Bhitarnu Samarthya

Writer : Barbara Hansen

Adapted By : Sonal Parikh

«ftþf : Œe…f Ëtu{…wht

rð[thð÷tuýwk …rhðth
406, rð{qŠ‚ ftuBÃ÷uût, „wYfw¤ htuz,
{u{™„h, y{ŒtðtŒ-52.
Vtu™ : 94263 76659

{wÿf : y™whts „útrVõË

406, rð{qŠ‚ ftuBÃ÷uût, „wYfw¤ htuz,
{u{™„h, y{ŒtðtŒ-52.
Vtu™ : 98980 38452

ytðhý : rLk{o¤ Mkhíkuò

®f{‚ : Yt. 35.00

09.4 / 02.01
 ¼eíkhLkwt Mkk{ÚÞo
(Mkk[ku ykLktË þkuÄðkLke [kðe)

÷ur¾fk :
çkkçkohk nuLMkLk

¼kðkLkwðkË :
MkkuLk÷ Ãkhe¾

økktÄe M{khf rLkrÄ

‘{rý¼ðLk’ 19, ÷uçkLko{ hkuz, økk{Ëuðe, {wtçkE-400 007
VkuLk : 022-23803332

(i)
 r™ðuË™
ÔÞÂõ‚ - Ë{Âü™t Ë{„ú-MðMÚt rðftË {txu y™uf «ð]Â¥tytu ntÚt Ähðt™e
ntUþ ht¾™th ËkMÚtt yux÷u s ‘rð[thð÷tuýwk …rhðth’. yu™tu æÞuÞ{kºt Au, ‘™nª
{t™ðeÚte yŒfuhwk ftkR,’ yu™e ftÞo…Ør‚ Au, ‘Ën ðeÞO fhðt ðni.’
{t™ðË{ts{tk Ëtht yuðt «{tý{tk Ë{„ú…ýu rðfrË‚ ÔÞÂõ‚ytu™e
nÞt‚e™e sYh õÞthuÞ ™ n‚e yux÷e ytsu Au. Œhuf ÔÞÂõ‚™tk ¿tt™, {trn‚e,
znt…ý yu fûttyu Ëßs Útðtk òuRyu fu suÚte „uh{t„uo Œtuh™the rð[thËhýe fu
™wõËt™fthf ftÞo¢{tu™u ‚u ytu¤¾e þfu, yux÷wk s ™nª …ý ‚u™tuu Ët{™tu fhðt™e
ût{‚t y™u rnk{‚ …ý Ähtðu.
yt {txu sYhe Au rð[th™t ¾u‚h{tk Ë‚‚ „tuz fh‚t hnuðt™e. yu {txe
su{tk rð[th Q„u Au - ‚u ‚¤uW…h fhðt™e, ‚u™u ÞtuøÞ ¾t‚h yt…ðt™e y™u ƒkrÄÞth™u
ƒŒ÷u {tuf¤wk ðt‚tðhý yt…ðt™e.
rð[th™t ½ýt Ëútu‚ Au : ðtk[™ -«ð[™-Œþo™-ËnðtË-[[to- ËkðtŒ-
ËíËk„..... ð„uhu. yt rðrðÄ Ëútu‚tu{tkÚte {¤u÷tu rð[th ¿tt™ - Ë{sý-znt…ý{tk
…rhý{þu.
ðtk[™ yu {txu™tu Ëh¤ Ëútu‚ Au. Ëtð yuf÷t, …tu‚t™e VwhËŒu, …tu‚t™t
¾qýt{tk hne™u ðtk[™ îtht W¥t{ rð[th™wk Ëuð™ ÚtR þfu. ™t™fzwk …wM‚f {™™t
ykÄtht ¾qýt{tk MðMÚt rð[th™wk fturzÞwk «„xtðe {™™u ͤtkn¤tk fhe þfu, su™e
Ítk¾e ytË…tË™t ÷tuftu™u …ý ÚttÞ.
yt «ÞtË™t ¼t„Y…u y{the yt …wM‚f©uýe Au. yuf ðhË{tk A [qkxu÷tk
…wM‚ftu su ‚{™u ™ðtu rð[th yt…u, ‚{tht rð[thtu™u …wü fhu, {™™e Âûtr‚stu™u ðÄw
Œqh ÷R òÞ. rð[th™t ðÄw Ÿztý™t «Œuþ{tk Q‚hðt «tuíËtrn‚ fhu fu rð[th
«{týu Sððt™wk ƒ¤ …qhwk …tzu.
y{the …wrM‚ft òu yt{tk™wk yuftŒ …ý fhe þfu ‚tu ÷t„‚tk - 𤄂tk
Ëti™e {nu™‚ ËtÚtof Útþu.

{wr™ Œðu
Vtu™ : (079) 26751357 «{w¾ - rð[thð÷tuýwk …rhðth

(iii)
 çkkçkohk nuLMkLk

14{e ykuøkMx, 1955{kt çkkçkohkLku {kuxh yfM{kík ÚkÞku. suLkk fkhýu

yuLke AkíkeLke Lke[uLkk þhehLkk ¼køkLku fkÞ{e ÷fðku ÷køkw Ãkzâku. yZkh ð»koLke
yÃktøk çkkçkohk RÂLzÞkLkk hkßÞ{kt Ône÷[uh{kt çkuMkeLku ¼ýkððk {kxuLkku yrÄfkh
{u¤ðLkkh Ãknu÷e ÔÞÂõík çkLke. ÃkAeÚke yu zkuõxh (Ph.D.) ÚkE. yu çkku÷Mxux
ÞwrLkðŠMkxe yLku MkeLkMkeLkkxe ÞwrLkðŠMkxe{kt ÃkktºkeMk ð»kkuoÚke ytøkúuSLke «kæÞkÃkf
Au.
¼ýkððk WÃkhktík «k. çkkçkohk nuLMkLku ½ýkt ÃkwMíkfku ÷ÏÞkt. suðk fu
(1) Picking up the pieces : Healing ourselves after personal loss.
(2) Developing Sentence Skills
(3) The strength within : Find your life anchors and cultivate the
habits of Wholeness, Hope and Joy.
íku fnu Au fu ‘‘ykÃkýe ÃkMktËøkeyku yLku ðíkoýqtfku ykÃkýk ÔÞÂõíkíðLku ykfkh
ykÃku Au, yLku ¼eíkhLkk Mkk{oÚÞLkwt ½zíkh fhu Au su ®sËøkeLkk yLkuf [zkð-Wíkkh
ËhBÞkLk xfe hnu Au. ‘ykÃkýe ÃkkMku þwt Au’ yuLku çkË÷u ‘ykÃkýu þwt Aeyu’ yuLkk Ãkh
æÞkLk furLÿík fhðkÚke ykÃkýk SðLkLku yÚko MkktÃkzu Au’’
íku{Lkkt fkÞkuoyu rðãkÚkeoyku yLku rþûkfku, çktLkuLkk rþûký rð»kuLkk çkkçkohkLkk
yLkw¼ðkuLku ðÄw ykLktË«Ë yLku hku[f çkLkkÔÞk Au. ðøko¾zt ku{kt yLku Mkk{krsf ykËkLk-
«ËkLk ËhBÞkLk yLkufkuLkk SðLk{kt ÃkrhðíkoLk ykÔÞwt Au. íku{Lke ÃkkMku Qæðoøkk{e
ÔÞÂõíkíð Au yLku rþ¾ððkLke yòuz ykðzík Au. çkkçkohk fnu Au fu, ‘‘fux÷k ÷kufku
ÃkkMku ÃkkuíkkLku øk{u íku fk{ fhðkLkwt MkËTLkMkeçk Au? {khe ÃkkMku yu Au. {Lku þe¾ððwt,
÷¾ðwt øk{u Au. rþûkf yLku ÷u¾f íkhefu nwt íkeðú ÷køkýeyku MkkÚku Sðe þfwt Awt. {khk
{kxu yk SðLkLkku ykLktË Au.’’

(v)
 ÃkwMíkf rðþu

yksu yuf÷íkk yLku níkkþkÚke Ãkezkíkk ÷kufkuLke f{e LkÚke. íku{Lke MktÏÞk{kt
hkus ðÄkhku Úkíkku òÞ Au. yk yuf÷íkk yLku níkkþkLkku R÷ks çkesu fÞktÞ Lknª,
ÃkkuíkkLke s ¼eíkh hnu÷ku Au, yu fux÷k ÷kufku òýu Au?
ËhufLku õÞkhuf íkku ®sËøkeLkku Úkkf ÷køku s Au. Ãký ®sËøke{kt Úkkf yLku
ftxk¤k rMkðkÞ ftE s çkåÞwt LkÚke íkuðwt ÷køkðk {ktzu íÞkhu Mk{S ÷uðwt fu õÞktf fþwtf
¾kuhðkÞwt Au, ¾kuxwt ÚkÞwt Au. íkuðk Mktòuøkku{kt Ãký òu ík{u SðLkLkku yÚko þkuÄðk {køkíkk
nku, íkku yk ÃkwMíkf ík{khk {kxu s ÷¾kÞw Au íku{ {kLkòu.
yk ÃkwMíkf ík{khk SðLkLku Mk{MÞkykuÚke {wõík Lknª çkLkkðe Ëu yuðwt fkuE
ÃkwMíkf fhe þfu Lknª. Mktòuøkku Ãkh ykÃkýku fkçkq LknªðíkT nkuÞ Au. yk ÃkwMíkf íkku
ík{Lku ík{khe ÃkkuíkkLke yktíkrhf þÂõík rðfMkkððk{kt {ËË fhþu. yktíkrhf þÂõík
yux÷u ÃkkuíkkLke òík rðþu òøk]ík nkuðwt, Ãkkuíku þwt Au íku ÃkkuíkkLke ÃkkMku þwt Au íku fhíkkt ðÄw
yøkíÞLkwt Au íku Mk{sðwt yLku suðk Úkðk EåAeyu Aeyu íkuðk Úkðk {kxu fÞk økwýkuLku
¾e÷ððkLke sYh Au íku òýðwt. yk Mk{s rðLkk ®sËøke yÚkoneLkíkkLkk yLktík Mk{wÿ{kt
yk{íku{ økkuÚkk ¾kíke hnuþu.
SðLk ðkhtðkh fMkkuxeyku, Mkt½»kkuo yLku yLÞkÞku ykÃku Au, Ãký ÃkkuíkkLke
øknLkíkk{kt Ÿzk QíkhðkÚke, þwt yøkíÞLkwt Au íku Mk{S ÷uðkÚke ykÃkýu ¾zf suðe
{sçkqík ykí{þÂõík rðfMkkðe þfeyu Aeyu, su ¾hkçk Mk{Þ{kt, ÃkrhÂMÚkrík ytÄkÄqtÄ
QÚk÷ÃkkÚk÷ ðå[u ykÃkýLku þktík yLku ÂMÚkh hk¾u Au.
òu ík{Lku yuðwt ÷køkíkwt nkuÞ fu ®sËøke Sððk suðe LkÚke hne, yuf÷íkkLkku
fkuE ytík LkÚke, SðLkLkku fkuE yÚko LkÚke, ftxk¤ku yLku Úkkf Mð¼kðLkku ¼køk çkLke
økÞk Au, ÃkkuíkkLke fkuELku sYh LkÚke, Mkðkh{kt QXeLku çkkfeLkku rËðMk ÃkMkkh fhðkLkk
ºkkMkLke fÕÃkLkkÚke ftÃkkhe Aqxu Au, íkku yk ÃkwMíkf ík{khk {kxu s ÷¾kÞwt Au.
yk{kt SðLkLku Mk{MÞk{wõík fhðkLkk fkuE LkwM¾k LkÚke. yuðk fkuE LkwM¾k
õÞktÞ nkuE Lk þfu. yk ÃkwMíkf ík{Lku ík{khe s ytËh hnu÷k Mkk{ÚÞo yLku ykLktËLkk
y¾qx ÍhkLke ¼k¤ ykÃku Au.
ÃkMktËøke ykÃkýk ÃkkuíkkLkk nkÚk{kt Au. SðLkLke yÚkoneLkíkkLkku rþfkh ÚkE
sðwt fu ÃkAe ÃkkuíkkLke ytËh s ÃkkuíkkLkku yÚko þkuÄðkLke þõÞíkk íkhV ð¤ðwt. rþfkh
ÚkE sðkLkwt Mknu÷wt Au, rþfkh ÚkðkLkku RLfkh fhðkLkwt frXLk Au. ‘nwt fkuý Awt?’ Úke þY
(vii)
fheLku ‘{khk SðLkLku xfkðLkkhkt {q¤¼qík MkíÞku fÞkt Au?’Lkk sðkçk òíku þkuÄðk
òuEyu.
{khe rþûkf íkhefuLke fkhrfËeo{kt nwt yu çkhkçkh Mk{S þfe Awt fu ®sËøke
ÃkzfkhYÃk Au, ¼eíkh{kt Mkk{ÚÞo Au Ãký íkuLku søkkzðwt Ãkzu Au. Mð «íÞuLke òøk]rík
SðLkLku yuf {qÕÞ, yuf yÚko ykÃku Au.
íkku {n¥ðLkwt yk Au, òøkðwt. fkuE ík{khk ðíke òøke Lk þfu, òuE Lk þfu,
Sðe Lk þfu, yu ík{khu Ãkkuíku s fhðwt Ãkzu. çknkhLkk {køkkuo íkiÞkh nkuÞ Au, ytËhLkk
ftzkhðk Ãkzu Au.
nwt yk{tºký ykÃkwt Awt, ¼eíkhLke yk ykþk yLku ykLktËÚke ÃkrhÃkqýo yufktík
ÞkºkkLkk yòÛÞk «Ëuþku ¾uzðkLkwt, ¼eíkh{kt Ãkzu÷k Mkk{ÚÞoLku þkuÄe fkZðkLkwt.
çkkçkohk nuLMkLk

(viii)
 “{kýMk Ãkkuíku s ÃkkuíkkLkk ykLktËLkku Mksof Au. yk ykLktË yu çkeswt ftE LkÚke
Ãký yuf Wå[ ykËþo yLku MktðkrËíkkÃkqðof SðkÞu÷e ®sËøkeLke MkwøktÄ Au.”
- rðr÷Þ{ ßÞkuso - ‘Ä {usuMxe ykpV fk{LkuMk’

Mk{òu : SðLkLkk {q¤¼qík Mk¥ðLku

‘{Lku SððkLkku Úkkf ÷køÞku Au. {khe fkuELku fËh LkÚke, fkuELku {khk {kxu
«u{ LkÚke. fkuELku {khe sYh LkÚke. Ãkrhðkh Au, r{ºkku Au Aíkkt {khwt fkuE LkÚke fu{ fu
{Lku sYh nkuÞ íÞkhu yu{Lkwt fkuE {khe ÃkkMku nkuíkwt LkÚke. {khe Lkkufhe Ãký ºkkMkËkÞf
Au. nwt øk{u íkuðe {nuLkík fhwt, {Lku yÃkÞþ s {¤u Au.’
‘hkus yuLke yu Mkðkh, yuLke yu Mkkts - yu s yÚko ðøkhLkk [kuðeMk f÷kf.
yk íku fktE ®sËøke Au?’
ykðku ftxk¤ku, ykðe WËkMke, ykðe ÔÞÚkoíkk ykuAkð¥kk «{ký{kt ykÃkýu
çkÄk s yLkw¼ðeyu Aeyu. hkus ykÃkýk Mkns Mðk¼krðf ykLktËLkwt øk¤wt ykÃkýe
Mkk{u s {hze Lkk¾ðk{kt ykðu Au. Vq÷Lke su{ ¾q÷ðe òuEíke, ¾e÷ðe òuEíke
®sËøke õÞkhu fh{kE òÞ Au ÏÞk÷ Ãký LkÚke ykðíkku. AíkLku íkkõÞk fheLku rðíkkððe
Ãkzíke hkíkku ÃkAe Qøkíkk rËðMkkuLkku Mkk{Lkku fhðkLke ®n{ík çk[íke LkÚke. MkÃkLkkt
¾kuðkE òÞ Au, ykþk ¾ík{ ÚkE òÞ Au. ¾k÷eÃkýwt yLku yuf÷íkkLkku çkkus Ÿ[fe
¾¼k Íqfe òÞ Au.
{khe rstËøke{kt Ãký yk çkLÞwt níkwt. íÞkhu nwt fku÷us{kt níke. ¼ýðk{kt
Mkkhe, {kuxwt r{ºkðíkwo¤ Ähkðíke, ®sËøkeLku {kýíke, ¼rð»ÞLkkt MkÃkLkkt Mkòðíke.
½h{kt «u{ yLku rþMíkLkwt ðkíkkðhý níkwt su {Lku øk{íkwt. {Lku Úkíkwt, nwt Äkhwt íku fhe þfwt.
yLku íku ð¾íku, 19 ð»koLke {khe ô{hu, íkhwýkðMÚkkLke yu yËT¼wík ûkýu,
ßÞkhu ®sËøkeLku íkuLke ík{k{ MkwtËhíkkyku MkkÚku ÃkkuíkkLkk çkknwÃkkþ{kt ¼heLku «u{ fhe
÷uðkLkku WíMkkn {khe LkMkku{kt Ëkuzíkku níkku íÞkhu yuf ¼Þtfh yfM{kík ÚkÞku. yu MkwtËh
Mkktsu y{u Úkkuzk r{ºkku yuf «f]ríkMkkIËÞoÚke ¼hÃkqh MÚk¤u {¤ðkLkk níkk. nwt su fkh{kt
1
níke íku{kt y{u Ãkkt[ r{ºkku níkk. yfM{kík{kt çku r{ºkkuLkwt íkkífkr÷f {]íÞw ÚkÞwt. çku
fkÞ{e yÃktøk çkLÞk yLku nwt Ãkuhur÷rxf-÷fðkøkúMík ÚkE økE.
yLku þY ÚkE níkkþkLke, ¼ktøkeLku ¼q¬ku ÚkE sðkLke yuf yLktík Þkºkk.
ykðe rstËøke {Lku Lknkuíke òuEíke, Ãký {khu íku s SððkLke níke. {khku ykLktË yLku
W{tøk MkwfkE økÞk. {Lku ðkhtðkh ykí{níÞk fhðkLkwt {Lk Úkíkwt Ãký yu Ãký nwt fkuELke
{ËË ðøkh fhe þfwt íku{ Lknkuíke.
SðLk{kt ykðe ÃkrhÂMÚkrík øk{u íÞkhu ykðe þfu Au. yuf Ãkqýorðhk{, yuf
«&™r[ö ÷køke òÞ Au. Ëw:¾Lkku Mð¼kð Au fu yu ykÃkýLku þkuÄe s ÷u Au. ykLktËLku
ykÃkýu þkuÄðku Ãkzu Au. yk s {Lkw»ÞLke rLkÞrík Au. ÷køkýeyku ½ðkÞ Au, ykþkyku
íkqxu Au, MkÃkLkkt ¾kuðkE òÞ Au. ykLktËLke Ãk¤ku Ãký ykðu Au, Ãký yu ÍzÃkÚke [k÷e
òÞ Au. fkuELkk SðLk{kt ykLktË Mkíkík xfíkku LkÚke. òu fkuE yuðku Ëkðku fhu fu íkuLku
fËe Ëw:¾ {éÞwt s LkÚke íkku íku ÃkkuíkkLku yLku çkeòLku Auíkhu Au.
- íkku þwt fhðwt? Ëw:¾Lku ykÄeLk ÚkE sðwt? Lkk. ykLktËLku þkuÄðku, {kýðku,
SðLk¼h ykLktËLke yðMÚkk xfkðe hk¾íkk þe¾e sðwt. nk, yu þõÞ Au yLku yu s
yk ÃkwMíkfLkku rð»kÞ Au.
yk ‘ykLktË’ þçË Ãký Mk{sðk suðku Au. yuf ykLktË yuðku nkuÞ Au su
íký¾kLke su{ Íçkfe íkhík s rð÷eLk ÚkE òÞ Au. ykðku ûkrýf ykLktË Mkw¾Ë sYh
nkuÞ Au. Ãký yu ‘Mkk[ku’ ykLktË LkÚke. fkhý fu y{wf yuf ûký Ãkqhe ÚkkÞ yLku yu
Mkw¾Lke yLkw¼qrík Ãký rð÷eLk ÚkE òÞ Au. fuLMkhLke þtfk nkuÞ yLku çkkÞkuÃMke rhÃkkuxo
‘Lkku{o÷’ ykðu. r«Þ ÔÞÂõík y[kLkf W»{k¼ÞwO ykr÷tøkLk ykÃku, Lkkufhe{kt çkZíke
{¤u - ykðk yLkuf Mkw¾Lkk «Mktøkku SðLk{kt ykðe ûký¼hLkwt Mkw¾ ykÃke [kÕÞk òÞ
Au - ykðk ûkrýf yk™tË yk ÃkwMíkfLkku rð»kÞ LkÚke. yk ÃkwMíkfLkku rð»kÞ Au yuðku
ykLktË su Lk¬h Au, fkÞ{e Au, çkÄwt çkhkçkh Lk nkuÞ íkuðk fÃkhk Mktòuøkku{kt Ãký MkkÚk
Akuzíkku LkÚke, su ykuAku Úkíkku LkÚke, ¾÷kMk Úkíkku LkÚke íku ÂMÚkh þkïík ykLktË yk
ÃkwMíkfLkku rð»kÞ Au. Ãk¤uÃk¤u Ãk÷xkíke ûký¼tøkwh, Mkt½»koÃkqýo ®sËøkeLke ðå[uÚke s
ykLktËLkk y¾qx ÍhkLku þkuÄe ÷uðkLkwt þõÞ Au.
íkku Lk¬e fhku fu ykLktËLke yk þkïík yðMÚkk {khu {u¤ððe s Au, yuLku
{u¤ððk õÞktÞ sðkLkwt LkÚke, yuLku {u¤ððk íkku ÃkkAk VhðkLkwt Au. ÃkkuíkkLke òíkLke s
ytËh Ÿzk QíkhðkLkwt Au. fMíkqhe{]økLke Lkkr¼{kt s fMíkqhe nkuÞ Au íku{ ykLktËLke
yk yðMÚkk ykÃkýe ÃkkuíkkLke ytËh s Au. yu s ykÃkýku Mð¼kð Au, ykÃkýwt
Mkk{ÚÞo Au, Ãký yuLku ykÃkýu s ½ýkt çkÄkt ykðhýkuLke ÃkkA¤ Zktfe ËE ¼q÷e økÞk
Aeyu.
2
yk ykðhýku Äehu Äehu fku[÷kt suðkt Mk¾ík ÚkE òÞ Au. AqÃkkÞu÷k-ËçkkÞu÷k-Ãkqhe
ËuðkÞu÷k yu Mk¥ðLku þkuÄðk SðLkLkk {q¤ MkwÄe ÃknkU[ðwt Ãkzu Au. ðkMíkrðfíkkLkku
Mkk{Lkku fhðku Ãkzu Au, Mkt½»ko, rð[kh, Mkðk÷ku yLku þkuÄLkk hMíkk Ãkh sE Mk{sðwt
Ãkzu Au fu ykÃkýk ÃkkuíkkLkk SðLkLkku ykÃkýk {kxu yk¾hu þku yÚko Au - ykÃkýu þwt
çkLkðwt Au, þwt òuEyu Au.
÷køku Au íkux÷wt Mkh¤ LkÚke yk. ‘ík{khk SðLk{kt {n¥ðLke çkkçkíkku fE
Au?’ íkuðku Mkðk÷ {U yuf ðfoþkuÃk{kt {khk íkYý rðãkÚkeoykuLku ÃkqAâku. Ëhufu r÷Mx
çkLkkðeLku {Lku ykÃÞwt. {U yu r÷Mx íku{Lku ÃkkAk ykÃÞkt yLku fÌkwt fu, “Äkhku fu ík{khe
ÃkkMku yuf s ð»koLke ®sËøke çk[e Au. nðu ÷¾ku fu ík{khk SðLk{kt {n¥ðLke çkkçkíkku
fE Au? yk s r÷MxLke Lke[u Lkðwt r÷Mx çkLkkðku.” íkuyku MíkçÄ ÚkE økÞk. rð[kh{kt
Ãkze økÞk, íku{Lku Mk{òÞwt fu suLku íkuyku {n¥ðLkk økýíkk níkk - ÃkiMkk, Þþ, Mk¥kk,
MkkIËÞo - yk çkÄkLke SðLkLkk ytíku fkuE ®f{ík s LkÚke.
ykðku s çkeòu «&™ Au - ‘{khu þwt Úkðwt Au?’. ‘{khu þwt òuEyu Au?’ yLku
‘{khu þwt Úkðwt Au?’ yk Mkðk÷ku ðå[u ÃkkÞkLkku íkVkðík Au. ßÞkhu ykÃkýLku ykÃkýu þwt
‘Úkðwt’ Au íku íkuLkk Mkk[k yÚko{kt Mk{òÞ Au íÞkhu ykÃkýe ytíkÞkoºkkLke Mkk[e þYykík
ÚkkÞ Au.
ykÃkýe ÃkkMku ‘þwt Au’ íku fhíkkt ykÃkýu Ãkkuíku ‘þwt Aeyu’ íku ðÄw {n¥ðLkwt Au.
ykÃkýu þwt Aeyu íkuLkku Mkt˼o ykÃkýe yu økwýð¥kk MkkÚku òuzkÞu÷ku Au suLke MkkÚku
ykÃkýwt yktíkrhf Mkk{ÚÞo Mktf¤kÞu÷wt Au. su Mkk[u s yÚkoÃkqýo Au íku ÃkkuíkkLke s ytËh
Au, Ãký yu Mk{sðk {kxu ykt¾ku ¾ku÷ðe Ãkzu Au, òøk]rík fu¤ððe Ãkzu Au. fçkeh fnu
Au, ‘íkuhk MkktE ni íkuhu ytËh, çkknh LkiLkk õÞkU ¾ku÷u?’ yu{ýu su fÌkwt Au íku ykæÞkÂí{f
Mkt˼o{kt, Ãký yuf heíku òuEyu íkku ÃkkuíkkLke [uíkLkkLke yku¤¾, yktíkrhf þÂõíkLke
þkuÄ - yk çkÄwt yæÞkí{ s LkÚke? íkku þe¾ðwt Ãkzu Au ËwrLkÞk¼hLkk fku÷kn÷Lke ðå[uÚke
ytËhLkk Äe{k, þktík yðksLke hkn òuíkk, íkuLku Mkkt¼¤íkk, Mk{síkk. MkkÚku yu Ãký
òuðwt Ãkzu Au fu ytËhÚke ykðu÷ku yk yðks ÃkkuíkkLkku {kir÷f Au fu ÃkAe ¼qíkfk¤u
þe¾ðu÷wt, ÃkhtÃkhkyu Mk{òðu÷wt, MktMfkhkuyu fu¤ðu÷wt WAeLkwt fþwtf Au? òuðwt Ãkzu Au fu
{khwt ðíkoLk {khk{kt fkuE nfkhkí{f ÃkrhðíkoLk ÷kðþu fu fu{? {khk árüfkuýÚke {khk
yktíkçkkoÌk rðï{kt «fkþ Ãkzþu fu fu{? xqtf{kt, yuf xuð Ãkkzðe òuEþu, ÃkkuíkkLke
ytËhLkk MkíÞ yLku ÃkkuíkkLkk rð[kh-ðíkoLk-árüfkuýLke ðå[u Mkw{u¤ hk¾ðkLke.
yk òøk]rík {kxu yufktík yLku {kiLk òuEyu, yufkøkúíkk, æÞkLk yLku þktrík
òuEyu. Mkt½»koLkku Mkk{Lkku fhðkLke íkkfkík òuEyu. ‘{uLMk Mk[o Vkuh ne{MkuÕV’{kt
3
hku÷ku {u yu fÌkwt Au íku{ Ãkwgíkk ÃkkuíkkLke òíkLku Vhe Vhe þkuÄðk «uhu Au yLku yk þkuÄ
{kýMkLku ÃkkuíkkLkk fuLÿ íkhV ÷E òÞ Au.
yksLke ykÃkýe SðLkþi÷e ykÃkýLku ykÃkýk fuLÿÚke Ëqh ¾U[e òÞ Au.
yuLke Ãkfz{ktÚke AqxeLku yktíkrhf þktríkLke þkuÄ íkhV ð¤eyu Aeyu íÞkhu ‘÷ð yLku
r÷®ðøk’ ÃkwMíkf{kt Úkku{Mk {uxoLku fnu÷wt íku ÞkË ykðu Au : ‘‘òu ykÃkýk{kt ykÃkýe
òík MkkÚku yufktík{kt {kiLk MktðkË MkkÄðkLke íkkfkík Lknª nkuÞ íkku ykÃkýu ÃkkuíkkLke
òíkLkku Mkk{Lkku fËe fhe Lknª þfeyu.’’
‘ÃkkuíkkLkk Mkk{Lkku fhðku yux÷u þwt? ykÃkýu fuðwt Sðeyu Aeyu, þkLkk {kxu
Sðeyu Aeyu íku su{ su{ òýíkk sEyu Aeyu íku{ ÃkkuíkkLke òíkLku {w¾ku{w¾ Úkíkk
sEyu Aeyu. Mk{ksu, MktMf]ríkyu [zkðu÷k ykðhýku Ëqh Úkíkk òÞ Au yLku ÃkkuíkkLku
yku¤¾ðkLke þYykík ÚkkÞ Au. ‘Mð’Lke {w÷kfkíkLke ykðe ûkýku rËðMk¼h [k÷íke
Ä{k÷Lke ðå[u Ãký òu þkuÄeyu íkku sYh {¤e òÞ Au.
yk¾e ËwrLkÞk yksu ‘yÚko’Lke þkuÄ{kt Au. ¼kiríkf «krÃíkykuÚke ÚkkõÞk
ÃkAe ßÞkhu SðLkLke ÔÞÚkoíkk Ëu¾kðk {ktzu Au íÞkhu ykÃkýk ¾k÷eÃkýkLkku [nuhku
ykÃkýLku s zhkðe Ëu Au.
òuLk Ãkkuðu÷u ‘yLkfLzeþLk÷ ÷ð’{kt fÌkwt Au, ‘SðLk ÃkkMku ík{khe þe yÃkuûkk
Au?’ - yk «&™ ÃkkuíkkLke òíkLku sYh ÃkqAku. suBMk nk÷oh ‘Ä Ãkkðh ykpV ÃkMkoLk÷
r{þLk’{kt fkuh ÃkuþLk - {q¤¼qík Ít¾LkkLke ðkík fhu Au. ÃkkuíkkLkwt {qÕÞ, ÃkkuíkkLkwt ‘Mð’
þwt Au íku Mk{òðíkkt MxeðLk fkuðu ‘Ä MkuðLk nurçkxTMk ykpV nkE÷e EVuÂõxð ÃkeÃk÷’{kt
fnu Au fu {øks ßÞkt Ãkqhwt ÚkkÞ, rð[kh ßÞkt Ãkqhk ÚkkÞ íÞktÚke su þY ÚkkÞ Au íku ík{khwt
‘Mð’ Au. ykLkk s {kxu nwt ‘{q¤¼qík SðLkMkíð’ yuðku þçË ðkÃkhwt Awt. {q¤¼qík
SðLkMk¥ð yux÷u ÃkkÞkLkkt yuðkt ík¥ðku suLkkÚke ykÃkýwt ykÃkýkÃkýwt - Mðíð çkLku Au.
yk ‘Mðíð’Lku òýðwt ¾qçk {n¥ðLkwt Au fu{ fu Ëhuf yÂMíkíð ÃkkuíkÃkkuíkkLke heíku ykøkðwt-
yLkku¾wt Au. yufLkk SðLkLkwt MkíÞ çkeòLkk SðLkLkwt MkíÞ Lk Ãký nkuÞ. ÃkkuíkkLkwt MkíÞ
ßÞkhu ÃkkuíkkLku {¤e òÞ Au íÞkhu s ÃkuËk ÚkkÞ Au yu yktíkrhf þÂõík su SðLkLkk
ÍtÍkðkíkkuLke ðå[u Ãký ykÃkýk {q¤Lku n÷ðk LkÚke Ëuíke.
yk MkíÞ ÃkrhðíkoLkþe÷ Au. ÔÞÂõíkyu ÔÞÂõíkyu íkku swËwt Au s, Ãký yuf
ÔÞÂõík{kt Ãký òøk]ríkLke swËe swËe yðMÚkkyu yu swËk swËk YÃk{kt Ëu¾k Ëu Au. yk
MkíÞ MkkÚku òuzkÞu÷k hnuðk {kxu ykí{rLkÞtºký, MkkíkíÞ, ÃkkuíkkLke yrøkú{íkkyku
Mktíkwr÷ík ¢{ yLku MksoLkkí{fíkk òuEyu. ykí{òøk]rík rðfkMkLke yuf yðMÚkk Au,
fkuE ykfkhçkØ WíÃkkËLk LkÚke. íkuÚke s SðLkLkk Ëhuf ð¤ktf Ãkh yk MkíÞLku LkðuMkhÚke
4
Mk{sðwt Ãkzu Au, yux÷wt s Lknª íku{kt òuEíkk W{uhk Ãký fhðk Ãkzu Au, su SðLkLke íku
yðMÚkkLku {kxu WÃkÞwõík nkuÞ.
Ëk.ík. {khe {kLkk {]íÞw ÃkAe {U {khk{kt yuf økwý fu¤ððkLke fkurþþ fhe
níke: áZíkk. íkuLkwt {]íÞw ÚkÞk ÃkAe nwt íkuLkk rðþu ¾qçk rð[khíke, íÞkhu {Lku ÏÞk÷
ykÔÞku fu íkuLkk Mð¼kðLkwt {q¤¼qík Mk¥ð níkwt áZíkk. áZíkkyu s íkuLku SðLkLke Ëhuf
fMkkuxe{ktÚke nu{¾u{ Ãkkh Wíkkhe níke. íkuLku øk{u íkux÷wt fk{ nkuÞ, hkíku íku ÃkíkkðeLku s
íku Mkqíke. {k íkhefu y{khk {kxu yÚkkf þkherhf-{kLkrMkf ©{ fhe þfíke. yfM{kík
ÃkAe ßÞkhu {khk þhehLke MkkÚku {khku ykí{rðïkMk Ãký [fLkk[qh ÚkE økÞku níkku
íÞkhu {Lku Q¼e fhLkkh íku s níke.
{khk rÃkíkkLkwt çk¤ níkwt íku{Lkku ‘Mkrn»ýwíkk’Lkku økwý. çkeò økwýku Ãký íku{Lkk{kt
níkk, Ãký íku{Lkk SðLkLku Äkhý fhLkkh Ãkrhçk¤ níkwt íku{Lke Mkrn»ýwíkk. çkeòLku
ÃkkuíkkLke ®sËøke SððkLke {kuf¤kþ íkuyku Mknu÷kEÚke ykÃke þfíkk. fnuíkk, ‘ËhufLku
¼q÷ fhðkLkku nf Au.’ {Lku Ãký íku{ýu yu nf ykÃku÷ku yLku yuðku rðïkMk Ãký fu nwt
ftE Ãký fheþ, nkheþ fu Síkeþ, íkuyku {Lku íkuðku s «u{ fhþu.
Äehu Äehu {U Ãký yk çktLku økwýku fu¤ÔÞk - áZíkk yLku Mkrn»ýwíkk. yLku nwt
íkqxðk{ktÚke çk[e økE. xfe økE. suLkkÚke nwt çkeòyku «íÞu WËkh çkLke, {ík¼uËku
ðå[u Ãký [kníkk þe¾e.
ÃkkuíkkLke ytËhLke yk ÞkºkkLku zuøk nu{kfoMfòuÕz ‘Ä ÷kUøkuMx sLkeo’ fnu Au.
yk Þkºkk{kt yuf yuðku {wfk{ yð~Þ ykðu Au ßÞkhu çkkÌk rðï, yLÞ ÔÞÂõíkyku
yLku ÃkkuíkkLke òík - yk çkÄkLku {kxu ÞkuøÞ Ãkrh«uûÞ ykÃkýLku {¤e òÞ Au. òu yk
Lk ÚkE þfu íkku ykÃkýwt yÂMíkíð çkeòLkk ËkuheMkt[kh Ãkh Úkhfíke yuf fXÃkqík¤e suðwt
çkLke hnu Au.
{khe ÃkkuíkkLke níkkþk yLku ÞkíkLkk{ktÚke ÃkMkkh Úkíkkt {U yu Ãký þkuæÞwt fu
yuf {kºk yktíkrhf þÂõík s yuðe Au su Mkns, fkÞ{e ykLktËLku MkSo þfu Au yLku
yk íÞkhu ÚkkÞ Au ßÞkhu ÃkkuíkkLkku ÃkkuíkkLke MkkÚku MktðkË h[kÞ Au.
òu yk MktðkË Lk MkÄkÞ íkku Mk{sðwt fu hMíkku ¾kuxku ÃkfzkÞku Au yÚkðk íkku yu
yuf ¾kuxk ð¤ktf Ãkh ð¤e økÞku Au. òu yu{ ÚkkÞ íkku ÃkAe ÃkkuíkkLke ytËhLke yk
{wMkkVhe ykLktËLku Lknª, ÃkezkLku sL{ ykÃku Au. {trÍ÷ ÃkAe nkÚk{kt ykðíke LkÚke.
ytËhLkwt MkíÞ swËwt Lku SðLkLke økrík swËe-Lke ÂMÚkrík Mkíkík íkký, rîÄk yLku
÷køkýeykuLke yÂMÚkhíkk sL{kðu Au y™u fþwt s {u¤ÔÞk rðLkk ¾÷kMk ÚkE òÞ Au
EïhLkk y{qÕÞ ðhËkLk suðe yk ®sËøke.
5
 yk{ Aíkkt {kuxk¼køkLkk ÷kufku ¾kuxku hMíkku Ãkfze çkuMku Au fkhý Mk{ks
Mkíkík yu s þe¾ðu Au fu ¼kiríkf «kró yLku ykLktË nt{uþk Mk{«{ký{kt ðÄu Au.
ykÃkýu Ãkkuíku, ykÃkýe ÃkkMku su Au íku fhíkkt swËkt Aeyu, {kuxkt Aeyu -
ykx÷wt Mk{òÞ íkku ytËhLkku Mkt½»ko ykuAku ÚkkÞ, òu Lk Mk{òÞ íkku Mk{ksLkk Wå[
MÚkkLk yLku rðÃkw÷ ÄLkLke ðå[u Ãký ytËh yuf ¾k÷eÃkýwt, yuf þqLÞíkk MkòoÞ.
nwt yuf yuðe LkMkoLku òýwt Awt su yíÞtík Mkkhwt Lkk{ Ähkðíke yLku fkçku÷ LkMko
Au. yuf ¾qçk {kuxe nkuÂMÃkx÷{kt Mkðkuoå[ nkuÆku Ähkðu Au - Aíkkt íku ¾wþ LkÚke. fkhý
fu íkuýu Lk‹Mkøk ÷eÄwt níkwt ËËeoykuLku hkník ykÃkðk, íku{Lku Mkkò fhðk, íku{Lkwt rË÷
Síkðk. yLku nðu r{xªøkku, ðneðxe fk{ku yLku çkeòt hkufkýku ðå[u íkuLku yu {kufku íkku
{¤íkku s LkÚke. Ÿ[k Ãkøkkh yLku «ríkrcík nkuÆkLke ®f{ík íkuýu ytËhLke þktrík yLku
ykLktË ðzu [qfðe Au.
ßÞkhu ykÃkýu þwt Aeyu yLku ykÃkýe ÃkkMku þwt Au yu ßÞkhu MÃkü Mk{síkkt
ykðze òÞ íÞkhu SðLk{kt yuf ‘Þw xLko’ ykðe òÞ Au. yk LkMkoLkk SðLk{kt Ãký íku
s ÚkÞwt. yuf rËðMk íkuýu hkSLkk{wt ykÃke ËeÄwt yLku yuf ¾kLkøke Lk‹Mkøknku{{kt òuzkE
økE. ËËeoykuLkku MkeÄku MktÃkfo íkuLku ÃkkuíkkLkk Mk¥ðLke, ÃkkuíkkLkk Mð¼kðLke LkSf ÷E
økÞku.
yux÷u ‘{khk {kxu þwt {n¥ðLkwt Au?’ íku ÃkkuíkkLku ÃkqAku, òýku, íku {wsçk
SðLkLku ykfkh ykÃkku. ÃkAe hMíkk{kt su Ãký rðÎLkku ykðþu íkuLku ÃknkU[e ð¤kþu.

•••

6
 ‘‘òu ÃkkuíkkLke ytËhÚke Mktíkku»k Lk {¤u, íkku çkesu õÞktÞ íkuLku þkuÄðkLkku yÚko
LkÚke.’’
- ÷k hkuþuV VkuÕz ‘rhV÷ufþLMk’

yufðeMk{e MkËeLkk yr¼þkÃkkuÚke çk[ku

½ýeðkh rËðMkku MkwÄe yMktíkku»k yLku níkkþk ÃkeAku Akuzíkk LkÚke. çkÄw ŸÄtw
s Ãkzíkwt òÞ Au nuíkwrðneLk, yÚkoneLk rËðMkkuLke yk nkh{k¤kÚke yuðk íkku ºkkMke
sðkÞ Au fu ykðe ®sËøke þk {kxu Sððe òuEyu yuðwt ÃkqAðkLke Þu þÂõík çk[íke
LkÚke.
Ãký ykðe s yðMÚkk{kt ½ýeðkh ÃkkuíkkLku òýðk-Mk{sðkLkku yuf {kufku
{¤e òÞ Au, fkhý fu yuðe Ãk¤ku{kt ykÃkýu ÃkkuíkkLku ÃkkÞkLkk yuðk «&™ku ÃkqAðk
{ktzeyu Aeyu suðk MkkÄkhý Mkw¾e rËðMkku{kt ÃkqAðkLkwt xk¤íkk nkuEyu Aeyu. fÃkhe
ðkMíkrðfíkkykuLke yk yuf Qs¤e çkksw Au - yu ykÃkýLku rð[khíkk fhu Au, ykÃkýe
árüLku ÞkuøÞ Ãkrh«uûÞ ykÃku Au, fk{Lke yLku Lkfk{e [eòu ðå[uLkku ¼uË þe¾ðu Au.
yk{ Aíkkt ½ýk ÷kufku yuðk Au su ÃkkuíkkLke ytËh QíkhðkLkwt xk¤u Au. zhu Au
fu fkuý òýu þwt Lkwt þwt Lkef¤e Ãkzþu. yufðeMk{e MkËe ÃkkuíkkLke òíkLku xk¤ðkLkkt nòhku
çknkLkkt Ãkqhkt Ãkkzu Au. {wMkkVheLke ÍtÍxÚke çk[ðk {kýMk ½h{kt s ÃkwhkÞu÷ku hnu yLku
ÃkAe yòÛÞk «ËuþkuLke ¾qçkMkqhíkeÚke ðtr[ík hne òÞ íku{ ÃkkuíkkLke òíkLkku Mkk{Lkku
fhðkLke ÍtÍx hk¾ðkLkk {kun{kt ykÃkýu ykÃkýe s ytËhLkk ykLktË÷kufLku òuðkLkwt
[qfe sEyu Aeyu. ÃkAe ÃkkAtw ykLktËneLk ®sËøkeÚke sfzkÞu÷k hnuðkLkwt Vkðíkwt LkÚke
íkuÚke þkuÄeyu Aeyu yuðk Mkh¤ WÃkkÞ su SðLkLke yÚkoneLkíkkLku Ãký ¼q÷kðe Ëu yLku
ÃkkuíkkLke òík{kt Ÿzk QíkhðkLke íkf÷eV{ktÚke Ãký çk[kðe ÷u. yufðeMk{e MkËe
ÃkkMku ykðk WÃkkÞkuLkku íkkuxku LkÚke.
ykLku s nwt ‘yufðeMk{e MkËeLkk yr¼þkÃk’ fnw Awt. òu MkkðÄ Lk nkuEyu
íkku yk yr¼þkÃkkuLkku rþfkh çkLkíkk ðkh ÷køkíke LkÚke. yÚko ðøkhLke «ð]r¥kykuLkkt
7
ð{¤{kt yufðkh VMkkEyu ÃkAe yu ð{¤ku rðMíkhíkkt òÞ Au, ðÄkhu Ÿzk Úkíkkt òÞ
Au yLku þktrík {kxuLkk VktVkt ykÃký™u ¾kuxe søÞkyu ÷E òÞ Au. ¾kuxe søÞkyu
yux÷u Mk{ksu ykÃkýk {kxu íkiÞkh fhe hk¾u÷k yuðk {LkkuhtsLkku, suLkkÚke ytËhLke
çkÄe íkf÷eVku ¼qtMkðkLke ykÃkýe ÔÞÚko fkurþþ þY ÚkkÞ Au. ykÃkýe ytËhLkk yk
ÃkezkÃkqýo ðkMíkðLkku Mkk{Lkku fhðkLkk çkË÷u ykÃkýu yu YtÄk{ý{ktÚke çk[ðk yufÚke
çkeò WÃkkÞku Ãkh ÍtÃk÷kðeyu Aeyu. ‘òu yuf s Mkk[tw MkkÄLk {¤e òÞ íkku çkÄwt
Mkh¾wt ÚkE òÞ’ - Lke ykþk ykÃkýLku XheLku çkuMkðk Ëuíke LkÚke.
ykLktË yLku Ãkezk yuf s rMk¬kLke çku çkkswyku suðk Au. yux÷e MkkËe ðkík
MðefkhðkLku çkË÷u ykÃkýu þkuÄeyu Aeyu Ëhuf Mk{MÞkLkku Wfu÷. ¾kðwt, rMkøkkhux,
þhkçk, Lkþe÷e Ëðkyku fu ÃkAe xur÷rðÍLk, fkuBÃÞwxh. ÃkezkLkk {q¤ íkhV sðkLkk
çkË÷u ykÃkýu yk çkÄk WÃkkÞkuÚke ÃkkuíkkLku çkunkuþ fhe Lkk¾eyu Aeyu, Mk{ks Ãký yk
WÃkkÞkuLkwt Mk{ÚkoLk fhu Au íkuÚke ykÃkýe ¼køkuzwð]r¥k Ãkku»kkÞ Au. yk çkÄwt Mk{òÔÞk
ÃkAe ßÞkhu nwt {khk rðãkÚkeoykuLku fnwt Awt fu ík{Lku ¼køke Aqxðk «uhu íkuðe Mk{MÞkyku
fE Au? - íkku íku{Lku yuðe yuf Ãký Mk{MÞk {¤íke LkÚke.
ÃkAe nwt íku{Lku çkestw r÷Mx çkLkkððk ykÃkwt Awt - yuðe [eòuLkwt r÷Mx, su
fzðk ðkMíkðÚke Aqxfkhku ykÃku. Ÿ½, ðk[Lk, fMkhík suðe rLkËkuo»k [esÚke ÷ELku
Lkþe÷e Ëðkyku yLku ykí{níÞk MkwÄeLkk ½ýk WÃkkÞkuLke Mkqr[ íkuyku {Lku ykÃku Au.
nwt ÃkqAwt Awt, yk çkÄk s WÃkkÞku ftE ¾hkçk LkÚke. íkku yk{ktÚke Mkkhk fÞk Lku
¾hkçk fÞk íku fuðe heíku Lk¬e fhþku? íkuyku yxðkE òÞ Au.
½ýk¾hk yuðwt {kLku Au fu ðkMíkrðfíkk rËðMku rËðMku ðÄw Lku ðÄw fÃkhe
çkLkíke òÞ Au. yux÷u íkuLku {kxuLkk WÃkkÞku Ãký Lkðk Lkðk þkuÄðk Ãkzu Au. ðkMíkrðfíkk
ðÄw fÃkhe çkLke Au íku íkku nwt Ãký {kLkwt Awt. yu yuðe nkuðe òuEyu fu Lknª íku Mkðk÷
LkÚke. Mkðk÷ yu Au fu yuLkku Mkk{Lkku fhðku ÞkuøÞ Au fu ÃkAe fkuE Mk{ks{kLÞ, MkðoMðef]ík
«÷ku¼Lk ðzu íkuLku Zktfe Ëuðe Xef Au?
su{ ¼kiríkf «økrík ðÄíke òÞ, íku{ ytËh-¾kzkyku, þqLÞku Mkòoíkk òÞ
Au. íkuLkk WÃkkÞku þkuÄðkLkwt ÍLkqLk Ãký ðÄíkwt òÞ Au. Lkþe÷e Ëðkyku fu þhkçk Lkfkhe
þfíkk ykÃkýu xur÷rðÍLk, ÍzÃke SðLkþi÷e yLku yríkÔÞMíkíkkÚke çk[e þõÞk LkÚke.
ykÃkýk ykt¾-fkLk, xur÷rðÍLkLkk ÃkzËk ÃkhLkkt r[ºkku yLku yðkòuÚke ¼hkE òÞ
Au. ykÃkýk f÷kfku yLku rËðMkku ÍzÃk yLku yríkÔÞMíkíkkÚke ½uhkíkk òÞ Au yLku
yktíkrhf Mkk{ÚÞo fu¤ðLkkhe ðkík ¼q÷kE òÞ Au.
8
 {kýMkLkku Mð¼kð yuðku Au fu íku su swyu yLku Mkkt¼¤u íkuLkkÚke «¼krðík
ÚkkÞ. xur÷rðÍLkLkk Ãkkºkku, á~Þku, yðkòu ykÃkýk SðLkLkku {kuxku¼køk õÞkhu hkufe
÷u Au íku Mk{òíkwt Ãký LkÚke. ðÄw Lku ðÄw hMk«Ë yLku W¥kusf ykÃkðkLke nkuz{kt
íktËwhMík yr¼øk{, {kLkðíkk, ykLktË, «u{ suðkt ík¥ðkuLku MÚkkLku Mk¥kkLke MkkX{khe,
rĬkh, ËkðÃku[, økwLkk¾kuhe hks fhðk {ktzu Au. òu yuf Ãk¤ hkufkE òíkLku ÃkqAe
þfeyu fu yk çkÄkt{ktÚke {Lku {khe òíkLku þkuÄðk{kt {ËËYÃk ÚkkÞ íkuðwt þwt Au? íkku
çkeS s Ãk¤u xe.ðe.Lke ÂMð[ ykpV ÚkE òÞ.
Ãký yu{ yu ÂMð[ ykpV Úkíke LkÚke. fkhý yuLkwt ÔÞMkLk ÚkE økÞwt nkuÞ Au.
suðku Aqxfkhku yLku hkník þhkçk fu Lkþe÷e Ëðkyku ykÃku Au íkuðku s Aqxfkhku yLku
hkník xur÷rðÍLk Ãký ykÃku Au íku Mðefkhðwt {w~fu÷ ÚkE òÞ Au. ykLku ys{kðe òuðwt
nkuÞ íkku Võík yuf rËðMk {kxu xur÷rðÍLk çktÄ hk¾ku. ÃkkuíkkLkwt þwt fhðwt íku s Lknª MkqÍu.
ÔÞMkLkLkkt {q¤ fux÷kt Ÿzkt Au íku Ëu¾kþu.
ykðwt s çkeswt ík¥ð Au ÍzÃk. ykx÷e ÍzÃk þk {kxu, þuLku fkhýu íku Mk{sðk
Ãkqhíkwt Ãký yxfkíkwt LkÚke. ....øk{íkwt fþwtf çkeò MkkÚku ðnU[eLku {kýðkLkku fkuE {kufku
LkÚke. ÍzÃk SðLkLkku s Lknª, Mð¼kðLkku Ãký rnMMkku çkLke økE Au.
çkË÷kíke SðLkþi÷e MkkÚku íkk÷ {u¤ððk ÍzÃk sYhe Au. ÍzÃkLkku yuf
ykLktË Ãký Au. fkuBÃÞwxh, ÍuhkuõMk {þeLk, r«Lxh, yk çkÄktyu {krníkeLkk yk Þwøk{kt
¢ktrík fhe Au yuLke Lkk Lknª Ãký rð[kh, MktðuËLkk, {kLkðMktçktÄku ÍzÃkLke yk yktÄe{kt
õÞktf ¾kuðkE økÞkt Au. ÃkkuíkkLke òík MkkÚkuLke ËkuMíke íkqxe Au. ‘Mð’Lkk Ÿzký{kt
sðkLkwt çkLkíkwt LkÚke.
ykðwt s ÔÞMíkíkkLkwt Au. ‘{khu çknw fk{ Au’. ’rçk÷fw÷ Mk{Þ LkÚke.’ fkhý
çkÄwt s fhe ÷uðwt Au. fkuE «ð]r¥kLku ‘Lkk’ ÃkkzðkLke EåAk LkÚke. ®sËøke Ãkh ¼kh
ðÄíkku s òÞ Au. òíkòíkLkkt hkufkýku, {w÷kfkíkku, «ð]r¥kyku ðå[u ÃkkuíkkLke òíkLku
{¤ðkLkku Mk{Þ çk[íkku LkÚke. yuf s yXðkrzÞk {kxu ÔÞMíkíkk Úkkuze ykuAe hk¾ðkLkku
«ÞíLk fhe òuðk suðku Au. çkk¤fkuLkku WAuh, íku{Lkwt rþûký, ½hLke MkVkE,
[esðMíkwykuLke ¾heËe, fÃkzkt Äkuðkt, Lkkufhe Ãkh sðwt, r{ºkkuLkk sL{rËðMk ÞkË
hk¾ðk, hktÄðwt, Mk{kht¼ku{kt sðwt, ÔÞðnkhku Mkk[ððk, fkhrfËeo çkLkkððe - Mkk[u
s yu ¼q÷kE òÞ Au fu ykÃkýu yk¾hu þkLkk {kxu Sðeyu Aeyu. ÃkAe íkku yu «&™
xk¤ðkLke xuð Ãkze òÞ Au. yu xuð {kVf Ãký ykðe òÞ Au.
Ãký ¾k÷eÃkýwt Äehu Äehu {kÚkwt Q[fíkwt òÞ Au. íkuLkk íkhV ykt¾ ykzk fkLk
fhðkLke fkurþþ{kt ykÃkýu ¾heËe fheyu Aeyu, ½h þýøkkheyu Aeyu, nhðk-
9
VhðkLkk fkÞo¢{ku økkuXðeyu Aeyu. «u{Lke QýÃk ðíkkoÞ Au íkku çk{ýk òuhu çkeS
«ð]r¥kyku Q¼e fheyu Aeyu. ÔÞMíkíkkLkk yt[¤k{kt ÃkezkLku AqÃkkððkLke fkurþþ{kt
Ãkkuíku s Q¼e fhu÷e ò¤{kt Ãkkuíku VMkkíkk sEyu Aeyu. rËðMk Ãkqhku ÚkkÞ Au Ãký
fkÞo¢{ku Ãkqhk Úkíkk LkÚke. Auðxu çkeò rËðMku fhðkLkkt fk{kuLke Mkqr[ çkLkkðe ykÃkýu
MkqE sEyu Aeyu. ÔÞMíkíkk õÞkhu ÔÞMkLk çkLke òÞ Au íku Mk{òíkw LkÚke.
òu fÞkhuf fkuE rLkhktíkLke Ãk¤ku {¤e òÞ yLku íku Ãk¤kuLkwt yLku ÃkkuíkkLke
òíkLkwt þwt fhðwt íku Mk{òÞ Lknª íkku Mk{S ÷uðwt fu ÔÞMíkíkkLkwt ÔÞMkLk ð¤øÞwt Au.
ykí{òøk]ríkLke WÃkuûkk fhðkLke xuð Ãkze [qfe Au.
fE [es yuðe Au su ykÃkýLku ÃkkuíkkLke íkhV síkk hkufu Au íkuLkk «íÞu òøk]ík
Úkðk {kºkÚke yuf þÂõíkLkku Mkt[kh ÚkkÞ Au.
yufðeMk{e MkËeLkk yk çkÄkt «÷ku¼Lkku ‘çkuLz yuEz’Lkwt fk{ fhu Au. s¾{Lku
Zktfu Au, Ãkqhku R÷ks fhíkkt LkÚke. Ãkqhku R÷ks íÞkhu s ÚkkÞ Au ßÞkhu ÃkkuíkkLke òík{kt
Ÿzk Wíkheyu. su «÷ku¼Lk ykÃkýLku yuLkk rLkÞtºký{kt hk¾íkwt níkwt, íkuLku ykÃkýk
rLkÞtºký{kt hk¾eyu. ¼køkuzw ð]r¥kLku Ãkku»kíkkt MkkÄLkkuLku çkË÷u hku®sËe «ð]r¥kykuLku
LÞkÞ ykÃkeyu yLku MkkÚku SðLkLkk {q¤¼qík Mk¥ðLkwt MktðÄoLk fheyu. yk «÷ku¼LkkuLku
Ãkkh fÞko ÃkAeLkku «Ëuþ yktíkrhf þÂõíkLkk rðï{kt «ðuþu Au. «ðuþ Ãkh yxfðkLkwt
LkÚke, Lknª íkku ¼ú{ýkykuLkwt yuf çkeswt rðï ½uhe ÷uðk {kxu íkiÞkh s Q¼wt nkuÞ Au.

•••

10
 ‘‘Mk{S ÷uòu fu {kýMkLkwt yÂMíkíð {ÞkorËík Au. íkuLku {¤íke Mðíktºkíkk
Ãký Mker{ík Au. Mðíktºkíkk ÃkrhÂMÚkrík{ktÚke AqxðkLke LkÚke, ÃkrhÂMÚkríkLkku Mkk{Lkku
fhðkLke heík ÃkMktË fhðkLke Au.’’
- rðfxh £uLf÷ ‘{uLMk Mk[o Vkuh {eLkªøk’

MkðoþÂõík{kLk nkuðkLkku ¼ú{ Akuzku

ykÄwrLkf þkuľku¤ku yLku MkøkðzkuLku Ãkrhýk{u {Lkw»Þ yuðwt {kLkíkku ÚkE

økÞku Au fu çkÄwt s íkuLkk nkÚk{kt Au. íkuÚke ykLktË ßÞkhu nkÚk{ktÚke Axfe òÞ Au,
ÃkrhÂMÚkrík fkçkq çknkh síke hnu Au, çkeòLke íkku Xef, ÃkkuíkkLke Ãký ®sËøke ÃkkuíkkLke
heíku LkÚke Sðe þfkíke íÞkhu íkuLkkÚke yu Shðkíkwt LkÚke.
nfefík íkku yu Au fu Mk{MÞk rðLkkLke ®sËøke nkuE þfu Lknª, íku{ rçk÷fw÷
ykLktË rðLkkLke ®sËøke Ãký nkuE þfu Lknª. yk çktLkuLkwt r{©ý yux÷u s ®sËøke-yk
MkíÞ sux÷wt s÷Ëe Mðefkhe ÷Eyu, ykÃkýe «MkÒkíkk íkux÷e ðÄíke sþu. ykLktËLke
ÃkkA¤ Mk{MÞk Q¼e s nkuÞ Au yLku Mk{MÞkyku{ktÚke ÃkMkkh ÚkÞk rðLkk fËe ykLktË
{¤íkku LkÚke.
‘MktòuøkkuLkk nkÚkLkwt h{fzwt’ nkuðkLke ÷køkýe ykÃkýLku øk¼hkðu Au. yux÷u
ÃkAe ‘Ve÷ økwz’ ÃkwMíkfkuLkk þhýu sEyu Aeyu, fkuE ‘økwhw’Lke AºkAkÞk þkuÄeyu
Aeyu. {tºkku-&÷kufkuLkwt hxý fheyu Aeyu. {trËhku-íkeÚkkuoLke {w÷kfkík ÷Eyu Aeyu
yLku rLkÞrík ykÃkýk rLkÞtºký{kt nkuðkLkku ¼ú{ Mkuðeyu Aeyu.
rLkÞrík ykÃkýk rLkÞtºký{kt sYh nkuE þfu, Ãký íku yk heíku Lknª. íkuLku
{kxu ®sËøkeLkkt Mk¥ðkuLku þkuÄðkt Ãkzþu, yktíkrhf þÂõíkLku áZ{q¤ çkLkkððe Ãkzþu.
ÃkAe øk{u íkuðk Mktòuøkku Mkk{u Q¼k hnuðkLke íkkfkík ykÃk{u¤u ykðþu.
yuf çkeòu ¼ú{ Mðíktºkíkk ytøkuLkku Ãký Au. ykÃkýLku yu ÏÞk÷ nkuÞ Au fu
ykÃkýu MktÃkqýo Mðíktºk LkÚke Ãký MktÃkqýo Mðíktºk nkuðkLkku Ëkðku ykÃkýu [ku¬Mk fheyu
Aeyu, Ãký Mk{Þ þe¾ðu Au fu ykÃkýk Ãkh rLkÞríkLkku íku{s ÃkkuíkkLkkt fkÞkuoLkku «¼kð
11
sYh Ãkzu Au. yuðkt Ãkrhçk¤ku Au su ykÃkýk fkçkq çknkh nkuÞ Au. ÃkkuíkkLkkt {k-çkkÃk
fkuý yLku fuðkt Au, ÃkkuíkkLkwt çkk¤ÃkýLkwt ÃkÞkoðhý, {]íÞw, çke{khe, ð]Øíð, fwËhíke
ykVíkku yLku çkeòykuLkkt fkÞkuo - yk çkÄk rðþu Úkkuze [[ko-rð[khýk fheyu íkku
Mk{òÞ Au fu ÃkkuíkkLke òík rMkðkÞ ¼køÞu s fkuE [es ykÃkýk rLkÞtºký{kt nkuÞ Au.
‘MkðoþÂõík{kLk’ nkuðkLkk ¼ú{{ktÚke çknkh ykðe ÃkkuíkkLkku Ãkkuuíku fçkòu ÷uðkLkku Au,
yLku yu Mk{S ÷uðkLkwt Au fu ÃkkuíkkLkkÚke þwt ÚkE þfu íku{ Au. ÃkAe íku fhðk{kt þÂõík
÷økkðe ËuðkÚke Ãkrhýk{Lke «kró Ãký Úkþu.
SðLk{kt ½ýk yfM{kíkku çkLku Au. íku{ktLkk {kuxk¼køkLkk ykÃkýk rLkÞtºký{kt
LkÚke nkuíkk.
{khwt SðLk ykLkwt ‘©uc’ WËknhý Au. {khe yk ÷fðkøkúMík nk÷ík ftE {U
ÃkuËk fhe LkÚke. ¾kuxk hMíku, ¾kuxe fkh{kt, ¾kuxk Mk{Þu {khwt nkuðwt - yk yuf yuðku
MktÞkuøk níkku, su {khk nkÚkLke çkkçkík Lk níke. {U yfM{kík ÚkkÞ íkuðwt Lknkuíkwt RåAÞwt
fu ÃkAe nwt yuLku s ÷kÞf níke íku{ Ãký Lknkuíkwt - Aíkkt íku çkLÞwt, Lku yuf Mkk{kLÞ 19
ð»koLke Akufhe ÷fðkLkku ¼kuøk çkLke økE. {U Ãký MkÃkLkwt òuÞwt níkwt. Mkw¾e ËkBÃkíÞLkwt,
«u{k¤ ÃkrhðkhLkwt, Ãký 1955Lke yu Mkktsu {khe fhkuzhßsqLkk çku fxfk ÚkE økÞk
yLku çkÄwt çkË÷kE økÞwt.
yuf {rnLkku çkunkuþ yðMÚkk{kt hÌkk ÃkAe nwt ¼kLk{kt ykðe. Mk{S fu nðu
®sËøke Ãknu÷k suðe fËe Lknª çkLku. {khkÚke çkhkçkh n÷Lk[÷Lk Úkíkwt Lknkuíkwt, ðMíkwyku
÷uðkíke Lknkuíke, sux÷eðkh fÃkzk çkË÷wt, {khu zkÞÃkMko yLku Ã÷kÂMxfLkk yktík:ð†ku
Ãknuhðk Ãkzíkkt, Ëh çku-ºký rËðMku Ãkux MkkV fhðk {kxu òíku yurLk{k ÷uíkk nwt þe¾e
økE níke. ÃkÚkkhe ¼eLke Lk ÚkkÞ íku {kxu [kh-Ãkkt[ xwðk÷ku ÃkÚkhkðe íkuLkk Ãkh nwt
Mkqíke. {khk SðLkLkk su çku MðÃLk níkk - nku{ EfkuLkkur{õMk þe¾ððwt yLku Mkw¾e
Ãkrhðkh çkLkkððku - yu çkuÚke ðtr[ík hnuðkLke Ãkezk Mkk{u yk þkherhf íkf÷eVku ½ýe
LkkLke níke.
yk{ s A ð»ko ðeíÞkt. SðLkLkku Lkfþku çkË÷kÞku níkku. {U {khku rð»kÞ nðu
ytøkúuS MkkrníÞLkku hkÏÞku. {Lku ÷¾ðwt ðkt[ðwt íkku øk{íkwt s níkwt. yux÷u {khku «Úk{
«u{ nku{ EfkuLkkur{õMk Ãkh nkuðk Aíkkt ytøkúuS MkkrníÞ {khk {Lku MðefkÞwO. Ãký
yuLkk fhíkk ðÄkhu {kuxwt MðÃLk yuf Mkkhe ÃkíLke, yuf Mkkhe {k çkLkeLku SððkLkwt níkwt.
nku{ EfkuLkkur{õMk Ãký {Lku yux÷u s ðÄkhu øk{íkwt.
¾uh, ytøkúuS MkkrníÞ ÷eÄk ÃkAe Ãký {khwt æÞuÞ íkku rþûký ykÃkðkLkwt s
níkwt. Ãký yu yþõÞðíkT níkwt, fkhý fu rðf÷ktøk ÷kufkuLku rþûkf íkhefu ÷uðk{kt Lknkuíkk
12
ykðíkk. EÂLzÞkLkk ÞwrLkðŠMkxeLkku yu fkÞËku níkku. Aíkkt {khkt {kíkk-rÃkíkkyu {Lku
«kuíMkknLk ykÃÞwt. {U Ãký yu frXLk {køko s ÃkMktË fÞkuo yLku ½ýe snu{íkLkk ytíku {Lku
rþrûkfk ÚkðkLkwt ÷kÞMkLMk {éÞwt. ¼ýðkLkwt yLku ¼ýkððkLkwt MkkÚku fhíkk fhíkk nwt
Ãkeyu[.ze. MkwÄe íkku ÃknkU[e, Ãký {Lku ÔÞðÂMÚkík Lkkufhe ykÃkðk fkuE íkiÞkh Lk níkwt.
Ëhuf þiûkrýf MktMÚkkLkk Ëhðkò {khk {kxu çktÄ hÌkk. {U ¾x¾xkðkLkwt [k÷w hkÏÞwt.
ytíku ð»kkuo ÃkAe yu ¾qÕÞk yLku {khe fkhrfËeoLku {LkÃkMktË ð¤ktf {éÞku.
ËhBÞkLk {khk MkkÚkeyku ÷øLk fhe Ãkrhðkh çkLkkðe [qõÞk níkk. {khe MkkÚku
rstËøkeyu fhu÷ku yLÞkÞ {Lku [uLkÚke çkuMkðk Ëuíkku Lknkuíkku. {Lku Ãkrík òuEíkku níkku,
Ãkrhðkh òuEíkku níkku. Ãký íku fhíkkt Ãký rðþu»k {Lku Mðefkh òuEíkku níkku. fkuELke
®sËøke{kt {khk {kxu Ít¾Lkk LkÚke òøkðkLke, fkuE Ãkwhw»k {Lku «u{ LkÚke fhðkLkku, {Lku
LkÚke RåAðkLkku - ðeMk{k ð»kuo Ãký nwt ðtr[ík níke, yksu MkkX{k ð»kuo Ãký nwt ðtr[ík
Awt - SðLkLke MkkiÚke {kuxe «króÚke ðtr[ík.
{khe ËwrLkÞkLkkt {qr¤Þkt Q¾ze økÞkt, yu{kt {khku þku ðktf níkku - yux÷ku s
Lku fu nwt ¾kuxk Mk{Þu, ¾kuxe fkh{kt, ¾kuxk hMíkk Ãkh níke?
íkku ykðwt Au SðLk. ykÃkýk nkÚk{kt fþwt LkÚke. ykÃkýu MkkðÄkLk yLku
òøk]ík hnuðwt òuEyu, Ãký MkkðÄkLk yLku òøk]ík hnuðk Aíkkt ½ýwt çkÄwt yuðwt Au su
ykÃkýk rLkÞtºký{kt nkuíkwt LkÚke. ykÃkýu [hçkeLkk ÚkhÚke, ÔÞMkLkkuÚke, yÃkqhíke Ÿ½Úke
ykÃkýk þhehLku çk[kðe þfeyu Aeyu. Ãký íku Aíkkt çke{khe, ð]Øíð yLku {]íÞw
ykðu s Au. ykÃkýu {íÞo Aeyu, {ÞkorËík Aeyu.
fÕÃkLkk fhku yuðk {kýMkLke su yuf÷ku hnuíkku nkuÞ, Mk¼k Mk{kht¼ku{kt síkku
nkuÞ. {Lk ÚkkÞ íÞkhu {wMkkVhe fhíkku nkuÞ Lku ÃkAe íkuLku nkxo yuxuf ykðu fu ÃkAe
÷fðkLkku nw{÷ku ÚkkÞ, íkuLku zkpfxhkuLkk, nkuÂMÃkx÷kuLkk rLkÞ{kuLkk yLku ÃkkuíkkLkk þhehLke
{ÞkoËkykuLkk fuËe çkLke sðwt Ãkzu - ykðwt hkus çkLÞk s fhu Au - yu {kýMkLkku rËðMk
ÃkAe yuLke ÃkkuíkkLke heíku LkÚke Qøkíkku, yuLku ¾kðwt nkuÞ íku ¾ðkÞ Lknª, sðwt nkuÞ íÞkt
sðkÞ Lknª, ÃkAe íkuLku yuf÷ku hnuðk Ëuðk{kt Lk ykðu, íkuLkwt yufktík rðrûkÃík ÚkkÞ,
íkuLku Mkqðk-çkuMkðk{kt fkuELkku ykÄkh ÷uðku Ãkzu, ‘yk{ fhku’, ‘yk{ Lk fhku’Lke Mk÷knkuLkk
ÄkuÄ ðhMku. çke{khe ykÃkýk nkÚkLke ðkík LkÚke.
fwËhíke ykVíkku Ãký ykÃkýLku ÃkqAeLku LkÚke ykðíke. {Lku çkhkçkh ÞkË Au
ßÞkhu ðkðkÍkuzwt ºkkxõÞwt níkwt - ykøk÷k rËðMku {khk {kíkk-rÃkíkk hnuíkk níkk íku
hkßÞ{kt yLku çkeò rËðMku nwt yLku {khe r{ºk hnuíkk níkk íku hkßÞ{kt. çknw {w~fu÷eÚke
y{u çktLku yu òýe þõÞk níkk fu y{khk {kíkk-rÃkíkk Mk÷k{ík Au. y÷çk¥k, ½h,
13
þnuh, hMíkkyku çkÄw ¾ík{ ÚkE økÞwt Aíkkt íkuyku Sðíkk Au íku ðkíkÚke þktrík {u¤ðe nwt
hkusLke su{ Mkðkhu ALkwt yu÷k{o {qfe MkqE økE. Mkðkhu [kh ðkøÞu y[kLkf {khe Ÿ½
Qze. {U fkuVe çkLkkðeLku ÃkeÄe íÞkt íkku ¼ÞMkq[f MkkÞhLk ðnu÷e MkðkhLkk ykAk
ytÄkhkLku [ehíke økkS QXe yLku íku ÃkAe Úkkuze s ûkýku{kt fkLk çknuhk ÚkE òÞ íkuðe
ÃkðLkLke øksoLkk Mkt¼¤kE. yk¾wt ½h n÷ðk {ktzâwt, ðMíkwyku Ãkzðk yLku Vqxðk {ktze.
Ône÷[uhLku çkúuf ÷økkðe nwt MíkçÄ çkuMke hne. hMíkk{kt ykðíke Ëhuf [eòuLku ¾uËkLk-
{uËkLk fhíkwt ðkðkÍkuzwt Úkkuze ûkýku{kt ÃkMkkh ÚkE økÞwt. {U {kuíkLku Lksh Mkk{u Q¼u÷wt
òuE ÷eÄwt níkwt.
ÃkðLkLke øksoLkk Ëqh [k÷e økE ÃkAe su{ íku{ nwt çkkhe ÃkkMku ÃknkU[e. çkkhe
íkqxe økE níke yLku íku{ktÚke su á~Þ Qøkíkk MkqhsLkk «fkþ{kt {Lku Ëu¾kÞwt íku{ktÚke nwt
yk½kík Ãkk{e økE. ßÞkt MkwÄe Lksh ÃknkU[íke níke, øktòðh ð]ûkku {q¤ Mkrník Q¾zeLku
fkh Ãkh, ½hku Ãkh, hMíkk Ãkh Ãkzâkt níkkt. {w~fu÷eÚke nwt VkuLk MkwÄe ÃknkU[e. LkMkeçkòuøku
VkuLk [k÷w níkku. {U {khe r{ºkLku VkuLk fÞkuo. íkuLkwt ½h çk[e økÞwt níkwt. íku íkhík s {khe
ÃkkMku ykððk Lkef¤e Ãkze. ËhBÞkLk Ãkkzkuþeyku yuf ÃkAe yuf {khe ¾çkh ÃkqAe
økÞk. íku{Lkkt ½hku Ãký çkåÞkt Lknkuíkkt íku{ Aíkkt íku{ýu {khe ®[íkk fhe. íku{Lkku «u{
{Lku n÷kðe økÞku. {khe r{ºk swËk swËk hMíku {khk ½h MkwÄe ÃknkU[ðk {Úkk{ý fhíke
níke. Ãký çkÄk hMíkk íkqxu÷k Úkkt¼÷k yLku Q¾ze Ãkzu÷k ð]ûkkuÚke AðkÞu÷k níkk. ytíku
íkuýu íkuLke fkh Ãkzíke {qfe yLku {khk ½h MkwÄeLkwt çkkfeLkwt ytíkh Ëkuzíkkt Ëkuzíkkt fkÃÞwt.
çk[kð xwfzeLke Ãký Ãknu÷kt íku ÃknkU[e økE. yufçkeòLkk çkknwÃkkþ{kt çkuVk{ hzíkkt
y{u «u{Lke þÂõíkLku yLkw¼ðe hÌkkt.
çk[kðxwfze ykðe yLku y{Lku çkÄktLku ½h Akuze y{khu {kxu Q¼k fhkÞu÷k
fk{[÷kW hnuXký{kt sðk fÌkwt. {khe ytËhÚke rðhkuÄ yLku yk¢tË QXíkk níkk - nwt
fuðe heíku ½h Akuzwt? nS íkku nwt QXe Awt, Ãkqhkt fÃkzkt ÃknuÞko LkÚke, {khkt zkÞÃkMko,
Ã÷kÂMxf ÃkuLx, hçkhLke þex, {khkt MkkÄLkku suLkk ðzu yk ½h ¾kMk heíku økkuXðkÞu÷wt
níkwt - yk çkÄktLkwt þwt? Lkk, nwt ½h Lknª Akuze þfwt - Ãký nwt yk{ktLkw fþwt çkku÷e Lk þfe.
[qÃk[kÃk íkuyku ÷E økÞk íÞkt ykðe økE.
{khk {kxu Mkk[u s {w~fu÷ níkwt fkhý {khwt ½h {khe ®sËøke níkwt, {khe
Mðíktºkíkk níkwt. íku ¾kMk heíku çkLkkðkÞu÷wt níkwt. suÚke ÷fðkøkúMík nkuðk Aíkkt nwt {khwt
SðLk [÷kðe þfíke níke. ½hLke çknkh nwt íkÆLk Ãktøkw níke - yk{ s Ãkkt[ yXðkrzÞk
økÞkt yLku nwt {khk ½hu ÃkkAe ykðe. çk[kðxwfzeyu ½ýwt çkÄwt ÃkqðoðíkT fhe LkkÏÞw níkwt
14
Aíkkt {q¤ Mkrník W¾ze sðkLke ÷køkýeyu {rnLkkyku MkwÄe {khku ÃkeAku Lk Akuzâku.
ðkðkÍkuzkLkku yk nw{÷ku fkuELkk rLkÞtºký{kt níkku þwt?
ÃkkuíkkLku MkðoþÂõík{kLk {kLkðkLkwt Akuzðwt nkuÞ íkku çkeò {kýMkku Ãkh ytfwþ
s{kððkLke, íku{Lku çkË÷ðkLke SË Akuze Ëku. çkeòLkk SðLk Ãkh ytøkqXku Lk [ktÃkku,
{Lk ¾wÕ÷wt Lku S¼ çktÄ hk¾íkkt þe¾ku - ík{Lku fkuELku ík{khk Zkt[k{kt Zk¤ðkLkku nf
LkÚke. yuðe SË ík{khwt ÃkkuíkkLkwt Mkw¾[uLk Ãký nýe ÷u Au. òu SðLk{kt ykLktË yLku
hkník òuEíkkt nkuÞ íkku ykÃkýe ykMkÃkkMkLkk ÷kufku {kxu rLkÞ{ku ½zðkLkwt Akuze Ëku.
ík{khkt çkeçkkt VUfe Ëku. íku{Lke ®sËøke íku{Lku íku{Lke heíku Sððk Ëku.
fkuE ßÞkhu ík{khk RåAu÷k Zkt[k{kt çktÄ çkuMkíkwt Úkðk íkiÞkh Lk ÚkkÞ íÞkhu
íkuLke RåAkLkku ykËh fhe íkuLkk swËk {íkLku Mðefkhðku y½hku Au. ËhufLku ÃkkuíkkLke
®sËøke SððkLkku nf Au. fkuE þk {kxu ík{khe yÃkuûkkyku «{kýu ykfkh ÷u? yktíkrhf
þÂõík ¾e÷ððkLkwt MkkiÚke y½hwt Ãkøk÷wt yk s Au. Mkk{e ÔÞÂõíkLkkt Ëu¾kð, Ãkku»kkf,
xuðku, ÔÞÂõíkíð ík{khe yÃkuûkk{kt çktÄ Lk çkuMkíkkt nkuÞ íkku Ãký íkuLku [kne þfðkLke
þÂõík. Aíkkt yk Ãkøk÷wt Mkh¤ Ãký Au òu ík{u ík{khe òík{kt {Mík hnku. ík{Lku ík{u
Aku íkuðk çkeò Mðefkhe ÷u íkuðe ík{khe su yÃkuûkk nkuÞ Au, íku s çkeòLke Ãký nkuE
þfu - íku{Lku íkuyku suðk Au íkuðk Mðefkhku.
ËhufLku SðLk{kt «u{ òuEíkku nkuÞ Au. ‘«u{’ yux÷u þwt? «u{ yux÷u Ãkqhku
Mðefkh. suLke MkkÚku fkuE ¼kh rðLkk ykÃkýu suðk Aeyu íkuðk hne þfíkk nkuEyu íku
ÔÞÂõík yËT¼wík nkuÞ Au, fkhý fu ÃkwÏík Úkíkkt sEyu íku{, ÷øLk-Ãkrhðkh yLku y™uf
sðkçkËkheyku{kt sfzkíkk sEyu íku{ yk Ãkqýo MðefkhLke íkfku ½xíke òÞ Au. ykÃkýu
ÃkkuíkkLku çkeòt çkÄktLke yÃkuûkk yLku yr¼«kÞ «{kýu Zk¤ðkLkwt õÞkhu þY fhe ËEyu
Aeyu íku ykÃký™u Ãký ÏÞk÷ LkÚke ykðíkku. Aíkkt ytËh Ãkqýo MðefkhLke Ít¾Lkk íkku
hnu s Au. ykÃkýe ÃkMktËøke, xuðku yLku ÔÞÂõíkíð swËkt nkuÞ íkku Ãký ykÃkýu yuLkku
Mðefkh ykÃkýk {kíkk-rÃkíkk, SðLkMkkÚke yLku MktíkkLkku fhu yu RåAeyu Aeyu.
yk Mðefkh ík{u íku{Lku ykÃkku, Mk{òu fu çkeòLkk SðLkLku ykÃkýk Zkt[k{kt
Zk¤ðwt yu MðkÚko Au. ykÃkýLku yuðku yrÄfkh Au s Lknª. «u{ yk fËe Lk fhu.
MktíkkLkkuLke çkkçkík{kt yk {kuf¤kþ ykÃkðe ½ýe {w~fu÷ nkuÞ Au. õÞkhuf
‘{khk ½h{kt yk{ Lknª [k÷u’Lke Ä{fe YÃku íkku õÞkhuÞ ‘íkLku yk{ fhðtw LkÚke þku¼íkwt’
Lkk ykzfíkhk Ëçkký YÃku íkku õÞkhuf ‘{khk {kxu íkwt ykx÷wt Ãký Lknª fhu?’Lke «u{k¤
{køkýeYÃku {kíkk-rÃkíkk MktíkkLkkuLku su MktËuþ ykÃku Au íku yk s nkuÞ Au : ‘òu íkwt {khk
15
íkhVÚke Ãkqhku «u{ RåAu íkku íkkhu nwt su RåAwt íku fhðwt òuEþu.’ yk LkÚke «u{, LkÚke
ykLktË, LkÚke n¤ðkþ, LkÚke MðkíktºÞ.
{khk yuf rðãkÚkeoLke {k RåAíke níke fu Ëefhku rçkÍLkuMk fhu. Ãký íkuýu
Mktøkeík fÞwO íku ÃkAe ËefhkLkwt fkuE Ãký Ãkøk÷wt fËe íkuLke {kLku ÃkMktË Lk ykÔÞwt. Ëefhkyu
íkku Mktøkeík{kt MkhMk fkhrfËeo çkLkkðe, «ríkck yLku ÄLk çktLku {u¤ÔÞk Aíkkt {k íkhVÚke
íku çkrn»f]ík s hÌkku. yksu íku [k÷eMk ð»koLkku ÚkÞku Au. ð»ko{kt yuf ðkh {k ÃkkMku
hnuðk òÞ Au íÞkhu {k íkuLke ÃkMktËøkeLke, íkuLkk r{ºkkuLke, íkuLkk ð†kuLke, íkuLkk ½hLke,
íkuLkkt ÃkíLke-MktíkkLkkuLke, íkuLke yr¼hwr[Lke, íkuLke þi÷eLke-Ëhuf [esLke fzf xefk fhu
Au. íkuLku yuðe ðMíkwyku ÷kðeLku ykÃku Au su íkuLku fËe øk{íke Lk nkuÞ. òýu ®sËøke{kt
íkuuýu fkuE [es Mkk[e fhe s LkÚke, íku ¾kuxku Au, ¾hkçk Au. {kLkwt ð÷ý MÃkü Au - ‘nwt
fnwt íku{ fhu íkku s íkwt Mkkhku, Lknª íkku Lknª.’ Ëefhku Ãkkuíku suðku Au íkuðku {k íkuLku
Mðefkhu, [knu íkuLke hkn swyu Au. {k íkuLku ÃkkuíkkLkk çkeçkk{kt økkuXððkLke fkurþþ fÞko
fhu Au. ®sËøkeLkkt y{qÕÞ ð»kkuo ðeíkíkkt òÞ Au, çku{ktÚke fkuELkk {LkLku ykLktË LkÚke,
þktrík LkÚke.
çkeS yuf rðãkÚkeoLke fku{oþeÞ÷ ykxo{kt fkhrfËeo çkLkkððk {køkíke níke.
íkuLkk{kt yu «rík¼k yLku hwr[ Ãký níkkt, Ãký íkuLke {kyu fËe íkuLke yu RåAkLku «kuíMkknLk
íkku Lk ykÃÞwt, QÕxwt íku RåAkLke rðhwØ{kt ÚkkÞ íkux÷wt fÞwO. Ëefhe {kLke RåAk rðhwØ
sðk {køkíke Lknkuíke, fkhý fu íku A ð»koLke níke íÞkhu íkuLke {k rðÄðk ÚkE níke yLku
íku ÃkAe ËefheLku {kxu s Sðe níke. {Lku Mk{òÞwt fu yk †e ËefheLku ÃkkuíkkLkk rLkÞtºký{kt
Lku ÃkkuíkkLkk Ãkh ykÄkrhík hk¾ðk {køku Au. zhu Au fu Mðíktºk Úkðk ËuðkÚke Ëefhe
ÃkkuíkkLku Akuze sþu. Auðxu Ëefheyu ÃkkuíkkLke RåAkyku Ãkzíke {qfe yLku {kLkk fnuðkÚke
yuf rzÃkkxo{uLx÷ Mxkuh{kt f÷kfoLke Lkkufhe ÷eÄe. {kLku ¾wþ fhðk íkuýu ÃkkuíkkLke
MðíktºkíkkLkwt çkr÷ËkLk íkku ykÃÞwt, Ãký íkuLke ÃkkuíkkLke ¾wþeLkwt þwt? {khk {kLkMkþk†Lkk
ðøkkuo{kt íku rLkÞr{ík ykðíke. nwt òuíke fu {kLkwt rLkÞtºký fuðwt szçkuMk÷kf níkwt. ËefheLku
çkesu økk{ çkË÷e {¤e, {k fnu, ‘LkÚke ÷uðe. íkwt fux÷e yuf÷e ÚkE òÞ!’ Ëefheyu
nók Ãkh fkh ¾heËe. {kyu fÌkwt, ‘ykLkk nók nwt ¼he ËEþ. íkkhu yux÷wt xuLþLk
ykuAwt.’ ËefheLku fÃkzkt fu ÃkMko ¾heËðkt nkuÞ íkku {k fnu, ‘íkLku õÞkt Mk{Þ Au? yu íkku
nwt íkkhk {kxu ftEf MkhMk ÷E ykðeþ yLku sÞkhu ËefheLku fkuE ÞwðkLk MkkÚku {iºke
ÚkkÞ, {k Ze÷e ÚkE òÞ. ‘íkwt Lknª nkuÞ íkku yk ½h {Lku ¾kðk Äkþu.’ Ëefhe Äehu Äehu
rz«uþLk íkhV sðk ÷køke Au. su Lkkufhe fhu Au íku íkuLke ÃkkuíkkLke ÃkMktËøkeLke LkÚke. su
fkh [÷kðu Au íku {kLkk Lkk{ Ãkh Au. su fÃkzkt Ãknuhu Au íku {kyu yÃkkðu÷kt Au, ÷øLk
16
fhðk {køku Au Ãký yuf÷e s Sðe hne Au. íkuLku ÷køku Au íkuLkwt ÃkkuíkkLkwt fkuE yÂMíkíð
s LkÚke. íkuýu ðeMk Úke ðÄkhu ðkh ykÃk½kíkLkk «ÞíLk fÞko Au.
sux÷eðkh ykÃkýu fkuELke Mðíktºkíkk AeLkðe ÷uðkLke fkurþþ fheyu Aeyu,
íkux÷eðkh ykÃkýe ÃkkuíkkLke Mðíktºkíkk Ãký nýkÞ Au. íkuLku íkuLkwt ÃkkuíkkÃkýwt ¾e÷ððk{kt
Mkr¢Þ MkkÚk ykÃkku. íkuLke yktíkrhf Mk{]rØ su{ ¾e÷íke sþu íku{ ík{khe yktíkrhf
þÂõík {sçkqík çkLkíke sþu. yLku su{ yu þÂõík {sçkqík çkLkíke sþu, ykÃkýu yu
MkíÞ Mk{síkkt sEþwt fu ËhufLku ÃkkuíkkLkwt Mðíð nkuÞ Au y™u íku ¾e÷ððk{kt yuLku MkkÚk-
Mknfkh ykÃkðku íkuLkkÚke MkwtËh yLku þw¼ fk{ çkeswt yufu LkÚke. çkeòLkk Mðíð Ãkh
íkhkÃk {khðkLke fkurþþ fhðe yu ÃkkÃk Au.
Ãký ‘sLkhuþLk økuÃk’ yuf ½ýe {kuxe Mk{MÞk Au. {khk {kLkMkþk†Lkk ðøkku{ o kt
27Úke {ktzeLku 70 MkwÄeLke ô{hLkk swËk swËk rðãkÚkeoyku ykðu Au. íku{Lku ßÞkhu nwt
íku{Lkk Ãkrhðkh{kt ‘sLkhuþLk økuÃk’Lke Mk{MÞk rðþu ÷¾ðk ykÃktw Awt íÞkhu òuô Awt fu
sLkhuþLk økuÃkLke Mk{MÞk ÞwðkLkku fhíkk ðÞMfkuLku ðÄw Ãksðu Au. MktíkkLkku ÃkhýeLku
Ãkrhðkh çkLkkðe [qõÞkt nkuÞ Au yLku yu{Lkkt {qÕÞku, xuðku, SðLkþi÷e - yk çkÄwt
Ãk[kððwt ðÞMfkuLku ¾qçk {w~fu÷ ÷køku Au. yu{ktLkk ½ýkt Mðíktºkíkk{kt {kLku Au, ÃkkuíkkLkkÚke
swËk ÔÞÂõíkíðkuLkku ykËh fhðk {køku Au, Aíkkt íkk÷{u÷ ò¤ððku yíÞtík {w~fu÷
çkLke òÞ Au. hMíkku yuf s Au : ÃkkuíkkLkkt ÔÞÂõíkíð yLku þi÷e Ãký Mkk[ððk, íku{Lkkt
ÔÞÂõíkíð yLku þi÷e Ãký {LkÚke Mðefkhðkt. yktíkrhf þÂõík yk s Au - SðLkLkku,
yuLke rðrðÄíkkyku Mkrník ykËh.
yuf {n¥ðLke ðkík ÃkkuíkkLke ÷køkýeykuLke sðkçkËkhe Ãkkuíku s ÷uðkLke Au.
{kýMk íkhefu ykÃkýu «u{ RåAíkk nkuEyu íku Mðk¼krðf Au. ykÃkýu «u{k¤ nkuEyu,
«u{ ykÃke þfíkkt nkuEyu, Aíkkt ykÃkýLku ykÃkýu RåAeyu íku ÔÞÂõík ÃkkMkuÚke, ykÃkýu
RåAeyu íkuðku «u{ Lk Ãký {¤u. íkuðu ð¾íku ðkMíkrðfíkkLkku çknkËwheÃkqðof Mðefkh
fhðku yLku ÃkkuíkkLku Mkt¼k¤e ÷uðk íku Ëhufu þe¾ðwt òuEyu. fkhý fu fkuE ÃkkMku sçkhËMíke
«u{ fhkðe þfkíkku LkÚke.
yuf {rn÷kLku 29 ð»koLkk ËkBÃkíÞ ÃkAe íkuLkk Ãkríkyu yuf rËðMk fne ËeÄwt
fu nðu íkuLku Aqxk Úkðwt Au. yLku Aqxkt Ãkzâkt. íkuLkk ºký ð»ko ÃkAe íku †eyu {khk ðøkkuo{kt
ykððkLkwt þY fÞwO, Ãký nS íku Mðefkhe þfe s Lknkuíke fu íkuLkku Ãkrík íkuLkku LkÚke
hÌkku. òu Ãkkuíku ftEf fhu, ÃkríkLku su{ øk{u Au íku{ hnu íkku Vhe çkÄwt Mkh¾wt ÚkE òÞ. íku
ÃkkuíkkLku Mk{òÔÞk fhíke fu òu nwt ðÄkhu Mkkhe, ðÄw MkwtËh, ðÄw ykf»kof, ðÄw {nuLkíkw
ÚkEþ íkku Ãkrík ÃkkAku {¤þu. ÃkríkLku ‘øk{u íkuðe’ çkLkðk {kxu íkuýu ÃkkuíkkLke SðLkþi÷e{kt
17
WxÃkxktøk VuhVkhku fÞko Ãký ftE ðéÞwt Lknª. «u{ fhkðe þfkíkku LkÚke. ykðk VktVk
{khðk{kt íku ÃkkuíkkLkwt ÃkkuíkkÃkýwt Ãký ¾kuE çkuXe Au. íkuýu ÃkkuíkkLkk SðLkLku ÃkkuíkkLkk
nkÚk{kt ÷E yktíkrhf Mk{]rØ ðÄkhðkLke fkurþþ fhðe òuEyu.
«u{ yLktík MktðkË Au. yuf sý yuf÷wt çkku÷u yLku çkeswt rð{w¾ ÚkELku çkuMku
íkku MktðkË MkkÄe þfkÞ Lknª. çktLku ÃkûkLke Mkr¢Þ yr¼ÔÞÂõík òuEyu. çkeò Ãkh
ykÃkýwt rLkÞtºký Lk nkuÞ, Ãký ÃkkuíkkLkk Ãkh nt{uþk hnuðwt òuEyu. ÃkkuíkkLku Ãký ÃkkuíkkLkwt
Mðíð {sçkqík fhðk «urhík fhðk sYhe nkuÞ Au.
ykÃkýu òuÞwt fu çke{khe, ð]Øíð, {]íÞw, fwËhíke ykVíkku, MktçktÄku, «u{ -
yk çkÄwt ykÃkýk rLkÞtºký{kt LkÚke nkuíkwt. Ãký ‘rLkÞtºký’ yu þÂõík fu ykLktËLkku fkuE
{kÃkËtz LkÚke. {kuf¤kþ yLku Mðefkh s þÂõík yLku ykLktË íkhV ÷E òÞ Au.
su su heíku çkLkíkwt òÞ íkuLkku nfkhkí{f Mðefkh, {ËËYÃk ÚkðkLke ¼kðLkk,
çkeòLkk ÔÞÂõíkíðLkku yLku ÃkMktËøkeLkku ykËh, SðLkLkkt swËkt swËkt ûkuºkku{kt hMk,
ykMkÃkkMkLkk rðïLku ðÄw MkwtËh - ðÄw «u{Ãkqýo çkLkkððkLke fkurþþ - yk çkÄwt ík{khe
ykMkÃkkMk «¼kðþk¤e ÔÞÂõíkíðLke yuf yk¼k Mksuo Au. yk yk¼k yktíkrhf
þÂõík{ktÚke sL{u Au. yk yk¼kLku ÷eÄu ÷kufku ík{khkÚke «¼krðík ÚkkÞ Au, yuf
Lkkswf ÷køkýeÚke çktÄkÞ Au, ðÄw Mkkhwt SðLk Sððk «urhík ÚkkÞ Au yLku yu yr¼øk{Úke
ytíkh ðÄw Mk{]Ø, ðÄw Mk¥ðþe÷, ðÄw «¼kðþk¤e çkLkíkwt òÞ Au. çkÄwt rLkÞtºký{kt
hk¾ðkLkku, çkË÷e Lkk¾ðkLkku {kun «çk¤ nkuÞ Au, Ãký áZ, nfkhkí{f, «u{k¤,
MkíÞr«Þ, rþMíkçkØ, ©Øk¤w yLku rðïMkLkeÞ çkLkðkLkku ykLktË yu {kunÚke ½ýku
[rzÞkíkku nkuÞ Au. yk økwýku yu s ykÃkýe þÂõík Au su SðLkLkk ¾kxk {eXk ð¤ktfku{kt
ykÃkýLku ÂMÚkh yLku økkihðÃkqýo hk¾u Au.

•••

18
 ‘‘su Ãkqhwt ÚkE økÞwt Au, íkuLkk rðþu ðkík fhðe Lkfk{e Au.
su ðeíke økÞwt Au, íkuLkk Ãkh Ëku»kLkwt ykhkuÃký Lk fhku.’’
- fL^ÞwrþÞMk

¼qíkfk¤Lku ð¾kuzðkLkwt Akuzku

yufðeMk{e MkËeLkk yr¼þkÃkku y™u çkÄwt s {khk nkÚk{kt Au íkuðk

r{ÚÞkr¼{kLkLku Ãkkh fhe økÞk ÃkAe ykÃkýk ykí{kLku ð÷kuðe Lkk¾íke yuf
{kLkrMkfíkkLkk {wfk{ Ãkh ykÃkýu ykðeLku Q¼k hneyu Aeyu. íku Au ¼qíkfk¤Lku
ð¾kuzðkLke, ðíko{kLkLke Ëhuf ykVík {kxu ¼qíkfk¤ Ãkh Ëku»kkhkuÃký fhðkLke
{kLkrMkfíkk. ykLkk {kxu y{wf ytþu ykÃkýe Mkk{krsf-ykŠÚkf ÔÞðMÚkk Ãký
sðkçkËkh Au, Ãký ÞkË hk¾ku fu ðíko{kLk Mk{MÞkykuLke sðkçkËkhe ¼qíkfk¤ Ãkh
Zku¤ðkLke xuð ykÃkýLku yuf ‘zuz yuLz’ íkhV ÷E òÞ Au. yk xuð{ktÚke çknkh
Lkef¤ðk {kxu ykÃkýu ykÃkýk ðíko{kLkLke sðkçkËkhe Ãkkuíku s WXkðíkk Úkðwt Ãkzu, íku
{kxu þwt fhðwt òuEyu?
yuf íkku, ¼qíkfk¤Lkwt Ãk]ÚÚkfhý fhíkkt þe¾ðwt òuEyu. {khe yuf rðãkŠÚkLkeLke
ô{h [k÷eMkLke Úkðk ykðe Au. íku LkkLke níke íÞkhu íkuLkk rÃkíkkLke s òíkeÞ Mkíkk{ýeLkku
¼kuøk çkLke níke. íÞkhÚke yks MkwÄe íkuLke ®sËøke{kt su Ãký Mk{MÞkyku ykðe, íkuýu
íkuLkk fkhý{kt ÃkkuíkkLkwt ‘rðÂåALk çkk¤Ãký’ s òuÞwt. íku nt{uþkt VrhÞkË yLku
ykí{ø÷krLkÚke s ½uhkÞu÷e hnu Au. çkk¤Ãký{kt ¼kuøkðu÷e ÃkezkLke {w¾ku{w¾ ÚkðkLku
çkË÷u íkuýu íkuuLku ÃkkuíkkLke Akíke MkkÚku [ktÃke hk¾e Au. ÃkkuíkkLkk økwMMkkLku fËe ÔÞðÂMÚkík
ÔÞõík LkÚke fÞkuo. íkuLkwt SðLk ¼qíkfk¤Lke yu ÞkíkLkk Ãkh yxfe økÞwt Au.
ÃkkAe íku fnu Au, ‘{U {khk rÃkíkkLku {kV fhe ËeÄk Au. fkuE ÔÞÂõík MktÃkqýo
nkuíke LkÚke.’ nfefíku íkuLku ðíko{kLk ®sËøkeLke sðkçkËkhe ¼qíkfk¤ Ãkh ykuZkzðkLke
ykËík ÚkE økE Au. íkuýu íkuLkk rÃkíkkLku yuf Ãk¤ {kxu Ãký {kV fÞko LkÚke. íkuLku Ëhuf
Mk{MÞkLkwt Mk{kÄkLk ¼qíkfk¤Lke Ãkezk{kt þkuÄðkLke xuð Ãkze økE Au. {kLkMkþk†eÞ
19
Mkkhðkh ÃkAe íkuýu fÌkwt, ‘{Lku Mk{òÞwt fu nwt ¼qíkfk¤Lke Ãkezk{ktÚke ÃkMkkh ÚkE s
Lknkuíke íkuÚke ðíko{kLkLkku Mkk{Lkku fhe þfíke Lknkuíke. MkkiÚke Ãknu÷kt íkku {U íku Mk{ÞLkk
yÃk{kLk yLku ËËoLku çkhkçkh ÞkË fÞko. Äehu Äehu nwt {khe òík Mkk{u yu fnuíke ÚkE fu
nwt fux÷e yMknkÞ níke, fuðe ÷k[khe, fuðe ½]ýk {Lku Úkíke níke. ÃkAe {U yu ÷¾ðkLkwt
yLku {khe {Lkkur[rfíMkfLku yu fnuðkLkwt þY fÞwO. Äehu Äehu {khk {LkLkku ¼kh n¤ðku
Úkíkku [kÕÞku.’
íkuýu {Lku fÌkwt, ‘ík{u ík{khk rðãkÚkeoykuLku ÷¾ðkÚke {¤íke {wÂõík rðþu
sYh fnuòu. {U ÃkkLkktykuLkkt ÃkkLkkt ÷¾e fkZâkt níkkt. íku{ktÚke fux÷k çkÄkt VkzeLku VUfe
Ãký ËeÄkt Ãký yk ÃkkLkktykuyu {Lku {khk yk¢kuþLku Mk{síkk þe¾ÔÞwt.’
Äehu Äehu íku Mk{S fu ÃkkuíkkLkwt yu ½]ýkMÃkË ðkMíkð yuLke ÃkkuíkkLke ÃkMktËøke
Lknkuíke. íku íkuLkk rLkÞtºkýLke çknkh níkwt. íkuýu þe¾e ÷eÄwt fu íkuLkk rÃkíkkyu su fÞwO íku
fÞwO, ÃkkuíkkLkku yu ¼qíkfk¤ íku çkË÷e Lknª þfu, Ãký ðíko{kLkLke sðkçkËkhe WÃkkzðkLke
íkkfkík íku sYh fu¤ðe þfþu.
nwt yuðe çku †eykuLku yku¤¾wt Awt, su{Lku çku çkk¤fku MkkÚku yuf÷e Akuze íkuLkku
Ãkrík [kÕÞku økÞku nkuÞ. çktLkuLke ÃkrhÂMÚkrík ¾hkçk níke. Ãký yuf ÍzÃkÚke íku{ktÚke
çknkh ykðe þfe, çkeSLku çknkh Lkef¤íkkt ð»kkuo ÷køÞkt. Ãknu÷e †e yuf {¬{
{LkLke †e níke. íkuýu ¼qíkfk¤{ktÚke Lkef¤e ðíko{kLk{kt SððkLkwt ÃkMktË fÞwO.
çktLku †eykuLku yýøk{íke ÃkrhÂMÚkrík{kt Äfu÷kE sðwt Ãkzâwt níkwt. çktLkuLku ÂMÚkh
Ãkkrhðkrhf ®sËøke òuEíke níke. çktLkuLku Ãkrík Akuze økÞku. Ãký yuf íkhík íku{ktÚke
çknkh Lkef¤e økE, çkeSLku ð»kkuo MkwÄe Ãkezk MknLk fÞko ÃkAe Ãký yu{ktÚke Aqxðk {kxu
{kLkrMkf Mkkhðkh ÷uðe Ãkze. fkhý yuf Lku ðíko{kLk{kt Sðíkk ykðzíkwt níkwt, çkeSLku
¼qíkfk¤Lkk ð¤øký{ktÚke Aqxíkkt ykðzíkwt Lknkuíkwt.
Mke{k yuðk ðkíkkðhý{kt WAhe níke ßÞkt Akufhe Mkku¤ ð»koLke ÚkkÞ yux÷u
yuf hksfw{khLkwt MkÃkLkwt swyu. Mke{kyu Ãký òuÞwt níkwt Ãký Mke{kyu çkeswt Ãký yuf
MkÃkLkwt òuÞwt níkw, fkhrfËeoLkwt. íku {kxu íkuLku ½ýku Mkt½»ko fhðku Ãkzâku . yksu AºkeMk ð»kuo
íku yuf {kuxk þnuh{kt yuf÷e Sðu Au. yLku íkuLkku Ãkrhðkh ðíkLkLkk LkkLkk økk{{kt.
hòyku{kt íkuLku ðíkLk ÞkË ykðu Au, Ãký íku íÞkt sðkLkwt xk¤u Au, fnu Au, ‘‘{Lku {khk
Ãkrhðkh «íÞu «u{ Au Ãký ßÞkhu nwt òô, íÞkhu {khu íÞkt «&™kuLke ðýÚkt¼e ÃkhtÃkhk{ktÚke
ÃkMkkh Úkðwt Ãkzu Au. ËhufLku òýðwt nkuÞ Au fu nwt ÷øLk õÞkhu fheþ, {khu fkuE Ãkwhw»kr{ºk
Au fu Lknª, nwt þk {kxu þnuh{kt yuf÷e hntw Awt, Mkux÷ õÞkhu ÚkEþ ðøkuhu. {Lku ÷køku Au
nwt fkuE çkrn»f]ík ÔÞÂõík Awt, fËk[ Mkk[u s çkrn»f]ík Awt fu{ fu nwt íku{Lkk Äkuhýku{kt
20
çktÄçkuMkíke LkÚke. {khwt fwxwtçk, {khkt Mkøkkt, {khk Ãkzkuþe çkÄk RåAu Au fu {khwt ½h nkuÞ,
çkk¤fku nkuÞ, íku LkÚke {kxu nwt ¼khYÃk, Lkfk{e Awt. fkuELku yu LkÚke Ëu¾kíkwt fu {khe
ÃkkuíkkLke yuf nuíkwÃkqýo, yÚkoÃkqýo ®sËøke Au, r{ºkðíkwo¤ Au, f{kýe Au, ykí{rðïkMk
Au. {Lku {khwt fk{ øk{u Au, Lku øk{u íkuðk {kýMkLku Ãkhýe sðk fhíkkt {Lku {khe heíku
yuf÷e Sððk{kt ykLktË ykðu Au.’’ Mke{kLku ÃkkuíkkLku þwt òuEyu Au íku ¾çkh Au. íkuLkku
ykLktË yLku MkkÚkofíkk fkuE Ãkwhw»k Ãkh ykÄkh LkÚke hk¾íkk. ÃkkuíkkLke ®sËøkeLke
sðkçkËkhe íkuýu ÷eÄe Au.
ÃkkuíkkLke ®sËøkeLke sðkçkËkhe Ãkkuíku WXkððkÚke yktíkrhf þÂõík ðÄu Au.
{Lkkuçk¤, ÄiÞo yLku rðïMkLkeÞíkk ðÄu Au.
y{wf Mktòuøkku fkçkq çknkh nkuÞ Au, ¾hkçk nkuÞ Au, ¼qíkfk¤Lkk y{wf
yLkw¼ðku ¼q÷ðk {w~fu÷ Ãký nkuÞ Au yLku y{wf heíku ykÃkýwt ÔÞÂõíkíð yu
yLkw¼ðku{ktÚke s ½zkÞwt nkuÞ Au. Aíkkt yu yLkw¼ðku ¼qíkfk¤ Au. íkuLku ðíko{kLk Ãkh
AðkE sðk ËuðkÞ Lknª. ¼qíkfk¤ SðLkLkku yuf ¼køk Au, Ãký íkuLku ðíko{kLk SðLk{kt
fE heíku økkuXððku íku Mk{s {køke ÷u Au.
òu ík{u Úkkuzk Ãký òøkúík nþku, íkku ík{Lku Mk{òþu fu ÃkMktËøkeLkwt MðkíktºÞ
ykÃkýk çkÄkt ÃkkMku Au. su yk MðkíktºÞLku Mk{su Au, ¼kuøkðu Au íku yktíkrhf þÂõík
Ähkðu Au. hku÷kt {u yu fÌkwt Au fu, ‘ðkMíkrðfíkkLku yuf rËþkneLk yrLkðkÞoíkk íkhefu
Lknª Ãký ÃkMktËøkeÃkqðof Mðefkhðe ykÃkýk s nkÚk{kt Au.’
ykÃkýe ykMkÃkkMk yuðk ÷kufku nkuÞ s Au suLku ykfhe Mk{MÞkykuLkku Mkk{Lkku
fhðku Ãkzu Au, yLku íkuyku íku Mkk{ÚÞoÚke fhu Au.
òuMkuV {kŠxLk yuf yuðe s ÔÞÂõík Au.
òuMkuVLkk {kíkk-rÃkíkk yuf Mkkhk SðLkLke þkuÄ{kt ðíkLk Akuze swËk swËk
Ëuþku{kt VÞko. òuMkuV çku ð»koLkku níkku yLku íkuLkk rÃkíkk {]íÞw ÃkkBÞk. {k yuf økk{zk{kt
Vk{o nkWMk hk¾e, Úkkuzwt rþrûkfkLkwt fk{ fhe {w~fu÷eÚke çku MktíkkLkkuLku WAuhðk ÷køke.
Ãký òuMkuV ÃktËh ð»koLkku níkku yLku {kLkwt Ãký {]íÞw ÚkÞwt. {]íÞw ð¾íku {k yuf rníkuåAwLku
çktLku MktíkkLkkuLke sðkçkËkhe MkkUÃke økE níke. yu{Lke ÃkkMku sELku {kŠxLku ÃkqAÞwt, ‘nðu
nwt þwt fhwt?’ íku{ýu yuf s ðkõÞ fÌkwt, ‘íkkhe {k yu íkLku þe¾ÔÞwt Au fu þwt Mkk[wt Au, þwt
¾kuxwt. Mkk[wt fh, ¾kuxwt Lk fh.’
yk ÄúwððkõÞLku ÓËÞ{kt Äkhý fhe {kŠxLk þnuh{kt ykÔÞku. {w~fu÷eyku
ðå[u ¼ÛÞku, Mkkhku Ãkrík, Mkkhku rÃkíkk, Mkkhku rþûkf, Mkkhku r{ºk, Mkkhku {kýMk çkLke
21
85 ð»koLkwt Mkw¾e SðLk SÔÞku. {w~fu÷eykuLke ÃkhtÃkhk Ëhuf ð¤ktfu íkuLku {¤íke s
hne, Ãký íkuýu íkuLkwt ÃkkuíkkLkwt SðLk Mkk[ðe ÷eÄwt.
òuMkuV {kŠxLk ntMkLk {khk rÃkíkk Au.
yksu ykÃkýe ÃkkMku Ë÷e÷ Au fu íku{Lku {kxu yk fhðwt Mkns níkwt, fkhý fu
SðLk Ãkkuíku s íÞkhu Mkh¤ níkwt. yksu SðLk ¾qçk Mktfw÷, ¾qçk Mkt½»koÃkqýo çkLke økÞwt
Au. yu ðkík ¾kuxe LkÚke, Ãký Mkk{u yksu ½ýe çkkçkíkku{kt ðÄkhu Mkh¤íkk Ãký Au.
ði¿kkrLkf þkuľku¤kuLkku ykÃkýLku ÷k¼ {éÞku Au. ykÃkýk SðLkLkkt Äkuhýku yuftËhu
MkwÄÞkO Au. fkuE yuf ÃkuZe ðÄw Mkkhe fu ðÄw ¾[ko¤ yuðwt fþwt nkuíkwt LkÚke. Mke{k y™u
òuMkuV {kŠxLk suðk †e-Ãkwhw»k Ëhuf ÃkuZe{kt ÃkuËk ÚkkÞ s Au.
{kxu MktòuøkkuLkk rþfkh fËe Lk çkLkku. Mktòuøkku Ãkh «¼wíð Ähkðíkk Úkkyku.
áZ {Lkkuçk¤ðk¤e ÔÞÂõík fËe ÃkrhÂMÚkrík Mkk{u Lk{íkwt Lk {qfu. Mk{ks Mkk{u, Mk{ksu
½ze ykÃku÷e {kLkrMkfíkk Mkk{u ÷ze ÷uðkLke þÂõík Ëhuf{kt nkuðe s òuEyu.
yuðk ÷kufku Þ nkuÞ Au su Mk{MÞkykuLkwt Ãkkux÷wt {kÚkk Ãkh WXkðe yuf økwhwÚke
çkeò økwhwLkk Ëhðksu Vhíkk hnu. Mk{MÞkyku Wfu÷ðkLke [kðe ykÃkLkkhLku þkuÄíkk
hnu, Ãký ÃkkuíkkLke þÂõík, ÃkkuíkkLkwt {Lkkuçk¤ ðÄkhðkLke rËþk{kt fþwt s Lk fhu. yuðk
÷kufkuLkk SðLk fËe MkwÄhíkk LkÚke. Mk{MÞkyku fËe Wf÷íke LkÚke yLku íkuyku ÃkkuíkkLke
yðËþkLke sðkçkËkhe ÃkkuíkkLkk ¼qíkfk¤ Ãkh, ÃkkuíkkLke ÃkrhÂMÚkrík Ãkh Zku¤e ÃkkuíkkLke
ËÞk ¾kíkk hnu Au.
y÷çk¥k, ÃkrhÂMÚkrík ykÃkýe ÃkMktËøke Ãkh ykÄkh LkÚke hk¾íke, Ãký yu
ÃkrhÂMÚkríkLku fE heíku òuðe íku íkku ÃkqýoÃkýu ykÃkýk Ãkh ykÄkh hk¾u Au. y{wf ÷kufku
Mk{ks{kt «ðíko{kLk yk[khMktrníkk {wsçk ®sËøke [÷kðu Au. íku{kt yuf Mk÷k{íke
Au, Ãký MkkÚku yÚkoneLkíkk Au, ykí{½kík Ãký Au. íku{Lkkt SðLk {]ík:«kÞ hnu Au.
çkeò ðøkoLkk ÷kufku MktòuøkkuLkku rþfkh íkku ÚkkÞ Au Ãký íku{Lkk{kt rð[khðkLke þÂõík
nkuÞ Au, ÃkkuíkkLkk rð[kh çkeò Mðefkhu íkuðe RåAk nkuÞ Au. ÃkkuíkkLku su Mkk[wt ÷køku Au
íku fhðk {¤ðwt òuEyu íkuðwt RåAu Au. yuf çkksw ÃkrhÂMÚkríkLku íkkçku ÚkkÞ Au, çkeS
çkksw ytËhÚke rðÿkun fhu Au. ykðk ÷kufku {híkk íkku LkÚke Ãký íku{Lku þktrík Ãký
{¤íke LkÚke. íku{Lkk s¾{ nt{uþk ËqÍíkk hnu Au. ºkeò ðøkoLkk ÷kufku ðkMíkrðfíkkykuLkku
rþfkh çkLkðkLkku ELfkh fhu Au yLku íkuLku {kxu Mkt½»ko fhu Au. íkf÷eVku yLku Ãkezk íku{Lkk
hMíkk{kt fkÞ{ ykðu Au Ãký íkuyku íkuLku yktíkrhf þÂõík ðÄkhðkLke Mkk{økúe çkLkkðe
Ëu Au.
fkuEÃký Mktòuøkku{kt Mkk[ku hMíkku yk ºkeòu s Au.
22
 ÃkrhÂMÚkrík çkË÷kíke LkÚke, ykÃkýu çkË÷kðkLkwt Au. ¾e÷eLkwt {kÚkwt Ëeðk÷
íkhV hk¾eLku nÚkkuze {kheþwt íkku ¾e÷e Ëeðk÷{kt Lknª òÞ. sYh Ëeðk÷ çkË÷ðkLke
LkÚke, ¾e÷eLke rËþk çkË÷ðkLke Au. ‘Why me?’ ÃkqAðkLku çkË÷u fnku, ‘Try me.’
yuðk rËðMkku ykðþu. ßÞkhu ík{Lku ÚkkÞ - nðu Sðkíkwt LkÚke. fkuELke {ËËLke sYh
Au. Ãký yu økk¤ku ÃkMkkh ÚkE òÞ Au. ¾tík yLku Äehs, MkknMk yLku Ãkrh©{Úke þwt
LkÚke Úkíkwt?
½ýeðkh ¼qíkfk¤ ðíko{kLk fhíkkt ðÄkhu ¾hkçk nkuÞ Au íkuðk Mktòuøkku{kt su
¾kux ¾{ðe Ãkzu Au, su fËe ¼hÃkkE Lk ÚkE þfu íkuðwt LkwfMkkLk MknLk fhðwt Ãkzu Au íku
MðefkÞuo s Aqxfku Au. su ðeíÞwt Au íkuLkk {kxu {kÚkwt ÃkAkzðkÚke, yíÞkhLke yðËþkLkwt
fkhý {kíkkrÃkíkk, ¼kE-çknuLk fu SðLkMkkÚkeyu fhu÷k yLÞkÞkuLke ytËh þkuÄðkÚke
yíÞkhu þwt {¤þu? nkuE þfu fu ík{Lku su ykÃkðwt òuEyu íku íkuyku Lk ykÃke þõÞk nkuÞ,
Ãký {]íÞw, yuf÷íkk, økheçke, ð]Øíð, çke{khe-yk çkÄkt Ëw:¾kuLke su{ yk Ãký
ykÃkýk nkÚk{kt LkÚke.
ykÃkýk nkÚk{kt Au ykÃkýwt {Lkkuçk¤, yktíkrhf Mkk{ÚÞo, áZíkkÃkqðof ÃkkuíkkLku
{sçkqík, {¬{, ÄehsðkLk yLku Ãkwhw»kkÚkeo çkLkkððk{kt ÷køku÷k hnku. økwMMkkÚke Ãkkøk÷
ÚkE økÞk ÃkAe, yktMkwLkwt AuÕ÷wt xeÃkwt Ãký ðnkðe ËeÄk ÃkAe, ®sËøke{kt WÚk÷ÃkkÚk÷
÷kðLkkhk Mktòuøkku Mkk{u ÷zeLku ÚkkõÞk ÃkAe, rĬkh yLku fzðkþÚke Úkkfe økÞk ÃkAe
®sËøke{kt yuf yuðku {wfk{ ykðu Au ßÞkhu ykÃkýu fnuðkLkwt nkuÞ Au - ‘çkMk, çknw
ÚkÞwt’. íÞkh ÃkAe ÃkkuíkkLkk s yktíkrhf Mkk{ÚÞoLku MkkÚku ÷E yuf Lkðk ð¤ktf Ãkh Ãkøk÷wt
{qfðkLkwt nkuÞ Au, ðíko{kLkLke, ÃkkuíkkLke ®sËøkeLke Ãkqhe sðkçkËkhe ÷uðkLke nkuÞ Au
yLku {Ík yu Au fu yktíkrhf Mkk{ÚÞo yLku yk árüfkuý çktLku yufçkeòLke MkkÚku òuzkÞ
Au íÞkhu yËT¼wík Ãkrhýk{ ykðu Au fkhý fu ykÃkýkt Ãkrh{kýku çkË÷kE økÞkt nkuÞ
Au.

•••

23
 ‘‘{kýMkLke MkkiÚke {kuxe WÃk÷ÂçÄ yu Au fu íku ÃkkuíkkLkk árüfkuýLku çkË÷eLku
ÃkkuíkkLke ®sËøkeLke rËþk çkË÷ðkLkwt Mkk{ÚÞo Ähkðu Au.’’
- ykÕçkxo ~ðkExTÍh ‘ykWx ykpV {kÞ ÷kEV yuLz Úkkux’

ÃkkuíkkLkkt ð÷ý, ykËík, árüfkuýLku fu¤ðku

ykÃkýe yktíkrhf yLku çkkÌk ÃkrhÂMÚkríkyku øk{u íkux÷e þÂõíkþk¤e ÷køkíke

nkuÞ íkku Ãký ykÃkýe rLkÞríkLku çkLkkððk{kt yuLkku yux÷ku {kuxku nkÚk LkÚke sux÷ku
ykÃkýe ÃkkuíkkLke ykËíkku, MktMfkhku yLku ð÷ýkuLkku nkuÞ Au. suBMk yu÷Lku ‘yuÍ yu
{uLk ÚkªfuÚk’{kt fÌkwt Au íku{ {kýMk yuðwt {kLku Au fu íkuLkk rð[khku íku AqÃkkðe þfu Au. Ãký
yu{ nkuíkwt LkÚke. rð[kh ¾qçk ÍzÃkÚke MktMfkh{kt yLku MktMfkh ¾qçk ÍzÃkÚke ÃkrhÂMÚkrík{kt
çkË÷kÞ Au. suðku rð[kh íkuðe ðkMíkrðfíkk. íkuÚke s rð[khLke rËþk çkË÷ðkÚke
ykÃkýu ykÃkýe ðkMíkrðfíkkLku ÄkÞkuo ð¤ktf ykÃke þfeyu Aeyu. rð[khLku ÞkuøÞ
heíku ½zðkLke fkurþþÚke yktíkrhf Mkk{ÚÞo ðÄu Au.
{kuxu¼køku ykÃkýu ykÃkýk MktMfkhkuLkk økw÷k{ nkuEyu Aeyu. MktMfkh yu
rð[khLke yk[kh{kt Ãkrhýrík Au. yux÷u su{ yu økw÷k{e ðÄíke òÞ íku{ rð[khkuLke
MÚkrøkíkíkk ðÄíke òÞ Au. ÃkkuíkkLkk rð[khLkwt, ð÷ýLkwt, ðíkoLkLkwt, Mkíkík {qÕÞktfLk
fhðkLke xuð Ãkkzðk suðe Au íku {kxu ÃkkuíkkLku Lke[uLkk «&™ku ÃkqAíkk hnuðk òuEyu.
‘ykLkkÚke {khwt yktíkrhf yÂMíkíð Ãkwü ÚkkÞ Au fu f÷uþ Ãkk{u Au? {khk ‘Mð’Lku
íkuLkkÚke þÂõík {¤u Au fu Lknª? {khu su Úkðwt Au íkuLkkÚke yu {Lku Ëqh ÷E òÞ Au fu
LkSf?
yk «&™kuLkk sðkçk ykÃkýLku ykÃkýe {Lk:ÂMÚkrík MÃkü fhe ykÃkþu. íku
ÃkAe þY Úkþu íkuLkwt ½zíkh, íkuLkk ÞkuøÞ ð¤ktfLkku íkçk¬ku.
òíkLku ÃkqAeyu fu ykÃkýwt ð÷ý, ykÃkýk rð[kh ykÃkýk SðLk-Mk¥ðLku
Ãkwü fhu íkuðkt Au? íkku sðkçk ‘Lkk’{kt {¤ðkLke þõÞíkk ½ýe ðÄkhu Au. õÞkhuf íkku yu
Mkkð ŸÄw fk{ Ãký fhíkkt nkuÞ Au. ykLkwt fkhý yu Au fu ykÃkýLku yuðk s MktMfkh
yÃkkÞk nkuÞ Au fu çkeòLke RåAk, yÃkuûkk fu ykøkún «{kýu ykÃkýu ykÃkýLku Zk¤e
24
Ëuðk «ÞíLk fheyu. íkuLkkÚke Mk{ÚkoLk {¤íkwt nþu, Mðefkh Úkíkku nþu, fËk[ «þtMkk
Ãký {¤íke nkuÞ Ãký yk heík ykÃkýLku MktðuËLkkí{f íktËwhMíkeÚke Ëqh ÷E òÞ Au.
AuÕ÷k Ãk[kMk ð»koLkkt {kLkrMkf MktþkuÄLkkuyu yk nfefíkLku Mkkrçkík fhe Au fu ÃkkuíkkLke
ÃkkÞkLke sYrhÞkíkLku yðøkýeLku ßÞkhu ykÃkýu çkeòLke ¾wþeLku ¾kíkh Sððk {ktzeyu
Aeyu íÞkhu ykÃkýe ‘{Lk’ ËwhMíke òu¾{{kt {qfkÞ Au.
‘yk{ fhðwt òuEyu’, ‘yk{ fhðwt Ãkzþu’ fu ‘yk{ ÚkkÞ íkku Mkkhwt’ yu ð÷ýLku
nðu çkeòLkk rËþkMkq[Lk «{kýu Lknª, ÃkkuíkkLkk rËþkMkq[Lk «{kýu yk[kh{kt {qfku.
íkuLku {kxuLke þhík yu Au fu yuf ûký Q¼k hne ÃkkuíkkLku ÃkqAku, ‘{khu yk{
fhðw tòuEyu íku{ nwt þk {kxu {kLkwt Awt?’ ‘yk fhðkÚke çkeòLke yÃkuûkk{kt ¾hk WíkhðkLke
{khe nkUþ Ãkqhe Úkþu? {khk ÃkkuíkkLkk yktíkrhf Mkk{ÚÞo{kt ðÄkhku Úkþu? {khku ÃkkuíkkLke
MkkÚkuLkku MktðkË MkÄkþu?’ òu ykLkku sðkçk ‘nk’ {¤u íkku íku ðMíkw ík{khu fhðe s
òuEyu. ðkík ÃkkuíkkLku ¾wþ fhðkLke fu çkeòLku ¾wþ fhðkLke LkÚke. ðkík ÃkkuíkkLkk
SðLkMk¥ðLkwt Ãkku»ký fhðkLke Au.
ÃkkuíkkLkk SðLk{kt yu s rð[kh-ð÷ýLku MÚkkLk ykÃkku su yktíkrhf Mk{]rØ
÷kðíkkt nkuÞ, su ykÃkýLku ðÄw Mk¥ðþe÷ {Lkw»Þ çkLkkðíkkt nkuÞ.
yuf çkeS ðkík Mk{S ÷uðk suðe Au. ½ýeðkh ÷køkýe yLku rð[kh ðå[uLke
¼uËhu¾k çknw Ãkkík¤e çkLke òÞ Au. ÷køkýe yLku rð[kh yuf LkÚke, swËkt Au. rð[khLkk
½zíkh{kt ÷køkýeLkku {kuxku nkÚk nkuÞ Au, íku Aíkkt. ÷køkýeLku ðþ ðíkeoLku [k÷ðkÚke
níkkþk yLku íkkýLkk hMíku Äfu÷kE sðkLke þõÞíkk ½ýe {kuxe nkuÞ Au. ÷køkýe yuf
{kuxe þÂõík Au. - «u{, zh, yuf÷íkk, økwMMkku, ykþk, ykLktË yk çkÄwt {kLkðSðLkLkku
yuf rnMMkku Au, íkuLkk rðLkk {kLkðe {kLkðe LkÚke hnuíkku, Ãký íkuLkk rLkÞtºký{kt {kLkð
Lknª, {kLkðLkk rLkÞtºký{kt íku nkuÞ íkku s ÞkuøÞ rð[kh-ð÷ý fu¤ðkÞ Au, Lknª íkku
MkwfkLke ðøkhLke LkkðLke su{ SðLk ynªÚke íÞkt Äfu÷kELku õÞktÞ ÃknkUåÞk rðLkk
Mktfu÷kE òÞ Au.
rðr÷Þ{ suBMk Lkk{Lkku yuf {kLkMkþk†e fnu Au fu òu ykÃkýu ykÃkýk{kt
y{wf ð÷ý fu¤ððwt nkuÞ íkku ‘‘yu ð÷ý ykÃkýk{kt Au s’’ íkuðwt {kLkeLku ðíkoðkLkwt þY
fhe Ëuðwt. y™u fkuEf hnMÞ{Þ heíku íku ð÷ý ík{khk{kt fu¤ðkíkwt síkwt ík{u yLkw¼ðþku.
Ëk.ík. ykÃkýu ¼÷k yLku «u{k¤ çkLkðwt Au. - ík{Lku MkV¤íkk yLku
íkhAkuzkÞkLke ÷køkýe ½uhe ð¤u÷e nkuÞ íkku Ãký ík{u yuðwt {kLkðkLkwt Lku yu heíku ðíkoðkLkwt
þY fhku òýu ík{u yuf÷k LkÚke, WÃkurûkík LkÚke. çkeòykuLku {¤ðkLkku, íku{Lkku MktÃkfo
fhðkLkku, íku{Lkk Mkw¾Ëw:¾{kt hMk ÷uðkLkku «ÞíLk fhku. ¼q÷kÞu÷k r{ºkkuLku VkuLk fhku,
25
Ãkºk ÷¾ku. ðkhtðkh ykðwt fhðkÚke ík{u Ãkkuíku íkku yufòíkLke Mk¼híkk yLkw¼ðþku s,
Ãký ík{khk r{ºkku, rníkuåAwykuLke MktÏÞk{kt Þ ðÄkhku ÚkÞu÷ku sýkþu.
SðLk{kt [zíke-Ãkzíke ðkhkVhíke ykðu s. Ãký {kýMkLke SË yuðe fu
íkuLku [zíke s òuEyu, Ãkzíke Lknª. íkuÚke s ßÞkhu Ãkzíke ykðu Au íÞkhu {kýMk níkkþ
íkku ÚkkÞ s Au, MkkÚku yuf òíkLkwt yÃkhkÄeÃkýwt yLkw¼ðu Au fu, ‘{U yk{ Lk fÞwO nkuík íkku
{khwt Mkkhwt ÚkÞwt nkuík.’ íku yu Mkkð ¼q÷e òÞ Au fu MkwtËhíkkLkk rMk¬kLke çkeS çkkswyu
fwYÃkíkk Au, Ÿ[kELke çkeS çkksw ¾kE Au yLku yu çktLkuLkk Mktíkw÷LkÚke s ®sËøke çkLku
Au. Ëw:¾ yLkw¼ÔÞk rðLkk Mkw¾Lke ®f{ík þe heíku Úkþu? rLkhkþkLke økíkko Lknª òuuE
nkuÞ íkku Mð¡ fuðe heíku òuE þfkþu? rLkhkþk, ykþkLku Mktíkwr÷ík fhu Au, Ëw:¾,
Mkw¾Lku. íku ykÃkýLku yuf ÂMÚkhíkk fu¤ððkLke «uhýk ykÃku Au. ÞkË yÃkkðu Au fu
{kLkðSðLkLke MkkÚku yk çktLku ÃkkMkkyku òuzkÞu÷kt Au, yufLkku Mðefkh yLku çkeòLkku
ELfkh Mkt¼ð LkÚke.
íkuÚke ßÞkhu níkkþkLkku Mk{Þ ykðu íÞkhu yu heíku rð[khku-ðíkkuo òýu níkkþk
Au s Lknª, çkÄwt Xef Au. ÃkÚkkhe{kt Ãkzâk hne, [kËh {kÚkk Ãkh ¾U[e ÷E fzðwt
ðkMíkð ¼q÷e sðkLke RåAk Úkíke nkuÞ íkku Ãký QXku, ËwrLkÞkLkku Mkk{Lkku fhku, rðÄkÞf
yLku «MkÒk hnku. yk{ fhðk{kt þÂõík òuEþu, fkuý ykÃkþu yk þÂõík? ykÃkýkt
SðLk-Mk¥ðku. ÷kufkuLku {¤ku, Mðk¼krðf yðksu-W»{kÃkqðof íku{Lku Mkkt¼¤ku, íku{Lku
Mkh¤íkk hnu yLku íku{Lku su fhðwt Au íku{kt «kuíMkknLk {¤u íkuðwt ðkíkkðhý Q¼wt fhðkLke
fkurþþ fhku. òýu ík{Lku ÃkkuíkkLku fkuE Mk{MÞk Au s Lknª - yLku ík{u òuþku fu ík{khk{kt
n¤ðkþ ykðe Au, «MkÒkíkk ykðe Au, þÂõík ykðe Au, níkkþkLke Ãkfz Ze÷e
Ãkze Au.
{khk AuÕ÷k ÃkwMíkf ‘rÃk®føk yÃk Ä ÃkeMkeÍ’ (íkqxe Ãkzâk ÃkAe ÃkkuíkkLku
òuzðkLke f¤k)Lke Lkðe ykð]r¥k çknkh ÃkzðkLke níke yLku {khk rÃkíkkLkwt {]íÞw ÚkÞwt.
yuf íkhV yu þkuf, ¾k÷eÃkýwt Lku çkeS íkhV Lkðk ÃkwMíkfLke «rMkrØ {kxu fkÞoþk¤kyku,
fkÞo¢{ku, ¼k»kýku. {Lku Úkíkwt, yk nwt þwt fhe hne Awt? Ët¼? AuíkhÃkªze? ytËh òík
¼ktøkeLku ¼qfku ÚkE økE Au yLku nwt çkeòLku ‘òuzðkLke f¤k’ þe¾ððk {køkwt Awt?
Úkkuzk {rnLkk ÃkAe yu ÃkwMíkfLke Ãkktzwr÷rÃk Ãkh fk{ fhíke ð¾íku nwt shk
ðÄkhu s WËkMk ÚkE økE. ðeMkuf ð»koÚke nwt {khk {k-çkkÃkÚke 130 {kE÷ Ëqh yuf÷e
hnuðk xuðkÞu÷e níke. Aíkkt {khk rÃkíkkLkk {]íÞw ÃkAe {Lku su ‘yLkkÚkÃkýwt’ yLkw¼ðkíkwt
níkwt íku fu{u síkwt Lknkuíkwt fu{ fu nwt Ëqh hnuíke nkuðk Aíkkt VkuLkÚke, ÃkºkÚke íku{Lkk Mkíkík
MktÃkfo{kt hnuíke. yk MktÃkfo yuf ÃkkuíkkÃkýwt, MkwhûkkLkwt yuf fð[ ykÃkíkku. yuf niÞkÄkhý
26
hnuíke fu {Lku sYh Ãkze íkku íkuyku Au. nðu, ¼÷u ykx÷k r{ºkku Aíkkt nwt Mkkð yuf÷e
Awt. Lk {kçkkÃk, Lk MkkÚke, Lk MktíkkLkku. níkkþk yLku yuf÷íkkLkk ytÄkhk{kt {Lku {khe
òík þkuÄe szíke LkÚke Lku nwt ykLktËLkwt, ykþkLkwt ÃkwMíkf ÷¾wt Awt - fuðe «íkkhýk! yk
Ët¼ {Lku õÞkt ÷E sþu?
Ãký yk Ët¼ Lknkuíkku. Ët¼ íÞkhu nkuík ßÞkhu nwt {khk ÃkkuíkkÚke {khe ÷køkýe
AqÃkkðíke nkuík, çkLkkðx fhíke nkuík, {w¾ðxku Ãknuhíke nkuík. nwt yu fhíke Lknkuíke. nwt
{khe ÷køkýe Mk{síke níke, Ãký yuLkk Ãkh rLkÞtºký RåAíke níke, yuLku yuf ð¤ktf
ykÃkðk RåAíke níke yLku íkuÚke su LkÚke íku Au íkuðwt çkíkkðíke níke.
su ÷køkýeykuLke ¼híke SðLk{kt ykðu, íku{kt yufðkh zqçkfe {khe ÷ku,
ÃkAe íkuLku ÃkMkkh ÚkE sðk Ëku. ßÞkhu ¼Þ ÷køku, WËkMke yLkw¼ðkÞ fu yuf÷íkk
ykðu, shk yxfku, Ÿzku ïkMk ÷ku, ÃkkuíkkLku ½kÞ÷ ÚkE sðk Ëku. ÃkAe íku ÃkMkkh ÚkE
sþu. Lknª íkku íku ytËh Lku ytËh s{k Úkíkwt sþu Lku yuf rËðMk íku ¼hkðku yÞkuøÞ heíku,
yÞkuøÞ Mk{Þu ík{khk{kt çkkfkuhwt Ãkkzþu. ÷køkýeykuLku Ãkqhe yLkw¼ðe ÷ku yLku ÃkAe
hzeLku, ðkík fheLku fu ÷¾eLku íku{ktÚke {wÂõík {u¤ðku. s¾{e Úkðwt {kLkðSðLkLke
rLkÞrík Au. íkuLku Lk Mðefkhðe íku ¼q÷ Au Ãký Ãkezk{ktÚke ÃkMkkh ÚkE síkkt þe¾ðkLkwt
Au. òu yu þe¾e sEþwt íkku Ãkezk ykÃkýLku yktíkrhf þÂõík ykÃke síkwt yuf ðhËkLk
çkLke sþu, ykÃkýk{kt yuf Mk{s, yuf MktðkË, yuf Mkw{u¤ Q¼kt fhþu yLku ykÃkýLku
ÃkrhÃkqýoíkk íkhV, ykLktË íkhV Ëkuhe síkwt Ãkrhçk¤ Mkkrçkík Úkþu.
ykLke fu¤ðýeLkku ÃkkÞku Au xuðku-MktMfkhkuLkwt ½zíkh. yksLke xuð fk÷u
ÔÞÂõíkíðLkku rnMMkku çkLke sðkLke Au. íkuLkk Ãkh fkçkq nkuðku sYhe Au. su xuð ykÃkýLku
ð]ØkðMÚkk{kt Ãký ykÃkýe ytËh òuEíke nkuÞ, íkuLkku ÃkkÞku yksÚke Lkk¾ku. ÞwðkLke{kt
«u{k¤ yLku WíMkkne {kýMk ð]ØkðMÚkk{kt Ãký «u{k¤ yLku WíMkknÃkqðof hnu Au.
íkuÚke xuðLku, MktMfkhkuLku, ð÷ýLku, fu¤ðíkkt þe¾ðwt sYhe Au. su [es ðkhtðkh fhðk{kt
ykðu íku xuð{kt yLku xuð ÃkAe MktMfkh{kt Ãk÷xkE òÞ Au. hkus yuf s hMíkuÚke sðkLke
xuð nkuÞ íkku Ãkøk yòýíkkt Ãký yu s hMíku ð¤u Au.
íktËwhMík, WíMkknÃkqýo, ykLktËÃkqýo ÃkMktËøkeLkwt ÃkwLkhkðíkoLk Mkkhe xuðku{kt
Ãkrhý{þu. çke{kh, níkkþksLkf, Ëw:¾e ÚkðkLkwt ÃkwLkhkðíkoLk ¾kuxe xuðku{kt Ãkrhý{þu.
ÃkMktËøke ík{khk nkÚk{kt Au. ík{khk s nkÚk{kt Au. rLkùÞÃkqðof, ytíkneLk òøk]rík
hk¾íkk Úkkyku - ÃkkuíkkLkk íkhVLke òøk]rík. ykÃkýu òýíkk-yòýíkk ðkhtðkh þwt
fheyu Aeyu íku Mk{sðkLke òøk]rík òu hk¾e þfkÞ íkku Mkkhe xuðku fu¤ðkÞ Au. Mkkhe
xuðku fu¤ðkÞ íÞkhu ykí{þÂõík ykÃkkuykÃk ðÄu Au.
27
 Lkfkhkí{f rð[khMkhýe Mkk{u nfkhkí{f yr¼øk{Lkku rðfÕÃk {qfku.
nfkhkí{f yr¼øk{ ykÃkýLku sL{Úke {¤íkku LkÚke, Ãký íkuLku fu¤ðe sYh þfkÞ
Au. hkus «ríkûkýLke MkkðÄkLkeÚke ½ze þfkÞ Au. yuf s ÂMÚkrík yuf {kýMkLku íkkuze
Lkk¾u Au yLku çkeòLku ðÄw {sçkqík çkLkkðe Ëu Au íkuðk WËknhý ykÃkýu òuEyu Aeyu
íku yk nfkhkí{f yr¼øk{Lkwt Ãkrhýk{ Au.
su ÷kufkuLku ÃkrhÂMÚkríkLku ðþ ÚkE sðkLke xuð nkuÞ Au íkuyku Mk{MÞkyku Mkk{u
s÷Ëe Íqfe òÞ Au. su ÷kufku ‘ÃkrhÂMÚkrík fhíkkt {kýMk {kuxku Au’ Lkwt ð÷ý Ähkðíkk
nkuÞ Au íkuyku Mk{MÞkykuLku n÷ fhe ÷u Au. «ÞíLk fhðkÚke ykÃkýe xuðku, ð÷ý,
rð[khLku ÞkuøÞ ykfkh ykÃke þfkÞ Au, rLk»V¤íkkLku xk¤e þfkÞ Au. hkus hkusLkk
LkkLkk-LkkLkk yðhkuÄkuLku rLkhk{Þ árüÚke òuðkÚke íku{ktÚke ®sËøke ßÞkhu hMíkk{kt
Ãknkz ¾zku fhe Ëuþu íÞkhu íkuLku Ãký yku¤tøke sðkLke íkkfkík ykðþu. íku{ktÚke Ãký
Mkkhku yÚko, Mkkhku {køko fkZíkkt ykðzþu. ßÞkhu fkuE ík{khe MkkÚku yMkt{ík ÚkkÞ,
íÞkhu ík{u þwt fhþku? ík{khk nkuÆk fu ô{hLkku WÃkÞkuøk fhe Mkk{kLku Ä{fkðþku? fu ÃkAe
‘íkwt yk{ fnu Au, Ãký çkeò þwt fnu Au íku Ãký òuEyu’ fnuþku? yLku òu ¾hu¾h íkuLkku
rð[kh ík{khk rð[khÚke Mkkhku nkuÞ íkku ‘nwt ¾kuxku níkku. íkU {khwt æÞkLk ËkuÞwO íku Mkkhwt fÞwO’
fne þfþku? - ykðk LkkLkk LkkLkk «rík¼kðkuÚke s ík{khe òík MkkÚku MktðkË fu rðMktðkË
MkÄkÞ Au yLku yktíkrhf þÂõík {sçkqík ÚkkÞ Au.
yufðkh çkhVLkk yuf ¼khu íkkuVkLk ÃkAe ½ýk {wÏÞ hMíkkyku çktÄ ÚkE økÞk
níkk yLku {wMkkVhkuLku íku{Lku {kxu Q¼k fhu÷k fk{[÷kW yk©ÞMÚkkLkku{kt yuf Mkókn
MkwÄe hnuðwt Ãkzâwt.
yk ÃkrhÂMÚkríkLkku MkkiÚke ðÄw VkÞËku WXkðu÷ku yuf Þwøk÷u su íku{Lkk ÷øLkLke
Ãk[kMk{e ð»koøkktX Wsððk V÷kurhzk sE hÌkwt níkwt. íku{ýu yk Mkókn ËhBÞkLk ¾qçk
r{ºkku çkLkkÔÞk. yuf rËðMk {kuxe fuf {tøkkðe yk Lkðk r{ºkkuLku ÷øLkrËðMkLke
Wsðýe{kt Mkk{u÷ fÞko yLku ykLktË fÞkuo. yk s yk©ÞMÚkkLk{kt yuf {kýMk yuðku
níkku su Mkíkík çkhVLku, MkhfkhLku, hMíkkykuLku, yk yk©ÞMÚkkLkLke ÔÞðMÚkkLku yLku
yk{ VMkkE sðk çkË÷ ÃkkuíkkLke òíkLku Ãký økk¤ku ykÃÞk fhíkku níkku. yk çktLku y™u
yk çktLkuLke ðå[uLkk su yLkuf «rík¼kðku níkk íku Vfík yk yuf íkkuVkLk Ãkqhíkk Lknª
Ãký SðLk «íÞuLkk íku{Lkk Mkk{kLÞ yr¼øk{Lku ÔÞõík fhíkk níkk. su søÞkyuÚke
Ãku÷k Þwøk÷Lku r{ºkku {éÞk, ykLktË {éÞku íku s søÞkyuÚke yk {kýMkLku ºkkMk yLku
ftxk¤ku {éÞkt. suðku suLkku yr¼øk{ níkku íkuðe íku{Lke «kró níke. ík{u su þkuÄíkk nku
28
Aku íku s ík{Lku {¤u Au. íkuÚke s nfkhkí{f, ykLktËÃkqýo, WíMkkn¼Þkuo yr¼øk{
fu¤ðku.
suBMk yu÷Lku fÌkwt Au, ‘{kýMk yuLkk ÃkkuíkkLkk rð[khkuLkwt s Mkkfkh YÃk Au.
íkuLkk rð[khku {wsçk s íkuLkku Mð¼kð ½zkÞ Au.’ ykÃkýe ykswçkksw hkusuhkus nòhku
LkkLke {kuxe ½xLkkyku çkLku Au. íku ½xLkkyku yLku íkuLku òuðk Ãkh¾ðkLke ykÃkýe heík
{wsçk ykÃkýk rð[khku çkLku Au, íku {wsçk ykÃkýwt ÔÞÂõíkíð. íkuÚke yuðe ð]r¥k fu¤ðku
fu ÃkkuíkkLke ykMkÃkkMk MkwtËhíkk, þktrík, «MkÒkíkkLkwt ðkíkkðhý hnu. ík{khk ½hLku,
ík{khk ykuhzkLku íkxMÚk árüyu swyku. swyku fu íku{kt ykí{kLku «MkÒk fhu íkuðwt fþwt Au
fu LkÚke?
½hLku ‘ykí{kLku «MkÒk fhu’ íkuðwt çkLkkððk {kxu {kuxk ¾[oLke sYh LkÚke.
ykt¾ ¾ku÷ðkÚke, árü fu¤ððkÚke Lku LkkLkk LkkLkk VuhVkh fhðk {kºkÚke ½hLke fkÞkÃk÷x
ÚkE òÞ Au. ½hLkk Ëhuf ykuhzk{kt, ykuhzkLkk Ëhuf ¾qýk{kt òyku, Úkku¼ku yLku swyku
fu íkuLke ík{khk {Lk Ãkh þe yMkh Au. þwt yk yu søÞk Au ßÞkt Úkku¼ðwt øk{u, hkufkðkLkwt
{Lk ÚkkÞ, æÞkLk fhðkLke RåAk ÚkkÞ, {Lk þktík yLku ykLktrËík ÚkkÞ? fu ÃkAe íÞktÚke
¼køke sðkLkwt {Lk ÚkkÞ Au? {Lk Ãkh ¼kh ykðu Au?
ykÃkýe ykMkÃkkMkLke søÞk, ðkíkkðhý ykÃkýk{kt þktrík yÚkðk
yþktríkLkkt yktËku÷Lkku ÃkuËk fhe þfu Au. ¾wÕ÷e {kuxe çkkhe yLku íku{ktÚke ykðíkk nðk
WòMk «f]ríkLke rLkfxíkkLkku yLku íkuLke {w÷kÞ{ {kðsíkLkku yLkw¼ð ykÃku Au. çktrÄÞkh
ykuhzku, ½uhk htøkku {Lk Ãkh ¼kh ykÃku Au. yMíkÔÞMík ðMíkwykuLkku Zøk÷ku ºkkMk WÃkòðu
Au. ykAk htøkku, ÔÞðÂMÚkík MkkËe Mkòðx þktrík ykÃku Au.
fçkkxku W½kzku, hMkkuzkLke y¼uhkEyku, xuçk÷Lke VkE÷ku, VŠLk[hLke økkuXðýe
íkÃkkMkku. Ëhuf ð¾íku ík{khwt {Lk yuLku fE heíku Íe÷u Au íkuLke LkkUÄ ÷ku. ík{Lku LkðkE
÷køkþu fu Ëhuf ¾kLkwt, Ëhuf VŠLk[h, Ëhuf ÃkzËk, Ëhuf MkòðxLku yuLke ÃkkuíkkLke yuf
«¼kðf yMkh nkuÞ Au.
fÃkzktLkku fçkkx ¾ku÷e Ëhuf fÃkzkLku nkÚk{kt ÷E rð[khku, ykLkku AuÕ÷eðkh
{U õÞkhu WÃkÞkuøk fÞkuo níkku? íku ð¾íku {Lku fuðe yLkw¼qrík ÚkE níke? òu fkuE fÃkztw
¾kLkk{kt Auf ÃkkA¤ [ku¤kÞu÷e yðMÚkk{kt Äfu÷kE økÞwt nkuÞ íkku íku{ ÚkðkLkwt fkuE
fkhý nþu. ík{Lku íku øk{íkwt Lknª nkuÞ yÚkðk íkuLke MkkÚku ík{khe fkuE yýøk{íke
M{]rík ðýkÞu÷e nþu. yu fÃkzkLku Vhe fçkkx{kt Lk ¾kuMkþku, fkuELku ðkÃkhðk ykÃke
Ëku. hMkkuzkLkk Ëhuf Mkk{kLkLku {kxu Ãký yk s Mkðk÷ fhku. þkuÄe fkZku fu ík{Lku þwt LkÚke
øk{íkwt, LkÚke Vkðíkwt - íkuLkku rLkfk÷ fhe Ëku. VkE÷ku{ktÚke Lkfk{k rçk÷ku, fkøkr¤ÞkLkku
29
rLkfk÷ fhe Ëku. MktÄhk¾kuh Lk çkLkku. sux÷wt Mkh¤, MkkËwt, ÔÞðÂMÚkík ½h nþu íkux÷wt íku
ík{Lku rðÄkÞf, «MkÒk yLku þktík ðkíkkðhý ykÃkþu. ½hLke MkkVMkqVeÚke Ãký yk
heíku yktíkhþÂõík ðÄu Au. ík{khk rËðMkkuLku ðÄw MkwtËh, ðÄw ykLkt˼Þko þk {kxu LkÚke
çkLkkðíkk?
MktøkeíkLke Ãký ykðe s MkwtËh yMkh Au. Lkku{oLk fÍeLMku íkku «Þkuøkku îkhk
Mkkrçkík fÞwO Au fu þktík yLku «MkÒk Mktøkeík {kýMkLkk ÷kuneLkk ËçkkýLku ¾hu¾h ÔÞðÂMÚkík
fhu Au yLku íkuLke W¥kusLkk yLku ºkkMkLku þktík fhu Au. ÷kUøkVu÷ku Ãký ð»kkuo Ãknu÷kt fne
økÞk Au, ‘Mktøkeík ykÃkýk ºkMík þheh yLku {LkLke Mkkhðkh Au.’ {Äwh Mktøkeík Mkkt¼éÞk
ÃkAe ½ýktyu yLkw¼ÔÞwt nþu fu fuðe heíku n¤ðkþ yLku þktrík {Lk{kt «ðuþu Au, fuðe
heíku rËðMk¼hLke WÚk÷ÃkkÚk÷ku þktríkÚke rðËkÞ ÚkkÞ Au. þkuÄe fkZku ík{Lku fuðwt Mktøkeík
yk yMkh ykÃku Au. íkuLku ík{khe rËLk[ÞkoLkku yuf rnMMkku çkLkkðe Ëku. ík{khe ytËhLkwt
yLku çknkhLkwt ðkíkkðhý yuf ÷Þ{kt ykðe sþu.
½hLke su{ {LkLkku Ãký ¾qýu¾qýku MkkV yLku ÔÞðÂMÚkík fhðkLkku Au. ykÃkýwt
ftEf yuðwt nkuÞ Au fu su ftE Mkk{u ykÔÞwt íku Lkk¾ku {LkLkk økkuzkWLk{kt.
{kLkðSðLk{kt çku [es yuðe Au su yuf÷k s MknuðkLke Au : Ãkezk yLku
{]íÞw. øk{u íkux÷e r«Þ ÔÞÂõík øk{u íkuðku «u{ nkuðk Aíkkt íku{kt ¼køk Ãkzkðe þfíke
LkÚke. yk Võík ÃkkuíkkLke yLku Ãkh{þÂõík ðå[uLke ðkík Au. sux÷e yktíkrhfþÂõík
ykÃkýu rðfMkkðe nþu íkux÷e ykÃkýLku Ãkezk yLku {]íÞw MknuðkLke íkkfkík ðÄw {¤þu.
yktíkhþÂõíkLkku ykðku rðfkMk fkuE òËwE ÷kfze VuhðeLku ÚkE sðkLkku LkÚke.
sux÷wt {Lk{kt s{k fheLku hkÏÞwt nþu, íkux÷wt {w~fu÷eLkk Mk{Þ{kt {Lk xfþu.
{Lk{kt sux÷wt ftE s{k ÚkkÞ Au íku{kt ykfÂM{fíkkLkwt ík¥ð ½ýwt nkuÞ Au.
sux÷wt ftE Mkk{u [kÕÞwt ykðu íku M{]rík{kt Mkt½hkíkwt òÞ Au. òu õÞkhuf shk yxfeLku
rð[kheyu fu ykÃkýk {Lk{kt þwt þwt s{k ÚkÞtw Au - íkku ykÃkýu [kUfe s sEyu.
{khe yuf r{ºk ‘MkkíkíÞ’ rðþu þe¾ðíkkt yuf «&™Mkqr[ ÃkkuíkkLkk
rðãkÚkeoykuLku ykÃku Au. su{kt xe.ðe. Ãkh «Mkkrhík Úkíke ònuhkíkku Ãkh ykÄkrhík
Mkðk÷ku nkuÞ Au. Ëhuf ð¾íku rðãkÚkeoyku yu òýeLku [kUfe òÞ Au fu íkuykuLku
{kuxk¼køkLkk Mkðk÷kuLkk sðkçk ykðzu Au yLku íku{Lkk {Lku yòýíkkt s Mkíkík [k÷íke
hnuíke ònuhkíkkuLku fuðe [kufMkkEÚke økúný fhe Au, ÞkË hk¾e Au. MkkíkíÞ, ÃkwLkhkðíkoLk
yuf «¼kðþk¤e, õÞkhuf ÔÞMkLk çkLke çkuMkíkwt ík¥ð Au.
yk rMkØktíkLkku ykÃkýu WÃkÞkuøk fhe þfeyu. ðkhtðkh ík{Lku øk{íke
frðíkkyku, ðkíkkoyku, ÷u¾ku ðkt[ku. ðkhtðkh ík{Lku ykLktË ykÃkíkwt Mktøkeík Mkkt¼¤ku.
30
«uhýkí{f «kÚkoLkkyku økwtsíkk hnku. ÃkAe swyku [khuíkhV [k÷íkk fku÷kn÷Lke ðå[u
Ãký {Lk fuðwt þktík yLku «MkÒk hne þfu Au!
yksu M{]rík yLku ÃkwLkhkðíkoLkLkku {rn{k ½xe økÞku Au. ykÄwrLkf rþûký
«ð]r¥k{kt ykLkku ÷øk¼øk Lkfkh Au. ykÄwrLkf {kíkk-rÃkíkk yuLku økÞk s{kLkkLke [eòu
{kLku Au. Ãký {U òuÞwt Au, {khk rÃkíkkLke M{]rík{kt ½ýe frðíkkyku, økeíkku, Mkw¼kr»kíkku
yfçktÄ níkkt yLku ßÞkhu yLkwYÃk «Mktøk nkuÞ, çknkh ykðíkkt.
rðfkMk yLku þktríkLkk yLkwMktÄkLk{kt ‘Mkh¾k{ýe’ fhðkLkwt {LkLkwt ð÷ý Ãký
íkÃkkMkðk suðwt Au. ÃkkuíkkLku fu çkeòLku, Sðtík fu rLkSoðLku Mkíkík Mkh¾kðíkkt hneLku
íkuLke MkkÃkuûk yku¤¾ fhðkLke {LkLke ykËík Au. yk ykËíkLku ÷eÄu ykÃkýu Mkns
rLkhÃkuûk {qÕÞLku Mk{sðkLke ykðzík íkku økw{kðeyu s Aeyu, WÃkhktík yþktrík yLku
yMktíkku»kÚke ¾ËçkËíkkt hneyu Aeyu.
Mkh¾k{ýeLku yuf rðfkMkkuL{w¾ yLku Qæðoøkk{e Ãkrh{ký ykÃke þfkÞ.
ÃkkuíkkLke s ÃkkuíkkLke MkkÚku Mkh¾k{ýe fhe Ëhuf Lkðk rËðMku økÞk rËðMk fhíkkt ðÄw
Mkkhwt, ðÄw yÚkoÃkqýo SððkLke fkurþ»k fhku. Lkðe Lkðe þÂõíkyku rðfMkkðíkk hnku,
ÃkkuíkkLku Äkh, íkus ykÃkíkk hnku yLku yLkuf þõÞíkkykuÚke ¼hÃkqh SðLkLku {kýku.

•••

31
 ‘‘®sËøke{kt ÃkkAwt ð¤eLku òuEyu Aeyu íÞkhu ÏÞk÷ ykðu Au fu su ûkýku{kt
ykÃkýu yze¾{ Q¼k nkuEyu Aeyu, su ûkýku{kt ykÃkýu ¾hu¾h SÔÞk nkuEyu
Aeyu íku ûkýku{kt ykÃkýu «u{Lkk Mkk{ÚÞoÚke A÷kuA÷ nkuEyu Aeyu.’’
- nuLhe z›{kuLz ‘Ä økúuxuMx Úkªøk ELk Ä ðÕzo

ÃkkuíkkLkk fku[÷k{ktÚke çknkh ykðku

ßÞkhu fkuE íkf÷eV Q¼e ÚkkÞ, rð[khkuLkwt fuLÿ ‘nwt’ çkLke òÞ Au. çkeS
çkÄe «ð]r¥k, çkeò {kýMkku, íku{Lke ¼kðLkkyku, íku{Lke íkf÷eVku-yk çkÄwt çkkswyu
nzMku÷kE òÞ Au yLku ÃkkuíkkLke {w~fu÷e, ÃkkuíkkLke ÷køkýeyku rMkðkÞ ftE MkqÍíkwt
LkÚke. yk {kýMkLkku Mð¼kð Au, Ãký yk òíkLkwt ð÷ý Ãkkuíku Ãký íktËwhMík LkÚke yLku
íktËwhMík Ãkrhýk{ íkhV ÷E Ãký síkwt LkÚke, Äehu Äehu {kýMk ÃkkuíkkLkk s Mkw¾:Ëw:¾Lke
¼ªMk{kt ËçkkE ¾ík{ ÚkE òÞ Au. yk{ktÚke çk[ðk {kxu çkeòykuLkkt Mkw¾, Ëw:¾,
¼Þ, níkkþk yLku íkf÷eVku{kt {Lk Ãkhkuððwt sYhe Au. yu ykÃkýe Mke{kyku{ktÚke
çknkh ÷kðe yuf «fkhLkku Mk{sÃkqðofLkku ykLktË ykÃku Au, Mktíkku»k yLku Mk{kÄkLk
ykÃku Au.
1946{kt yuf rVÕ{ ykðe níke, ‘ExTMk y ðLzhVq÷ ÷kEV’. íkuLkku MktËuþ
yk s níkku. ‘{khwt nkuðwt yk ËwrLkÞkLku yuf ðÄw Mkkhe søÞk çkLkkðe þfu Au ¾hwt?’ yk
«&™ Ëhufu ÃkkuíkkLku ÃkqAðk suðku Au.
ykÃkýk{ktLkk çknw ykuAk Lkkuçku÷ «kEÍ Síke þfu fu ÃkAe Mkw«rMkØ ÷u¾f fu
rMkØnMík ðfíkk çkLke þfu. Ãký ykÃkýk{ktLkk Ëhuf ykMkÃkkMkLkk ÷kufku Ãkh Mkkhe fu
{kXe yMkh sYh Ãkkze þfu. ‘Ä {usuMxe ykpV fk{LkuMk’{kt rðr÷Þ{ ßÞkuso òuzoLk fnu
Au íku{ {kýMk y¿kkíkÃkýu yuf ÃkkuíkkLke yMkh Ähkðíkku nkuÞ Au. íkuLkkt ÔÞÂõíkíð,
þçËku, fkÞkuo yk çkÄkt{ktÚke yuf {qf Ãký «¼kðþk¤e íkus Aqxíkwt nkuÞ Au. íku Ëu¾kíkwt
fu Ãkfzkíkwt LkÚke. Ãký íkuLke yMkh yËT¼wík nkuÞ Au. ykÃkýu Mk{síkk LkÚke, Ãký Ëhuf
®sËøke, rðïLke ÄheLkwt ytþ{kÃk çkË÷ðk {kxu þÂõík{kLk nkuÞ Au.
32
 yk árü ykÃkýLku ykí{ËÞkLke xuð{ktÚke çk[kðu Au, «u{ ykÃke þfðkLke
þÂõík søkkzu Au, ‘nw’t Lkk Mkktfzk ðíkw¤
o {ktÚke çknkh fkZe yMktÏÞ yuf÷k yxq÷k yMknkÞ
÷kufku MkkÚku òuze ykÃku Au.
1990Lke ðMíke økýíkhe «{kýu y{urhfkLkk ÷øk¼øk yuf ík]íkeÞktþ ½hku{kt
÷kufku Mkkð yuf÷k hnuíkk níkk. yk{ktLkk y{wfLku yuf÷íkk Vkðe økE níke, y{wf
ÃkkuíkkLku WÃkurûkík yLku íkhAkuzkÞu÷k yLkw¼ðíkk níkk. y÷çk¥k, yuf÷k hnuðkÚke
{kýMk ‘yuf÷ku’ Ãkze òÞ yLku çkeòyku MkkÚku hnuðkÚke yuf÷íkk Ëqh ÚkE òÞ yuðwt
fkuE Mk{efhý LkÚke - Ãký yuf÷íkk ÷øk¼øk ËhufLku Ãkeze hne Au, yu yuf nfefík
Au. y{urhfk{kt yuðe nòhku †eyku Au su ÃkríkÚke y÷øk Au, çkk¤fku níkkt íkuÚke Ãkrík
ðøkh hne þfkÞwt níkwt Ãký çkk¤fku Ãký y÷øk hnuðk suðzkt ÚkÞkt íÞkhu ‘{khe fkuELku
sYh LkÚke’ yu ÂMÚkrík MknLk ÚkE þfíke LkÚke.
«u{ yuf yËT¼wík SðLkhûkf ík¥ð Au. ðÄíkk síkk AqxkAuzk yLku íkqxíkk
síkkt ÃkrhðkhkuLku òuELku «u{ yuf A¤ Au, r{ÚÞk Au, {]øks¤ Au fu ÃkAe yuf ¼ÔÞ
fÕÃkLkk Au su fËe Mkkfkh Úkíke LkÚke yuðe Äkhýk çktÄkíke òÞ Au, Aíkkt «u{ {kxuLke
Ít¾Lkk ÓËÞ{kt òøkíke s Ãkze nkuÞ Au.
«u{Lke yks MkwÄe{kt yLkuf ÔÞkÏÞkyku yÃkkE Au. òu{ Ãkkuð÷ u Lke yk ÔÞkÏÞk
{Lku ¾qçk øk{u Au : ‘«u{ yu r«ÞÃkkºkLkk Mktíkku»k, Mkwhûkk yLku rðfkMk {kxuLke Mkk[e
rLkMkçkík Au.’ yuýu ðýoðu÷ku yk «u{ ykÃkðk{kt {kLku Au, {køkðk{kt Lknª. yu þkherhf
ykf»koý yLku rð[khkuLke ykÃk-÷uÚke ykøk¤ òÞ Au. r{ºkíkk yLku rLkfxíkkLke ík{khe
Mke{kykuLku yku¤tøke rLkçkOÄ, rLkMðkÚko ðnu Au - MðsLkkuLkwt þw¼ Úkkyku íkuðe «ríkçkØíkk
MkkÚku ðnu Au. Äehu Äehu yk yuf Mð¼kð çkLke òÞ Au yLku ykÃkýLku Mk{òÞ Au fu
ykÃkýLku Lk øk{íkk ÷kufkuLku Ãký [kne þfkÞ Au. «u{ ykÃkýLku Mkíkík Qæðoøkk{e
çkLkkðu Au.
Lk øk{íkk ÷kufkuLku fuðe heíku [kne þfkÞ íkuðku «&™ ynª QXu íku Mðk¼krðf
Au. «u{Lke ¾qçke s yk Au. ík{Lku Mkk{e ÔÞÂõík øk{íke nkuÞ fu Lknª, ík{u íkuLkwt Mk{ÚkoLk
fhíkkt nku fu Lknª, Ãký ík{u íkuLkk íkhV MkËT¼kð, þw¼uåAk íkku hk¾e s þfku Aku. íkuLkwt
¼÷wt ÚkkÞ yLku íku ÃkkuíkkLkku ©uc rðfkMk MkkÄe þfu íkuðe «kÚkoLkk íkku fhe s þfku Aku.
yk{kt rððu[Lk fu LÞkÞ íkku¤ðkLke ðkík LkÚke ykðíke, fu ‘íkkhwt ðsLk Úkkuzwt ykuAwt ÚkkÞ
fu íkwt ðÄw f{kÞ fu Mð¼kð MkwÄkhu íkku nwt íkLku «u{ fhwt’ yuðe þhík LkÚke nkuíke. ‘íkkhwt
ðsLk ðÄw Au, íkwt ÃkiMkk Qzkzu Au, íkkhk{kt Äehs LkÚke, íkwt ¾qçk çkku÷çkku÷ fhu Au íkku þwt
33
ÚkÞwt - nwt íkLku [knwt Awt, íkkhk{kt su ©uc Au íkuLku çknkh fkZðk{kt nt{uþk íkLku {ËË
fheþ.’ yk ¼kðLkk òËwLke yuðe Aze Au su çktLku ÃkûkLku {k÷k{k÷ fhe {qfu Au.
«u{ ykÃkýLku ‘nwt íkLku [knwt Awt fkhý fu ...’ Úke ‘nwt íkLku íku Aíkkt [knwt Awt’
MkwÄe ÷E òÞ Au. çkeòykuLkwt {tøk÷ RåAíkkt RåAíkkt ÃkkuíkkLke yktíkrhf þÂõík {sçkqík
çkLkíke òÞ Au.
ykðku «u{ fhíkkt ykÃkýLku ykðzu Au? ykÃkýu íkku «u{ fheyu Aeyu fkhý
fu r«ÞÃkkºk MkwtËh Au, MkËTøkwýe Au, çkwrØ{kLk Au, ©e{tík Au, ¾kLkËkLk Au ðøkuhu.
ÃkwÁ»kLku íku ðVkËkh, {nuLkíkw, sðkçkËkh yLku æÞuÞ÷ûke nkuÞ íkku yLku †eLku MkwtËh,
«u{k¤, «kuíMkknLk ykÃkLkkhe nkuÞ íkku «u{ {¤ðkLke þõÞíkk ðÄe òÞ Au. þYykík
yk heíku ÚkkÞ íkku íku{kt ftE ¾kuxwt LkÚke, Ãký ÃkAe ÃkrhÃkfðíkkLke yu yðMÚkk ykððe
òuEyu, ßÞkhu «u{ rLk»fkhý, rLk:MðkÚko çkLkíkku òÞ, r«ÞÃkkºkLkwt ©uÞ {wÏÞ çkLke
òÞ. Lknª íkku ðVkËkh, {nuLkíkw, sðkçkËkh yLku æÞuÞ÷ûke ÃkwÁ»k rLkcwh, þkMkf fu
sz ÷køkþu yLku MkwtËh, «u{k¤, «kuíMkknLk ykÃkLkkhe †e {n¥ðkfktûke, {q¾o,
yð÷tçkLk hk¾Lkkhe ÷køkþu.
MkkÚku Sðíkk çku sý{ktÚke yuf Mkk[ðeLku ÃkiMkk ðkÃkhLkkh, çk[ík fhLkkh
nkuÞ yLku çkeswt øk{u íku{ AqxÚke ¾[o fhíkwt nkuÞ, yuf [kuϾwt ÔÞðÂMÚkík yLku çkestw
AkÃkkt yLku {uøkuÍeLk yk¾k ½h{kt WzkzLkkhwt nkuÞ, yuf LkkLkk{kt LkkLkwt rçk÷ Ãký yð~Þ
VkE÷ fhu Lku çkeswt {kuxkt rçk÷kuLku Ãký h¾zíkkt {qfe Ëu, yuf ÷køkýeþe÷ nkuÞ Lku çkeswt
ðkMíkððkËe, yuf ÃkhtÃkhkr«Þ, Lku çkeswt ykÄwrLkf, VuþLkuçk÷, ykðwt íkku çkLkðkLkwt
s. Ãký MktçktÄ ßÞkhu ÷ktçkku xfe òÞ Au íÞkhu õÞkhuf Lku õÞkhuf ‘nwt íkLku [knwt Awt-
fkhý fu..’ Úke ‘nwt íkLku íku Aíkkt [knwt Awt’ MkwÄe sðwt íkku Ãkzu s Au. r«ÞÃkkºkLkku ykLktË,
íkuLkk ykí{kLkku rðfkMk yLku íkuLke Mkwhûkk {wÏÞ çkLke òÞ Au.
«u{ ÔÞkÃkf çkLkðku òuEyu. yuLkku yÚko yuðku LkÚke fu ËhufLku yuf s Mkh¾e
íkeðúíkk yLku ŸzkýÚke [kne þfkÞ. ykLkku yÚko yu Au fu MktÃkfo, Mk{¼kð, Mk{s
yLku MkßsLkíkkÃkqðof Ëhuf MkkÚku ðíkoðwt yLku «u{ yLku ykLktËLkk rðrðÄ htøkkuLku íkuLkk
ík{k{ Mkk{ÚÞo MkkÚku SðLk{kt «økxðk Ëuðk. ík{u òuþku fu MÃkÄkoyku{kt rðsÞ {u¤ððkÚke
su ¾wþe {¤u Au íkuLkk fhíkk ðÄw Lknª íkku Ãký íkuðku s ykLktË yLku ykí{rðïkMk
ykÃkLkkhe ¾wþe çkeòykuLkk ÓËÞ MkwÄe ÃknkU[ðkÚke {¤u Au.
yLku çkeòLkk ÓËÞ MkwÄe ÃknkU[kzíke [kðe Au MktÃkfo. «u{ yLktík MktðkË Au.
rð[khku yLku ÷køkýeykuLke ykÃk-÷u rðLkk «u{ Mkt¼ðu Lknª. «íÞûk fu Ãkhkuûk nkshe
«u{Lku íkkòu yLku rðfrMkík hk¾u Au. yksu SðLkþi÷e ÍzÃke yLku srx÷ çkLke økE
34
Au. MkkÚku hnuíkk ÷kufku MkkÚku çkuMkeLku ðkík fhðkLke RåAk yLku íkf ykuAkt Úkíkkt òÞ Au.
fwxwtçk MkkÚku çkuMkeLku s{íkwt nkuÞ fu ¾wÕ÷k ykfkþ Lke[u çkuMke økÃkkxk {khíkwt nkuÞ íkuðkt
á~Þku Ëw÷o¼ Úkíkkt òÞ Au. ÷køkýeyku ðnuíke hnuðkLku çkË÷u ÚkeS síke òÞ Au yLku
AqxkAuzk, yuf÷k SððkLkwt yLku MktçktÄkuÚke ¼køkðkLkwt ðÄíkwt òÞ Au.
sux÷e þhehLke ¼q¾ ðkMíkrðf Au íkux÷e s {LkLke ¼q¾ Mðk¼krðf Au.
MkkÚk, MLkun, nqtV rðLkk SðLk yfkhwt ÚkE òÞ Au. Ãknu÷kt ykzkuþÃkkzkuþ, Ãkrhðkh,
Ä{oMÚkkLkku ðøkuhu îkhk yk sYrhÞkíkLke ÃkqŠík ÚkE síke. nðu SðLkLkkt Ãkrh{kýku
çkË÷kÞkt Au. ðÄíke síke yuf÷íkkLku xur÷rðÍLk yLku fBÃÞqxh ðzu ¼hðkLkk ðktrÍÞk
«ÞíLkku yuf íkhV ykÃkýLku rðïLkk ¾qýu ¾qýu ÃknkU[kzu Au, çkeS íkhV ykÃkýLku ðÄw
Lku ðÄw ytík{wo¾ yLku yuf÷ðkÞk çkLkkðe {qfu Au. ykuLk ÷kELk [ux, yÚkoÃkqýo MktðkËLkku
rðfÕÃk çkLke þfíkwt LkÚke. ykÃkýLku ¾çkh Ãký Lk Ãkzu íku heíku ykÃkýu fBÃÞqxhLkk
økw÷k{ çkLke sEyu Aeyu. ÃkuLzkuhkLkk çkkuõMkLke su{ íku{ktÚke Lkef¤íke W¥kusLkkLkku
Auzku ykðíkku LkÚke yLku ykÃkýkt Mk{Þ þÂõík yLku yufkøkúíkk Mkíkík íku{kt Mðknk Úkíkkt
hnu Au. fBÃÞqxh ykÃkýLku ykÃkýe ÃkkMkuÚke, r{ºkku yLku MðsLkku ÃkkMkuÚke ¾qt[ðe ÷u
Au. ½h{kt «ðuþíkktLke MkkÚku {uE÷ [uf fhðk Ëkuzeyu Aeyu, VxkVx s{ðkLkwt Ãkíkkðe
ELxhLkux ¾ku÷ðk ÄMke sEyu Aeyu. Lkðku MkkuVxðuh «kuøkúk{ Mk{sðk, Lkðk «kusuõxMk
íkiÞkh fhðk rËðMkku ¾[eoyu Aeyu, ÃkíLke-çkk¤fkuLku hkn òuíkkt hk¾eyu Aeyu. ÃkAe
çkÄk ÃkkuíkÃkkuíkkLke heíku Sðíkkt þe¾e òÞ Au. ðMíkeÚke VkxVkx Úkíkk yk rðï{kt ‘nwt
Sðwt fu {hwt-fkuLku Ãkze Au!’ yuðe níkkþk ½ýk¾hkLku fkuhe ¾kÞ Au.
Úkkuzk ð¾ík Ãknu÷kt yuf r{ºk {Lku {¤ðk ykðe - ‘nwt ykuøkýÃk[kMk ð»koLke
ÚkE. çkk¤fku {kuxkt ÚkÞkt, ÃkkuíkkLkwt SðLk Sððk [kÕÞkt økÞkt. Ãkrík çkeS Mºke MkkÚku
hnu Au. nwt Mkktsu fk{ ÃkhÚke ykðwt Awt Lku ¾k÷e ½h ¾kðk ÄkÞ Au. ftEf Mkkhwt ðkt[w Awt
Ãký fkuLke MkkÚku íkuLkk rðþu ðkík fhwt? ÃkÚkkhe ¾k÷e nkuÞ Au, r£Í{kt ¾kðkLkwt nkuÞ Au
Ãký ¼q¾ LkÚke nkuíke, hze hzeLku ftxk¤e økE Awt. fkuE fu{ LkÚke su {khe ÃkeX ÃktÃkk¤u,
xkEx ÚkÞu÷k zççkk ¾ku÷e ykÃku, {khe MkkÚku ðkíkku fhu?’ - {khe íkhV òuE íkuýu ÃkqAÞwt
‘nwt {q¾o suðe ðkíkku fhwt Awt?’ ‘Lkk’, {U fÌkwt, ‘íkwt {kýMk suðe s ðkík fhu Au.’
yufðeMk{e MkËeLkk yr¼þkÃk suðe yuf÷íkk swËk swËk [nuhk ÷ELku {¤u
Au. ÷øLkrðåAuË, {]íÞw, ð]Øíð, yÃkrhýeík nkuðwt - Ëhuf yuf÷íkkLku íkuLke ÃkkuíkkLke
Ãkezkyku Au. Mk{]rØ Ãký yuf÷íkkLku xk¤e þfíke LkÚke.
ykðu ð¾íku òík{kt Ÿzk Qíkhe sðkLku çkË÷u ykMkÃkkMk òuíkkt þe¾ku.
yuf÷íkkÚke Ãkezkíkk ÷kufkuLke yk ËwrLkÞk{kt fkuELke LkSf òyku, Mk{¼kðÚke íkuLke
35
sYrhÞkíkLku Mk{òu. yu{ fnku fu ‘{khwt fk{ nkuÞ íkku fnuòu.’ fnku fu ‘nwt ¾heËe fhðk
òô Awt, ík{khk {kxu þwt ÷kðwt?’ fu ÃkAe ‘nwt LkkMíkku ÷ELku ykðwt Awt. íkwt fkpVe çkLkkð -
ðkíkku fheþwt’ yÚkðk ‘yk þrLkðkhu {khe ÃkkMku çku f÷kf Au. íkLku íkf÷eV ykÃkíkkt
fk{ fkZe hk¾su.’
«u{Lke yk Ít¾LkkLkku W¥kh MðÞt «u{ s Au. Ãkkuíku WÃkuûkk yLkw¼ðíkk nku íkku
çkeòLku WÃkÞkuøke Úkðk {ktzku. Mktík £kÂLMkMku fÌkwt Au íku{ ‘{Lku yuðe þÂõík {¤u fu nwt
ykïkMkLk þkuÄðkLku çkË÷u ykïkMkLk çkLkwt.’ Mk{sËkhe Ít¾ðkLku çkË÷u Mk{sÃkqðof
ðíkoíkkt þe¾wt, «u{ {køkðkLku çkË÷u «u{ ykÃkwt.’ nkuÂMÃkx÷ku{kt, yLkkÚkk÷Þku{kt,
ð]Øk©{ku{kt sELku fnku, ‘nwt þwt fhe þfwt, fnku.’ nòhku íkf Au «u{ ykÃkðkLke,
fk¤S fhðkLke. fhwýk ykÃkýLku çkeòLke ®sËøke{kt Íktfíkkt þe¾ðu Au yLku MkkÚku
ykÃkýe yktíkrhf þÂõíkLku Ãknu÷kt fËe Lknkuíke íkux÷e Mkk{ÚÞoðkLk çkLkkðu Au.
Võík Mk{¼kðÚke Mkkt¼¤ðwt yu Ãký fux÷e {kuxe Mkuðk Au! ßÞkhu SðLk{kt
þqLÞíkk AðkE òÞ íÞkhu {kýMk yuðk fkuEfLku Ít¾u Au suLke ÃkkMku íku ÃkkuíkkLke þqLÞíkk
ÔÞõík fhe þfu. ÃkkuíkkLke íkf÷eV fkuEyu Mkkt¼¤e Au, fkuELku Mk{òÞ Au íku ¼kðLkk
Ãký Ãkkuíku ÃkkuíkkLkk{kt yuf þÂõík Au. yux÷u s fkuE Mkkt¼¤Lkkh Lk {¤u íkku {kýMk
Eïh MkkÚku ðkíkku fhu Au. ÃkkuíkkLkkt zh, ykþk, ykLktË, níkkþk yLku Mð¡ku rðþu fnu
Au. çkeòu ykðku r{ºk fkøk¤ çkLke þfu. íkuLke ÃkkMku fkuE sqX, fkuE çkLkkðx, fkuE
Mktfku[Lke sYh Lknª. ½ýeðkh rËðMkLkk ytíku yuf rðV¤íkkLke ÷køkýe ½uhe ð¤u Au.
yu rðV¤íkk þkLku ÷eÄu Au, þwt fhðkÚke Ëqh ÚkE þfu íku Mk{òíkwt LkÚke. ÷¾ðkÚke
÷køkýeyku MÃkü Úkíke òÞ Au. yLku {LkLkku fçkòu Akuze fkøk¤ Ãkh fu fBÃÞqxh M¢eLk
Ãkh ykfkh ÷uíke òÞ Au. íkuLkwt þwt fhðwt íku íÞkhÃkAe Mk{òÞ Au.
ßÞkhu {Lk fkuE «u{k¤ Mk{sËkh MkkÚke {kxu ÔÞkfw¤ ÚkE WXu, íku ð¾íku
Eïh MkkÚkuLkku MktðkË yLku ÷u¾Lk Mkkhk rðfÕÃk çkLke þfu Au. Ãký íku rðfÕÃk s Au.
MkkÚke LkÚke.
Mkkt¼¤ðwt yu yuf f¤k Au. Mkkt¼¤íke ð¾íku ºký [eòu ÞkË hk¾ðe òuEyu
- ÷køkýeÃkqðof Mkkt¼¤ðwt, rððu[f fu LÞkÞkÄeþ Lk Úkðwt yLku Mk{MÞk Wfu÷ðk {tze Lk
Ãkzðwt.
ßÞkhu fkuE ÃkkuíkkLke ðkík fhu íÞkhu þçËku Lk Ãkfzku. þçËku ðå[u AqÃkkÞu÷e
íkuLke MktðuËLkkLku Ãkfzku. þçËku ½ýeðkh MktðuËLkLku AqÃkkðe Ëuíkk nkuÞ Au. {Lku ÞkË Au,
{Lku yfM{kík ÚkÞku níkku íku ÃkAe Úkkuzkt ð»kkuo nwt fkh [÷kðe þfðk Mk{Úko Lk hne.
{khk ¾¼kLkkt nkzfkt ½MkkE økÞkt níkkt fkhý fu {khk ÷fðkøkúMík þhehLku fkh{kt
36
½Mkze ÷kððk {kxu yLku fkh{ktÚke çknkh ¾U[e fkZðk {kxu {khu ¾¼kLke þÂõík s
ðkÃkhðe Ãkzíke. ¾¼k ½MkkE økÞk ÃkAe {U Ône÷[uhðk¤e yuf ðkLk ¾heËe su{kt
{khk suðe ÔÞÂõík {kxu çkÄe s þõÞ Mkøkðz níke. çkÄkt yk òuE™u ¾wþ Úkíkkt yLku
{Lku yr¼LktËLk ykÃkíkkt - nwt økwMMkkÚke ÷k÷Ãke¤e ÚkE síke - yk ðkík {khe þkherhf
QýÃkLkwt «íkef níke. {khk SðLk{kt ykðu÷k yuf Lkðk fzðk yLkw¼ðLkwt «íkef
níke. {khe fkh [÷kðe þfðkLke yþÂõík, {khe yÃktøk yðMÚkkLku Ãk¤u Ãk¤u ÞkË
ykÃkLkkhe níke. yksu ¾¼k ½MkkE økÞk Au. fk÷u þhehLkk çkeò ¼køkku ½MkkE
sðkLkk Au - õÞkt Mkw½e nwt xfe þfðkLke Awt? {Lk{kt yk ÷køkýe òøkíke Aíkkt nwt
÷kufkuLkk yr¼LktËLkLku WíMkknÚke Íe÷e hne níke, fnuíke níke fu nk, nðu Vhe nwt çkÄu
sðk ykððk Mk{Úko ÚkE økE! yk WíMkkn, yk þçËku ¾kuxk Lknkuíkk, Ãký {khk ËËoLku
íku ykuAwt fhe þfíkk Lknkuíkk. {Lku òuEíkwt níkwt fkuE yuðwt, su {khk yk ËËoLku MÃkþeo þfu,
Mk{S þfu. yu ËËoLkkt fkhýku, fËk[ yuLku øk¤u Lk Qíkhu íkku Ãký.
½ýeðkh {khk rðãkÚkeoyku, {khk r{ºkku {Lku íku{Lke íkf÷eVku rðþu fnu Au.
½ýeðkh nwt íku{Lke MkkÚku Mkt{ík LkÚke nkuíke, íku Aíkkt íku{Lke Ãkezk, íku{Lke «u{Lke íkhMk
{Lku Mk{òÞ Au, íkuLku ÷eÄu nwt íku{Lke ÷køkýeLku {kLÞíkk ykÃke þfwt Awt - yk yuf yuðwt
ðhËkLk Au su fkuE Ãký ÔÞÂõík ykÃke þfu Au, suLku ËwrLkÞkLke Ëhuf ÔÞÂõík Ít¾íke
nkuÞ Au.
÷kufkuLku Mkkt¼¤íke ð¾íku ÞkË hk¾ku fu íku{Lke Mk{MÞkykuLkku Wfu÷ þkuÄðkLkku
ík{u Xufku ÷eÄku LkÚke. ÃkkuíkkLke Mk{MÞkykuLku ÔÞÂõík Ãkkuíku s Wfu÷u íku ÞkuøÞ Au, Ãký
÷kufkuLkku yuf {kun nkuÞ Au fu Ãkkuíku Mkðo¿k nkuÞ íkuðe yËkÚke Mkk{e ÔÞÂõíkLkk «&™kuLkk
Wfu÷ Ähkh þkuÄe ykÃkðk, Xkufe çkuMkkzðk. Ãký «u{Ãkqðof Mkkt¼¤ðkLkku yÚko ÚkkÞ Au
sðkçkku yLku Mk÷knku ykÃkðkLkk {kun{ktÚke {wõík Úkðwt.
sðkçkku, Wfu÷kuÚke ½ýeðkh Mkk{e ÔÞÂõíkLke Ãkezk, suLku ÔÞõík fhðkLke
íkuLku íkkíke sYh nkuÞ Au, íkuLkk Ëhðkò çktÄ ÚkE òÞ Au. íku RåAu Au fu fkuE Mkkt¼¤u,
Mk{su fu Ãkkuíku fux÷e íkf÷eV{kt Au, «u{Úke Mkt¼k¤e ÷u. íkuLkk çkË÷u ßÞkhu fkuE Wfu÷
þkuÄe ykÃku íÞkhu íku ykïMík ÚkðkLku çkË÷u ykník ÚkkÞ Au. fÕÃkLkk fhku fu fkuEyu
MðsLk økw{kÔÞwt Au. ykÃkýu íkuLku ¾hu¾h {ËËYÃk Úkðk RåAeyu Aeyu. íkuÚke ßÞkhu
íkuLke ykt¾{ktÚke yktMkw ðnu Au, ykÃkýLku ÚkkÞ Au fu yuLkk yktMkw yxfkððkLke
sðkçkËkhe ykÃkýe Au. Ãký íku{ LkÚke. òu ¾hu¾h íkuLku þktík fhðk RåAíkk nku íkku
yktMkw ðne sðk Ëku, íkuLke ÃkezkLku Mk{òu, íkuLku [qÃk[kÃk nqtV ykÃkku, íkuLku çkË÷u ‘Eïh
su fhu Au íku Mkkhk {kxu fhu Au, ykÃkýLku Mk{òíkwt LkÚke íkuÚke ykÃkýLku Ëw:¾ ÚkkÞ Au’ fu
37
‘Äehu Äehu çkÄwt Xef ÚkE sþu’ ykðtw fnuðkÚke íku ðÄkhu yf¤kþu, ík{khk MkeÄk sðkçk
íkuLku ¢qh ÷køkþu.
ykÃkýe {kLkrMkfíkk yk ð¾íku fuðe nkuÞ Au? ykÃkýu y{wf ytþu ¾hu¾h
íkuLku {ËË fhðk RåAíkkt nkuEyu Aeyu, Ãký {wÏÞíðu ykÃkýe fkurþþ ÃkkuíkkLku s Mkkhwt
÷økkzðkLke nkuÞ Au. íkuÚke s Mk{MÞkykuLkku Wfu÷ ykÃke ËuðkÚke íkuLke Ãkezk ykuAe
LkÚke Úkíke. íkuLke Ãkezk ykuAe ÚkkÞ Au MknkLkw¼qríkÚke, Mk{sÚke, {kiLk Mkt{ríkÚke. yk
çkÄw íÞkhu s ykðu ßÞkhu ykÃkýu ykÃkýk ytøkík Mkw¾Ëw:¾Lkk Mkktfzk ðíkwo¤{ktÚke
çknkh ykðeyu, íkuLkk þçËku ÃkkA¤ Äçkfíke ÷køkýeykuLku Mkkt¼¤e þfðk Mk{Úko
çkLkeyu. íkuLke søÞkyu ÃkkuíkkLku {qfe þfeyu, «u{Ãkqðof Mkkt¼¤e þfeyu. yk yux÷wt
y½hwt Ãký LkÚke. sYh nkuÞ Au MkkiBÞ, MkËT¼kð¼Þko yLku ¼÷{LkMkkELkk árüfkuýLke.
yk árüfkuý ykÃkýLku Ãký yktíkrhf þÂõík ykÃku Au. LkkLkk LkkLkk ÉýMðefkh,
MktÃkfo Mkk[ððku, LkkLke LkkLke ðkíkku fhðe - yk çkÄkÚke ykÃkýu MkkiBÞ, {kÞk¤w yLku
MkËT¼kð¼Þkuo Mð¼kð fu¤ðe þfeyu Aeyu. fkuELkk íkhVÚke ¼ux {u¤ðeyu íÞkhu yu
¼ux ykÃkíke ð¾íku íkuýu ykÃkýk {kxu rð[kÞwO nþu, {nuLkík ÷eÄe nþu íku ÞkË hk¾e
íkuLke rË÷Úke fËh fhðkLkwt Lk [qfðwt òuEyu. VkuLk fheyu íÞkhu Mkk{kLke yLkwfq¤íkk
«{kýu ðkík fhðe òuEyu. hkUøk Lktçkh ÷køku íÞkhu rË÷økehe çkíkkððe òuEyu, ykÃkýe
økuhnkshe{kt ykðu÷k Ëhuf VkuLk-fku÷Lkku ðnu÷e íkfu Mkk{uÚke MktÃkfo fhðku òuEyu.
rËðMk ËhBÞkLk fux÷kÞ ÷kufku MkkÚku LkkLke {kuxe ðkík[eík fhðkLkwt ÚkkÞ Au. íku ð¾íku
ykÃkýLku íku{ s íkuLku ykLktË yLku Mktíkku»k ÚkkÞ íkuðe heíku n¤ðkþÚke, MkkiBÞíkkÚke,
rððufÚke ðkík fhðe òuEyu. ykLkkÚke çkeòLke ®sËøke íkku ykLkt˼he çkLkþu, ÃkkuíkkLke
®sËøke Ãký ík]ró yLku ykLktËÚke ¼he ¼he Úkþu. ík{u ËhufLku «u{ Lk fhe þfku, Ãký
Ëhuf MkkÚku MkkiBÞ yLku «u{k¤ ðíkkoð íkku fhe þfku. fËe Lk ¼q÷ku fu yk heíku ðíkoðkÚke
ík{u MðfurLÿíkíkkLkk fku[÷k{ktÚke çknkh ykðku Aku, {ËËYÃk Úkðk íkíÃkh çkLkku Aku,
«u{ yLku æÞkLk ykÃkíkk þe¾ku Aku, çkeòLku Mk{síkkt yLku Mkkt¼¤íkkt þe¾ku Aku,
¼÷k yLku {kÞk¤w çkLkku Aku. ykLkkÚke ík{khk Mð¼kð{kt «u{ yLku ykLktË ¼hkíkkt
sþu yLku Ëhuf ykÃkr¥k{kt ykÃkýLku ÂMÚkh hk¾íke yktíkrhf þÂõík WíÃkÒk Úkþu.

•••

38
 ‘‘ su yLkw¼ðíkk nkuEyu íku fnuíkk yLku su fnuíkk nkuEyu íku yLkw¼ðíkk þe¾eyu-
®sËøkeLku MktðkËÃkqýo çkLkkðeyu.’’
- MkuLku Mkkt

Mkk[k, rðïMkLkeÞ çkLkku

ykí{kLkk rðfkMk yLku Mkk{ÚÞo {kxu, ÃkkuíkkLkk íku{ s ykMkÃkkMkLkk MkkiLkk fÕÞký
{kxu; yufkøkúíkkÚke Mkkt¼¤ðk, Mk{sðk yLku «kuíMkknLk ykÃkðk {kxu Mkk[k yLku
rðïMkLkeÞ nkuðwt yrLkðkÞo Au. ynª çkLkkðx fu Ët¼ fk{ ykðíkkt LkÚke.
Mkk[k yLku MkwrðfrMkík {kýMkku Mðíktºk rð[khMkhýe Ähkðíkk yLku xku¤ktLke
rðÁØ sðkLke ®n{ík Ähkðíkk nkuÞ Au. íku{Lkk{kt Mk¥kkÄkheLku ÃkzfkhðkLkwt MkknMk
nkuÞ Au. ÃkkuíkkLkk SðLkLku ÷økíkk rLkýoÞku ÷uðkLke íkkfkík nkuÞ Au. {kçkkÃk, r{ºkkuLkwt
ytÄ yLkwfhý íku{Lku øk{íkwt LkÚke, y¬÷ rðLkkLkku rðÿkun íku{Lku Vkðíkku LkÚke. ÃkkuíkkLke
®sËøke{kt fE «uhýk fk{ fhe hne Au íkuLke Mk{sý íku{Lku nkuÞ Au. ÃkkuíkkLke òík
MkkÚku íku{Lkku Mkw{u¤ MkhMk nkuÞ Au.
«ðoík{kLk {kLÞíkkyku yLku rLkÞ{kuLku íku Ãk]Úk¬hý¼he Lkshu òuE þfu Au.
«&™ QXkðe þfu Au fu yk {kLÞíkk, yk rLkÞ{ þwt {khkt SðLk{qÕÞku MkkÚku {u¤ ¾kÞ
Au? {khu su çkLkðwt Au íku{kt {Lku {ËËYÃk ÚkE þfþu ? {khe ËwrLkÞk ykLkkÚke ðÄw MkwtËh
çkLkþu ? ykLktËËkÞf yLku «u{Ãkqýo çkLkþu?
ykÃkýe ytËh yLku çknkh ykÃkýk yk yMk÷e YÃkLku Ãkzfkhíkkt ík¥ðku Ãkzu÷kt s
nkuÞ Au. WÃkhktík Mk{ks Ãký ykÃkýk Mkk[k MðYÃkLku ykðhýku ykuZkzðk{kt ÃkkAku
LkÚke Ãkzíkku. Ãkrhýk{u nòhku ðkh ykÃkýu Ãkkuíku s ykÃkýk Mkk[k YÃkLku ÃkkA¤ Äfu÷e
ËE yuf MkðoMðef]ík [nuhku Ãknuhe ÷Eyu Aeyu. su ÷kufkuLkk rð[khku ykÃkýLku øk¤u Lk
Qíkhíkk nkuÞ íku{Lke MkkÚku nMke nMkeLku Mkt{ík ÚkðkLkku Ëu¾kð fheyu Aeyu, su «Mktøkku
yLku Mkt{u÷Lkku øk{íkkt LkÚke íku{kt MkSÄSLku sEyu Aeyu, ®sËøke suLku Ít¾u Au íkuLke
WÃkuûkk fheyu Aeyu, ÃkhtÃkhkykuLku ykt¾ku {ª[e Mðefkhe ÷Eyu Aeyu, ònuh{kt ÃkkuíkkLkk
39
{qÕÞku rðþu ðkík fhðkLkwt xk¤eyu Aeyu- yk Ëhuf ð¾íku ykÃkýu ÃkkuíkkLkk Mkk[k
MðYÃkÚke, ‘Mð’Úke Ëqh Äfu÷kíkk sEyu Aeyu.
LkkUÄLkeÞ çkkçkík yu Au fu ÃkkuíkkLkwt yk yMk÷e YÃk ßÞktÚke yktíkrhf þÂõíkLkku
WËT¼ð ÚkkÞ Au, íku çknwÄk Mkt½»ko yLku {wMkeçkíkkuLkwt Ãkrhýk{ nkuÞ Au. su {kýMk
ÃkkuíkkLkk yMk÷e YÃkLku çkuÄzf Sðu Au íku ÃkkuíkkLkk Mkt½»koLke ykøk{ktÚke rVrLkõMkLke su{
Q¼ku ÚkÞu÷ku nkuÞ Au. su Ãkezk, økwMMkku, yuf÷íkk, zh, yk½kík Lku yÃk{kLk ÃkqhuÃkqhe
íkeðúíkk MkkÚku òík MkkutMkhk LkeféÞk nkuÞ íku ykí{kLku ÍtÍuze òÞ Au yLku ykÃkýu þwt
RåAeyu Aeyu íku íkuLkk {q¤YÃku ykÃkýe Mkk{u ykðe òÞ Au.
íkku Ãký ½ýeðkh yuðk ÷kufkuÞ òuðk {¤u Au suykuyu ÃkezkLku íkuLkk Ãkqhk Ÿzký
MkkÚku yLkw¼ðe nkuÞ yLku íku{ Aíkkt ÃkkuíkkLkk yMk÷e MðYÃkLku yku¤¾ðkÚke ðtr[ík
hne økÞk nkuÞ. íkuðk ÷kufkuLke MktðuËLkk ÚkeS òÞ Au. yk ÚkeS økÞu÷e MktðuËLkkLku
÷eÄu íkuyku ÃkezkLke íkeðúíkkÚke Úkkuzk ytþu çk[e òÞ Au, Ãký íkux÷k «{ký{kt íkuyku
ykLktËLkk MÃkþoÚke Ãký ðtr[ík hne òÞ Au.
ÃkkuíkkLke yMkr÷ÞíkLku Sððe yux÷u SðLk Mk¥ðku «íÞu yr¼{w¾ Úkðwt, ÃkkuíkkLkk
ykí{kLku ðVkËkh çkLkðwt, ÚkeS økÞu÷e ÷køkýeykuLku Vutfe Ëuðe, su Lk øk{íkwt nkuÞ íku
fhðkLkku RLfkh fhe Ëuðku, su ðkíkkðhý Lk øk{íkwt nkuÞ íÞkt Lk sðwt, su ÔÞÂõíkyku Lk
øk{íke nkuÞ íku{LkkÚke Ëqh hnuðwt, ík{k{ {kunhktykuLku, çkLkkðxe [nuhkykuLku VkzeLku
VUfe Ëuðkt yþõÞ LkÚke. ykÃkýu ykÃkýe yLkw¼qríkykuLku íkuLkk ðkMíkrðf YÃk{kt
Mðefkheyu yu ÷køku Au íkux÷wt Mkh¤ LkÚke. {kuxu¼køku ykÃkýu ykÃkýe yLkw¼qríkykuLkk
Ÿzký MkwÄe sðkLku çkË÷u íkuLkk «íÞu ykt¾ ykzk fkLk fheyu Aeyu fkhý fu ykÃkýLku
zh nkuÞ Au fu ykÃkýku hÌkku MkÌkku ykLktË fÞktf AeLkðkE Lk òÞ. íku fhíkk yuf {nkuÁt
ÃknuheLku Mkwhrûkík ÚkE sðwt MkkÁt, Ãký yk Mkwhrûkíkíkk yuf fð[ suðe Au, su ykÃkýLku
ykÃkýk s yMk÷e MðYÃk MkwÄe síkk hkufu Au, yktíkrhf þÂõíkLku {kxu yðfkþ LkÚke
hnuðk Ëuíke.
ysçk rðhkuÄk¼kMk Au yk. yufðkh Lkfkhkí{f ÷køkýeykuLku fu ÃkezkLku yuLke
Ãkqhe íkeðúíkk MkkÚku Mðefkheyu yux÷u ÃkAe yu MðefkhðkLke r¢Þk s yuLku rLkÞtrºkík
fhLkkhwt çk¤ çkLke òÞ Au. ÃkAe yu ÷køkýeyku ykÃkýk rLkÞtºký{kt hnu Au, ykÃkýu
íkuLkk rLkÞtºký{kt LkÚke hnuíkk. íku {kxu ÄiÞo, ÃkkuíkkLke òík «íÞu «u{, ÷køkýeykuLku
¾wÕ÷e fhe ËuðkLke ®n{ík, s¾{kuLku AtAuzðkLkwt MkknMk òuEyu.
þYykík yLkw¼qríkykuLku þçËku{kt {qfðkÚke fhe þfkÞ. þçËku{kt {qfðkÚke yu{Lkwt
ðkMíkrðf Sðtík YÃk MÃk»x ÚkkÞ Au. rð[khe swyku fu ík{khe LkMkku{kt yíÞkhu fE
40
 ÷køkýe ðne hne Au? ¼Þ? økwMMkku? ykLktË? yuf÷íkk? yMðefkh? «u{?
yÃk{kLk? yk½kík? þçËku{kt íku{Lku {qfðkÚke íku{ktÚke {wõík ÚkðkLke «r¢Þk Mkh¤ çkLku
Au. ð¤e, þçËYÃk ykÃkðk {kxu ykÃkýu ykÃkýe yLkw¼qríkykuLku Mk{sðe Ãkzu Au. íku
{kxu ykÃkýk ‘Mð’Lke LkSf sðwt Ãkzu Au, íkuLke MkkÚku ËkuMíke fhðe Ãkzu Au. ¼køke
AqxðkÚke fu ykt¾ ykzk fkLk fhðkÚke fþwt Úkíkwt LkÚke. {w¾ku{w¾ ÚkðkÚke, ÃkkuíkkLke MkkÚku
ËkuMíke fhðkÚke MðkMÚÞ Ãký MkwÄhu Au. rþhËËo ykuAtw ÚkkÞ Au, Ãkk[Lk MkwÄhu Au, ÌËÞLkk
Äçkfkhk ÔÞðÂMÚkík çkLku Au, [k{ze yLku MLkkÞwyku n¤ðk yLku íktËwhMík çkLku Au.
þheh{ktLke ÷zkE Ãkqhe ÚkkÞ Au. òík MkkÚkuLke ËkuMíke yuf «fkhLkku ykLktË ykÃku Au.
Ãký yk ykLktË Úkkuzku yÄqhku nkuÞ Au. íku Ãkqhku íÞkhu ÚkkÞ Au ßÞkhu ykÃkýu fkuE
ytøkík ÔÞÂõík ÃkkMku ykÃkýe yLkw¼qríkykuLku ÔÞõík fheyu. rðïkMkw ÔÞÂõík ÃkkMku ÔÞõík
ÚkðkÚke ÃkezkLkk s¾{ku YÍkíkk òÞ Au. ykðe yuf çku ÔÞÂõíkyku Ãký SðLk{kt nkuðe
íku Ëiðe ykþeðkoË Mk{kLk Au, su ykÃkýe ytËh rðþwrØ, yÚkoÃkqýoíkk W{uhu Au.
½ýeðkh ÃkkuíkkLkk Mkk[k YÃkLku Ãkk{ðk {kxu ykí{kLku ¼khYÃk nkuÞ íkuðe «ð]ríkyku,
ÔÞÂõíkyku yLku ðkíkkðhý{ktÚke ÃkkuíkkLku ¾U[e fkZðk Ãkzu Au. «Ëqr»kík «ð]rík fu
ÔÞÂõíkLkku Ëhuf RLfkh ykÃkýk Mð íkhV yuf Ãkøk÷wt LkSf ÷E òÞ Au. yk ‘ÃkkuíkkLkkÃkýw’t
{u¤ððk {kxu Ãkkuíku ÃkkuíkkLkk{kt Mðíktºk Úkðwt òuEyu, ÃkkuíkkLkkt SðLk{qÕÞku Ãkh rðïkMk
fhðku òuEyu. ÃkkuíkkLke òík{kt ¼hkuMkku {qfðku òuEyu. yk «r¢Þk{kt ykÃkýLku Mk{òÞ
Au fu ykÃkýe ykMkÃkkMk su «ð]ríkykuLkku, MktçktÄkuLkku, {kýMkkuLkku ½xkxkuÃk òBÞku Au
íku{kt y{wf ykÃkýe þÂõík{kt W{uhku fhu Au, y{wf þÂõíkLku nýe Lkk¾u Au. sux÷wt
s÷Ëe yk LkzíkhYÃk ík¥ðkuLkku RLfkh fheþwt, íkux÷k s÷Ëe ykÃkýu ykÃkýk {qÕÞku{kt
ÂMÚkh ÚkEþwt.
hkºku Mkqíke ð¾íku rËðMk¼h su su fÞwO íku rðþu rð[khku yLku íku çkÄwt ykÃkýkt
SðLk{qÕÞku MkkÚku fux÷wt MkwMktøkík níkwt íku íkÃkkMkku. þwt íkuLkkÚke òík MkkÚku, çkeò MkkÚku,
Eïh MkkÚku yLkwMktÄkLk ðÄkhu MkÄkÞtw Au? ÏÞk÷ ykðþu fu òu {U {khkt {qÕÞku MkkÚku
MkwMktøkík Lk nkuÞ íkuðe «ð]rík{kt Mktf¤kðkLke sðkçkËkheÃkqðof ‘Lkk’ Ãkkze ËeÄe nkuík íkku
{khe yktíkrhf þÂõík ðÄw {sçkqík çkLke nkuík.
Ãký ÔÞÂõíkøkík fu ÔÞkðMkkrÞf SðLk{kt ‘Lkk’ Ãkkzðe y½he nkuÞ Au. ÃkkuíkkLkk
{qÕÞku «rík yLku ÃkkuíkkLke òík «rík òøk]ík hnuðkÚke ‘Lkk’ fnuðkLke ÂMÚkríkyku yku¤¾kíke
òÞ Au yLku ‘Lkk’ fnuðkLke ®n{ík Ãký ykðíke òÞ Au. òøk]rík ðøkh fnuðkÞu÷e Lkk
yÃkhkļkð W¼ku fhu Au. òøk]rík MkkÚku fnuðkíke ‘Lkk’ þktrík ykÃku Au. ½ýk ÷kufku,
½ýe «ð]ríkyku, ½ýe íkfku ykÃkýk hMíkk{kt ykðu Au, Ãký íku ík{k{Lku MðefkhðkLke
41
fkurþþ{kt òík MkkÚkuLkku ÷Þ íkqxe òÞ Au, MktðkË íkqxe òÞ Au. yu íkqxe økÞk ÃkAe
ykÃkýwt çkeS çkÄe «ð]rík yLku ÔÞÂõíkyku MkkÚkuLkwt yLkwMktÄkLk Ãký ¾kuhðkÞ Au.
yuf Ÿzku ïkMk ÷ku yLku fk{fksLke Mkqr[ òuE òyku. yu «&™ MkkÚku fu yk
«ð]rík {Lku {khe òík MkkÚku òuze ykÃkþu? {khu su Úkðwt Au íku Úkðk{kt {ËË fhþu? su
økwýku {khk{kt rðfMkðk òuEyu íkuLku rðfMkkðþu? òu Lkk, íkku íkuLkku «u{Ãkqðof RLfkh fhe
Ëku.
ík{u òuþku fu ÃkkuíkkLke òíkÚke, çkeòykuÚke, ®sËøkeÚke rð¾qxe Ãkkzíke [esLkku
ELfkh íku s ík{khk ‘Mð’Lkku, ík{khk SðLk{qÕÞkuLkku Mðefkh çkLke sþu. ík{u þwt Aku,
þkLku {kxu Aku íku Mk{sðkÚke yuf ysçk «MkÒkíkkLkku yLkw¼ð Úkþu. rðfkMkLke «r¢Þk{kt
ykÃkýk ykí{kLkk þktík Äe{k yðksLkwt Ãkw»f¤ {n¥ð Au. yk yðks ykÃkýLku yuf
MÃküíkkÚke, Mkíkík SðLkLke «kÚkr{fíkkyku íkhV, ÃkkÞkLkkt {qÕÞku íkhV ÷E òÞ Au.
ðkíkkðhýLke Ãký ÃkkuíkkLke yuf Ãkku»kf yÚkðk rðæðtMkf yMkh nkuÞ Au. «f]rík,
yufktík, ÃkwMíkfku- yk çkÄtw ykÃkýLku ykÃkýe òík MkkÚku ËkuMíke fhkðu Au, ßÞkhu
xur÷rðÍLk, yuhfÂLzþLkh, fBÃÞqxMko ykÃkýLku Mkøkðz Lku {krníke Ãkqhe Ãkkzðk MkkÚku
ykÃkýe òík MkkÚku ykÃkýku rðåAuË Ãký fhkðe Ëuíkkt nkuÞ Au. yuhfÂLzþLkh çktÄ fhe
çkkhe ¾ku÷e Lkk¾ðkLke yuf MkkËe r¢ÞkÚke Ãký çknkhLkk rðï MkkÚku, Ãkûkeyku, ÃkíktrøkÞkt,
nðk yLku «f]rík MkkÚku ykÃkýwt òuzký ÚkE þfíkwt nkuÞ Au. xur÷rðÍLk fu ðeMkeykh çktÄ
fhe ËuðkÚke ykÃkýu ykÃkýe òík MkkÚku òuzkE þfeyu Aeyu. yk òíkLkkt òuzký
ykÃkýLku ykÃkýkt SðLk{qÕÞku MkkÚku òuze ykÃku Au.
Ãký yk ‘Lkk’ fnuðkÚke ykÃkýu ykÄwrLkf ®sËøkeLkk «ðknÚke Úkkuzk rð¾qxk
Ãkzeyu Aeyu. yuðwt ÷køku Au òýu ykÃkýu ðíko{kLk SðLkþi÷e MkkÚku çktÄçkuMkíkk LkÚke.
íkuLkkt {qÕÞkuLku yÃkLkkðe þfíkk LkÚke. yuf yÃkhkļkð, yuf zh ykÃkýLku ½uhe ð¤u
Au. Ãký òu ykÃkýe ÃkkuíkkLke ÃkMktËøkeLkk su{kt ykÃkýu ¾qçk Mkns hneyu íkuðk-
ðkíkkðhý; ÔÞÂõík yLku MktçktÄkuLku ð¤øke hnuðkLke ®n{ík fhe þfkÞ íkku nwt fkuý Awt-
þk {kxu Sðwt Awt íku «&™kuLkk sðkçkLke LkSf ÃknkU[e þfkÞ Au. MkkÚku Mkrn»ýwíkk yLku
«u{ Ãký fu¤ððk òuEyu su çkeòLku íku{Lku Vkðíke SðLkþi÷e SððkLkku yðfkþ
ykÃke þfu yLku ÃkkuíkkLke SðLkþi÷eLku Mkkrçkík fhðkLke ÍtÍx{kt Lk Ãkzu. ËhufLku ÃkkuíkkLke
®sËøke Au, ÃkkuíkkLkku «ðkMk Au yLku ÃkkuíkkLkku ykLktË Au. yk Mk{s ykÃkýLku ÃkkuíkkLke
MkkÚku ËkuMíke fhkðe Ëu Au, yktíkrhf þÂõík ðÄkhu Au.
sqLke Úkesu÷e ÷køkýeykuLku ðxkðe ßÞkhu ykÃkýu ykÃkýk yMk÷e MðYÃk MkwÄe
ÃknkU[ðk {ktzeyu Aeyu, íÞkhu ykÃkýk{kt yuf ÷Þ ykððk {ktzu Au su ytíkhLku rðfrMkík
42
 fhu Au. y÷çk¥k yk yMk÷e YÃkLku fkuLke Mkk{u fux÷k «{ký{kt Aíkwt fhðwt íku
Lk¬e fhðk {kxu rððufLke sYh Ãkzu Au. ßÞkhu fkuELke nkshe{kt ÃkkuíkkLku Mkíkík Mkkrçkík
fÞko fhðwt Ãkzu, ßÞkhu fkuE {¤eLku òÞ yLku ykÃkýu ÃkkuuíkkLku Úkkfu÷k fu ¾k÷e¾{
yLkw¼ðeyu íÞkhu Mk{S ÷uðwt fu ykÃkýu ykÃkýk yMk÷e YÃkÚke ðuøk¤k ÚkELku yuLku
{éÞk níkk, yk íkuLkku Úkkf Au.
suLke ÃkkMku yMk÷e YÃk ÔÞõík ÚkE þfu Au íkuLku ykÃkýu [knðk ÷køkeyu Aeyu.
su{Lke ÃkkMku yMk÷e YÃk AwÃkkððwt Ãkzu Au, íkuLkkÚke ykÃkýu rð¾qxk Ãkze sEyu Aeyu.
y÷çk¥k, yk rð¾qxkÃkýwt yLku rðåAuË yu sqËe [eòu Au, Ãký yu yuf nkuE þfu
Au. rðåAuË ykÃkýLku Úkkuze ÃkezkÚke çk[kðe þfu Au. Ãký íku ÷ktçkkøkk¤k MkwÄe ËËo
ykÃÞk fhu Au. çkÄwt íkkuzeLku ¼køke sðwt íkkífkr÷f Mknu÷wt ÷køku Au Ãký íku fkuE sðkçk
LkÚke. fkuELke MkkÚku ykÃkýLku Lk Vkðíkwt nkuÞ ÔÞÂõíkøkík ¼uË íkku nkuðkLkku s. íku çkíkkðu
Au fu ykÃkýu çkÄk yufçkeòLke Lkf÷ku LkÚke, y÷øk y÷øk ÔÞÂõíkíðku Aeyu. yuLke
yuf {ò Au. ‘yMk÷e YÃk’ nsw ykøk¤ òÞ Au. ÃkkuíkkLkk yMk÷e MðYÃk íkku Lk Vkðíkwt
nkuÞ, nkuðwt yux÷u ykÃkýu su Úkðwt Au íku rðþu Mkwhrûkík nkuðwt, yøkíÞíkk Mk{sðe yLku
ÃkkuíkkLkk ykí{kLku, yýøk{íkk yLku LkwfMkkLk fhLkkhk ÷kuf, «ð]ríkyku yLku ðkíkkðhýÚke
çk[kðe ÷uðku. yk çkeòLku Ëw:¾e fhðkLke ðkík LkÚke. yk íkku ÃkkuíkkLkwt ©uc çkeòLkk
©uc MkwÄe ÃknkU[kzðkLke ûk{íkkLke ðkík Au. ßÞkhu fkuE ÃkkuíkkLkwt rðÄkÞf yMk÷e
MðYÃk ÷E çkeòLku {¤u Au, íkuLkk ytíkhLku MÃkþuo Au yLku íkuLkkÚke íkuLke ®sËøke òu yuf
ykLktËÃkqýo ð¤ktf ÷E ÷u íkku íkuLkku MkeÄku yÚko yu Au fu íku íkuLku «u{ fhu Auu.
fkuE Lkðe fu yk¾he ÂMÚkrík{kt {qfkEyu íÞkhu ÃkkuíkkLku fnuðwt, ‘yMk÷e YÃkLku Lk
Akuzeþ. Mkk[wt ðíkosu.’ ßÞkhu fkuE MkkÚku ykÃkýwt ÔÞÂõíkíð MktÃkfo{kt ykðu íÞkhu Úkkuzk
íký¾k, Úkkuzk Mkt½»ko ÚkkÞ Au, su nfkhkí{f fu Lkfkhkí{f nkuE þfu. ßÞkhu çku yuðe
ÔÞÂõíkyku {¤u suLku ÃkkuíkkLkk Mkk[k MðYÃkLke MÃküíkk nkuÞ, íÞkhu MkwtËh ykíkþçkkS
MkòoÞ Au su SðLkLku ysðk¤e {qfu Au.
yMk÷e YÃk{kt nkuðwt yux÷u Mkk{kLÞík: ykÃkýu su [nuhkLku AwÃkkðíkk nkuEyu íkuLku
ÔÞõík Úkðk Ëuðku. íku {kxu ÃkkuíkkLke ÃkezkykuLku yku¤¾íkk yLku ÃkkuíkkLke ¼qr{fkykuLkk
½uhk{ktÚke çknkh Lkef¤íkkt þe¾ðwt Ãkzu Au. ykÃkýe Mk{ksÔÞðMÚkk yuðe Au fu ykÃkýu
ykÃkýe ÃkezkykuLku AwÃkkððe Ãkzu Au. yu økwó ÃkezkykuLku ðnuðk ËuðkÚke yktíkrhf þÂõíkLkk
Ëhðkò ¾q÷u Au. Ãký ykÃkýu íkku yktMkw ykðu íÞkhu íkuLku hkufðkLku, yuLkkt ¾kuxkt fkhýku
ykÃkðk xuðkÞu÷k nkuEyu Aeyu. fÞkhuf íkuLku rLkçkOÄ ðnuðk ËuðkÚke ykÃkýu ykÃkýk
ËËoLkk {q¤ MkwÄe ÃknkU[e þfeyu Aeyu Lku yuf «fkhLke {wÂõík yLkw¼ðeyu Aeyu.
43
 yu s heíku ykÃkýk ÔÞðMkkÞ, ÃkË fu fkhfeŠË fhíkkt ykÃkýu swËk Aeyu.
SðLkMkkÚke, {kíkk fu rÃkíkk , ¼kE fu çknuLk nkuðkÚke ½ýwt ðÄkhu çkeswt Ãký ykÃkýk{kt
nkuÞ Au. zkìfxh, ðfe÷, rþûkf nkuðk WÃkhktík Ãký ykÃkýu fþwtf ðÄkhu Aeyu. yk
çkÄwt ykÃkýe ÃkkA¤ òuzkÞu÷wt Au, ykøk¤ ykÃkýwt Lkk{ nkuÞ Au, ykÃkýwt ÔÞÂõíkíð
nkuÞ Au.
ÃkkuíkkLke ¼qr{fkLke ÃkkA¤ ÃkkuíkkLku AwÃkkðe ËuðkLkwt Mkh¤ Au, ÃkkuíkkLke ¼qr{fkLkk
½uhk{ktÚke ÃkkuíkkLku Akuzkðe yMk÷e MðYÃkLku Ãkkh¾ðwt y½Át Au. Ãký òu yu ÚkkÞ íkku
ÃkkuíkkLke òík MkkÚku {wõík ÚkðkÞ. ÃkkuíkkLke yMkr÷ÞíkLku ÔÞõík fhðkLke r¢Þk{kt Ãký
yuf {wÂõík hnu÷e Au, {nkuhkt WíkkheLku, «rík®çkçkku íkkuzeLku ÃkkuíkkLku {¤ðkÚke yktíkrhf
þÂõíkLkku MVqŠíkËkÞf yLkw¼ð ÚkkÞ Au fkhý fu yktíkrhf þÂõík ykÃkýu þwt Aeyu, þwt
çkLkðk {køkeyu Aeyu íku òýðk{kt hnu÷e Au.

•••

44
 ‘®sËøke {]íÞw ðzu ¾ík{ LkÚke Úkíke. ®sËøke yu nòhku ûkýku{kt Lku rËðMkku{kt
ÚkE ðne òÞ Au su çkuËhfkhe{kt çkhçkkË ÚkkÞ Au.’
- MxeVLk rðLMkuLx çkuLkux

ðíko{kLk ûký{kt Sðku

®sËøke suLkk ðzu çkLku÷e Au íku Au Mk{Þ. Aíkkt ykÃkýu MkkiÚke ðÄkhu çkuËhfkheÃkqðof
òu fþwt ðuzVíkk nkuEyu íkku íku Mk{Þ Au. Mk{Þ çkhçkkË fhðku yux÷u SðLk çkhçkkË
fhðwt. ykÃkýk{ktLkk ½ýk hkus yk heíku ‘ykí{níÞk’ fhu Au.
ðíko{kLk ûký «íÞuLke òøk]ríkÚke ykÃkýe yktíkrhf þÂõík òøku Au. «íÞuf Ãk¤u
ÃkkuíkkLke ytËh yLku çknkh þwt [k÷e hÌkwt Au íkuLkk «íÞu yufkøkú ÚkðkÚke yuf òíkLkk
ykLktË yLku n¤ðkþLkku yLkw¼ð ÚkkÞ Au. yk s Au ðíko{kLk ûký{kt SððkLke f¤k.
òu Mkk[u s yktíkrhf þÂõík ¾e÷ððe nkuÞ íkku ðíko{kLk{kt SððkLke f¤k þe¾ðe s
Ãkzþu.
yk f¤k ËhufLku ykðze þfu, Aíkkt yk yuf Ëw÷o¼ f¤k Au fkhý fu su ûký Mkk{u
ykðeLku Q¼u÷e Au íku ûkýLkwt {knkíBÞ Mk{sðwt Mknu÷tw LkÚke. Mk{Þ MkkiÚke ðÄkhu {qÕÞðkLk
Au, Ãký íkuLkk {qÕÞLke MkkiÚke ðÄkhu WÃkuûkk ÚkkÞ Au. su ÔÞÂõík yuLkwt {qÕÞ Mk{SLku yuLku
Sðe òÞ Au íku Síke òÞ Au, Mk{]Ø çkLke òÞ Au, Lku su íkuLkk {qÕÞLku Mk{síkku LkÚke
íku ®sËøkeLkwt Ëuðk¤wt Vqft u Au, ðíko{kLk ûkýLku òøk]ríkÚke Sðe þfkÞ Au fu ÃkAe çkuËhfkheÚke
ðuzVe þfkÞ Au.
fkuE huMxkuhLx{kt sE Q¼k hnku yLku íÞkt ¾kíkk ÷kufkuLku swyku íkku íkuyku yuðe
Wíkkð¤{kt ¾kÞ Au òýu fkuE fk{ ÃkíkkððkLkwt Au - {kýðkLke ð]r¥k þkuÄe szíke
LkÚke. zkìfxhku fnuíkk ykÔÞk Au fu Äehu ¾kyku, MðkËLkku, htøk-MkwtøkÄLkku ykLktË ÷ku,
ðkíkkðhýLku, ðkík[eíkLku {kýku. çkÄk yu òýu Ãký Au Aíkkt ¾kíke ð¾íku yu s
yÄehkE, Wíkkð¤, {kuxk fkur¤Þk ¼he ¾kE ÷uðwt Lku ¼køkðwt.
45
 ðíko{kLkLkku ykLktË ÷uðk {kxu sYh nkuÞ Au yufkøkúíkkLke, æÞkLkLke, òøk]ríkLke.
½hLke çknkh LkkLkku Mkh¾ku Vq÷Lkku õÞkhku nkuÞ íkku íkuLku ykÃkýu æÞkLkÃkqðof òuEyu
Aeyu? Lkðkt ÃkkLk, Lkðe f¤eyku VqxðkLkk Mkkûke çkLkeyu Aeyu? yuf ûký íÞkt Úkku¼e
MkkitËÞoLku ykt¾ku{kt ¼he ÷ku. ík{khk ÔÞMík rËðMk{kt ykðe ûkýku Q¼e fhe ÷ku su{kt
ík{u nðkLke ÷nuhLku, MkwtËh á~ÞLku, fkuE {eXk MkqhLku {kxu yxfe þfku. ykðe ‘ftE Lk
fhðk’Lke ûkýLku {kýðe íku yuf f÷k Au. íku ûkýu ÞkusLkkyku, íkiÞkheyku, rLkÞtºkýku,
fk{ku çkÄwt ¼q÷eLku Võík ‘nkuðk’Lkwt nkuÞ Au. MkqÞoLke W»{k yLku nðkLke XtzfLku íð[k Ãkh
yLkw¼ððkLkwt nkuÞ Au; ½kMkLke MkwtøkÄ yLku ÃkûkeLkku f÷hð ÃkkuíkkLkk{kt «ðuþðk ËuðkLkwt
nkuÞ Au, fkuE ÃktíkrøkÞwt, fkuE Vq÷, fkuE ðhMkkËLkwt xeÃkwt su fnuíkwwt nkuÞ Au íkuLke ¼k»kk
Mk{sðkLkwt nkuÞ Au. yk çkÄk yLkw¼ðku SðLk Mk¼h ¼hÃkqh fhe {qfu Au yk ¼hÃkqhíkk
{u¤ððk {kxu su òøk]ríkLke, yufkøkúíkkLke sYh nkuÞ Au íku ykÃkkuykÃk LkÚke ykðíke,
íkuLku fu¤ððe Ãkzu Au. Ãkheûkkyku ykÃkðe, fkhfeŠË çkLkkððe, f{kðwt- yk çkÄk{kt su
fu¤ðýeLke sYh Ãkzu Au. íku fhíkkt ðÄw fu¤ðýeLke sYh ðíko{kLkLku {kýðk {kxu Ãkzu
Au. Ãký yk s [es yu Au su SðLkLku Mk¥ðþk¤e çkLkkðu Au. ykí{kLku Mk{]Ø çkLkkðu
Au.
yk fu¤ðýeLkkt Úkkuzkt ÃkøkrÚkÞkt yk Au : ík{khk rLkðkon {kxu ík{u þwt fhku Aku íku
yLku ík{Lku Sððk{kt hMk þk {kxu Au yk çku ðå[uLke ¼uËhu¾kLku Mk{S ÷ku. yk çktLku
{kxu «ð]r¥kyku fhðe Ãkzu Au. Ãký íkuLkkt fkhý yLku Ãkrhýk{ swËkt swËkt nkuÞ Au. yuf
ykÃkýk SðLkLku [÷kððk {kxu hkusøkkh ykÃku Au, çkeS SðLkLku ÷Þ ykÃku Au,
MkkitËÞo ykÃku Au. hkusøkkh {kxuLke «ð]r¥kyku yufMkh¾e, LkehMk fu Þktrºkf nkuE þfu-
Ãký íku rLkðkon {kxu sYhe nkuÞ Au, íkuLku LÞkÞ ykÃkðku Ãkzu Au. Ãký SðLk{kt hMk yLku
ykLktË W{uhkÞ Au rðÄkÞfíkkÚke, «u{Úke, MðíðLku ¾q÷ðkLkku {kufku ykÃkðkÚke. yk
su{ktÚke {¤u íku «ð]r¥kyku ykÃkýLku Lkkýkt LkÚke f{kðe ykÃkíke. ykLkku yÚko ík{khu
ík{Lku su{ktÚke f{kýe Lk ÚkðkLke nkuÞ íkuðe «ð]r¥kykuLkwt {qÕÞ yLku {n¥ð Mk{síkk
þe¾ðwt Ãkzu. ¼køÞu s fkuE yuðtw nkuÞ Au suLku f{kýe yLku ykLktË çktLku yuf s «ð]r¥k{ktÚke
{¤íkk nkuÞ. çkkfeLkkyu ÃkkuíkkLkku ykLktË Ãkkuíku þkuÄðku Ãkzu Au yLku ÃkAe {u¤ððkLke
rËþk{kt sðwt Ãkzu Au, «ð]¥k Úkðwt Ãkzu Au.
íktºk¿kkLkLkk rðfkMku ykÃkýku Mk{Þ yLku ©{ çk[kðLkkhkt ½ýkt MkkÄLkku ykÃÞkt
Au. ®sËøke Mkh¤ çkLke Au. Úkkuzku ð¾ík yuðku {¤u Au suLkku ÃkkuíkkLke heíku WÃkÞkuøk fhe
þfkÞ- Ãký yuðku WÃkÞkuøk ÚkE þfu Au ¾hku? ykðku Mk{Þ {kuxu¼køku ¾k÷e ‘ðeíke’ s
òÞ Au. òu ík{u ík{khkt ÃkkÞkLkkt SðLkMk¥ðku «íÞu Mk¼kLk Lk nku íkku yk yËT¼wík
46
 Mk{Þ yktøk¤eyku ðå[uÚke ðne síkk ÃkkýeLke su{ nkÚk{ktÚke Mkhfe òÞ Au.
ßÞkhu ykðku Mk{Þ nkÚk{kt ykðu íÞkhu íkuLke ÃkkA¤ rLkhkþk, níkkþk, økwMMkku yk
çkÄe Ëçkkðe hk¾u÷e ÷køkýeyku Ãký nw{÷ku fhðk Mkßs çkLku Au. ykðk ík{Lku {¤íkk
Úkkuze VwhMkËLkk Mk{Þ {kxu ÞkusLkkyku çkLkkðku- fE {kLkrMkf þÂõík rðfMkkððe Au?
fÞk r{ºkLku {¤ðkLkwt Au? þwt ÷¾ðkLkwt fu MksoðkLkwt Au? yk ÞkusLkkykuLkku y{÷ ík{Lku
ík{khe rLkhktíkLke Ãk¤kuLku Sðe síkkt þe¾ðþu. MkkÚku ík{khe fk{Lke Ãk¤kuLku Ãký yuf
Mktíkku»k yLku þktríkÚke ¼he Ëuþu. ½ýe ðkh ykÃkýu VwhMkËLkk Mk{ÞLku yux÷ku Ít¾íkkt
nkuEyu Aeyu fu yuLku {kxu ÞkusLkkykuLke {kuxe ÞkËe íkiÞkh fhe hk¾eyu Aeyu, ÃkAe
íkuLku Ãkqhe fhðk Ãkkuíku ¾U[kEyu Aeyu yLku Mk{ÞLku ¾ut[ðk {Úkeyu Aeyu. yk fMkhík
rLkhktíkLke þktík, «MkÒk Ãk¤kuLku ¾ík{ fhe Lkk¾u Au yux÷u ÞkusLkkyku çkLkkððk{kt Ãký
yuf rððuf , yuf rðþu»k Ár[Lke sYh nkuÞ Au.
ð¤e su «ð]r¥k f{kýe ykÃkíke nkuÞ íkuLkk «íÞu Ãký hMk yLku fkiþ÷ fu¤ððkLkku
yuf ykLktË Au. íku{ktÚke su yufkøkúíkk yLku «MkLLkíkk «kó ÚkkÞ Au íku ®sËøkeLku yuf
rLk¾kh ykÃku Au.
WÃkhktík Ëhuf «ð]r¥k, ÃkAe íku f{kýeLku ÷økíke nkuÞ fu þku¾Lku ÷økíke, íkuLku
yLkw÷ûkeLku yuf fMkkuxe nt{uþkt ðkÃkhku- þwt yk «ð]r¥k {Lku {khk fku[÷k{ktÚke çknkh
fkZu Au? {Lku yk ûký{kt Sðtíkíkk ykÃku Au? {khku ykí{rðïkMk ðÄkhu Au? {khku
Mkr¢Þ MknÞkuøk {køku Au? òu çkÄk «&™kuLkku sðkçk ‘nk’ nkuÞ íkku íku «ð]r¥k ík{khk
{kxu W¥k{ Au.
ÞkË fhku yuðe fE «ð]r¥k fÞkhu fhe níke ßÞkhu ík{u ½rzÞk¤ òuðkLkwt Ãký
¼q÷e økÞk níkk? ÃkqhuÃkqhk íku «ð]r¥k{kt ¾kuðkE økÞk níkk? yk s «ð]r¥k ík{khk
SðLkLkku ykÄkh Au.
nwt ßÞkhu ÷¾wt Awt fu ðkt[wt Awt íÞkhu çkÄwt s ¼q÷e òô Awt. f÷kfku fÞkt ðeíke òÞ Au
ÏÞk÷ LkÚke ykðíkku. yk çktLku «ð]r¥k {Lku ykLktË yLku þÂõík ykÃku Au. ßÞkhu {khe
ytËhLke þÂõík ¾÷kMk ÚkE òÞ, nwt ÃkwMíkf þkuÄwt Awt yLku {kÁt ¾k÷eÃkýwt ¼hkE òÞ
Au. {khe yuf r{ºk fBÃÞqxhLkk fkuE Lkðk «kuøkúk{ þe¾íke ð¾íku íku{kt ¾kuðkE òÞ Au
yLku þe¾e ÷eÄk ÃkAe íkkS ÚkE òÞ Au.
su fk{ ykÃkýLku øk{íkwt nkuÞ íku ðkhtðkh fhðkLkwt {Lk ÚkkÞ Au. ðkhtðkh fhðkÚke
íkuLke Vkðx ykðíke òÞ Au. yu Vkðx ykðíke òÞ íku{ íku{ íku fk{ «íÞuLke Yr[
ykuh ðÄíke òÞ Au. yk ¾qçkMkqhík [¢ ykí{rðïkMk yLku ykí{{qÕÞLku ðÄkhu Au.
47
yk fk{ fÞwt nkuE þfu íku y{wf ÷kufku òíku þkuÄe fkZu Au, y{wfLku íkuLku {kxu fkuE
{køkoËþof {¤e òÞ Au.
{kuxk¼køkLkk ÷kufkuLke ®sËøke yuf ½huz{kt ÃkMkkh ÚkE òÞ Au, fkuE ykf»koý,
fkuE WíMkkn, fkuE Wífxíkk ðøkh. yuLke ¾kux ÷køku Ãký Au, ÚkkÞ Au fu ftEf -fþwtf íkku
yuðwt nkuík suLkk {kxu Sð huze Ëuík!- Ãký yux÷wt íkku fhe s þfeyu fu yufkË hMkLke
ðMíkw Ãkh ðkhtðkhLkk {nkðhkÚke fwþ¤íkk «kó fhe þfeyu. ðkhtðkh {nkðhku fhðk
{kxu Mk{Þ, þÂõík, rLkck òuEyu. rMk÷kE yLku MktøkeíkÚke {ktzeLku nòhku yuðe
«ð]r¥kyku Au su{kt ÞkusLkk, Mkíkík {nkðhku yLku rLkckÃkqðof Ãkrh©{ fhðkÚke Ãkkhtøkík
ÚkE þfkÞ. yk Ãkkhtøkíkíkk yí{rðïkMkLku ðÄkhu Au.
½ýe çkÄe «ð]ríkyku yuðe Ãký nkuÞ Au suLkk Lkþk{kt çkÃkkuh yLku Mkkts ÃkMkkh
ÚkE òÞ, íkuLke ykËík Ãkze òÞ. ykËíkLkku ykðku Lkþku ykÃkíke «ð]r¥kyku ykÃkýLku
Mkr¢Þ fhðkLku çkË÷u rLkr»¢Þ çkLkkðe {qfu Au. SðLkLku Ãkku»kf ík¥ðku MkkÚku òuzkÞu÷e Lk
nkuðkLku fkhýu íku ¾k÷eÃkýwt ¼hðkLku çkË÷u Q÷xwt íkuLku ðÄkhu Au. Mk{ÞLku íku sYh ¾kÞ
Au, Ãký ykí{kLke Vhíku yMktíkku»kLke QÄE Ãký ÷køke òÞ Au.
su «ð]r¥k SðLkÃkku»kf nkuÞ, yktíkrhf þÂõíkLku Ãkku»kf nkuÞ íku Ëhuf «ð]r¥k
ykÃkýwt Mkr¢Þ ÞkuøkËkLk yLku òuzký {køku Au. rLkr»¢Þ «ð]r¥kyku{kt su íkkífkr÷f
Mktíkku»k {¤u Au íku yk{ktÚke LkÚke {¤íkku. yk «ð]r¥kyku {kuxu¼køku yufktík yLku yufkøkúíkk
{køku Au. yk çktLku økwýku ykÃkýLku ytíkMíkíð MkwÄe ÷E òÞ Au. þktík, ykLktË ykÃkíke
«ð]r¥kyku{kt «ð]ík ÚkðkÚke Lkðk Lkðk MksoLkkí{f rð[khku òøku Au. su ykÃkýk{kt
Mkr¢ÞíkkLke yÃkuûkk søkkzu Au. çkeòykuLkk MksoLkku{ktÚke Ãký ykLktË {¤e þfu, Ãký
yk ykLktË ykÃkýe Mkr¢ÞíkkLke yÃkuûkk hk¾íkku LkÚke. ykÃkýLku Mkr¢Þ íkku ykÃkýk
ÃkkuíkkLkk MksoLkku s çkLkkðu Au.
MksoLkkí{fíkkLke ðkík ykðu yux÷u ÷¾ðw,t r[ºk çkLkkððw,t rþÕÃk h[ðw,t yr¼LkÞ
fhðku fu Lk]íÞ fhðwt yuðe fÕÃkLkk ykðu. yk çkÄk MkkÚku Mktf¤kÞu÷e «ð]r¥kyku [ku¬Mk
MksoLkkí{f Au, yk rMkðkÞLkk SðLkLkk Ëhuf ûkuºku Ãký MksoLkkí{fíkk nkuÞ Au. Ëhuf
ÔÞÂõík{kt ÃkkuíkkLke yuf MksoLkkí{fíkk nkuÞ Au. çkkøkfk{ fhðwt, Vq÷ku økkuXððkt, hMkkuE
fhðe, rMk÷kE fhðe, fkh rhÃkuh fhðe, økqtÚkðwt- yk çkÄwt Mkr¢Þíkk {køku Au, yufktík
{køku Au, yufkøkúíkk yLku rLkck {køku Au yLku yk çkÄkLkk Ãkrhýk{u ykÃkýk yktíkrhf
Mkúkuíkku {sçkqík çkLku Au.
®sËøke yËT¼íw k Au, nt{þ u kt. Ãký nt{þ
u kt ykÃkýu fkuE Lku fkuE rLkhkþkÚke ½uhkÞu÷k
nkuEyu Aeyu yux÷u yuLke yËT¼wíkíkkLku {kýe þfíkk LkÚke. fÞktÚke ykðu Au ykx÷e
48
 rLkhkþk? yuf MkkiÚke {kuxwt fkhý yu Au fu ykÃkýu ðíko{kLk Mk{ÞLku ¼qíkfk¤Lke
Ãkezkyku yLku ¼rð»ÞLkk zhLke ðå[u ÃkeMke Lkk¾eyu Aeyu. yuf ûký , yuf ÃkAe yuf
çkÄe ûký yk¾e ®sËøkeLkku çkkus QXkðíke òÞ Au, çkuðz ð¤e òÞ Au. ®sËøkeLku
ðnU[e Ëuíkk þe¾ku, Mkðkh{kt QXe LkkLkk LkkLkk MktfÕÃkku ÷ku- su ÔÞÂõíkykuLku ík{u «¼krðík
fhðk {køkíkk nku fu {ËËYÃk Úkðk {køkíkk nku yu çkÄkLkkt Lkk{ MkkÚku MktfÕÃkku ÷ku.
yksLkk rËðMk Ãkqhíkk ykðk LkkLkk æÞuÞku çkLkkðe ÷uðkÚke þÂõíkyku Võík yuf s
rËðMk Ãkqhíke yufkøkú ÚkkÞ Au. ð»kkuo fu ®sËøke¼hLkk rð[khkuÚke yksLkku rËðMk ðuzVkE
síkku LkÚke. Q÷xku {kuf¤kþÚke Sðe þfkÞ Au. hkºku Mkqíke ð¾íku rËðMkLkwt MkhðiÞwt
fkZe Ëhuf yÚkoÃkqýo yLku rðÄkÞf çkLkkðLku {kxu EïhLkku yk¼kh {kLkku. íku ð¾íku Ãký
çkLku÷e ½xLkkyku yLku MktÃkfo{kt ykðu÷e ÔÞÂõíkykuLkku ÔÞÂõíkøkík Lkk{kuÕ÷u¾ fhku.
ÔÞÂõíkøkík WÕ÷u¾ fhðkLkku VkÞËku yu fu ík{Lku MÃkü ÏÞk÷ ykðu fu rËðMk{kt Mk{MÞkyku
yLku níkkþkyku ykÔÞkt nkuðk Aíkkt y{wf yuðe ½xLkkyku çkLke su Mkkhe níke. yk
ÏÞk÷ s Mktíkku»k ykÃku. íkuLke MkkÚku rËðMk Ãkqhku fhku yLku çkeS Mkðkhu çkeò yuf
rËðMkLke ÞkusLkk. Úkkuzk s rËðMk yk «{kýu fhðkÚke ík{Lku LkðkE ÷køku yux÷e nËu
SðLkLke økwýð¥kk MkwÄhe sþu.
®sËøke Mkkhk yLku ¾hkçk çkLkkðkuLkwt r{©ý Au Ãký f{¼køÞu ykÃkýwt æÞkLk
¾hkçk ½xLkkyku Ãkh rðþu»k hnu Au yLku yux÷u ½ýe MkwtËh «MkÒk ûkýku [qfkE òÞ Au.
MktÃkqýoíkk, ykþk yLku ykLktË íkhV ð¤ðk {kxu ykÃkýu ®sËøkeLke MkwtËh ûkýku Ãkh
Mk¼kLkÃkýu, òøk]íkÃkýu yufkøkú Úkðwt Ãkzu Au - ßÞkt MkwÄe ykÃkýku Mð¼kð MkkiËt Þkor¼{w¾,
ykLktËkr¼{w¾ Lk çkLke òÞ. çkeS çkÄe fwþ¤íkkykuLke su{ yk yufkøkúíkk Ãký fu¤ððe
Ãkzu Au. ®sËøke íkku yheMkku Au. ykÃkýu MkkitËÞo yLku ykLktË Ãkh yufkøkú nkuEþwt íkku
®sËøke MkwtËh yLku ykLktËÃkqýo çkLkþu yLku rLkhkþk yLku Ëw:¾ Ãkh yufkøkú nkuEþwt íkku
®sËøke rLkhkþ yLku Ëw:¾e çkLkþu.
ßÞkhu Mk{MÞkykuÚke ½uhkÞu÷k nku íÞkhu íkku ¾kMk yk fhðk suðwt Au. ®sËøkeLku
LkkLkk LkkLkk ¾tzku{kt ðnU[e Ëku yLku yk LkkLkk ¾tzku{kt ÃkkuíkkLkwt ©uc çknkh fkZðkLke,
ykÃkðkLke fkurþþ fhku. ÞkË hk¾ku fu ykÃkýk nkÚk{kt ykÃkýe Mkk{u Q¼u÷e yuf ûký
rMkðkÞ fþwt LkÚke. yuLku MkkÚkof çkLkkððk {kxu þÂõíkykuLku yufkøkú fhku - rð[khku fu
¼qíkfk¤ nkÚk{kt hÌkku LkÚke. ¼rð»Þ Ãkh ykÃkýwt rLkÞtºký LkÚke Ãký yk ðíko{kLk ûký
fuðe heíku Sðe ÷uðe íku íkku nkÚk{kt Au Lku - yu ûkýLku MkkÚkof çkLkkððk su fhðwt sYhe
nkuÞ íku çkÄwt fhku- «u{, «f]rík, frðíkk, h{íkøk{ík, r[ºk, Vhðwt -ftE Ãký su{kt ík{u
49
ík{kÁt ‘Mð’ huze þfku. íku þkuÄku yLku íku{kt ÷eLk ÚkE Sðe ÷ku yk ûký. ÃkkuíkkLke
ykMkÃkkMk Ãkkuíku s çkLkkðu÷wt fku[÷wt ßÞkhu íkqxu Au íÞkhu yktíkhþÂõík ¾e÷u Au.
‘yLkfÂLzþLk÷ ÷ð’{kt ßnkuLk Ãkkuðu÷u fÌkwt Au; hkus Mkðkhu ík{u Qøkíkk rËðMkLku
çku heíku {¤e þfku- «u{ yLku WíMkknÚke, ftxk¤k yLku ÚkkfÚke.’ rËðMk{kt ík{u çku heíku
«ðuþe þfku Aku - ÞtºkðíkT yLku Sðtík íkksøkeÚke. Mk¼kLkíkkÃkqðof ðnu÷e Mkðkhu
íkksøkeÃkqýo, þÂõíkMktÃkÒk yLku ykLktrËík hnuðkLkwt ÃkMktË fhku yLku Võík ÃkkuíkkLke s
Lknª, çkeòLke ®sËøke{kt Ãký {u½ÄLkw»kLkk htøkku h[e Ëku. Ëhuf Mkfkhkí{f rð[kh yLku
÷køkýeLku yk[hý{kt {qfku. òu fkuE yuðwt fk{ nkuÞ su çkeòLke ®sËøkeLku Mkh¤ fhe
þfíkwt nkuÞ, íkhík fhe ÷ku. òu fkuE yuðk þçËku nkuÞ suLkkÚke çkeòLke ®sËøke yÚkoÃkqýo
çkLke þfíke nkuÞ, íkku íkhík yu þçËku çkku÷ku. yk íkkífkr÷fíkk, ÃkkuíkkLke ytËh QXíke
MknsMVqŠík ¼÷e ÷køkýeykuLku y{÷{kt {qfðkLkwt çknw sYhe Au. òu yu ûký [qfkE
økE, òu yk {kLkðeÞíkkLke WÃkuûkk ÚkE økE íkku ÃkAe yu íkf Vhe fËe Lknª {¤u.
hkÕV yu{MkoLk fnu Au, ‘híLkku fu ½huýkt yu Mkk[e ¼ux LkÚke, ûk{k Mkk[e ¼ux Au.
yuðe ¼ux su{kt ík{khku ÃkkuíkkLkku yuf rnMMkku Mktf¤kÞ Au.’ Mkk[e ¼ux ÃkkuíkkLke òíkLku,
ÃkkuíkkLkku Mk{Þ, æÞkLk yLku MLkun ykÃkðk{kt Au. ðíko{kLk{kt SððkLke xuð ÃkkzðkÚke
SðLk{kt yuf {kuf¤kþ ykðu Au. ÃkkuíkkLke òíkLku ¼ux ykÃkðkÚke ÷kufkuLkk SðLk{kt
þk VuhVkh ÚkkÞ Au íku Mk{òÞ Au. ÃkkuíkkLke òíkLku ¼ux ykÃkðe yux÷u þÂõík, çkwrØ,
Mk{Þ, fËh, «kuíMkknLk yLku ®n{ík ykÃkðk, hMk ÷uðku , æÞkLk ykÃkðwt yLku Mk{sðwt.
ÂM{ík yLku yk¼khLkk çku þçË Ãký ¼ux suðk nkuE þfu. fkuE Ãký nfkhkí{f ÷køkýe
ÃkAe íku øk{u íkux÷e LkkLke, LkSðe ÷køku Ãký íku fkuELkk LkehMk SðLk{kt ykLktËLkk Úkkuzk
htøk ¼he þfu Au yLku ykLktËLkk yu htøk ykÃkýk ÃkkuíkkLkk {kxu yuf Mk¼híkk ÷ELku
ykðu Au, òýu {qze, ÔÞks, yLku [¢ð]rØ ÔÞks MkkÚku ÃkkAe {¤u Au.
Ãkºkku yLku LkkLke r[êeyku yk rËþk{kt ½ýe {ËËYÃk ÚkkÞ Au. ykÃkýk SðLkLku
fÞkhuf fkuEf heíku MÃkþeo økÞu÷e ÔÞÂõíkLku ßÞkhu ík{u ÃkºkYÃku {¤ku íÞkhu yuf Mkuíkw
h[kÞ Au. Ãkw»ÃkkuLke su{ þçËkuLkwt yuf òËw nkuÞ Au. òu fkuE ÔÞÂõík ykÃkýk «íÞu ¼÷e
yLku {kÞk¤w ÚkkÞ Au íkku íkuLku íkuLke yu ¼÷kE yLku {kÞk¤wÃkýkLke òý fhðe s
òuEyu. zkìfxhLku rçk÷Lke MkkÚku yuf LkkLkfzku yk¼kh {kLkíkku Ãkºk ykÃke swyku. íkuLke
fÁýk yLku fk¤SLke fËh fhku. íkuLke ®sËøkeLkku yuf rËðMk MkwÄhe sþu. fkuE ÃkwMíkf
øk{e òÞ íkku íkuLkk h[rÞíkkLku yr¼LktËLk ykÃkðkLkwt Lk [qfku fu íkuLkk ÷¾kýLku fkhýu
ík{khk SðLk{kt yuf ÃkrhðíkoLk ykÔÞwt Au.

50
 Úkkuzk ð¾ík Ãknu÷kt yuf rzÃkkxo{ìLx MxkuhLke yuf f÷kfuo {khe øk{íke yuf ¼ux
þkuÄe ykÃkðk{kt {Lku ¾qçk {ËË fhe. MxkuhLkku çktÄ fhðkLkku Mk{Þ ÚkÞku nkuðk Aíkkt íku
hkufkE, çkeS çkÄe þk¾kyku{kt VkuLk fÞko yLku ytíku {Lku {khe ÃkMktËøkeLke [es {u¤ðe
ykÃke. yk «MktøkLkku ykLktË Qze òÞ íku Ãknu÷kt, ½uh sELku íkhík s {U íku MxkuhLkk
{uLkushLku yr¼LktËLk ykÃkíkku Ãkºk ÷ÏÞku fu íku{ýu ykðe MkhMk {rn÷kLku íku{Lkk Mxkuh{kt
fk{ Ãkh hk¾e Au su íku{Lkk økúknfkuLke Mkkts yLku hkíkLku MkwtËh çkLkkðe þfu Au.
«þtMkkLkk ykðk LkkLkk Ãkºkku yuf W¥k{ ¼uxLke økhs Mkkhu Au. ykðe ûkýkuLku
Ãkfzku yLku íku{kt Sðe ÷ku, Sðkze ÷ku.
ykðe s çkeS yuf ¼ux Au xur÷VkuLk Ãkh ðkík fhðe íku. òu fkuE yuðk r{ºkLkwt
M{hý yk¾ku rËðMk hnu suLke MkkÚku ík{khku MktÃkfo ÷ktçkk Mk{ÞÚke íkqxe økÞku nkuÞ íkku
ð¾ík økw{kÔÞk rðLkk íkuLku yuf VkuLk fhe Ëku, fnku fu VkuLk fhðkLkwt fkuE fkhý LkÚke.
çkMk íkkÁt M{hý ÚkÞwt, {Lku ykLktË ÚkÞku íku s fnuðwt Au. íkuLkku yLku ík{khku rËðMk MkwÄhe
sþu.
ykðe ûkýkuLku Ãkfzðe sYhe Au yLku íku Ãký íkkífkr÷f. {khk yuf ¼ºkeòyu
çknw {kuzwt ¼ýðkLkwt þY fÞwO níkwt yLku ºkeMk ð»ko Ãkqhk fÞko ÃkAe íku økúußÞwyux ÚkÞku.
økúußÞwyux Úkðk {kxu íkuýu yLku íkuLke ÃkíLkeyu su Mkt½»ko fÞkuo níkku íkuLkkÚke nwt ðkfuV níke
íkuÚke {U íkuLku rzøkúe {¤e íku rËðMku íkuLke ÃkíLkeLku Vq÷ku MkkÚku yuf r[êe {kuf÷e, ‘íkuLke
Ãkkt¾ku Lke[uLke nðk Úkðk {kxu yr¼LktËLk.’
ÃkíLke ykLkku sðkçk ykiÃk[krhf yk¼khËþoLkÚke ykÃke þfík Ãký íkuýu Ãkºk
ðkt[íke ð¾íku, ykt¾{kt yktMkwt yLku ¼hkÞu÷k ftX MkkÚku {Lku VkuLk fhe ÃkkuíkkLkku ykLktË
ÔÞõík fÞkuo. íkuLkk ykLktËLkku MÃkþo {Lku Ãký Ãkw÷rfík fhe økÞku. {khe Ãký ykt¾ku
¼hkE ykðe. fux÷wt Mkw¾ níkwt íku{kt! òu íkuýu fu {U Úkkuze Ãký ðkh fhe nkuík íkku yk ûký
[qfkE økE nkuík.
yr¼ÔÞÂõíkLku íkhík {kuf¤e fhku. fkuELkk Ãkku»kkf, fkuELkk ðk¤, fkuELke fkuE
[es øk{e nkuÞ íkku íkuLke «þtMkk {Lkku{Lk fhðk MkkÚku þçËku{kt Ãký fhku. MkkËøkeÚke,
rË÷Úke. Ãkkuíku MkwtËh Ëu¾kÞ Au íku Mkkt¼¤eLku fkuLku ykLktË Lk ÚkkÞ? nkuxu÷{kt fkuE ðuRxh
Mkkhe Mkuðk ykÃku íkku íkuLkku yk¼kh {kLkðkLkwt Lk [qfku. íkuLke Þktrºkf ®sËøke{kt yuf
íkksøkeLke ÷nh Ëkuze sþu.
yuf ûký {kxu rð[khku fu ík{khe çku ðnk÷k{kt ðnk÷e ÔÞÂõík Võík yuf hkíkLke
{nu{kLk Au- fkuý Au yuðwt suLkwt {]íÞw ík{Lku íkkhíkkh fhe {qfu? ík{khk SðLk{kt fkuLke
økuhnkshe fËe Lk ÃkwhkÞ íkuðku ¾k÷eÃkku Q¼ku fhe þfu? yu ÔÞÂõíkLku ík{u fÌkwt fu ík{u
51
íku{Lku fux÷wt [knku Aku? Lk fÌkwt nkuÞ íkku yk s ûkýu fnku. fk÷ {kxu hkn Lk swyku. fk÷
fËe ykðíke LkÚke, su Au íku yks Au, yk ûký Au.
ßÞkhu fkuE nfkhkí{f rð[khLku {øks íkhVÚke {kU íkhV hðkLkk fheyu Aeyu
íÞkhu òËw ÚkkÞ Au. Mkt{ríkMkq[f {kÚkwt n÷kððwt, LkkLkfzwt rM{ík, [{fíke ykt¾ku- yk
çkÄktLke yËT¼wík yMkh ÚkkÞ Au. ©kuíkkykuLkk Mk{wËkÞ{kt fkuE çku-[kh ykðe Sðtík
ÔÞÂõíkykuLke nksheÚke ðõíkkykuLku øksçkLkwt «kuíMkknLk {¤u Au ! Ãký ykLku {kxuLke
f]ík¿kíkk ÔÞõík fhðkLkwt [qfe sðkÞ Au. Ëhuf ð¾íku þçËkuLke sYh Ãký LkÚke nkuíke.
ßÞkhu Ãký ykÃkýu fkuE íkhV ÂM{ík ðuheyu Aeyu, ykÃkýu ÃkkuíkkLke òíkLku íkuLkk íkhV
yr¼{w¾ fheyu Aeyu. íkuLke Mkk{e ÔÞÂõík Ãkh yuf MkwtËh yMkh ÚkkÞ Au. {kuxu¼køku
íku Ãký ÂM{íkÚke «íÞw¥kh ykÃku Au yLku yuf {u½ÄLkw»k çktLkuLke ËwrLkÞkLku yuf ûký {kxu
htøke òÞ Au!
ÃkkuíkkLkk yLku çkeòLkk rðï{kt ykðku ÷Þ, ykðwt MkkitËÞo A÷fíkwt fhðkLkku rLkùÞ
ÔÞÂõíkLku yuf Lkðwt Ãkrh{ký ykÃku Au. yk rLkùÞ y{÷{kt {qfðk {kxu Ëhuf ûkýu
òøk]ík hnuðwt sYhe Au. ynª yíÞkhu yk ûký{kt Sðe ÷uíkkt þe¾ðwt sYhe Au. ÔÞðMkkÞ
yLku fkhrfËeo ðå[uLkku Vhf Mk{sðku, ÃkkuíkkLke fk{fksLke yLku rLkhktíkLke çktLku «ð]r¥kyku
¾qçk hMkÃkqðof fhðe, ®sËøkeLku LkkLkk LkkLkk ¾tzku{kt ðnU[e Ëhuf ¾tzLku Sðe síkkt
þe¾ðwt yLku {u½ÄLkw»kLkk htøkku rð¾uhíkk sðk- yk çkÄwt ykÃkýe ytËh yuf yLkku¾wt
çk¤ Q¼wt fhu Au.

•••

52
 ‘çkÄkt Ãk]Úk¬hý ÃkAe, Auðxu Mk{òÞ Au fu ykÃkýLku su Mðíktºkíkk {¤u Au íku
Võík ÃkkuíkkLke òíkLku rþMíkçkØ yLku rLkÞtrºkík fhðk Ãkqhíke s Au.’
- çkLkkozo çkkhw[

ÄiÞo yLku «íkeûkkLkku òËw

yktíkrhf þÂõík {kxu yuf yLkw¼qrík {n¥ðLke Au, íku yu fu ykÃkýku rLkÞrík Ãkh
ftEf fkçkq Au. ÃkkuíkkLkwt LkMkeçk Ãkkuíku ½ze þfkÞ Au òu ÃkkuíkkLke òík Ãkh ykÃkýwt ÃkqhuÃkqÁt
rLkÞtºký nkuÞ, ÃkkuíkkLkku ÃkkuíkkLke MkkÚku rþMíkÃkqýo MktÃk nkuÞ. Ít¾Lkktyku, ykLktËku,
fkÞkuo, ðíkoýqtf - yk çkÄk òu rþMík{kt Lknª nkuÞ íkku SðLk ðtxkur¤Þk{kt Qzíkkt ÃkktËzktLke
su{ rËþkneLk çkLke fÞktf VUfkE sþu. ykí{rLkÞtºkýLke rð¼kðLkk yksu Úkkuze
sqLke, yksLkk «ðknku MkkÚku ykuAku {u¤ Ähkðíke ÷køku Au, Ãký yktíkrhf þÂõík
ðÄkhðk {kxu su fhðwt òuEyu íku fhðwt, ßÞkhu fhðwt òuEyu íÞkhu fhðwt, ÃkkuíkkLke
þÂõíkyku ¼kiríkf «króyku ÃkkA¤ Lknª Ãký yktíkrhf Mkk{ÚÞo {u¤ððk íkhV ðk¤ðe,
ykþk yLku ©Øk fu¤ððkt - yk çkÄkt rðLkk fkuE WÃkkÞ LkÚke.
ykí{rLkÞtºký yux÷u íÞkøk, ðtr[íkíkk yLku ykLktËneLkíkk yuðwt {kuxk¼køkLkk
{kLku Au. nfefík{kt ykLkkÚke ŸÄwt Au. ykí{rLkÞtºký SðLkLku Äkhý fhíkwt yuf
þÂõíkþk¤e ík¥ð Au. su ík{Lku yktíkrhf þÂõík yLku yktíkrhf «MkÒkíkkÚke ¼hÃkqh
fhe þfu Au.
Ãk]Úðe ÃkhLke SðMk]rü{kt yuf {Lkw»Þ s yuðku Au su rð[khe þfu Au; ¼qíkfk¤{ktÚke
þe¾e þfu Au, ¼rð»ÞLkwt ykÞkusLk fhe þfu Au. íku Mkns ykðuøkkuÚke s Sðíkku LkÚke,
íku íkuLkkÚke ykøk¤ òuE þfu Au, «íkeûkk fhe þfu Au. çkeò «kýeyku Ãkh «Þkuøkku fÞko
ÃkAe ði¿kkrLkf yk íkkhý Ãkh ÃknkUåÞk Au fu ¼qíkfk¤Lke M{]rík Lku ¼rð»ÞLkwt ykÞkusLk
{kýMkLku {¤u÷e yËT¼íw k ¼ux Au, ykí{rLkÞtºkýLke {ËËÚke yk ¼ux yktíkrhf þÂõík{kt,
SðLkÄkhf çk¤{kt ÃkrhðŠíkík ÚkE þfu Au.
53
 ykí{rLkÞtºkýÚke fu¤ðkÞ Au LkkLke LkkLke íkkífkr÷f ¾wþeykuÚke Mktíkku»kkE Lk
sðkLke xuð. yk xuð ykÃkýe yLktík RåAkykuLku ykÃkýkt æÞuÞ yLku ÷ktçkkøkk¤kLkk
Ãkrhýk{ku MkkÚkuLkwt Mktíkw÷Lk MkkÄe ykÃku Au. yíÞkhu su {¤e hÌkwt Au íkuLku ðÄkhu Mkkhk
¼rð»Þ {kxu síkwt fhíkkt þe¾ðu Au yLku ytíku ykÃkýu su çkLkðk Äkhíkk nkuEyu, íku
çkLkðk{kt {ËË fhu Au; LkkLke, WÃkhAÕ÷e {òykuLku çkË÷u ykÃkýLku ÃkkuíkkLkk yLku
çkeòLkk SðLkLku yÚko yLku Ãkrh{ký ykÃku yuðkt fkÞkuo íkhV ð¤íkkt þe¾ðu Au.
ykí{rLkÞtºký su ÃkkÞkLke çkkçkíkku Ãkh ykÄkh hk¾u Au íku yk Au : ykLktË
¾heËe þfkíkku LkÚke íku Mk{sðwt, çkeòLkwt Mk{ÚkoLk fu MkkÚk ¾heËe þfkíkkt LkÚke íku
òýðw,t sYrhÞkíkku yLku RåAkyku ðå[uLkku ¼uË Mk{sðku, ÄLkLkku WÃkÞkuøk fhíkkt þe¾ðw,t
Mk{ÞLke ®f{ík Mk{SLku íkuLkku Wr[ík WÃkÞkuøk fhíkkt þe¾ðwt.
Mk{Syu, ykLktË ykÃkíke [eòu ykÃkýu ¾heËe þfeyu, ykLktË Lknª. yksu
çkÄk ÃkiMkk ÃkkA¤ Ëkuze hÌkk Au fu{ fu ÃkiMkkÚke íku{Lku Mkw¾ ¾heËðwt Au, þktrík yLku
ykLktË {u¤ðe ÷uðkt Au. Ãký ÃkiMkk {éÞk ÃkAe Ãký Mkw¾-þktrík-ykLktËLke þkuÄ íkku
çkkfe s hne òÞ Au.
yuf ytøkúuS ðkíkko ‘Ä hku®føk nkìMko ðeLkh’ {kt ÷u¾f ze. yu[. ÷kìhuLMku yuf
yuðe †eLkwt Ãkkºk MksÞwO Au suLkk þku¾ ¾qçk ¾[ko¤ Au, íkuÚke ÃkrhðkhLkk Ëhuf MkÇÞLkk
{kU Ãkh yuf s ðkík nkuÞ Au, ‘ÃkiMkk, ðÄw ÃkiMkk, nS ðÄw ÃkiMkk.’ yk ðkíkko Mkkt¼¤Lkkh
íkhík Mk{sýMkq[f ‘nk’ Ãkkzþu. fu{ fu {kuxk¼køkLkk yk s ¼{úLkk rþfkh Au fu ÃkiMkk
ykðþu íkku Mkw¾ ykðþu, ykLktË ykðþu. ðkíkko{kt çkLku Au íku{ Ãkkºkku {he ÃkhðkÞkO
ÃkAe Ãký ½h{kt ‘ÃkiMkk... ÃkiMkk’Lkk ¼ýfkhk ðkøkíkk hnuþu.
ykLktË òuEyu Au, yk s ûkýu. «íkeûkk fhðk fkuE íkiÞkh LkÚke. ½h{kt yuf
[¬h {khe swyku. ykLktË {u¤ððkLke Wíkkð¤Lke fux÷eÞu rLkþkLkeyku ykÃkýkt
fçkkxku{kt, Aks÷eyku{kt, ¾kLkktyku{kt {¤e ykðþu. íku ð¾íku íku çkÄwt ¾heãwt níkwt fu{
fu ‘ykLktË’ òuEíkku níkkuu. yíÞkhu yu çkÄwt Au, Aíkkt ykLktË LkÚke yLku nðu yu [eòuLkku
WÃkÞkuøk Ãký LkÚke. LkðeLkíkk [k÷e økE, ®f{ík [k÷e økE! h{fzwt Lk {éÞwt nkuÞ íÞkt
MkwÄe yuLku {kxu Ä{k÷ {[kðíkk çkk¤fLku h{fzwt {¤e òÞ yux÷u íkuLku Akuze Lkðk
h{fzkLke ÃkkA¤ ÷køku Au íkuðwt s ykÃkýwt Ãký Au. Lkðkt Lkðkt WÃkfhýku ½h{kt ¾zfkíkkt
òÞ Au. ‘yk ÷E ÷ô íkku {Lku ykLktË {¤þu.’ - fheLku su ðMkkÔÞwt nkuÞ íku Úkkuzk s
ð¾ík{kt sqLkwt ÚkE òÞ Au. çkòh{kt Lkðkt {kìzu÷ku ykðíkkt òÞ Au Lku {Lk íÞkt Ëkuze òÞ
Au. ðMíkwyku{ktÚke Mkw¾ {¤þu yuðe ¼{úýk{kt {Lk yux÷e nËu nkuÞ Au fu ðMíkwyku{kt
54
 Mkw¾ LkÚke yu ðkíkLke ðkhtðkh «íkerík Úkðk Aíkkt yu ¼{úýk{wõík ÚkE þfíkwt
LkÚke. òu ðMíkwyku Mkw¾ ykÃkíke nkuÞ íkku Ëhuf MkËe{kt Mkw¾Lkwt «{ký ðÄíkwt s økÞwt
nkuík.
ËwrLkÞkLkk rðfrMkík Ëuþku{kt Ãk[kMkLkk ËkÞfk{kt «íÞuf Ãkrhðkh{kt yuf fkh,
yuf xur÷rðÍLk, yuf VkuLk níkk. yksu ½hLkk «íÞuf MkÇÞËeX yuf fkh, yuf xe.ðe.,
yuf VkuLk òuEyu Au. WÃkhktík ykuðLk, zÙkÞh, yuhfÂLzþLkh yLku ftE fux÷wtÞ. Ãký
yk çkÄkt MkkÄLkku su íku{Lke sYrhÞkík Au íkuLkk rðLkk ºkeò rðïLkk fux÷kÞ Ãkrhðkhku
Mkw¾e SðLk rðíkkðe þfu Au.
yux÷u fu MkkÄLkkuu ðÄðk MkkÚku ykLktË ðÄu Au yuðku rLkÞ{ çkLkíkku LkÚke, íkuÚke
MkkÄLkku yktíkrhf þÂõík ðÄkhu íkuðwt Ãký rçk÷fw÷ Mkkrçkík LkÚke Úkíkwt. Q÷xwt Ãk[kMkLkk
ËkÞfk fhíkkt yksu rðï¼h{kt ®nMkk, ykí{níÞk, ÔÞMkLkku, níkkþk ðæÞkt Au. suyku
yk ¼ú{{ktÚke {wõík ÚkE þfÞk Au íku{Lku s þktrík yLku ykLktË {éÞkt Au, íku{Lkwt s
yktíkrhf Mkk{ÚÞo ðæÞwt Au. yk {kxu sYh Au rþMíkLke, ykí{rLkÞtºkýLke.
Mðef]rík yLku Mk{ÚkoLk {u¤ððkLke Ít¾Lkk Ãký ½ýeðkh yuf yktĤe Ëkux{kt
Ãkrhý{u Au. yuf rfMMkk{kt yuf AqxkAuzk ÷eÄu÷e, rLk:MktíkkLk Mºke ÃkkuíkkLke yuf÷íkkLku
¼hðk yLku Ãkkuíku Ãký ftEf Au yuðwt çkeòyku ÃkkMku Mkkrçkík fhðk çkuVk{ ¾heËe fÞko
fhíke yLku fso Lkk ðÄkhu Lku ðÄkhu çkkus ík¤u Ëçkkíke síke. íku Mk{síke fu yk ¾kuxwt
ÚkkÞ Au Aíkkt íkuLkkÚke íku{ fÞko rðLkk hnuðkíkwt Lknª. ‘¾heËe Lk fÁt íkku nwt {he òô.’
íku yuf íkqxu÷k ÃkrhðkhLkwt MktíkkLk níke íkuÚke çkeòykuLkku Mðefkh {u¤ððk {kxu Ít¾íke.
Auðxu íkuýu {Lkkur[rfíMkfLkwt þhýwt ÷uðwt Ãkzâwt. íkuLku Mk{òÞwt fu yk ½u÷Ak Au, íkuLku Akuze
þfkÞ Au, çkeòyku íkuLku Mðefkhu íku fhíkkt íku Ãkkuíku ÃkkuíkkLku Mðefkhu íku ðÄkhu sYhe yLku
yÚkoÃkqýo Au.
ÃkiMkku Ãkkuíku ¾hkçk LkÚke. Ãký íkuLkwt SðLk{kt þwt MÚkkLk Au, íku þwt ykÃke þfu Au Lku
þwt Lknª íkuLkku nt{uþk ÏÞk÷ hnuðku òuEyu. íku ykÃkýe sYrhÞkíkkuLke ÃkqŠík fhe þfu Au;
RåAkykuLke Lknª; fu{ fu sYrhÞkík Mker{ík nkuÞ Au. RåAkyku y{ÞkorËík, yLktík.
sYrhÞkík yLku RåAk ðå[uLkku íkVkðík Mk{òÞ íkku SðLk{kt ykLktË yLku Mktíkku»k
W{uhkÞ. ¢urzx fkzoLke MkwrðÄkyu ykÃkýe yLkuf RåAkykuLku sYrhÞkík{kt Ãk÷xe Lkk¾e
Au yLku rçkLksYhe, Lk Ãkku»kkÞ íkuðe [eòuLke ½u÷Ak ykÃkýLku ËkuzkÔÞk fhu Au.
19{e MkËe{kt ðzoÍðÚkuo ÷¾u÷wt fu ‘ËwrLkÞk ytLkík [eòuÚke ¼hu÷e Au. çkÄwt s
{u¤ðe ÷uðkLke nkÞðkuÞ{kt þÂõíkyku ¾[koE hne Au.’ íku yksu Ãký yux÷wt s Mkk[wt
55
Au. ytíkh ¾k÷e¾{ ÚkE hÌkkt Au. ½hku Q¼hkE hÌkkt Au. su ðMíkwyku ¾heãk fheyu
Aeyu íkuLku Mkk[ðe Ãký þfkíke LkÚke. su ÷kufku ¾heËe LkÚke þfíkk íkuLku íku{Lke ðtr[íkíkk
Ãkezu Au. çktLku Ãkûku ‘ykæÞkÂí{f ykí{níÞk’Lke ÂMÚkrík Au.
ykÃkýu þwt Aeyu íku ykÃkýe ÃkkMku þwt Au íku fhíkkt ðÄkhu {n¥ðLkwt Au. yk Mk{òÞ
íkku ðMíkwyku Ãkh ykÄkh hk¾ðkLkwt ykuAwt ÚkkÞ, rþMíkLke ykð~Þfíkk Mk{òÞ, MkkËøke
øk{ðk ÷køku, SðLkLkk «ðknLku yðhkuÄLkkh «íÞuf [es, «íÞuf rð[khLku VUfe ËuðkLkwt
Mknu÷wt çkLku. MktðkrËíkk ykðu, ÷Þ ykðu yLku ‘ykuAku Mktøkún, ðÄkhu {wÂõík’ yu MkíÞ
Mk{òÞ.
£kÂLMkMk çkufLku fÌkwt Au, ‘ík{u fux÷wt f{kE þfku Aku íku Lknª, Ãký ík{u fux÷wt
çk[kðe þfku Aku íku ík{Lku Mk{]Ø fhu Au.’ Mk¥kh{e MkËeLkwt yk rðÄkLk yksu Ãký yux÷wt
s yÚkoÃkqýo Au. ÃkiMkk Lknª, ykÃkýu Ãkkuíku s ykÃkýLku Ërhÿ çkLkkðeyu Aeyu.
ÃkiMkk fhíkkt Ãký ðÄw ®f{íke [es Au Mk{Þ. íkuLkku WÃkÞkuøk fu{ fhðku íku Ãký
½ýktLku Mk{òíkwt LkÚke. yÇÞkMk, yLÞ fk{, ykurVMkLkkt fk{ku, MktçktÄku, Mkk{krsf
sðkçkËkheyku fþkLku LÞkÞ ykÃke þfkíkku LkÚke yLku Mkíkík ¼kh{kt SððkLkwt ÚkkÞ Au.
Sð yæÄh hnu Au. Mð¼kð{kt yÄehkE yLku økwMMkku ykðe òÞ Au yLku síkk rËðMku
{kýMk ÷kuneLkk Ëçkký, ÌËÞhkuøk yLku {kLkrMkf íkf÷eVkuLkku rþfkh çkLku Au. ®sËøke
{w~fu÷ yLku ÃkzfkhYÃk çkLke økE Au yu ¾Át Au, Ãký yux÷u Mk{ÞLkwt ykÞkusLk þe¾e
÷uðwt fËe Lknkuíkwt yux÷wt yksu sYhe çkLÞwt Au.
ÞkË hk¾ku fu su ûký [k÷e òÞ Au íku Vhe ykðíke LkÚke. su ®sËøke ðeíke òÞ
Au íku ÃkkAe {¤íke LkÚke. íkuLkku yuðku WÃkÞkuøk , yuðku ykLktË fhe ÷ku suÚke ÃkkAwt VheLku
òuíkkt fËe ÃkMíkkðwt Lk Ãkzu fu {khe ÃkkMku Mk{Þ níkku, {U yuLku Lkfk{kt fk{ku{kt ðuzVe
LkkÏÞku. ykðtw Lk ÚkkÞ íku {kxu shk Úkku¼e, ytíkhkí{kLkku yðks, ®sËøkeLke {køkýe
Mkkt¼¤ðe òuEþu. ytËhLke ÃkrhÃkqýoíkk þkLkkÚke ykðþu yuðe «ð]r¥k þkuÄðe òuEþu.
«u{ yLku W»{kÃkqýo MktçktÄkuLku Mkª[ðk òuEþu. íktËwhMík nfkhkí{f árüfkuý, {kLkrMkf,
MktðuËLkkí{f yLku ykæÞkÂí{f MðMÚkíkk íkhV æÞkLk Ëuðwt òuEþu. yk çkÄk {kxu ykÃkýu
Mk{Þ Vk¤ðeyu Aeyu ¾hk? - Lkk. ÃkMkkh Úkíkk Úkíkk yufkË MkwtËh á~Þ y[kLkf Mkk{u
ykðu íkku íku òuðkLke Ãký òýu VwhMkË LkÚke.
Ãkrhýk{? SðLkLku xfkðLkkhkt, Äkhý fhLkkh çk¤ku MkkÚkuLkku ÷Þ íkqxe òÞ Au.
çkÄwt {u¤ððk Aíkkt ðtr[ík, ¾k÷e, fkuhk hne sEyu Aeyu. íkqxíkk MktçktÄku, WÃkurûkík
çkk¤fku, ¾kuhðkíkwt {kLkrMkf Mktíkw÷Lk - yk çkÄkLku ÃkiMkk ðzu, ¼uxku ðzu, ¼kðneLk
{eXk
56 þçËku ðzu MkktÄðkLke, Mkt¼k¤ðkLke ÔÞÚko fkurþþ fheyu Aeyu.
 Ãký ykLkku E÷ks Au, Úkku¼ku, rð[khku. SðLkLke çkuVk{ «ð]r¥kykuLku, økríkykuLku
rLkÞtºký ykÃkku. íku Ãknu÷kt ÃkkuíkkLku rþMíkçkØ çkLkkðku. sux÷wt s÷Ëe yk MkíÞ Mk{òþu
íkux÷ku s÷Ëe {w~fu÷eykuLkku ytík ykðþu. Mk{MÞkyku íkku ykðþu s Ãký ÃkAe
Ãk÷kÞLkð]r¥k yÃkLkkððkLku çkË÷u ykÃkýu yuLke {w¾ku{w¾ ÚkE íkuLkk {q¤Lku s Mk{S
þfeþwt.
Ëhuf ¼kiríkf «króyku {kxu rððuf hk¾íkkt þe¾ku. yk rððuf, rþMík fu¤ðíkkt
Úkkuzeðkh ÷køku Au Ãký òu ÞkuøÞ árüfkuý nkuÞ íkku yk heíku ÃkkuíkkLku fu¤ððk{kt yuf
ykLktË Ãký Au, fkhý su{ su{ yk árü fu¤ðkíke òÞ Au, {Lk n¤ðwt Úkíkwt òÞ Au,
MkkV Úkíkwt òÞ Au, þwt {n¥ðLkwt Lku þwt Lknª íku ykÃkkuykÃk Mk{òíkwwt òÞ Au. sux÷e
LkkLke ô{hÚke yk ½zíkh þY ÚkkÞ íkux÷wt ðÄkhu MkkÁt. yÚkoneLk Sð÷uý MÃkÄko,
fkrík÷ ÍzÃk yLku ¼ÞkLkf ¼kiríkfðkËLkk yk Þwøk{kt xfðkLke þÂõík íkku s {¤þu.
yk Mk{s çkk¤ÃkýÚke fu¤ðkÞ íku {kxu {kíkkrÃkíkk y{wf «ÞíLkku fhe þfu. su{
fu Võík çkxkxkLku çkË÷u ÷e÷kt þkf¼kS ¾kðk «uhu, MkkËe [eòu{ktÚke MðkË ÷uíkkt
þe¾ðu, çkeòt çkk¤fku MkkÚku n¤íkkt¼¤íkkt þe¾ðu, h{ðk síkkt Ãknu÷kt nku{ðfo fhe
÷uðkLke xuð Ãkkzu, {¤u÷k ÃkiMkk ¾[eo Lkk¾ðkLku çkË÷u Úkkuze çk[ík fhðk Mk{òðu,
çknkh Vhðk síkkt Ãknu÷kt ÃkkuíkkLke [eòu ÔÞðÂMÚkík {qfeLku sðkLkwt fnu, ¼uxku {¤u
íÞkhu ‘ÚkuLfMk’ MktËuþku ykÃkíkk Lk ¼q÷u íkuðe fk¤S hk¾u íkku yk çkk¤fku {kuxkt ÚkELku
rþMíkçkØ, ykí{rLkÞtrºkík ÔÞÂõík çkLkþu. ®sËøke{kt Mkt½»ko Au, yýøk{íke nòhku
çkkçkíkku Au, íku{kt ÚkELku íkuLku Ãkkh fheLku ÃkkuíkkLke þktrík yLku ykLktË Mksoíkkt íkuLku ykðzþu.
øk{íke «ð]ríkykuLkwt ykf»koý íkuLku yýøk{íkkt fíkoÔÞkuÚke rð{w¾ Lknª fhu. Q÷xwt íku
Ãknu÷kt fíkoÔÞkuLku LÞkÞ ykÃke ÃkAe n¤ðkVq÷ r[¥ku øk{íkkt fk{kuLkk ykLktË {kýðk
{wõík Úkíkkt þe¾þu.
çkk¤f {køku íku ðMíkw íkuLku íkhík s {¤u íkuLkk çkË÷u ík{u íku ðMíkw {u¤ððk {kxu
y{wf ÞkusLkk çkLkkðíkk, «íkeûkk fhíkk þe¾ððk{kt ykðu íkku íku ðMíkwLkk {n¥ðLku
Mk{sþu, Mkk[ðeLku ðkÃkhíkk þe¾þu yLku EåAkykuLku rLkÞtrºkík fhíkkt þe¾þu. yksu
{Lkkurð¿kkLk ykE.õÞq. fhíkk E.õÞq.Lku ðÄw {n¥ð ykÃku Au, fkhý fu çkkirØf rðfkMk
MkkÚku Mk{sLkku, MktðuËLkkLkku rðfkMk ÚkkÞ íkku s rðfkMk yÚkoÃkqýo yLku Mk{økúíkkÃkqýo
çkLku.
yk fu¤ðýe ÷uðk{kt yuf {n¥ðLke ðkík yu Ãký Au fu {kýMku LkwfMkkLkLku, nkhLku
Ãký Ãk[kðíkkt þe¾ðkLkwt Au. çkk¤f h{fzwt íkkuzu íÞkhu íkuLku íkhík Lkðwt h{fzwt ykÃkðkLku
57
çkË÷u çku-[kh rËðMk yu h{fzk rðLkk hnuðk Ëku. ykLkkÚke íku økw{kðu÷e yLku íku ÃkAe
{u¤ðu÷e çktLku [eòuLke ®f{ík íkku þe¾þu s, MkkÚku ®sËøke{kt ½ýwt [kÕÞwt òÞ Au, ¾kuðwt
Ãkzu Au yLku Aíkkt yuLkk rðLkk Sðíkkt þe¾e ÷uðwt Ãkzu Au íku MkíÞ Mk{su Au. ykðkt
çkk¤fku ÃkwÏík ÚkkÞ Au íÞkhu ykðíke yLkuf {w~fu÷eyku Mkk{u ÔÞðÂMÚkík xfu Au yLku
hMíkku Ãký þkuÄe fkZu Au, hMíkku Lk Ãký Lkef¤u íkku Þu nkhe síkk LkÚke. ykí{rðïkMkÃkqðof
ftE Lkðwt fhe ÷u Au.
ykí{rðïkMk søkkzðk {kxu çkk¤fLku rLkÞ{ku yLku rLkÞtºkýku{kt sfze ËuðkLke
sYh LkÚke. Ãký íkuLku sðkçkËkheÃkqðofLke Mðíktºkíkk íku{ s rðïkMkLkwt ðkíkkðhý ykÃkðwt
òuEyu, ÄiÞo yLku «íkeûkkLkwt {qÕÞ Mk{òððwt òuEyu.
yk ½zíkh rðLkk {Lkw»Þ rËþkneLk, æÞuÞneLk, ¼køkuzw çkLke sþu, Mk{MÞkyku
MkòoÞ íÞkhu íku ÃkrhÂMÚkríkLku, íku ðkíkkðhýLku, íku MktçktÄLku , íku ÔÞðMkkÞku, íku ½hLku fu
SðLkMkkÚke - çkk¤fkuLku Ãký Akuze Ëu yuðku þÂõíkneLk çkLke sþu.
yuðwt LkÚke fu çkk¤Ãký{kt yk þe¾ðk Lk {éÞwt íkku çkÄwt ÔÞÚko ÚkE økÞwt. ½ýkt fzf,
Ä{fkðLkkhk yLku rLkÞ{ku-fkÞËkuyku{kt çkk¤ÃkýLku çkktÄe Lkk¾Lkkhkt {kíkkrÃkíkkLkkt
MktíkkLkku Ãký ÃkkuíkkLku ykí{rðïkMk yLku WíMkknÚke ¼hÃkqh, Ãkzfkhku Íe÷ðk Mkûk{
yLku MÃkü rð[khðk¤k, ¾tík yLku Äehsðk¤k çkLkkðe þfÞk Au. ÃkkuíkkLke òíkLku
øk{u íku ô{hu, øk{u íku ûkýÚke, øk{u íku Mktòuøkku{kt fu¤ððkLke Äøkþ suLkk{kt nkuÞ íkuLku
{kxu þwt yþõÞ Au ?

•••

58
 ykÃkýu fkÞkuo{kt Sðeyu Aeyu, ð»kkuo{kt Lknª.
rð[khku{kt Sðeyu Aeyu, ïkMkku{kt Lknª.
÷køkýeyku{kt Sðeyu Aeyu, ½rzÞk¤Lkk fktxkyku{kt Lknª
Mk{ÞLke økýíkhe fhðe s nkuÞ íkku ÌËÞLkk Äçkfkhk ðzu fhku
su MkkiÚke ðÄkhu rð[khu Au íku MkkiÚke ðÄw Sðu Au,
MkkiÚke W{Ëk yLkw¼qríkyku {kýu Au, MkkiÚke ©uc ðíkuo Au.
SðLk ytík íkhV ÷E síkwt MkkÄLk Au. yu ytík, yu þYykík,
yu MkkÄLk - yk çkÄwt s Rïh Au.
- rVr÷Ãk suBMk çku÷e ‘fLxÙe xkWLk’

©Øk yLku ykþkLkku [{ífkh

yuf ÞwðkLk rðãkÚkeoyu ÷¾u÷wt, ‘®sËøkeLkku yk¾hu þku yÚko Au? SðLk{kt sux÷wt
MkkÁt Au íkuLkkÚke ½ýwt ðÄkhu ¾hkçk Au, ykLktË fhíkkt Ëw:¾ ðÄkhu Au, ¼÷kE fhíkkt
MðkÚko ðÄkhu Au. yk yÚko ðøkhLke ËwrLkÞk{kt {khu fu çkeò fkuEyu þk {kxu Sððwt ?’
ykLke Mkk{u yuðk Ãký ÷kufku Au, su yÃktøk nkuðk Aíkkt ®n{íkÚke Sðíkk nkuÞ.
çke{khe fu ð]Øíð{kt Ãký níkkþ Lk ÚkÞk nkuÞ, SðLk{kt su{Lku hMk nkuÞ.
ykðwt fu{? fËk[ ykLke ÃkkA¤ ©Øk Au. ©Øk ÃkkuíkkLke òík{kt, ©Øk ®sËøke{kt,
©Øk Ãkh{ þÂõík{kt. yk ©Øk yux÷u yuðe yuf Mk{s fu ÃkkuíkkLke òík fhíkk ½ýe
{kuxe su fkuE yuf ÔÞðMÚkk Au, þÂõík Au íkuLkku ykÃkýu yuf LkkLkku þku rnMMkku Aeyu. yu
þÂõíkykuLku Mk{sðkLke þÂõík Lk nkuðk Aíkkt ykÃkýu íkwåA LkÚke. ßÞkt, suðk Aeyu
íkuðk Ãký {qÕÞðkLk, ÃkkuíkkLkk{kt Ãkqýo yLku yòuz Aeyu. yk Mk{s rðLkk {Lku LkÚke
÷køkíkwt fu fkuE SðLkLkk Mkk[k yÚko MkwÄe ÃknkU[e þfu.
Ãký yk ©Øk çkÄkt{kt LkÚke nkuíke. ði¿kkrLkf yLku ¼kiríkf «króyku MkkÚku ½xíke
òÞ Au. ÃkkuíkkLkk{kt yuf ¾k÷eÃkýwt ÷ELku çkkÌk heíku Mk{]Ø Ãký yktíkrhf heíku Ërhÿ
yuðe yuf yk¾e ÃkuZe yk Ãk]Úðe Ãkh Vhe hne Au. ½h ðMíkwykuÚke ¼hkíkkt òÞ Au,
59
{Lk ¾k÷e, níkkþ, yÄqÁt hne òÞ Au. {Lkkur[rfíMkfkuLke {ËËÚke ÞwðkLkku yLku
ðÞMfku ÃkkuíkÃkkuíkkLkk ¾k÷eÃkýkLkk yá~Þ rðï Mkk{u ÷zíkkt hnu Au.
¼qíkfk¤Lku Ëku»k ËuðkLkwt fu ð¾kuzðkLkwt Akuze ËEyu, ÃkkuíkkLkk ðíkoLk yLku ð÷ý
Ãkh rLkÞtºký hk¾eyu, ÃkkuíkkLkk fuLÿ{kt s hnuðkLku çkË÷u íkuLkku Úkkuzku rðMíkkh fheyu,
Ët¼ yLku çkLkkðxku Akuzeyu, ðíko{kLk{kt Sðíkkt þe¾eyu íku ÃkAe Ãký ykLktË-«MkÒkíkk
nkÚk{kt Lk ykðu íkuðwt çkLku Au. ykLkwt yuf s fkhý Au - rðïLkwt Mkt[k÷Lk fhíke þÂõíkyku
Ãkh ©ØkLkku y¼kð. fkuE þÂõík Au su ykÃkýk fhíkkt {nkLk Au. ®sËøkeLkk hMíkk øk{u
íkuðk Lk Mk{òÞ íkuðk nkuÞ Ãký íkuLkk Ãkh [k÷ðwt yÚko¼ÞwO Au. ykÃkýk yÂMíkíðLkwt
ËwrLkÞk{kt yuf {qÕÞ Au, yktíkrhf rðïLkwt çknkhLkk rðï fhíkkt ðÄw {n¥ð Au - yk
Mk{s ykÃkýk{kt [uíkLkk Ãkqhu Au, «ký Ãkqhu Au, rðïkMk yLku Mkk{ÚÞo ykÃku Au..
ßÞkt MkwÄe hku®sËe ½x{k¤{kt ÔÞMík Aeyu, SðLkLkk {q¤¼qík «&™ku íkhV
sðkLkwt çkLkíkwt LkÚke. Ãký yuðk çkLkkðku çkLke òÞ Au su ykÃkýLku hkufkðk yLku þkuÄðk
«uhu fu SðLk þwt Au? þk{kxu Au? swËkE, {]íÞw, yfM{kík, çke{khe, ð]Øíð, yuf÷íkk,
fxkufxeLkk yk økk¤kLku ÃkMkkh fhíkkt ykÃkýLku òíkLke MkL{w¾ Úkðwt Ãkzu Au, yu
ykæÞkÂí{fíkkLke {w¾ku{w¾ Úkðwt Ãkzu Au su hku®sËe ÔÞMíkíkkykuLke ÃkkA¤ ZtfkE síke
níke; Mkk[wt þwt Au, yøkíÞLkwt þwt Au yu íÞkhÃkAe Mk{òÞ Au.
©Øk ykÃkýLku Võík Sððk {kxu Lknª, Mkkhe heíku Sððk {kxu «uhu Au. ÃkkuíkkLke
òíkLkwt {qÕÞ Mk{sðwt, ÃkkuíkkLke òík{kt ©Øk hk¾ðe, íku Eïh ÃkhLke ©ØkLkk ÃkkÞk{kt
Au. ÃkkuíkkLkk{kt ©Øk Lknª nkuÞ íkku ÃkkuíkkLkk fhíkkt {kuxe yLku {nkLk þÂõíkyku Ãkh
©Øk fuðe heíku ykðþu?
Ëhuf ytøkík ÃkezkLkk yLkw¼ð ÃkAe ykÃkýLku ÃkkuíkkLkk{kt yuf rðïkMk ykðu Au.
ÃkkuíkkLkwt {qÕÞ Mk{òÞ Au. Mk{òÞ Au fu LkkLkwt, LkSðwt Ãký ykÃkýu Ãkh{þÂõíkLkk
íkusLkwt yuf rfhý Aeyu. yuLkkÚke ftE ykÃkýwt SðLk Mkh¤ çkLke òÞ Au fu Ãkezk, ¼Þ,
fÃkhe ðkMíkrðõíkkyku ykMkkLk ÚkE òÞ Au íkuðwt çkLkíkwt LkÚke. Ãký yu Mk{sÚke ykÃkýe
yktíkrhf þÂõík ½ýe ðÄe òÞ Au, ®sËøke Mkk{u yíkqx òuzký MkÄkÞ Au yLku íkuLku
÷eÄu ík{k{ {q~fu÷eyku{ktÚke ÃkMkkh ÚkðkLkwt þfÞ çkLke òÞ Au.
©Øk yuf ÃkwÏíkíkk ykÃku Au. MkkhkLkhMkkÚke ¼hu÷e ËwrLkÞkLku MðefkhðkLke Mk{s
ykÃku Au. ík{k{ [t[¤ Mkw¾kuLke ðå[u ÂMÚkh «MkÒkíkk ykÃku Au. yrLkrùíkíkkykuLke
ðå[u xfðkLke þÂõík ykÃku Au. MðkÚko, ÷k÷[, øktËe økýíkheyku ðå[u Mkå[kE yLku
rðþwrØ Mkk[ððkLke þfÞíkk ¾ku÷e ykÃku Au. SðLkÚke ¼køkeLku Lknª, SðLkLke ík{k{
yÚkoneLkíkkykuLke ðå[u hneLku yÚko þkuÄíkkt þe¾ðu Au.
60
 yLku ÃkAe ykÃkýe rËþk çkË÷kÞ Au. ykÃkýwt yÂMíkíð ÃkkuíkkLkk LkkLkfzk ðíkw¤ o Lke
Mke{kyku{ktÚke SðLkLke yr¾÷kE{kt «ðuþ fhu Au. ÃkkuíkkLku «kó ÚkÞu÷wt íkus çkeòykuLku
Ãký «fkþ ykÃku Au. ÃkkuíkkLkku Mðefkh, SðLkLkku Mðefkh, EïhLkku Mðefkh.
fkuý hkufu Au ykÃkýLku rð[khf, þkuÄf yLku ykæÞkÂí{f çkLkíkkt? ykÃkýu Ãkkuíku
s. ykÃkýkÚke {nkLk þÂõíkÚke «¼krðík ÚkðkLke xuðLku ÷eÄu ykÃkýu ½ýeðkh
ÔÞÂõíkÃkqò, Mkkt«ËkrÞfíkk yLku f{ofktz{kt Z¤eyu Aeyu. økwÁyku yLku {ntíkkuLkk
[hýku{kt Mðøko þkuÄeyu Aeyu. yk ykæÞkÂí{fíkk Au s Lknª. fËk[ ÄkŠ{fíkk fne
þfkÞ, Ãký ykÂMíkõíkk yk LkÚke. ykÂMíkf yux÷u ykMÚkkÚke ¼hÃkqh, [uíkLkkÚke
¼hÃkqh. ÄkŠ{f {kýMk ykÂMíkf nkuE Ãký þfu, Lk Ãký nkuÞ yLku yuðwt Ãký çkLku fu
{kýMk ykÂMíkf nkuÞ, ÄkŠ{f Lk nkuÞ. ÄkŠ{f MktMÚkkyku yuf Mk÷k{íke, yuf yLkwMktÄkLk,
yuf ÂMÚkhíkk ykÃku Au íkuÚke ykÂMíkfkuLke ©Øk ½ýe ðkh ykðe MktMÚkkyku{kt íkýkE
òÞ Au. ¼u¤Mku¤ ÚkE òÞ Au. Ãký ykLkkÚke {qŠíkLkwt {n¥ð ðÄu Au, {q¤ yfoLkwt
{n¥ð ½xu Au. rðfkMk ÚkðkLku çkË÷u ðkzkyku{kt ÃkwhkðkLkwt ÚkkÞ Au. ðkzkyku{kt Lk
Ãkwhkðwt nkuÞ íkku ðkzkykuLke Ëeðk÷kuLku Ãkkh fhðe s hne.
[[o, {trËh, {ÂMsË yk çkÄe {kýMkkuyu Q¼e fhu÷e MktMÚkkyku Au íkuÚke {kýMk
fhe þfu íku ík{k{ yLkk[kh íÞkt ÚkE þfu Au. íkuÚke s Ä{oLkk Lkk{u fík÷ ÚkkÞ Au,
rĬkhLkkt çkes ððkÞ Au, þku»ký ÚkkÞ Au, ÔÞr¼[kh ÚkkÞ Au yLku nòhku Mkk[k,
Mk{ŠÃkík, ÃkrhðíkoLkþe÷, {kLkðíkkðkËe ykÂMíkf Ä{oÃkwÁ»kkuLke ð»kkuoLke {nuLkík Äq¤{kt
{¤u Au.
su ÃkkuíkkLkwt {qÕÞ LkÚke Mk{síkk íku ykðe MktMÚkkykuLkk, økwÁykuLkk «¼kð{kt
Mkh¤íkkÚke ykðe òÞ Au. su ÃkkuíkkLkwt {qÕÞ Mk{su Au íku Lkehûkeh rððuf fhe þfu Au
yLku ÃkkuíkkLkwt íku{ s ÃkkuíkkLke ykMkÃkkMkLkkykuLkwt íkus ðÄkhu Au.
{kíkkrÃkíkkyu, rþûkfkuyu çkk¤fkuLku LkkLke ô{hÚke s yk íkk÷e{ ykÃkðe òuEyu.
íku{Lku «÷ku¼Lk, rþûkk fu ÷k÷[Úke Lknª, Ãký ÃkkuíkkLkwt økkihð ðÄu íku «fkhu fk{ku
fhðkLkwt «kuíMkknLk ykÃkðwt òuEyu. VkÞËku ÚkkÞ íku {kxu Lknª, Ãký ÞkuøÞ Au íku {kxu
íkuýu Ãkkuíku s ÃkkuíkkLku ÷kÞf çkLkkððk òuEyu. fkuE fkuELku ykí{økkihð ykÃke þfu
Lknª. íku íkku ík{khe SðLkþi÷eLke, rð[khkuLke yuf WÃk÷ÂçÄ Au.
f{¼køÞu yksu yk «fkhLkwt {køkoËþoLk Mkwøk{ hÌkwt LkÚke. ÃkwMíkfku, Mkeze fu xuÃkku,
ÔÞkÏÞkLkku yk çkÄkÚke ÃkkuÃkxeÞk yLkwÞkÞeykuLke yuf s{kík Q¼e ÚkkÞ Au. ykLkk
Ãktò{ktÚke Aqxe ykí{©Øk yLku ykÂMíkfíkkÚke yktíkrhf þÂõíkLku ðÄkhíkk þe¾ððkLkwt
Au. yksLkk rðï Mkk{u yk yuf {kuxku Ãkzfkh Au.
61
 ÃkkuíkkLke WÃkÞkurøkíkk ðÄkhðe yLku ÃkkuíkkLkwt {qÕÞ ðÄkhðwt yu çktLku yuf LkÚke.
ÃkkuíkkLkwt {qÕÞ ðÄkhðk {kxu ykí{©Øk ðÄkhðe òuEyu. íku {kxu ÃkkuíkkLke òík Ãkh
yufkøkú Úkðwt òuEyu, ÃkkuíkkLku þwt MkkÁt ÷køku Au, ykLktË ykÃku Au íku þkuÄðwt òuEyu.
ßÞkhu Lkiríkf, ykæÞkÂí{f yLku {tøk÷fkhe hMíku sEyu Aeyu íÞkhu ykí{{qÕÞ Q¼wt
ÚkkÞ Au. ßÞkhu ykMkÃkkMkLkk çkÄktLku ykÃkýe nksheÚke fkuE {ËË {¤u Au íÞkhu
ykí{{qÕÞ Q¼wt ÚkkÞ Au. ykí{{qÕÞ ykí{©Øk{ktÚke WÃksíkwt ík¥ð Au.
ykí{kLku {qÕÞ ykÃkíke yk ©Øk rðLkk {kýMk LkkuÄkhku Au. fkhý {kýMkLkk
Mð¼kð{kt s yuf økwó ykæÞkÂí{fíkk hnu÷e Au, fkuE [uíkLkk MkkÚku yLkwçktrÄík ÚkðkLke
yuf íkhMk hnu÷e Au. Ãkh{ þÂõík íkhVLkwt yuf ¾U[ký Au. yk s Eïh Au ÃkAe íkuLkk
Lkk{, YÃk øk{u íku nkuÞ. ykÄwrLkf WÃkËuþfku yLkwMkkh yktíkrhf þÂõík s MkðoMð Au
Ãký nfefíku íku{ LkÚke, ykÃkýwt ytíkh òu Rïhkr¼{w¾ Lknª nkuÞ íkku øk{u íkuðe
þÂõík, øk{u íkuðe «uhýk yuf nË ÃkAe Lkfk{kt ÚkE sþu.
yk ©Øk Ä{oLke {ËËÚke fu Ä{oLke {ËË ðøkh fu¤ðkE þfu Au. íku{kt íkksøke Au
«ðkrníkk Au, Qæðoøkkr{íkk Au, ykí{kLku {¤íkwt Ãkku»ký Au, yktíkrhf QòoLke ¼hÃkqhíkk
Au. yk{ktÚke sL{u Au WËkhíkk, fÁýk yLku «u{. yLÞ ykí{kyku MkkÚkuLkwt yLkwMktÄkLk
çkkEçk÷{kt fÌkwt Au íku ‘íkkhk Ãkzkuþe Ãkh íkwt íkkhe òíkLku fhíkku nkuÞ íkuðku «u{ fh’ -
þõÞ çkLku Au yLku Auuðxu çkkEçk÷{kt ðýoÔÞk {wsçk ykí{k rðfMku yux÷u íku «u{,
þktrík, «MkÒkíkk, ÄiÞo,¼÷kE, MkßsLkíkk, ytÄ©Øk, MkËT¼kð, ykí{rLkÞtºký Ãkk{u
s yu{kt fkuE þtfk LkÚke. yk ÂMÚkrík MkwÄe ÃknkU[kÞ Au.
©Øk ykþkLku sL{ ykÃku Au. fÕÃkLkk fhku fu ík{khe ÃkkMku ºký [kh {rnLkkLke
®sËøke s çk[e Au, íkku? Ãknu÷kt íkku yk½kík s ÷køkþu Ãký yk½kík{ktÚke çknkh
ykÔÞk ÃkAe ßÞkhu yk ykx÷k ºký-[kh {rnLkk fu{ Sððwt -þwt fhðwt Lku þwt Lk fhðwt
yu rð[kheþwt íkku fËk[ fhðk suðwt yuf s fk{ çk[þu- ÃkkuíkkLke òík MkkÚku, Eïh MkkÚku
yLku çkeòyku MkkÚkuLkk MktçktÄku. yuLkwt Ÿzký yLku yuLkku ÔÞkÃk s ík{Lku Sðtík hk¾þu.
ík{u òuþku fu ÃkkuíkkLke òík MkkÚkuLkku yLkwçktÄ Eïh MkkÚkuLkk òuzký{kt yLku yu çktLku
çkeòyku MkkÚkuLkk MktçktÄ{kt «rík®çkrçkík ÚkkÞ Au. íku s SðLkLkwt Äkhf çk¤ çkLke òÞ
Au. ©Øk yLku ykþkÚke su yktíkrhf þktrík «økxu Au íku yËT¼wík nkuÞ Au. yk þktrík,
yk þÂõík ÃkkuíkkLkk{kt søkkzðkt s òuEyu. ¼kiríkf yLku ykÂí{f íktËwhMíke íkuLkk Ãkh
s ykÄkh hk¾u Au.
ykðe Lk¬h ykæÞkÂí{fíkk SðLkLku yÚko ykÃku Au, nuíkw ykÃku Au, rðïkMk
ykÃku Au fu rðï{kt ykÃkýu ykÔÞkt Aeyu íkuLkwt fkuE {qÕÞ Au, {n¥ð Au, WÃkÞkuøk Au.
62
 íÞkhÃkAe ®sËøkeLkk [Zkð-Wíkkh Lku Ãk[kððkLkwt Mkk{ÚÞo yuLke {u¤u ykðu Au.
òu yk Lk nkuÞ íkku ykÃkýwt yÂMíkíð MktòuøkkuLkk nkÚk{kt hnu÷e fXÃkqík¤eÚke rðþu»k
LkÚke hnuíkwt.
ßÞkhu yk ©ØkLku çknkh, r¢Þkfktzku yLku WÃkËuþð[Lkku{kt þkuÄðk sEyu Aeyu
íÞkhu {kuxu¼køku níkkþk MkktÃkzu Au. ykðe ©Øk ÃkkuíkkLke òík{kt s «Úk{ íkku «økxu Au,
çknkh íkuLkku ykrð¼koð íÞkh ÃkAe ÚkkÞ Au; íÞkhu s yktíkrhf Mkk{ÚÞo rðfMku Au.
Mkt½»ko{Þ SðLk «íÞu «u{ òøku Au, sðkçkËkhe yËk fhðk{kt ykLktË ykðu Au, WíMkkn
yLku ykþkÚke Ëhuf Ãkzfkh Íe÷ðkLkwt òu{ ykðu Au. yk fhíkkt sEyu íku{ íku{ ytËhLkwt
Mkk{ÚÞo ykuh ðÄe òÞ Au. ytíkhkí{k òøkíkku òÞ Au. ‘EïhLkku Mkkûkkífkh’ yk
Lknª íkku çkeswt þwt Au?

•••

63
Lkk{ : MkkuLk÷ Ãkhe¾
sL{ íkkhe¾ : 10-10-1959
ðíkLk : {kuhçke - AuÕ÷k 28 ð»koÚke {wtçkE{kt.
Ãkrhðkh : {nkí{k økktÄeLke Ãkkt[{e ÃkuZeLke ðtþs
çku MktíkkLkku - 25 ð»koLke Ëefhe zkpfxh
22 ð»koLkku Ëefhku yuÂLsrLkÞh
rþûký : M.A., B.Ed., UGC (Net)
Mktøkeík (ftXâ) rðþkhË
MkhLkk{wt : çke/2, heríkfk yuÃkkxo{uLx,
yuMk.ðe.hkuz, ËnªMkh (Ãkqðo),
{wtçkE-400068
ÔÞðMkkÞ : økktÄe M{khf rLkrÄ, {rý¼ðLk{kt
ykurVMk yuõÍeõÞwxeð Mku¢uxhe
ykurVMkLkwt MkhLkk{wt : økktÄe M{khf rLkrÄ
‘{rý¼ðLk’, 19, ÷uçkLko{ hkuz, økk{Ëuðe,
{wtçkE-400 007
VkuLk Lkt. : 92214 00688, 022-2380 3332 (O)
÷u¾Lk : yuf fkÔÞ Mktøkún ‘rLkþkLík’ 2003{kt «fkrþík ÚkÞku.
Mðíktºk ÷u¾ku, yLkwðkË, fkÔÞku ðøkuhu rðrðÄ Mkk{rÞfku{kt
AÃkkíkk hnu Au.
yLkw¼ð : ‘LkðLkeík Mk{Ãkoý’Lkk MktÃkkËfeÞ rð¼køk{kt íku{s ‘{wtçkE
MkðkuoËÞ {tz¤’ yLku økktÄe MktMÚkk{kt rhMk[o Vu÷ku íkhefu çku-
çku ð»ko MkwÄe fk{ fÞwO níkwt.
hMkLkku rð»kÞ : ®sËøke
64
 rð[thð÷tuýwk …rhðth

ðeË{e ËŒe{tk rð¿tt™ y™u xpf™tu÷tuS™tu ¾qƒ rðftË ÚtÞtu. ‚u{tk Þu AuÕ÷tk
…å[eËuf ð»to{tk xpf™tu÷tuS yt…ýt Sð™{tk Œhuf ûtuºttu{tk «Ëhe „E Au, suýu
Sð™™e „r‚™u yt…ýe òý ƒnth ðÄthe ŒeÄe Au. yt…ýe …tËu nòhuf ð»to™e
Sðk‚ ËtkMf]r‚f …hk…ht Au, su™e yËh yt…ýt rð[thtu{tk, ð‚o™{tk y™tÞtË
ztuftÞt fhu Au. W…htk‚ rðfrË‚ Œuþtu™e yËhÚte …ý yt…ýu {wõ‚ ™Úte.
yt…ýe yts™e {Útt{ý Au yt …hk…ht, rð¿tt™ y™u xpf™tu÷tuS y™u
rðŒuþe yËh, yt ƒÄt ðå[u {u¤ ƒuËtze MðMÚt he‚u Sððwk. ‘rð[thð÷tuýwk …rhðth’
yuðt ÷tuftu™tu …rhðth Au, su™t «ÞtËtuu Au fu -
• ði¿ttr™f yr¼„{ ËtÚtu Sð™™e sYrhÞt‚tu y™u «§tu™u ytu¤¾eyu,
Ë{Syu y™u ‘yts’™t ËíÞ™e þtuÄ™tu «ÞtË fheyu.
• ™ðt rð[thtu™u, ™ðt yÚto½x™tu™u Ëtk¼¤ðt™e, Ë{sðt™e, Mðefthðt™e
ût{‚t fu¤ðeyu.
• ftuuE ÔÞÂõ‚-rð[thÄtht™t [tufXt{tk ƒkÄtE ™ sðt™e Ëò„‚t ht¾eyu.
• rðhtuÄe rð[th™u W„ú‚t ð„h Ëtk¼¤ðt™e, Ë{sðt™e Äehs ht¾eyu.
• yt…ý™u „{‚t rð[thtu™t «[thf ™ ƒ™‚tk «Ëthf ƒ™eyu.
• Ëðo„útne, {t™ðfuLÿe rð[thtu™u yt[hý{tk {qfe yu™e fËtuxe fh‚t hneyu.
• …tu‚t™e ðt‚ hsq fh‚e ð¾‚u rð[thþwÂØ™e, ¼t»tt™t ÞtuøÞ W…Þtu„™e,
y™t„ún™e y™u rƒ™sYhe rðM‚th™t òu¾{™e ft¤S ht¾eyu.
• rðïË{M‚{tk QX‚t rð[thð{¤tuÚte yð„‚ hne™u yu™u Ë{sðt «Þí™þe÷
hneyu.
• yrðh‚ [t÷‚e yt rð[thð÷tuýt™e «r¢Þt{tk ðÄw ™u ðÄw ÷tuftu™u Ëns
Ët{u÷ fheyu.
• ËtIŒÞoáÂü fu¤ðeyu.
• ÔÞÂõ‚„‚ yt„úntu Atuze™u Ë{qn{tk MðMÚt…ýu Sððt «Þí™ fheyu.

yt… Ëðuo™u yt …rhðth{tk òuztðt™wk yt{kºtý Au.