Mt s thi mn phng php nghin cu khoa hc (c gi tr tham kho) THI S 1 1.

1. Hn ch ca phng php thu thp thng tin bng bng hi ? cho v d (1) 2. Phn bit i tng nghin cu v khch th nghin cu? cho v d (1) 3. Hy so snh phn tch nh lng v nghin cu nh lng? (2) 4. Vn dng phng php xy dng khi nim v nh ngha thit lp mt cu hi trc nghim v l thuyt phng php nghin cu khoa hc. (2) 5. Bin nghin cu l g? Cn c xc nh bin c lp v bin ph thuc trong phn tch nh lng? (2) 6. Mt cuc iu tra ngu nhin (10000 ngi) v vic lm v thu nhp ti mt thnh ph v cc ch tiu: thu nhp/thng (VN); trnh o to (cha c o to; s cp; trung cp; cao ng; i hc; thc s; tin s); tui; gii tnh. Anh/ch hy cho bit c th c nhng phn tch d liu no t tp hp d liu ny. (2)

1. Hn ch ca phng php thu thp thng tin bng bng hi ? cho v d (1) Yu cu Bng hi c quy chun chung cho mi i tng. Chn mu i din ht sc nghim ngt. Cng tc vin i hi phi c tp hun chu o. Bng hi phi th hin c ni dung nghin cu, m bo tnh l-gch hp l. u nhc im +Tit kim c kinh ph (cng mt lc thu c kin ca nhiu ngi). +Thng tin thu c c tin cy tng i cao. +Ph hp cho nhng nghin cu nh lng. -Phi u t nhiu thi gian cng sc son tho mt bng hi quy chun. -Thu hi li bng hi thng gp kh khn, do nh hng trc tip ti tnh i din ca thng tin. -Nhiu cu hi khng nhn c s tr li ca khch th hn ch tnh y ca thng tin. ------------------------------------BNG CU HI u im: + L phng php hu hiu nht thu thp thng tin phn tch cng vic. + Cung cp thng tin nhanh hn v d thc hin hn so vi hnh thc phng vn. + Hi c nhiu ngi. + Hi c nhiu cu hi. - Nhc im: + Thng tin thu c c th khng chnh xc hoc tnh chnh xc thp. + C th khng thu li c nhiu phiu. + C th s cu hi c tr li khng nhiu. 2.BN CU HI - Bin php nng cao cht lng bn cu hi: + Cu trc ca cc cu hi: cn xoay quanh trng
-1-

tm cc vn phi nghin c v bn cu hi nn ngn gn. + Cch thc t cu hi: cu hi cn n gin, d hiu, d tr li v c th tr li ngn gn (nu c th nn t cu hi ng - m). + Ni thc hin: nn nhn vin thc hin bn cu hi ngay ti ni lm vic. 1/ Hn ch ca phng php thu thp thng tin bng bng hi ? cho v d (1) y l phng php m ngi nghin cu thit k sn mt phiu cu hi vi nhng cu hi c sp xp theo mt th t logic. Hn ch ca phng php thu thp ny: - Ngi tr li khng trung thc, ngi nghin cu phi chun b c th bit c ngi tr li khng trung thc - Tn km (son, in phiu, x l) v th cn thit phi phi hp vi cc phng php khc -Phi u t nhiu thi gian cng sc son tho mt bng hi quy chun. -Thu hi li bng hi thng gp kh khn, do nh hng trc tip ti tnh i din ca thng tin. -Nhiu cu hi khng nhn c s tr li ca khch th hn ch tnh y ca thng tin. + Thng tin thu c c th khng chnh xc hoc tnh chnh xc thp. + C th khng thu li c nhiu phiu. + C th s cu hi c tr li khng nhiu. 2/ Phn bit i tng nghin cu, khch th nghin cu? cho v d (1) Khch th nghin cu, i tng nghin cu l nhng khi nim cng c lun c s dng trong qu trnh thc hin mt ti i tng nghin cu l bn cht s vt hoc hin tng cn c xem xt v lm r trong nhim v nghin cu. VD: i tng nghin cu ca trit hc l cc quy lut ph qut ca s vt

-2-

Khch th nghin cu l h thng s vt tn ti khch quan trong cc mi lin h m ngi nghin cu cn khm ph, l vt mang i tng nghin cu. Khch th nghin cu chnh l ni cha ng nhng cu hi m ngi nghin cu cn tm cu tr li. VD: Khch th nghin cu ca ti S dng thi gian nhn ri ca sinh vin l cc trng i hc. 3/ Hy so snh phn tch nh lng v nghin cu nh lng? (2) Phn tch nh lng l vic x l ton hc i vi cc thng tin nh lng xc nh din bin ca tp hp s liu thu thp c hay cn gi l xc nh quy lut thng k ca tp hp s liu nhm phc v cho vic nghin cu nh lng. Nghin cu nh lng l nhng nghin cu s dng nhng cng c o lng, tnh ton i tm li gii cho cu hi bao nhiu?, mc no? 4/ Vn dng phng php xy dng khi nim v nh ngha thit lp mt cu hi trc nghim v l thuyt phng php nghin cu khoa hc. (2) 1. Anh/ Ch tng tham gia nghin cu khoa hc C Khng Nu cu tr li l khng, xin tr li cu s 2. Nu cu tr li l c, xin tr li cu s 3 2. Anh ch c hng la chn ti lun vn C Khng Nu cu tr li l c, xin tr li cu s 3 3. Xin cho bit ti ca Anh/ Ch thuc loi hnh no: Nghin cu c bn thun ty Ngin cu c bn nh hng Nghin cu ng dng Trin khai M t Gii thch D bo Sng to 4. Anh ch cho bit mt nh ngha v khoa hc: 5/ Bin nghin cu l g? Cn c xc nh bin c lp v bin ph thuc trong phn tch nh lng? (2) (Cu ny em khng c ti liu anh Lc b sung gip em nh) i tng nghin cu: l s vat, qua trnh hay hien tng can lam ro BN CHT, quy luat van ong Khch th nghin cu: la he thong s vat, qua trnh, hien tng ton tai khach quan, vat mang oi tng nghien cu Bin c lp (cn gi l nghim thc): l cc yu t, iu kin khi b thay i trn i tng nghin cu s nh hng n kt qu th nghim. Nh vy, i tng nghin cu cha mt hoc nhiu yu t, iu kin thay i. Ni cch khc kt qu s liu ca bin ph thuc thu thp c thay i theo bin c lp. Th d:
-3-

Bin c lp c th l liu lng phn bn, loi phn bn, lng nc ti, thi gian chiu sng khc nhau, (hay cn gi l cc nghim thc khc nhau). Trong bin c lp, thng c mt mc i chng hay nghim thc i chng (cha cc yu t, iu kin mc thng thng) hoc nghim thc c xc nh m ngi nghin cu khng cn tin on nh hng ca chng. Cc nghim thc cn li s c so snh vi nghim thc i chng hoc so snh gia cc cp nghim thc vi nhau . Bin ph thuc (cn gi l ch tiu thu thp): l nhng ch tiu o c v b nh hng trong sut qu trnh th nghim, hay c th ni kt qu o c ph thuc vo s thay i ca bin c lp. Th d: khi nghin cu s sinh trng ca cy ma, cc bin ph thuc y c th bao gm: chiu cao cy, s l, trng lng cy, v kt qu o c ca bin ph thuc cc nghim thc khc nhau c th khc nhau. Th d: ti: nh hng ca liu lng phn N trn nng sut la H Thu c cc bin nh sau: + Bin c lp: liu lng phn N bn cho la khc nhau. Cc nghim thc trong th nghim c th l 0, 20, 40, 60 v 80 kgN/ha. Trong nghim thc i chng khng bn phn N. + Bin ph thuc: c th l s bng/m , ht cht/bng, trng lng ht v nng sut ht (t/ha). 6/ Mt cuc iu tra ngu nhin (10000 ngi) v vic lm v thu nhp ti mt thnh ph v cc ch tiu: thu nhp/thng (VN); trnh o to (cha c o to; s cp; trung cp; cao ng; i hc; thc s; tin s); tui; gii tnh. Anh/ch hy cho bit c th c nhng phn tch d liu no t tp hp d liu ny. (2) Tr li : C th c nhng cch x l d liu sau : 1. Trnh nh hng ti vic lm v thu nhp nh th no 2. Gii tnh nh hng ti vic lm v thu nhp nh th no 3. Tui nh hng ti vic lm v thu nhp nh th no 4. Trnh v gii tnh hng ti vic lm v thu nhp nh th no
2

THI S 2 1. Nghin cu khoa hc l g? Phn loi nghin cu khoa hc. (1,5) 2. i tng nghin cu, khch th nghin cu l g ?cho v d. (2) 3. Thng tin s cp l g? (0,5) Nu cc phng php thu thp thng tin thng tin s cp. (1,5) 4. Ging v khc nhau gia m t nh lng, phn tch nh lng, nghin cu nh lng (3). Cho v d (1,5). -4-

2. i tng nghin cu, khch th nghin cu l g ?cho v d. (2) * oi tng nghien cu: la s vat, qua trnh hay hien tng can lam ro BN CHT, quy luat van ong. VD: oi tng nghin cu ca trit hc l cc quy lut ph qut ca s vt. * Khach the nghien cu: la he thong s vat, qua trnh, hien tng ton tai khach quan, vat mang oi tng nghien cu. Vd: Khach the nghien cu ca ti S dng thi gian nhn ri ca sinh vin l cc trng i hc. Khach the nghien cu ca ti Xc nh bin php hn ch ri ro ca cc ngn hng thng mi quc doanh l cc ngn hng thng mi quc doanh.

THI S 3 1. Vn nghin cu l g? Cho v d (2) 2. Nu trnh t logic ca mt nghin cu khoa hc (1,5) 3. Khi nim l g? Cho mt v d thuc lnh vc khoa hc kinh t, qun tr kinh doanh v ch r cc ni hm;(2) Thc hin m rng khi nim v t tn cho khi nim mi. (1) 4. Nu cc phng php phn tch a bin, ch r cc yu cu v loi bin (nh tnh hoc nh lng) trong tng phng php. (3,5)

1. Vn nghin cu l g? Cho v d (2) Vn khoa hc cng c gi l vn nghin cu hoc cu hi nghin cu l cu hi c t ra khi ngi nghin cu ng trc mu thun gia tnh hn ch ca tri thc khoa hc hin c vi yu cu pht trin tri thc trnh cao hn. Vn nghin cu cn c trnh by di dng mt cu nghi vn. Fred Kerlinger khuyn: Hy trnh by vn nghin cu mt cch r rng, khc chit nng mt cu nghi vn. VD: nhng cu hi trong phn sau u l v d ca vn nghin cu. Phn ny kh hay, mi cc anh ch cng tham kho: t cu hi Bn cht ca quan st thng t ra nhng cu hi, t t ra vn nghin cu cho nh khoa hc v ngi nghin cu. Cu hi t ra phi n gin, c th, r rng (xc nh gii hn, phm vi nghin cu) v lm sao c th thc hin th nghim kim chng, tr li. Th d, cu hi: C bao nhiu hc sinh n trng hm nay?. Cu tr li c thc hin n gin bng cch m s lng hc sinh hin din trng. Nhng mt cu hi khc t ra: Ti sao bn n trng hm nay?. R rng cho thy rng, tr li cu hi ny thc s hi kh thc hin, th nghim kh phc tp v phi tin hnh iu tra hc sinh. Cch t cu hi thng bt u nh sau: Lm th no, bao nhiu, xy ra u, ni no, khi no, ai, ti sao, ci g, ? t cu hi hay t vn nghin cu l c s gip nh khoa hc chn ch nghin cu (topic) thch hp. Sau khi chn ch nghin cu, mt cng
-5-

vic rt quan trng trong phng php nghin cu l thu thp ti liu tham kho (ty theo loi nghin cu m c phng php thu thp thng tin khc nhau). Phn loi vn nghin cu khoa hc Sau khi t cu hi v vn nghin cu khoa hc c xc nh, cng vic tip theo cn bit l vn thuc loi cu hi no. Nhn chung, vn c th hin trong 3 loi cu hi nh sau: a/ Cu hi thuc loi thc nghim. b/ Cu hi thuc loi quan nim hay nhn thc. c/ Cu hi thuc loi nh gi. a/ Cu hi thuc loi thc nghim Cu hi thuc loi thc nghim l nhng cu hi c lin quan ti cc s kin xy ra hoc cc qu trnh c mi quan h nhn-qu v th gii ca chng ta. tr li cu hi loi ny, chng ta cn phi tin hnh quan st hoc lm th nghim; Hoc hi cc chuyn gia, hay nh ngi lm chuyn mn gip . Cu hi thuc loi ny c trong cc lnh vc nh sinh hc, vt l, ha hc, kinh t, lch s, Th d: Cy la cn bao nhiu phn N pht trin tt? Mt s cu hi c th khng c cu tr li nu nh khng tin hnh thc nghim. Th d, loi ngi c tin ha t cc ng vt khc hay khng? Cu hi ny c th c tr li t cc NCKH nhng phi ht sc cn thn, v chng ta khng c c s v hiu bit tr li cu hi ny. Tt c cc kt lun phi da trn tin cy ca s liu thu thp trong quan st v th nghim. Nhng suy ngh n gin, nhn thc khng th tr li cu hi thuc loi thc nghim ny m ch tr li cho cc cu hi thuc v loi quan nim. b/ Cu hi thuc loi quan nim hay nhn thc Loi cu hi ny c th c tr li bng nhng nhn thc mt cch logic, hoc ch l nhng suy ngh n gin cng tr li m khng cn tin hnh thc nghim hay quan st. Th d Ti sao cy trng cn nh sng?. Suy ngh n gin y c hiu l c s phn tch nhn thc v l l hay l do, ngha l s dng cc nguyn tc, qui lut, php l trong x hi v nhng c s khoa hc c trc. Cn ch s dng cc qui lut, lut l trong x hi c p dng mt cch n nh v ph hp vi vn nghin cu. c/ Cu hi thuc loi nh gi Cu hi thuc lai nh gi l cu hi th hin gi tr v tiu chun. Cu hi ny c lin quan ti vic nh gi cc gi tr v o c hoc gi tr thm m. tr li cc cu hi loi ny, cn hiu bit nt c trng gia gi tr thc cht v gi tr s dng. Gi tr thc cht l gi tr hin hu ring ca s vt m khng l thuc vo cch s dng. Gi tr s dng l s vt ch c gi tr khi n p ng c nhu cu s dng v n b nh gi khng cn gi tr khi n khng cn p ng c nhu cu s dng na. Th d: Th no l ht go c cht lng cao?. Cch pht hin vn nghin cu khoa hc Cc vn nghin cu khoa hc thng c hnh thnh trong cc tnh hung sau: * Qu trnh nghin cu, c v thu thp ti liu nghin cu gip cho nh khoa hc pht hin hoc nhn ra cc vn v t ra nhiu cu hi cn nghin cu (pht trin vn rng hn nghin cu). i khi ngi nghin cu thy mt iu g cha r trong nhng nghin cu trc v mun chng minh li. y l tnh hung quan trng nht xc nh vn nghin cu.
-6-

* Trong cc hi ngh chuyn , bo co khoa hc, k thut, i khi c nhng bt ng, tranh ci v tranh lun khoa hc gip cho cc nh khoa hc nhn thy c nhng mt yu, mt hn ch ca vn tranh ci v t ngi nghin cu nhn nh, phn tch li v chn lc rt ra vn cn nghin cu. * Trong mi quan h gia con ngi vi con ngi, con ngi vi t nhin, qua hot ng thc t lao ng sn xut, yu cu k thut, mi quan h trong x hi, c x, lm cho con ngi khng ngng tm ti, sng to ra nhng sn phm tt hn nhm phc v cho nhu cu i sng con ngi trong x hi. Nhng hot ng thc t ny t ra cho ngi nghin cu cc cu hi hay ngi nghin cu pht hin ra cc vn cn nghin cu. * Vn nghin cu cng c hnh thnh qua nhng thng tin bc xc, li ni phn nn nghe c qua cc cuc ni chuyn t nhng ngi xung quanh m cha gii thch, gii quyt c vn no . * Cc vn hay cc cu hi nghin cu cht xut hin trong suy ngh ca cc nh khoa hc, cc nh nghin cu qua tnh c quan st cc hin tng ca t nhin, cc hot ng xy ra trong x hi hng ngy. * Tnh t m ca nh khoa hc v iu g cng t ra cc cu hi hay vn nghin cu. 2. Nu trnh t logic ca mt nghin cu khoa hc (1,5) Trnh t logic cua NCKH Phat hien van e (cau hoi NC) at gia thuyet (cau tra li s bo) Phng phap thu thap thong tin (xac nh luan chng) Luan c ly thuyet (c s ly luan) Luan c thc tien (quan sat, thc nghiem, phong van) Phan tch, ban luan ket qua x ly thong tin Tong hp ket qua, ket luan va khuyen ngh 3. Khi nim l g? Cho mt v d thuc lnh vc khoa hc kinh t, qun tr kinh doanh v ch r cc ni hm;(2) Thc hin m rng khi nim v t tn cho khi nim mi. (1) Khai niem? La hnh thc t duy cua con ngi, phan anh nhng thuoc tnh chung nhat, chu yeu, ban chat cua s vat, hien tng. Noi ham cua khai niem: toan the nhng thuoc tnh chung nhat, ban chat c phan anh trong khai niem. M rng ngoi din: La thu hep noi ham m rong ngoai dien bang viec bo bt cac thuoc tnh trong noi ham V du: cty co phan (i)Vn iu l c chia thnh nhiu phn bng nhau gi l c phn;
-7-

 (ii)C ng ch chu trch nhim v n v cc ngha v ti sn khc ca cng ty trong phm vi s vn gp; (iii)C ng c quyn t do chuyn nhng c phn ca mnh cho ngi khc, tr trng hp c ng s hu c phn u i biu quyt; (iv)C ng c th l t chc, c nhn; s lng c ng ti thiu l ba v khng hn ch s lng ti a. c quyn pht hnh c phiu ra cng chng Bi tham kho MT S KHI NIM CA L THUYT KINH T HC PHT TRIN ANG C VN DNG NC TA HIN NAY

TS. TRN ANH PHNG Trong hn 20 nm i mi ca Vit Nam va qua v ang c kh nhiu cc khi nim ca l thuyt kinh t hc pht trin c vn dng vo thc tin nc ta. Tuy nhin, trn thc t cng nh trong nhn thc ca chng ta cha hn c s thng nht v ni hm khoa hc v c s thc tin ca cc khi nim . Bi vit ny s gp phn trao i thm vi bn c nhng thng tin c bn v mt s khi nim v thc tin vn dng vo nc ta. c rt nhiu khi nim ca l thuyt kinh t hc pht trin m c s xut pht ca n l t cc khi nim rt c bn ca l thuyt kinh t hc hin i c trn th gii t hn na th k qua (ch yu l t cc nc phng Ty c nn cng nghip TBCN pht trin) c du nhp v vn dng vo cng cuc i mi, pht trin kinh t th trng theo nh hng XHCN nc ta hn 20 nm va qua. Di y, ch cp n mt s khi nim c bn nht c chnh thc ho trong cc vn kin ca ng, Nh nc ta v nhiu cng trnh khoa hc, cc sch, bo thng tin, phn nh. l cc khi nim: tng trng kinh t, pht trin kinh t, v pht trin bn vng 1. Tng trng kinh t Theo l thuyt tng trng v pht trin kinh t ca kinh t hc pht trin, tng trng kinh t l mt phm tr kinh t din t ng thi bin i v mt lng ca nn kinh t ca mt quc gia. o lng kt qa sn xut x hi hng nm, dng lm thc o so snh quc t v mt lng ca trnh pht trin kinh t gia cc nc, cc nc c nn kinh t th trng vn thng s dng 2 loi ch tiu kinh t tng hp: Tng sn phm quc dn ( Gross National Product, vit tt l GNP), tng sn phm quc ni (Gross Domestic Product, vit tt l GDP). Hai ch tiu ny khi s dng c tc dng khc nhau: GNP phn nh qu trnh gia tng gi tr tng sn lng hng ho v dch v ca quc gia i vi cc nc c nn kinh t m kh pht trin, cn GDP phn nh qu trnh gia tng gi tr tng sn lng hng
-8-

ho v dch v ca quc gia i vi nhng nc c nn kinh t khp kn hoc m nhng cn chm pht trin; v do cng dn theo mc tng tng ng ca cc ch tiu tnh theo bnh qun u ngi dn. Cc ch tiu ny phn nh mc tng trng sn xut hng ho v dch v ca mi quc gia sau mt giai on nht nh no c biu th bng ch s % (thng l 1 nm). Theo , lin h vi vic vn dng vo Vit Nam sut hn 20 nm i mi va qua, chng ta vn s dng ch s GDP v tng ng theo GDP/ngi l ph hp vi trnh pht trin kinh t hin ti ca nc ta v thng l quc t. 2. Pht trin kinh t Cng theo l thuyt tng trng v pht trin kinh t ca kinh t hc pht trin: Pht trin kinh t l khi nim c ni dung phn nh rng hn so vi khi nim tng trng kinh t. Nu nh tng trng kinh t v c bn ch l s gia tng thun tu v mt lng ca cc ch tiu kinh t tng hp: GNP, GNP/u ngi hay GDP, GDP/u ngi th pht trin kinh t ngoi vic bao hm qu trnh gia tng , cn c mt ni hm phn nh rng ln hn, su sc hn, l nhng bin i v mt cht ca nn kinh t - x hi, m trc ht l s chuyn dch c cu kinh t theo hng CNH,HH v km theo l vic khng ngng nng cao mc sng ton dn, trnh pht trin vn minh x hi th hin hng lot tiu ch nh: thu nhp thc t, tui th trung bnh, t l cht ca tr s sinh, trnh dn tr, bo v mi trng, v kh nng p dng cc thnh tu khoa hc - k thut vo pht trin kinh t x hi Vi ni hm rng ln trn y, v c bn khi nim pht trin kinh t p ng c cc nhu cu t ra cho s pht trin ton din nhiu lnh vc kinh t, vn ho, x hi Tuy nhin nh bit, trong khong hn hai thp nin va qua, do xu hng hi nhp, khu vc ho, ton cu ho pht trin ngy cng mnh m hn nn ny sinh nhiu vn d l phm vi tng quc gia, lnh th ring bit, song li c nh hng chung n s pht trin ca c khu vc v ton th gii, trong c nhng vn cc k phc tp, nan gii i hi phi c s chung sc ca c cng ng nhn loi, v d nh: mi trng sng, thin tai, dch bnh, chin tranh, khng b T i hi s pht trin ca mi quc gia, lnh th v c th gii phi c nng ln tm cao mi c v chiu rng v chiu su ca s hp tc, pht trin. Thc tin thc y s ra i mt khi nim mi v pht trin mang ni hm phn nh tng hp hn, ton din hn tt c cc khi nim v tng trng kinh t, pht trin kinh t, l khi nim pht trin bn vng m sau y ta s xem xt k hn. 3. Pht trin bn vng Khi nim pht trin bn vng xut hin trong phong tro bo v mi trng t nhng nm u ca thp nin 70 ca th k 20. Nm 1987, trong Bo co Tng lai chung ca chng ta ca Hi ng Th gii v Mi trng v Pht trin (WCED) ca Lin hp quc, pht trin bn vng c nh ngha l s pht trin p ng c nhng yu cu ca
-9-

hin ti, nhng khng gy tr ngi cho vic p ng nhu cu ca cc th h mai sau. Hi ngh Thng nh Tri t v Mi trng v pht trin t chc Rio de Janeiro (Braxin) nm 1992 v Hi ngh Thng nh Th gii v Pht trin bn vng t chc Johannesburg (Cng ho Nam Phi) nm 2002 xc nh pht trin bn vng l qu trnh pht trin c s kt hp cht ch, hp l v hi ho gia 3 mt ca s pht trin, gm: pht trin kinh t (nn tng l tng trng kinh t), pht trin x hi (mc tiu l thc hin tin b, cng bng x hi; xo i gim ngho v gii quyt vic lm) v bo v mi trng (mc tiu l x l, khc phc nhim, phc hi v ci thin cht lng mi trng; phng chng chy v cht ph rng; khai thc hp l v s dng tit kim ti nguyn thin nhin). Tiu ch nh gi s pht trin bn vng l s tng trng kinh t n nh; thc hin tt tin b v cng bng x hi; khai thc hp l, s dng tit kim ti nguyn thin nhin, bo v v nng cao c cht lng mi trng sng. Pht trin bn vng l nhu cu cp bch v xu th tt yu trong tin trnh pht trin ca x hi loi ngi, v vy c cc quc gia trn th gii ng thun xy dng thnh Chng trnh ngh s cho tng thi k pht trin ca lch s. Ti Hi ngh Thng nh Tri t v Mi trng v pht trin c t chc nm 1992 Rio de Janeiro (Braxin), 179 nc tham gia Hi ngh thng qua Tuyn b Rio de Janeiro v mi trng v pht trin bao gm 27 nguyn tc c bn v Chng trnh ngh s 21 (Agenda 21) v cc gii php pht trin bn vng chung cho ton th gii trong th k 21. Hi ngh khuyn ngh tng nc cn c vo iu kin v c im c th xy dng Chng trnh ngh s 21 cp quc gia, cp ngnh v a phng. Mi nm sau, ti Hi ngh Thng nh Th gii v Pht trin bn vng t chc nm 2002 Johannesburg (Cng ho Nam Phi), 166 nc tham gia Hi ngh thng qua Bn Tuyn b Johannesburg v Bn K hoch thc hin v pht trin bn vng. Hi ngh khng nh li cc nguyn tc ra trc y v tip tc cam kt thc hin y Chng trnh ngh s 21 v pht trin bn vng. T sau Hi ngh Thng nh Tri t v Mi trng v pht trin c t chc ti Rio de Janeiro (Braxin) nm 1992 n nay c 113 nc trn th gii xy dng v thc hin Chng trnh ngh s 21 v pht trin bn vng cp quc gia v 6.416 Chng trnh ngh s 21 cp a phng, ng thi ti cc nc ny u thnh lp cc c quan c lp trin khai thc hin chng trnh ny. Cc nc trong khu vc nh Trung Quc, Vit Nam Thi Lan, Singapore, Malaysiau xy dng v thc hin Chng trnh ngh s 21 v pht trin bn vng. V pha Vit Nam, ng v Nh nc ta t nhiu nm qua lun nhn thc su sc v tm quan trng ca s pht trin bn vng khng ch ring vi Vit Nam m cn c lin i trch nhim vi s pht trin bn vng chung ca ton cu. Chnh ph ta c nhiu on cp cao tham gia cc Hi ngh ni trn v cam kt thc hin pht trin bn vng; ban hnh v tch cc thc hin K hoch quc gia v Mi trng v Pht trin bn vng giai on 1991-2000 (Quyt nh s 187-CT ngy 12 thng 6 nm 1991), to tin cho qu trnh pht trin bn vng Vit Nam. Quan im pht trin bn vng c khng nh trong Ch th s 36-CT/TW ngy 25 thng 6 nm 1998 ca B Chnh tr v tng cng cng
- 10 -

tc bo v mi trng trong thi k CNH, HH t nc, trong nhn mnh: Bo v mi trng l mt ni dung c bn khng th tch ri trong ng li, ch trng v k hoch pht trin kinh t - x hi ca tt c cc cp, cc ngnh, l c s quan trng bo m pht trin bn vng, thc hin thng li s nghip CNH, HH. Quan im pht trin bn vng c ti khng nh trong cc vn kin ca i hi i biu ton quc ln th IX (2001) ca ng Cng sn Vit Nam v trong Chin lc pht trin kinh t - x hi 20012010 l: Pht trin nhanh, hiu qu v bn vng, tng trng kinh t i i vi thc hin tin b, cng bng x hi v bo v mi trng v Pht trin kinh t - x hi gn cht vi bo v v ci thin mi trng, bo m s hi ho gia mi trng nhn to vi mi trng thin nhin, gi gn a dng sinh hc. Gn y, i hi X (2006) ca ng cng rt ra 5 bi hc kinh nghim ln t thc tin pht trin hn 20 nm i mi va qua v cng l t tng ch o v pht trin kinh t - x hi nc ta giai on 5 nm 20062010 v k c nhiu nm tip theo. Trong , bi hc u tin c ng ta c bit nhn mnh l Bi hc v pht trin nhanh v bn vng. Pht trin bn vng r rng v ang tr thnh ng li, quan im ca ng v nh hng chnh sch pht trin ca Nh nc. thc hin mc tiu pht trin bn vng, nhng nm va qua c nhiu ch th, ngh quyt khc ca ng, nhiu vn bn quy phm php lut ca Nh nc c ban hnh v trin khai thc hin; nhiu chng trnh, ti nghin cu v lnh vc ny c tin hnh v thu c nhng kt qu bc u. Nh , nhiu ni dung c bn v pht trin bn vng i vo cuc sng v dn dn tr thnh xu th tt yu trong s pht trin ca t nc. Nh vy l theo tng thang bc tin trnh pht trin ca l thuyt kinh t hc pht trin hin i m cc khi nim c bn nht ca l thuyt ny nh cp nhng nt khi qut nht trn y cho thy, cho n thi im ny th pht trin bn vng v ang cn l khi nim c s dng ph bin nht trn ton th gii ng i v ni hm phn nh ca n l rt rng ln, su sc. 4. Nu cc phng php phn tch a bin, ch r cc yu cu v loi bin (nh tnh hoc nh lng) trong tng phng php. (3,5) Nghien cu nh tnh (Qualitative Research ) c trng cn bn ca nghin cu nh tnh l: (1) s dng mu iu tra nh, cc trng hp in hnh; (2) d liu phi cu trc; (3) phn tch d liu phi thng k; (4) kt lun rt ra l nhng hiu bit v bn cht, quy lut ca i tng nghin cu. Hai nh hng quan trng nht ca nghin cu nh tnh l nghin cu l thuyt nn tng (grounded theory) v nghin cu tnh hung in hnh (case studies). Nghien cu nh lng (Quantitative Research) Cc c trng ca nghin cu nh lng Mu iu tra ln D liu nh lng Phn tch d liu bng phng php nh lng Kt lun l nhng bn cht, quy lut thng k Mt s nh hng nghin cu nh lng
- 11 -

 Kim nh l thuyt khoa hc da vo phng sai (tng quan, hi quy, kim nh thang o, phn tch nhn t, phn tch bit s, phn tch cm M hnh ton vn ti, phc v m ng, qunl d tr

THI S 4 1. Hy nu cc phng php pht hin vn nghin cu. (1) 2. Trnh by cc cch t tn ti. (1) 3. Nu cc phng php x l thng tin nh tnh. (1) 4. Nu cc phng php phn tch thng tin nh lng. (1) 5. ti nghin cu khoa hc c nh gi theo cc kha cnh no? (1) 6. Sau kho hc phng php lun nghin cu khoa hc bn c pht hin c vn khoa hc no? t tn cho ti nghin cu ny v thit lp mc ca phn lun c l thuyt (5) THI S 5 1. i tng nghin cu l g? Cho v d. (1) 2. Nu ni dung lun c l thuyt ca mt ti nghin cu khoa hc? (1) 3. Phng php nghin cu khoa hc l g? Ni dung trnh by phng php nghin cu khoa hc trong bo co kt qu nghin cu? (1) 4. Nu cc phng php thu thp thng tin. (1) 5. Nu nhng phng php phn tch thng tin nh lng . (1) 6. Sau kho hc phng php lun nghin cu khoa hc bn c pht hin c vn khoa hc no? t tn cho ti nghin cu ny v thit lp mc ca phn lun c l thuyt (5)

THI S 6 1. Gi s khi nim ngn hng c chun ho: ngn hng l t chc trung gian ti chnh hp php, thc hin cc chc nng thanh ton, huy ng v cho vay vn trong nn kinh t. Bng cch m rng (hoc thu hp) ni hm khi nim, anh/ch hy xy dng khi nim qu tn dng nhn dn; cng ty ti chnh. (1,5) 2. Mi quan h gia i tng nghin cu, khch th nghin cu v i tng kho st ca ti nghin cu? Cho v d. (1,5) 3. c trng logic ca mt nghin cu nh lng? cho v d (1,5) 4. Lun c l thuyt ca ti khoa hc l g? Ni dung khi trnh by lun c l thuyt ca mt ti nghin cu. (1,5) 5. Hy chn cho mnh mt ti nghin cu v xc nh: tn ti; i tng nghin cu; khch th nghin cu; i tng kho st; d kin ngun v phng php thu thp thng tin; lp mc cho phn lun c l thuyt. (4) THI S 7 1. Bn cht logic ca nghin cu khoa hc l g? Cho v d. 2. Tnh mi ca mt ti khoa hc c nh gi cc kha cnh no? 3. Nu nhng cch t tn ti nghin cu? cho v d 4. Khch th nghin cu l g? Cho v d. 5. Phn loi phng php chn mu? 6. Mt ngi nghin cu chn ti nh gi nhu cu hc vin cao hc ca i hc A. Anh/Ch hy gip: - 12 -

a. Lp mc ca phn lun c l thuyt b. Xc nh loi thng tin, ngun thng tin cn thu thp. c. Hng dn s dng internet tm kim thng tin ( ting Anh v ting Vit)

1.Ban chat logic cua NCKH la g? Cho v du Tra li: Cac thao tac logic trong nghien cu KH T duy khai niem T duy: la cach thc ma con ngi luan giai ve the gii khach quan thong qua khai niem, phan oan va suy luan. Khai niem: la hnh thc t duy cua con ngi, phan anh nhng thuoc tnh chung nhat, chu yeu, ban chat cua s vat, hien tng. Qua trnh hnh thanh khai niem: t cam giac, tri giac, nh khai quat hoa ma hnh thanh KN. Khai niem gom 2 bo phan hp thanh: Noi ham cua khai niem: toan the nhng thuoc tnh chung nhat, ban chat c phan anh trong khai niem. Ngoai dien cua khai niem: la toan the nhng s vat, hien tng, qua trnh cha nhng thuoc tnh ban chat c phan anh trong khai niem VD: Khai niem khoa hoc co noi ham lahe thong tri thc ve ban chat s vat, con ngoai dien la cac loai khoa hoc, nh khoa hoc t nhien, khoa hoc xa hoi, khoa hoc ky thuat... Khai niem c bieu at bi nh ngha. nh ngha 1 khai niem la tach ngoai dien cua khai niem o ra khoi khai niem gan no va ch ro noi ham Phan oan: La hnh thc cua t duy, bieu hien quan he gia cac khai niem. VD: nong nghiep la coi nguon cua van hoa. Phan oan la 1 cau, ngay ca khi ch co 1 t. Cac loai phan oan theo chat Phan oan khang nh Phan oan phu nh Phan oan xac suat Phan oan hien thc Phan oan tat nhien Cac loai phan oan theo lng: Phan oan chung; moi s la p Phan oan rieng: mot so s la p Phan oan n nhat: ch co s la p Cac phan oan phc hp: Phan oan lien ket: s va la p1 va la p2 Phan oan la chon: s hoac la p1 hoac p2 Phan oan co ieu kien: s la p neu... Phan oan tng ng: s ... khi va ch khi ... p... Suy luan - 13 -

La hnh thc t duy, t mot hay nhieu phan oan a co (tien e) ma rut ra mot phan oan mi (ket luan). Co ba hnh thc suy luan: - Dien dch: i t nguyen ly chung t ca biet VD: Moi ngi eu chet; Ong A la ngi; Vay ong A roi cung se chet - Quy nap: t rieng le e i en ket luan chung VD: Hang loat nghien cu ve moi trng vung Chau A- Thai Bnh Dng cho thay: at ai thoai hoa; Rng giam manh; O nhiem khong kh; O nhiem o th tang nhanh;...tat ca cai rieng o dan ve cai chung: Tham hoa moi trng ang e doa khu vc Chau A- Thai Bnh Dng - Loai ty (loai suy, tng t): t mot so thuoc tnh giong nhau cua 2 oi tng ma rut ra nhng thuoc tnh giong nhau khac cua 2 oi tng o. VD: oc to nay gay hai cho chuot; oc to nay hoan toan co the gay hai cho ngi. Cau truc logic cua mot chuyen khao khoa hoc Xet ve cau truc logic th eu co 3 bo phan hp thanh: Luan e, luan c, luan chng Luan e: ieu can chng minh hoac bac bo, tra li cau hoi Can chng minh ieu g? Luan c: bang chng dung chng minh luan e, tra li cau hoi:chng minh bang cai g? Co 2 loai luan c:Luan c ly thuyet, luan c thc tien Luan chng: cach thc, quy tac, phng phap to chc 1 phep chng minh, tra li cau hoi:chng minh bang cach nao? Co 2 loai luan chng luan chng logic (suy luan dien dch, quy nap, loai suy) luan chng ngoai logic (phng phap tiep can va phng phap thu thap thong tin) Ban chat cua NCKH: tm luan c e chng minh hoac bac bo luan e. VD: Phan tch chuyen khao khoa hoc theo cau truc logic Tre s sinh thng hay mac phai can benh d ng thc an. Tuy nhien ieu nay khong hoan toan do loi ve s cham soc cua ngi me, ma phu thuoc chu yeu vao the trang cua cha me. Neu khong ngi nao trong 2 bo me b d ng th t le d ng thc an cua tre ch mc20%. Neu mot trong 2 ngi mac phai chng benh o, th ty le d ng tre la 40%. Con neu ca 2 bo me eu b d ng th t le nay tre len ti 60% Luan e: Tre s sinh thng hay mac phai can benh d ng thc an. Tuy nhien ieu nay khong hoan toan do loi ve s cham soc cua ngi me, ma phu thuoc chu yeu vao the trang cua cha me. Luan c: Neu khong ngi nao trong 2 bo me b d ng th t le d ng thc an cua tre ch mc20%. Neu mot trong 2 ngi mac phai chng benh o, th ty le d ng tre la 40%. Con neu ca 2 bo me eu b d ng th t le nay tre len ti 60% Luan chng: Phng phap suy luan: quy nap Trnh t logic cua NCKH Phat hien van e (cau hoi NC) at gia thuyet (cau tra li s bo) Phng phap thu thap thong tin (xac nh luan chng) Luan c ly thuyet (c s ly luan) Luan c thc tien (quan sat, thc nghiem, phong van) Phan tch, ban luan ket qua x ly thong tin Tong hp ket qua, ket luan va khuyen ngh - 14 -

2.Tnh mi cua mot e tai NCKH c anh gia kha canh nao? Tra li: Tnh mi cua e tai NCKH anh gia da tren luan e, luan e la ieu can chng minh trong chuyen khao khoa hoc NCKH phai tao ra thong tin mi, thong tin mi c xem xet 2 mat: chat lng va so lng Chat lng thong tin mi phai am bao cac tieu ch Tnh mi me, au tien c kham pha, cong bo La phat hien mi ve phng phap giai quyet nhng van e cu the Tnh chnh xac khach quan, tnh ung an cua nhng luan iem khoa hoc mi phat hien Tnh trien vong thong tin, neu len c nhng y tng cho khoa hoc, co kha nang a khoa hoc tien xa hn, tao ra xu the nghien cu mi, nhng kha nang ng dung mi 3.Neu nhng cach at ten e tai nghien cu? Cho v du Tra li: Ten e tai trong noi dung phai phan anh co ong nhat noi dung nghien cu cua e tai, no ch c mang 1 y ngha het sc khuc chiet, n tr, khong c phep hieu nhieu ngha Hnh thc: la 1 ng ch khong phai 1 cau, cuoi ten e tai khong co dau cham cau. Co vai tai lieu quy nh ten e tai khong nen qua 20 t Ten e tai khong nen s dung cac cum t co o bat nh cao ve thong tin, ai loai nh: ve van e...;th ban ve...;vai suy ngh ve... Han che lam dung nhng cum t muc ch e at ten e tai nh cum t: e, nham, gop phan... VD: (...)nham nang cao chat lng Mot so mau ve cach cau tao ten e tai Cau truc oi tng nghien cu: Cau truc cau tieng Lao Cau truc gia thuyet khoa hoc:Phong lu tr Uy Ban hanh chnh Ha Noi(1954-1975) nguon s lieu ch viet nghien cu lch s thu o Cau truc muc tieu nghien cu: ac iem khu he thu Ba V Cau truc muc tieu + phng tien : Chuyen hoa phe lieu ligno xenluloza nh nam si bang phng phap len men ran Cau truc muc tieu + moi trng: ac trng sinh hoc c ban ve s phat trien c the va s sinh e cua phu n vung nong thon ong bang Bac bo Cau truc muc tieu + phng tien+ moi trng: S dung ky thuat kch hoat n tron e khao sat s phan bo cua cac nguyen to at hiem trong mot so khoang vat VN 4.Khach the nghien cu la g? Cho VD Tra li: Khach the nghien cu la he thong s vat ton tai khach quan trong cac moi lien he ma ngi nghien cu can kham pha, la vat mang oi tng nghien cu. VD: Khach the nghien cu cua e tai Xac nh bien phap han che rui ro cua cac ngan hang thng mai quoc doanh la cac ngan hang thng mai quoc doanh. 5.Phan loai phng phap chon mau? Tra li; - 15 -

Viec chon mau phai bao am va mang tnh ngau nhien, va mang tnh ai dien, tranh chon mau theo nh hng chu quan cua ngi nghien cu. Co 1 so cach chon mau sau: - Mau ngau nhien: la qua trnh chon mau sao cho moi n v lay mau trong cau truc co mot c hoi hien dien trong mau bang nhau - Mau he thong: mot oi tng gom nhieu n v c anh so th t.Chon mot n v ngau nhien co so th t bat ky. Lay mot so bat ky lam khoang cach mau,cong vao so th t cua mau au tien - Mau ngau nhien phan tang: oi tng ieu tra c chia thanh nhieu lp, moi lp co nhng ac trng ong nhat. T moi lp, ngi nghien cu co the thc hien theo ky thuat lay mau ngau nhien. - Mau he thong phan tang: lay mau c thc hien tren c s phan chia oi tng thanh nhieu lp, moi lp co nhng ac trng ong nhat. oi vi moi lp, ngi nghien cu thc hien theo ky thuat lay mau he thong. - Lay mau tng cum: oi tng ieu tra c chia thanh nhieu cum , moi cum khong cha ng nhng n v ong nhat ma d biet. Viec lay mau c thc hien trong tng cum theo cach lay mau ngau nhien hoac lay mau he thong. 6.Mot ngi nghien cu chon e tai anh gia nhu cau hoc vien cao hoc cua ai hoc A. Anh/ ch hay giup: a.Lap e muc cua phan luan c ly thuyet Tra li: I.Khai niem: - Cao hoc - Hoc vien cao hoc - Nhu cau hoc vien - anh gia II.Nhu cau hoc vien - Ve giang vien - Ve chng trnh hoc - Ve mon hoc - Ve thi gian hoc, lch hoc - Ve c s vat chat b.Xac nh loai thong tin, nguon thong tin can thu thap Tra li: Loai thong tin: C s ly thuyet: Cac khai niem ve: hoc vien, cao hoc, nhu cau hoc vien, giang vien cao hoc, chng trnh hoc, mon hoc, thi gian hoc, c s vat chat day va hoc... Tai lieu thong ke, ket qua nghien cu cua ngi i trc ve nhu cau hoc vien cao hoc trng A, anh gia nhu cau hoc vien, chat lng giang day cao hoc cua trng A Ket qua quan sat hoac thc nghiem cua tac gia: Cac nguon thong tin: Thong tin th cap: t bao cao khoa hoc trong nganh, ngoai nganh, tai lieu lu tr, thong tin ai chung... Thong tin s cap: t khao sat bang bang cau hoi, phong van cac hoc vien cao hoc tai trng A - 16 -

c.Hng dan s dung Internet e tim kiem thong tin Vao google tm kiem thong tin t cac bai bao, bai bao cao khoa hoc, e tai NCKH cua nhieu tac gia ve nhu cau hoc vien cao hoc, ve chat lng day va hoc, hng giai quyet... , tm ca nhng e tai co noi dung tng t bang tieng Anh.

THI S 8 1. Nghin cu nh tnh l g? Cho v d. 2. Tnh mi ca mt ti khoa hc c nh gi cc kha cnh no? 3. Nu nhng cch t tn ti nghin cu? 4. Khch th nghin cu l g? Cho v d. 5. Phn loi phng php chn mu? 6. Mt ngi nghin cu chn ti nh gi nhu cu hc vin cao hc ca i hc A. Anh/Ch hy gip: Lp mc ca phn lun c l thuyt Xc nh loi thng tin, ngun thng tin cn thu thp. Hng dn s dng internet tm kim thng tin ( ting Anh v ting Vit) -

Cu 8 (Phn 1): Nghin cu nh tnh l g? Cho v d. Nghin cu nh tnh l g? Nghin cu nh tnh l nhng nghin cu nhm tm hiu v bn cht, quy lut vn ng ca i tng nghin cu cng nh nhng yu t nh hng n i tng nghin cu trong nhng hon cnh c th. V d: ti v nghin cu nh tnh: Marketing ngn hng Thc trng v gii php
THI S 9 1. Thng tin s cp l g? (0,5) Nu cc phng php thu thp thng tin thng tin s cp. (1,5) 2. Hy so snh phn tch nh lng v nghin cu nh lng? (2) 3. Vn dng phng php xy dng khi nim v nh ngha thit lp mt cu hi trc nghim v l thuyt phng php nghin cu khoa hc. (2) 4. Bin nghin cu l g? Cn c xc nh bin c lp v bin ph thuc trong phn tch nh lng ? (2) 5. Mt cuc iu tra ngu nhin (5000 ngi) v vic lm v thu nhp thu c cc ch tiu: thu nhp/thng (VN); trnh o to (cha c o to; s cp; trung cp; cao ng; i hc; thc s; tin s); tui; gii tnh. Anh/ch hy cho bit c th nhng x l d liu no t tp hp d liu ny. (2)

Cu 9 (Phn 2): Hy so snh phn tch nh lng v nghin cu nh lng?

- 17 -

Phn tch nh lng l vic x l ton hc i vi cc thng tin nh lng xc nh din bin ca tp hp s liu thu thp c hay cn gi l xc nh quy lut thng k ca tp hp s liu nhm phc v cho vic nghin cu nh lng. Nghin cu nh lng l nhng nghin cu s dng nhng cng c o lng, tnh ton i tm li gii cho cu hi bao nhiu?, mc no? Cu 9 (Phn 3): Vn dng phng php xy dng khi nim v nh ngha thit lp mt cu hi trc nghim v l thuyt phng php nghin cu khoa hc Tr li: L thuyt phng php nghin cu khoa hc l g? Chn phng n ng. a. Tp hp cc cch thc nghin cu b. Tp hp cc cng c nghin cu c. Va c cch thc, cng c nghin cu t mc ch nghin cu d. Tp hp nhng ni dung nghin cu hoc mt s lnh vc khoa hc cn nghin cu Cu 9 (phn 5): Mt cuc iu tra ngu nhin (5000 ngi) v vic lm v thu nhp thu c cc ch
tiu: thu nhp/thng (VN); trnh o to (cha c o to; s cp; trung cp; cao ng; i hc; thc s; tin s); tui; gii tnh. Anh/ch hy cho bit c th nhng x l d liu no t tp hp d liu ny. (2) (C.Thun). Tr li : C th c nhng cch x l d liu sau : 5. Trnh nh hng ti vic lm v thu nhp nh th no 6. Gii tnh nh hng ti vic lm v thu nhp nh th no 7. Tui nh hng ti vic lm v thu nhp nh th no 8. Trnh v gii tnh hng ti vic lm v thu nhp nh th no THI S 10 1. Hy cho bit c trng ca mt nghin cu nh lng? 2. Phn bit i tng nghin cu v khch th ? cho v d. 3. Thng tin th cp l g ? Nu cc phng php thu thp thng tin th cp. 4. Nhng hn ch ca phng php thu thp thng tin bng bng hi ? cho v d 5. Tranh lun khoa hc l g ? cho v d
10 1. Hy cho bit c trng ca mt nghin cu nh lng? Mu iu tra ln: Ty theo tng nghin cu c th chn s lng mu ln D liu nh lng Phn tch d liu bng phng php nh lng: s dng tng quan, hi quy, kim nh thang o, phn tch nhn t, phn tch bit s, phn tch cm phn tch d liu.

- 18 -

Kt lun l nhng bn cht, quy lut thng k

2. Phn bit i tng nghin cu v khch th ? cho v d. i tng nghin cu l i tng trc tip ca nhn thc, l ci phi khm ph bn cht v lm r quy lut vn ng. N l ton b s vt trong phm vi quan tm ca ti. Khc th nghin cu l s vt, qu trnh, hin tng tn ti khch quan v l vt mang i tng nghin cu. VD: Vi ti Hot ng Marketing trong cc Ngn hng Thng mi Vit Nam, thc trng v gii php i tng nghin cu l Hot ng Marketing ca cc Ngn hng TM VN Khch th nghin cu l cc Ngn hng Thng mi Vit Nam

3. Thng tin th cp l g ? Nu cc phng php thu thp thng tin th cp. Thng tin th cp l thng tin c x l li t thng tin gc ban u. Ngun thng tin th cp: Bo, tp ch, tp san, Internet 4. Nhng hn ch ca phng php thu thp thng tin bng bng hi ? cho v d y l phng php m ngi nghin cu thit k sn mt phiu cu hi vi nhng cu hi c sp xp theo mt th t logic. Hn ch ca phng php thu thp ny: Ngi tr li khng trung thc, ngi nghin cu phi chun b c th bit c ngi tr li khng trung thc Tn km (son, in phiu, x l) v th cn thit phi phi hp vi cc phng php khc

5. Tranh lun khoa hc l g ? cho v d

Tranh lun khoa hc l hot ng t duy nhm tm kim lun c v lun chng chng minh hoc bc b mt lun cn tranh lun Tranh lun cn: khng tha nhn mt lun khi khng tm c nhng lun c hoc lun chng bc b hoc khng bc b mt mnh khi ngi tranh lun c nhng lun c, lun chng bc b Vi d: C nn hay cha s dng Option vo th trng Vit Nam?

- 19 -