You are on page 1of 74

Arm_ynfuGef_rLepfygwD A[dkpnf;@Hk;a&;aumfrwD.

tmabmf

*sme,f
pmwnf;tzGJ@trSm 1 1988 =o*kwfv ta&;awmfyHkudk jyefvnfoHk;oyfjcif; 2 tcgtcGifhaumif;qdkwm Auy tjrif 6 tajyif;tvJqdkwmeJ@ ywfouf+yD; Auy &J@ tjrifeJ@oabmxm; 9 wdkif;jynfa&S@a&; Auy tawG; 11 1989 u &wJhoifcef;pm 12 ppftm%m&Sifpepf tarGcHrsm;&J@'kuQ 16 o,HZmwusdefpmeJ@ bezl;odkufwl;wJholawG 19 2015 a&G;aumufyGJeD;vmav EdkifiHa&;t_yftaxG;awGrsm;av 25 ppfwydkif;tpdk;& vkyfaqmifaewJh ArmjynfpD;yGm;a&; tajymif;tvJ 27 aemufa=umif;jyefrvSnfhzdk@qdkv#if 37 a'gufwmarmifarmif&J@ 1988 tHkur_pmtkyf 39 OD;Ek&J@wmawpaeom;pmtkyf a0zefcsuf 40 v,f,majrjy\emajz&Sif;a&;vrf;ESpfoG,f 43 vrf;ay:EdkifiHa&;acwfukef+yDwJhvm; 53 tD*spf&J@'Drdkua&pDc&D; 56 EdkifiHwumuAsm - vlwoef;csDwufyGJ 63 owif;eJ@rSwfcsuf 67

trSwf (36) jo*kwf/ 2013 ckESpf?

trSwf (36) 2013 ckESpf jo*kwf

pmwnf;tzGJhtrSm
2015 a&G;aumufyGJ
vlwdkif;pdwf0ifpm;wJhudpP? urBmu apmif=h unfr h ,fu h p d ? P usm;ipOf;vJ Oykoa f qmif0ifw,fxif+yD; vlwcsKd @/ ygww D csKd @ pdwu f ;l ,Ofae=uwJh a&G;aumufy? JG }uH@z@HG bufukd =unfy h gr h ,f? (1) jzpfEi kd w f e hJ nf;aygi;f pHo k ;kH +yD; 'DcsKyf (NLD) eJ@ rwdr;f r,dr;f rJ&atmifu;pm;zd@k jyifaew,f? enf;aygi;f pHq k w kd m - (NLD) qDu rJEw k o f m G ;Edi kw f hJ ygwa D wGukd tm;ay;tm;ajrmufyjcif;? zkwy f r l ;D wdu k f toufoGif;ay;jcif;? - (NLD) eJ@ wdi k ;f &if;om;ygwa D wG xdyw f u kd a f wG@ay;jcif;? - bmoma&; xdyw f u kd a f wG@ra _ wG zefw;D jcif;tm;jzifh (NLD) vky& f udi k& f usya f p+yD; bmoma&;orm;awG&@J ,H=k unfr_ usqif;apjcif;? - t=urf;zuform;awG vuf,m;vmatmif tajctaeawG zefw;D xm;jcif;/ zGay;jcif;/ oyfj_d cif;? - a&G;aumufye JG ;D vmav 'DajcvSr;f awGukd ydy k y D jD yifjyifjrif&av jzpfygr,f? a&G;aumufyu GJ mvrSmawmh us& D m G vd/k &cdi kb f ufv/kd rdwv D m/ vm;d;_ bufvkd vuf&Z J uf&J owfjzwfjywmawG jzpfvmEdi kw f ,f? yk'r f (144) wd@k / ae0ifr;D +idr;f wd@k xkwjf yefEi kd w f ,f? ppfwyfu 0ifxe d ;f w,fqw kd mrsKd ; uHvmEdi kw f ,f? vufya H wmif;udpv P r kd sKd ;vnf; arhxm;vd@k r&? (2) ta=umif;wckcjk y+yD; a&G;aumufy& JG ufa&$@wmrsKd ; rvkyb f ;l qd& k if xGuv f mwJt h ajctae =unfv h r d r hf ,f? 25 ppfwyfre J @J tm%mqufui kd x f m;Edi k& f if a&G;aumufy& JG v'f twnfjzpfom G ;Edi kw f ,f? 'grr S [kwf !Ge@f aygi;f tpd;k &qdw k mrsKd ; ay:vmEdi kw f ,f? aoaocsmcsmajymEdi kw f muawmh r&&wJe h nf;awGe@J vkyy f gvr d r hf ,f? tomw=unf tm%mv$a J y;vdrr hf ,fawmh r,H=k unfb;l ? twdu k t f cHawGbuf (wdi k ;f &if;om;rsm;tygt0if) udk =unfjh yefawmh vlxu k wd@k ur kd a J y;rSmyJqw kd hJ ,H=k unfra _ wmh ud, k p f & D =dS u[efww l ,f? 'gayrJh etz u rormenf;awGo;kH +yD; aumufaumufuspu f spf vkyv f m&if vlxu k kd rSc Du kd m ud, k & hf ydi kc fi G hf ud, k w f u kd , f r l ,fqw kd hJ azmfjycsuf rawG@&ao;bl;? 'guawmh tm;r&p&myg? avG;&cge;D xrif;vkwy f w k c f sc& H wm 1990 ckEp S r f m S w}udrjf zpfc+hJ yD? tckwcg tykwc f sc& H &ifawmh jynfot l ay:wm0efraus&m a&mufygvr d r hf ,fv@kd yJ ajymyg&ap? pmwnf;tzG@J (23 - 7 - 2013) 1

1988 jo*kwv f ta&;awmfyu kH kd _yefvnfo; kH oyf_cif; Auy (A[d) k (1 - 8 - 2013)


(1) 88 ta&;awmfykH aiG&wkwi kd a f wmhrnf? ,ck jyefvnfo;kH oyfjcif;onf vmvwW@H aom vlxt k a&;awmfykH twGi;f aqmif&efEi S hf a&Smif&efukd (Auy taejzif) h wifjyvda k oma=umifh jzpfonf? (2) ta&;awmfyw kH i kd ;f onf tajctaet&yf&yf &ifr h n S a hf erS jzpfay:avh&o dS nf? tajctae&ifr h n S o fh vm;/ r&ifr h n S o hf vm;qdw k mudk tuJjzwfz@kd ta=umif;tcsuf (2) ck &So d nf? (wpf) tkyp f ;kd oltm%m&rsm;u yHp k a H [mif;twdi k ;f tkyp f ;kd &ef (vH;k 0) rjzpfEi kd a f wmhonft h cg (ESp) f tkyp f ;kd cH jynfov l x l u k tm%ma[mif;. tkyp f ;kd r_ukd qufvuf+y;D onf;rcHEi kd a f wmhwt hJ cg T (2) csuf jynfp h& kH ygrnf? (3) 1988 u tkyp f ;kd olbufu=kd unfy h g? 1962 up+yD; 1974 - 75 - 76 wd@k txd olw@kd . tkyp f ;kd r_ukd t=urf; ywrf;enf;jzifh xdef;odrf;cJhonf? qdk&S,fvpfrd_if; wdkufcJhonf? wpHkw&matmifjrifcJhonf? tul; tajymif;umv rd@k onf;cH=uzd@k ajymonf? 'gvnf; wpHw k &matmifjrifco hJ nf? od@k aomf aemufawmh yGiu hf sonf? (u) jynfov l x l b k ufu =unfv h #if 1962 uwnf;u wwyfcsi;f xGu+f yD; pD;csi;f xd;k onf? aoG;acsmif;pD;r# ESy d u f y G c fc H& hJ onf? wwyf csi;f xGu+f yD; pD;csi;f xd;k wdi k ;f ESy d u f y G c f& H wmeJ@ ed*;kH csKyfonf? (ausmif;om;wyf/ ausmif;om;eJ@ ynmwwfvi l ,frsm;wyf/ tvkyo f rm;wyf/ r@aetv,ftvwftv$meJ@ ausmif;om;pkaygi;f wyfw@kd pD;csi;f xd;k cJo h nf?) Edi ki fa H &;0g&ifr h sm;ESihf awmifov l ,form;rsm;u yG=J unfy h &dowfvkd jzpfaecJo h nf? Ttajctaeudk Auy u oH;k oyf+yD; 1980 wGif vrf;pOfajymif;onf?1300 jynft h a&;awmfykH wyfom;a[mif;}uD;rsm; udk v_@H aqmf onf? pnf;H;k onf? 2

_ynfolhtm%m
vGwv f yfa&;twGuf wdu k y f0 JG ifcp hJ Ofu rdrw d @kd ar#mr fe S ;f cJw h meJ@ tck jzpfaewmudk Edi _ ;f ,SOjf yonf? Adv k a f e0if; ppftm%m&Sip f epfukd rwdu k z f suE fi kd v f #if rdrw d @kd wm0efrausao;/ rdrw d @kd raocifrm S Adv k a f e0if; ppftm%m&Sip f epfukd wdu k z f suz f @kd vH;k yef;=upd@k [k aqmf=oonf? 1300 jynf. h a&$&wkEp Sw f i G f ppftm%m&Sip f epfwu kd z f sua f &; ta&;awmfyw kH ck jzpfay:vmatmif 0di k ;f 0ef;u;yrf;=uzd@k wdu k w f e G ;f onf? tm;vH;k avmufu oabmwl=uonf? wcsKd @u wufwufuuwH@k jyefonf? wcsKd @u omrefyJ wH@k jyefonf? OD;Ekuawmh ol@x;kH pHtwdi k ;f ta&;uHvmv#if armifEu k kd a&S@q;kH u awG@ap&rnf [k E_wjf zifh jyef=um;onf? OD;ausm+f idr;f u 'Dwcgawmh ocifAode;f wifw@kd e@J oabmxm;csi;f udu k n f o D nf[k ol@twGi;f ydi k ;f rSm ajymwmudk wqifp h um;=um;&onf? yrnw awGu bmrS rwH@k jyef? Adv k a f tmif}uD;uawmh Adv k a f e0if;qDom G ;+yD; t}uHay;wm vkyo f nf [k od&onf? aemufawmh Adv k a f tmif}uD; tdwz f i Ga hf y;pmrsm; ay:vmonf? (c) tkyp f ;kd olbufu=kd unfv h #if olw@kd avSm& f if;epfae+y D qdw k m odvmonf? bmwckrS ratmifjrifbJ us;_H aewmudk jrifvmonf? t}uD;qH;k +rD&i S f *syefuvnf; zG@H z;r_tedrq hf ;kH Edi ki f H (LDC) av#mufrS au;+rD 0efxy k 0 f efy;kd u oufomrnf[k t}uHay;onf? LDC av#muf&onf? od@k aomf LDC jzpfv@kd au;0efxy k 0 f efy;kd avsm h o kH m &So d nf? jynfwi G ;f pD;yGm;a&;eJ@ aiGa=u;bm tusyt f wnf;u &S+d rJ/ 'kua Q y;qJ jzpfonf? xkwx f m;wJa h iGawG w&m;r0if a=unm&jyefonf? Tod@k jzifh Adv k a f e0if;. jyifoifjh yif&rSmyJqa kd ompum; xGuv f monf? ol@rm S tdra f wmfyg i,fu|ea f wGyJ tm;ud;k p&m &So d nf? (a'guw f marmifarmif&@J pmtkyf zwf=unfy h g?) 1988 rwfv/ ZGev f u udpa P wG ra&;awmhyg? =o*kwfva&mufawmh tajctae&ifhrSnfhcJh+yD? 'ga=umifh jynfvHk;u|wftHkur_}uD; ay:awmhonf? vlxv k w l ef;pm;/ vl@tv$mpHk ygvmonf? awmifov l ,form;awG ygvm wmu tc&musonf? e,fr@awGu v_y& f m S ;r_wi kd ;f rSm awmifov l ,form;awG ygvmcJ+h yD?

(4) Tae&mwGif Auy . tjrifukd ajymygrnf? wwyfcsi;f xGuw f u kd w f mawG r&Sv d #if 88 =o*kwt f a&;awmfy kH r&SE di kd y f g? rkcsEi kd r f nfw h u kd y fu JG r kd S wdu k r f nfqv kd #if b,fawmhrS ta&;awmfy}kH uD; jzpfrvmEdi ky f g?

_ynfolhtm%m
ordi k ;f udk vlxu k zefw;D onfqw kd mrSm vG,v f , G z f efw;D vd@k r&yg? H;_ yGt J vDvu D kd jzwfoef;+yD; bmawGuwif jyif&rvJqw kd mudk ed*;kH csKyfcsuv f y k +f yD; &Sm}uH&wmcsn;f jzpfonf? rkcsEi kd r f nfw h u kd y f JG (&mE_e;f jynfE hi kd w f w hJ u kd y f) JG udk b,for l v S nf; uwif+yD; rwGuc f suE fi kd y f g? (5) 88 =o*kwv f ta&;awmfykH tjrwfe@J tH;_ udk pm&if;csKyfaomf tjrwf 'Dru kd a&pDygwr D sm; ay:vmonf? a,bk,s'r Du kd a&pDawmfve S a f &; vufeufui kd w f u kd y fv JG rf;pOf ay:vmonf? jynfov l x l t k wGi;f 'Dru kd a&pDtawG;tac: oGwo f i G ;f ay;Edi ko f nf? tH;_ ppftm%m&Sip f epfukd tpwH;k atmif rokwo f ifEi kd c f? hJ ,cktxd &Sio f efqJ jzpfonf? awmfve Sa f &; aumifp D e0wetz ppfaumifpr D sm; ae&mwGif umvHk aumifpu D 2008 tajccHOya' t& qufvuf wnf&a dS eonf? yjyifajymif;vJa&;rdi _ ;f rdoa l wG rsm;aeonf? 1974 tajccHOya' wke;f u 74 - 75 - 76 ckEp S r f sm;wGif csuc f si;f tefwE k i kd c fa hJ omfvnf; tckawmh 2008 tajccHOya' udk (cif;csufjzifh) vufcHae=u+yD? 2015 - 2020 udk ar#ma f e=u+yD? (Tod@k jzpfvm&onfrm S Edi ki fw H umhtajctae ajymif;vJv@kd vnf; jzpfygonf? 'Dae&mrSm 'Dup d P a&;zd@k r&nf&, G y f g?) bma=umif h ;_H ovJ? Edi ki fa H &;acgi;f aqmifol r}uH@ci kd v f @kd (od@k r[kw) f r&Sv d @kd jzpfonf? atmify& JG v#if rdbawG rsm;wwfonf? rdbawGrm S uvnf; bHv k y k i f ef;pOfr&S? d rnD!w G =f u? _;H yGq J v kd #if rdbrJh jzpfwwfonf? rnfou l rS wm0efr,l? (6) Auy . ud, k u hf , kd u f , kd a f 0zefa&;? twufa&mufumrS vSn;f pnf;uH;k jywf+yD; Auy aemufvefusonf? Auy ud, k w f i kd . f tjypf jzpfonf? jyifyudk v$r J cs? Adv k a f tmif}uD;/ Adv k c f if!e G @f w@kd tljrL;=uonf? Adv k c f if!e G @f u pmtkye fx D w k +f yD; Adv k a f tmif}uD;u NLD udk uGejf rLepfp; D ae+y/D xkwy f pf&rnf[k vkyo f nf? wdu k q f i kd r f _ r[kwy f g? olw@kd 2 OD;aygi;f +y;D avmfppf[eftultnDeJ@ Auy zcGJa&; vkyfcJhpOfu tpDtrHjzpfonf? (avmfppf[efudk qd& k , S v f pfppfty k p f u k arG;jrLcJw h m jzpfonf?) 4

_ynfolhtm%m
(7) bmha=umifjh yefvnfo;kH oyfovJ? ppftm%m&Sip f epf &Sa d eor# vlxt k kH ur_e@J ta&;awmfykH ay:aerSmjzpfonf? b,fawmh/ b,fvkd ay:rnf qdw k mudu k m; rajymwwfyg? cef@re S ;f wGuc f su=f unf& h v#if 2015 aemufyi kd ;f usrS wwyfcsi;f xGuw f u kd w f hJ pD;csi;f xd;k wdu k y fa JG wG ay:rnfxifonf? awmifolv,form;wdkufyGJawG ay:rnf[k wGufonf? tckawmh olwdk@vnf; pkpkpnf;pnf; v_y& f m S ;wmawG awG@&vd@k jzpfonf? e0wetz u ausmif;awGukd jzef@cy JG pfvu kd v f @kd ausmif;om; udk tawmfpp k nf;&OD;rnf jzpfonf? awmfve Sa f &;tawG;tac:u 'Da&edrhf jzpfaeonf? "e&Siv f pfb&,f0g' tawG;tac:u a&yef; pm;aeonf? 'ga=umifh =umvdrr hf nf? od@k aomf jyefvnfo;kH oyfxm;wm rrSm;yg? uwifjyifqifrxm;v#if 1988 =o*kwv f wke;f uvdk jzpfvr dr hf nf? txl;ojzifh bHE ki kd i fa H &;vkyi f ef;pOf r&Sv d #if rdbawGrsm;+y;D OD;eif;yJa h xmif jzpfvr dr hf nf? 1946 pufwifbmtHkur_rSm EdkifiHa&;acgif;aqmifr_&Sdonf? 'ga=umifh Edkifonf? tJ'Dvdkjzpfzdk@ trsm;}uD;vky=f u&rnf? yjyifajymif;vJa&;rdi _ ;f &Sa d eor# rSeu f efwa hJ cgi;f aqmifr_ rwnfaqmufEi kd y f g? ppftm%m&Sip f epfukd rJqEN eJ@ wpwpyjyifajymif;vJ,v l @kd r&Edi ky f g? rSeu f efwt hJ awG;tac:udk vlx}k uD;u vufca H tmif tawmf=um=umvky& f vdrr hf nf[k Auy u ajrmfjrifygonf? Auy (A[d) k (1 - 8 - 2013)

ordi k; f udk vlxu k zefw; D onfqw kd mrSm vG,v f , G z f efw; D vd@k r&yg? H; _ yGt J vDvu D kd jzwfoef;+yD; bmawGudwif jyif&rvJqw kd mudk ed*; kH csKyfcsufvy k +f yD; &Sm}uH&wmcsnf; jzpfonf?
5

tcgtcGih f aumif;qdw k m Auy &Jht_rif (1 - 7 - 2013)


(1) tiftm;pkaqmif;/ a&&Snjf rKyfE/HS tcgtcGia hf umif;uda k pmif h qdw k hJ rl [m U/G ygw& D @J a,bk,srl jzpfygw,f? tJ'x D u J tcgtcGia hf umif;qdw k m bmvJ? b,fawmh tJ'D tcgtcGia hf umif; ay:rSmvJ? 'Dup d e P @J ywfoufwhJ tjrifukd wifjyygr,f? (2) tcgtcGia hf umif;qdw k m (1946) pufwifbmvu tajctaersKd ; (1988) =o*kwv f u tajctaersKd ;uda k jymwm jzpfygw,f?

tusO;f csKH ;+yD;ajym&if tkyp f ;kd olawGbufu yHp k a H [mif;eJ@ qufvufty k p f ;kd vd@k rjzpfawmhwt hJ cg? tkyp f ;kd cHawGbufu qufvuf+yD; onf;rcHEi kd a f wmhwt hJ cgukd qdv k y kd gw,f?

yd+k yD;&Si;f atmif ajym&&if (1988) rwfvu =o*kwv f txd tajctaersKd ;yg? tJ'w D e k ;f u 1962/ 1974 - 75 - 76 wke;f uvdk r[kwa f wmhb;l ? ausmif;om;awG/ wufuolawG/ tvkyf orm;awG/ wwfoy d nm&Sia f wG&@J woD;wjcm;tHk ur_rsKd ; r[kwa f wmhb;l ? jynfv;kH u|wf vlxv k w l ef;pm;/ vl@tv$mawGtm;vH;k tqifoifjh zpfae=u+y? D a'guw f marmifarmifu toHww d t f rsm;pk}u;D qdw k m ajymawmh tdr& f i Sr f awGuyg vrf;ay:xGuv f mw,f?

(3) tcgtcGia hf umif;udk apmifz h @kd qw kd muvnf; +idra f e+yD;apmifz h @kd r[kwy f gb;l ? wufupGm v_y& f m S ;&if;apmifz h @kd jzpfygw,f? awmfve Sw f /hJ wd;k wufwhJ tawG;tac:udk vlx}k uD;twGi;f 0g'jzef@wm/ vH@_ aqmfwm/ pnf;H;k wm vky& f if; apmifz h @kd yg? 6

_ynfolhtm%m
(1962) u (1977) xd rqv qd& k , S v f pfri _d ;f rdaeolawG tjrifre S & f vmw,f? azsmif;zs em;cs - vufawG@e@J jy+yD; apmifz h @kd yg? (tJ'w D e k ;f u qd& k , S v f pfri _d ;f rdoa l wG renf;ygb;l ? yrnw wtkyv f ;kH / Auy +cc He ko f w l Av H ;kH omru tvkyo f rm;/ v,form;/ ausmif;om;eJ@ tEkynm&Sif wcsKd @yg rdi _ ;f rd cJ=h uygw,f?) tckvnf; 2008 tajccHOya' udk 0if - jyif csio f a l wG &Sy d gw,f? yjyifajymif;vJa&;rdi _ ;f rdae=uygw,f? yjyifajymif;vJa&;rdi _ ;f u rsua f rSmufEi kd i fw H umhtajctaea=umifv h nf;wa=umif; ygaew,f? tar&dueforRw bk&fS (ti,f) vufxufwe k ;f u rif;wd@k ukd zwfcsr,f? NLD tpd;k &eJ@ tpm;xd;k r,f vd@k }udr;f 0g;aeawmh Adv k o f ef;a&$w@kd u e,fcs@J vufopfqef@usia f &; - udv k e kd 0 D g'vufopf qef@usia f &; ajymcJ& h wmyJ? tckawmh orRwtdb k m;rm;u r*Fvmygjrefrm vd@k yJ ajymaewmyg? Armjynfuv kd nf; taemufty kp f0 k ifawG acsmif;aygua f tmif vmae=uw,f? OD; (Adv k ) f ode;f pdet f pd;k &udk aumif;cs;D ay;ae=uw,f? 2015 a&G;aumufy JG ar#mw f a hJ &m*gvnf; jynfwi G ;f rSm xaew,f? orRw jzpfcsiw f ,f qdo k a l wGuvnf; tar&dum;udx k u G +f yD; ajymae=uw,f? 'Dru kd a&pDom;i,f arG;zGm;zd@k rD;aecef;0ifaewJh OD; (Adv k ) f ode;f pde f aoG;vef@om G ;atmif rvkyr fa d pzd@k (aemufa=umif; jyefrvSna hf pzd@k ) yJ NLD acgi;f aqmifawGu tmHp ku kd a f e=uw,f? [dw k e k ;f u yrnw awG/ +cHce k o f l awG qd& k , S v f pfri _d ;f rdovdk yjyifajymif;vJa&; rdi _ ;f rdae =uw,f? (4) b,ftcse d x f d apmifr h vJ? Auy &J@ rSe;f qcsuu f 2015 vGeu f mvxdawmh tenf;qH;k apmif& h r,fv@kd wGuy f gw,f? qd& k, S v f pfri _d ;f rdaeolwcsKd @ (1977) ae0if; ygww D i G ;f tm%modr;f awmhrS rdi _ ;f rdwb hJ 0u vGww f ,f? trsm;pk}uD;u *syef@au;vnfyif;txda&mufum LDC jzpfawmhr/S aiGpuULawG w&m;r0if xyf+yD; a=unm&awmhrS vGww f myg? ae0if;rSm tdra f wmfyg i,fu|e f awGuy kd J tm;ud;k p&m usea f wmhwt hJ cg 1974 tajccHOya' xJu yk'r f wckukd yjyifz@kd pum;pawmhrS trsm;pk}uD; qd& k , S v f pfri _d ;f rdwb hJ 0u vGw=f uwm jzpfygw,f? (5) wufupGmv_y& f m S ;&if;apmifa h &; qdw k mu

_ynfolhtm%m
jynfo@l 'r Du kd a&pDvw l ef;pm;/ vl@tv$mrsm;jzpfwhJ tvkyo f rm;/ v,form;/ ausmif;om;vli,f rsm;eJ@ ynmwwftvwfwef;pm;tv$mrsm;/ wdi k ;f cspjf ynfcspt f rsKd ;om;"e&Sir f sm;udk OD;wnf+yD; vwfwavm vkyi f ef;wm0efrsm; wifjyjcif;/ aqG;aEG;jcif;/ wEdi kw f ydi k f wdu k y f0 JG if+yD; apmifz h @kd yg? rdi _ ;f rdaeolrsm;udk &Si;f jy - azsmif;zs - em;cs&if; apmif& h rSmyg? (6) ed*;kH csKyftm;jzifh wifjyvdw k mu Auy u 0g&if h rw&m;oif;yg? avmavmq,f vdv k m;wmu (1988) aemufyi kd ;f rSm rw&m; oif; a=unmcH&wJh ygwr D sm;/ tiftm;pkrsm; w&m;0iftoif;rsm; jzpfapcsiy f gw,f? Auy u w&m;0iftoif;tzG@J jzpfcsia f yr,fh rvG,r f e S ;f odygw,f? wnf&a dS eqJ Oya'rsm;/ enf;Oya'rsm; &Sa d eor# rjzpfEi kd y f gb;l ? 'ga=umifv h nf; Auy &J@ oabmxm;tjrifrsm;udk tckvkd wifjyaejcif; jzpfygw,f? aemifrm S vnf; tcgtm;avsmp f m G wifjyaerSm jzpfyga=umif;?

75 - pdef&wk
&Jabmfrsm;/ rdwfaqGrsm;cifAsm; vmrnfh 2014/ =o*kwfv (15) &ufae@onf ArmjynfuGefjrLepfygwD wnfaxmifonfh (75) ESpfajrmuf pdef&wkobifumv jzpfygonf? Ttcgawmfae@udk txdrf;trSwfyonfhtaejzifh jynfol@tm%mESifh ta&;awmfyHk*sme,fwdk@udk txl;xkwfrsm;tjzpf xkwfa0oGm;ygrnf? &Jabmfrsm;/ rdwfaqGrsm;xHrS pmrlrsm;/ ygwDESifhywfoufonfh ordkif;0if"mwfyHkrsm;/ vufa&;rlrsm;/ tcsuftvufrsm; ponfwdk@udk ay;ydk@=uyg&ef ar#mfvifhygonf? tm;wufoa&m ay;ydk@=uvdrfhrnf[kvnf; ,Hk=unfygonf? ay;ydk@=uyg&efvnf; tEl;t!Gwf awmif;qdkvdkufygonf? (pmwnf;tzGJ@)

tajymif;tvJ qdkwmeJ@ywfouf+yD; Auy &J@ tjrifeJ@oabmxm; (ar - 2013)

(1) tajymif;tvJ eJ@ywfouf+yD; tjriftrsKd ;rsKd ;&S=d uonf? b,ftawG;tac:/ b,f&yfwnfcsuu f ae=unf+h yD; pOf;pm;ovJ qdw k may:rSm rlwnfygonf? rwlEi kd y f g? - Auy uawmh vrf;jyajryHkatmifjrif+yD;vdk@ 2008 tajccHOya'' vrf;a=umif;twdkif; ppftm%m&Sip f epfu a&S@o@kd csw D ufwmvd@k jrifygonf? - Edi ki fw H umhtajctae tajymif;tvJe@J tnD xde;f !+d yD; vkya f ewm[k oH;k oyfygonf? (2) Edi ki fw H umhtajctae tajymif;tvJq& kd mwGif urBmt h iftm;}uD;Edi ki fr H sm;. Armjynfqi kd & f may:vpD tajymif; tvJua kd jymwm jzpfygonf? txl;ojzifh ppfat;vGeu f mvwGif yifbufuif;Adv k }f uD; jzpfom G ;onfh tar&duef. Armjynfqi kd & f may:vpD tajymif;tvJukd &nf!e ;f ygonf? - orRwbk&fS (ti,f) vufxufu uGeq f maA;wpfvufopf (neo - con) ay:vpDjzpfonfh rif;wd@k tpd;k &udk zwfcsr,f? wd@k uufwt hJ pd;k &udk wifr,f [k twdtvif;ajymonfa h y:vpD jzpfonf? 'ga=umifh e0w - etz wd@k u a=umufuefuefonf? e,fcs@J vufopf - udv k e kd D vufopf [k wpmpm au;a=umf+yD; wkwf - k&m S ; (aemuf) tdE, dN wd@k ukd uyfonf? xdi k ;f (,d;k ',m;) udy k if uyfonf? (uyfawmhvnf; olw@kd tuufaqmifay;&onf? b,fwi kd ;f jynfu bm&oGm;ovJqw kd mawG tck wpwp ay:vmae+yD? wkwu f trsm;pk&onf? &rSmayg? h olu ADwt kd m%meJ@ ukvor*~vkH cHa&;aumifp D rSm umuG,a f y;Edi ko f l jzpfonf?) - orRwtdb k m;rm; wufvmawmh vpfb&,fvufopf (neo-lib) ay:vpD usifhoHk;onf? tajymif;tvJ u tJ'r D m S ponf? tajymif;tvJ &J@ Zmpfjrpfu tar&duef&@J ay:vpDtajymif;tvJ jzpfonf? (3) tar&duefu ajymif;rnfqa kd wmh NLD u vdu k a f vsmnDaxG&a dS tmif ajymif;ay;&onf? }u@H zG@H tpd;k & OD;ode;f pdef uvnf; ajymif;ay;&onf? tJ'Dvdk ajymif;atmifvnf; tar&duefeJ@ol@taemuf*dk%f;om;rsm;u 0dkif;+yD;em;cs =uonf? - NLD ajymif;&wmu }uH@zG@H tpd;k & OD;ode;f pdef ajymif;&wmxuf cufonf? NLD rSmu vl tajymif;tvJ rvkyb f J ay:vpD ajymif;&wmjzpfonf? }u@H zG@H tpd;k & OD;ode;f pdeu f awmh vltajymif;tvJvy k +f y;D ajymif;wm jzpfonf? etz OD;oef;a&$u um;vdya f emuf0ifom G ;onf? }uH@zG@H tpd;k &/ v$wa f wmfe@J ppfwyfw@kd rm S vlopfawGwifxm; +yD;+yD? 'ga=umifv h , G o f nf? - NLD rSmu a':atmifqef;pk=unf&@J t&Se d =f oZma=umifh +idra f tmifxe d ;f Edi kw f m jzpfonf? aemufta&;}uD;wm wcku 'Dvr kd S rajymif;vJ&if NLD ajrv#Kd ;&vdrr hf nf? ajrv#Kd ;zd@k u NLD ygw0 D ifawGtwGuf rjzpfEi kd ? f 'Dawmh zsuo f r d ;f cH&zd@k yJ &So d nf? tzsuc fw H meJ@pm&if ay:vpDtajymif;tvJ vkya f y;&wmu oufomao;w,fq+kd yD; ajymif;=uwm jzpfonf? 9

_ynfolhtm%m
(4) 2012 - 2013 umvydi k ;f rSmawmh tar&duefe@J o@l *% kd ;f om;rsm;u tajymif;tvJvy k jf ywJh yk*Kd~ vf (2) OD;udk qkcs =uonf? orRwawG/ 0ef}uD;csKyfawG O'[dk Armjynf vm=uonf? ydww f mawG zGia hf y;=uonf? ud, k w f i kd u f bdi k f usaecse d q f a kd wmh aiGv;kH aiG&if;awG ray;Edi k? f *k%x f ;l aqmifq k awGyJ ay;Edi ko f nf? a':atmifqef;pk=unf uawmh wyH}uD;&+yD;jzpfonf? olu urBmvSno hf nf? rGe* f ;kd vD;,m;uda k wmif ta&mufom G ;onf? wzufu jyefaygi;f xkyy f JG Zmwf&e dS jf riha f ecse d r f m S 2015 a&G;aumufy JG twGuf NLD a&m/ }uH@zG@H yg jyif=uonf? orRwjzpfcsiw f ,fv@kd ajymolu a':pkwa,mufwnf;yJ &Sa d o;onf? }uH@zG@H u bmrS rajymao;? }uH@zG@H rSmu orRwjzpfcsio f r l sm;onf }uH@zG@H twGi;f tpktzG@J awG v_yv f y _ & f m S ;&Sm;&So d nf? a':pk orRwjzpfz@kd qv kd #if 2008 tajccHOya' udk jyif&rnf? }uH@zG@H acgi;f aqmifwcsKd @u jyifray;[k ajymonf? enf;enf;jyifay;csio f l &So d nf? tajccHOya'jyifEi kd & f ifawmh orRwjzpfEi kd w f mayg h [k rwifrusajymol &So d nf? ppfwyfuawmh bmrSrajymao;? umcsKyf wifwhJ 'korRwudk orRwjzpfapcsiv f r d r hf nf? }uH@zG@H oif;uGv J kd jzpfaeolwOD;uawmh umcsKyf &J@ tcGit hf m%mudy k g uef@owfcsiw f hJ avoHypfonf? }uH@zG@H acgi;f aqmifpu k wnDwnf;awmh avoHrxGu? f v$wa f wmfOuUXuawmh trwfawGukd rJq, G & f mrSmoH;k zd@k usyf 10 ode;f pD vmbfx;kd vdkufonf? }uH@zG@H acgi;f aqmifawG tm;vH;k u 2008 tajccHOya' jyifz@kd rvG,b f ;l qdw k mudk od=uygonf? (olw@kd a&;xm;wmyJ olw@kd o=d uwmayg? h) a':pkuawmh b,fvw kd u G +f yD; tajccHOya'udk 2015 rwdi kr f D jyifEi kd r f ,fxifovJ rodyg? tar&duef&@J zdtm;eJ@ vkyE f i kd r f ,fxifovm; rodyg? - orRwbk&fS (ti,f) &J@ ay:vpDrsKd ; tdb k m;rm; vkyv f r d r hf ,f xifygovm;? - vkyv f @kd aum Armppftm%m&Sit f y k p f u k emcHr,f xifygovm;? Auy uawmh rxifyg? f @kd - tcktajymif;tvJu NLD udk 2008 tajccHOya' atmuf wGe;f yd@k wmjzpfv@kd OD;ode;f pdew vufcHaewm jzpfonf? OD;oef;a&$ vufcHaewm jzpfonf? 2008 tajccHOya' jyifzdk@ tar&duefuwGe;f &if taotvJcc kv H r d r hf nf? - e,fcs@J vufopf udv k e kd v D ufopf au;a=umfoa H wGyJ jyef=um;&vdrr hf nf? - Armjynf&@J yx0Dtaetxm; u ppftm%m&Sip f epf twGuf cHuwkw}f uD; jzpfaeonf? tD&wfe@J rwlyg? Edi ki f }H uD;awGukd uyfEi kd o f nf? (5) Auy oabmxm;? - 2015 a&G;aumufyGJ u 2008 tajccHOya' (7) ESpfajrmufatmifyGJ qifE$Jwmvdk@yJ ,lqonf? - 1974 tajccHOya' wke;f u 1974 - 75 - 76 v_y& f m S ;r_rsm;jzifh uqdc k& H onf? 'gawmifrS (14) ESp& f r dS S wdu k z f suE f i kd c fo hJ nf? tckyt kH wdi k ;f qdv k #if 2008 tajccHOya' oufq;kd &Sna fv awmhrnf? - 2008 tajccHOya' udk wdu k z f suE f i kd r f S 'Dru kd a&pDtjynft h 0&rnf[k ,H=k unfonf? b,favmuf=umygap wdu k z f suz f @kd tm;xkwr f nf? - jynfo@l 'r D u kd a&pDyef;wdi ko f @kd ZGe J @J csw D ufrnf? rsKd ;qufe@J cs+D yD; csw D ufrnf?

10

wdkif;jynfa&S@a&; Auy tawG;


(1) ajray:Ed k i f i H a &;tif t m;pk r sm; 2015 a&G ; aumuf y G J u d k a r#mf + yD ; v_ y f & S m ;ae=uonf ? t"duyifbufjzpf=uonfh NLD eJ@ }uH@zGH@ygwDu a&G;aumufyGJtwGuf tv_yf&Sm;qHk;jzpfonf? }uH@zGH@ygwDu ydk+yD;v_yf&Sm;wmawG@onf? NLD rSmu orRwjzpfcsifol wOD;wnf;&Sdonf? }uH@zGH@ ygwr Dm S u orRwae&m rSe;f Edi ko f l rsm;onf? tcktxd ra&G;cs,& f ao;? 'ga=umifh ydv k y _& f m S ;jcif; jzpfonf? }uH@zG@H ygwr Dm S u tkyp fa k wG rsm;onf? wa,mufwayguf ajym=uwmvnf; rsm;onf? tajccHOya'udk jyif&rnf[k olw@kd uyJ p+yD;ajymonf? NLD u rajymbJaeonf? ud, k w hf u G u f e d ;f eJ@u, kd f jzpfvr d r hf nf? NLD OuUXu rD;aoonf? }uH@zGH@ u tJ'Dvdk r[kwf? ppfwyf (wyfrawmf) u orRwavmif; wifci G& hf w dS mudk jyif&rnf[k ajymol&o dS nf? wcsKd @u ppfwyfukd ta&;ay:tm%mtyf+yD; a&G;aumufyJG usif;yay;apvdkonf? (1960 wkef;u ppfwyf}uD;r;usif;ywJh a&G;aumufyGJrsdK;) [dkwkef;u OD;Eku tajccHOya'udk ukvm;zefx;kd +yD; vky& f onf? tck tJ'v D v kd y k p f &m rvdy k g? tajccHOya'. tcef; (11) twdi k ;f vkyv f u dk v f @kd &onf? &cdi ku f pvdu k w f t hJ "duk%;f u rdwv D mul;onf? tck &efue k w f i kd ;f twGi;f xd a&mufae+yD? t"duk%;f ref;vdu k a f e+yD? tJ'Dvdkjzpfatmifvnf; }uH@zGH@ tkyfpkwcku vkyfaeyHk&onf? ta&;ay:tajctae wjynfv;kH rSm a=unm&wmtxd jzpfapcsiy f & kH onf? ppfwyfrm S uvnf; eHygw0 f rf; yDyjD yifjyif r&Sa d o;? eHygw0 f rf; (+idr;f ) Adv k o f ef;a&$ wifcw hJ hJ ppfua J wGcsn;f jzpfaeonf? Adv k o f ef;a&$aov#if Adv k r f if;atmifvi _d f eHygw0 f rf; wef;+yD;jzpfz@kd raocsmyg? e0w umvwkef;u Adkvfoef;a&$eJ@ ,SOfEdkifolawG rsm;ovdk Adkvfrif;atmifvd_ifeJ@ ,SOfEdkifolawG rsm;aeonf? &G,w f a l wGu& kd i S ;f ypf+y;D i,foa l wGukd jri w hf ifwhJ oef;a&$vy ke f nf;rsKd ; vky& f vdrr fh nf? e0w rS etz od@k tul;tajymif;rsKd ;vky& f vdrr hf nf[k wGuo f nf? ppfwyfrm S eHygw0 f rf; jzpfz@kd Adv k a f e0if;vkyc fy hJ r kH sKd ; Adv k o f ef;a&$ vky& f onf? Adv k r f if;atmifvi _d f vnf; vky& f vdrr hf nf? (2) Armjynfta&;rSm yg0ifywfoufaewJh tiftm;}uD;EdkifiHawGu xdyfoD;awGtm;vHk;avmuf Armjynfukd vm=uonf? tdro f mvd@k {nfv h mwmvd@k xifv#if rSm;vdrr hf nf? t*Fvy d u f v kd e kd b D 0wke;f uyifv#if tusKd ;wlcsi;f yl;wGz J @kd csea f u&Sw d v f mzl;onf? t*Fvy d f*syefe@J ppfjzpfawmh KMT wyfawG 0ifvmzl;onf? tckvw G v f yfwhJ Armjynfrm S yd+k yD;vm=uvdrr hf nf? orRwawG/ 0ef}u;D csKyfawG vmae=u+y? D urBmt h cif;tusi;f opf New World Order (NWO) twGuf vGefyGJjyif;xefcsdefjzpfvdk@ vm=uwmjzpfonf? aemifrSmvnf; ydk+yD;vm=uvdrfhrnf? Armjynfu tvSnu hf sOuUXvkyv f #if yd+k yD;vm=uvdrr hf nf? (3) Auy uawmh tdrfwGif;a&;om,mzdk@ t"du[k ,lqonf? tdrfwGif;a&; rom,mv#if tdro f monf[k rqkE di kd y f g? tdra f y:rSm {nfo h nfawGtcsi;f csi;f &efjzpf=urSmudy k J awG;ylonf? tmz&du qd k ;kd xifonf? qif}u;D awG rdwv f u kd & f if awmaus+y;D &efjzpf&if awmyef;w,f qdv k m; tJ'v D jkd zpfrm S yJ pdk;onf? jynfwi G ;f om,mzd@k qv kd #if (3) ck rjzpfrae&S& d rnf[k Auy ,lqonf? (u) jynfwi G ;f +idr;f csr;f a&; tppftrSe f &S& d rnf? (c) jynfwi G ;f wnf+idrr f _ tppftrSe f &S& d rnf? (*) jynfo@l tcGit hf a&; tjynft h 0 &S& d rnf? (tppftrSe f wd@k tjynft0 wd@k ukd txl;y+yD;xm;&wmu twkta,mif awG [efjy awG awG@G &aygi;f rsm;vd@k jzpfygonf?)

11

1989 u &wJh oifcef:pm


(1) ygw& D @J oufwrf; 74 ESpjf ynfw h u hJ mvrSm ygw& D @J ordi k ;f wav#muf t}uD;qH;k tusyt f wnf;jzpfwhJ 1989 tjzpftysu f rS &&Sw d hJ oifcef;pmudk wifjyygr,f/ oifcef;pmxkwf,l&mrSm rdrd&J@ twGif;ydkif; ta=umif;udk t"duxm;ygr,f? jyifyta=umif;udk vdt k yfoavmufyJ azmfjyygr,f? (2) 1989 tjzpftysu f &J@ tp[m 1967 jzpfw,f? - 1967 rSm ygwD (A[d) k u rSm;,Gi;f wJh taxGaxG vrf;pOfukd csrw S u f sio hf ;kH aecse d f jzpfw,f? - rSm;,Gif;wJhvrf;pOfudk usifhoHk;aepOfrSmyJ ygwO D uUX usq;kH cJw h ,f? - wdu k w f u kd q f i kd q f i kd y f J 1967 ckEp S r f m S Adv k f ae0if;ppftm%m&Sit f pd;k &u wkwq f ef@usia f &; vkya f wmh wkwjf ynfrm S ,Ofaus;r_awmfve Sa f &; a&cse d jf rifa h ecse d e f @J xdyw f u kd w f ;kd rdw,f? - Adkvfae0if;u tar&dueforRweJ@ awG@qHk aqG;aEG;+y;D jyefvmcse dr fm S wkwq f ef@usia f &;udk vkyfwmqdkawmh tif'dkeD;&Sm;ql[mwdkvrf;udk ae0if;vdkufwmyJvdk@ (wkwf) u ,lqp&m jzpfw,f? - yifv,fjcm;aewJh tif'e kd ;D &Sm;udk wkwu f '%fcwfz@kd rjzpfayr,fh Armjynfukd '%fcwf zdk@u +cHpnf;dk;yJ jcm;aewmjzpfvdk@ odyfvG,f w,f? +y;D awmhvnf; wjcm; (vG,) f wJh ta=umif; tcsua f wGvnf; &Sa d ew,f? tJ'gawGuawmh12 (u) (3) ESpo f ifwef; wuf+yD;awmh Armjynf jyef awmfve S a f &;vkyz f @kd pDru H e d ;f eJ@ wkwjf ynf xJ a&mufaewJh Auy au'gawG &Sa d ew,f? (olw@kd u rl}uD; 5 csua f =umifh ajccsKyfr+d yD; jynfawmfrjyefEi kd f jzpfaewmyg?) (c) wkwjf ynfxJ ajy;0ifa&muf&a dS ewJh Akv d f aemfqi kd ;f wyf &Sa d ew,f? (*) wkwfArme,fpyfwav#mufrSm tajccs ae=uwJ h wk w f j zL KMT awG & J @ ol v #d K uGe& f uf &Sa d ew,f? tJ'gukd qef@usiz f @kd wkwf uGejf rLepfawGu v#Kd @0u S z f @JG pnf;xm;wJh ud;k uef@/ 0/ tcg/ &Sr;f pwJh vufeufui kd f tzG@J uav;awG &Sdaew,f? tJ't D iftm;pkawGukd tajccH+yD; Adv k a f e0if;&J@ wkwu f e G jf rLepfqef@usia f &;vky& f yfukd '%fcwf vdu k w f mygy? J wkw& f a J bmfawGu Auy udk olw@kd va J$ y;cJw h hJ tpktzG@J aygi;f (13) zG@J &Sw d ,f vd@k ajymavh&w dS ,f? 'gre S w f ,f? Adv k a f emfqi kd ;f wyfz@JG ukd v$a J y;wmu (1963) uwnf;uyg? 1963 aphpyfaqG;aEG;yGJ atmifjrif&if Arm jynfwi G ;f jyefac:oGm;ygq+kd y;D v$a J y;wm jzpfw,f? usew f t hJ zG@J awGuawmh ae0if;udk '%fcwfcsif awmhrS 1968 eJ@aemufyi kd ;f rSm v$a J y;wmawGy? J (3) (1968) rSm ocifoef;xGe;f usq;kH w,f? vrf;pOfrm S ;udk tqH;k pGet f xd vkya f ecse d f usq;kH &wm jzpfw,f? ol@tae eJ@ trSm;udk jrifci G hf - jyifci G hf &roGm;bl;? ocifZif/ ocifcspf

_ynfolhtm%m
wd@k vnf; jyifEi kd w f t hJ ajctae r&Sb d ;l ? jynfwi G ;f rSmawmh vrf;pOfrm S ;udk jyifqifEi kd o f l b,for l S r&Sb d ;l ? wkwfjynfuGefjrLepfygwD (CPC) &J@ tul tnDu, kd +l yD; ocifAode;f wif/ ocifazwifw h @kd u vrf;pOf rSm;udk jyifEdkifrvm;qdkwmudk pl;prf;avhvm=unfhzdk@ &Sr;f jynfe,fygwa D umfrwDu aumfrwD0ifwOD;udk wkwf jynfxJ v$ww f ,f? (ocifoef;xGe;f usq;kH a=umif; ae0if; a=unmwJn h u qH;k jzwfwmjzpfw,f?) wkwfjynfxJa&mufrS od&wmu (CPB) &J@vrf;pOfrm S ;ae+yDqw kd mudk (CPC) uvnf; odw,f? wkwjf ynfrm S u awmfve S a f &;atmifjrif+yD;rS/ &efoa l wG r&Sr d S ,Ofaus;r_awmfve S a f &;vkyw f m jzpfw,f? (CPB) u &efo0 l i kd ;f 0di k ;f vnfaewJh yJc;l d;k rrSm vkya f ewmjzpfv@kd rSm;w,fqw kd mudk ajymw,f? 'gayrJh vkye f nf;vky[ f efukd owdy&r,f? A[du k rSm;aewmudk atmufajcu rwdu k f wwf&if ygwu D w JG wfw,f? A[dp k ifyifaxmifovdk jzpf vdrr hf ,f? vkyo f ifw h mu ta&S@ajrmufppfa'oudk A[du k vma&mufppfaq;zdk@ ocifZif/ ocifcspfwdk@qDoGm;+yD; wifjyoifw h ,f? vrf;pOfup d P udk wcGe;f rSr[zd@k vdw k ,f? ocifZif/ ocifcspw f @kd ta&S@ajrmufa&muf&if (CPC) u vrf;pOfup d P udk zGia hf qG;aEG;r,f? 'gu olw@kd t}uHay; csufyJ? ta&S@ajrmuf (NE) u ocifZif/ ocifcspw f @kd ukd yJc;l d;k ru ae ac:zd@k wyfr[mwck zG@J w,f? ocifZif/ ocifcspfwdk@u yJcl;dk;r atmifajr qdw k hJ ocifoef;xGe;f csrSwfcJhwJh qHk;jzwfcsuf y,fvSefygh rvm;? wjcm;aom awmfve SA f [d k awGuaum oabmwl=uygr h vm;? bmrS raocsmygb;l ? tJ'v D e kd @J yJ 1975 rwfvrSm ocifZif/ ocifcspf wd@k usq;kH w,f? yJc;l d;k r wckv;kH yw,f? rSww f rf;wif&rSmu 1975 rwfv[m Auy &J@ ud, k t hf m; udk,fudk; tajccHa'oawGtm;vHk; usq;kH &wJE h p S f jzpfw,f? 74 - 75 - 76 rSm ppftm%m&Sif pepfukd tefww k hJ &Jabmfrsm;&J@ wdu k f yGr J sm;udk Auy A[dt k aeeJ@ xda&muf wJh tm;ay;axmufcr H _ rvkyE fi kd c fb hJ ;l ? fi kd c fi G hf ta&S@ajrmuf (NE) rSmu vkyy r&Sb d ;l ? txufArmjynfrm S yJ A[du k &Sr;f jynfe,faumfrwDukd vkyc fi Ga hf y; xm;wm jzpfw,f? tJ'DvkyfydkifcGifh t&yJ toHvi $ hf u kH vkyc f& hJ wmyJ? (3) 75 A[d k u jynfwi G ;f rSm tajccHpcef;rsm; jyefvnf xlaxmifz@kd 7510 pDru H e d ;f (1975 atmufwb kd mrSm csrSwfwJh pDrHudef;) udk vkyfcJhw,f? (1970 vGefESpf uwnf;u armfpw D e k ;f / csKd tifvi kd ;f wd@k u CPC taeeJ@ t&ifuvdk axmufyt hH ultnDay;Edi ka f wmhrm S r[kwb f ;l ? urBmu h v k or*~xJ a&mufawmhr,f? rl (5) csuu f kd jyef vnfxe d ;f odr;f &awmhr,f? 'ga=umifh ud, k t hf m;ud, k u f ;kd vky=f uzd@k aqmf=ocJw h ,f? vdt k yfwhJ t}u^ H m%frsm;vnf; ay;cJhw,f? Adkvfae0if;eJ@ ocifAodef;wifwdk@ awG@qHkzdk@ =um;u0if+yD; atmifo, G v f y ka f y;cJw h ,f? (CPC &J@ acgi;f aqmifrsm; (armf/ [G/ wde@f ) wd@k u tJ'v D y kd J tcse d r f D t}uH ay;ulnDcJh=uwmcsnf;yJ?) 7510 pDrHudef; taumiftxnfazmfwm ratmifjrifyg? 'gayrJh Auy (A[d) k u wpHw k &matmifjrif w,fv@kd yJ ed*;kH csKyfcw hJ ,f? atmufajcu wyfr/ wyfr[m/ wyf&if;awGuawmh wrsdK;ed*Hk;csKyf=uw,f? olwdk@u vufawG@ vkyc f =hJ uolawGyg? A[d& k @J trde@f ukd olw@kd emcH+yD; vkyfcJhw,f? 'gayrJh pum;vnf; rayguf? Armjynf&J@ Edi ki fa H &;udv k nf; rod? ([du k a'ocHawGu rdrw d @kd xuf yd+k y;D em;vnf=uw,f? 'ga=umifh olw@kd ukd aemifrm S 'Dwm0ef

&efol0dkif;0dkif;vnfaewJh yJcl;dk;rrSm vkyfaewmjzpfvdk@


13

_ynfolhtm%m
rsKd ; ray;yge@J / vufeuftydu k kd xrf;oGm;+yD; [dr k m S &Sw d hJ a'ocH ajymufusm;awGukd vufeufay;+yD; jyefvmzd@k yJ wm0efay;yg? olw@kd b,fuv kd w $ v f w $ f oGm;r,f? +yD;&if jyefvmr,f? [dr km S tajccs+yD; aezd@k uawmh rjzpfEi kd b f ;l vd@k wifjy=uw,f? aemufawmh A[dp k pfaumfr&Siu f oHvi Gf taemufzufu;l +yD; ppfqifa&;vkyc fi kd ;f awmh olw@kd wnD w!Gww f nf; trde@f remcHbJ oydwa f rSmuf=uw,f? oHvi Gt f a&S@jcrf;e,fpyf olw@kd &@J a'orSm vky& f r,fh ppfqifa&;qd& k if cdi k ;f csi& f mcdi k ;f olw@kd taocH+yD; vkyf r,f? A[dt k rde@f emcHr,f? oHvi Gt f aemufjcrf;uda k wmh roGm;Edkifbl;qdk+yD; ajym=uw,f? trdef@remcHvdk@qdk+yD; ta&;,l&ifvnf; cHr,fv@kd ajym=uw,f? (1989 rSm cGx J u G =f uwJh olawGu olw@kd wawG ygyJ?) (4) ppfat;acwf ukeq f ;kH wm/ qdA k, D uf,e l, D u H sq;kH wm/ d mawGukd ppfat;vGeu f mvtwGuf CPC u xde;f !w qifajcay;&if udk,fhudk,fudk,f a0zefwm r[kwfbl;? qifajcay;+yD; a&SmifwmyJ? 1989 tjzpftysu& f @J Zmpfjrpf udk eufeufi d_ ;f di _ ;f wl;azmf&rSmyg? qH;k H;_ r_e@J uH&if jyifyta=umif;udk tjypfyHkcs+yD; udk,fvGwfkef;wm[m uGejf rLepfawG&@J vy k [ f ef r[kwb f ;l ? 'Dvy k e f nf;[m rSeu f efwhJ oifcef; pm &aprSm r[kwb f ;l ? rSefuefwJh oifcef;pmudk rxkwf Edi k& f if 'DtrSm;rsKd ; xyf+yD;usL;vGer f d vdrfhr,f? rSeu f efwo hJ ifcef;pm &zd@k q& kd if rdrt d wGi;f ydi k ;f ta=umif;udk &J&0 J Hh0Hh&Sm&ygr,f? ta&S@ajrmufa'o[m ud, k t hf m; ud, k u f ;kd xlaxmifcw hJ a hJ 'o r[kwc f hJ J y;wJh ygb;l ? CPC u Auy od@k v$a tiftm;awG[m ud, k t hf m; r[kwf ygbl;? Auy &J@tiftm;u rl}uD; 5 csuf ajccsKyfra d ewJh jynfawmfrjyefEi kd f wJh tiftm;om jzpfw,f? Auy A[dk (ay:vpfAsLda k wG) [m 14 ud k , f h t m;ud k , f u d k ; tajccH a 'o awGukd rjzpfrae xlaxmifr,fqw kd h J oEMX d mef rjyif;jyygb;l ? yuGo J m G ;wJh ud, k t hf m;ud, k u f ;kd a'ou vm=uwJh a'ocHau'gawGudk cdkif/ r@e,f pnf;Hk;a&; aumfrwDawG zGJ@ay;+yD; 7510 pDru H e d ;f udk vkyc fi kd ;f &rSmyg? tJ'w D e k ;f u a'opHu k au'gawG &Sy dg ao;w,f? t&G,fuvnf; t&G,f D kd aumif;awGyg? 'gayrJh CPC udk rSc wJ/h e,fpyfrm S yJ uyfaecsiw f hJ tawG; tac: pGJuyfae=uw,f? csKyfvdkuf &ifawmh b,fo@l rc DS r kd vJqw kd hJ jy\em rSm (A[d) k ud, k w f i kd u f rSm;wmyg? vlxu k kd rSc Dr kd S awmfve S p f pfyGJ qif E$E Ji kd w f ,fqw kd hJ tajccHru l kd um,uH ajrmuf pGe@f y,fwmyg? CPC tay: tvGet f u|H rSc Da kd ewJt h rSm; usL;vGef wmyg? rSc Do kd & l @J oc k udk cHpm;aecsif wmyg? (5) CPC u Armjynfqdkif&may:vpD tajymif;tvJ vkya f wmhr,fq& kd if Auy (A[d) k udk uwif+yD; today; avh &Sw d mcsn;f yJ? olw@kd va J$ y;xm;wJh tzG@J awG cGx J u G =f u awmhr,fqdkawmhvnf; uwiftoday;cJhwmyJ? Auy (A[dk) u olwdk@udkac:,laqG;aEG;zdk@ t}uHvnf; ay;cJh wmyJ? 'gayrJh (A[d) k u (aemifrm S ) cGx J u G =f ur,fh wyfrr;/ wyfr[mr;awG&@J oEMX d mefpmwrf; vdr f udk ,H=k unfae w,f? olw@kd wawGu ygwA D [de k @J twl &yfwnfr,f? ygwD (A[d) k eJ@ A[dp k pfaumfr&Si& f @J trde@f ukd waoGrwdr;f emcH r,fqdkwJh oEMdXmefpmwrf; (tvdrf) udk wifjyw,f? A[dku ,Hkpm;rdw,f? 'ga=umifhyJ cGJxGufolawG[m wefjyefawmfvSefa&;orm;awGyJ - olwdk@udk acsr_ef; ypf=u qdkwJhtrdef@udk A[dkaumfrwDOuUX/ A[dkppf aumfr&Sif OuUXu vufrw S x f ;kd +y;D uvmyfpnf;awGtxd (wdu k f u kd ) f trde@f xw k jf yefvu kd w f ,f? vufawG@uawmh Auy (A[dk) yJ acsr_ef;cH vdu k & f wmyJ? A[da k cgi;f aqmifawGxu J wa,mufcse+f yD; tm;vH;k tem;,l vdu k =f u&w,f? wa,muf c sef w muvnf ; wygwD v H k ; ajrv#Kd ;zd@k (U/G vkyz f @kd ) om jzpfw,f?

_ynfolhtm%m
wu,fht"dy`m,fu jynfol@'Drdkua&pD awmfvSefa&;vufeufudkifwdkufyGJ PDR (A/S) wHcGef usqHk;wmyJ? (6) PDR (A/S) wHce G v f u J swm[m Auy (A[d) k rSm om wm0ef&w dS ,f? 'gukd ygww D i G ;f rSm t}udr}f udr0 f efc+H yD; om;yg? tck jynfoo l @kd zGia hf jymwmyg? xkwf,l&&SdwhJoifcef;pmu yxroifcef;pm awmfve S a f &;vkyr f ,fq& kd if ud, k hf jynfwGif;vlxkudkom rSDcdk&rS awmf vSefppfvkyfEdkifr,f? jynfyrSc D& kd if ol@ay:vpDukd ud, k u f taumiftxnfazmfay;&wmyJ jzpf r,f? ol@tusdK;aus;Zl;&Sd&if rdk;xd atmif ajr m uf p m;vd r f h r ,f ? ol @ twGuf tusdK;r&Sdawmh&ifvnf; vG,fvG,fpGef@ypfwwfwmyJ? 'kw, d oifcef;pm udk,fhtm;udk,fudk;vkyfrS vlxk&J@ &ifce k o f u H kd tcse d e f @J wajy;nD odEi kd f r,f? vrf;pOfrm S ;ae&if vlxu k cyf cGmcGmaerSmyJ? vrf;pOfre S& f if vlxu k tifwdkuftm;wdkuf axmufcHtm; ay;rSmyJ? jynfyrSc D& kd if vlxt k oHukd (trSef wu,f t oH u d k ) r=um;Ed k i f b l ; ? vlxe k @J =umavav uif;uGmavav jzpfrSmyJ? wwd,oifcef;pm vlxu k r kd c DS r kd S ud, k t hf m; jzpfrm S yJ? jynfyudk rSc D& kd if ol@tm; udk ud, k hf tm; vd@k xifa,mifrm S ;wwfw,f? vlxkudkrSDcdk&if b,fawmhrS vdrfh vdrfhvJvJ rjzpfbl;? vrf;pOfrSef&if vlxa k xmufcr H& _ r,f? rSm;&if ypfy,f cH&rSmyJ? [kef;ueJ wufoGm;wm Aef;ueJ usom G ;wm r&Sb d ;l ? wuf vnf; rSer f e S /f usvnf; jznf;jznf;yJ jzpfwwfw,f? jynfyrSc D& kd if wufvnf; [ke;f ueJ/ usvnf; Aef;ueJ jzpfw,f? (7) ed*;kH ? 'Dpmwrf;udk 1300 jynfh ta&;awmfy kH 75 ESpa f jrmuf 1350 jynf h ta&;awmf y H k 25 ES p f a jrmuf c sd e f r S m a&;ygw,f? Auy [m 1300 jynfhta&;awmfyHk u ayguz f m G ;vmwm jzpfw,f? 1989 ck aovkaygif;vJjzpfwmuae raoraysmuf emvef x l v mwm[mvnf ; 1350 ta&;awmfy kH &J@aus;Zl; jzpfw,f? PDR (A/S) tvH vJusayr,fh PDR tvH vJrusyg? 'g[m 1350 ta&;awmfy kH &J@ aus;Zl;yJ?

ppfat;acwf ukefqHk;wm/ qdkAD,uf,leD,HusqHk;wm/ ppfat;vGefumvtwGuf CPC u xdef;!dwmawGudk qifajcay;&if udk,fhudk,fudk,f a0zefwm r[kwfbl;?
15

ppftm%m&Sip f epf tarGcr H sm;&Jh'kuQ


(1) tar&duefa&muf OD;ode;f pdef 'kua Q &mufwmudk =um;vdu k & f / zwfvu kd & f w,f? VOA u vkyw f hJ ar;ajzcef; rSmyg? yxrydi k ;f ar;cGe;f awGukd OD;ode;f pdef tus,w f 0ifa h jzEdi ka f yr,fh a':twm&J@ar;cGe;f uda k wmh rajzEdi kb f ;l ? vufya H wmif;udpe P @J rdwv D mudpu P kd t"duar;wmyg? tJ'gukd rajzbJ rqdi kw f mawGukd ajymw,f? ajym awmhvnf; uayguw f u d ayguc f sm awmufwv hJ n S ;f eif; cH&ovdy k J ajymw,f? ol@'u k u Q ppftm%m&Sip f epfukd tajccscw hJ hJ Adv k a f e0if;udk rxdyg;rdapzd@k Adv k a f e0if;&J@ tm%m tarGcH Adv k o f ef;a&$/ Adv k a f rmifat;wd@k ukd rxdyg;rdapzd@k ? olu, kd w f i kd f (14) ESpf wdi kw f i kd a f &;qGc J srw S c f& hJ wJh 2008 tajccHOya' udk umuG,z f @kd ajymae &wm jzpfv@kd y? J rdwv D mudpu P sawmh oluvufa&Smifvu dk w f ,f? ar;olu 'Dy, J if;atmifaomif; udk &nf!e ;f +yD; ar;wm jzpfaevd@k y? J 'Dy, J if;atmifaomif; u }uH@zG@H ygw& D @J (}uD;}uD;rmpwm) taumif }uD;}uD; jzpfw,f? OD;ode;f pdeu f }uH@zG@H ygw& D @J *k%x f ;l aqmif OuUXyJ? }uH@zG@H ygwx D r J m Su *d% k ;f awG/ tpkawG trsm;}uD;&Sw d ,f? (Adv k c f sKyfve G ;f armifu {&m0wD tar;udk ajzwmudy k J =unfy h g? *d% k ;f *%&J@ wpGe;f wpudk awG@&r,f?) &cdi ku f p d u P a kd wmh a'guw f mausm& f ifvi _d u f y kd J v$a J y;+yD; tvGw f e k ;f xGuo f m G ;w,f? 'gu OD;odef;pdef 'kuQy? J olu Adkvfoef;a&$ ajrmufpm;vdk@ orRw}uD; jzpfvm&oly? J a':twm&J@ aemufqufwJG ar;cGe;f awG vmEdi kw f ,f? vm&if yd+k yD;'kua Q &mufrm S rd@k uref;uwef; tvGw fe k ;f xGuf oGm;wmyg? (2) aemuf 'kua Q wG@ou l OD;cif!e G @f yg? ol@'u k u Q yd}k uD;w,f? bma=umifv h q J a kd wmh Adv k a f e0if;ud, k w f i kd f tm%mtarG udk wdu k fu kd f tay;cH&ol jzpfv@kd y? J Adv k a f pmarmife@J Adv k c f if!e G @f tm%modr;f =uawmh bmvky& f r,fqw kd m a'guw f marmifarmif (orRw a'guw f m armifarmif) eJ@ aqG;aEG;=u vd@k E_wr f e d @f ay;cH&ol jzpfw,f? 16

_ynfolhtm%m
aemufwcsuu f oef;a&$ - a&$ref; - ode;f pde f *d% k ;f &J@ tvJx;kd cH&+yD; ab;a&mufom G ;ol/ axmifoi G ;f cH&ol/ tus,c f sKyfc& H ol jzpfaevd@k yg? (3) OD;cif!e G @f 'u k u Q kd tus,a f &;rS vdyy f wfvnfrm S yg? OD;cif!e G @f vGwv f mwm r=umao;bl;? vGwv f mawmhvnf; yk'r f (401) ajcref;uGi;f pGy& f uf jzpfw,f? ('gu ol0fvnfwmyg? xm;ygawmh?) vGwv f mawmh Edi ki fa H &;vkyr f vdv k kd v_y& f m S ;vmw,f? ol@ukd yifa h y;aeolawGvnf; &Sw d ,f? ol@ EdkifiHa&;udk tm;ay;aeol wcsdK@vnf; &Sdw,f? olrdk;aumif;pOfwkef;u ypkajrmufpm;cH&wJh pD;yGm;a&;orm;awG &Sw d ,f? ol@Ei kd i fa H &;tawG;tac:awGukd vufca H eolawGvnf; tHe k @J usi;f eJ@ &Sw d ,f? OD;cif!e G @f Edi ki fa H &;vkya f wmhr,fqa kd wmh wkev f y _ o f m G ;olawGu oef;a&$ - a&$ref; - ode;f pde f *dk%f;yJ? OD;oef;a&$u 'Daumifu h kd v$wr f xm;eJ@ vd@k Adv k a f &$ref;/ Adv k o f e d ;f pdew f @kd ukd E_wr f e d @f ay;w,f qdw k hJ owif; udk rdrw d @kd &vdu k w f ,f? 'D owif; udk OD;cif!e G @f vnf; &rSmyg? 'ga=umify h J OD;cif!e G @f u Edi ki fa H &; rvkya f wmhygb;l ? at;csr;f wJb h 0udk yd+k y;D at;csr;f atmif e0a';tEkynm yef;O,smOf xlaxmifygawmhr,f vd@k ajymvm&wmyg? oef;a&$*% kd ;f tm%m&aewJt h cse d r f m S olEi kd i fa H &;rvky0 fy hH gb;l ? oef;a&$*% kd ;f uvnf; apmif=h unfa h erSmyg? Edi ki fa H &; rvkya f wmhygb;l / tEkynmyef;O,smOfrm S yJ b0udk ukeq f ;kH aprSmqd& k if oef;a&$*% kd ;f u cGiv hf w $ E fi kd r f m S yg? (4) Auy taeeJ@ OD;cif!e G @f ukd ajymcsiw f m &Sy d gw,f? Edi ki fa H &;vkyr f vkyq f w kd mu OD;cif!e G @f up dr P @kd bmrSrajymvdb k ;l ? ajymcsiw f mawGu cGir hf v$wE fi kd f olawG 'ke@J a'; &Sw d ,fqw kd myJ? Auy udk tjrpfyg&i S ;f zd@k Adv k c f if!e G @f vkyc fw hJ ,f? weyfpm;^m%fe@J ud;k uef@/ 0/ tcg/ ucsia f wGukd odr;f oGi;f cJw h ,f? 0udq k & kd if cGeq f mudw k u kd z f @kd q+kd yD; a'o}uD;wck xd;k ay;w,f? toH;k cs w,f? f pd;k & rEi kd r f u,fEi kd jf zpfae+yD? tckawmh UWSA u oD;jcm;jynfe,f awmif;ae+yD? OD;ode;f pdet OD;cif!e G @f 'Djy\emudk raocifrm S 0if&i S ;f ay;cJa h pcsiw f ,f?
KIA jy\emvnf; &Si; f ay;cJz h @kd vw kd ,f?

pdi k ;f vif;wd@k e@J vnf; jy\em&Si;f ay;cJz h @kd vdw k ,f? wjcm;jy\emawGawmh ra&;awmhb;l ? 17

_ynfolhtm%m
t"duajymcsiw f mu Adv k c f if!e G @f a=umifh b0ysuc f& hJ wJh jynfoa l wG oef; eJ@cs+D yD; &Sw d ,f? b0vrf;a=umif; auG@aumuf+y;D vrf;aysmufc& hJ wJh ausmif;om;vli,fawG ode;f cs& Dw dS ,f? axmifoi G ;f tusO;f csc& H olvnf; ode;f cs+D yD; &Sw d ,f? usq;kH cJo h a l wG &m - axmif &Sw d ,f? olw@kd u cGiv hf w $ f r,f rxifb;l ? tdyr f ufxr J m S vm+yD; ajcmufve S @f aerSmyJ? olw@kd ukd 0efcsawmif;yefvu kd y f g? tJ'v D kd rvky& f if b,fawmhrS (b,fawmhr) S at;csr;f wJb h 0 r&Edi kb f ;l rSwy f g? touf&i Sf aeor# at;csr;f wJb h 0 r&Edi ky f gb;l ? aorSyJ +idr;f csr;f pGm tdyp f uftem;,l (R.I.P) zd@k awmh jzpfaumif;jzpfEi kd v f r d r hf ,f?

75 - pdef&wk
&Jabmfrsm;/ rdwfaqGrsm;cifAsm; vmrnfh 2014/ =o*kwfv (15) &ufae@onf ArmjynfuGefjrLepfygwD wnfaxmifonfh (75) ESpfajrmuf pdef&wkobifumv jzpfygonf? Ttcgawmfae@udk txdrf;trSwfyonfhtaejzifh jynfol@tm%mESifh ta&;awmfyHk*sme,fwdk@udk txl;xkwfrsm;tjzpf xkwfa0oGm;ygrnf? &Jabmfrsm;/ rdwfaqGrsm;xHrS pmrlrsm;/ ygwDESifhywfoufonfh ordkif;0if"mwfyHkrsm;/ vufa&;rlrsm;/ tcsuftvufrsm; ponfwdk@udk ay;ydk@=uyg&ef ar#mfvifhygonf? tm;wufoa&m ay;ydk@=uvdrfhrnf[kvnf; ,Hk=unfygonf? ay;ydk@=uyg&efvnf; tEl;t!Gwf awmif;qdkvdkufygonf? (pmwnf;tzGJ@)

18

o,HZmwusdep f meJ@ bezl;odu k w f ; l wJv h a l wG

ckacwf ppfty k p f k bke;f }uD;vdu k y f /kH pef; xvdkufyHkrsm; a&$wGif;aiGwGif;y,if; 'kwmwifvm;qdkawmh r[kwfao; bl;? "mwfaiG@ou kd /f owWKodu k a f wGyg vdi _a f bmvnf aygu,faeawmhw,f? avmbaZm wdu k r f ,fqv kd nf; wdu k f avmufp&myg? +cHpnf;d;k xif;acG ajr ay:u opfawmawGuawmh ukef oavmuf &Sa d e+yDr[kwv f m;? rHk&Gmu a=u;eDrdkif;qdk&if 1985 - 92 ,l*q kd vyf (RTB Bor Copper Institute) &J@enf;eJ@ tvkyf jzpfatmif rxGuc fa hJ wmh uae'gu tdi kA f if[kd rdi k ;f (Ivanhoe Mines) eJ@ usrS [efusvmw,f? vufya H wmif; awmifudk 'kwd,tqifhtaeeJ@ {+yD 2003 up+yD; rufx&pfwefcsdef 125000 (aygic f se d f 276 oef;) xGur f ,f/ ukeu f sp&dwf 1 aygiu f kd tar&duef 35 qifv h @kd owfrw S c fy hJ gw,f? tESpf 20 pDru H e d ;f yg? pHy,fawmif a=u;eDri kd ;f u 1998 - 2000/ 2 ESpx f u G c fw hJ hJ wefcse d f 40000 (aygic f se d f 88 oef;)

ukeu f sp&dwf 1 aygiu f kd tar&duef 28 qifh vd@k qdw k ,f? vufya H wmif;eJ@ pkpkaygif;wefcsdef 160000 (aygifcsdef 353 oef;) xd xGur f ,f? vufya H wmif; &if;ES;D rwnfp&dwf a=u;eDxu G w f x hJ d a':vm 389 oef;/ urBma h ygua f ps;eJ@ p&dwE f w k +f yD;&if tjrwf a':vm 258 uae 501 oef;xd user f ,fv@kd wGuf xm;cJy h gw,f?1

uae'g jrefrmhrw d a f qGrsm; tzG J @ ( Canadian Friends of Burma - CFOB) eJ@ rdkif;vkyfief; apmif h = unf h a &;tzG J @ ( Mining Watch Canada) u EdkifiHwum zdtm;ay;vmwJt h cgrawmh tdi kA f if[kd xGu& f wJu h e d ;f qdu k v f mwJt h cgrm S ppf wyfp;D yGm;a&;tkwjf rpfcsxm;wJh OD;ydi kf (UMEHL) eJ@ wkwftpdk;&ydkif vufeufur k % ` }D uD; (NORINCO) vufatmufu 0rfaygif (Wanbao) ukr% ` D ESpO f ;D pyfvy ki f ef; jzpfvmw,f? vufvv J$ ufajymif;vkyw f hJ 2007 rSm tdi kA f if[u kd wdu k fu kd r f vkyb f J woD; yk*v ~ orm"dtzG@J (Monywa Trust) qdw k mudk =um;wqifc h +H yD; ol@tpk 50 &mE_e;f udk a&mif;cJw h mrSm (sanctions) pD;yGm;a&;ydwq f @kd rc _x H m;&wJh OD;ydi ku f ol@&, S , f m 0,f,w l a hJ e&mrSm ud, k a hf iG roH;k bJ wzufvn S e hf @J 0rfaygiu f 0ifay;

&if;ESD;rwnfaiG tdkifAif[dk u a':vm oef; 100/ *syefaumfykd a&;&Sif;}uD;ESpfcku oef; 90 yg0ifcJh w,f? 2006 xd xGufwJha=u;eDudk +rD&i S f *syef rmlb,feD (Marubeni) aumfydka&;&Sif;udkyJ a&mif;cJhw,f? tau;a=u+yD; 2005 tuker f m S awmh tdkifAif[dkeJ@tpdk;&trSwf (1) owWK wGi;f vkyi f ef;XmewGuf a':vm 10 oef;pD/ 2007 yxr 4 vywfrm S awmh tdkifAif[dku olwdk@a0pk aemufxyf cJw h u hJ p d P ay:vmygw,f?3 4 5 2 15 oef; 0ifa=umif; qdy k gw,f? atmufwdkbm 2007 rSm td k i f A if [ d k u ol w d k @ tpk w ef z d k ; ud k 19

_ynfolhtm%m
a':vm 134 oef; av#my f pfa=umif; a=unmcJ+h yD;rS Zlvi kd f 2011 usawmh a':vm 103 oef;udk (Monywa Trust) rS vufcH&&SdchJa=umif; 0efcH ygw,f?4 2012 rwfv ygvDrefrSm owWKwGi;f 0ef}uD;Xme (1) eJ@ (2) tyg t0if 0ef}uD;Xme 6 ck pm&if;vdrr f /_ tvGJoHk;pm;vkyfr_awGudk pm&if;ppf csKyf tpD&ifcp H mrSm wifjyvmwJu h p d P aqG;aEG;cJh&+yD; aumfr&SifzGJ@zdk@xd jzpf f rSmawmh pm vmygw,f?6 7 =o*kwv &if;ppfcsKyf Adv k c f sKyfa[mif; vGe;f armif &mxl;zwfc& H ygw,f? urBmrSm a=u;eDtxGuq f ;kH a'o[m csv D E D i kd i f H jzpfygw,f? Zefe 0g&D 2011 rSm umuG,fa&;0ef}uD; &mxl;u xGua f y;&wJu h p d [ P m csv D D ppfwyfukd Edi ki fy Hi kd a f =u;eDri kd ;f u 0ifaiG &J@ 10 &mE_e;f yHy h ;kd &wJO h ya'eJ@ Edi ki f jH cm; u ppfvufeufypPnf; 0,f,lwif oGi;f wJh yrm%udk v#Kd @0u S z f ;kH uG,r f _ awGa=umifhyg? wkwfu 0,ftm; vdu k v f @kd urBma h =u;eDaps;wuf+y;D csv D D Edi ki f& H @J a=u;eDu&wJh 0ifaiG[m 2010 rSm 43 &mE_e;f xd xd;k wufom G ;wmrd@k / 2006 - 2009 ESpfaemufydkif;rSm umuG,a f &;bwf*suu f kd a':vm 43 tEdi ku f sio hf r d ;f ,lcw hJ hJ 26 &Gmu ajr jzpfaevdk@ vufyHawmif;u jynfol ,mrsm; {uaygi;f 7800 udk xdu k o f ifh vlxc k rsmrsm;rSm vky& f ufavjcif;vd@k wJa h jrwefz;kd avsma f =u;ray;bJ 3 ESpf &ifxr k em jzpf=u&awmhw,f?13 pm oD;ESw H u G o f may;cJ+h y;D aemufawmh OpPmodkufrsm;[m usdefpm ajrtwGuf ay;wmygv@kd avoHajymif; wdkufxm;wwfw,fvdk@ a&S;vl}uD; oGm;ygw,f?10 11 olrawG ajym=uwm =um;zl;=urSmyg? 2012 Ed0 k ifbm 29 rSm 18 &mpkacwf abm*aA'ynm&Sif vufya H wmif;oydwp f cef;udk t=urf; t'rfprpf (Adam Smith) wd@k vuf zufzcGc J jhJ cif;[m jynfov l x l k tusKd ; xuf u p+yD ; o,H Z mwu,f 0 r_ pD;yGm;udk vH;k 0rsuu f , G f y+y;D wdi k ;f wyg; qd k w m aumif ; usd K ;ray;wJ h t jyif d hJ tusKd ;pD;yGm;eJ@ wyfrawmfyi kd f tusKd ; qd;k usKd ;&wwfa=umif; a[mude;f &Sc pD;yGm;udo k m umuG,jf cif;jzpfw,fv@kd zl;ygw,f?14 nD!Gwfaomwdkif;&if;om;vlrsdK;rsm; zuf'&,faumifpD (UNFC) u qdk ygw,f? a':atmifqef;pk=unfudk o,HZmwusdefpm (Resource vufya H wmif;aumfr&SiO f uUXwm0ef Curse) qdw k p hJ um; ay;vdu k w f mqd& k ifvnf; tpd;k &&J@ ay:vmcJhw,f? rw&m;wJ h v k y f & yf w ck v d k @ ajymyg w,f?12 ck a cwf r S m awmh *suf z &D qufpf (Jefferey Sachs) eJ@ tif'l; 0gem (Andrew Warner) wd@k u 97 Edi ki fu H kd 1971 - 89 umvtwGi;f oH;k oyfxm;wJh pmwrf;rSm o,HZmw u,fwJh EdkifiHawGu ru,fwJhEdkifiH awGxuf zG@H z;wd;k wufrr _m S aemufus usea f ecJw h m awG@&w,f? 2007 rSm awmh 'ife, D ,fv' D grif (Daniel H vde k D (William Lederman) eJ@ 0Dvsr k m Maloney) wd@k u o,HZmwqdw usdefpmvnf;r[kwf a&S;qkawmif; jynfhwmvnf; r[kwf/ aumif;usdK; qdk;usdK; ESpfrsdK;vHk;ay;Edkif+yD; wEdkifiH

a':pkudk AdkuftiSm;eJ@ "m;xdk;cHcdkif;wmygyJ?

cufwmu a':atmifqef; pk=unf ud, k E fu _d u f =unf=unfjzLjzL toH;k csc Hr kH u tpD&ifcp H m xGuv f m awmh bufpa kH tmif oufaoouUm, bDvsH v$a J y;Edi kc fw hJ ,f?9 &SmazGaphix k m;wm r[kwb f /J cHo k rm"d Armppf t m%m&S i f a cwf tvkyfr[kwfwJh EdkifiHawmfzGH@z; wdk; f kd ta=umif;jy rdkif;vkyfief;wdk;csJ@zdk@ a'ocHawmifol wufa&; OD;wnfcsuu fm S }uD;&m [if;zwfygxm;wm awGxHu trdef@tm%meJ@ t"rR +yD; rsuE 20

_ynfolhtm%m
1? ol@t&Se de f @J aiGaps;wufr_ a=umif h EdkifiHjcm;0,fol twGuf tjcm;xGufukef ypP n f ; rsm; aps;}uD ; +yD ; ta&mif;usjcif;? 2? a&eHowWKxkwa f zmfa&; vkyfief;rsm; obm0t& a'ocH a wG u d k tvk y f r,fr,f&& ray;Edi k jf cif;? 3? urBmhaps;uGuf rwnf +idrfr_a=umifh wufaps;rSm b%frsm; aiGtvH;k t&if;eJ@ 0ifcsvm+y;D usaps;rSmawmh k ;f jynfrm S csr;f om csif;&J@ udkifwG,fr_ay:vpDtay:rSm cHpm;=uavawmh wdi olawGu }u}d uw d uf rw&m;csr;f om/ wnfa=umif; oH;k oyfjyygw,f?14 usefwJhjynfol trsm;pk}uD;rawmh urBmhb%fu xkwfjyefwJh qif;&JwGif; eufoxufeufvmwJh Edi ki ft H pd;k &rsm;tkyc f sKyr fe _ @Jwm0ef,r lp _r H sm; om"uawG jzpfygw,f?14 ( governance and account jyifopfEi kd i fu H awmh Oa&my ability) ppfwrf;rSm o,HZmw u,f ki fr H sm;rS 'Dp;D yGm;a&;vkyi f ef; ukr% ` D wJh Edi ki fr H sm;[m tqife h r du hf saewm Edi axmuf j yxm;ygw,f ? Ed k i f i H a &; awGudk EdkifiHjcm;tdrf&SifEdkifiHtpdk;& r+ir do f ufr/_ t=urf;zufr/_ wm0efrr hJ /_ rsm;tm; ay;acswhJ aiGa=u;yrm% kd m yd* k suw f ckcsi;f w&m;Oya'pdk;rdk;a&; tm;enf;r_/ jc b,fa&G@b,fr#qw pm; vmbfpm;r_awG ayGvr d fy _a f ewm xkwjf yefa=unmzd@k wGe;f tm;ay;vm awG @ &w,f ? jynf w G i f ; tcG e f a iG ygw,f? tvm;wl tar&duefrSm aumufcr Hu _ a kd wmh =uyf=uyfrwfrwf vnf; u;yrf;vmolawG &Sy d gw,f?14 rvkyE f i kd b f J a&eHowWKodu k u f 0ifaiG orRwuvifwef&@J twdi kf ud k t"d u tm;xm;ae&wJ h t jyif H @J urBmb h %fabm*aA' OD;pD;csKyf tm%m&tk y f p d k ; ol vl w ef ; pm;eJ @ yifce pD;yGm;bufawGomv#if 'Dvy ki f ef;}uD; a[mif; abm*aA' Edkb,fqk&Sif awGukd tkyp f ;D +yD; Edi ki fa H &;t&/ w&m; *sd K ;quf pwpf * vpf Z f ( Joseph Oya't& t[ef@twm;tuef@ Stiglitz) u wGujf ywJh o,HZmw f moifr h & _ @J vuQ%moH;k &yfrm S towfr&Sd tusKd ;tjrwfawGukd cGa J 0 usep uokwu f &ufjyefxu G o f m G ;wwfjcif;?15 ajratmuf o,H Z mw ypPn;f ujzpfwhJ bmpD;yGm;udk ajray: ukefxkwfvkyfa&; pdkufysdK;a&;u awGrSm &if;ESD;jrKyfESHr_r&SdbJ ay,sm vuefycJ& h if trsm;pkvx l k qif;&Jz@kd ygy? J 'Dxr J m S tm%mydi kr f sm;u ol@kd rdarGzarGvdk atmufarh&if oldk@csif; pm;cGuv f =k ur,ft h jyif/ Edi ki fp hH nf;pdrf tvGo J ;kH pm;vkyw f hJ tpd;k &eJ@ 'Dru kd a&pD rxGef;um;EdkifwJh wdkif;jynfb0rSm w0Jvnfvnf jzpfae&OD;rSmyg?15 ajr}uD ; xJ u o,H Z mw qdw k m b,frx S u G r f ajy;ygb;l ? jznf; jznf;csi;f vufvp D w d +f yD; xkwp f m;ae vd@k vnf; jzpfwu hJ p d y P g? tcGet f wkwf udkvnf; aoaocsmcsm xdkufoifh atmif aumuf+yD; wdi k ;f jynf&@J vrf;yef; qufo, G a f &; tajccHtaqmufttH/k 21

_ynfolhtm%m
vlxt k wGuf use;f rma&;/ ynma&;eJ@ or# xda&mufwGifus,fr_&Sdatmif jynfwi G ;f pD;yGm;a&; (v,f,meJ@pufr/_ pHepfwusv;kH yef;oGm;wmyg?15 ukefacsma&m vufeufud&d,myg) tckvnf; Edi ki f jH cm;ukr% ` D xkwv f y kr f _ xGe;f um;a&;awGrm S &if;ES;D f u tcGet f ouf jrKyfEo HS ifh w,fqw kd m tus,w f 0ifh awGtaeeJ@ p&dwp omqHk;eJ@ tjrwftrsm;qHk; olwdk@zdk@ &Si;f jyzd@k awmif rvdy k g?15 usea f tmif aps;ESr d E f i kd o f r# ESr d a f y;csif 'gt h jyif aiGvE J e _ ;f rjrifz h @kd / ovd/k ud, k b hf ufuvnf; aps;aumif; pD;yGm;a&;wnf+idrr f _ ta&;ay:&efya kH iG aumif;&csiw f m[m obm0yg? wdi k ;f xm;zd@k / wEdi ki fv H ;kH au;jrDrsm; txde;f jynftwGuf taumif;qH;k jzpfz@kd q& kd if tuGy& fz dS @kd e@J vufrw S x f ;kd +y;D uefxdu k f vufoy dx f ;d k +y;D vufoif& h mpm;awmfac: awGukd jyefvnf!E d i _d ;f zd@k ta&;qdc ki G hf wmrsdK; rvkyfbJ avvHtyifqc GJ dkif; vnf; ud, k r hf m S &So d ify h gw,f? 'gro S m zd@k e@J pm&if;tif;rSmvnf; b,fo@l ukd wzufapmif;eif; olomud, k e f m udv k e kd D b,fa&G@b,fr# ay;&w,fqdkwm yHp k H jyefra&mufrm S yg? u|eb f 0uvnf; yGiv hf if;=unfvifr& _ z dS @kd / pmcsKyfpmwrf; ckvkd wdi k ;f jynf&@J o,HZmw opfawmu rsm;vnf; xd@k twl/ urBma h ygua f ps; tp qefpyg;tv,f a&eHausmufoH wuf w J h t cgrS m vnf ; uk r ` % D w ck ywWjrm;tqH;k xkw, f w l p hJ epf xGe;f um; wnf; r[kwb f J vlxw k &yfv;kH tusKd ; cJy h gw,f? 'g[m udv k e kd p De H pf&@J tajccH tjrwfcHpm;Edkifatmif csnfxm;+yD; tkwjf rpfyg? a&vrf;omru &xm;vrf; jzpfoihy f gw,f?15 um;vrf;azmuf/ wHwm;aqmuf/ wcg ypPnf;dkif;ukef=urf; a=u;eef;oG,w f mawG[m Armjynfol h pm;/ vlxkudk apwemarwWm&SdvGef;vdk@ oufoufcsn;f a&mif;pm;r,ft f csmtqifx h d jynfwi G ;f rSm xkwf vkya f y;cJw h m r[kwy f gb;l ? pnf;pdru f e k f ukea fi kd z f @kd / wl;azmfa&; ,EW&m;wpdwf o,f,l uJ, h E li kd a f tmif/ wmoGm;Edi k f vkyE wydi k ;f tenf;qH;k jynfwi G ;f rSm xkwf vkyfEdkifzdk@qdkwmudk pOf;pm;pDrHoifh w,f? 'gro S mv#if wdi k ;f jynftwGuf wu,fwrf; a&&Snt f usKd ; jzpfxe G ;f r,f?

o,HZmwusdefpmudk ewfok"mjzpfvmapr,f
qd k w mud k *sd K ;Zuf p wpf uvpfZfu tus,fw0ifha&;om; xm;ygw,f?15 a':atmif q ef ; pk = unf udk,fwdkifu wEdkifiHvHk;tusdK;&Sdzdk@ awmifawGawmh aysmufrm S yJ qdv k m awmh obm0ywf0ef;usiy f suo f O k ;f r_/ a'ocHawmifolawG tdrfaysmuf ,maysmuf tdk;vHk;arSmufjzpf&r_/ aomufa&oH;k a& tqdyjf zpfr/_ v,fwD q&mawmfausmif;eJ@ apwDvnf; zsu& f r,fqw dk mawG tm;vH;k [m pGe@f vw $ f xdu k w f hJ ta&;ryg t&mra&mufwhJ tEknmwudpPrsm;om jzpfoGm;yg w,f? eufeufee Jr J pOf;pm;bJe@J awmif wEdi ki fv H ;kH tusKd ;qdw k m [kwr fv S nf; vkyfyg AdkvfcsKyf}uD;a':pk&,fvdk@ ar;csip f &m jzpfaeygw,f? csv D E D i kD i fu H a=u;eDri kd ;f }uD; [m tESpfw&meD;yg;rSm rufx&pf wefcse d f 29 oef; xGuc f +hJ yD; tvsm; 43 uDvr kd w D m/ teH 3 uDvr kd w D m/ 850 rDwm teuf&y dS gw,f?16

22

_ynfolhtm%m

urBmht}uD;qHk;uawmh tar&duefjynfaxmifpk ,lwm;e,f (Utah) u bif*rfcsdKifh}uD; (Bingham G ;f yg? 4 uDvr kd w D mywfvnf us,0 f ef;+y;D 12 uDvr kd w D mxdatmif eufi _d ;f wJh {&meEWwi G ;f }u;D yg?17 Canyon) a=u;eDwi 'Dvq kd & kd if rH& k m G a=u;eDri kd ;f &J@ yrm%udk rSe;f qvd@k &Edi kr f vm;? aemuf 10 ESpr f m S anmifyif}uD;uae zd;k 0if; awmifxd &Sa d erSmvm;? 'De,foe l ,fom;awG b,fqo D m G ;vd@k bmvkyp f m;=urvJ? ,kZewd@k aZurBmwd@k yd* k sua f wG vnf; ol&if;iSm;rsm;rsm; rvkd? 0rfaygifOD;ydkif owWKodkuf}uD;uvnf; ae@pm;rsm;rsm;rvdk? csif;wGif;jrpf}uD;xJ woGio f i Gp f ;D aewJh a& uaum aomufv@kdo;kH vd@k tEW&m,fuif;&J@vm;qdw k hJ ar;cGe;f aygi;f rsm;pGmudk OD;ydi ke f @J a':pk b,fol wm0efc+H yD; ajz=u&Si;f =urSmvJqw kd mudk rH& k m G e,fomr[kwf jynfov l x l }k uD; w&yfv;kH u odcsi=f uygvr dr hf ,f? jzpfyu kH jrpfqr kH m S wif jynfo@l qEN +y;D jynf0 h oGm;+y? D vdyu f efopfw@kd e@J edAm efacwf a&$vrf;aiGvrf; azmuf Edi k +f y? D avmbaZmwdu k z f @kd xifwi kd ;f aygu+f yv D @kd wGua f vovm; atmufarh p&m}uD;yg? &om&if bezl;odu k w f ;l w,fqw kd m rsua f rSmufacwfyjyifajymif;vJ 'Dru kd a&pDya JG wmf}uD;usrS ezl;awG@ 'l;awG@ u=H u&+y? D a&$Owae@wvH;k tkwi hJ ef;udk avmbxGu+f y;D raeEdi kv f @kd Adu k c f =JG unfr h ,fh ude;f qdu k =f u+y? D jynfov l x l k tzd@k wdu k y fr JG t S y tjcm;ud;k uG,p f &m r&S+d yD? ta&;}uD;+yD/aoG;pnf;=updk@?

tifwmeufpm!$e;f 1. http://www.turquoisehill.com/s/news_releases.asp?ReportID=375241 2. http://www.turquoisehill.com/i/pdf/Monywa_Fact_File_December_2012.pdf 3. http://www.turquoisehill.com/s/the_facts.asp?ReportID=375913

23

_ynfolhtm%m
4. http://www.minesandcommunities.org/article.php?a=11098 5. http://burma.irrawaddy.org/archives/7176 6. http://burma.irrawaddy.org/archives/7141 7. http://www2.irrawaddy.org/article.php?art_id=23206 8. http://burma.irrawaddy.org/archives/18805 9. http://www.defenceviewpoints.co.uk/articles-and-analysis/developmentsregardingthe-copper-reserve-fund-in-the-chilean-defence-funding-strategy 10. http://burma.irrawaddy.org/archives/18896 11. http://www.mizzimaburmese.com/news/inside-burma/10530-2012-12-04-13-01-50.html12. 12. http://www.mizzimaburmese.com/news/inside-burma/10559unfc-.html 13. http://www.mizzimaburmese.com/edop/songpa/11155-2013-03-19-10-27-01.html 14. http://www.guardian.co.uk/global-development/2012/oct/25/naturalresources-blessingcurse-developing-countries 15. http://www.project-syndicate.org/commentary/from-resource-curse-toblessingby-joseph-estiglitz 16. http://www.environmentalgraffiti.com/featured/most-incredible-earthscars/ 16808?image=11 17. http://www.environmentalgraffiti.com/featured/most-incredible-earthscars/ 16808?image=19 18. http://scienceblogs.com/worldsfair/2009/07/23/mass-destruction-theenvironme/

24

2015 aG;aumufyGJeD;vmav Edki fiHa&;t_yftaxG;awGrsm;av


2015 ckaG;aumufyJG vkyjf zpfrvm;/ rvkyjf zpfb;l vm; b,for l S rajymEdi k? f vkyjf zpf&ifa&m vufdS 2008 zG@J pnf;yHy k g jymef;csua f wGtwdi k ;f vkyr f m S vm;/ 'gvnf; b,for l S rajymEdi k? f
'gayrJh 2015 aG;aumufyJG udk ar#mr f e S ;f xm;wJh v_y f m S ;r_awG ud k a wmh rsuf a ph a emuf a vmuf atmifawmif awG@ae&yg+yD? wa,mufu orRwvkyf csiy f gw,fv@kd ajymvdu k a f wmh aemuf wa,mufu olvnf; orRwvkyc f sif ygw,f v d k @ ajymvd k u f y gw,f ? wa,mufu !Gef@aygif;tpkd;& vkyf Ed k i f y gw,f v d k @ ajymawmh aemuf wa,mufu olw@kd vnf; !Ge@f aygi;f tpdk;& vkyfEdkifygw,fvdk@ ajymvdkuf ygw,f? 'gayrJh tcGit hf a&;}uHKwdi k ;f olw@kd ajymae=uwJh 'Dpum;awGxr J m S 'Davmufrw&m;wJh zG@J pnf;yHt k ajccH Oya'udk jyifqifa&;pum;ryg/ 'g avmuf epfemqH;k H;_ aewJh awmifol v,form;awG&@J b0awGta=umif; ryg/ rD'D,morm;wdkif; rauseyfwJh yHkESdyfOya'ta=umif; ryg? tm%m ta=umif;csn;f wdu k fu kd a f jymae=u ovdk jzpfaewmudk owdxm;rd=u vdrr hf ,fxifygw,f? r,ft h cse d f a&mufaeyg+yD? txl;ojzifh Adkvfa$ref;yg? oleJ@ a':atmifqef; pk=unfe@J rwlwmu a':pk[m ol@tzG@J tpnf;xJrm S +ydKifbufrSd jzpfygw,f? 'gayrJh Adkvfa$ref;uawmh olwdk@ppf tkyp f0 k ifawGxr Jm S wOD;wnf;aomvd@k ajymr&ygb;l ? 'Dawmho[ l m 'Dawm [m ol@&J@awmjzpfa=umif; wawm w=uufzom jzpf&r,hfta=umif; vufOD;r_,l+yD; wGefjyae&ygw,f? olu 'Dvdk wGefjyvdkufawmh Adkvf (a[mif;) aX;OD;wd@k vkd vlawGu ol@ bufu axmufca H jym=uwJh toHawG vnf ; csuf c sif ; xG u f v mygw,f ? wcsdefwnf;rSm olwdk@twGif;rSm [dk vl@ukd ta&;,lovdv k /kd 'Dv@l ukd a$@ ajymif;ypfovdv k p kd wJh aumvm[v awGuvnf; em;rqHhatmif =um;& ygw,f? "rRwmyJ jynfov l x l t k =um; rSm a0zefor H sKd ;pHk ay:xGua f eygw,f? Adkvfodef;pdefwa,muf +idrfcsufom; aumif;aewmudu k oHo,jzpfp&m }uD; r[kwv f m;? 'gayrJh 'gavmufe@J awmh jcaoF}h uD;rsuv f ;kH eDwmvd@k awmh ajymr&ao;ygbl;? tpk;d &zG@J Ei kd w f ,fv@kd ajymvdu k w f m[m wjcm;&nfG,fcsufawGtjyif rJqEN Sia f wGt=um;/ txl;ojzifh olw@kd wyfrawmfom;awGt=um;/ ppfbuf tqifjh rifh t&mSa d wGt=um;rSm tom; ,l/ rJqG,fvdkufwm jzpfEdkifygw,f? ppfAdkvfcsKyfawGtzdk@ olwdk@csif; aG; wifz@kd u aG;aumufyx JG uf ta&;}u;D ygw,f? olwdk@csif;u oabmwlvdk@ aG;vdkuf+yDqdk&if aG;aumufyGJudk enf;rsdK;aygif;pHkeJ@ EdkifatmifvkyfEdkif ygw,f? 'ge@J wqufwnf; pOf;pm;rd wmu 'DcsKyfe@J wGv J y kE fi kd y f gw,f/ usef wjcm;qef@usio f a l wGua kd wmh acsre _ ;f ypfr,fv@kd ajymaewm[m taemuf EdkifiHawGbufudk vSrf;+yD;rsufpypf jyaewmvnf; jzpfygw,f? 'Dae@tcg avmuf Adv k c f sKyfawG jynfyxGuw f m/ rde@f ce G ;f awGay;/ oabmxm;awG ajym aewm Armjynfordi k ;f rSm Sm;w,f vd@k awmif ajym&rSmyg?

Adkvfa$ref;&J@ ajcvSrf;awG [m 'DcsKyftm;,l+yD; olw@kd twGi;f u oleJ@wzufpDjzpfaewJh vlawGtay: a=umwm jzpfw,fv@kd qd& k ifvnf; tckvt kd cse dr fm S Adv k a f $ref; &r,f xifygw,f? wu,fu olw@kd [kwy f gw,f? olw@kdtwGua f wmh 'Dtcse d[ f m tm%mpum;awG ajym& u ol@taeeJ@ 'DcsKyfeJ@ !Gef@aygif; twGi;f rSmu wOD;tay:wOD; jynfy 25

_ynfolhtm%m
tquftoG,e f @J a=umw,f/ rD', D m rSm ay: jyLvmjzpfre _ @J a=umw,fqkd wmrsdK;awG[m rqef;wJh tcsif; t&myg? Adkvfae0if;vdk eHygwf0rf; Sd aevdk@uawmh b,f'Dvdkvkyfvdk@ &ygh rvJ? olu eHygww f ;l rxm;wJh igrS wyg; tm%mSif r[kwv f m;? 'Duae@ Armjynf ajray: EdkifiHa&;&J@ xl;jcm;csufwck[m aG; aumufy0 JG ifz@kd &nf, G c f su f & dS if/ 'grS r[kwf EdkifiHjcm;u taxmuftyHh tultnD&zd@k ar#mr f e S ;f csu f & dS if a': atmifqef;pk=unfukd oGm;+zD;+yD; +yHK;jy &wm jzpfygw,f? 'gukd Adv k }f u;D - Adv k f i,f/ Edi ki fa H &orm;opf - a[mif;awG trsm;tjym;yJ vky=f uygw,f? ppftkyfpktwGif; 'DvdkycHk; csi;f ,SO/f ajczsm;axmufwmawG ay: vGio f xuf ay:vGiv f m&wJh t"du ta=umif;&if;wcku jynfyu t&if; tESD;awGeJ@/ aiGa=u;SifawG vSdrfh0if vmwmeJ@ qufaeygw,f? 'Dae@vdk ppfAdkvfcsKyfawG jynfawmfom=uwJh tcse dr fm S Adv k a f $ref;om; atmifouf ref;vd/k crD;cruf OD;cifa$vkd wjcm; AdkvfcsKyfawG&J@ rdom;pk0ifawGvnf; csr;f omcsi=f urSm trSey f gy? J ppfty k p f k xdyo f ;D awGtaeeJ@ ud, k o fh m;orD;udk qifp;D vd@k jrif;&Hwm jrifEi kd w f hJ tcGihf ta&;awG a0qmaewJu h mv jzpfyg w,f? 'Dawmh awmifusa& b,f avmufyJ rsm;ygap olwdk@wawG aomufv@kd r0Edi kb f ;l jzpfvmygawmh w,f? trsd K ;om; 'D r d k u a&pD t zG J @ csKyf u d k axmufco H l avsme h nf;apzd@k / }u@H zw G r fJ yd& k zd@k / ppfwyfty kc f sKyfr_ =oZmwufap zd@k pwmawGtwGuf ud, k jfh ynfwi G ;f rSm trsKd ;rsKd ;aom r+idrr f oufra _ wG ay: aygua f tmif zefw;D ae&awmh vlxk qef@usir f _ rsm;vmwJt h cgrm S olw@kd csi;f tjyeftvSef vuf!Kd ;xd;k wmawG ydkjzpfvmcJhygw,f? olwdk@ 'Dae@vkyf aewJh Edi ki fa H &;rSm olw@kd ukd rD', D mrSm a0zefwm/ qef@usiw f m vkyE fi kd w f ,f/ 'gayrJh twdkuftcHawmh rvkyfeJ@ qdkwm jzpfygw,f? qdkvdkwm tHkeJ@ usi;f eJ@ vlxu k kd pnf;H;k +yD; qef@usif wmrsKd ;awmh rvkye f @J qdw k mygy? J olw@kd &J@'%fukd tqd;k 0g;qH;k cH&olawGvnf; jzpf/ olw@kd ukd tjywfom;qH;k qef@usif olvnf;jzpfwJh vlxkudk olwdk@ ta=umufq;kH jzpfwm[m rqef;yg bl;? v$wa f wmfxr J m S olw@kd ukd a0zef wm/ azhpfbkwfrSm olwdk@udkqJwm olw@kd tzd@k ta&;r[kwy f gb;l ? 'gayrJh vlxe k @J qENjy&ifawmh 0&rf;xkww f ,f/ zrf;w,f/ ESy dp f ufw,f r[kwy f gvm;? 0efc=H u&rSmyg? 'D=um;xJrm S ppftpd;k & zefwD;azmfxkwfvdkufwJh vlrsdK;a&;/ bmoma&; jy\emawG a =umih f wcsdK@aom jynfolvlxkt=um;rSm vnf; tmCmwawG ay:aygufae ygw,f? 'Dvt kd ajctaerSm tar&d uef e J @ wjcm;taemuf E d k i f i H a wG ygvm+yDqdk&if EdkifiHa&;avmu[m yd k y _ a f xG;/ ydy k =JG urf;vmp&m Sy d gw,f? 'Dae@ tmSwu kd t f v,fyi kd ;f / ajrmuf tmz&duwdk@rSm jzpfaewmawGudkyJ =unhfyg? ol0ifvdkufwdkif; yGJqlwm csnhfyJ r[kwfygvm;? t&ifwkef;u vnf; xdi k ;f / AD,uferf/ awmifu& kd ;D ,m;/ tif'e kd ;D Sm;/ vufwiftar&du pwmawGrSm w+cdrf;+cdrf;jzpfcJhwJh tm%modrf;yGJawGrSm tar&duef pDtdkifat&J@ ajc&mvuf&mawG yg w,fqw kd m urBmod jzpfygw,f? tck udkyJ tdrfjzLawmfxJuvlawG Arm jynfrSm jzpfaewmawGudk=unhf&if; 'l;ESe@f +yD; +yHK;ae=urvm; rodygb;l ? aocsmwmuawmh 'Dae@Arm jynfrSm jzpfaewmawGudk=unhf+yD; umvHt k zG@J uvlawG 'l;ESe@f +yHK;aer,f qdw k mygy? J olw@kd taeeJ@ aG;aumuf yG J twG u f v nf ; pd w f y l p &mrvd k / twdkuftcHawGudkvnf; r_p&mrvdk/ olw@kd &@J tm%mxuf tpGr;f xufwm rSdovdk/ tmrcHcsuf Sdwmvnf; b,frm S rS rSb d ;l ud;k ? 2008 zGJ@pnf;yHktajccHOya' wnfSdaeoaG@ayghav?

'Dae@tcgrm S Edi ki fa H &;orm; awGa&m ppftpd;k &yg trsKd ;om; jyef vnf &if=um;apha&;wdk@/ tajymif; tvJw@kd qw kd p hJ um;awGukd ajymae=u ayr,fh wu,ftaotcsm jyefpOf; pm;=unhf&if ppftkyfpkwGif;rSmvnf; wefaqmif;ap;eJ@ rsufacs;tqifh ra&mufw kH r,fjzpfaewJh tkyp f a k wG So d vdk t&ifu twdu k t f cHqo kd l a&m/ vufeufui kd f tzG@J tpnf;awG wckeJ@wck t=um;rSmyg t&ifvdk 'gawG e J @ wquf x J r S m nD!GwfaoG;pnf;r_ rSdbl;qdkwm

123456789012345678901234567890121234567890123456789012345 123456789012345678901234567890121234567890123456789012345 123456789012345678901234567890121234567890123456789012345 123456789012345678901234567890121234567890123456789012345

26

ppfwydi k ; f tpd; k & vkya f qmifaewJh Arm_ynfp; D yGm;a&; ta_ymif;tvJtay: oH; k oyfcsuf
yxrt}udrf jynfaxmifpv k w $ a f wmf tpnf;ta0; (31 ZEM0g&D 2011 - 30 rwf 2011) t+yD; em*pfqENc, H y l jJG zifh twnfjyKcJw h hJ 2008 ppfwydi k ;f zG@J pnf;tkyc f sKyfykH twnfjzpfvmw,f? 2011 - 12 bwf*suu f kd rm&S,a f vmeJ@ jyXmef;w,f? toH;k p&dwf usyf 63 bDv, D a H usmf (oef;axmif aygi;f ) jzpf+yD; umuG,a f &; 236/ ynmuse;f rm 54 vd@k qdw k ,f? au;+rD/ vSnv hf nfo;kH pGa J iGyrm%/ t&efaiGrm/ tcGe& f &Sr d _ pwmawG rod&& dS bl;? e0w - etz ppftpd;k &vufxuf o,HZmwawG xkwa f &mif;cJv h @kd &&Sw d 0 hJ ifaiG/ jynfoy li kd y f pPn;f awG yk*v ~ u d ydi k jf yK avvHwifa&mif;cs&aiGawG/ wav#mufv;kH um;0gvmcJw h hJ Edi ki fa H wmftqifh pDru H e d ;f }uD;awG b,fue d ;f qdu k a f eovJ &Si;f rjybl;? 23 ESpf (1988 - 2011) xifwi kd ;f }uJcw hJ hJ wdi k ;f jynf&hJ bmpD;yGm; tajctaet&yf&yfukd pm&if;r&Si;f Edi kb f ;l ? 2012 - 13 bwf*suf (ppfwydi k ;f tpd;k & 'kw, d ESp) f v$wa f wmfrm S aqG;aEG;awmh toH;k p&dwf cGa J 0r_e@J ywfoufv@kd 0ef}uD;awG ajyvnfatmif rajz&Si;f Edi k =f ubl;? 'gawmif aphaphpyfpyf ar;wmppfwm r[kwa f o;bl;? t_;H ay:aewJh tpd;k &ydi kp f ;D yGm;a&;rsm;udk ud, k b hf mom&efya kH iG&m S vnfywfci kd ;f +yD; bwf*sut f jynfh csray;awmhb;l ? orRwu zG@J pnf; ay;wJh trsKd ;om;vl@tcGit hf a&; aumfr&Sif (5 pufwifbm 2011) uvnf; 2011 rwdi kc f ifu tr_awGukd rudi kw f , G f Edkifbl;? v$wfawmfuvnf; aumfr&Sifudk bwf*sufcsray;bl;? pm&if;ppfcsKyfuvnf; orRweJ@v$wfawmf=um; b,fo@l ukd tpD&ifc& H rvJ ruGb J ;l ? v$wa f wmfa&;&maumfrwDawG[m jynfaxmifpt k qifh jzpfrjzpf v$wa f wmfe@J orRw=um; wd;k wdu k r f a _ wGjzpfym G ;+yD; zG@J pnf;yHc k kH ;kH OuUXESiw hf zG@J v;kH Ekwx f u G o f m G ;w,f? 0ef}uD;XmewcsKd @ aygi;f wm jyifwm zsuw f m vkyw f ,f? 'korRw/ pm&if;ppfcsKyf/ 0ef}uD;/ 'k0ef}uD;eJ@ t&m&S}d uD;wcsKd @ tajymif;tvJvy k w f ,f? jyKwfwo hJ jl yKwfw,f? aiGpm&if;awG b,fv& kd i S ;f }uovJawmh rodb;l ? 2008 zG@J pnf;yHk yk'r f (445) e0w - etz vufxuf aqmif&u G c f sur f sm; wm0efrsm;ESihf &ydi kc fi Gr hf sm;tay: ta=umif;jyKvsuf w&m;pGq J jkd cif; ta&;,ljcif;r&Sa d p& qdw k t hJ wdi k ;f =unfapat;ap vkyv f u kd y f kH &ygw,f? 'Dtajymif;tvJawGe@J twl orRw}uD;eJ@ v$wa f wmfOuUX}uD; wd@k [m jyKjyifa&;orm;awGjzpfw,f? taysmt h rm *d% k ;f uG+J yq D w kd hJ oH;k oyfcsua f wG/ xifjrifcsua f wG xGua f y:vmw,f? _ aysmufa&;eJ@ zG@H z;wd;k wuf orRweJ@vw $ a f wmfu aq;+rD;wdk jyKjyifajymif;vJa&; qdw k mawG vkyw f ,f? qif;&Jry a&; qDre D mawGvy kw f m/ yifpife@J 0efxrf;vpmawG wd;k ay;wm/ yd@k ue kt f cGef (ukeo f , G c fe Gf 0ifaiGce G) f eJ@ b%fw;kd E_e;f awG av#mw h m/ yd@k ue k o f i G ;f ukef vdi kp f ifajzav#mr h _ vkyw f m/ armfawmf,mOfwifoi G ;f cGihf ajzav#ma h y;wm/ jynfya&muf a&$@ajymif;vkyo f m;awGtwGuf Edi ki fu H ;l vufrw S f vG,a f tmifvy ka f y;+yD; tcGer f aumufawmhwm/ yk*v ~ u d b%ftcsKd @ 27

_ynfolhtm%m
udk [Ge' f D (w&m;r0ifaiGvr J$ ) _ tpm;xd;k Edi ki f jH cm;aiGvc J$ i G jhf yKwm pojzifjh zpfw,f? wzufuvnf; a&/ rD;/ &xm;c/ *dwfa=u;/ "mwfqD/ acsmpm/ wHqdyfacgif;cGef/ tr_dufcGefpwJh 0efaqmifr_tcGeftcawG wdk;aumufvmw,f? v,f,majreJ@tr d +f cHajr yk*v ~ u d ydi k jf yK t"rRor d ;f r_awG wd;k vkyv f mw,f? tdr+f cHajraps;awG tqrwefjrifw h ufue k +f yD; ppfAsLku d &ufawGe@J t+r;D pm;zufacgi;f pm;zufawG u,f0r_uw kd ;kd cs@J vm=uw,f? od@k aomf ukea f ps;E_e;f }u;D jrifr h _ aiGa=u; azmif;yGr_ 0ifaiGrnDr#r_ qif;&Jwi G ;f eufr_ aiGvE Je _ ;f rwnf+ir dr f _ tvkyv f ufr}hJ u;D xGm;r_pwJh arG;&myga&m*gawG raysmuf ao;bl;? (ESpf) 2012 -13 ('kw, d bmESp) f bwf*suf (cef@re S ;f ) t&/ toH;k p&dwf usyf 13 bDv, D a H usmf (oef;axmifaygi;f )/ &aiG usyf 105 bDvD,Hausmf/ vdkaiG 19ausmf jzpfw,fvdk@qdkw,f? ,ckESpfrSm aiGvE J _ef;udk wa':vm 800 usyjf zifh wGuw f ,f/ rESpu f 54 usyjf zifh wGuw f ,fv@kd qdw k ,f? bmtcGe0 f ef}uD; OD;vSxe G ;f u jynfyau;+rDukd atmufygtwdi k ;f &Si;f jyw,f?

88 rwdkifrD 88 aemufydkif; pkpkaygif;jynfyau; EdkifiHjcm;&efyka H iGvufusef

8408348 (*syefutrsm;qHk; 6388320) 2614950 (wkwfutrsm;qHk; 2131744) 11023298 (tar&duefa ':vm oef;aygi f;) 7196454 (tar&duefa':vm oef; aygif;)

_ ;f uwzH/k Export earning au;0efxy k jf y\em&Si;f zd@k / aiGvE Je _ ;f trsKd ;rsKd ; (w&m;0ifvE Je _ ;f uwrsKd ;/ FEC vJEe uwenf;/ jyifyaygua f ps;uwjcm;) jzpfaewmudk ajz&Si;f zd@k e@J wnf+idrw f a hJ iGvE Je _ ;f jzpfz@kd / tvkyjf zpfr,fh pm&if;Z,m; awG &zd@k / tjynfjynfqi kd & f m aiGa=u;&efya kH iGtzG@J IMF xH enf;ynmtultnD awmif;cH&ygawmhw,f? 'Dae&mrSm =um;jzwfwifjyvdw k mu bwf*sut f oH;k p&dwf wGuc f su& f mrSm aiGvE J e _ ;f u woD;wjcm; jzpfaewmyg? w&m;0if aiGvE J e _ ;f u wa':vm 86 usyf vd@k qda k omfvnf; bwf*sur f m S 5 usya f usme f @J om wav#mufv;kH wGuw f mawG@& w,f? wzufuvnf; Sanctions ydwq f @kd r_ ajyvnfapa&;twGuf US - EU pwJh taemufty kp fe k @J rsuE fm S csKd aoG; oHcif;wrefcif; v_y& f m S ;r_rsm; vkyw f ,f?
IMF eJ@ jrefrm wm0ef&Sdolrsm; wESpf=um oHk;oyfppfaq;r_rsm;t+yD; jrefrmhpD;yGm;a&; jyKjyifajymif;vJr_eJ@ ywfoufwhJ }uD;=uyfrt _ pD&ifcp H m Staff-Monitored Program (SMP) . Jan 2013 IMF Country Report

xGua f y:vmw,f? 'DtpD&ifcp H m[m e0w - etz ppftpd;k & (23 ESp) f t_yx f y k u f kd &Si;f xkw+f yD;/ eD,v kd pfb&,f jyKjyifajymif;vJa&; vkyi f ef;pOf csrw S jf cif;yJ jzpfygw,f? 'Daemuf pD;yGm;a&;eJ@bma&; em;vnfrp _ mv$m Memor _ mv$m Technical Memorandum - andum of Economic and Financial Policies / twwfynm em;vnfrp S a f &;xd;k w,f? tcsLyftm;jzifh atmufygvy k i f ef;pOfrsm; yg0ifw,f? of Understanding wd@k ukd IMF eJ@ vufrw (u) aiGvE J e _ ;f wnf+idra f &;eJ@ jyKjyifajymif;vJa&;? kd sio hf ;kH / FEC jyefy k o f r d ;f / 1 {+yD 2012 bmESpt f prS pI }uD;=uyfaygua f ps; managed float pepfuu w&m;0ifa':vm udi ka f qmifci G jhf yK/ yk*v ~ u d b%frsm;udk tpd;k &b%frsm;ESiw hf ef;wl vGwv f yfpm G Edi ki f jH cm;aiGvc J$ i G jhf yK/ yk*v ~ u d eJ@tpd;k & wef;wlyifqi kd E fi kd a f &; vkya f qmif? 28

_ynfolhtm%m
(c) aiG=u;ay:vpD? jrefrmhA[dkb%f MCB udk udk,fydkiftkyfcsKyfa&; ydkay;zdk@ A[dkb%fOya'jyXmef;/ ,cifuusifhoHk;wJh bwf*suv f a dk iGtay: rlwnf+yD; aiGa=u;ay:vpD csrw S r f _ (vda k iGjznfz h @kd aiGpuULdu k f aiGwu kd p f mcsKyfa&mif; twd;k E_e;f owfrw S f ponf) tqH;k owf/ Edi ki f jH cm;t&efaiG pkaqmif;+yD; aiGa=u;cef@cr JG e _ @J b%fw;kd E_e;f udq k ;kH jzwf (IMF xHrS twwfynm tultnD,) l / aiGazmif;yGrx _ e d ;f csKyfz@kd aiGaps;wnf+idrz f @kd vy k a f qmif/ b%ftcsi;f csi;f qufo, G r f _ aps;uGuz f i G /hf aps;uGut f ajccH aiGa=u;pepf jynf0 h pGmazmfaqmif? ('gayrJh avmavmq,frm S bwf*suv f a kd iGjyr_u A[db k %ftwd;k E_e;f udk rxde;f Edi ka f o;bl;/ t&efaiG ajymyavmufatmif r&Sa d o;bl;/ usya f iGr+idra f o;bl;)? (*) bma&;ay:vpD? Edi ki f jH cm; aiGva J$ jymif;r_Ei S hf yk*v ~ u d b%frsm;. rwnft&if;tES;D udk Edi ki fw H um pHcse d p f n H e $ ;f twdi k ;f jzpfa&; (Edi ki fw H um bmt&if;aps;uGut f wGuf wHcg;us,u f s,z fi Ga hf y;zd@k ) taqmufttHk jyKjyifajymif;vJa&; Structrual f @kd / yk*v ~ u d u OD;aqmifwA hJ sL[m csrw S z f @kd / ukeo f , G a f &;eJ@ Edi ki f jH cm;&if;ES;D jrKyfEr HS _ FDI twm; Reforms vkyz tqD;rsm; z,f&m S ;zd@k ? topfjyXmef;vdu k w f hJ Edi ki f jH cm;&if;ES;D jrKyfEr HS _ Oya't& Edi ki f jH cm;t&if;tES;D 80 jynfwi G ;f 20 vd@k jyifw,f? jynfyaiGva J$ jymif;r_ aiGay;aiG,l uef@owfcsur f sm; z,f&m S ;ay;wJh A New Foreign Exchange f jrdi k ;f Oya'/ txl;pD;yGm;a&;ZkeO f ya'/ tao;pm;acs;aiG Management Law jyXmef;? FDI twGuf ajrvGwa Oya'rsm; jyXmef;? yk*v ~ u d b%frsm;rS acs;aiGtay: taygic fy H pPn;f wefz;kd jzwfr_ av#ma h yga h y;cJ/h rwnfaiGtay: tyfaiGtcsKd ; deposit-to-capital ratio ESihf rwnfaiG xyfaqmif;r_ b%fcw JG ;kd cs@J rw _ @kd tay: uef@owfcsur f sm; z,f&m S ;cJ? h aiGa=u;aps;uGuf zG@H z;apa&;eJ@ bwf*suv f a kd iG jznfq h nf;ay;a&;twGuf aiGwu kd p f mcsKyf tmrcHpmcsKyf pawmh &S,, f mrsm; a&mif;0,faygiE fE HS i kd a f &; Stock Exchange xlaxmif/ tmqD,a H ps;uGue f @J csw d q f uf (*syef - 'di k0 f g aiGa=u;tzG@J tpnf;eJ@ 2015 rSm t}uD;tus,f ajymif;vJrv _ y kz f @kd pp D Ofae)? (a&&Snr fm S jynfwi G ;f yk*v ~ u d b%frsm;udk Edi ki f jH cm;t&if;tES;D rsm; cGijhf yKzd@k / Edi ki f jH cm;b%fcr JG sm; zGic hf i G jhf yKzd@k y%mrajcvSr;f jzpfw,f)? 'Dve kd @J Edi ki f jH cm;t&if;tES;D awG vSr d0 hf ifvm+yD; usm;jzpfvmr,fv@kd wGuw f ,f? (C) tcGeb f may:vpD? bwf*sufvdkaiG av#mhcsEdkifzdk@ tcGefaiGwppwdk;zdk@twGuf jynfol@bm pDrHcef@cGJr_ aumif;atmifvkyf (qif;&Jr_av#mhcs pdkufysdK;a&;tygt0ifbufpHkzGH@z; a&&SnfcH urBmhpD;yGm;a&;eJ@jyefvnfaygif;pnf; ponf)? vlr_ toH;k p&dwf ynmuse;f rmponf bwf*suw f ;kd ? tcGeO f ya' jyefvnfa&;qGJ (avmavmq,f tcGea f &Smif tcGef uif;vGwf tcGev f r d f w&m;r0iftcGef tusiy hf sujf cpm; }uD;xGm;ae)? wjynfv;kH qdi k& f m pD;yGm;a&; pDrc H ef@cr GJ w _ i Gf (arcdp k ;D yGm;a&;qdi k& f m ay:vpDcsrw S r f e _ @J taumiftxnfazmfrt _ wGu) f urBmb h %f tm&Sz@HG z;a&;b%fe@J IMF wd@k rS pGr;f &nfwnfaqmufre _ @J enf;ynmu|r;f usir f _ tultnD,/l arcdp k ;D yGm;a&;qdi k& f m tzG@J tpnf;rsm; Institutions ud&, d mwefqmyvmrsm; Instruments wnfaqmuf? (i) au;+rD0efxy k ? f
IMF - jrefrm Staff-Monitored Program (SMP) tpD&ifcp H m Z,m; (5) ESpv f wfpr Du H e d ;f

rSm ,ckva kd zmfjyw,f? (vd& k if;aumufEw k f azmfjyvdu k y f gw,f) (rSwc f su? f 2012-13 rwdi kr f u D aiGvE J e _ ;f udk w&m;0ife@J jyifyaygua f ps;t=um; cse d q f vJEe _ ;f Weighted hJ E J e _ ;f udk tav;ay;wGu) f jzifw h u G w f ,f) Exchange Rate (ta&;ygwv 29

_ynfolhtm%m
(a':vm o ef; aygi f; ) jyn y f au ;+r a D ygif; ( G D P w Gify g0 ifr _ ) q yfc sde fa &mu f jyn fy au ; a rre ars t &efaiG G ros s offi ci al res e rve s (o i G ;f u e k f v aygi ;f ) G D P (v sm x m;) aiGa=u ;azmif; yGr _ (pm;o ;kH o la ps; E_e f; t n e $ ;f u de f; C PI t &/ b mESp fu ke f) S M P Z, m; 1 ESi hf 3 t & G D P (u sy o f e ;f ax mifa ygi ;f ) G D P (a':v mo ef; axmifa ygi f; ) 2011-12 14632 284 10592 3818 33 55 50 39719 51444 2012-13 12251 231 2372 5071 4 63 65 447 97 53140 2013-14 112 30 19 6 0 5697 39 65 53 50315 2 014-15 12 666 2 04 0 6 135 38 6 6 5 0 -

H meJ@ uGv J a JG ew,f? txufrm S bmtcGe0 f ef}u;D wifjywJh au;+ra D ygi;f ESihf t&efaiGyrm%[m SMP tpD&ifcp au;+rDyrm% uGmjcm;r_u aiGvE Je _ ;f uGmjcm;r_a=umifv h nf;aumif; wGue f nf;uGmjcm;r_a=uifv h nf;aumif; uGv J w JG m vd@k ,lq&w,f? *syefu au;a[mif;av#mf au;opfacs;ay;vd@k 2013-14 upvd@k au;yl arrears okn jzpfom G; w,f? 'gayrJh au;opfxyf,r lm S jzpfwt hJ wGuf au;+rDyrm%u avsmo h m G ;rSm r[kwb f ;l ('Dta=umif; aemufyi kd ;f rSm wifjyygr,f)? ta&;}uD;wJt h csuu f Edi ki f jH cm;t&efaiGup d jP zpfw,f? SMP tpD&ifcp H mt& Edi ki f jH cm;t&efaiG qd& k mrSm A[db k %fvuf0,f&a dS iGEi S hf tpd;k &b%frsm;rS jynfyb%frsm;wGif tyfEx HS m;aomaiGrsm;vnf; yg0ifw,f? ydi kq f i kd r f _ (tpd;k & -yk*v ~ u d ) tao;pdwp f m&if; razmfjyrD jynfyb%frsm;wGif tyfEx HS m;aom aiGtm;vH;k udk Edi ki f jH cm;t&efaiG tjzpf vHk;+yD;azmfjyxm;w,f vkd@ atmufajcrSwfcsufrSm azmfjyxm;w,f? pm&if;&Sif;awmh jynfyb%frsm;rSm tyfxm;wJa h iG wcsKd @w0uf pm&if;aysmufom G ;w,f? bwf*suv f a kd iGjznfz h @kd aiGpuULxyfu kd r f _ xde;f csKyfvu kd w f t hJ wGuf aiGazmif;yGru _ kd wpHw k &m xde;f csKyfEi kd f aomfvnf; tcGef&&Sdr_u (tcGefa&Smif tcGefuif;vGwf tusifhysufjcpm;a=umifh) tmqD,HEdkifiH tm;vHk;xJrSm tenf;qH;k yJ? IMF oH;k oyfrt _ & zG@H z;qJEi kd i fr H sm;&Jh tcGeb f m&&Sr d [ _ m ysr;f r#tm;jzifh GDP &J@ 18 &Sa d omfvnf; jrefrmjynfu 3atmufyJ &Sw d ,f? 'ga=umifh vda k iGjznfz h @kd aiGxyfacs;&w,f? (oHk;) jrefrmjynfp;D yGm;a&; tvm;tvmudk oH;k oyf&mrSm tm;aumif;csua f wGuo kd m=unf+h y;D pdwu f ;l ,OfraebJ tEW&m,fuv kd nf; jrifz@kd vy kd gw,f? tm;aumif;csua f wGu wdi k ;f jynftawmftwef}uD; vli,fvy kt f m;ayg o,HZmwu,f tcsut f csmus (wkwf tdE, dN tmqD,H t=um; tdE, dN ork'& N mxGua f ygu& f) dS tm&Susm;rsm;enf;wl toGiu f ;l ajymif;+y;D usm;topf jzpfvmEdkif[k qdkw,f? tm;aumif;csufqdkwmuvnf; xdxda&mufa&muf toHk;csEdkifrS tm;jzpfrSm jzpfw,f? toH;k rcsEi kd & f if tm;vnf;rjzpf usm;vnf;rjzpf EGm;jzpfom G ;vdrr hf ,f? tm;enf;csua f wGu vlO;D a&oef; 60 teuf26(15 oef;ausm) f [m qif;&Jwi G ;f euf/ vl@pr G ;f tm;edru hf s (ynm/ use;f rm ponf)/ tajccHtaqmuftkH rjynfp h kH (vrf;/ a&/ rD;/ qufo, G a f &;/ yd@k aqmifa&; ponf)/ pdu k y f sKd ;a&; edru hf s/ pufrr _ xGe;f um;/ o,HZmwtay: rSc Da kd eaom pD;yGm;a&;jzpfae? 'gt h jyif urBmp h ;D yGm;a&; ra&&mr_/ t&if;&Sif pD;yGm;a&; uyfqu kd r f /_ urBmu h e kp f nfaps;uGuf rwnf+ir dr f /_ bma&;aps;uGuf aoG;vef@r_ pwJh Shocks rsKd ;pH& k @J '%fukd 30

_ynfolhtm%m
(Oyrm pdu k y f sKd ;a&;xGuu f e k a f ps;us a&eHaps;wuf aiGwefz;kd rwnf+idrf ponf) cHEi kd & f nftm;enf;r_a=umifh vH+k cHKr_r&S? d 'gt h jyif jynfwi G ;f rSm ppfa&;/ Edi ki fa H &;/ vlra _ &; wnf+idrr f _ &Sa d o;wmr[kwb f ;l ?2008 udk vlxu k +idr+f yD; vufca H ewm r[kwb f ;l ? 2011 ESpq f ef;upvk@d pufrZ _ e k t f vkyo f rm;oydwa f wG/ t"rRv,f,majrodr;f qnf;r_ qef@usiw f hJ v,form;wdu k y fa JG wG/ td;k tdra f $@ajymif; ESix f w k c f& H wJh r@aeqif;&Jom;awG aps;qdi ky fi kd & f i Su f av;awG&hJ qENjyr_awG/ +idr;f csr;f a&;awmif;qdk csw D ufqENjyr_awG/ ukea f ps;E_e;f }uD;jrifr h /_ a&rD;rrSer f /_ vlrb _ 0usyw f nf;r_ rsKd ;pHu k kd vlwef;pm; vl@tv$mtoD;oD;u omeftrsKd ;rsKd ;eJ@ qENjyxkwa f zmfawmif;qdr k a _ wG Edi ki ft H ES@H cyfpy d p f y d a f y:ayguf vmw,f? jrpfqe kH @J vufya H wmif;wdu k y f[ JG m xif&m S ;w,f? vufya H wmif;/ rvufw/kd ESpu f syc f& JG m G wd@k rm S tm%mydi kr f sm;u t=urf;zufzcGw J ,f? vlrsKd ;pka'oawGrm S jynfwi G ;f ppfr;D +ir d ;f ao;wmr[kwb f ;l ? ucsie f @J &r S ;f ajrmufrm S aoewfor H wdwa f o;bl;? &cdi kt f a&;eJ@ ul;qufvmwJh rdwv D m-yJc;l taemufjcrf;-vm;_;d pwJh t"duk%;f rsm;&J@ tEW&m,fuvnf; rao;bl;? Armjynf[m ppfAsLdu k &uf t&if;&Sip f epfatmufrm S ukex f w k p fr G ;f tm;pkawG (vkyt f m;/ twwfynm/ pufu& d, d m/ v,f,majr ponf) vGwa f jrmufao;wm r[kwb f ;l ? ukex f w k p f r G ;f tm;pkawG rvGwa f jrmufbJ ukex f w k v f y k i f ef; rzGH z; rwd;k wufb;l ? Edi ki fw H um bmt&if; tm;ud;k eJ@ usm;jzpfz@kd pdwu f ;l ,Ofaewm[m wu,fawmh Armjynfukd rSc Da kd &;(vufa0cH)t&if;&Sif vrf;a=umif;udk qGa J c:aewmjzpfygw,f? +idr;f csr;f a&; trsKd ;om;jyefvnfoifjh rwfa&;eJ@ 'Dru kd a&pDa&;twGuf toGiu f ;l ajymif;a&;jzpfpOf qdw k hJ jyKjyif kd i fr H sm;eJ@ nv d y k w f myg? ajymif;vJa&; vkyi f ef;pOfukd ppfwydi k ;f tpd;k &u vkyv f mw,f? 'gvnf; IMF eJ@ taemufEi f ;l pD;yGm;a&;vnf; wnf+idrr f m S r[kwb f ;l ? tm&Sypdzw d r f dKif AsL[mrSm tJ'gawG r&S& d if FDI vnf; 0ifz@kd rvG,b Armjynfudk qGJxnfhEdkifrSm r[kwfbl;? ydwfqdk@r_ Sanctions awGvnf; kyfvdk@wifhw,frSm r[kwfbl;? orRw P ;kH &yfpvH;k udk wyifwnf; vkya fe OD;ode;f pdeu f Peace Building, Nation Building, State Building udpo ygw,fv@kd ajymw,f? rD', D mvGwv f yfci Ge hf @J toif;tyif;zG@J ci G hf qENjycGihf Oya'awG v$wa f wmfujyXmef;vmw,f? tifwmeufawG zGia hf y;w,f? v,f,majrOya'eJ@ ajrvGwa f jrdi k ;f Oya'/ Edi ki f jH cm;&if;ES;D jrKyfEr HS O _ ya'/ &yfaus;tkyc f sKyfa&;Oya' pwJh ta&;}uD;Oya'awGvnf; cyfoGufoGufa&;qGJvmw,f? EdkifiHa&;tusOf;om;awGudk vufvDpdyf+yD; vGwf+idrf; oufomcGihf ay;vmw,f? 88 aemufyi kd ;f jynfya&mufawGukd zdwa f c:w,f? vlrsKd ;pk vufeufui kd t f zG@J tpnf;rsm;eJ@ typftcwf&yfa&; awG@pa kH qG;aEG;yGa J wG vkyw f ,f? rm&S,favmacwfu Oya'rJh xifovdkvkyfcJh&mu ,ckOya't&vkyfw,f Rule of Law qdkwJhpum; us,u f s,a f vmifavmif ajymvmw,f? tJ'O D ya'awG/ enf;Oya'awGu b,favmuftxd jynfou l t dk udsK;jyKovJ/ ppfAsLku d &ufe@J cde ka D wGukd b,fvt kd umtuG,f ay;xm;ovJ/ b,fvo kd ufa&mufr& _ a dS eovJ (2008 zG@J pnf;yHu k tacgiftcsKyfy) J qdkwmuawmh Oya'ynm&SifawG/ vlr_a&;ody`Hynm&SifawG/ vl@pGrf;tm;jrifhwifa&; Capiticy hf a&;orm;awGu qef;ppf=uygvr dr hf ,f? vufawG@rm S awmh (vufya H wmif;vd/k Building tzG@J tpnf;awG vl@tcGit rvufwv kd ) kd tm%mydi kr f sm;u t=urf;zufwmudk Rule of Law vd@k ajym+yD; vlxb k ufu (tuef@towfe@J ) jyefvnfcc kw H muda k wmh &mZ0wfre _ @J ta&;,laew,f? vGwv f yfpm G xkwa f zmfci G /hf zG@J pnf;cGi/hf v_y& f m S ;cGia hf wGtwGuf ygrpfav#mufae&+y;D tajccHvw l ef;pm;awG&@J qENjyawmif;qdr ka _ wGukd &mZ0wfrt _ jzpf tr_uy kd a kH zmfwnfaqmufum yk'x f ;D yk'r f awG wyH}k uD;eJ@ ESy d u f y G a f ew,f? &cdi kt f "duk%;f / rdwv D m/ yJc;l wdi k ;f taemufjcrf;eJ@ vm;d;_ t"duk%;f awGrm S cde k r D mzD;,m;*d% k ;f awG aomif;use;f aewm tm%mydi kr f sm;u Rule of Law rvkyw f m awG@ae&w,f? ppfwyfu vkt d yfovkd yk'r f 144 eJ@ Rule of Law vkyw f ,f? ucsip f pfyr JG m S wdu k a f v,mOfawG/ 'H;k awGe@J +idr;f csr;f a&; 31

_ynfolhtm%m
wnfaqmufw,f? ppfwydi k ;f tpd;k &u olw@kd tusKd ;pD;yGm;eJ@ tcGit hf m%mudk rxdyg;wJh *Gic f suef@owfxm;wJh rlabmif w&yfatmufu pnf;urf;jynf0 h aom 'Dru kd a&pD qdw k mudk ay;aewmjzpfw,f? wHv#yu f a dk &rxifrz d @kd vdy k gw,f? ,ckaqmif;yg;rSm Edi ki fa H &;/ ppfa&;/ vlra _ &;awG aqG;aEG;zd@k r&nf&, G y f gb;l ? pD;yGm;a&;udpP t"duxm; wifjyrSm jzpfwt hJ wGuf 'Dta=umif;awG c%xm;vd@k pD;yGm;a&;tyki d ;f udk jyefaumufygr,f? orRwOD;ode;f pdef wdi k ;f jynfo@kd re d @f ce G ;f (19-6-2012) rSm trsKd ;om;pDru H e d ;f yrumvwdk 5 ESpp f r D u H e d ;f (2011-12 rS 2015-16) t+yD; wOD;csi;f ysr;f r#0ifaiG 17 q (jzpfEi kd & f if 3 q) wd;k zd@k / qif;&Jra _ tmuf 26 rS 16 od@k av#mc h sz@kd &nfre S ;f a=umif; ajymw,f? 'DtwGuf Edi ki fa H wmfrS tcsKd ;tpm;rsm;aeaom (qufo, G a f &;/ v#yp f pf/ pGr;f tif/ opfawm/ ynmuse;f rm/ aiGa&;a=u;a&; pwJ) h ursm;udk yk*v ~ u d od@k wd;k jric hf i G jhf yKoGm;rSmjzpfa=umif;/ dS ufEp S q f cef@ vdt k yfa=umif;ajymw,f? IMF &J@ SMP tpD&ifcp H m 'DtwGuf Edi ki f jH cm;&if;ES;D jrKyfEr HS _ FDI vuf&x tm;udk;eJ@ajymaewmyg? 27 Zefe0g&D 23 rde@f ce G ;f rSm orRwOD;ode;f pdeu f au;+rDta=umif;pajymw,f? yJ&pfuvyf +rD&i S f 11 Edi ki fr H S jrefrmjynfay: wif&a dS eaomau;+rD a':vm 10327 bDv, D H (oef;axmifaygi;f ) rS 50udk avsmy f pfz@kd oabmwl a=umif;/ *syefu trsm;qH;k jzpf+yD; a':vm 35 bDv, D H use+f rD&i Sr f sm;u a':vm25 bDv, D H jzpfa=umif;/ aemfa0u &&ef&dS au;tm;vH;k jzpfwhJ a':vm 543 oef; avsmy f pfz@kd oabmwla=umif;/ useE fi kd i fr H sm;ESiv hf nf; qufvufnE d i d_ ;f dS u;+rD a':vm 1 bDv, D a H vmufukd (txufrm S azmfjywJh oGm;rSmjzpfa=umif; ajymw,f? ADB ESihf WB od@k qyf&ef&a *syefuavsmy f pfwhJ 35 bDv, D H xJrm S yg0ifw,f) *syef Edi ki fw H um yl;aygi;f aqmif&u G a f &;b%f Bank for Inter H S au;opfxyfacs;Edi kr f m S national Cooperation u =um;0ifqyfay;rSm jzpfa=umif;/ od@k jzifh ADB , WB wd@k xr jzpfa=umif; ajymw,f? (av;) k m tvGwo f abmzG@J xm;wJh zH@G z;+yD; 19 Edi ki fy H g0ifwhJ (trsm;pk OECD Edi ki fa H wG) yJ&pfuvyf Paris Club qdw +r& D i SE fi kd i fr H sm;tzG@J jzpfw,f? G7/8 , IMF , UNCTAD , WB , OECD , ADB (uJo h @kd aom a'oqdi k& f m zG@H z;a&; b%frsm;) pwJh Edi ki fw H um tzG@J tpnf;rsm;vnf; yg0ifw,f? tar&duef[m tcsut f csm tzG@J 0ifjzpf+y;D uGe* f &ufu ta&;ygwt hJ cef;u ygw,f? zG@H z;qJEi kd i fw H csKd @ au;uyfqu kd v f mwJh 1980 ESpr f sm; eJ@ 1990 ESpr f sm;upvd@k =oZm}uD; vmw,f? udpw P ckcsi;f tvku d q f ;kH jzwf case-by-case / +r& Di SE fi kd i ft H m;vH;k oabmwl/ IMF pnf;urf;twdi k ;f / jyefvnf nE di d_ ;f r_opf/ +rDpm;Edi ki fw H Edi ki fc H si;f od@k tcGit hf a&;ydr k ay;& qdw k hJ rl 5 csuu f sio hf ;kH w,f? wif&a dS u;+rD wGuc f su& f mrSm tom;wifvuf&w dS efz;kd Net Present Value (aygua f ps;) jzifh wGuw f ,f? pm&if;t& Face Value wGuw f m r[kwb f ;l ? wGuc f suy f kH _ya f xG;w,f? tpd;k &csi;f wifwt hJ au; Inter-government debt eJ@ yd@k ue kt f au; Export f sKd ;cGw J ,f? zG@H z;r_taxmuftyHt h au; ODA debt eJ@ zG@H z;r_taxmuftyHh r[kwa f omtau; credit qd+k yD;ESpr Non-ODA debt [kvnf;cGw J ,f? ESp& f n S e f @J ESpv f wf acs;aiGtau;yJ t}uHK;0ifw,f? yJ&pfuvyfoabmwlnr D _ qdw k m jzpfpOftpjyefpjcif;omjzpf+yD; wEdi ki fc H si;f pDEi S hf ESpz f ufoabmwlnc D suf jyefq& GJ w,f? jrefrmbufu av#mufvm $ wifjy &Si;f vif;ajzqd+k yD;&if tjyifxu G a f e&w,f? +rD&i Sr f sm;&J@ wHcg;ydwa f qGaEG;yGu J kd xdi ka f pmifa h e&w,f? *syefu jrefrmud, k p f m; yGp J m;vky+f yD; avsma h ygr h a _ wGy& kd atmif aqG;aEG;ay;w,f? atmifpm&if; xGuv f mrSyJ jrefrmppfAsLdu k &ufawG um;0gEi kd y f gawmhw,f? D /H 'de;f rwf/ zifvef/ jyifopf/ *smreD/ jrefrmjynf&@J +rD&i Sa f wGuawmh ADB - WB =op}wD;,m;/ b,fv*s, tDwvD/ *syef/ e,fomvef/ aemfa0/ ,lauwd@k jzpfw,f? *syefau;u trsm;qH;k yJ? 'ga=umifh *syefuyGp J m;vky+f yD; 32

_ynfolhtm%m
US - EU wd@k axmufcr H e _ @J IMF eD,v kd pfb&,f vkyi f ef;pOfatmufrm S jrefrmjynfppfAsLdu k &ufrsm;udk pD;yGm;a&;Edi ki fa H &; wHcg;zGia hf y;jcif;yJjzpfw,f? wqufxr J m S US - EU wd@k u '%fcwfyw d q f @kd r_ Sanctions kyo f r d ;f wm/

qdi k ;f iHw h mawGukd w&pfcsi;f pD ajzavsma h y;vmw,f? ESpz f ufoabmwlnc D suf Myanmar Debt Treatment. Jan 25 , 2013 t&

31 'DZifbm 2012 jynfyau;+rDaygi f; yJ&pfuvyfok@d wif&da S u;+rDa ygif; ukpm;au;+rDaygi f; Treated avsm fypf jyefvnfndE_dif;

US a':vm

oef; 15300 10327 9868 5556 4312

jyefvnfnE d i d_ ;f au;useu f kd qdi k ;f iHu h mv 7 ESpt f yg 15 ESpt f wGi;f jyefqyf/ av#my f pfau;+rDukd yxrtqifh 125 'kw, d tqifh 375 jzifh ESpq f ifc h GJ av#my f pfrnfjzpfw,f? 'Dae&mrSm au;+rDyrm% azmfjyr_e@J wGuc f suy fu kH v JG a JG =umif; wifjycJ+h yD;jzpfw,f? rqvacwfu (1988 rwdi kr f ) D a':vm 4 bDv, D a H usmf yJ&w dS ,f? 1987 rSm zG@H er d hf LDC av#mufxm;&+yD; * av;vH;k ta&;awmfy}kH uD; ayguu f v JG mw,f? tcGeb f m0ef}u;D v$wa f wmfrm S wifjycsut f & 88 aemufyi kd ;f au;opfu a':vm 261 bDv, D H ausmf (wkwu f trsm;qH;k 213 bDv, D a H usm) f jzpfw,fv@kd qdw k ,f? ,ckau;a[mif;au;opfaygi;f (yJ&pfuvyf oufouf) a':vm 1032 bDv, D H jzpfae+yDjzpfw,f? 23 ESpf twGi;f twd;k / tcse d v f e G a f =u;/ [da k =u;'Da=u;rsm;u acs;aiGxuf ydr k sm;aew,f? urBmay:rSm 1973 t&if;&Sip f ;D yGm;a&;uyfEi St hf wl taemufty k p f k bmt&if;udk zG@H z;qJEi kd i fr H sm;od@k pwif wify@kd vmw,f? a&eHa':vmawG taemufwi kd ;f b%f}uD;awGrm S yHv k mvd@k jzpfw,f? acs;aiGtajrmuftjrm;[m rr#wwJo h mefe@J acs;&+y;D jyefqyfcse dr fm S aygua f ps;eJ@jyefqyf&w,f? 'gt h jyif tm%m&Sit f pd;k &rsm;&Jh t&nftcsi;f rJr h /_ tusiy hf suc f spm;r_/ vufeuf0,frr _ sm;a=umifh au;0efxy k y f v d mw,f? bwf*suv f a kd iGjznfz h @kd twd;k t&if;jyefqyfz@kd ESpfpOfaiGxyfacs;ae&w,f? =umawmh twdk;ay;&wmu t&if;xufydkrsm;vmw,f? 'gudk t&if;a&jyefpD;r_vdk@ pD;yGm;a&;ynm&Sir f sm;u ac:w,f? 1980 ESpr f sm; 1990 ESpr f sm;a&mufawmh t&if;&Sip f ;D yGm;a&;uyfrsm;ESit hf wl zG@H z;qJEi kd i fa H wGrm S au;uyf aygufuGa J wmhwmyJ? au;0efydqif;&JEdkifiHrsm; Highly Indebted Poor Countries vd@k ac:w,f? IMF xH tultnDawmif;&+yD; bk&m;ocif&hJ tvka d wmftwdi k ;f txGwt f jrwfjyKjcif;cH&wJh Edi ki fw H um bmt&if; twGuf aps;uGuw f cg; us,u f s,z f i Gc hf i kd ;f wJh eD,v kd pfb&,f0g' aq;cg;}uD; aomuf&ygawmhw,f? ,ckawmh EU Edi ki fa H wG xJrm S vnf; au;uyfayguu f u JG e k +f yD (*&d/ tdi k, f mvef/ ay:wl*/D pyde/f qdu k y f &yf)? ,ckvnf; ppfAsLdu k &ufrsm;eJ@cde k r D sm; }uD;pd;k wJh Armjynfrm S 'Due d ;f qdu k w f mygy? J 2012 - 13 Edi ki f jH cm; au;+rD[m (yJ&pfuvyf wGufcsufr_t&) GDP &J@ 2879 jzpfw,f? wjcm;au;uyfqdkuf EdkifiHawGavmuf rqd;k bl;vd@k qdc k siq f E kd i kd a f yr,fh bwf*suv f a kd iGu 19 ausmf (pHowfrw S c f suu f 5) GDP wGif pufr_ (pufrv _ ufr/_ v#yp f pf/ pGr;f ti/f aqmufvy k a f &;/ owWK) yg0ifEe _ ;f SMP Z,m; 5 t& 72 (pHowfrw S c f suu f 30) jzpfw,f? 33

_ynfolhtm%m
ESp& f n S v f rsm; ausmufacwfyp kH e H @J pcef;oGm;ae&+yD; Edi ki fa H &; pD;yGm;a&; vlra _ &; tbufbufu yqif;aew,f? 'gukd pum;vSvo S ;kH +yD; topfuav; Virgin Land rd' k ,fyp kH o H pf New Model vd@k ac:ae=uw,f? (ig;) 'Dae&mrSm tm&Susm;rsm;/ e*g;rsm;ta=umif; enf;enf;ajymzd@k vw kd ,f? *syefu 'kw, d urBmppf ppf;H_ Edi ki f /H tar&duef}uD;=uyfre _ @J jyefvnfxa l xmifa&;vky& f w,f? 1949 uGejf rLepfwkwjf ynf ay:ayguv f mr_/ 1951-53 udk&D;,m;ppfyGw J dk@ESifhtwl tar&duef rm&S,fpDrHudef;eJ@ t}uHK;0ifwhJ wckwnf;aom tm&SEdkifiH jzpfvmw,f? taemufEi kd i f H t&if;tES;D aps;uGuw f @kd e@J qufpyfr& _v dS m+y;D ypm;ay;cH&w,f? yifu, kd t f m;jzifv h nf; zG@H z;+y;D Edi ki fw H Edi ki fH jzpfwma=umifh 1960 ESpr f sm;twGi;f tvsit f jref acgi;f axmifvmEdi kw f ,f? awmifu& kd ;D ,m;/ a[mifaumif/ xdi k0 f rf/ pifumylw@kd [m vlO;D a&enf; Edi ki fa H o; wjcrf;yJE hi kd i fr H sm;jzpf=uum AD,uferfppf (1964-75) eJ@twl tar&duef&@J txl;tcGit hf a&;ay; Edi ki fr H sm;jzpfvmw,f? 1970 ESpr f sm;rSm wkwu f kd 0di k ;f ywfxm;wJh tvSjyrSeb f ' D kd Showcase Edi ki fr H sm;tjzpf e*g;rsm;jzpfvmw,f? tar&duef t&if;ttES;D tjyif jymyHa k tmufu acgi;f jyefxvmwJh Oa&myeJ@ *syefw@kd &hJ t&if;wify@kd rv _ i d_ ;f rsm;/ jzKef;tm;aumif;wJh tar&duef&hJ aps;uGuw f @kd Ei St hf wl 1980 ESpr f sm;rSm tm&Susm;awG (xdi k ;f / rav;/ zdvpfyi kd /f tif') kd ay:vmw,f? 1990 ESpr f sm;aemufyi kd ;f ppfat;vGef owif;enf;ynmayguu f r JG _ bmt&if;urBmjzef@usur f _ Globalization St hf wl usm;awGe*g;awG[m topfay:xGe;f vmwJh pufrE _i kd i fr H sm; NIC vd@k tac:cH&wJh of Finance Capital wd@k Ei zG@H z;r_r' kd ,fw&yf jzpfvmw,f? AD,uferf/ avm/ uarBm'D;,m;/ jrefrmwd@k [mvnf; tmqD,t H 0ef;t0di k ;f twGi;f 0ifa&mufvmw,f? 1980 aemufyi kd ;f wHcg;zGip hf ;D yGm;a&; jyKjyifajymif;vJrE _ i St hf wl w[kex f ;kd zG@H z;vmwJh wkwf aps;uGue f @J csw d r f w d t hJ cg usm;awGe*g;awG&hJ pD;yGm;a&;[m cHEi kd & f nftm; yda k umif;vmw,f? 1997 tm&Sp;D yGm;a&; uyfrm S usm;awGe*g;awG ta&cGu H |wo f m G ;ayr,fh wkwp f ;D yGm;a&;tif*sif tm;aumif;r_a=umifh emvefxjrefcw hJ ,f? 'gayrJh olw@kd &hJ pD;yGm;a&; (Eki di fa H &;vnf;ygw,f) rd' k ,f[m wEdi ki fe H @J wEdi ki f H rwlb;l ? wcsKd @u 0efaqmifr_ pD;yGm;a&; t"duxm;w,f? bm/ ukeo f , G /f qufo, G a f &;/ ynm/ use;f rm/ [dw k ,fc&D;oGm;pojzifh jzpfw,f? (a[mifaumif/ xdi k0 f rf/ pifumyl)? tm;vH;k vdv k u kd Edi ki f jH cm;aiG&zd@k yd@k ue kO f ;D pm;ay; Export Orientation pepfusio hf ;kH w,f? 'Dpepf&@J tm;enf;csuu f Edi ki f jH cm;t&if;tES;D (Aids Grants FDI ponf) tay: wzufowfrc DS & kd wm jzpfwt hJ wGuf trsKd ;om;pD;yGm;a&; zH@G z;r_ukd xdcu kd r f& _ w dS ,f? aumfy& kd w d f bmt&if;u cGa J y;wJa h 0pkuo kd m ud, k u f &wm jzpfw,f? 'gawmif Edi ki fa H wmfu tjynft h 0 &wmr[kwb f ;l / vufa0cHt&if;&Sia f wGu &wmjzpfw,f? oGi;f ukef tpm;xd;k pD;yGm;a&; Import Substitution u trsKd ;om;pD;yGm;a&;eJ@ pufrz _ HG z;a&;udk tm;ay;w,f? vG,v f , G a f wmh r[kwb f ;l ? ud, k t hf m;ud, k u f ;kd &w,f? 'DEp S c fu k r kd #r#ww usio hf ;kH (Oyrm wkw/f b&mZD;) oifa h =umif; pD;yGm;a&; ynm&Sif wcsKd @u zG@H z;qJrsm;od@k owday;w,f? JG efxdu k v f y k +f yD; jrefrma&$@ajymif;tvkyo f rm;rsm; iSm;um wqifc hH ckq& kd if xdi k ;f wd@k rav;wd@k u FDI vufcu aoG;pkyw f m cHae&w,f? awmifu& kd ;D ,m;/ a[mifaumif/ xdi k0 f rf/ pifumyl pwJE hi kd i fa H wGu FDI wqifc h H uefxdu k f vky+f yD; Armjynfrm S &if;ES;D jrKyfEa HS e=uw,f? pifumylu bma&; ukeo f , G a f &; wqifc h =H um;yGp J m;vkyw f m cHae& w,f? ynm/ use;f rmpwJh 0efaqmifrt _ &yf&yfwi Gv f nf; olw@kd uy kd J rSc Da kd e&w,f?
FDI qdw k m ESpz f ufom G ;"m;vdy k? J rSc Dv kd e G ;f &if rdat;ESpc f gem jzpfr,f? Edi ki fp Ha kH umfya kd &;&Si;f }u;D rsm;bufu=unf& h if t&if;wify@kd +yD; tjrwf}uD;}uD; ,lr,f? t&if;wify@kd w,fqw kd m pDrc H ef@cr JG /_ aps;uGua f 0pk/ twwfynm/ pufu& d , d meJ@ uke=f urf;wydi k ;f wify@kd wm (a&mif;wm) yJ? olw@kd u jrwf+yD;om;yJ? zG@H z;qJrsm;bufu vl (vkyt f m;) eJ@ ajr (ydi ke f uf tcsKyftjcm/ obm00ef;usi) f pdu k & f w,f? ,lwwfrS pDrc H ef@cr JG /_ aps;uGua f 0pk/ twwfynm/ pufrt _ ajccH ud, k q hf D

34

_ynfolhtm%m
user f ,f? r,lwwf&if u|ec fv H u kd & f wmeJ@ wdi k ;f jynfysuo f m G ;wmyJ tzwfwifr,f? ud, k E hf i kd i fr H m S 0gxu G a f yr,fh vuf,ufuef;u rwufao;bl;? opf/ ausmufrsuu f tp a&eH"mwfaiG@/ oHr%d/ a=u;eDponf xGua f yr,fh yvyf pwpftaphutp 0g,mu;rS tyftxd jynfyu wifoi G ;f ae&w,f? ud, k b hf ufu rSeu f efwa hJ y:vpD&r dS S ESpa f phv@kd pm&if;&Si;f wJt h cg vkyi f ef;wckv;kH ud, k v hf ufu, kd a hf jc vnfywfEi kd r f ,f? 'Dae&mrSm jzwfajymzd@k vw kd mu olrsm; Edi ki fa H wGrm S vkyi f ef;pmcsKyfoufwrf; ESpf 30 qdw k m trsm;qH;k yJ? jrefrmjynfrm S u ESpf 60 wd@k &5 ESpw f @kd jzpfaew,f? a[mifaumifu|e;f udk t*Fvy d u f v kd e kd t D jzpf ESpf 100 pmcsKyfe@J iSm;vdu k & f ovdy k ? J tqd;k qH;k tcsuu f v#yp f pf/ pGr;f tif/ qufo, G a f &;/ yd@k aqmifa&;/ vrf;wHwm;/ ynm/ use;f rm/ aiGa&;a}u;a&; pwJh trsm;jynfoe l @J wdu k fu kd q f ufpyfrv _ nf;&Sd trsKd ;om;pD;yGm;a&; wnf+idra f &;twGuf tcsut f jcmvnf;uswhJ vkyi f ef;rsm;udk aps;uGuw f if yk*v ~ u d ydi k jf yKjcif;yJjzpfw,f? 'Dvy k i f ef;awG[m tjrwftpGe;f OD;pm;ay;vkyi f ef;awG r[kwb f ;l ? Edi ki fa H wmfu (toufaoG;a=umydi k ;f udk csKyfui kd x f m;wJ) h pDru H e d ;f cs &if;ES;D jryE fx HS m;&r,fh tajccHtaqmuf ttHe k @J 0efaqmifrv _ y ki f ef;rsm;jzpfw,f? ,cktcg ordi k ;f 0if a&S;a[mif;taqmufttHa k wGuy kd if avvHwif yk*v ~ u d ydi k jf yKae=uw,f? S aumfy& kd w d f bmt&if;twGuf ac:qda k vh&w dS hJ wef;wlyifqi kd c fi G hf Level Playing Ground atmufrm txde;f tuGyr f &Sd wHcg;zGic hf i kd ;f wm[m vGwv f yfaps;uGuq f w kd hJ eD,v kd pfb&,f0g' ygy? J eD,v kd pfb&,f0g'qdw k m &ifE;DS jryE fr HS y _p kH u H kd wefz;kd (pufrx _ w k u f e k ) f xkwv f y k r f t _ pm; wefz;kd r[kwa f om (uyfyg; tjrwftpGe;f ) xkwv f y k r f q _ o D @kd ajymif;vJazmfaqmifa&;twGuf bmt&if;&J@ v_y& f m S ;r_ukd xde;f a=umif; ay;aom taqmufttHk ,EW&m;w&yfjzpfw,f? (Edi ki fw H um uGejf rLepfygwr D sm; ES;D aESmzvS,y f /JG =o*kwf 2011 rS) (ajcmuf) *syefp;D yGm;a&; xdi k ;f r_i d ;f aewm 15 ESp& f +dS yD? 2011 qlemrD EsLuvD;,m; ,dp k r dr hf _ '%fcv H u fkd & f wJt h wGuf f e+yD; au; 15 ESpt f wGi;f 5 }udra f jrmuf pD;yGm;a&;usqif;r_e@J &ifqi kd a f e&w,f? au;+rD[m GDP &J@ 200 ausma 0efyd EU Edi ki fa H wGxuf rsm;w,f? 'gayrJh ol@au;u jynfwi G ;f au;+rjD zpfwt hJ wGuf au;ylr[kwb f ;l ? *syefjynfoa l wG [m pawmhaps;uGur f m S &if;ES;D jrKyfEw HS mxuf pkaqmif;wm Saving ydo k ef=uw,f? pD;yGm;a&;xki d ;f aewJt h wGuf oH;k pGr J _ odyr f vkyb f ;l ? 2012 'DZifbm atmufvw $ a f wmf taxGaxGa&G;aumufyr JG m S &SiZ f t kd mab; Shinzo Abe OD;aqmifwhJ vpfb&,f'r Du kd &ufwpfygwD LDP jywfjywfom;om; tEdi k& f vmw,f? Zlvi kd r f m S usi;f yr,fh txufvw $ a f wmf a&G;aumufyr JG m S jyeftEdi k& f &if *syefEi kd i fa H &;avmuudk LDP jyefvnf}u;D pd;k awmhrm S jzpfw,f? LDP [m ppf+y;D acwf *syefEi kd i fa H &;avmurSm tpOftquf pd;k rd;k vmcJw h hJ ygw}D uD;jzpfw,f? 2007 rSm 'Dru kd &ufygwD DPJ udk _;H edrc hf +hJ yD; tmab; Ekwx f u G c f& hJ w,f? ,ck jyefvnftEdi k& f vmwJh tmab;[m *syefp;D yGm;a&;udk tm;opfrmefopfe@J v_@H aqmfr_ rsm; vkyv f mw,f? ppf+y;D umv jymyHa k tmufu ke;f xcJp h Ofu aumfya kd &;&Si;f }u;D rsm;/ tpd;k &tr_xrf;rsm;/ a&G;aumufcH v$wa f wmftrwfrsm; trsKd ;om;a&; pdw" f mwfe@J wnDwnGww f nf; u;pm;cJo h vdk ,ckvnf; toGio f pfe@J pD;yGm;a&; Ed;k xvmzd@k vkya f qmifvmw,f? f ifxm;wJh "mwfaygi;f zdr k sm;udk v#yp f pfur k % ` }D uD;rsm; EsLuvD;,m; ,dp k r dr hf t _ EW&m,fa=umifh DPJ u ydwy tvdu k s jyefvnfywfci G jhf yKw,f? ud, k y fi kd t f y k c f sKyfci G hf ay;xm;wJh 1997 *syefA[db k %fOya'udk jyefvnfa&;qGz J @kd zdtm;ay;um aiGa=u;ay:vpDukd tpd;k &ucsKyfui kd w f ,f? ppftoH;k p&dww f ;kd jriz hf @kd e@J / *syefppfwyfukd ud, k u hf , kd u f dk 35

_ynfolhtm%m
umuG,a f &;twGuf uef@owfxm;r_rS tjynft h 0 ppftiftm;wd;k cs@J a&; twGuf zG@J pnf;tkyc f sKyfyu kH jkd yifz@kd aqmf=o w,f? 0ef}uD;awG ,mqlue k D Yasukuni ppfocsK if;uefawmhwm/ wkwe f @J tcsi;f rsm;aewJh pHcgcu k |e;f Senkaku k &u0,fwm pwmawGvy k a f qmif+yD; trsKd ;om;pdwu f kd v_@H aqmfw,f? (Diaoyu) udk tpd; ,cktcg tmab;pD;yGm;a&; vdk@ac:wJh bma&;eJ@ aiGa=u;v_H@aqmfr_ wqpfcsdK;tauG@udk urBmu tmHp k u kd a f pmif=h unfa h e=uw,f? D ) H du k x f w k +f yD; 2010 rSm tar&duef A[db k %f Federal Reserve u aiGpuULopfawG (a':vm 600 bDv, aiGwdkufpmcsKyf Bonds awG wyHk}uD;jyef0,fchw J ,f (t*Fvefvnf; tvm;wly) J ? 'Dvdk a':vmwefzdk; aps;cs+yD; tar&duefy@kd ue k a f wG ,SOf yifEi kd r f _ yda k umif;apum wzufEi kd i fa H iGaps;jrifw h ufatmifvy k w f mudk zG@H z;qJEi kd i fa H wGu tjypfwif=uw,f? Quantitative Easing (QE) (aiGa=u; bH;k abmvatmvkyjf cif;vd@k jyef&rvm;rodyg) vd@k ac:w,f? b&mZD;vfu aiGa=u;ppfyv JG @kd qdw k ,f? ,ck *syefuvnf; QE vkyv f mw,f (,ef; 44 x&Dv, D ) H? tmab; Edi ka f jc&Sa d =umif; aocsmae+yDjzpfwhJ 20012 pufwifbmtuker f m S *syef,ef;aiGaps;[m a':vmeJ@,O S& f if 16 ,ldkeJ@,SOf&if 19 txd usae+yDjzpfw,f? wefzdk;csxm;wJh ,ef;aiGawGudk zGH@z;qJEdkifiHrsm;odk@wifydk@/ qyfcse d jf yefa&muf&if ,ef;aiGwefz;kd jyefjrijhf cif;jzifh aiGa=u;aps;upm;um tjrwfxw k a f ew,fv@kd pGyp f =JG uw,f? wzufu qifajcay;wmu ,ef;aiGazmif;yGr,f (*syefA[db k %fukd aiGazmif;yGr_ 2 txdci G jhf yKzd@k zt d m;ay;w,f)/ 'gayrJh umvwdb k %fw;kd E_e;f udk okneD;yg; csxm;jcif;jzifh jynfwi G ;f rSm pkaqmif;r_tpm; &if;ES;D jrKyfEr HS e _ @J pm;oH;k r_ukd xd;k qGay;w,f? od@k jzifh tjyeftvSea f xrdum oGi;f ukew f ifoi G ;f r_ukd jrifr h m;vmapr,fv@kd qw kd ,f? 2013 yxr oH;k vrSm *syefpawmhaps;E_e;f jyefjrifw h ufvmw,f? ke f uf }uHc hi kd o f efpr G ;f a&; twGuf 10 ppf+yD;acwf *syefp;D yGm;a&;&J@ Adou k mjzpfcw hJ hJ LDP taeeJ@ trsKd ;om;ydi ESpu f mv pD;yGm;a&;xd;k qGr_ &efya kH iG ,ef; 200 x&Dv, D H (a':vm 228 x&Dv, D ) H (1 x&Dv, D H ] oef;axmifaygi;f 1000) oHk;pGJzdk@ tqdkjyKxm;w,f? EsLuvD;,m; ,dkpdrfhr_umuG,fzdk@/ tajccHtaqmufttHkopfawG aqmufzdk@/ tvkyt f udi ko f pfawG zefw;D zd@k pojzify h gw,f? usm;topfjzpfvmr,fh Armjynfrm S tvH;k t&if;eJ@ &if;ES;D jrKyfEr HS _ vkyz f @kd vnf; ygw,f? tmz&durSm wkwu f a kd usm+f yD; tvH;k t&if;eJ@ &if;ES;D jrKyfEr HS ,f? *syeft&if;wify@kd r_ v_i d ;f w&yf zefw;D +yD; xdi k ;f tDaewJh pD;yGm;a&;udk wGe;f wifz@kd upm;jcif;yJ jzpfygw,f? h pwif&if;ES;D jryE fa HS e+yD jzpfw,f? taemuf ,cktcgrm S Armjynfrm S *syefu tvH;k t&if;eJ@ (ODA, FDI pojzif) Edi ki fr H sm;uvnf; 0ifa&mufz@kd wmplaew,f? eD,v kd pfb&,f0g'eJ@twl Edi ki fp Hb kH mt&if;udr kc DS +kd yD; ppfAsLdu k &ufe@J cde k t D &iftES;D awG wd;k yGm;zd@k wnfwc hH i kd +f rJz@kd }udK;pm;csur f e S o f r#[m wdi k ;f jynfukd acsmufurf;yg;xJ qGc J sovdo k m jzpfygvr d r hf ,f? 21 &mpke@J twl todOm%fyi Gv hf if; vm+yDjzpfwhJ Armjynf tzdEy dS c f H vlwef;pm;aygi;f pHk trdsK;om;toD;oD;&Jh jyif;jyif;xefxef a0zefqef@usir f u _ kd rkcsc& H ygvr d r hf ,f? Armjynfordi k ;f udk Armjynfjynfor l sm;ud, k w f i kd f zefw;D =uygvr dr hf ,f?
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123

36

aemufajumif;_yefrvSnhfzkdhqdkv#if

,ae@umvwGif tajymif; tvJ qd k o nf h pum;vH k ; +yD ; v#if aemufa=umif;jyefvSnhfrvSnhf qdo k nhf pum;vH;k onf tajymrsm; vSonhf pum;vH;k wpfv;kH jzpfygvr d hf rnf? aemufa=umif;jyefrvSn fh [k ajymaeol r sm;rS m orR w ES i h f v$wa f wmfOuUX jzpfonf? v$wa f wmfOuUXu qkv d #if orRwxufyif &Jonf/ jywfonf? aemufa=umif;jyefvn S o fh a l wGukd acs r_e;f rnf [kyif ajymonf? ol@wi Gf Tok@d ajymEki do f nfh tajctae yki dy fi dk f EkdifEkdif&SdaeIom ajymjcif;jzpfrnf? aemufa=umif;jyefrvSnhf [k &J&J ajym0Hholonf aemufa=umif;jyef vS n h f zk d @ jywf j ywf t rd e f @ ay;Ek d i f olvnf; jzpfayvdrr hf nf? aocsmayguf ajymEki do f nhf tcsuf r S m aemuf a =umif ; jyef vSn fh rvSn hf qdo k nho f abmxm; ESifh tqH;k tjzwfonf olw@dk vufxJ rSm &Sa d eonht f csuy f ifjzpfonf? 2008 tajccH O ya' t& aemufa=umif;jyefvSnhfcGihf wu,fwrf; vuf0,f&Sdxm;olrSm umcsKyfjzpfonf? ok@d twGuf aemuf

a=umif; jyefrvSnhf[k ajym&JolrSm vuf&Sd umcsKyf Adkvfrif;atmifv_dif tay: rD;aoolomjzpfvr dr hf nf? umcsKyfAdkvfrif;atmifvd_if onf aemufa=umif;jyefrnfrjyef rnf udr k l rajym? 2008 tajccH Oya' udk xdef;odrf;umuG,f&ef wyfrSmt"duwm0ef&Sdonfqkdaom tajccHOya'yg tcsufudk ajymae& onhf tvkyo f if umcsKyfuav; r#om jzpfygonf? 0if - jyiform;rsm; t"du pkd;&drfae=uonhftcsufrSm b,fawmhaemufa=umif;jyefvn S a fh v rvJ/ aemufa=umif; jyefvn S c hf a hJ omf qdkonhf aomu&wufayGae&r_yif jzpfonf? aemufa=umif;jyefrvSn fh [k yg;pyfu ajymaeHkr#jzihf tmrcH csuf r&Sa d cs? E_i d ;f ,SOI f ajym&rnfqv dk #if 1947 tajccHOya'ESifh 2008 tajccH Oya'udk tESpo f m&t& yki d ;f jcm;xm; onfh a&a0pnf;a=umif;rSm Eki di fa H &; wGif ppfwyfu pdw}f udKuf/ pGuz f uf/ v$r;f rd;k / csKyfui dk x f m;onfh tcsuy f if jzpfygonf? 1947 tajccH O ya't& qdkv#if ppfwyfonf umuG,fa&;

0ef } uD ; Xmeatmuf w G i f &S d a om 0efxrf;tzGJ@tpnf;r#om jzpf+yD;/ tpkd;&tzGJ@0if0ef}uD;onf oufqkdif &m rJqENrS a&G;aumufwifajrmuf xm;olom jzpf&rnf? 2008 tajccH O ya' onf ppfwyfu tcse d r f a&G;tm%m odr;f Eki d& f efEi S fh xm0pOf v$r;f rd;k csKyfui kd f cs,fvS,fxm;Ekdif&ef OD;wnfa&;qGJ xm;jcif; jzpfonf? ppfwyfu tm%m odrf;Ekdif&ef tajctaeqkdonfrSm vnf; tcse d t f cgra&G;/ ae&ma'o ra&G; tvG,w f ul azmfxw k z f efw;D Ekdifygonf? ,if;tcsufudk oHo, pk;d pOf;r# r&S=d uukev f if? h &cdi k jf ynfe,f/ rdwv D m/ OuU/H vm;_ d ; ponh f a e&ma'orsm;rS t=urf;zuf&rf;um;r_rsm;onf tcse df ra&G; aemufjyefvSnhfEkdifa&;twGuf }uKd wifZmwfwu dk r fr _ sm;yifjzpfygonf? yk'fr 144 xkwfjyefjcif;/ ta&;ay: tajctaea=unmjcif; ponfw@dkonf a'ovuQ%maqmifaom ppfwyf tm%odr;f r_ tao;pm;uav;rsm; yif jzpfonf? 2008 tajccHOya't& umcsKyo f nf v$wa f wmfuv k d nf;aumif;/ tpk;d &tzG@J uv kd nf;aumif;/ umvHu k kd 37

_ynfolhtm%m
vnf;aumif;/ ykdifydkifEkdifEkdif v$rf;rdk; csKyfui dk x f m;Eki do f nf? ppfwyfuv kd nf; pdw}f udKuf cs,v f , S /f pDr/H pD&if/ cef@cJG yki dc fi G fh &&Sx d m;onf? xd k t csuf r sm;ud k ry,f zsuf E k d i f o r# aemuf a =umif ; jyef rvSn fh yg[k ajymaejcif;onf ,Hw k rf; pum;r#om jzpfaeayvdrr hf nf? 90 a&G;aumufy& JG v'f od&v dS m&onhf tcg (e0w) ppftpk;d &onf umcsKyf Adkvfapmarmif uwdpum;ESihf Adkvf apmarmifudk ypfy,f/ z,f&Sm;um anmifEp Sy f if pDru H e d ;f udk azmfxw k f cJo h nho f mu txift&Sm; &Sc do hJ nf r[kwy f goavm? aemufa=umif;jyefrvSn f h zk@d qkv d #if ppfwyfukd wpfvufui dk v f y k +f y;D EkdifiHa&;pD;yGm;a&;wGif 0ifa&muf v$rf;rdk;pGuf zufaeonhf ppftkyfpk tqufquf. vkyfenf;vkyf[efudk tajctjrpfrp S I y,fzsuy f pf&vdrr hf nf? ,if;ok@d ppfty k p f k tquf quf. tpOftvmvkye f nf;vky[ f ef udk ry,fzsuE fi dk o f r# aemufa=umif; jyefvn S fh rnha f b;tE & W m,f&+dS rJ &Sd aevdrfhrnf? EkdifiHa&;ygwD/ tvkyf orm;or*~/ v,form;or*~/ pme,f Zif;or*~/ ausmif;om;or*~/ vlra _ &; toif;tzG@J tp&Sa d om 'Dru dk &ufwpf taqmufttHr k sm; wnf&/dS &Sio f ef/ zG@H +zdK;/ }uDxm G ;Eki dr f u _ kd zdEy dS /f wm;jrpf/ ydwfyifuef@owfxm;onfh rw&m; aom Oya'rSeo f r#uv kd nf; zsuo f r d ;f ypf&rnf? ok@d ygI rnfonht f qifr h qkd wyfwi G f wm0efxrf;aqmifqjJ zpfv#if Eki di fa H &;wGif vH;k 0 rygoih/f Eki di fa H &;wGif yg0ifvv kd #if wyfrw S &m;0if Ekwx f u G f +yD;rSom yg0ifaqmif&u G & f rnf? tpk;d &tzG@J ukd oufqi dk & f m rJqENe,frsm;rS jynfov l x l r kq J ENjzihf a&G;aumufwifajrm S ufco H r l sm;jziho f m zGJ@pnf;&rnf? ppfwyfjyKjyifajymif;vJa&;/ (Professional Army) jzpfa&;/ Adv k f rif;atmifvi d_ a f jymaeonhf (Standard Army) jzpfa&;wkd@twGufqkdv#if yxrOD;pm;ay;vkyf&rnhfvkyfief;rSm ppftkyfpktqufqufu ppfwyfudk wvufukdifvkyf+yD; EkdifiHa&;vkyfae onhv f y k[ f efEi S fh pD;yGm;a&;vkyi f ef;uki df ief;}uD;rsm;wGif ppfwyfu csKyfudkif/ cs,fvS,fpGufzuf vkyfaqmifaer_ tm;vHk;udk tajccHrSpI y,fzsuf ypfa&;yifjzpfonf? EkdifiHa&;ESihfpD;yGm;a&;wGif ppfwyfu Adkvfusv$rf;rdk; cs,fvS,f aeor# (Professional Army)/ (Standard Army) b,fawmhrS jzpfvmEkdifrnfr[kwfyg? azazxl axmifca hJ om wyfrawmf jyefjzpfz@dk qkv d #if ppfwyfonf Eki di fa H &;/ pD;yGm;a&; wk@d Ei S fh jywfjywfpp J J vrf;cG& J vdrr hf nf? ,if;okd@r[kwfv#if ckdeDwyfrawmf/ v,for d ;f ,modr;f wyfrawmf/ jynf olvx l u k kd zdEy dS o f nhf wyfrawmfom jzpfaeayvdrfhrnf? okd@ygI aemufa=umif;jyef vSna fh pEki dr f nfh a&cHajrcHrsm;ESifh tikwf twuf tqG,t f yGm;rsm; wu,fwrf; ukefpifatmif &Sif;vif;z,f&Sm;rnf qkdv#if 2008 tajccHOya' ukd yjyifzmax;ae&Hr k #jzihf rjzpfEi dk a f wmh yg? 2008 tajccHOya'udk zsuf odr;f +y;D tajccHOya'opfa&;qGa J &;ESifh ppfwyfjyKjyifajymif;vJa&;ukd w+yKd iw f nf; vky=f u&ygvr d r hf nf? 2008 tajccHOya'udk jyKjyifzmax;&Hkr#om &nfrSef;csuf xm;ae=urnfqdkv#if 0if - jyif orm;rsm; taejzihf aemufa=umif; jyefvn S v fh r dr hf nf [laom wap>}uD; jyKor# Ek=u&ayvdrr hf nf?

,if;ok@dr[kwv f #if cke dw D yfrawmf/ v,for d; f ,modr; f wyfrawmf/ jynfov l x l u k z kd E dy dS o f nhf wyfrawmfom jzpfaeayvdrr hf nf?

38

a'gufwmarmifarmif&@J 1988 tHk uGr _ pmtkyf

(1) a'guw f marmifarmif&@J 1988 tHk ur_ pmtkyu f kd jynfwi G ;f rSm jyefvnfxw k a f 0wm awG@&w,f? a'guw f marmifarmif&@J 1988 tHk ur_ ta=umif;a&;xm;wJp h mtkyu f kd t&ifuwnf;u zwf&w,f? a0zefcsua f wGvnf; a&;+yD;+yD? 'ga=umifh ra&;awmhbl;? 2012 ck/ 'DZifbmvrSm pmtkyt f jzpf xyfrx H w k a f 0vmw,f? bma=umifx h w k o f vJ? bm&nf&, G c f su& f o dS vJ? 'D (2) ckukd apma=uma0zefygr,f? orRwjzpfcsiw f ,fv@kd ajymwJh a':atmifqef;pk=unfukd owif;pum;yg;csiw f m jzpfvr dr hf ,f? 2008 tajccHOya' &J@y' k r f 59 (p) udk ausmjf zwfz@kd t&ifvy k y f gO;D vd@k ajymwmyJ? (pmtky& f @J aemufq;kH pmrsuE f m S 2 rsuE f m S udk =unfy h g?) (2) Armjynfrm S xkww f mudk jrefrmbmomjyef+yD;xkww f m rvkyb f J t*Fvy d v f y kd J xkww f mvnf; owdyrdw,f? tajccHOya'jyifz@kd v$wa f wmfrm S aqG;aEG;=uawmhrm S udr k a D tmif }uH@zG@H ygwe D @J 25 aom ppfAv kd t f rwfawGukd owdyrdatmifxw k w f meJ@ wlw,f?
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901 123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901 123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901 123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901 123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901 123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901

39

OD;Ek&@J wmawpaeom;pmtkyf a0zefcsuf

bma=umifh a0zef&ovJ? uG,v f e G o f a l &;wJh pmtkyu f kd a,bk,stm;jzifh Auy u a0zefavhr&Sy d g? jyefvnf racsy Edi ko f u l kd a0zefwm[m Edi ki fa H &; ,kwn f o Hh r d z f si;f wm vk@d ,lqvd@k ygy? J OD;Eku, G v f e G a f yr,fh jynfwi G ;f ppf tarGu &Sio f efuse& f pfcv hJ @kd a0zefz@kd vw kd myg? jynfwi G ;f ppf udk pwifwu kd c fu kd c f =hJ uwJh acgi;f aqmif}uD;awGtm;vH;k uG,v f e G =f uyg+yD? olw@kd wa,mufrS OD;Ekvkd ra&;cJ=h uyg? om;orD;awGzwfz@kd q+kd yD; (OD;Ekvy kd ) J uda k usm+f idr;f vnf; a&;cJy h gw,f? olao+yD;rS xkwc f six f w k v f @kd rSmcJw h ,f? ol@om;orD;awGu rxkwa f 0bJ xm;ygw,f? OD;Ekuawmh om;orD;twGuf wrifoufouf a&;cJw h mvd@k ajym+yD; wyifwnf; pmtkyt f jzpfyg xkwy f gw,f? (1998 rSm tdE, dN rSm xkww f ,f?) a0zefcsuf yxrqH;k a0zef&rSmu yk*v ~ u d b0udk tao;pdwf wpfwpfcc Ga G &;wJh OD;Ek[m Edi ki fa H &;b0uda k wmh vdc k siw f mudy k J uGu+f yD;a&;w,f? Oyrmwckjy&&if pwmvifacwfu Z'g;aemhAt f pD&ifcp H ma=umifh Auy u vufeufui kd w f u kd y f JG wdu k w f ,fqw kd hJ pGyp fc JG suu f kd us,u f s,jf yef@jyef@a&;ayr,fh 1947 Zefe0g&v D u Auy &J@ zqyv/ uGejf rLepf nD!w G +f yD; t*Fvy de f ,fcs@J orm;udk aemufq;kH wdu k y f JG wdu k =f uzd@k urf;vSr;f csuu f kd pmwa=umif;rS ra&;bl;? 40

_ynfolhtm%m
tJ'D aemufqHk;wdkufyGJvrf;pOf t& zqyv uGefjrLepf tjyeftvSefay;pmrsm;udpPvnf; pmwa=umif;rS ra&;bl;? (a&;wmu Adv k a f tmifqef; vky}f uHc& H +yD;pu ole@J ocifoef;xGe;f wdi k ;f jynfvn S +hf y;D vlowf0g' _wc f sa&; vkyw f e k ;f u ocifoef;xGe;f udk um;ay:rSm ajymwmawG udk a&;w,f?) (ESpu f , kd =f um;ajymwmrSm ol@bufu ajymwmawG a&;w,f? ocifoef;xGe;f u usq;kH vd@k td;k aqG;ae+yD?) yd+k y;D xif&m S ;wmu Auy &J@ 55 vrf;pOf t& urf;vSr;f csue f @J ywfouf+y;D wpGe;f wprS ra&;bl;? (tJ'v D rf;pOfu OD;Ek rd;k xdatmif ajrm ufyifx h m;wJh ck&u S z fe f @J armfpw D e k ;f wd@k t}uH ycsuu f kd Auy u vufcx H m;wmyJqw kd m OD;Ek odrm S yg?) aphpyfaqG;aEG;a&; udk zqyv xJrm S b,fva kd qG;aEG;=uovJqw kd mawmh bmrS ra&;bl;? ocifu, kd a f wmfri _d ;f &J@ =um;0ifru _ kd wpGe;f wprS ra&;bl;? a&;r,fa h &;awmh tywfwu kd a f &;udk olpr G ;f pGr;f wrHvy k c fw hJ mawG a&;w,f? bmoabmvJqa kd wmh aphpyfaqG;aEG;a&; b,fawmhrr S vkye f @J tnHr h cH&if tywfwu kd y f pf qdw k hJ vrf;pOf udk tarGay;aewmyJ? tJ'D tarGq;kd u 21 &mpk&@J 'kw, d q,fpE k p S t f xd &Sio f efaewke;f yJ? tJ'D tarGq;kd &Sa d eor# Armjynf b,fawmhrS +ir d ;f csr;f a&;eJ@wnf+ir dr f _ &rSmr[kwb f ;l ? +ir d ;f csr;f wnf+ir dr fr _ &S& d if zG@H z;wd;k wufa&; ajymwm[m Avmpum;yJ? ordi k ;f okawoDawGtwGua f wmh tusKd ;&Sw d ,f? zqyv xdyo f ;D awGu Adv k a f e0if;udk b,fva kd rG;jrLcJo h vJqw kd mudk od&r,f?

tJ'D tarGq; kd &Sa d eor# Armjynf b,fawmhrS +idr; f csrf;a&;eJ@wnf+idrr f _ &rSmr[kwb f ; l?

41

_ynfolhtm%m
1949 wke;f u umuG,a f &;0ef}u;D avmufyr Je S ;f wJh Adv k a f e0if;[m 1950 rSm 'kw, d 0ef}u;D csKyf jzpfom G ;w,f? h g? 'guvnf; uda k usm+f ir d ;f &J@ tuGuy f g? (tar&duefoa k woDwOD;a&;wJh Making Enemies udk zwf=unfy 'Dpmtkyf jrefrmbmomjyefr,f =um;w,f? aumif;w,f?) zqyv tpd;k &u ay:vpDcsrw S y fa kH wGukd od&r,f? zqyv xdyo f ;D awGwi G ;f qufqa H &;udk od&r,f? wjcm;yk*Kd~ vfawGa&;wJh pmtkya f wGe@J wdu k q f i kd =f unfz h @kd awmh vdw k ,f? 'grS trSeo f & d rSm jzpfw,f? 'Dpmtkyf b,fwe k ;f u a&;ovJ? wtkyv f ;kH rSm &Sm=unfw h ,f? rawG@b;l ? jynfwi G ;f rSm xkww f t hJ cg ygvmrvm; rodb;l ? ygoifw h ,f? OD;Eku Adkvfae0if; tm%modrf;yGJvkyfwJh (1962) rSm jzwfxm;wmudk =unfh&awmh ol Armjynfudk jyefvm+yD;rS a&;wmvd@k xifw,f? ed*Hk; t}uH}uD;wJh/ tm%mavmb&SdwJh Adkvfae0if;ta=umif; zqyv acgif;aqmif;awG odwmaemufus oGm;w,f? 'ga=umifh ppftm%m&Sip f epf u &mpkEp S w f 0ufausmf rif;rlchJ - rif;rlqy J J jzpfw,f? OD;Eku olw@kd acgi;f aqmifpx k r J m S touft&Snq f ;kH vd@k ajymEdi kw f ,f? 1990 a&G;aumufyu JG kd olrc Dw hJ ,f? a&G;aumufyGJ 0ifw,f? trwfavmif;awG &mcsD+yD; 0ifcJhw,f? (1960) &v'frsdK;&r,f xifcJhyHk&w,f? 'gayrJh ol@trwfavmif;awG&@J pkpa k ygi;f touf avmufrS ol@ygwD rJ&cJo h vm;qdw k mawmh wGur f =unfv h @kd rodb;l ? wckaocsmwmu 1988 vlxt k kH ur_tvGer f m S wacwfajymif;cJ+h yD qdw k mudk oloo d m G ;vdrr hf ,f?

t}uH}uD;wJ/h tm%mavmb&Sw d hJ Adv k a f e0if;ta=umif; zqyv acgi;f aqmif;awGow d m aemufusom G ;w,f? 'ga=umifh ppftm%m&Sip f epf u &mpkEp S w f 0ufausmf rif;rlchJ - rif;rlqy J J jzpfw,f?

42

v,f,ma_r _y\em a_z&Si; f a&; vrf;ESpo f , G f

wkdif;jynf jy\emawGxJrSm v,f,mjrjy\emeJ@ v,form;jy\em[m tcsuftcsm wki d ;f oljynfom; jynfov l x l k au;wifEe HG pfaewJh wki d ;f jynfudk om,m0ajymwJw h i dk ;f jynf/ pnfyifz@HG +zKd;wJh wki d ;f jynfv@dk hJ wJh wki d ;f jynf&@J tajctaeu txift&Sm; azmfjycJ+h y;D om;yg? b,fenf;eJ@rS rac:Eki dy f gb;l ? 'gudk LDC b0 usa&mufc& tckaum b,fvt dk ajctaerSm usa&mufaeygovJ? t&yfom;ta&+cKH ppftpk;d & wufvmumprSm jynfov l x l & k @J qif;&JEr G ;f yg;r_ av#mc h sa&;ukd orRwOD;ode;f pdeu f tckyJ ajr}uD;u a&$o;D awmhrvkv d dk [dwe f @J [efe@J au;a=umfcw hJ myg? tckawmh OD;a&$ref;u 'Dup d u P dk rwwfomyJ xGua f jymvmae&yg+yD? jynfov l x l k qif;&JEr G ;f yg;r_ &mcki dE fe _ ;f 26 xuf ykE di dk w f ,fv@dk ajymygw,f// 32 &mcki dE fe _ ;f uae 26 &mcki dE fe _ ;f ok@d av#mc h sEi dk +f yDqw dk hJ um;vk;H xkwr fu _ ae avoHajymif;vJvmwmyg? 26 &mcki dE fe _ ;f xuf b,favmuf ykr d vJ qkw d mawmh olvnf; od[efrwlygb;l ? 'gq& dk if b,frm S vJ qif;&JEr G ;f yg;r_Ee _ ;f av#mc h sEi dk w f ,fqw dk m? wki d ;f jynf&@J vlO;D a& oef; 60 ausmf &Sw d ,fq& dk if vlO;D a&&J@ 70 &mcki dE fe _ ;f [m aus;vufawm&GmrSm aexki d =f uolrsm;yg? aus;vufae rdom;pktm;vk;H &J@ xuf0uf&w dS hJ ta&twGuu f ajrrJ, h mrJa h wG jzpfae=uygowJ? h ppfwrf;awGu axmufjyaeygw,f? aus;vufae jynfoa l wG&@J 35 &mcki dE f e _ ;f [m tpm;tpm 0,fpm;Eki dz f @dk wESpv f ;Hk aiGacs;ae&w,fv@dk qky d gw,f? aus;vufae jynfoa l wG&@J &mcki dE f e _ ;f 50 [m wESpr f m S 2 v 0rf;pm rvka H vmufwhJ qif;&J'u k Q cHpm;&ygw,f? 'g[m tiwfab;ygyJ? 'D'kuQcHpm;ae&wJh aus;vufae jynfolawG&J@OD;a& b,favmufrsm;jym;rvJqkdwm pOf;pm;=unf h e Hk @J odEi dk y f gw,f? 'g[m rDcs8 D efwuUov dk e f @J orRw&J@ t}uHay;tzG@J ok;H zG@J e@J zG@J pnf;xm;wJh jrefrmhz@HG +zdK; G ;f yg;r_tajctaeukd wk;d wufa&; t&if;tjrpftzG@J tpnf;u a&;om;jyKpkwhJ pmwrf;t&qka d wmh OD;a&$ref;u qif;&JEr xGu+f yD; xkwa f zmf0efcv H u dk & f yky H gy? J 'g av#ma h v#ma h yga h ygh ajymoGm;wmyg? qif;&JEr G ;f yg;r_Ee _ ;f [m wu,fwrf;rSm 'gx h uf trsm;}uD; jrifr h m;Eki dw f ,fv@dk ynm&Sir f sm; wGuq f ae=uygw,f? 43

_ynfolhtm%m
awmifov l ,form;awG[m qif;&Jjcif; oHo&m Vicious Cycle yifu h t l r d a f xmifacsmuf cobweb dk c fp H m;ae&w,fv@dk vnf; abm*aA'ynm&Sia f wGu axmufjyxm;ygw,f? trap wk@d udk t+rJwap &ifqi qif;&JrE _e _ ;f xm;uk=d unf& h if aus;vufu +rKd@jyxuf 2 qcef@ ykjd rifa h ew,fv@dk vnf; od&ygw,f? aus;vuf&@J qif;&JEGrf;yg;r_[m qif;&JEGrf;yg;r_tcsKd;&J@ &mckdifE_ef; 85 txd &Sdaew,fvkd@ qkdygw,f? aus;vufae vlOD;a&&J@ trsm;pk}uD;[m tvkyv f ufrhJ jzpfae=u&w,fv@dk vnf; qky d gw,f? 'g[m ajrrJ, h mrJh jzpf&jcif;&J@ tusK;d qufyg? aus;vufae ausmif;wufvO l ;D a&&J@ &mcki dE fe _ ;f 80 cef@ ausmif;xGua f e=u&wmvnf; ppfwrf;aumuf xm;ygw,f? 'ga=umifh Armjynfu qif;&JEr G ;f yg;olawG ode;f oef;cs+D yD; olwyg;Eki di fr H m S atmufusaemufusc+H yD; tvkyx f u G v f y k f ae&wm xif&m S ;wJh oufaoygy? J &Gmvk;H u|we f ;D yg; olwyg;wki d ;f jynf xGut f vkyv f y k& f wJh aus;&Gm awGvnf; renf; ygb;l ? v,form;awG ynmrwwfawmh acwfrp Du dk y f sK;d a&; enf;ynm zG@H +zKd;wk;d wufa&;awGqw dk m ajymraeyge@J awmh? qif;&JEr G ;f yg;r_ tjrifq h ;Hk &mcki dE fe _ ;f ok@d a&muf&a dS ewm[m wki d ;f &if;om; vlrsK;d pkrsm; aexki d& f m &Sr;f jynfe,f/ &cki d jf ynfe,fe@J csi;f jynfe,fw@dk jzpfaewmukv d nf; xl;jcm;csut f jzpf awG@&ygw,f? {&m0wDwi dk ;f eJ@ rEWav;wki d ;f wk@d [mvnf; qif;&JEr G ;f yg;r_Ee _ ;f tawmfjrifw h m awG@&ygw,f? wki d ;f &if;om;rsm; aexki d& f m jynfe,f awGqw dk muvnf; rd&;dk zvm awmifol v,f,mvkyp f m;olrsm;eJ@ zG@J pnf;xm;wmygy? J wki d ;f jynf qif;&JEr G ;f yg;wm rzG@H +zKd; rwk;d wufwmukd aus;vufu t"du a&mifjyef[yfjyaeygw,f? aus;vufqif;&JEr G ;f yg;r_[m ajr,mjy\emawGay:rSm vk;H 0tajcjyK ygw,f? ajr,mjy\em[m jynfaxmifpjk y\em&J@ t"duuswhJ tpdwt f yki d ;f vk@d qkv d mae=uyg+yD? ajr,mjy\emqkdif&m azmfjycsufaygif; ajrmufjrm;pGm&J@ Zmpfjrpf qif;&JEr G ;f yg;r_ jzpfapwJh ajr,mjy\em&J@ azmfjycsua f ygi;f rsm;pGm &Sy d gw,f? dt f cgr[kwf rk;d &GmoGe;f r_ jy\em/ ajrae&m cGa J 0r_e@J vkyy fi dk c fi G jhf y\em/ ajymif;vJvmwJh &moDOwke@J tcse pku d y f sK;d a&;xde;f odr;f r_ nHz h si;f wJh jy\em/ o,f,y l @dk aqmifa&; p&dwjf y\em/ aus;vufqi dk & f m aiGa=u;tzG@J tpnf;rsm; tm;enf;r_ jy\em/ acs;aiGjy\em(v,form;rsm;&J@ au;+rjD y\em)/ enf;ynm ulny Dy Hh ;dk r_ jy\em/ v,f,m pku d y f sK;d a&;twGuf vkt d yfonfh oGi;f tm;pk &&Sa d &; jy\em/ v,f,mxGuu f e k t f wGuf oifw h ifr h #wwJh a&mif;aps; jy\em rsm;utp uufjy\em c&kjy\emrsm; tqk;H ygy? J (jrefrmEki di fr H m S uufzsuq f ;D r_ tEW&m,fa=umifh ESpp f Of pyg;txGuf pkpa k ygi;f &J@ ig;&mcki dE f e _ ;f uae 60 &mcki dE f e _ ;f txd &Sa d ewma=umifh 'Dvdk oD;ESz H suw f & d p>mefawG&@J jy\em[mvnf; ao;i,fw,fv@dk rqkE di dk y f gb;l ?) 'gayrJh obm0tEW&m,fawGuvG& J if usew f t hJ csua f wG tm;vk;H [m wki d ;f jynf&@J ajr,mpepfudk t&if;cH+yD; ay:ayguv f m&wJh jy\em jzpfygw,f? wki d ;f jynf&@J ajr,mpepfjy\em[m ukv d e dk a D cwfup+yD; 'Duae@tcse d t f xd qufvufwnf&a dS ewJh jy\emyg? orki d ;f pOftqufqufrm S wufvmor# ppftpk;d &tqufquf tygt0if tpk;d & awGe@J v,form;awG=um;u t"dujy\em[m 'Dv,f,majrpepf jy\em jzpfygw,f? wku d y ft JG aeeJ@ ajym&&if tpkd;&awG usm;uefay;xm;wJh ajr&Sifpepfe@J v,form;awG&@J wkdufyGJ jzpfygw,f? wkdufyy GJ kHpHajym&&if omef trsK;d rsK;d aom v,fvy ko f l v,fyi dk a f &;wku d y f JG jzpfygw,f? v,fvy ko f l v,fyi dk a f &; wu,fwef; r&ao;or# wenf; tm;jzifh ajr&Sip f epf toGio f meftrsK;d rsK;d eJ@ qufvufwnf&a dS eor# v,f,majrjy\emeJ@ v,f,majr wku d y f JG awG[m qufvufwnf&a dS eOD;rSm jzpfygw,f? rsua f rSmuf umvrSmawmh t&yfom;ta&+cKH ppftpk;d &[m ppfvuf0g;}uD;tkyf ajr&Si}f uD;pepfudk usio hf ;Hk aeygw,f/ ppfvuf0g;}uD;tkyf ajr&Si}f uD;pepfxr J m S ppfAv dk c f sKyfe@J ppft&m&Sa d wG/ ppfwyf/ &Jpcef;eJ@ &JrL S ;t&m&Sr d sm;/ cke d r D sm;/ }uH@z@HG acgi;f aqmifrsm;/ +rKd@e,fty k c f sKyfa&;rSL;rsm;/ aus;&Gmtkyc f sKyfa&;rSL;rsm;/ aus;vuftm%myki dr f sm;eJ@ 44

_ynfolhtm%m
vufyg;aprsm; yg0ifaewmukd ykr dx dk if&m S ;pGm awG@jrifvm&ygw,f? (v,f,meJ@ qnfajrmif;Xmeonfyifv#if v,form;eJ@ tusK;d wlq+dk yD; v,f,majr odr;f yku d & f ,lxm;r_rsm; &Sa d eygw,f) rsua f rSmuf ajr,mjy\emawGxu J t"duuswhJ jy\emawG b,fvq dk ufvuf jzpfay:aeovJqw dk m avhvmpl;prf;oify h gw,f? v,f,majrrS au;+rD jy\em v,form;awG uk, d w f i dk a f jymjywJh olw@dk &ifqi dk a f e&wJh tcuftcJawGxr Jm S au;+rjD y\em[mvnf; t"duuswhJ jy\emw&yf jzpfygw,f? Armjynfu v,form;rdom;pk xuf0ufausma f vmuf[m ajrrJ, h mrJh jzpf=u&/ tvkyv f ufrhJ jzpf=u&/ 0rf;pm rvka H vmuf=u? 0rf;pmtwGuu f dk aiGacs;=u&/ tau;wif=u&? tau;qyfz@dk aiGxyfacs;=u& 'Dve dk nf;eJ@ tau;oHo&mxJ 0Jvnfae=uygw,f? 'gu tyki d ;f wyki d ;f yg? aemufwyki d ;f uawmh v,f,mpku d y f sK;d a&;pepfEi S hf wku d fu kd q f ufo, G a f ewJh tau;jy\em jzpfygw,f? pku d y f sK;d p&dwf acs;aiGawGe@J ywfoufwhJ tau;jy\emyg? pku d y f sK;d a&;p&dwt f wGuf pku d y f sK;d a&;b%fu acs;ay;wJa h iG[m (1998-1999) wke;f u wESpu f dk 21 &mcki dE fe _ ;f twkd;,lcJhygw,f? jyify twkd;}uD;pm; aiGacs;olawG 20 &mckdifE_ef; twkd;,lae=uwmukd xnfhajymp&mawmif rvka d wmhyg? tpk;d &uk, d w f i dk f v,form;awGudk au;wifu|ejf zpfwhJ b0a&mufatmif wGe;f yk@d cw hJ myg? aemufyi dk ;f rS 'Dtwk;d E_e;f ukd wpwp av#mc h svmcJw h myg? 2010 ckEp Su f srS pku d y f sK;d a&;p&dwf acs;aiGtwd;k ukd 13 &mcki dE fe _ ;f ok@d av#mc hs vku d y f gw,f? 'guvnf; tmqD,a H 'owGi;f rSm twk;d E_e;f trsm;qk;H jzpfygw,f? pku d b f %fu acs;aiGay;&mrSmvnf; v,form;awGtwGuf jy\em jzpfapygw,f? 'DEp S r f m S qk& d if pku d y f sK;d &moD a&mufvmvk@d wvawmif ausm+f yD/ pku d p f &dwa f cs;aiGawG r&ao;vk@d v,form;awG tjyifuae aiGacs;ae &yg+yD? v,form;awGtwGuf pku d p f &dwf acs;aiGawG bDv, D H waxmifausmf (1000) xJu 22 &mcki dE f e _ ;f om aiGxw k a f y;Eki da f o;w,fv@dk od&ygw,f?

45

_ynfolhtm%m
ESpp f Ofvv dk dk acs;aiGawGudk v,form;awGxu H awmif;cH&mrSm tcse d a f pm+yD; awmif;cHygw,f? 'ga=umifh v,form;awGu aiGray:ao;rD tjyifrm S aiGacs;+yD; jyefqyf=u&w,f? 'Dve dk @J v,form;awGcrsm tau;ay: tau;qif+h yD; cg;usK;d rwwf au;0ef&@J zdp;D jcif;ukd cHae=u&wmyg? rsua f rSmufrm S pyg;r[kww f hJ tjcm;oD;ESH pku d p f &dwa f cs;aiG w{u 2 aomif;E_e;f ay;ygw,f? 'DaiGyrm%[m tjyifu acs;xm;wJh aiGawGtwGuf twk;d ay;Eki d fa Hk vmufom &Sw d ,fv@dk v,form;awGu &ifzi Ga hf e=uygw,f? pyg;twGuf qk& d ifawmh w{u pku d p f &dwa f cs;aiG wode;f ausma f usmf &ygw,f? pyg;u w{u pku d y f sK;d a&;t&if;tES;D yk}d uD;ygw,f? wu,fu tpk;d &acs;ay;wJh 'Dpu dk y f sK;d a&;p&dwq f w dk m oGi;f tm;pk p&dwe f @J tvkyo f rm;iSm;&rf;c p&dwf awG&@J av;ykw H yka H vmufom &ygw,f? 'Dawmh pku d y f sK;d a&;p&dwf aESmifa h ES;wma&m/ rvka H vmufwma&ma=umifh tjyifu aiGacs;&ygw,f/ 20 &mcki dE fe _ ;f wk;d yg? wv 2 aomif;/ av;v 8 aomif;? tm;vk;H w{u 2 ode;f 4 aomif;? pyg;xGuv f @dk jyefa&mif;awmh pyg;aps;u wif;w&m (100) 3 ode;f ? v,form;awGtwGuf w{u pyg;wif;w&m (100) xGuz f @dk vG,u f v l w S m r[kwy f g? 'Dv,form;rS rrG& J if b,fv,form; rGr J vJ? wu,fu olw@dk &@J v,f,mupku d p f &dwa f cs;aiG bDv, D w H axmif (1000) ausm[ f m acs;aiGu tm;vk;H &J@ 2 '\r 5 &mcki dE f e _ ;f om &Sy d gw,f? tpk;d &u v,f,muukd wu,fwrf; zG@H +zKd;wk;d wufapcsi& f if 'gx h ufy+dk yD; v,form;awGudk zdzp d ;D pD; ulna D xmufy& hH rSm jzpfygw,f? urBmb h %fuyifv#if Armtpk;d &ukd v,f,mu wu,fw;dk wufapcsi& f if twk;d e_e;f av#mc h sz@dk vkw d ,fv@dk t}uHjyKae&wJh tajctaeyg? twkd;}uD;pm; aemufxyf aiGacs;iSm;wJh trsKd;tpm;wckuawmh qefpyg;txl;jyK ukr`%DawGygyJ? 'g[mvnf; tpkd;&u rsufESmomay;xm;wJh ukr`%DawGyJqkdwm txl;ajymaep&m rvkdawmhygbl;? olwkd@u pyg;ay;pepfe@J aiGacs;wmyg? olwkd@ aoG;pkyfykHuvnf; &ufpufygw,f? acs;aiGay:u twkd;,lxm;+yD;wJhtxJu pyg;aps;rSm xyfEr dS +f yD; ,lygw,f? pyg;wwif; 3600 usyf aygua f ps; &Sw d t hJ cse d r f m S 3400 usye f @J yJ 0,fygw,f? 'gt h jyif tav;cse du f v dk nf; ykw d ;dk +y;D ,lygw,f? pyg;wwif; 46 aygi/f wtdwu f dk 2 wif;E_e;f ? 'gayrJh ukr% ` u D wtdwu f dk aygiw f &mjynfr h S ,lEi dk r f ,fq+dk yD; v,form;qDu ck;d ,lygw,f? v,form;awG odo}d uD;eJ@ cHae&wJh tjzpfawGyg? jyify aiGw;dk acs;pm;olawG udpr P m S vnf; v,form;awG epfemwmukd tpk;d &u Oya't& bmtum tuG,r f S ray;Eki da f =umif;/ 'Dvu dk p d a P wG tajrmuftjrm; jzpfaea=umif; trsK;d om;v$wa f wmfOuUXuk, d w f i dk f zGi[ hf 0efca H e&wJh tajctaeyg? 'ga=umifh v,form;awG acs;aiGawGa=umifh au;0efyy dk a d e&wJh udpa P wG[m v,f,m pku d y f sK;d a&;eJ@ wku d & f u dk q f ufpyfae+yD; tpk;d &rSm wm0ef&a dS ea=umif; xif&m S ;ygw,f? ok@d r[kwf) v,f,majrrsm;ukd "m;jywkdufvk,ufr_ jy\em ajr,mykdifqkdifr_jy\em( y\em(ok ajrodr;f vk,uf&mrSm emrnfq;dk eJ@ ausm=f um;wJh tr_awG ay:xGuv f mcJy h gw,f? ajr,mawGudk t"rRv, k o l r d ;f yku d w f hJ ppfwyfawGxr Jm S axmufvr S ;f a&;wyfvnf; ygygw,f? tJovkd olw@dk v,form;awGqu D vk,ufor d ;f yku d v f u dk w f hJ ajr,mawGudk vljrifaumif;atmif wyftusK;d pD;yGm;twGuf tok;H cs wmrsK;d awmif enf;enf;rS rvkyb f J Akv d c f sKyf}uD;0if;jrif& h @J orD; a':eef;&wem0if;&J@ r*Fvmaqmifrm S vufz@JG tjzpf ay;vku d w f mygy? J wu,fawmh 'Dr*Fvmvufz@JG [m v,form;awG&@J a=uuGr Ja _ wGe@J rsu& f nfpufawGv@dk qkE di dk y f gw,f? ukv d e dk a D cwf cspw f ;D awGawmif 'Dvr dk sK;d vky=f ur,f rxifygb;l ? ya'o&mZf rif;awG/ ya'o&mZf e,fpm;awGvy k w f hJ ykr H sK;d ygy? J 46

_ynfolhtm%m

Ak d v f o ef ; a&$ & J @ uk d , f a &;t&m&S d wm0ef x rf ; cJ h z l ; ol pk d ; &S d e f u v,f o rm;awG u k d aoewf e J @ csd e f ol@vufyg;apawGu "m;eJ@vu dk +f y;D olw@dk rw&m;odr;f yku d x f m;wJh v,f,majruae armif;xkww f hJ tr_vnf; jzpfym G; cJw h ,f? vufya H wmif;eJ@ wjcm;v,f,majra'oawGrm S rD;avmifA;Hk eJ@c/JG aoewfawGe@J +cdr;f ajcmufum v,form; awGudk v,f,majru ESix f w k w f mawG vkyc f =hJ uw,f? v,form;awGudk aoewfe@J +cdr;f ajcmufy;D v,f,majru armif;xkww f mawG tdE, dN rSm jzpfay:cJz h ;l ygw,f? 'gayrJh tJ'gu v,f,mvkyc f if;pepfo@dk ul;ajymif;cse du f ay:ayguc fw hJ hJ jy\em jzpfygw,f? tck Armjynfu awmh ppfAv dk c f sKyfawG/ cke da D wG&@J uk, d u f sK;d pD;yGm;twGuf v,form;awGtay: rw&m;jyKrlr_ ykp He H @J ay:ayguc fw hJ myg? orRwuk, d w f i dk f v,form;awG&@J ajrawGudk rw&m;odr;f xm;wJt h xJu {u 20 avmuf a0pk&xm;w,f qka d wmh urf;ukea f e+yDayg? h tck aemufq;Hk &vmwJo h wif;t& orRw&J@ {u 500 avmuf&w dS hJ O,sOa f jr/ pyg;cif;/ arG;jrLa&;vkyi f ef;awG "mwfye Hk @J wuG awG@vu dk & f awmh orRwqkw d mvnf; ppfty kp f k 'Dyw k x f u J 'DyJ jzpfw,fqw dk m yk& d i S ;f oGm;ygw,f? orRw&J@ oruftwGuf ajr&zk@d atmufajcu pDpOfay;&w,fqw dk hJ owif;vnf; ay:xGuc fy hJ gao;w,f? aejynfawmf wnfaxmifpOfu odrf;,lchw J hJ ajr,mawGtwGuf v,fajr w{uv#if usyf 3 odef;cG/J ,majr w{uv#if usyf 2 odef;cGJ tjrifhqkH;E_ef;eJ@ ay;avsmfcJhygw,f? 'g[m umvaygufaps;xuf trsm;}uD; enf;w,fq+dk yD; a'ocHawGu rauseyf=uygb;l ? wjynfv;Hk rSm ukr% ` a D wGu v,form;awGudk w{u aiG 2 ode;f 3 ode;f avmufe@J ay;0,f+yD; olw@dk usawmh ode;f 200 / 300 avmufe@J jyefa&mif;pm;w,fv@dk =um;odae&ygw,f? aejynfawmftwGuf tpk;d &u ajrodr;f +yD; avsma f =u;ay;wJt h cgrm S ukr% ` a D vmufyJ aps;ay;wm[m ukr% ` a D wGvdk v,form;awGudk tEki du f siw hf m r[kwv f m;?
(FSWG) pm;eyf&u d m Q yl;aygi;f aqmif&u G a f &;tzG@J u jyKpkxm;wJh pm&if;Z,m;awGt&qk& d if ppfwyfu

odr;f wm/ tjcm; tpk;d &XmeawGu odr;f wm/ ukr% ` a D wGu odr;f wmtygt0if ajr,mawGudk t"rRor d ;f yku d x f m;wm t=urf;tm;jzifh {u 6 oef;avmuf &Sw d ,fv@dk qky d gw,f? tJ'D 6 oef;xJrm S 4 oef;avmufu ppfwyfu odr;f yku d f 47

_ynfolhtm%m
xm;wmvk@d qky d gw,f? 'Dvdk ajr,m rw&m;odr;f yku d r f a _ wGa=umifh aus;vufae vlO;D a&&J@ 35 &mcki dE f e _ ;f rS 53 &mckdifE_ef;avmuf ajrrJh,mrJhawG jzpfae=uw,fqkdwJh tcsuftvufeJ@ qufpyfpOf;pm;=unfh&if jzpfEkdifp&m &Sa d vmufwhJ wGuc f sur f y _ gy? J (wjynfv;Hk rSm vuf&dS v,f,majr pku d y f sK;d {uaygi;f 30 '\r 25 oef; &Sw d ,fv@dk qky d gw,f) vufvSrf;rDwJh ajrodrf;r_awG pm&if;wGufcsufxm;r_t&uawmh ppfwyfu odrf;wmcsnf;oufouf 297217 {uvk@d wGujf ywmvnf; &Sw d ,f? aemufpm&if;wckuawmh 247077 {uvk@d qky d gw,f? b,fvy dk jJ zpfjzpf ppfwyfu v,form;awGxu H ajr,mukd tEki du f sihf odr;f yku d x f m;wm tvGer f sm;wJh ta&twGuf &Sa d ewm odom vSygw,f? &efue k +f rKd@ ywf0ef;usir fm S awmif ppfwyfe@J c&ke da D wG odr;f yku d x f m;wJh ajrawG[m &efue k +f rKd@xuf us,w f ,f vk@d axmufjyae=uygw,f/ ukr% ` a D wGu ajrodr;f wJt h cgrm S txufu trde@f e@J yhy H ;dk ay;ygw,f? wcsK@d vnf; ukr% ` e D @J Akv d c f sKyfawG tusK;d wly;l aygi;f +yD; pDru H e d ;f ajrqku d m odr;f ,lwm vkyy f gw,f? tkyc f sKyfa&;eJ@ ukr% ` a D ygi;f +yD; tvdrt f nm pDru H e d ;f vkyu f m v,form;awG&@J ajrawGudk odr;f wmvnf; &Sw d ,f? ukr% ` u D v,form;awG&@J ajrukd odr;f wJt h cgrm S &Jwyfz@JG u tcki dt f rm v,f,majrxJxd 0ifa&mufzsuq f ;D wmawG vkyy f gw,f? ukr% ` e D @J aygi;f +yD; v,form;awGudk zdEy dS w f hJ ae&mrSm aus;vuftm%myki da f wGuvnf; vlq;dk uke;f kyt f cef;uae wufwufuu tm%mapmif; xufjy=uwm awG@&ygw,f? ajrodr;f wmawGtjyif ajr,mawGudk vufnKS ;d xk;d iSm;&rf;a&mif;csawGuv dk nf; xnfo h i G ;f azmfjyzk@d vky d gw,f? 'g[mvnf; wki d ;f &if;om; vlrsK;d aygi;f pkH jynfoa l wGudk epfemqk;H &_;H r_ }uD;rm;apygw,f? txif&m S ;qk;H udpw P ckudk azmfjy&&if &Sr;f jynfe,fajrmufyi dk ;f uGwc fi dk +f rKd@e,fe@J wef@,ef;rlq,fwav#muf&dS obm0awmawmife@J ajrvGwf ajr&ki d ;f tm;vk;H eD;yg;ukd ESpf (30) pmcsKyfe@J vufnK ;d xk;d iSm;&rf;vku d w f hJ udpy P gy? J jrefrmtpk;d & vufa0cH wmrk;d nJ jynfo@l ppftzG@J 0if wkwv f r l sK;d yki d f wmrk;d nJ csr;f omopf tajccHpufrv _ ufr_ vkyi f ef; ukr% ` v D r d w d ufok@d iSm;&rf;rSmyg? ZD0avmifpm xkwv f y k a f &;twGuv f @dk qky d gw,f? {u 6 ode;f ausmf &Sy d gw,f? tpk;d &[m wki d ;f jynf&@J o,HZmwawG/ opfawmawG a&mif;pm;vmcJw h m ESpa f ygi;f rsm;pGm =umvScy hJ g+yD? o,HZmwawG qk;H _;H r_vnf; }u;D vSygw,f? opfawmawG qk;H _;H r_vnf; rsm;vSyg+y? D (ESpp f Of opfawm{&d,m ig;aomif; ausm[ f m opfxw k v f y kr fa _ =umifh qk;H &_;H ae&w,fv@dk pm&if;&&Sy d gw,f) 'gavmufe@J awmif tm;r&Eki da f o;bJ awmifol d w f mawG ppftpk;d &tqufquf v,form;awG&@J ajr,mawGudk vufeufe@J tm%meJ@ vk,ufwm/ "m;jywku ESpa f ygi;f rsm;pGm vkyv f mcJw h ma=umifh awmifov l ,form;awGrm S jyefvnfemvefxz l @dk cJ,Of;avmufatmif twd'u k Q a&mufae=uyg+yD? 'Drw&m;r_awGudk wki d =f um;awmhvnf; v,form;awG tzrf;cH=u&w,f? tr_zi Ga hf wmhvnf; v,form;awG aiGue k +f yD; jyefvnfw&m;pGq J w dk m cH=u&w,f? uk, d v hf ,fu, dk f jyefvnfxe G, f ufawmhvnf; zrf;qD;wm cH=u&w,f? 'gwifru vufeufe@J zdEy dS r f u _ y dk g &ifqi dk =f u&wmyg? ppfAv dk a f wG odr;f oGm;wJh v,fajrawGrm S oD;pm;tjzpf 0ifvy k f awmhvnf; u|a J wG/ EGm;awG t&if;tES;D awGyg qk;H _;H +yD; uke;f aumufp&mawmif rusea f wmhb;l vk@d v,form;awG uk, d w f i dk f &ifzi Gw hf i dk w f nfae=uyg+yD? 'Dvdk v,form;awG&@J rauseyfwt hJ oHawG yGuy f u G n f v H mawmh 'Djy\emawG b,fvdk ajz&Si;f rvJ? 'gx h uf qk;d vm&if Eki di fa H wmfjy\emawmif jzpfvmEki dp f &m &Sw d ,fv@dk OD;a&$ref;uk, d w f i dk u f ajymvmaeyg+yD? 48

_ynfolhtm%m
orRw OD;odef;pdef&@J ajz&Sif;r_ykHpH OD;ode;f pdef urBmb h %fOuUXeJ@ awG@wt hJ cse dr fm S ol vuf0g;jzef@awmif;wJt h wGuf qif;&JEr G ;f yg;+yD; 'kua Q &muf ae=uwJh weoFm&Dwkdif;xJu u|ef;pk+rKd@e,ftwGif;&Sd aus;&Gmtkyfpk (20) ukd okH;ESpfpDrHudef;eJ@ tkyfpkwckpDukd tar&duefa':vm 27000 axmufyo Hh m G ;r,fv@dk urBmb h %fu uwdjyKvku d y f gw,f? Armjynfu aus;&Gmtkyp f k 640 twGuf tar&duefa':vm oef; 80 axmufyHhr,fvkd@ qkdygw,f? aus;vuftajccHtaqmufttkHawG xlaxmifz@dk twGuf 0efxrf;awGe@J yl;aygi;f aqmif&u G & f r,fh pDru H e d ;f awGqa dk wmh 'DaiGawG vlxv k ufxJ rSer fe Su f efuef a&mufra&muf? vlxt k wGuf wu,fwrf; xda&mufwhJ tusK;d aus;Zl; &Sr d &Sd apmif=h unf& h OD;rSmyg? 'gayrJh 'g[mvnf; wyGw J ;dk aq;+rD;wky d g? v,f,majrpepfwckv;Hk rajymif;vJEi dk a f o;or# v,form;awG&@J b0vGwa f jrmufre _ @J zG@H +zdK; wk;d wufrw _ @dk jzpfay:vmEki dr f m S r[kwa f o;yg? a':atmifqef;pk=unf&J@ enf;em a':atmifqef;pk=unf&@J tr dr fm S 'DEp S f {+yDv 24 &ufae@u v,form;uk, d p f m;vS,a f wGe@J awG@qa Hk qG;aEG;cJh ygw,f? v,form;awG aqG;aEG;csut f & v,f,majrrSm tvkyv f ufrhJ tajctaeawG tvGer f sm;jym;vmwm/ v,form;awG ajrrJh,mrJh jzpf=u&wm/ v,form;awG au;+rD0efxkyf0efykd; tvGEf}uD;rm;aewmawGpwJh v,form;awG&@J cHpm;csuu f dk a':atmifqef;pk=unf em;vnf,c ly hJ gw,f? v,form;awG&@J au;+rDjy\emukd jynfwi G ;f u tvSL&Sia f wG&@J tultnD/ jynfyu tvSL&Sia f wG&@J d gw,f? tultnDe@J a':atmifqef;pk=unfu oufomwJh twk;d E_e;f xm;eJ@ aiGacs;+yD; tultnDay;r,fv@dk qky acs;aiGudk acs;aiGe@J ajz&Si;f wJe h nf;em[m v,form;awGtwGuf tau;0efxy k 0 f efy;dk ykw d ufapw,fv@dk pD;yGm;a&;ynm&Sia f wGu wGujf yae=uygw,f? tvSLaiGb,favmuf twki d ;f twm&+yD; aiGyrm% b,favmufudk twk;d E_e;f b,favmufe@J b,ftcse d f acs;ay;Eki dr f vJqw dk m rodao;yg? v,f,majr,mqkw d m wki d ;f eJ@jynfe,fwi dk ;f rSm &Sy d gw,f? awmifov l ,form;awGqw dk mvnf; wki d ;f &if;om;awG aexki d& f ma'otyg wjynfv;Hk rSm &Sa d ewmyg? a'otenf;i,fuu G +f yD; tultnDay;vk@d roifa h wmfyg? wjynfv;Hk twGuf qkv d #iv f nf; uln& D mrSm qify h g;pyf ESrf;yufwmrsKd; rjzpfatmif b,favmuf xdxda&mufa&muf ulnDEkdifrvJqkdwm pOf;pm;p&myg? acs;aiGeJ@ ulnDw,fqkdwmvnf; apwemygapOD;/ v,form;awG cHpm;aewJh 'kuQawG&J@ t&if;tjrpfukd z,f&Sm;ay;wm r[kwfyg? awmifolv,form;awGtay: zdpD;xm;wJh rw&m;wJh v,f,majrpepfukd zGifhcswkdufckdufr_r[kwfbJ v,form;awGudk tenf;i,f oufom&kr H # ESpo f r da hf y;&ka H vmufyJ jzpfygvr dr hf ,f? v,form;awGtwGuf ajr,mrSwy fw Hk ifvy kw f m[m wpkw H &mawmh tusK;d &Sa d pygw,f? tdE, dN eJ@ wjcm; v,f,majr ydyuQ&a dS ewJh wki d ;f jynfawGrm S v,form;awGtwGuf wpkw H &m oufomcGi& hf atmif v,f,mrSwy fw Hk if vkyE fi dk a f tmif 'Dru dk a&pDtiftm;pkawGu tultnD ay;=uwm &Sy d gw,f? 'Dvr dk sK;d jzpfvmatmif wcsK@d wi dk ;f jynfawGrm S wku d y fq JG if+yD; wku d c fu dk & f wmawmif &Sy d gw,f? Armjynfrm S v,fajrrw&m; odr;f yku d w f t hJ cg v,form;awG uk, d hf ajr,m trSet f uef jzpfa=umif; taxmuftxm; aysmufq;Hk r_/ rSwy fw Hk ifr&Sr d _ qkw d hJ tm;enf;csut f ay: zdeif;+yD; v,f,majrawG odr;f =uvk@d v,form;awGu rSwy fw Hk if vkyc f siv f m=uwmyg? a':atmifqef;pk=unfu v,form; awGudk jy\emr&Sw d hJ t&_yt f &Si;f r&Sw d hJ v,fajrqk& d if rSwy fw Hk if&atmif olaqmif&u G a f y;r,fv@dk wm0ef,v l u dk f ygw,f? vufawG@ v,form;awGtwGuf v,f,majrrSwfykHwif vkyfief;awG pwifay:aygufvmygw,f? ay:vmwm rSea f yr,fh jy\emawGe@J yg? 49

_ynfolhtm%m
- wjynfv;Hk rSm ajr,mt"rR odr;f yku d r f _ t&_yt f &Si;f awG &Sa d ewJh ajr,mawGu renf;raem &Sa d ecJw h myg? ajr,mrSwy f w Hk ifvnf; vkyr f ,fqa dk &m t"duukr% ` e D @J v,form;awG=um; jy\emawG wufvmjyefygw,f? wcsK@d v,form;awG ol@v,fudk rSwy fw Hk ifr,fqu dk mrS ol@v,fudk olrsm;emrnf ayguo f m G ;+yDqw dk hJ jy\emrsm; awGawmif ay:ayguy f gw,f? rw&m;wJh pepfrm S rw&m;wJh 0efxrf;awGa=umifh a'otrsm;tjym;rSmyJ ajr,mrSwy fw Hk if aumif;aumif;rvkyE fi dk b f J jy\emawG wufaeygw,f? wcsK@d e,fawGrm S awmh vkyo f m;tiftm;r&Sv d @dk q+dk y;D rSwy fw Hk if vkyfray;Ekdifao;ygbl;? wcsKd@a'oawGusawmh ppfwyf/ ukr`%Du wzuf/ v,form;awGu wzuf jy\em jzpfp&mawGrsm;vk@d qki d ;f ihx H m;&wmvnf; &Sy d gw,f? aiGig;&m&S& d if v,f,majrrSwy fw Hk ifv@dk &w,fv@dk tpk;d &u 0g'jzef@xm;ayr,fh vufawG@rm S v,fw{u aiGusyo f ;Hk aomif; ay;&wmrsK;d jzpfaevk@d v,form;awGrm S 'kua Q &muf ae&ygw,f? aus;&Gmtkyc f sKyfa&;rSL;/ pma&;eJ@ ajrpm&if;&k;H rS 0efxrf;wk@d u v,form; 33 OD;xHrS usya f iG 35 ode;f awmif;wJh trSKudpa P wGvnf; ay:aygua f eygw,f// ajr,mrSwy fw Hk ifvy ka f wmhrS ajrvkyv JG dk jyefjzpf+yD; w&m;pGw J mawG/ tr_vy k w f mawGvnf; jzpfay:aeygw,f? v,f,mrSwy fw Hk ifci G& hf &if v,faygiv f @dk &awmhr,fv@dk v,form;awG pOf;pm;aewmuku d v,form;awG&@J tajctae b,favmufxd qif;&JEr G ;f yg;aeovJ qkw d mukd azmfjyaeygw,f?

88 rsKd;quf +idrf;csrf;a&;eJ@ yGifhvif;vl@tzG@J tpnf;&J@ ajr,mESifh awmifolv,form;a&;&m aumfrwD&@J tultnD olwkd@u t"duuawmh ajrtodrf;cH&wJh v,form;awGukd tultnDay;wmyg? v,form;awG&J@ wifjycsua f wGudk olw@dk u em;axmifygw,f? olw@dk t"du vkyw f muawmh v,form;eJ@ ajr,modr;f olw@dk t=um; nE di d_ ;f ay;wm vkyy f gw,f? ajrodr;f olawGu ppfwyf/ Xmeqki d& f meJ@ ukr% ` a D wG jzpf=uawmh olw@dk u v,form;awG bufu epfemr_awGudk wifjy+yD; qufo, G n f E d i d_ ;f ay;wmyg? olw@dk apwemuawmh v,form;awGudk ulna D &;yg? 'gayrJh ratmifjrifygbl;vkd@ olwkd@u &Sif;&Sif;vif;vif; ed*kH;cskKyfvkdufygw,f? oifcef;pmuawmh ajrodrf;wJh vlwef;pm;awG[m olw@dk vw l ef;pm;eJ@ olw@dk u, dk w f i dk & f @J tusK;d pD;yGm;awGudk vG,v f , G e f @J pGe@f vw $ r f ay;bl;qkw d t hJ csuf jzpfygw,f?

vGwfawmf&@J ajz&Sif;r_ jynfaxmifpv k w $ a f wmf owWrt}udrf ykr H e S t f pnf;ta0;rSm v,f,majr pkp H rf;ppfaq;a&;aumfrwDu ajr,modr;f r_rsm;eJ@ ywfoufv@dk v$wa f wmfu aqmvsip f m G ajz&Si;f ay;a&;tqku d dk wifoi G ;f wJt h cg v$wa f wmf uk, d p f m;vS,f (45) OD;u aqG;aEG;cJ=h uygw,f? wrwfom;awGe@J ppftpk;d &uk, d p f m;vS,a f wGu 'gudk cg;cg;onf;onf; a0zefuef@uu G w f mawG vkyc fw hJ t hJ wGuf v$wa f wmfu, dk p f m;vS,w f OD;uk, d w f i dk u f 'gvm; - jynfo@l vw $ a f wmf uk, d p f m;vS,a f wGqk+d yD; tjyifrm S rausreyfe@J rSwc f sujf yKoHawG xGuc fy hJ gw,f? 2008 zG@J pnf;ykO H ya' abmifcwf xm;wJ v$wa f wmfrm S v,f,majr jy\em ajz&Si;f r,fq& dk ifawmh aemifrsK;d quf 2 quf 3 qufrm S awmif jy\em awG ajz&Si;f Eki dr f m S r[kwb f ;l qkw d hJ a0zefoa H wG xGuv f mwmvnf; th=H op&mawmh r[kwy f gb;l ? vGwa f wmfu, dk p f m;vS,w f OD; aqG;aEG;wJt h cg ppfwyfu v,f,majrawGor d ;f wm a0omvDjynf bDv;l 0if ovky d J qk+d yD; ykc Hi dk ;f ok;H pGw J meJ@ ywfoufv@dk vnf; umuG,a f &;0ef}uD;XmerS jynfaxmifp0 k ef}uD; 'kw, d Akv d c f sKyf}uD; a0vGiu f ppfwyfudk 'Dvc dk i dk ;f E_i d ;f wJt h wGuf 0rf;enf;p&maumif;w,fv@dk ajym=um;oGm;ygw,f? 'Dowif; tjyif rSmvnf; *,uf}uD;ygw,f? v,form;awG epfemr_twGuf yka H y:atmif ok;H E_e;f wm olursm; em&w,f&a dS o;/ 50

_ynfolhtm%m
wu,fu v,form;awG 'gavmuf epfemqk;H &_;H ae&wJt h wGuf 'gx h uf jyif;xefwhJ tok;H tE_e;f eJ@ ok;H &ifawmif rvGeb f ;l vk@d ,lqolawG trsm;tjym; &Sv d mw,f? tckq& dk if ppftm%m&Siu f v,form;awGtay: "m;jywku d v f , k ufaewJh Eki di fu H dk bDv;l wk@d wi dk ;f jynf/ ajrpm;bDv;l wk@d wi dk ;f jynfv@dk wifpm;ok;H E_e;f wmawGawmif &Sv d maeygw,f? OD;a&$ref;u 'Dvkd okH;E_ef;wmawGukd aemifrSm uef@owfr,fqkdwJh oabmrsKd; ajymvkdufawmh pum;tokH;tE_ef;av;utp olwkd@ukdxd&if rcHwJh v$wfawmf[m olwkd@tusKd;pD;yGm;eJ@ olwkd@tcGifhtm%mukd b,fenf;eJ@rS vufv$wfcHrSm r[kwb f ;l qkw d m &Si;f &Si;f vif;vif;}uD; awG@jrifEi dk y f gw,f? umuG,a f &;0ef}uD;Xmeu jynfaxmifp0 k ef}uD; 'kw, d Akv d c f sKyf}u;D a0vGiu f ppfwyfu odr;f xm;wJh ajr,mawGxu J 16 ykw H yka H vmufom (wcsK@d u 7 &mcki dE fe _ ;f yJ jyefay;r,f vk@d qk=d uygw,f? {u 18360 om jyefay;r,fv@dk ajymygw,f?) EGm;csr;f omatmif oem;wwfwhJ usm;rsK;d r[kwy f gb;l ? 'gt h jyif v$wa f wmfrm S wifoi G ;f qk;H jzwfvu dk w f hJ awmifov l ,form;tusK;d pD;yGm; jri w hf ifa&; Oya'=urf;ukd tcsuf (11) csujf zifh uef@uu G a f =umif; jrefrmEki di fv H ;Hk qki d& f m awmifor l sm; uGe& f ufu arv (15) &ufae@u uef@uu G v f u dk y f gw,f? tvm;wl 88 rsK;d quf (+idr;f csr;f a&;eJ@ yGiv hf if;vl@tzG@J tpnf;) uvnf; uef@uu G y f gw,f? awmifov l ,form;awGuvnf; rauseyf=uygb;l ? ynm&Sia f wGuvnf; a0zefuef@uu G w f m wcsK@d vkyy f gw,f? t"duuawmh 'DOya'=urf;[m awmifolv,form;tusKd;pD;yGm; umuG,fwm r[kwfbJ pkaygif;v,f,m vkyu f i dk r f ,fqw dk hJ t&if;&Siu f r k % ` a D wG/ vkyi f ef;&Sia f wGe@J c&ke d a D wGuy dk J tusK;d &Sa d pwJt h wGuv f @dk qky d gw,f? v,form;tusK;d pD;yGm; emrnfwyfxm;wJh Oya'=urf;rSmawmif 'Dvjdk zpfae&if 'Dvw $ a f wmf[m 2008 zG@J pnf;ykq H w dk hJ ppftm%m&Sit f usK;d pD;yGm;uvGv J @dk jynfo@l tusK;d pD;yGm;twGuf b,favmufrsm; xda&mufatmif aqmif&u G a f y;Eki dr f m S vJ? 'Dyr Hk sK;d eJ@q& dk if jynfo@l tusK;d pD;yGm;twGuf qefjzLwcGua f wmif xGuv f mEki dy f gr h vm;? ajr,mjy\em ajz&Sif;a&; enf;vrf;ESpfoG,f a&mbwft0 dk if (1771-1858) qkw d hJ t*Fvefjynf paumhwvefjynfe,frS pufrv _ y k i f ef;&Si}f uD;wOD;[m olyi dk w f hJ puf&r Hk m S tvkyo f rm;awGtwGuf tvkyc f se d f av#mc h say;cJw h ,f? tvkyo f rm; om;orD; uav;i,frsm; twGuf ausmif;zGia hf y;cJw h ,f? uav;xde;f XmeawG zGiv hf p S a f y;cJw h ,f? ol[m ol@puf&u Hk tvkyo f rm;awGtay: tusK;d jyKcsip f w d f wpkw H &m &SE di dk a f yr,fh ol@vw l ef;pm;ADZt& tvkyo f rm;awG qif;&J'u k a Q &mufaewm&J@ w&m;cH tppf[m t&if;&Sip f epf jzpfw,fqw dk mukd rjrifbJ vlawG&@J rodem;rvnfra _ =umifh jzpf&wmvk@d yJ xifjrif,q l cJw h ,f? hJ wGuf ol@&@J pw d u f ;l ,Of jyKjyifa&; 'ga=umifh w&m;cHtppfudk rjrif/ tajctjrpfudk jyKjyifajymif;vJwm rvkyE fi dk w f t aqmif&u G r f[ _ m tvkyo f rm; vlwef;pm; w&yfv;Hk twGuf tusK;d r&Sc dy hJ gb;l ? jyef@ym G ;jcif;vnf; r&So d vkd atmifjrifr_ rSww f i dk u f v dk nf; rpku d x f E li dk c fy hJ gb;l ? _ 0zlva Hk &;ukd Eki di fa H wmfu apmifa h &Smufw,fqw dk hJ Eki di fa H wG 'Dbufacwfrm S welfare state ac:wJh vlrb uvnf; t&if;&Sip f epfudk 'Dru dk a&pDtoGio f mef/ vlru _ n l a D pmifa h &Smufa&;toGio f mefawGe@J aygi;f pyfxm; wmyg? tcGet f aumufuae &efya Hk iGzi G +hf yD; qif;&Jom;awGe@J csr;f omolawGt=um;u uGm[r_}uD;rm;aewmukd oufomavsme h nf;oGm;a&; }uKd;yrf;=unfw h mom jzpfygw,f? t&if;&Sip f epfudk zmax;&ko H mjzpf+yD; t&if;&Sip f epf&@J qk;d usK;d xJu t"dutcsua f wGudk z,f&m S ;Eki d jf cif; r&Sy d gb;l ? tar&duef[mvnf; tvm;wlygyJ? 'Drkdua&pDtoGifomef/ vltcGifhta&;toGifomefawGeJ@ t&if;&Sip f epfudk zk;H zdum tvkyo f rm;vlwef;pm;ukd tcGit hf a&;wcsK@d vku d a f vsmr_wcsK@d e@J ac|;odyw f m vkyE fi dk a f yr,fh t&if;&Sip f epfuyfab;a=umifh wki d ;f jynfp;D yGm;a&; 'kua Q &muf&ovkd a0gvrf;r odr;f yku d r fv _ dk jynfov l x l k trsm;pk&@J qef@usiu f ef@uu G r f a _ wG tcgtm;avsmp f m G ay:aygua f eygw,f? 51

_ynfolhtm%m
urBmay:rSm [k;d t&if ESpa f ygi;f rsm;pGmuwnf;u jyKjyifajymif;vJa&;vkyi f ef;awGudk vkyu f i dk a f qmif&u G c fw hJ hJ EkdifiHtrsm;tjym; &SdchJygw,f? awmfvSefa&;w&yftwGif;u jyKjyifajymif;vJa&;v_yf&Sm;r_awGuom xda&mufwhJ atmifjrifru _ dk &&Sa d pygw,f? jyKjyifajymif;vJa&;vkyi f ef;awGavmufe@J jynfov l x l b k 0 wu,fwrf; vGwa f jrmufr_ &wm r&Sy d gb;l ? wenf;ajym&&if a&m*gonf;oefaewJh vlemukd a&m*gZmpfjrpfudk &SmazG+yD; tajccHuswhJ ukou,fwifr_ rvkyb f J temtusio f ufomap&ka H vmuf wyGw J ;dk aq;+rD;wku d av;awGo;Hk +yD; ukoaevk@d uawmh a&m*gjyif;xefwhJ vlemukd u,fwifEi dk r f m S r[kwy f g? txufrm S wifjyxm;wJh tcsua f wGudk =unf& h if Armjynf[m ajr,mydyuQ jyif;xef+yD; a&m*gonf;oef aewJh vlrrm}uD;eJ@ wlygw,f? txufrm S wifjycJw h hJ ajz&Si;f enf;awG[mvnf; wcsK@d enf;vrf;awG[m apwemygap OD;awmh/ wpkw H &m tusK;d jyKcsuf tenf;i,f &Sa d pOD;awmh cGp J w d u f o k rS&r,fh vlemukd aomufaq;uav; wzkE H p S z f Hk avmufe@J aq;+rD;wku d av;avmufe@J ukoay;wmrsK;d vkd jzpfaeygw,f? 'Denf;emawG[mvnf; 'Dae@Armjynf&J@ EkdifiHa&;azmfjycsufawGukd a&mifjyef[yfjyaewm jzpfygw,f? wcsKd@enf;emawG[m vpfb&,f'Drkdua&pDeJ@ jyKjyifa&;r_dif;&J@ azmfjycsufawG jzpfygw,f? tajctjrpfutp jywfjywfom;om; awmfvSefajymif;vJwJh &uf'Du,fvrf;a=umif;r[kwfwJh vpfb&,fjyKjyifa&;vrf;a=umif;&J@ azmfjycsua f wG jzpfygw,f? 'gayrJh 'Dae@Armjynf ajr,mjy\emajz&Sif;a&;rSm 'Denf;emawGeJ@rwlwJh wjcm;vrf;woG,fvnf; &Sy d gao;w,f? tJ'guawmh v,form;awGu, dk w f i dk f usio hf ;Hk av#mufvr S ;f =uwJh vrf;woG,y f g? v,form;awG uk, d w f i dk f vrf;ay:xGuf qENjy+yD; uk, d t hf cGit hf a&;twGuf rdrw d @dk u, dk w f i dk f wku d y f 0 GJ if=uygw,f? v,form;awG uk, d w f i dk f v,form;or*~awGtay: tm&kp Hu dk +f yD; pwifz@JG pnf;wmawG jzpfvmaeygw,f? v,form;uGe& f ufawG/ awmifov l ,form; ulna D &;aqmif&u G w f hJ aumfrwDawGvnf; Eki di fa H &; tiftm;pkawGxr J m S jzpfay:vmygw,f? dk i fa H &;orm;vnf; &Sv d maeygw,f? v,form;awGe@J twlae twlpm; twlwu dk y f0 JG ifwhJ wufuEk;d =um;wJh vli,fEi Armjynf ajr,mwku d y fo JG rki d ;f rSm txift&Sm; usio hf ;Hk cJw h hJ xGew f ;Hk wku d y fu JG dk v,form;awGu, dk w f i dk f jyefvnfaumuf uki d +f yD; wku d y fa JG wG ae&mtES@H rm S qifEv J$ m=uwm awG@ae&ygw,f? tzrf;tqD;awG&w dS ,f? vufeufe@J +cdr;f ajcmuf zdEy Sd w f mawG &Sw d ,f? t=urf;enf;eJ@ ku d E fu S +f zdKcGw J mawG &Sw d ,f? rD;avmifA;Hk eJ@ +zKdcw JG mawG &Sw d ,f? axmifcswmawG &Sw d ,f? 'gayrJh v,form;wku d y fa JG wG OD;usK;d roGm;yg? zdEy dS r f j_ yif;xefwhJ ae&mrSm wku d y fa JG wG jyif;xefpm G jzpfay:aeqJyg? ukd,fhtcGifhta&;ukd ukd,fumuG,f+yD; wkdufyGJ0ifwJh 'Dvrf;a=umif;[m w&m;r#w+yD; rSefuefwJhvrf;a=umif;yg? w&m;&S& d if ulor l sm;vmrSmuvnf; taotcsmyg? v,form;or*~awG ykr dt dk m;aumif;+yD; wvk;H wpnf;wnf;aom ArmEki di fv H ;Hk qki d& f m awmifov l ,form; or*~}uD;ukd xlaxmifvmEkdifcJh&iftvkyform; v,form; r[mrdwfzGJ@r_ukd wnfaqmuf+yD; v,form;xk&J@ w&m;r#wwJh v,f,majrwku d y f u JG dk wjynfv;Hk &Sd jynfov l x l u k wcJeuf axmufcv H mwJh tcse d a f &muf&if v,form;awG&@J b0 vk;H 0vGwa f jrmufa&;twGue f @J v,fvy ko f l v,fyi dk a f &;twGuf ppfvuf0g;}uD;tkyf ajr&Si}f uD; pepfudk awmfve S z f ,f&m S ;zk@d a&S;&_O;D wnfvmEki dw f hJ tcGit hf cgaumif;ukd a&muf&if ? ?
123456789012345678901234567890121234567890123456789012 123456789012345678901234567890121234567890123456789012 123456789012345678901234567890121234567890123456789012 123456789012345678901234567890121234567890123456789012 123456789012345678901234567890121234567890123456789012 123456789012345678901234567890121234567890123456789012

52

vrf;ay:EdkifiHa&; acwfukef_yDwJhvm;

vrf;ay:Edi ki fa H &; acwfue k +f yDqdw k mudk Armjynfrm S 2008 rwdi kc f ifwe k ;f u p=um;cJ& h wm jzpf y gw,f ? wu,f a wmh ppf t pd k ; &&J @ 2008 tajccH O ya' acsmacsmarmarmeJ @ touf0ifvmzd@k xGuv f mwJh tmabmfyg?

Armjynfu twdu k t f cHtiftm;pkawGukd 2008 tajccH Oya' usKH ;xJoi G ;f zd@k tawG;tac:t& vrf;cif;ay;wmyJ jzpfygw,f? wcsdK@vnf; tJ'Dcif;ay;wJhvrf;twdkif;yJ 0ifom G ;cJ=h uw,f? aemuf 2010 rSm 'DcsKyf (NLD) u =um; jzwfa&G;aumufyJG 0ifvu kd w f t hJ cgrm S awmh vrf;ay:Edi ki fH a&; acwfue k +f yD&J@ &nf&, G c f suu f tem;owfatmifyJG &oGm;ygawmhw,f? tckwavm tD*spr fm S vlxq k ENjyyGa J wG wausmh jyefay:vmw,f? a&G;aumufcH&wm wESpfoufwrf;yJ &Sa d o;wJh orRwarmfpv D nf; ywfusom G ;ygw,f? 'Dtcg rSm vrf;ay:Edi ki fa H &; acwfue k +f y D qdw k t hJ oH xGuv f mjyef ygw,f? tm&yfaEGO;D udk a=umufwa hJ &m*g xvmygw,f? olw@kd tqdt k & vrf;ay:Edi ki fa H &; [m zG@H z;+y;D Edi ki fa H wGrm S acwfukefae+yD? roHk;awmhbl;? zGHz;qJEdkifiHawGrSmom oH;k ae=uao;wm jzpfygw,fw? hJ tckvwfwavm Armjynfrm S v,form;awG xGefwHk;wdkufyGJeJ@ v,f,majrjyef&&Sda&; wdkufyGJawG w+cdr;f +cdr;f jzpfaecse d /f tvkyo f rm;wdu k y f a JG wG wtH;k tH;k

jzpfaecse dr fm S 'D vrf;ay:Edi ki fa H &;acwfue k +f y D qdw k hJ toH wausmh j yef x G u f v mwm[m omref w d k u f q d k i f r _ oufouf r[kwy f gb;l ? 2008 tajccHOya' ta&cGH vJxm;wJh ppftm%m&Sifpepfudk qufvuf+yD; tvkyf tau|;yzd@k u;pm;wmyJ jzpfygw,f? zGH@z;+yD;EdkifiHawGrSm vrf;ay:EdkifiHa&;acwf ukef+yD vrf;ay:EdkifiHa&;udk roHk;awmhbl;qdkwmvnf; r[kwy f gb;l ? tckavmavmq,frm S udk tar&duefEi kd i fH vlrnf;vli,fwOD; towfc& H wmrSm w&m;cHukd w&m;ao v$wv f u kd w f t hJ wGuf r@aygi;f (100) ausmr fm S qENjyyGa J wG jzpfaeygw,f? orRwtdkbm;rm;udk,fwdkif jy\em r}uD;xGm;atmif xde;f wJt h aeeJ@ xGup f um;ajymvm&+yD jzpfygw,f? vGec fw hJ hJ 35 ESpa f vmufuqd& k ifawmh ol ud, k w f i kd v f nf; tJ'v D r l nf;vli,fae&mrSm a&mufom G; Edi ky f gw,f? tar&duefEi kd i fu H ukew f u kd a f wGrm S aemufu vdu k t f =unfr h cH&wJh vlrnf;qdv k @kd r&So d avmufygy? J vd@k xGufajymvm&w,f? tck vlrnf;vli,fudkvnf; &yfuu G v f kH ca H &; apwemh0efxrf;u rouFmvd@k aemufu 53

_ynfolhtm%m
vdu k =f unf& h mu towfc& H wJt h xd jy\emwufom G ; rw&m;&aewJh aumfydka&;&Sif;}uD;awGtaeeJ@ rdrdEdkifiH&Sd tvkyo f rm;awGukd tJ't D jrwfawGxu J wpHw k &myHy h ;kd wm jzpfw,f? ay;xm;wmrd@k Edi _ ;f ,SOc f sut f m;jzifh zG@H z;qJEi kd i f& H dS tvkyf zG@H z;+y;D Edi ki fa H wGrm S vwfwavmjzpfcw hJ hJ vrf;r orm;awGxuf b0aexdi kr f _ ydw k nf+idrw f ma=umifh jzpfyg ay:u EdkifiHa&; awGudk jyef=unfh=u&atmif? 2011 w,f? 'Dvv kd y kw f m tckrS r[kwy f gb;l ? tde* f ,fw@kd vDeif ckEp S r f m S ay:ayguc fw hJ hJ a0gvrf;rudk odr;f ydu k =f u qd& k if wd@k acwfuwnf;u t*Fvefrm S vkyc fw hJ myg? 'gawGukd wurBmvH;k udk jyef@om G ;cJw h m jzpfygw,f? urBmjh ynfol tde* f ,f/ vDeifw@kd u zGic hf sa&;om;cJ+h yD;vnf; jzpfygw,f? oef;aygi;f rsm;pGm yg0ifcw hJ hJ v_y& f m S ;r_}uD; jzpfw,f? tJ'D tck 2008 pD;yGm;ysuu f yfjzpfvmawmh t&if;&Si}f uD;awG ESpr fm S yJ vef'efr@rm S &Ju vlwa,mufukd aoewfe@J ypfv@kd u 0efxy k 0 f efy;kd awGukd atmufajcjynfoa l wGqD v$a J y; aooGm;&mu vlxu k ayguu f +JG yD; qENjy=uw,f? t"d vdu k =f uw,f? olw@kd tjrwftpGe;f uda k wmh txdrcH=uyg uk%;f ozG,f jzpfym G ;cJw h ,f? 2012 ckEp Sr fm S vnf; uae'g bl;? 'Dawmh aexdi kr f b _ 0awG rwnfr+idrjf zpf/ td;k rJt h r d r f /hJ Edi ki fu H ynmoifp&dwa f wG wd;k jriv hf u kd v f @kd ausmif;om; tvkyv f ufrhJ jzpfvmwJt h cg rcHEi kd w f hJ jynfow l u G awG uef@uu G q f ENjy=uawmh vlxu k yg yl;aygi;f yg0ifc=hJ u vrf;ay:xGuv f m=uawmhwm jzpfygw,f? w,f? vlxkodef;aygif;rsm;pGm qENjycJh=uayr,fh 'Dowif;udk urBmr h ' D , D mawGu arS;rSe d x f m;cJw h m jzpfyg wqufwnf; ar;csifwmwcku tJ'DzGH@z;+yD; w,f? aemuf Oa&myor*~Ei kd i fa H wGrm S (tDwvD/ jyifopf/ EdkifiH&Sd tifpwDusL;&Sif;qdkwmawGudk jynfolawG b,f *&d/ qdu k y f &yfpf pwJ) h jynfoa l wG vrf;ay:xGuf qENjy avmufpdwf0ifpm; tm;udk;=uovJ qdkwmyg? Oyrm wdu k y f0 JG ifaewmvnf; 'DEp S y fi kd ;f awGtwGi;f jrifawG@ae& tar&duefEi kd i f H orRwa&G;aumufyq JG & kd if urBmr h ' D , D m wmyg? 'gawG[m tar&duefu pvdu k w f hJ pD;yGm;ysuu f yf awGu txl;tom;ay; azmfjy&wm jzpfygw,f? a&G;aumuf [m urBmt h ES@H ul;pufom G ;&mu 'D'%fukd t"ducH&wJh yGJrwdkifrD ygwD}uD; 2 cku orRwavmif;a&G;cs,fyGJup atmufajcvlxkawGu rcHr&yfEdkifvdk@ vrf;ay:xGuf orRwavmif;awG rJq, G y ft JG vnf aemufq;kH a&G;aumuf (vrf;ay:Edi ki fa H &;) qENjywdu k y f JG 0ifvm=uwm jzpfw,f? yGr Jm S b,fjynfe,fawmh b,fou l tEdi k& f oGm;+yDqw kd m tqH;k tcse d e f @J wajy;nD xkwv f i $a hf zmfjyae=uwm jzpfyg zG@H z;+yD;Edi ki fa H wGrm S vlxq k ENjyyGa J wG zG@H z;qJEi kd i fH w,f? 'gayrJh tJ'o D rRwa&G;aumufyr JG m S rJxnfw h jhJ ynfol awGavmuf rrsm;wmawmh a,bk,stm;jzifh rSey f gw,f? b,favmuf&o dS vJ? rJay;cGi& hf o dS & l @J b,fE& S mcdi kE f e _ ;f u 'guvnf; rxl;qef;ygb;l ? ud, k E hf i kd i ft H wGi;f rSmomru rJay;=uovJ? atmufygZ,m;udk =unfy h g? urBmhtESH@jzef@usuf+yD; aoG;pkyfEdkifvdk@ tjrwftpGef;awG

ckESpf 2000 2004 2008 2012

rJa y;cGifh&Sdol (axmifaygif; ) 209 787 219553 229 945 211 731

rJay;ol (axmifaygi f;) 105 594 122 349 131 407 121 745

&mcdkifE_ef; 503 557 571 575

54

_ynfolhtm%m

uae'gausmif;om;eJ@jynfolrsm; vufr&G@H du k E fu S o f wfjzwfz@kd twGuo f m ae@pm;vdu k r f ,fh 'DZ,m;udk =unf& h if rJay;ol&mcdi kE fe _ ;f [m 60 vl &Sr d m S yg?) atmufrm S yJqw kd m awG@&rSmyg? 'gawmif 2008 eJ@ 2012 rSm tdkbm;rm; (yxrqHk;vlrnf;) 0ifta&G;cHvdk@ tvkyo f rm;/ v,form;awG[m rv$o J mvd@k vlpw d 0 f ifpm;r_ ydv k m+y;D &mcdi kE fe _ ;f wufvmwm jzpfygw,f? om vrf;ay:xGu/f v,fui G ;f awGx0 J if+yD; wdu k y f G0 J ifae =u&wmyg? 'gvnf; Adv k o f e d ;f pdet f pd;k &u *krrlyg? v,f 'Dae@tcg[m 8 av;vH;k ta&;awmfykH (25) ESpf awG trsm;tjym;odrf;xm;wJhteuf tenf;i,fom ajrmuf aiG&wkumv jzpfygw,f? 88 ta&;awmfyw kH e k ;f jyefay;Edi kr f ,fv@kd qdy k gw,f? tJ'gvnf; yg;pyfe@J yJ jyefay; u jynfoa l wG vrf;ay:rSm toufaygi;f rsm;pGm aoG;ajr aewm jzpfygw,f? v,form;awGvufxJ ra&mufvm us=u&/ tzrf;cH=u&eJ@ r,H=k unfEi kd a f vmufwhJ pGe@f vw $ r f_ yg? v,form;awG ydi ke f ufusL;ausmr f e _ @J tzrf;cHae=u& aygif;rsm;pGm ay;qyfcJh=u&ygw,f? 'DaemufrSmvnf; w,f? tvkyo f rm;awG tzrf;cHae=u&w,f? eHygw0 f rf; wdu k y ft JG vDvD qufc& hJ w,f? 'gawGa=umifh ppftm%m Adv k o f ef;a&$&@J ud, k a f &;t&m&Sv d y k c fo hJ l Adv k c f sKyfp;kd &Se d u f &Sia f wGu rvGr J a&Smifom tcGit hf a&;wcsKd @ ay;cJv h @kd 'D qdk&if ol@ydkifw,fvdk@qdkwJh (odrf;xm;wJh) v,fxJ0if tajctae jzpfvmwmyg? 'gukd rarhtyfygb;l ? aemuf+yD; tvkyfvkyfaewJh v,form;awGudk aoewfxkwfjy+yD; 88 ta&;awmfy& kH @J &nfre S ;f csua f wGvnf; rjynf0 h ao;bl; ypfowfr,fv@kd awmif +cdr;f ajcmufcy hJ gw,f? q&maumif; qdw k muda k wmh ydv k @kd awmif rarhtyfyg? wynfh yDow,fv@kd qd& k rSmyg? jynf o l v l x k u ol w d k @ tcG i f h t a&;awG u d k 'DvdktajctaeawGa=umifh v$wfawmfxJrSm awmif;qdkwdkufyGJ0if&mrSm at;at;csrf;csrf;enf;udkyJ awmif q&mpHoy l e k v f kd jyefjzpfvmvdrr hf ,fv@kd ajymvm oH;k csi=f uygw,f? tzrf;cH&Edi k /f xdcu kd ' f %f&m&Edi k fw kH if ae=u&+yD jzpfygw,f? ru tcef@roif& h if toufygq;kH H;_ oGm;Edi kw f e hJ nf;vrf;udk b,for l S rvkyc f siy f gb;l ? 'Dvt kd EW&m,fawG&w dS hJ tvkyf rSey f gw,f? wdu k y fy JG o kH mefqw kd m[m tkyp f ;kd cH/ rsdK;udk wae@usyfoHk;axmifeJ@ vdkufvkyfr,fholvnf; zdEy dS c fa H wGu a&G;jc,f&wm r[kwy f g? tkyp f ;kd olawGuom OD;ode;f pdea f jymovdk r&SE di kd y f g? (tEW&m,fr&Sb d J olrsm;udk a&G;jc,fwm jzpfygw,f? 55

tD*spfEdkifiH&Jh 'Drdkua&pDc&D;
'DESpfZGefvtwGif;rSm tD*spforRwarmfpDudk qef@usifwJhqENjyyGJawG tD*spfEdkifiHtESH@ t&Se d & f tm;aumif;vmwm awG@&ygw,f?
armfp& D @J orRwoufwrf; wESpjf ynfjh zpfwhJ ZGev f 30 &uf ae@rSmawmh wEdkifiHvHk; qENjyolta&twGuf[m 10 oef;rS 14 oef;cef@&Sdvmw,fvdk@ qdk=uygw,f? ol@udk orRw&mxl;rS EkwfxGufay;zdk@ awmif;qdkqENjy=uwm jzpfygw,f? 'DaemufrSmawmh tD*spfppfwyfu orRw armfpu D kd twdu k t f cHawGe@J 48 em&DtwGi;f aphpyf!E d i _d ;f zd@k &mZoHay;vmcJhw,f? orRwarmfpDu 'gudkcsufcsif; y,fcscw hJ ,f? ol@&@J orRw&mxl; w&m;0ifru _ kd toufay; umuG,o f m G ;r,fv@kd vnf; wH@k jyefajymqdc kw hJ ,f? 'gayrJh Zlvi kd v f 3 &ufae@rm S ppfwyfuyJ ol@ukd tdrc f sKyfcswm cHvkduf&ygw,f? rlqvifnDaemifrsm;tzGJ@&J@ xdyfwef; acgi;f aqmiftcsKd @vnf; zrf;qD;cH&w,f? qef@usifuef@uGufwJh qENjyyGJawG OD;pD;qifE$J=uw,f? ppfwyfe@J xy dw f u kd w f ;kd +y;D qENjyol 50 ausma f oqH;k cJw h ,f? tck t csd e f t xd orR w armf p D u d k axmuf c H o l a wG e J @ qef@usifolawG&J@ qENjyyGJawG qufjzpfaeqJyg? xdyf wdkufawG@ kef;&if;qefcwfjzpf=uwmawGvnf; renf; raemygy? J tm%m&Sir fb l m&ufukd zwfcscw hJ hJ vlxt k kH ur_ }uD; jzpfay:+yD;vdk@ wESpfausmf=umwJhtcsdefrSm tckvdk tajctaeeJ@ jyefuHawG@ae&wm jzpfygw,f? tD*spf jynfoa l wG&@J 'Dru kd a&pDc&D;[m a&S@qufb,fvjkd zpfrvJ qdw k m pdw0 f ifpm;p&myg? tcktcse d x f d jzpfcw hJ mawG[m vnf; tvm;wl pdw0 f ifpm;zG,y f gy? J tck vuf&t dS ajc taerSm tD*sp& f @J ta&;ygwhJ tiftm;pkawGjzpfwhJ rlqvif nDaemifrsm;tzG@J / vpfb&,f'r D u kd a&pDe@J bmoma&;eJ@ Edi ki fa H &;ra&m,Sua f pcsiw f hJ tiftm;pke@J tD*spp f pfwyfw@kd ta=umif;udk avhvm=unfjh cif;tm;jzifh tD*spt f a&;udk wpHw k &mqkyu f i kd r f r d ,fv@kd ,lqygw,f?

ppfwyfu orRwarmfpDudk&mxl;u z,f&Sm; vdu k +f yD; zG@J pnf;yHt k ajccHOya'udv k nf; &yfqi kd ;f xm;w,f vdk@ a=unmcJhw,f? zGJ@pnf;yHktajccHOya' jyifqifa&; tqdkycsufawGudk avhvmoHk;oyfr,fh aumfrwDw&yf zGJ@ay;r,fvdk@ qdkw,f? w&m;ol}uD;csKyf tJ'fvDrefqdk; (Adli Mansour) udk =um;jzwforRwtjzpf cef@tyf cJw h ,f? =um;jzwftpd;k &zG@J ay;r,f? (tckawmh tpd;k & tzG@J opf zGJ@+yD;oGm;yg+yD?) v$wfawmfa&G;aumufyGJeJ@ orRw rlqvifnDaemifrsm;tzGJ@eJ@armfpD a&G;aumufya JG wG usi;f yay;oGm;r,fv@kd vnf; qdy k gw,f? rlqvifna D emifrsm;tzG@J ukd tD*spE fi kd i fr Hm S 1928 ppfwyfu tm%modr;f vdu k w f meJ@ orRwarmfpD ckESpfu pwifxlaxmifcJhwm jzpfygw,f? 'DaemufrSm ud k zwf c svd k u f w mud k rl q vif n D a emif r sm;tzGJ @ u 56

_ynfolhtm%m
tjcm;tm&yf Edi ki fr H sm;rSmvnf; qufvufz@JG pnf;cJw h mudk awG@&ygw,f? tpPvrfbmomw&m;udk a[m=um;wm/ pmoifay;wmeJ@ tjcm;vlr_ulnDa&;awGudk rlqvif nDaemifrsm;tzGJ@u vkyfaqmif=uw,f? pD;yGm;a&; vkyi f ef;awGvnf; xlaxmifvy k u f i kd w f m &Sw d ,f? aemuf ydi k ;f rSmawmh Edi ki fa H &;rSmvnf; yg0ifywfoufvmcJw h ,f? +Adwdo#tkyfpdk;olawGudk t=urf;zufvkyf}uHowfjzwf wmawG vky=f uw,fv@kd vnf; qdw k ,f? 1952 ckESpfrSm tD*spfbk&ifpepfudk ppfwyfu zwfcswt hJ cgrm S rlqvifna D emifrsm;tzG@J u axmufcH tm;ay;cJw h ,f? 'gayrJh 1954 ckEp S r f m S orRwemqmudk vky}f uHz@kd u;pm;w,fq+kd yD; 'DtzG@J 0ifawG ESy d u f y G z f rf;qD; cH=u&w,f? tzG@J 0if axmifaygi;f rsm;pGm zrf;qD;jcif; cH=u &w,f? 1970 ckESpfrsm;rSmawmh rlqvifnDaemifrsm; tzGJ@[m tD*spfEdkifiHa&;rSm yg0ifv_yf&Sm;Edkifzdk@twGuf t=urf;zufvkyf&yfawGudk pGef@v$wfa=umif; a=unmcJh w,f? 'Daemufrm S rlqvifna D emifrsm;tzG@J ukd tkyp f ;kd ol awGu twdkif;twmwcktxd v_yf&Sm;cGifhay;cJhw,f? umvydkif;awGtvdkuf tuef@towfeJ@ v_yf&Sm;cGifh& vdu k /f tzrf;qD;tESy d u f y G c fv H u kd & f eJ@ toufqufvmcJh w,f? 2005 ckESpf v$wfawmfa&G;aumufyGJrSmawmh rlqvifnDaemifrsm;tzGJ@0if 88 a,muf (v$wfawmf ud, k p f m;vS,p f p k a k ygi;f &J@ 20) tEdi k& f cJw h ,f? w&m;0if Ed k i f i H a &;ygwD t aeeJ @ ta&G ; cH & wmawmh r[k w f y g? woD;yk*v ~ awGtjzifh ta&G;cH=uwm jzpfygw,f? 2011 ckESpf tHkur_a=umifh rlb&uf ywfus oG m ;+yD ; wJ h a emuf r S m rl q vif n D a emif r sm;tzG J @ [m w&m;0iftzG@J jyefjzpfvmcJw h ,f? 2011 ckEp S f {+yDv 30 &ufrm S vGwv f yfa&;eJ@w&m;r#wa&; (Freedom and ki fa H &;ygww D &yfukd xlaxmif Justice Party) trnfe@J Edi vdu k w f ,f? tD*spv f w $ a f wmfa&G;aumufyr JG m S jynfol oef; 30 (rJay;cGi& hf o dS & l @J 60) rJay;cJw h ,f? vGwv f yfa&;eJ@ 57 w&m;r#wa&;ygw D taeeJ@ 127 OD; ta&G;cH&+yD; woD; yk*~vtaeeJ@ 108 OD; ta&G;cH&wJhtwGuf rlqvif nDaemifrsm;tzG@J [m v$wa f wmfrm S pkpa k ygi;f 235 ae&m tEdi k& f cJy h gw,f? v$wa f wmfrm S ud, k p f m;vS,f pkpa k ygi;f 508 OD; &Sw d ,f? a&G;aumufcu H , kd p f m;vS,f 498 OD;eJ@ cef@tyf 10 OD; jzpfygw,f? 2012 ckEp S f orRwa&G;aumufyu JG kd 2 }udrc f +JG yD; usi;f ycJw h ,f? yxrta=umhukd 2012 ckEp S a f rv 23 24 rSm usif;ycJh+yD; orRwavmif; 12 OD; ta&G;cH=u ygw,f? 'kwd,ta=umhrSmawmh qefcgwifusef&pfwJh orRwavmif; 2 OD; rlqvifna D emifrsm;tzG@J u orRw avmif;armfpe D @J rlbm&ufvufxufu aemufq;kH 0ef}uD; csKyf jzpfco hJ l tmruf&m S zpf (Ahmed Shafiq) wd@k ,SOf yif =uygw,f? orRwavmif;armfpu D 5173 (rJpp k a k ygi;f 13 oef;ausm) f eJ@ yGwu f moDum tEdi k& f cJw h m jzpfygw,f? rlqvifna D emifrsm;tzG@J [m tckvkd a&G;aumuf yGa J wGrm S atmifjrifra _ wG &&Sc dw hJ m[m rxl;qef;ygb;l ? oufwrf;&Snf=umvS+yDjzpfwJh olwdk@tzGJ@&J@ pkHk;zGJ@pnf;r_ uGe& f ufawG[m 2011 rlbm&uf ywfus+yD;rS ay:xGuf vmwJh tzG@J awGxuf rkcsyJ ydr ku kd s,jf yef@tm;aumif;rSm jzpfygw,f? 'gt h jyif vpfb&,f0g'a D wGt=um;rSm nDnD !Gw! f w G r f &Sb d J tuGu J t JG jym;jym; jzpfaewmuvnf; rlqvifna D emifrsm;tzG@J ukd wyef;omapcJw h m jzpfw,f? v$wa f wmfa&G;aumufye JG @J orRwa&G;aumufyJG awGrSm tEdkif&cJhwJh rlqvifnDaemifrsm;tzGJ@eJ@ orRw

_ynfolhtm%m
armfpw D @kd [m usee f ,fy,ftoD;oD;u tiftm;pkrsm;udk olw@kd e@J twl yl;aygi;f aqmif&u G v f m=uzd@k ru;pm;cJ=h uyg? tpd;k &tzG@J rm S useE f i kd i fa H &;tiftm;pkawG yg0ifvmzd@k ukd tav;rxm;cJb h ;l ? tajccHOya'a&;qGa J &;tzG@J xu J tpPvrf 0g'Dr[kwfol tm;vHk;eD;yg; EkwfxGufoGm;awmhvnf; rlqvifna D emifrsm;tzG@J [m 'gukd *krrlcb hJ ;l ? rlbm&uf udk zwfcswhJ tHk ur_umvtwGi;f u vlxk awmif;qdr k _ awGxy J gwhJ jynfe,fty k c f sKyfa&;r;awGukd orRwu cef@ tyfwm r[kwfbJ vlxku a&G;cs,fwifajrmufa&; qdw k mudv k nf; vspv f sL_+yD; ae&maumif;awG rSeo f r# rlqvifna D emifrsm;tzG@J uyJ tydi kp f ;D vm=uw,f? tD*spE fi kd i fr Hm S 1952 ckEp Su f wnf;u ppfwyf[m Edi ki fa H &;Zmwfca kH y:a&mufvmcJw h m jzpfygw,f? orRw Edi ki f H xlaxmif+yD;aemuf tkyc f sKyfcw hJ hJ orRw 3 OD;pvH;k [m wyfucsnf; jzpfw,f? tD*spfrSm EdkifiHa&;/ pD;yGm;a&;/ vlra _ &;pwJh e,fy,ftoD;oD;rSm ppfwyfu yHp kt H rsKd ;rsKd ;eJ@ v$r;f rd;k aewm jzpfygw,f? tJ'v D kd =oZmt&Se dt f 0g}uD;wJh ppfwyfukd xde;f csKyfEi kd z f @kd orRwarmfpu D u;yrf;cJy h gw,f? ppfaumifpx D u J 0g&ift h zJ@G 0if 2 OD;udk tem;ay;+yD; ol@ tay: opPmcHr,fvdk@ ,lqwJhol 2 OD;eJ@ tpm;xdk;cJhyg ao;w,f? 'gayrJh 'Dxufy+kd yD; rvkyE fi kd y f g? ppfwyfuvnf; ol@=oZmatmuf a&mufrvmyg? (armfpDvufxufa&mufawmh 50 jzpfoGm;ygw,f?) wdkif;jynf&J@vdkaiGjyr_uvnf; }uD;w,f? tajccHpm; aomufue ka f ps;E_e;f awGuvnf; wuf+yD;&if;wuf jzpfae w,f? rlbm&ufuq kd ef@usiw f u kd y f0 JG if=upOfu aygir f @kH / vGwfvyfr_eJ@ w&m;r#wa&; vdk@ au;a=umfcJh=uwm jzpfygw,f? armfpu D vnf; pD;yGm;a&;udpa P wG udi kw f , G f &mrSm nHz h si;f vSw,fv@kd ta0zefc& H ygw,f? ol@vufxuf rSm pD;yGm;a&;tajctae[m ydq k ;kd vmw,f? pm;oH;k ukef awG[mvnf; aps;acgic fu kd v f mcJw h ,f? "mwfqa D vmifpm awG jywfawmufwm/ v#yp f pfr;D r=umc%jywfawmuf wmawG jzpfvmw,f? ("mwfqu D kd tpd;k &u t_;H cHa&mif; ay;aewm jzpfw,f?) Edi ki fw H umaiGa=u;&efya kH iGtzG@J (tdi kt f rftufz) f u acs;aiGuvnf; xH;k pHtwdi k ;f aq;cg;}uD;u wGy J gwmrd@k armfpDwdk@tpdk;&tzGJ@u vufrcHcJhygbl;? wzufrSmu aqmf'Dtma&AseJ@umwmEdkifiHwdk@u acs;aiG/ axmufyHh aiGawG&wma=umifr h @kd vnf; (tdi kt f rftufz) f acs;aiGukd vufrcHbJ jiif;y,fEi kd c fw hJ m jzpfygw,f?

'D=um;xJ 2012 ckEp S f Ed0 k ifbmrSm orRwarmfpD [m orRw&J@vy k y fi kd c fi Gt hf m%mawGukd wd;k cs@J ,w l hJ trde@f 'Du&Dwck xkwjf yefvu kd w f ,f? 'gu rausreyfjzpfaewJh vlx}k uD;udk yd+k yD;trsua f 'goxGua f pcJw h ,f? tm%m&Sif G ;zd@k vkyw f myJv@kd vlx}k uD;u ,lqoGm;=u topfay:aygufvmwJh zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHku pepfqD jyefom k @J uef@uu G y fa JG wG ay:xGuv f mw,f? armfpu D vnf; ppfwyf&J@ =oZmtm%mudk ruef@owfEdkifcJhyg? w,f? vlx& D rde@f ukd jyefy k o f r d ;f vdu k y f gw,f? (orRw&J@tm%mudkawmh rlbm&ufvufxufuxuf vnf; tJ't trsm;}uD; av#mc h scw hJ ,f? v$wa f wmf 2 &yfukd tm%m 'gt h jyif orRarmfp& D @J tpd;k &tzG@J [m usev f e l nf; ydkay;xm;w,f?) ppfwyftaeeJ@awmh t&ifrlbm&uf pkawG&@J tcGit hf a&;udv k nf; tumtuG,r f ay;Edi kb f ;l vd@k vufxufwe k ;f u &&Sc dw hJ hJ tcGit hf m%mawGtm;vH;k eD;yg; ta0zefc=H u&ygw,f? ol@vufxufrm S c&pf,eftenf; jyef&xm;ygw,f? orRw[m wyfrawmfumuG,fa&; pkawG[m ydkrdktwdkuftcdkufcH=u&wma=umifh tckvdk OD;pD;csKyf jzpfayr,fh wyfrawmfppfOD;pD;csKyfudkawmh a0zef=uwm jzpfygw,f? ppfAv kd c f sKyf}uD;awGuyJ a&G;cs,c f ef@tyfci Ga hf y;xm;w,f? ppfO;D pD;csKyfu umuG,a f &;0ef}uD;wm0ef ,l&ygw,f? csKyfajym&r,fq& dk ifawmh rlqvifna D emifrsm; tzG@J e@J orRwarmfpw D @kd &@J t"dutm;enf;csu[ f m usef rlbm&ufvufxufuwnf;u tD*spfEdkifiH&J@ Edi ki fa H &;tiftm;pkawG trsm;pk}u;D ygvmatmif rqGa J qmif pD;yGm;a&;[m qd;k 0g;vSygw,f? wae@0ifaiG 2 a':vm rpnf;Hk;cJhEdkifwmyJ jzpfygw,f? usefEdkifiHa&;tiftm;pk atmufy& Jw dS o hJ a l ygi;f [m jynfov l x l }k u;D &J@ 40 &Sw d ,f? 58

_ynfolhtm%m

awGe@J aqG;aEG;!E d i _d ;f +yD; trsm;vufcr H ,fh bHv k y k i f ef;pOf ae&mawGudk ppfAdkvfcsKyf}uD;awGuyJ &,lxm;cJhwm w&yfukd !E d i _d ;f +yD; rcsrw S E fi kd c fw hJ m[m olw@kd &@J t"du jzpfygw,f? Armjynfrm S awmh ppfwyfu udi kx f m;wm tJ'D tm;enf;csuy f gy? J 0ef}uD;Xme 2 cktjyif e,fpyfa&;&m0ef}uD;Xme wck awmifyy kd gao;w,f? usefwJh ppfwyfeJ@ pD;yGm;a&;udpP qdkwmawG uawmh ESpfaygif;rsm;pGmu jzpfwnfvmcJhwmawGrdk@ 1967 ckEp S f tpPa&;vfe@J ppfyr JG m S r_rvS;_H edrc hf h J orRwarmfpt D aeeJ@ tckvkd umvwda k v;twGi;f udi k f wma=umifh tD*spfppfwyf[m emrnfysufoduQmuscJh wG,fajz&Sif;Edkifzdk@qdkwm rjzpfEdkifygbl;? aemuf+yD; usef &w,f? ppfwyft&m&Sd}uD; tawmfrsm;rsm;udkvnf; EdkifiHa&;tiftm;pkawG yl;aygif;yg0ifvmrSvnf; 'DudpP emqmu zwfypfcw hJ ,f? qm'wfvufxuf 1973 ckEp S f awGukd udi kw f , G E fi kd r f m S jzpfygw,f? tpPa&;vfe@J ppfyr JG m S awmh tD*spp f pfwyf[m emrnfaumif; jyef&vmw,f? 1978 ck a';Apfpcef;oabmwlnDcsuf t& 1967 ppfyr JG m S qH;k H;_ oGm;wJh qdi k ;f Edi k ;f u|e;f qG,u f kd jyef&cJhwJhtcg ppfwyf=oZm ydkwufvmcJhw,f? 'gayrJh tD*spfppfwyf qm'wfu tpdk;&tzGJ@twGif; tqifhjrifh&mxl;awGrSm 1952 ck E S p f r S m tD * spf b k & if p epf u d k ppf w yf u zcs ppfwyfuvlawGukd odyr f cef@xm;awmhyg? ol@e@J tm%m zsuo f r d ;f ypfcw hJ ,f? tJ't D cse du f p+yD; tD*spE fi kd i fa H &;xJrm S yifbufjzpfvmrSmudk owdxm;yH& k ygw,f? avwyfwyfr; ppfwyfu pwifyg0if ywfoufcw hJ m jzpfygw,f? &mpkEp S f wOD;jzpfwhJ rlbm&ufua kd wmh 'korRw&mxl; ay;xm;yg 6 ckausma f usmf tD*spE fi kd i fu H kd ppfwyf[m aemufu, G u f w,f? wzufrm S vnf; Edi ki fa H wmfumuG,a f &;eJ@vkH cHa&; pd;k rd;k cs,v f , S c fw hJ m jzpfygw,f? emqmvufxuf aemuf qdi k& f m ay:vpDawGcsrw S & f mrSmawmh ppfwyf&@J tjrifawG ydi k ;f rSmawmh tpd;k &&mxl;ae&mawG ppfwyfuvlawGukd [m qufvuf+yD; =oZm}uD;aecJy h gw,f? cef@xm;wm avsme h nf;vmcJw h ,f? qm'wfe@J rb l m&uf 1981 ckEp Sr fm S qm'wf[m Adv k c f sKyf}uD;wOD;jzpf vufxufawGrm S ydv k @kd awmifavsmv h mcJy h gw,f? 'gayrJh f &; EdkifiHawmfvHkcHa&;eJ@qdkifwJh umuG,fa&;0ef}uD;XmeeJ@ wJh tbl*gZmvm (Abu Ghazala) udk umuG,a jynf x J a &;0ef } uD ; XmeawG r S m awmh t"d u &mxl ; 0ef}uD;cef@cJhw,f? *gZmvmvufxufrSm ppfwyf[m 59

_ynfolhtm%m
pufr/_ ppfbufe@J v,f,mpdu k y f sKd ;a&;uawGrm S yg0if jyef=um;a&;eJ@ ynma&;0ef}uD;XmeawGrSmvnf; ae&m ywfoufra _ wG ydr k }kd uD;xGm;vmcJw h ,fv@kd qd=k uygw,f? aumif;awGukd olw@kd yJ &,lxm;=uw,f? tJ'v D kd pD;yGm;a&;t&if;tjrpfe@J vy ki f ef;udi ki f ef;awGa=umifh t&yfom;pD;yGm;a&;xdyfoD;awGeJ@ ppfbuf tD*spp f pfwyf[m umuG,a f &;bwf*sur f m S vGwv f yfr_ t=um;rSm wpHkw&m ydyuQ&Sd=uayr,fh wckvHk;t& yd& k c dS w hJ ,f? awmh olwdk@ESpfOD;ESpfzuf[m yl;aygif;aqmif&Gufae=u ppfwyfydkifukr`%D}uD;awGudk trsm;tm;jzifh w,fvdk@ qdkEdkifygw,f? tJ'DpD;yGm;a&;xdyfoD;}uD;awGeJ@ t+idrf;pm;ppfAdkvfcsKyf}uD;awGuyJ pDrHcef@cGJtkyfcsKyf=u ppfbufu tD*spf&J@pD;yGm;a&;eJ@EdkifiHa&;udk csKyfudkifxm; kw f muawmh ygw,f? a&/ oHvGifqD/ bdvyfajr/ aqmufvkyfa&;/ =uwm jzpfygw,f? 'gayrJh t"duv$r;f rd;k Edi [dw k ,fe@J a&eHvy ki f ef;awGrm S t"duvkyu f i kd =f uw,f? Edi k ;f ppfbufuyJ jzpfygw,f? Oyrmtm;jzifh tpdk;&tzGJ@ jrpf0r S ;f eJ@yifv,feq D y d u f rf;awGrm S ppfwyfu ajrtrsm; twGif;rSm t&yfom;pD;yGm;a&;orm;xdyfoD; 6 OD;udk tjym;udk ydi kq f i kd x f m;w,f? tckvkd pD;yGm;a&;e,fy,frm S pD;yGm;a&;qdkif&mpDpOfaqmif&Gufzdk@ cef@tyfxm;w,f? v$r;f rd;k csKyfui kd x f m;Edi kw f ma=umifh pD;yGm;a&;yjyifajymif; 'gayrJh tJ'DtzGJ@u twnfyvdkufwJh b,fpD;yGm;a&; k u f r kd qdk umuG,a f &;0ef}u;D u vHk ca H &;ta=umif; vJr_ vkyfrSmudk ppfwyfu qef@usifygw,f? tpdk;&&J@ uefxdu f @J y,fzsuE fi kd y f gw,f? yk*~vduydkifvkyfa&;tpDtpOf[m olwdk@&J@pD;yGm;a&; jycsue taetxm;udk tEW&m,fay;rSm jzpfw,fv@kd ,lqw,f? ppfwyf&@J pD;yGm;a&;vkyi f ef;awGu xkwv f y k r f _ 'ga=umifh qef@usi=f uwm jzpfygw,f? [m tD*spE fi kd i f H *s' D y D & D @J 15 - 20 &Sw d ,fv@kd cef@re S ;f =u _ &; 'ghtjyif t&yfbuf&mxl;ae&mawGudkvnf; ygw,f? pD;yGm;a&;pm;usuf us,jf yef@vmovdk vlra ppfbufu t+ir d ;f pm;,lvmolawGu 0if,x l m;=uw,f? e,fy,frSmvnf; olwdk@uyJ }uD;pdk;vmawmhwm jzpfyg k a&pD,EW&m; us,jf yef@ bk&ifcHcsKyf/ tkyfcsKyfa&;r;pwmawGtjyif ydk@aqmifa&;/ w,f? wenf;ajym&&if ppfAsLdu tm;aumif;vmcJw h mygy? J

60

_ynfolhtm%m
tD*spp f pfwyf[m 1973 ckEp S r f wdi kr f u D awmh qdkAD,ufk&Sm;udk tm;xm;rSDcdkchy J gw,f? 'gayrJh 1973 ppfyt JG +yD;rSmawmh wjznf;jznf;csi;f tar&duefe@J yde k ;D pyf vmcJw h ,f? ppfbuft&m&Sa d wG[m tar&duefrm S ppf oifwef;awGwuf=uw,f? tar&duefuvnf; tD*spf ppfwyfukd ppfvufeufypPn;f awG axmufyw hH m/ a&mif;cs ay;wmawG vk y f w ,f ? aiG a =u;vnf ; axmuf y H h a y;w,f ? tck q d k wES p f u d k 15 bD v sH axmuf y H h a y;aewm jzpf y g w,f ? 'g[m tar&d u ef t ul t nD u d k tpP a &;vf E d k i f i H +yD ; &if 'k w d , trsm;qH k ; &wm jzpf y gw,f ? tck tm%m od r f ; vd k u f w mawmif r S axmuf y H h r _ a wG r&yf y gbl ; ? tar&d u ef O ya't& ppf w yf u tm%mod r f ; &if axmufyHhr_awG jzwfawmufypf&ygw,f? tckawmh tm%modr;f wm [kwr f [kwf pdppf&OD;r,fv@kd qdy k gw,f? tufzf 16 *suw f u kd a f v,mOfawG yd@k ay;r,fv@kd qdw k ,f? e*dp kp D Ofxm;+y;D om;rd@k ygv@kd ta=umif;jyygw,f? (tckawmh &yfqdkif;xm;r,f ajymjyefygw,f?) 'g[m rqef;ygbl;? tar&duef&@J Edi ki f jH cm;a&;ay:vpDqw kd mu wd@k vl [kwf r[kw f qdw k a hJ ywHe@J yw J i kd ;f wm r[kwv f m;?

w,f? 'DtwGuf vlxt k =um;rSm emrnfaumif;&oGm;jyef ygw,f? armfpu D kd qef@usiq f ENjywJo h w l csKd @u ppfO;D pDcsKyf pDpD (Sisi) &J@ "mwfyu kH kd &ifrm S csw d q f v JG m=uw,f? wzuf rSmawmh rlqvifna D emifrsm;tzG@J u ppfwyfukd qef@usif qENjy=uygw,f? xdyfwdkufwdk;+yD; ppfwyfu ypfcwfvdk@ vl 51 OD;aoqHk;wmawG jzpfvmygw,f? armfpDudk qef@usio f e l @J axmufco H a l wG tD*spE fi kd i fu H vrf;rawG ay:rSm tjyeftvSef qENjyae=uw,f? xdyw f u kd w f ;kd wm awGvnf; jzpfae=uyg+yD? ppfwyfu 'Dwcg tm%modrf;t+yD;rSm ppf aumifpe D @J Edi ki fu H kd tkyc f sKyfwm rvkya f wmhyg? w&m;ol}u;D csKyf t'fvDrefqdk; (Adli Mansour) udk =um;jzwf orRwtjzpf cef@tyf+yD; tpdk;&tzGJ@ zGJ@+yD; tkyfcsKyfap ygw,f?

tD*spjf ynfoa l wGu rlbm&ufukd qef@usiq f EN jy=uwmawG t&Se d t f [kea f umif;vmwJt h cgrm S ppfwyf u rlbm&uf&J@ trdef@udk remcHawmhygbl;? tJ'Dawmh rlbm&ufvnf; ywfom G ;ygw,f? vlxw k u kd y f JG jyif;xef vmvd@k ppfwyfu rD;pif=unfu h vdu k w f myg? tJ't D wGuf vlxk=um;rSm ppfwyf[m emrnfaumif;&oGm;cJhw,f? 'gayrJh toGifajymif; =um;umvrSm ppfaumifpDzGJ@+yD; vpfb&,frsm;eJ@ tjcm;tiftm;pkrsm; tkyc f sKyfwt hJ cg vlxu k qef@usiw f mudk cH&jyefw,f? 'Dtiftm;pkrm S vpfb&,fawGe@J Edi ki fa H &;rSm bmoma&; 'DaemufrSmawmh a&G;aumufyGJawGvkyfay;+yD; ra&mapcsio f a l wG/ vlenf;pk c&pf,efpwmawG ygygw,f? v$wa f wmfawG - orRweJ@ tpd;k &tzG@J awG jzpfvmw,f? olwdk@[m rlbm&ufudk zwfcswJhwdkufyGJrSm yg0ifcJh=u 'gayrJh txufrm S azmfjycJo h vdk tajctaeawGu ydq k ;kd ayr,fh aemufyi kd ;f rSm tiftm;awmifw h if;wJh tzG@J tpnf; vmwma=umifh armfpu D v kd nf; vlxu k Ekwx f u G a f y;zd@k w&yftjzpfe@J ray:ayguE fi kd c fy hJ g? tuGu J t JG jym;jym; jzpfae qENjyawmif;qdkvm=uygw,f? vlxkwdkufyGJ t&Sdefjrifh cJ=h uw,f? a&G;aumufy0 JG ifyifz@kd twGuf tD*spb f avmuf vmwJt h cgrm S ppfwyfu0if+y;D armfpu D kd &mZoHay;cJw h ,f? (Egyptian Bloc) qdkwJh wyfaygif;pkwckudk zGJ@pnf;cJh armfpu D vufrcHwt hJ cgrm S tm%modr;f vdu k w f myJ jzpfyg =uw,f? tJ'DrSm tzGJ@0if 15 zGJ@ ygw,f? tzGJ@awGu 61

_ynfolhtm%m
'Daemufrm S awmh ppfwyfu armfpu D kd zwfcs+yD; trsdK;rsdK;tzHkzHk jzpfw,f? qkd&S,fvpfqdkwmawGtjyif tm%modr;f cJy h gw,f? tD*spu f e G jf rLepfygwa D wmif ygygw,f? v$wfawmfa&G;aumufyGJrSm trwfae&m&&Sdr_ taetxm;t& rlqvifnDaemifrsm;tzGJ@ yg0ifwJh 'Dru kd &ufwpfr[mrdwt f zG@J (Democratic Alliance) u (449) ae&mtrsm;qH;k &w,f? rlqvifna D emifrsm; tzG@J xuf bmoma&;t,ly}kd uD;wJh tJvE f ;l ygwy D g0ifwhJ wyfaygi;f pk (Islamist Bloc) u (250) eJ@ 'kw, d vdu k w f ,f? pD;yGm;a&;vkyi f ef;&Si}f uD;wOD; axmifxm;wJh ygwu D (75) eJ@ wwd,jzpfygw,f? tD*spb f avmuf (Egyptian Bloc) uawmh 67 eJ@ pwkwa e&mrSmyJ &Sw d ,f? 'Dc&D; eD;ovm;

ppftm%m&Sip f epfukd tjrpfjzwfEi kd r f o S m 'Dru kd a&pDEi kd i fH udk xlaxmifEdkifrSm jzpfygw,f? ppftm%m&Sifpepfu Edi ki fa H &;/ ppfa&;/ pD;yGm;a&;/ vlra _ &;pwJh e,fy,ftpHr k m S eufeufi _d ;f di _ ;f tjrpfw, G x f m;wm jzpfygw,f? tJ'o D @l &@J ppfAsLdu k a&pD,EW&m;}u;D udk zsuo f r d ;f ypfEi kd r fo S m 'Dru kd a&pD pcef;qD wufvr S ;f Edi kr fm S yg? xdyu f tm%m&Siw f a,muf/ tpdk;&tzGJ@wzGJ@udk zwfcsEdkifHkeJ@ ppftm%m&Sifpepfu ysufokOf;oGm;rSm r[kwfyg? toGifwrsdK;rsdK;eJ@ touf qufaerSmyg? tck ArmjynfrSm 2008 tajccHOya'eJ@ k yg? h tck orRwarmfpDudk zwfcscJhwJhv_yf&Sm;r_udk toufqufaeovda 2013 ckEp S f {+yDvrSm pwifpnf;H;k v_@H aqmfcw hJ m jzpfyg tD*spE fi kd i fu H ppfAsLdu k a&pD ,EW&m;[m w,f? 'Dv_yf&Sm;r_udk tD*spfbmomeJ@ wmra&mh e,fy,fpr kH m S tjrpfw, G a f ewmrd@k tm;aumif;armif;oef (Tamarod olye k ) f vd@k trnfay;ygw,f? orRwarmfpD ZGe J yJ}uD;pGmeJ@ vH;k yef;wdu k c fu kd r fy S J zzsuE fi kd r fm S jzpfygw,f? EkwfxGufzdk@ yef=um;v$mwapmifxkwf+yD; 0dkif;vufrSwf 'Dru kd a&pDvv kd m;wJh tzdEy dS c fa H wGtm;vH;k pkpp k nf;pnf; xd;k =uzd@k v_@H aqmfygw,f? vlru _ e G & f ufawGe@J atmufq;kH nD!w G p f m G eJ@ wdu k y f0 JG ifro S m atmifjrifEi kd r f m S jzpfw,f? tv$mu wufuolawGa=umifh 'Dvy _ & f m S ;r_[m tvGef ppfwyftwGi;f rS 'Dru kd a&pDvv kd m;olrsm;udk pnf;H;k &rSmyg? jrefqefpm G eJ@ }uD;xGm;t&Se d & f vmcJw h ,f? 'DtzG@J 0ifawGu orRwarmfpD &mxl;oufwrf;wESpfjynfhwJh ZGefv 30 tD*spjf ynfoa l wG[m pnf;vH;k nD!w G p f m G eJ@ &ufae@rSm vufrSwf 15 oef;&atmif vkyfr,fvdk@ wdkufyGJ0ifcJh=uvdk@ rlbm&uf ywfuscJh&w,f? 'gayrJh u;H 0g;cJw h ,f? ZGev f 30 &ufrm S awmh vufrw S x f ;kd olaygi;f aemufydkif;rSm jynfolawGt=um; oabmxm;uGJvGJ+yD; 22 oef;&Sw d ,fv@dk olw@kd u qdy k gw,f? 'gt h jyif tJ'a D e@rm S xdyw f u kd a f wG@ae=uwJh tajcqdu k a f ew,f? 2 zuf yd tD*spE fi kd i fw H 0Sr;f u r@}uD;awGrm S vrf;ay:xGuf qENjy=u yuQu ydo k nf;oefjyif;xefvmaew,f? 'Dtajctaeudk wJh jynfol ta&twGu[ f m 14 oef; &Sw d ,fv@kd cef@re S ;f tjrefajymif;vJEi kd a f tmif u;pm;=uzd@k vdy k gr,f? tck xdyf =uygw,f? armfpo D rRwta&G;cHwe k ;f u&wJh axmufcr H J wdu k a f wG@aewJh tiftm;pk 2 ck awG@q! kH E d i _d ;f +yD; 2 zuf (13) oef;xuf ausmfw,fvdk@ qENjyolawGu qdk=u vufcE Hi kd r f ,fh tedrq hf ;kH bHv k y k i f ef;pOfwck csrw S E fi kd r f o S m ygw,f? a&S@c&D;qufEi kd r f ,fv@kd xifjrifry d ga=umif;? ?
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567

62

Ed k i f i H w umuAsm

vlwoef;csDwufyGJ
rm&D,mtif*svdk
nwmuSnf '%f&mueuf wGi;f uarSmif eH&r H sm;u rwfapmufw,f?

aoaewJh tjyma&mifr;kd aumif;uifatmufdS ta0;u yifv,furf;wckrm S igu h r kd if;tem;xd qHyifuae qGo J m G ;=uw,f rif;vufawGuw kd y k a f ESmif/ rif;yg;pyfup kd nf;xm; rif;[m ige h mrnfua kd wmifrS rac:Edi kb f ;l rif;vnf; bmrSrwwfEi kd /f igvnf; bmrSrwwfEi kd f 'gayrJh uHq;kd csia f wmh ordi k ;f wav#mufrm S rif;[m tSuu f kd yefqifxm;&w,f?

nwmuSnf '%f&mueuf wGi;f uarSmif eH&r H sm;u rwfapmufw,fv@kd igajymw,f? 63

_ynfolhtm%m
'gayrJh 'Dae@awmh twdwu f 0d^mOf&@J toHawGu ESpa f wGjzwfoef;/ &mpkawGjzwfoef; ork'& N mawGjzwfoef;/ yifv,fawGjzwfoef;um igw@kd ukd tav;teufajymvmw,f? olw@kd u ajymw,f - ausmcsi;f uyf=u ud, k t fh rsKd ;udk umuG,=f u? ta0;wae&mrSm wefz;kd ay;+yD;+yD oltr kd sm;u igw@kd ukd owday;w,f u|eb f 0oHaESmifud;awG[m igw@kd &@J vGwv f yfa&;twGua f y;&wJh wefz;kd awG t}udr}f udrjf zpfcw hJ ,f?

nwmuSnf '%f&mueuf wGi;f uarSmif eH&r H sm;u rwfapmufw,fv@kd igajymw,f?

igw@kd wawG aecJ=h u/ ae ae&wJi h &Ju igw@kd &@J tmHa k wGukd xufjrufap ydi k ;f jzwfcsuu f kd cdi kr f mapw,f? nwmu Snw f ,f? reufwe k ;f u rif;&J@a'gojzpfaewJh rsuE f m S uwqifh rif;&J@Ev S ;kH om;txd ig=unhr f w d ,f? igw@kd Ep S a f ,mufaygi;f &if tjynfjh zpfr,f 64

_ynfolhtm%m
rif;&J@yp kH u H wqifh [efaqmifxm;wmudjk zwf+yD; =unhw f t hJ cg rif;&J@t!dKa&mifrsuv f ;kH }uD;awGxr J m S rif;rdom;pktay: rif;&J@arwWmudk jrif&w,f?

igu vufcy k a f wGw;D =u 'Dq& kH yfrm S pk;kH &atmifv@kd ajymw,f? igu vufcy k a f wGw;D =u wOD;udw k OD; arwWmxm;=u&atmifv@kd ajymw,f/ igu vufcy k a f wGw;D =u/ rodusKd ;EGa H ewJh odrz f si;f wJv h rf;u cG& J atmifv@kd ajymw,f? vufcy k a f wGw;D =u/ pk;kH +yD;&ifzi G =fh u&atmif/ igw@kd &@J pw d " f mwfawGukd jyefo;kH oyf=u&atmif pk;kH =u igw@kd &@J 0^ d mOfawGukd oef@pif&atmifp k ;kH =u vufcy k a f wGw;D =u/ ud, k u hf , kd u f kd oaewmudk pGe@f cm G &atmif ud, k o fh rdi k ;f xJrm S ud, k f [efaqmifaewmudk &yf=uygp@kd vufcy k a f wGw;D =u/ 0d^mOfawGukd urf;yg;pGe;f u jyefac:&atmif vufcy k a f wGw;D =u/ aysm f i $r f u _ kd igw@kd pum;0di k ;f xJ jyefzw d a f c:&atmif tdyc f ef;xJukd qENyg0ifr_ jyefzw d a f c:&atmif rD;zda k csmifxu J kd cifrif=uifemr_ jyefzw d a f c:&atmif uav;xde;f ausmif;xJukd *kpu kd r f _ jyefzw d a f c:&atmif

bd;k bGm;awGu igw@kd uo kd wday;w,f ordi k ;f &J@emusir f a _ wG Sv d ifu h pm; igw@kd [m jyefxvmr,fh csw D ufaewJjh ynfoa l wG jzpfw,fw? hJ

'Dve kd @J igw@kd xvm+rJ xvmw,f? kd m;wm jzpfygw,f?) (rm,mtif*sv& kd @J Million Man March uAsmudk jyefqx 65

rm,mtif*svkd

Million Man March qdkwJh 'DuAsmudka&;ol a'gufwmrm,mtif*svdk ( Dr. Maya S /f {+yDv 4 &ufu tar&duefEi kd i f /H pde@f v;l 0D;pfrd@rm S arG;zGm;cJy h gw,f? Anjelou) udk 1928 ckEp

vlrsKd ;cGjJ cm;r_'%fukd qd;k qd;k 0g;0g;cHpm;zl;wJh ol@&@J &ifxa J cgi;f xJrm S vlrnf;awG&@J cp H m;csu/f ,Ofaus;r_e@J ,H=k unfra _ wG jynfv h #r;f aeygw,f? ol@&J@ yxrvdkufpm;csuf[m tuyg? urBmausmftuynmonf rmom*a&[rf (Matha Graham) qDrSm tuynmoifcJhwJhol[m 50 pkESpfrsm;twGif;rSm Oa&mywcGif vSnfhvnfujycJhygw,f? wcsdefxJrSmyJ ol[m jyifopf/ pydef/ tDwvD/ tm&yfpum;awGudk ydi kE fi kd p f m G wwfajrmufcy hJ gw,f? 'gt h jyif tmz&dutaemufyi kd ;f rSm toH;k rsm;wJh zefwD ( Fanti) pum;udv k nf; wwfajrmufcy hJ gw,f? ol[m *gemEdi ki fr H m S tar&duefEi kd i fu H vlrnf;v_y f m S ;r_ acgi;f aqmif r,fvu f e Gt f y du f P (Malcom X)eJ@ rdwa f qGjzpfcy hJ gw,f? 1964 ckEp S f oltar&duef EdkifiHudk jyefa&mufvmawmh r,fvfuGeftdyfuPeJ@twl tmz&dutar&duefnD!Gwfa&;tzGJ@udk zG@J pnf;=uygw,f? 'gayrJh tJ'E Dp Sx f r Jm S yJ r,fvu f e Gt f y du f P towfc& H +y;D ol@ukd rmwifvo l muif;u oleJ@twlwl vkyfudkifzdk@ zdwfac:cJhygw,f? oluvnf; 0ifa&mufvkyfudkifcJhygw,f? 'gayrhJ r=umcifrm S yJ rmwifvo l muif;yg towfc& H awmh ol[myHu k som G ;ygw,f? ol@b0rSm qkwq H y d a f wGe@J *k%x f ;l awG tajrmuftjrm;yJ &Sc dy hJ gw,f?

123456789012345678901234567890121234567890123456789012345 123456789012345678901234567890121234567890123456789012345 123456789012345678901234567890121234567890123456789012345 123456789012345678901234567890121234567890123456789012345 123456789012345678901234567890121234567890123456789012345 123456789012345678901234567890121234567890123456789012345

66

jym;wJhzm;ujym; azmif;wJhzm;uazmif; jrefrmEdi ki fr H S b%faiGtyfEi kd o f r l sm;xJwi Gf usya f iGoe d ;f 500 txuf tyfEi kd o f [ l m b%frm S aiGtyfol pkpa k ygi;f OD;a&&J@ wpf&mE_e;f awmif r&Sb d ;l vd@k bma&;0ef}uD; Xme 'kw, d 0ef}uD; a'guw f mvif;atmifu ajymoGm;w,f? jynfo@l vw $ a f wmf tpnf;ta0;twGi;f ar;cGe;f wckukd ajz=um;&mrSm tckvkd ajymoGm;wmyg? tJ'w D pf&mE_e;f awmif rjynfw h hJ vlenf;pku tyfEx HS m;wJh aiGpp k a k ygi;f [m usyb f v D sH 4620 ausmf &S+d yD; pkpa k ygi;f tyfaiG&@J 56 eD;yg;&Sw d ,fv@kd qdy k gw,f?

owif;eJhrSwfcsuf
Armjynfrm S wpfbv D st H xuf csr;f omol od@k r[kwf tpktzG@J oH;k OD;rSav;OD;txd &SE di kd w f ,fv@kd cef@re S ;f ygw,f? 'Dpm&if;awGukd olw@kd b,fvw kd u G o f vJawmh rodyg? 'gayrJh 'Dtcsut f vufawGt& odomwmuawmh ArmEdi ki fr H m S csr;f omolO;D a&u tenf;wumh tenf;pkom jzpfaewmygy? J aemuf+yD; ppfAv kd c f sKyf}uD;awG&@J csr;f omu,f0r_ukd b,fvo kd E di kd r f vJ? awG@ae&wJh owif;awGt&awmh ppfAv kd c f sKyf}uD;awG&@J csr;f omu,f0r_[m a=umufcref;vdvy d g? vufwiftar&Dum; vuf0J,drf;tpdk;&rsm;tm; jzKwfcs&ef tar&duef}uHpnf uG,v f e Go f m G ;wJh vlxk uuf AifeZ D v JG m;orRw [l;*d;k csm;Apf ae&mrSm a&G;aumufyo JG pf (rwf 2013 ) jzifh jywfjywfom;om; tEdi k& f vmwJh eDuv kd wfpf rm'lkd
Nicolas Maduro

(csm;Apf&@J v& l if;) tay: rJrormr_ pGc J sujf zifh tar&duefEi kd i fr H sm;tzG@J OAS taxGaxGtwGi; f a&;rSL; tifqZ l m Jose Miguel Insulza u rJtm;vH;k jyefa&wGuz f @kd awmif;qdv k u kd w f ,f? 'g[m usKd ;a=umif;rqDavsmb f ;l ? ESpfzufoufaorsm;a&S@rSm pufe@J a&wGux f m;wJh rJrsm;&J@ 54 vef'efrS tdr+f cHajr udk vufe@J jyefa&wGuc f +hJ yD; t}uHay;ukr% ` D Edu k z f &ef@&@J wH;k atmufuzm; jzpfw,f? xl;xl;jcm;jcm; (Knight Frank) csr;f om jym;wJz h m;ujym;/ azmif;wJz h m;u uGmjcm;csur f awG@&bl;? u,f0r_tpD&ifcp H mrSmawmh azmif;qdw k mudk owd&rdw,f? twdu k t f cHrsm;xJrS jrefrmEdi ki fr H m S a':vmoef; (30) aocsmwmuawmh jym;wJz h m;u vl t rs m ;uvnf; txufcsr;f omolO;D a& (39) OD; rsm;aewmygy? J txufrm S rJrormr_&w dS ,fv@kd oHo,r&Sb d ;l ? &Sw d ,fv@kd qdw k ,f? ajymovdk 99 u jym;aewm tar&dueforRwa[mif; vef'efrm S awmif jzpfw,f? 'ga=umifh a0gvrf;rudk *sir f u D mwmu AifeZ D v JG m; tar&duefa':vm oH;k oef;wefwhJ odr;f ydu k =f uta&;awmfy}kH uD;u a&G;aumufyp JG epf[m tdra f wGukd Armjynfu igw@kd [m 99 vd@k urBmay:rSmtaumif;qH;k yJ vd@k 0,foa l wG&a dS ew,fv@kd vnf; au;a=umfc=hJ uwm r[kwv f m;? ajymw,f? awmiftar&du tJ't D pD&ifcp H mrSm ygygw,f? azmif;wJz h m;uawmh 1 ayg? h 99 Edi ki ft H rsm;tjym;u AifeZ D v JG m;&Jh Armjynfu 0,fwmawG[m aom zm;awGukd jym;aeatmif vGwv f yfwa hJ &G;aumufyu JG kd vef'ef tdr+f cHajr0,f,r l a _ wG&@J 1 vkyx f m;Edi kv f @kd om tJ'D 1 zm;u axmufca H =umif; azmfjy=u+yD; &Sw d ,fw? hJ azmif;Edi ka f ewmygy? J tar&d u ef&@J pGuz f ufrt _ ay: a[mifaumife@J qp G Z f mvefu _wc f s=uw,f? 0,f,w l t hJ wdi k ;f twmeJ@ wlw,fqy kd ? J aemuf+yD;jynfwi G ;f Agencic Publica owif;*sme,fwpfapmifuawmh 67

owif;eJhrSwfcsuf
owif;pmrS owif;orm; Natalia f jyef@ Publica u tus,t pHp k rf;ar;jref;r_rsm;vky+f yD; vGec fw hJ hJ 15 ESpt f wGi;f a&G;aumufyjJG zifh wufvmwJh awmiftar&dum; vuf0, J r d ;f tpd;k &rsm; jzKwfcsEi kd a f &;twGuf tar&dueftpdk;&rS v#Kd @0u S }f uHpnfcr hJ _ axmufcy H y hH ;kd cJr h w _ @kd ukd xkwa f zmfwifjycJw h ,f? OAS udk jyefay;qG+J yD; [Ge;f 'l;&yfpf orRw ZDvm&m Manuel Zelara udk ppfwyfujzKwfcs tm%modr;f cJw h ,f (2009)? yg&ma*G;orRw vl*kd Fernando Lugo udk jzKwfcs&mrSmvnf; u;udi kc fo hJ [ l m tar&dueftpd;k &yJ jzpfw,f (2012)? jyKjyifa&;orm; vl*[ kd m vuf0o J rm; r[kwa f yr,fh vuf0t J pd;k &rsm;eJ@ &if;eD;oljzpfv@kd tar&duefu ruufb;l ? 2005 u b&mZD;vftvkyo f rm;ygwD tiftm;csne hf @J ap&ef b&mZD;vfz@JG pnf;tkyc f sKyfykH jyifz@kd tar&duefu aiGa=u;axmufyhH pnf;H;k cJw h ,f? a&S@av#mufvnf; vlxu k a&G;aumuf wifajrmufvu kd w f hJ wd;k wufwhJ vuf0, J r d ;f tpd;k &rsm;udk tefu,fqrf (tar&dueftpd;k &) u jzKwfcstm%modr;f zd@k }uHpnfaeOD;rSmyJ? vlx}k uD;uvnf; olw@kd a&G;aumuf 68 wifajrmufvu kd w f hJ tpd;k &rsm;udk vrf;ay:xGu+f yD; umuG,=f uOD;rSmyJ? acwfuu kd vrf;ay:xGuf vlxt k m;jywJa h cwf jzpfae+yD? ckEp S w f e k ;f u wEdi ki fv H ;kH rSm wOD;csi;f 0ifaiG trsm;qH;k r@ jzpfcw hJ ,f? 'Daemuf emrnfausmf 1967 ckEp S f 'ufxdu k f ta&;tcif;}uD; jzpfcw hJ ,f? vlrnf;awGukd ykvy d a f wGu &uf&ufpufpuf ESy d p f uftEdi ku f si=hf uwmudk rcHEi kd a f wmhwt hJ qH;k vlrnf;awGu xuuke=f uwm jzpfygw,f? tJ't D a&;tcif;udk wcsKd @u t"duk%;f vdk ajym=u+yD; wcsKd @u xur_v@kd qd=k uygw,f? tJ't D a&;tcif; t+yD;rSmawmh 'ufxdu k f r@ukd vljzLawG[m wjznf;jznf; pGe@f cm G oGm;=uygw,f? wzufrm S vlrnf;awGu wjznf;jznf; rsm;vmw,f? 1980 ckEp S a f wGrm S awmh tar&duefrm S vlrnf;&mcdi kE f e _ ;f trsm;qH;k aewJh r@wr@ jzpfvmcJw h ,f? tJ'v D kd vlrnf;&mcdi kE f e _ ;f trsm;qH;k aexdi kw f hJ r@jzpfv@kd ypfui G ;f wckozG,f jzpfc& hJ w,fv@kd wcsKd @u qdy k gw,f? a&mfe,f&* D ifvufxufrm S awmh tqd;k qH;k vk@d qdw k ,f? 'ufxdu k u f 'Drdku&ufr@jzpfaewmvnf; wa=umif;ygw,f? &D*if&@J pD;yGm;a&;ay:vpDatmufrSm 'ufxdu k f r@&@J pD;yGm;a&;vnf; qkw f w k v f mcJw h ,f? wzufrm S *syefum;vkyfief;&J@ yifqi kd r f a _ =umifv h nf; xdcu kd r f y _ q kd ;kd cJw h ,f?

a'0gvDr@awmf
'DEp S f Zlvi kd f 18 &ufae@u tar&duefEi kd i fr H S 'ufxdu k f r@[m au;+rDawG jyefrqyfEi kd a f wmhwt hJ wGuf a'0gvc Dc Hi G hf av#mufx f m;vdu k y f gw,f? r@awmfjrLeDpyg,f&@J au;+rD[m tar&duefa':vm 185 bDvsH cef@&w dS ,f? yifpifay;zd@k e@J aiGacs;pmcsKyfawG xkwa f &mif;xm;wJh au;+rDawG jzpfw,f? rDcsD*efjynfe,fz@JG pnf;yHkOya't& yifpifcp H m;cGia hf wGukd epfemr_ rjzpfap&yg? 'ga=umifh tckvkd a'0gvc Dc Hi Ga hf v#mufxm;wmudk jynfe,fw&m;H;k u Oya'eJ@rnDb;l qd+k yD; y,fcscw hJ ,f? txufw&m;H;k awG t,lcw H uf&ifawmh b,fvjkd zpfr,f rajymEdi ka f o;yg? 'ufxdu k f r@[m wcse d u f tar&duefrm S um;vkyi f ef;awGe@J xif&m S ;+yD; csr;f omu,f0wJh r@wr@ jzpfcw hJ ,f? 1950 ckEp S a f wGwe k ;f u r@vO l ;D a&[m ESpo f ef;eD;yg;&Sc dw hJ ,f? vljzLu trsm;pk jzpfygw,f? 1960

tvkyt f udi ka f wGu aps;ydo k ufomwJh jynfyqD a&mufue k w f ,f? tckawmh r@vO l ;D a&u 800000 yJ &Sa d wmhw,f? vlrnf;uawmh trsm;pkyg? r@ay:rSm vlraeawmhwhJ taqmufttHa k wG rsm;ovdk &mZ0wfrv _ nf; xlajymvSw,f? vrf;"mwfr;D awGuvnf; w0ufavmuf rD;rvif;awmhb;l wJ? h 911 &Jukd ac:&ifvnf; wem&Dausma f vmuf=umrS a&mufowJ? h (tar&duefEi kd i f& H @J zsr;f r#pE H e _ ;f u 11 rdepfjzpfw,f?) wcse d u f pnfum;u,f0cJw h hJ r@}uD;wr@[m wpjyifvkd jzpfc& hJ +yD? tckawmh a'0gvc Dc Hi G hf av#mufwt hJ ajcqdu k o f m G ;yg+yD?

owif;eJhrSwfcsuf
rpOf;pm;rjyifqifv@kd r&awmhyg? wurBmvH;k u ay;yd@k aewJh tD;ar;vfawG tm;vH;k eD;yg;udv k nf; =um;jzwfzrf;,lor d ;f qnf;+yD; pdppfaew,fv@kd pEd' k if&@J azmfxw k r ft _ & od&w,f? tckavmavmq,fawmh uGejf yLwmoH;k &mu vufEy dS p f uftqifu h kd wqifjh yefqw k v f m+yD? aemifwcse d r f m S tD;ar;vftpm; aus;apwrefawG rv$wb f ;l vd@k rqdkEdkifaybl;?

ajymqdw k mawGukd (tcef;/ zke;f pwmawG) cd;k em;axmifz@kd ud&, d mawG wyfqifcw hJ t hJ a=umif; jyefov d m&wmawGa=umifh tckvkd pm&Gup f mwrf;toH;k yr_ukd ydw k ;kd cs@J vy k o f m G ;zd@k qH;k jzwfcw hJ mjzpfw,f vd@k (FSO) rS wOD;u ajymygw,f? aemuf+yD; tJ'D v#yp f pfvufEy dS p f ufawG&@J tm;omcsuw f cku wvH;k csi;f pDrm S oD;oef@x;l jcm;csuf yg&w dS ,f? vlvufa&;vda k yg? h 'ga=umifh pm&Gup f mwrf;wckcsi;f [m b,fvufEy dS p f ufu xGuv f mwmvJqw kd mudk 'ufxdkufr@&@J yHkjyifu jyefvu kd v f @kd &w,f? tar&duefEi kd i f& H @J aygu=f um;r_jzpfc& hJ if vljzLvlrnf;qufqHa&; aygu=f um;wJZ h mpfjrpfuv kd u kd v f @kd tajctaeudk f ,f? wuGi;f wuGua f zmfjyvdu k w f mvnf; vG,w jzpfygw,f? k&m S ;umuG,a f &; 0ef}uD;XmeeJ@ ta&;ay: aus;apwrefacwfqD 0ef}uD;XmeawGrm S tJ'v D ufEy dS p f ufawGukd k&m S ;Edi ki f& H @J vHk cHa&;at*sip f D poH;k ae+yDv@kd vnf; qdy k gw,f? (FSO) u v#yp f pfvufEy dS p f ufawG orRwylwifqw D ifjywJh tar&duefa':vm (14800) zd;k wcsKd @tpD&ifcp H mawGukd 0,f,r l ,fh trSmpmudk (FSO) &J@ tJ'DvufESdyfpufe@J tifwmeufpmrsuE f m S rSm du k +f yD;wifae+yDw? hJ azmfjyxm;wmudk awG@&ygw,f? tar&duefu 0Duv D c da f ygu=f um;r_/ ud, k & hf efbuf/ yifbufawGwifru pEd' k if (Snowden) &J@ rdwb f ufawG&@J owif;awGukd azmfxw k z f i Gc hf sra _ wGtjyif 2009 acwfrDenf;pepfrsdK;pHkoHk;+yD; ckEp S f vef'ef xdyo f ;D (20) axmufvr S ;f vmawmh Edi ki fw H i kd ;f u tpnf;ta0; (G20) rSm owif;vHk cHrt _ wGuf rufA' D ufAf (Medvedev)

qD;&D;,m;jynfwGif;ppfeJ@twl
qD;&D;,m;rSm jynfwi G ;f ppft&Se d f wufvmaew,f? obm0uspm G yJ tJ't D &Se d e f @J twl vdu k w f ufvmwm wckuawmh vufeufta&mif;t0,faps;uGuy f gy? J Edi ki f }H uD;awGu qD;&D;,m;ta&;rSm ud, k p f t D usKd ;pD;yGm;awGe@J 0ifygvmwmqda k wmh ydq k ;kd awmhwmayg? h vufeuf ta&mif; t0,frm S a,bk,s oH;k rsKd ;&Sw d ,fv@kd qdE ki kd y f gw,f? yxrwrsKd ;uawmh w&m;0ifvufeuf ta&mif;t0,fayg? h 'guawmh Edi ki fa H wGcsi;f w&m;0ifpmcsKyfpmwrf;awGe@J a&mif;0,f=uwmyg?

69

owif;eJhrSwfcsuf
aemufwrsKd ;uawmh w&m;r0ifwydi k ;f (0g) rD;cd;k a&mif ta&mif;t0,f (gray) vd@k qdy k gw,f? 'Dta&mif;t0,frm S Edi ki fc H si;f a&mif;0,fwm jzpfayr,fh aemufq;kH toH;k yr,fo h u l (endS user) pmcsKyfrm csKyfqx kd m;wJt h wdi k ;f r[kwa f wmhbJ wjcm;vlvufxJ a&mufom G ;wmrsKd ; jzpfw,f? vkyy f v kH y k e f nf;uawmh vufeufa&mif;r,fo h u l kd vdrv f nf+yD;0,fwm/ 'grr S [kwf (end-user) twk pm&Gup f mwrf;vkyw f m/ (endki fw H ckcu k user) tjzpf Edi t&m&Sa d wGukd vmbfx;kd +yD;vufrw S x f ;kd cdi k ;f wm pwmawG jzpfw,f? 'Denf;awGe@J 0,f+yD;awmhrS vufeufawG[m pmcsKyfrm S ygwhJ oH;k r,fo h l (endf J wjcm; user) qD r[kwb wu,fo;kH r,fh (end-user) vufxJ a&mufom G ;wm jzpfw,f? aemufq;kH enf;uawmh arSmifca kd ps;uGuy f g? 'Daps;uGur f m S awmh b,fEdkifiHOya'eJ@ Edi ki fw H umhOya'awGrS r&Sy d g? 'Daps;uGur f m S wcsKd @Ei kd i fa H wGvnf; ygovdk t=urf;zuftzG@J tpnf;/ &mZ0wf*% kd ;f eJ@ vufeufarSmifc& kd mZm}uD;awG a&mif;0,fazmufum;ae=uwm jzpfw,f? 70 'kw, d eJ@ wwd,enf;vrf;udk Edi ki fa H wGtaeeJ@ yke;f v#Kd ;uG,v f #Kd ; axmufyc hH siw f t hJ cgrsKd ;awGrm S oH;k =uavh&y dS gw,f? Oyrm tar&duef&@J tD&ef uGex f &m jzpf&yfrsKd ;ayg? h tqifajyacsmarG@atmif aqmif&u G a f y;aew,f? wl&uDuvnf; yl;aygi;f aqmif&u G w f ,f? 'DvufeufawGxr J m S (SA-7b) ycH;k xrf;av,mOfypf';kH awG ygw,f?

aqmf'Dtma&Ase@J tm&yfapmfbm G ;rsm;Edi ki fw H @kd u qD;&D;,m;orRw w&m;0if 0 ,f , x l m;wJ h tmqwfua kd wmh k&m S ;u =opx&D;,m;Edi ki fv H y k f (Steyr vufeufaxmufya hH y;w,f? kz f ,fe@J qGpE f i kd i fv H y k f Aug) di oluawmh vufypfA;kH awGvnf; w&m;0ifvrf;a=umif;uvd@k qD;&D;,m;olye k t f zG@J awGqD ajym&r,f? tD&efuvnf; axmufya hH y;aew,fv@kd qdy k gw,f? a&mufygw,f? rxl;qef;yg? dN Edi ki fu H 0,f,x l m;wJh 'gayrJh urBmu h v k or*~u tD&efukd tdE, qG' D ifEi kd i fv H y k f vufeufwify@kd r_ wifu h m;zsua f vmifcsm (M3 Carl ydwy f ifxm;wJt h wGuf w&m;0if Gustav) awGvnf; wify@kd ci Ga hf wmh r&Sy d g? Armtpd k;&qDa&muf+yD; arSmifce kd nf;eJ@yJ yd@k aewm jzpfw,f? ucsijf ynfe,fx;kd ppfrm S oH;k wmudk qD;&D;,m;rS awG@ch& J +yDy? J twdu k t f cHty k p f a k wGuawmh b,fva kd &mufom G ;wmvJ qdw k mudk tzG@J awG rsm;jym;pHv k ifw,f? pHp k rf;r,fv@kd qdw k ,f? 'gayrJh tvm;wlyJ olw@kd ukd tcktcse d t f xdawmh vufeufaxmufyhH bmowif;tpterS xGur f vmyg? ay;aeolawGvnf; rsm;w,f? xGuv f mr,fv@kd vnf; rxifyg? tar&duefe@J Oa&myor*~u qD;&D;,m;rSm olye k t f zG@J awGukd ydyuQjzpfaewJb h uf 2 zuf pvH;k &J@ wdu k f u kd v f ufeufaxmufyw hH m aemufrm S axmufct H m;ay;aewJh rvkyb f ;l ? yke;f v#Kd ;uG,v f #Kd ; Edi ki f }H uD;i,fawG &Sa d ewmqda k wmh axmufyw hH myJ vkyw f ,f? Oyrm tmz*ef/ tD&wfe@J vpfAsm;wd@k vkd bif*gZr D m S tar&duef[m jrefjrefe@J yjJG ywfr,fy h kH rjrifyg? vpfAsm;vufeufawG qD;&D;,m;olye k a f wGqD a&muf&Sdapa&;

tifwmeufawmtvnf &mZ0wfr_xlajymvSw,f

owif;eJhrSwfcsuf
oabmxm;ae=uw,f? tH=h op&maumif;wmu tJ't D ifwmeuf &mZ0wfom;wcsKd @[m Oa&myor*~Ei kd i fa H wGu jzpfaewmygy? J 21 &mpk &mZ0wfra _ wGukd 21 &mpkenf;eJ@ rwH@k jyefEi kd & f ifawmh olw@kd ukd vuf&zrf;Edi kr f m S r[kwb f ;l ? vd@k tJ'a D umfrwDu qdy k gw,f? tifwmeufay:u &mZ0wfr[ _ m rl;,pfaq;0g;a&mif;0,frx _ ufawmif wefz;kd tm;jzifh yd}k uD;ae+yD jzpfw,f? rl;,pfaq;0g; a&mif;0,fr[ _ m ESpp f Of wefz;kd tm;jzifh tar&duefa':vm 288 bDvs& H +dS yD; tifwmeufay:u &mZ0wfra _ wGuawmh tar&duefa':vm 388 bDvs& H y dS gowJ? h tDvufxa&mepf yk'r f qdw k meJ@ axmifusc& hJ olawG renf;yg? tckvnf; yHE k y dS O f y'rl=urf;rSm tDvufxa&mepfqi kd & f m udpa P wG ygw,f? pme,fZif;orm;awGuawmh 'gukd uef@uu G a f e=uygw,f? ud, k t hf cGit hf a&;awGukd ud, k w f i kd y f J umuG,w f u kd , f & l rSmyg?

+Adwe d E f i kd i fa H tmufvw $ a f wmf jynfwi G ;f a&;&maumfrwDu tifwmeuf&mZ0wfra _ wGukd olw@kd rEdi ka f wmhb;l vd@k xkwa f jymvmcJw h ,f? 'Dvjkd zpf&wm[m &JwyfzG@J 0ifawGtaeeJ@ twwfynmydi k ;f rSm vdt k yfr& _ a dS ewm/ tifwmeuf&mZ0wfr_ usL;vGeo f a l wGukd zrf;rdc& hJ ifvnf; jypf'%fu enf;vGe;f wmawGa=umifh jzpfw,fv@kd qdy k gw,f? Oyrm ay;yJvf (Paypal) ukr% ` u D pwmvifaygif 35 oef; (tar&duefa':vm 54 oef;cef@) cd;k ,lcw hJ hJ tifwmeuf&mZ0wfom;awG[m axmif'%f 7 veJ@ 18 vt=um;yJ jypf'%fcsrw S c f& H w,f? tjyifrm S om wu,fb h %fukd "m;jywdu k +f yD; tJ'a D iGyrm% ,lom G ;w,fq& kd if jypf'%fu 'Dxufru usrm S yg?

armif;olrJhav,mOfaemuf0,f

2013 ckEp S f Zlvi kd f 28 &ufae@u tmz*efe,fpyfteD;&Sd ygupPwefEi kd i ft H wGi;f rSm tar&duef&@J armif;olra hJ v,mOfrS wdu k c fu kd r f a _ =umifh vlig;OD; aoqH;k oGm;cJy h gw,f? tckvkd twdu k t f cdu k c fa H e&wm[m txl;tqef; r[kwa f wmhyg? 2004 ckEp S u f wnf;u tar&duef[m yg u pPwefEi kd i fH tD;tpd;k &/ taemufajrmufyi kd ;f rSm tD;pD;yGm;a&;awG armif;olra hJ v,mOfawGe@J xlaxmifawmhr,fq& dk if +Adwo d #Ei kd i ft H aeeJ@ wdu k c fu kd r f a _ wG (drone attacks) qdu k b f mwdu k c fu kd r f t _ EW&m,f[m 'DtEW&m,fuvnf; rao;yg? yvkyc fw hJ m jzpfygw,f? wzufrm S vnf; 'DtEW&m,fukd }uD;rm;vGe;f wma=umifh tcktcse d x f q d & kd if l wG&@J e,luvD;,m;wdu k c fu kd r fx _ ufawmif ta=umif;jy+yD; jynfoa t}udrfaygif;&mcsDaeyg+yD? vGwv f yfci Ga hf wGukd tpd;k &u ydq k ;kd r,fv@kd owfrw S & f r,fw? hJ uef@owfcsKd ;azmufvmrSmawGvnf; ygupPweftpd;k &u b%fwb%fukd 'Dwu kd c fu kd r f a _ wGukd vlo& d i S =f um; d gw,f? tckukd tar&duefrm S "m;jywdu k w f mxuf tifwmeufrm S &Sy uef@uu G f w _ c f savh &Sy d gw,f? vHk cHa&;ta=umif;jy+yD; cd;k ,lv@kd &wmu ydr k sm;aew,f? 'g a yrJ h wcs K d @ w u k d c f u k d r f a _ wGukd jynfoa l wG&@J Edi ki f H 25 Edi ki fr H S olu, kd w f i kd v f nf;uod+yD; vGwv f yfrt _ cGit hf a&;awGukd tifwmeuf&mZ0wfr_ oabmwlci G hf ycJw h mvd@k vnf; tpd;k &u csKd ;azmufaew,f usL;vGeo f a l wG[m +Adwe d E fi kd i fu H kd qd=k uygw,f? r[kwv f m;? Armjynfrm S vnf; eHygww f pfypfrw S t f jzpf 71

owif;eJhrSwfcsuf
ausmf yvkyc fw hJ ,f? pHp k rf;azmfxw k p f me,fZif;AsLdk (Bureau of Investigative Journalism) &J@ cef@re S ;f csut f & 2013 ckEp S f Zlvi kd v f txd tar&duef[m ygupPwefrm S armif;olra hJ v,mOfwu kd c fu kd r f a _ ygi;f t}udrf (330) yvkyc fw hJ ,f? 52 }udru f orRwbk&fS vufxufrm S jzpf+yD; usef 318 }udru f (Edb fk ,fv+f idr;f csr;f a&;qk&i S) f orRwtdb k m;rm;vufxufrm S jzpfw,f? tJ't D zG@J &@J xkwjf yefcsut f & aoqH;k olaygi;f (2548 rS 3549) jzpf+yD;/ t&yfom;aoqH;k ol (411 rS 890) jzpfw,f? aoqH;k ol uav;oli,faygi;f u (168 rS 197) jzpfw,f? '%f&m&&So d a l ygi;f u (1177 rS 1480) &Sw d ,f? usew f hJ tmz*efepPwef/ vpfAsm;/ tD&wf/ ,Drife@J ygupPweftygq& kd if +yD;cJw h hJ 5 ESpt f wGi;f tar&duef[m (drone attacks) aygi;f 1200 wdu k c fu kd f owfjzwfra _ wGukd b,fva kd qmif&u G =f uygovJ? OD;pGmtm;jzifh tar&duef&@J tusKd ;pD;yGm;awGtay: +cdr;f ajcmuftEW&m,fay;Edi ko f a l wG&@J ud, k a f &;&mZ0ifawGukd ypkw,f? tJ'p D m&if;xJukd oHo,&So d w l csKd @ukd oufaotaxmuftxm; tenf;i,fr#avmufe@J wif xnfo h i G ;f vdu k =f u+yD; wcsKd @q& kd if bmoufaotaxmuftxm;rS r&Sb d e J @J xnfx h m;wmvd@k pGyp fr JG a _ wGvnf; ay:xGua f ew,f? aemufqHk;tqifhtaeeJ@ 'Dowfjzwfow k o f if&r,fo h p l m&if; S (kill lists) udk tdrjf zLawmfrm tygwp f Of t=urf;zuf ajcmufve S @f owfjzwfr_ wefjyefwu kd c fu kd a f &; (counterterrorism) tpnf;ta0;rSm t+yD;owfq;kH jzwf twnfyygw,f? tdb k m;rm;u twnfyay;&wmyg? tygwp f Ofao'%fpm&if; xkwjf yefay;aewmqda k wmh okwo f ifc& H r,fv h l ta&twGuu f enf;rSmr[kwy f g? tJ'a D rmif;olrhJ av,mOfawGukd ta0;uae uGey f sLwmrsuE f m S jyifay:uwqifh xde;f csKyfarmif;ESi=f uwm jzpfw,f? tJ'D (drone attacks) awGukd xde;f csKyfui kd w f , G c fo hJ w l OD;u AGD'D,dk*drf;upm;ae&wmeJ@ tawmfwy l gw,fv@kd ajymw,f? aemuf+yD; olw@kd &nfre S ;f xm;wJo h a l wG r[kwb f J wjcm;rqdi kw f o hJ a l wGyg xdcu kd a f oqH;k wmawG&a dS =umif;vnf; 0efcc Hw hJ ,f? tjrefq;kH jzwf/ tjrefcvkwE f y dS f vky=f u&wmqda k wmh jzpfrm S yg? AG' D , D * kd r d ;f qdw k mu jrefjrefcvkwE f y dS E f i kd r f S tEdi k& f wm r[kwv f m;? 'gayrJh tck[mu AG' D , D * kd r d ;f r[kwb f J wu,fv h a l wG aoae=u&wmrd@k xdwv f ef@p&myg? ao'%fcswhJ pm&if;udv k nf; ud, k o hf abmeJ@u, kd v f y k /f 'gawGukd taumiftxnfazmfwhJ olawGuvnf; AG' D , D * kd r d ;f upm;&ovdy k q J a kd wmh wu,ft h =urf;zuf tEW&m,f[m b,fov l q J w kd m ? 72

ArmjynfuGefjrLepfygwD A[dk0g'jzef@csda&;Xmeu xkwfa0onf

You might also like