Hazine Bonosu ve Tahvil

1. Hazine Bonosu Fiyatlamas 2. Tahvil Fiyatlamas

1. HAZNE BONOSU FYATLAMASI Hazine Bonosu Devletin (Hazine Mstearlnn) borlu sfatyla ihra ettii, vadesi bir yldan ksa olan, dnem sonu fiyat 100,000 olacak olan, iskonto ile satlan menkul kymettir. Bu menkul kymetler Hazine garantili olduundan kredi riski yoktur (risk-free). Vade sonu deeri yani nominal deeri 100,000dir. Bugn ilem grd deere de ilem fiyat veya parasal deer denir. Hazine Bonosunun (HB) birim fiyat forml:

BF

ND 1 + (r * vkg/365)

(1)

BF r

: Birim Fiyat : Getiri oran (basit, yllk)

ND : Nominal Deer (100,000) vkg : Vadeye Kalan Gn Says (dtm - day to maturity) RNEK - 1 Vadesine 128 gn kalm bir HBnun faiz oran 35% ise birim fiyat katr? 100,000 1 + (35% * 128/365)

BF

89,067

Burada dikkat edilmesi gereken husus, bu eitlik sonucunda kan say tamsayya yuvarlanmaz, kesir ksm atlarak tam say ksm kullanlr. rnekte olduu gibi; sonu aslnda 89,067.84tr. Bu rakam 89,068e yuvarlanmaz, kesir ksm direk atlr ve sonu 89,067 olur. RNEK 2

Birim fiyat 82,311 olan vadesine 212 gn kalan HBnun sahip olduu basit faiz ile bileik faizi hesaplaynz. (1) nolu eitlii yeniden dzenleyip, ryi hesaplayabiliriz ND - 1 BF 365 * vkg

(2)

r r

= =

[(100,000/82,311) - 1] * (365/212) 37% basit, yllk 37% [(1 + )365/212 - 1] 365/212

39.82% bileik, yllk

RNEK - 3 Vadesine 154 gn kalm olan bir HBndan nominal TL10bioluk 38% yllk basit faiz ile satn alp ayn gn iersinde 33% yllk basit faiz ile satarsanz ne kadar kar/zarar elde edersiniz? 100,000 1 + (38% * 154/365) 100,000 1 + (33% * 154/365) 87,778 - 86,182

Al Fiyat

86,182

Sat Fiyat =

87,778

Kar (Birim Bana) =

1,596

Her 100,000 liralk birim iin TL1,596 kar elde edilir. Toplam nominal TL10bio olduuna gre, toplam ilem kar; Toplam Kar = TL1,596 * (10bio / 100,000)

= TAHVL FYATLAMASI

TL159,600,000.-

Tahvil de HB gibi bir borlanma senedidir. Bu menkul kymetin vadesi bir yldan uzundur, zerinde kuponlar vardr, iskonto ile satlmaz faizi vardr. Tahvilin zerindeki kuponlar tahvilin hangi periyotlarla ve hangi oran ile faiz deyeceini gsterirler. Tahvilin sahibi kupon vadelerinde ilgili kuponu keser, borlancya verir ve tahakkuk etmi faizi tahsil eder.

Tahvillerin de tr deer tanmlamas vardr. Bunlar; a- a- Nominal Deer: Tahvilin zerinde yazan deerdir. Yani, vade sonunda tahvilin varaca deerdir. Bu deer hi bir zaman deimez. Tahvili satn alan kiinin vade sonunda eline geecek olan anaparadr. b- b- hra Deeri: Tahvilin ilk satld fiyattr, yani, birincil piyasa fiyatdr. c- c- Piyasa Deeri: Tahvilin ilem grd fiyattr, yani, ikincil piyasa fiyatdr. Tahvil alm satmnda iki ynl bir nakit ak sz konusudur. 1- 1- Tahvili satn alandan ihra edene doru 2- 2- Tahvil ihra edenden de tahvili satn alana doru (dnemsel faizler ve vade sonu anapara demesi) Bu nakit akmlar tahvilin cari piyasa fiyatn belirler. Bu fiyat, tahvil anapara ve faizlerinin bugnk deerlerini de ifade etmektedir. Tahvilin fiyatn hesaplamamz iki farkl piyasa iin (birincil ve ikincil piyasalar) ayr ayr yapacaz. Birincil piyasa, yani tahvilin ilk ihra edildii piyasa olup ilk kuponun vadesine kalan gn says bozulmam yani kuponlar aras vade ayn kalmtr. kincil piyasada ise ilem tarihi ile ilk kuponun vadesine kalan gn says nem kazanr. nk son kupon deme tarihinden itibaren bir sonraki kupon zerinde faiz birikmeye balamtr. kincil piyasada tahvili fiyatlandrrken bu birikmi faizi de hesaba katmamz gerekir. A- Birincil Piyasada Tahvil Fiyatnn Hesaplanmas:

PB

C1 C2 + + (1 + r) (1 + r)2

Cn + ND (1 + r)n

(3)

PB Cn ND r

: : : :

Tahvilin ilem grd fiyat (PV) Tahvil zerindeki kuponlar Nominal deer Dnemsel faiz oran (rn. Kupon demeleri 6 ayda bir ise ve piyasadaki 6 aylk faiz oran yllk 40% ise r = 20% olarak

kullanlr.) n : Tahvil vadesi boyunca olan dnem says (rn. be yl vadeli alt ayda bir kupon demeli tahvil iin n = 10dur) RNEK 32 ki yl vadeli, alt ayda bir faiz demeli, 40% faizli, nominal deeri TL100,000 olan bir tahvilin, 6 aylk piyasa faizinin 38% olduu durumda ihra fiyat ka olur? (yani, kupon demelerinin ve iki yl sonraki anaparann bugnk deerleri toplam katr?)

PB =

20,000 (1 + 19%) TL102,639.-

20,000 20,000 20,000 + 100,000 + + + (1 + 19%)2 (1 + 19%)3 (1 + 19%)4

PB =

B- kincil Piyasada Tahvil Fiyatnn Hesaplanmas: kincil piyasadan tahvil alrken, tahvilin kalan vadesinden elde edilecek faizler dikkate alnmaldr. C 1 C C + ND PB = + * + + (1 + r)kgs/365 (1 + r)kgs/365 (1 + r) (1 + r)n-1 PB C : Tahvil fiyat : Kupon demeleri (4)

ND : Nominal deer kgs : lk kupona kalan gn says r n : Beklenen getiri oran (iskonto oran) : Geriye kalan kupon says

RNEK 33 19.03.1999 tarihinde ihra edilen TL100,000 nominal deerli yl vadeli, ylda bir kez kupon demeli, 80% sabit faizli bir tahviliniz olsun. Kupon demeleri 19 Mart tarihlerinde yaplan bu tahvili 1 Eyll 1999 tarihinde 90% getiri salayacak ekilde satmak istrseniz tahvilin sat fiyat ne olmaldr? C : 80,000

ND : 100,000 kgs : 200gn r n : 90% : 3 80,000 80,000 + 100,000 + (1 + 90%) (1 + 90%)2

80,000 1 PB = + * (1 + 90%)200/365 (1 + 90%)200/365 PB = TL120,977.-