PISA

Programme for International

Student Assessment

Διεθνές Πρόγραμμα
για την Αξιολόγηση των
Μαθητών
ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ
ΣΤΟ PISA
2000 43 χώρες
2003 41 χώρες
2006 57 χώρες
2009 67 χώρες

Page  2
 ΣΤΟΧΟΣ του
PISA
Η αξιολόγηση της ετοιμότητας των 15χρονων μαθητών
να χρησιμοποιούν γνώσεις και δεξιότητες για να
ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της καθημερινής
ζωής

Page  3
 ΓΝΩΣΤΙΚΑ
ΠΕΔΙΑ
 Κατανόηση κειμένου

 Μαθηματικά

 Φυσικές επιστήμες

Page  4
ΚΥΚΛΟΙ του
PISA
2000 Κατανόηση Κειμένου

2003 Μαθηματικά

2006 Φυσικές Επιστήμες

2009 Κατανόηση Κειμένου

Page  5
ΤΟ ΔΕΙΓΜΑ

Ανάλογα με τον πληθυσμό κάθε χώρας το δείγμα

αποτελείται από 4.500 – 50.000 15χρονους
μαθητές

Page  6
Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΗΣ
ΕΛΛΑΔΑΣ

Περίπου 200 σχολεία

4.500- 5.000 μαθητές

Page  7
ΕΠΙΛΟΓΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ

Δείγμα σχολείων:

τυχαία στρωματοποιημένη δειγματοληψία

Δείγμα μαθητών:

τυχαία δειγματοληψία

Page  8
 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ
ΕΡΓΑΛΕΙΑ
 Φυλλάδιο μαθητή
 Ερωτηματολόγιο Μαθητή
 Ερωτηματολόγιο Διευθυντή

Page  9
ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ
ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
Τα στοιχεία των μαθητών και των σχολείων

είναι ΑΠΟΡΡΗΤΑ

Page  10
 ΜΕΣΗ ΕΠΙΔΟΣΗ
ΜΑΘΗΤΩΝ
ΚΑΤΑΤΑΞΗ
Ε ΦΙΝΛ
ΕΛΛΑΔΑΣ
ΛΛΑ ΑΝΔΙ
ΟΟΣΑ ΔΙΕΘ
ΔΑ Α
ΝΩΣ
PISA
2000
474 546 25
Καταν
όηση Page  11
ΤΙ ΜΑΣ ΔΙΝΕΙ ΤΟ PISA
1/2
 Εικόνα για τις γνώσεις και κυρίως για τις δεξιότητες
των 15χρονων μαθητών

 Δυνατότητα συσχετισμών ανάμεσα στις επιδόσεις και

στα ατομικά / κοινωνικά χαρακτηριστικά

 Δυνατότητα συσχετισμών ανάμεσα στις επιδόσεις και

χαρακτηριστικά των σχολείων

Page  12
ΤΙ ΜΑΣ ΔΙΝΕΙ ΤΟ PISA 2/2

 Δυνατότητα συγκρίσεων ανάμεσα στη μέση επίδοση

μαθητών από διάφορες χώρες

 Δυνατότητα παρακολούθησης μεταβολών των

επιδόσεων με την πάροδο του χρόνου

Page  13
 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

www.kee.gr
www.pisa.oecd.org

Page  14
 2. Στόχος του προγράμματος
PISA 2006

Είναι η αξιολόγηση της ικανότητας των μαθητών στο τέλος της

υποχρεωτικής εκπαίδευσης – ηλικίας 15 ετών- να εφαρμόζουν
τις γνώσεις και δεξιότητες που έχουν αποκτήσει στο σχολείο για
την επίλυση προβλημάτων της καθημερινής ζωής, το
ενδιαφέρον τους για την επιστήμη, τις αξίες που αποδίδουν
στις επιστημονικές προσεγγίσεις
Το πρόγραμμα PISA συνιστά μία σημαντική διεθνή έρευνα, η οποία
συνδυάζει μέσα στο ίδιο θεωρητικό πλαίσιο τις επιστημονικές
δεξιότητες των μαθητών, τα ενδιαφέροντα τους σχετικά με την
επιστήμη και τις στάσεις τους απέναντι στην επιστήμη.

Το πρόγραμμα PISA 2006 επιπλέον διαχωρίζει ριζικά την γνώση

περί της επιστήμης (ως μίας μορφής ανθρώπινης διερεύνησης)
από την γνώση της επιστήμης, δηλαδή την γνώση για τον φυσικό
κόσμο που προσφέρεται στους μαθητές μέσα από τα ξεχωριστά
γνωστικά αντικείμενα των επιστημονικών κλάδων.
Ειδικότερα:

το πρόγραμμα PISA 2006 έχει ως κομβικό σημείο την γνώση περί

της επιστήμης καθώς και την σχέση επιστήμης και τεχνολογίας.

Αυτή η προσέγγιση υιοθετήθηκε ώστε να εκφράσει το είδος και

την φύση των δεξιοτήτων που ο μαθητής χρειάζεται να
ενεργοποιήσει μέσα στις σύγχρονες και πολύπλοκες κοινωνίες και
επίσης τις αλλαγές που προκύπτουν στις κοινωνίες από την
παγκοσμιοποίηση και την εισβολή της τεχνολογίας της
πληροφορικής.
3.Α Η έννοια του επιστημονικού αλφαβητισμού στον
PISA.

Η έννοια του αλφαβητισμού στον PISA, είναι ουσιαστικά ευρύτερη

από την ιστορική της σημασία που την περιορίζει στην ικανότητα της
ανάγνωσης και της γραφής.
Πρόκειται για μια νοητική διαδικασία που διαρκεί δια βίου και
εμπεριέχει τις αλληλεπιδράσεις του ατόμου με την οικογένεια, το
περιβάλλον, τους συναδέλφους, το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον.
 Ως Επιστημονικός αλφαβητισμός
Θεωρείται η ικανότητα του ατόμου

– να χρησιμοποιεί την επιστημονική γνώση που κατέχει, ώστε να

αναγνωρίζει ερωτήματα, να αποκτά νέα γνώση, να εξηγεί επιστημονικά
φαινόμενα και να βγάζει συμπεράσματα που βασίζονται σε επιστημονικά
δεδομένα.

– να κατανοεί τα χαρακτηριστικά της επιστήμης ως μίας μορφής της

ανθρώπινης γνώσης και αναζήτησης πληροφοριών

– να αντιλαμβάνεται πως η επιστήμη και η τεχνολογία διαμορφώνουν τα

υλικά, πνευματικά και πολιτισμικά περιβάλλοντα

– να εμπλέκεται πρόθυμα με ζητήματα που σχετίζονται με την επιστήμη

και με τις ιδέες της επιστήμης, ως στοχαστικός πολίτης
 3. Γ Επιστημονικές Περιοχές από τις οποίες
προέρχονται τα θέματα του PISA 2006:

1. Σχετικά με την γνώση της επιστήμης:

Φυσικά συστήματα (π.χ. δομή και ιδιότητες ύλης, χημικές
αλλαγές, κινήσεις και δυνάμεις, ενέργεια και μετατροπές της,
ενέργεια και ύλη…..)
Βιολογικά συστήματα (π.χ. δομή και λειτουργία φυτικών και
ζωϊκών κυττάρων, DNA, υγιεινή και φυσιολογία του
ανθρώπου, βιωσιμότητα των οικοσυστημάτων, πληθυσμοί
κ.λ.π.)
Σύστημα του πλανήτη Γη και του διαστήματος (π.χ.
συστήματα λιθόσφαιρας, ατμόσφαιρας, συστήματα
ενεργειακών πόρων, μεταβολές συστημάτων, ιστορία του
πλανήτη και εξέλιξη, πλανήτης και διάστημα…)
Τεχνολογικά συστήματα (τεχνολογίες που αφορούν
επιστημονικές προόδους, λύση προβλημάτων…)

ΥΠΟΣΗΜΕΊΩΣΗ: Οι περιοχές αυτές ταιριάζουν με τα γνωστικά

αντικείμενα που διδάσκονται στα δικά μας σχολεία σε αυτές τις
ηλικίες.
2. Σχετικά με την γνώση περί της
επιστήμης
Επιστημονική έρευνα (π.χ. προβληματισμός για ένα ερώτημα,
υποθέσεις, πειραματισμός, δεδομένα, μετρήσεις, αποτελέσματα…)
Επιστημονικές εξηγήσεις (π.χ. είδη υποθέσεων, θεωριών,
μοντέλων, νόμων, δημιουργικότητας, λογικής, κανόνες λογικής,
νέα δεδομένα και μεθοδολογίες)
 3. Σχετικά με τις στάσεις των
μαθητών απέναντι:
Θετική στάση για την επιστημονική έρευνα
Την αυτο-εκτίμηση σχετικά με την επιστημονική τους επίδοση
Το ενδιαφέρον τους για την επιστήμη
Την υπευθυνότητα όσον αφορά στην χρησιμοποίηση των φυσικών
πόρων και στο περιβάλλον
3. Δ. Η ΜΟΡΦΗ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΤΟΥ PISA

• Ύπαρξη ενός εισαγωγικού κειμένου –ερεθίσματος από

επιστημονικό εκλαϊκευτικό κείμενο, από την ιστορία της
επιστήμης…..
• Συμπερίληψη απεικονιστικών στοιχείων (γραφήματος, εικόνας,
φωτογραφίας, διαγραμμάτων….)
• Τύπος ερωτήσεων
– Ανοικτές
» Εκτενούς απάντησης
» Σύντομης απάντησης
– Κλειστές
» Σωστού – λάθους
» Πολλαπλής επιλογής
3. Ε. Οι επιδόσεις του επιστημονικού αλφαβητισμού που
αξιολογούνται στο πρόγραμμα ταξινομούνται σε έξι επίπεδα
Επίπεδο 6:
Οι μαθητές στο επίπεδο αυτό μπορούν να αναγνωρίσουν, να εξηγήσουν
και να εφαρμόσουν την επιστημονική γνώση και την γνώση περί επιστήμης
σε διάφορες πολύπλοκες καταστάσεις. Επιδεικνύουν σταθερά και με
σαφήνεια επιστημονική και κριτική σκέψη και την επιθυμία να
εφαρμόσουν την επιστημονική κατανόηση για την λύση των δύσκολων
επιστημονικών και τεχνολογικών προβλημάτων. Οι μαθητές αυτού του
επιπέδου, μπορούν να συνδυάσουν πληροφορίες από διάφορες πηγές για
τις αποφάσεις τους που αφορούν το πρόβλημα που μπορεί να αφορά τον
ίδιο, την κοινωνία ή και το σύνολο των ανθρώπων.
Επίπεδο 5:
Και αυτοί οι μαθητές μπορούν να αναγνωρίσουν τα επιστημονικά
ερωτήματα σε πολύπλοκες καταστάσεις της καθημερινότητας, να
χρησιμοποιήσουν επιστημονικές έννοιες και την γνώση περί της επιστήμης,
να ξεχωρίσουν και να αξιολογήσουν επιστημονικά δεδομένα και να
χρησιμοποιήσουν επιχειρήματα βασισμένα στην κριτική ανάλυση.
Επίπεδο 4:
Οι μαθητές εργάζονται μεθοδικά και μπορούν να ξεχωρίσουν σωστά
επεξηγηματικά σχήματα από διάφορους κλάδους καθώς και να εκφράσουν
απόψεις και να μεταβιβάσουν τις ιδέες τους.
Επίπεδο 3:
Οι μαθητές ταυτοποιούν και περιγράφουν με σαφήνεια επιστημονικά
ερωτήματα που αντιμετωπίζουν σε διάφορες καταστάσεις. Μπορούν να
ξεχωρίσουν τα δεδομένα για την εξήγηση των φαινομένων και να
εφαρμόσουν απλά μοντέλα καθώς και να λάβουν αποφάσεις θεμελιωμένες
σε επιστημονικά δεδομένα.
Επίπεδο 2:
Οι μαθητές έχουν αρκετές γνώσεις για πιθανές εξηγήσεις κάποιων
προβλημάτων της καθημερινότητας. Είναι ικανοί να χρησιμοποιήσουν
λογικές λύσεις και ερμηνείες των αποτελεσμάτων των ερευνών.
Επίπεδο 1:
Οι μαθητές έχουν περιορισμένες επιστημονικές γνώσεις, τις οποίες
μπορούν να εφαρμόσουν σε πολύ απλές καταστάσεις.
 Δύο παραδείγματα θεμάτων του
PISA
Η ερώτηση που θα δείτε αφορά:
Εξήγηση επιστημονικού φαινομένου
Αφορά την περιοχή «βιολογικά συστήματα»
Δίνει έμφαση στην υγεία του ανθρώπου
Αφορά όλη την κοινωνία
Επίπεδο επιστημονικού αλφαβητισμού 2
Βαθμός δυσκολίας 436.
 ΜΑΙΡΗ ΜΟΝΤΑΓΚΙΟΥ
Να διαβάσεις το παρακάτω άρθρο εφημερίδας και να απαντήσεις στις
ερωτήσεις που ακολουθούν.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΥ
Η Μαίρη Μόνταγκιου ήταν μια όμορφη γυναίκα. Επιβίωσε από μια
προσβολή ευλογιάς το 1715, αλλά της έμειναν ουλές παντού. Ενώ ζούσε
στη Τουρκία το 1717, παρακολούθησε μια μέθοδο που ονομαζόταν
εμβολιασμός, η οποία χρησιμοποιούνταν πολύ εκεί. Ο εμβολιασμός
γινόταν ως εξής: έξυναν το δέρμα ενός νέου υγιούς ανθρώπου και στο
σημείο αυτό τοποθετούσαν μια εξασθενημένη μορφή ιού ευλογιάς. Ο
άνθρωπος αυτός αρρώσταινε, αλλά τις περισσότερες φορές μόνο με μια
ήπια μορφή της ασθένειας.
Η Μαίρη Μόνταγκιου πείστηκε τόσο πολύ για την ασφάλεια αυτών των
εμβολιασμών που επέτρεψε στο γιο της και την κόρη της να
εμβολιαστούν.
Το 1796, ο Έντουαρντ Τζέννερ χρησιμοποίησε για τους εμβολιασμούς μια
παρόμοια ασθένεια, την ευλογιά των βοοειδών, για να παράγει αντισώματα
ενάντια στην ευλογιά. Συγκρινόμενη με τον εμβολιασμό με τον ιό της
ανθρώπινης ευλογιάς, αυτή η διαδικασία είχε λιγότερες παρενέργειες και
τα εμβολιασμένα άτομα δεν μπορούσαν να μολύνουν άλλους ανθρώπους.
Ερώτηση 2: ΜΑΙΡΗ ΜΟΝΤΑΓΚΙΟΥ S477Q02
Επίπεδα
δυσκολίας
Για ποια είδη ασθενειών μπορούν να εμβολιάζονται οι •6 (707)
άνθρωποι; •5 (633)
Α. Κληρονομικές ασθένειες, όπως η αιμοφιλία. •4 (558)
Β Ασθένειες που προκαλούνται από ιούς, όπως •3 (484)
η πολιομυελίτιδα.
•2 (409)
Γ Ασθένειες από τη δυσλειτουργία του σώματος, όπως ο διαβήτης.
•1 (334)
Δ Οποιοδήποτε είδος ασθένειας που δεν έχει θεραπεία.

ΜΑΙΡΗ ΜΟΝΤΑΓΚΙΟΥ ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗ 2

Σωστό
Κωδικός 1: Β Ασθένειες που προκαλούνται από ιούς, όπως η
πολιομυελίτιδα.
Λάθος
Κωδικός 0: Άλλες απαντήσεις.
Κωδικός 9: Λείπει η απάντηση.
Παράδειγμα θέματος εξετάσεων
από ίδια επιστημονική περιοχή
ΤΕΡΗΔΟΝΑ
Τα βακτήρια που ζουν στο στόμα μας προκαλούν τερηδόνα. Η τερηδόνα
παρουσιάστηκε σαν πρόβλημα από το 1700, όταν η ζάχαρη έγινε προσιτή
στους ανθρώπους με την εξάπλωση της βιομηχανίας που επεξεργαζόταν το
ζαχαροκάλαμο.
Σήμερα, γνωρίζουμε πολλά για την τερηδόνα. Για παράδειγμα:
Τα βακτήρια που προκαλούν τερηδόνα τρέφονται με ζάχαρη.
Η ζάχαρη μετατρέπεται σε οξύ.
Το οξύ καταστρέφει την επιφάνεια των δοντιών.
Το βούρτσισμα των δοντιών βοηθάει στην πρόληψη της τερηδόνας.

δόντια
1 – Ζάχαρη
2 – Οξύ
3 – Πέτρες από το σμάλτο
των δοντιών
2

3
βακτήρια
Ερώτηση 1: ΤΕΡΗΔΟΝΑ S414Q01
Ποιος είναι ο ρόλος των βακτηρίων στην εξάπλωση της τερηδόνας;
Α Τα βακτήρια παράγουν σμάλτο.
Β Τα βακτήρια παράγουν ζάχαρη.
Γ Τα βακτήρια παράγουν πέτρες.
Δ Τα βακτήρια παράγουν οξέα.

ΤΕΡΗΔΟΝΑ ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗ 1
Σωστό
Κωδικός 1: Δ. Τα βακτήρια παράγουν οξέα.
Λάθος
Κωδικός 0: Άλλες απαντήσεις.
Κωδικός 9: Λείπει η απάντηση.
ΘΕΜΑΤΑ ΑΠΌ ΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ
ΕΛΛΑΔΑ
 Αποτελέσματα PISA 2006
Σειρά κατάταξης των χωρών στην κλίμακα επίδοσης στις Φυσικέ ς Επιστήμες

Κλίμακα Φυσικών Επιστημών

Μέ ση Τυπικό Σειρά κατάταξης

επίδοσ σφάλμ Χώρες ΟΟΣΑ Όλες οι χώρες
η α Ανώτερη θέση
Κατώτερη θέση
Ανώτερη θέση
Κατώτερη θέση
Finland 563 (2,0) 1 1 1 1
Hong Kong-China 542 (2,5) 2 2
Canada 534 (2,0) 2 3 3 6
Chinese Taipei 532 (3,6) 3 8
Estonia 531 (2,5) 3 8
Japan 531 (3,4) 2 5 3 9
New Zealand 530 (2,7) 2 5 3 9
Australia 527 (2,3) 4 7 5 10
Netherlands 525 (2,7) 4 7 6 11
Liechtenstein 522 (4,1) 6 14
Korea 522 (3,4) 5 9 7 13
Slovenia 519 (1,1) 10 13
Germany 516 (3,8) 7 13 10 19
United Kingdom 515 (2,3) 8 12 12 18
Cz ech Republic 513 (3,5) 8 14 12 20
Switz erland 512 (3,2) 8 14 13 20
Macao-China 511 (1,1) 15 20
Austria 511 (3,9) 8 15 12 21
Belgium 510 (2,5) 9 14 14 20
Ireland 508 (3,2) 10 16 15 22
Hungary 504 (2,7) 13 17 19 23
Sweden 503 (2,4) 14 17 20 23
Poland 498 (2,3) 16 19 22 26
Denmark 496 (3,1) 16 21 22 28
France 495 (3,4) 16 21 22 29
Croatia 493 (2,4) 23 30
Iceland 491 (1,6) 19 23 25 31
Latvia 490 (3,0) 25 34
United States 489 (4,2) 18 25 24 35
Slovak Republic 488 (2,6) 20 25 26 34
Spain 488 (2,6) 20 25 26 34
Lithuania 488 (2,8) 26 34
Norway 487 (3,1) 20 25 27 35
Μέση Επίδοση

473
 Αποτελέσματα
Εννοιολογικό περιεχόμενο των θεμάτων PISA
στα βιολογικά συστήματα και των εξετάσεων
στην Ελλάδα (Από την διπλωματική της Κ.
Αναγνωστοπούλου)

Συνδυασμός Εξέλιξη
Εξέλιξη
100%
Οικολογία

90% Εξαρτησιογόνες ουσίες Οικολογία

80%
Εξαρτησιογόνες ουσίες

70% Αναπαραγωγή -γενετική

Αναπαραγωγή -γενετική
60%
Ασθένειες - μηχανισμοί
50% άμυνας
Μικροοργανισμοί -ιοί
Ασθένειες - μηχανισμοί
40% Αναπνοή
άμυνας
Αναπαραγωγή
30%
Θρέψη
Μικροοργανισμοί -ιοί
20%
Θρέψη
10% Κύτταρο - οργανισμός Κύτταρο - οργανισμός
 Συμπεράσματα
Εικόνα της επιστήμης στο ελληνικό πλαίσιο
εξετάσεων
Τα κείμενα στα σχολικά εγχειρίδια της Ελλάδας και στα θέματα
των εξετάσεων προβάλλουν μία ακαδημαϊκή εικόνα της
επιστήμης, αποκομμένη από την καθημερινή πρακτική.

Στα θέματα των εξετάσεων υπάρχει σχεδόν απουσία

απεικονίσεων, εικόνων γραφημάτων… Συνεπώς υπάρχει
αδυναμία των μαθητών να απαντούν στα θέματα του PISA παρά
το γεγονός ότι οι ερωτήσεις προκύπτουν από παρόμοιες
εννοιολογικές περιοχές.

Επίσης στα θέματα των εξετάσεων δεν υπάρχουν θέματα της

μεθοδολογίας της επιστήμης, της ιστορίας της και της
διεπιστημονικότητας.
 Συμπεράσματα
σχετικά με τις δεξιότητες και τις γνωσιακές
διαδικασίες που απαιτούν τα θέματα

Διαφορετικές γνωσιακές διαδικασίες

– Αναπαραγωγή δηλωτικής γνώση Γυμνάσιο 72,14%
PISA 20%

– Εξαγωγή συμπερασμάτων που βασίζονται σε δεδομένα PISA

36%

Γυμν. 4,72%

– Αναγνώριση επιστημονικού ερωτήματος PISA 24%

Γυμνάσιο
απουσία
 Συμπεράσματα
σχετικά με την μορφή των
θεμάτων
Συμπερίληψη απεικονιστικών στοιχείων PISA 40%
Γυμνάσιο
5,45%

Ύπαρξη εισαγωγικού κεμένου – ερεθίσματος PISA 100%

Γυμνάσιο
0,59%
 Συμπεράσματα
σχετικά με την μορφή των ερωτήσεων

Διαφορετικός τύπος ερωτήσεων

– Ερωτήσεις ανοικτού τύπου Γυμνάσιο 80,99%

PISA 36%

– Ερωτήσεις κλειστού τύπου PISA πολλαπλής επιλογής

38%
Γυμνάσιο αντιστοίχησης
7,66%
 Προτάσεις
για την αξιοποίηση της έρευνας PISA

Ανάλυση όλων των δημοσιοποιημένων θεμάτων Φ.Ε του PISA

για την χρήση τους στο ελληνικό σχολείο μετά από
επιμόρφωση

Βελτίωση των ΔΕΠΠΣ – ΑΠ μετά από αξιολόγηση και

αναμόρφωση τους
 Τι ανιχνεύουν τα θέματα
για τον Επιστημονικό Αλφαβητισμό;
Α. Επιστημονική γνώση
- Γνώση της επιστήμης (έννοιες, θεωρίες)
- Γνώση περί επιστήμης (μέθοδοι, πρακτικές)

Β. Επιστημονικές δεξιότητες
- Αναγνώριση επιστημονικών ερωτημάτων
- Επιστημονική εξήγηση φαινομένων
- Αξιοποίηση επιστημονικών δεδομένων

Γ. Στάσεις και απόψεις

- Ενδιαφέρον για την επιστήμη

- Θετική στάση για την επιστημονική έρευνα
- Υπεύθυνη στάση απέναντι στο περιβάλλον
- Αυτοπεποίθηση ως προς την μάθηση της επιστήμης.

Page  46
 Δομή των θεμάτων
Α. Εισαγωγικό κείμενο

Β. Ερωτήσεις γνώσεων
- ανοικτές – σύντομης απάντησης
- πολλαπλής επιλογής
- σωστό – λάθος

Γ. Ερωτήσεις στάσεων και απόψεων

Page  47
ΖΥΜΗ ΓΙΑ ΨΩΜΙ

Για να φτιάξει ζύμη για ψωμί, ένας μάγειρας

ανακατεύει αλεύρι, νερό, αλάτι και μαγιά. Μετά την
ανάμιξη, η ζύμη τοποθετείται σε ένα δοχείο για
αρκετές ώρες ώστε να αφεθεί η διαδικασία της
ζύμωσης να λειτουργήσει.
Κατά τη ζύμωση συμβαίνει μια χημική μεταβολή
στη ζύμη:
η μαγιά (ένας μονοκύτταρος μύκητας) μετατρέπει
το άμυλο και τα σάκχαρα στο αλεύρι σε διοξείδιο
του άνθρακα και αλκοόλη.
Page  48
 1o Θέμα
ΖΥΜΗ ΓΙΑ ΨΩΜΙ
 Ερώτηση 1: ΖΥΜΗ ΓΙΑ ΨΩΜΙ
Η ζύμωση προκαλεί φούσκωμα στη ζύμη.
Γιατί φουσκώνει η ζύμη;

Α. Η ζύμη φουσκώνει επειδή παράγεται αλκοόλη η οποία

μετατρέπεται σε αέριο.

Β. Η ζύμη φουσκώνει επειδή μέσα της αναπαράγεται ο

μονοκύτταρος μύκητας.
Γ. Η ζύμη φουσκώνει επειδή παράγεται ένα αέριο, το διοξείδιο
του άνθρακα.
Δ. Η ζύμη φουσκώνει επειδή η ζύμωση μετατρέπει το νερό σε
ατμό.

Page  50
 Ερώτηση 1: ΖΥΜΗ ΓΙΑ ΨΩΜΙ
 Σωστό
Γ. Η ζύμη φουσκώνει επειδή παράγεται ένα αέριο, το
διοξείδιο του άνθρακα.

Τύπος ερώτησης : Πολλαπλής επιλογής

Κατηγορία γνώσης : Γνώση της επιστήμης
Επιστημονική Δεξιότητα : Επιστημονική εξήγηση φαινομένων
Πλαίσιο : Προσωπικό

Page  51
 Ερώτηση 2 : ΖΥΜΗ ΓΙΑ ΨΩΜΙ
Λίγες ώρες μετά την ανάμιξη της ζύμης, ο μάγειρας ζυγίζει τη
ζύμη και παρατηρεί ότι η μάζα της έχει ελαττωθεί. Η μάζα της
ζύμης είναι η ίδια στην αρχή του καθενός από τα τέσσερα
πειράματα που δείχνονται παρακάτω. Ποια από τα δύο πειράματα
θα έπρεπε ο μάγειρας να συγκρίνει ώστε να ελέγξει αν η μαγιά
είναι η αιτία της ελάττωσης της μάζας;

Α. Ο μάγειρας πρέπει να συγκρίνει τα πειράματα 1 και 2.

Β. Ο μάγειρας πρέπει να συγκρίνει τα πειράματα 1 και 3.
Γ. Ο μάγειρας πρέπει να συγκρίνει τα πειράματα 2 και 4.
Δ. Ο μάγειρας πρέπει να συγκρίνει τα πειράματα 3 και 4.

Page  52
Ερώτηση 2 : ΖΥΜΗ ΓΙΑ ΨΩΜΙ

Page  53
 Ερώτηση 2 : ΖΥΜΗ ΓΙΑ ΨΩΜΙ
Σωστό
Δ. Ο μάγειρας πρέπει να συγκρίνει τα πειράματα 3 και 4.

Τύπος ερώτησης : Πολλαπλής επιλογής

Κατηγορία γνώσης : Γνώση περί επιστήμης
Επιστημονική Δεξιότητα : Αναγνώριση επιστημονικών
ερωτημάτων
Πλαίσιο : Προσωπικό

Page  54
 Ερώτηση 3 : ΖΥΜΗ ΓΙΑ ΨΩΜΙ
Στη ζύμη, η μαγιά μετασχηματίζει το άμυλο και τα σάκχαρα στο
αλεύρι, με μια χημική αντίδραση, κατά την οποία σχηματίζονται
διοξείδιο του άνθρακα και αλκοόλη. Από πού προέρχονται τα
άτομα του άνθρακα που βρίσκονται στο διοξείδιο του άνθρακα και
στην αλκοόλη; Να κυκλώσεις το «Ναι» ή το «Όχι» για κάθε μια από
τις παρακάτω πιθανές εξηγήσεις.

Κάποια από τα άτομα του

άνθρακα προέρχονται από τα Ναι / Όχι
σάκχαρα.
Κάποια από τα άτομα του
άνθρακα είναι μέρη των μορίων Ναι / Όχι
του αλατιού.
Κάποια από τα άτομα του
άνθρακα προέρχονται από το Ναι / Όχι
νερό.

Page  55
Ερώτηση 3 : ΖΥΜΗ ΓΙΑ ΨΩΜΙ
Σωστό : Ναι , Όχι , Όχι

Τύπος ερώτησης : Πολλαπλής επιλογής σύνθετης μορφής

Κατηγορία γνώσης : Γνώση της επιστήμης
Επιστημονική Δεξιότητα : Επιστημονική εξήγηση φαινομένων
Πλαίσιο : Προσωπικό

Page  56
Ερώτηση 4 : ΖΥΜΗ ΓΙΑ ΨΩΜΙ
Όταν το φουσκωμένο ψωμί τοποθετείται στο φούρνο για να
ψηθεί, διαστέλλονται οι φυσαλίδες του αερίου και των ατμών
που βρίσκονται μέσα στη ζύμη. Γιατί το αέριο και οι ατμοί
διαστέλλονται όταν θερμαίνονται;

Α. Τα μόριά τους γίνονται μεγαλύτερα.

Β. Τα μόριά τους κινούνται πιο γρήγορα.
Γ. Ο αριθμός των μορίων τους αυξάνεται.
Δ. Τα μόριά τους συγκρούονται λιγότερο συχνά.

Page  57
 Ερώτηση 4 : ΖΥΜΗ ΓΙΑ ΨΩΜΙ
Σωστό
Β. Τα μόριά τους κινούνται πιο γρήγορα.

Τύπος ερώτησης : Πολλαπλής επιλογής

Κατηγορία γνώσης : Γνώση της επιστήμης
Επιστημονική Δεξιότητα : Επιστημονική εξήγηση φαινομένων

Πλαίσιο : Προσωπικό

Page  58
 Ερώτηση 5 : ΖΥΜΗ ΓΙΑ ΨΩΜΙ
Πόσο ενδιαφέρεσαι για τις παρακάτω πληροφορίες;

Να σημειώσεις Χ σε ένα μόνο τετράγωνο σε κάθε σειρά.

    Δεν 
Ενδιαφέρομαι  Ενδιαφέρομαι  Ενδιαφέρομαι  ενδιαφέρομαι 
πολύ  μέτρια  λίγο  καθόλου 

Α) Να κατανοήσεις καλύτερα τη
διαδικασία της ζύμωσης 1   2  3   4 
Β) Να μάθεις για το ρόλο της
ζύμωσης στην παραγωγή και 1   2  3   4 
άλλων τροφών όπως το τυρί και
η μπύρα.
Γ) Να μάθεις για την παραγωγή
ψωμιού χωρίς μαγιά 1   2  3   4 
Τύπος ερώτησης : Ερώτηση στάσης
Κατηγορία : Ενδιαφέρον για την επιστήμη

Page  59
 Ερώτηση 6 : ΖΥΜΗ ΓΙΑ
ΨΩΜΙ
Πόσο συμφωνείς με τις παρακάτω προτάσεις;

Να σημειώσεις Χ σε ένα μόνο τετράγωνο σε κάθε σειρά.

    Συμφωνώ  Διαφωνώ 
απόλυτα  Συμφωνώ  Διαφωνώ  απόλυτα 

Α) Για την ελάττωση βάρους της ζύμης, θα

εμπιστευόμουν περισσότερο μια 1  2  3  4 
επιστημονική αναφορά από την εξήγηση
ενός φούρναρη.
Β) Η χημική ανάλυση είναι ο καλύτερος
τρόπος για να αναγνωρίσουμε τα προϊόντα 1  2  3  4 
της ζύμωσης.
Γ) Η έρευνα πάνω στις μεταβολές που
συμβαίνουν όταν παρασκευάζεται η τροφή 1  2  3  4 
είναι σημαντική.
Τύπος ερώτησης : Ερώτηση στάσης
Κατηγορία : Θετική στάση για την επιστημονική
έρευνα Page  60
 2ο Θέμα
ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΥΓΕΙΑ;
 ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ;
Φαντάσου ότι ζεις κοντά σε ένα μεγάλο εργοστάσιο χημικών που
παράγει λιπάσματα για τη γεωργία. Τα τελευταία χρόνια έχουν
υπάρξει στην περιοχή, αρκετές περιπτώσεις ανθρώπων που
υποφέρουν από μακροχρόνια αναπνευστικά προβλήματα. Πολλοί
ντόπιοι πιστεύουν ότι αυτά τα συμπτώματα προκαλούνται από την
εκπομπή τοξικών αερίων από το κοντινό εργοστάσιο χημικών
λιπασμάτων.
Για να συζητηθούν οι δυνατοί κίνδυνοι από το εργοστάσιο χημικών
στην υγεία των κατοίκων της περιοχής, έγινε μια δημόσια
συνάντηση. Οι επιστήμονες κατά τη διάρκεια της συνάντησης
έκαναν τις παρακάτω προτάσεις.

Page  62
 ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ;
Ανακοίνωση των επιστημόνων που εργάζονται για την εταιρεία
χημικών
“Κάναμε μια μελέτη για την τοξικότητα του εδάφους στην
περιοχή. Δεν βρήκαμε στοιχεία τοξικών χημικών στα
δείγματα που έχουμε πάρει.”

Ανακοίνωση των επιστημόνων που εργάζονται για τους πολίτες

της τοπικής κοινότητας
“Εξετάσαμε τον αριθμό των περιπτώσεων με μακροχρόνια
αναπνευστικά προβλήματα στην περιοχή, και τον
συγκρίναμε με τον αριθμό των περιπτώσεων σε περιοχές
μακριά από το εργοστάσιο χημικών. Εμφανίζονται
περισσότερα περιστατικά στην περιοχή κοντά στο
εργοστάσιο χημικών.”

Page  63
 Ερώτηση 1: ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ
ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ;
Ο ιδιοκτήτης του εργοστασίου χημικών χρησιμοποίησε την
ανακοίνωση των επιστημόνων που εργάζονται στην εταιρεία για
να υποστηρίξει ότι: “η εκπομπή αερίων από το εργοστάσιο δεν
αποτελεί κίνδυνο για την υγεία των κατοίκων της περιοχής”.
Να παραθέσεις ένα λόγο που να αντικρούει ότι η ανακοίνωση των
επιστημόνων υποστηρίζει την άποψη του ιδιοκτήτη.
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………

Page  64
 Ερώτηση 1: ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ
 Σωστό
ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ;
Δίδεται ένας κατάλληλος λόγος που αντικρούει ότι η
ανακοίνωση των επιστημόνων υποστηρίζει την άποψη
του ιδιοκτήτη.
Τα αναπνευστικά προβλήματα μπορεί να προκλήθηκαν
μόνο όταν τα χημικά βρίσκονταν στον αέρα, όχι στο
έδαφος.

Τύπος ερώτησης : Ανοικτή

Κατηγορία γνώσης : Γνώση περί επιστήμης
Επιστημονική Δεξιότητα : Αξιοποίηση επιστημονικών δεδομένων
Πλαίσιο : Κοινωνικό

Page  65
 Ερώτηση 2: ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ
ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ;
Οι επιστήμονες που εργάζονται για τους πολίτες συνέκριναν τον
αριθμό των ασθενών με μακροχρόνια αναπνευστικά προβλήματα
κοντά στο εργοστάσιο χημικών με εκείνον σε περιοχές μακριά
από το εργοστάσιο.
Να περιγράψεις μια πιθανή διαφορά ανάμεσα στις δύο περιοχές,
που θα σε έκανε να σκεφτείς ότι η σύγκριση δεν ήταν αξιόπιστη.
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
…………

Page  66
Ερώτηση 2: ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ
ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ;
 Σωστό
Οι απαντήσεις θα πρέπει να επικεντρώνονται στις
πιθανές διαφορές ανάμεσα στις δύο περιοχές.
Ο πληθυσμός στις δύο περιοχές μπορεί να είναι
διαφορετικός.

Τύπος ερώτησης : Ανοικτή

Κατηγορία γνώσης : Γνώση περί επιστήμης
Επιστημονική Δεξιότητα : Αναγνώριση των επιστημονικών
ερωτημάτων
Πλαίσιο : Κοινωνικό

Page  67
 Ερώτηση 3 : ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ
ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ;
Πόσο ενδιαφέρεσαι για τις παρακάτω πληροφορίες;

Να σημειώσεις Χ σε ένα μόνο τετράγωνο σε κάθε σειρά..

   
Δεν
Ενδιαφέρομαι  Ενδιαφέρομαι  Ενδιαφέρομαι  ενδιαφέρομαι
πολύ  μέτρια  λίγο  καθόλου

Α) Να γνωρίσεις περισσότερα
σχετικά με τη χημική σύνθεση των 1   2   3   4  
γεωργικών λιπασμάτων
Β) Να κατανοήσεις τι συμβαίνει στα
τοξικά αέρια που εκπέμπονται 1   2   3   4  
στην ατμόσφαιρα
Γ) Να μάθεις για τις αναπνευστικές
ασθένειες που μπορεί να 1   2   3   4  
προκληθούν από τις εκπομπές
χημικών

Τύπος ερώτησης : Ερώτηση στάσης

Κατηγορία : Ενδιαφέρον για την επιστήμη

Page  68
 Ερώτηση 4 : ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ;
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, οι κάτοικοι εξέφρασαν πολλές διαφορετικές
απόψεις. Τέσσερις από αυτές τις απόψεις παρουσιάζονται παρακάτω.
Να κυκλώσεις το γράμμα δίπλα στην απάντηση που είναι πλησιέστερη στη δική σου
άποψη. Δεν υπάρχουν σωστές ή λανθασμένες απαντήσεις.

A Αποδέχομαι τα επιζήμια για το περιβάλλον αποτελέσματα της παραγωγής

λιπασμάτων, αφού όλοι επωφελούμαστε από τη γεωργία.
B Οι αγρότες πρέπει να έχουν λιπάσματα. Όμως, πιστεύω ότι τα εργοστάσια
λιπασμάτων πρέπει να προσπαθήσουν, και να κάνουν κάτι για να μειώσουν τις
εκπομπές που μολύνουν το περιβάλλον.
Γ Οι εκπομπές των εργοστασίων που παράγουν λιπάσματα θα πρέπει να
ελέγχονται μέσω κανονισμών, ώστε να μειωθεί η μόλυνση του περιβάλλοντος.
Δ Τα εργοστάσια λιπασμάτων που μολύνουν το περιβάλλον με εκπομπές
χημικών, δε θα έπρεπε να αφήνονται να λειτουργούν. Θα συμμετείχα σε μια
εκστρατεία διαμαρτυρίας, αν υπήρχε εργοστάσιο κοντά στο σπίτι μου.

Τύπος ερώτησης : Ερώτηση στάσης

Κατηγορία : Υπεύθυνη στάση απέναντι στο
περιβάλλον
Page  69
 3ο Θέμα
ΟΞΙΝΗ ΒΡΟΧΗ
 ΟΞΙΝΗ ΒΡΟΧΗ
Στη παρακάτω φωτογραφία, βλέπετε τα αγάλματα που
ονομάζονται Καρυάτιδες και βρίσκονται στην Ακρόπολη της
Αθήνας για περισσότερο από 2500 χρόνια. Τα αγάλματα είναι
φτιαγμένα από ένα είδος πετρώματος που λέγεται μάρμαρο.
Το μάρμαρο συντίθεται από ανθρακικό ασβέστιο.
Το 1980, τα πρωτότυπα αγάλματα μεταφέρθηκαν μέσα στο
Μουσείο της Ακρόπολης και αντικαταστάθηκαν με
αντίγραφα. Τα πρωτότυπα αγάλματα είχαν υποστεί φθορές
από την όξινη βροχή.

Page  71
 Ερώτηση 1: ΟΞΙΝΗ ΒΡΟΧΗ

Η κανονική βροχή είναι ελαφρά όξινη, γιατί έχει απορροφήσει

από τον αέρα κάποια ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα. Η
όξινη βροχή είναι πιο όξινη από την κανονική βροχή, γιατί έχει
απορροφήσει αέρια, όπως οξείδια του θείου και οξείδια του
αζώτου.
Από πού προέρχονται αυτά τα οξείδια του θείου και τα οξείδια
του αζώτου που βρίσκονται στον αέρα;
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………

Page  72
 Ερώτηση 1: ΟΞΙΝΗ ΒΡΟΧΗ
 Σωστό
Οι εξατμίσεις των αυτοκινήτων, οι εκπομπές των
εργοστασίων, η καύση ορυκτών καυσίμων, όπως το
πετρέλαιο και το κάρβουνο, τα αέρια από τα ηφαίστεια
και άλλες παρόμοιες πηγές ρύπανσης.
Η καύση κάρβουνου και αερίων.

Μερικώς Σωστό
 Απαντήσεις που περιέχουν μια λανθασμένη και μια σωστή
πηγή ρύπανσης.
Ορυκτά καύσιμα και πυρηνικά εργοστάσια παραγωγής
ενέργειας.
 Απαντήσεις που αναφέρονται στη «ρύπανση», αλλά δεν
δίνουν μια πηγή ρύπανσης που να είναι σημαντική αιτία
της όξινης βροχής.
Το περιβάλλον γενικά,
Page  η
73 ατμόσφαιρα στην οποία ζούμε –
 Ερώτηση 1: ΟΞΙΝΗ ΒΡΟΧΗ
Τύπος ερώτησης : Ανοικτή
Κατηγορία γνώσης : Γνώση της επιστήμης
Επιστημονική Δεξιότητα : Επιστημονική
εξήγηση φαινομένων
Πλαίσιο : Κοινωνικό

Ποσοστό επιτυχίας (ΟΟΣΑ) : 57,7 %

Ποσοστό επιτυχίας (ΕΛΛΑΔΑ) : 58,2 %

Page  74
 Ερώτηση 2 : ΟΞΙΝΗ ΒΡΟΧΗ
Μπορούμε να αναπαραστήσουμε την επίδραση της όξινης
βροχής πάνω στο μάρμαρο, αν τοποθετήσουμε θραύσματα
μαρμάρου μέσα σε ξύδι για όλη τη διάρκεια της νύχτας. Το ξύδι
και η όξινη βροχή έχουν περίπου τον ίδιο βαθμό οξύτητας. Όταν
ένα θραύσμα μαρμάρου τοποθετείται μέσα σε ξύδι,
σχηματίζονται φυσαλίδες αερίων. Η μάζα του στεγνού
θραύσματος του μαρμάρου μπορεί να μετρηθεί πριν και μετά το
πείραμα
-----------------------------------------------------------------------
----------------------
Ένα θραύσμα μαρμάρου, πριν εμβαπτιστεί σε ξύδι για όλη τη
διάρκεια της νύχτας, έχει μάζα 2.0 γραμμάρια. Την επόμενη
μέρα το θραύσμα απομακρύνεται από το ξύδι και στεγνώνεται.
Ποια θα είναι η μάζα του στεγνού θραύσματος μαρμάρου;
Α. Λιγότερο από 2.0 γραμμάρια
Β. Ακριβώς 2.0 γραμμάρια
Γ. Μεταξύ 2.0 και 2.4 γραμμαρίων
Δ. Περισσότερο από 2.4 γραμμάρια

Page  75
 Ερώτηση 2 : ΟΞΙΝΗ ΒΡΟΧΗ
 Σωστό
Α. Λιγότερο από 2.0 γραμμάρια

Τύπος ερώτησης : Πολλαπλής επιλογής

Κατηγορία γνώσης: Γνώση της επιστήμης
Επιστημονική Δεξιότητα : Αξιοποίηση επιστημονικών δεδομένων
Πλαίσιο : Προσωπικό

Ποσοστό επιτυχίας (ΟΟΣΑ) : 66,7 %

Ποσοστό επιτυχίας (ΕΛΛΑΔΑ) : 63,6 %

Page  76
 Ερώτηση 3 : ΟΞΙΝΗ ΒΡΟΧΗ
Οι μαθητές που έκαναν αυτό το πείραμα έβαλαν επίσης
θραύσματα μαρμάρου μέσα σε καθαρό (αποσταγμένο) νερό για
όλη τη διάρκεια της νύχτας.
Να εξηγήσεις γιατί οι μαθητές συμπεριέλαβαν αυτό το βήμα στο
πείραμά τους.

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………

Page  77
 Ερώτηση 3 : ΟΞΙΝΗ ΒΡΟΧΗ
 Σωστό
Για να κάνουν σύγκριση με το πείραμα του ξυδιού και του
μάρμαρου και για να αποδείξουν έτσι ότι το οξύ (ξύδι) είναι
απαραίτητο, για να γίνει η αντίδραση.
Για να επιβεβαιώσουν ότι το νερό της βροχής πρέπει να
είναι όξινο, όπως η όξινη βροχή, για να προκαλέσει αυτή
την αντίδραση.
.
 Μερικώς Σωστό
Για να κάνουν σύγκριση με το πείραμα του ξυδιού και του
μάρμαρου, αλλά δεν είναι σαφές ότι αυτό γίνεται για να
αποδείξουν ότι το οξύ (ξύδι) είναι απαραίτητο για να γίνει
η αντίδραση.
Για να το συγκρίνουν με τον άλλο δοκιμαστικό σωλήνα.

Page  78
 Ερώτηση 3 : ΟΞΙΝΗ ΒΡΟΧΗ
Τύπος ερώτησης : Ανοικτή
Κατηγορία γνώσης: Γνώση περί επιστήμης
Επιστημονική Δεξιότητα : Αναγνώριση επιστημονικών
ερωτημάτων
Πλαίσιο : Προσωπικό

Ποσοστό επιτυχίας (ΟΟΣΑ) : 35,6 %

Ποσοστό επιτυχίας (ΕΛΛΑΔΑ) : 46,8 %

Page  79
 Ερώτηση 4 : ΟΞΙΝΗ ΒΡΟΧΗ
Πόσο ενδιαφέρεσαι για τις ακόλουθες πληροφορίες;

Να σημειώσεις Χ σε ένα μόνο τετράγωνο σε κάθε σειρά..

    Δεν 
Ενδιαφέρομαι  Ενδιαφέρομαι  Ενδιαφέρομαι  ενδιαφέρομαι 
πολύ  μέτρια  λίγο  καθόλου 

α) Να γνωρίσεις ποιες ανθρώπινες

δραστηριότητες συντελούν στη  
1 2   3   4 
δημιουργία όξινης βροχής.
β) Να μάθεις σχετικά με τις
τεχνολογίες που ελαχιστοποιούν  
1 2   3   4 
την εκπομπή αερίων που
προκαλoύν όξινη βροχή.
γ) Να κατανοήσεις τις μεθόδους που
χρησιμοποιούνται για την  
1 2   3   4 
επιδιόρθωση των κτιρίων, τα
οποία έχουν υποστεί φθορές από
την όξινη βροχή.

Τύπος ερώτησης : Ερώτηση στάσης

Κατηγορία : Υπεύθυνη στάση απέναντι στο
περιβάλλον
Page  80
 Ερώτηση 5 : ΟΞΙΝΗ ΒΡΟΧΗ
Πόσο συμφωνείς με τις ακόλουθες προτάσεις;

Να σημειώσεις Χ σε ένα μόνο τετράγωνο σε κάθε σειρά.

    Συμφωνώ  Διαφωνώ 
απόλυτα  Συμφωνώ  Διαφωνώ  απόλυτα 

       
α) Η διατήρηση των αρχαίων μνημείων
πρέπει να βασίζεται σε επιστημονικά  
1  
2  
3  
4

στοιχεία σχετικά με τις αιτίες που

προκαλούν τη φθορά.
β) Οι ισχυρισμοί σχετικά με τις αιτίες της
όξινης βροχής πρέπει να βασίζονται σε  
1  
2  
3  
4

επιστημονική έρευνα.

Τύπος ερώτησης : Ερώτηση στάσης

Κατηγορία : Θετική στάση για την επιστημονική
έρευνα
Page  81
 4ο Θέμα
ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ
ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ
 ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

Διάβασε τα κείμενα και απάντησε στις ερωτήσεις που ακολουθούν.

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ: ΜΥΘΟΣ Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ;
Οι ζωντανοί οργανισμοί χρειάζονται ενέργεια, για να επιβιώσουν.
Η ενέργεια που συντηρεί τη ζωή στη Γη προέρχεται από τον Ήλιο,
ο οποίος ακτινοβολεί ενέργεια στο διάστημα, γιατί είναι πολύ
ζεστός. Ένα ελάχιστο μέρος της ενέργειας αυτής φτάνει στη Γη.
Η ατμόσφαιρα της Γης λειτουργεί σαν ένα προστατευτικό
κάλυμμα επάνω από την επιφάνεια του πλανήτη μας,
εμποδίζοντας τις διακυμάνσεις που θα παρουσίαζε η θερμοκρασία
σε έναν κόσμο χωρίς αέρα.
Η περισσότερη από την ενέργεια που ακτινοβολεί ο Ήλιος,
διαπερνάει την ατμόσφαιρα της Γης. Η Γη απορροφά ένα μέρος
από αυτήν την ενέργεια και ένα άλλο μέρος της ανακλάται από
την επιφάνεια της Γης. Ένα μέρος από αυτήν την ενέργεια που
αντανακλά η Γη, απορροφάται από την ατμόσφαιρα.

Page  83
 ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η μέση θερμοκρασία πάνω από την
επιφάνεια της Γης να είναι υψηλότερη από ό,τι θα ήταν, αν δεν
υπήρχε ατμόσφαιρα. Η ατμόσφαιρα της Γης λειτουργεί σαν
θερμοκήπιο, γι’ αυτό και χρησιμοποιείται ο όρος φαινόμενο του
θερμοκηπίου.
Λέγεται ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου έχει γίνει πιο έντονο
κατά τη διάρκεια του εικοστού αιώνα.
Είναι γεγονός ότι η μέση θερμοκρασία της ατμόσφαιρας της Γης
έχει αυξηθεί. Στις εφημερίδες και στον περιοδικό τύπο οι
αυξανόμενες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα αναφέρονται συχνά
ως η κύρια αιτία για την αύξηση της θερμοκρασίας κατά τον
εικοστό αιώνα.

Ένας μαθητής, ο Ανδρέας, ενδιαφέρεται για την πιθανή σχέση

μεταξύ της μέσης θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας της Γης και των
εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στη Γη.
Σε μια βιβλιοθήκη βρίσκει τις ακόλουθες δύο γραφικές
Page  84
παραστάσεις.
ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

20
Εκπομπές διοξειδίου
του άνθρακα
↑ (δισεκατομμύρια 10
τόνοι ανά έτος )

1860 1870 1880 1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990
→
έτη

15,4
Μέση θερμοκρασία
της ατμόσφαιρας
15,0
11
της Γης. (°C)
114,6

1860 1870 1880 1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990
→
έτη

Page  85
ΕΡΩΤΗΣΗ 1 : ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

Από αυτές τις δύο γραφικές παραστάσεις ο Ανδρέας

συμπεραίνει με βεβαιότητα πως η αύξηση της μέσης
θερμοκρασίας στην ατμόσφαιρα της Γης οφείλεται στην
αύξηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Τι είναι αυτό στις γραφικές παραστάσεις που ενισχύει το

συμπέρασμα του Ανδρέα;
……………………………………………………………………………………
……
……………………………………………………………………………………
……
……………………………………………………………………………………
……

Page  86
 Ερώτηση 1 : ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ TOY ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

Σωστό
 Αναφέρεται στην αύξηση και των δύο (μέσων όρων)
θερμοκρασίας και των εκπομπών του διοξειδίου του
άνθρακα.
Καθώς οι εκπομπές αυξήθηκαν η θερμοκρασία αυξήθηκε.

 Αναφέρεται (γενικά) στην θετική συσχέτιση

θερμοκρασίας και εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα.
Το ποσό του CO2 και ο μέσος όρος της θερμοκρασίας της Γης
είναι ευθέως ανάλογα.

Page  87
 Ερώτηση 1 : ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ TOY ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

Τύπος ερώτησης : Ανοικτή

Κατηγορία γνώσης: Γνώση περί επιστήμης
Επιστημονική Δεξιότητα : Αξιοποίηση επιστημονικών δεδομένων
Πλαίσιο : Παγκόσμιο

Ποσοστό επιτυχίας (ΟΟΣΑ) : 54 %

Ποσοστό επιτυχίας (ΕΛΛΑΔΑ) : 48,5 %

Page  88
 Ερώτηση 2: ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ TOY ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

Μια άλλη μαθήτρια, η Ιωάννα, διαφωνεί με το συμπέρασμα του

Ανδρέα. Συγκρίνει τις δύο γραφικές παραστάσεις και υποστηρίζει
ότι ορισμένα τμήματα των γραφικών παραστάσεων δεν
συμφωνούν με το συμπέρασμά του.
Δώσε ένα παράδειγμα ενός τμήματος των γραφικών
παραστάσεων που δεν συμφωνεί με το συμπέρασμα του Ανδρέα.
Αιτιολόγησε την απάντησή σου.
………………………………………………………………………………………
…
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………

Page  89
 Ερώτηση 2: ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ TOY ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

 Σωστό
 Αναφέρεται σ’ ένα συγκεκριμένο τμήμα των γραφικών
παραστάσεων στο οποίο οι καμπύλες δεν είναι και οι δύο
φθίνουσες ή αύξουσες και δίνει τη σχετική ερμηνεία.
Στο διάστημα 1900–1910 (περίπου) το CO2 αυξανόταν, ενώ η
θερμοκρασία μειωνόταν.

Μερικώς σωστό
Επισημαίνει μία σωστή χρονική περίοδο, χωρίς καμία
εξήγηση.
1930–1933.

Page  90
 Ερώτηση 2: ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ TOY ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

Τύπος ερώτησης : Ανοικτή

Κατηγορία γνώσης: Γνώση περί επιστήμης
Επιστημονική Δεξιότητα : Αξιοποίηση επιστημονικών
δεδομένων
Πλαίσιο : Παγκόσμιο

Ποσοστό επιτυχίας (ΟΟΣΑ) : 34,5 %

Ποσοστό επιτυχίας (ΕΛΛΑΔΑ) : 44,7 %

Page  91
 Ερώτηση 3: ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ TOY ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

Ο Ανδρέας επιμένει στο συμπέρασμά του ότι η αύξηση της μέσης

θερμοκρασίας στην ατμόσφαιρα της Γης προκαλείται από την
αύξηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Η Ιωάννα, όμως,
θεωρεί ότι αυτό το συμπέρασμα είναι βιαστικό. Λέει: «Πριν
δεχθούμε αυτό το συμπέρασμα, πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι οι
άλλοι παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν το
φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι σταθεροί».
Να αναφέρεις έναν από τους παράγοντες που εννοεί η Ιωάννα.
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………

Page  92
 Ερώτηση 3: ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ TOY ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

 Σωστό
 Δίνει έναν παράγοντα που αναφέρεται στην ενέργεια /
ακτινοβολία που προέρχεται από τον Ήλιο.
Η θερμότητα από τον ήλιο και ίσως η αλλαγή θέσης της γης.
 Δίνει έναν παράγοντα που αναφέρεται σ' ένα φυσικό
συστατικό στοιχείο ή σ' ένα δυνητικό παράγοντα ρύπανσης.
Υδρατμοί στον αέρα.

Page  93
 Ερώτηση 3: ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ TOY ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

Τύπος ερώτησης : Ανοικτή

Κατηγορία γνώσης: Γνώση της επιστήμης
Επιστημονική Δεξιότητα : Επιστημονική εξήγηση φαινομένων
Πλαίσιο : Παγκόσμιο

Ποσοστό επιτυχίας (ΟΟΣΑ) : 18,9 %

Ποσοστό επιτυχίας (ΕΛΛΑΔΑ) : 24,9 %

Page  94