You are on page 1of 53

LABORATORIUM ANATOMI FAKULTAS KEDOKTERAN UNISSULA 2010

HEPAR
Kelenjar terbesar pada tubuh manusia Letak : Regio Hypochondrium kanan, Epigastrium, Sebagian Hypochondrium kiri Holotopi : dinding anterior abdomen Organ Intraperitoneal (kecuali Area kec. Area nuda dan porta hepatis, fossa yang ditempati VCI dan Vesica fellea) Fungsi : metabolisme & detoksifikasi makanan Berat : Orang dewasa (+1/36 BB)
- Laki2 : 1,4 - 1,6 kg - Wanita : 1,2 - 1,4 kg

Foetus (+1/18 BB) lebih berat Facies : Diaphragmatica & visceralis Lobus : Dextra, Sinistra, Caudatus, Quadratus

Facies Hepar
1. Facies Diaphragmatica 1. Pars Anterior (lig.falciforme): seluruhnya dilapisi peritoneum, kecuali pada perlekatan lig. Falciforme (membagi mjd lobus dexter & lobus sinister) 2. Pars Posterior (lobus caudatus & sulcus v. cavae) Bag. Tengah melekuk hadap collumna vertebralis Fossa Vena Cavae (ditempati VCI) Fossa Ductus venosi (ditempati lig. Venosum arantii) Diantara kedua fossa terdpat lobus caudatus Kanan fossa v. cavae impressio gl. Suprarenalis sebagian besar pars posterior tdk ditutupi peritoneum, langsung menempel diaphragma (PARS AFIXA HEPATIS) 3. Pars Superior (impressio cardiaca & area nuda) Menempati cupula diaphragmatica yg memisahkan basis pulmo(sblah kanan) & cor (sblah kiri) Hampir seluruhnya diliputi peritoneum 4. Pars Dextra Di sebelah kanan ketiga daerah tsb diatas

Facies Hepar (lanjutan..)


2. Facies Visceralis Terdapat lobus caudatus & lobus quadratus hepar Terdapat fossa sagittalis dextra & fossa sagittalis sinistra yg sejajar Fossa sagittalis Dextra (ditempati vesica fellea & VCI) Fossa sagittalis Sinistra (diisi : - Lig. Teres Hepatisdepan, - Lig. Venosum Arantiibelakang) Diantara lobus caudatus & lobus quadratus tdk ditutupi oleh peritoneumPORTA HEPATIS Tepi porta hepatis melekat omentum minus

Porta Hepatis
Ductus hepaticus Ductus cysticus Vena porta A. Hepatica propia Plexus Nervosus Nodus limpaticus

Lobus di Hepar
Lobus Dexter - Impressio colica (u/ flexura coli dextra) - Impressio renalis (u/ ren dexter) - Impressio duodenalis (u/ pars descendens duodenum) - Impressio biliaris (u/ vesica biliaris) - Sulcus v. cavae Lobus Sinistra - Impressio gastrica (u/ gaster) - Sulcus oesophagea - Tuber omentale hepatis (tonjolan yg bersentuhan dg omentum minus lembar belakang) beraposisi dg Tuber omentale pancreatis

Diaphragma

Lobus Hepatis Dexter, Facies Diaphragmatica

Lobus Hepatis Sinister, Facies Diaphragmatica

Margo Inferior

Vesica Fellea, Fundus

Lig. Teres Hepatis

Lobus di Hepar (lanjutan)


Lobus Caudatus Terdapat 2 tonjolan yi: proc. Papillaris (kiri) & proc. Caudatus (kanan) Batas2 lobus Caudatus - Kanan : Fossa yg ditempati oleh bagian atas VCI - Kiri : Fossa ductus venosum dg isinya Lig. Venosum arantii - Depan : Porta Hepatis - Belakang : Dataran atas hepar Lobus Quadratus (impressio duodenalis) - Depan : margo anterior hepar - Belakang : porta hepatis - Kanan : Fossa yg ditempati oleh vesica fellea - Kiri : sulcus umbilicalis yg berisi Lig. Teres Hepatis

Appendix Fibrosa Hepatis Proc. Caudatus

VCI

Facies Diaphragmatica (Pars Superior, Area Nuda) Lig. Coronarium

Lig. Venosum

C
Tuber Omentale Sinister Impressio renalis Impressio duodenalis v. Porta hepatis

Q
Proc. Papillaris

Impressio colica

A. Hepatica propia

Lig. Teres Hepatis

Penggantung Hepar
- Lig. Falciforme (menghub. Hepar dg dinding Anterior abdomen) - Lig. Teres hepatis - Lig. Coronarium - Lig. Triangulare - Lig. Venosum - Lig. Hepatorenal, Hepatoduodenal, Hepatogastric - Omentum minus
Lig. Falciforme Omentum Minus Lig. Triangulare sinistrum

Lig. Triangulare dextrum

Lig. Coronarium

Lig. Falciforme

Lig. Falciforme

Lobus Hepatis Sinister

Lobus Hepatis Dexter

Lig. Coronarium

Appendix fibrosa hepatis

Lobus Caudatus VCI Lig. Venae Cavae

Peritoneum

Pembagian Hepar
1 2

1. Fissura Sagittalis Sinistra (membagi secara anatomis) Lobus Caudatus & Lobus Quadratus termasuk lobus dexter hepar 2. Fossa Sagittalis Dextra (membagi secara fisiologis: berdasarkan supply darah, inervasi, & aliran limfe) Lobus Caudatus & Lobus Quadratus termasuk lobus sinistra hepar 3. Celah Transversal Porta Hepatis : v. porta, a. hepatica propia, ductus hepaticus Trias Portae : v. porta, a. hepatica propia, ductus choledocus

Vascularisasi & Inervasi


Vascularisasi Hepatica communisa. hepatica propia (nama lain a. hepatica dextra et sinistra) v. Porta (nutrisi yg diserap usus)v.centralisv.hepatica dextra et sinistraVCI Inervasi Simpatis & Parasimpatis (N. Vagus) melalui Ganglion coelica Serabut2 N. Vagus dr truncus vagalis sinistra mencapai porta hepatis sepanjang curvatura minor gaster (omentum minus)

Vesica Fellea
Collum VF Plica Spiralis, ductus cysticus

Corpus VF

Fundus VF

Panjang : 8 cm, isinya 40-50 cc Terdiri atas : - Fundus - Corpus - Collum Posisi dpt berubah2 kecuali fundusnya stabil pd margo inferior hepar Proyeksi Fundus VF perpotongan tepi lateral MRA dg arcus costalis Collum & corpus menempel pd facies inferior (visceralis) hepatis & mencapai porta hepatis Syntopi : facies superior VF menempel pd facies visceralis lobus hepatis dexter (impressio biliaris)

- Antara collum & ductus cysticus terdapat penyempitan - Corpus berhadapan dg : colon transversum, flexura duodenalis superior & kadang2 pylorus - Fundus langsung menghadap dinding abdomen & disebelah kanan linea semilunaris

Lapisan dinding Vesica Fellea dr luar ke dalam


Tunica serosa Tunica (sela) subserosa Tunica muscularis Tunica mucosa

Saluran2 pd Vesica Fellea


Dari Collum VF ductus cysticus (bentuk plica spiralis) Ductus cysticus + ductus hepaticus ductus choledochus Ductus Choledochus berisi cairan empedu Ductus Choledochus + ductus pancreaticus major bermuara di papilla duodeni major

Fungsi Vesica Fellea


u/ menyimpan cairan biliaris (empedu) yg diproduksi oleh sel-sel hepar Dari ductus hepaticus, cairan empedu masuk ke dlm vesica fellea melalui ductus cysticus

Regulasi aliran cairan empedu ke dalam lumen duodenum diatur oleh Sphincter Oddi

Vaskularisasi & Inervasi


Vaskularisasi
A. hepatica dextra a. cystica V. cystica V.porta

Inervasi
Simpatis : n. spinales segmen T6-T10 Parasimpatis : Truncus Vagalis anterior (N. Vagus sinistra)

Mekanisme Aliran Empedu


Ductus Hepaticus Dexter Ductus Cysticus Ductus Hepaticus Sinister Ductus Hepaticus Communis

Ductus Choledochus Ductus Pancreaticus

Papilla duodeni major

Sel-sel Heparmengumpul di canaliculi biliariscanalis portaductus hepaticus ductus cysticusdisimpan dlm vesica felleaductus cysticusductus choledocusductus pancreaticusmuara ke duodenum pars descendens

PANCREAS
Bentuk huruf J tengkurap dg arah ekor yg sedikit naik Panjang 12 15 cm, Berat 170 gr (dewasa) Penampang bentuk segitiga Letak : Regio epigastrium & hypochondrium kiri Merupakan organ extraperitoneal sekunder/retroperitoneal kecuali cauda pancreas (intraperitoneal) Facies :anterior, posterior, inferior Margo : superior, anterior, inferior Bagian2 Pancreas : Caput, Collum, Corpus, Cauda

Bagian2 Pankreas
Bagian yg melengkungcaput pancreas (terletak pada sebelah kiri dr concavitas duodeni

Caput pancreas pipih dg facies anterior & posterior


Bagian caput yg berbatasan dg corpusproc. Uncinatus

Diantara caput pankreas (proc. uncinatus) dan corpus pancreas trdpt incisura pancreatis (ditempati vasa mesenterica superior)
Bagian tangkai mrp Collum, Corpus, Cauda pankreas

Proximal margo superior terdapat peninggian tuber omentale pancreatis yg beraposisi dg tuber omentale hepatis margo superior terdpat truncus coeliacus & vasa lienalis Vasa lienalis setelah sampai hilus lienalis akan mempercabangkan vasa lienalis, gastrica brevis & gastroepiploica sinistra Cauda pancreas bbntuk pipih & mencapai hilus lienalis

Corpus Pancreas Cauda Pancreas

V. Porta Hepatis Ductus Cysticus Vasa mesentrica superior

Truncus Coeliacus

Caput Pancreas Vasa mesentrica inferior

Caput Pancreas (VL 2)


Bentuk Gepeng terletak diantara cekungan duodenum

Segi atas tertutup sebelah depan oleh pars superior duodeni


Segi bawah menutupi pars horizontal duodeni

Segi bawah bag. Kiri dr caput pancreas bentuknya menonjol ke arah bawah (Proc. Uncinatus)
Di dalam sulcus dibentuk oleh duodenum dg segi lateral kanan & segi bawah dr caput pancreas terdapat a. panceatico duodenalis superior et inferior yg saling beranstomose

Collum Pancreas
Panjang + 2 cm Menghadap atas depan Menghub. Caput dg corpus pancreas Dataran depan ditutupi oleh peritoneum & duodenum

Dataran belakang berhub dg v. mesentrica superior & permulaan v. porta

Corpus Pancreas (VL 1)


Bentuk Penampang : segitiga Facies Anterior sedikit konkaf & menghadap omentum majus Facies Inferior tertutup oleh peritoneum Facies Posterior tdk tertutup oleh peritoneum & langsung berhub dg : v. lienalis, v. renalis sinistra, Aorta, Gl. Suprarenalis & ren sinistra, vasa mesentrica inferior Ujung kiri corpus menumpang pd flexura lienalis Ujung kanan corpus terletak pd flexura duodenojejunalis Pada Pangkal corpus ada Tuber omentale (menghadap ke atas, sedikit ke depan, berhub langsung dg omentum minusLig. Hepatoduodenale)

Syntopi Corpus Pancreas


Facies anterior corpus pancreas terdapat vesica fellea, colon transversum & lengkung2 jejunum Facies posterior terdapat
- Pembuluh darah besar (aorta abdominalis & VCI) - Ren + Gl. suprarenalis

Cauda Pancreas (VT 12)


Terletak intraperitoneal, masuk hilus lienalis di dalam lig. phrenicolienalis

Margo superior Dibentuk oleh facies posterior & facies anterior Mulai dr tuber omentale ke arah kiri Setinggi Curvatura minor Gaster Berhub. Dg omentum minus (lembar belakang) Di atas margo berhub. Dg truncus coeliacus & a. hepatica communis Margo anterior Dibentuk oleh facies anterior & facies inferior Sepanjang margo lembar mesocolon transversum memisahkan diri Margo inferior (posterior) Dibentuk oleh facies posterior & facies inferior Mulai muncul vasa mesentrica superior

Pancreas sbg Kelenjar Endokrin & Eksokrin


Mempunyai saluran keluar : - Ductus pancreaticus major (wirsungi) - Ductus pancreasticus minor (santorini) u/ regulasi sekresi kelenjar pancreas, ductus pancreaticus major mempunyai Sphincter Oddi Ductus pancreaticus major bersama ductus choledocus Ampulla vater dinding posteromedial pars descendens duodeni Ductus pancreaticus minor cabang dari ductus pancreaticus major bermuara di papilla duodeni minor

Ductus Pancreaticus Wirsungi Corpus Pancreas Cauda Pancreas

Ductus Pancreaticus Santorini Papilla duodeni minor Ductus Choledocus

Incisura Pancreatis

Papilla duodeni major Proc. Uncinatus Pars Descendens duodeni Caput Pancreas

Vaskularisasi & Inervasi pancreas


A. pancreatico duodenalis superior (cab. Truncus coeliacus) A. pancreatico duodenalis inferior (cab. A. mesenterica superior) Rr. Pancreatici a. lienalis (cab. A. lienalis) Corpus & Cauda pancreas : Rr. Pancreatici a. lienalis & A. pancreatico duodenalis superior Sistem vena mengikuti arteri kemudian bermuara di v. lienalis & v. mesenterica superior Inervasi pancreas Simpatis (T6-T10), parasimpatis (N.Vagus)

Lien
Berfungsi sbg sistem R.E.S (organ lymphoid terbesar & tempat merusak Hb eritrosit) Mrp organ Intraperitoneal Parenkim langsung dibungkus capsula lienalis Letak : Regio Hypochondrium sinistra Embriologi berasal dr bagian anal foregut Facies : Facies Diaphragmatica (cembung) berhadapan dg diaphragma & costa 9 - 11 sinistra Facies Visceralis (datar) mempunyai 3 facies : facies renalis, gastrica, & colica Hilus : Merupakan pertemuan dr impressio pd facies visceralis, tempat keluar masuknya van lienalis

Fungsi Lien
- Menyimpan 1/6 volume darah dlm tubuh - Organ lymphoid terbesar - Tempat utama sel-sel reticuloendothelial merusak Hb

Inervasi & Vaskularisasi


Inervasi pancreas Simpatis (T6-T10), parasimpatis (N.Vagus) Vaskularisasi oleh a. lienalis masuk ke hilus lienalis melewati lig. Phrenicolienalis Cabang A. lienalis (a. gastrica brevis & a. gastroepiploica sinistra) melalui lig. Gastrolienalis menuju ke gaster Vena mengikuti arterinya

Margo Superi or

Facies Diaphragmatica
Ekstremit as Posterior V. Lienalis

Ekstremit as Anterior

Margo Inferior

A. Lienalis

Facies Visceralis, Facies Colica Hilum Lienalis Lig. Splenorenal

Facies Visceralis, Facies Gastrica

Lig. Gastrolienalis Facies Visceralis, Facies Renalis

AORTA ABDOMINALIS
A. Phrenica inferior
A. Hepatica communis A. Gastrica sinistra A. Lienalis A. Pancreatico duodenalis inferior Aa. Intestinalis A. Ileocolica A. Colica Dextra A. Colica Media A. Colica Sinistra A. Sigmoidea

Cabang Parietal

A. Lumbalis A. Sacralis Media Truncus Coeliacus A. Mesentrica Superior

TRIPLE HALLERY

Cabang Visceral

A.Testicularis/Spermatica interna/Ovarica A. Suprarenalis Media A. Renalis A. Mesentrica Inferior

Cabang Terminal

A. Iliaca communis dextra et sinistra

A. Rectalis superior

A. Hepatica Propia A. Hepatica Communis A. Gastrica Dextra A. Gastroduodenal A. Lienalis A. Gastro Epiploica sinistra A. Gastrica Brevis

A. Cystica

A. Gastro Epiploica dextra A. Pancreatico Duodenalis

Rr. Ilii Rr. Colici A. Iliocolica Rr. Caecalis A. Appendicularis

Anastomosis PortoSistemik
1. Gastroesophageal Junction mengelilingi cardia gaster Porta : R. Oesohagealis V. gastrica sinistra Sistemik : V. Azygos 2. Daerah Rectum-Anus

Porta : V. Rectalis Superior


Sistemik : V. Rectales Media et inferior 3. Dinding Anterior Abdomen, di sekitar umbilicus Porta : V. Paraumbilicalis Sistemik : Vena pada dinding anterior Abdomen Ketika Terjadi Hipertensi Portal, terjadi varises di anastomosis portosistemik :

Hemorrhoid di Junction Anorectal


Varises Oesophagus di Junction Gastroesophageal Caput medusae di umbilicus

V. Intestinalis V. Iliocolica V. Mesentrica superior

V. Colica dextra
V. Colica Media V. Astroepiploica V. Pancreaticoduodenalis

V. Porta Hepatis

V. Lienalis

Vv. Gastrica Brevis


Vv. Gastroepiploica sinistra Vv. Pancreatici V. Mesentrica inferior

Akar2 V. Porta : V. Lienalis, V. Coronaria ventriculi, V. Mesentrica Superior, V. Cystica, V. Para umbilicalis

LABORATORIUM ANATOMI FAKULTAS KEDOKTERAN UNISSULA 2010

Di R. E. S

Eritrosit Tua Umur 120 hari

Hemoglobin Heme Okigenase

Heme
Heme Oksigenase 4 inti pyrol Biliverdin reduktase Biliverdin dibawa transferrin Fe

Globin

Asam Amino

u/ sintesis protein

B1

+ Albumin

Transport Plasma

Ke Sel Hepar

B 1 tidak larut air butuh kendaraan u/ menuju ke Hepatosit melalui aliran darah

B1

+ Albumin

Di Hepar
Ke Sel Hepar

B1

+ Protein Y

Glukoronil Transferase
Bilirubin Glukoronida B2 Di Usus Halus dibantu kerja bakteri Urobilinogen Usus Besar Ikut sirkulasi darah + Protein Z

Mewarnai Feces

direabsorbsi di mukosa usus Ginjal Oksidasi

sterkobilin

Oksidasi

Sterkobilinogen

Urobilin

Mewarnai Urin

Acoustic shadow of stones

You might also like