USULUDDIN

1.Mukaddimah Ulum Al-Quran:Pengertian

:Sejarah perkembangan
:Faedah

Pendahuluan:Al-Quran ialah wahyu yg diturunkan kpd Nabi Muhammad melalui

Perantaraan Malaikat Jibril.diturunkan secara mutawatir & m’bacanya
Adlh 1 ibadah.

Ulum Al-Quran
-b’pengetahuan & pengalaman muktamad yg memenuhi fakta
-Al-Quran ialah kalamullah yg b’mukjizat yg diturunkan oleh Allah melalui
p’antaraan malaikat Jibril kpd Nabi Muhammad yg ditulis di ats mazhab,sampaikan
scr Mutawatir & m’bacanya adalah ibadah
-suatu ilmu yg m’bahaskan kalamullah dr sudut
nuzulnya,makiyah,madaniyah,nasakh,mansukh,p’bacaan,penulisan dsbg.
-ilmu yg b’kaitan dengan Al’Quran,

Pengertian
-Perkataan ulum adalah satu lafaz drpd p’kataan ilmu.ia boleh ditakrifkan sbg
kefahaman muktamad yg menepati fakta sebenar.
-Al-Quran ditakrifkan sbg Kalam Allah yg b’mukjizat yg telah diturunkan kpd nabi
Muhammad,ditulis pada mashaf,disampaikan secara mutawatir& m’bacanya adalah
ibadah.

TAHAP PERKEMBANGAN ULUM AL-QURAN.

1.Tahap Pertama(thp sbelum diruliskan dalam bentuk buku)

-Al-Quran belum dituliskan & belum dikumpulkan dlm bentuk buku krn mereka
(Rasulullah &para sahabat) pd waktu itu tdk perlu &tdk terdesak utk buat demikian.

-Al-Quran tdk dikumpulkan dan dibukukan kerana:

1. Para sahabat adalah golongan Arab Tulen
2. shbt amt arif tentang isi kandungan Al-Quran.
3. alatan tulis kurang.
4. larangan nabi kpd shbt drpd menulis apa2 krn bimbang b’campur dengan
p’kara lain.

-ilmu ini pd zmn rasulullah disampaikan melalui lisan.

2.Tahap Kedua(tahap Persediaan ke Arah Penulisan Bentuk Buku)

-Saidina Uthman yg m’jadi resam al-Quran .Hasil drpd pertumbuhan oranf Arab &tdk
yg m’bentuk resam uthmani.
O Berlaku percampuran antara orang Arab dan bangsa2 lain
O Timbul kebimbangan keistimewaan Arab terhakis dan ;perselisihan dlm
m’baca Al-Quran
 O Khalifah Uthman mengarahkan Al-Quran disalin dalam satu mashaf
rasmi(ilmu Rasm al-Quran&ilmu rasm al-Uthmani)
-Saidina Ali perintahkan Abu Aswad al-Dua’li m’ciptakan kaedah nahu bahasa Arab
utk memelihara keselamatan bhs Arab.
-Saidina Ali ialah orang p’tama yg meletalkkan asas bg bidang ilmu I’rab Al-Quran\
-t’dpt sejumlah sahabat &tabiin tlh meletakkan asas bagi ilmu tafsir,ilu Asbab al-
Nuzul,ilmu al-nasikh & al-mansukih,ilmu gharib al-Quran.
-para sahabat yg m’asaskan ilmu ini ialah:
O Ibnu Abbas
O Ibnu Mas’ud
O Mujahid
O Ikrimah
O Hasan al-Basri

3.Tahap Ketiga(Thap Penulisan dalam Bentuk Buku) Bdg kajian 1

-pada kurun ke-2 hijrah telah muncul b’bagai kitab dlm kajian Al-Quran -ilmu tafsir
-Penulis tafsir yg terawal:- dianggap ibu
O Syub’ah al-Hajjaj(m.160H) Mengumpulkn sgl p’dpt kpd ilmu yg
O Sufian Ibn’Uyainah(m.198H) para sahabat dan tabi’in. ada hubungan
O Waqi;ah al-jarrah(m.197H) dgn Al-Quran.

-Muncul seorang ahli tafsir yg t’kenal(Ibnu Jahir al-Tabari) yg m’hasilkan sebuah

kitab tafsir yg cukup t’kenal sehingga ke hari ini.
-pd kurun ke-3:
O Ali ibn al-madini mengarang kitab Asbab al-nuzul
O Abu Ubaid al-Qasim ibn salam(m.224H)=al-nasikh al-mansukh
O Ali Ibn ibrahim Ibn said al-Kahaufi=al-burhani fi Ulum al-Quran
(m.439H)
O Tahir Al-Jazairi=al-Tibyan Fi Ulum al-Quran.
O Subhi Al-Saleh=Mabahith Fi Ulum al-Quran.
PENULISAN ULUM AL-QURAN DAN TOKOH ULAMA

Ilmu tafsir

Nasikh dan
Ilmu Al-quran Ilmu sebab nuzul
mansukh

Makiyah dan
madaniyah

Tokoh

1. Abad pertama
O Abdullah bin Abbas,Abdullah bin Mas-ud,zaid Bin Thabit,Abdullah
bin al-zubair(Sahabat)
O Mujahid,Qatadah,Ikrimah,Hassan al-basri(Tabiin)
O Imam Malik bin Anas(Tabi’ al-Tabiin)
2. Abad ke-2(menyusun kitab tafsir)
O Syu’bah bin al-Hajjaj
O Sufian bin ‘Uyainah
O Waqi’qh bin al’Jarrah
3. Abad ke-3
O Abu ‘Ubaid al-qasim bin salam(ilmu nasikh dan Mansukh)(Qiraat)
O Ali al-Madini(Sebab Nuzul)
Pd Abad ke-5&6
O Muhammad bin Ayub al-Dirris(Makhi dan madani)
-Ulum al-uran mula
4. Abad ke-4
berkembang,t’sebar
O Abu Bukural Sijistan (Gharib al-Quran)
dgn pesat.
O Muhammad Ali Addawati(al-Istighna’ fi ulum al-Quran)
-Org yg paling b’jasa
5. Abad ke-5
menyebarkan ilmu
O Ibn ‘Amr albani(ilmu Qiraat)
t’sebut ialah Ali Bin
O Muhammad Ali Addawati(al-Istighna’ fi ulum Al-Quran) Ibrahin bin
6. Abad ke-6(Ilmu Mubhan) said(Kitab I-rab Al-
O Abu al-Qasim Abdul rahman al-Suhaili(Mubham al-Quran)Quran) dan Al-
O Ibn al-Jauzi(Funun al-Afnan fi ulum al-Quran) Burhan Fi Ulum Al-
7. Abad ke-7 Quran.
O Ibn Abd. Al-salam(Kitab Ilmu Majaz Al-Quran)
O Abu syamah(Kitab al-Mursyid al-Wajiz Fi ma Yata’laq Bi al-Quran)
 Abad ke-
7&8
Bangkit
usaha
8. Abad ke-8(ilmu badi’ dan Balaghah) menyusun
O Ibn Abi al-isba’(menyusun kitab Badi’ah 7 keindahan bahasa al- ilmu majaz
Quran) al-Quran
O Ibn al-qayyam(menyusun ilmu sumpah yg t’dpt dlm Al-Quran) olh Ulama’
O Abu Hassan al-Mawardi(menyusun ilmu ttg p’umpaan &p’bandingan t’knl
Al-Quran
9. Abad ke-9
O Jallaludin al-bulaini(kitab mawaqi’ al-ulum Min Mawaqi’ al-Nujum
O Muhammad bin Sulaiman al-Kafiyaji(kitab al-tafsir fi qawaid al-
tafsir)
10. Abad ke-10(memberi sumbangan bsr)
O Imam al-suyuti(Kitab al-takhbir fi Ulum al-Tafsir dan Al-Itqan Fi
Ulum Al-Quran
*beliau meninggal pd tahun 911H,p’kembangan Ulum al-Quran m’jadi
Malap hingga abad ke-XIIH(dalam masa 3 abad t’sebut,ulama’ lebih
banyak menumpukan kpd penyebaran Ulum al-Quran)
11. Abad ke-XIV(muncul semula ulama’ dan tokoh2 ulum)
O Jamaluddin al-Qasani(kitab Masahin al-Ta’wil)
O Tahir al-Jazairi(Kitab al-Tibyan Fi Ulum Al-Quran)
O Muhammad Abd al-Azim al-Zarqani(Kitab Manahil al-Irfan Fi
Ulum al-Quran
O Muhammad Shadiq al-Rafi’i(Kitab I’jaz Al-Quran

BIDANG DAN SKOP PERBAHASAN AL-QURAN.

1.Ilmu Tafsir dan Ta’wil

O Ilmu yg mula2 dibincangkan.
O Dikesan muncul pd abad ke-2 H
O Ulama’ bertindak mengkaji &menyusun ilmu tafsir berdasarkan koleksi
daripada sahabat.
O Ulama’ yg terlibat-Syu’bah Ibn al-Hajjaj,meninggal pd 160H
-Sufian Ibn ‘Uyainah,meninggal pd 198H
-Waqi’ Ibn al-Jarrah ,meninggal pd 197H
-Ibn Jarir al-tabari,meninggal pd 310H
(*kitab tafsirnya unggul dan t’knl sehingga kini)

Bentuk Tafsir #al-Tafsir Bilmat’hur/al-Tafsir Bin al-Manqul

(Abad ke-3 H) #al-Tafsir Bil alra’yi/Tafsir Bi al ma’qul

2.Ilmu I’rab Al-Quran

O Pelopor sejarah=Saidina Ali bin Abu Talib
O Saidina Ali menyuruh Abu Aswad aldua’li(meninggal pd 69H) m’buat
kaedah2 bhs arb demi m’jg kesuciaan dan ketinggiannya.
O Pd masa itu hingga ke abad ke-4H blum wujud kitab yg lengkap.
O Pd Abad ke-5H telah muncul kitab yg b’kaitan dgn I’rab Quran.
 1. Abu ‘Amar al-dani(Kitab al-Tafsir Bi al-Qiraat alsabi’ dan kitab
al-Muhkam Fi al-Nuqat.
2. Ali Ibn Ibrahim Ibn Said al-khaufi(Kitab I’rab Al-Quran)

3.Ilmu Qiraat
O Org p’tama yg menyusun ialah Abu Ubaid Al-Qaim Ibn Salam
4.Ilmu Nasikh dan Mansukh
O Bermula Abad ke-3H
O Tokoh:Abu ‘Ubaid al-Qasim Ibn Salam.
5.Ilmu Sabab Nuzul
O Bermula pada abad-3H
O Pelopor penyusunan dan pembukuan =Ali Ibn Al-Madini meninggal pd
234H
6.Ilmu Makki dan Madani
O Bermula abad ke-3H
O Penyusunan dipelopori oleh Muhammad Ibn Ayyub al-Dirris(meninggal
pd thun 294H)
7.Ilmu Fadail Al-Quran
O M’bincangkan kelebihan al-Quran
O Tokoh
1. Abu Ubaid al-Qasim Ibn Salam
2. Abu Bakar Muhammad Ibn al-Qasim al-Anbari (meninggal pd tahun
328H) =Kitab ‘ajaib Al-Quran.
8.Ilmu Nuzul Al-Quran
O M’bincangkan cara2 penurunan Al-Quran kpd nabi
O Dipelopori &dibahaskan oleh Abu Bakar Muhammad Ibn al-Qasim al-
Anbari(Kitab ‘Ajaib al-Quran)
O Di dlm kitabnya,dibincangkan penurunan Quran dgn & huruf,penulisan
mashaf,Bil.Surah,Ayat serta Kalimah.
9.Ilmu Gharib Al-Quran
O Dibincangkan scr lansung.
O Ulama’ pertama yg menyusun kitab=Abu Bakar al-Sijistani,meninggal
pd thn 330H(Kitab gharib al-Quran )
10.Ilmu Amthal Al-Quran
O M’bincangkan ttg p’umpaan & p’bandingan al-Quran
O Tokoh:al-Mawardi,meninggal pd tahun 450H
11.Ilmu Majaz Al-Quran
O Pelopor :Ibn Abd al-Salam(Kitab Majaz Al-Quran),meninggal pd
665H
12.Ilmu Abat Muhkamat dan Mutasyabihat
O Muncul scr khususpd akhir abad ke-7H
O M’bhskan ttg ayat2 muhkam dan ayat2 Mutasyabihat menurut gaya
bahasa Arab.
13.Ilmu Jadal Al-Quran.
O Muncul pd akhir kurun ke-7H
O M’bincangkan ttg hujah dan dalil yg digunakan dlm al-Quran.
O Pelopor ulama’/penyusunnya ialah Najmuddin al-Tufi,meninggal pd
tahun 716H
14.Ilmu Aqsam al-Quran
O Muncul secara lansung pd hujung kurun ke-7H
 O M’bicarakan jenis-jenis sumpah Allah dlm Quran
O Pelopor=Ibn al-Qayyum meninggal pa tahun 752H

FAEDAH MEMPELAJARI ULUM AL QURAN

O Dapat menguasai berbagai bidang ilmu dlm Al-Quran.

O Menambah keyakinan kpd pengkaji al-Quran bhw ia merupakan Kitab
Allah bukannya manusia.
O Dapat mengetahui sejarah dan perkembangan al-Quran.
O Membantu pengkaji untuk memahami kandungan serta mengeluarkan
hukum.
O Dapat mempelajari ilmu seta ayat nasikh& mansukh dan perkara yg
berkaitan dengan Al-Quran.
O Untuk memahami kalam Allah @Al-Quran sebagaimana diterangkan oleh
Rasulullah.
O Untuk mengetahui metod ahli tafsir
O Mengetahui keistimewaan ahli tafsir.
O Dapat mentafsir al-quran dengan baik.