NACRT ZAKON O EFIKASNOM KORIENJU ENERGIJE

I. OSNOVNE ODREDBE Predmet lan 1

Ovim zakonom ureuje se nain efikasnog korienja energije, mjere za poboljanje energetske efikasnosti i druga pitanja od znaaja za energetsku efikasnost u finalnoj potronji. Ovaj zakon ne primjenjuje se na energetsku efikasnost postrojenja za proizvodnju, prenos i distribuciju energije.
Energetska efikasnost lan 2

Efikasnim korienjem energije u smislu ovog zakona smatra se poveanje stepena energetske efikasnosti u finalnoj potronji. Energetska efikasnost iz stava 1 ovog lana je odnos izmeu utroka energije i ostvarenog uinka u uslugama, dobrima ili energiji.
Mjere energetske efikasnosti lan 3

Mjere energetske efikasnosti, u smislu ovog zakona, su: - radnje i aktivnosti kojima se postie poboljanje energetske efikasnosti, a koje se mogu provjeriti, izmjeriti ili procijeniti; - proizvodnja elektrine, odnosno toplotne energije korienjem obnovljivih izvora energije, pod uslovom da se proizvedena elektrina, odnosno toplotna energija koristi za sopstvene potrebe; - edukativne ili informativne aktivnosti u cilju jaanja svijesti pravnih i fizikih lica o znaaju, efektima i mogunostima za unaprjeenje energetske efikasnosti.
Znaenje izraza lan 4

Izrazi upotrijebljeni u ovom zakonu imaju sljedee znaenje: 1) energija je elektrina energija, toplota i energenti koji su u prometu, prirodni gas (ukljuujui teni prirodni gas), teni naftni gas, goriva za grijanje i hlaenje, ugalj, goriva za transport, osim goriva za vazduhoplove i plovne objekte i biomasa; 2) poboljanje energetske efikasnosti je poveanje efikasnosti korienja energije u finalnoj potronji kao posljedica tehnolokih promjena, promjena u upravljanju ili promjena u ponaanju potroaa energije; 3) uteda energije je smanjenje potronje energije utvreno mjerenjem ili procjenom potronje prije i poslije primjene mjera za poboljanje energetske efikasnosti, uz usklaivanje sa spoljnim uslovima koji utiu na potronju energije; 4) energetski subjekat je privredno drutvo, pravno lice ili preduzetnik koji obavlja djelatnosti proizvodnje, prenosa, distribucije ili snabdijevanja energijom; 5) distributer energenata je energetski subjekat koji vri distribuciju (promet i transport) energenata kupcima i objektima za distribuciju energenata; 6) operator distributivnog sistema je energetski subjekat koji obavlja djelatnost distribucije elektrine energije, odnosno gasa i koji je odgovoran za pouzdano funkcionisanje, upravljanje, odravanje i razvoj distributivnog sistema na odreenom podruju; 7) snabdjeva energijom je energetski subjekat koji prodaje elektrinu energiju, gas (teni prirodni gas i teni

8) 9) 10) 11) 12) 13) 14)

naftni gas) ili toplotu krajnjim kupcima; krajnji kupac je fiziko ili pravno lice, koje kupuje energiju za sopstvenu potronju; zgrada je objekat koji se sastoji od graevinske konstrukcije, instalacija, ugraene opreme i prostora u kome se koristi energija u skladu sa namjenom zgrade; sistem za klimatizaciju je sistem kojim se obezbjeuje kontrola vlanosti, temperature i kvaliteta vazduha u cilju stvaranja eljenih uslova komfora u objektu; kotao za grijanje je ureaj u kome se zagrijava fluid toplotom osloboenom u procesu sagorijevanja energenta ili transformacijom elektrine energije u toplotu; distributer proizvoda koji utiu na potronju energije je trgovac na malo ili drugo pravno ili fiziko lice koje te proizvode prodaje, iznajmljuje ili izlae radi prodaje krajnjim korisnicima; dobavlja proizvoda koji utiu na potronju energije je ovlaeni zastupnik proizvoaa registrovan u Crnoj Gori, uvoznik ili drugo pravno ili fiziko lice koje te proizvode stavlja na trite; eko dizajn je skup uslova koje mora da ispunjava proizvod koji koristi energiju u pogledu zatite ivotne sredine u periodu koji obuhvata proces njegovog nastanka, upotrebe i stavljanja proizvoda van upotrebe.

II. PLANIRANJE ENERGETSKE EFIKASNOSTI Dokumenti lan 5

Politika energetske efikasnosti utvruje se i sprovodi u skladu sa: - strategijom razvoja energetike (u daljem tekstu: Strategija) koja se donosi u skladu sa zakonom koji ureuje oblast energetike; - akcionim planom energetske efikasnosti; - godinjim operativnim planom poboljanja energetske efikasnosti i - programima i planovima poboljanja energetske efikasnosti.
Indikativni cilj lan 6

Planirana uteda finalne potronje energije na nivou Crne Gore izraava se u apsolutnom iznosu u GWh ili ekvivalentnoj jedinici i u procentima u odnosu na prosjenu finalnu potronju energije i utvruje kao indikativni cilj poboljanja energetske efikasnosti. Indikativni cilj poboljanja energetske efikasnosti utvruje Vlada Crne Gore (u daljem tekstu: Vlada). Indikativni cilj iz stava 1 ovog lana izraunava se na osnovu metodologije koju utvruje Ministarstvo.
Akcioni plan energetske efikasnosti lan 7

Radi ostvarivanja ciljeva i pravaca razvoja energetske efikasnosti utvrenih Strategijom, Vlada donosi akcioni plan energetske efikasnosti (u daljem tekstu: akcioni plan), na period od tri godine. Akcionim planom se naroito utvruju: - indikativni cilj energetske efikasnosti za period od tri godine u skladu sa indikativnim ciljem iz lana 6 ovog zakona; - mjere energetske efikasnosti za ostvarivanje indikativnog cilja i nain njihovog sprovoenja; - dinamika sprovoenja mjera za ostvarivanje indikativnog cilja; - ocjena ostvarivanja indikativnog cilja iz perioda koji prethodi akcionom planu i - procjena sredstava potrebnih za sprovoenje planiranih mjera, izvore i nain njihovog obezbeivanja. Sprovoenje akcionog plana iz stava 1 ovog lana prati organ dravne uprave nadlean za poslove energetske efikasnosti (u daljem tekstu: Ministarstvo) i izvjetaj o njegovom sprovoenju dostavlja Vladi, najkasnije do 30. juna tekue, za prethodnu godinu.

Stepen realizacije indikativnog cilja vri se na osnovu metodologije za mjerenje uteda koju utvruje Ministarstvo. Sredstva za sprovoenje akcionog plana iz alineje 5 stava 2 ovog lana obezbjeuju se iz budeta drave i drugih izvora u skladu sa zakonom.
Poboljanje energetske efikasnosti u dravnim slubenim zgradama lan 8

Slubene zgrade u dravnoj svojini koje koriste dravni organi moraju ispunjavati minimalne zahtjeve energetske efikasnosti u skladu sa odredbama lana 26 stav 6 ovog zakona. Ministarstvo u saradnji sa organom uprave nadlenim za poslove imovine priprema predlog plana rekonstrukcije slubenih zgrada iz stava 1 ovog lana. Plan rekonstrukcije iz stava 2 ovog lana donosi Vlada za period od tri godina. Zgrade i dinamika realizacije mjera iz stava 1 ovog lana utvruju se odlukom Vlade.
Godinji operativni plan poboljanja energetske efikasnosti lan 9

Godinji operativni plan poboljanja energetske efikasnosti donosi Vlada. Godinjim operativnim planom poboljanja energetske efikasnosti u skladu strategijom i akcionim planom naroito se utvruju: - mjere energetske efikasnosti za objekte u dravnoj svojini kojim upravljaju nadleni organi dravne uprave i objekte koje koriste javne slube iji je osniva drava, - mjere energetske efikasnosti za rekonstrukciju slubenih zgrada u skladu sa planom iz lana 8 stav 3 ovog zakona, - dinamika i nain sprovoenja mjera i - sredstva potrebna za sprovoenje mjera, izvori i nain njihovog obezbjeivanja. Organi dravne uprave koji upravljaju objektima u dravnoj svojini pripremaju godinje planove poboljanja energetske efikasnosti za objekte kojima upravljaju i za objekte koje koriste javne slube iji osniva je drava i dostavljaju ih Ministarstvu najkasnije do 1. marta tekue godine. Javnim slubama iz st. 1 i 2 ovog lana smatraju se: javne ustanove, Univerzitet Crne Gore, privredna drutva i pravna lica koja vre poslove od javnog interesa, dravni fondovi i drugi organi i organizacije, za koje se naknada za trokove energije obezbjeuje iz budeta drave. Ministarstvo provjerava usklaenost dostavljenih planova iz stava 3 ovog lana sa akcionim planom i priprema godinji operativni plan poboljanja energetske efikasnosti koji dostavlja Vladi na usvajanje, najkasnije do 1. aprila tekue godine. Sredstva za sprovoenje godinjeg operativnog plana iz stava 5 ovog lana obezbjeuju se iz budeta drave i drugih izvora u skladu sa zakonom.
Izvjetaj o sprovoenju godinjeg operativnog plan poboljanja energetske efikasnosti lan 10

Organ dravne uprave iz lana 9 stav 3 ovog zakona, najkasnije do 1. marta tekue, za prethodnu godinu, podnosi Ministarstvu izvjetaj o realizaciji aktivnosti za koje je bio zaduen godinjim operativnog planom poboljanja energetske efikasnosti. Na osnovu dostavljenih izvjetaja o sprovoenju plana iz stava 1 ovog lana, Ministarstvo sainjava izvjetaj o sprovoenju godinjeg operativnog plan poboljanja energetske efikasnosti, koji dostavlja Vladi na usvajanje, najkasnije do 1. aprila tekue, za prethodnu godinu.
Program poboljanja energetske efikasnosti jedinice lokalne samouprave lan 11

Program poboljanja energetske efikasnosti u skladu sa Strategijom i akcionim planom donosi nadleni organ

jedinice lokalne samouprave za period od tri godine. Program iz stava 1 ovoga lana sadri: 1) predlog mjera energetske efikasnosti na podruju jedinice lokalne samouprave koji obuhvata: - plan adaptacije i odravanja zgrada koje koriste za obavljanje djelatnosti organi lokalne samouprave i javne slube iji je osniva lokalna samouprava, sa ciljem poboljanja energetske efikasnosti; - planove unaprjeenja sistema komunalnih usluga (javna rasvjeta, vodosnabdijevanje, upravljanje otpadom i dr.) i saobraaja radi poboljanja energetske efikasnosti; - specifine mjere energetske efikasnosti u zgradama koje su zatiene kao kulturno dobro i sl.; - druge mjere energetske efikasnosti koje e se sprovesti na podruju lokalne samouprave; 2) dinamiku i nain sprovoenja mjera i 3) sredstva potrebna za sprovoenje programa, izvore i nain njihovog obezbjeivanja.
Usklaenost programa poboljanja energetske efikasnosti sa akcionim planom lan 12

Jedinica lokalne samouprave dostavlja predlog programa poboljanja energetske efikasnosti Ministarstvu radi davanja miljenja o usklaenosti sa akcionim planom. Prilikom usvajanja programa poboljanja energetske efikasnosti razmatra se i miljenje Ministarstva.
Finansiranje mjera energetske efikasnosti jedinica lokalne samouprave lan 13

Finansiranje mjera energetske efikasnosti za jedinice lokalne samouprave moe se obezbijediti iz budeta drave za mjere iz programa poboljanja energetske efikasnosti jedinice lokalne samouprave koji je usklaen sa akcionim planom. Pojedine mjere energetske efikasnosti jedinica lokalne samouprave moe finansirati iz sopstvenih izvora i ako nijesu utvreni programom poboljanja energetske efikasnosti, pod uslovom da nijesu u suprotnosti sa akcionim planom.
Plan poboljanja energetske efikasnosti jedinice lokalne samouprave lan 14

Radi sprovoenja programa poboljanja energetske efikasnosti iz lana 11 ovog zakona, jedinica lokalne samouprave donosi godinji plan poboljanja energetske efikasnosti kojim se naroito utvruju: - mjere energetske efikasnosti ije sprovoenje se planira; - dinamiku i nain sprovoenja mjera i - sredstva potrebna za sprovoenje mjera i nain njihovog obezbjeivanja. Plan poboljanja energetske efikasnosti iz stava 1 ovog lana jedinica lokalne samouprave donosi najkasnije do 31. marta tekue godine.
Izvjetaj o sprovoenju plana poboljanja energetske efikasnosti lan 15

Izvjetaj o sprovoenju plana poboljanja energetske efikasnosti jedinica lokalne samouprave podnosi Ministarstvu najkasnije do 1. marta tekue, za prethodnu godinu. Uz izvjetaj o sprovoenju plana iz stava 1 ovog lana dostavlja se i plan poboljanja energetske efikasnosti na koji se izvjetaj odnosi.
Plan poboljanja energetske efikasnosti velikog potroaa lan 16

Privredno drutvo ija je pretena djelatnost u proizvodnom sektoru, sektoru trgovine i usluga i ija ukupna godinja potronja primarne energije prelazi 10.000 MWh (u daljem tekstu: veliki potroa) duan je da utvrdi godinji plan poboljanja energetske efikasnosti velikog potroaa u skladu sa akcionim planom.

Veliki potroa je duan da plan poboljanja energetske efikasnosti iz stava 1 ovog lana dostavi Ministarstvu najkasnije do 31. marta tekue godine. Izvjetaj o sprovoenju plana za poboljanje energetske efikasnosti iz stava 1 ovog lana veliki potroa podnosi Ministarstvu, najkasnije do 31. marta tekue, za prethodnu godinu. Potroa energije ija godinja potronja energije dostigne nivo iz stava 1 ovog lana, odnosno veliki potroa ija se potronja energije smanji ispod nivoa iz stava 1 ovog lana, duan je da promjenu potronje energije prijavi Ministarstvu u roku od 30 dana, od isteka godine u kojoj je promjena nastala. Na osnovu prijava iz stava 4 ovog lan Ministarstvo vodi evidenciju velikih potroaa. Potroa energije utvruje ukupnu godinju potronju primarne energije iz stava 1 ovog lana u skladu sa metodologijom koja se utvruje propisom koji donosi Ministarstvo. Za potroaa energije koji dostigne nivo potronje energije iz stava 1 ovog lana Ministarstvo e donijeti rjeenje o upisu u evidenciju velikih potroaa i velikom potroau naloiti da pripremi plan poboljanja energetske efikasnost iz stava 1 ovog lana i preduzme mjere iz lana 22 ovog zakona. Sadraj plana za poboljanje energetske efikasnosti velikog potroaa i izvjetaja iz st. 1 i 3 ovog lana utvruje se propisom koji donosi Ministarstvo.
Blii sadraj programa, planova i izvjetaja lan 17

Blii sadraj godinjeg operativnog plana iz lana 9 ovog zakona, programa poboljanje energetske efikasnosti iz lana 11 ovog zakona i plana poboljanja energetske efikasnosti iz lana 14 ovog zakona, kao i izvjetaja iz l. 10 i 15 ovog zakona utvruje se propisom koji donosi Ministarstvo.
Program poboljanja energetske efikasnosti snabdjevaa energijom i distributera energenata lan 18

Snabdjeva energijom, odnosno distributer energenata duan je da utvrdi program poboljanja energetske efikasnosti kod krajnjih kupaca i sprovodi mjere predviene programom. Program iz stava 1 ovoga lana donosi se za period od tri godine i naroito sadri: - mjere za poboljanja energetske efikasnosti kod krajnjih kupaca; - dinamiku i nain realizacije mjera; - sredstva potrebna za sprovoenje mjera i nain njihovog obezbjeivanja; - planirane utede energije po osnovu realizacije mjera energetske efikasnosti i - metodologiju za mjerenje uteda postignutih realizacijom mjera. Snabdjeva energijom, odnosno distributer energenata dostavlja predlog programa poboljanja energetske efikasnosti Ministarstvu radi davanja saglasnosti.
III. MJERE ENERGETSKE EFIKASNOSTI Obaveze javnog sektora lan 19

Organi dravne uprave, jedinice lokalne samouprave i javne slube iji je osniva drava, odnosno lokalna samouprava duni su da upravljaju energijom u objektima ili djelovima objekata koje koriste i za koje se naknada trokova za energiju plaa iz budeta. Upravljanje energijom iz stava 1 ovog lana obuhvata praenje i analiziranje potronje energije, sprovoenje energetskih pregleda, sprovoenje mjera energetske efikasnosti i voenje informacionog sistema energetske efikasnosti. Subjekti iz stava 1 ovog lana duni su da upoznaju zaposlene sa mjerama energetske efikasnosti i nainu njihove primjene. Sadraj podataka koji se unose u informacione sisteme energetske efikasnosti i mjere energetske efikasnosti sa smjernicama za njihovo sprovoenje utvruju se propisom koji donosi Ministarstvo.

Javne nabavke roba i usluga lan 20

Naruilac robe i usluga duan je da u postupku javne nabavke cijeni energetsku efikasnost roba i usluga i prilikom odluivanja o izboru ponuaa ije su ponude jednako vrednovane u skladu sa zakonom koji ureuje javne nabavke, prednost da nabavci roba, odnosno usluga kojima se obezbjeuje vii stepen energetske efikasnosti.
Kupovina ili zakup zgrada lan 21

Subjekti iz lana 19 stav 1 ovog zakona duna su da prilikom kupovine ili zakupa slubenih zgrada, odnosno djelova zgrada za slubene potrebe prilikom odluivanja o izboru ponuaa ije su ponude jednako vrednovane u skladu sa zakonom koji ureuje javne nabavke, prednost daju zgradama, odnosno djelovima zgrada sa viim stepenom energetske efikasnosti. Ocjena stepena energetske efikasnosti iz lana 20 stav 1 ovog zakona i stava 1 ovog lana vri se u skladu sa metodologijom za utvrivanje stepena energetske efikasnosti koja se utvruje propisom koji donosi Ministarstvo.
Obaveze velikog potroaa lan 22

Veliki potroa je duan da: - odredi jedno ili vie lica odgovornih za upravljanje energijom i o tome obavijesti Ministarstvo; - sprovodi mjere za efikasno korienje energije utvrene u planu poboljanja energetske efikasnosti iz lana 16 ovog zakona; - vodi evidenciju o potronji energije ukupno i pojedinano po objektima.
Dostava podataka o godinjoj potronji energije lan 23

Subjekti iz lana 19 stav 1 ovog zakona i veliki potroai duni su da podatke o godinjoj potronji energije i o sprovedenim mjerama energetske efikasnosti u objektima ili djelovima objekata za koje plaaju trokove za isporuenu energiju dostave u centralni informacioni sistem energetske efikasnosti koji vodi Ministarstvo, najkasnije do 1. marta tekue, za prethodnu godinu. Vrste i nain unoenja podataka koji se dostavljaju u centralni informacioni sistem iz stava 1 ovog lana i sadraj centralnog informacionog sistema utvruju se propisom koji donosi Ministarstvo.
Mjerenje potronje energije lan 24

Snabdjeva energijom duan je da krajnjem kupcu obezbijedi ureaje za mjerenje potronje energije kojima se utvruju podaci o stvarnoj potronji i periodu potronje energije. Obraun stvarne potronje energije vri se u skladu sa ugovorom o isporuci energije. Snabdjeva energijom iz stava 1 ovog lana duan je da krajnjem kupcu u raunu za utroenu energiju iskae podatke o: - cijeni i stvarnoj potronji energije; - potronji energije u odnosu na potroenu energiju u istom periodu prethodne godine; - potronji energije u odnosu na prosjenu potronju energije iste korisnike grupe, i - mjestu na kojem se mogu dobiti informacije o mjerama, opremi i ureajima kojima se postie vei stepen energetske efikasnosti. -

Obaveze dostavljanja podataka snabdjevaa energijom i distributera energenata lan 25

Snabdjeva energijom i distributer energenata duni su da Ministarstvu dostave podatke o potronji energije, odnosno energenata, najkasnije do 15. februara tekue, za prethodnu godinu. Subjekti iz stava 1 ovog lana duni su da Ministarstvu mjeseno dostavljaju podatke o potronji energije, odnosno energenata u objektima koji su u dravnoj svojini. Podaci iz st. 1 i 2 ovog lana obuhvataju prikaz potronje energije i energenata i trokova za isporuenu energiju i energente prema strukturi, kategorijama kupaca, vrstama i mjestu potronje.
Energetska efikasnost zgrada lan 26

Projektovanje, graenje i rekonstrukcija, odnosno adaptacija zgrada vri se na nain kojim se obezbjeuje ispunjavanje minimalnih zahtjeva energetske efikasnosti zgrada, u skladu sa vrstom i namjenom zgrada. Minimalni zahtjevi energetske efikasnosti iz stava 1 ovog lana propisuju se za karakteristike omotaa zgrade i tehnikih sistema zgrade uzimajui u obzir optimalni odnos trokova za njihovo ispunjenje i smanjenje potronje energije koje se njima postie. Specifina potronja energije u novim zgradama i zgradama koje se rekonstruiu ne smije biti vea od vijednosti dozvoljene specifine potronje energije. Specifina potronja energije iz stava 3 ovog lana predstavlja odnos energetskog svojstva zgrade i odgovarajue povrine objekta. Energetsko svojstvo zgrade iz stava 4 ovog lana predstavlja izraunatu ili izmjerenu koliinu energije koja je potrebna za zadovoljenje potrebe energije za grijanje, hlaenje, ventilaciju, toplu vodu i osvjetljenje, pri uobiajenom nainu korienja zgrade. Minimalne zahtjeve energetske efikasnosti iz stava 1 ovog lana, dozvoljene vrijednosti godinje specifine potronje energije prema vrstama i namjenama zgrada, metodologiju izraunavanja energetskog svojstva zgrada i vrste zgrada na koje se u skladu sa namjenom ne primjenjuju minimalni zahtjevi iz stava 1 ovog lana, propisuje Ministarstvo, uz saglasnost organa dravne uprave nadlenog za poslove graevinarstva.

Vrenje energetskog pregleda lan 27

Energetski pregledom se utvruje stanje energetske potronje objekta, odreuju mjere energetske efikasnosti i isplativost njihove primjene. Energetski pregled zgrade i redovni energetski pregled sistema za grijanje i sistema za klimatizaciju obuhvata prikupljanje podataka o karakteristikama zgrade i sistema za grijanje i sistema za klimatizaciju koje utiu na potronju energije i utvrivanje finalne potronje energije. Na osnovu izvrenog energetskog pregleda iz stava 1 ovog lana, sainjava se izvjetaj o izvrenom energetskom pregledu koji naroito sadri: - podatke o potronji energije zgrade i sistema za grijanje i klimatizaciju; - podatke o stepenu usklaenosti karakteristika zgrade i sistema za grijanje i klimatizaciju sa propisanim zahtjevima; - procjenu energetske efikasnosti sa indikatorima na osnovu kojih je izvrena procjena; - predlog mjera za smanjenje potronje energije i poboljanje energetske efikasnosti sa procjenom utede energije i nainom njenog utvrivanja; - procjenu sredstava potrebnih za sprovoenje mjera za poboljanje energetske efikasnosti i procjenu ekonomske isplativosti tih mjera; - preporuke za upravljanje energijom u cilju poboljanja energetske efikasnosti.

Za potrebe vrenja energetskog pregleda naruilac energetskog pregleda duan je da obezbijedi raspoloive podatke, tehniku dokumentaciju i druge uslove za nesmetano vrenje energetskog pregleda. Izvjetaj iz stava 2 ovog lana moe da potpie samo lice iz lana 31 stav 1 alineja 2 i stav 2 alineja 2 ovog zakona, za preglede za koje je ovlaeno. Energetski pregled zgrade vri se na nain utvren metodologijom vrenja energetskog pregleda. Sadraj izvjetaja i metodologiju iz st. 2 i 5 ovog lana i uslove za vrenje energetskog pregleda zgrada u zavisnosti od sloenosti tehnikih sistema u zgradi utvruje se propisom koji donosi Ministarstvo.
Redovni energetski pregled sistema lan 28

Vlasnik sistema grijanja sa kotlovima ukupne nominalne toplotne snage 20 kW i vee duan je da obezbijedi sprovoenje redovnih energetskih pregleda sistema za grijanje. Vlasnik sistema za klimatizaciju nominalne rashladne snage 12 kW i vee duan je da obezbijedi sprovoenje redovnih energetskih pregleda sistema za klimatizaciju. Nain i rokovi vrenja redovnih energetskih pregleda sistema za grijanje i sistema klimatizaciju utvruju se propisom koji donosi Ministarstvo.

Finansiranje i podsticaji lan 29

Sredstva za finansiranje projekata i sprovoenje mjera energetske efikasnosti obezbjeuju iz: budeta drave, budeta jedinice lokalne samouprave, donacija, kredita i drugih izvora, u skladu sa zakonom. Pravna i fizika lica i preduzetnici koji primjenjuju tehnologije, vre proizvodnju i stavljaju u promet proizvode koji doprinose poboljanju energetske efikasnosti ostvaruju poreske, carinske i druge olakice ili oslobaanja od obaveze plaanja u skladu sa zakonom odnosno odlukom jedinice lokalne samouprave.
IV. DJELATNOST VRENJA ENERGETKOG PREGLEDA Ovlaenje za vrenje energetskih pregleda lan 30

Energetski pregled zgrada i sistema za grijanje i sistema za klimatizaciju moe da vri privredno drutvo, preduzetnik i pravno lice koje ima ovlaenje za vrenje energetskih pregleda (u daljem tekstu: ovlaeno lice).

Uslovi za sticanje ovlaenja za vrenje energetskog pregleda lan 31

Ovlaenje za vrenje energetskog pregleda zgrada moe stei privredno drutvo, preduzetnik ili pravno lice koje: - je registrovano u Centralnom registru privrednih subjekata (u daljem tekstu: CRPS) za obavljanje, kao pretene, jedne od sledeih djelatnosti: projektovanje, graenje, struni nadzor nad graenjem, revizija projektne dokumentacije i struni poslovi iz oblasti energetike; - ima na neodreeno vrijeme zaposleno lice sa zavrenom visokom strunom spremom elektroenergetske, mainske, graevinske ili arhitektonske struke sa najmanje pet godina radnog iskustva u struci na poslovima projektovanja, graenja, strunog nadzora nad graenjem, revizije projektne dokumentacije, ispitivanja energetskih postrojenja ili instalacija i koje ima potvrdu o poloenom strunom ispitu za vrenje energetskih pregleda zgrada (u daljem tekstu: kvalifikovano lice za vrenje energetskih pregleda zgrada). Ovlaenje za vrenje energetskog pregleda sistema za grijanje i sistema za klimatizaciju moe stei privredno drutvo, preduzetnik ili pravno lice koje pored uslova is stava 1 alineja 1 ovog lana ima na neodreeno vrijeme zaposleno lice sa zavrenom visokom strunom spremom mainske struke sa najmanje pet godina radnog iskustva u struci na poslovima projektovanja, rukovoenja i strunog nadzora nad ugradnjom termotehnikih

postrojenja ili instalacija, ispitivanja energetskih postrojenja ili instalacija i koje ima potvrdu o poloenom strunom ispitu za vrenje energetskih pregleda sistema grijanja i sistema klimatizacije (u daljem tekstu: kvalifikovano lice za vrenje energetskih pregleda sistema za grijanje i sistema za klimatizaciju). Ovlaeno lice za vrenje energetskih pregleda zgrada iz stava 1 ovog lana moe da vri redovne energetske preglede sistema za grijanje i sistema za klimatizaciju, ako ima zaposleno lice mainske struke na neodreeno vrijeme, koje ima potvrdu o poloenom strunom ispitu za vrenje energetskih pregleda zgrada. Uslovi iz st. 1, 2 i 3 ovog lana, sadraj zahtjeva i dokumentacija koja se prilae uz zahtjev utvruju se propisom koji donosi Ministarstvo. Ispunjenost uslova iz st. 1, 2 i 3 ovog lana utvruje i ovlaenje za vrenje energetskog pregleda izdaje Ministarstvo.
Program obuke i struni ispit lan 32

Struni ispiti iz lana 31 stav 1 alineja 2 i stava 2 ovog zakona polau se na nain i prema programu obuke za vrenje energetskih pregleda zgrada, odnosno energetskih pregleda sistema za grijanje i sistema za klimatizaciju koji se utvruju propisom koji donosi Ministarstvo. Potvrdu o poloenom strunom ispitu izdaje ovlaena organizacija. Polaznik obuke plaa trokove organizacije obuke i polaganja strunog ispita.

Sprovoenje programa obuke i strunog ispita lan 33

Sprovoenje programa obuke i strunog ispita moe da vri organizacija koja ispunjava propisane uslove u pogledu kadrova, opreme i prostora. Uslovi iz stava 1 ovog lana, sadraj zahtjeva i dokumentacija koja se prilae uz zahtjev utvruju se propisom koji donosi Ministarstvo. Ispunjenost uslova iz stava 1 ovog lana utvruje i ovlaenje za sprovoenje programa obuke i strunog ispita izdaje Ministarstvo. Ovlaenje iz stava 3 ovog lana izdaje se na period od pet godina. Ministarstvo e oduzeti ovlaenje iz stava 3 ovog lana ako je ovlaenje izdato na osnovu neistinitih i netanih podataka, odnosno ako ovlaena organizacija prestane da ispunjava propisane uslove.

Registar ovlaenih lica lan 34

Registre ovlaenih lica za vrenje energetskih pregleda i ovlaenih organizacija za sprovoenje programa obuke i polaganja strunog ispita vodi Ministarstvo. Sadraj i nain voenja registara iz stava 1 ovog lana utvruju se propisom koji donosi Ministarstvo.
Strano lice lan 35

Poslove energetskog pregleda moe da obavlja strano lice koje je za vrenje energetskog pregleda registrovano u dravi sjeditu tog lica i ije kvalifikovano lice za vrenje energetskih pregleda zgrada i/ili kvalifikovano lice za vrenje energetskih pregleda sistema za grijanja i sistema za klimatizaciju ispunjava uslove utvrene ovim zakonom u skladu sa posebnim zakonom kojim se regulie priznavanje strunih kvalifikacija odnosno inostranih sertifikata.

Oduzimanje ovlaenja lan 36

Ovlaenje za vrenje energetskog pregleda Ministarstvo e oduzeti ako: - se utvrdi da je ovlaenje izdato na osnovu netanih i neistinitih podataka; - ovlaeno lice obavlja energetske preglede suprotno ovom zakonu; - kvalifikovano lice za vrenje energetskih pregleda zgrada ili kvalifikovano lice za vrenje energetskih pregleda sistema za grijanja i sistema za klimatizaciju, bude osueno na bezuslovnu kaznu zatvora u trajanju od najmanje est mjeseci; - ovlaeno lice prestane da ispunjava uslove na osnovu kojih je steklo ovlaenje.
Obaveze ovlaenog lica lan 37

Ovlaeno lice duno je da energetski pregled vri se u skladu sa ovim zakonom, tehnikim propisima i pravilima struke. Ovlaeno lice duno je da vodi evidenciju i uva izvjetaje o izvrenim energetskim pregledima najmanje deset godina od dana izvrenog energetskog pregleda. Ovlaeno lice duno je da saini i dostavi godinji izvjetaj o izvrenim energetskim pregledima Ministarstvu, do 1. marta tekue, za prethodnu godinu. Ovlaeno lice duno je da na zahtjev Ministarstva dostavi kopiju izvjetaja o izvrenom energetskom pregledu, u roku od osam dana, od dana dostavljanja zahtjeva.
Zabrana vrenja energetskog pregleda lan 38

Ovlaeno lice ne smije da vri energetski pregled ako je naruilac pravno lice: - u kojem ovlaeno lice ima uee u svojini, odnosno ako naruilac ima uee u svojini ovlaenog lica; - za koje je ovlaeno lice uestvovalo u izradi projekta, reviziji projekta, graenju i strunom nadzoru nad graenjem objekta za koji se obavlja energetski pregled; - u kojem je ovlaeno lice lan organa upravljanja, punomonik ili zaposleni; - u kojem je brani drug, srodnik u pravoj liniji, a u pobonoj liniji do drugog stepena srodstva, srodnik po tazbini do prvog stepena, usvojilac ili usvojenik ovlaenog lica, zaposlen, ima udio, lan je organa upravljanja ili njegov punomonik. Ovlaeno lice ne smije da vri energetski pregled ako je naruilac fiziko lice: - za koje je ovlaeno lice uestvovalo u izradi projekta, reviziji projekta, graenju i strunom nadzoru nad graenjem objekta za koji se obavlja energetski pregled; - brani drug, srodnik u pravoj liniji, a u pobonoj liniji do drugog stepena srodstva, srodnik po tazbini do prvog stepena, usvojilac ili usvojenik ovlaenog lica.

V. SERTIFIKOVANJE ZGRADA
Sertifikat o energetskim karakteristikama zgrade lan 39

Na osnovu izvjetaja o izvrenom energetskom pregledu zgrade ovlaeno lice izdaje sertifikat o energetskim karakteristikama zgrade. Sertifikat iz stava 1 ovog lana, naroito sadri: - referentne vrijednosti specifine potronje energije prema namjeni i vrsti zgrade; - vrijednost specifine potronje energije zgrade i

preporuke mjera za poboljanje energetske efikasnosti.

Sertifikat iz stava 1 ovog lana izdaje se na period od deset godina. Ovlaeno lice koje je izvrilo energetski pregled zgrade duno je da primjerak izdatog sertifikata dostavi Ministarstvu, u roku od osam dana od dana izdavanja. Registar izdatih sertifikata vodi Ministarstvo. Metodologiju sertifikovanja zgrada, referentne vrijednosti specifine potronje energije prema namjeni i vrsti zgrade, sadraj sertifikata o energetskim karakteristikama zgrade, vrste zgrada koje se ne sertifikuju i sadraj i nain voenja registra sertifikata o energetskim karakteristikama zgrade utvruju se propisom koji donosi Ministarstvo.
Obaveza sertifikovanja energetskih karakteristika zgrada lan 40

Sertifikat o energetskim karakteristikama zgrade duni su da imaju: - investitori izgraenih odnosno rekonstruisanih zgrada za koje su dobili graevinsku dozvolu nakon stupanja na snagu ovog zakona; - vlasnici zgrada, odnosno djelova zgrada prilikom prodaje ili iznajmljivanja; - organi dravne uprave, jedinice lokalne samouprave i javne slube iji je osniva drava odnosno lokalna samouprava za objekte u dravnoj svojini kojima upravljaju; - vlasnici zgrada koje su u funkciji okupljanjanja veeg broja ljudi, kao to su: hoteli, pozorita, bioskopske, sportske i izlobene dvorane, trni centri i sl.
Obaveze investitora lan 41

Uz zahtjev za izdavanje upotrebne dozvole investitor je duan da priloi sertifikat o energetskim karakteristikama zgrade.
Obaveze vlasnika zgrade lan 42

Prilikom prodaje ili iznajmljivanja zgrade ili njenog dijela, vlasnik je duan da sertifikat o energetskim karakteristikama zgrade ili njenog dijela preda kupcu, odnosno stavi na uvid zakupcu.

Izlaganje sertifikata o energetskim karakteristikama zgrade lan 43

Subjekta iz lana 40 al. 3 i 4 ovog zakona duni su da na vidnom mjestu zgrade postave tablu sa osnovnim podacima iz sertifikata o energetskim karakteristikama zgrade. Izgled i sadraj table iz stava 1 ovog lana utvruju se propisom koji donosi Ministarstvo.

VI. OZNAAVANJE ENERGETSKE EFIKASNOSTI PROIZVODA Proizvodi koji utiu na potronju energije
lan 44

Proizvodi koji utiu na potronju energije oznaavaju se oznakom energetske efikasnosti. Oznaka energetske efikasnosti naroito sadri: - podatke o koliini energije koju proizvod koristi pri propisanim uslovima rada; - vizuelni prikaz klase energetske efikasnosti proizvoda i to, od najniih do najviih vrijednosti energetske

efikasnosti za odreenu vrstu proizvoda; druge podatke o bitnim svojstvima proizvoda i potronji resursa neophodnih za rad proizvoda.

Oznaka energetske efikasnosti proizvoda iz stava 1 ovog lana postavlja se na vidnom mjestu na mjestu prodaje. Vrste proizvoda koji utiu na potronju energije za koje je obavezno oznaavanje energetske efikasnosti i dinamika obaveznog uvoenja oznaka energetske efikasnosti za razliite vrste proizvoda utvruju se propisom koji donosi Ministarstvo. Propisom iz stava 4 ovog lana utvruju se: 1) oblik, izgled i sadraj oznake energetske efikasnosti; 2) oblik i sadraj tehnike specifikacije sa podacima o proizvodu; 3) podaci koje treba da sadri tehnika dokumentacija, radi utvrivanja tanosti informacija sadranih na oznaci i tehnikoj specifikaciji sa podacima o proizvodu; 4) metodologija odreivanja klase energetske efikasnosti proizvoda; 5) standardi i metode mjerenja koji se primijenjuju za utvrivanje podataka i informacija sadranih na oznaci i u tehnikoj specifikaciji; 6) blie mjesto na koje se oznaka postavlja na izloeni proizvod i nain na koji se oznake i/ili informacije pruaju potroaima kada proizvode kupuju ili iznajmljuju putem sredstava komunikacije na daljinu (interneta, kataloga, telemarketinga) ili na drugi slian nain prodaje na daljinu; 7) specifian sadraj oznake kod reklamiranja; 8) nivo odstupanja od vrijednosno iskazanih podataka na oznaci i u tehnikoj specifikaciji. Obaveze proizvoaa
lan 45

Proizvoa je duan da, prije stavljanja na trite proizvoda iz lana 44 stav 4 ovog zakona izradi tehniku specifikaciju, oznaku energetske efikasnosti i tehniku dokumentaciju, koja obezbjeuje uvid u tanost podataka i informacija sadranih u tehnikoj specifikaciji i oznaci energetske efikasnosti. Za tanost oznake energetske efikasnosti i tehnike specifikacije odgovara proizvoa. Obaveze dobavljaa
lan 46

Dobavlja proizvoda iz lana 44 stav 4 ovog zakona duan je da: - obezbijedi tehniku specifikaciju i oznaku energetske efikasnosti, u skladu sa ovim zakonom; - dostavi tehniku specifikaciju i oznaku energetske efikasnosti uz proizvod ili na zahtjev prodavca, bez odlaganja i naknade; - obezbijedi tehniku dokumentaciju za proizvod; - tehniku specifikaciju za proizvod uini dostupnom u brouri ili drugom tampanom materijalu koji prati proizvod i, - obezbijedi da tehniki prirunici proizvoaa i promotivni materijali o proizvodima kojima se opisuju specifini tehniki parametri proizvoda, u tampanom obliku ili prikazani u vizuelnim medijima, kupcima prue potrebne informacije o potronji energije i klasi energetske efikasnosti proizvoda, na jeziku u slubenoj upotrebi u Crnoj Gori.
Obaveze distributera lan 47

Distributer proizvoda iz lana 44 stav 4 ovog zakona duan je da: - kada izlae proizvod postavi oznaku energetske efikasnosti na nain i mjesto, odreeno u skladu sa ovim zakonom, bez korienja drugih oznaka, simbola i opisa koji mogu da izazovu zabludu kod potroaa; - potroaima stavi na raspolaganje tehniku specifikaciju uz uputstvo ili drugu dokumentaciju koja prati proizvod.

U sluaju prodaje ili iznajmljivanja proizvoda iz lana 44 stav 4 ovog zakona putem sredstava komunikacije na daljinu ili na drugi slian nain prodaje na daljinu, distributer je duan da kupcu, prije kupovine proizvoda, prui informacije navedene u oznaci energetske efikasnosti i tehnikoj specifikaciji proizvoda. Pri oglaavanju odreenog modela proizvoda iz lana 44 stav 4 ovog zakona distributer, odnosno dobavlja duan je da, pri navoenju podataka i informacija o potronji energije ili cijene, navede i klasu energetske efikasnosti proizvoda. Svi tehniki promotivni materijali o proizvodima iz lana 44 stav 4 ovog zakona u kojima se opisuju specifini tehniki parametri proizvoda, kao to su tehniki prirunici i broure proizvoaa, u tampanom ili elektronskom obliku, treba da sadre podatke i informacije o potronji energije i klasi energetske efikasnosti proizvoda na jeziku u slubenoj upotrebi u Crnoj Gori.
Eko dizajn proizvoda koji utiu na potronju energije lan 48

Proizvodi koji utiu na potronju energije mogu biti stavljeni na trite samo ako: ispunjavaju utvrene tehnike zahtjeve eko dizajna proizvoda; je njihova usklaenost utvrena u propisanom postupku; su oznaeni u skladu sa propisom koji ureuje zahtjeve za tu grupu proizvoda. Zahtjevi iz stava 1 ovog lana utvruju se propisom koji donosi Ministarstvo.
VII. ENERGETSKE USLUGE Pruanje energetske usluge lan 49

Mjere energetske efikasnosti iz lana 3 alineja 1 ovog zakona mogu se sprovoditi i pruanjem energetskih usluga prilikom energetskog pregleda, projektovanja, graenja, strunog nadzora nad graenjem, rekonstrukcije, odravanja objekata, kao i upravljanja i nadzora nad potronjom energije. Energetskom uslugom iz stava 1 ovog lana obezbjeuje se poveanje energetske efikasnosti, odnosno utede energije, ostvarivanje materijalne koristi i zatita ivotne sredine uz primjenu energetski efikasne tehnologije i/ili postupaka, na mjerljiv i provjerljiv nain. Energetske usluge iz stava 1 ovog lana moe da prua privredno drutvo, pravno lice ili preduzetnik, koji do odreenog stepena preuzima finansijski rizik za obavljene usluge u pogledu naplate, koja se zasniva na postignutim utedama energije (Energy Service Company, u daljem tekstu: ESCO). Meusobni prava i obaveze ESCO i korisnika energetskih usluga ureuju se ugovorom o energetskom uinku, prema kome se sprovoenje mjera energetske efikasnosti plaa prema ugovorenom stepenu poboljanja energetske efikasnosti.
Ugovor o energetskom uinku lan 50

Ugovor o energetskom uinku sainjava se u pisanoj formi i naroito sadri odredbe o: 1) naruiocu energetskih usluga; 2) prualac energetskih usluga; 3) treoj strani, ako ona uestvuje u finansiranju energetskih usluga; 4) ugovornom objektu ili objektima; 5) kriterijumima uinka; 6) referentnom periodu u odnosu na koji se rauna uteda energije; 7) potronji energije u referentnom periodu; 8) mjerama za poboljanje energetske efikasnosti, ugovorenim utedama energije i postupcima za utvrivanje uteda energije; 9) nainu finansiranja mjera za poboljanje energetske efikasnosti;

10) nainu odreivanja i plaanja naknade za pruanje energetske usluge; 11) vremenu na koje se ugovor zakljuuje; 12) drugim pravima i obavezama ugovornih strana. Sredstva za izvoenje energetskih usluga obezbeuje prualac, u potpunosti ili djelimino, iz sopstvenih izvora ili od treih lica. Visina trokova pruaoca energetskih usluga, odnosno vrijednost ulaganja za sprovedene mjere poboljanja energetske efikasnosti odreuju se i plaaju pruaocu prema ugovorom odreenom nivou poboljanja energetske efikasnosti. Trokovi pruaoca energetskih usluga i vrijednost ulaganja u primjenu mjera energetske efikasnosti iz stava 3 ovog lana plaaju se odnosno vraaju pruaocu iz uteda u trokovima za energiju ostvarenih u referentnom periodu iz stava 1 taka 7 ovog lana. Prualac energetskih usluga, odnosno trea strana preuzima, u potpunosti ili dijelom, finansijski, tehniki i komercijalni rizik realizacije energetske usluge. Prava i obaveze ugovornih strana iz stava 1 ovog lana odreuju se i vre u skladu sa zakonom kojim se ureuju obligacioni odnosi, ako ovim zakonom nije drugaije odreeno.

VIII. NADZOR Nadzor nad sprovoenjem Zakona lan 51

Nadzor nad sprovoenjem ovog zakona vri Ministarstvo.

Inspekcijski nadzor lan 52

Inspekcijski nadzor nad sprovoenjem odredaba ovog zakona i propisa donijetih na osnovu ovog zakona vri Uprava za inspekcijske poslove i drugi nadleni inspektori. U postupku inspekcijskog nadzora kontrolie se izvravanje obaveza utvrenih ovim zakonom, a posebno koje se odnose na: - postupanje ovlaenih lica za vrenje energetskih pregleda; - rezultate energetskog pregleda i energetskog sertifikovanja zgrade, ako se utvrdi sumnja u istinitost podataka; - potovanje minimalnih zahtjeva energetske efikasnosti kod izgradnje novih i rekonstrukcije odnosno adaptacije postojeih zgrada; - oznaavanje energetske efikasnosti proizvoda koji utiu na potronju energije; - ispunjenost zahtjeva u pogledu eko dizajna proizvoda koji utiu na potronju energije; - blagovremenost i usklaenost planiranja i sprovoenja mjera energetske efikasnosti od strane obveznika; - izvjetavanje obveznika o sprovoenju mjera energetske efikasnosti; - dostava podataka o potronji energije od strane obveznika.
IX. KAZNENE ODREDBE Kaznene odredbe za energetske subjekte lan 53

Novanom kaznom od 3.000 eura do 20.000 eura kaznie se za prekraj pravno lice ako: 1) ne planira i ne sprovodi mjere energetske efikasnosti (lan 18 stav 1); 2) ne obezbijedi krajnjim kupcima odgovarajue ureaje za mjerenje potronje energije iz lana 24 stav 1 ovog zakona; 3) krajnjem kupcu u raunu ne iskae odgovarajue podatke propisane lanom 24 stav 3 ovog zakona;

4) ne dostavi Ministarstvu podatke o potronji energije u propisanom roku (lan 25 st. 1 i 2). Za prekraj iz stava 1 ovog lana kaznie se i odgovorno lice u pravnom licu novanom kaznom od 150 eura do 1300 eura.
Kaznene odredbe za organ, privredno drutvo ili drugo pravno lice i preduzetnika lan 54

Novanom kaznom od 3.000 eura do 20.000 eura kaznie se za prekraj pravno lice, dravni organ, organ lokalne samouprave ili privredno drutvo ako: 1) ne planira i ne sprovodi mjere energetske efikasnosti (l. 9, 11, 14 i 19); 2) ne dostavi Ministarstvu podatke o godinjoj potronji energije ili to ne uini u propisanom roku (lan 23 stav 1); 3) ne obezbijedi ovlaenom licu podatke i uslove za nesmetano vrenje energetskog pregleda (lan 27 stav 4); 4) ne obezbijedi sprovoenje redovnih energetskih pregleda sistema za grijanje ili sistema za klimatizaciju (lan 28); 5) ne vodi evidenciju o obavljenim energetskim pregledima ili ne uva dokumentaciju o izvrenim pregledima u propisanom roku (lan 37 stav 2); 6) ne dostavi Ministarstvu izvjetaj o izvrenim energetskim pregledima u propisanom roku (lan 37 st. 3 i 4); 7) ne dostavi primjerak izdatog sertifikata Ministarstvu u propisanom roku (lan 39 stav 4); 8) ne obezbijedi sertifikat o energetskim karakteristikama zgrade (lan 40); 9) ne obezbijedi izlaganje sertifikata o energetskim karakteristikama zgrade (lan 43) 10) vri energetski pregled suprotno lanu 38 ovog zakona; 11) stavlja u promet ureaje koji utiu na potronju energije suprotno l. 45, 46 i 47 ovog zakona. Za prekraj iz stava 1 ovog lana kaznie se i odgovorno lice u pravnom licu, dravnom organu i organu lokalne samouprave i fiziko lice novanom kaznom od 150 eura do 1.300 eura. Za prekraj iz stava 1 ovog lana kaznie se preduzetnik novanom kaznom od 300 eura do 3.000 eura.
X. PRELAZNE I ZAVRNE ODREDBE Podzakonski akti lan 55

Propisi za sprovoenje ovog zakona, donijee se u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog zakona. Do poetka primjene propisa iz stava 1 ovog lana, primjenjivae se podzakonski akti donijeti na osnovu Zakona o energetskoj efikasnosti (Slubeni list CG, broj 29/10).
Programi i planovi poboljanja energetske efikasnosti lan 56

Strategija energetske efikasnosti Crne Gore prestaje da vai danom poetka primjene Strategije razvoja energetike do 2030. godine. Akcioni plan energetske efikasnosti za period 2016-2018. godine, donijee se do 30. juna 2016. godine Programi iz l. 11 i 18 ovog zakona donijee se u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog zakona. Veliki potroai duni su da plan poboljanja energetske efikasnosti iz lana 16 ovog zakona utvrde u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Uspostavljanje informacionih sistema energetske efikasnosti lan 57

Ministarstvo e uspostaviti centralni informacioni sistem energetske efikasnosti iz lana 23 ovog zakona u roku od dvije godine, od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Subjekti iz lana 19 ovog zakona, duna su da uspostave informacione sisteme energetske efikasnosti u roku od dvije godine o dana stupanja na snagu ovog zakona.
Rokovi za sertifikovanje zgrada lan 58

Vlasnici zgrada iz lana 40 al. 3 i 4 ovog zakona ija je ukupna korisna povrina vea od 500 m2, duni su da pribave sertifikat o energetskim karakteristikama do 1. januara 2018. godine. Vlasnici zgrada iz lana 40 al. 3 i 4 ovog zakona ija je ukupna korisna povrina vee od 250 m2, duni su da pribave sertifikat o energetskim karakteristikama do 1. januara 2021. godine.
Odloena primjena lan 59

Odredbe l. 28 i 40 ovog zakona primjenjivae se od 1. januara 2015. godine.

Prestanak vaenja zakona lan 60

Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da vai Zakon o energetskoj efikasnosti (Slubeni list CG, broj 29/10) i odredba lana 145 Zakona o izmjenama i dopunama zakona kojim su propisane novane kazne za prekraje (Slubeni list CG, broj 40/11).
Stupanje na snagu lan 61

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Slubenom listu Crne Gore".

OBRAZLOENJE ZAKONA O EFIKASNOM KORIENJU ENERGIJE I Ustavni osnov za donoenje zakona Ustavni osnov za donoenje Zakona o efikasnom korienju energije je u lanu 16 taka 5 Ustava Crne Gore, kojim je utvreno da se zakonom ureuju pitanja od interesa za Crnu Goru, u koja pitanja spada i oblast energetike ukljuujui i energetsku efikasnost. II Razlozi za donoenje zakona Crna Gora se u svojim stratekim energetskim dokumentima opredijelila za to vei stepen efikasnosti korienja energije. Unapreenje energetske efikasnosti predstavlja jedan od glavnih stratekih ciljeva nacionalne energetske politike iskazane u Strategiji razvoja energetike i u Strategiji energetske efikasnosti, kao i Akcionim planovima za njihovu realizaciju koje je usvojila Vlada. Energetska efikasnost u Crnoj Gori je na niskom nivou. Naime, energetski sektor u Crnoj Gori karakterie izrazito visok energetski intenzitet u poreenju sa zemljama Evropske unije (EU) i drugim razvijenim zemljama. Crna Gora je zavisna od uvoza energije, to potencijale energetske efikasnosti ini jako znaajnim tako da razvoj energetske efikasnosti praktino predstavlja novi izvor energije, jer onu koliinu energije koja se nepotrebno troi, ne treba ni proizvesti. Crna Gora vei dio finalne energije obezbjeuje iz uvoza. To znai da je unapreenje energetska efikasnost od velikog interesa za Crnu Goru sa politikog i ekonomskog gledita, a naroito u odnosu na uravnoteenje spoljno-trgovinskog bilansa. Crna Gora se kao zemlja kandidat za pristupanje EU, kao i kroz lanstvo u Energetskoj zajednici (Energy Community), obavezala na implementaciju acquis communitaire EU iz podruja energetike. Za energetsku efikasnosti EU je donijela niz direktiva u razliitim aspektima energetske efikasnosti koje su posluile kao izvrsna podloga i smjernice za definisanje konkretnih zakonskih i institucionalnih rjeenja za podsticanje energetske efikasnosti u Crnoj Gori. S obzirom da je energetska efikasnost izrazito multidisciplinarno podruje, mjere za njeno podsticanje potrebno je uvrstiti i u opte energetsko zakonodavstvo, ali i u zakonodavstvo iz drugih podruja, kao to su poreska i carinska politika, javna nabavka, gradnja, ureenje prostora i zatita ivotne okoline i dr. Cijenei neophodnost da se u Crnoj Gori urede prava i obaveze u oblasti energetske efikasnosti, Ministarstvo ekonomije je pripremilo Zakon o energetskoj efikasnosti ("Sl. list Crne Gore" br. 29/10) koji je Skuptina Crne Gore usvojila 22. aprila 2010. godine. Postojeim Zakonom o energetskoj efikasnosti, uspostavljen se osnovni pravni okvir za razvijanje sistema energetske efikasnosti, to ukljuuje i racionalno korienje i utedu energije gdje je to mogue i to kroz precizno utvrivanje dokumenata i mjera energetske efikasnosti, nadlenosti, prava i obaveze subjekata relevantnih za primjenu Zakona. Nakon usvajanja Zakona o energetskoj efikasnosti, pravni okvir u oblasti o energetske efikasnosti, na nivou EU, je u znaajnoj mjeri revidovan i ojaan. Naime, EU je usvojila nove, stroije zahtjeve koji stavljaju van snage prethodni pravni i politiki okvir, a prije svega kroz donoenje: Direktive 2012/27/EU o energetskoj efikasnosti koja stavlja van snage Direktivu 2006/32/EC o efikasnom krajnjem korienju energije i energetskim uslugama, Direktive 2010/31/EU o energetskim karakteristikama zgrada koja stavlja van snage Direktivu 2002/91/EC; Direktive 2010/30/EU o energetskom oznaavanju proizvoda koji utiu na potronju energije koja stavlja van snage Direktivu 92/75/EEC o energetskom oznaavanja ureaja za domainstvo; Direktive 2009/125/EC o uspostavljanju okvira sa zahtjevima za eko dizajn proizvoda koji utiu na potronju energije koja stavlja van snage Direktivu 2005/32/EC uspostavljanju okvira sa zahtjevima za eko dizajn proizvoda koji koriste energiju. Vie vezanih regulativa za implementaciju Direktiva 2010/30/EU i 2009/125/EC za pojedine grupe proizvoda.

Kako je Crna Gora kroz lanstvo u Energetskoj zajednici prihvatila obavezu transponovanja zahtjeva navedenih direktiva, to je uslovilo potrebu za dalje razvijanje pravnog okvira u oblasti energetske efikasnosti tj. izradu inoviranog zakona (Zakon o efikasnom korienju energije). Donoenje novog Zakona omogui e efikasniju primjenu i razvoj podzakonskih akata, posebno onih koji ureuju oblast energetske efikasnosti zgrada. Kako postojei Zakon o energetskoj efikasnosti ureuje nain efikasnog korienja energije, mjere za poboljanje energetske efikasnosti i druga pitanja od znaaja za energetsku efikasnost na strani finalne potronje i kako se ne primjenjuje na energetsku efikasnost postrojenja za proizvodnju, prenos i distribuciju energije, opravdano je preimenovanje ovog zakona u Zakon o efikasnom korienju energije. III Usaglaenost sa evropskim zakonodavstvom Tekst je usaglaen sa evropskim propisima, kako slijedi: Energetska efikasnost na strani finalne potronje - Direktiva 2012/27/EU o energetskoj efikasnosti; Energetska efikasnost u sektoru zgrada - Direktiva 2010/31/EU o energetskim karakteristikama zgrada; Energetsko oznaavanje proizvoda koji utiu na potronju energije - Direktiva 2010/30/EU o energetskom oznaavanju proizvoda koji utiu na potronju energije i implementirajue regulative za pojedine grupe proizvoda; Eko-dizajn proizvoda koji utiu na potronju energije - Direktiva 2009/125/EC o uspostavljanju okvira sa zahtjevima za eko-dizajn proizvoda koji utiu na potronju energije i implementirajue regulative za pojedine grupe proizvoda. IV Obrazloenje osnovnih pravnih instituta Zakonom se ureuju odnosi u oblasti efikasnog korienja energije u sektorima finalne potronje, obaveze za donoenje programa i planova za poboljanje energetske efikasnosti na nacionalnom i lokalnom nivou i na nivou energetskih subjekata i potroaa, njihovo sprovoenje, javna ovlaenja i odgovornosti za utvrivanje i sprovoenje politike energetske efikasnosti, kao sve ostale mjere energetske efikasnosti i obveznici njihovog sprovoenja. Zakon se ne odnosi na energetsku efikasnost u postrojenjima za proizvodnju i transformaciju, prenos i distribuciju energije. Energetska efikasnost u ovim postrojenjima ureuje se Zakonom o energetici. Zakon ima deset poglavlja i to: I II IV V OSNOVNE ODREDBE PLANIRANJE ENERGETSKE EFIKASNOSTI DJELATNOST VRENJA ENERGETSKOG PREGLEDA SERTIFIKOVANJE ZGRADA

III MJERE ENERGETSKE EFIKASNOSTI

VI OZNAAVANJE ENERGETSKE EFIKASNOSTI PROIZVODA VII ENERGETSKE USLUGE VIII NADZOR IX X KAZNENE ODREDBE PRELAZNE I ZAVRNE ODREDBE

Osnovne odredbe (l. 1-4) U optim odredbama utvruje se predmet zakona - poveanje energetske efikasnosti u finalnoj potronji. U ovom dijelu takoe se definiu pojmovi energetske efikasnosti i mjera energetske efikasnosti, kao i drugi pojmovi upotrijebljeni u zakonu. Definicije pojmova usklaene su sa odgovarajuim definicijama evropskog zakonodavstva.

Planiranje energetske efikasnosti (l. 5-18) Osnovni dokumenti energetske efikasnosti su: Strategija razvoja energetike Crne Gore u dijelu koji se odnosi na oblast energetske efikasnosti; Akcioni plan energetske efikasnosti (lan 7); godinji operativni plan poboljanja energetske efikasnosti (lan 9); programi i planovi poboljanja energetske efikasnosti jedinica lokalne samouprave (l. 11 i 14); planovi poboljanja energetske efikasnosti velikih potroaa (lan 16); i programi poboljanja energetske efikasnosti snabdjevaa energijom i distributera energenata (lan 18). Ovakva struktura dokumenata je jednostavna i djelotvorna - strategijom se utvruju osnovne smjernice, a Akcionim planom nain i dinamika sprovoenja planiranih aktivnosti. Planovi i programi lokalne samouprave moraju biti u skladu sa Akcionim planom energetske efikasnosti. U ovom poglavlju takoe se utvruje nadlenost za donoenje trogodinjeg Akcionog plana (Vlada), godinjeg operativnog plana poboljanja energetske efikasnosti (Vlada), kao i obaveza praenja realizacije. Na lokalnom nivou jedinice lokalne samouprave donose trogodinje programe i godinje planove. Treba istai da je poveanje energetske efikasnosti obaveza svih dravnih i lokalnih organa koji moraju, u skladu sa mogunostima i ovlaenjima dati svoj doprinos. Zbog toga se obaveza donoenja planova i programa ustanovljava i na lokalnom nivou. U proizvodnom sektoru, sektoru trgovine i usluga obavezu planiranja i sprovoenja mjera energetske efikasnosti imaju veliki potroai. Takoe, snabdjevai energije i distributeri energenata imaju obavezu da vode rauna o energetskoj efikasnosti svojih krajnjih kupaca i da planiraju i sprovode odreene mjere za njeno poveanje. U cilju ostvarivanja pregleda sprovoenja planiranih aktivnosti i praenja postignutih rezultata, Zakon propisuje obavezu izvjetavanja od strane prethodno navedenih subjekata. U ovom poglavlju je takoe uvedena obaveza ustanovljavanja nacionalnog indikativnog cilja poboljanja energetske efikasnosti, koja predstavlja zahtjev zakonodavstva EU. Svrha postavljanja cilja je dvojaka: izraunavanje cilja je prilika da se utvrde potencijali za poboljanje energetske efikasnosti, a, sa druge strane, postavljanjem cilja omoguava se ocjenjivanje uspjenosti itavog procesa (lan 6). Jedan od kljunih zahtjeva EU je da drava na svom primjeru pokae privrenost ostvarivanju postavljenih ciljeva u oblasti energetske efikasnosti, tako da uvoenje obaveze za poboljanje energetske efikasnosti u dravnim slubenim zgradama predstavlja opravdanu i efikasnu mjeru u ovom pogledu (lan 8). Mjere energetske efikasnosti (l. 19-29) U ovom poglavlju ustanovljen je kompleksan sistem mjera energetske efikasnosti koji obuhvata: uspostavljanje i primjenu kriterijuma energetske efikasnosti u odnosu na nabavku robe i usluga, upravljanje energijom, upoznavanje zaposlenih sa mjerama energetske efikasnosti i nainima njihove primjene, uspostavljanje informacionih sistema energetske efikasnosti i dostavljanje podataka, mjerenje potrone energije, sprovoenje energetskih pregleda zgrada i pripadajuih sistema za grijanje i sistema za klimatizaciju, sertifikovanje energetskih karakteristika zgrada i dr. Posebna panja je posveena uspostavljanju pravnog okvira za uvoenje minimalnih zahtjeva energetske efikasnosti zgrada. U tom pogledu uspostavljen je pravni mehanizam za propisivanje, praenje, kontrolu i ocjenjivanje energetskih karakteristika zgrada. Ovim poglavljem takoe su ureena pitanja finansiranja mjera energetske efikasnosti i podsticajnih mjera. Zakonom je data mogunost drave da podstie energetsku efikasnost mjerama carinske i poreske politike. Djelatnost vrenja energetskog pregleda (l. 30-38) Kroz odredbe ovog poglavlja ureena je djelatnost energetskih pregleda zgrada i redovnih energetskih pregleda sistema za grijanje i sistema za klimatizaciju. Zakonom su propisani uslovi za vrenje djelatnosti energetskog pregleda, nain sticanja ovlaenja za vrenje energetskih pregleda, program obuke i njegovo sprovoenje, obaveze ovlaenog lica i druga pitanja od vanosti za ovu djelatnost. Sertifikovanje zgrada (l. 39-43) Sertifikat o energetskim karakteristikama zgrade je dokument koji ukazuje na potronju energije u zgradi odnosno dijelu zgrade odnosno na to kakav je kvalitet zgrade sa stanovita komfora, potronje energije i

buduih trokova po pitanju energije, a to moe uticati i na cijenu nekretnine na tritu. Sertifikovanje energetskih karakteristika zgrada takoe predstavlja mehanizam provjere u kojoj mjeri odreena zgrada ispunjava propisane minimalne zahtjeve po pitanju energetske efikasnosti. U ovom poglavlju uvedena je obaveza sertifikovanja energetskih karakteristika zgrada i izlaganja sertifikata za razliite subjekte. Takoe je propisana obaveza voenja registra izdatih sertifikata. Oznaavanje energetske efikasnosti proizvoda (l. 44-48) Proizvodi koji utiu na potronju energije mogu biti stavljeni na trite samo ako sadre oznake koje potvruju da ispunjavaju uslove u pogledu zatite ivotne sredine i pruaju tanu informaciju o energetskoj potronji krajnjim kupcima. Najvaniju ulogu u procesu oznaavanja proizvoda koji utiu na potronju energije imaju njihovi proizvoai, dobavljai i distributeri kojima moraju da odgovore Zakonom propisanim obavezama, prilikom stavljanja ovih proizvoda na trite i njihovog oglaavanja. Energetske usluge (l. 49 i 50) Mjere energetske efikasnosti mogu se sprovoditi i pruanjem energetskih usluga od strane lica za pruanje energetskih usluga (ESCO). Zakonom su definisane obaveze svih uesnika u procesu obezbjeenja energetskih usluga, kao i elementi ugovora o energetskom uinku. Nadzor (l. 51 i 52) Nadzor nad sprovoenjem Zakona vri Ministarstvo, a inspekcijski nadzor Uprava za inspekcijske poslove. Kaznene odredbe (l. 53 i 54) Polazei od znaaja itavog teksta, a posebno pojedinih odredbi oznaenih u Zakonu, smatramo da je odredbama oznaenim u ovom poglavlju neophodno pruiti prekrajno-pravnu zatitu. Prelazne i zavrne odredbe (l. 55-61) U ovom poglavlju utvrene su: obaveze donoenje podzakonskih propisa i vaenja pojedinih odredbi, prestanak vaenja Strategije energetske efikasnosti Crne Gore i Zakona o energetskoj efikasnosti, kao i stupanje na snagu ovog zakona.