngi. Ai cn yu mng sng hy chy trn i. Ri ng trn thp canh, B-tt bn mi tn ny lm n ri vo chnh gia ci a vng m by ng vua y ang n chung. Khi h c cc ch y, h hong ht s cht v tt c u tho chy. Nh vy bc i S khng lm ri mt git mu mt con rui nh c th ung c v khin cho by vua b chy. Ri nhn em trai, ngi t b cc dc, xut gia lm v o s, ngi t c cc Thng tr v cc Thin chng, n khi mng chung, ngi c sanh ln Phm thin gii. Bc o S ni: - Nh vy, ny cc T-kheo, sau khi ui by vua chy, v thng trn, hong t Asadisa xut gia lm v o s.
-ooOoo-

Ri nhn danh bc Chnh Gic, bc o S c nhng bi k: V thin x, hong t, Tn A-sa-di-sa, Bc i hng v ch, Bn xa, nhanh nh chp, ph v tan tnh i b phn qun ch. Giao chin gia qun th, Nhng khng hi mt ai, Cu ngi em an ton, B-tt t ch ng. Sau khi bc o S ni xong Php thoi ny, Ngi nhn din Tin thn: - Thi y, ngi em trai l nanda, cn hong t Asadisa l Ta vy.
-ooOoo-

182. CHUYN CON VOI THIN CHIN (Tin Thn Sangmvacara)

Anh hng quen chin trn...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v Tn gi Nanda.

T khi tr v thnh Kapila ln u tin, cho ngi em trai, hong t Nanda, xut gia xong, bc o S i ra khi thnh Kapila, tun t i n X-v v sng ti y. Tn gi Nanda nh li, khi cm ly bnh bt ca Th Tn, cng vi Th Tn i ra khi nh, th mt Thch n c tnh cm i vi Nanda, nhn ra ca s, vi u tc ang chi d, thy vy nng ni: - Sao, hong t Nanda li i ra vi bc o S? Mong Tn gi hy sm tr v.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 130 of 320

Nh ting ni ca nng, Tn gi sanh luyn i, khng vui v, tr thnh vng vt v tay chn ni gn. Bc o S bit c tin ny, suy ngh: Ta s khuyn dy Nanda t b ting st i tnh v tu o gii thot. Ngi i n phng Nanda , ngi xung ch son sn v hi: - Ny Nanda, ng c an vui trong Php v Lut ny khng? - Bch Th Tn, tm con b nng chi phi. Con khng an vui. - Ny Nanda, trc y ng n chim bi Tuyt Sn cha? - Bch Th Tn, con cha n. - Vy chng ta hy i. - Bch Th Tn, nhng con khng c thn thng, lm sao con i c? - Ny Nanda, Ta s a ng i vi thn lc ca Ta! Ri bc o S cm ly ta v Trng lo bay ln h khng. Gia ng hai v i qua mt m rung b chy, trn mt khc cy b chy, mt con kh ci ngi vi mi v ui b st lng tri ht, da ngoi b chy, ch cn da trong b bt mu. Bc o S hi: - Ny Nanda, ng c thy con kh khng? - D c, bch Th Tn. - Hy nhn n cho k. Ri bc o S dt Nanda v ch cho Nanda thy tri di su mi dm l cao nguyn Manosla, by h ln, nh h Anotatta k v v.v..., nm con sng ln, ton b ni Tuyt c hng trm cnh tr tuyt p, vi ni Vng, ni Bc, ni Bo chu. Ri bc o S hi: - Ny Nanda, trc y ng c thy cung in ci tri Ba mi ba cha? - Bch Th Tn, con cha thy. - Hy i, ny Nanda, Ta s ch cho ng thy cung in ci tri Ba mi ba. Ri bc o S dt Nanda n y v ngi trn Hong thch ta. Thin ch Sakka ( Thch) lin i n vi ch Thin ca hai thin gii, nh l bc o S v ngi xung mt bn. Hai mi lm triu tin n ca Thch v nm trm Thin n vi bn chn b cu cng n nh l v ngi xung mt bn. Bc o S lm cho Nanda khi tm say m nhn nm trm Thin n y khng chp mt. - Ny Nanda, ng c thy cc Thin n vi bn chn b cu ny khng? Bch Th Tn, con thy.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 131 of 320

- Ny Nanda, nhng Thin n ny p hay Thch n ca ng p? - Bch Th Tn, v nh con kh ci tn ph so snh vi cung n ca vua, cng vy, nu so snh Thch n ca vua vi cc Thin n ny. - Ny Nanda, nay ng s lm g? - Bch Th Tn, lm th no c cc Thin n y? - Lm Sa-mn php s c cc Thin n y. - Bch Th Tn, nu Th Tn ha vi con rng do hnh tr php Sa-mn, con s c cc tin n y, th con s hnh tr php Sa-mn. Ny Nanda, Ta ha vi ng , hy hnh tr i. Nh vy, v Trng lo ng gia thin chng, sau khi c li ha ca Th Tn, lin tha: - Bch Th Tn, ch qu chm tr. Chng ta hy i v v con s hnh tr php Sa-mn. Bc o S a Nanda tr v K Vin v v Trng lo bt u hnh tr php Sa-mn. Bc o S gi v Tng qun Chnh php v bo: - Ny X-li-pht, Nanda, em ca ta, gia Thin chng ci tri Ba mi ba, v thch th cc Thin n, khin ta ly li ha ca ta khch l v y. Cng cch y, bc o S bo tin cho Trng lo i Mc-kin-lin, Trng lo i Ca-dip, Trng lo A-na-lut-, Trng lo nanda, v Th Kho Chnh php, tt c tm mi v i t v ln lt cc T-kheo cn li u bit. Trng lo X-li-pht, v Tng qun Chnh php i n Trng lo Nanda, v ni: - C tht chng, ny Hin gi Nanda, nghe ni gia Thin chng ci tri Ba mi ba, Hin gi khin bc o S ha l Hin gi s hnh tr php Sa-mn c cc Thin n? Ri Trng lo ni tip: - Nu s vic nh vy, th Phm hnh ca Hin gi ty thuc n nhn v h ly n phin no. Nu Hin gi hnh tr php Sa-mn v mc ch c cc n nhn y, th c g khc gia Hin gi v mt ngi lm thu ly lng? Li ni y khin Tn gi Nanda xu h v lin dp tt mi ham mun. Cng vi phng tin ny, tt c tm mi v i t v cc T-kheo cn li u khuyn rn khin Tn gi Nanda xu h. Tn gi Nanda suy ngh: iu ta lm tht khng xng ng v vi tm qu, Tn gi Nanda kin tr n lc, tng trng Thin qun v chng qu A-la-hn. Ri Tn gi Nanda i n Th Tn v tha: - Bch Th Tn, con xin gii ta Th Tn khi li ha. Bc o S ni:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 132 of 320

- Ny Nanda, khi ng t qu A-la-hn, th ta c gii ta khi li ha ri. Bit c s vic ny, cc T-kheo ti Chnh php ng bt u ni chuyn v Hin gi Nanda: - Hin gi Nanda tht l d dy. Ch mt li khuyn rn khin v y xu h. Hin gi Nanda lin hnh tr php Sa-mn v chng qu A-la-hn. Bc o S i n Chnh php ng v hi: - Ny cc T-kheo, cc ng ang hp y bn cu chuyn g? Khi nghe vn trn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay m thu xa, Nanda cng nghe li khuyn dy nh vy. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong gia nh mt ngi hun luyn voi. Khi n tui trng thnh, B-tt t c s thin xo trong ngh nghip v phc v mt v vua th nghch vi vua Ba-la-ni. B-tt c bo hun luyn con voi qu ca vua v hun luyn n tt p. Vua y quyt nh xm chim quc Ba-la-ni lin em B-tt i theo, ci ln con voi qu cng vi qun i ln i n Ba-la-ni bao vy thnh v gi ti hu th cho vua Ba-la-ni: - Hy giao quc hay chin u. Vua Brahmadatta quyt nh nh, lin triu tp i binh hng hu ti cc ca thnh, thp canh v chin u. Vua th nh cho con voi qu mc o gip, ri t mnh mc o gip ci ln u con voi, cm mt cu mc sc bn, thc con voi tin n trc mt thnh v ni ln: - Ta s cng ph thnh, git mng sng ca tn vua th ch, khin vng quc n ri vo trong tay ta. Khi thy cc qun gi thnh bn si, nm cc hn t my nm, con voi y s cht, nn khng c th tin ti v li bc. Tc th v tng s n v ni: - Ny voi thn, con l bc anh hng quen thuc chin trn. Ti trn a nh vy, nu con li bc th tht l khng xng ng. B-tt khuyn con voi vi bi k ny: Anh hng quen chin trn, Voi c ting ly lng, Tn cng cc ca thnh, Sao voi li li bc? Ph mau thanh ca st, Nh ln cc ct tr, p nt cc ca thnh,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 133 of 320

Hi voi, mau vo thnh! Nghe ni vy, theo li khuyn, con voi quay tr li, ly ci vi qun vo cc ct tr, nh chng ln nh nh cc cng nm. N p nt ca thnh, b gy thanh ca, i vo thnh v chim ly vng quc cho vua.
-ooOoo-

Khi bc o S k Php thoi ny xong, Ngi lin nhn din Tin thn: - Thi y con voi l Nanda, vua l nanda v S trng hun luyn voi l Ta vy.
-ooOoo-

183. CHUYN TN THC (Tin Thn Vlodakka)

Nc ti t, t v...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v nm trm ngi sinh sng bng cch n n d tha.
Nghe ni X-v c nm trm c s giao gnh nng gia nh cho v con ri sng vi nhau v n nghe php bc o S ging. Gia h c mt s chng qu D lu, mt s chng qu Nht lai, mt s chng qu Bt lai, khng mt ngi no l khng chng qu. Dn chng mi bc o S th thc v thng mi lun cc c s y. Nhng h c nm trm ngi hu h, em que xa rng, nc ra mt, hng thm, vng hoa, v nhng ngi ny sinh sng vi n d tha ca ch. Sau bui n sng, bn y nm ng, ri khi thc dy c bn n sng Aciravati, la ht trn b sng v vt ln nhau nh nhng ngi Mall. Cn nm trm c s khng lm n, khng la ht v sng yn lng tnh c. Bc o S nghe ting n o ca nhng ngi hu n tn thc y, lin hi Trng lo nanda: - Ting n ny l g vy? Ngi c p li: - Bch Th Tn, y l ting n ca nhng ngi hu n tn thc. Bc o S ni: - Ny nanda, khng phi ch nay nhng ngi hu ny n tn thc xong v lm n o qu. Cn nhng ngi c s ny khng phi ch nay mi quy t vi nhau v gi im lng, thu xa h cng nh vy ri. Ri theo li Trng lo yu cu, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahamdatta khi vua tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong gia nh mt v i thn. Khi n tui trng thnh, B-tt lm ngi c vn cho vua v cc vn thnh s v tc s.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 134 of 320

Mt thi, vua nghe ni bin a c ni lon, lin chun b nm trm con nga Sindh, cng vi bn loi binh chng ra i v bnh nh bin a. Sau khi tr v Ba-la-ni, vua ra lnh: - V cc con nga Sindh mt mi, hy cho chng n ti v ung nc nho. Cc ch nga Sindh ung nc thm ngon ri i vo chung nga, v ng yn lng trn ch ca mnh. Nhng cn nhiu n cn b vi cc cht ngon ngt b vt ht. Cc ngi y hi vua: - Nay chng con phi lm g vi nhng vt ny? Vua ni: - Hy nhi chng vi nc, vt kh vi vi lc v cho n la. Cc con la ung nc cn b, tr thnh say sa, ku vang v chy quanh khp sn vua. Vua m ca s ln, nhn xung sn gi B-tt ang ng gn v ni: - Hy nhn xem nhng con la ny ung nc cn b xong tr thnh say sa, la ht, nhy chm ln v chy quanh. Cn cc con nga Sindh sanh ra thun chng, sau khi ung nc thm, li im lng v ng mt ch, khng chy nhy qua li. Vua hi v sao nh vy v B-tt c bi k u: Nc ti t, t v, Cht ti b vt sch. Ung vo la say sa, Tha Nhn ch, ngi hi, Nga Sindh, loi thun chng, Ung loi nc thng v, ng yn lng ti ch, Khng chy nhy say sa. Ri B-tt gii thch vn qua bi k th hai: Cng vy, ngi h ng, D n mn d tn, Vn say sa nhy nht, Sng thoi mi an nhn. Cn hng ngi thun tnh, Gi tm tr vng vng, Cho d c ung cn, Ru thng v cao sang. Vua nghe li B-tt ni, lin cho ui cc con la ra khi sn chu. Sau , vua tun theo li khuyn dy ca B-tt, lm cc cng c nh b th v.v... ri khi mng chung vua i theo nghip ca mnh.
-ooOoo-

Khi bc o S ni Php thoi ny xong, Ngi nhn din Tin thn:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 135 of 320

- Lc by gi, nm trm con la l cc ngi n tn thc ny, nm trm con nga Sindh l nm trm c s ny, vua l nanda, cn v i thn hin tr l Ta vy.
-ooOoo-

184. CHUYN NGI LUYN NGA GIRIDANTA (Tin Thn Giridanta)

Con nga Pan-da-va...,

Cu chuyn ny, khi Trc Lm, bc o S k v mt ngi thn cn k c. Hon cnh cu chuyn
c k trong Tin thn Mahilmukha (s 26). Bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay T-kheo ny mi thn cn k c. Thu xa, T-kheo ny cng thn cn k c ri. Ri bc o S k chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, vo thi vua Sma tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong gia nh i thn v khi n tui trng thnh, tr thnh c vn cho vua v cc vn thnh s v tc s. By gi vua c con nga qu tn Pandava, v mt ngi hun luyn nga tn Giridanta, l ngi qu chn. Con nga thng thy ngi cm dy cng i pha trc suy ngh: Ngi y mun dy ta i c nhc nn n hc theo v i c nhc. Ngi ta trnh cho vua bit l con nga qu. Vua sai mi th y. Th y khng thy bnh g trn thn nga, lin tha vi vua: - H thn khng thy bnh g trn thn nga. Vua cho gi B-tt: - Hy n, ny khanh, v tm nguyn nhn vic y. B-tt i n, bit con nga y qu do thn cn vi ngi hun luyn b qu, lin tu vua bit s kin ny: - y l ci hi do thn cn ngi xu. Ri B-tt c bi k u: Con nga Pan-da-va, Ca i vng S-ma, B tt nguyn tai hi, V Ga-ri-dan-ta, N b bn tnh xa, Hc theo ngi hun luyn. Vua hi B-tt: - Ny khanh, nay phi lm g?

Kinh Tiu B - Tp V

Page 136 of 320

B-tt p: - Hy tm mt ngi hun luyn tt, khng qu v con nga s tr li nh xa. Ni xong, B-tt c bi k th hai: Tm ngi ng tin cy, C phong cch tt lnh, Thng dy cng vo nga, Tp n chy vng trn, N mau b tt c, Hc theo ngi hun luyn. Vua lm theo nh vy. Con nga dn tr li tt lnh nh xa. Vua khen B-tt hiu bit tnh tnh cc loi sc sanh, lin ban thng B-tt nhiu danh vng ln.
-ooOoo-

Sau khi bc o S k Php thoi ny, Ngi lin nhn din Tin thn: - Lc by gi, Giridanta l -b-t-a, con nga l T-kheo thn cn ngi c, vua l nanda, cn v i thn hin tr l Ta vy.
-ooOoo-

185. CHUYN TM BT TNH (Tin Thn Anabhirati)

Nh nc c, khng trong...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt thanh nin B-la-mn.

Chng tinh thng ba tp V-, ging dy thnh in cho nhiu thanh nin St--ly v B-la-mn. Sau mt thi gian, thanh nin y xy dng gia nh, tm t suy ngh n y phc, trang sc, nam n, n t, rung t, tru b, v con v.v... B tham sn si chi phi, tm t vn c, chng khng th c cc chn ngn theo th t r rng. Mt hm, ngi y em theo nhiu hng, vng hoa, i n K Vin cng dng, nh l bc o S, ri ngi xung mt bn. Bc o S n cn ni chuyn vi ngi y v hi: - Ny c s, ng dy hc cc chn ngn. ng c thuc lng cc chn ngn y chng? - Bch Th Tn, lc trc con thuc lng cc chn ngn y, nhng t khi con lp gia nh, tm con tr nn vn c, do vy, con khng thuc lng cc chn ngn y nh trc na! Bc o S ni: - Ny c s, khng phi ch nay ng mi nh vy. Thu trc tm ng khng vn c, ng thuc lng cc chn ngn. Nhng khi ng b cc dc vng chi phi, th ng khng nh cc chn ngn na. Ni vy xong, theo li yu cu ca c s y, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 137 of 320

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh vo mt gia nh B-la-mn giu c. Khi n tui trng thnh, B-tt hc thuc lng cc chn ngn Takkasil v tr thnh bc s trng c danh ting. Khi tr v Ba-la-ni, B-tt dy cc chn ngn y cho mt s ng thiu nin St--ly v B-la-mn. Trong s y c mt thanh nin B-la-mn hc thuc lng ba tp V- m khng ngp ngng mt cu no c v tr thnh ph t cho s trng dy cc chn ngn. Sau mt thi gian, v y lp gia nh, lun lun bn tm v gia s, nn tm tr thnh vn c, khng th tng c thuc lng cc chn ngn na. Ri v s trng i n thm thanh nin y v hi: - Ny thanh nin, con c cn thuc lng cc chn ngn khng? Chng p: - T khi con lp gia nh, tm con tr thnh vn c, con khng th c thuc lng cc chn ngn. V s trng ni: - Ny con thn, khi tm b vn c, d con c hc k lng n u i na, cng khng th c thuc lng cc chn ngn c. Nhng khi tm trong sng th c th nh chng r rng. Sau B-tt c hai bi k ny: Nh nc c, vy bn, Khng thy s, hn, c. Sn, ct nm pha di, Cng vy, tm vn c Khng thy c li mnh, Khng thy c li ngi. Nh nc lng trong sut, Thy s, c nm di, Cng vy, tm thanh thn Thy li mnh, li ngi.
-ooOoo-

Sau khi bc o S k Php thoi ny, Ngi trnh by cc S tht. Cui bi ging y, thanh nin B-lamn c qu D-lu v Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, thanh nin ny l thanh nin B-la-mn kia v v S trng l Ta vy.
-ooOoo-

186. CHUYN VUA MANG SA NG (Tin Thn Dadhivhana)

p, thm v v ngt...,

Cu chuyn ny, khi Trc Lm, bc o S k v s thn cn vi k c. (Cu chuyn ny ging nh cu chuyn trc). Bc o S ni:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 138 of 320

- Ny cc T-kheo, thn cn k c l khng tt v c hi. Ti sao ta phi ni n tc hi ca bn c i vi con ngi? Trong thi gian qu kh, do thn cn vi cy Nimba khng ngt v khng tt lnh, mt cy xoi d thuc loi v tri, vi v ngt snh bng thc phm ch Thin, cng tr thnh chua v ng. Ri bc o S k cu chuyn qu kh:
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, bn anh em B-la-mn ti x Ksi xut gia lm o s. H lm mt dy am tht bng l khu vc Tuyt Sn v sng ti y. Ngi anh c mnh chung v sanh lm Thin ch Sakka ( Thch). Bit r thn lc ca mnh, sau khong by hay tm ngy, Thch thng n thm v gip chng. Mt hm Thin ch i n thm v kh hnh ln tui nht, nh l, ngi xung mt bn, ri hi: - Tha Tn gi, Tn gi cn g? V ny mc bnh hong n p: - Ti cn la. Thch cho mt con dao kim c ba (con dao kim c ba c gi nh vy l v khi lp cn vo c th dng nh con dao hay cy ba). V tu kh hnh hi: - Vi dng c ny, ai mang ci li cho ta? Thch ni: - Tha Tn gi, khi Tn gi cn ci, ch ly tay g ln cy ba ny v ni: Hy em ci cho ta v nhen la, cy ba s em ci li v nhem la cho Tn gi. Sau khi cho v y con dao kim c ba thn y, Thch i n v th hai v hi: - Tha Tn gi, Tn gi cn g? Gn chi l v ny c con ng voi i. Cc con voi lm v ny bc phin. V ny ni: - Cc con voi ny lm ta kh s. Hy ui chng i. Thch giao cho v y mt ci trng v ni: - Tha Tn gi, nh mt pha ny, Tn gi s ui cc k th. nh mt pha bn kia, k th s tr thnh bn tt v bao vy Tn gi vi bn loi binh chng. Ni vy xong, Thch cho v ny ci trng v i n v tr tui nht v hi: - Tha Tn gi, Tn gi cn g? V ny cng b bnh hong n nn ni:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 139 of 320

- Ti cn sa ng. Thch cho v ny mt gh sa ng v ni: - Nu Tn gi mun g, hy lt ngc gh ny, n s tr thnh sng ln, chy dng nc ln, v c th chim mt quc cho Tn gi. Ni vy xong, Thch ra i. T tr i, con dao kim c cy ba c dng t la cho ngi anh trng. Ngi th hai nh nh mt trng ui cc con voi i, cn ngi em t dng sa ng. Lc by gi, mt con heo rng sng trong mt ngi lng c, cht thy mt hn ngc c thn lc. Khi n ly ming cn hn ngc, nh thn lc hn ngc, n bay ln h khng, i n mt hn o gia bin, v ngh: Nay ta s li y. N i xung mt ch tt p, di gc cy Udumbara, v n sng ti y. Mt hm, con heo rng hn ngc trc mt v nm ng di gc cy y. C mt ngi sng nc K-si, b cha m ui ra khi nh v khng gip ch c g, bn i n b bin, leo ln mt chic tu lm ngi gip vic cho ch tu. Khi tu b chm gia bin, anh ta nm trn tm g, tri n hn o y. Trong khi i tm tri cy, thy con heo rng nm ng, anh ta i nh n gn v ly hn ngc. Nh thn lc hn ngc, anh ta bay ln h khng, ngi trn cy Udumbara v suy ngh: Con heo rng ny nh thn lc hn ngc, i c trn h khng. Ta ngh c l n mun sng y. Trc ht, ta hy git n, n tht ri s i. Anh ta b mt cy gy v phng cy gy ri xung trn u con heo rng. Con heo rng thc dy, khng thy hn ngc, hong s chy nhanh. Anh ta ngi trn cy ci ln. Con heo rng nhn ln, thy anh ta lin hc u vo cy v cht ti ch. Anh ta tro xung t la, nu tht con heo rng, n xong, lin bay ln h khng. Khi bay ngang qua dy Tuyt Sn, anh ta thy am tht cc o s lin xung am tht ca ngi ln tui nht, y hai ba ngy, v c v tu kh hnh chiu i. Thy thn lc ca con dao kim c cy ba, anh ta ngh: Ta phi ly vt dng ny. Anh ta ch cho v tu kh hnh thn lc ca hn ngc v ni: - Tn gi hy ly hn ngc ny ca ti v cho ti con dao kim c ba. V tu kh hnh mong mun i trn h khng, bn ly hn ngc v trao i con dao kim c ba vi anh ta. Ngi y ly con dao kim c ba, i mt lt, g vo vt y v ni: - Ny con dao kim c ba, hy chm u ngi tu kh hnh v em li hn ngc cho ta. Con dao kim c ba lin i chm u ngi tu kh hnh v em li hn ngc. Anh ta ct con dao kim c ba ti mt ch kn, i n gn v o s th hai v sng ti y vi ngy. Anh ta thy c thn lc ci trng bn g i hn ngc ly ci trng. Vi cch thc trc anh ta bo ci ba chm u ngi y, ri i n ngi em t. Thy thn lc ca gh sa ng, anh ta cho hn ngc, i ly ci gh sa ng, v vi phng tin trc, anh ta bo ci ba chm u ngi y. Anh ta ly li hn ngc, con dao kim c ba, ci trng v ci gh sa ng, ri bay ln h khng. ng khng xa Ba-la-ni, anh ta gi th nh mt ngi cm tay mang n cho vua: - Hy giao quc cho ta hay mun b chm u . Vua c tin lin ni:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 140 of 320

- Ta s bt tn o tc kia. V vua i ra khi thnh. Tn cp y nh trn mt mt trng, khin bn loi binh chng vy quanh mnh. Khi bit vua dn by th trn, anh ta lt ngc ci gh sa ng, khin dng sng ln tun chy. i qun ca vua b sa ng chm ngp khng th ra c. Ri anh ta g cy kim c ba, bo con dao cht u vua. Con dao bay i, em u vua li v qung di chn anh ta. Khng mt ai c th a binh kh ln chng anh ta. Vi qun lc bao quanh, anh ta vo thnh, lm l qun nh, tr thnh vua tn l Dadhivahana (Vua mang sa ng) v tr nc. Mt hm, trong khi ang chi th li trn sng ln, mt tri xoi chn, c ch thn s dng, tri t h Kannamund ( Tuyt Sn) xung v mc vo li. Khi li c ko ln, thy tri xoi y, cc quan lin dng vua. Tri xoi y ln bng ci gh, trn tra, mu sc vng. Vua hi cc ngi i rng: - Tri cy g vy? Khi nghe p l tri xoi, vua n xong, bo em gieo ht xoi vo vn ca mnh, v ti nc sa. Cy mc ln, n nm th ba sanh tri. Cy xoi c knh trng, c ti nc sa, c cho hng liu dy n nm phn, cc vng hoa c ging xung quanh. Cy c t n vi du thm, c mn vi bao bc xung quanh n bo v cc tri chn c v ngt v sc vng. Khi vua Dadhivahana gi cc tri xoi tng cc vua khc, v s sau ny ht xoi s mc ln thnh cy xoi, vua ly gai chch ti ch mng sanh cy. Cc vua y n xoi xong, gieo ht, nhng n khng mc. H hi nguyn do v bit c s vic. Mt v vua cho gi ngi gi vn v hi: - Ngi c th ph hoi hng v tri xoi ca vua Dadhivahana, khin n tr thnh ng c khng? Ngi y p: - Tu i vng, c th c. Vua lin sai ngi y i v cho mt ngn ng tin vng. Ngi y i n Ba-la-ni, bo tin cho vua ny bit c mt ngi gi vn n. Khi c vua cho gi, anh ta vo thnh, nh l vua. Vua hi: - Ngi c phi l ngi gi vn khng? Anh ta tha: - Tu i vng, phi. V anh ta bt u ca tng kh nng ca mnh. Vua ni: - Ngi c th lm ph t cho ngi gi vn ca ta. T y tr i, hai ngi sn sc ng vin. Ngi gi vn mi ti khng bao lu lm cho cy tr hoa tri ma v sanh qu tri ma, khin cho khu vn cng thm xinh p. Vua rt bng lng bn ui ngi gi vn c i, v giao khu vn cho anh ta. Ngay khi ngi gi vn y chim c ngi vn vo trong tay mnh, anh ta lin bao vy cy xoi bng cch trng cc cy nimba v cc loi cy leo.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 141 of 320

Dn dn cc cy nimba ln ln, r vi r, cnh vi cnh, chng xen ln chng cht vi cy xoi. Do xen ln vi v khng tt, tri xoi c v ngt tr thnh ng ging nh l nimba. Va khi bit c tri xoi tr thnh ng, ngi lm vn b chy trn. Vua Dadhivahana i n thm vn v n tri xoi. Khi nc ca tri xoi vo ming, c v ng nh tri nimba khng th no nut ni, vua phi khc nh ra. Lc by gi B-tt l v c vn ca vua v thnh s v tc s. Vua cho gi B-tt v hi: - Tha bc Hin tr, cy ny c sn sc cn thn nh xa, s vic l vy, sao tri tr thnh ng? V l do g vy? V vua c bi k u: p, thm v v ngt, Tri xoi xa l vy, Vn c ta tn qu, Sao li c v ng? nu l do, B-tt c bi k th hai: Da-dhi-va-ha-na, Tri xoi chn ca ngi, B vy bi nim-ba, R xen ln vi r, Cnh xen ln vi cnh, Chnh cy ng bao quanh lm h tri ngt, Do sng vi bn c, Tri ngt tr thnh ng. Vua nghe li B-tt, bo cht tt c cc cy nimba v cy leo, nh r ln, o b t bn khng tt xung quanh v t bn tt vo gc cy y. Ri cy c nui dng cn thn vi sa, nc ngt, nc thm. Sau , nh c thm nhun mi v ngt nn tri cy tr li ngt nh trc, vua lin giao khu vn cho ngi gi vn trc kia sn sc. Sau khi sng ht th mng, vua i theo nghip ca mnh.
-ooOoo-

Khi bc o S k Php thoi ny xong, Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi Ta l v i hin tr.
-ooOoo-

187. CHUYN BN V P (Tin Thn Catumatta)

Cnh p cng cnh p...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt T-kheo ln tui.

Mt hm, trong khi hai v t thng th ang ngi cng nhau hi p v Chnh php, mt T-kheo ln tui i n gn hai v ny, tr thnh ngi th ba, ngi xung v ni:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 142 of 320

- Tha cc Tn gi, chng ti s hi cu ny. Nu cc Tn gi kh tr li, hy hi li chng ti. Cc v Trng lo chn ngy v ny, nn ng dy b i. Hi chng ngi nghe php t cc v Trng lo, sau khi gii tn, i n yt kin bc o S. H c bc o S hi: - V sao n gi phi thi vy? H thut li cu chuyn y. Bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay X-li-pht v Mc-kin-lin nhm chn v y, khng tr li v b i. Thu xa, hai v cng b i ri. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt l mt thn cy tr trong rng. Mt hm c hai ngng tri con t ni Cittakta bay ra, n u trn cy y tm mi. Khi tm mi xong, chng tr v ngh ngi ti ch y ri bay v ni Cittakta. Trong khi i qua i li, B-tt tr thnh quen thuc vi chng. i i v v nhiu ln, h hoan h kt bn vi nhau, ni php cho nhau nghe ri ra i. Mt hm, hai ngng con u trn ngn cy ni chuyn vi B-tt, mt con ch rng ng di gc cy ni bi k ny vi hai ngng tri con y: Leo nhnh cy ch cao, Mt mnh, ngi ca ht, Hy xung y ngm k, Cho vua loi th nghe! Cc ngng tri con chn ngy ch rng, lin bay ln v tr v ni Cittakta. B-tt ni vi ch rng bi k th hai: Cnh p cng cnh p, Ch Thin cng ch Thin, C bn v p, Sao ch li y? Hi con ch rng kia, Hy v hang ca ch!
-ooOoo-

Sau khi bc o S k xong Php thoi ny, Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, T-kheo ln tui l ch rng, hai ngng tri con l X-li-pht v Mc-kin-lin, cn v thn cy l Ta vy.
-ooOoo-

188. CHUYN S T LAI CH RNG (Tin Thn Shakottuka)

Ngn chn v mng chn...,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 143 of 320

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v Kollika.

Mt hm, khi nhiu v a vn ang ni php, Kokalika cng mun t mnh ni php (mi vic u ging cc chi tit chuyn trc (S 172). Khi nghe vic ny, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng ch nay Kokalika mi ph by bn cht qua ting ni ca mnh. Thu trc, k y cng lm nh vy ri. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt l mt con s t khu vc Tuyt Sn, do cng sng vi mt con ch rng ci sanh mt th con. Con s t lai ny v ngn chn, mng, lng bm, mu sc, hnh dng, mt my u ging cha, nhng ting h th ging m. Mt hm, tri ma, cc s t hp li, rng ln, chi cc tr chi s t, v con s t ny cng mun rng ln gia bn chng, nhng ch h ln ting h ca ch rng. Nghe n h, cc s t u im lng. Khi nghe ting y, mt s t con cng c sanh t B-tt, lin hi: - Tha cha, con s t ny v dung sc v.v... ging chng con, nhng ting h li khc. Con th y l ai? Ri n c bi k u: Ngn chn v mng chn L ngn, mng s t, N c chn s t, ng da ln trn, Nhng gia chng s t, Ting ku n li khc. Nghe vy, B-tt ni: - Ny con thn, em con l con mt ch rng ci, ging cha v dung sc, ging m v ting. Ri B-tt ni vi con s t c m l con ch rng ci. - Ny con thn, bt u t nay, sng y, ch ln ting. Nu con ln ting, chng s bit con l ging ch rng. Khuyn dy vy xong, B-tt c bi k th hai: Ny con thn, ch h, Sng im lng trong rng, Vi ting, chng bit con, Ting con khng ging b! Sau khi nghe li khuyn dy ny, con th y khng bao gi th rng na.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 144 of 320

Khi bc o S thuyt Php thoi ny xong, Ngi lin nhn din Tin thn: - Lc by gi, con ch rng l Kokalika, con s t cng mt cha l La-hu-la, cn vua cc loi th l Ta vy.
-ooOoo-

189. CHUYN TM DA S T (Tin Thn Shacamma)

Ting h ny khng phi...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v Koklika.

Trong thi ny, Koklika, mun t tn tng. Bc o S bit c s vic ny, lin k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong gia nh mt ngi nng phu. Khi n tui trng thnh, B-tt sng vi ngh nng. Lc by gi, mt nh bun lm ngh bn rong vt do mt con la ch. Khi ng n mt ch no, ng ly xung cc hng ha, trm ln con la mt da con s t v th n gia rung la go v la m. Cc ngi ch rung thy n, tng l con s t, khng dm li gn. Mt hm, ngi li bun y n tr ti mt ca hng. Trong khi nu cm sng, ng trm ln con la mt tm da s t v th n vo rung m... Cc ngi ch rung ngh l con s t, khng dm n gn bn v nh thng bo. Ton dn trong lng cm cc binh kh, thi t v, nh trng i n gn rung v la ht. Con la hong ht v s cht, vi h ln ting la. Bit c n l con la, B-tt c bi k u: Ting h ny khng phi Ting s t, hay cp, Cng khng phi ting beo. Con vt ty tin ny, D trm da s t, Cng ch h ting nga! Cc ngi lng bit n l con la, nh cho n gy xng, ri ly tm da s t v b i. Ngi li bun y n, thy con la lm nn, lin c bi k th hai: lu, la khn kho, n la go, la m, Da s t trm ln, Do ting ku, b nh! Trong khi ngi li bun ni vy, con la tt th. Ngi y b con la li v ra i.
-ooOoo-

Bc o S thuyt Php thoi ny xong, lin nhn din Tin thn:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 145 of 320

- Lc by gi, con la l Koklika v ngi nng phu hin tr l Ta vy.

-ooOoo-

190. CHUYN GI GII (Tin Thn Slnisamsa)

Hy nhn kt qu ny...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt nam c s c lng tin.

Mt Thnh t c lng tin, mt hm, trn ng i n K Vin, xung con sng Aciravati vo bui chiu, chng kin dn chi ko thuyn ln b nghe thuyt php. Khng thy thuyn no u ti bn, v c s y sanh hoan h, ly c Pht lm ti tu nim nn khi bc xung sng, chn khng chm xung nc. V y i nh trn t lin, nhng khi n gia sng, thy sng, nn ti tu nim tr thnh yu v chn bt u chm xung. V y lin kin tr gn gi h tm, ly c Pht lm ti tu nim, nn vn i trn mt nc. Vo K Vin, nh l bc o S, v y ngi xung mt bn. Bc o S tip n thn tnh v hi: - Ny nam c s, mong rng trn con ng i n y, ng khng mt mi. V y tr li: - Bch Th Tn, nh h tm vi c Pht lm ti tu nim, con i trn mt nc nh t chn trn t lin, v n y. Bc o S ni: - Ny c s, ng khng phi l ngi u tin nh nim cc cng c Pht m c an ton. Thu trc, c nhng nam c s, khi tu b chm, nh nim cc cng c Pht m c an ton. Ri theo li yu cu ca v ny, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, trong thi c Pht Ca-dip, c v Thnh t chng qu D lu ln tu i cng vi mt th ht tc giu c. Ngi v ni vi chng: - Ny ng, ng hy lo gip sn sc v c s ny trong bt c hon cnh vui bun no nh. Ngi th i trn chic thuyn y. Sau mt tun, thuyn b m gia bin. C hai ngi nm trn mt tm vn v tri n c mt hn o. Ti y ngi ht tc git cc con chim, nu n mt phn v em mt phn cho v nam c s. Ngi c s t cho l va , nn khng n thm. V y ngh: Ti ch ny, ngoi Ba ngi bu, chng ta khng c s gip no khc. Ri v y nim tng cng c ca Ba ngi bu. Trong khi ngi y nim nh vy, mt con rn cha sanh o y bin ha thnh mt chic thuyn ln, c mt v thn bin lm thuyn trng. Chic thuyn cha y by bu: Ba ct bum lm bng ngc xanh, ci neo lm bng vng, si dy lm bng bc v cc tm vn bng vng. V thn bin ng trn thuyn gi ln:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 146 of 320

- C ai i n Dim-ph- (n ) khng? V nam c s ni: - C chng ti v . - Vy hy leo ln tu. V c s ln tu v gi ngi ht tc. V thn bin ni: - Ngi th c, nhng ngi kia th khng. - V sao? - Ngi y khng c cng c. V vy ti a ngi ln tu nhng khng a ngi ny. - Thi c, cc cng c b th ta lm, cc gii ta gi, cc sc mnh ta tu tp, ta cho ngi ny kt qu tt c cc hnh y ca ta. Ngi ht tc ni: - Tha ng ch, con rt hn. V thn bin ni: - Nay ta nhn thm ngi ny ln tu. Ri v thn a c hai ngi vt bin v ngc dng sng i n Ba-la-ni. Sau , vi thn lc ca mnh, v thn to ra ti sn trong nh ca hai ngi y v ni: - Hy thn cn nhng bc hin tr. Nu ngi th ht tc khng cn thn vi v c s ny, ngi y cht gia bin ri. tn thn cng c thn cn ca ngi hin tr, v thn ni ln nhng bi k ny: Hy nhn kt qu ny Ca tn, gii, v th, Bin hnh thnh chic thuyn, Con rn ch thin nam. Hy thn cn bc lnh, Hy giao du k tt; Chung sng vi bc thin, Ngi ht tc an ton. V thn bin ng trn h khng, sau khi thuyt php xong, lin cng vi con rn cha bay v cung in ca mnh.
-ooOoo-

Sau khi bc o S thuyt Php thoi ny xong, Ngi ging cc S tht. Cui bi ging y, v nam c s

Kinh Tiu B - Tp V

Page 147 of 320

c lng tin c qu Nht lai v Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, v nam c s c Nit-bn, rn cha l X-li-pht v v thn bin l Ta vy.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 148 of 320

5.08 PHM RUHAKA

191. CHUYN T S RUHAKA (Tin Thn Ruhaka)

Dy cung, d b t...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v s luyn i ngi v c. Hon cnh cu chuyn s c cp Chng tm, Tin thn Indriya (s 423). Bc o S ni vi T-kheo y:
- Ny T-kheo, n nhn y lm hi ng. Thu xa, c ta lm nhc ng trc mt vua v triu nh. Ngay sau , ng ui c ta ra khi nh. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm con ca hong hu chnh cung. Khi n tui trng thnh, ph vng mnh chung, B-tt c t trn vng v v tr nc theo Chnh php. B-tt c mt c vn t t tn l Ruhaka. ng ta c b v gi l mt n B-la-mn. Vua cho v B-lamn mt con nga vi y trang sc, leo ln nga i n chu vua. Khi ng ngi trn lng nga c trang sc nh vy, dn chng ng khp ni u khen con nga y: - i chi sng thay con nga! N p lm sao! Ngi B-la-mn i v nh, ln lu v ni vi b v: - Ny hin th, con nga ca chng ta tuyt p. Ngi ng hai bn ng u khen n. N B-la-mn l ngi c cht c tnh, v hay la phnh, lin ni vi chng: - ng c bit nguyn nhn no lm cho con nga ny p khng? Con nga ny p l nh cc th trang hong cho loi nga. Nu ng mun p nh con nga, hy trang sc nh con nga, ri i xung gia ng, va i va nhn chn nh con nga. Khi ng n yt kin vua, vua s tn thn ng, v mi ngi ai cng u khen ng c. V B-la-mn y bn tnh ngu ngc, nghe li b v, khng bit ca v, c lm ng nh vy. Nhng ai thy ngi B-la-mn y u ci ln v ni: - p thay l bc S trng! Vua ni vi ngi B-la-mn: - Ny S trng, c phi ng ni gin ri sao? ng c in khng? Cu ni ca vua ch vy khin ng sanh h thn. Lc by gi, v B-la-mn bit: Ta lm mt vic khng thch ng, lin sinh lng cm tc n B-la-mn: - N lm ta xu h trc mt vua v qun i. Ta s nh n v ui n ra khi nh.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 149 of 320

ng i v nh vi ngh tr th nh vy. N B-la-mn c tnh bit chng tr v vi lng cm gin mnh, lin trn ra khi nh bng mt ca nh, i n cung in ca vua, v ti y bn, nm ngy. Vua bit c tin y, cho gi v c vn t t, khuyn ng tha th: - Ny S trng, n b y li lm, ng nn tha th cho n B-la-mn. Ri vi mc ch khuyn gio v y tha th, vua ni ln bi k u: Dy cung d b t, Cng c th ni lin, Hy ging ha vi v, Ch tm hn him. Nghe xong, Ruhaka c bi k th hai: C v, lm dy khc, Li c th bit lm. Ti s tm v mi, V c, ti chn nhm! Ni vy xong, ng ui n B-la-mn y v ci mt n B-la-mn khc.
-ooOoo-

Sau khi bc o S k Php thoi ny, Ngi trnh by cc S tht. Cui bi ging, v T-kheo c tm luyn i c qu D lu. V Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, ngi v c l n B-la-mn, Ruhaka l T-kheo c tm luyn i, cn vua Ba-la-ni l Ta vy.
-ooOoo-

192. CHUYN THIN N SIRIKLAKANNI (Tin Thn Siriklakanni)

N nhn c th p...,

Tin thn Siriklakanni s c trnh by Tin thn Mah-mmagga (s 538).

-ooOoo-

193. CHUYN HONG T LIN HOA (Tin Thn Cullapaduma)

Nng chnh l ngi y...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt T-kheo thi tht tinh tn. Hon cnh chuyn ny
s c trnh by trong Tin thn Ummadanti (s 527). Bc o S hi: - Ny T-kheo, c tht chng ng thi tht tinh tn?

Kinh Tiu B - Tp V

Page 150 of 320

V y tr li: - Bch Th Tn, con thy mt n nhn mc o qun rt p, nn b i nhim v thi tht tinh tn. Bc o S ni: - Ny T-kheo, cc n nhn u v n, phn bi tnh bn. Cc bc hin tr thu xa, vi tm t in cung n cho h ung mu u gi phi ca mnh, trn i mang tng phm hin dng cho h, nhng vn khng chinh phc c tm ca n nhn. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm con trai ca b hong hu chnh cung, khi n ngy t tn, c gi l hong t Paduma (Lin Hoa). Sau B-tt, cn c su ngi em trai na. By ngi y tip tc ln ln, lp gia nh sng bn cnh nh vua. Mt hm vua ng nhn xung sn thy h i n hu vua vi mt ty tng ng o, vua sinh lng nghi ng: Nhng ngi ny c th git ta v cp ly quc . Ngh vy, vua cho gi h n v ni: - Ny cc con thn, cc con khng th sng trong thnh ny. Hy i n mt ch khc, v sau khi ta bng h, hy tr v cai tr vng quc, v vng quc l s hu ca gia nh. Cc con vng theo li cha. H khc than, i v nh, em theo v con mnh v ni: - Chng ta hy i bt c ni no v sng ti y. H ra khi thnh, ln ng, i n mt ch hoang vu, khng c n nc ung, chu ng i kht khng ni, v ngh: Chng ta cn sng s c n nhn khc. H git v ca ngi em t, chia thnh mi ba phn, ri n tht. B-tt v v ly phn mnh chia lm ba, li mt phn v n hai phn. Nh vy trong su ngy, h git su n thn n tht. Mi ngy k tip B-tt li mt phn, v vy c c su phn. n ngy th by, h c nh git v ca B-tt. Nghe vy, B-tt cho h n su phn cn li, v ni: - Hy n su phn ny, ngy mai s tnh. Cho h n tht xong, khi h nm ng, B-tt em v chy trn. Ngi v i mt lt, ri ni: - Tha chng, em khng th i c. B-tt cng v ln vai, i n rng ng, ra khi c cnh hoang vu. Khi mt tri mc, ngi v ni: - Tha chng, em kht. B-tt ni: - Ny hin th, khng c nc.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 151 of 320

Nghe nng ni i li, B-tt ly gm m u gi chn phi ca mnh v ni: - Ny hin th, khng c nc ung. y l mu u gi phi ca ta. Hy ngi xung v ung n i. Ngi v lm nh vy. H tip tc i, n sng Hng H hng v, h ung nc, tm, n cc loi tri v rau v.v... ri ngh ngi ti mt ch thoi mi. Gn mt khc quanh ca sng Hng, h dng ln mt am tht v sng ti y. Mt hm, mt tn cp thng lu sng Hng, phm ti phn nghch vua nn tay chn, tai mi u b ct t, b qung nm trong chic xung nh v th tri trn sng Hng H rng ln, rn la v au n, v tri n ch y. B-tt nghe ting than au thng bi ai ca n, lin i n b sng Hng, ko n ln b, dt n n am tht, v xc thuc cha tr vt thng. Ngi v ni: - Mt a qu li bing nh th ny m chng ta li mang t sng Hng v sn sc v cu sng! Ni vy xong, nng khinh b nh vo mt ngi qu y. Khi cc vt thng ca n c lnh mnh, Btt cho n ti am tht vi v mnh, ri em tri cy v cc loi khc t rng v, nui n v ngi v. Trong khi h chung sng nh vy, n nhn y sanh i luyn ngi qu, thng dm vi n v mun git B-tt vi phng tin c c, lin ni vi chng: - Tha chng, khi em ngi trn lng chng ra i khi khu vc hoang vu, em nhn hn ni ny, v cu xin nh sau: Tha v thn ni, nu con c sng an lnh vi chng, con s lm l cng t ngi! Nay thn y lm em hong s. Em phi lm l cng t thn y. B-tt khng bit v mnh la o lin bng lng, sa son l cng, giao cho v da ng cng, ri leo ln chp ni. Ngi v ni vi chng: - Tha chng, khng phi v thn m chnh chng mi l v thn ti thng. Trc ht, em s cng dng chng hoa rng, i nhiu xung quanh chng, nh l chng, ri sau em cng l cho v thn ni. Ni vy xong, nng t B-tt ng trn b vc thm, cng dng B-tt hoa rng, i nhiu xung quanh, v lm nh mun nh l chng, nng ng pha sau nh B-tt trn lng, ri x B-tt ri xung vc thm, v la ln v tha mn: - Ta thy ci lng k th ta ri! V nng xung ni i vi ngi qu y. B-tt ri t trn ni xung vc thm nhng b mc vo mt chm l khng c gai trn chp cy sung nn khng th xung ni c. B-tt n tri cy sung v sng gia cc cnh cy. Mt con k- cha c thn to ln, t chn ni thng leo ln n tri ca cy sung y. N thy B-tt v chy trn. Ngy sau n li n, n nhng tri mt bn cy ri b i. N n nhiu ln nh vy cho n khi n kt thn vi B-tt v hi: - Lm th no anh n c ch ny? Khi c B-tt ni cho bit l do, n ni: - Thi c, anh ch s.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 152 of 320

Ri n bo B-tt ngi trn lng mnh, sau n b xung ni, ra khi khu rng, t B-tt trn con ng ln v ni: - Hy i theo con ng ny. B-tt i n mt ngi lng nh v sng ti y. Khi nghe tin ph vng mnh chung, B-tt i n Ba-la-ni, ln ngi k v trong vng quc thuc quyn s hu ca gia nh v tr thnh vua Paduma. Nguyn theo Mi vng php tr nc ng lut, B-tt cho xy su hi trng b th ti bn ca thnh, ti chnh gia thnh, ti trc ca cung in v mi ngy b th su trm ngn ng tin. Trong lc y, n nhn c c kia cng ngi qu trn lng, i ra khi rng, xin n gia con ng c ngi qua k li, thu lm cho cm nui dng ngi tnh. C ngi hi: - Ngi ny l ai i vi c? Nng ni di: - M ngi ny l ch ca cha ti. Ngi ny l anh h ti. Ngi ta cho ti ngi ny. Du cho chng b a y n cht, ti cng s mang chng ti trn vai i kht thc, v nui dng chng. Mi ngi khen: - Tht l ngi v trung tn vi chng! T y tr i, ngi ta cho nng cho v cm nhiu hn trc. Nhng ngi khc ni vi nng: - Ch sng nh th ny. Vua Paduma tr v Ba-la-ni, cng c b th ca ngi vang di ton ci Dim-ph-. Vua thy nng s hoan h, v s cho nng nhiu ti sn. Hy chng nng ngi trong ci gi ny v cng i. H c v nng v cho nng mt ci gi tre. Ngi n b c hnh kia t ngi qu ngi trn lng mnh, ri i n Ba-la-ni, xin n ti cc nh b th v sng nh vy. By gi B-tt thng hay ngi trn lng voi vi trang sc lng ly, i n nh b th v sau khi t tay b th cho tm hay mi ngi, ngi li i v cung. N nhn c hnh y t ngi qu ngi trong ci gi, mang n trn lng v ng trn ng vua i qua. Vua thy h bn hi: - Ngi ny l ai vy? - Tha i vng, mt ngi v trung tn. Vua cho gi nng n, nhn din nng, lin bo a ngi qu ra khi ci gi, v hi: - Ngi ny l g ca nng? Nng tr li: - Ngi ny l con ca ngi ch cha ti. Gia nh cho ti v ti nhn ngi ny lm chng ti. Cc ngi khng bit ni dung cu chuyn lin ni to:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 153 of 320

- i, tht l ngi v trung tn! V h tn thn n nhn c hnh y. Vua hi thm: - C phi ngi qu ny do gia nh cho nng lm chng khng? N nhn y khng nhn din c vua nn mnh dn ni: - Tha i vng, ng vy. - V y c phi l con vua Ba-la-ni khng? Nng c phi l con gi ca mt v vua, l v ca hong t Paduma? Sau khi dn mt nng, vua vch mt nng: - Chnh nng ung mu t u gi ca ta v v luyn i vi ngi qu ny, nng x ta xung vc thm. Nng ngh rng ta cht, nhng ta vn cn sng! Nay nng n y vi du hiu t thn in trn trn y! Ri vua ni vi cc triu thn: - Hi cc triu thn, trc kia cc khanh hi trm v trm tr li nh sau: Su ngi em trai trm git v h v n tht v h. Nhng trm bo v v mnh an ton, a nng n b sng Hng, v sng ti mt am tht. y trm cu mt k qu b x ti cht v nui dng n. Cn n nhn sanh tm luyn i n, v x trm xung vc su, khng ai khc m chnh l n nhn c hnh ny. Nhng trm t cu mnh nh t by tnh thn i. Cn ngi qu b x ti cht khng ai khc m chnh l tn ny! Ri B-tt c nhng bi k ny: Nng chnh l ngi y, Cn ta khng ai khc, Ngi qu chnh l n, B cht tay, chnh n. Tuy vy nng vn ni: - L chng ti lc tr. n b tht ng cht, Chng khng c s tht! Hy ly mt ci chy. nh cht tn khn nn, K c c rnh rp cp lp v ngi. Sau bt ngi v c c, t hnh ny, Chm dt mng sng n, Ct c mi ln tai! B-tt khng c th dp c cn phn n v ra lnh trng pht chng, nhng ri khng thi hnh nh ra lnh. lm ngui gin, B-tt bo ct ci gi vo u nng tht cht, nng khng ci n ra c ri qung k qu vo gi v ui c hai ra ngoi quc ca mnh.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 154 of 320

-ooOoo-

Sau khi k Php thoi ny, bc o S thuyt ging cc S tht v cui bi ging, v T-kheo thi tht c qu D lu. Ri Ngi nhn din Tin thn: - Su anh em thi y l su v Trng lo, ngi v l thiu n Cinca, ngi qu phm ti l -bt-a, con k cha l nanda cn vua Paduma l Ta vy.
-ooOoo-

194. CHUYN K TRM NGC (Tin Thn Manicora)

Khng c Thin thn no...,

Cu chuyn ny, khi Trc Lm, bc o S k v -b-t-a mun st hi mnh.

Khi nghe -b-t-a ang m mu st hi mnh, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay m thu xa cng vy, -b-t-a m mu st hi ta. Nhng k y cng khng c th lm nh vy c. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong gia nh ca mt gia ch ti mt ngi lng nh khng xa Ba-la-ni bao nhiu. Khi B-tt n tui trng thnh, ngi ta i ci con gi ca mt gia nh t Ba-la-ni v g cho B-tt. Nng d thng, xinh p, m l ging nh Thin n, yu iu ging nh cy leo n hoa, yu kiu nh con chim thn Kinnri, c tn l Sujta. Nng thy chung, c gii hnh, lun lun lm trn bn phn i vi chng. Nng c B-tt thng mn v qu trng, v vy c hai sng vi nhau hoan h, ng tm, v thun ha. Mt hm Sujt tha vi B-tt: - Em mun v thm cha m em. - Lnh thay, hin th. Hy chun b tht y lng thc i ng. Ri B-tt bo nu loi n v sp t cc lng thc i ng. Chun b xong, B-tt ngi pha trc nh xe, cn v ngi pha sau. C hai i n gn thnh Ba-la-ni, tho i b khi xe, tm ra v n ung. Ri B-tt ct b vo xe li v ngi pha trc, cn Sujt thay o, trang im, v ngi pha sau. Khi c xe i vo thnh, vua Ba-la-ni ngi trn lng con voi p, ang i xung quanh thnh v n ch y. Sujt va xung xe v i b sau xe. Vua thy nng, sanh tm luyn i, bo mt v cn thn i theo d hi nng c chng, v v tu vi vua: - Thn nghe nng y c chng, v chng nng ang ngi pha trc xe.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 155 of 320

Vua khng th ch ng tm i luyn ca mnh, v tham dc trn ngp trong lng, vua suy ngh: Vi mi phng tin, ta s git tn ny v ly n nhn. Vua gi mt ngi v bo: - Ny ngi kia, hy cm ly vin ngc ny, gi b ang i trn ng, ri b ri hn ngc trong xe ca ngi y. Ni vy xong, vua giao cho anh ta mt hn ngc, v thc gic anh ta i. Ngi y vng li ly hn ngc, i n th n vo trong xe ri tr v tha: - Tha Thin t, ti th hn ngc xong. Vua la ln: - Ta mt mt hn ngc! Mi ngi lm m ln v vua ra lnh: - Hy ng tt c, ct t mi ng i ra, v bt tn n trm. Cc ngi hu vua lm theo ng lnh. Cn ngi kia em theo mt s ngi, i gn n B-tt v ni: - Ny ng, hy xe li. Vua mt hn ngc trn vng min. Chng ti phi khm xe ca ng. Anh ta khm xe, ly hn ngc m chnh anh ta b ri vo, ri bo B-tt l k n cp hn ngc, ly tay chn nh ngi, ct ngi ra ng sau, dn n trnh vua v tha: - Hy xem y l tn trm hn ngc! Vua ra lnh: - Hy cht u n! Cc ngi ca vua ti cc ng t ng, nh B-tt bng roi, ri dn ngi ra ngoi thnh qua ca pha nam. By gi Sujt b xe, gi tay ln tri than khc chy theo chng: - i chng ti! V ti m chng ti phi chu cnh au kh ny! Nng i theo v khc than nh vy. Cc ngi hu ca vua bt B-tt nm nga vi nh cht u ngi. Thy vy, Sujt ngh n cng c gii hnh ca mnh v ni thm: Ta chc rng trong i ny khng v Thin thn no c kh nng chn ng bn tay nhng ngi c c d man lm hi nhng ngi c gii hnh. Ri nng than khc v c bi k u: Khng c Thin thn no, Chc cc ngi i vng,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 156 of 320

C l khng mt ai. Bo v ci i ny K bo ngc hung hn Mun lm g th lm, C l khng mt ai Chn ng c bn chng! V nng l ngi c gii hnh than khc nh vy nn chic ngai ca Thin ch Thch tr thnh nng. Thch ngh: Ai li mun ta ri khi ngi v Thin ch ca ta y?. Ri Thch xem xt a gii, bit s vic xy ra v ni: - Vua Ba-la-ni ang lm mt iu tht c c, khin cho Sujt c gii hnh phi au n. Nay ta cn phi i xung ! Thch t thin gii i xung, vi thn lc ca mnh bt ng vua c c ang ngi trn lng voi phi ri khi voi v t vua nm nga ti ch hnh quyt thay B-tt. Ri Thch B-tt dy, trang im ngi vi mi th trang sc, ri mc o m ca vua, v t ngi ngi trn lng voi ca vua. Qun hu ca vua gi cao ba ln chm u. Khi chm xong, h mi bit l u ca vua! Thin ch Thch hin hnh c th thy c, i n B-tt, lm l qun nh cho ngi v t Sujt ln ngi hong hu. Cc v i thn v cc B-la-mn gia ch v.v... thy Thin ch Thch, sung sng ni: - Vua phi php b git, chng ta nay c vua ng php do Thch ban cho chng ta! Thch ng gia h khng ni: - y l vua ca cc ngi do Thch ban cho. Bt u t nay, vua y s tr v quc ng php. Nu vua lm vic phi php, tri s ma phi thi, ng thi tri khng ma, v c ba tai nn v i, v bnh, v chin tranh. Ba tai nn ny s n cho dn chng v vua c. Ri Thch thuyt gio h vi bi k th hai: Vi n, ma phi thi, ng thi, tri khng ma, T tri, vua xung t, Hy nhn r nguyn nhn K ny b git. Nh vy, Thch thuyt gio i qun chng xong, lin tr v ci thin ca mnh. Cn B-tt tr nc ng php v v sau i ln thin gii lm ng o hi chng ch Thin.
-ooOoo-

Sau khi k Php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Thi y, vua phi thi l -b-lt-a. Thch l A-na-lut-, Sujt l m ca La-hu-la (Rhulamt), cn v vua do Thch t ln ngi l Ta vy.
-ooOoo-

195. CHUYN HN NI P (Tin Thn Pabbatupatthara)

Kinh Tiu B - Tp V

Page 157 of 320

Tri di hn ni p...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v vua Kosala.

C ting n mt v i thn thng dm trong ni cung. Vua cho iu tra, bit c s vic y c tht, lin i n K Vin, nh l bc o S v tha: - Bch Th Tn, nay trm phi lm g vi n? Bc o S hi: - Tha i vng, i thn y c gip ch i vng khng, v i vng c thng n nhn y khng? Vua p: - Bch Th Tn, i thn y gip ch nhiu cho trm, v y cai qun ton b triu nh, v trm yu n nhn y. Khi nghe ni vy, bc o S ni: - Tha i vng, khi cc ngi hu cn c li ch cho mnh v khi cc n nhn c thng yu th khng c th hi h c. Thu xa, cc vua nghe theo li cc bc hin tr gi mt thi thn nhin i vi cc vic nh vy. Ri theo li yu cu ca vua, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong gia nh v i thn, khi trng thnh tr thnh v c vn cho vua trong cc vn th s v thnh s. By gi c mt i thn thng dm trong ni cung. Khi bit c s vic ny, vua suy ngh: Vin i thn gip ch nhiu cho ta, v ta yu n nhn y, nn ta khng th lm hi hai ngi ny c. Ta hy hi v i thn hin tr. Nu cn phi kham khn, ta s kham nhn; nu khng cn, ta s khng kham nhn. Vua truyn mi B-tt n, ri hi: - Tha bc Hin tr, trm mun hi mt cu. - Tha i vng, xin hy ni i v thn s tr li. Vua lin hi qua bi k u: Tri di hn ni p, C h nc trong xanh, Bit s t bo v, Ch rng ung nc lnh. Nghe bi k, B-tt suy ngh: Chc hn c i thn thng dm trong ni cung; v c bi k th hai: Tt c loi c chn,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 158 of 320

u ung nc sng ln. Sng vn l con sng, Nu qu, hy kham nhn. Bc i S khuyn bo vua nh vy. Vua vng theo li ch dy ca B-tt v ni: - Ch lm ti li nh vy na. Ri vua tha th cho hai ngi. T y v sau h khng lm nh vy na. Cn vua trn i lm cc cng c nh b th v.v..., v khi mng chung, vua i ln thin gii lm ng o hi chng ch Thin. Sau khi nghe php thoi ny, vua Kosala tha th cho c hai ngi y, v gi thi thn nhin.
-ooOoo-

Sau khi k Php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, vua l nanda, cn v i thn hin tr l Ta vy.
-ooOoo-

196. CHUYN CON NGA BAY (Tin Thn Valhassa)

Nhng ai khng lm theo...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt T-kheo thi tht tinh tn. Bc o S hi:
- Ny T-kheo c tht chng ng thi tht tinh tn? T-kheo y p: - Tha c tht. Ngi li hi: - V nguyn nhn g? V y p: - V thy mt n nhn trang sc xinh p, nn con b phin no chinh phc. Bc o S ni: - Ny cc T-kheo, cc n nhn ny, vi sc, ting, hng, v, xc ca mnh, vi mu chc cm d ca mnh, lm n ng tham m, khin i phng ri vo th lc ca mnh, v khi b chi phi, cc n nhn y ph hoi gii c, ti sn ca k si tnh bng cc c hnh. Do vy, n nhn c gi l n D-xoa. Thu xa, cc n D-xoa i n mt on l hnh, vi mu chc n nhn, lm cc thng nhn tham m, khin h ri vo th lc ca chng ri khi chng thy nhng ngi n ng khc, chng lin git

Kinh Tiu B - Tp V

Page 159 of 320

v n tht nhng ngi trc, chng gm xng nghe ro ro, vi mu tht chy di hai bn m. Ni vy xong, bc o S k chuyn qu kh
-ooOoo-

Thu xa, ti o Tambapanni thuc x Tch Lan, c mt thnh ph D-xoa tr n. Khi cc tu m, chng ra sc trang im, em theo cc n loi cng loi mm, vi n t vy quanh, vi tr con m bn nch, v i n gn cc ngi li bun. Nhm mc ch lm cho cc ngi y tng l thnh ph c loi ngi , chng to ra khp ni nhng ngi ang cy ba chn b, nhng n b ang n c v n ch chy qua li v.v... Ri chng i n gn cc ngi li bun v ni: - Hy ung cho ny, hy n cm ny, hy chia n ny, hi cc v khch phng xa. Cc ngi li bun khng bit, nn c th hng cc mn n do chng cho. Khi cc ngi li bun n xong, v trong lc h ngh ngi, cc n D-xoa thn mt hi: - Cc ngi u? Cc ngi t u li? Cc ngi s i u? Cc ngi n y lm g? H tr li: - Chng ti b v tu nn n y. Cc n D-xoa ni: - Tt lm, tha cc ng. Chng ca chng ti ln tu ra i qu ba nm. Chc h cht ri. Cc ng l nhng li bun, chng ti s l nhng ngi hu h cc ng. Sau khi ni vy, chng dng mu chc ca n b cm d, lm cc ngi li bun say m ri a h n thnh D-xoa. Nu nhng ngi b bt trc cn xt li, chng tri h vi nhng si dy chuyn thn b, v qung h vo nh cc hnh. Nu chng khng tm c nhng ngi m tu n tht, chng thng sc so dc theo b bin xa cho n tn sng Kalyni pha bn kia v o Nga pha bn ny. y l vic lm hng ngy ca chng. Mt hm, nm trm ngi li bun b m tu, ln c b gn thnh ca n D-xoa ny. Cc n Dxoa i n v lm cho h say m, ri a h n thnh D-xoa. Chng tri nhng ngi b bt trc kia vi nhng si dy chuyn thn b v qung h vo nh cc hnh. N cha D-xoa ly ngi thuyn trng, v cc n D-xoa cn li ly nhng ngi kia, nh vy nm trm n D-xoa ly nm trm ngi i bun y lm chng. Ri ban m, khi cc thng nhn ng say, n cha D-xoa lin dy, i n nh cc hnh git nhng ngi ti y, n tht ri tr v. Cc n D-xoa cn li cng lm nh vy. Sau khi n tht ngi, n cha D-xoa tr v, thn th tr thnh lnh. Ngi li bun trng m nng l n D-xoa, lin ngh: Nm trm nng ny l n D-xoa. Chng ta phi chy trn. Sng sm hm sau, khi i ra mt, anh ta ni vi cc ngi i bun kia: - Nhng nng ny l n D-xoa, khng phi l ngi. Khi c cc ngi b m tu khc n, chng s ly nhng ngi y lm chng v n tht chng ta. Vy chng ta hy chy trn.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 160 of 320

Hai trm nm mi ngi trong bn ni: - Chng ti khng th b cc n D-xoa ny c. Nu cc ng mun, th hy i i. Nhng chng ti s khng chy trn u. Sau , ngi li bun trng em theo hai trm nm mi ngi nghe li ca mnh chy trn. Lc by gi, B-tt sanh lm con nga ton trng, vi u nh con qu, vi tc nh c munja, c thn thng, c th bay trn h khng. B-tt t Tuyt Sn bay ln h khng, n hn o Tambapanni, trn cc ao, h Tambapanni v n cc loi la mc ti y. Trong khi bay qua nh vy, v lng t bi, ba ln B-tt ni ln ting vi ging ngi: - C ngi no mun tr v t quc khng? Cc ngi i bun nghe li B-tt, i n chp tay v tha: - Tha ngi, chng con mun tr v. - Vy hy leo ln lng ta. Mt s ngi leo ln thn nga, mt s ngi nm ui nga, mt s ngi chp tay v ng im lng knh cn. B-tt dng thn lc em hai trm nm mi ngi y v t quc ca h, ri sau tr li tr x ca mnh. V khi c nhng ngi khc n y, cc n D-xoa lin git hai trm nm mi ngi cn li ti ch n tht.
-ooOoo-

Bc o S ni vi cc T-kheo: - Ny cc T-kheo, ging nh nhng ngi li bun b ri vo th lc ca cc n D-xoa, v mng chung, nhng nhng ngi khc lm theo li ca con nga thn bit bay u tr v tr x ca mnh; cng vy, nhng ai khng lm theo li khuyn dy ca cc c Pht, d l T-kheo hay T-kheo ni, cc nam, n c s, u b au kh ln trong bn a ngc v chu cc hnh pht trong nm loi xing xch. Cn nhng ai bit vng li khuyn u t c ba sanh loi tt p, su ci tri dc gii, hai mi Phm thin gii v t trng thi Nit-bn bt t, cc lc. Sau khi ni vy, bc Chnh ng c cc bi k: Nhng ai khng lm theo Li dy ca c Pht, H s gp tai nn, H ging cc li bun B cc n D-xoa n tht v mng chung. Cn nhng ai lm theo Li dy ca c Pht, H s c an ton, H ging cc li bun

Kinh Tiu B - Tp V

Page 161 of 320

c nga bay cu gip, a v tn tr x. Sau khi bc o S k Php thoi ny, Ngi thuyt ging cc S tht. Cui bi ging y, v T-kheo thi tht c qu D-lu v nhiu v khc c qu D-lu, Nht lai, Bt lai v A-la-hn v Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, hai trm nm mi ngi li bun lm theo li con nga bay l hi chng c Pht, cn con nga bay l Ta vy.
-ooOoo-

197. CHUYN BN-TH (Tin Thn Mittmitta)

Khi thy, n khng ci...,

Cu chuyn ny, khi X-v, bc o S k v mt T-kheo.

V y ngh: Nu ta ly ci ny, v gio th s ca ta s khng tc gin. V vy, T-kheo y ly mt ming vi do gio s dnh v lm thnh mt ci ti ng dp, ri sau mi xin php thy mnh. V gio th s hi: - V l do g ng ly vt y? - Con tin tng rng khi con ly vt ny, thy s khng tc gin. Sau khi nghe T-kheo ni vy, v gio th s ni nng, ng dy nh T-kheo y v ni: - C s tin tng g gia ng v ta c ch? Vic y lm c cc T-kheo bit. Mt hm, cc T-kheo hp ti Chnh php ng ni chuyn y vi nhau: - Tha cc Hin gi, T-kheo tr tui c tn ny vi lng tin tng v gio th s, ly tm vi lm thnh ci ti ng dp. Sau v gio th s ni nng v ng dy nh T-kheo y. Bc o S n v hi: - Ny cc T-kheo, cc ng ngi hp y v ang bn chuyn g? Khi c k chuyn y, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay T-kheo ny mi mt tin tng i vi v ng tr ca mnh. Thu xa, v y cng nh vy ri. Ni vy xong, bc o S k chuyn qu kh.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 162 of 320

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra ti nc Ksi trong mt gia nh B-lamn. Khi n tui trng thnh, B-tt xut gia lm v o s, t c cc Thng tr v cc Thin chng, ri lm v s trng ti khu vc Tuyt Sn. Trong chng o s y, c mt v tu kh hnh khng nghe li B-tt, nui dng con voi mt m. Khi con voi ln ln, n git v tu kh hnh y v i vo rng. Chng o s chn ct v tu kh hnh y, ri n vy quanh B-tt v hi: - Tha Tn gi, v l do g, Tn gi c th bit th no l bn, th no khng phi l bn? B-tt trnh by l do qua cc bi k: Khi thy, n khng ci, Khng hoan h tip n, Khng a cp mt nhn, V lm iu tri nghch. Vi nhng hnh tng ny, Bit n khng phi bn, Bc tr thy nghe vy, Bit n l k th. Nh vy, B-tt ni ln ngha th no l bn v khng phi l bn. Sau , ngi tu tp bn V lng tm, ri i ln Phm thin gii.
-ooOoo-

Sau khi k Php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, v tu kh hnh nui con voi l v T-kheo ng tr, con voi l v gio th s, hi chng o s l hi chng c Pht v S trng hi chng l Ta vy.
-ooOoo-

198. CHUYN CON VT RDHA (Tin Thn Rdha) Ny con, ta i xa..., hi:

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt T-kheo thi tht tinh tn. Nghe ni, bc o S

- Ny T-kheo, c tht chng ng thi tht tinh tn. V y p: - Bch Th Tn, tht vy. Khi c hi v l do g, v y p: - V con thy mt n nhn trang sc p nn phin no khi ln.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 163 of 320

Bc o S ni vi T-kheo y: - Ny T-kheo, khng th canh gi n b c. Thu xa, c ngi sp t vic canh ca nhng khng c th gi c. Du ng c chim c n b i na, ng cng khng th canh gi h c. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm con vt, tn Rdha, v con vt em tn l Potthapda. Khi cn tr, hai con vt b mt ngi th sn bt c v em cho mt v B-la-mn Ba-la-ni. Chng c B-la-mn y sn sc nh con . Nhng ngi v v y theo c gii, khng ai canh gi b ta c. V B-la-mn y c cng vic phi i xa v ni vi hai con vt: - Ny cc con thn, ta c cng vic phi i, du ban ngy hay ban m, cc con hy xem m con lm g. Hy xem k c ngi n ng no khc n thm m khng. Sau khi giao cho hai vt con coi sc n B-la-mn, ngi cha ra i. N B-la-mn nh lin hnh ng bt chnh, m ngy u c v s ngi n v i. Thy vy Potthapda ni vi Rdha: - V B-la-mn ra i giao n B-la-mn cho chng ta canh gi. Nay b ang lm c hnh, em s ni vi b y. Rdha bo ng, nhng vt em khng nghe. Ri Potthapda ni vi n B-la-mn: - Tha m, v sao m lm c hnh? N B-la-mn y rt mun git Potthapda, nhng lm b v v n v hi: - Ny con thn, con l con ca ta, t nay v sau, ta s khng lm nh vy na. Vy ny con thn, hy n y. N B-la-mn lm b thng yu gi Potthapda li gn. Khi n li gn, n B-la-mn bt n v tht: - Sao, my li khuyn dy ta ! My khng bit lng sc mnh! N B-la-mn nm c con vt, git n v qung xc vo l. Khi v B-la-mn tr v, ngh ngi xong, ng lin hi B-tt: - Ny Rdha thn, m ca chng con nh th no? B c lm t hnh hay khng? Hi vy xong, v B-la-mn c bi k u: Ny con, ta i xa, Nay ta mi v nh, M con nh th no, C theo ngi khc khng?

Kinh Tiu B - Tp V

Page 164 of 320

Rdha tr li: - Tha cha thn, bc hin tr khng ni iu g khng a n hnh phc, du s vic y c xy ra hay khng. Rdha gii thch vic ny vi bi k th hai: y khng phi kho ni, D ni ng s tht, Nh Pot-tha-p-da Nay phi nm cht B chy di than hng, Con s chung s phn. Nh vy B-tt thuyt php cho v B-la-mn, v ni: - Nay con cng khng th sng trong nh ny. Sau khi xin php v B-la-mn, B-tt bay i vo rng.
-ooOoo-

Sau khi k Php thoi ny, bc o S thuyt ging cc S tht. Cui bi ging, v T-kheo thi tht c qu D lu v Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, Potthapda l nanda, cn Rdha l Ta vy.
-ooOoo-

199. CHUYN NGI GIA CH (Tin Thn Gahapati)

C hai, ta khng nhn...,

Cu chuyn ny, khi ti K Vin, bc o S k v mt T-kheo thi tht tinh tn. Trong lc ni
chuyn, bc o S bo: - Khng bao gi c th canh gi n nhn c. Sau khi lm c, chng dng mi cch la di chng. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt c sanh ra lm con mt ngi gia ch nc Ksi. Khi n tui trng thnh, B-tt lp gia nh. Ngi v mi ci theo c gii, thng gian vi mt ngi thn trng. B-tt bit c, tm cch bt qu tang. Lc by gi, tt c thc la u b tri mt trong ma ma, v th c nn i. Nhng cng l thi cc cy la bt u mc. Tt c dn lng cng i n v thn trng v tha: - Chng ti ang i, hy cho chng ti mn ci g n. Hai thng na, khi chng ti gt hi, chng ti s tr la.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 165 of 320

H nhn c t tay thn trng mt con b gi v n tht con b y. Mt hm ngi thn trng ch B-tt i ra ngoi, lin i vo nh. Trong khi chng ang hng hoan lc vi nhau th B-tt t cng lng i v nh. Ngi n b y hng mt v pha cng lng, thy B-tt i v, lin bo cho thn trng bit. Thn trng hong ht run s. N nhn y ni: - Ch s, em c cch v by mu. Hy lm nh ng ang n i tin tht. Em s leo ln va la ng trc ca v ni: Khng c la! Cn ng ng gia nh i nng nc: Nh chng ti c tr con. Hy tr tin tht y! Ni vy xong, n nhn y leo ln va la, ngi trc ca va la. Ngi kia ng gia nh v la to: - Hy tr tin tht i! N nhn y ni: - Trong va khng c la. Khi no gt la, ti s tr. Hy i i! Khi vo nh, B-tt thy chng lm nh vy, lin suy ngh: y l mu m do c n nhn ny by ra, lin gi ngi thn trng v ni: - Ny ng thn trng, chng ti n tht con b gi ca ng, c ha n hai thng na chng ti mi tr la. Na thng cha qua, sao nay ng li n i? ng n y phi v l do khc. Ti khng a hnh ng ca ng lm. N nhn v hnh c gii ny bit rng trong va khng c la, nay li leo ln va la v ni to: Khng c la! Cn ng li bo: Hy a y! Ta khng a hnh ng ca hai ngi! nu r ngha ny, B-tt c nhng bi k: C hai, ta khng nhn, C hai, ta khng a. N nhn ny leo ln ng mt bn va la, Li ni ln ln rng: Ti khng th tr c! Nghe y, ng thn trng, Ta sng cc kh thay, Mn con b gi, gy, Sau hai thng mi tr, Thi cha n, i n, Ta khng thch chuyn ! Ni vy xong, B-tt nm ly ci bi tc ngi thn trng, ko ra sn qung g xung v ni: - My l thn trng li vi phm ca ci trong nh ngi khc! B-tt ni ln nhng li ma mai, nh g cho n kit sc, nm c g v tng ra ngoi nh. Cn n nhn c hnh kia, B-tt nm ly tc, li n t va la xung, nh ng nho v da: - Nu ngi cn lm nh vy na, ngi s bit tay ta! T y tr i tn thn trng khng dm nhn ngi nh y na, cn ngi v khng dm phm ti, cho

Kinh Tiu B - Tp V

Page 166 of 320

n ngh cng khng!

-ooOoo-

Sau khi ni ln Php thoi ny, bc o S thuyt ging cc S tht. Cui bi ging, v T-kheo thi tht c qu D-lu. V Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, ngi gia ch trng pht tn thn trng l Ta vy.
-ooOoo-

200. CHUYN GII HNH TT LNH (Tin Thn Sdhusla)

Mt ngi tr p trai...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt v B-la-mn.

V y c bn con gi v cng c bn ngi n ng n cu hn. Mt ngi trai tr, thn hnh p. Mt ngi tui gi. Mt ngi sanh trong gia nh qu phi. Mt ngi c c . V B-la-mn suy ngh: Khi con gi c nhiu ngi cu hn, khng bit nn g cho ngi no?. V B-la-mn suy ngh khng th quyt on c, nn t bo: S vic ny cn phi trnh bc Chnh Gic ng bit! Ta s hi Ngi v ta s g cho ai l ngi xng ng trong nhng ngi y. Ngh vy xong, v B-la-mn em theo hng liu v vng hoa i n tnh x. nh l bc o S xong, v y ngi xung mt bn, bt u k li vic v tha: - Bch Th Tn, gia bn ngi ny, con khng bit chn ai. Bc o S ni: - Thu trc cng vy, cc bc hin tr hi cu ny, nhng ti sanh nhiu ln, ng khng nh c. Ri theo li B-la-mn yu cu, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v B-la-ni, B-tt c sanh ra trong mt gia nh B-la-mn. Khi n tui trng thnh, B-tt i hc cc ti ngh Takkasil, v khi v, tr thnh v s trng ni ting nhiu phng. By gi, mt v B-la-mn c bn con gi. V bn ngi cu hn cc c gi y nh trn nu. V Bla-mn khng bit nn g cho ngi no, t ngh: Sau khi hi s trng, ta s g chng cho ngi no xng ng nht. Ngi B-la-mn i n s trng, hi vic y v c bi k u: Mt ngi tr p trai, Mt ngi tui li ln, Mt ngi sanh qu phi, Mt ngi c gii hnh, Ti hi bc S trng, Chng ti nn chn ai? Nghe ni vy, v s trng tr li:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 167 of 320

- Mt ngi p trai v cc c tnh khc, nhng nu khng c o hnh th cng ng ch trch. Chng ti ch thch nhng ngi c o hnh. nu ln ngh ny, B-tt c bi k th hai: Tht tt, ngi p xinh, Ngi ln tui nn trng, Cng tt, ngi thin sanh, Nhng ta thch c hnh. V B-la-mn nghe theo li ca s trng, v g tt c cc con gi cho ngi c hnh.
-ooOoo-

Bc o S k Php thoi ny xong, lin thuyt ging cc S tht. Cui bi ging, v B-la-mn c qu D-lu v Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi ngi ny l v B-la-mn, cn v S trng c danh ting nhiu phng l Ta vy.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 168 of 320

5.09 PHM NATAMDAIHA

201. CHUYN NH T TRI BUC (Tin Thn Bandhangara)

Bc tr ni rng...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt nh t.

Nghe ni, thi y mt s ng k trm cp l nhng ngi ph nh, cp ng, git ngi, b bt vi cm st, dy thng v xch st. Khong ba mi T-kheo qu mun yt kin bc o S, i n thm ving v nh l ngi. Ngy hm sau, trong khi i kht thc, h i n nh t v thy cc tn trm cp y. Sau khi h i kht thc tr v, vo bui chiu, h yt kin c Nh Lai, v hi: - Bch Th Tn, hm nay trong khi chng con i kht thc, chng con c thy nhiu tn trm cp trong nh t, b cm st v.v... tri buc, chu ng nhiu au kh. Chng khng th cht t cc cng st tri buc y chy trn. C s tri buc no khc kin c hn cc dy tri buc y chng? Bc o S p: - Ny cc T-kheo, y l nhng dy tri buc v thn, tuy au kh nhng cn nh. Tri li, nhng dy tri nh tham i i vi ti sn, la go, v con v.v... cn mnh hn trm ln, ngn ln nhng dy tri buc trn. Tuy vy, nhng tri buc y, du to ln v kh cht t, cng b cc v hin tr thu xa cht t khi h quyt ch i n Tuyt Sn v tr thnh n s. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh ngho kh. Khi B-tt n tui trng thnh, ngi cha mnh chung. B-tt lm thu nui m. B-tt khng bng lng khi b m hi mt ngi con gi cho B-tt lp gia nh. Sau mt thi gian, b m mt, th ngi v c thai, B-tt bit v mnh c thai ni vi v: - Ny hin th, hy lm thu sng. Ti s xut gia. Ngi v ni: - Em ang c thai. Ch em sanh con v b n thy a b ri hy xut gia. B-tt bng lng. Khi ngi v sanh xong, B-tt ni: - Ny hin th, hin th sanh xong an ton. Nay ti s xut gia. Ngi v ni: - Nay a con trai cn b. Ch cho n ht b, hy i. Nhng ri ngi v li c thai, B-tt suy ngh: Nu ta chp nhn li yu cu ca v, ta s khng th i

Kinh Tiu B - Tp V

Page 169 of 320

c. Vy khng cho nng bit, ta s trn v xut gia. B-tt khng ni cho nng bit, ban m thc dy v ra i. Nhng ngi gi ca thnh bt B-tt, B-tt ni: - Tha cc ng, ti c b m phi nui, hy th ti ra! B-tt lm cho h th mnh ra, tm tr ti mt ch, ri ra khi thnh bng cng chnh, i vo Tuyt Sn, v sng i xut gia lm v o s. Sau thi gian tu tp, c c cc Thng tr v cc Thin chng, B-tt sng sung sng vi cnh gii thin. Sng ti y, B-tt suy ngh: Nh vy, ta ct t dy tri buc ca phin no, dy tri ca v con tht kh cht t, v ni ln ngun cm hng ca mnh vi nhng bi k: Bc tr ni rng Khng phi tri buc cht, Cng st v gng g, Cng cc loi dy tri. Chnh dc i cng thnh i vi ngc, bng tai, i vi v v con, Mi tht chnh buc rng! Bc hin tr ni rng Chnh chng tri buc cht, Chng ko lui, li xung, Mm mng nhng kh thot. Bc tr cht t chng, Tt c tri buc ny, on tn cc dc lc, Khng ch i, c mong. Nh vy, sau khi ni ln li cm hng, B-tt hnh tr thin nh khng gin on ri sanh ln th gii Phm thin.
-ooOoo-

Sau khi thuyt Php thoi ny, bc o S ging cc S tht. Cui bi ging, mt s v c D-lu o, mt s c Nht lai o, mt s c Bt lai o, mt s c A-la-hn o. Ri Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi ngi m Mahmay, ngi cha l vua Tnh phn, ngi v l m ca Rhula (La-hula) ngi con trai l La-hu-la. V t b v con v tr thnh ngi xut gia l Ta vy.
-ooOoo-

202. CHUYN TNH NGHCH NGM (Tin Thn Kelisla)

Thin nga, c, chim cng...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o s k v Tn gi Lakuntala hin thin.

Tn gi c danh ting trong Gio php ca c Pht l ngi c tr tu, ni li du ngt, thuyt php du ngt, t c bin ti, hon ton on tn cc phin no. nhng trong tm mi bc Trng lo,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 170 of 320

Tn gi l v nh nht v thn hnh, nh mt ngi ln. Tn gi Lakuntaka c dng nh mt Sa-di, nh b, nh c nui lm tr chi. Mt hm Tn gi i n cng K Vin nh l c Nh Lai. Lc y cng c khong ba mi T-kheo qu ln vi mc ch l bc o s. Khi vo K Vin, thy Trng lo y trong khu vc tinh x, h tng Tn gi l mt Sa-di. H nm gc y ca Trng lo, nm tay, xoa u, bp mi, xch tai, m run Tn gi v i x nng n vi Tn gi. Ri cc T-kheo y bt mt bn, i n nh l bc o s, v ngi xung mt bn. Sau khi c bc o s du dng thn mt hi thm, cc T-kheo y hi: - Bch Th Tn, chng con nghe ni c Tn gi Lakuntaka hin thin l t ca Th Tn, mt v thuyt php rt du ngt, nay Tn gi u? - Ny cc T-kheo, cc ng c mun yt kin Tn gi y khng? - Tha c, Bch Th Tn. - Ny cc T-kheo, ngi m cc ng thy gn cng, ngi m cc ng nm gc y, i x nng n, th l khi cc ng n, chnh l Tn gi y! - Bch Th Tn, v sao mt t c nhng g cao thng, thnh tu y i nguyn, m khng c mt cht uy lc? o s ni: - V t mnh lm c nghip. Ri theo yu cu ca cc T-kheo y, Ngi k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B tt lm thin ch Thch (Sakka). Lc by gi vua Brahmadatta khng th chu ng khi nhn thy con voi, con nga hay con b gi yu. Vua c tnh nghch ngm, thy ngi v vt nh vy lin nh ui i, thy c xe c k lin cho p nt, thy cc b gi, vua gi vo v nh trn bng, khin h ng ri dng ng h ln v do nt h. Thy nhng ng gi, vua bt h ln ln gia t, v chi a nh nhng ngi nho ln. Nu khng thy ai nhng nghe ti mt nh n c mt ngi gi, vua bn cho gi vo v a gin. Mi ngi xu h a cha m mnh ra khi nc. Khng cn c ngi hu h cha m. Cc ngi hu cn cng nghch ngm nh vy. V thiu o c nn khi h cht, h b a vo bn a x (a ngc, Ng qu, Sc sanh v A-tu-la) cn hi ch Thin b tn gim. Thch khng thy cc Thin t mi sanh, lin tm hiu nguyn nhn v quyt nh: Ta s nhip phc nh vua y. Thch ha thn lm mt ng gi, t hai gh sa b trn mt c xe g c k ti tn, thng vo xe hai con b gi v i d ngy hi ln. Vua Brahmadatta ci trn lng voi c t im rc r, i nhiu xung quanh thnh c trang hong lng ly khp ni. Khi y, Thch mc o rch ri, nh c xe ny i n gp vua. Vua thy c xe c k lin sai ui n i. Qun hu ni:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 171 of 320

- Tha Thin t, c xe no, chng con khng thy. Do thn lc ca mnh, Thch ch ring vua thy c xe m thi. Thch nh xe nhiu ln trn u vua, ri p ci gh sa b trn u vua, v quay xe tr li p v gh sa b th hai. V t trn u ca vua, khp ni mi pha sa b chy xung. Nh vy, Thch quy ry, hnh h vua trng tht ng thng. Sau khi thy vua khng kh nh vy, Thch lm c xe bin mt, ri hin thn Thch, tay cm ci chy kim cng, ng trn h khng v ni: - Ny tn vua c hnh v phi php kia, ngi s khng gi sao? Thn ca ngi s khng b tui gi tn cng sao? Nhng ngi li thch a nghch, hnh h lm kh nhc nhng ngi ln tui. Chnh do cc vic ca ngi lm m dn chng cht i trn y bn a x v chng khng th nui dng cha m. Nu ngi khng t b hnh ng ny, ta s nh v u ngi vi chy kim cng. Bt u t nay, ngi ch lm nh vy na. Sau khi da nt, Thch ni ln cng c ca cha m v trnh by nhng li ch ca cc hnh ng knh trng ln tui. Gio hun xong, Thch tr v tr x ca mnh. T y, vua khng cn khi tm lm cc vic nh trc na.
-ooOoo-

Sau khi k cu chuyn qu kh, bc o s nhn danh bc Chnh ng Gic, c nhng bi k ny: Thin nga, c, chim cng Voi v nai c m, Tt c s s t, D chng khng ngang bng. Cng vy, gia mi ngi, Cn tr nhng c tr, V y tht v i, K ngu du thn ln, Khng h c nh vy. Khi php thoi chm dt, bc o s thuyt ging cc S tht. Cui bi ging y, mt s T-kheo c qu D-lu, mt s c qu Nht lai, mt s c qu A-la-hn v Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, vua l Lakuntaka hin thin, v tnh nghch ngm i vi ngi khc nn b tru gho li, cn Thch l Ta vy.
-ooOoo-

203. CHUYN TU TP T TM (Tin Thn Khandha-Vatta)

Ta khi ln t tm...,

Cu chuyn ny, khi K Vin bc o s k v mt T-kheo.

Trong khi ang ngi ch ci ca nh tm, mt con rn b t khc cy mc ra cn vo ngn chn ca T-kheo y v v y cht ngay ti ch. T-kheo y cht nh th no c tinh x u bit r. Cc T-kheo ngi Chnh php ng bt u ni chuyn sau y: - Tha Hin gi, nghe ni T-kheo tn ny ang ngi ch ci ti ca nh tm, b rn cn v cht ti ch.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 172 of 320

Bc o s i n v hi: - Ny cc T-kheo, nay cc ng y ang bn vn g? Khi c bit vn ny, bc o s ni: - Ny cc T-kheo, nu T-kheo y i vi bn loi gia nh vua rn, c khi ln lng t th con rn khng cn v y. Cc v tu kh hnh xa, khi c Pht cha ra i, tu tp lng t i vi bn loi gia nh vua rn, nn thot khi s s hi khi ln cho bn loi gia nh vua rn y. Ni vy xong, bc o s k cu chuyn qu kh
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v B-la-ni, B tt sanh ra trong gia nh mt B-la-mn nc Ksi. Khi n tui trng thnh B-tt on tn cc dc, xut gia lm o s, t c cc Thng tr v cc Thin chng, ri xy dng am tht ti mt khc quanh ca sng Hng gn chn ni Tuyt v sng ti y, vui hng cng thin lc vi chng o s vy quanh. Lc by gi, c nhiu loi rn trn b sng Hng lm hi cc v o s, v phn ln cc v y mnh chung. Cc v tu kh hnh trnh chuyn y vi B-tt. Ngi lin hp tt c v tu kh hnh li, v ni: - Nu cc ng tu tp t tm i vi bn loi gia nh vua rn ny, cc con rn s khng cn cc ng, do vy, bt u t nay, hy tu tp t tm nh vy i vi bn loi vua rn. Ri B-tt c bi k u: Ta khi ln t tm Vi Vi-r-pak-kha, Ta khi ln t tm Vi E-r-pa-tha, Ta khi ln t tm Vi Chab-by-put-ta, Ta khi ln t tm Kan-h-go-ta-ma. Nh vy, sau khi nu tn bn gia nh vua rn, B-tt ni: - Nu cc ng c th tu tp t tm i vi nhng loi vt ny, th cc con rn khng cn, v khng bc hi cc ng. Ri B-tt c bi k th hai: Vi cc loi khng chn, Ta khi ln lng t, Vi cc loi hai chn, Ta khi ln lng t, Vi cc loi bn chn, Ta khi ln lng t, Nhiu chn hoc khng chn,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 173 of 320

Ta khi ln lng t. Nh vy, sau khi nu r s tu tp t tm ca mnh, B-tt ni ln li cu nguyn vi bi k: Hi cc loi khng chn Ch c lm hi Ta, Hi cc loi hai chn, Ch c lm hi Ta, Hi cc loi bn chn Ch c lm hi Ta, Hi cc loi nhiu chn Ch c lm hi Ta. Ri nu r s tu tp khng hn ch, B-tt c thm bi k ny: Tt c loi chng sanh, Tt c loi hu tnh, Phm tt c sanh loi C mt trn i, Mong c thy tt lnh, Ch c lm iu c. Nh vy, B tt ni: - Hy tu tp t tm i vi tt c mi loi chng sanh khng c hn ch. Ri B-tt tn thn cng c ca Ba Ngi Bu vi thnh chng: - V lng l Pht, v lng l Php, v lng l Tng. B-tt ni tip: - Hy ghi nh cng c ca Ba Ngi Bu ny. Sau khi trnh by cng c Ba Ngi bu l v lng, B-tt nu r cc chng sanh u c hn lng, B-tt ni thm: - Cc loi b st, cc loi rn, cc loi b cp, cc loi mt trm chn, cc loi nhn, cc loi rn mi, cc loi chut, u c hn lng. Ri B-tt li ni: - V tham dc trong ni tm ca nhng chng sanh ny khin chng c hn lng. Sau khi nu r nh vy, B-tt ni thm: - Mong rng chng ta s c bo v ngy m i vi cc chng sanh c hn lng ny nh uy lc ca ba Ngi Bu v lng. V vy hy nh ghi cng c ca Ba Ngi Bu. Ri B-tt c bi k ny ny r vic cn phi lm thm na:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 174 of 320

Nay ta c bo v, Nay ta c che ch, Hi cc loi sanh vt, Hy i xa, trnh xa! Con nh l Th Tn, V by c Pht-, Ch Pht tch dit. Nh vy B-tt khuyn: - Trong khi nh l, hy ghi nh by c Pht. Ri B-tt trao thn ch che ch ny cho cc o s. Bt u t y, cc o s vng theo li khuyn dy ca B-tt, tu tp t tm, ghi nh cng c ch Pht. Nh vy, nh cc o s y ghi nh cc cng c ch Pht, tt c cc loi rn u b i. Cn Btt tu tp cc Phm tr (Bn V lng tm) v c sanh ln Phm thin gii.
-ooOoo-

Sau khi k php thoi ny, bc o s nhn din Tin thn: - Thi y, hi chng o s l hi chng c Pht, cn s trng hi chng l Ta vy.
-ooOoo-

204. CHUYN CON QU VIRAKA (Tin Thn Viraka)

Hi ny Vi-ra-ka...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o s k v s bt chc bc Thin Th.

Sau khi hai v trng lo a hi chng ca -b-t-a v, bc o s hi cc trng lo: - Ny X-li-pht, khi -b-t-a thy cc ng, k y phi lm g? H p: - -b-t-a bt chc bc Thin Th. Bc o s ni: - Ny X-li-pht, khng phi ch nay -b-t-a mi lm theo ta v gp nn. Thu trc, k y cng nh vy ri. Ri theo li Trng lo yu cu, bc o s k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm con qu nc di chn ni Tuyt, v sng gn mt ci h. Viraka l tn ca B-tt.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 175 of 320

Lc by gi, ti nc Ksi c nn i. Dn chng khng th cho qu n hay lm l cng cho cc D-xoa v cc loi rn. Phn ln cc con qu t b cc a phng c nn i v i vo rng. Ti y, c con qu tr Ba-la-ni tn l Savitthaka, em theo qu mi, i n ch ca Viraka v da vo h nc y, lm ch mt bn. Mt hm con qu y tm mi n ti h, thy Viraka ln xung h n c ri i ln, v phi thn cho kh. N ngh: Nng ta con qu ny c th c nhiu c, vy ta hy hu n. Ngh vy xong, qu Savitthaka n gn Viraka. Viraka hi: - Ny bn, bn n c vic g? Savitthaka n gn p: - Tha ngi, ti mun hu h ngi. Khi c Viraka ng thun, qu Savitthaka bt u hu h Viraka. T y v sau Viraka n va c nui sng, s cn li n em cho Savitthaka ngay khi va bt c c, v khi Savitthaka n va nui sng, n em s cn li cho con qu mi v n. Sau mt thi gian, Savitthaka khi ln lng t i. Con qu nc ny mu en, ta cng mu en. N c mt, c m, c chn, ta cng khng khc g n. Bt u t nay, ta khng cn nhng con c n bt, ta s t bt c. N i n Viraka v ni: - Ny bn, bt u t nay, t ti s i xung h bt c. Viraka ni: - Ny bn, bn sanh ra khng thuc gia nh loi qu xung sng bt c, vy ch t hi mnh! Du c Viraka ngn chn, qu Savitthaka vn khng nghe li. N xung h, ln vo trong nc, nhng n b mc vo gia m rong, ch tri ln ci m. Savitthaka khng th th c, v cht di nc. Con qu ci khng thy n tr v, lin i n tm Viraka hi tin: - Tha ngi, Savitthaka khng thy v, khng bit chng u? Ri n c bi k u: Hi ny Vi-ra-ka, Bn c thy con chim, Vi ging ni du ngt, y l chng ca ti, C nh c chim cng, Tn Sa-vit-tha-ka? Nghe qu mi ni, Viraka tr li: - Ny bn, ti bit chng bn i u ri. Ni vy xong, Viraka c bi k th hai: Con chim c th i

Kinh Tiu B - Tp V

Page 176 of 320

Trong nc, trn t lin, Lun lun n c n Cc loi c ti sng. Cn Sa-vit-tha-ka Bt chc loi chim y, Mc vng trong m rong, V cht ti y. Nghe ni vy, con qu mi than khc v bay tr v Ba-la-ni.
-ooOoo-

Sau khi k Php thoi ny, bc o s nhn din Tin thn: - Lc by gi, Savitthaka l -b-t-a, cn Viraka l Ta vy.
-ooOoo-

205. CHUYN C SNG HNG (Tin Thn Gangeyya)

By c sng Hng p...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v hai T-kheo tr. Tng truyn c hai thin nam t tr
X-v xut gia trong Gio php, nhng khng tu tp qun bt tnh, tham m sc p ca mnh v i ch no cng khoe khoang sc p.

Mt hm, hai ngi y tranh nhau khoe sc p v bt u tranh lun. Thy mt Trng lo gi ngi khng xa bao nhiu, h ngh: V ny s bit gia hai chng ta ai p, ai khng p. H n hi: - Tha Tn gi, gia chng ti ai p hn? V y tr li: - Ny cc Hin gi, ta p hn cc ng. Cc T-kheo ni: - ng gi ny, khng tr li iu chng ta hi, li tr li iu chng ta khng hi. Sau khi mng nhic v y, h b i. Cu chuyn y c chng T-kheo bit r. Ri mt hm, ti chnh php ng, h bt u ni chuyn y: - Tha cc Hin gi, nghe ni v Trng lo gi c lm xu h cc T-kheo tr y v h qu say m sc p ca mnh. Bc o s n Chnh php ng v hi: - Ny cc T-kheo, cc ng ngi hp y bn lun chuyn g? Khi nghe cu chuyn y, bc o s ni:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 177 of 320

- Ny cc T-kheo, khng phi ch nay cc ngi tr y mi tn thn sc p ca mnh. Thu xa, chng i ch no cng khoe khoang sc p nh vy. Ri bc o s k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh lm mt thn cy trn sng Hng. Lc by gi ti ch sng Hng v sng Yamuna giao nhau, c hai con c gp nhau, mt con sng Hng, mt con Yamuna. V ci nhau: Ti p, bn p chng bt u cuc tranh lun. Chng thy mt con ra nm khng xa bao nhiu trn b sng Hng, lin ni: - V ny s cho bit gia chng ta, ai p hn ai? Ngh vy chng i n gp con ra v hi: - Tha bc ra, con c sng Hng p, hay con c sng Yamuna p? Con ra p: - Con c sng Hng p, con c sng Yamun cng p, nhng ta p hn rt nhiu so vi hai ch! Ri nu r ngha ny, con ra c bi k u: By c sng Hng p, Y-mu-na cng p, Nhng vt bn chn ny, C di nh n gnh, Trn tra nh cy bng, Tuyt p hn tt c! Hai con c nghe ra ni vy, lin ku to: - i lo ra c c kia, lo khng tr li cu chng ta hi, li tr li khc i! Ri chng c bi k th hai: iu hi, khng phi hi, Tr li khc cu hi, Ch bit t khen mnh, Ta khng a iu y!
-ooOoo-

Sau khi k Php thoi ny, bc o s nhn din Tin thn: - Lc by gi, hai con c l cc T-kheo tr, con ra l v Trng lo, cn v thn cy trn b sng Hng chng kin cu chuyn ny l Ta vy.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 178 of 320

206. CHUYN CON NAI NI (Tin Thn Kurungamiga)

Ny ra, hy dng rng...,

Cu chuyn ny, khi Trc Lm, bc o s k v -b-t-a. Lc by gi, bc o s nghe -bt-a m mu st hi Ngi, Ngi lin ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay -b-t-a mi m mu st hi ta. Trong thi qu kh, k y cng nh vy ri. Ri bc o s k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh lm con nai ni, sng ti mt bi cy trong rng khng xa mt ci h bao nhiu. Trn mt ngn cy gn h c mt con chim g m lm t. Trong h li c mt con ra, nh vy ba con vt lm bn vi nhau, v sng chung trong tnh thng yu nhau. Mt ngi th sn ang i trong rng nhn thy du chn ca B-tt gn bn nc. Anh ta t mt ci by thng lng bng da vng chc nh si dy bng st, ri b i. B-tt i n ung nc trong canh mt, b mc vo by, lin ln ting ku cu. Nghe ting ku ca B-tt, lp tc chim g m t ngn cy bay xung v con ra t di nc b ln v bn bc chuyn phi lm. Con chim g m ni vi con ru: - Ny bn, bn c rng, hy cn t ci by ny.Cn ti s i lp k lm th no cho ngi th sn khng th n y c. Nh vy, hai chng ta n lc ti a bn chng ta khi mt mng. nu r ngha ca vic ny, con chim g m c bi k u: Ny ra, hy dng rng Cn t ci by da, Ta s lm th sn Khng th n gn ta. Con ra bt u nhai cn si dy bng da. Cn con chim g m i vo lng ngi th sn lp k hon binh. Tri va tng sng, ngi th sn cm con dao ra i. Ngay khi con chim thy anh ta ra khi trc ca, n ku ln, p i cnh v nh vo ming anh ta. Ngi th sn suy ngh: Ta b mt con chim im xu nh, lin tr vo nm mt lt, ri cm dao ng dy. Con chim suy ngh: Ngi ny ln u i ra bng ca trc, nay s i ra bng ca sau. Bit vy, n lin bay u pha sau nh. Ngi th sn cng ngh: Khi ta i ra ca trc, ta thy mt con chim im xu. Nay ta s i ra bng ca sau. V vy anh ta i ra bng ca sau. Nhng con chim li ku ln, bay n v nh anh ta vo ming. Ngi th sn thy mnh b con chim im xu nh ln th hai ming, suy ngh: Con chim ny khng cho ta ra i. V vy anh ta tr vo nm xung cho n sng v khi mt tri ln cao, anh ta mi cm dao ra i. Con chim g m vi vng bay i trc v ni vi B tt: - Ngi th sn sp ti.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 179 of 320

Lc by gi, con ra nhai t tt c si dy da, ch tr mt si. Ci rng ca n nh sp b rng ra v ming n lm y mu. B-tt thy ngi th sn tr cm dao trong tay i n nhanh nh chp, lin git t si dy v chy vo rng. Con chim g m bay ln u trn ngn cy. Con ra qu yu nn nm ti ch. Ngi th sn qung con ra vo ci ti v treo ti y trn mt khc cy. B-tt tr lui nhn, bit con ra b bt, lin quyt nh s cu sng bn. V th nai lin gi v mt sc ng ra ngi th sn thy. Ngi th sn ngh: Con vt ny yu ui ri, ta s git n, lin cm dao ui theo B-tt. B-tt d anh ta chy vo rng. Khi anh ta chy xa, B-tt tu thot khi anh ta v dng mt con ng khc tr v nhanh nh gi. Nai ly cp sng, nhc bng ci ti ri xung t, ri ph b ci ti v cu con ra ra. Con chim g m t trn cy bay xung, B-tt khuyn bo c hai bn: - Ti nh hai bn cu mng sng, ti lm nhng g cn phi lm cu hai bn. Nay ngi th sn sp ti bt cc bn, vy ny bn chim g m, hy em cc con ca mnh di i ni khc. Cn ra bn, hy ln xung nc. V chng lm ng nh vy. Bc o s nhn danh bc Gic ng c bi k th hai: Con ra b xung nc Con nai chy vo rng, Cn con chim g m, T trn ngn cy cao Vi em by con nh, Bay xa tht l mau! Ngi th sn i n ch y, khng thy con vt no c. Anh ta thy ci ti rch, nh lm ti ln, lng y bun bc v i v nh. Con ba con vt y lm bn vi nhau trn i sng trong tnh bn khng b gin on v ri lc cht, chng i theo nghip ca mnh.
-ooOoo-

Sau khi ni ln Php thoi ny, bc o s nhn din Tin thn: - Lc by gi ngi th sn l -b-t-a, con chim g m l X-li-pht, con ra l Mc-kin-lin v con nai l Ta vy.
-ooOoo-

207. CHUYN VUA ASSAKA (Tin Thn Assaka)

Chnh ch ny, ti sng...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o s k v mt ngi luyn i v c. T-kheo y c bc o

s hi: - Ny T-kheo c tht chng ng b i nhim? V y p:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 180 of 320

- Tha c tht vy. Bc o s hi: - ng luyn i ai? T-kheo p: - Con luyn i v c. Bc o s ni: - Ny T-kheo, khng phi ch nay ng luyn i n nhn y. Thu trc, v luyn i n nhn y, ng gp au kh ln. Ri bc o s k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, ti nc Ksi, vua Assaka tr v thnh Potali. Hong Hu tn Ubbar rt c vua yu thng. Hong Hu kh i, kiu dim vt xa sc p ca cc n nhn, d cha mt Thin n. Sau mt thi gian, b b bnh v mnh chung. Khi hong hu mnh chung, vua su kh, au n, u t. Vua xc hong hu nm trong mt ci hm, p vi du v cht do t di long sng. Vua au kh nm di, khng n, khc lc, than th. M cha, cc b con khc, thn hu v cc cn thn, B-la-mn, gia ch...u n khuyn gii: - Tha i vng, ch su mun. Cuc i l v thng. Nhng h khng th lm vua nghe li. Trong khi vua than khc nh vy by ngy tri qua. Lc by gi, B-tt l v tu kh hnh t c nm Thng tr v tm Thin chng, tr di chn ni Hy-m.Ngi y tr tu gic ng, v vi thin nhn nhn ci Dim ph , ngi thy vua than khc nh vy, lin quyt nh gip cho v vua ny. B-tt dng thn lc bay trn h khng ri h xung khu vn ca vua, v ngi xung trn phin t l, nh mt hnh tng bng vng. Ri mt thanh nin B-la-mn tr thnh Polati i n khu vn, thy B-tt, nh l ngi v ngi xung. B-tt ni chuyn thn mt vi thanh nin y, v hi: - Ny cu thanh nin, nh vua c theo Chnh php khng? - Tha c, bch Tn gi, vua theo Chnh php. Nhng hong hu ca vua va mnh chung, vua cho t thn hong hu trong mt ci hm, nm di bn cnh than khc, nay l ngy th by. Sao Tn gi khng gii thot vua khi ni au kh ln nh vy? Nay l thi gian thch hp Tn gi nhip phc ni au kh ca nh vua. - Ny cu, ta khng bit nh vua, nhng nu vua n hi ta, ta s ni cho vua bit ch u thai ca hong hu v khin nng ni cho vua nghe. - Vy tha Tn gi, hy ngi li y cho n khi ti a vua n. Thanh nin y c B-tt ha, lin i n cung vua, bo tin y v khuyn vua:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 181 of 320

- i vng nn i n gp v c thin nhn y. Vua ni: - Trm s thy hong hu! Vua v cng hoan h ng ln xe, i n nh l B-tt, ngi xung mt bn v hi: - C ng s tht chng, trm nghe ni Tn gi bit c ch u thai ca hong hu? - Ti c bit, tha i vng. - Hong Hu th sanh u? - Tha i vng, hong hu say m sc p ca mnh, v vy sng phng dt, khng lm cc thin nghip, nay sanh lm con su nh n phn ngay chnh trong vn ny. - Trm khng tin chuyn y. - Nay ti s ch hong hu cho i vng v bo hong hu ni cho i vng r. B-tt dng thn lc ca mnh, v ra lnh: - C hai con vt ang ln mt hn phn b hy i n trc mt vua! B-tt sai khin hai con su i n nh vy ri ch mt con v ni: - Tha i vng, y l hong hu Ubbar ca i vng. N b i vng i theo sau con su n phn lm chng n. i vng hy nhn xem. - Tha Tn gi, hong hu Ubbar sanh ra lm con su n phn ? Trm khng tin c chuyn y! - Tha i vng, ti s bo n ni ln. - Tha Tn gi, hy bo n ni i. B-tt ni vi thn lc ca mnh. - Ny Ubbar! Con su ni bng ting ngi, p li: - Tha Tn gi, ci g ? B-tt hi: - Ngi hy ni tin thn ca ngi tn l g? - Thua Tn gi, trc ti l Ubbar, hong hu ca vua Assaka. Con su p.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 182 of 320

B-tt hi tip: - Nay ngi thng yu vua Assaka hay con su n phn ny l chng ca ngi ? - Tha Tn gi, trong i sng trc y ca ti, ti sng vi vua, v cng thng thc sc, ting, hng, v, xc trong ngi vn ny. Nhng v qua nhiu i sng cht cho n nay, ti khng bit vua l ai!Ti sn sng git vua Assaka v ly mu t c vua bi hai bn chn con su n phn l chng ca ti! Ri gia hi chng ca vua, con su c nhng bi k ny bng ting ngi: Chnh ch ny ti sng Vi vua A-sa-ka Yu thng, c yu thng Ti i do quanh vn. Nay cc kh lc mi Lm m cm gic c, Vy i vi su chng, Ti yu hn i vng! Nghe ni vy, vua cm thy hi hn ngay ti ch, lp tc truyn lnh em xc hong hu ra ngoi v gi u. Vua nh l B-tt, ri sau i vo thnh ci mt hong hu khc v tr nc ng Chnh php. Cn B-tt khuyn dy vua xong, khin vua ht su mun, ri i v Hy-m-lp Sn.
-ooOoo-

Sau khi thuyt Php thoi ny, bc o S ging cc S tht v cui bi ging, v T-kheo luyn i c qu D lu. Ri Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi Ubbar l ngi v c, vua Assaka l T-kheo b i nhim, thanh nin B-la-mn l Xli-pht, cn v tu kh hnh l Ta vy.
-ooOoo-

208. CHUYN CON C SU (Tin Thn Sumsumra)

Thi ri, cc tri...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v -b-t-a m mu st hi mnh.

Khi nghe cc m mu ny, Ngi ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay -b-t-a mi m mu st hi ta. Trc kia, k y cng lm nh vy ri. Nhng d ch lm ta s hi, k y cng khng lm c. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahamadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm con kh khu vc Tuyt Sn. B-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 183 of 320

tt ln ln lc lng, thn th cng trng, dung sc ti p, sng trong rng ti khc quanh ca sng Hng. By gi mt con c su cng sng sng Hng. V n thy thn th B-tt, sinh thm thung qu tim B-tt, lin ni vi con c su c: - Ny chng, em mun n qu tim con kh cha ny. Su c ni: - Ny hin th, chng ta tm n di nc, n tm n trn cn, lm sao chng ta c th bt c n? - Hy tm mi phng tin bt cho c con kh, nu em khng c n tim n, em s cht. - Thi c, ch lo lng. Ta c mt mu k v ta s cho em n tht qu tim n. Con c su c an i con c su ci. Khi B-tt ung nc sng Hng xong, ang ngi trn b, con c su i li gn v ni: - Tha ngi kh cha, ti ni ny bn ch n c cc tri cy h thi, sao bn li thng n ch c ny? bn kia b sng Hng khng bao gi ht cc loi qu ngt nh xoi, mt v.v... sao bn li khng qua bn y n loi qu? Kh p: - Ny vua c su, sng Hng su v rng. Lm sao ti i qua c? - Nu bn mun i, ti mi bn leo trn lng ti v ti a bn qua. Con kh tin li con c su, ni: - Lnh thay, bn c su. C su bo: - Vy hy leo ln lng ta B tt lin ln lng con c su. Con c su bi i mt lt, ri ln xung nc. B tt ku to: - Ny bn, sao bn lm ti chm xung? lm g vy? Su c p: - Ta a ngi qua, c phi v bn cht chn chnh u? V v ta thm qu tim ca ngi, nn ta mun ly n cho nng n! Kh ni: - Ny bn, tht l tt lnh khi bn ni vi ti nh vy. C su , nu tri tim nm trong bng chng ti

Kinh Tiu B - Tp V

Page 184 of 320

th khi ti nhy t u cnh ny qua u cnh khc, n b v vn ra nh bt ri! Su c hi: - Vy ngi qu tim ngi u? B-tt ch mt cy sung khng xa bao nhiu, y nhng chm sung v ni: - Hy xem, y l nhng qu tim ca chng ti ang treo lng lng cy sung. Su bo: - Nu ngi ch cho ta qu tim, ta s khng git ngi u. - Vy hy a ta li y, ta s ch cho bn qu tim ang treo lng lng trn cy. Con c su a B-tt n ch y. B-tt t lng c su nhy ln, ngi trn cy sung v ni: - Ny bn c su ngu n i, bn ngh rng cc loi vt cc qu tim u cnh cy sao? Bn tht l ngu!Ta la bn y bn c th gi li cc tri cy ny cho bn. Thn ca bn to ln, nhng bn khng c tr khn. lm sng t nghi ny, B-tt c cc bi k sau: Thi ri, cc tri Hng o, mt v xoi c thy b bn kia. Ta khng ham chng na, Cy sung ta tt hn. Thn ca bn tht ln, Nhng tr bn qu nh! Ny su, ta la bn. Hy i nh bn mun. Nh nh mt mt ngn ng tin, su c bun kh, sng s i v ch ca mnh.
-ooOoo-

Sau khi thuyt Php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, con c su c l -b-t-a, con c su ci l thiu n Cinca, cn kh cha l Ta vy.
-ooOoo-

209. CHUYN CON CHIM MI (Tin Thn Kakkara)

Ta thy nhiu cy rng...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt T-kheo tr tui ng tr vi Trng lo X-li

pht, v Tng qun Chnh php.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 185 of 320

Nghe ni, v ny kho sn sc thn mnh, khng dm n qu lnh, hay qu nng, v s thn s khng an lc, khng dm i ra ngoi, v s nng v lnh s lm thn mt mi. V v y khng n cm nu qu nho hay qu cng. S kho lo sn sc thn th ca T-kheo y c chng Tng bit n. Cc T-kheo ngi Chnh php ng v ni chuyn: - Ny cc Hin gi, nghe ni T-kheo tn ny kho sn sc thn th lm! Bc o S n Chnh php ng v hi: - Ny cc T-kheo, cc ng ngi hi hp y, ang bn lun vn g? V khi nghe vn y, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay T-kheo tr ny mi kho lo sn sc thn th. Thu xa, v y cng nh vy ri. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt l mt thn cy trong rng. C mt ngi th sn chim, vi mt con chim mi, em theo si dy thng lng lm bng tc v cy gy vo rng bt chim. Khi ui theo mt con chim gi, anh ta bt u ct con chim mi v cho n bay theo vo rng. Con chim gi y kho bit by sp, khng mnh b bt, c bay ln ri u xung. V vy, k i sn giu mnh di cnh l, tip tc dng cy gy v gi by mi. Nhng con chim mun lm cho ngi th sn xu h, dng ging ngi c bi k u: Ta thy nhiu cy rng Nh A-sa-kan-na, Cc cy y khng lm Nh ng lm u! Ni vy xong, con chim y bay n mt ch khc. Khi con chim bay i ri ngi th sn c bi k th hai: Chim c ph ci lng bay i mt ri, Kho bit v by sp Thot by, ni ging ngi! Ni vy xong, ngi th sn i su vo rng, ly nhng g c th kim c ri i v nh.
-ooOoo-

Sau khi thuyt Php thoi ny xong, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, ngi th sn l -b-t-a, con chim l T-kheo tr kho lo sn sc thn mnh, cn

Kinh Tiu B - Tp V

Page 186 of 320

v thn cy chng kin mi vic l Ta vy.

-ooOoo-

210. CHUYN CON CHIM G M (Tin Thn Kandagalaka)

Ny bn, cy g y...,

Cu chuyn ny, khi Trc Lm, bc o S k v s bt chc bc Thin th.

Lc by gi bc o S nghe -b-t-a bt chc bc Thin th, Ngi ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay -b-t-a mi bt chc Ta v b hi. Thu xa, k y cng lm nh vy ri. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahamdatta tr v Ba-la-ni, B tt sanh ra lm con chim g m khu vc Tuyt Sn. B tt kim n trong rng cy keo gai v c tn l Khadiravaniya (chim g m rng cy keo). B tt c mt con chim bn tn l Kandagalaka (chim n cy mm) v con chim ny kim n trong mt khu rng y tri tt. Mt hm, con chim ny i n gp Khadiravaniya. Khadiravaniya thy bn n lin dt bn i vo rng, ly m m khc cy keo, khin cc con su t cy b ra v cho bn n. Kandagala m cc con su c bn cho nh n bnh ngt. Trong khi n, Kandagala sinh lng t i: Con ny l con chim g m, ta cng vy. Sao ta n cc th do n cho ta? Ta s t kim n trong rng cy keo. N lin ni vi Khadiravaniya: - Ny bn ch chu cc mi. Ti s t i kim n trong rng cy keo. B tt ni vi bn: - Ny bn, bn thuc gia nh chim i tm n cc cy bng, khng c li cy, ti rng cy c tri tt. Nhng cy keo c li cng rn. Bn ch nn lm nh vy. Kandagalaka ni: - Ti l con g? Ti khng phi l con chim g m sao? Kandagalaka khng nghe li bn, bay tht mau m vo cy keo. Trong chc lt m n b gy, mt nh mun li ra, v u nh b v. N ng trn thn cy khng vng, phi ri xung t v c bi k u: Ny bn, cy g y, L mt li c gai, Ti y, m mt ci, u ti b v nt? Nghe vy, Khadiravaniya c bi k th hai:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 187 of 320

Loi chim ny ch quen M n loi cy mm, V cc khc g mc, Khng c li cy cng. Ri thay, m cy keo, Loi cy c li cng, Ti y con chim cht, u nh b v ra. Khadiravaniya ni thm: - Ny bn Kandagalaka, cy lm bn v u tn l cy keo gai, loi cy c li cng nh thp. Cn con chim khng nghe li bn phi cht ti ch.
-ooOoo-

Thuyt Php thoi ny xong, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, Kandagalaka l -b-t-a, cn Khadiravaniya l Ta vy.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 188 of 320

5.10 PHM BIRANATTHAMBHAKA

(m C Thm)
211. CHUYN CHNG TRAI SOMADATTA (Tin Thn Somadatta)

Thng xuyn hc thuc lng..., khi trc mt hai ba ngi, v y khng th ni c mt li. V y nht nht n ngh th ny, li ni th khc.

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v Trng lo Lludyi (Udy kh di).Tng truyn

Cc T-kheo ngi trong Chnh php ng, bn lun v vn ny ca Trng lo. Bc o S n v hi: - Ny cc T-kheo, cc ng ngi hp ti y ang bn lun vn g? Khi nghe vn trn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay Lludyi mi nht nht qu ng. Thu trc, v y cng nh vy.Ri bc o S k cu chuyn qu kh
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh B-la-mn x Ksi. Khi ln ln, B-tt hc ngh Takkasil xong i v nh, bit c cha m ngho kh, v quyt nh:Ta s xy dng li gia nh b sa st. B-tt xin php cha m i n Ba-la-ni v tr thnh ngi hu h vua, c vua thng mn. By gi ngi cha B-tt lm ngh cy rung vi hai con b, nhng mt con va cht. ng i n gp B-tt v ni: - Ny con thn, mt con b cht ri, khng th cy rung c na. Hy xin vua mt con b khc. - Tha cha thn, con mi hu vua khng lu. Nay con xin b khng thch hp. Cha hy xin i. - Con thn, con khng bit cha nht nht qu ng. Trc mt hai ba ngi, cha khng th ni ln mt li. Nu cha i n xin vua mt con b, cui cng cha s cho vua con b cn li ny. - Tha cha thn, cha ng gin con. Con khng th xin vua nn con phi tp cho cha xin. - Vy th hay lm! Hy tp cho cha xin i. B-tt em cha n mt nghi a c m c thm, ct tng nm c li, ri c ch ny ch kia, v ln lt ch cho cha: - y l vua, y l ph vng, y l tng qun. V ri B-tt ni: - Tha cha thn, khi i n go vua, trc tin cha nh ni: i vng mun nm, v c bi k ny, ri xin con b.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 189 of 320

V B-tt dy cha hc thuc lng bi k ny: Tha i vng, thn c Hai con b cy rung, Mt con b cht i, Tha bc St--ly, Hy cho con b khc! V B-la-mn cn mt nm hc thuc lng cu k ny, ri ni vi B-tt: -Ny con thn! Cha thuc lng nhng bi k ny, cha c th ni ln bi k y vi bt c ai. Hy a cha n hu vua. - Lnh thay, tha cha thn, V vy B-tt em theo qu tng thch hp, a cha n yt kin vua. V B-la-mn ni: - i vng mun nm! V ng dng vua tng phm. Vua hi: - Ny Somadatta, v B-la-mn l g i vi khanh? - Tha i vng l cha thn. - ng n y c vic g? Lc by gi v B-la-mn c bi k xin b: Tha i vng, thn c Hai con b cy rung, Mt con b cht i. Tha bc St--ly, Hy ly con b kia! Vua bit v B-la-mn ni sai, lin ci v ni: - Ny Somadatta, hnh nh nh khanh c nhiu b lm ? - Tu i vng, nu c vy l do i vng ban cho. Vua bng lng vi cu tr li B tt, lin cho v B-la-mn mi su con b vi cc dy ai trang sc, mt ngi lng v bo a ngi cha v vi nhiu nghi l long trng. V B-la-mn leo ln c xe do nga Sindh ton trng ko i v lng vi mt s ty tng ng o trong cnh huy hong. B tt ngi trong xe cng vi cha v ni: - Tha cha thn, c nm con dy cha hc thuc lng. Khi thi c n, cha li cho vua con b! Ri B tt c bi k u: Thng xuyn hc thuc lng, Khng bao gi phng dt. C nm trng nh vy,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 190 of 320

Hc vi chm c thm, Khi ng trc triu thn, Tr li sai ngha, Thc hnh khng ch li V tr tu t i. Nghe B tt ni vy, v B-la-mn c bi k th hai: S-ma-t-ta thn, Ngi yu cn iu g, Gia hai iu c mt. Hoc khng c g c, Hoc c c ti sn, Php yu cu l vy. Bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay Udyi mi nht nht qu ng. Thu xa v y cng nht nht qu ng nh vy ri.
-ooOoo-

Sau khi thuyt Php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, cha ca Somadatta l Lludyi, cn Somadatta l Ta vy.
-ooOoo-

212. CHUYN THC N THA (Tin Thn Uchitthabhatta)

Trn u sc li khc...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v s luyn i ngi v c.

T-kheo y c bc o S hi: - Ny T-kheo, nghe ni ng b i nhim? V y tr li: - C thc vy. - ng luyn i ai? - Con luyn i ngi v c. Bc o S ni: - Ny T-kheo, n nhn ny thu trc lm hi ng v khin ng n n tha ca nhn tnh n.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 191 of 320

Ni xong, bc o S k cu chuyn qu kh.

-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B tt sanh ra trong gia nh mt ngi nho ln ngho kh, sng bng cch n xin. Khi n tui trng thnh, B tt ngho kh, thiu thn, v xin n sng. Lc by gi trong nc Ksi, ti lng nh, ngi v ca mt B-la-mn c t hnh, theo c php, thng hnh ng ti li. Mt hm, v mt vi cng vic, v B-la-mn i ra ngoi, v ngi tnh ca n nhn y c c hi lin ln vo nh. Sau khi hnh lc vi n nhn y xong, g ni: - Ta mun n mt cht g ri s i. B ta lin sa son n, dn cm, hm canh v cho ngi tnh n, cn mnh ng ca canh chng i v. Ti ch ngi tnh y ang n, B tt ng ch xin cm, v chng kin cu chuyn. Khi v B-la-mn xong vic, ng tr v nh. N B-la-mn thy chng v, lin i nhanh vo nh ni: - Hy ng dy, v B-la-mn ang i v! Ngi v bo tnh nhn i trn vo kho cha , v n v B-la-mn vo nh. Khi v B-la-mn ngi xung, b v sa son ch ngi, a nc ra tay, v trn phn cm ngui lnh do ngi kia n tha, b thm phn cm nng v mi ng n. V B-la-mn t tay xung cm, thy cm di ngui trn nng suy ngh: Cm ny c th l cm tha ca mt ngi khc n ri. ng lin hi n B-la-mn vi bi k u: Trn u sc li khc, Pha di sc li khc, Ta hi n Phm ch, Sao di vy, trn vy? N B-la-mn s vic lm ca mnh b bi l, du v B-la-mn hi i hi li, vn gi im lng. Lc by gi, con ngi nho ln ang ng xin n ngoi ca suy ngh: Ngi n ng np trong kho cha chc l tnh nhn. Ngi ny chc l ch nh. N B-la-mn s vic lm ca mnh b bi l nn khng ni g. Vy ta hy ph by vic lm ca n B-la-mn y, ni cho v B-la-mn bit ch np ca ngi tnh trong kho cha . B-tt lin em ton b cu chuyn ni cho v B-la-mn bit, t khi ng i ra khi nh, ngi kia i vo nh, hnh lc, n cm ngon, v n B-la-mn ng ca nhn ra ng bo ngi kia np xung trong kho cha . Ngi nho ln ni nh vy cho ng ch nh bit v c bi k th hai. Knh tha bc Tn gi Ti l ngi nho ln Ti i n y, Ch l xin n, Ngi np trong kho cha L ngi Tn gi tm.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 192 of 320

B-tt nm bi tc ngi tnh ch, ko g ra khi kho cha, dn n ch c lm vic c nh vy na, ri ra i. Cn v B-la-mn, nh v dy c hai ngi ch lm c nh vy na. Ri v sau ng mang chung v i theo nghip ca mnh.
-ooOoo-

Sau khi thuyt Php thoi ny xong, bc o S ging cc S tht. Cui bi ging, v T-kheo y c qu D lu. V Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, n B-la-mn l ngi v trc, v B-la-mn l v T-kheo b i nhim, cn ngi nho ln l Ta vy.
-ooOoo-

213. CHUYN VUA BHARU (Tin Thn Bharu)

Ta nghe vua Bharu...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v vua Kosala.

Lc by gi, Th Tn c vua Kosala cung knh tn trng nh l, cng dng, nhn cc tng vt di do nh n kht thc, sng to, dc phm tr bnh. Chng T-kheo cng c cng dng. Hi chng ngoi o thy li dng, danh vng ca h b gim thiu bn hi hp b mt, ngy m tho lun nh sau: - T khi Sa-mn Gotama xut hin, cc li dng danh vng ca chng ta b tn gim. Sa-mn Gotama c li dng v danh vng ti thng. V nhn duyn g, Sa-mn y c thnh cng nh vy? Mt ngi trong hi chng ni: - Sa-mn Gotama c mt tr x ti thng, an ton nht ci Dim-ph- (n ). Do vy, Sa-mn Gotama c li dng cung knh. c li dng, chng ta cng xy dng mt tnh tht ngoi o bn cnh K Vin, nh vy chng ta s c cng dng nhiu tng vt. Tt c i n kt lun chung l nh vy. Nhng ri h ngh:Nu chng ta khng bo tin cho vua bit vic xy tnh tht ny, th cc T-kheo s ngn chn chng ta. Cn nu vua nhn c qu tng, vua s khng ngn ngi ph tr x ca h. Do vy chng ta phi hi l vua, v chng ta s ly c ch lm tnh tht. H tha thun yu cu cc cn thn em dng vua mt trm ngn ng v tha: - Tha i vng, chng ti mun lm mt tnh tht ngoi o bn cnh K Vin. Nu cc T-kheo ni vi i vng: Chng ti khng cho php lm, th i vng ch tr li h. V tham ca hi l, vua chp thun vic y. Hi chng ngoi o c vua chp thun, lin mi mt kin trc s bt u cng trnh xy dng, v

Kinh Tiu B - Tp V

Page 193 of 320

gy ting n o. Bc o S hi: - Ny nanda, ting n o m ny l ting g? - Bch Th Tn, cc ngi ngoi o ang xy dng tnh tht bn cnh K Vin. Ting n o ni ln t y. - Ny nanda, ch y khng thch hp cho tnh tht ngoi o. Cc phi ngoi o a ln ting n o. Khng th sng vi h c. Ni vy xong, bc o S hp chng T-kheo li v ni: - Ny cc T-kheo, hy i bo cho vua bit, yu cu vua ngn chn vic lm tnh tht ngoi o. Chng T-kheo i n v ng ti ca hong cung. Vua nghe chng T-kheo n, bit rng h n ngn vic xy tnh tht ngoi o. Nhng t mnh nhn tin hi l, nn vua bo ngi hu cn ra ni rng vua khng c nh. Cc T-kheo tr v trnh bc o S. Ngi bit vua nhn hi l nn lm vy. Ngi c hai v i t ra i. Vua nghe hai v i t n, cng bo ngi tr li nh trc. Hai v i t y tr v trnh bc o S. Ngi ni: - Ny X-li pht, chc chn hm nay vua khng trong nh. C l vua i ra ngoi. Vo sng hm sau, bc o S p y, cm bt, cng vi nm trm T-kheo, i n ca cung. Vua nghe ch v n, lin t trn lu bc xung cm ly bnh bt ca bc o S. Vua cng dng cc mn cm cho ln chng Tng vi c Pht l v lnh o, v nh l bc o S, ri vua ngi xung mt bn. Bc o S bt u thuyt ging cho vua: - Tha i vng, cc vua thu trc nhn ca hi l, do gy ra s u tranh gia cc v c gii c, nn mt ch quyn nc mnh v gp i nn. Ni vy xong, theo li yu cu ca vua, bc o S k li cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, ti nc Bharu, vua Bharu tr v quc . Lc by gi, B-tt l v kh hnh, t c nm Thng tr v tm Thin chng, l bc s trng mt hi chng, c tr lu ngy ti khu vc Tuyt Sn. V cn dng mui v gim, B-tt cng nm trm v tu kh hnh t Tuyt Sn theo th t i n thnh Bharu. Ti y hi chng kht thc xong, i ra khi thnh, ngi xung gn cng phng bc, di gc mt cy bng y cnh l. H dng cm v tr y. By gi, khi chng o s y sng ti y khong na thng, mt v s trng hi chng khc vi nm trm o s cng i n kht thc trong thnh xong, i ra khi thnh, ngi xung ti cng phi nam, di mt gc cy bng tng t. Sau khi n ung xong, h cng tr ti y. Nh vy hai hi chng o s n ung y cho n tha thch, ri i v Tuyt Sn. Khi hi chng i ri, cy bng cng pha nam b kh ho. Ln sau, hai hi chng y li n. Nhng v tr cy bng ti cng nam n trc, v thy cy bng ca mnh b kh ho. Sau khi i kht thc, h ra khi thnh n gc cy bng ti cng pha bc. n ung xong, h sng ti y. Cc o s ca hi

Kinh Tiu B - Tp V

Page 194 of 320

chng kia n sau, kht thc trong thnh xong, i n gc cy ca mnh, ngi n ung v cng mun tr ti y. H ni: - Cy ny khng phi l cy ca cc ng. Chnh l cy ca chng ti. Nh vy, v ci cy h bt u tranh ci nhau. Cuc tranh ci tr thnh ln chuyn. Mt s o s ny ni: - Cc ng khng c ly ch ca chng ti trc kia. Mt s o s khc ni: - Ln ny chng ti n y trc. Cc ng khng c ly ch ny. Nh vy chng ti l ch. V v vn gc cy, c hai hi chng i n hong cung. Vua quyt nh cho hi chng o s n trc tin l ch nhn ca gc cy y. Nhm kia ni vi nhau: - Nay chng ta khng th nhn thua nhng ngi ny. Vi thin nhn h nhn xung quanh, thy mt hm xe xng ng l s hu ca mt v i vng, lin mang xe bu y hi l cho nh vua v tha: - Tha i vng, hy lm cho chng ti thnh ngi ch ci cy. Nh vua nhn hi l v quyt nh c hai hi chng y u l ch nhn. Nhm o s kia em li nhng bnh xe bng bc ca chnh hm xe y, hi l vua v tha: - Tha i vng, hy lm chng ti tr thnh ngi ch c nht. Vua lm ng nh vy. Sau hai hi chng o s suy ngh: Chng ta l nhng ngi on tn dc v s hu v cc dc gy phin no, xut gia tu hnh, nay li v mt gc cy m sanh ra u tranh, ri em ca hi l. y l vic khng xng ng. H n nn hi li, v vi v i v Tuyt Sn. Ch thn tr trong ton nc Bharu u nht tr phn n i vi vua Bharu v vua lm cc v c c hnh tranh u vi nhau, mt vic lm khng thch ng. H lin dng nc ln trn ngp x Bharu n ba trm dm khin c nc y khng cn na. Nh vy, ch v vua Bharu ton dn trong nc Bharu gp nn dit vong. Sau khi k cu chuyn qu kh, bc o s nhn danh bc Chnh ng Gic, ni ln nhng bi k ny: Ta nghe vua Bha-ru, Lm o s u tranh, T mnh gp i nn, Cng vi c quc , Nh vy v ti y, Vua i n dit vong. Vy bc tr khng khen, Dc chinh phc ni tm,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 195 of 320

V c tm khng nhim, Ni ton li chn tht. Khi bc o s thuyt Php thoi ny xong, Ngi ni vi c vua: - Tha i vng, ch lng dc ng tr, lm cho hai hi chng xut gia u tranh vi nhau l vic khng nn.
-ooOoo-

Ri bc o s nhn din Tin thn: - Lc by gi, Ta l ngi lnh o nhm cc v hin tr. Khi cng dng c Nh Lai xong, v bc o s ra v, vua sai ngi n ph hy tnh tht ngoi o, khin cc phi ngoi o khng c tr x.
-ooOoo-

214. CHUYN CON SNG Y (Tin Thn Punna-Nadi)

Vt g ngi ta ni...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o s k v tr tu Ba-la-mt.

Mt thi i chnh php ng, cc T-kheo ni chuyn lin h n tr tu ca Nh Lai: - Tha cc Hin gi, bc Chanh ng gic c tr tu v i, tr tu rng ri, minh tr, mn tip, tr tu sc bn, tr tu thu trit, v y phng tin. Bc o S n v hi: - Ny cc T-kheo, cc ng hi hp y ang bn lun vn g? Khi nghe vn trn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay, m thu trc cng vy, Nh Lai c tr tu v thin xo phng tin. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong gia nh ca v c vn t t. Khi trng thnh, v y i hc tt c cc ngh Takkasil. Sau khi ph thn mt, v y nhn c chc v c vn t t cho vua v thnh s v tc s. Sau mt thi gian, vua nghe theo li gim pha ca cc nnh thn, phn n khng cho B-tt gn, v tn xut v y ra khi thnh Ba-la-ni. B-tt em v con i, v sng ti mt lng nh Ksi. Sau mt thi gian, vua nh li cng c ca B-tt, suy ngh: Nu ta c mt s gi i mi s trng

Kinh Tiu B - Tp V

Page 196 of 320

v, nh vy khng thch hp. Ta hy lm mt bi k, vit trn l cy, cho nu tht qu, gi c l v tht trong ming vi trng, ng du n ca vua ri gi i. Nu s trng l bc hin tr, sau khi c tm l, v bit l tht qu, s trng s n. Nu khng, v y s khng n. V vy, nh vua vit bi k ny trn tm l: Vt g ngi ta ni Ung c nc sng y? Vt g ngi ta ni c la m che lp? Vt g ngi ta ni Ngi l hnh i xa? Vt y, nay n, Hy n, B-la-mn! Nh vy vua vit bi k ny trn l, ri gi cho B tt. B tt c th t ngh: Vua mun gp ta v c bi k th hai: V vua cn nh ta, Nn mi gi cho qu, Ngng tri, hc, chim cng, Vua cng s gi thi, Nu vua khng gi g y l iu ng ngi B tt cho thng b vo xe v i n yt kin vua. V th vua tho mn, t B tt vo chc v c vn t t nh c.
-ooOoo-

Bc o S k Php thoi ny xong, lin nhn din Tin thn: - Lc by gi, vua l nanda, cn v t t l Ta vy.
-ooOoo-

215. CHUYN CON RA (Tin Thn Kachapa)

Con ra ni ln li...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v Koklika. Cu chuyn s c k trong Tin thn

Mahtakkra (s 481). By gi, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay Koklika mi b hi v li ni. Thu trc, k y cng b hi nh vy. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong nh mt i thn, khi ln ln, tr

Kinh Tiu B - Tp V

Page 197 of 320

thnh v c vn ca vua v thnh s v th s. Nhng vua c tnh hay ni nhiu. Khi vua ni, khng cho ai c hi xen vo. V B tt mun ngn chn vua ni nhiu, nn c tm mt c hi. Lc by gi, trong khu vc Tuyt Sn, mt con ra sng mt h nc. Hai con ngng tri tr i tm mi, n kt thn vi con ra y. Dn dn, chng tr thnh rt thn thit. Mt hm ngng tri con ni vi ra: - Ny bc ra, ch chng ti ti Tuyt Sn, trn cao nguyn ni Cittakta, trong mt ci hang bng vng, tr x rt p. Hy i vi chng ti nh! - -, lm sao ti i c? - Chng ti s a bc i, nu bc c th gi gn ci ming ca bc v ng ni mt iu g ht. - c, ti s gi gn. Hy em ti i. Chng chp thun, bo con ra ngm mt cy gy, cn chng cn vo hai u gy, ri bay ln h khng. Bn tr con trong lng thy con ra c cc con ngng tri tr a i nh vy, lin la ln: - Hai con ngng tri mang con ra ln ci gy! Con ra mun ni ln: Nu bn ta a ta i th c can h g n cc ngi, bn v loi kia? Trong khi y, hai con ngng tri bay mau n khong trn cung in vua trong thnh Ba-la-ni. Con ra va nh cy gy nh ni, lin ri xung trong sn trng v b v lm hai. Khi y ting n o ni ln: - Con ra ri trn sn trng b v lm hai ri! Vua em theo li B tt, cng vi cc i thn vy quanh, i n ch y, thy con ra, hi B tt: - Ny bc Hin tr, v sao con ra ny ri xung? B tt suy ngh: Ch i lu, ta mun gio hun vua v ang tm mt phng tin. Nay thi c n. Chc con ra ny kt thn vi nhng con thin nga, c chng a i n Tuyt Sn. Chng bo ra ngm cy gy v a n i gia h khng, ri c l con ra nghe li ai ni, khng th gi gn ci ming, n mun ni nn nh ci gy ra, lin ri t h khng xung nh vy, v i n ch cht. V B tt tha vi vua: - Tha i Vng, nhng ai lm mm ming, ni khng dng ngh, u phi gp tai ha nh vy. Ri B-tt c cc bi k ny: Con ra ni ln li, Li ni t hi mnh, Tuy kho ngm ci gy, M ming t st hi. Hy thy r iu ny, Bc Nhn ch v i, Hy ni ln va phi,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 198 of 320

Cn thn ni ng thi. K no ni nhiu li, Nh con ra gp nn. Vua bit B-tt k chuyn ny v mnh lin ni: - Tha bc Hin tr, c phi v trm m bc Hin tr ni vy? B-tt trnh by r rng v tr li: - D i vng hay ngi khc, nu ni qu lng u gp nn nh vy. T y tr i, vua b tnh ni nhiu v tr thnh ngui t ni.
-ooOoo-

Sau khi thuyt Php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, con ra l Koklika, hai con ngng tri l hai v Trng lo lng danh, vua l nanda, c v i thn hin tr l Ta vy.
-ooOoo-

216. CHUYN CON C (Tin Thn Maccha)

Khng v la ny t...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt ngi luyn i vi v c. Th Tn hi T-kheo

y: - Ny T-kheo, c tht chng ng b i nhim? T-kheo p: - Bch Th Tn, c tht vy. Bc o S hi: - V ai? - Bch Th Tn, v ngi v c. Bc o S ni vi v y: - Ny T-kheo, n nhn ny em tai ho cho ng. Thu xa, v n nhn ny, ng gn b cy cc m v b nng trn la lm n. Nh cc bc Hin tr, ng c cu mng. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 199 of 320

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt l v c vn t t cho vua y. Mt hm, cc ngi nh c ko ln mt con c b mc trong li, lin qung con c trn mt ct nng. H o nhn mt ci que v ngh:Chng ta s nng con c ny trn than v n.Con c ngh n con c ci, khc than v c hai bi k ny: Khng v la ny t, Khng v di nhn m, V c ci nghi ti Vui chi vi c khc! Chnh la tnh t ti! Lm kh tm t ti. Cc ngi hy th ti, i dc khng ng cht! Lc by gi B-tt i n b sng nghe con c y than khc, lin i n gp cc ngi th sn v can thip h th con c y.
-ooOoo-

Sau khi thuyt Php thoi ny, bc o S thuyt ging cc S tht. Cui bi ging y, v T-kheo b i nhim c qu D lu. V Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, con c ci l ngi v thu trc, T-kheo b i nhim l con c, cn v c vn t t l Ta vy.
-ooOoo-

217. CHUYN NGI BN RAU (Tin Thn Seggu)

Th gii thch hoan lc...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt nam c s bn rau tri. Cu chuyn ny c ni n trong Chng mt (s 102). Ti y, bc o S hi nam c s y:
- Ny nam c s, sao lu ngy ng khng n? - Bch Th Tn, con gi ca con thng hay ci. Sau khi th thch n, con g n cho con trai mt gia nh qu tc. V phi lm vic ny, con khng c dp n yt kin Ngi. Ri bc o S ni vi nam c s y: - Ny nam c s, khng phi ch nay con gi ng c gii hnh. Thu trc, nng cng c gii hnh ri. Khng phi ch nay ng mi th thch nng. Thu trc, ng cng th thch nng. Ri theo li nam c s yu cu, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 200 of 320

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt lm mt v thn cy. Lc by gi, ngi nam c s bun bn rau tri ny ngh:Ta s th con gi ca ta.Ri ng em c vo rng, cm tay c lm nh th ng c ham mun ti li vi c. Sau ngi c s c bi k u vi con gi ang than khc: Th gii thch hoan lc, Cn con gi ca ta Li khng kho hiu bit i vi chuyn h lit. Nay con cn c gi Thiu n ng trinh chng? B ta bt trong rng, Thi con ng khc na! Nghe vy, c con gi ni: - Tha cha thn, con vn l con gi! Con khng bit g v dm dc c. Ri va khc, c va c bi k th hai: Ngi ng bo v con Khi bun phin au kh, Ngi y l cha con, Li c trong rng, Nay con khc vi ai, Gia ni rng thanh vng, Ngi ng bo v con, Li mun dng sc mnh? Nh vy, ngi bn rau tri y th con gi mnh xong, lin a c v nh, v g c cho mt chng trai tt. V sau, ng mng chung v i theo nghip ca mnh.
-ooOoo-

Khi bc o s k Php thoi ny xong, Ngi thuyt ging cc S tht. Cui bi ging, ngi bn rau chng qu D lu v Ngi nhn din Tin thn: Lc by gi ngi cha v c con gi l hai ngi hin ti, cn v thn cy chng kin cu chuyn y l Ta vy.
-ooOoo-

218. CHUYN NGI LI BUN LA O (Tin Thn Ktavnija)

Man tr tr man tr...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt ngi i bun la o.

C hai ngi li bun X-v, mt ngi la o v mt ngi lng thin. Hai ngi ny hn vn vi

Kinh Tiu B - Tp V

Page 201 of 320

nhau, cht y hng ha trn nm trm c xe, di chuyn t ng sang ty, bun bn thu hoch li tc nhiu, ri i tr v X-v. Ngi li bun lng thin ni vi ngi li bun la o: - Tha bn, chng ta s chia hng ho. Ngi li bun la o suy ngh:Ngi ny lu ngy mt mi v thiu n thiu ng. Nay v nh, c n ung y cc mn ngon c bit khc nhau s cht v khng tiu ha c. Khi y tt c hng ha thuc v ta.V vy, anh ta ni: - Sao cc tri hm nay khng c tt. Ngy cng khng c lnh. Mai mt chng ta s tnh vic y. Anh ta c tm c tr hon.Nhng ngi lng thin c thc bch mi nn h cng chia hng ho. Sau , v y em theo hng v vng hoa i n cng dng bc o S, nh l Ngi v ngi xung mt bn. Bc o S hi: - ng v t bao gi? - Bch Th Tn, con v khong na thng. Ngi li hi: - Ti sao ng chm n thm Nh Lai? V y trnh cu chuyn trn. Bc o S ni: - Ny nam c s, khng phi ch nay k y la o nh vy. Thu xua, cng l ngi li bun la o. Ri theo li yu cu ca v y, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni. B-tt sanh ra trong gia nh ca mt i thn. Khi n tui trng thnh, ngi uc c lm quan t php. Lc by gi c hai ngi li bun, mt ngi lng, mt ngi thnh ph lm bn vi nhau. Ngi lng giao cho ngi thnh ph nm trm li cy. Ngi thnh bn nhng li cy y gi ly tin, v ti ch ct nhng lui cy y, anh ta ri phn chut. Sau mt thi gian, ngi lng n v ni: - Hy tr cc li cy cho ta. Ngi li bun la o ni: - Cc li cy ca bn b chut n ht! V anh ta ch nhng ng phn chut. Ngi kia ni:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 202 of 320

- i!Nhng con chut! Chng my n th ta cn lm g c na? Khi i tm, anh ta em theo con trai ca ngi li bun la o, g n trong nh mt ngi bn v dn khng cho da b i u c, c bt n ngi trong phng. Sau khi tm xong, anh ta n nh ngi li bun la o. Ngi ny hi: - Con ti u? - Tha bn, ti con bn trn b sng. Trong khi ti ln di nc, th mt con diu hu n, gi mng vut bt con bn v bay ln khng ri. Ti c gng p nc, la ln ting, nhng khng th cu n c. - Bn ni lo con diu hu khng th bt a tr em i c! - Ny bn s tht l vy. Vic khng ng xy ra li xy ra, th ti lm g c? Con bn b con diu hu bt i mt ri! Ngi kia mng nhic: - i tn la o c c! i k git ngi! Nay ta s i n quan ta v ko my n y! Ri anh ta ra i. Ngi li bun lng ni: - Hy lm nh bn mun. V anh ta i n php ng trnh quan. Ngi li bun la o ni vi B-tt: - Tha quan ln, ngi ny dt con ti i tm. Khi ti hi con ti u ri, anh ta ni n b con diu hu bt i ri. Xin ngi x v kin ny cho ti. B-tt ni vi ngi kia: - Ny ng, hy khai s tht. - Tha quan ln, vng ng vy. Ti dn con n i, con n b diu hu tha ri. S tht l nh vy, tha ngi. - Nhng i lm sao diu hu li tha a tr i c. - Tha quan ln, ti c mt cu mun hi ngi: Nu cc con diu hu khng th bt a tr v bay ln khng c, th lm sao cc con chut li n nhng li cy? - ng mun ni g th? - Tha quan to, ti c ct ti nh ngi ny nm trm li cy. Khi ti hi, anh ta ni nhng li cy y b chut n. Ri anh ta ch cho ti ng phn ca cc con chut n cc li cy. Tha quan ln, nu cc con chut n c li cy th cc con diu hu cng c th mang i cc a tr. Nu cc con chut khng n c th cc con diu hu cng s khng mang a tr i c. Anh ta ni cc con chut n cc li cy, xin ngi hy phn xt chng c th b n hay khng th b n. Hy x v kin ny cho ti.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 203 of 320

B-tt bit anh ta ngh ra cch man tr i tr vi cch man tr ca tn kia, nn ngi ni: - Tht l mt s suy ngh khn ngoan! Ri B-tt c hai bi k ny: Man tr tr man tr, y tht suy tnh hay, Dng la o phn cng i tr k la o Nu cho rng loi chut C th n li cy, Th sao cc diu hu Li khng mang a tr? C nhng k la o, La o k la o, C nhng k lng gt Lng gt k lng gt! Mt con, ng hy cho Li cy k mt. Ngi mt li cy, Hy tr con ngi khc! Nh vy k mt con nhn li con, v k mt li cy nhn li li cy. V v sau, c hai i theo nghip cha mnh khi mng chung.
-ooOoo-

Sau khi k Php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Ngi li bun la o thi by gi v ngi ngy nay l mt, ngi li bun lng thin cng l ngi hin ti. V v quan t php l Ta vy.
-ooOoo-

219. CHUYN NG CH TRCH (Tin Thn Garahita)

Vng rng l ca ti...,

Cu chuyn ny, khi K vin, bc o s k v mt T-kheo thi tht tinh tn v khng hoan h.
V ny khng th tp trung t tng vo mt i tng c nht, v sng vi tm lun lun bt mn. Tng chng a Ty-kheo y n bc o S. Ngi hi: - C tht chng ng thi tht tinh tn? V y tr li: - Tht vy, v con b phin no chi phi! Bc o S ni vi T-kheo y:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 204 of 320

- Ny T-kheo, phin no ny, thu trc, b ngay cc loi bng sanh khinh mit. ng xut gia trong Gio php ny, sao li thi tht tinh tn, v b chi phi bi th phin no m ngay cc loi bng sanh cng khinh mit? Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm con kh khu vc Tuyt Sn. Btt b mt ngi i rng bt em v dng vua. Sng lu ngy trong cung vua, lm y cc bn phn, B-tt r bit vic lm, np sng trong th gii loi ngi. Vua bng lng vi s phc v ca kh cha, lin cho gi ngi th rng v ra lnh th kh cha ti ch trc kia n b bt. Ngi i rng lm ng nh lnh truyn. Khi n kh bit c B-tt v, chng n thm, v hi hp trn mt tng ln. Sau khi cho n hi thm B-tt, chng ni: - Tha cha kh, trong thi gian di nh vy, ngi sng u ? - Trong cung vua ti Ba-la-ni, vua dng ta nh con kh lm tr mua vui v bng lng v s phc v ca ta, nn th ta. Cc con kh y hi: - Chc ngi bit cch sng ca loi ngi. Hy ni cho chng ti bit. Chng ti mun nghe chuyn y. - Ch c hi ta v np sng ca loi ngi. - Hy ni i, chng ti mun nghe B-tt ni: - Loi ngi du l St--ly hay B-la-mn u ni: y l ti sn ca ti!. H khng hiu tnh v thng lm cho mi vt bin hoi. Cc bn hy nghe nhng hnh ng ca nhng k m la ngu si y. Ri B-tt c nhng bi k ny: Vng rng l ca ti, Vng qu l ca ti! Nh vy sut ngy m, Chng ru rao ln ting, Nhng ngi ngu si y Khng nhn n Chnh php. Trong nh, c hai ch, Mt ch khng c ru, V di, c tc bn, Hai tai c m l, c ma vi nhiu tin, Lm kh au mi ngi. Nghe vy, tt c u ni:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 205 of 320

- Ch ni, ch ni na chng ti va nghe iu khng ng nghe! Chng bt cht tai vi hai tay. V chng khng a ch y v chng ni: - Ti ch ny chng ta nghe mt iu khng xng ng nghe! V vy chng i ch khc. Tng chng ngi c gi l tng b ch trch, ngi ta ni nh vy.
-ooOoo-

Khi bc o s k Php thoi xong, Ngi thuyt ging cc S tht. Cui bi ging y, v T-kheo c qu D lu v ngi nhn din tin thn: - Lc by gi, n kh l hi chng c Pht, cn kh cha l Ta vy.
-ooOoo-

220. CHUYN T S DHAMMADHAJA (Tin Thn Dhammadhaja)

Ngi sng v an lc..., ni:

Cu chuyn ny, khi Trc Lm, bc o S k v nhng m mu st hi Ngi, Lc by gi o S

- Ny cc T-kheo, khng phi ch nay, m thu trc cng vy, -b-t-a m mu st hi ta, nhng d ch lm Ta s hi cng khng thnh. Ni vy xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu trc, vua Yasapni tr v Ba-la-ni, vua c mt v tng qun tn l Klaka (Hc nhn). Lc by gi, B-tt l v c vn t t tn l Dhammaddahaja (Ngn c Chnh php). Vua c mt ngi th ht tc v lm trang sc u tc cho vua tn l Chattapn (Ngi cm d). Vua tr v theo Chnh php. Nhng v tng qun lo vic x kin thng n hi l v hay gim pha. Khi ly hi l, ng la o v chim ot ti sn ca nhng ngi s hu ch chnh ng. Mt hm, mt ngi b thua trong mt v kin, hoa tay khc lc, khi i ra khi php nh, thy B-tt ang hu vua, lin gieo mnh xung chn B-tt v tha: - Tha ngi,trong khi ngi khuyn gio vua v thnh s v tc s, th tng qun Klaka ly hi l, lm cc ngi s hu ch phi mt ti sn. V ng ta thut li v kin ca mnh. B-tt ng mi bi tm ni: - Ny bn, hy i theo ta, ta s x v kin cho bn. B-tt a ngi y n php ng. Mt s ng qun chng t hp li. B-tt x v kin ca ngi y, v khin ngi s hu ch c ly li ti sn. Qun chng u hoan h. Ting hoan h lm thnh ting n o ln. Vua nghe ting n o lin hi:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 206 of 320

- Ting n o g vy? - Tha i vng, mt v kin x sai c bc tr Dhammaaddhaja x li ng php, v vy l ting n o do qun chng hoan h. Vua bng lng, bo mi B-tt n v hi: - Tha S trng, trm nghe ni S trng mi x kin? - Tha i vng, phi. Thn va x xong mt v kin m tng qun Klaka x sai. Vua ni: - Bt u t nay, S trng hy x cc v kin. i tai trm s sung sng, v th gii s tng thnh. B-tt khng mun x kin. Nhng vua yu cu: - V thng xt mi loi hu tnh, S trng hy ngi x kin. V vy B-tt nhn li. T y tr i B-tt ngi x kin, v x cho ngi s hu ch chnh ng c thng kin. Cn Klaka khng c tin hi l, li dng b hao ht nn bt u gim pha B-tt trc mt vua. ng ta tu vi vua: - Tha i vng, Dhammaddhaja mun ot quc ca ngi. Vua khng tin v bo ng ta ng ni nh vy na. Klaka ni: - Nu i vng khng tin thn, khi no Dhammaddhaja i n hu, i vng hy nhn qua ca s, ri i vng s thy Dhammaddhaja lm cho ton thnh ph nm trong tay ca ng ta. Vua thy m ngi c B-tt x kin, tng rng y l hi chng ca B-tt. Vua sinh lng nghi ng B-tt v hi: - Ny tng qun, nay chng ta phi lm g? - Tha thin t, hy git n. - Chng ta khng thy n phm trng ti no,lm sao ta git n c? - c mt cch. - Cch g vy? - Hy bo n lm mt vic khng th lm c. Khi n lm khng c, ta ly ti y, v ta s git n. - Nhng vic g khng th lm c?

Kinh Tiu B - Tp V

Page 207 of 320

- Tha i vng, mt khu vn c t tt, c trng cy v chm sc phi cn t hai n bn nm mi sanh tri c. i vng hy cho gi n n v bo: Ngy mai, trm mun n chi ti mt khu vn. Hy lm cho trm mt khu vn. N s khng th lm c. Chng ta nhn ti y s git n. Vua mi B-tt n ni: - Tha bc Hin tr, Trm n chi ti khu vn c lu ngy chn. Nay trm mun n chi mt khu vn mi. Hy xy dng cho trm mt khu vn mi. Nu khanh khng lm c vic y, khanh s mt mng. B-tt bit: C l v Klaka khng nhn c tin hi l, nn n lm cho vua chng i ta. B-tt ni vi vua: - Tha i vng, thn bit thn s lo vic y. Ri i v nh, sau ba n, B-tt nm trn ging suy ngh. Lc y chic ngai ca Thch (Thin ch Sakka) tr thnh nng. Thch hng tm suy ngh, bit rng B-tt ang gp kh khn, lin vi vng hin n phng ng ca ngi, ng trn khng v hi: - Tha bc Hin tr, ngi ang suy ngh g? - Ngi l ai? - Ta l Thch. - Vua bo ta lm mt khu vn, nn ta suy ngh v vn y. - Tha bc Hin tr, ch lo u, ti s lm cho ngi mt khu vn nh rng Nandana, nh rng Cittalata thin gii. Ta s lm ti ch no? - Hy lm ti ch y. Thch lm khu vn xong, i v thnh ch Thin. Ngy hm sau, tn mt thy khu vn, B-tt i bo cho vua: - Tha i vng, khu vn lm xong cho ngi, xin hy i n tiu khin. Vua i n, thy khu vn c thnh bao vy, rng mi tm khuu tay, c sc , c cc ca v vng lu, c t im vi nhiu loi cy nng tru hoa v tri! V vy vua ni vi Klaka: - Bc hin tr lm nh li ta ni. Nay chng ta phi lm g? - Tha i vng, nu n c th lm mt ngi vn trong m, thi sao n khng th cp ot vng quc? - Nay chng ta phi lm ci g? - Chng ta c th bo n lm mt vic khc khng th lm c.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 208 of 320

- Vic g vy? - Chng ta bo n lm mt ci h bng by bu. Vua ni: - Tt lm, V vua cho gi B-tt n v bo: - Tha S trng, S trng lm xong khu vn. S trng hy lm mt ci h by bu tng xng vi khu vn ny. Nu khng th lm c, mng sng ca khanh khng cn na. B-tt tha: - Tt lm, tha i vng, c th thn s lm c. Ri Thch lm mt ci h tuyt p, c mt trm ci bn, c mt ngn khc cong, trn che kn vi sen nm sc, ging nh h trong vn Nandana thin gii. Hm sau, B-tt tn mt thy ci h y lin bo cho vua bit: - Tha thin t, ci h lm xong cho ngi. Vua thy ci h, li bo Klaka: - Nay chng ta phi lm g? - Tha i vng, hy bo n lm mt ci nh tng xng vi khu vn. Vua bo B-tt: - Tha S trng, nay hy lm mt ngi nh ton bng ng tng ng vi khu vn v ci h ny! Nu khanh khng lm c, mng sng ca khanh s khng cn. V Thch lm mt ngi nh ng nh vy. Hm sau, B-tt tn mt thy ngi nh lin bo cho vua bit. Vua thy ngi nh y hi Klaka: - Nay chng ta phi lm g? Tha i vng, hy bo n lm mt hn ngc tng xng vi ngi nh. Vua bo B-tt: - Ny bc hin tr, hy lm mt hn ngc tng xng vi ngi nh bng ng ny. Vi nh sng hn ngc, trm s i do chi trong nh. Nu khanh khng lm c, khanh s khng cn mng sng na. Ri thch lm xong hn ngc. Hm sau B-tt tn mt thy hn ngc, lin trnh vua. Vua hi Klaka

Kinh Tiu B - Tp V

Page 209 of 320

nn lm g, Klaka tha: - Tha i vng, thn ngh c mt v thn no lm theo mun ca B-la-mn Dhammaddhaja, nay hy bo n lm mt ci g m ngay cc v thn cng khng lm c. Cc v thn khng th lm c mt con ngi y bn c tnh. do vy, i vng hy bo n lm mt con ngi gi vn y bn c tnh. Vua bo B-tt: - Ny S trng, S trng lm xong cho chng ta mt khu vn, mt ci h, mt cung in bng ng, mt hn ngc chiu ta nh sng. Nay khanh hy lm mt ngi gi vn y bn c tnh bo v khu vn ca ta. Nu khanh khng th lm c, khanh s mt mng. B-tt p: - Tha vng, nu c th, s lo lm vic y. Ri ngi i v nh. Sau bui n ngon, ngi nm ngh. Sng sm, ngi thc dy ngi trn mt ging suy ngh: Thin ch Thch lm nhng g c th lm c, nhng Thch khng c th lm con ngi gi vn y bn c tnh. S vic l nh vy, th cht c c trong rng tt hn l cht trong tay ngi khc V vy, khng ni vi mt ai, B-tt t lu i xung, ra khi thnh bng cng chnh, vo rng v ngi di mt gc cy suy t v thin php. Thch bit s vic y, ha lm mt ngi th rng, n gp B-tt v tha: - Tha ngi B-la-mn, ngi c nui dng t nh, sao li i vo rng ny ngi lm g? hi ngha ny, thch c bi k u: Ngi sng v an lc, Sao b nc vo rng? Nh mt ngi khn kh Mt mnh di gc cy, Ngi thn th su mun? Nghe vy, B-tt c bi k th hai: Ta sng v an lc Nhng b nc vo rng, Nh mt ngi khn kh C c ngi gc cy Suy t v Thnh php. Ri Thch tha: - Tha ngi B-la-mn, s vic l nh vy, sao ngi ngi ti ch ny? - Vua bo lm mt ngi gi vn y bn c tnh v v khng c th lm c mt ngi nh vy, nn ta suy ngh: Sao ta li cht trong tay ngi khc? Ta s vo rng, v cht c c . V vy

Kinh Tiu B - Tp V

Page 210 of 320

nn ta n y. - Tha ngi B-la-mn, ti l thin ch Thch, ti lm ngi vn v.v... cho ngi. Ti khng th lm mt ngi y bn c tnh, nhng trong nc ca vua c mt th ht tc tn l Chattapni y bn c tnh. Nu phi c mt ngi gi vn, hy gii thiu ngi ht tc ny l ngi gi vn. Thch khuyn nh B-tt, an i B-tt ch s g na, ri i v thnh ph ch Thin. B-tt v nh, n sng xong i n ca cung, thy Chattapni ti y. Ngi cm tay anh ta v hi: - Tha bn Chattapani, nghe ni bn c bn c tnh phi khng? Chattapni ni: - Ai bo ngi ti c y bn c tnh? - Chnh thin ch Thch! - V nguyn nhn g Thch ni vy? B-tt k li tt c cu chuyn v ni l do y. Anh ta p: - Tha vng, ti c bn c tnh. B-tt lin cm tay Chattapni i n yn kin vua v tha: - Tha i vng, Chattapni ny c bn c tnh. Nu cn mt ngi gi vn, i vng hy bo ngi ny gi vn. Vua hi Chattapni: - C tht l khanh y bn c tnh? - Tha vng, tu i vng. - Khanh c bn c tnh no? V y c bi k ny: Ti khng c ganh t, Ti cng khng ung ru, Ti khng c i nhim, An tr khng phn n, Thin t, ti l vy. Vua hi:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 211 of 320

- Ny Chattapni, c phi khanh ni: Ti khng c ganh t? - ng vy, tha Thin t. - Thy nhng duyn c g, khanh khng c ganh t? - Tha i vng, hy nghe y. Chattapni c bi k ny, ni ln tnh khng ganh t ca mnh: Xa v mt n nhn, L vua, ti ra lnh Bt tri v t s, Nhng v y dy ti An tr vo Thnh php, Do vy ti khng ganh. Ri vua hi Chattapni: - Ny Chattapni, do thy tc hi g, khanh l ngi khng ung ru? Chattapni c bi k ny: Knh tha bc i vng, Xa ti ung ru say, Ti n c tht Chnh a con trai ti, Ti kh au su mun, Th t b ung ru. Ri vua li hi: - Ny bn, do thy duyn c g bn khng cn i nhim? Chattapni ni ln duyn c y vi mt bi k ny: Xa ti chnh i vng Tn K-ta-v-sa, Con ti lm v Bnh bt c Gic Pht, V n phi mnh chung. Do vy, khng i nhim. Vua tip tc hi Chattapni: - Do duyn c g, bn tr thnh ngi khng phn n? Chattapni ni ln duyn c y vi mt bi k ny: Ti l A-ra-ka,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 212 of 320

By nm tu t tm, By kip sng Phm thin, Do vy, khng phn n. Khi Chattapni ni ln bn c tnh ca mnh, vua khen ngi B-tt trc hi chng. Ngay lc y, cc v i thn, B-la-mn, gia ch v.v... u ng dy, v la ln: - i, n hi l! i k n trm c c! Ngi khng c ca hi l, nn ni xu bc hin tr v mun git v y. H bt gi Klaka, ko ng ta ra khi cung vua, ri chp ly bt c vt g, k ly , ngi ly cn, h nh ng ta v u v cht ngay. Xong h nm chn ng ta li i v qung xc trn ng phn. T v sau, vua tr nc tht ng php, ri i theo nghup ca mnh lc mnh chung.
-ooOoo-

Sau khi k Php thoi ny, bc o s nhn din Tin thn: - Lc by gi, tng Klaka l -b-t-a, ngi th ht tc Chattapni l X-li-pht, cn Dhammaddaja l Ta vy.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 213 of 320

5.11 PHM KHSVA

221. CHUYN TM Y VNG (Tin Thn Ksva)

Ai y nhng u nhim...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v -b-t-a.

Mt thi, v Tng qun Chnh php X-li-pht sng vi nm trm T-kheo Trc Lm. -b-ta sng vi hi chng T-kheo theo c gii ti Gyasisa. Lc by gi dn chng Vng X thng chung nhau li b th. Mt thng gia n y bun bn, em theo mt tm y vng m mi thm c gi tr ln v ni: - Xin hy cho ti d phn vo s cng dng, ti xin cng dng tm y ny. Dn thnh Vng X t chc mt cuc b th ln. Tt c nhng phm vt ty nguyn ng gp u c phn pht ht, ch cn li tm y. Qun chng hi hp li v bn tnh: - Ch cn tm y p v thm tho ny, chng ta s cng dng cho ai? Cng cho Trng lo Xa-li-pht hay Trng lo -b-t-a? Mt s ngi ni: - Trng lo X-li-pht ch sng y mt vi ngy ri i ty theo s thch. Cn Trng lo -bt-a lun lun sng gn thnh ph ca chng ta trong lc may mn cng nh lc ri ro. Chng ta hy cng dng -b-t-a. Khi so snh xem nn cng cho ai gia hai Trng lo, th nhng ngi mun cng cho -b-t-a chim a s. V vy, h cng dng tm y y cho -b-t-a. V y ct may v nhum tm y vng. Sau khi hon thnh, -b-t-a p tm y y. Lc by gi c ba mi T-kheo i t Vng X v nh l bc o S. Sau khi ni nhng li cho n hi thm, cc T-kheo bo tin y cho bc o S: - Bch Th Tn, -b-t-a t mnh khng xng ng, li p biu tng ca A-la-hn. Bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay -b-t-a khng xng ng p biu tng ca bc A-lahn. Thu trc, -b-t-a cng nh vy ri. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sinh ra lm voi trong mt n voi, khu vc Tuyt Sn. Khi n tui trng thnh, B-tt l cha n cng vi 80 con voi sng trong rng.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 214 of 320

Mt ngi ngho kh sng Ba-la-ni thy cc th ng ti mt con ng ang lm cc loi vng tay v.v... bng ng lin hi: - Nu ta c ng voi, cc ngi c mua khng? H ni: - Vng, chng ti s mua. Ri anh ta cm binh kh, mc mt tm vi vng, gi dng mt v Pht c Gic, buc mt bi tc gi, ng np ti con ng voi i, dng binh kh git voi, ly ng bn ti Ba-la-ni v sinh sng vi cch y. Ngy ny qua ngy khc, khi n voi i qua, anh ta ch rnh git con voi i cui cng n voi do B-tt lm ch. Vi thi gian, s voi dn dn gim thiu, v chng hi B-tt v nguyn nhn g, s voi gim thiu. B-tt tm hiu v suy ngh: C th mt ngi no i lt c Gic Pht, ng cui ng cc con voi i qua, c th n git cc con voi. Ta s tm cho ra manh mi. Mt hm, B-tt cho cc con voi i u v mnh i sau cng. Ngi y thy B-tt, lin cm binh kh xng ra. B-tt quay li, ng dng vi ra v ngh: Ta s qut n ng xung t v git n! Nhng khi thy tm o vng ngi y mc, B-tt ngh: Ta phi knh trng biu tng ca bc A-lahn m n lm dng mc. B-tt cun vi li v ni: - Ny ngi, sao ngi li mc biu tng ca bc A-la-hn khi ngi khng xng ng mc? Ri B-tt c nhng bi k ny: Ai y nhng u nhim, Li mc o c-sa, T mnh khng ch ng, Khng tn trng s tht, K y khng xng ng c mc o c-sa. Ai gt sch u nhim, Vng vng trong gii lut, T mnh c ch ng, Bit tn trng s tht, V y tht xng ng c mc o c-sa. Nh vy B-tt ni ln nhng li gio ha ny vi ngi y, ri hm da nh sau: - Bt u t nay ch n y na. Nu ngi n, ngi s mt mng. V B-tt ui anh ta i.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 215 of 320

Khi bc o S k Php thoi ny xong, Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, ngi git voi l -b-t-a, cn cha voi l ta vy.
-ooOoo-

222. CHUYN CON KH CLLANANDIYA (Tin Thn Cllanandiya)

y l li s trng...,

Cu chuyn ny, khi Trc Lm, bc i S k v -b-t-a.

Mt hm, cc T-kheo ngi li Chnh php ng, bt u ni chuyn: - Tha cc Hin gi, -b-t-a khc nghit, c c, tn nhn, thc y tn tng cp hi bc Chnh ng Gic. Ri v y x hn , thc y con voi Nalagiri, khng c kham nhn, t bi, ln mn i vi c Nh Lai. Bc o S n ti Chnh php ng v hi; - Ny cc T-kheo, cc ng hi hp y ang bn vn g? Khi c nghe vn trn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng ch nay, m trc kia cng vy, -b-t-a khc nghit, c c, khng c t bi. Ni xong bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi Brahamadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh lm con kh tn l Nandiya (Hoan h), tr khu Tuyt Sn. Con kh em ca B-tt tn l Cllanandiya (Tiu Hoan h), c hai c tm trm ngn con kh vy quanh v sng sn sc m m. Chng t m nm trong bi cy, v i vo rng hi nhng tri cy ngt v.v.. gi v cho m, nhng nhng con kh em v khng a tri cy cho b nn b b i hnh h, ch cn da bc xng. Khi v, B-tt ni vi m: - Tha m, chng con c gi cho m cc loi tri cy ngon ngt, sao m m yu th ny? B m tr li: - Ny con thn yu, m khng nhn c g c. B-tt suy ngh: Nu ta sn sc n kh, m ta s cht mt. Ta s ri n kh sn sc cho m ta. B-tt gi Cllanandiya v ni:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 216 of 320

- Ny em thn, hy sn sc n kh. Cn ta, ta s sn sc m! Cllanandiya ni: - Tha anh, em khng th lo lng cho n kh. Em ch mun sn sc m. Nh vy, c hai u ng mt mun, i xung Tuyt Sn, la mt gc cy bng ti bin a lm ch tr n, v nui dng kh m. By gi mt thanh nin B-la-mn sng Ba-la-ni, sau khi hc tt c cc ngh vi mt s trng c danh ting nhiu phng Takkasil, anh ta n xin php s trng ra i. V s trng c ti on tng, bit ngi t ny c c, tn nhn, khc nghit lin ni: - Ny con thn, ngi c c, ti nhn s gp tai nn au kh ln. Con ch nn khc nghit, ch lm g c c sau phi hi hn. V s trng khuyn dy nh vy ri t ra i. Thanh nin y nh l v s trng ri tr v Ba-lani v lp gia nh. Anh ta khng th sng vi cc ngh khc nn quyt nh sng nh mi nhn cung tn. Anh ta tr thnh mt ngi th sn, v ri khi thnh Ba-la-ni kim sng ti mt lng bin a. Hng ngy nai nt vi cung tn, anh ta i vo rng, git cc loi th, v em v bn tht v sng qua ngy. Mt hm anh ta khng sn c g trong rng khi v, anh ta thy mt cy bng ng cui mt khong rng trng. Anh ta i n hng cy bng y vi hy vng tm c vt g y. Lc by gi, hai anh em nh kh ang cho b m cc loi tri ngt, v t b ngi trn thn cy. Khi thy ngi th sn i n, hai anh em lin np gia cc cnh cy, xem anh ta s lm g. Con ngi tn nhn y, khi n gc cy thy kh m ca chng m lo, gi yu lin ngh: Sao ta li v tay khng? Bn con kh ny xong ta s i. Ri anh ta lin cm cung ln bn. Thy vy, B-tt ni: - Ny em Cllanandiya thn, ngi ny mun git m chng ta. Anh s thay th mng sng cho m. Sau khi anh cht, em s sn sc m. Ni xong, B-tt t gia cnh cy i ra, v ni: - Ny ngi kia, ch c bn m ta. M ta m, gi yu, ta s i mng sng cho m ta. ng ch git m ta, hy git ta. Sau khi ha vi k y, B-tt lin ngi xung ti ch. Tn th sn y khng c lng t nhm bn kh m. Cllanandiya thy vy, suy ngh: Ngi c c ny mun bn c m ta na. Nu m ta sng thm mt ngy, l mt ngy m ta tng thm tui th, vy ta s cu sng m ta. N t gia cnh cy i ra v ni: - Ny ngi kia, ch git m ta, ta s cht cu m c sng. Hy bn ta, bt c hai anh em chng ta m chng ta c sng. Sau khi ha vi th sn, kh em ngi xung trong tm mi tn. K sn bn c c git lun kh em v suy ngh: Ta cn my a con nh na. Ta phi bn lun kh m, em tht v cho chng. Khi h st ba m con kh, anh ta mang c ba xc kh trn mt n gnh v v nh. Trong lc y sm st ni ln nh xung nh k c c, thiu chy v, con v c ci nh. Ci nh b st nh thiu ri ch cn li

Kinh Tiu B - Tp V

Page 217 of 320

b sn nh v cc cy ct tre chy en. Ti cng lng, mt ngi thy anh ta lin bo tin y cho anh ta bit. Qu su kh v v con, ngay ti ch anh ta qung n gnh, tht, cy cung, b c o mc trn trung, hoa tay, khc than i vo nh. Khi y, mt cy ct b gy, ri xung v nh v u anh ta. Cng lc y, t m rng, la t a ngc A-t phun ln t tan xc anh ta. Trc khi trt hi th cui cng, anh ta nh li khuyn gio ca v s trng: y l li dy m B-la-mn Prsariya cho ta. Ri anh ta than khc v c hai bi k ny: y l li s trng, P-r-sa-ri-ya: Ch nn lm iu c Khin ngi phi hi tic. Vic g con ngi lm, S thy n trn thn; Lm vic c, gp c. Nh gieo ht ging no, em li qu ging y. Anh ta va c k xong, t lin vi lp anh ta v ngay lc y anh ta a vo a ngc A-t (V gin).
-ooOoo-

Bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay -b-t-a mi cay nghit, c c. Thu trc, k y cng cay nghit, c c, khng c lng bi nh vy ri. Sau khi k Php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, k i sn l -b-t-a, v s trng danh ting nhiu phng l Sriputta, Cullanandiya l nanda, b m l Mahpajpati, cn kh cha Mahnandiya l Ta vy.
-ooOoo-

223. CHUYN THC N I NG (Tin Thn Puta-Bhatta)

Cung knh ngi cung knh...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt in ch.

Tng truyn mt ngi in ch sng thnh X-v c giao thip bun bn vi mt ngi in ch thn qu. ng ta em theo v, i n gp ngi c mc n. Ngi mc n ni: - Ti khng th tr c. V anh ta khng tr g. Ngi in ch ny tc gin i v, v khng n cm. Trn ng i, vi ngi thy anh ta c v i qu lin cho mt ni cm v ni: - Hy n v cho v anh n vi.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 218 of 320

Anh ta ly ni cm y, nhng khng mun chia phn cho v n nn ni: - Ny em, ch ny l ch tr n ca bn n cp. Em hy i trc. Anh ta bo v i trc, ri n ht phn cm v khi a v xem ci ni trng, anh ta ni: - Ny em, ngi ta cho mt ci ni khng c cm. Ngi v bit chng n ht cm mt mnh nn lng rt bun b. Khi i n gn tinh x K Vin, c hai ngi mun vo v xin nc ung. Bc o S ngi ch i h n, di bng mt ca Hng phng, nh ngi th sn ang ng ch mi. Thy bc o S, hai v chng i n, nh l Ngi ri ngi xung mt bn. Bc o S thn mt n tip v hi: - Ny n c s, chng con c thng con, v mun con c hnh phc khng? - Bch Th Tn, con thng chng con, nhng chuyn t bc khc, ngay hm nay, bch Th Tn, gia ng c mt ngi cho anh ta mt ni cm, nhng anh ta khng cho con g c, m ch n mt mnh. - Ny n c s, con lun lun thng chng con, v con mun anh ta hnh phc. Nhng chng con li khng thng con. Tuy vy, nu cc bc hin tr cho chng con bit cc c tnh qu bu ca con, th anh ta s ht sc thng yu knh trng con. Ni vy xong, theo li yu cu ca ngi v, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahamaddatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong gia nh mt v i thn. Khi ln ln, ngi tr thnh c vn cho vua v cc vn thnh s v tc s. Lc by gi vua s con mnh c m mu chng mnh, nn ui con i. Hong t em v con theo, i ra khi thnh v n sng ti mt ngi lng nh nc Ksi. Mt thi gian sau, hong t nghe vua cha t trn, v suy ngh: Nay ta s nhn ly vng quc thuc quyn, s hu ca gia nh. Hong t tr v. Gia ng, c mt ngi cho hong t mt ni cm v ni: - Hy n v cho v cu n vi. Hong t nhn ly ni cm nhng khng cho v, ch n ht mt mnh. V chng suy ngh: Ngi ny tht l cay nghit!, v nng cm thy lng y su mun. Sau , hong t v n Ba-la-ni, nhn c vng quc, phong v ln a v hong hu v ngh: Nh vy l vi v ta ri. Vua i vi hong hu khng t thm mt s quan tm, hay tn trng g khc, cho n hong hu n hu, vua cng khng hi: Hin th sng ra sao?

Kinh Tiu B - Tp V

Page 219 of 320

Lc y, B-tt l c vn ca vua suy ngh: Hong Hu ny gip ch vua nhiu v thng yu vua. Nhng vua khng ngh g n hong hu. Ta s lm cho vua tn trng knh n hong hu. V vy, Btt i n gn hong hu cho hi cung knh, v ng mt bn. Hong Hu hi: - Ny khanh, c vic g? B-tt ni: - Tha hong hu, lm sao chng thn c th hu lnh b c? Lnh b phi cho cc ngi gi c mt ming vi hay mt vt cm ch? - Ny khanh thn, chnh ta cng khng h c mt vt g, lm sao ta c th cho cc ngi c? Khi ta c ca, ta u c h tin? Nhng nay c vua khng cho ta g c. ng ni ci g khc, ngay khi c vua i v nhn quc , gia ng c ngi cho mt ni cm, c vua cng khng cho ta mt cht cm, ch mt mnh n ht! - Tha hong hu, lnh b c th i n yt kin vua, v ni ln nh vy khng? - Ny khanh thn, ta c th ni. - Vy hm nay, khi thn ng gn vua v khi thn hi, lnh b hy tr li nh vy. Thn s lm cho vua bit c cng hnh ca lnh b. Ni vy xong, B-tt i n ng mt bn vua. Hong Hu cng n v ng gn vua. Ri B-tt hi: - Tha hong hu, lnh b tht l keo kit. ng ra, lnh b nn b th cho nhng ngi cha gi mt ming vi hay mt vt cm ch? B lin p: - Ny khanh, ta khng nhn c t c vua mt ci g c, lm sao ta c th cho cc ngi c? - Phi chng lnh b khng phi l hong hu chnh cung? - Ny khanh, khi khng c mt cht tn trng, th a v chnh cung hong hu lm g? Nay c vua c th cho g ta c na? Khi v nc, gia ng c vua c cho ni cm nhng c vua khng cho ta mt cht g, ch n mt mnh! B-tt hi: - Tha i vng, c phi nh vy chng? Vua xc nhn l c. B-tt nghe vua xc nhn lin tha: - Tha hong hu, khi c vua khng yu thng lnh b, sao lnh b cn y? i, kh thay l chung sng khng c tnh thng! Khi lnh b y, ht lng chung thy vi c vua, nhng c vua khng c tnh thng, vic y chc chn s em li kh au cho lnh b.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 220 of 320

B-tt khuyn dy tip. - Cc loi chng sanh san s vi nhng ai bit san s. Ngay khi bit ai khng c tnh san s, ta cn phi b i ch khc v cn c rt nhiu ngi sng i ny! Ni vy xong, B-tt c cc bi k ny: Cung knh ngi bit knh, Chia vi ngi bit chia, Vi ai lm bn phn, Hy lm bn phn, Vi ai lm li mnh, Hy lm li ngi y. Vi ai khng san s, Ch nn san s li! Hy x s khinh xut Vi nhng ai khinh xut, Ch gi lng thng yu Vi ai ht thng yu, Phi c lng chia s, Chung sng an i. Khi loi chim bit c Cy khng cn tri na, Chng bay n cy khc, Th gii tht ln thay! Nghe ni vy, vua Ba-la-ni lin dnh cho hong hu tt c s knh trng v uy quyn. T tr i, vua v hong hu sng ha hp, hoan h v thng yu nhau hn.
-ooOoo-

Sau khi thuyt Php thoi ny, bc o S ging cc S tht. Cui bi ging, hai v chng y c qu D lu. Ri Ngi nhn din Tin thn: - Hai v chng ny l hai v chng thu trc, cn v i thn hin tr l Ta vy.
-ooOoo-

224. CHUYN CON C SU (Tin Thn Kumbhila)

Ai bn php ny...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v -b-t-a. (Nh Tin thn s 57 Chng mt).
Ai bn php ny, Hi vua cc loi kh, Chn tht v chnh ngha, Kin tr v x th, V y vt thng ln

Kinh Tiu B - Tp V

Page 221 of 320

Cc t kin bt chnh. Ai khng c Cng c thin th thng, Chn tht v chnh ngha, Kin tr v x th, V y khng vt ln Cc t kin bt chnh.
-ooOoo-

225. CHUYN CAO TNH KHAM NHN (Tin Thn Khanti-Vannana)

Tha Thin t, thn c...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc i S k v vua Kosala.

By gi mt v i thn gip ch nhiu cho vua li dng chc v v thng gian trong ni cung. Vua bit c k phm ti nhng v i thn y gip nhiu cho vua, nn vua chu ng ti li kia v tha chuyn vi bc o S. Ngi ni: - Cc vua thu trc, tha i vng, cng chu ng nh vy. Ri theo li vua yu cu, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu trc, khi vua Brahmadata tr v Ba-la-ni, c mt i thn thng gian trong ni cung. V i thn y cng c mt ngi hu cn thng gian trong nh mnh. i thn y khng th chu ng ti phm y, v th em n n trc vua v hi: - Tha Thin t, thn c mt ngi hu cn lm tt c mi vic cho thn nhng n li thng gian ti nh thn. Nay phi lm g vi n? V v y c bi k u: Th Thin t, thn c Mt ngi gii nhiu vic, Ngi y phm ti, Ngi ngh phi lm g? Nghe vy, vua c bi k th hai: V chnh ta cng c Ngi nh vy ng y. Ngi tt tht kh tm, Nn ta cn kham nhn! V i thn bit li vua ni m ch mnh, v t y tr i khng dm thng gian trong ni cung na. Cn ngi hu h y bit vn c tu vi vua, nn t y tr i khng dm hnh ng sai quy na.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 222 of 320

-ooOoo-

Sau khi ni Php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, Ta l vua Ba-la-ni. Cn v i thn y bit vua tha vi bc o S cu chuyn v mnh, nn t y tr i, khng dm hnh ng sai quy na.
-ooOoo-

226. CHUYN CON C (Tin Thn Kosiya)

Lnh thay, nu xut hnh...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v vua Kosala.

Vua y i dp lon bin a, nhng xut hnh khng ng thi. Cu chuyn c k s 176, Chng hai. Cng nh trc, bc o S k cu chuyn qu kh theo li yu cu ca vua.
-ooOoo-

Thu xa, vua Ba-la-ni xut hnh phi thi cm tri mt khu ng vin. Lc by gi, mt con chim c bay vo mt khm tre v np ti y. Mt n qu cng n, vy quanh n vi nh:Khi no n ra, chng ta s bt n. Khng ch i mt tri ln, chim c i ra khng ng thi v bt u chy trn. Cc con qu vy quanh, ly m nh n, lm n ri xung t. Nh vua gi B-tt v hi: - Ny bc Hin tr, v sao nhng con qu li tn cng v nh ng con c? - Tha i vng, h ai i ra khi ca mnh khng ng thi, u phi gp kh nn nh vy. Do vy, ch nn i ra khi tr x ca mnh phi thi. V nu ln ngha ny, B-tt c hai bi k: Lnh thay nu xut hnh ng thi, khng phi thi, Khi xut hnh phi thi, Nhiu ngi hay ch mt Th no cng gp nn, V khng r ngha ny, Nh con c khn kh Phi cht v qu by. Bc tr bit quy lut, Bit nhc im ngi khc, Chinh phc mi k th, Nh c, nu khn ngoan S c nhiu an lc.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 223 of 320

Vua nghe li B-tt, lin quay v nh, khng em qun i nh na.

-ooOoo-

Khi bc o S thuyt php thoi ny xong, Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, vua l nanda, v v i thn Hin tr l Ta vy.
-ooOoo-

227. CHUYN CON B N PHN (Tin Thn Gthapna)

Anh hng ch anh hng...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt T-kheo.

Lc by gi cch xa K Vin khong hn na dm, ti mt th trn, c nhiu n c pht theo v theo hn k. y c mt k th l hay hi khiu khch. Nhng ai n lnh mn n c pht theo th hay nh k u b n hi: - Nhng ai nhai, nhng ai ung, nhng ai n? Nu khng tr li c, h s b n lm cho xu h. V s k y, nhiu ngi khng i n lng y ly phn n na: Mt hm, mt T-kheo i n ch pht th v ni: - Tha cc Tn gi, ti lng kia c n pht theo th v nh k phi khng? C ngi tr li: - Tha Hin gi, c. Nhng ti y c mt k ct vn th l hi cc cu v nu ai khng tr li c s b n mng nhic chi ra. V s n, nn khng ai i. T-kheo y ni: - Tha cc Tn gi, hy cho ti i ly n ti y, ti s nhip phc k y, lm cho k y khim tn, khin t y tr i, khi thy cc Tn gi, k y s xu h v b trn. Cc T-kheo chp thun cho v y i ly n ti ch kia. T-kheo y p y i n ca hng. Thy Tkheo y, tn ct vn th l lin i mau n nh con cu in, v ni: - Ny Sa mn, hy tr li ta. - Ny c s, sau khi i vo lng ly cho v tr li phng i ny, ti s tr li. Khi T-kheo y ly cho v tr li phng i, k y cng hi nh trc. T-kheo y ni: - Hy ta n cho xong ta qut phng v i ly phn cm pht theo th ca ta!

Kinh Tiu B - Tp V

Page 224 of 320

Sau T-kheo y i ly phn cm v ri a bnh bt cho ngi y cm v ni: - Hy i theo ta, ta s tr li cu hi ca anh T-kheo y dt n ra ngoi lng, xp y li, t y trn vai, ly bnh bt t tay n v ng ch i. N ni: - Ny Sa-mn, hy tr li cu hi ca ta. - Ny c s, ta tr li cho anh y. T-kheo y ni xong, vi mt c m, nh ng tn y, nh n nh xng ri qung phn vo mt n, v da n: - T nay tr i, nu c T-kheo no n lng ny, v anh cn hi cu no th anh bit ta. T-kheo y ni vy ri b i. T y ch va thy bng cc T-kheo, n lin chy trn. Sau mt thi gian, vic ny c chng Tng bit r. Mt hm, ti Chnh php ng, h bt u ni chuyn y: - Ny cc Hin gi, nghe ni T-kheo tn ny, qung phn vo mt k th l ri b i. Bc o S i n v hi: - Ny, cc T-kheo, cc ng hp ti y ang bn vn g? V khi nghe vn trn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay T-kheo ny tn cng k y vi d. Thu trc, v ny cng nh vy ri. Ni xong, bc o S k li cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, dn chng hai nc Anga v Magadha thng hay i qua li thn thit vi nhau. Mt ngy n, h n ti mt ngi nh gip ranh gia hai nc ung ru, n tht, c sut m. Vo bui sng, khi tnh ru, h thng b vo xe ri ra i. Khi h i ri, mt con b n phn, v mi phn bay n, thy ru cn ng ln ng phn, bn ung cho kht. Ri say ru, n leo ln ng phn nm. Trong khi n leo ln, mt vin phn nh ri xung, n la to: - Tri t khng c th ta ni! Ngay lc y c mt con voi in i n, ngi thy mi phn, gh tm b i lui. Con b n phn thy vy tng rng con voi s mnh, lin ngh: Nay ta phi nh con vt ln xc ny mt trn mi c, n lin gi con voi y qua bi k u:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 225 of 320

Anh hng ch anh hng, Dng mnh, ta nh nhau, Hy quay li, voi kia, Sao s, v b chy? Hy cho dn hai nc An-ga, Ma-ga-dha, Thy c sc hng mnh Ca bc v ca ta. Con voi lng tai nghe ting con b ni, ri tr li gn n, v mng trch n vi bi k th hai: Ta khng cn git b Bng chn, ng hay vi, Ta git b bng phn, Hi vt y hi thi, Hy cht vi d! Ri con voi trt xung mt bi phn ln ngay trn u con b v i trn . Con b b git ngay ti ch y. Ri con voi rng ln nh ting kn v chy vo rng.
-ooOoo-

Khi bc o S thuyt Php thoi ny xong, Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, con b n phn l k th l ny. Con voi l T-kheo v v thn cy trong rng tn mt chng kin vic y l Ta vy.
-ooOoo-

228. CHUYN B-LA-MN KMANTA (Tin Thn Kmanta)

Ta tham mun ba thnh...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v B-la-mn c tn Kmanta (Dc tham chi phi).
Hon cnh chuyn ny s c nu r trong Tin thn Kma s 467, Chng mi hai.
-ooOoo-

Thu xa, vua Ba-la-ni c hai hong t. Trong hai hong t y, ngi anh c i n Ba-la-ni v lm vua cn ngi em lm ph vng. Ngi anh lm vua ham m ca ci, dc lc, v tham lam thng li. Lc by gi, B-tt lm Thin ch Thch nhn xung ci Dim-ph-, bit vua m say cc loi dc lc ny, lin ngh: Ta s khin trch vua, v lm cho vua xu h. B-tt hin thn lm mt thanh nin B-la-mn, v i n ng nhn vua. Vua hi: - Ny thanh nin B-la-mn, ngi n vi mc ch g? Thin ch Thch tr li: - Tha i vng, thn thy ba thnh ph an n, ph cng, nhiu voi, nga, c xe, b binh, y nhng

Kinh Tiu B - Tp V

Page 226 of 320

th trang sc bng vng rng. Ba thnh y c th c chim ly ch vi mt i qun rt nh. Thn s n ly nhng thnh y v dng i vng: Vua hi: - Ny thanh nin, khi no chng ta khi binh? - Ngy mai, tha i vng! - Vy ngi hy i v mai n. - Tha vng, i vng. Hy mau chng chun b qun i. Thin ch Thch ni vy ri i v tr x ca mnh. Ngy hm sau, vua truyn nh trng chun b qun i, ri gi cc i thn v ni: - Hm qua, c mt thanh nin B-la-mn n v ni: Thn s chim t ca ba thnh Uttarapancla, Indapatta v Kekaka dng ngi. Nay ta s em n i chim ly ba thnh y. Hy gi n n mau! - Tha Thin t, Thin t cho n ni no? - Ta khng cho n ni no ht. - Nhng Thin t cho n tin tr nh tr khng? - Ta cng khng cho. - Vy sao chng thn kim n c? - Hy tm n ti nhng con ng trong thnh. H i tm nhng khng thy v y, lin tr v trnh vua: - Tha i vng, chng thn tm khng thy n. Vua suy ngh: Mt vinh quang ln nh vy b tiu tan. Ni su mun khng khip khi ln, tm vua tr thnh nng bc, mu b dao ng, v bnh kit l pht ra tn cng vua, cc thy khng th cha tr c. Sau ba bn ngy, Thch ngh n vua, bit vua b bnh, ngi t bo: Ta s cha tr cho vua. Thch gi dng mt B-la-mn i n ng trc ca cung v bo tin: Mt thy thuc B-la-mn xin n cha bnh i vng. Khi nghe vy vua ni: - Cc i danh s ca triu nh cng khng th cha lnh trm c. Thi hy cho n mt s tin l ph ri bo n i.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 227 of 320

thch nghe vy, lin p: - Ta khng cn tin tr nh tr, ta khng ly tin cha tr, ta s cha bnh cho vua mau lnh. Hy ta gp vua. Khi nghe vua ni: - Vy hy n n. Thch i vo, chc vua thng trn v ng mt bn. Vua hi: - Ngi mun cha bnh cho trm ? - Tha Thin T, vng. - Vy hy cha i! - Tha Thin t, vng. Hy cho thn bit triu chng bnh trng. Do nhn duyn no bnh khi ln. Do i Vng n g, ung g hay do i Vng thy g, nghe g? - Ny khanh, bnh ca trm pht ra do nghe mt chuyn. - Thin t nghe chuyn g? - Ny khanh, mt thanh nin B-la-mn n v ni: Thn s ly ba thnh dng i vng. Nhng trm khng cho n tr x , cng khng cho tin tr nh tr, chc n gin trm, v i n mt ng vua khc ri! Trm ngh rng mt s vinh quang ln nh vy b tiu tan, nn chng bnh pht ra. Nu c th, khanh hy cha tr chng bnh do tm trm tham mun. r ngha ny, vua c bi k u: Ta tham mun ba thnh, Mi thnh xy trn ni, Thnh tn Pan-ca-la, Cu-ru, Ke-ca-ca, Hi chng B-la-mn, Ta cn mun hn na, Hy cha ta cn bnh, N l ca dc tham. Thch ni: - Tha i vng, bnh ca ngi khng th cha bng thuc r cy v.v... bnh ca ngi cha bng thuc tri kin. Ri Thch c bi k th hai: C ngi cha tr c, Vt cn ca rn en, Bc hin tr cha tr,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 228 of 320

Ngi b ma qu m, Khng ai cha tr c Ngi n l dc tham. Lm sao cha tr c, K thi tht tinh cn? Nh vy, bc i S nu r ngha ny ri ni thm nh sau: - Tha i vng, nu ngi c ly c ba thnh y, v cai tr t nc ca bn thnh ny, i vng c th mang bn b o mt ln chng? C th n trong bn a bng vng chng? V nm ng trn bn long sng lng ly chng? Tha i Vng, khng nn dc tham chi phi. Dc tham l ci gc ca ti c. Ai dc tham tng trng s b a vao tm a ngc ln, mi su a ngc nh cng vi nhiu loi kh au khc. Nh vy, bc i S da vua y vi nhng cnh a ngc ri thuyt php cho vua nghe. Vua nghe php, ht su mun, v trong chc lt c khi bnh. Thch khuyn gio vua xong, an tr vua vo gii lut, v i v thin gii. Cn vua, t y v sau lm cc cng c b th v.v... v khi mnh chung, i theo nghip ca mnh.
-ooOoo-

Khi thuyt Php thoi ny xong, bc o S nhn din tin thn: - Lc by gi, nh vua b tham dc chi phi l T-kheo ny, cn Thch l Ta vy.
-ooOoo-

229. CHUYN DU S PALYI (Tin Thn Palyi)

Vi cc voi ti thng..., i khp mi ni Dim-ph- (n ) v khng gp ai c kh nng i thoi, lin i n X-v v hi cc ngi ti y: - C ai kh nng bin lun vi ta khng? H ni: - C mt ngi kh nng bin lun vi mt ngn ngi nh ng. V y l bc Nht thit tr, bc ti thng gia nhng loi hai chn, o S Gotoma, bc Php Vng, bc nhip phc mi i th ngoi o trong ton ci Dim-ph-, khng ngi ngoi o no c kh nng bin lun vi bc Th Tn y. Nh cc ngn sng trn vo b bin, tt c bin lun ngoi o chm n gt chn Ngi u b tan tc v vn. H ni ln cc cng c ca cc c Pht nh vy. Du s ngoi o y hi:

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v du s ngoi o Palyi. V mc ch bin lun, v ny

Kinh Tiu B - Tp V

Page 229 of 320

- V y nay u? - K vin. - Nay ta s c cuc i thoi vi v y. Ri c vy quanh vi mt m ng ngi, du s y i vo K vin, thy ca thnh ngoi do vng t Jeta (K-) dng chn mi triu ng vng xy dng lin hi: - y c phi lu i tr x ca Sa-mn Gotama khng? Khi c tr li y ch l ca thnh ngoi, du s y ni: - Ca thnh cn nh vy, th tr x ca v y nh th no na? Khi nghe ni cc Hng phng tht l v lng, v y lin ngh: Vi mt Sa-mn nh vy, ai c th bin lun c. Ni vy xong, v y lin b trn. Qun chng la v a vo K Vin. Bc o S hi: - Cc ngi n phi thi nh vy v mc ch g? H trnh Ngi chuyn y. Ngi ni: - Ny cc c s, khng phi ch nay, nhng thu trc cng nh vy, ch thy ca thnh ngoi tr x ca Ta, v y cng b chy ri. Ri theo yu cu ca cc c s, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, ti x Gandhra, B-tt lm vua Takkasil, cn Brahmadatta tr v x Ba-la-ni. Brahmadatta quyt nh ly Takkasil, v mang n mt o qun ln, cm tri khng xa thnh bao nhiu. Brahmadatta truyn lnh by binh b trn xa nh sau: - y l ch cc con voi, y l ch cc con nga, y l ch cc con xe, y l ch cc b binh. Nh vy cc ngi hy tn cng v nh ph vi mi v kh. Nh tri ma xung, cc ngi hy lm mt trn ma tn xung. Ri vua c hai bi k ny: Vi cc voi ti thng, Nh my bo trn tri! Vi cc nga ti thng, Quy trn nh vng hoa! Vi xe nh t sng, Vi tn nh ma ro, Vi qun kim cm tay, Ba vy chm d di, Chng bao vy trn vn,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 230 of 320

Thnh Tak-ca-si-l, Cho khi ch qun Phi ng nho xung t! Hy xng ti nh chng, Hy nho ti p chng! Hy la ln khi binh, Hy ht khc hnh qun! Trong khi cc n voi, ng tht ln vng di. Hy ct cao ging ni No ng gia chin trng, Nh sm chp le sng, m m gia khng gian. Nh vy, vua la ht cho qun chuyn ng, v tin n gn ca thnh. Khi thy ca thnh vi lu i, thp canh, Brahmadatta lin hi: - y c phi cung in ca vua chng? H tr li: - y l ca thnh vi lu thp. Vua y lin ni: - Thp ca thnh nh vy th cung in ca vua s nh th no? H tr li: - Cung in ging nh lu i Vejayanta ca Thin ch Thch! Vua nghe vy lin kt lun: - Ta khng bao gi c th chin u vi mt v vua vinh quang nh vy! V ch thy lu thp ca thnh ngoi, vua lin quay tr lui, b chy v Ba-la-ni.
-ooOoo-

Sau khi thuyt php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, vua Ba-la-ni l du s ngoi o Pa-l-yi, cn vua Takkasil l Ta vy.
-ooOoo-

230. CHUYN DU S PALYI TH HAI (Tin Thn Palyi)

C x ta v lng...,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 231 of 320

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt du s ngoi o. Trong cu chuyn ny, du s ngoi o y i vo K Vin. Lc by gi, bc o S c hi chng ng o vy quanh, ngi trn php ta c trang hong rc r trn tm thm , ang rng ting rng s t. Du s ngoi o thy thn hnh bc o s nh thn hnh Phm Thin, thy mt Ngi sng chi nh trng rm, vi ci trn nh mt da bng vng, lin ngh: Ai c th chin thng mt ngi nh vy, lin quay tr lui, ln vo trong m ng v b chy. i chng ui theo k y ri quay vo, bo co cu chuyn cho bc o S r. Ngi ni:
- Khng phi ch nay du s ngoi o y lm nh vy. Thu trc, thy mt ta sng chi, k y cng b chy nh vy ri. Ri Ngi k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, B-tt lm vua tr v Ba-la-ni. Cn ti Takkasil, c mt v vua ca x Gandhra. Vua y ni: - Ta s nh chim Ba-la-ni. Ri vua i n vy thnh vi bn loi binh chng. ng trc ca thnh, nhn qun i ca mnh. Vua t bo: - Ai c th nh thng c mt qun i nh vy? Ri vua tn thn qun i ca mnh vi bi k: C x ta v lng, Khng ai i ch ni, Du qu bay tng n, u phn ng c bin! Chng khc g ngn ni Khng b bo thi bt, Nay ta cng nh vy, Khng ai chinh phc ta. B tt nghe li khoe khoang ca vua x Gandhra nh vy, lin xut hin trc ca thnh vi gng mt chi sng nh trng rm, v ni: - Ny k ngu si kia, ng ni lm nhm v ch! Nay ta s p nt qun i ca ngi nh con voi in p nt cnh rng cy lau. Ri B-tt c bi k th hai: Ch ni li ngu mui Chng c ai bng ngi! Ngi lm nhm mt tr, Sao ch ng c ta? Chng khc ngi tn cng Con voi d c hnh,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 232 of 320

Vi chn ch ngi nt Nh ch nt cng lau! Khi vua x Gandhra nghe li B-tt da nt, lin ngng u ln, thy vng trn ca B-tt nh ci da bng vng, ng hong ht v s b bt lin quay li, b chy v thnh ca mnh.
-ooOoo-

Khi bc o S thuyt php thoi ny xong. Ngi nhn din tin thn: - Thi y, vua x Gandhra l du s ngoi o Palyi, cn vua Ba-la-ni l Ta vy.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 233 of 320

5.12 PHM UPHANA

231. CHUYN CHIC GIY (Tin Thn Uphana).

Nh ngi mua giy h...,

Cu chuyn ny, khi Trc Lm, bc o S k v -b-t-a.

Cc T-kheo hp ti Chnh php ng, bt u ni chuyn ny: - Tha ngi Hin gi, -b-t-a phn li bc S trng, tr thnh k chng i, k th ch ca c Nh Lai v gp tai nn. Bc o S i n Php ng v hi: - Ny cc T-kheo, cc ng ngi hp ang lun bn vn g? Khi nghe vn trn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay -b-t-a mi phn li bc S trng, tr thnh k chng i, k th ch ca Nh Lai, v gp i nn. Thu trc, k y cng nh vy. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong gia nh mt ngi hun luyn voi. Khi n tui trng thnh, B-tt c thnh thc trong ngh hun luyn voi. Mt thanh nin Bla-mn mt lng ca nc Ksi n hc ngh vi B-tt. Trong khi dy ngh, cc v B-tt thng khng giu gim iu g c. Nhng g cc v hiu bit u em dy cho tt c. Do vy, thanh nin y hc mi ngh vi B-tt v hiu bit khng st mt cht g. Khi ngi thanh nin hc xong, lin tha vi B-tt. - Tha S trng, nay con xin i phc v vua. B-tt ni: - Lnh thay! Ri B-tt i n yt kin vua v tha: - Tha i vng, t ca thn mun phc v ngi. - Tt lm, hy n phc v trm. - Nhng i Vng c bit tin lng l bao nhiu? - t ca khanh s khng nhn c tin lng nh khanh. Nu khanh nhn c mt trm, n s nhn nm mi. Nu khanh nhn c hai, n s nhn mt!

Kinh Tiu B - Tp V

Page 234 of 320

B-tt i v nh bo tin cho t ca mnh. Anh ta ni: - Tha S trng, con bit ngh ging nh S trng, nn tay ngh bng nhau. Nu tin lng bng nhau, th con s phc v. Nu khng, con s khng phc v. B-tt trnh cho vua bit. Vua ni: - Nu n lm c vic bng khanh, nu n c th cho thy ti ngh ca n bng ti ngh ca khanh, th n s nhn lng bng khanh. B-tt bo tin y cho t bit. Anh ta ni: - Tt lm, con s tr ti. B-tt li trnh vua. Vua ni: - Vy ngi mai, cc khanh s tr ti ngh. - Lnh thay, chng thn s tr ti. Nh vua lin ra lnh nh trng bo tin. - Ngy mai c S trng v t u tr ti ngh hun luyn voi. Ngy mai, nhng ai mun xem hy hp tai sn ca hong cung xem. V s trng suy ngh: t ca ta qua huyn hoang t mn, n tng n c ci ti nng bng ta trong khi n cha bit ht mi phng tin thin xo ca ta. S trng chn mt con voi v trong mt m, v y dy n lm mi vic tri ngc. S trng dy n i lui trong khi bo n i ti, v dy n i ti trong khi bo no i lui; dy n nm khi bo n ng dy; dy n ng khi bo n nm; dy n th ri khi bo n nht ln; v dy n nht ln khi bo n th xung. Ngy hm sau, s trng leo ln con voi y i n sn ca hong cung. Ngi t cng ci mt con voi tht p. Mt m ng ngi t hp ti . C hai u tr ti ngh ging nhau. Ri B-tt bo con voi ca mnh lm vic tri ngc vi mnh lnh. Khi bo n i ti, n li i lui. Khi bo n ng, n li nm. Khi bo n nm, n li ng dy. Khi bo n nht ln, n th ri. Khi bo n th ri, n li nht ln. i chng la ln: - K t c c kia, ch i ch vi s trng ca ngi. Ngi khng bit lng sc mnh, khi ngi ngh: Ta bit tr ti nh s trng. Qun chng nh anh ta vi gch, gy gc v git cht anh ta ngay ti ch. B-tt t trn voi bc xung i n trc mt vua v tha: - Tha i vng, ngi ta hc ngh mu cu an lc cho mnh. Nhng c mt ngi do hc ngh t em li i nn, ging nh chic giy h em li kh au.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 235 of 320

Ni vy xong, B-tt c bi k: Nh ngi mua giy h Mong giy em an lc, Khng ng, giy em kh, B nng bc t chy Gt chn b bc bch, Chn ngi y b thng. Cng vy k phm phu, Sanh gia nh h tin, n ngi hc ngh, V hc c mi vic, Chnh do thiu hiu bit, Tr li lm hi mnh, K nng ni nng vi Ging nh chic giy h. Vua v cng hoan h v em thng B-tt nhiu danh vng vinh hin.
-ooOoo-

Sau khi thuyt Php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, ngi t l -b-t-a v v s trng l Ta vy.
-ooOoo-

232. CHUYN KHNG C HNG DN (Tin Thn Vinthna)

Vic ny do con ngh...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt thiu n.

Nng y l mt triu ph X-v, thy trong nh mnh mt con b c c cung knh, lin hi ngi v: - Ny v, ai li c cung knh nh vy? - Tha c, l con ngu vng. Ri thiu n y ng trong lu i nhn ra ng, thy mt k lng g v suy ngh: Gia loi b, con u n c mt ci bu trn lng. Ngi ng u loi ngi chc cng nh vy. Ngi ny s lm ch loi ngi. Ta s tr thnh k hu h ca ngi ny. Thiu n y sai n t bo cho ngi lng g ny bit: - Con gi nh triu ph mun i vi chng. Hy i n ch y v ng i. Ri nng thu gp v em theo cc th n trang vt dng ca mnh, ri ci trang, t lu bc xung v i trn vi ngi g lng.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 236 of 320

Sau mt thi gian vic lm y c thnh ph v chng T-kheo bit n. Ti Chnh php ng, cc T-kheo bt u ni chuyn ny: - Ny cc Hiu gi, con gi nh triu ph trn i vi mt ngi lng g. Gia l y, bc o S n v hi: - Ny cc T-kheo, cc ng ang hp bn vn g? Khi nghe vn trn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay c ta mi am m ngi lng g. Thu trc c ta cng nh vy ri! V bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh mt v triu ph mt th trn. Khi n tui trng thnh, B-tt lp gia nh, sanh c mt con trai v mt con gi. B-tt mun ci con gi mt ca mt triu ph Ba-la-ni cho con trai mnh v chn ngy lm l ci. Con gi v triu ph y thy trong nh mnh mt con b c c cung knh, lin hi ngi v: - Ai y? Ngi v ni: - y l con b cha. Sau c gi thy mt ngi lng g ang i gia ng li ngh: y l ngi ti thng gia loi ngi, bn em theo mi th trang sc vt dng v trn theo ngi y. Cn B-tt suy ngh: Ta s rc con gi v triu ph v nh, lin ln ng i n Ba-la-ni, vi mt m ty tng ln. Ngi g lng v c gi cng i trn con ng y. Sut m ngi g lng b lnh, vo lc rng ng, anh ta b cm gi, thn th run ry v cng au kh. Anh ta ng xung, nm co qup bn ng nh cn cy n cm b gy, con c gi nh triu ph ngi di chn anh ta. B-tt v ngi ty tng nhn ra nng, i n, ni chuyn vi con gi nh triu ph qua bi k u: Vic ny do con ngh, Ngu si, khng ngi dt, mt bn k ngu, Khng xng ng vi con. Nghe B-tt ni vy, con gi nh triu ph c bi k th hai: Ngh l ngi ti thng,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 237 of 320

Con yu k g lng, Nay n nm cong queo, Nh n cm dy t. B-tt bit rng nng ch ha trang i theo ngi g nn cho nng tm ra, trang im cho nng ri a nng ln xe v nh.
-ooOoo-

Khi bc o S thuyt php thoi ny xong, Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi chnh ngi ny l con gi nh triu ph v v triu ph thnh Ba-la-ni l Ta vy.
-ooOoo-

233. CHUYN MI TN (Tin Thn Bikannaka)

Ngi mun i ch no...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt T-kheo thi tht tinh tn.

V y c a n Chnh php ng v c bc o S hi: - C tht th chng? T-kheo y tr li: - Tht c vy. - V sao thi tht tinh tn? V y tr li: - V nhn duyn cc dc. Bc o S ni: - Cc dc, ny T-kheo, ging nh mi tn c ngnh m vo trong tim. Khi m vo y, n c th git ngi nh mi tn git con c su. Ni xong, bc o S k mt cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, o S lm vua tr v ng php Ba-la-ni. Mt hm vua i vo cng vin, n trn b h xem nhng ngi thin xo v ma ht trn b h xem nhng ngi thin xo v ma ht bt u biu din. n c v n ra thch nghe ting ht, t tp li v i theo vua. Vua thy n c di bng thn cy c da, lin hi cc i thn.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 238 of 320

- Sao nhng con c ny li i theo ta nh vy? Cc i thn tr li: - Chng ang hu Thin t. Vua bng lng vi li ni y, v ra lnh cho chng n cm thng xuyn hng ngy. Mt s c vo gi n, mt s khc khng n v cm b ph phm. Cc ngi hu tu vi vua s kin ny. Vua ra lnh: - Bt u t nay, vo gi cm hy nh trng. Khi nghe ting trng, cc con c t hp li hy cho chng cm. T y ngi no cho c n cm cng nh trng v khi n cc hp li, anh ta cho chng m cm. Khi cc con c ang n cm, mt con c su n n vi con c. Ngi cho cm trnh vua vic y. Vua nghe ni vy lin ra lnh: - Khi con c su n c, hy bn n vi mi tn c ngnh v bt n. - Tha vng, tt lm. Ngi y ni. Ri anh ta ln mt chic thuyn v ngay khi con c su n n c, anh ta m n bng mt mi tn c ngnh. Mi tn bn vo lng, con c su au n in cung mang theo mi tn chy trn. Ngi cho cm bit mi tn trng con c su, gi n vi bi k u: Ngi mun i ch no, Hy i n ch y, Mi tn ta c ngnh, bn trng ngi ri. Nghe ting trng gi cm, Ngi tham lam n, ui bt n n c, Nn ngi phi mng chung. Con c su i v ch ca mnh v cht ti y. Bc o S l bc Chnh Gic mun gii thch s vic ny, lin c bi k th hai: Cc th vt trong i, Khi b cm d V chng b chinh phc Bi dc vng ca mnh, Chng s b git hi Gia b con, bn b, Nh con cc su y i theo n n c.
-ooOoo-

Sau khi thuyt php thoi ny, bc o S thuyt ging cc S tht. Cui bi ging, v T-kheo thi tht c qu D lu, v Ngi nhn din Tin thn:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 239 of 320

- Lc by gi, vua Ba-la-ni l Ta vy.

-ooOoo-

234. CHUYN NNG ASITBH (Tin Thn Aistbh)

Nay chnh nh chng lm...,

Cu chuyn ny, bc o S k trong khi tr ti K Vin v mt thiu n.

X-v, trong gia nh mt ngi hu h hai v i t ca bc o S, c mt thiu n tuyt sc. Khi nng ln ln, nng c g cho mt gia nh tng xng. Nhng ngi chng khng ngh g n nng, thng tham m vui chi cc ch khc. Nng khng n s v l ca chng i vi mnh, mi hai v i t n cng dng b th, nghe php v chng qu D lu. T y tr i nng sng an lc trong o v qu. V sau nng ngh: Chng ta khng cn ta, ta khng c vic g phi sng trong gia nh, vy ta s xut gia. V vy, nng bo tin cho cha m ri xut gia v chng qu A-la-hn. Vic l ca nng c cc T-kheo bit n. Mt hm, ti Chnh php ng, cc T-kheo bt u ni chuyn ny: - Tha cc Hin gi, ngi con gi ca gia nh y c gng i tm mc ch ti thng. Bit c ngi chng khng k g n mnh, nng cng dng hai v i t, ri nghe php vi hai v y v c an tr trong qu D lu. Sau nng xin php m cha, xut gia v chng qu A-la-hn. Nh vy, ny cc Hin gi, thiu n y t mc ch i thng. Trong lc y, bc o S n v hi: - Ny cc T-kheo, cc ng hi hp v bn vn g? Khi nghe vn trn, Ngi ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay thiu n gia nh ny i tm mc ch ti thng. Thu trc, nng cng lm nh vy ri. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt xut gia lm v n s kh hnh t c cc Thng tr, v cc Thin chng ri sng ti khu vc Hy-m-lp-sn. Lc by gi, vua Ba-la-ni thy con mnh l hong t Brahmadatta y uy nghi, oai v, sinh nghi ng, v ui con ra khi quc . Hong t em theo v mnh tn Asitabh, i vo Tuyt sn, n c, tht, cc loi rau qu v tr ti mt am tht bng l. Hong t thy mt n thn chim v am m nng; chng mun ly nng lm v, khng m xa n sitbh. Aistbh thy chng mnh i theo n thn lin ngh: Ngi ny khng m xa g n ta, v i theo n thn, vy cn n lm g? Ngh vy tm nng khng vui, nng i n gp B-tt, nh l, v xin ngi dy cho nng mt i tng

Kinh Tiu B - Tp V

Page 240 of 320

qun tng. Nng nhn vo i tng y, ri pht trin cc Thng tr v cc Thin chng. Nng i n B-tt, v nh l ri tr v ng trc ca tho am ca mnh. By gi Brahmadatta i theo n thn chim, nhng tm khp khng thy c con ng n thn chim y i, chng tht vng, hng mt v pha chi l ca mnh. Asitbh thy chng i n, bn bay ln h khng, ng trn tng tri c mu sc chu bu, v ni: - Ny Tn gi tr tui, nh chng ta chng c an lc thin nh ny. V nng c bi k u: Nay chnh nh chng lm, Ta ht say m dc, Nh ng b ca t, Khng th gn li c. Ni vy xong, trc mt chng, nng bay ln h khng v n mt ch khc. Khi nng i ri, hong t Brahmadatta than th qua bi k th hai: Nh tham lam qu , Lm tm tr si m Cp i mi cng c, Ta nh mat v ta! Hong t khc than vi bi k ny, ri sng mt mnh trong rng. Khi vua cha bng h, chng tr v nhn vng quc.
-ooOoo-

Khi thuyt Php thoi ny xong, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, hong t v cng cha l hai ngi ny, cn v n s kh hnh l Ta vy.
-ooOoo-

235. CHUYN V N S VACCHA-NAKHA (Tin Thn Vaccha-Nakha)

Ny Vac-cha-Na-kha...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v Roja, mt ngi ca b tc Malla.

Ngi ny l bn c s ca Tn gi nanda, mt hm, gi mt bc th nhn tin mi Tn gi n thm mnh. Tn gi xin php bc o S v ra i. Sau khi i Tn gi n cc mn thng v khc nhau, v y ngi xung mt bn, ni chuyn thn mt vi Tn gi, v mi Tn gi th hng cuc sng y dc lc nh mnh: - Tha Tn gi Ananda, nh ti rt nhiu kho ng sn v bt ng sn. Ti s chia ti sn ny lm hai v tng Tn gi mt na. Hy n y, chng ta chung sng trong mt gia nh.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 241 of 320

V Trng lo ni cho bn bit s nguy him ca cc dc, ri t ch ng dy, i v tinh x. Bc o S hi: - Ny nanda, ng c gp Roja khng? Trng lo tr li: - Tha c, bch Th Tn. - Roja ni chuyn g vi ng? Trng lo tr li: - Bch Th Tn, Roja mi con sng i gia nh. Con ni ln nhng nguy him ca mt i sng gia nh cho bn con. Bc o S ni: - Ny nanda, khng phi ch nay Roja ngi Malla y mi cc v xut gia sng i gia nh. Lc trc k y cng lm nh vy ri. Ri theo yu cu ca Tn gi nanda, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh B-la-mn mt th trn. Khi n tui trng thnh, ngi xut gia lm v n s sng lu ngy ti khu vc Tuyt sn. V mc ch ly mui v gim, ngi i n Ba-la-ni tr cng vin ca vua. Hm sau v n s i vo thnh. By gi mt v triu ph Ba-la-ni hoan h vi uy nghi ca B-tt, a ngi v nh, mi ngi th trai. Ngay khi c ngi nhn li li vi mnh, v y em ngi vo trong hoa vin v thng n phc v ngi mi nhu cu. Hai ngi ny sinh tnh thn mn vi nhau. Mt hm v triu ph Ba-la-ni, v thng mn B-tt, suy ngh nh sau: i sng xut gia tht cc kh. Ta s khuyn bn ta t b xut gia. Ta se chia tt c ti sn ta lm hai v cho bn mt na, ri hai chng ta cng chung sng vi nhau. V vy, mt hm sau khi n ung xong, ni chuyn thn mt vi bn, v triu ph Ba-la-ni ni: - Tha Tn gi Vacchanakha, i sng xut gia y phin toi. i sng gia nh y an lc. Hy hon tc, v hai chng ta cng th hng cc dc lc vi nhau. Ni vy xong, v triu ph c bi k u:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 242 of 320

Ny Vac-cha-na-kha, An lc thay gia nh, y th vng bc, y cc mn n, y, n v ung, Ri nm di tha thch! Nghe vy, B-tt ni: - Ny i triu ph, bn m say dc lc, v khng c tr, bn tn thn cng c ca i ti gia, khng tn thn cng c ca i xut gia. Ti se ni vi bn mi phin toi ca i sng gia nh. Nay hy lng nghe. B-tt c bi k th hai: Ngi sng trong gia nh, Khng bao gi an lc, Ngi y thng ni lo, Ngi y thng la o, Ngi y thng nh p, Lm hi nhng ngi khc, Cc Ti li nh vy, Lm sao ch ng c, Vy ai nay cn mun Sng trong gia nh? Vi nhng li ny bc i s ni ln nhng khuyt im ca i sng gia nh, ri i n hoa vin nh c.
-ooOoo-

Sau khi k php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, v triu ph Ba-la-ni l Roja, ngi ca b tc Malla, cn n s Vacchanakha l Ta vy.
-ooOoo-

236. CHUYN CON C (Tin Thn Baka)

Tht trng thay chim ny...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt k gi di. Khi k y a n trc mt bc o

s, Ngi ni: - Ny cc T-kheo, ngi ny khng nhng nay m thu xa l mt k gi di. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt l con c sng trong ci h khu vc Tuyt Sn cng vi mt s ln c ty tng.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 243 of 320

Lc y mt con c mun n cc con c ti ch gn h nc. V vy n ci u, dang cnh ra, nhn cc con c mt cch m mng, ch i khi no chng mt cnh gic th bt chng. By gi, B-tt cng vi n c i tm mi, n ti ch y. n c thy con c ang rnh mi lin c bi k u: Tht trng thay chim ny, Loi chim hai ln sanh, Chng khc g hoa sng, Lng l dang hai cnh, Im lng, m mng nhn, Nh trm t mc tng! B-tt nhn con c, v c bi k th hai: Con c y lm g, Cc ngi u bit c, V khng bit r rng, Nn c li tn tng Chim hai ln ti sanh y ang i git chng ta, Do vy hi cn n Khng vy, khng ng y. Nghe ni vy n c vy nc v ui con c i.
-ooOoo-

Sau khi thuyt php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, con c l k gi di ny, cn vua c l Ta vy.
-ooOoo-

237. CHUYN THNH SKETA (Tin Thn Sketa)

Th Tn, do nhn g...,

Cu chuyn ny, khi gn Sketa, bc o S k v s sanh khi luyn i. (Chuyn hin ti v qu kh

ging nh Tin thn s 68, Chng nm).
-ooOoo-

Khi c Nh Lai i vo tinh x, cc T-kheo hi: - Bch Th Tn, luyn i bt u nh th no? V h c bi k u: Th Tn, do nhn g, i c s ngi,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 244 of 320

Tm ht sc lnh nht. Nhng i vi k khc, Tm li rt yu thng? Bc o S gii thch bn cht ca luyn i qua bi k th hai: Xa do v sng chung, Nay, do v hnh phc, Nh vy, luyn i sanh, Nhu sen mc trong nc.
-ooOoo-

Sau khi k Php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Hai ngi ny l hai v chng v B-la-mn thi xa v con trai ca h l Ta vy.
-ooOoo-

238. CHUYN MT CH (Tin Thn Ekapada)

Cha thn, hy ni ln...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k k v mt v in ch X-v.

Mt hm, a con trai ca v y ngi trn bp v ca cha v hi v y v ngha ci ca. Ngi in ch y ni: - Cu chuyn ny, tr c Pht khng mt ai khc c th tr li. V vy, ng dt con i n K Vin, nh l bc o S tha: - Bch Th Tn, a con trai ca con ngi trn bp v con v hi v ngha ci ca. Con khng bit tr li nn n y. Mong Th Tn tr li cu hi ny. Bc o S ni: - Ny nam c s, a tr ny, nay ang i tm l tng. Thu trc, n cng i tm l tng, v hi cc hin tr cu hi ny ri. Cc nh hin tr tr li n. Nhng qua nhiu ln ti sanh chng cht, n khng nh. Ri theo li yu cu ca ngi in ch, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu trc, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong gia nh triu ph. Lc ln ln, cha cht, B-tt c hng a v ca ngi triu ph. By gi con trai ca B-tt ngi trn bp v cha v hi: - Tha cha thn, hy ni cho con mt vic ch gm co mt ch nhng bao hm nhiu ngha.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 245 of 320

Ri ni c bi k u: Cha thn, hy ni ln Mt ch gm nhiu ngha, Vi ch y, chng ta Thnh t c l tng. Ngi cha ni ln bi k th hai: Mt ch ng knh trng, Mt ch gm nhiu ngha, chnh l ti nng, Lin h vi gii c, Gn lin vi nhn nhc, con gip bn hu, V cnh gic k th. Nh vy, B-tt tr li cu hi ca con trai. a con trai y dng phng php m ngi cha nu ra thnh tu l tng. V sau, khi mnh chung n i theo nghip ca mnh.
-ooOoo-

Sau khi thuyt Php Thoi ny, bc o S ging cc S tht. Cui bi ging y, c hai cha con c qu D lu. V Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, ngi con trai y l ngi con trai ngy nay, cn Ta l triu ph Ba-la-ni.
-ooOoo-

239. CHUYN CON NHI XANH (Tin Thn Harita-Mta)

Khi ta l con rn...,

Cu chuyn ny, khi Trc Lm, bc o S k v vua Ajtasttu (A-x-th).

Khi ph thn ca vua Pasenadi nc Kosala g con gi cho vua Bimbisra (Tn-b-sa), c cho nng mt lng Ksi nh mn tin sm l. Khi A-x-th git cha l vua Bimbisra, khng bao lu, mu hu mnh chung v thng chng. Sau khi m mt, vua A-x-th vn hng li tc ca ngi lng y. Vua Kosala quyt nh khng ngi lng thuc ti sn gia nh mnh cho n nghch t git cha, v vua gy chin vi A-x-th. Khi th ngi cu (Tc l vua Pasenadi) chin thng, khi th ngi chu (tc A-x-th) chin thng. Khi A-x-th thng trn, vua dng c ln khp trong nc v i v thnh vi kh th tng bng. Khi vua tht trn, vua v su mun v khng cho ai bit. Mt hm ti Chnh php ng, cc T-kheo ngi ni chuyn ny: - Tha cc Hin gi, khi A-x-th thng ngi cu th hn hoan, cn khi tht trn th su mun. Bc o S n Chnh Php ng v hi:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 246 of 320

- Ny cc T-kheo, cc ng ang ngi hp bn vn g? Khi c nghe vn trn, bc o S ni: - Khng phi ch nay, ngy xa cng vy, khi no ai thng trn cng hn hoan, khi no ai tht trn cng su mun. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm con nhi. Lc by gi khp ni ti nhng hang l su di sng, dn chng thng t cc li nm bt c. Mt by c li vo trong mt ci nm y v mt con rn nc cng b vo thn chy mu. Con rn khng thy ai cu mnh, s cht, vi b ra khi ming rm, v n v cng au n, nm np mt bn b nc. Lc by gi, con nhi xanh nhy n v ri vo ming ci li. Con rn bit khng ai c th phn x cho mnh, thy nhi xanh nm y lin hi: - Ny bn nhi xanh, bn c bng lng vi vic lm ca n c ny khng? Ri n c bi k u: Khi ta l con rn Di vo trong ming nm, Cc con c cn ta, Bn nhi c hoan h Vi vic n c lm? Con nhi xanh ni: - Vng, tha bn, ti hoan h. V sao vy? khi nhng con c i vo khu vc ca bn, bn n chng. Khi bn vo khu vc n c, chng n bn. Ti khu vc ca mnh, ti ch mnh kim n, khng ai l khng c sc mnh. Ri B-tt c bi k th hai: Loi ngi thng n cp, Khi no thy c li, Khi ngi khc n cp, K b cp, cp li. Khi B-tt phn x v kin ny, n c thy ch yu ca con rn nc, lin ni: - Chng ta s bt k th. n c i ra khi ming rm, git con rn ngay ti ch ri b i.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 247 of 320

Sau khi ni php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, con rn nc l A-x-th, cn con nhi xanh l Ta vy.
-ooOoo-

240. CHUYN VUA MAHPINGALA (Tin Thn Mahpingala)

Chnh vua Pin-ga-la...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v -b-t-a.

Trong chn thng -b-t-a tm mi cch hm hi bc o S, sau t nt n v chn v y vo trong lng t ca K Vin. Nhng i sng ti K Vin v ton dn sng trong vng y nghe tin u hn hoan v ni: - -b-t-a, k th ca bc o S l c Pht Chnh Gic, b t nut sng! Khi nghe nhng li ny c lan truyn khp ni, dn chng ton ci Dim-ph-, cc D-xoa, cc loi hu tnh, v ch Thin cng u hn hoan vui v nh vy. Mt hm, cc T-kheo hp ti Chnh php ng, v bt u ni chuyn: - Tha cc Hin gi, khi -b-t-a b nut vo lng t, qun chng sanh hoan h v ni: -bt-a b nut vo lng t ri. Bc o S n Chnh php ng v hi: - Ny cc T-kheo, cc ng ngi hp ang bn vn g? Khi nghe vn trn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi chi nay -b-t-a cht, i chng hn hoan vui mng. Thu trc, i chng cng hn hoan, vui mng nh vy. V bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, ti Ba-la-ni, vua Mahpingala (i hong nhn) tr v phi php v bt cng, lm cc nghip c theo mun ca mnh. Vua dng hnh pht thu m, cng chn, bc hip qun chng nghin ma trong my p. Vua cay nghip, c c, hung bo, khng c mt cht tnh thng i vi k khc. nh, vua c x h khc, nghch i vi v, con trai, con gi, i thn, B-la-mn, gia ch v.v... Vua nh l ht bi i vo mt, nh vin sn trong vt cm, nh mi dao m vo gt chn. Lc by gi, B-tt sanh ra lm hong t ca vua Mahpingala. Sut mt thi gian di, vua Mahpingala tr v ri mnh chung. Khi y dn chng ton thnh Ba-la-ni hn hoan vui sng, ci tht ln, thiu t thi hi vua vi ngn xe ci, v dp tt la vi hng ngn gh nc. Khi lm l qun nh tn B-tt ln ngi vua, h hn hoan vui sng v c mt v vua tr v ng

Kinh Tiu B - Tp V

Page 248 of 320

php, dn chng nh trng khp ni trong thnh. Dn chng treo c x trang hong thnh ph. Ti mi ca nh, h dng lu, tri du la v hoa, v ngi n ung trong cc lu c trang hong p y trn cc bc g c t im rc r. Cn B-tt ngi trn mt vng sng tuyt p, t trn mt ci b cao, di chic lng trng che trn u tht oai phong lm lit. Cc i thn, B-la-mn, gia ch, ngi nh xe, ngi gi ca ng bao vy xung quanh ngi. Mt ngi gi ca ng khng xa, ang khc v th di. B-tt thy vy hi: - Ny bn gi ca, cha ta cht, mi ngi u hn hoan vui sng, chi a n o, cn bn li ng khc vy? Cha ta c t t vi bn v yu qu bn sao? B-tt hi xong, c bi k u: Chnh vua Pin-ga-la, Lm hi khp mi ngi, Nay vua cht i, Ai cng thy thoi mi, Phi chng vua Hong nhn c ngi thng yu? Khin ngi phi than khc, Hi ngi gi ca kia? Nghe cu ni ca B-tt, ngi gi ca y ni: - Ti khc khng phi v vua Mahpingala cht lm ti bun. Nay ti rt c an lc. Trc kia mi khi vua Mahpingala i t lu xung hay ln lu, thng dng nm tay nh ti tm ci trn u, nh ci nh ca cy ba th rn. Khi vua i n th gii bn kia, vua s nh tm ci trn u ca thn Yma gi a ngc nh nh u ti. Dn chng y s ni: vua ny qu c i vi chng ti, v chng s gi vua ln trn ny li. Ti s vua s n va nm tay li nh trn u ti, nn ti khc. nu r ngha ny, anh ta c bi k th hai: Ti khng h thng mn Vua c con mt vng, Ti ch s mt vic Vua s tr li y. V lm hi thn Cht, Nn t y vua i, Thn Cht b vua hi, Li a vua tr v. B-tt ni vi anh ta: - Vua y b t vi ngn xe ci, c ti vi trm gh nc, v ch t c o ln xung quanh, Chng sanh i n th gii bn kia, do sc mnh ca nghip khng th tr li vi thn trc c. Ngi ch s: Ri an i anh ta, B-tt c bi k ny: B ngn xe ci t,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 249 of 320

B trm gh nc ti, t b o quanh, Ch v vua tr li. T y tr i, ngi gi ca c an tm. Cn B-tt tr v ng php v trn i lm cng c nh b th v.v... ri i theo nghip ca mnh.
-ooOoo-

Khi bc o S k Php thoi ny xong, Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, vua Pingala l -b-t-a v v hong t l Ta vy.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 250 of 320

5.13 PHM SIGLA

(Ch Rng)
241. CHUYN VUA CH RNG SABBADTHA (Tin Thn Sabbadtha)

Kin tr trong kiu mn...,

Cu chuyn ny, khi Trc Lm bc o S k v -b-t-a. Sau khi vua A-x-th tn nhim, b-t-a c li dng v cung knh, nhng tnh cm y khng th duy tr lu ngy. T khi qun chng thy thn thng th hin khi con voi Nlgiri c thc y chng c Pht th li dng v danh vng ca -b-t-a cng mt. Mt hm, cc T-kheo trong Chnh php ng bt u ni chuyn:
- Tha cc Hin gi, -b-t-a c gng to c li nhun v danh vng, nhng khng th duy tr chng lu ngy! Bc o S n v hi: - Ny cc T-kheo, cc ng t tp y, v ang bn vn g? Khi c bit vn trn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay -b-t-a lm mt cc li dng danh vng ca mnh. Lc trc k y cng lm mt chng nh vy. Ri, bc o S k cu chuyn qu kh
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt lm c vn t t do vua, thng t ba tp V v mi tm hc ngh. B-tt bit c thn ch Chin thng th gii. (By gi thn ch ny lin h n thin nh). Mt hm, B-tt c ngh: Ta s tng bi ch ny! Ri ngi ti gc sn, trn mt tng phng, Btt bt u tng ch. Nghe ni, bi ch y khng c c cho ngi khc nghe nu khng dng mt nghi l c bit. Do vy, B-tt c ti ch y. Khi B-tt ang c ch, mt con ch rng nm trong hang nghe bi ch y v hc ch thuc lng. Nghe ni con ch rng y trong mt i sng trc l mt -b-t-a t hc thuc bi ch Chin thng th gii y ri. B-tt c ch xong, ng dy v ni: - Ta chc chn hc thuc lng bi ch ny. Con ch rng t trong hang i ra, v ku to: - Ny B-la-mn, bi ch y, ta thuc lng tt hn ng ri! Ni xong, con ch rng b chy, B-tt ui theo n mt khong cch v ni: - Con ch rng ny s lm iu i bt hnh, hy bt ly n!

Kinh Tiu B - Tp V

Page 251 of 320

Con ch rng chy trn vo rng, tm c mt con ch rng ci, lin cn nh vo thn n. Ch rng ci hi: - Tha ngi, c vic g? Con ch rng ni: - Ngi c bit ta hay khng? Con ch rng ci tr li: - Ti khng bit. Con ch rng lin c bi ch, ra lnh cho hng trm con ch rng, tt c voi, nga, s t, cp, heo rng, cc con th v tt c cc loi bn chn t hp li xung quanh n, v con ch rng tr thnh vua ca chng tn l Sabbadtha (Tt c nanh vut) v tn ch rng ci lm hong hu. Trn lng hai con voi c con s t, v trn con s t, vua ch rng Sabbadtha ngi vi hong hu Mun loi vt u tn sng knh trng n. Say m danh vng, con ch rng sinh ra kiu mn v ni: - Ta s ly thnh Ba-la-ni. c vy quanh vi tt c loi th bn chn, di n mi hai dm, n ng khng xa v a tin cho vua: - Hy giao quc l hay giao chin! Dn chng Ba-la-ni ht hong lo s, ng cc ca thnh v ng ch bn trong. B-tt i n gn vua v tha: - Tha i Vng, ch s. Thn chu trch nhim giao chin vi con ch rng Sabbadtha. Ngoi thn ra, khng mt ai khc c th nh n c c. Nh vy, B-tt trn an vua v dn chng trong thnh. B-tt leo ln mt thp canh trn ca thnh v hi to: - Ny Sabbadtha, ngi lm g ly thnh? - Ta s ra lnh cho cc con s t rng ln lm i chng hong s v ta s ly thnh! B-tt bit c nh vy, bn t thp canh i xung bo nh trng ra lnh: - Ton dn thnh Ba-la-ni trong khong mui hai dm hy ly bt go bt tai li. i chng vng lnh, bt tai vi bt go, cho n khi h khng th nghe ting ca ngi khc, v h cng bt tai cc con mo v cc th nh khc. Ri B-tt leo ln thp canh ln th hai v gi to: - Ny Sabbadtha! Ngi lm g nh ly thnh?

Kinh Tiu B - Tp V

Page 252 of 320

- Ta s bo cc con s t rng ln, lm i chng hong s n cht ht v ta s ly thnh. - Ngi khng c th lm cho cc con s t rng ln c. Cc con s t thuc chng tc cao qu, vi bn chn vng mnh, vi bm lng rm rp, s t s khng vng lnh mt con ch rng gi nh ngi! Con ch rng cng u kiu mn ni: - Khng ch cc con s t khc, m ta s lm cho con s t hin ta ang ngi trn lng phi rng ln! - Ngi hy lm cho s t rng ln nu c th c. Con ch rng lin ly chn ra hiu cho con s t m n ang ngi ln lng: - Hy rng ln! Con s t lin k ming vo trn con voi, rng ln ba ln ting rng s t khng t on. Cc con voi hong s lm cho con ch rng ri xung di chn, chng lin ly chn dm ln trn u ch rng v ch n nt vn nh bt. Nh vy Sabbadtha b tiu dit. V cc con voi nghe ting rng s t kinh hong s cht, p ln nhau v cht ti ch. Tr cc con s t, tt c cc con th cn li nh nai, heo rng cho n cc con th, con mo, u cht ti ch. Cc con s t chy trn vo rng. Sut mui hai dm ng c ph bng ng tht th vt. Lc y B-tt t thp canh i xung, cho m rng ca thnh, nh trng v tuyn b nh sau: - Tt c mi ngi hy rt bt go ra khi tai ca mnh, v nhng ai mun n tht hy em tht v. Dn chng n cc loi tht ti v cc tht cn li c h phi kh v dnh. Tng truyn cch ct gi tht kh bt u t thi y.
-ooOoo-

Khi bc o S k Php thoi ny xong. Ngi c nhng bi k y tr tu sau y: Kin tr trong kiu mn Cho rng ham hi chng, Lm vua c i a, C mun loi c rng. Cng vy l ngi no c nhiu ngi vy quanh, To nn danh vng ln, Ging nh vua ch rng, Vi cc loi bn chn. Ri ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, con ch rng l -b-t-a, vua l nanda, cn v i thn t t l Ta vy.
-ooOoo-

242. CHUYN CON CH (Tin Thn Sunakha)

Kinh Tiu B - Tp V

Page 253 of 320

Ngu thay, con ch ny...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v con ch c n cm ti mt nh ngh gn ca lu

Ambala. Ngi ta ni rng t khi n mi sanh, n c my ngi gnh nc em v nui ti . Sau mt thi gian, con ch n cm ti y v thn th tr thnh to ln. Mt hm, mt ngi sng lng n ti ch y, thy con ch, lin cho nhng gnh nc mt thng y v mt ng tin, ri ly dy thng ct n v dt n i. Con ch b dt i, khng cng li, khng ku; n n cc n c cho, v i theo ngi y. Ngi y ngh: Con ch ny thng mn ta, nn tho dy thng cho n? Con ch va c th, lin mau chng chy mt mch v ngi nh c. Cc T-kheo thy con ch, bit r u ui s vic, vo bui chiu, ti Chnh php ng, h bt u ni chuyn ny: - Tha cc Hin gi, con ch, va kho thot khi dy tri buc nay tr v ngi nh ny. Bc o S n v hi: - Ny cc T-kheo, cc ng ngi ti y ang bn lun vn g? Khi c bit vn trn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay con ch y kho thot khi dy tri buc. Thu xa, n cng nh vy. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh giu c nc Ksi. Khi trng thnh, B-tt xy dng mt nh ring cho mnh. Lc by gi, Ba-la-ni, mt ngi c mt con ch. Con ch y c cm n y ch n khi thn th tr thnh to ln. Mt ngi lng i n Ba-la-ni, thy con ch y, cho ngi kia mt thng y v mt ng tin, ri bt con ch, ly dy da ct n li v dt n i. n ca rng, anh ta i vo mt ci chi, ct con ch li v nm ng trn tm thm. Lc by gi, B-tt c vic, i vo rng, thy con ch y b dy da ct cht, lin c bi k u: Ngu thay, con ch ny, Sao khng cn dy da? V thot khi tri buc, Hn hoan chy v nh! Khi nghe ni vy, con ch c bi k th hai: ta quyt nh, Ta ghi nh trong tm, Ta ch i thi c, Khi mi ngi i ng.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 254 of 320

N ni vy xong, ch khi mi ngi ng, n cn dy thng v sung sng chy trn v nh ch n.

-ooOoo-

Khi bc o S k Php thoi ny xong, Ngi nhn din Tin thn: - Con ch lc by gi l con ch ny, cn v hin tr l Ta vy.
-ooOoo-

243. CHUYN NHC S GUTTILA (Tin Thn Guttila)

Ta c mt t..., b-t-a:

Cu chuyn ny, khi Trc Lm, bc o S k v -b-t-a. Lc by gi, cc T-kheo ni vi -

- Ny Hin gi -b-t-a, nh bc Chnh ng Gic, Hin gi hc xong Ba tng Gio im v chng c Bn Thin. Tht khng xng ng nu Hin gi tr thnh k th ca bc S trng. -b-t-a p: - Ny cc hin gi, Sa-mn Gotama u c phi l S trng ca ta? Chnh do t lc ca ta, ta hc Ba tng Gio in v chng c Bn Thin. Ni vy xong, -b-t-a t b bc S trng. Cc T-kheo ngi ti Chnh php ng bt u ni chuyn ny: - Hin gi -b-t-a t b bc S trng, tr thnh k th ca bc Chnh ng gic, v gp i nn! Bc o S n v hi: - Ny cc T-kheo, nay cc ng anh hp bn vn g? Khi c bit vn trn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay -b-t-a mi t b S trng, tr thnh k th ca Ta v gp nn. Thu trc k y cng nh vy ri. V Bc o S k chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt sanh vo mt gia nh nhc s v c t tn l Thanh nin Guttila. Khi ln ln, B-tt thnh t tt c cc ngnh m nhc, v tr thnh nhc s Guttila. B-tt khng ly v v nui dng cha m m la. Lc by gi, mt s thng nhn sng Ba-la-ni, i n Ujjeni bun bn. Nhn ngy l hi c t chc, h hp nhau em theo nhiu vng hoa, hng thm, du sp, cc thc n, v n mt ch vui

Kinh Tiu B - Tp V

Page 255 of 320

chi. H ni: - Hy tr tin thu gi cc nhc s n. Lc by gi nhc s Msila l v nhc trng Ujjeni. H mi Msila n n cho h nghe. Msila chi n t b, vn dy rt cng ri gy n. Nhng h tng nghe nhc s Guttila chi n, nn nhc ca Msila chi chng khc g gy trn chiu. V vy khng mt ai t v hi lng. Khi Msila thy h t v khng hi lng, ng ta ngh: C l ta chi n cng thng qu, ng ta vn dy xung bc trung v gy tip. Cc ngi nghe vn t v thn nhin, ng li ngh: Nhng ngi ny khng bit mt cht g v nhc, v lm nh v mnh khng bit, ng ta gy n vi ht sc dng. n y, h cng khng ni mt li g. Ri Msila ni vi h: - Ny cc thng nhn, ti gy n t b khng lm cho cc ng thch th sao? H ni: - Nhng ng gy n t b sao? Chng ti ngh rng ng ch ln dy n! - Vy cc ng bit mt nhc trng no gii hn ti, hay v cc ng khng bit g nn cc ng khng thch nghe ni gy? Cc thng nhn ni: - Chng ti trc y nghe ting n t b ca nhc s Guttila Ba-la-ni. Cn ting n ca ng chng khc g b m ru ng con nt! - Vy cc ng hy ly li tin mn. Ti khng cn tin y. Ch khi no cc ng i Ba-la-ni, hy em ti theo! H bng lng, v khi ra i, h em theo Msila n Ba-la-ni, ch cho ng ta bit ch ca Guttila, ri h v nh. Msila i vo nh ca B-tt, thy cy n t b xinh p ca B-tt c treo trn dy, lin ly xung v n. By gi cha m ca B-tt m khng thy Msila, ngh rng c l cc con chut ang n dy n t b, lin ni: - Xut, xut! cc con chut n dy n t b! Lc y, Msila t n xung, cho cha m B-tt, v hai v hi: - ng t u n? ng ta p: - Ti t Ujjeni n hc ngh di chn s trng. Hai v ni: - Lnh thay!

Kinh Tiu B - Tp V

Page 256 of 320

Msila hi: - S trng u? - Ny con thn, n khng c nh, nhng hm nay n s v. Ri Msila ngi xung i n khi B-tt v, lin ni ln nhng li hi thm v cho B-tt bit l do mnh n. B-tt l ngi gii xem tng, thy ngi ny khng phi bc chn nhn, lin t chi: - Ny con thn, ngh ny khng phi l ngh ca con. Msila m chn cha m B-tt van ln yu cu gip . - Hy bo con ca ng b dy cho con hc vi! Trc li yu cu ca cha m, B-tt khng th cng li, v dy cho ng ta ngh nhc. Ri Msila i vi B-tt khng phi l v S trng giu ngh, nhng g mnh bit, B-tt u dy cho Msila. Dy xong, B-tt ni: - Ny con thn, ngh con hc xong. Msila suy ngh: Nay ta hc thnh ti xong. Thnh Ba-la-ni ny l kinh ti thng trong ci Dimph-. S trng gi. Nay ta phi sng ti y. V vy ng ta lin tha vi S trng: - Tha S trng, nay con s hu vua. S trng ni: - Lnh thay, con thn. Ta s tu vi vua. B-tt i tu vi vua: - t ca thn mun hu h i vng. Hy tr tin lng cho n! - N s nhn phn na lng ca khanh. S trng bo cho Msila bit tin ny, Msila ni: - Nu con c tr tin bng lng ca thy, con s hu h vua. Nu khng c, con s khng hu h! - V sao? - Phi chng con bit tt c ngh ca S trng? - Phi, con bit nh vy.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 257 of 320

- Ti sao vua li cho con phn na lng? B-tt tu vic y vi vua. Vua ni: - Nu n c th chng t ti ngh n bng khanh, n s nhn lng ngang bng. B-tt tin cho Msila bit. ng ta ng : - Lnh thay! Con s tr ti! Khi vua c tin bo v vic ny, vua ni: - Lnh thay! Ngy no ngi s tr ti? - Tu i vng, t nay n ngy th by. Vua hi: - C tht chng ngi s thi ti vi S trng ca ngi? - Tha i vng, tht vy! Vua mun ngn chn ng ta nn ni: - Khng nn c s cnh tranh gia t v S trng! Ch lm nh vy! - Thi va ri, tu i vng. n ngy th by s c cuc th ti gia thn vi S trng ca thn. Vua chp thun v cho ngi nh trng truyn rao khp kinh thnh li b co ny: - T nay cho n ngy th by, S trng Guttila v t Msila c cuc tranh ti vi nhau ti cung vua trnh by ti ngh. Qun chng thnh hy hi hp li xem ti ngh ca h. B-tt suy ngh: Msila cn tr ang thanh nin. Cn ta gi, sc kho yu km. Vic lm ca ngi gi khng th thnh cng. Nu t tht bi, th cng khng c g vinh d c. Nhng nu t thng cuc, th vo rng m cht cn tt hn s nhc m ta phi gnh chu! V vy, B-tt i vo rng, nhng ri s cht lin quay tr v, v ri s nhc, li i vo rng. Nh vy B-tt i i, v v v su ngy tri qua. C di chn B-tt ho a, v con ng mn do du chn ngi i hin ra. Trong lc y, chic ngai ca Thin ch Thch tr thnh nng. Thch hng tm tm hiu v bit s vic xy ra. Thch suy ngh: Nhc s Guttila ang chu nhiu au kh trong rng v ngi t. Ta phi gip nhc s Guttila. Thch vi vng i n ng trc B-tt v hi: - Tha S trng, sao S trng li i vo rng? B-tt hi:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 258 of 320

- ng l ai? Thch p: - Ta l Thch. B-tt tha: - Tha Thin ch, ti s t nh bi nn trn vo rng. Ni ri B-tt c bi k u: Ti c mt t hc n vi ti, n t b by dy, Tht du dng m i, N thch ti biu din. Thin ch Ko-si-ya, Xin hy gip ti! - ng s, Thin ch Thch p. Ta l ch nng ta v bo v bn. Ri Thin ch c bi k th hai: ng s, ta s gip, Khi no bn cn ta, Danh d l phn thng Xng ng vi gio s, ng s, v t Khng th i ch thy, V bn s chin thng. Ri Thch dn: - Khi bn gy n t b, hy ct t mt dy v chi vi su dy. Ting n t b ca bn vn hay nh c. Msila cng s ct t mt dy, nhng ting n t b ca n s mt i. Khi y, n s thua cuc. Bit n tht bi, bn hy ct t dy th hai, dy th ba, dy th t, dy th nm, dy th su dy th by. Bn s gy n vi ci trc n m thi, ting n s pht ra t cc u dy b t v s vang di ton thnh Ba-la-ni rng n mi hai dm. Sau , Thch cho B-tt ba cy a thn v ni tip: - Khi ting n t b vang di ton thnh, hy qung mt a thn ln h khng. Khi y ba trm Thin n s hin xung v ma trc mt bn. Khi chng ma nh vy, bn s qung a thn th hai, ba trm Thin n khc s hin xung v ma trc n t b ca bn. Ri hy qung chic a thn th ba, khi y ba trm Thin n khc s hin xung v ma ti sn trn ca u trng. Ta cng s n cng vi chng. Hy i ln no, ch s hi. Vo bui sng B-tt i v nh. Ti ca cung vua, mt ci nh trn c dng ln v t mt chic ngai. Vua t trn lu xung, ngi chnh gia trn sng ta trong ci nh c trang hong rc r. Mi ngn n nhn phc sc dim l, cng vi cc i thn B-la-mn, nhn dn v.v... vy xung quanh vua. Tt c nhng ngi trong thnh u t hp li. Trong sn chu, h sp ch ngi theo hnh vng

Kinh Tiu B - Tp V

Page 259 of 320

trn, hng hng lp lp chng cht ln nhau. B-tt c tm ra, trang sc v xoa du thm; sau khi n nhiu mn thng v, ngi cm cy n t b v ngi trn ch son sn. Cn Thch cng n, vi php tng hnh ng trn h khng, c mt hi chng ng o vy quanh, nhng ch B-tt c th thy Thch. Msila cng n v ngi trn ch ca mnh. i qun chng bao vy xung quanh h. u tin, c hai u gy n ging nhau. i qun chng thch th vi hai ngi gy n v v tay khng ngt. Thch ng trn h khng ni vi B-tt: - Hy ct t cc dy! B-tt ct t si dy Bhamra (si dy ong). D si dy b ct, u si dy t vn pht ra ting thin nhc. Msila cng ct t mt dy, nhng t si dy b t, ting khng pht ra. S trng ct t dy th hai, ln lt n si dy th by, ting vn pht ra t cy n v vang dy c kinh thnh. Qun chng vy hng ngn khn tay trn h khng, hng ngn ngi v tay tn thng. B-tt lin qung mt a thn h khng. Ba trm Thin n lin hin xung v bt u nhy ma. Cng vy, khi B-tt qung a thn th hai, th ba, chn trm Thin n hin xung v cng ma nh Thin ch ni trc. Lc by gi, vua ra du cho qun chng. Qun chng ng dy la to: - Ngi mun nh bi S trng! Ngi phn thy phn bn, tng mnh c th i ch thy! Ngi khng bit lng sc mnh! H la ht phn i ch thy! Ngi khng bit lng sc mnh! H la ht phn i, Msila, v vi gy v.v... hay bt c ci g n tay, h nh ng ta n cht v cm chn ng qung xc trn mt ng rc. Vua rt hoan h ban cho B-tt rt nhiu tng phm nh tri ma xung v th dn cng lm nh vy. Thch thn mt cho mng B-tt v ni: - Tha bc Hin tr, ta s cho thng c xe vi mt ngn con nga thun chng, ri gi thn nh xe Mtali xung y. Ngi s ng ln c xe Vejayanta th thng c ngn nga ko v ngi s du hnh thin gii Ni xong, Thch ra i. Khi Thch tr v v ngi trn ngai vng ca mnh ton bng qu, (ngai hong bo thch), cc Thin n lin hi: - Tha Thin ch, ngi i u v? Thch k li cho Thin chng r toan cu chuyn vi cc chi tit, ri tn thn gii hnh v cng c ca B-tt. Cc Thin n tha:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 260 of 320

- Tha Thin ch, chng con mun thy S trng y. Hy a S trng n y! Thch bo Mtali: - Nay khanh, cc Thin n mun thy nhc s Guttali. Hy i mi B-tt ngi trn c xe Vejayanta v a v y n y. Thn li xe Mtali vang li ra i v a B-tt n. Thch hoan h cho n v y v ni: - Tha S trng, cc Thin n mun nghe nhc ca S trng. B-tt ni; - Chng ti l nhc s, nng ta vo ngh sng. Hy tr cng ri ti s chi nhc. - Hy chi nhc i, ta s tr cng cho ngi! - Ti khng cu tr mn g khc tr vic ny: Hy cho cc Thin n ny ni ln thin nghip ca mnh, ri ti s chi nhc. Cc Thin n tha: - Sau khi c nghe nhc thoi mi, chng con s ni ln cc thin nghip chng con lm. Tha S trng, vy trc tin hy nh nhc. Sut by ngy B-tt nh nhc, v nhc ca B-tt vt hn c thin nhc. Vo ngy th by, B-tt hi cc Thin n v thin nghip ca h. Mt Thin n, trong thi c Pht Ca-dip, cng mt thng y cho mt T-kheo. Sau khi ti sanh lm th gi ca Thch, nng tr thnh Thin n c mt ngn tin n khc hu h. B-tt hi nng: - Trong mt i trc, nng lm g khin nng c sanh ti y? Cch thc hi v cu hi v cu tr li ca nng c k trong Chuyn Thin cung (Vimna Vatthu) nh sau: Vi dung sc th thng, i thin n vinh quang, Nng chiu khp mi hng, Chng khc g sao mai, T u, ny huy hong, T u, cc lc th Xut hin ra cho nng? Cc s hu kh i Lm tm tr a thch? Hi Thin n i lc! Ta hi nng iu ny Nng to cng c g, Khi nng l n nhn, Khin nay nng t c

Kinh Tiu B - Tp V

Page 261 of 320

i thn lc chi sng, V dung sc rc r Chiu ta khp mi phng? Nng l bc n nhn cng dng thng y, Ti thng gia nam nhn, Ti thng gia n nhn, Khin nay nng t c Ti thng gia n nhn, Chnh nng b th Vt kh i nh vy, Nn c sanh thin cung, M l v kh i, Hy ngm lu i ta! Ta, Thin n p nht, Hy xem qu d thc Cc cng c ta lm, Do vy, ta tuyt m, Do vy, ta huy hong, Ta c cc s hu Kh i, tm a thch, Do vy, ta huy hong, Ta c cc s hu Kh i, tm a thch, Do vy ta t c Ti thng v uy lc, V dung sc ca ta Chiu ta khp mi phng. Sau khi c cc bi k, cc Thin n tip tc k: - Mt Thin n khc cng dng hoa cho mt T-kheo ang i kht thc. Mt Thin n khc c yu cu cng dng nm loi vng hoa thm in th Pht Ca-dip, v nng cng dng chng. Mt Thin n cng dng cc loi tri c v ngt. Mt Thin n khc nghe php t cc T-kheo hay T-kheo-ni ang hnh o hay ang an c ma ma ti nh ca mt gia nh. Mt Thin n khc ng trong nc cng dng mt T-kheo th trai trong mt chic thuyn. Mt Thin n khc sng trong gia nh hu h m chng, cha chng, v khng bao gi tc gin. Mt Thin n khc chia phn mn n mnh nhn c cho mt T-kheo v gi gii hnh. Mt Thin n l n t trong mt gia nh, khng phn n, khng kiu mn, san s phn n ca nng, nn c sanh lm th gi ca Thn ch. Nh vy, tt c ba mi by Thin n c B-tt hi do h lm nghip ca mnh lm. Khi nghe chuyn ny, B-tt ni: - Tht li ch cho ta, tht v cng li ch cho ta! Ta n y va nghe cc thnh tch t c nh cc thin nghip nh nht bit bao. T nay khi tr v th gii loi ngi, ta s lm cc thin nghip nh b th v.v... Ri, B-tt tht ln li cm hng ny:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 262 of 320

Hm nay ta may mn Rng ng tht tt lnh Ta thy cc Thin n, Dim l v cao sang, V nghe php du ngt! Ta s lm iu thin, B th v chn tht, T ch v khc k, Ta s n ch kia, Ni khng cn su mun. By ngy qua, Thin ch Thch ra lnh cho thn li xe Mtali mi Guttila ln ngi v a ngi v Ba-la-ni. Khi n Ba-la-ni, ngi ni cho mi ngi bit nhng vic mnh thy thin gii. T y, mi ngi quyt nh lm vic lnh vi n lc ca h.
-ooOoo-

Khi thuyt Php thoi ny xong, bc o s nhn din tin thn: - Msila l -B-t-a, Thch l A-na-lut- (Anuruddha), vua l nanda v nhc s Guttila l Ta vy.
-ooOoo-

244. CHUYN LY DC (Tin Thn Viticcha)

Ci thy, n khng mun...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt du s chy trn.

Ngi ta ni v ny khng tm c mt ngi i thoi vi mnh trong ton ci Dim-ph-, nn n X-v v hi: - Ai c th cng vi ta tho lun? Khi c nghe c bc Chnh ng Gic, v y lin i K Vin vi qun chng vy quanh, v hi Th Tn mt cu trong khi Th Tn ang thuyt php gia bn hi chng. Bc o S tr li cho v y xong lin hi li mt cu. Du s y khng th tr li lin ng dy v b chy. Hi chng ang ngi ng ni to: - Bch Th Tn, du s y b Th Tn nh bi ch vi mt cu. Bc o S ni: - Ny cc nam c s, khng phi ch nay, Ta mi nh bi k y vi mt cu hi. Thu xa, ta cng lm nh vy ri. V bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 263 of 320

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh B-la-mn nc Ksi. Lc ln ln, ngi t b cc dc, xut gia tr thnh v n s du hnh, sng lu ngy trong ni Tuyt. Ri B-tt xung ni, sng trong mt chi l ti mt khc quanh sng Hng, gn mt th trn nh. By gi c mt du s khng tm c mt ngi thoi vi mnh trong ton ci Dim-ph-, n th trn y v hi: - Ai c kh nng i thoi vi ta khng? Khi c tr li c ngi v nghe ni n uy lc ca B-tt, v y cng i chng vy quanh n tr x ca B-tt v sau khi cho hi ngi, v y lin ngi xung. B-tt hi: - ng c ung nc sng Hng c pha trn vi cc loi hng rng hay khng? Du s y dng li m rng vn v ni: - Ci g l sng Hng? Ct l sng Hng? Nc l sng Hng? B bn ny l sng Hng? B bn kia l sng Hng chng? B-tt ni: - Hy mt bn ct, nc, b bn ny, b bn kia! Th ng c c sng Hng g? Du s khng tr li cu y c, lin ng dy v b chy. Khi k y i ri, B-tt thuyt php cho i chng ngi nghe, v c cc bi k ny: Ci thy, n khng mun, Ci khng thy, n mun, Ta ngh n i lu, Khng c iu n mun. Ci c, n khng tha, c ri, n khng mun, c mun n khng cng, Ta knh bc ly dc.
-ooOoo-

Khi thuyt Php thoi ny xong, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi du s y l du s ngy nay, cn v n s kh hnh l Ta vy.
-ooOoo-

245. CHUYN KINH PHP MN CN BN (Tin Thn Mlapariyya)

Thi gian n hu tnh...,

Cu chuyn ny, khi rng Subhaga gn Ukkatth, bc o S k v kinh Mlapariyya.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 264 of 320

Nghe ni lc by gi c nm trm B-la-mn tinh thng ba tp V-, xut gia trong Gio php, hc Ba Tng kinh in v sanh lng ng mn. H suy ngh Bc Chnh ng Gic bit Ba tng Kinh in, chng ta v bc Chnh ng Gic no c khc g? H khng i n hu Th Tn, v h sng vi mt hi chng t ngang bng hi chng ca bc o S. Mt hm, bc o S i n gp h, v khi h ngi gn mnh, bc o S Thuyt Kinh Cn bn php mn v t im thm tm th bc tu chng. H khng hiu c mt li g. Trc kia, h kiu mn ngh rng khng c bc hin tr no bng h. Nay ng trc mt Pht, h thy h khng hiu mt t g. H t bo: Tht khng c ai hin tr nh ch Pht. i cng c ch Pht tht tt thng! T y tr i, h khng cn kiu mn, tr thnh hin lnh nh rn b rt nhanh. Bc o S tr Ukkatth cho n khi tha thch, ri i Vesli, n in th Gotama v ging Kinh Gotama. C ngn th gii u rung ng! Khi nghe kinh y xong, cc T-kheo ny tr thnh cc v Ala-hn. Nhng khi bc o S ging xong Kinh Cn bn php mn v tr Ukkatth, c T-kheo hi hp ti Chnh php ng, bt u ni chuyn nh sau: - Tha cc Hin gi, i uy lc ca c Pht tht v i. Cc du s B-la-mn y thng vn kiu mn t c nh vy, nay dit tr kiu mn nh bi thuyt php v Cn bn php mn ca Th Tn. Bc o S n ti Php ng v hi: - Ny cc T-kheo, cc ng hi hp y ang bn lun vn g? Khi bit vn trn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay mi nh vy. Thu xa nhng ngi ny sng vi u ging cao t i, ta cng nhip phc lng kiu mn ca h. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh B-la-mn. Khi n tui tr thnh, ngi tinh thng ba tp V-, tr thnh bc s trng c danh ting nhiu phng v ging dy ch thn cho nm trm thanh nin B-la-mn. Nm trm thanh nin y ch tm hc tp cho n thnh tu vin mn, ri lng kiu mn khi ln, h t ngh: Chng ta hiu bit chng no, v s trng cng hiu chng y thi. Khng c g khc. V vy h khng i n hu s trng, cng khng lm cc bn phn i vi s trng. Mt hm, h thy s trng ngi di gc cy to; mun nho bng s trng, h ly mng tay g vo cy to v ni: - Cy ny tht s khng c li!

Kinh Tiu B - Tp V

Page 265 of 320

B-tt bit h nho bng mnh, lin ni: - Ny cc t, ta s hi cc anh mt cu. H thch th ni: - Hy ni ln, chng ti s tr li. S trng hi bng cch c bi k u: Thi gian n hu tnh, n tt c, n mnh, Ai l hu tnh y n c n thi gian, Ai l ngi nu chn Thi gian nu hu tnh? Nghe cu hi ny, khng mt ai trong m thanh nin B-la-mn c th hiu c. Ri B-tt ni vi chng: - Ch tng rng cu hi ny nm trong ba tp V-! Cc anh tng rng mnh bit tt c mi iu ta bit. Cc anh hnh ng ging nh cy to. Cc anh khng bit rng ta bit c nhiu hn mi iu cc anh bit. Hy i i! Ta cho cc anh by ngy. Hy nghin ngm cu hi ny sut thi gian y. H nh l B-tt, ri i v nh ca mnh. H suy ngh sut by ngy, nhng cui cng khng gii quyt c cu hi. Sau by ngy, h i n gp s trng, nh l v ngi xung mt bn. S trng hi: - Ny cc t v mt my hin thin kia, cc anh c p cu hi y c khng? H tr li: - Tha khng, chng ti khng bit. Ri B-tt qu trch h vi bi k th hai: Loi ngi c nhiu u, Trn u tc mc ln, u dnh ln trn c, Bao nhiu u c tai? B-tt tip tc ch trch cc thanh nin B-la-mn y: - Cc anh l ngi ngu si, tai ca cc anh ch c l ch khng c tr tu. Sau , B-tt tr li cu hi. Nghe xong, h ni: - i, S trng tht v i thay! H lin xin li, ri nhip phc lng kiu mn v hu h B-tt.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 266 of 320

-ooOoo-

Khi bc o S thuyt Php thoi ny xong, Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi trm thanh nin B-la-mn l nhng T-kheo ny, cn v s trng l Ta vy.
-ooOoo-

246. CHUYN LI PH BNG (Tin Thn Telovda)

Ngi c khng t ch...,

Cu chuyn ny, khi ti ngi nh c nc nhn gn Vesli (T-x-ly) bc o S k v tng qun

Siha. Sau ngy quy y c Th Tn, v ny mi Ngi dng cm c tht. Cc Ni-kin t nghe vy lin phn n, khng hoan h. Mun lm hi c Nh Lai, h ph bng nh sau: - Samn Gotama tuy bit mn tht bt tnh c lm c v mnh m vn n. Do cc T-kheo ngi ti Chnh php ng bt u ni chuyn ny: - Ny cc Hin gi, Ni-kin t Nthaputta i khp ni vi hi chng ca mnh v ph bng nh sau: Sa mn Gotama, tuy bit mn tht bt tnh c lm c v mnh m vn n. Nghe vy bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay Ni-kin-t Ntaputta mi ph bng ta n mn tht c lm c v mnh, m trc kia v y cng hnh ng nh vy. Ri, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu trc, khi vua Brahmadatta tr v B-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh B-la-mn. Khi n tui trng thnh, ngi xut gia lm v n s. V mc ch ly mui v gim, ngi t vng Tuyt Sn i n Ba-la-ni, v ngy hm sau, vo thnh kht thc. C mt in ch mun lm hi v tu kh hnh lin mi ngi vo nh, ngi trn ch son sn, v i mn tht c. Sau bui n, gia ch ngi xung mt bn v n s tha: - Khi lm mn tht ny, chnh v ngi m ti git cc loi vt hu tnh. Vic bt thin ny khng thuc chng ti, m ch thuc v ngi thi. Ri ng ta c bi k u: Ngi c khng t ch, Bo git, nu, mi n, Ngi n mn tht ny, B c lm nhim.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 267 of 320

Nghe vy, v n s c bi k th hai: Nu ngi khng t ch, Git v con, mi n, Ngi c tr tuy n, Khng b c lm nhim. B-tt thuyt php nh vy ri t ch ngi ng dy v ra i.
-ooOoo-

Khi thuyt Php thoi ny xong, bc o S nhn din Tin thn. - Lc by gi, ngi in ch l Ni-kin-t Ntaputta, cn v tu kh hnh l Ta vy.
-ooOoo-

247. CHUYN HONG T PDANJALI (Tin Thn Pdanjali)

Tht s hong t ny...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v Trng lo Lludyi (Udyi kh di).

Mt hm, hai v i t ang bn lun mt cu hi. Cc T kheo nghe cuc bn lun u tn thn cc Trng lo y. Trng lo Lludyi ngi trong hi chng bu mi v suy ngh: Lm sao h hiu bit bng ta c! Thy vy, cc Trng lo ng dy v i. Hi chng lin gii tn. Sau , cc T kheo ngi Chnh php ng bt u ni chuyn y: - Ny cc Hin gi, Lludyi ch trch hai v t ti thng v bu mi. Nghe chuyn y bc o S ni: - Ny cc T kheo, khng phi ch nay m trc kia cng vy, ngoi tr bu mi, Lludyi khng bit g khc. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt l mt i thn c vn cho vua v th s v thnh s. Vua c mt hong t tn l Pdanjali, ngu n v bing nhc. Sau mt thi gian, vua mnh chung. Khi tang l ca vua xong, cc i thn suy ngh: Chng ta hy lm l qun nh ln ngi cho hong t Pdanjali. Nhng B-tt ni: - Hong t ny ngu n v bing nhc. Chng ta la hong t y lm l qun nh ln ngi vua sao? Sau , cc i thn t chc mt cuc x n, t hong t ngi gn, v x khng ng n. H x ngi

Kinh Tiu B - Tp V

Page 268 of 320

s hu ch tr thnh ngi mt ti sn v hi hong t: - Tha hong t, chng ti x n nh vy c ng khng? Hong t bu mi. B-tt suy ngh: Ta tng hong t ngu! Nhng khng phi, hong t l ngi c tr bit v x n khng ng n, v B-tt c bi k: Tht s hong t ny Tr tu sng hn ngi, Hong t bu mi vy, Chc thy r chng ta! Ngy hm sau, cc i thn li t chc mt cuc x n khc. Ln ny h x ng n v hi: - Tha hong t, x n nh vy c ng khng? Hong t cng bu mi. Bit rng hong t ch l ngi ngu n, B-tt c bi k th hai: K ny khng bit c Php, phi php, chn, vng, Ngoi ci bu mi ra, N khng bit g c. Cc i thn bit c Pdanjali ch l k ngu n, nn h lm l qun nh tn B-tt ln lm vua.
-ooOoo-

Khi bc o S thuyt Php thoi ny xong, Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, Pdanjali l Lludyi, cn v i thn hin tr l Ta vy.
<-ooOoo-

248. CHUYN TH D CY KIMSUKA (Tin Thn Kimsukopama)

Tt c cc con ta...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v Kinh Kimsukopama (Th d cy Kimsuka).

Mt hm bn T-kheo i n gp c Nh Lai v xin ti thin qun t tp. Bc i S gi cho cc v y v ti thin qun. H nhn c ti thin qun Su x, i v tr x ca mnh. Mt v trong s h liu tri Su x chng qu A-la-hn. Mt v liu tri Nm un. Mt v liu tri Bn i. Mt v liu tri Mi tm gii u chng qu A-la-hn. Bn v T-kheo trnh ln bc o S cc qu chng ca mnh. Khi y mt T-kheo khi ln t tng: Nhng ti thin qun ny c kh nng a n Nit-bn, v sao tt c li t c qu A-la-hn?, v v ny hi bc o S. Ngi p:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 269 of 320

- Ny cc T kheo, s kin ny c khc g nhng ngoi anh em thy cy Kimsuka. Ni vy xong, theo li yu cu ca h, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, vua c bn con trai. Mt hm, h gi ngi nh xe v ni: - Ny bn, chng ti mun thy cy Kimsuka. Hy ch cy y cho chng ti. Ngi nh xe ni: - Lnh thay, ti s ch. Nhng ngi nh xe khng ch cy y cho bn ngi cng mt ln. Anh ta em ngi anh c ln xe i vo rng, v ch cy Kimsuka vo thi n ch l mt thn cy vi cc n mi mc, ri ni: - y l cy Kimsuka Sau anh ta ch cho ngi th hai mt cy Kimsuka c l cn xanh, ri ch cho ngi th ba mt cy ang tr hoa, v ch cho ngi th t mt cy Kimsuka sanh tri. Sau mt thi gian, bn anh em ngi vi nhau, v ni cu chuyn ny: - Cy Kimsuka ging nh cy g? Mt ngi ni: - Ging nh mt khc cy b chy! Ngi th hai ni: - Ging nh cy bng! Ngi th ba ni: - Ging nh ming tht! Ngi th t ni: - Ging nh cy keo. H khng ng vi cu tr li ca mi ngi, lin i n vua cha v hi : - Tha Ph Vng, cy Kimsuka ging cy g? Vua cha ni: - Cc con tr li th no ?

Kinh Tiu B - Tp V

Page 270 of 320

V h trnh by vi Vua cha cu tr li ca mnh. Vua ni: - Bn con thy Kimsuka. Nhng khi ngi nh xe ch cy Kimsuka cho cc con, cc con khng phn tch v hi: Trong thi gian ny, cy Kimsuka ging ci g? Trong thi gian khc, cy Kimsuka ging ci g? Trong thi gian khc, cy Kimsuka ging ci g? Do khng hi vy, nn cc con sinh nghi ng. Ri, vua c bi k u: Tt c cc con ta thy Kim-su-ka, Nhng chnh ni y, Ci g lm con nghi? Khng hi ngi nh xe, Cy y thi no? Sai khi nu r s vic, bc o S ni: - Ny cc T kheo, ging nh bn anh em y, v khng bit phn tch v khng hi, nn sinh nghi ngi i vi cy Kimsuka, cng vy cc ng pht sinh nghi ng v Chnh php ny. Ri bc Chnh ng gic c bi k th hai: Nh vy nhng k no Thiu hiu bit Chnh php, Cng pht sinh nghi ng i vi cc Chnh php, Ging nh cc anh em Vi cy Kim-su-ka.
-ooOoo-

Khi bc o S thuyt Php thoi ny xong, Ngi nhn din Tin thn: - By gi, vua Ba-la-ni l Ta vy.
-ooOoo-

249. CHUYN CON KH SLAKA (Tin Thn Slaka)

Con l con c nht...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt i Trng lo c danh ting.

V ny truyn gii xut gia cho mt chng trai v hnh h ngi y. Sa-di ny khng chu ni s hnh h, bn hon tc. Trng lo y n v d dnh: - Ny chng thanh nin, y ca con s l ca con. Bt ca con s l ca con. Y v bt ca ta y cng s

Kinh Tiu B - Tp V

Page 271 of 320

tr thnh y v bt ca con. Hy xut gia. Chng thanh nin ni: - Con khng mun xut gia. Nhng v Trng lo ni i ni li mi nn cui cng, thanh nin y xut gia. Khi thanh nin y tr li vi Tng chng, Trng lo y bt u hnh h anh ta nh trc. Thanh nin y khng chu ni s hnh h, lin t b Tng chng mt ln na v du c yu cu nhiu ln, anh ta vn ni: - ng khng chu ni ti, v cng khng chu ni khng c ti. Hy i i. Ti khng mun xut gia. Cc T-kheo ngi ti Chnh php ng bt u ni chuyn ny: - Tha cc Hin gi, chng thanh nin y tht c tm bn nhy. Anh ta bit c tm tnh ca i Trng lo ny nn khng xut gia li. Bc o S n v hi: - Ny cc T kheo, nay cc ng hp y v bn n chuyn g? Khi nghe vn trn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay thanh nin y c tm bn nhy. Lc trc anh ta cng nh vy ri. Mt ln anh ta thy c li lm ca ngi y nn khng chp nhn ngi y na. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong gia nh mt ngi in ch. Khi n tui trng thnh, B-tt sng bng ngh bun bn la go. Mt ngi khc lm ngh d rn, dy mt con kh, bt n ung thuc gii c, ri cho n chi vi mt con rn, v sng vi ngh y. Vo ngy hi vui chi c t chc, ngi d rn mun tham d cuc vui, lin giao con kh cho ngi bun go ny v dn: - Ch xao lng n. Sau khi vui chi, n ngy th by anh ta tr v, n nh ngi bn go v hi: - Con kh u? Con kh nghe ting ni ca ch, mau chng t ni tim bn go i ra. Lp tc ngi ch ly que nh n trn lng, a n vo vn, tri n mt bn v nm ng. Ngay khi con kh bit ngi y ng, n lin t ci tri, b trn v leo ln mt cy xoi. N n tri xoi chn, ri ling ht xoi trn thn ngi d rn. Anh ta thc dy nhn ln, thy con kh lin ngh: Vi li du ngt, ta s d d con kh y xung v s bt n. V vy, anh ta c bi k u:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 272 of 320

Con l con c nht, S l ch nh ta, Hy t cy leo xung, Hi con, S-la-ka! Ny con hy v nh, Hy sng chung vi cha! Nghe vy, con kh c bi k th hai: Phi chng ng qu bit Tm ti l th no! Chnh ng nh ti, Vi cy gy bng tre, Ti vui sng rng xoi, C tri cy chn mui, Hy i v nh ng, Vy ti xin t bit!
-ooOoo-

Khi bc o S thuyt Php thoi ny xong, Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, con kh l Sa-di y, ngi d rn l Trng lo ny v ngi bun la go l Ta vy.
-ooOoo-

250. CHUYN CON KH (Tin Thn Kapi)

n s ny vui thch...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt T-kheo la o.

Tnh la o ca v ny c cc T-kheo bit r. Ti Chnh php ng, h bt u ni chuyn ny: - Ny cc Hin gi, T-kheo y, sau khi xut gia trong Gio php gii thot ca c Pht, li y nhng hnh vi la o. Bc o S n v hi: - Ny cc T-kheo, cc ng hp y ang lun bn vn g? Khi nghe vn trn, bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay k y mi la o, m thu trc cng nh vy ri. Ch v mun h la m khi cn l con kh, n la gt. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh B-la-mn nc

Kinh Tiu B - Tp V

Page 273 of 320

K-si. Khi B-tt n tui trng thnh v c mt con trai bit chy chi, th b v, mt n B-lamn, mnh chung. B-tt m con trai i vo Hy-m-lp Sn, xut gia lm v n s, cng con trai hnh tr kh hnh, v sng trong mt chi l. Trong ma ma, khi ma ri khng dt, mt con kh b lnh bc bch, i lang thang, rng nh khp v run cm cp. By gi B-tt mang v mt ng ci ln, t la, nm trong ging nh. a con trai ngi bp chn cha. Con kh y tm c o chong ca mt ngi tu kh hnh cht, lin qun vo p ln vai. N cm ci gy v gh nc trong ci o ca n s, n i n chi l. V mun c h la, n ng ti y, gi dng mt n s. Cu b tu kh hnh thy n, lin ni vi cha: - Ny cha thn, c mt nh tu kh hnh ang ng, b lnh bc bch, ang run cm cp. Hy gi v y n h la. Ri cu c bi k u: n s ny vui thch An tnh v ch ng, Nay ang ng run ry, t t v lnh lo, Hy mi v y vo, Trong nh ca chng ta ch ng cn lnh, V tt c kh au. B-tt nghe con ni lin ng dy nhn, bit n l con kh, bn c bi k th hai: N khng phi n s Vui an tnh, ch ng, N ch l con kh, Tm n gia cnh cy, N thuc loi c c Sn hn v tham lam, Nu n vo y, N lm bn nh ny. Ni vy xong, B-tt ly mt que la, da con kh v ui n chy. Con kh vi leo ln, v du n c a thch hay khng a thch rng ni, n cng khng bao gi tr li ch y na. Cn B-tt lm sanh khi cc Thng tr v cc Thin chng. Ngi dy cho cu thanh nin kh hnh y mt ti thin qun v gip cu tu tp Thin qun v cu cng lm pht khi cc Thng tr v cc Thin chng. C hai khng bao gi thi tht Thin nh, nn sau khi mnh chung, c sanh ln Phm thin gii.
-ooOoo-

Bc o S thuyt Php thoi ny v nu r: - Ny cc T-kheo, ngi ny khng phi ch nay m thu xa cng la o.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 274 of 320

Sau Ngi thuyt ging cc S tht. Lc chm dt bi ging, mt s c qu D-lu, mt s c qu Nht lai, mt s c qu Bt lai. V bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, con kh l T-kheo lng gt ny, a con trai l Rhula, v ngi n s l Ta vy.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 275 of 320

CHNG III

5.14 PHM SANKAPPA

251. CHUYN DC TM (Tin Thn Sankappa)

Khng c ngi bn cung...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt T-kheo thi tht tinh tn.

Nghe ni, mt thin nam t tr thnh X-v, do lng tin Php nn xut gia. Mt hm i vo thnh X-v kht thc, v y thy mt n nhn trang im p , i dc khi ln trong tm v v y khng cn hoan h trong np sng xut gia. Cc v s trng, gio th thy vy, lin hi nguyn nhn v sao v y khng c hoan h. Khi c bit i dc ca v y khi ln v tm dao ng khin v y c mun hon tc, h lin ni vi nhau: - Tha cc Hin gi, bc o S c kh nng on dit cc phin no ca nhng ai b i dc bc bch. Ngi thuyt ging cc S tht, v em li cho h cc kt qu tu chng. Chng ta hy dn T-kheo y n bc o S. Ngi hi: - Ny cc T-kheo, v sao cc ng li a n y mt T-kheo ngoi mun ca v y? Cc T-kheo tng thut r s vic y. Bc o S hi: - Ny T-kheo, c tht chng ng thi tht tinh tn? V y tr li: - Bch Th Tn, s tht l nh vy. Bc o S hi: - Do nguyn nhn g? T-kheo y k li nhng s vic xy ra. Bc o S ni: - Ny T-kheo, cc n nhn ny thu trc lm u nhim tm ca nhng bc thanh tnh, nhng ngi nhip phc i dc bng thin lc. Cn i vi nhng hng ngi trng rng nh cc ng, khi b n sc chinh phc th lm sao khng b i dc xm chim? Cc ngi thanh tnh vn cn b u nhim, nhng v c danh vng ti thng vn cn b nhc, th ni g n cc ngi khng thanh tnh? Khi mt ngn gi lm rung chuyn ni Tu-di th s g m khng rung chuyn ng l gi ci c sao? i dc ny th thch tm bt ng ca bc Chnh Gic ngi di cy B- th sao li khng lm dao ng tm mi tu tp ca mt ngi nh ng c? Ni vy xong, theo li yu cu ca cc T-kheo, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 276 of 320

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong gia nh B-la-mn i ph, ti sn ln n tm trm triu ng tin vng. Khi ln ln, B-tt hc ht tt c cc ti ngh Takkasil ri tr v Ba-la-ni ly v. Khi cha m mt, B-tt lm tt c cc hiu s i vi song thn xong, B-tt quan st gia sn v ngh: Ti sn cha m to vn cn y. Nhng than i, nhng ai to ra gia sn ny u cn na!. V vy, ngi cm thy xc ng mnh v m hi chy ra t thn. B-tt sng trong gia nh mt thi gian, ri b th ti sn ln, ngi b cc dc, t gi b con thn thuc v i vo Tuyt Sn lm n s. Ti y B-tt sng theo hnh lm r c, tri cy rng v nhng loi thc phm khc. Khng bao lu ngi t c cc Thng tr v cc Thin chng, vui thch trong thin lc v sng mt thi gian di nh vy. Sau ngi suy ngh: Ta s i vo con ng ca dn chng, dng mui gim, nh vy thn ta s tr thnh mnh m. Ta s i b, v nhng ngi cng dng n s nh l mt ngi gi gii nh ta. Sau khi mng chung, h s trn y thin gii. V vy, B-tt t ni i xung, tip tc i b n thnh Ba-la-ni, v vo lc hong hn, B-tt tm ch tr n. Khi thy khu vn ca vua, ngi ngh: Ch ny rt thch hp v yn tnh, ta s sng ti y. Ri B-tt i vo khu vn, ngi di mt gc cy, tri qua mt m trong thin lc. Ngy hm sau, khi lm v sinh thn th xong, vo bui sng ngi sa son bn tc, o da v o v cy, cm bt i kht thc. Vi cc cn yn tnh, vi tch tnh, y uy nghi, B-tt ch nhn trc mt khong mt tm, vin mn mi mt, vi dung sc sng chi, ngi li cun ci nhn ca ngi i, B-tt i vo kht thc v n ca cung vua. By gi vua ang i qua li trn sn in rng ln, nhn ngang qua ca s, thy B-tt, vua hoan h vi uy nghi c ca ngi, ngh: Nu thc s c php an tnh vin mn th php y phi c trong ngi ny. V vy, vua ra lnh cho mt i thn: - Hy i mi v kh hnh y. V i thn n nh l, cm bnh bt kht thc ca ngi v tha: - Tha Tn gi, vua cho mi Tn gi. B-tt ni: - Tha bc i phc, vua khng bit chng ti. - Vy tha Tn gi, xin hy ch y cho n khi ti tr v. Ni xong, v i thn tu vua li ca v n s. Vua ni: - Chng ta khng c v kh hnh thn tn trong gia nh. Hy i mi v y v. V t ca s, vua dui tay ra vy gi: - Tha Tn gi, hy n y. B-tt a bnh bt cho v i thn v bc ln sn bng con ng ln ca cung in. Ri vua nh l B-tt, v mi B-tt ngi trn long sng. Sau vua mi B-tt n cm cho v cc mn c sa son cho mnh. Khi ngi n xong, vua hi chuyn v nghe tr li, vua rt hoan h, nh l v tha:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 277 of 320

- Tha Tn gi, ngi u? T u ngi n y? B-tt tha: - Ti sng Tuyt Sn, tha i vng. T Tuyt Sn, ti n y. Vua li hi: - V nhn duyn g ngi n y? B-tt tr li: - Tha i vng, trong ma ma, ti cn c mt ch nht nh. Vua ni: - Tha Tn gi, hy sng trong vn ng uyn ca trm. Tn gi khi lo v bn vt dng cn thit. Trm s to cng c a ng ln thin gii. B-tt nhn li vua. Sau khi n sng xong, vua cng B-tt i n khu vn. Vua ra lnh cho dng t ch ban m v ban ngy cho B-tt cng nh cc vt cn thit ca mt v xut gia, ri nh vua ni: - Tha Tn gi, hy sng an lc y. V vua gi gm B-tt cho ngi gi vn. B-tt bt u t y sng t ti sut mi hai nm. Mt hm, c cuc ni lon xy ra bin a. Vua mun i dp cuc ni lon y, lin gi hong hu v ni: - Ny Hong Hu, hoc khanh hoc trm phi li thnh ny. - Tha Thin t, v sao Thin t ni vy? - Ny hin th, v v kh hnh gi gii y. - Tha Thin t, thn thip s khng xao lng vic sn sc Tn gi ca chng ta. i vng hy i dp lon, ch lo lng g. V vy vua ra i, hong hu hu h B-tt rt chu o. K t khi vua ra i, hng ngy n thi nh, B-tt i n cung vua v n ung ti y. Mt hm, B-tt i n qu tr, hong hu sa son cc mn n xong, tm ra, trang im v son mt ch nm thp. Trong khi ch i B-tt n, b p s si mt tm o trn thn ri nm ngh. B Tt xem gi, lin cm bnh bt, i ngang qua h khng v n ca s. Nghe ting o v cy st sot ca B-tt, hong hu hp tp ng dy, v o vng ca b ri xung. Btt cc cn b chi phi bi i tng c bit khc thng ny v ng nhn b nh b thi min. c dc phin no c ch ng nh Thin lc trc kia, nay li khi ln ging nh con rn h phng mang, ngc u ln t ci gi n b cm gi, ging nh cy v sa b ba chm. Do phin no khi ln, thin nh thi tht, cc cn tr nn khng thanh tnh, khi y B-tt ging nh con qu b gy cnh. B-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 278 of 320

tt khng th ngi xung nh trc na v khng th n ung g c. Du c hong hu mi ngi, B-tt khng th ngi yn. Ri hong hu t cc mn n loi cng loi mm vo trong bnh bt, nhng B-tt khng th n nh trc c, v cng khng th i ra ca s ri bay ngang qua h khng. Cm ly cc thc n, B-tt i xung bng thang lu ln v i v khu vn. Nhng hong hu bit c tm ca B-tt say m i vi mnh. B-tt i v vn, khng n c, lin qung thc n di chn ging, sut mt tun, B-tt nm di, ming ni m sng: - i hong hu dim kiu! Tay hong hu p lm sao! Chn p lm sao! Thn th p lm sao! Bp v p lm sao! Trong khi b chi phi bi sc p y, B-tt n thi v rui xanh u trn trn mt bn. Sau khi dp lon v, vua i vng quanh thnh ph c trang hong lng ly, lun hng v pha hu ri vua tin v cung in. Sau vua quyt nh s yt kin B-tt, lin i n khu vn. Khi thy am tht y rc d bn, ngh rng B-tt i khi, vua m ca chi l v i vo. Thy B-tt ang nm, vua ngh: Chc Tn gi c g khng n, lin bo ngi hu qung cc n thi, dn dp chi l v hi: - Tha Tn gi, ngi c vic g khng n? - Tha i vng, ti b trng tn. Vua ngh: Chc k th ca ta khng tm c c hi hi ta, nn chng quyt nh lm hi ngi m ta yu mn! Chng n v gy ra vt thng ny. Ri vua lt nga thn B-tt, tm kim ch b thng, nhng khng thy vt thng lin hi: - Tha Tn gi, ngi trng tn u? B-tt ni: - Tha i vng, khng ai bn ti. Ch c ti t bn qu tim mnh. Ri B-tt ng dy, ngi trn gh, v c nhng bi k ny: Khng c ngi bn cung Phng tn bn tai, Khng c tn bng lng c nh t cnh cng, V c trang hong p Bi ngi lm tn kho. Chnh l tm ca ta c gt sch tham i Lin h vi dc tm Bng quyt tm, tr tu,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 279 of 320

Chnh dc to vt thng Thiu t khp tay chn Chng khc g ngn la. Ta khng thy vt thng. T y mu r chy, Do tm khng chn chnh, m thng t thn. Nh vy, B-tt thuyt php cho vua qua ba bi k ny. Ri B-tt khuyn vua i ra khi chi l. Cn B-tt chun b ti thin nh, lm pht khi thin nh mt v t gi chi l, ngi trn h khng, gio gii cho vua ri ni: - Tha i vng, ti s i v Tuyt Sn. Vua ni: - Tha Tn gi, ngi khng th i c. B-tt ni: - Tha i vng, khi ti sng y, ti i thay nhc nh nh vy. Nay ti khng th y c. Mc d vua yu cu tha thit, B-tt vn bay bng ln h khng, n Tuyt Sn v cho n khi mng chung, ri sanh ln ci tri Phm thin.
-ooOoo-

Khi bc o S thuyt Php thoi ny xong, Ngi ging cc S tht. Cui bi ging, v T-kheo thi tht c qu A-la-hn, mt s khc c qu D-lu, Nht lai v Bt lai. Ri Ngi nhn din Tin thn: - Thi y, vua l nanda, v v n s tu kh hnh l Ta vy.
-ooOoo-

252. CHUYN MT NM M (Tin Thn Tilamutthi)

Hm nay ta ngh n..., phn n, nhiu phin no. Du nghe ai ni t bao nhiu, v y cng phn n, ni li th l, biu l phn ut, n hn, bt mn. Ti Chnh php ng, cc T-kheo bt u ni chuyn y: - Tha cc Hin gi, T-kheo c tn ny hay phn n, nhiu u no, v y thng nt n ngi xung quanh nh mun du vo la. Khi gin ai T-kheo y nghin rng kn kt. D xut gia trong Gio php t bi v gii thot, v y khng th ch ng cn phn n ca mnh.

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt ngi hay phn n. Nghe ni c mt T-kheo hay

Kinh Tiu B - Tp V

Page 280 of 320

Bc o S nghe ni vy, lin bo mt T-kheo i gi v y n v hi: - Ny T-kheo, nghe ni ng hay phn n? T-kheo y tr li: - Bch Th Tn, c tht vy. Bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay T-kheo ny hay phn n, m trc kia v y cng nh vy ri. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, vua c mt con trai tn l hong t Brahmadatta. Theo thng l, cc vua thi xa, du trong thnh ca mnh c nhng s trng danh ting, vn gi con mnh i n cc nc phng xa hc hi cc ti ngh vi hy vng nh cc hong t c c hi nhip phc kiu mn, chu lnh nng v bit c cch sng i. Do vy, khi hong t ln mi su tui, vua gi hong t n v cho chng mt i dp ch c mt lp , mt ci d bng l, mt ngn ng tin vng v dn: - Ny con thn, hy n Takkasil v hc cc ti ngh cho tht tinh thng. Hong t p li ph vng: - Tha vng, tu ph vng. Chng nh l ph vng ri i n Takkasil. Hong t n nh v S trng, ng lc S trng va dy cc thanh nin B-la-mn xong, ang i qua li trc ca nh. Khi thy v S trng, hong t lin ci dp, xp d li, nh l S trng, ri ng mt bn. S trng bit hong t mt mi lin thm v tip n ngi mi ti mt cch thn tnh. Hong t n xong, ngh mt lt ri i n S trng, nh l v ng i. S trng hi: - Ny con thn, con t u n? Hong t p: - Con t Ba-la-ni n. - Con l ai? - Tha S trng, con l con vua Ba-la-ni. - V mc ch g con n y?

Kinh Tiu B - Tp V

Page 281 of 320

- Tha S trng, v con mun hc ngh. - Con c em tin np hc ph cho S trng khng, hay con mun lm t hu h S trng? Hong t tha: - Con c em tin hc ph dnh cho S trng. Hong t lin t ci ti mt ngn ng tin vng di chn v S trng ri nh l. Cc t thng li hu thy, ban ngy lm cng vic cho S trng v bui ti hc ngh. Cn cc t c np tin hc ph c xem nh con trng trong nh ch lo hc ngh. Do vy, v S trng thu xp th gi ri rnh v thun tin dy ngh cho hong t. Mt hm hong t i tm vi S trng, thy mt b gi tri m trng ra phi v ang ngi canh chng. Hong t thy m trng lin bc ly mt nm b vo ming v n. Thy vy, b gi ngh: Chc ngi ny thm n, nhng ngi yn khng ni g. Ngy hm sau cng vo gi y, s vic tng t li xy ra. B gi cng khng ni g. n ngy th ba, s vic y tip tc xy ra. Khi y b gi gi cnh tay ln khc v than: - i! V S trng c danh ting cho cc t ca mnh ly cp m ca ti! S trng quay li v hi: - Tha b, vic g vy? - Tha S trng, ti ang phi m trng, t ca ngi hm nay n mt nm, ba qua n mt nm, ba trc n mt nm, cu y n nh vy cho tan nt tt c gia sn ca ti! - Tha b ch khc, ta s tr tin n cho b. - Tha ngi, ti khng cn tin, nhng hy dy cu y ch lm nh vy na. - Vy b hy xem y. Ri S trng bo hai thanh nin nm cht hai tay ca hong t, ly roi tre nh trn lng hong t ba ln v ni: - Ch lm nh vy na! Hong t phn n S trng, vi cp mt k, chng nhn S trng t nh u n bn chn. S trng bit vi ci nhn nh vy, hong t phn n nh th no. Hong t ch tm hc hnh, v khi hc xong ngh, vn gi trong tm nim sn hn i vi vic S trng nh, chng ngh: Ta s tr th v phi lm cho ng ta cht.... n thi t bit, hong t nh l S trng v tha: - Khi no con c lm vua Ba-la-ni, con s cho mi S trng, lc y mong rng S trng hy n. Trc thi khn cu ca hong t, S trng ha nhn li mi ca chng. T bit S trng, hong

Kinh Tiu B - Tp V

Page 282 of 320

t i v Ba-la-ni, nh l ph vng, v trnh by nhng iu mnh hc. Vua suy ngh: Ta cn sng c thy con ta. Mong rng khi ta cn sng, ta s thy con ta tr v nc huy hong!. V vy vua t con ln ngi k v. Trong khi hng th uy lc ca vng v, hong t nh n s xc phm trc ca S trng, v khi tm phn n. Vi nh: Ta s git ngi y, vua lin gi s gi n mi S trng. ng suy ngh: V vua ny cn tr, ta khng th nhip phc mt tn vng c, nn ng khng i. V ng i vua n tui trung nin mi c th i nhip phc vua c. Mt thi gian sau, vua y bc vo tui trung nin, S trng n trc ca cung v nh bo tin v S trng Takkasil n. Vua rt bng lng v cho mi v y vo. Khi thy S trng n gn mnh, vua sanh phn n, con mt tr thnh ngu, lin ni vi cc cn thn: - Ny cc khanh, hm nay, ch thy ta nh ta vn cn nhc. Thy ta n chc c mang theo ci cht c ghi trn trn. Hm nay mng sng ca S trng s khng cn na. Ri vua c hai bi k u: Hm nay ta ngh n S vic ng lm, Ch v mt nm m, ng bt tri tay ta, ng ly cy gy tre, nh ta tht au n. ng khng thch sng ? Phm ch khng s sao Khi bt cnh tay ta, nh ta n ba ln? Nay cn dm n y? Vua ly ci cht da S trng nh vy. Nghe xong, S trng bnh tnh c bi k th ba: Bc thnh dng gy nh, Nhip phc hnh khng lnh, Nh vy ng gio l, y khng phi hn th, Tt c bc hin tr u bit r nh vy. - Do vy, tha i vng, ngi hy t bit iu ny. Vn ny khng xng ng ngi khi hn th. Tha i vng, nu i vng khng c ti dy bo, ngi th ngh chc hn ngi s tip tc ly ca ci ngi ta nh bnh, ko, cy tri v cc th khc. Ri ham m cc hnh vi trm cp, dn dn ngi s b li cun vo cc vic nh ph nh, cp ng, m st trong lng. Cui cng chc ngi tr thnh k n cp i nghch vi mi ngi v s b bt vi tang vt, s b dn n trc vua, v vua s ra lnh: Hy em n i, ty ti phm ca n m x pht. V nh vy, chc ngi s nhn c cc hnh pht ca nh vua. Nh vy do u i vng hng c tt c thnh cng tt p nh hm nay? C phi i vng nh ti m t c cnh huy hong ny khng?

Kinh Tiu B - Tp V

Page 283 of 320

Bng cch y, v S trng thuyt phc vua. Cc i thn ng xung quanh nghe ngi ni lin tha: - Tu Thin t, s tht l vy. Tt c uy lc huy hong ny u do v S trng m c. Trong khonh khc y, vua cng nhn cc c tnh ca S trng v tha: - Tha S trng, trm xin dng hin S trng mi s huy hong ny. Mong S trng hy chp nhn vng quc. S trng t chi v ni: - Tu i vng, thn khng cn vng quc. Vua lin sai s gi i n Takkasil, mi v con ca S trng v, ban cho h quyn lc ln, v mi S trng lm v quc s t t, t S trng vo hng c vn ca vua. T , vua vng theo li gio gii ca S trng v trn i lm cc cng c nh b th..., cui cng khi mnh chung, c sanh ln ci tri.
-ooOoo-

Sau khi thuyt Php thoi ny xong, bc o S ging cc S tht. Cui bi ging y, v T-kheo hay phn n c qu Bt lai v nhiu v khc c qu D-lu, Nht lai, Bt lai. V Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi vua y l T-kheo hay phn n, cn v S trng l Ta vy.
-ooOoo-

253. CHUYN VUA RN MANIKANTHA (Tin Thn Manikantha)

Mi n thc ung..., tht.

Cu chuyn ny, khi in th Agglava gn lavi, bc o S k v hc gii xy dng cc am

By gi, cc T-kheo lavak c tnh thch cu xin, ang lm cc chi l cho mnh. H cu xin nhiu, gi v khi m ming, h lun lun ni: - Hy cho mt ngi lm cng qu. Hy cho mt ngi ph gip lm chi...

Mi ngi qu bc mnh v s cu xin, gi ny n ni khi thy cc T-kheo, h lin s hi v hong ht b chy. Ri Tn gi i Ca-dip n lavi, v i quanh th trn kht thc. Dn chng thy Trng lo cng b chy nh trc. Trng lo n xong, trn ng kht thc tr v, lin gi cc T-kheo v hi: - Ny cc Hin gi, xa kia lavi l ni d nhn kht thc. Nay v sao n tr thnh kh kht thc nh vy?

Kinh Tiu B - Tp V

Page 284 of 320

Khi Tn gi nghe ni l do, lin i n gp Th Tn ang ti in Agglava v thut li cu chuyn. Bc o S nhn l do ny hp chng T-kheo, v hi cc T-kheo lavi: - C tht chng, ny cc T-kheo, cc ng c tnh thch cu xin mi ngi gip v nay ang lm cc chi? H tr li: - Bch Th Tn, c tht vy. Bc o S qu trch h v ni thm: - Ny cc T-kheo, ngay trong th gii loi rn, c y by mn bu, s cu xin ny cng lm Pht chng cn ni g loi ngi? i vi dn chng, ly cho c mt ng tin vng, cng tht kh khng khc g lt da t hn ! Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh B-la-mn giu c. Khi B-tt n tui chy chi, m B-tt sanh mt con trai khc c c hnh. Hai anh em va n tui trng thnh th cha m qu c. Qu xc ng v cha m mt v thy cuc i qu mong manh, h lin xut gia lm n s. C hai anh em dng chi l trn b sng Hng v tr ti y. Ngi anh c lm chi l pha trn sng Hng, cn ngi em dng chi l pha di sng Hng. Mt hm, vua rn thn tn l Manikantha (C c chu bu) t cung in rn thn i ra, qua li trn b sng Hng gi dng mt thanh nin B-la-mn, n am tht ca ngi em, nh l v ngi xung. H ni li thm hi n cn vi nhau ri tr thnh thn thit n h khng th xa nhau c. Vua rn t lun lun n thm ngi em tu kh hnh, mi m tr chuyn v khi ra v, vua rn quyn luyn v y nn xut l nguyn hnh ca mnh, ly thn cun trn xung quanh v y, m p v y vi ci mo ln t ln trn u v nm y trong chc lt cho n khi tha mn s luyn i, ri ri thn bn ra, nh l t gi v v cung in ca mnh. V tu kh hnh v qu s hi vua rn, tr thnh m yu, tiu ty xanh xao, vng vt, gn ni trn da. Ngi em tu kh hnh mt hm i n thm ngi anh. Ngi anh hi: - Sao em li m yu, tiu ty, xanh xao, vng vt, gn ni trn da nh vy? Ngi em tng thut cu chuyn cho anh r. Ngi anh hi: - Em c thch con rn y n vi em khng? Ngi em tr li:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 285 of 320

- Em khng mun! - Vua rn y khi n vi em, c mang trang sc khng? - N c mang mt hn ngc qu. - c ri! Vy khi vua rn n thm em, khi n cha ngi, em lin xin: Hy cho ti hn ngc! Nh vy con rn y s khng qun thn xung quanh em na u v n s b i. Ngy mai li, em s ng ni ca am xin hn ngc y khi n va n. Ngy th ba, khi n va ra khi nc, trn b sng Hng, em hy xin hn ngc y. Nh vy n s khng n thm em na. Ngi em tu kh hnh p: - Lnh thay! V v y i v chi l ca mnh. Theo ng li dn, ngy hm sau, khi vua rn y n, ch va ng li, ngi em lin xin: - Hy cho ti hn ngc bu trang sc ca bn. Vua rn y khng kp ngi xung lin vi vng b chy. Ngy k tip, ngi em ng li ca am, khi vua rn va n, lin hi: - Hm qua, bn khng cho ti hn ngc bu. Vy hm nay, bn phi cho ti! Con rn khng i vo am m lp tc b chy. n ngy th ba, khi vua rn y mi ni ln trn mt nc, ngi em lin ni: - Hm nay l ngy th ba ti xin ngc. Hm nay, hy cho ti ngc bu ny! Vua rn ng mt nc, t chi qua hai bi k ny: Mi n v thc ung c sung mn, y trn, Chnh do hn ngc bu em li cho ta vy. Bn cu xin qu nhiu, Ta khng mun cho bn. Ta s khng i n Am tht bn na u. Nh a tr cm tay Mt hn sn trn lng, Bn lm ta s hi Khi xin hn ngc ny! Bn cu xin qu nhiu, Ta khng mun cho bn. Ta s khng i n

Kinh Tiu B - Tp V

Page 286 of 320

Am tht bn na u. Ni vy xong, vua rn ln xung nc i v cung in ca mnh, khng bao gi tr li na. Cn ngi tu kh hnh y, v khng thy vua rn xinh p ca mnh nn li m yu, tiu ty, xanh xao, vng vt, gn ni trn da nhiu hn na. Ngi anh tu kh hnh mun bit tin tc ca em, i n thm, thy em li cng vng vt hn trc lin hi: - Ti sao em li m yu hn trc? V kia p: - Bi v em khng cn c thy con rn xinh p y na. Ngi anh nghe vy lin suy ngh: Ngi tu kh hnh ny khng th sng m khng c vua rn y!. V v y c bi k th ba: Ch cu xin ngi no M mnh thng yu mn, V nu xin qu nhiu Mnh tr thnh ng ght! Phm ch ny xin mi Hn ngc ca rn thn, Nn n khng tr li thm ving na u! Sau , ngi anh tu kh hnh an i em: - Thi t nay em ch su mun na. Ri v y i v am tht ca mnh. Sau mt thi gian tu tp, c hai anh em t cc Thng tr v cc Thin chng, cui cng khi mnh chung c sanh ln ci tri Phm thin.
-ooOoo-

Bc o S ni: - Ny cc T-kheo, nh vy ngay ti cung in loi rn c y by bu vt, nhng cc loi rn cng rt ght cu xin, cn ni g loi ngi! Sau khi thuyt Php thoi ny xong, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi, ngi em l nanda, cn ngi anh c l Ta vy.
-ooOoo-

254. CHUYN CON NGA QU N CM GO (Tin Thn Kundaka-Kucchi-Sindhava)

n c, v cho...,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 287 of 320

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v Trng lo X-li-pht.

Mt thi sau ma an c X-v, Th Tn i du hnh cc x ri Ngi tr v X-v. Dn chng n tip bc o S v t chc cng dng c Pht cng Tng chng. H mi mt T-kheo truyn php trong tnh x v ty theo s ngi n mun cng dng bao nhiu T-kheo, v ny gii thiu cc v y cho h. C mt b gi ngho ch sa son mt phn n cng dng, nhng cc T-kheo u c gii thiu vi nhng ngi n trc. Khi mt tri mc, b y i n v T-kheo truyn php v ni: - Tha thy, hy gii thiu cho ti mt T-kheo. V y ni: - Tha b, tt c T-kheo c ti gii thiu. Nhng tinh x, ch cn Trng lo X-li-pht. B hy cng phn n cho v y. B gi hoan h ni: - Lnh thay, Tn gi. V b ng i ti cng K Vin. Khi Trng lo n, b nh l, tay cm bnh bt, a Trng lo v nh v mi ngi. Nhiu gia nh m o nghe ni: Mt b gi mi c v Trng lo qun Chnh php ngi ti nh ca mnh! Trong s nhng ngi nghe y c vua Pasenadi nc Kosala. Vua lp tc gi b y cc loi n cng vi mt chic o, mt ti mt ngn ng tin vng v ni: - Mong rng b n tip v Tn gi ca chng ti tht chu o. Xin tng b ci o ny v mt ngn ng tin vng tiu dng vo vic tip i bc Trng lo tht y . Cng nh vua lm, ng Cp C c anh, ng Cp C c em v i tn n Viskh u gi th vt tng t. Cn cc gia nh khc gi mt trm, hai trm ng tin vng, ty theo kh nng ca mnh. Nh vy, ch trong mt ngy, b gi y nhn c khong mt trm ngn ng tin vng. Trng lo ung xong bt cho ca b gi y, n mn b y lm v dng cm b y nu. Khi v y ni li ty h cng c v khch l b, lm cho b phn khi n b c an tr vo qu D-lu, ri v y i v tinh x. Ti Chnh php ng, cc T-kheo bt u ni chuyn v ca ngi cng c ca Trng lo: - Tha cc Hin gi, bc Tng qun Chnh php gii thot mt b gia ch gi khi cnh bn cng v an tr vo qu D-lu. Tn gi y tr thnh ni nng ta chnh ca b gi. Tn gi khng khinh ch cc mn n m b y cng v dng chng. Bc o S n v hi: - Ny cc T-kheo, nay cc ng t hp y v bn vn g? Khi c bit vn trn, ngi ni: - Ny cc T-kheo, Tn gi X-li-pht khng phi ch nay mi tr thnh ch nng ta ca b gi y.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 288 of 320

Khng phi ch nay v y mi khng khinh ch mn n m b y cng v n chng. Thu trc, v y lm nh vy. Ri bc o S k cu chuyn qu kh
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong gia nh ca mt ngi i bun mt tnh phng Bc. Thi y c nm trm ngi li bun thng a nga n Ba-la-ni bn. By gi mt ngi bun nga em nm trm con nga ang i trn ng n Ba-la-ni. Gia ng, cch Ba-la-ni khng xa, c mt th trn. Ngi ta nghe k rng trc kia c mt v triu ph rt giu c trong mt t tht rt ln. Nhng gia nh ngi y dn dn sa st ch cn li mt b gi hin ang ti ngi nh y. Ngi bun nga kia n th trn y, tr mt s tin thu phng trong ngi nh y v em ct cc con nga gn . Ngy hm y, tht l mt ngy y may mn, mt con nga ci thun chng mt con nga con. Ngi li bun y y hai ba ngy ri quyt nh yt kin vua, v em nga ra i. B gi y ni vi anh ta: - Hy em tr tin thu nh cho ti ri i. Anh ta p: - Vng, ti s tr. B gi ni thm: - Ny con thn, tr tin cho ta v hy tr bt s tin con nga con m con nhng cho ta. Ngi bun nga lm ng nh vy ri ra i. B gi thng con nga con y nh con ca mnh, cho n n cm d phi kh vi tht vn, c non v nui n rt cn thn. Sau mt thi gian, B-tt em theo nm trm con nga ln ng v cng thu ch tr ti ngi nh y. n nga ca B-tt nh hi con nga thun chng c b gi nui bng bt cm go y, nn khng mt con no dm vo trong nh m B-tt thu tr. B-tt hi b gi: - Tha b, trong nh ny c con nga no khc khng? B gi p: - Ny con thn, ta ch nui mt con nga con m ta chm sc k nh l con rut. - Tha b, con nga y u? B gi ni: - N i ra ng n c ri. - Khi no n tr v?

Kinh Tiu B - Tp V

Page 289 of 320

- N s tr v vo bui chiu. B-tt ngi i con nga con v, cn n nga ca mnh c cho pha ngoi. Chng bao lu con nga thun chng i n c xong tr v. Khi va thy con nga qu vi ci bng cha y cm go , B-tt nhn k cc tng tt ca n v suy ngh: Con nga thun chng ny tht v gi. Ta phi cho b ny tin mua con nga ny. Lc y con nga con vo nh v n chung ca n xong, c n nga kia mi dm bc vo! B-tt li y hai ba ngy sn sc n nga xong, khi ra i, v y ni: - Tha b, b hy ly s tin v bn cho ti con nga con ny. B gi ni: - Ny con thn, con ni g vy? u li c chuyn bn con mnh i? B-tt li hi: - Tha b, b nui n bng thc n g? B gi tr li: - Cm nu, cho go, cm kh, tht vn v c. Ngoi ra phi c nc cho n ung. Ny con, b nui n nh vy . - Tha b, nu c con nga y, ti s cho n mn n thng hng. Ti ch n ng, ti s ging mt ci lu v t nm n ng. B gi cm ng v ni: - Ny con thn, nu s vic nh con ni th mong rng con nga ca ta s c sung sng. Hy ly n v em i. B-tt tr mt gi ring cho bn chn, cho ci ui v cho ci u. V y t su ti tin, mi ti mt ngn ng tin vng ti mi ch trn v mc cho b gi mt tm o mi, trang im ngc vng cho b ri t b trc con nga con. Con nga m mt nhn b v ri l. B gi vut lng n v ni: - B nhn c tin nui con lu nay, ny con thn, con hy i. Khi y, con nga mi chu i. Hm sau, B-tt mun th con nga xem n c bit sc mnh ca n hay khng. V vy v y sa son cc mn n bnh thng, cho cho go trong ci mng n n. Nhng con nga y khng mun ung nc cho nn ni: - Ti s khng n mn ny. B-tt c bi k u th n:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 290 of 320

n c, v cho Lm bng cm go Mn n ngon ngy trc Sao nay con khng n? Nghe vy, con nga thun chng c hai bi k tip: Khi ngi no khng bit Sanh chng v hun luyn, i vi bc Phm ch, Cho cm va . Nhng ng r bit ti L nga ni ti thng, Do vy ch ng, Ti khng n cho go! Nghe vy, B-tt ni: - Ta lm vy th con, thi con ch gin di! B-tt lin nu cc mn ngon cho nga n, ri i n hu vua. Ti gc ca sn chu, B-tt dng mt tri cho nm trm con nga v mt pha khc, B-tt dng mt tri hnh nn cng vi lu, trang hong tht p. Di t tri mt tm thm, trn ging mt ci tn, v y cho con nga thun chng trong . Khi vua n, nhn cc con nga v hi B-tt v sao con nga ny c ring v i x t bit nh vy. B-tt p: - Tha i vng, nu con nga Sindth thun chng ny khng c ring bit, n s lm sng mt c n nga kia. Vua li hi: - Con nga thun chng ny l mt con nga tht p chng. B-tt p: - Tha phi, tu i vng. - Nh vy, trm mun xem tc lc ca n ra sao. B-tt nai nt yn cng vo con nga, leo ln lng n v tha: - Tha i vng, hy xem sc nga chy. Ri B-tt ui mi ngi ra khi sn chu v leo ln ci nga chy quanh sn. Tt c sn tr thnh nh th c bao quanh bi nhng con ng trn nga chy khng gin on. Ri B-tt ni:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 291 of 320

- Tha i vng, hy xem con nga thun chng phi. Ri v y cho con nga bt u phi. Khng ai thy v y u c! Ri v y but mt l bn sn nga. Khi y, ngi ta ch thy mt vng trn l . Ri B-tt cho con nga phi trn mt nc h trong mt khu vn ca kinh thnh. Ti y con nga phi trn mt nc v cc l hoa sen v khng mt l no b nhn chm xung nc. Nh vy, B-tt biu din tc lc tuyt diu ca con nga, xong lin leo t lng nga xung, v tay, ri a bn tay ra, vi lng bn tay nga ln trn. Con nga leo ln bn tay, chm bn chn lm mt v ng trn lng bn tay. Ri B-tt tha vi vua: - Tha i vng, tt c b bin cng khng biu din mi kiu phi ti gii ca con nga thun chng ny. Vua rt hi lng, ban cho bc i S na quc , ry nc l cho con nga con, v t n vo a v vng m. Con nga y c vua i m, thn thit v c tn trng c bit. Ch con nga c trang hong nh vng phng, ni no cng p, sn c ry bn loi hng, quanh tng c treo cc vng hoa; pha trn mi lp mt ci tn bng vi c nh cc sao vng, ging nh mt ci nh mi v p chung quanh, lun lun c ngn n du thm soi sng v ti ch i i tiu tin c t mt ci chu bng vng. Con nga y n cc thc phm qu dnh cho vua. T khi con nga y n, quyn cai tr ca vua lan rng khp ci Dim-ph-. Ri vua vng theo li gio gii ca B-tt, lm cc cng c nh b th v.v... v cui cng khi mnh chung c sanh ln ci tri.
-ooOoo-

Sau khi k Php thoi ny, bc o S thuyt ging cc S tht. Cui bi ging y, nhiu v c qu D-lu, Nht lai, Bt lai. V Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, b gi y l b gi ny, con nga thun chng l X-li-pht, vua l nanda, cn ngi bun nga l Ta vy.
-ooOoo-

255. CHUYN CON VT (Tin Thn Suka)

Khi no con chim y...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt T-kheo cht v bi thc. Khi T-kheo ny cht, cc T-kheo ngi ti Chnh php ng bn lun v s tht c ca T-kheo y nh sau:
- Tha cc Hin gi, T-kheo c tn nh vy khng bit lng ci bng ca mnh, n qu nhiu nn khng tiu ha ni v cht. Bc o S i n v hi: - Ny cc T-kheo, khi cc ng ngi hp y, cc ng ni n chuyn g? Khi nghe vn trn, Ngi ni:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 292 of 320

- Ny cc T-kheo, khng phi ch nay, m trc kia cng vy, v y v n qu nhiu v mnh chung. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh lm con vt ni Tuyt. B-tt l vua ca vi ngn con vt, sng ven bin trn sn ni Tuyt. V vua chim vt ny sanh mt a con. Khi n ln ln mnh khe th mt B-tt b suy yu. Ngi ta thng ni cc con vt bay rt nhanh. Do vy, khi chng tr v gi, th cc con mt yu trc. Con ca vua chim vt cha m li t, cn mnh i kim n nui dng cha m. Mt hm, n i tm mi, ng trn nh ni nhn ra bin thy mt hn o, ti y c mt rng xoi y tri mu vng. Hm sau, n gi i tm n, n bay v h xung rng xoi, ung nc ngt ca tri xoi, ri ly tri xoi chn em v cho cha m. B-tt n tri xoi y, bit c v tri xoi, lin ni: - Ny con thn, c phi tri xoi chn ny ti o tn nh vy khng? N tr li: - Tha cha thn, ng vy. B-tt ni: - Ny con thn, cc con vt i n o y khng bo v mng sng c lu di. Con ch nn i n hn o y na. Vt con khng nghe theo li cha, v vn i n hn o y. Mt hm, sau khi ung nhiu nc ngt ca xoi, n mang v mt tri xoi chn cho cha m. Khi bay v trn mt bin, thn tr thnh mt mi v mang nng, n bun ng, nn va ng va bay, v tri xoi t m n ri xung. Dn dn n b con ng v, bay s xung mt nc ri ri xung nc. Mt con c lin bt ly n n tht. B-tt i con qu gi m khng thy n tr v, bit rng c l n ri xung bin v cht ri. K t vt cha v m khng c n, ho mn ri cht lun.
-ooOoo-

Sau khi k cu chuyn qu kh xong, bc o S lin c cc bi k ny: Khi no con chim y Bit trong n ung, Chim c th mng di, V nui dng cha m. Khi chim n qu nhiu, Khng bit s tit , Ti y chim chm xung, Khng cn ai thy na.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 293 of 320

Do vy, tht lnh thay Tit l, khng tham n, Khng bit lng, chm xung, Bit lng u c chm? Sau khi k Php thoi ny, bc o S thuyt ging S tht. Cui bi ging y, nhiu v c qu Dlu, Nht lai, Bt lai v ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, T-kheo khng tit l trong n ung l con ca vua loi vt, cn vua loi vt l Ta vy.
-ooOoo-

256. CHUYN CI GING C (Tin Thn Jarudapna)

Cc li bun cn nc...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v nhng ngi li bun ti X-v.

Nghe ni nhng ngi li bun y ly hng ha X-v, cht y xe xong, khi n thi ra i n hnh ngh, h mi c Th Tn n v b th cng dng ln. H th Tam qui Ng gii v c an tr vo cc gii. Sau h nh l bc o S v tha: - Bch Th Tn, chng con s ln ng di hnh ngh. Sau con bn ht cc hng ha, thnh tu c mc ch v tr v c an ton th chng con s n yt kin v nh l Th Tn ln na. Ri h ln ng. Trn mt on ng kh khn, h thy mt ci ging c xa v ni: - Ging ny khng c nc. Chng ta ang kht nc vy chng ta hy o su ging ny. Khi h o, h tm c nhiu lp kim loi t st n lu ly v.v... H tha mn vi s thu hoch ny, lin ch y chu bu trn cc c xe v tr v X-v an ton. Sau khi ct s ti sn m h em v, h ngh: Chng ta c mc ch, vy chng ta s cng dng Tng chng cc mn n. H mi c Th Tn n b th cng dng, v nh l Ngi, ri h ngi xung mt bn v tng thut vi bc o S cch h tm c ti sn nh th no. Bc o S ni: - Ny cc c s, cc ng bit bng lng vi cc ti sn y v chp nhn ti sn cng np sng vi thc bit . Cn thi xa, c nhng ngi khng tha mn, khng tit , khng nghe li bc hin tr nn phi mnh chung. Ri theo li yu cu ca h, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong gia nh li bun. Khi n tui trng thnh, B-tt tr thnh ngi lnh o mt on l hnh.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 294 of 320

Mt dp kia, B-tt ly hng ha cht y xe, em theo nhiu ngi lm thnh mt on v tin bc trn chnh con ng kh khn ny, bng thy ci ging nc nh hin nay. Ti y cc ngi i bun ni: - Chng ta mun ung nc. H bt u o ci ging y v tnh c ly c nhiu kim loi v chu bu v.v... H c nhiu kho bu nh vy, nhng vn khng tha mn. Chc cn kho bu khc y tt p hn kho bu ny. H suy ngh v h cng o thm na. B-tt ni vi h: - Tha cc v thng gia, tham l ngun gc ca tai ha, chng ta c nhiu ti sn ri. Vi chng y, chng ta phi bit va . Ch c o thm na. Du c s can ngn ca B-tt, h vn o. By gi ging y l ch ca loi rn thn. Vua loi rn thn di thy cung in ca mnh b ph v, , bi ri xung, lin phn n, dng hi c t l mi phun ra, git cht tt c mi ngi ch tr B-tt. Ri vo cc c xe, cht y mi xe vi tt c chu bu v t B-tt ngi trn c xe tt p nht, ri bo cc rn thn tr nh xe, ch B-tt n Ba-la-ni. Chng a v y vo nh, sp t ti sn xong, li tr v cung in ca loi rn. B-tt tiu dng ti sn, lm vang danh ton ci Dim-ph- bng cch b th, gi gii, hnh tr ngy trai gii, v cui i, khi mnh chung v y c sanh ln ci tri. Sau khi k cu chuyn qu kh, bc o S c cc bi k ny: Cc li bun cn nc, o ci ging c xa, h tm c St, ng, ch v thic, Hong kim v bch ngn, Nhiu trn chu, lu ly. Nhng h khng bit , C o, o thm mi. Cc rn c in tit, Phun la git cht tit. Vy ch o qu sc, Qu mc gy tc hi. Do o, c ti sn, o qu, li mt sch!
-ooOoo-

Khi bc o S k xong Php thoi ny, Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, vua loi rn l X-li-pht v ngi lnh o on l hnh l Ta vy.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 295 of 320

257. CHUYN NGI HU CN GMANI-CANDA (Tin Thn Gmani-Canda)

N khng gii lm nh...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v s tn thn tr tu.

Ti Chnh php ng, cc T-kheo ngi hp v tn thn tr tu c Th Tn: - Nh Lai l bc i tu, qung tu, thip tu, mn tu, du tu, t tu. Ngi vt th gii ch Thin v th gii ny v tr tu. Bc o S n v ni: - Ny cc T-kheo, nay cc ng ngi hp ti y v bn n vn g? Khi nghe vn trn, Ngi ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay m xa cng vy, Nh Lai l bc i tr tu. Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, ny cc T-kheo, khi vua Janasandha tr v Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm con ca b hong hu chnh cung. Mt B-tt thanh tnh, chi sng, t c sc p ti thng, nh mt gng bng vng c nh bng. n ngy l t tn, ngi c gi l dsa-Mukha (hong t c khun mt nh gng). Trong thi gian by nm, ph vng mi thy v dy hong t ba tp V- v mi bn phn phi lm i. B-tt hc xong th ph vng mnh chung. Cc i thn t chc l tang vua rt long trng v lp n b th cho cc ngi cht. n ngy th by, qun thn hi hp ti triu nh v bn lun: - Hong t cn tr qu, khng th lm l qun nh ln ngi vua c. Chng ta hy th ti hong t ri s lm l qun nh cho hong t sau. Mt hm, h trang hong thnh ph, t chc mt php nh, sa son chic ngai ri i yt kin hong t v ni: - Tha Thin t, Thin t hy n php nh. Hong t chp thun cng vi mt s ng ty tng n php nh v ngi xung trn chic ngai. Khi B-tt ngi xung x n, h bt mt con kh i hai chn, mc o gi lm mt v s trng gii ngh chn v tr tt lm nh, ri h dn n n php nh. H ni: - Tha Thin t, trong thi i ca ph vng ngi, ngi ny l mt s trng c thin ti tin on v tr tt lm nh v rt thun thc trong ngh. V ny thy ch lm c hay khng nn lm, v ngay c ch c khuyt im di mt t su n by khuu tay, v ny cng bit. Nh s gip ca v y, cung in ca vua c xy dng. Thin t hy nhn v y v ban cho v y mt chc v.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 296 of 320

Hong t nhn n t di ln v suy ngh: y khng phi l ngi m ch l mt con kh. Bn kh ch bit ph hoi nhng g c lm ra ch chng khng bit lm g c hay xy dng nhng cng trnh g c. V vy, hong t c bi k u cho cc nh thn nghe: N khng gii lm nh, l kh mt nhn, Ch ph vic lm, Thi ca ni ging . Cc nh thn, ni: Tha Thin t, c th l nh vy. V h dt kh i ngay. Sau mt hai ngy, h cho con kh y mc y phc sang trng, dt n n php nh v ni: - Tha Thin t, trong thi ph vng ngi, ngi ny l php quan x kin. Thin t hy s dng v y v cho v y x kin. Hong t nhn n v ngh: Mt ngi c tm v c tr khng c nhiu lng l nh vy. N l con kh v tr, khng th no x kin c. V vy, B-tt c bi k th hai: Vt y lng l ny Khng sao c tm tr, N ch l con th Khng gy c lng tin, Nh ph vng dy: Con ny ch bit g! Cc nh thn nghe cu k ny lin ni: - Tha Thin t, c th l nh vy. Ri h em con kh y i ngay. Mt ngy khc h li mc y phc v trang im cho n, dt n n php ng v ni: - Tha Thin t, ngi ny trong thi ph vng ngi hu h y m v cha, knh l cc bc ln tui trong gia nh. Hy s dng ngi ny. Hong t nhn n v ngh: y l con kh vi tm dao ng. N khng th lm c cng vic y. V vy, B-tt c bi k th ba: Con vt y khng th Gip m hay cha, Hay l anh, ch, bn,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 297 of 320

Ph vng dy ta vy. Cc nh thn ni: - Tha Thin t, c th l vy! Ri h em con kh i ngay v h ni vi nhau: - Hong t l bc hin tr, c th tr v vng quc. Sau , h lm l qun nh cho hong t ln ngi vua, ri truyn nh trng khp thnh v rao: - y l nhng php lnh ca Quc vng c khun mt nh gng sng. T y tr i, B-tt tr v theo Chnh php, v ting n B-tt l bc hin tr c truyn i khp ci Dim-ph-. Vi mc ch lm chi sng tr tu ca B-tt, mi bn vn ny c em n cho B-tt gii quyt: Con b, chng trai v con nga, Th an gi, v v thn trng, K n, thiu ph v con rn, Con nai, chim a a, n thn, Rn cha, v cc v kh hnh, Cng cc thanh nin B-la-mn. y, cu chuyn c ln lt k nh sau. Trong thi B-tt c lm l qun nh ln ngi vua, mt ngi hu ca vua Janasandha tn l Gmani-Canda suy ngh: Vng quc ny tht vinh quang nu c vua cai tr cng vi s ph t ca nhng ngi ng la tui vi vua. Ta nay gi c, khng th hu h hong t tr tui, vy ta s sng lm ngh nng thn qu. V vy ng ta ra khi thnh ph khong ba dm v sinh sng ti mt ngi lng nh. Nhng ng khng c b cy rung. Sau khi tri ma, ng mn hai con b ca mt ngi bn, c ngy ng cy xong, cho cc con b n c, ri dt b v tr li cho ngi ch. Trong lc y, ngi ch ang ngi n cm vi v gia nh. Cc con b i vo nh, rt quen thuc. Trong khi cc con b i vo, ngi chng gi bt ln, v ngi v t bt xung. Gmani-Canda nhn thy suy ngh: H khng mi ta n, lin b i v khng giao tn tay bn cc con b. m n, bn n trm ph chung b v dt cc con b y i. Vo bui sng, ngi ch i vo chung b, khng thy cc con b y, bit cc con b b n trm lin ngh: Ta s tm c Gmani, ri i n gp ng ta v ni: - Ny ng, hy tr cc con b cho ti. - Nhng cc con b vo trong chung ri. - Nhng ng c giao tr cho chng ti u?

Kinh Tiu B - Tp V

Page 298 of 320

- Khng, ti khng giao tr. - Vy y l s gi ca vua n mi ng i. By gi, nhng ngi dn x ny c tc l khi h lm mt hn hay mt v s v ni: y l s gi ca vua xin mi i. Nu ai nghe ni: y l s gi ca vua, m khng i, s b vua pht. Do vy, khi ng ta nghe ch s gi, ng lin i theo. Trong khi hai ngi cng i n cung vua h i ngang ngi lng c mt ngi bn ca Gmani . ng ta ni vi ngi kia: - Ny ng, ti rt i. ng cho ti vo lng n xong v tr li, ng hy ti y! Ni xong ng ta i vo nh ngi bn. Nhng ngi bn khng nh. Ngi v bn ni: - Tha ng, n chn khng c. Hy ch mt lt, ti nu xong s mi ng. Ngi v leo thang ln kho go, v qu hp tp nn t xung t khin cho b y sy thai. Va lc y ngi chng i v, thy vy lin ni: - Anh nh v ta khin b y sy thai. y l s gi ca vua, hy i ngay. Anh ta dt Gmani-Canda v ra i. T y, hai ngi dt Gmani gia cng i vi nhau. Ti mt ngi lng n, c ngi gi nga khng th bt con nga quay li, lc n ang chy n gn nhng ngi y. Ngi gi nga thy Gmani lin ni: - Ny cu Gmani, hy nh con nga ny vi mt vt g khin n quay tr lui. Gmani cm hn v nm con nga. Hn nm trng chn con nga, lm gy chn n nh cng cy y lan, ngi gi nga ku to: - ng lm gy chn con nga ca ti ri! y l s gi ca vua. V anh ta dt Gmani i. Trong khi b ba ngi dt i, ng ta suy ngh: Nhng ngi ny s t co ta trc mt vua. Ta khng th tr tin my con b, cn ni g n tin pht lm sy thai, ri ta o u ra c tin n nga? Th ta cht cn tt hn! V vy khi h ang i, ng ta thy mt vc thm bn sn i. Di bng ngn i y, hai cha con th an gi ang dt mt tm chiu, Gmani-Canda ni: - Tha cc ng, ti mun i v sinh, hy ch y mt lt cho n khi ti tr li. Ni xong, ng ta ln ln ngn i, th mnh xung vc thm li ri ng trn lng cha ngi th an gi. Ngi th an gi gi b thng nng cht ngay ti ch. Gmani lin ng dy. Ngi con ni: - c c, ng git cha ta cht ri! y l s gi ca vua.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 299 of 320

Anh ta nm tay Gmani v i khi lm cy. Nhng ngi kia hi: - Chuyn g th ny? Anh ta tr li: - y l tn i c git cha ti! T y bn ngi vy quanh dt Gmani i gia. H n trc ca mt ngi lng khc. V thn trng thy Gmani lin hi: - Cho cu Gmani, cu i u vy? ng ta tr li: - i gp vua. - C tht chng cu i n gp vua? Ti mun trnh vua mt chuyn, cu c th mang n trnh khng? - Vng ti s mang. - Ti thng c sc p, ti sn, c danh ting, v khng c bnh. Nay ti ngho kh, li mc bnh vng da. V l do g vy? Hy hi vua nh vy. Ngi ta ni vua l bc hin tr, vua s ni vi cu v cu s em li vua v ni cho ti. ng ta nhn li, ri tip tc i. Ti ca mt lng khc, mt k n thy ng ta lin gi: - Cho cu Gmani, cu i u vy? ng ta bo i gp vua, k n y ni: - Ngi ta ni vua l bc hin tr, cu hy mang theo cu chuyn ca ti trnh vua. Trc kia, ti thng c nhiu li dng. Nay ti khng ng gi mt ming tru! Khng ai n tn tnh ti. Cu hy hi vua ti sao vy, v v ni li cho ti. Ri Gmani li i na. Ti ca mt ngi lng khc, mt thiu ph thy ng ta cng hi tng t v ni: - Ti khng th sng trong nh chng cng khng th sng trong gia nh ti. V l do g vy? Cu hy hi vua v v ni li cho ti. Ri Gmani i na. T y i qua mt ia phn khc c mt con rn sng trong mt g mi, n thy ng ta lin hi:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 300 of 320

- Ny cu Gmani i u vy? Khi c p i gp vua, con rn ni: - Ngi ta ni vua l bc hin tr. Hy mang n trnh vua cu chuyn ca ti. Khi ti i ra tm mi v ri g mi, ti m yu, i l nhng thn ti y c hang mi, ti phi ko thn ti khi mt cch kh khn. Cn khi i tm mi xong tr v, ti c no n tha mn v thn ln ra, nhng b vo hang tht mau l, thn ti khng chm sn hang. Ti sao vy? hy hi vua v em cu tr li v cho ti. ng ta i mt on na, mt con nai thy ng ta cng hi tng t: - Ti khng th n c mt ch no khc ngoi tr di gc cy ny. V l do g vy? Hy hi vua. i qua mt phn t khc, mt con chim a a thy ng ta lin hi: - Khi ti u di chn mt g mi, ti ht ln ting ht rt hay. Nhng bt c ch no khc, ti khng th lm c nh vy. V l do g vy? Hy hi vua. ng ta i ti mt ch khc, mt n thn cy thy ng ta hi: - Ny Gmani i u vy? Khi c tr li i gp vua, n thn cy ni: - Ngi ta ni vua l mt bc hin tr. Trc kia ti rt c trng vng. By gi ngay ca mt t nhnh non ti cng khng c c. V sao vy? Hy hi vua. i qua mt phn t khc, mt con rn cha thy ng ta v hi tng t: - Ngi ta ni vua l mt bc hin tr. Trc kia trong h ny, nc trong nh pha l. Nay nc h vn c vi bt nc trm khp. V sao li vy? Hy hi vua. i ti mt ch khc, c mt s nh tu kh hnh sng ti mt khu vn gn thnh ph, thy ng ta cng hi tng t: - Ngi ta ni vua l mt bc hin tr, trc kia ti khu vn ny, cc loi tri ngt rt nhiu, nhng nay chng tr nn lt lo v li ng. Ti sao vy? Hy n hi vua. T y i n mt ch khc, mt s thanh nin B-la-mn ang trong mt gian nh gn ca thnh, thy ng ta bn hi: - Ny cu Gmani, cu i u vy? Khi c tr li i n gp vua hi ni: - Vy cu hy mang theo cu chuyn ca chng ti: Trc kia chng ti hc bt c on kinh no, chng ti u nh r rng. Nhng nay, iu chng ti hc khng c gi li trong tr v khng c hiu r rng tt c u tr thnh m m nh nc trong mt ci gh nt rn. V sao s vic li vy? Hy n, hi vua.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 301 of 320

Th l Gmani-Canda n yt kin vua vi mi bn cu hi nh trn. Khi y vua ang ngi ti php nh. Vua thy Gmani-Canda, v nhn ra ng ta: Ngi ny l ngi hu h ph vng ta, thng hay bng b ta thu trc. T y cho n nay, ng ta sng u?. V vy vua hi: - Ny Gmani, trong thi gian qua khanh sng u? lu ri khanh khng trnh din. V mc ch g khanh n y? Gmani tha: - Tu thin t, t khi tin vng ln ci tri, thn i v thn qu lm ngh cy rung sinh sng. Ti y, ngi ny v vn kin tng hai con b em s gi ca vua ra v ko thn n trc Thin T. - Nu khng b ko i, khanh s khng n y ch g? Nay khanh b ko n, nh vy l tt ri, v ta mi thy khanh. Vy ngi kia u? - Tha Thin t, l ngi ny. - C phi chnh ng a s gi ca trm n bt Canda? - Tu thin t, tht vy. - Ti sao? - V ng ta khng chu tr i b ca thn! - C ng chng Canda? - Tu thin t, hy nghe chuyn ca thn. Ri Canda thut li tt c cu chuyn. Nghe xong, vua hi ngi ch ca cc con b. - Ngi c thy cc con b i vo chung nh ngi khng? - Tu thin t, thn khng thy. - Ny t trc ngi cha bao gi nghe mi ni gi ta l Vua c mt sang nh gng sao? Ngi hy ni tht i. - Tu thin t, thn c thy. - Ny Canda, khanh khng dt i b v tr, nh vy khanh mc n i b. Ngi ny c thy nhng ni khng thy, tc l c ni lo. Do khanh phi t tay mc mt ngi ny v phn khanh phi tr cho anh ta hai mi bn ng tin vng. Nghe vua ni vy, qun hu dt ngi ch cc con bo ra ngoi. Anh ta lin ngh: Khi b mc mt, th ta ly tin lm g!. V vy, anh ta sp ly di chn Gmani v ni: - Tha ngi Canda, s tin cc con b y thuc v ngi. Hy ly thm nhng ng tin ny na.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 302 of 320

Ni vy xong, anh ta a cho Canda mt s tin ri b trn chy. Ngi th hai ni: - Tu thin t, ngi ny nh v ti khin cho b y sy thai. - C tht vy chng, ny Canda? - Tha i Vng, xin hy nghe thn. Ri ng ta thut ton b cu chuyn vi cc ch tit. Vua hi: - C phi khanh nh v ngi ny v lm cho b ta sy thai? - Tha thin t, thn khng lm nh vy. - Ny ngi kia, ngi c th cha li s sy thai do ngi ny gy ra khng? - Tha Thin t, khng th c. - Nay ngi mun lm g? - Ti mun phi c mt a con trai! - Ny Canda, hy em v ngi ny v nh ca khanh cho n khi no b ta sanh mt a con trai th a n n v tr cho ngi ny. Ngi y nghe vy lin sp xung ly di chn Canda: - Tha ngi, ch ph v gia nh ca ti! Ri anh ta cho Canda mt s ng tin vng v b chy trn. Ngi th ba n v ni: - Tu Thin t, ngi ny nh gy chn con nga ca ti. - C thc chng, ny Canda? - Tha i vng, xin hy nghe thn. Ri Canda tng thut r rng cu chuyn. Nghe xong, vua hi ngi ch con nga: - C phi chnh ngi nh Canda nh con nga khin cho n quay lui khng? - Tu thin t, ti khng ni. Nhng khi c hi thm mt ln na, anh ta ni:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 303 of 320

- Tha, ti c ni. Vua gi Canda v bo: - Ny Canda, ngi ny c ni nhng li bo khng ni, nh vy l c ni lo. Khanh hy ct li ca n ri cho n mt ngn ng tin vng b li con nga kia! S tin ny ta s cho khanh. Nhng k gi nga lin cho Canda mt s tin ri b chy v s ct li! Ri n con trai ca ngi th an gi ni: - Tu Thin t, ngi ny l k st nhn git cht cha ti. - C tht nh vy chng, ny Canda? - Tu Thin t, xin hy nghe thn. Ri Canda thut li cu chuyn mt cch r rng. Vua gi ngi th kia: - Nay ngi mun g? - Tu Thin t, ti mun c c cha ti! - Ny Canda, ngi ny cn c mt ngi cha. Nhng khanh khng th em li cho n ngi cha cht, vy hy em m ca n v nh khanh v tr thnh cha n. Con ngi an gi vi ni: - Tha ngi, ch ph v gia nh ngi cha cht ca ti! Ni xong anh ta cho Canda mt s tin ri b chy. Gmani thng cc v kin nn hoan h ri tha vi vua: - Tu thin t, thn c nhiu vn ca nhiu ngi mun hi Thin t. Thin t c bng lng cho thn ni khng? - Hy ni i, ny Canda. Canda theo th t o ngc bt u t vn cc thanh nin B-la-mn tr v trc v k ra tng vn mt. Nh vua ln lt tr li. i vi vn u tin, khi nghe xong, vua p: - Thu trc, ti ch h , c mt con g bit gy ng gi. Khi nghe ting g gy, h thc dy, ly cc bi ch ra c ln ting cho n khi tri sng. Do h khng qun mt iu hc. Nhng nay ti ch h , c mt con g trng gy khng ng gi. N gy vo lc cn m khuya hay qu sng. Khi nghe tin g gy trong m khuya, h thc dy, ly cc bi ch ra hc, nhng qu bun ng nn khng th c c. Ri khi nghe ting g gy qu sng h thc dy, nhng khng cn th gi tng ch na. Do vy, h khng nh r nhng iu hc.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 304 of 320

Khi nghe vn th hai, vua tr li: - Nhng ngi y thu trc hnh tr Sa-mn php v chuyn tm chun b cc ti thin nh. Nhng by gi h t b Sa-mn php, v chuyn tm vo cc vic khng nn lm. Cc tri cy sanh trong vn c h ly em cho cc ngi hu h. Cn h sng bng t mng, thay phin nhau i kht thc. Do ha hp vi nhau nh trc, chuyn tm hnh tr cc Sa mn php, th cc tri cy v.v... ca h s ngt nh c. Cc v tu kh hnh y khng bit tr tu ca cc vua cha. Hy bo h hnh tr php Samn chn chnh. Khi nghe vn th ba, vua ni: - Nhng rn cha y thng hay ci nhau nn nc h tr thnh c. Nu chng ha hp vi nhau nh trc th nc s tr li trong. Khi nghe vn th t, vua ni: - N thn cy y trc kia bo v cc ngi i qua li khu rng, do vy nhn c nhiu hin cng khc nhau. Nay n thn cy y khng bo v h nn khng nhn c hin cng thng hng. N thn hay dn nng bo v nhng ngi i ln khu rng y. Khi nghe vn th nm, vua ni: - Di g mi m con chim a a y u v ht vi ging khi i c mt ci gh ln cha chu bu. Hy o ln v ly gh y. Khi nghe vn th su, vua ni: - Di gc cy m con nai y c th n c tc l trn cy c mt ong mt ln. Con nai y thm n th c c mt rt dnh vo, nn n khng c th n cc th c khc. Khanh hy ly t ong, gi phn mt tt nht cho ta. Khanh n phn cn li. Khi nghe vn th by, vua hi: - Di g mi m con rn y c mt gh ln cha chu bu. Con rn y sng bo v chu bu y. Do vy, khi n b ra, v lng tham chu bu, thn n bm cht vo hang. Nhng khi kim thc n xong, thn khng cn bm cht vo hang v tham chu bu, nn n b vo tht mau v mnh. Hy o gh chu bu y ln v ct gi k. Khi nghe vn th tm, vua ni: - Gia lng ngi chng v lng cha m ca thiu ph y, c mt ngi nh ca tnh nhn thiu ph y Nng nh tnh nhn, khng th trong nh ngi chng, v v luyn i tnh nhn, nng ni nng s i thm cha m. Nng i n sng vi ngy trong nh ca tnh nhn, ri nng n nh m. Sau khi y vi ngy, nng li nh tnh nhn, bn ni nng s i v nh chng, v nng li i n nh ca tnh nhn. Khanh ni cho thiu ph y bit rng cn c php lut ca nh vua. Bo nng phi sng vi ngi chng. Nu khng, vua s truyn bt nng v nng s khng cn mng sng na. Hy ni cho nng bit phi cn thn! Khi nghe vn th chn, vua ni:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 305 of 320

- Ngi ph n y trc kia thng ly mt s tin t tay mt ngi n ng no, th nng khng i vi ngi khc cho n khi nng anh ta hng lc xng vi s tin kia. Do vy trc kia nng nhn c nhiu tin. Nay nng t b nguyn tc y ca mnh. Khi cha t gi mt ngi m nng nhn tin, nng li ly tin t mt ngi khc! Do vy, nng khng c tin v khng ai tm n nng na. Nu nng duy tr nguyn tc c ca mnh, s vic s ging nh trc kia. Hy bo nng duy tr nguyn tc c ca mnh! Khi nghe vn th mi, vua ni: - Ngi thn trng y trc kia x kin ng php v bnh ng, do vy c mi ngi thng mn v thch th. V thch , h biu anh ta nhiu qu tng. Nh anh ta p trai, c ti sn, v danh vng. Nay anh ta thch nhn tin hi l v x kin khng ng php. Do vy, anh ta tr thnh ngho nn, khn kh v b bnh vng da. Nu anh ta x kin ng php nh trc, mi vic tr li ging nh trc. Anh ta khng bit s c mt ca vua cha trong nc ny. Hy bo anh ta phi x kin ng php. Nh vy Gmani-Canda thut li tt c vn c nu trn. Vi tr tu ca mnh, vua gii quyt tt c vn y nh c Php nht thit tr v ban cho Gmani-Canda nhiu ti sn. V ngi lng Canda c vua ban thng ng ta nh l mt tng vt anh cho mt v B-la-mn. Ri vua bo a ng ta i v. Canda ra khi thnh, ni li cc cu tr li ca B-tt cho cc thanh nin B-la-mn, cc v kh hnh, con rn cha v n thn cy. Sau ng ta ly ti sn chn tt c ti ch cho chim a a u. Ri ng ta ly t ong mt t thn cy m di con nai n c v gi mt v dng vua. ng ta ph v g mi ti ch con rn , thu lm ti sn chn ct, v thut li cch vua tr li cho ngi thiu ph, ngi k n v ngi thn trng. Ri Canda i v lng ca mnh vi danh vng ln, v sng ti y cho n ht i, ri i theo nghip ca mnh. Cn v vua c mt sng nh gng y trn i lm cc cng c nh b th v.v... v sau khi mng chung, ngi i ln ci tri lm ng o hi chng ch Thin.
-ooOoo-

Bc o S ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay Nh Lai c i tr tu m thu trc cng c i tr tu nh vy. Sau khi k Php thoi ny, Ngi thuyt ging cc S tht. Cui bi ging y, nhiu ngi chng qu D lu, Nht lai, Bt lai, qu A-la-hn. Ri Ngi nhn din Tin thn: - Lc by gi, Gmani-Canda l nana, cn v vua c mt sng nh gng y l Ta vy.
-ooOoo-

258. CHUYN I VNG MANDAHT (Tin Thn Mandaht)

Du c c bao nhiu...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v chuyn mt T-kheo thi tht tinh tn.
Nghe ni T-kheo y i kht thc X-v, thy mt n nhn trang sc p v sanh tm luyn i. Cc

Kinh Tiu B - Tp V

Page 306 of 320

T-kheo a v y n Chnh Php ng v trnh din vi bc o S: - Bch Th Tn, y l mt T-kheo thi tht tinh tn. Bc o S hi v y: - C tht chng ng thi tht tinh tn? V y ni: - Tha c tht, bch Th Tn. Bc o S ni: - Ny T-kheo, ngay trong khi ng cn ang trong gia nh, ng c bao gi tha mn c i dc ny chng? i dc ging nh bin c, rt kh lm y. Thu trc c nhng v Chuyn lun vng ng tr trn bn i chu vi hai ngn di vy quanh, bao trm c loi ngi, ngay c khi ng tr ch Thin ca bn i Thin Vng, hay ng tr ch Thin ci tri Ba mi ba, hoc trn thin gii ca Ba mi v Thin ch Thch, cc v y cng khng th no tha mn c i dc ca mnh, ri mnh chung trc khi c th thc hin c vic y. Vy lm sao ng c th tha mn i dc ny c? Ni xong, bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, trong nhng thi i ti s ca th gii, vua Mahsammata c mt i. Vua c con trai tn l Roja. Roja c con trai tn l Vararoj. Vararoj c con trai tn l Kalyna. Kakyna c con trai tn l Varakalyna. Varakalyna cn con trai tn l Upostha. Uposatha c con trai tn l Mandht. Madht c y by bu vy, bn thn ng v l bc Chuyn lun vng tr v quc . Khi tay tri vua co li, v v nh tay mt, th cn ma by bu vt ri xung, ngp n u gi, nh mt cn ma dng t tri xung. Vua tht l mt ngi k diu hy hu. Ngi lm hong t trong tm mi bn ngn nm, lm ph vng cng trong tm mi bn ngn nm, lm v Chuyn lun vng cng trong tm mi bn ngn nm. Tui th ca ngi tht l v lng. Mt hm, v khng tha mn c i dc, vua t l v bt mn. Cc nh thn tha: - Tu thin t, sao Thin t li bt mn? - Khi xt n sc mnh cng c ca ta, th vng quc ny lm ci g? C tr x no tt p kh i hn chng? - Tu i vng, c Thin gii. V th vua chuyn vn hnh xe bu, cng vi hi chng i ln Thin gii Bn Thin vng. Bn v i vng, vi vng hoa, v hng thin gii cm tay; vi thin chng vy quanh i n nghnh n vua, cng ln thin gii ca ch v v giao thin gii y cho vua tr v. Vua cng vi hi chng ca mnh tr v thin gii y trong mt thi gian di, nhng ti y, vua khng th tha mn i dc v bt u l v bt mn.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 307 of 320

Bn Thin vng hi: - Tu i vng, sao i vng li bt mn? - C tr x no p hn ci tri ny chng? - Tu thin t, chng ti ging nh ngi hu h ca ci tri trn! Ci tri Ba mi cn p hn ci ny nhiu! Mandht chuyn bnh xe bu, vi hi chng ca mnh vy quanh i ti, hng mt v ci tri Ba mi ba. Thin ch Thch, vi vng hoa v hng tri cm tay, vi Thin chng vy quanh, i n nghnh n, hng dn vua v ni: - Tu i Vng, hy i ti. Vo thi Vua cha ang du hnh thin gii gia hi chng ch thin, th thi t ca ngi vn chuyn bnh xe bu i xung ci ngi v ng vo kinh thnh ca mnh. Thch a Mandhn n cung in ci tri Ba mi ba, chia mt na vng quc dng vua ny. T y tr i hai v cng tr v ci tri. Thi gian tri qua nh vy cho n khi Thch sng ba mi su triu nm ri mnh chung v ti snh ci ngi. Theo cch thc ny ba mi su v Thch ln lt mnh chung. Mandhn vi hi chng ca mnh tr v ci tri. Nh vy vi thi gian tri qua, lng i dc ca vua cng tng thnh. Vua ngh: Mt na vng quc c ngha g i vi ta. Ta s git Thch v ng tr ton vng quc. Nhng vua khng th git Thch c. i dc ny l ngun gc tai ha ca vua. Do vy, th mng ca vua bt u suy gim. Tui gi xm chim thn ngi. Nhng mt thn ngi khng c th tan r trn ci tri. T Thin quc, vua ri xung v i vo mt cng vin. Ngi gi cng vin thy vua lin bo tin cho hong gia. H lin n ni son mt ch nm cho ngi trong cng vin, v vua nm xung trong s mt mi. Cc nh thn hi: - Tu Thin t, khi Thin t mnh chung. Thin t s ni ln li dn d g? - Sau khi ta mnh chung, hy ni cho qun chng li dn ny ca ta: i vng Mandhta ln ngi lm v chuyn lun vng, tr v bn i chu lc c vy quanh vi hai ngn hn o, tr v ci tri Bn Thin vng trong mt thi gian di bng tui th ca ba mi su v thch, nay ang mnh chung. Ni vy xong, vua mnh chung v i theo nghip ca mnh.
-ooOoo-

Sau khi k cu chuyn qu kh, bc o S c nhng bi k ny: Du c c bao nhiu Mt trng v mt tri Chiu sng khp mi phng. Tt c l n l. Ca vua Man-dh-n, Cng tt c chng sanh

Kinh Tiu B - Tp V

Page 308 of 320

Sng nng ta ci t, u thuc quyn i vng. Du c ma tin vng, Vn khng tha i dc, Dc t v, kh nhiu, Bc tr thc vy. Ngay c cc thin dc Cng khng em an lc, t bc Chnh gic Ch thch i dit tn. Sau khi k Php thoi ny, bc o s thuyt ging cc s tht. Cui bi ging y, v T-kheo thi tht v nhiu v khc c qu D lu. V Ngi nhn din Tin thn: - Thi y, i vng Mandhn l Ta vy.
-ooOoo-

259. CHUYN N S TIRTA-VACCHA (Tin Thn Tirta-Vaccha)

Con thy hng ngi ny...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v Tn gi nanda c cng dng mt ngn tm y,

nm trm tm t tay cc cung n ca vua Kosala v nm trm tm t chnh tay vua. Hon cnh chuyn ny c din t trong Tin thn Guna, s 157.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt sanh ra trong mt gia nh B-la-mn nc Ksi. n ngy l t tn, B-tt c gi l Tirtivaccha. n tui trng thnh, B-tt i hc cc ti ngh Takkasl, sau lp gia nh. Khi cha m mnh chung, B-tt qu xc ng nn t b gia nh, xut gia tr thnh v n s, t nui sng bng cc th r cy v tri... trong rng v tr ti y. Trong khi B-tt sng ti y, th bin gii B-la-mn c mt cuc dy lon. Chnh vua cm qun i ra bin a nhng thua trn Vua ht hong v s cht nn leo ln lung voi v b chy, theo con ng ven ni i lang thang trong rng. Vo bui sng, trong khi Tirtavaccha i tm cc loi tri cy th vua i n am tht ca B-tt. Vua ngh: y l tr x ca cc v n s kh hnh, nn vua xung voi, mt mi v gi v nng. Vua kht nc lin tm kim gh nc ung nhng khng thy. Vua men theo ng kinh hnh, v thy mt ging nc nhng khng tm ra si dy gu ko nc ln. Khng chu ng ni cn kht nc, vua bn ly si dy nt bng con voi, ct dy vo thnh ging v sau ct dy vo chn ca mnh. Vau leo xung ging nh dy nt, nhng dy nt khng di nn vua ly thng y ct v u dy nt leo xung, v cng khng ti mt nc. Vua ly ngn chn chm n nc, cng khng ung nc c, lin ngh: Nu khng gii kht c, th cht cn hn, vua th mnh ri xung ging, ung cho n tha thch nhng ri khng th leo ln ging c, bn ng ti ch y.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 309 of 320

Con voi c kho hun luyn, khng i ch khc, n nhn xung vua v cng ng i vua. Vo bui chiu, B-tt em cc tri cy v, v thy con voi lin ngh: Nh vua n y. Nhng sao ch thy con voi c nai nt y? C vic g vy? V th, B-tt i n con voi. Con voi bit B-tt i n gn, lin ng qua mt bn. B-tt an i vua v ni: Tha i vng, ch s hi. B-tt ct mt ci thang ko vua ln, xoa bp thn vua, bi du, cho vua tm, mi vua n cc tri cy v.v... v ci o gip cho con voi. Vua ngh ti y hai, ba ngy, ri mi B-tt nhn li n thm vua v ra i. Qun i ca vua ng tri khng xa thnh ph, thy vua i n lin vy quanh vua. Cn B-tt, sau mt thng ri, i n Ba-la-ni va tr ti cng vin. Sng hm sau, B-tt i n cung vua kht thc. Lc y vua m rng cnh ca s ln v ang nhn xung sn, thy B-tt, nhn ra ngi, lin t lu i i xung, v nh l ngi. Ri vua a B-tt vo phng hi ln, t ngi ngi trn long sng, c mt lng trng che pha trn, mi ngi dng mn n dnh ring cho mnh. Sau khi n xong, vua a B-tt v cng vin, bo xy dng mt con ng kinh hnh c mi che nng, mt tnh tht cho B-tt v hin cng y cc vt dng cn thit ca mt v xut gia. Sau khi giao B-tt cho ngi gi vn chm sc, vua nh l B-tt ri ra i. T y B-tt n ti cung vua. Vua ht sc tn trng v cung knh B-tt. Nhng cc nh thn khng chu ni vic nh vy, h ni: - Nu mt ngi lnh c hng vinh d nh vy th n lm c g? Ri h i n gp v ph vng v ni: - Tha Thin t, i vng ca chng thn qu i m mt v tu kh hnh, khng bit i vng thy c g v y. Xin ngi bn lun vi i vng v vn ny. V ph vng bng lng cng vi nh thn n gp vua, nh l v c bi k u: Con thy hng ngi ny Khng c cht tr tu, N khng phi b con, Cng khng phi bn vua, Ti sao n s ny, Vi ba cy que nh, Ti-ri-ta-vac-cha, Li c n thng v? Nghe nh vy, vua ni vi hong t: - Ny con thn, trc kia khi cha i n bin a nh gic v tht trn, cha khng v hai ba ngy con c nh chng? Hong t tr li: - Con c nh.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 310 of 320

Vua ni: - Lc y cha nh ngi ny cu mng sng. Ri vua k ton cu chuyn cho hong t nghe. Vua ni: - Ny con thn, nay ngi cu mng cha n vi cha. Du cha c cho v y c vng quc, cha cng khng th n p cng c ca ngi. V vua c cc bi k: Trong khi ta gp nn, V chin u tht bi, Ta ch c mt mnh, Chnh v y a tay, Trong rng su gh rn, Nh v y, ta thot, Ra khi cnh kh khn, Cn au kh vy cht. Nh s gip ny Ta tr v y, Thot khi hm thn cht, Tr li vi i sng, Ny hong t con thn, Ti-ri-ta Vac-cha Xng ng c li dng, Hy cng ng ti sn Cng cc l t n. Nh vy vua ni ln cng c ca B-tt, nh lm trng mc ln gia h khng. V cc cng c ca B-tt c tuyn dng khp mi ni, nn ngi nhn c nhiu quyn li dng v lng knh trng. T y v sau, v ph vng hay cc nh thn, hay bt c ai khch u khng dm ni g chng B-tt vi vua v vua vng theo li dy ca B-tt, lm cng c nh b th v.v... ri khi mnh chung i ln lm ng o hi chng thin gii. Cn B-tt t c cc Thng tr v Thin chng, cui cng c sanh ln ci Phm thin.
-ooOoo-

Ri bc o S ni thm: - Cc bc hin tr thi xa cng c lng gip . Sau khi k Php thoi ny, bc o S nhn din Tin thn: - Lc by gi nh vua l nana, cn v tu kh hnh l Ta vy.
-ooOoo-

260. CHUYN S GI CA CI BNG (Tin Thn Duta)

Kinh Tiu B - Tp V

Page 311 of 320

V mc ch ci bng...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt T-kheo tham lam (Cu chuyn ny s c trnh
by trong chng su, s 395). Bc o S ni vi v y: - Ny T-kheo, khng phi ch nay ng mi tham n. Thu trc, ng cng vy ri. Do lng tham ng b gm chm u. Ni vy xong, bc o S k cy chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt sanh ra lm hong t. Khi n tui trng thnh, hong t hc cc ti ngh Takkasil. Sau khi ph thn mt, hong t ln ngi vua, v rt ham thch cc mn cao lng m v nn c gi l Vua thch M v. Ngi ta ni vua dng cc mn n mt cch hoang ph n ch mt a cm cng tiu ht mt trm ngn ng tin vng. Khi n, vua khng n trong nh v mun cho qun chng trng thy cc bui n sng hoang ph ca mnh, vua truyn dng mt ci nh c trang hong chu bu ti ca cung v n gi n vua bo trang hong ngi nh y. Ri vua ngi trn long sng ton bng vng c lng trng che pha trn. Hai bn c cc cng cha vy quanh, vua dng cc mn n c trm v tuyt ho trong cc da vng, tr gi trm ngn ng tin vng. By gi c mt ngi tham n nhn s hoang ph trong cch n ung ca vua v thm mun n y. Khng th nn con thm, anh ta tm ra mt phng tin, lin mc o nai nt quanh bng tht cht ch, gi hai tay ln cao v la ln ting: - Tu i Vng, ti l s gi! S gi! Ri anh ta chy i n gn vua. Lc by gi, trong quc l y, nu ngi no ni: Ti l s gi, th khng ai ngn cn ngi y. Do vy dn chng chia ra lm hai, nhng ch cho anh ta i qua. Anh ta chy tht mau n trc vua chp ly mt ming cm t da ca vua v b vo ming. Mt v s tut gm ra nh chm u anh ta. Nhng vua ngn cn v y v ni: - Ch chm. Ri vua bo anh ta: - Ch s g c, hy n i! Sau khi ra tay, anh ta ngi xung. Cui ba n, vua cho anh ta ung nc v n tru ca vua, ri hi: - Nay ngi kia, vy ngi l s gi ca ai? - Tha i vng, ti l s gi ca lng tham. Ti l s gi ca i vng. Chnh lng tham sai ti n y. Ni vy xong, anh ta c hai bi k: V mc ch ci bng,

Kinh Tiu B - Tp V

Page 312 of 320

Ngi ta i tht xa, i n c k th, u cu xin n hu, Ti y l s gi Ca chnh ci bng mnh. Xin ch phn n ti, i, cha t vng xa, Sut c ngy ln m, Mi ngi trn i ny, u ri vo uy lc Ca ci bng tham n. Vua nghe ni vy lin phn: - S tht l vy. Nhng ngi ny l s gi ca ci bng. Chng b tham dc chi phi, nn chng phi i khp ni. K ny ni ln tht kho lo lm sao! Vua bng lng vi ngi y, v c bi k th ba: Hi ny B-la-mn, Ta ban thng cho ng Mt ngn con b ci , Mt b c thm vo, y l phn qu tng Gia s gi vi nhau, V tt c chng ta L s gi ci bng! Ni vy xong, vua tip: - Ta va nghe mt iu m trc kia ta cha tng nghe hay tng ngh n do v i nhn ny nu ra. Vua hoan h ban cho anh ta danh vng ln!
-ooOoo-

Sau khi thuyt php thoi ny, bc o s ging cc S tht, v cui bi ging y, v T-kheo tham n c qu Bt lai v nhiu ngi khc c cc qu kia. Ri ngi nhn din tin thn: - Lc bt gi, ngi tham n y l v T-kheo tham lam ny, cn v vua thch cao lng m v l Ta vy.
-ooOoo-

Kinh Tiu B - Tp V

Page 313 of 320

5.15 PHM KOSYA

261. CHUYN HOA SEN (Tin Thn Paduma)

Nh tc ru b ct...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt s T-kheo cng dng vng hoa ti cy b

nanda. (cu chuyn s c trnh by Tin thn Kalinga, s 479). Cy ny c gi l cy B- nanda, v Trng lo nanda trng cy y. Tin v cy B- c trng lo nanda trng cng tnh x K Vin truyn i khp ci Dim-ph- (n ). Mt s T-kheo thn qu mun cng dng vng hoa ti cy B- nanda. H i n nh l bc o S, v ngy hm sau h li i vo thnh X-v, n con ng bn hoa sen xanh. Nhng khng nhn c vng hoa no, h lin i n Tn gi nanda v tha: - Tha hin gi, chng ti mun cng dng vng hoa ti cy B-, v i n con ng bn hoa sen xanh, nhng khng nhn c mt vng hoa no c. V trng lo ni: - Ti s em hoa n. Ri trng lo i n con ng bn hoa sen xanh, v nhn c nhiu b hoa sen xanh em v cho cc T-kheo y. Cc v ny ly cc b hoa y v lm l cng dng cy B-. Bit c tin ny, cc T-kheo ngi ti Chnh php ng ni ln li tn thn cc cng c ca Trng lo nanda: - Tha cc Hin gi, cc T-kheo thn qu t phc c, nn i n con ng bn hoa sen xanh m nhn c vng hoa no. Cn Trng lo nanda i n sau li em v nhiu b hoa. Bc o S n v hi: - Ny cc T-kheo, cc ng nay hi hp y ang bn lun vn g? Khi nghe vn trn, bc o s ni: - Ny cc T-kheo, khng phi ch nay nhng ngi n ni kho lo nhn c vng hoa, m thu trc h cng nhn c nh vy. Ri bc o s k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt l mt v triu ph. Trong thnh c mt h sen thng n hoa. Mt ngi c l mi st canh gi ci h y. Mt hm, mt ngy hi ln c t chc Ba-la-ni, ba ngi con trai ca triu ph mun eo vng hoa vui chi l hi, lin bo nhau:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 314 of 320

- Chng ta s tn tnh con ngi b st mi ny v xin vi vng hoa. V vy, vo gi ngi y hi hoa sen, h i n gn h v ng i mt bn. Mt ngi trong bn ni vi ngi gi h y qua bi k u: Nh tc ru b ct, S mc ln nh c, Cng vy, l mi ng S mc li nh tc, Nay ti xin hoa sen, Hy cho ti mt bng! Ngi gi h tc gin khng cho hoa sen. Ri ngi th hai ni ln bi k th hai vi ngi gi h y: Nh ht ging ma thau c gieo trong tha rung, S c mc ln mau, Cng vy, l mi ng c mong s mc ln, Nay ti xin hoa sen, Hy cho ti mt bng! Ngi gi h vn tc gin khng cho hoa sen. Ri ngi th ba ni ln bi k th ba vi ngi gi h y: Hai a ni nhm nh, Chng ngh c bng sen, Du ni c, ni khng, Mi cng khng mc li, Ny bn hy cho ti Hoa sen, ti xin bn! Nghe li anh ta, ngi gi h sen ni: - C hai ngi ny u ni lo. Ch c bn ni ng s tht. Bn xng ng c cc bng sen. Ri ngi gi h cho anh ta mt b hoa sen v i v h ca mnh.
-ooOoo-

Khi bc o s ni xong php thoi ny, Ngi nhn din tin thn: - Lc by gi, con trai v triu ph nhn c hoa sen l Ta vy.
-ooOoo-

262. CHUYN BN TAY MM MI (Tin Thn Mudupni)

Mt bn tay mm mi...,

Cu chuyn ny, khi K Vin, bc o S k v mt T-kheo thi tht tinh tn. Khi T-kheo y c

Kinh Tiu B - Tp V

Page 315 of 320

a n Chnh php ng, bc o S hi: - C tht chng ng thi tht tinh tn? V y tr li: - C tht vy. Bc o S ni: - Ny T-kheo, khng th no canh gi n nhn khi chy theo dc vng ca chng. Ngay c cc bc hin tr thu xa cng khng th canh gi cc con gi ca h. Du chng ng nm tay cha, chng vn chy trn theo ngi tnh m cha chng khng bit! Ri bc o S k cu chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, B-tt ti sanh ra lm con hong hu chnh cung. n tui trng thnh, B-tt hc cc ti ngh Takkasil, v khi ph vng mch chung, ngi c t ln vng v v tr nc ng php. B-tt nui dng con gi mnh v con trai ca ngi ch trong ni cung. Mt hm, vua ni vi nh thn: - Sau khi trm qua i, chu trai trm s lm vua v con gi trm s lm hong hu chnh cung. Sau mt thi gian, khi c hai u khn ln, B-tt ngi ni vi cc nh thn: - Trm s em v mt cng cha khc cho chu trai v s g con gi trm cho mt hong gia khc. Nh vy chng ta s c nhiu b con. Cc nh thn u ng . B-tt gi chu trai ra ngoi v ngn cm chng ra vo ni cung. Nhng c hai ngi y thng yu nhau. Chng trai ngh: Khng bit c phng tin g em cng cha ra ngoi? c phng tin ny. Chng trai em cho b v mt mn qu, b v hi: - Tha hong t, cn phi lm g? Hong t p: - Ny v, lm th no chng ti c c hi a nng ra ngoi? - Lnh thay, tha hong t. ti ni vi cng cha ri s cho hong t bit sau. - Lnh thay, tha v. Ri v i n cng cha v ni:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 316 of 320

- Hy ti bt nhng con chy trn u cng cha. Ri b t cng cha ngi xung mt chic gh thp, v b ngi xung mt chic gh cao hn v k u cng cha trn bp v ca mnh. Trong khi bt chy, b ly mng tay gi u cng cha. Cng cha hiu: Ngi ny khng gi vi mng tay ca mnh m gi vi mng tay ca hong t, con trai ca c ta. V vy, cng cha hi: - Ny v, v c i n gp hong t khng? - Tha cng cha, c! - Hong t ni g vi v? - Tha cng cha, hong t hi c phng tin g a cng cha ra ngoi. Cng cha ni: - Nu hong t l ngi hin tr, hong t s bit. Ri cng cha c ln bi k u. c xong, nng ni: - Ny v, hy hc thuc bi k ny v ni li cho hong t: Mt bn tay mm mi, Con voi kho hun luyn, V m ti tri ma, y l thi thch hp. B v hc thuc lng bi k y ri i n hong t. Chng hi: - Ny v, cng cha ni g? B p: - Khng ni g khc, ch gi bi k ny. V b v c bi k. Chng hiu bi k lin ni vi b v: - Thi v hy v i. Hong t bit ng n ngha bi k ny, lin tm mt ngi hu tr p trai, c bn tay mm mi, v chun b cng vic. Chng li hi l ngi ni gi vng tng hun luyn con voi y tr thnh bnh thn, ri hong t ngi ch i thi c n. n ngy trai gii B-tt thuc phn m ti tri, ngay sau canh gia, ma ri xung t mt m my en dy c. Hong t ngh: y l ngy cng cha mun ni, ri chng leo ln con voi, t ngi hu tr c bn tay mm mi y ngi trn lng voi v ra i. pha i din cung vua, hong t cho ct con voi vo bc tng ln ca ci sn chu rng, ri chng ng ca s vi thn b t m nc ma. By gi vua canh gi cng cha, khng cho php nng ng ch no khc, tr mt chic ging nh gn vua. Cng cha ngh: Hm nay hong t s n, v vy, nng nm xung nhng khng ng. Ri cng

Kinh Tiu B - Tp V

Page 317 of 320

cha ni: - Tha cha thn, con mun tm! Vua ni: - Hy i, ny con thn. Vua nm tay cng cha, dt n gn ca s, v ni: - Hy tm i con! Ri vua bng cng cha ln, t cng cha trn b hnh hoa sen ngoi ca s, v nm mt tay cng cha. Trong khi ang tm, cng cha a tay cho hong t. Hong t ci cc chic vng t tay cng cha eo vo tay ngi hu tr, ri bng chng trai tr y ln, t anh ta trn ch tng hoa sen bn cnh cng cha. Nng nm tay ngi hu tr y v t n vo tay ca ph vng. Vua nm tay anh ta v th tay kia ca mnh v eo chng vo tay kia ca ngi hu tr, ri t bn tay y vo tay ph vng v i theo hong t. Nh vua c tng rng ngi hu tr y l con gi mnh! V khi tm xong, vua cho anh ta nm trn long sng, ng ca v nim li, sau t mt ngi canh ri vua i ng. Vo sng hm sau, vua m ca thy cu trai tr lin hi: - Sao li th ny? Cu lin k cch i trn ca cng cha vi hong t! Vua rt tht vng suy ngh:Du ta c nm tay, cng khng th canh gi n nhn khi trn c. Nh vy, khng ai c th canh gi ni n b. Ri vua c bi k khc. Du li ni du dng Chng khng h bit , Chng chm, chm su xung, Rt kh lam y trn, n ng hy lnh xa, Chy trn chng tht xa! Nu chng phc v ai, V dc hay tin ti, Chng thiu sch ngi y, Nh cht t trong la. Ni vy xong, B-tt thm: - Ta phi nng chu trai ta. Ri vua lm l g cng cha cho hong t tht long trng vinh hin v t hong t ln chc ph vng. Khi ngi cu tc vua cha mng chung, chng ln k v.

Kinh Tiu B - Tp V

Page 318 of 320

-ooOoo-

Khi bc o s k Php thoi ny. Ngi thuyt ging cc s tht. Cui bi ging y, v T-kheo thi tht c qu D lu. V Ngi nhn din tin thn: - Lc by gi, nh vua l Ta vy.
-ooOoo-

263. CHUYN TIU DC THAM (Tin Thn Culla-Palobhana)

Khng phi r nc bin..., Cu chuyn ny khi K Vin, bc o S k v mt T-kheo thi tht tinh tn. Khi T-kheo y c a n Chnh php ng, bc o S hi: - C tht chng ng thi tht tinh tn? V y tr li: - S tht l vy. Bc o s ni: Cc n nhn lm u nhim ngay c cc bc thanh tnh thu xa. Ri Ngi k chuyn qu kh.
-ooOoo-

Thu xa, khi vua Brahmadatta tr v x Ba-la-ni, vua khng c con trai. Vua ni vi cc cung phi ca mnh: - Hy cu nguyn sanh con trai. V h lin cu t. Nh vy mt thi gian di tri qua, B-tt t Phm thin gii i xung v nhp thai ca ca b hong t chnh cung. Va sanh xong, sau khi tm, B-tt c a cho mt ngi v khc. Khi chm tay n nhn, B-tt li khc, khng gi im lng. Ri B-tt c a cho mt ngi hu n ng. Va c ngi n ng y bng hi nhi lin im lng. T y tr i, ch nhng ngi n ng m hi nhi qua li. Khi b sa, h nn sa ri cho B-tt ung, hay t mt ci mn gia hi nhi v b v. Sau mt thi gian, B-tt ln ln, nhng vn khng th nhn n nhn. Vua cha lm cho B-tt mt ch ngi ring bit v mt thin tht ring bit. Khi B-tt ln mi su tui, vua suy ngh: Ta khng c mt con trai no khc. Cn a con trai ny li khng hng th cc dc, khng mun cai tr vng quc. Tht s ta c a con trai nh vy lm g? By gi, mt k n gii v ma, ht v nhc, tr tui, c kh nng quyn r nhng ngi n ng m

Kinh Tiu B - Tp V

Page 319 of 320

nng gn gi. Nng n hu vua v tha: - Tu Thin t, ngi ang ngh vy? Vua k li s vic y. Nng k n tha: - Tu thin t, hy yn tm! Thip s quyn r hong t v lm cho hong t nm hng v ca i tnh. - Nu Nng c th quyn r con ta, mt hong t khng h bit n hng v n b, th khi con ta lm vua, nng s lm hong hu! Nng k n y ni: - Tu Thin t, trch nhim y l ca thip. Thin t ch lo lng! Ni xong, nng k n i n nhng ngi n ng canh gc v ni: - Sng sm ti s n ng ngoi thin tht gn phng hong t nm v ti s ht! Nu hong t tc gin, hy ni cho ti bit, ti s b i. Nhng nu hong t lng nghe th hy khen ngi ti. H bng lng. Sng hm sau, nng n ng ti ch y v ct ting ht vi ging ngt lm. Ri ting n m du tri ln khng km g ting ht ngt ngo cng km g ting n m du. Hong t nm lng nghe. Ngy k hong t bo k n y ng gn v ht; ngy k na, chng bo nng ng trong thin tht v ht. Ngy k na, chng bo nng ng gn mnh v ht. Nh vy, dn dn dc vng khi ln trong lng hong t v hong t i theo thi thng ca ngi i, bit c hng v ca i tnh, n hong t cm gm v da: - Ta khng cho php mt ai khc thy n nhn ny! Hong t chy ra ngoi ng, ui theo cc ngi n ng. Vua truyn bt hong t v thiu n kia ri ui h ra khi thnh. Hai ngi i vo rng, xung h lu sng Hng. Ti mt bn l sng Hng, mt bn l bin, h dng ln am tht sng vi nhau. Thiu n ngi trong chi l nu cc c v rau. Cn B-tt mang c qu t rng v. Mt hm, trong khi B-tt i tm qu trong rng, mt n s kh hnh t mt o trn bin i ngang qua h khng tm n kht thc, thy khi, lin h xung trc am tht. Thiu n y ni: - Hy ngi ch cho n khi nu xong. Nng mi v kh hnh y ngi xung, v ly v duyn dng ca ph n quyn r v y, lm v y khng th thin nh v mt Phm hnh. V tu kh hnh y ging nh con qu gy cnh khng th t b nng, trn ngy ng ti y. khi thy B-tt i v, v y lin chy ra hng bin tht mau. B-tt ngh: y chc l mt k th, lin rt kim ui theo, cn v tu kh hnh lm c ch nh mun hay, lin ri xung bin. B-tt suy ngh: V kh hnh ny c l n y ngang qua h khng, nay v thi tht thin nh nn ri xung bin. Ta phi cu v y! V vy, va ng trn b bin, B-tt c nhng bi k ny:

Kinh Tiu B - Tp V

Page 320 of 320

Khng phi r nc bin, Nhng vi thn thng lc Ngi du hnh qua y Vo bui mai tht sm, Lin h c n thn, Ngi phi chm xung bin. Lm mi ngi thi tht, y m hoc huyn o, Quyn r ngi thanh tnh Khin h chm dn xung. K tr bit n thn, Nn xa lnh, t b. N nhn phc v ai V dc hay tin ti, chng t sch ngi y Nh la thin hy ci! Nghe li B-tt ni vy, v tu kh hnh ng gia bin lm pht khi thin lc mt, v bay ln h khng, ri i v tr x ca mnh. B-tt suy ngh: V tu kh hnh ny vi gnh nng nh vy, bay ln h khng nh mt nhm bng. Ta cng phi l pht khi thin lc nh v y c th bay ln h khng. V vy, B-tt v am dn n nhn y tr li vi qun chng ri bo n nhn y ra i, cn mnh lui vo rng, dng am tht ti mt ni xinh tt, v lm v n s. Ngi chn ti thin nh, ri t cc Thng tr v cc Thin Chng, v sau c sanh ln Thin gii.
-ooOoo-

Sau khi k Php thoi ny, bc o S ging cc S tht. Cui bi ging y, v T-kheo thi tht c qu D Lu. V Ngi nhn din Tin thn: - Thi y, hong t khng h lin h vi n thn l Ta vy.
HT TP V - TIU B KINH
-ooOoo-