Professional Documents
Culture Documents
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄
Η 190 Μοίρα Αντιαρματικού Πυροβολικού, που είχε την έδρα της στη Μονή
Αχειροποιήτου, στη βόρεια ακτή της Κύπρου, και είχε ως αποστολή να πλήξει τα εχθρικά
σκάφη σε περίπτωση απόβασης, μετακινήθηκε στις 16 Ιουλίου στη Λευκωσία, για να
ενισχύσει τις δυνάμεις του πραξικοπήματος. Επέστρεψε στην έδρα της στις 18 Ιουλίου.
Η 182 Μοίρα Πεδινού Πυροβολικού, που είχε την έδρα της στο Βόσπορο, ανατολικά
της Κερύνειας, μετακινήθηκε στις 16 Ιουλίου στη Λευκωσία και παρέμεινε εκεί μέχρι τις 17
Ιουλίου. Το πρωί της 15ης Ιουλίου η μοίρα διέθεσε στην 33 Μοίρα Καταδρομών πέντε
1
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΠΕΣΟΝΤΩΝ
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ 1974/ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ/ΚΥΠΡΟΣ 1974/Η Μάχη της Κερύνειας
Η 183 Μοίρα Πεδινού Πυροβολικού είχε έδρα την περιοχή Μύρτου, στο βόρειο άκρο
του Πενταδάκτυλου. Διέθεσε στις 15 Ιουλίου τα ρυμουλκά οχήματά της στο 281 Τάγμα
Πεζικού, για τη μετακίνησή του στη Λευκωσία, και ακολούθως στην Πάφο, για να κυνηγήσει
τον Μακάριο. Τα οχήματα αυτά επέστρεψαν σε άσχημη κατάσταση στη μοίρα, στις 3.30 τα
χαράματα της 20ής Ιουλίου.
Η 187 Μοίρα Πεδινού Πυροβολικού, που είχε την έδρα της στην Αθαλάσσα, αλλά το
βεληνεκές των πυροβόλων της έφτανε μέχρι τις ακτές της Κερύνειας, διατέθηκε επίσης στην
Πάφο από τις 16 μέχρι τις 17 Ιουλίου. Επιστρέφοντας, άφησε πίσω της δύο πυροβόλα, λόγω
βλαβών. Στις 20 Ιουλίου ακινητούσαν πέντε ρυμουλκά οχήματα της μοίρας, λόγω βλαβών που
υπέστησαν κατά την κίνησή τους προς την Πάφο.
Στον Πενταδάκτυλο είχαν την έδρα τους και οι δύο από τις τρεις μοίρες καταδρομών
της Εθνικής Φρουράς. Οι Δυνάμεις Καταδρομών ήταν από τις πιο άρτια εκπαιδευμένες και
εξοπλισμένες μονάδες. Από τις 10 Ιουλίου, η 32η Μοίρα μετακινήθηκε από την έδρα της στον
Αγιο Χρυσόστομο στον Πενταδάκτυλο, στη Λευκωσία. Η 33 Μοίρα μετακινήθηκε στις 15
Ιουλίου από το Μπέλαπαϊς στη βόρεια πλαγιά του Πενταδάκτυλου, στη Λευκωσία. Στις 17
Ιουλίου διατάχθηκε να μετακινηθεί στην Πάφο. Ακολούθως επέστρεψε στη Λευκωσία και
ανέλαβε την ασφάλεια του αεροδρομίου.
Η Εθνική Φρουρά διέθετε όλο κι όλο ένα μηχανοκίνητο τάγμα πεζικού, το 286 ΜΤΠ,
που είχε την έδρα του στην Κοκκινοτριμιθιά. Σύμφωνα με το Σχέδιο Αμύνης Κύπρου (ΣΑΚ),
το τάγμα αυτό προοριζόταν να αναλάβει δράση στο σημείο απόβασης. Στις 15 Ιουλίου το
τάγμα μετακινήθηκε στη Λευκωσία, πήρε μέρος στην επίθεση κατά της Αρχιεπισκοπής και
ακολούθως περιπολούσε στην πόλη, επιτηρώντας την εφαρμογή του στρατιωτικού νόμου.
Στις 18 Ιουλίου το τάγμα εγκαταστάθηκε στο γήπεδο του Γυμναστικού Συλλόγου
Πρωταγόρας (ΓΣΠ) στο κέντρο της Λευκωσίας, όπου το βρήκε η εισβολή.
Ανάλογη με αυτήν του 286 ΜΤΠ ήταν και η δράση της μοναδικής Επιλαρχίας Μέσων
Αρμάτων (21 ΕΜΑ) της Εθνικής Φρουράς, που κι αυτή είχε την έδρα της στην
Κοκκινοτριμιθιά. Τα άρματα της Επιλαρχίας χρησιμοποιήθηκαν στο πραξικόπημα και
αποτέλεσαν την κύρια δύναμη κρούσης για την κατάληψη του Προεδρικού Μεγάρου και
άλλων κυβερνητικών εγκαταστάσεων στη Λευκωσία. Στις 20 Ιουλίου, 27 άρματα βρίσκονταν
στη Λευκωσία και πρόσφεραν ασφάλεια στο πραξικοπηματικό καθεστώς.
2
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΠΕΣΟΝΤΩΝ
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ 1974/ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ/ΚΥΠΡΟΣ 1974/Η Μάχη της Κερύνειας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄
Όσο τραγική κι αν είναι και όσο και να θέλω να την ξεχάσω δεν μπορώ.
Μας είχαν μεταφέρει στον τρίτο λόχο και μας στοιβάξαν τα γυναικόπαιδα πάνω σε
μία ταράτσα για να κοιμηθούμε με τα παιδιά μας στην ταράτσα επάνω για να μας
προστατεύσουν.
Δεν μπορώ να ξεχάσω όταν ήλθε το πρώτο αεροπλάνο το Τούρκικο στην Κερύνεια…
Ήταν η πιο οδυνηρή στιγμή της ζωής μου… Διαλύθηκαν τα πάντα…Τζάμια σπασμένα
,στρατιώτες να φωνάζουν να τα ‘χουνε χαμένα.
Αν σας πω ότι μπήκαμε και τέσσερις γυναίκες με παιδιά στην αγκαλιά μας;Για να μας
πάρει από το στρατόπεδο να φύγουμε.
Μείναμε όλη την ημέρα του Σαββάτου,ζήσαμε την φρικτή πρώτη μέρα του πολέμου…
3
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΠΕΣΟΝΤΩΝ
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ 1974/ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ/ΚΥΠΡΟΣ 1974/Η Μάχη της Κερύνειας
Δεν γνωρίζαμε,ούτε που βρίσκονται οι άνδρες μας ,ούτε αν βγήκαν και οι Τούρκοι
στην Κερύνεια.Μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν είχαμε δει απολύτως τίποτα.
Φρικτές στιγμές…
Αγναντεύαμε στη θάλασσα τα Τουρκικά καράβια που κάνανε σήματα στον Άγιο
Ιλαρίωνα. Γιατί ο άγιος Ιλαρίων κρατείτο από Τούρκους.Ήταν η απαγορευμένη ζώνη που δεν
τολμούσε κανείς Ελληνοκύπριος να πάει εκεί.
Και φοβόμασταν μη βγουν και κάνουν απόβαση και εκεί που είμασταν.
Δε θέλαν την Κερύνεια κατεστραμένη γιατι δε χτυπούσαν,δε χτυπούσαν την πόλη της
Κερύνειας.Καίγαν γύρω γύρω τα βουνά.
4
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΠΕΣΟΝΤΩΝ
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ 1974/ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ/ΚΥΠΡΟΣ 1974/Η Μάχη της Κερύνειας
Έχανε η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα.Και το πιο τραγικό απ’όλα είναι ότι είπε
ότι πήγε στο 251-κάποιοι άνθρωποι,πιστέψτε με,δεν ντρέπονται γι’ αυτά που λένε,θέλουν να
πιστέψουνε πως είμαστε ζώα,πως δεν καταλαβαίναμε τίποτα.
Πήγε λέει στο στρατόπεδο στο 251 που εκεί γινότανε χαμός.Είχαν μαζευτεί όλοι οι
έφεδροι.Και τόλμησε αυτός ο «κύριος» ο πρώην συνταγματάρχης να πει ότι ήταν όλοι με
σαγιονάρες,με σορτς…
Και να σας πω και κάτι;Αυτός ο «κύριος» που κατηγόρησε ότι είδε τους ανθρώπους
με σορτς και σαγιονάρες δεν ήταν στην πρώτη γραμμή,κι ας βγει να με διαψεύσει.Ήταν στη
σπηλιά μαζί μας.Και του λέει κάποια Ελληνοκύπρια μάνα με τρία παιδιά που ήταν στη σπηλιά
μαζί μας «κύριε,εσείς τι θέλετε μαζί μας;», «βγείτε να πολεμήσετε!».Ήταν μ’ εμάς!
Και βγήκε κα έριξε τόση λάσπη για κάποιους που τρέχανε να πολεμήσουνε έστω και
με σαγιονάρες;Έστω και με σορτς;Τους κάλεσε η πατρίδα τους κι έτρεξαν.Αύτοι ήτανε στο
251.Και είναι ντροπή να συνεχίζει να λέει πράγματα που ούτε καν τα ήξερε.Κι αν πήγε για μία
στιγμή στο 251 και είδε ότι ισχυρίζεται πως είδε,έπρεπε να τρέξει αυτός να πάει πιο μπροστά
και να δείξει ότι ξέρει να πολεμά.Όχι κατόπιν εορτής να βγαίνουν και να ρίχνουν λάσπες.
Γιατί όταν κάποιοι τον ρώτησαν «Γιατί δεν είστε κάπου να πολεμήσετε και είστε
εδώ;».Και έδειξε το δακτυλάκι του το ένα δεμένο,ότι τραυματίστηκε.Έτσι περιμέναμε να
νικήσουμε;
5
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΠΕΣΟΝΤΩΝ
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ 1974/ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ/ΚΥΠΡΟΣ 1974/Η Μάχη της Κερύνειας
Πράγματι με πήγανε στον Άγιο Γεώργιο.Εκεί σε μία βενζίνη βρήκα τον άνδρα μου με
δυο-τρεις στρατιώτες.Τίποτε άλλο δεν είχε.Ήταν αισιόδοξος και μου είπε:
-ΜΑΙΡΗ ΚΟΥΡΟΥΠΗ(ΜΚ):Μα δεν έχω ρούχα,δεν έχω τίποτα ούτε για μένα,ούτε για το παιδί
Απογοητευμένο,προδωμένο,εγκαταλελειμμένο…
Όλοι είχαν χαθεί…Και όταν λέω «όλοι είχαν χαθεί»…Αυτοί ήταν που ήταν στη
Λευκωσία και δίναν μόνο διαταγές.Το τομάρι τους το προσέχαν…
Όταν έφτασα το βράδυ της Κυριακής 21 Ιουλίου είδα μια νεκρή πόλη-που η
Λευκωσία πάντα είχε ζωή.Ούτε αυτοκίνητο δεν ακουγόταν.
-ΠΚ:Είμαι καλά.
Δευτέρα μεσημέρι,γίνεται μία μάχη στο χωριό Τέμπλος που ήταν Τούρκικο
χωριό.Τους κτυπούσαν από το τζαμί.Μπήκαν σε μία χαράδρα.Μέσα σ’ αυτή τη χαράδρα
βρήκανε και το Νίκο τον Κατούντα τον τότε Λοχαγό.
Γίνεται μία πολύ μεγάλη μάχη στο Τέμπλος.Ένας στρατιώτης κρύφθηκε πάνω σ’
ένα δένδρο,μια ελιά πάρα πολύ πυκνή.Εκεί στην ελιά κάθησε μέχρι το βράδυ.Το βράδυ
κατέβηκε και έφυγε προς Μπέλα-Παΐς.Ευτυχώς,σώθηκε και διηγήθηκε τον πόλεμο,τη μάχη
που έγινε στο Τέμπλος.
«Είδα τον Διοικητή μου τον Παυλό τον Κουρούπη να τραυματίζεται στον
αριστερό του ώμο»,είπε.Και αυτή ήταν η αλήθεια διότι το βράδυ.ο άνδρας
μου,κατέβηκε στην Κερύνεια και κατόρθωσε και πήγε στο σπίτι του αείμνηστου
Τσεριώτη.
Την άλλη μέρα τηλεφώνησε στον κ.Τσεριώτη για να του ζητήσει βοήθεια.
Ο κ.Τσεριώτης εκείνη τη στιγμή δεν ήταν στο γραφείο του και μίλησε ο Παύλος ο
Κουρούπης με την ιδιαιτέρα του,με τη κα.Καίτη και της είπε:
6
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΠΕΣΟΝΤΩΝ
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ 1974/ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ/ΚΥΠΡΟΣ 1974/Η Μάχη της Κερύνειας
-ΠΚ:Είμαι ο Παύλος ο Κουρούπης,είμαι στο σπίτι του κ.Τσεριώτη σας παρακαλώ βοηθείστε
με.
Οταν γύρισε ο κ.Τσεριώτης πήρε αμέσως τηλέφωνο στο σπίτι του στην Κερύνεια.Ο
άνδρας μου δεν σήκωσε το τηλέφωνο,γιατί φοβήθηκε.Και πήρε πάλι μόνος του το γραφείο
του κ.Τσεδιώτη.Και πράγματι βρήκε τον κ.Τσεδιώτη και του ζήτησε βοήθεια.
Ξέρω ακόμη ότι,υπάρχουν κάποιοι ανθρωποι στην Κύπρο που ευτυχώς μετριούνται-
άντε να μην πω υπερβολές στα δυό μας χέρια-που είναι εναντίον και βρίζουν και κατηγορούν
τους Έλληνες Αξιωματικούς ότι δεν πολέμησαν.
Αμέσως σκέφτηκα τη γυναίκα του που είχε δύο μωρά.Και βγαίνουν έξυπνοι αυτοί που
δεν έχουν ήθος;Γιατί αν είχαν ήθος δε θα τα λέγαν αυτά.Αν σέβονταν τον εαυτο τους δε θα τα
λέγανε.
7
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΠΕΣΟΝΤΩΝ
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ 1974/ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ/ΚΥΠΡΟΣ 1974/Η Μάχη της Κερύνειας
Όταν κάποτε κάποιος συμμαθητής του Παύλου του Κουρούπη ρώτησε «Πώς και
στέλνετε τον Κουρούπη στην Κύπρο,αφού δεν είναι δικός σας;».Και έλαβε την εξής απάντηση
από τα «ανώτερα κλιμάκια»:«θα μας χρειαστεί».
8
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΠΕΣΟΝΤΩΝ
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ 1974/ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ/ΚΥΠΡΟΣ 1974/Η Μάχη της Κερύνειας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄
Οι Τορπιλάκατοι «Τ1» και «Τ3»,στα νερά έξω από την Κερύνεια, υπακούοντας
αμέσως στην εντολή που έλαβαν από τον Ναυτικό Διοικητή Κύπρου, Παπαγιάννη, να
πλήξουν τον Στόλο Εισβολής, ξεκίνησαν γνωρίζοντας ότι πρόκειται για μια αποστολή
αυτοκτονίας. Αυτές οι τορπιλάκατοι ήταν σοβιετικής κατασκευής, παλαιάς τεχνολογίας, με
όχι μεγάλη ταχύτητα πλεύσης, ισχνό επιφανειακό οπλισμό και μπορούσαν να εκτοξεύσουν
τορπίλη μόνο εκ των όπισθεν.
Αυτό σημαίνει ότι με το φως της ημέρας θα έπρεπε να πλεύσουν με «πάσει δυνάμει»
εναντίον ταχύτατων αντιτορπιλικών, να αποφύγουν τις βολές ανασχέσεως τους, όπως και
αυτές της Τούρκικης αεροπορίας, να τα πλησιάσουν και ακολούθως να γυρίσουν 180° για να
εκτοξεύσουν την τορπίλη τους! Πραγματική αυτοκτονία! Όμως ο Υποπλοίαρχος Τσομάκης
και ο Επίκουρος Σμαιοφόρος Βερύκιος (Κυβερνήτες των «Τ3» και «Τ1» αντίστοιχα) χωρίς να
λογαριάσουν τον κίνδυνο του εγχειρήματος τους, απέπλευσαν άμεσα από την βάση τους
εναντίον της Τούρκικης νηοπομπής. Κατάφεραν να ξεπεράσουν τα πρώτα πυρά ανασχέσεως
των πλοίων και να πλησιάσουν, όχι όμως σε απόσταση τέτοια ώστε να εξαπολύσουν τις
τορπίλες τους.
Κάποιος ας τους πει ότι δεν τους τιμάει να επιδεικνύουν με υπερηφάνεια τον σχεδόν
άχρηστο εξοπλισμό των αντιπάλων τους (τα ίδιο λάθος έπραξαν με τα οχήματα-λάφυρα της
Εθνικής Φρουράς που εκτίθενται στο Πεντεμίλι – όπως έχω αναφέρει παραπάνω).
9
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΠΕΣΟΝΤΩΝ
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ 1974/ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ/ΚΥΠΡΟΣ 1974/Η Μάχη της Κερύνειας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄
Η απόβαση ξεκίνησε την 05.30 ώρα της 20/7/1974 ενώ από τις 05.15 ώρας η
τουρκική αεροπορία άρχισε να βομβαρδίζει στρατιωτικούς και πολιτικούς στόχους στην
περιοχή Κυρήνειας - Λευκωσίας με ταυτόχρονη μεταφορά καταδρομέων με ελικόπτερα στη
περιοχή Αγύρτας και ρίψη αλεξιπτωτιστών στον θύλακα Λευκωσίας (Γκιόνελι).
Την αρχή αυτή του πολέμου οι βετεράνοι της 10ετίας του 1940, απόφοιτοι ανωτάτων
σχολών εσωτερικού και εξωτερικού Έλληνες αξιωματικοί, επιτελείς και διοικητές,
ενστερνίζονταν πλήρως. Ο σχεδιασμός για την απόκρουση μιας πιθανής τουρκικής εισβολής
ξεκίνησε το καλοκαίρι 1964 μετά τα γεγονότα της Τυλληρίας και την εγκατάσταση στην
Κύπρο της ελληνικής Μεραρχίας. Το σύνολον των ακτών της Κύπρου - όσες προσφέρονταν -
θα αποτελέσουν στα σχέδια πιθανούς αιγιαλούς αποβάσεως, με βαρύτητα βεβαίως τις βόρειες
ακτές (Κυρήνεια). Αρχής γενομένης το καλοκαίρι 1965, τα «weekend» και τα «holidays» για
τον ελληνικό στρατό (Ελλαδικό και Κυπριακό) θα ήταν άγνωστα. Κάθε εβδομάδα, από
Παρασκευή μέχρι Δευτέρα, τα στρατεύματα βρίσκονταν εκτός στρατοπέδου και συγχρόνως
πραγματοποιείτο τοπική επιστράτευση. Δοκιμάζονταν τα Σχέδια, τα οποία έφεραν διάφορες
κωδικές ονομασίες υπό την Γενική Διεύθυνση πάντοτε της ΑΣΔΑΚ. Έτσι έκαστος
βαθμοφόρος, κάθε στρατιώτης, γνώριζε με «κλειστά μάτια» που θα κατευθυνθεί τη νύχτα για
να αντιμετωπίσει τον Τούρκο εισβολέα, σε πιθανή απόβαση. Κατά την τουρκική εισβολή του
1974 το αμυντικό σύστημα της Κύπρου, που προετοιμαζόταν 10 χρόνια, λειτούργησε μεν αλλά
μόνο μερικώς.
10
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΠΕΣΟΝΤΩΝ
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ 1974/ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ/ΚΥΠΡΟΣ 1974/Η Μάχη της Κερύνειας
Την 1η ημέρα η αποβατική επιχείρηση των Τούρκων ήταν βραδείας εξελίξεως λόγω
προβλημάτων και συγχύσεως που δημιουργήθηκαν εντός του προγεφυρώματος όπου
αποβιβάστηκε ανενόχλητα δύναμη ενός ΣΑΤ (Συγκρότημα Αποβατικού Τάγματος), Η
απόβαση (αποβίβαση) του 50ού τουρκικού Συντάγματος πεζικού με Τ/Θ και μιας Μοίρας
Πυροβολικού, ολοκληρώθηκε την 22.1600 Ιουλίου ενώ δια των ελικοπτέρων είχε αποβιβασθεί
στον θύλακα Λευκωσίας - Αγύρτας δύναμη δύο Ταξιαρχιών περιλαμβανομένων και
αλεξιπτωτιστών Σύνολον 9 ΤΠ, μία ΕΜΑ και 1-2 ΜΠ (Ι. Μπίτος - από την Πράσινη Γραμμή
στους δύο Αττίλες σελ. 245 -περ. Πόλεμος και Ιστορία Ιούνιος 2008 σελ. 28-35).
Τις πρώτες 2 ώρες πάνω απο 10.000 τουρίστες ξενοδοχείων της περιοχής
συνελλήφθησαν ώς αιχμάλωτοι πολέμου.Στην Κυρήνεια άρχισαν άμεσα να χτυπούν οι
συναγερμοί πολέμου και φυσικά διατάχτηκε η εκκένωση της πόλης πριν καν χαράξει. Ο
οδικός άξονας Λευκωσίας-Κυρήνειας είχε κλείσει λόγω προγεφυρωμάτων που είχαν
δημιουργήσει οι Τούρκοι και έτσι δεν κατέστει δυνατό να υπάρχει δίοδος με το νότιο τμήμα
του νησιού.
Γύρω στις 09:30 ακούστηκαν οι ριπές της πρώτης εμπλοκής που σε λίγο
φούντωσαν.
Κατά τη νύκτα της 20/21 (02.30 της 21ης Ιουλίου) δύναμη πέντε Λόχων από
διάφορες Μονάδες προσβάλλει επίσης τις εχθρικές θέσεις. Και οι δύο ενέργειες μη
υποστηριχθείσες από πυροβολικό και μη ενισχυθείσες με νωπές δυνάμεις, δεν
οδήγησαν στην επίτευξη του στόχου παρά την τόλμη και γενναιότητα που επέδειξαν
οι Έλληνες μαχητές.
Επίσης,την ίδια νύχτα 20/21 Ιουλίου οι τρεις Μοίρες Καταδρομών 31, 32, 33
και αργότερα η επιστρατευόμενη 34η επιτίθενται κατά της αμυντικής τοποθεσίας
διαβάσεως Μπογαζίου όπου οι καταδρομείς αγωνίζονται με άφθαστη ανδρεία και
αυταπάρνηση και ο διοικητής της 33 ΜΚ ταγματάρχης Γ. Κατσάνης πέφτει ηρωικά
μαχόμενος στο ύψωμα Πετρομούθια Πενταδάκτυλου. Ο αντισυνταγματάρχης Γ.
Μπούτας επικεφαλής της Μονάδος του (286 ΜΤΠ) κινούμενος προς την περιοχή του
Προγεφυρώματος τραυματίζεται θανάσιμα.
11
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΠΕΣΟΝΤΩΝ
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ 1974/ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ/ΚΥΠΡΟΣ 1974/Η Μάχη της Κερύνειας
τραυματίες και έπεφταν στο κυρτό της ακτής φωνάζοντας αμάν αννάμ κι
εγκαταλείπονταν εκεί χωρίς τραυματιοφορείς και νοσοκόμους...Απειροπόλεμοι χωρίς
υποστήριξη πυροβολικού και τεθωρακισμένων, χωρίς επαρκή υποστήριξη από την
αεροπορία τους γιατί η εμπλοκή ήταν στα 100μ.
Κατέβαιναν συνέχεια και κατέβαιναν στη σφαγή, παρότι δεν τους χτυπούσαν
ούτε με το 1/20 της δύναμής τους που ήταν αιφνιδιασμένη και ασυντόνιστη...Και
όμως παρ' όλα αυτά οι τούρκοι αιφνιδιάστηκαν, παρά την άνεση χρόνου που είχαν.Οι
Τούρκοι, όπως αναφέρεται και στο βιβλίο του Μεχμέτ Αλή Μπιράντ "Απόβαση,
Απόβαση", περίμεναν ότι θα έκαναν περίπατο.
'Αντεξαν από τις 5.00 το πρωί της 20ης Ιουλίου έως τις 14.30 το απόγευμα
της 22ης,μέχρι που Ο τουρκικός στόλος που είχε αποπλεύσει από τις 21/7 φτάνει
ανατολικά του Πεντεμίλι και αποβιβάζει με την προστασία των κανονιών των
αντιτορπιλικών τους και την πλήρη κάλυψη από την αεροπορία τους που κατέκαιε με
βόμβες ναπάλμ τις θέσεις της Εθνικής Φρουράς, την 39η Μεραρχία και άρματα Μ48,
ανενόχλητος αφού το προγεφύρωμα στο Πεντεμίλι και η κορυφή Αγ. Ιλαρίωνα ήταν
ακόμη στα χέρια τους.
Στις 11:00, έχουν ταχθεί σε θέσεις μάχης και ξεκινούν επίθεση με τριπλό
μέτωπο για διεύρυνση του προγεφυρώματος προς Κυρήνεια, νότια προς Κιόνελι και
ανατολικά. Αντιαρματική υποστήριξη με άρματα, πυροβόλα ή βλήματα Σαγκέρ δεν
υπήρχε στην πλευρά της Κυρήνειας, ούτε αντιαρματικοί τάφροι, ούτε ναρκοπέδια.
12
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΠΕΣΟΝΤΩΝ
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ 1974/ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ/ΚΥΠΡΟΣ 1974/Η Μάχη της Κερύνειας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄
Πρωί – πρωί μας ανέφεραν πως δυο άρματα εμφανίστηκαν στον Άγιο Γεώργιο
Κερύνειας. Έπρεπε να τα καταστρέψουμε. Συγκροτηθήκαμε σε τμήματα και ξεκινήσαμε σιγά
– σιγά για τον Άγιο Γεώργιο, απέναντι από το δρόμο που οδηγεί στις Καμάρες.
Λάβαμε τις θέσεις μας. Τοποθέτησα το αντιαρματικό δίπλα από το δρόμο, επί του
αναχώματος και περιμέναμε τα άρματα. Ο βόμβος ήταν τόσο έντονος που άρχισα να
αμφιβάλλω κατά πόσο ήταν μόνο δύο. Τα πλοία άρχισαν να κτυπούν με τα τηλεβόλα τους,
παράλληλα με τα άρματα που κατευθύνονταν προς τον Άγιο Γεώργιο. Σε λίγο εμφανίστηκε το
πρώτο άρμα.
Με εντυπωσίασε τόσο πολύ, που έμεινα και το έβλεπα. Ήταν υπέρογκο. Σαν
κινούμενη κατοικία. Στιγμιαίο δίλημμα: τι να σημαδέψω, τις ερπύστριες ή το πυροβόλο;
Τελικά σημάδεψα τις ερπύστριες. Το άρμα ακινητοποιήθηκε. Αμέσως άρχισε να βάλλει το
πυροβόλο του. Τα υπόλοιπα άρματα σκορπίστηκαν με τις πρώτες εκρήξεις και άρχισαν να
κινούνται προς τις θέσεις μας. Το πυροβόλο του πρώτου άρματος συνέχισε να βάλλει. Στην
κουφάλα ενός δένδρου πρόσεξα το Χρίστο Καρεφυλλίδη. Καθόταν κάτω από το δένδρο.
Βλέμμα απλανές προς τη θάλασσα. Έκτοτε αγνοείται. Η οπισθοχώρηση ήταν πολύ δύσκολη.
Περνούσαμε μέσα από τα περβόλια. Πέφταμε σε συρματοπλέγματα. Καθοδόν συναντήσαμε
αρκετούς τραυματίες. Καταλήξαμε στον Άγιο Γεώργιο. Διασχίσαμε τον ποταμό, κάπου στο
κέντρο του χωριού και ανασυγκροτηθήκαμε. Έπρεπε το ταχύτερο να κινηθούμε προς την
Κερύνεια. Να αμυνθούμε στην είσοδο της πόλης. Ξεκινήσαμε πεζή. Οι δρόμοι ήταν ήδη
κλειστοί γιατί είχαν κτυπηθεί από τα άρματα. Δεν γνωρίζαμε μέχρι που είχαν προελάσει.
Κατευθυνθήκαμε προς Κερύνεια μέσα από τα χωράφια. Περάσαμε από το Τέμπλος, όπου
υπήρχαν τούρκικα φυλάκια. Άρχισαν να μας κτυπούν και απ’ εκεί. Γύρω στο μεσημέρι
τερματίσαμε στο γήπεδο του Γ.Σ.Πράξανδρος, στην είσοδο της πόλης της Κερύνειας.
Οχυρωθήκαμε σε μια υπό ανέγερση πολυκατοικία. Μετά από λίγο οι Τούρκοι εντόπισαν τη
θέση μας, περικύκλωσαν την οικοδομή κι άρχισαν να μας κτυπούν μέχρι το σούρουπο.
Οι απώλειές μας, όσο προχωρούσε ο χρόνος γίνονταν τρομακτικές. Δεν είχαμε παρά
ελάχιστα πυρομαχικά. Περιμέναμε από στιγμή σε στιγμή να εκδηλώσουν την τελική επίθεσή
τους. Ελπίδα δεν υπήρχε πια. Ήταν όλα χαμένα. Ο αγώνας συμβολικός. Για την τιμή των
όπλων. Ο Λοχαγός Βασίλης Ροκκάς διέταξε επίθεση. Οι ευρισκόμενοι στους πάνω ορόφους
δεν λάβαμε γνώση της διαταγής. Οι καταδρομείς του πρώτου ορόφου, γύρω στα 15 – 20
άτομα, όρμησαν προς τα έξω. Στην προσπάθεια για διάνοιξη του κλοιού κάποιοι έπεσαν. Ο
13
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΠΕΣΟΝΤΩΝ
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ 1974/ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ/ΚΥΠΡΟΣ 1974/Η Μάχη της Κερύνειας
Βρέθηκα στο υπνοδωμάτιο κι έπεσα στο στρώμα. Αμέσως έπλυνα το πόδι μου. Αφού
λούθηκα, τύλιξα τα στρατιωτικά ρούχα μου σ’ ένα προσόψιο και τα έκρυψα στο ερμάρι του
λουτρού, μαζί με τα άρβυλα. Το όπλο το έβαλα στο κάτω μέρος. Φόρεσα ρούχα πολιτικά που
ευτυχώς βρήκα στο μέγεθός μου. Σε λίγο έσπαζε το γυαλί της εξώθυρας. Στη συνέχεια την
άκουσα να ανοίγει. Μπήκαν οι πρώτοι Τούρκοι στρατιώτες και πρόταξαν τα όπλα τους κατά
πάνω μου…
ΠΗΓΗ:http://www.psek.org/10_istoria_08.htm
14
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΠΕΣΟΝΤΩΝ
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ 1974/ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ/ΚΥΠΡΟΣ 1974/Η Μάχη της Κερύνειας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ΄
Το Κάστρο της Κερύνειας , όπως λέει και το όνομα του, βρίσκετε στο λιμάνι της
κατεχόμενης Κερύνειας της Κύπρου.
Χτίστηκε αρχικά απο τους Ρωμαίους και τον 7ο αιώνα ανακατασκευάστηκε από τους
Βυζαντινούς στη προσπάθεια τους να προστατεύσουν την πόλη από τις αραβικές επιδρομές.
Ανακαινίστηκε τον 11ο αιώνα για να ανακαινιστεί πάλι από τους Λουζιτανούς ηγεμόνες της
Κύπρου. Τον 13ο αιώνα μέσα στο κάστρο χτίστηκαν βασιλικά διαμερίσματα τα οποία
γκρεμίστηκαν αργότερα από τους Ενετούς. Οι Ενετοί ανακαίνισαν εκ νέου το κάστρο,
ισχυροποιώντας τα τείχη του και κατασκευάζοντας νέους πύργους. Το 1550 πέρασε στην
κατοχή των Τούρκων όπου χρησιμοποιήθηκε σαν φυλακή ακόμα και από τους Βρετανούς.
Σε αίθουσα του κάστρου βρίσκετε το Πλοίο της Κερύνειας, αρχαίο σκαρί πλοίου του
3ου αιώνα π.Χ. , που έχει ανεβρεθεί στη θάλασσα ανελκύθηκε και συναρμολογήθηκε
Η επομένη της τουρκικής εισβολής και στο κάστρο της Κερύνειας, βρίσκονται
αποκλεισμένοι καμιά σαρανταριά Ελληνοκύπριοι ναύτες και στρατιώτες. Γύρω στο
μεσημέρι, πλησιάζουν το κάστρο τρία άρματα μεταφοράς προσωπικού «Μ113» με
διακριτικά της Εθνοφρουράς. Οι στρατιώτες και οι ναύτες τα αντικρίζουν με
ζητωκραυγές, και τρεις από αυτούς, σπεύδουν να τα υποδεχθούν με αισθήματα
ενθουσιασμού. Οι άλλοι φαντάροι παρακολουθούν από τις πολεμίστρες του Κάστρου, και
ένας από αυτούς κρατά την ελληνική σημαία και φωνάζει κάτω χωρίς να λάβει
απάντηση.
Μέσα στα άρματα δεν βρίσκονταν σύντροφοι αλλά εχθροί, που όπλισαν το
πενηντάρι και έβαλαν στο ψαχνό. Αρχισε μάχη. Οι εισβολείς κτυπούν με βαρέα όπλα και οι
ελεύθεροι πολιορκημένοι, αμύνονται με τα πενιχρά μέσα που διαθέτουν. Ενας από αυτούς,
που μιλούσε λίγα τούρκικα, κατέβηκε στους χαμηλούς πύργους του κάστρου και φώναξε
στους Τούρκους που επάνδρωναν το άρμα. Οι τελευταίοι άνοιξαν την πίσω πόρτα, από την
οποία ο φαντάρος έριξε χειροβομβίδες και τους εξόντωσε. Ακολούθησε σύγχυση,
γεγονός που επέτρεψε στην πρώτη ομάδα των αποκλεισμένων να αποδράσουν από
μυστική έξοδο και μια χαράδρα έξω από την πόλη.... Η δεύτερη ομάδα απέδρασε την
επομένη από τη θάλασσα. Η ιστορία αυτή που γράφτηκε με αίμα,ποτέ δεν έγινε γνωστή.
Τον Απρίλιο του 2006, ένας Τουρκοκύπριος πήγε στο οδόφραγμα του Αγίου
Δομετίου και ζήτησε να δει τον επικεφαλής αξιωματικό της Αστυνομίας. Του έδωσε
μια πλαστική τσάντα που είχε μέσα μια σημαία. «Αυτή η σημαία είναι δική σας»,
του είπε. Διακρίνονται οι τρύπες από τα βόλια, ένα μικρό κείμενο στα τούρκικα γραμμένο με
μελάνι και ημερομηνία 7-74. Ηταν η σημαία που κρατούσε ο φαντάρος, στο Κάστρο
της Κερύνειας. Και μια λεπτομέρεια: Δύο από τους τρεις φαντάρους που έσπευσαν να
υποδεχθούν τα άρματα, ακόμη αγνοούνται.
ΠΗΓΗ: http://www.noitikiantistasis.com/wordpress/?p=149
15
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΠΕΣΟΝΤΩΝ
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ 1974/ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ/ΚΥΠΡΟΣ 1974/Η Μάχη της Κερύνειας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ΄
Για να κάνω μια επεξήγηση των συμπερασμάτων μου θα αναφέρω αυτό που ο
Στρατηγός Μ. Ντεμιρέλ αναφέρει με προβληματισμό, στα απομνημονεύματα του:
Αυτή η παραδοχή από μόνη της δείχνει τον ερασιτεχνισμό με τον οποίο σχεδιάστηκε
από τους Τούρκους η εισβολή. Παρόλο το γεγονός ότι αυτός ο σχεδιασμός γινόταν σε βάθος
χρόνου, την ώρα «Μηδέν» αποδείχτηκε ότι ήταν απόλυτα ερασιτεχνικός, πράγμα που δεν
συνάδει σε καμία περίπτωση, με ένα Στρατό και μία Στρατιωτική Ηγεσία, τόσο
πολυδιαφημισμένων από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, όπως είναι αυτός των Τούρκων!
Από αφήγηση Τούρκου στρατιώτη του 2ου λόχου του 1ου Συντάγματος Πεζοναυτών
που επέβαιναν σε αποβατικό σκάφος LCU, μαθαίνουμε ότι τα Τούρκικα αποβατικά από
λάθος τους αρχικά πήγαιναν να αποβιβασθούν στις βραχώδεις ακτές της Γλυκιώτισσας (όπου
έδρευε το 251 Τ.Π. της Εθνικής Φρουράς υπό τον Αντισυνταγματάρχη ΠΖ Παύλο Κουρούπη)!
Είναι γνωστό ότι στις ακτές της Γλυκιώτισσας υπάρχουν μόνο βράχοι και ύφαλοι και δεν
ενδείκνυται σε καμιά περίπτωση για αποβατική ενέργεια! Τέτοια γνώση του χώρου είχαν οι
Εισβολείς!
Πολλώ δε μάλλον αν το ΓΕΕΦ δεν είχε διατάξει το 281 Τ.Π., που έδρευε στην περιοχή
των Πανάγρων (δυτικά της ακτής απόβασης των Τούρκων), να φύγει από την έδρα του
(αφήνοντας εκεί μόνο την φρουρά του Στρατοπέδου) και να σπεύσει προς καταδίωξη του
Μακαρίου και των οπαδών του, στην Πάφο (παρόλο που ήταν ήδη γνωστό ότι ο Μακάριος
ήδη από την 16η Ιουλίου, είχε διαφύγει μέσω Μάλτας, στην Αγγλία). Στην ουσία η δυτική
πλευρά του Πεντεμιλίου ήταν κυριολεκτικά αφύλακτη. Αν ήταν στην θέση του εκείνο το πρωί
της 20ης Ιουλίου, το 281 Τ.Π., και δεν έκανε άσκοπες «βόλτες» στην Κυπριακή επικράτεια, η
πίεση κατά του προγεφυρώματος θα ήταν ασφυκτική και θα αποδιοργάνωνε την διαδικασία
προσέγγισης των τούρκικων αποβατικών με ολέθρια γιά αυτούς αποτελέσματα. Διότι
σημειωτέον οι Τούρκοι δεν κατάφεραν να αποβιβάσουν τον μεγάλο όγκο του 50ου
Συντάγματος Πεζικού παρά μόνο μετά από περίπου 6 ώρες (είχε αρχικά σχεδιαστεί να γίνει
στις 05.30πμ, πάτησαν το πόδι τους τελικά στο Πεντεμίλι στις 07.15πμ αλλά μόνο στις
13.00μμ είχαν καταφέρει να αποβιβάσουν περίπου 3.000 άνδρες. Για αποβίβαση τάνκς ούτε
κουβέντα να γίνεται!
Ο Ανχης (ΠΖ) Π.Κουρούπης (έως σήμερα αγνοούμενος), Διοικητής του 251 Τ.Π.,
έστειλε ότι είχε διαθέσιμο να αντιμετωπίσει το προγεφύρωμα από τα ανατολικά, αλλά η
φυσική κάλυψη του χώρου απόβασης (η οποία απαιτούσε για το δραστικό σφυροκόπημά της,
όπλα καμπύλης τροχιάς, τα οποία επίσης απαιτούσαν οπτική επαφή με τον στόχο για τον
προκεχωρημένο παρατηρητή βολών), την προστάτευε από την επίθεση από τα ανατολικά.
Παρόλα ταύτα οι Τουρκικές Δυνάμεις καθηλώθηκαν από το πυρ των ελαφρών όπλων των
16
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΠΕΣΟΝΤΩΝ
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ 1974/ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ/ΚΥΠΡΟΣ 1974/Η Μάχη της Κερύνειας
Ελληνοκυπριακών Λόχων, στα οποία προστέθηκαν και οι βολές της 182 Μ.Π.Π. που έβαλε
από τον Πενταδάκτυλο. Είναι γνωστό ότι αυτή η Μοίρα έδρασε χωρίς διαταγές, ευθύς μόλις
άρχισαν τα πυρά του 251 Τ.Π. με πρωτοβουλία του Υποδιοικητή της, Υπολοχαγού (ΠΒ)
Γ.Αντωνακόπουλου (μετέπειτα Α/ΓΕΣ και Α/ΓΕΕΘΑ), ο οποίος εκτελούσε χρέη Διοικητού
Μοίρας την συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Αντίθετα με αυτόν ο Διοικητής της 198 Π.Ο.Π., ο
οποίος θα μπορούσε επίσης να ανοίξει πυρ με τα πυροβόλα του κατά του προγεφυρώματος,
από το ύψωμα του Προφήτη Ηλία στον Πενταδάκτυλο, αδράνησε …εν αναμονή διαταγών του
ΓΕΕΦ …ενώ οι Τούρκοι αποβιβάζονταν!
17