EKONOMSKI FAKULTET

STUDIJE MENADzMENTA-BIJELO POLJE

SEMINARSKI RAD

IZ PREDMETA “ELEKTRONSKO POSLOVANJE”

NAZIV SEMINARSKOG RADA: “PORTALI”

Studenti:

Rešad Martinovic 06/06

Besim Šabanović 06/48
Mladen Obradović (otiso za Cirih)
Abstrakt:

Pretraga informacija na Internetu je slična korišćenju tradicionalne biblioteke,što znači da je

potrebno dosta vremena i truda da pronašli informacije koje nas zanimaju.Portali su tu da nam
omoguće da metodološki po već logički podijljenim kategorijama prnađemo ono što nas
interesuje. Portali su web sajtovi koji služe kao dobra početna tačka za pretragu materijala i
aktivnosti u vezi sa odredjenim sferama i oblastima interesovanja. Oni nam omogućavaju da
pronađemo precizne linkove ka sajtovima koji se detaljnije bave odrećenim temama i
informacijama u vezi sa njima .Tipični portal je web stranica sa mapom linkova prema
određenim temama ili poljima interesovanja, podijeljenim u različite kategorije. Na portalu se
mogu naći pretraživač,čet.on-line igrice, slanje e-pošte, pregled vesti, kataloga, dobijanja
kontakata, čitanje tekstova (stručnih, tehničkih, pravnih, promotivnih, zabavno-
informativnih...) i raznovrsne sadržaje.
Portali se mogu klasifikovati u dva opšta tipa – Horizontalni i Vertikalni
Horizontalni nude veliki broj usluga,aktivnosti i sadržaja.Pored direktorijumima sa linkovima
o određenim temama,mogu vam se obezbijediti sadržaji kao što su vijesti,vremenska
progonza,informacije o finansijama i linkove za sadržaje popularne kulture,poput filmova i
muzike.Sajt yahoo.com bi bio pravi primjer jednog horizontalnog portala.
Vertikalni portali pružaju veliki broj sadržaja namijenjenih tačno određenoj grupi
korisnika,npr. orazovnim radnicima,medicinarima,ekonomistima i td. Primjer vertikalnog
portala je sajt koji objedinjuje Internet tehnologiju INTERNET.com

Uvod

Količina podataka raspoloživih na Internetu stalno raste.Ti podaci predstavljaju korisne

informacije samo ako su dostupni pravoj osobi u pravom trenutku. Nedavna istraživanja
pokazuju da prosečni stručnjak skoro 30% svog radnog vremena provodi u potrazi za
podacima. Pstoji veoma veliki broj loših linkova, podaci su često duplirani, neusaglašeni i
veoma dobro skriveni, osuđeni da ih pronađu kad više nikom ne budu potrebni. Još jedna
važna činjenica je da svi ljudi koji pristupaju sajtu nemaju ista interesovanja, zato je veoma
bitno postići personalizovanu interakciju između korisnika i web sajta. . Pravovremene i tačne
informacije su od presudnog značaja za uspešno poslovanje. Primenom Interneta I
odgovarajućih tehnoloških rešenja, informacije koje se nalaze u lokalnim bazama podataka
svakog preduzeća postaju dostupne i izvan preduzeća. Stvaraju se virtuelna preduzeća koja
integrišu sve kupce, dobavljače i poslovne partnere, usled čega raste značajno broj onih koji
žele pristup informacijama iz najrazličitijih izvora. Ove informacije su “zarobljene” u okviru
niza aplikacija nad bazama podataka i intranet aplikacija. Da bi se omogućio pristup svim tim
informacijama koriste se Portali

PORTALI
Rijec portal označava mnogo razlicitih stvari razlicitim ljudima. Neodredjenost je ugradjena
za njenu istoriju, jer se ona pojavila u on-line rečniku odjednom i odmah je bila prihvaćena.
Postoji mnogo definicija portala, ali se sve one slažu da portal pruza prave informacije pravim
korisnicima u pravo vrijeme, koristeći WEB, mobilne I druge uredjaje. Dobro izradjen WEB
portal od vlasnika portala ne zahtijeva veliko znanje korišćenja Interneta nego samo osnovno
znanje u korišćenju računara.Vlasnik WEB portala putem uređivačkih alata na samom WEB
portalu jednostavno može dodavati vijesti, organizovati ankete,tekst,slike…Portal je sačinjen
od skupa integrisanih servisa dizajniranih sa svrhom da korisniku omoguće lakše služenje
internetom. Ubijediti organizaciju krajem prošlog vijeka u primenu portala bilo je prvi izazov.
Danas su portali postali neizostavan dio poslovnog okruženja, plus otlkjučavaju vrata novoj
ekonomiji tj, elektronskom poslovanju kroz pristupanje globalnom tržištu. Portali
omogućavaju korisniku da pronađe precizne linkove ka sajtovima koji se bave određenim
temama. Tipicno portal je web stranica sa mapom linkova prema određenim temama ili
poljima interesovanja, podijeljenim u kategorije. Na portalu se mogu naći pretraživač,čet.on-
line igrice, slanje e-pošte, pregled vesti, kataloga, dobijanja kontakata, čitanje tekstova
(stručnih, tehničkih, pravnih, promotivnih, zabavno-informativnih...), ali su najčešće
orijentisani oko nekoliko osnovnih polja kako bi privukli što veći broj ljudi ali sa sličnim
interesovanjima i interesima. Sve ove informacije su predstavljene u okviru jednog vizuelnog
rešenja kako bi korisnik dobio poznato grafičko i funkcijsko okruženje čime se njegova
pažnja direktno usmerava na sam sadržaj. Ovo znatno olakšava pretragu u okviru polja
njegovog interesovanja koje portal nudi. Zbog prenošenja informacija sa velikog broja izvora,
portali podrazumevaju svakodnevno ažuriranje (unos novih sadržaja i osvežavanje i prepravke
svih informacija). To ih, zajedno sa bogatstvom sadržaja, svrstava na prva mesta kod
pretraživača. Na taj način svi koji su posredno ili neposredno uključeni u sadržaj jednog
portala obezbeđuju sebi bolje kotiranje na Internetu, tj. u slučaju poslovnih portala – imaju
daleko češću komunikaciju sa različitim akterima svog polja poslovanja. Internet svakoga
dana širi svoj uticaj i preuzima prostor štampanih medija i televizije jer pruža mogućnost
trenutnog odgovora na specifičan zahtev korisnika, nudeći mu izbor informacija u skladu sa
njegovim željama i potrebama.

Portali se mogu mogu klasifikovati u dva opšta tipa:

o horizontalni
o vertikalni.

Horizontalni portali su demografski orjentisani I najčešće raznovrsni u pogledu sadržaja sa

ciljem privlačenaj što većeg broja posetilaca. Epitet horizontalan potiče od sadržaja koji se
trudi prilagoditi širokim masama držeći se principa – “za svakog po nešto”. Kao najuspešniji
primjer horizontalnog portala često se spominje Yahoo. Com koji je u početku predstavljao
internet pretraživač nastao iz potrebe da se proseječnom korisniku željene informacije grupišu
u formi vodiča. Vremenom, Yahoo.com je privlačio sve veći broj korisnika što je probudilo
interesovanje oglašavača iz različitih privrednih grana. Uvidevši komercijalni potencijal
ovakvog sajta, njegovi vlasnici su se fokusirali na zadrzavanju tih korisnika I pridobijanju
novih uključivanjem sadržaja vezanih za socijalni I društveni život,čat sobe,izvestaje o
vremenu, stanju na putevima I druge servisne informacije od opšteg značaja. Brojni poslovni
servisi, kao što su on-line kataoške prodaje I internet aukcije, zatim oglasni baneri i druge
forme reklama donijele su veliku finansijsku dobit vlasnicima ovog portala koja se danas
mjeri desetinama miliona dolara što dovoljno govori o isplativosti jednog uspješnog portala.
Sajtovi cija je svrha objedinjavanje svih aktivnosti iz jedne industrijske grane nazivaju se
“vertikalni portali” ili “Vortali” (Vortal)

Vertikalni portali se po sadržini sadraja razlikuju u tome što nude veliku količinu
informacija vezanih za jednu temu ili oblast. Internet prezentacija vodeće kompanije u nekoj
privrednoj grani može se lako transformisati u portal s obzirom na količinu i kvalitet
informacija koje takva kompanija mora da posjeduje ukoliko želi da bude i ostane lider u
svojoj branši. Ime kompanije koje je je najčešće i adresa portala postaje sinonim za uspješnost
i predstavla lokaciju koju će potencijalni partner/kupac prvu posjetiti u potrazi za željenim
informacijama, robom itd. Primjerikvih sajtova su poznati. sajt koji objedinjuje Internet
tehnologiju – www.internet .com veliki broj sajtova pokusava da postane portal ili "glavna
kapija" za odredjenu oblast, a jedini pokazatelj koji moze da dokaze ovako nesto jeste
cinjenica da ovakav sajt postane najposeceniji i prvi gde dolazi posetilac zainteresovan za tu
oblast.
Portali često zavise od sponzorstava I reklama pa u skladu sa tim promovišu određene
proizvode I usluge. Neki portali traže učlanjnje ili registraciju, a to može da se plaća. Prije
regisracije važno je dobro razumjeti uslove korišćenja, kao I proveriti politiku čuvanja
informacija na sajtu. Prilikom nepažljivog prćenja linkova sa portala može se stići na sajtove
neprikladnog sadržaja za djecu ili učenike. Mogu se ograničiti linkovi prema svojoj procjeni,
koristiti programe za filtriranje sajtova itd.

Razlika izmedju web portala i websajta.

Reč "portal" sinonim je za kapiju, vrata, prolaz. U Web terminologiji, reč "portal" označava
sajt (internet lokaciju) preko koje se mogu prikupiti sve važne informacije vezane za
aktivnosti koje se odnose na jednu ili više oblasti kojima taj sajt bavi (industrijska grana,
aspekt socijalnog života itd.). Kada sajt ima sve moguće tehničke aspekte, a nema dovoljno
oglasa, osoba na chatu, tj. ne postoji dovoljna aktivnost posetilaca i količina sadržaja na sajtu,
to je samo sajt, a ne portal.
Suštinska razlika između klasične internet prezentacije tj. sajta i web portala je više
gradacijske prirode jer portal predstavlja stepenicu više ,ne toliko u tehničkom koliko u
upotrebnom smislu za prosečnog posetioca. Portal, dakle predstavlja epitet koji oslikava
višedimenzionalnost i diversifikovanost izvora informacija relevantnih kako uskom krugu
stručnih korisnika , tako i širem krugu zainteresovanih za različite sadržaje koje nudi. Shodno
tome, filozofija koja prati izgradnju i "život" jednog web portala je u mnogome kompleksnija
ali i daleko profitabilnija u odnosu na klasične internet sajtove jer pružaju raznolikost sadržaja
koji privlače daleko veći broj posetilaca tj. potencijalnih kupaca/korisnika nasih
proizvoda/usluga. Raznolikost sadržaja ,međutim, nije temelj jednog portala koliko priznanje
dobijeno poverenjem posetilaca koje oslikava kvalitet njegovog sadržaja. Vodeći izvor
informacija o samo jednoj oblasti može poneti epitet portala ukoliko on to stvarno jeste tj. ako
zadovoljava princip "sve na jednom mestu" o određenoj temi. Dakle, Trud i zalaganje u
njegovoj izgradnji i ažuriranju, činjenica je da se posjeduje velika količinu relevantnih
podataka za širok krug korisnika nas postavlja u ulogu lidera a naš"prozor u svet" pretvara u
veliku "kapiju" tj internet portal.
 Osnovne koristi od primjene portala su:

o smanjeni troškovi obuke korisnika, održavanja i unapređenja postojećih aplikacija uz

znatno bolju kontrolu
o postizanje višeg nivoa konkuretnosti
o brži pristup tržištu i reakcija na promene na tržištu, veća otvorenost ka poslovnim
partnerima
o dotupnost najažurnijih informacija u svakom trenutku
o unapređena saradnja i produktivnost zapošljenih

Osnovni elementi koje treba da ima Portali jesu :

o Jedinstvena prijava na sistem i jedinstvemi izgled stranice - mogućnost da samo

jednom prijavom na sistem da se pristupi brojnim sistemima, aplikacijama i da se sve to
prikaže na jedinstven način. To znatno smanjuje vrijeme za korisnika.
o Pretraživanje, pregledanje i kategorizacija sadržaja - osnovna karakteristika je
inteligentno pretraživanje kompletnog sadržaja koji je uskladišten širom kompanije, na
osnovu zadatog kriterijuma. Takođe je veoma česta pogodnost pretraživanje po više
portala, pri čemu se takva integracija naziva "federacijom".
o Personalizacija - portal pruža personalizovani ili zajednički radni prostor svakom
korisniku tako što utvrđuje jedinstveni izgled, sadržaj i interfejse aplikacija, na osnovu
uloge korisnika u zajednici ili na osnovu aktivno dobijenih informacija o korsiniku,
praćenjem njegovog ponašanja i intersovanja
o Pretplata, alerti - mnogi portali imaju mogućnost preptlate na pojedine informacije koje
korisnici periodično dobijaju putem e-maila, ili preko upozorenja na svom desktopu.
Alerti se koriste da ukažu na promene koje su nastale u nekom sadržaju, pojavu novih
informacija, obaveštenja ...
o Upravljanje dokumentima (Content management / publishing)- je postupak
autorizacije, pregledanja, recenzije, odobravanja i pablišovanja sadržaja koji je integrisan
ili mu se pristupa preko portala ili drugog web sajta. To se obično odnosi na tekstove i
slike koji se prikazuju u browser-u.
o Procesi - primenom portala korisnik može pokrenuti nove ili se priključiti već
postojećim poslovnim procesima. Takođe je predviđena mogućnosta automatizacije
procesa.
o Kolaboracija - povezivanje sistemom poruka i diskusionim forumima. Najšešći vidovi
komunikacije su chat, pitanja i odgovori, e-mail, glasanje i td.
o Poslovna logika - većina portala služi za direktan pristup različitim komponentama
poslovne logike, omogućujući donošenje ispravnih poslovnih odluka.
o Podela resursa - podelom resursa određuje se ko šta vidi. Portali moraju da poseduju
deo za proveru članstva, nakon čega se vrši prikaz samo onih informacija koje su u
skladu sa pravima korisnika portala. U složenom portalu svi kupci mogu da vide sve
proizvode, ali dobavljači nesmeju da vide ponude drugih dobavljača.
o Lociranje važnih ljudi i informacija - portal mora da obezbijedi korisnicima da brzo i
lako pronađu sve potrebne ljude, najčešće eksperte za neku oblast, i informacije
Podjela portala:

o Tematski
o Industrijski
o Generalni portal može biti

Tematski kako im ime kaže mogu biti npr. za internet marketing, web dizajn i sl.

Industrijski predstavlja portal preko kojeg se može ostvariti bilo koja online aktivnost u
nekoj industrijskoj grani. To znači da npr. u slučaju zdravstva, medicinski portal se obraća
korisnicima od nabavljača stolica za zubare, do naučnika koji pronalaze članke na temu novih
vrsta operacija na srcu i vortali se mogu deliti po geografskoj osnovi kao i generalni portali.

Generalni portal može biti:

Regionalni web portali

Pored razvoja internacionalnih web portala, razvijali su se i regionalne verzije web portala.
Mogu biti dio velikih sistema ili potpuno nezavisni portali. Oni nose informacije od značaja
za neki region, kao što su servisne informacije, vremenska prognoza i sl.

Državni web portali

Krajem 90-ih mnoge države su odlučile da uznu učešće na globalnoj mreži.Neke od njih su
formirale portale sa pristupom mnogim servisnim informacijama. Na zapadu su popularni
portali koji imaju informacije vezane e-komerc. Druge zemle imaju portale koji nude
informacije o životu u toj zemlji, raznim programima za početak življenja u toj zemlji, sa
informacijama o nekretninama, hotelima, trnzitu, mogućnosti zapošljavanja i dr.

Korporativni web portali

Mnoge firme su uvidele i prihvatile ovakav, novi, način poslovanja. Korisnicima nije bio
dovoljan prost način pregleda informacija već su od ovakvih portala dobili mogućnost
personalizacije. Informatičarima su na usluzi bile nove vrste servisa kojima su lakše baratali
sa aplikacijama i informacijama sa sajta neke firme. Današnji korporativni portali
dozvoljavaju interakciju i saradnju sa korisnicima, radnim grupama i dopuštaju novi način
pristupu i postavljnju informacija.

Domaćini-nositelji web portala (Hosted Web portals)

Kako je rasla popularnost web portala mnoge firme su počele davati usluge nositelja web
portala. One su služile kao jednostavni servisi za postavljanje portala. Nositelji web portala su
dobijali na značaju uvođenjem dodatnih usluga , kao što je baza podataka, upravljnje
dokumentima, mejl servis , forumi i ostalo. Imali su i mogućnost automatizovane
personalizacije na osnovu iskustva njihovih korisnika.

Specijalizovani portali(Domain specific portals)

Mnogi portali su se poceli baviti određenom vrstom delatnosti. Tako su nastali portali vezani
za nekretnine, sport, zabavu. Moglo bi se reći da su ovakvi portali najzastupljeniji na
sadašnjem web-u. Oni nude olakšan pristup informacijama iz određenih oblasti.

Zaključak:

Možemo slobodno zaključiti da posedovanje ili korišćenje web portala nije samo pitanje
nuznosti već rastuće potrebe da se uvek bude za korak ispred drugih u polju pružanja usluga ,
informacija i proizvoda. Pravilan pristup svim koracima ka njegovoj gradnji i eksploataciji -
od izbora adekvatne softverske i hardverske podrške do redefinisanja kadrovske strukture -
zasigurno će pružiti pozitivne rezultate i poboljšati poziciju kompanije na tržištu. Potrebno je
pokazati smejlost, viziju i poslovnu mudrost - ne čekajte da drugi iskoriste priliku prije vas
samih.
Portali su evoluirali od jednostavnog obezbeđivanja pristupa Web stranicama I agencijskim
bazama podataka do podupiruće poslovne inteligencije, integracije aplikacija i saradničke
obrade.Portali danas nude sofisticiranu pretragu, kategorizaciju, personalizaciju i mogućnosti
menadžmenta sadržaja. Kao dodatak obezbeđivanju samostalnih portalnih
proizvoda,proizvođači su takođe počeli integrisati portalne tehnologije u srodne IT softvere
kao što su alati poslovne inteligencije, serveri Web aplikacija, proizvodi za integraciju
aplikacija u preduzeću i vertikalni paketi industrijskih aplikacija. Portali se adaptiraju sili koja
utiče na skoro koro sve aspekte trgovine danas - e-poslovanje.
Sa povećanjem dostupnih opsega i sa razvojem sledeće generacije algoritama za kompresiju
podataka, pojavljuju se i naprednije saradničke osobine portala koje uključuju trenutno
tekstualno dopisivanje, glasovnu poštu, virtualne bijele table i audio i video konferencije u
realnom vremenu. Napredni saradnički alati dodaju novi element dinamičnosti u istorijski
statična okruženja portala. Imaju merljiv uticaj na produktivnost naučnih radnika, i to
izgradnjom zajednice i poverenja između budućih slobodnih agenata.