THE REGISTRAR'3 OFFICE

IJNJVEfiSITY

OF

TORONTO

SCRIPTORUM CLASSICORUM
BIBLIOTHECA OXONIENSIS

OXONII
E TYPOGRAPHEO CLARENDONIANO
LONDINI ET NOVI EBORACI APUD HUMPHREDUM MILFORD

T.

MACCI PLAVTI
COMOEDIAE

RECOGNOVIT
BREVIQVE ADNOTATIONE CRITICA INSTRVXIT

W. M. LINDSAY
IM

VNIVERSITATE ANDREANA LITTERARVM HVMANIOBVM PKOFESSOR

TOMVS
MILES GLORIOSVS

II

MOSTELLARIA

PERSA

POENVLVS

PSEVDOLVS

TRINVMMVS RVDENS STICHVS TRVCVLENTVS VIDVLARIA FRAGMENTA

OXONII
E TYPOGRAPHEO CLARENDONIANO

OXONII
Excudehat loannes Johtisou

A ychltypog^aphiis

acadeiiiicus

i.2/

riinled

iu

Great

15iitaiii

ADDENDA ET CORRIGENDA
IN

ADNOTATIONE CRITICA

[Occasionem nactus, dum novum examen cx alveaii typographico emittitur, pauca in fabulis ipsis, aliquot in adnotatione aul plura hic indicavi quae in adnotatione aui conexi aut addidi
;

corrigenda videntur aut addenda.

W,
Aiino MCMX, cx
MiL,
Uiiivcrsitate Andycana.^l

M. LlNDSAY.

Ut codd. Doiiati Adelpli. I. i, 25 qui amor est id. nt vid. {cf. Bcii. Fltil. IVocli. 26, 17) 149 LEG. ne Prisciaitus i, 200, scd cf. Tlitdni decoiiiuiict. p. j^-] 240 PRO vel lactest vzG.fort. quam lactc tst (i/^/lactestj lactis 304 POST e add. Catttcraritis adu. (cf C/ass. Rev. 19, iio)
loi ADD. loi
quis iliic est Skittscli {Glotta i, 315) 361 ADD. 379 PRO fcnestra codd. leg, fenestra ccdd. vcl festra qiiod ttteiur Blasc de uiod. pcr480 POST {pro -ret ?j add.
:
:

mtitat, p. 18

488 POST {cf. 490") ADD.fort. pro in uia 631 ADD. vi.x albicapillust 731 POST o;;;. P ADD. ,fort. rccte. 812 PosT A 11. 1. ADD. Cf. Sjogren (' Fiit. im Altlat.'' p. 15) Sjogrni { Fiit. iiit Altlat.'' p. 190) 843 POST Ritsclil ADD. 863 PosT quot tu cod. ADD. (cf. Class. Rcv. 19, iioj 897 POST inccdit cod. add. (cf. Focii. 577 inccdit/>/o cedit F 920 add. quin Diirhain (' Siihj. Siibst. Clattscs\ p. 87; 926 PRofort. LEG. vi.x 1005 POST iliam cod. add. luis] tucris Caiiiicgictcr dc foriii. fut. c.vacti, p. 102 1033 rRofort. LEG. vi.v sed. cf ('lass. Riv. 19, iio 1042 POST Caiiieiarins ADD. 1061 vosT sitspectiiiii ADD. .fort. (antum (SfiKii/fttis) qnod tuctiir Gajffiot ''Subj. Sub 107 1 POST quod cod. add.
,
.

ordiii.\ p.

1072 posT
1231 posT

me

202) add.

quoniam
,

(^dcl.

mc)

Gaffiot

iiietri catisu

add.
cf.

sed cf Radford {Tiaiis. Atnir.

Pliil.

Ass. 35, 47)

Cist. 132)

1253 1278 1359 1389

rosT posT ADD. ADD.

Lco ADD. {sed

sunt ADD. Fort. dotis obh.scendi proniintiaiidiim 1389 statu iiiiprohai Mar.v

ad

Liicil. 28,

794)

MosT.

{Persoitae) add.

ut vid.,

Theopropides] Theoropidcs vTlicu-) codd., quod tiiettir Soiiiiciisclteiii {Ciass. Rcv. 20, 448)

T.
MosT.

MACCI PLAVTI

21 POST Leo add. adulescentem(que) Sonnenschein 72 ADD. 72 itan est ? Seyffert 73 posr sci-ipsi ADD. {Class. Rev. 19, iio) 75 ADD. facies cx facias cod., nt vid. pluit in corpus meuin Sonnenscliein 142 ADD. 171 LEG. 171 res o. Cantrrarins: o. res cod.: omnes mores
:

Bergk
199 ADD. vel
sic distingiic u. q.

sim

et q.

f.

ante

sum

alii

200 ADD. 200 Nimio Fay

211 ADD. vcl 213 PRO vi.v
capiti
.
. .

plena leg.

vi.v

malesuada

niali uiti

plena

{cf.

Rnd. 319)
241 ADD. (eu) ed. SonnenscJiein ADD. loui eo Sonncnschein tibi cod. leg. {sed cf. Sonncnschein ad loc.) 284, 285 PRO 302 ADD. {qnod ineinr Sonnenschein ad loc.) 366 posT est ADD. {vel sit) quod tnctiir Sjogren (' Fnt. im 368 POST agam cod. add.
:
:

Altlat.' p. 84) PRO vel LEG. vi.v

D. Tranioni dant qnidam 372 ADD. s. 407 LEG. 407-8 probrior (proprior P^", qnod iuetnr Sonnenschcin in C/ass. Rev. 20, 439^ cod. &c. 419 ADD. iani iam (scio A Philolachete mi adfers clauem istam) Nienieyer {Berl. Phil. IVoch. 28, 429) 445 POST Scliocll ADD. fort. istist {cf. v. 1064) 494 ADD. 494 annos Abraliam stnd. Plant. p. 232 500 PRO Kareo i.eg. kareo 501 ADD. necuit Ahlbcrg de correptionc p. 30 580 posT Gnietns add. Sicker (Philol. Snppl. 11, 204) 605 POST P ADD. {cf Sjugrcn Fnf. im Altlat.^ p. 201) 691 ADD. cf Gaffiot {' Snbjonct Snbordin.^ p. 192) 711 ADD. Sjogren {Fiit. im Altlai.'' p. 157) 74 1 PRO uellem Miirctns uelim cod. leg. Vellem Mnretus 765 PRO col- leg. coI 878 ADD. scd cf Sjugren (' Fnt. im Altlat.^ p. 204 928 PRO (?/>;-o uti ubes) leg. cf. Sjogren (' Fnt. im Altlat.'
i
:
:

'

P' 55) ^, 959 POST {corr. B-; add. haud int. est Sonnoi-chcin {Class. Rcv. 20, 157) 974 PRO {immo -ae) leg. {fort. -e dat. casn) 992 leg. erum ut {pro uti?) P,fort. rccte ut e. et Sknisch 1067 posT cuiius A add. ludificabo] cf. Class. Rev. 19, iio P03T hic add. hodie hic Skutsch 1077 add. op. mi Niemeycr mi o^^^oxK.wnws Sjogren (' Fnt. im
.

1077 io3i add.

Altlat.^ p. 22) LEG. aduenies cod. {pro -neis?)

aduenerit Bentlcy
{Berl.

quidem

(edepol)

Niemeyer

Phil.

JVoch.

28, 430)

1107 PRO quaesiti leg quaesiti

vi

sit (-sti siet)

ADDENDA ET CORRKiENDA
MosT. iiio POST munxli
1114 ADD.
,

cod.

sed

c/.

add. vel emunxisti Sjogren {' Fnt. int Altlat.'' p. 31)

:

Perb

I rosT es P add. vix Am. in Hanib. octonar.) 39 pos r /iat add. luiame P^'^ [T n. l.;, unde tu iam me Roppcnccker Platit. Metr. 2. 35) sitiare cod. leg. sitiare cod corr. 42 PRO sitiat Jtal.
: :

Eoppenecker 97 add. {cf. Class. Rcv. 19, 1 10) 106 add. {sed cf. Class. Rcv. 19, iio) 120 PRO q. LEG. cui ('. e. qui ?i 153 add. 153 lanta Havet {cf ad Mcu. 680) e. a. (eis) q. m. o. (del. sunt) Sicker 182 LEG. aureis sunt m. Ril.^chl, iit versus {Philol. Stippl. II, 223) a 1 1 apacs tici is fia t 218 ADD. 2x8 sciero] scio Kaitipmann, Lindskog de coitdicionalibus, p. 15 225 PRO 6cquid leg. ficquld 269 ADD. cf. Sjogren (^' Fiit. iiit Alllat.' />. 157) 338 POST uendes add. quod approhat Sjogren Ftit. ini Altlat.'

/94

788 ADD.

quidem
s.
1.

del.

Havet
1.

(cf

789)

uir,

(salue).

To.
i.

Salueto. Le. Adi

Do.

et lu b.

Le.

Dord

h.

To. quin
h.
1.

a.

To

ag. ad.
Liit.

Sag. Dord.

s.

To.

Locus Havet (^Anh.

PoEN.

Lcv. 10, 289)

16 PRO haece leg. f. liaecc 43 ADD. fort. (Nunc) nunc 211 ADD. illaec Skti/sc/i Beil. Piiil. Wvcli. 17, 1167) 231^ ADD. {cf ad Tritc. 213) 259 POST Dottsa, ADD. Sjogren {' Ftit. ini Alllat.' p. 64 524 ADD. 524 'mfort. delend. Plnl.' 544 ADD. "544 vel At tr. ;//. Radford Aiiirr. Joiini.

25, 162)

547 ADD. sed cf Gqffiot { Stihj. Subordin.' p J93) aduenn s Potlie trai. Botlte 561 LEG. qu. s cod.
,
:

aducn-

599

tares Scyffcit ADD. (?/>;-o ag. Phil.,

ita n. a. est)

post rgpL collocat Geppert 701 PRO ego ont. Pleg. ego ont. 730 ADD. sed cf Sjogren (* Ftil. iin Altlat.' p. 103) 7.JO ADD. cf Sjogrcn (' Fiit. iui Al/lat.' p. 96) 778 ADD. {qiiod tiietiir Mar.x ad Ltnil. v. 1289) 818 ADD. ita Sevffeit v>i 1 1 111 Flttlol. 875 ADD. vi.x tacgre <Jer/iac coititig;'tionis cf Stckir Stippl 1 1, 225 954 ADD. {cf. Joiirn. Phil. 20, 145)
: ,

1051 ADD. Antidamas] cf. Class. Rev. 19, iio 1070 ADD. vel med vel obit aperi leg. apcri] Aphroditc 1075 PRO fort Liter. Centralbl.-^ir, 394
. .
.

972 PRO

i'(?/

quo

tu 7" LEG.

w/ quo

tu

{T

Aieiiteycr

T.
PoEN.
1

iMACCI PLAVTI

137 PRO oninino leg. satis 1251 ADD. cf. Liiidskog de coinlicionalibns, p. 102 I27I ADD. Aptlla
,

1278 ,\V)\).fort. rccte 1390 ADD. faclte ct vixferenditin

PsEUD. 146 ADD. potitis pcristrotTia 147 ADD. {cf. ad Stich. 378) 156 POST loquar A, add. qiiod
,

tiietiir

Sjognn

{^

Fut. iin

Alilat.' p. 9)

157 PRO igere leg. j(w/ e")gerc 163 POST Ritschl .\DD. , SJogren (' Fut iin Altlnt.' p. 8) add. , qiiod tiutur Gaffiot {' SnlJ. 184 POST inadefecislis Subordin.' p. 122)

208 PRO sermone leg. sermone 263 add. 263 potin iti fiiucoli iniprobat Sevffcit {Beil. Phil. Woch. 18, 1577) 340 add. sed cf. SJogrcn (' Fut. iiii A/t/at.^ p. 126) 521 PRO vel leg. ironice vel 564 add. fort. quasi 573 PRO hoinocoarch. leg. hoinocoarch., c. g. (Domi. mox' exibo) 615 add. {sed cf. Class. Rcv. 19, iii) scd cf. Prcscott (' Soine Phascs ', 650 POST Bothe add.
,
:
-

734 785 841

949

245) vi.v pro homomm) ADD. 734 homoinem ADD. sed cf Landgraf (Arcli. Lat. Le.v. 10, 376) ADD. odos {proiiniit. olos) dimissis manibus in Postgate {Indogcnn. Forsch. 26, 115) /'CU) leg. effici {pro PRO (.fficT {P nt vid.

c.

u.

efficT,

i.

c.

-cies
erit

])
:

954 POST snspcctuiii ADD.

107
1

ilTc cst .Skiit^ch, fort. rectc

.\DD.

Bnigiiianu,

Liiids/cog

de condiciona/ibns,

P-

47
,

1159 ADD. cf. SJdgicn { Fnt. iin Alt/at.'' />. 87) 1274, 1274' ADD. nime ex discipul. {aiiapaest.) Skntsrh {G/otta
I1 313) 1320 PRo doleastu leg. dolcas tu

RuD.

79 posT
103 ADD.
107
l6r

illic'st

ADD.

fiirc est) 19, 11 1)

96 ADD. {Qass. Rev.

p.,

191

259 272 309 376

Da. salueto. Pl. am. ad. (salue). sis Havet {Arch. Lat. Le.x, 10, 288) ADD. sGcus Hovet [Rev. P/ti/. 31, 233) DEL. NOT. ET LEG. cf. Aicli. Lat. Lcx. 15, 144 DEL. ve/ laborest PRO oinnino leg. satis vosiT Bent/ey ADD. nietri causa ADD. cf. SJdgrcn {' Fnt. ini A/t/at.' p. 12) AiiD. <f. SJogrcn (' Fut. itn A/t/at.'' p. 59)
:
:

Sc. sal,

viii

ADDKNDA ET CORRIGENDA
RUD.
384 ADD. (c/. C/asS. Rrv. 19, 111; 479 ADD. 479 hanc hinc Scyffeit {Biiis. Jahiesbrr. 1890, />. 15) 528 POST siispicatur add. (cf. taiiieii Havet, Airli. Lat. l.r.x.
15, 358) 537 add. sed cf. Havrt [Arcli. Lat. Le.x 15, 357 636 add. cf. Sjogirii (' Ftit. iiii A/t/at.' f>. 61 Liiidskog de coiidicioiia/ihiis, p. 41 add. 687 POST e.vhibuit cod. add cf. C/ass. Rev. 19, n 699 PRO pot LF.G. pat 705 add. 705 ve/ exit 822 DEL. NOT. ET LEG. HercuH fit Pa/iticr 884 pos^T fereitdiis add. scmel eluo Brix, Havit \Arcli. Lat.
, ,
;

888 PRO

1-cx- 15. 357) tcstatiir Priscianus leg. codices

Pnsnaiii

PKO
913 920 926 993 1006
1127 1130 1140 1144 1247

F/eckiiseit

catisa leg, codices a/iqttot Piisciaiti

1292 1307 1318 1401

Stich.

add. iaiitb. dint. cttiii aitap. friiit. add. nimisque t'nipro/>a/ Lco add. 926'' aii consciust? add. audiuisti cod. POST cerritus add. c. ego Schoe// POST Py/adcs add. foii. Gr. uidulum KDiD.fort. uidulus estne hic piiST Mtic//er add. sed cf. Thn/in de conitinctivo,p. 102 ADD. (cf. ad Cist. 678) posT Py/ades add. sed cf. E.xoii (C/ass. Rcv. 20, 35; add. Sjogren (' Ftit. iiii A/t/at.' p. 64) ADD. sed cf. Plavct [Arch. Lat. Lex. 15, 357 ADD. Sjogren (' Fnt. iiii A/t/at.'' p. 112) Sjogreit {' Fut. im A/t/at.^ p. 190) posT Leo ADD
.
.

149 167 197 297

470,

ADD. ADD.
ADD.

sed

cf.

Sjogrcn

<r

Ftit.

im

A/t/at.' p. 130'*

vi.x

hocce

558 568
577

( Fut. iin A/t/at.^ p. 50) prius scd cf. Sjogren (' Ftit. int A/t/at.' p. 103) 471 ADD. ADD. scd. cf Thtt/iii /. c. POST Fieckdscn add. post (intwo post') lauatum p. ibo Ritsch/. Havel (Arch. Lat. Lex. 15, 353) ADD. fort. dc/end. atque PRO oinnino 1 eg. satis

Cf Sjogren
,

PRO

id LEG. id

in

663 671 686 687 691 715

Trin.

LEG an

iios

conuiuiumst
'

612') cf. Leo (Hernt. 40. ADD. 686 quisque Cquisqu") Ahlberg Proce/rusm.' p. 80 ADD. quod niavu/t Thii/iii de coniiiitct. p. 151 ADD. 'ic/ oleai PKO omniiio leg. saiis

PRO redeunti Acida/ius leg.

,

31 ADD. cf Havd (Rcv. Phi/. 31. 230) maluin dc/. iit <i/oss. Brt.v, Morris 351 ADD.
:

i'

.Su/'/iinctive',

P- 1371

ix

T.
Trin.
:

MACCl PLAVTI

res Schocll, Sicker {Pl.ilol. Siippl. 11, 242) 502 ADD. 535 ADD. cf. Havet {Rcv. Phil. 31. 230; 540 POST 1896 ADD. p. 155 581 ADD. 581 Le. e. h. c. ISicjiieyer. 590 ADD. ero. (St. inodo) Nterneyer Sjogren (' Ftii. ini Altlat.' p. 117) 606 POST Ital. ADD. vi.x tanien si {cf. ad Pers. 679 posT tamen et si cod. add.
,

362) , , r. 724 posT Bothe, add. Seyffert {' Stiid. Plavt. p. 30', 768 ADD. fort. ignotae 923 ADD. 923 erat Acidalitis. Sjogrcii {' Fttt. im
p.

Altlat.''

116)
.

Phil. 29, 59) 987 i'RO ip Sy. leg. ip (?/>ro Ch. ipse) Sy. 1012 POST Cattteraritis add. , Thtilin de conitirtct p. 179
II 15

928 FRO cecropio {Awer. Joiirn.

.

cod.

leg. cecropia

F'~^^ cf.

Prescott

ADD, II 15 hominum o. Pcis ntetti ad Most. 593) 1126 posT suum cod. add. fort. recte add. {}. pro -as corr. -es) 1187 posT
,

catisa, fcrt. rccte {cf.

Truc.

hic 62* PRO siet . . cod. i eg. p. siet scripsi p. est cod. posthac minus Cariicrarins {cf v. 64) qtiod tticttir Sjogren {' Fnt. iin m>-d. 127 POST cena delur Altlat.' p. 121) 131 PRO tonstricem leg. tonstricem (tosl-) vi.x obslriccm, cf. Btieclieler {Glotta posT noH placet add.
.
: :

1,3) 165 PKO n LTG. n. 201 PRO Ut] LEG. Ut alt.] (juod approbcJ Abraliani 249 POST (. e. transiit) add. {' Stiid. Plant: p. 239) cf. Havet, Rev. Phil. 31, 230 301 POST displicet add. 363 PRO non LEG. non nimis im Fiit. Sjogieu 374 POST Platitinum add. {cf. tantcn Altlat.' p. 231) 381 DF.L foit. recte add. cf. Gajfiot {' Stibjonct. Stibordtii.' p. 100 Nom. Akk. tm Lat.' 393 add. "annum C. F. Miillcr {'
, ;
'
i

p. loi)

419 add.

qtiod

tttetttr

Sj6s:ren
;

Fut.

im

Altlat: p. 36)

scd cf Radford {Trans. Amer. Phtl. 447 POST displicet add. Ass. 35, 47) 485 PRO pote leg. potis 501 POST Leo ADD. scdcf. Seyffert {Berl. Fhil. Woch. 17, 749; uincerest ttictur Kattcr ad Ter. Adelph. 828
.

519 PRO (magnos dolores) Ital. leg. Ital.,Leo{scil. morbum sed opph op. placet {Vahlen, Sitzber. 523 POST Bothe ADD. Berl. Akad. 37, 13) 570 FOST saitattts add. cf. Seyffert {Berl. Phil. Woch. 17, 750)
, ;

ADDENDA ET CORRIGENDA
Truc.
658 POST amasios add aii m. a. {om. stos) 768 ADD. 768 caedas Stndemiitid, Sjogreii
p. 119)
ittcett.
('

Fut.

im

Altlat.''

775 PRO sct-ipsi LEG. scfipsi 830 POST Cameratius add.

p.

diibi/diiter
;

c/.

Lindsl-og de

coiidiciotta/ibiis,

102
:

862 LF.G. uis] uelis Catneraritis 863 PRo uis LEG. uis, te a me ire Leo uis 885 P03T Schoell ADD. mem. (uolgo) F. MiUler (' Sytttax P-l) 890 ADD. sed cf. Seyfferi [Berl. Pliil. JVcc/i. 17. 746^1 893 DEL. damnis cod. 942 PRO consultum i, leg. consultum i..

ViD.

75 ADD. 75

c/.

Jourii. Phil. 20, 151

et facio)

Fragm. lix post (facesso

add. arg.]
latet.^

'/o>-/.

titulus Flautitiae

conioediae (A.rtemonti]

Schoell

XI

SIGLA

A Ambrnsianus palimpsestus (G 82 B = Palatinus \'aticanus (161 2), saec.

sup.), saec. iii-iv

corfd.

= AP cod. = P (ubi A deest) vel A (ubi P deest) r> = Vaticanus (3870), saec. x-xi E = Ambrosianus (I 257 inf.), saec. xii ex. y = Londinensis (Mus. Britann., Reg. 15 C O = fragmentum Ottobonianum Vaticanum
saec. xi
/'

C=

x-\i
x-.\i

Palatinus Heidelbergensis (16 13), saec.

XI), saec.

xii in.

(misc. Lat. 687),

P^ =
/JBc /'ED

archetypus codicum 'Palatinae' recensionis vel fons codicum^C/^/:F/f?et correctionum ^l In partibus iis ubi T praesto est (Lacch. 35-80. 570-650, 810900, Pers., Poen., Pseud. 730-fin., Rud. init.-790) idem siglum pro P^ adhibetur. proarchetypus l\ilatinae' rccensionis vel fons codicum
'

= fons codicum /? (in parte altera) et P^^ _ fjjj^g codicum B (in parte priori) et DP^

P et

P^^
/-"E

= fons codicum C tX D = fons codicum EV et P^

fons
codicumyc?
et

correctionum l^ vel fragmenta Senonensia Vossianus Lcidensis (O 30), saec. xii in. In tcxtu apicibus ictus metricus indicatur lineis inter vocabula

Pi

T = deperditus codex Turnebi

V=

ductis hiatus.

Numerationem versuum quae

maiori conservare volui. In adnotatione

csl

in

Teubneriana editione

inclusi spectant ad capita et capitum particulas supra memorato (' Introduction to Latin Textual Emendation,' Macmillan., Lond., 1896), quem Francogallice reddidit I. Waltzing (Paris., Klincksieck., 1898). Vocabula a capitali littera incipientia stant in initiis versuum. In lectionibus Palimpsesti [A) enarrandis haec animadvertenda punctis singulis singulae indicantur litterae quae omnino legi non possunt puncto sub littera posito indicatur eam litteram dubiam esse litterae quae intra uncinos stant legi quidem non possunt sed conicctura rcstitui linca recta indicat neque numerum litterarum neque formas ullo inodo legi nec conici posse.
in libello

numeri uncinis

meo

MILES GLORIOSVS
ARGVMENTVM
Id
I

Meretricem Athenis Ephesum miles avehit.

dum

ero amanti servos nuntiare volt

in

Legato peregre, ipsus captust

mari

Et eidem

illi

militi

Suom

arcessit

dono datust. erum Athenis et forat

clam parietem
in aedibus,

Geminis

communem

Licere ut quiret convenire amantibus.

Obhaerentis custos hos videt de

Ridiculis autem, quasi
sit alia,

tegulis,

luditur.

Itemque impellit militem Palaestrio Omissam faciat concubinam, quando

Senis vicini cupiat uxor nubcre.
Vltro abeat orat, donat muUa.

ei

ipse in

domo

Senis prehensus poenas pro moecho

3 capsust
corr. -tust cod. ui vid

luit.

5 (servos)
cod.
is

erum (ab) Ribbcck

deluditur
ei)

6 ciam
citi

cod.

corr. B"^)

7 liceret
(J>ro q. eei

8 Oberrans Ritschl,
Seyffol
13

obhaerentis

displicet

9 ridicule
;

II q. ei

B-

q.

cel

cod.

vix

quandOc

P^^ modo

cod. [corr. B"^)

ARGVMENTVM
Atheniensis iuvenis
legatus abiit.
;

II

Meretricem ingenuam deperibat mutuo

miles in

Naupactum is domo eandem incidit,

servos Attici,

deportat
g

ut nuntiaret

Ephesum invitam. domino factum,

navigat

capitur, donatur ilU captus militi.

ad erum ut veniret Ephesum

scribit.

advolat

adulescens atque in proximo devortitur

lo

apud hospitem paternum. medium parietem perfodit servos commeatus clanculum qua foret amantum. geminam fingit muHeris
sororem adesse. mox ei dominus aedium suam clientam sollicitandum ad militem
subornat.
capitur
ille,

sperat nuptias,

15

dimittit
2 naupactis
inuitat

concubinam
cod.
:

et

moechus

vapulat.
4 inuitam Saracoitts
:

domum

cori-

Pylades
:

(ta B^) cod. 5 facto cod. (corr. B'^) 7 Aduerum cod. {corr. B^) 8 Aen. Saracemis, Bofhe reuortiturco/i'. 11 geminam Scutarms geminat cod. mulieris Camerariiis mulier cod. 12 adesse Pylades ait esse cod. 14 spernat cod. corr. B'')
: : :

PERSONAE
Pyrgopolynices Miles

Artotrogvs Parasitvs
Palaestrio Servvs Periplectomenvs Senex Sceledrvs Servvs Philocomasivm Mvlier Plevsicles Advlescens LvRCio (?) Pver ACROTELEVTIVM MeRETRIX Milphidippa Ancili.a

Pver Cario Cocvs

Scaena
vel

EPHESI
.

Pyrgopolinices Periplecomenvs Ritsclil, K. Sclimidi {Hcrm. 37, 377, Lvrcio dubium (III. ii Lvcrio P.A n. L v. 843110110
;

vel uocio P,

n.

/.,

ubi Lucrio metro non convenit)

ACTVS
I. i

Pyrgopolynices
Py. Curate ut splendor

Artotrogvs

quam
ut,

solis radii esse

ubi usus ueniat,

meo sit clupeo clarior quom sudumst solent, contra conserta manu
olim
|

praestringat oculorum aciem

5

in acie hostibus.
e

nam

ego hanc machaeram mihi consolari uolo,

ne lamentetur neue animum despondeat,

quia se iam pridem feriatam gestitem,

quae misera
10

gestit fartem facere

?

ex hostibus.
stat

sed ubi Artotrogus hic est

Ar.

propter uirum
lo

fortem atque fortunatum et forma regia

tum bellatorem
Py.

Mars haud

ausit dicere

neque aequiperare suas

ubi
15 erat

uirtutes

ad

tuas.

quemne ego seruaui in campis CurcuHonieis, Bumbomachides Clutomestoridysarchides

imperator summus, Neptuni nepos?
15

Ar. memini.

nempe

illum dicis

cum

armis aureis,

quoius tu legiones

difflauisti spiritu,

quasi uentus folia aut peniculum tectorium.

Py. istuc

quidem edepol

nihil est.

Ar.

nihil hercle

hoc
20

quidemst
20

praeut alia dicam

peiiuriorem hoc
I.
i

quae
ad

tu
si

numquam

feceris.

hominem
usqite

quis uiderit

mcipit

misere Sktitsch, etiam P^ ut

quem
n.
l.

A
II

tam

v. 17 patica servata 7 fieri attam gestitet P, n. l. {cf. v. 7) fartem (-im) vid. (fartum (-im ?) 7^(1), fratrem (im?) P^*^), Botl.c {corr. B^) 12 nequi ars

13 curcus
n.
l.

lis

donis

P
:

P
:

14

Bumb. Pyladcs: bumbomarides P,

:

Clutom. Ritschl clutum ista ridis archidis P, A n. l. Clutomistharidysarchides Leo 16 armis Ital. auris P, n. i. (v. 4) 18 aut Merula ut P, A n. 1. pani17 egionis culum Tnrnebns, n. l. (sed vidc Class. Rev. 6, 88) 19 hoc quidem 20 tu que {i.e. tu quae, fort. recte; sed cf. ad v. 45) {<^- 31)

MILES GLORIOSVS
aut gloriarum pleniorem

I.

me
nisi

sibi

habeto, ego

quam illic est, me mancupio dabo

in India, 35

25 Py.

unum, epityra estur insanum bene. ubitues? Ar. eccum. edepol uel elephanto quo pacto ei pugno praefregisti bracchium. Py. quid, bracchium ? Ar. illud dicere uolui, Ar. pol si quidem Py. at indiligenter iceram.
'
'

'

femur.'

conixus esses, per corium, per uiscera

30 30 perque os elephanti transmineret bracchium. Ar. ne hercle operae pretium Pv. nolo istaec hic nunc.

(juidemst

mihi

te narrare tuas

qui uirtutes sciam.

:

uenter creat omnis hasce aerumnas

auribus

peraudienda sunt, ne dentes dentiant,

35 et

Py. quid

adsentandumst quidquid hic mehtibitur. Ar. ehem, scio iam ilhic quod dico ?
fieri.

35

tjuid uis

dicere.

factum herclest, memini

Pv.

quididest?
habeo,

Ar. quidquid
est.

Py.

habes Ar.

tabellas uis rogare.

et stilum.

Py. facete aduortis

tuom animum ad animum meum.

40 Ar. nouisse mores tuos

Pv. ecquid meministi
et quinquaginta,

me

meditate decet
uelis.

40

curamque adhibere ut praeolat mihi quod tu

?

Ar. memini centum inCilicia

in Scytholatronia,

centum

triginta Sardos, sexaginta

Macedones
45

45 sunt homines quos tu -occidisti uno die. 23 habeto [et]

P{pio
qitibus

hab.. ei
illa

?)

24 epityra ^'airo

L. 7, 86

epytira ut {pro uel) aput

P (prava P

epityrum

edci.,

coitstnictio

eiiicndalioneiiuukota), epityra Oicc. //.) estur

((/:

n.

l.

(iisplicet

insane Van-o, etiain (iens-^ P. contia morein Plaiitinnin praefigisti 31 quidem P 26 ei oni.

P
e.

peraurienda
hercle

40

adu. animum tuum ad 43 42 ciliciam .-/ tuos 41 praeuolat m.quo lu sycho latroniae 44 sardos scythalatroniam ?,cyih. Geppert inorein conlra [abl. phtr. 1) 45 t" q"OS Pylades sardis <una) uno Rilschl (hoc) oc. {scil. gladio; Schocll Plautimim

i.

P {cf.

-\i7MX-\ Jort. lecte Merc. 330) 39 facite

36

hem

25 indiam 34 37 lactumst
19
-

me

P P

'

I. i

T.
Py. quanta istaec

MACCI PLAVTI
Ar. septem
milia.

hominum summast ?
:

Py. tantum esse oportet.

recte rationem tenes.

sic

Ar.
50 Py.

at nullos

habeo scriptos

memini tamen.
offae

Py. edepol memoria's optuma.

Ar.

moncnt.
50

dum

tale facies quale

te

adhuc, adsiduo edes,

communicabo semper
Ar. quid
ni
in

mensa mea.
uno
ictu occideras ?

Cappadocia, ubi tu quingentos simul,

foret,

hebes machaera

Py.
55

at peditastelli quia erant, siui uiuerent.

tibi

Ar. quid
uirtute et

ego dicam, quod omnes mortales sciunt,

te

55

Pyrgopolynicem

unum

in terra uiuere

forma

et factis inuictissumis ?

amant ted omnes muHeres neque iniiiria, qui sis tam pulcher ; uel illae quae here pallio
60

me

reprehenderunt.
:

Py. quid eae dixerunt

?
'

tibi ?

60

Ar. rogitabant

'

hicine Achilles est

inquit mihi.

'immo
' '

eius frater'

inquam
'

*est.'

ibi illarum altera

ergo mecastor pulcher est

et Uberahs.

inquit mihi

uide caesaries

65 ne illae sunt fortunatae quae

Py. itane aibant tandem

quam decet. cum isto cubant Ar. quaen me ambae

!

65

opsecrauerint

ut te hodie quasi

pompam

illa

praeterducerem

Py. nimiast miseria nimi' pulchrum esse hominem.

Ar.
itast.

immo
46
istjc
'

monet 50 qualem 49 memoriast P si {pro -res ?) 53 occideris 54 peditas telu inuictissumum Ritsclil {con: B') uiuerent 57 uirlutem tan A (iii. qui es iniuriam A 3) 58 te codd. 59 quistam B hercle iv. 3) pulcher[um] {seq. uel \}pio qui sies t.) Achillis {noin.) 6i w/ l. {pfo here 60 eae Riischl ere P, A 11. ?) ibi] inuit P {pro iui tibi P 62 est oin. cf. 104 interiuit 64 uida et caesariis P pro interibi) 63 pulchere si P (I pro T) pro \) 66 aibant] a leuat [corr. B"-) cubat 65 illo A obsecrauerit quaen] que P 67 illam codd. {corr. B-) immo 68 nimiast] nimis P {pro nimist?) praeterducerent

P P

edis

(\.

itast oiii.

MILES GLORIOSVS
molestae sunt
:

I.

orant, ambiunt, exopsecrant

-o

70 uidere ut liceat, ad sese arcessi iubent,

ut tuo

non

liceat

dare operam negotio.

Pv. uidetur tempus esse ut

ut in tabellis
latrones, ibus

eamus ad forum, quos consignaui hic heri

denumerem

stipendium.

75

nam
regi

rex Seleucus

me

opere orauit
et

maxumo
dare.

75

ut sibi latrones

cogerem
ergo.

conscriberem.

hunc diem mihi operam decretumst

Ar. age demus

Py. sequimini, satellites.

ACTVS

II
II.
i

P AL AESTR 10
Mihi ad enarrandum hoc argumentum
80
si

est comitas,

ad auscultandum uostra
sit

erit

benignitas

qui autem auscultare nolet exsurgat foras,

ut

ubi sedeat

ille

qui auscultare uolt.

5

nunc qua
85 et

adsedistis caussa in festiuo loco,

comoediai quam nos acturi sumus

argumentum
nos Latine
'

et

'AAa^wr Graece huic

id

nomen uobis eloquar. nomen est comoediae,

'

gloriosum
;

dicimus.
miles

hoc oppidum Ephesust

illest

meus

erus,

10

qui hinc ad forum abiit, gloriosus, inpudens,

90 stercoreus^ plenus peiiuri atque adulteri.

69 cbsecrant
B'-)

P
P
(<-/.

70 uiderit

(-ri B'^)

ut

P
5,

71

negotii P(cor;-.

73 aeri

74-146 bus
cod.

dcest

74 lalrones ibus
75,

Nomu^

486 testans ibus

3,
I,

Placidus corp. gloss.

Donatus ad Eun.
:

75 res cod. {corr. E-) 78 6em\is Hasfier temus (tenc79 comtas cod. mus BK teneamus tit vid. B-) cod. eamus Ital. _ 81 auscultabunt cod. pro ausculta vii. p. 106I {corr. (corr. B-) nolit B' nollet cod. B^) 84 quam nos Pylades quandos cod. 86 est Py/ades eloquar aucturi cod. {corr. B-) (pro quannos^

42^

latronis

vd
:

din.

77 rei

BC

dlecod. (con: B-)

cod. (e.vv. 85) pro e, i. e. est) /..;. illest), oni. PCD rm ^)

88

illcst Sej-ff^crt

idC

{ipro

illO,

II. i

T.
ait sese ultro
is

MACCI PLAVTI
sectarier

omnis mulieres

deridiculost

quaqua incedit omnibus.

15

itaque hic meretrices, labiis

dum

nictant

ei,

maiorem partem uideas ualgis sauiis.

nam

ego hau diu apud hunc seruitutem seruio

95

id uolo uos scire quo modo ad hunc deuenerim in seruitutem ab eo quoi seruiui prius. 20 date

operam,

nam nunc argumentum

exordiar.
;

erat crus
is

Athenis mihi adulescens optumus

contra

amabat meretricem tmatret Athenis

pubhce legatus
rei

Atticis

100

et illa illum
is

amor Naupactum fuit

;

qui est

cultu optumus.

25

magnai

publicai gratia.

interibi hic miles forte

Athenas aduenit,

insinuat sese

ad illam

amicam (mei)

eri.

105

occepit eiius matri subpalparier

uino, ornamentis opiparisque opsoniis,
30 itaque

ubi

intumum ibi se miles apud lenam primum euenit miUti huic occasio,
illi

facit.

sublinit os

lenae, matri mulieris,

;

iio

quam
55

meus amabat nam is illius fiHam conicit in nauem miles clam matrem suara, eamque hiic inuitam muUerem in Ephesum aduehit.
eru'

ubi

amicam erilem Athenis auectam

scio,
cctarier cod. {coir. B-) dicust (C) cod.
10.^: ducant cod. Gass. Rev. 12. 456)
:

91 [utl omnis cod (corr. B-) 'cf. 15 1^ dericulust {B) 92 deridiculost Acidaiiiis 93 nictant Fulgcnt. serui. aiit. 46: ductant
:

vel deri
C/iaiis.
{c/.

ei

scripsi:

eum

codd.
\^con:

Fulgentii cuin

rell.

habe oculi cod. P^) 97 ab eo cui B100 post mere98 exordiat cod [coir. B') arte Scioppins matre] acre Tyrrell tricem lactinaiii sign. Leo 103 codd. Mar. lictornii 147 rei fort. ex {Class. Rev. 10, 333' magnai publicai, diductioncni syllabaruni testantis magna rei publicam
96 deuenerit cod. {i. e. ab eo cuii)
:
:

rod.

gratia
:

//rt/.

gratiast

forf.

gratiai

corfrf. i/rt;-

Vict.

Acidalius
{e.rxB'^^
filia rorf.
:

interiuit cod.

105 mei eri dubitantcr scripsi

104 interibi meri cod.

:

eri, ilico

SchocU

{corr. B"^)
I,

cod. (vi.

p. 84^

11 112 conicit Caincrarius contegit (contigit .B) auenit 113 aduenit cod. corr. B-) (cf. Riid. 63

iio

illis

cod. \vix pro iUius')

:

/>ro auehit)

114 post 115

trai.

Acidalius

MILES GLORIOSVS
115 ego

II.

inscendo, ut

quantum uiuos possum mihi nauem paro, eam rem Naupactum ad erum nuntiem.
fit

ubi sumu' prouecti in altum,

quod

(di) uolunt,

capiunt praedones
priu' perii

nauem

illam ubi uectus fui

40

quam ad erum
cepit dat
in aedis

ueni quo

ire

occeperam.

120 iir (qui)

me

hic

postquam

me huic dono militi. me ad se deduxit domum,

fuit.

uideo illam amicam erilem, Athenis quae

ubi contra aspexit me, oculis mihi signum dedit

45

ne se appellarem
125 conqueritur
ait

deinde, postquam occasio

est,

mecum

mulier fortunas suas

sese Athenas fugere cupere ex hac

domu,
fuit,

sese illum

amare

meum

erum, Athenis qui

neque peius quemquam odisse quam istum militem.

ego quoniam inspexi mulieris sententiam,
130 cepi tabellas, consignaui, clanculum

50

dedi mercatori quoidam qui ad illum deferat

meum
ut
is

erum, qui Athenis

ueniret.
is

fuerat, qui

hanc amauerat,
;

135

non spreuit nuntium nam et uenit et is in proxumo hic deuortitur apud siiom paternum hospitem, lepidum senem
huc
|

55

itaque

illi

amanti suo hospiti morem

gerit

nosque opera consilioque adhortatur,

itaque ego paraui hic intus

iuuat.
-

magnas machinas

60

qui amantis una inter se facerem conuenas.

140

nam unum
niiles,

conclaue, concubinae
nisi

quod dedit

quo nemo
corf.

eapse inferret pedem,

B-"
117
di

119 pcriit 120 qui odci. duxit cod. 121 dtdu.xil Canicrarius Beroaldus huc cod. 127 126 cuperet cod. {corr. B") 125 fortuna sua cod. {corr. B-) 128 odisset qua istum milite corf. {corr. amaret cod. (con: B"^) 134 132 hac rod. B^, 130 consignauit cod. icorr B^) is et Ribhcck fct pr. dcl. Seyffcrt 135 vi.v patCrnum hosp. conclauem 140 paternum suom Guictiis 139 conuenias cod. cod. \corr. B^) 141 eapse Tiirucbus ea se cod.

116 nuntiet
.

{corr.

add. Li/^sius

uenit

iret

cod.

corr.

B-

II. i

T.
in

MACCI PLAVTI

eo conclaui ego perfodi parietem

65

qua commeatus clam esset hinc huc muHeri is consilium dedit. et sene sciente hoc feci nam meu' conseruos est homo hau magni preti,
:

145

quem concubinae
ei

miles custodem addidit.

et doctis

nos facetis fabricis

doHs

70

glaucumam ob oculos obiciemus eumque ita faciemus ut quod uiderit non uiderit. et mox ne erretis, haec duarum hodie uicem
et

150

hinc

et iUinc

mulier feret imaginem,

atque eadem
sed

erit,

uerum aUa

esse adsimulabitur.

75 ita sublinetur os custodi mulieris.

fori'

concrepuit hinc a uicino sene

:

ipse exit

hic

illest

lepidus

quem

dixi

senem.

155

ii

PER
Pe.

P L E C T

OMENV

PALAES
posthac

T R

O
in

Ni

hercle

diffregeritis

talos

quemque

teguHs

aHenum, ego uostra faciam latera lorea. miquidem iam arbitri uicini sunt meae quid fiat domi, nunc adeo edico omita per impluuium intro spectant.
uideritis

nibus
5

quemque
extra

miHte

hoc

uideritis

hominem

in

nostris 160

teguHs,

unum
iUe

Palaestrionem, huc deturbatote in uiam.

se sectari aut

quod

gaUinam aut columbam

:

simiam

144 senem scientem cod. {corr. 143 hinc Caiticraniis hic cod. doctis] fa(cti)s ^-/ fecit corf. icorr. B"^) B^) 147 accedit A (i. e. fictis?) 148 jc(ie)rnus A 149 ne Priscianns i, 200: non '[ut]'feret P(ut dcl. B'-) (c/. 91) 152 al. es. codd. 151 hicP oiii. A esset P (corr. B'^) 154 senem 153 es iit vid. P P (corr. B"^) 155 dixit (corr. B') senex fest] P (est del. B-), itnde duplicem leciionem senex ct senem cruit Seyffcrt 156 detr. arbitriet codd. 158 mihi equidem A 157 uestra ego A 161 uia P uicis (-cini B'^) eunt P (i. e. arb. et uic. s. ')

'

MILES GLORIOSVS
dicat, disperiistis ni

IF

usquc ad mortem male mulcassitis.

atcjue adeo, ut

nc

lcgi

fraudem

faciant aleariae,
10

165 adcuratotc ut siiie talis donii agitcnt conuiuium.

Pa. nescioquid malcfactum a nostra hic familiast,

quantum
audi(j

ita liic

scnex talos
excepit
:

clidi iussit

conseruis meis.
iUis faciat ceteris.

sed

me

nihili facio

quid

adgrediar hominem.

Pe. estne

aduorsum

hic qui aducnit

Palaestrio

170 Pa. quid agis, Periplectomene

Pe. hau multos homincs,

si

15

optandum

forct,

nunc uidere

et
^

conuenire

quam

te

mauellem.

Pa. quid
cst ?

quid tumultuas
l\\.

cum

nostra famiUa

Pe. occisi sumus. Pa.

quid negotist?

Pe.

res

palamst.

quae

res

palam

est ?

Pe. de teguUs

modo
175 per

nescioquis inspectauit uostrum famiUarium

20

nostrum impluuium intus apud nos Philocomasium

atque hospitem
Pa. quis

osculantis.

homo

id uidit

Pe. tuo' conseruos.

Pa. quis

is

homost ?

Pe. nescio, ita abripuit repente sese subito.

Pa. suspicor

me

periisse.

Pe. ubi abit, conclamo

'
:

heus quid agis tu

'

inquarn
iUe mihi abiens ita respondit,
163 disperisti
'

in

teguUs

se sectari simiam.'

dolis

domi] 165 taliis 167 conscruusmeus 169 aucnit {coiT. (quasi />/-o qui a- ?) ^,0111. Pal.] estne aduorsum est quasi estne . (fo/'. 171 uideret 170 fueiitP uenil Palaestrio iii. 2) (-re B-) {1 pro quomueniret, aniiqiia /uniin) quam ueniret B'^) propter lioiiioioarcli. oiii. {corr. B^) 1 72 quantem auellet

^
.

huic P 166 a om. P agitetP 168 expetjt nihil facio quod B-)

164 alariae

qum
ycorr.

cod.

j-]3

de] a

(iio/a persoiiac^')

de

B-)

uestrarum
is

176

id uidit] tuidit

P
S)

174 quisis

P
et

conseruus

[est]
crit

[erit]

{corr.

B"'), uiide leclioiicin dupliceiii,

homost

{inimo er&i), eruit Seyffert (iv. 3) [a] quid Bot/ie

i^] arripuit
in tegulis oiit.

^ P

178 abit
c/. ii.

(/>ra(rs.)

II. ii

T.

MACCI PLAVTI
pereundumst propter
Pe.
nihili 180
!

25 Pa.

uae mihi misero quoi

bestiam
sed

Philocomasium hicine etiam nunc est?

iube transire huc

quom
erat.

exibam, hic
Pa.
i

sis,

quantum

possit, se ut

uideant

domi
famihares, nisi

quidem

illa

nos uolt, qui serui sumus,

crucibus contubernaUs
uis.

propter aniorem
30 Pe. dixi

suom omnis
;

dari.

ego istuc

nisi

quid aliud

Pa. uolo.

hoc

ei 185
:

dicito

profecto ut ne quoquam de ingenio degrediatur muHebri

1858-

earumque artem

et

disciplinam optineat colere.

Pe.

quem

ad
Pa. ut eum, qui se hic uidit, uerbis uincat ne
is

modum ?

se uiderit.

siquidem centiens hic uisa

sit,

tamen

infitias eat.

35 os habet, linguam, perfidiam, maHtiam atque audaciam,

confidentiam, confirmitatem, fraudulentianr.

qui arguat
se,

189'*
:

domi habet domi dolos, domi

40

eum contra uincat iureiurando suo animum falsiloquom, falsificum, falsiiurium,

delenifica facta,

190

domi

fallacias.
si

nam

mulier hoUtori

numquam
et

suppUcat

quast mala

domi habet hortum

Pe. ego istaec,
si

condimenta ad omnis mores maUficos.

erit hic,

nuntiabo.

sed quid

est,

Palae- 195
strio,

quod uolutas

tute

tecum

in

corde

Pa. pauUisper tace,

et

dum
eram

ego mihi consiUa in

animum conuoco
5^^)

dum
:

consulo
181

180 tnisero] amisero

f (cor;-.
4, p.

nihil bestiaP(fo;';-.

5'-')

P P

{corr. B'^)

transire A,fort. rede {pro idicito^ om. ei

182 i sis Geppert : istis uideat possint

sis

huc

i.

108)
{corr.

185'^ oni.

quem]

|etl

quem

(iv. 3) uincta uinctane esse 189* confidentia audatia (-am B') 191 oni. A propier homoeoarch. 194

B'-) 187 hic se 189 perfidia militia

P P c. fraudulentia P ico;;'. mores] molis P

d., 185 hic 186 colerem ueruis {corr. B'h

B'-

196

tacet

{corr.

B-)

;;

MILES GLORIOSVS
quid agam,
200 Pe. quaere

II

ii

quem dolum
:

doloso contra conseruo parem,

siet.

45

qui illam hic uidit osculantem, id uisum ut ne uisum

ego hinc apscessero aps

te

huc interim.
sis

illuc

uide,

quem ad modum
ecce auortit
:

astitit,

seuero fronte curans, cogitans.

pectus digitis pultat, cor credo euocaturust foras

nixus laeuo in femine habet laeuam

manum,
suppetit.

dextera digitis rationem computat, feriens femur

205 dexterum.
ita

uehementer
:

icit

quod agat aegre

placet

concrepuit

digitis

laborat
:

crebro commutat status.

eccere autem capite nutat

non

quod

repperit.
55

quidquid

est,

incoctum non expromet, bene coctum dabit

:

ecce autem aedificat

columnam mento

suffigit suo.

zioapage, non placet profecto mihi illaec aedificatio nam os columnatum poetae esse indaudiui barbaro,
quoi bini custodes semper
totis horis

occubant.
;

eugae

euscheme hercle

astitit et

dulice et comoedice

60

numquam

hodie quiescet priu'

quid

quam

id

quod

petit

pcr-

fecerit.

215 habet opinor.

nisi
tibi

age

si

agis, uigila,

ne somno stude,

quidem

hic agitare

mauis uarius

uirgis uigilias.

ego dico.

tanhcriatus uestist heus te adloqui, Palacstrio.

198 conserua

P
201
3")

B-) [autem] au.

(corr.

abstitit

P (iv.
:

me 199 ut 0111. A seuera f. curas cogitas leua in femina (-ne B'-)

P
P
:

'

P
:

200 illus 203 ecce 204 dexteram

P {corr.
205
(ii.

D)

ferit

A
(iii.

feries
4,

(/. c.

eicit

oin.

7)

206 crebros

p. 49)

feruit Sttidemtnid feriens) acta agat Ritschl agjt

iit coctu adabit {pro -met ?) 211 osculumnatum {^pro [mihi1 illa mi) 210 mihi illam 212 uini cod. (. e. deest 212-48 inaudiui P: audiui 213 astitis co(/. adstetisti codd. occubat cod. (corr. B-) bini) dulce cod. 214 perfecit cod corr. Beroaldtis Panl. Fest. 61 217 216 uigilas avfl'. s\.udeicod.(corr B'-^ 215 i^f/ opino cantheriatu's latere videtur ciiiii atit scis (v. 3") aiit nescis (vel cf. iii.

208 expromit 207 quo P suffulsit vid. 209 columna P

P P P A

11):

t.e. d.

an heii adbibisti

heus

te

adioquor

'

Bcronldti?^,

Pal.

Go

fs, Scliocll

IT. ii

T.

MACCI PLAVTI
inquam, lucet hoc inquam.
Pa.
audio.

65 uigila inquam, expergiscere

Pe. uiden hostis tibi adesse tuoque tergo opsidium? consule,

arripe

opem auxiliumque ad hanc rem

propere hoc, non 220

placide decet.

anteueni aliqua, aliquo saltu circumduce exercitum,

coge in opsidium perduelHs, nostris praesidium para

70 interclude inimicis

commeatum, tibi muni uiam qua cibatus commeatusque ad te et legiones tuas hanc rem age, res subitaria est. tuto possit peruenire reperi, comminiscere, cedo caHdum consiHum cito,
:

225

quae hic sunt uisa ut uisa ne

75

sint, facta infecta

ne

sient.

magnam
tute

iUic
si

homo rem

incipissit,

magna munit moenia.

230
Pa. at

unus

recipere hoc [ad] te dicis, confidentiast

nos inimicos profligare posse.

Pa. dico et recipio

petis.

ad me.

Pr. et ego impetrare dico id quod

te luppiter

bene amet
80

Pe. auden participare

me quod commentu's ?
Pa. tace,
te induco, ut scias

dum
iuxta

in

regionem astutiarum mearum

consiHa.

mecum mea

Pe. salua sumes indidem.

Pa. eru'

meus elephanti

corio circumtentust,

non

suo,
scio.-

235

neque habet plus

sapientiai

quam

lapis.

Pe. ego istuc

219 218 expergis cod. (coir. B'^) hoc inqua cod. (corr. B") consuli cod. uident cod. {corr. B') ergo cod tergo Pylades 221 aliquo 220 arripet cod. {corr. B") properem cod. {corr. B-) aut tii aliquo^r^^sum saltu Kiessling aliquos autu (aut tu B) cod. Leo 222 coge Cauicrariiis cor cod. 223 interclude Ifal. intercluditecof/. (/ro intercludet ? saepissime per Iwiicfabttlam i littera 226 reperit cod. perperam adsrripta. iit in vv. 119, 215, 220) infecta ut facta {corr. B) 227 uisa ne Ital. tui sane cod. Spengel siet cod. 228 homo rem Menrsiiis honorem cod. incipis sed magna munitis menia cod. corr, Salmasins 229 tute u. Reis: tude u. cod. tu oenus Bergk te scripsi atte (ate^y cod. (i. e. ad te) petis Palaestrioiii . 231 et 230 possit cod. 231-2 contimiat Apptthn egom inpetrarem (-re B-) dicom cod. at amet Periplecomeni Appnhti 232 aut inparte mici pare cod. corr. Bngge 234 sahiam cod. 235 circumtentus sum 236 (est B'^) cod. circumtectus est codd. Donati ad Hec. 2, i, 17 sapientiai Mneller aegomi stuescio cod. (egomet sapientiame cod.
:

'

istuc scio B'^\

corr.

Tvrrell

MILES GLORIOSVS
Pa. nunc
sic

II.

ii

rationem incipisso, hanc instituam astutiam,

ut Philocomasio

hanc sororem geminam germanam alteram

suo,
lacte
lactist

dicam Athenis aduenisse ciim amatore aliquo

240 tani

similem

quam

apud

(te)

eos hic dcuortier

dicam
Pa. ut

hospitio.

Pe. eugae eugae, lepide, laudo

commentuom
!

tuin
si illic

concriminatus

sit

aduorsum militem
90

meu' conseruos, eam uidisse hic cum alieno osculari, cam arguam uidisse apud te contra conseruom meum Pe. 245 cum suo amatore amplexantem atque osculantem. immo optume

idem ego dicam

si

(ex)

me

exquiret miles.

Pa. sed simillimas

dicito esse, et Philocomasio id praecipiendum est ut sciat,

ne
sed

titubet

si

;ex)quiret ex

ea miles.

Pk. nimi'

doctum dolum

9?

si

ambas uidere
?

in

uno miles
:

concilio uolet,

250 quid agimus

Pa. facilest

trecentae possunt caus.sae conligi:

'

non domist,

abiit
:

prandet^ potat

ambulatum, dormit, ornatur, occupatast, operae non est, non

lauat,
potest,'

quantum

uis prolationis,

dum modo hunc

prima uia
-

100

inducamus uera

ut esse credat

quae mentibitur.

pissinie pcr

{corr. B"^ 238 philocliomasiom cod. (saraltera huc Ritschl hanc fahulam -om pro -o scripiuui) cod. (corr. B') 239 aduenissaet c. cod. {corr. B (et pro ec vi, ahquo B'' aHquid quot cod. amatorem cod. {corr. B'^) p. 85) quam lacte {ve/ lact") Ital. (iv. 3) 240 tum cod. {corr. B-) te add. Ital. w/lactest quam lac B^: tam {oiit. 1.) cod. 243 eam u. Merula: eum u. cod. 245 244 uidisset cod. {corr. B'^) immo Bentley: immo [ut] cod. {cf. 911 amatorem cod. {corr. B') recipiendum 246 ex add. Ritschl 247 esset (-se B"^) et cod. cod. corr. Pius 248 exquiret /?V5<:/;/: quiret cor/. queret (/. c 250 miles in uno c. uelit A quaeret) B~ 249 accedit A 252 conlici P 251 vel ab\\. {ita A) trecentem P {corr. B'^) nunc P prolationum P pr. potest P (forr. B-) 253 isP 254 mentibimur B'- mentibitis Ilavrf 'scd if. ad 24"! foii. <ea) m.

237 incipissom cod.

MACCI PLAVTI
Pa. intro abi ergo
et, si isti est

TI. ii

T.
Pe. placet ut
dicis.

mulier, 255

eam iube
cito

domum

transire,

atque haec

ei dice,

monstra, praecipe,
exorsi

ut teneat consilia nostra

105

quem ad modum
tibi

sumus
Pa. et

de gemina sorore.

Pe. docte

illam

perdoctam dabo.
Pe. abeo.

numquid aliud?

Pa. intro ut abeas.

quidem ego ibo domum atque hominem inuestigando operam huic dissimulabiliter 260 dabo
qui fuerit conseruos qui hodie siet sectatus simiam.

nam

ill'

non

potuit quin

sermone suo aliquem familiarium

sese uidisse

110 participauerit

de amica

eri,

eam
265

hic in

proxumo osculantem cum

'
:

alieno adulescentulo.

noui
si

morem egomet
uidit,

inuenio qui

tacere nequeo solus quod scio.' ad eum uineam pluteosque agam

res paratast, ui
115
si ita

pugnandoque hominem caperest

certa res.

non

reperio, ibo odorans quasi canis uenaticus

usque donec persecutus uolpem ero uestigiis. sed fores crepuerunt nostrae, ego uoci moderabor meae

270
it

nam

illic

est

Philocomasio custos meu' conseruos qui

foras.

111

SCELEDRVS
Sc.

PaLAE^TRIO

certo edepol scio

quidem ego hodie ambulaui dormiens in tegulis, me uidisse hic proxumae uiciniae Philocomasium erilem amicam sibi malam rem quaerere.
Nisi
255
abiit

P
oiii.

muliere cod.

icorr. B''-)

B'^) {corr.

dice

monstram
258 perdocta

B^

(v. 8)

P {corr. B')
P

P {corr. B^)

256 transiret P [corv. 257 consimiliaP 259 et qu ] ecquidem

dissimulando inuestigandos P{corr.B'^) 260 atquem {corr. B^) 262 illem [oiti. dabo) 261 simia P(con'. B'-) familiarum 263 qui serjiicni 1 antiqita ablativi forina) (PCD) (^eri particauerit erius euidisset {B^) tv/ eriqui uidisset quom ita erili se uidisse Ritschl, etfort. 264 se uidisse B'-) 266 quid quod ow. 265 ego et utvid. ' antiqna forma) 270 uoce 269 ero] pro^ uineas 267 capereP 271 (?/-o uocei) (-cem S") moderabo me {pro mee, i.e. meae') pro quei it fitqu<? it 274 malam rem] malum jit vtd. (alium

P P

{'^.

pcD)P.v.

{,


MILES GLORIOSVS
275 Pa.
hic
illani
II. iii

uidit

osrulantem,

quantuiii

hunc audiui
loqui.

Sc.

quis hic est

V.\.

tuo' conseruos.

(juid agis, Sceledre ?

Sc.

te,

Palaestrio,

uolup

est conuenisse.

Pa. quid iam

aut quid negotist?

fac sciam.

Sc.

metuo
in

Pa. quid nictuis

Sc.

ne hercle hodie, quan-

tum

hic famiUariumst,

maxumum
280 solus,
Sc.

malum cruciatumque insuhamus.

istam insulturam et desulturam
fortassc

Pa. tu saU
nil

nam ego
tu

moror,
10

nescis

apud nos
Sc.

facinus

quod natumst nouom.

]'a.

Pa.

quod

id est

facinus?

inpudicum.

tute

sci
tibi,

soH

mihi ne

dixis, scire nolo.

Sc.

simiam hodie sum sectatus nostram

285 Pa, edepol, Sceledre,
Sc. di te perdant
!

non enim faciam quin in horum teguHs.

scias.

homo
Pa.
te

sectatu's nihiU
istuc

nequam

bestiam.
15

aequom

quoniam occepisti,

eloqui.
:

Sc, forte fortuna per

impluuium huc despexi

in

atque ego

illi

aspicio osculantem Philocomasium

proxumum cum altero

te

nescioquo adulescente.

Pa. quod ego, Sceledre, scelus ex

audio?
his

290 Sc. profecto

uidi.

Pa. tutin?

Sc.

egomet- duobus

oculis meis.

Pa. abi, non ueri simile dicis neque

uidisti.
tibi

Sc.

num

tibi

20

Hppus uideor?

Pa.

medicum

istuc

meliust percontarier.

275 loquere (B') vel loquentem {P^^) vel potitis loq. />. loqui 276 te] ste (sta B' P {,pro S., itota pcr compend. script.) persoitae, te) 277 quid negotii fac sciam P quid iam ncgoti cst hic familiarumst st oiit. B^) P: cst fasciam 278 Metu nihil 280 ir/i^tanc 2^9-343 (fc/st A iami A iit finc folii 282 sci 281 natus [hic1 B {cf zQo^^ [hill (hicB) cod. {\\\ 3)

Beniley (satis diibia foriiia)

cod.
:

scis cod.

scias Gulieliuius
Pitsc/il

soiii^tc] tibi

'corr.

B'^

Caiiicraritis{\v. 3, 290 vel hisce

II

286 aequomst
292 melius
cod.

288

illa

PLAVT.

II. iii

T.
tu

MACCI PLAVTI
si

uerum enim
tuis

istam,

te di

ament, temere hau

tollas
:

fabulam

25

nunc cruribus capitique fraudem capitalem hinc creas. nam tibi iam ut pereas paratum est dupliciter nisi supprimis 295 tuom stultiloquium. Sc. qui uero dupliciter ? P.\. dicam tibi. primumdum, si falso insimulas Philocomasium, hoc perieris;
iterum,
si

id uerumst, tu ei custos additus periueris.

Sc. quid fuat

me

nescio
?

haec

me

uidisse ego certo scio.

uis

Pa. pergin, infelix

Sc.

quid

tibi

dicam

nisi

quod 300
?

uiderim
30 quin etiam

nunc intus hic

in

proxumost.

Pa. eho an non

domist
Sc. uisse, abi intro tute,

nam

ego mi iam

nil credi postulo.

;

Pa. certum est facere.

Sc.

hic te opperiam

eadem

ilU

insidias dabo,

quam mox horsum ad stabulum

iuuenix recipiat

se (e)

pabulo.

quid ego nunc faciam

35

custodem
;

me

illi

miles addidit

305

nunc
si

si

indicium

facio, interii

(interii) si

taceo tamen,
?
;

hoc palam

fuerit.

quid peius muliere aut audacius

illaec

diim ego in tegulis sum,

edepol facinus
fecit

tsumt
si

hospitio edit foras

audax.

hoccine

miles sciat,

40 hercle quidquid est, miissitabo potius

295 nam Canterarius lam cod. Guktiis: [hicl dictam cod. (iv. 31
:

crucem. 310 credo hercle has sustoUat aedis totas atque hunc quam inteream male
295 ct 300 nesi D^ 297 falsom cod.
it.

{cf.

296 dicam ad v. 238

tu ei
c.

298 (eo) perieris

additu's
est

{ita cod.) Acidalitis

perieris

si

id u.;

Niomycr

299 quia
\

cod. {corr.

B^)

303 facere certum

:
:

-ar Boperiat B^ secmidutii nioreni Platitiiiinii iuuenis cod. (v. vcl iunix Canicraritis uxor cod. e add. CaitieraniL^ 305 addidit Doiisa tradidit 9, p. 71; i. 8) cod. 306 interii add. {post taceo) Cattterariiis 307 quod s (/. e. sum) /// vid. cod. (se B-): se 308 illacc Ital. illac hec cod.
Seyffc-rt,

304

mox horsum

\intnto sese)

se Sc/iocl/
si

ex Lambinus ilia ex suo sese Loreitz: ihaec ec suo 310 toias Pi 11 < tota 309 si miies P/V/.'; simWe cod.
: :

(totas

B-)

[tollat] cod. (iv. 3)

/?')

atquem

cod.

hunc Heraldtis

hic cod. (hinc

311 qu. hcrclest

Botlie iiietrn coiisuIcii!i

,:

MILES GLORIOSVS
non ego posjuni quae
]'a.

1 1

iii

ipsa sese ucnditat tutarier.

.Sceledre,

.Sceledre,

(\u\s

honio

iii

ii-rra

te

alter

cst

audacior?
quis
niagi'

dis

inimicis natus quain tu atque iratis?

Sc.
est ?

quid
315
1'a.

iuben

tibi

oculos ecfodiri, quibus id quod nusquam hic

uidcs?
Sc.
riuid,

nusquam
negotist
?

Pa. non

ego

tuam empsim
sit

uitani 45

uitiosa nuce.

Sc. quid

Pa. quid negoti

rogas?

Sc. qur
?

non rogem
Pa. non tu
Sc.
tibi

istam praetruncari linguam largiloquam iubes?

?

quam ob rem iubeam

Pa. Philocomasium

cccam
altero.
.

domi,

quam

in

j)roxumo

320 uidisse aibas te osculantem atque amplexantem

Sc.

cum

mirumst

lolio uictitare te
?

tam

uili tritico.

fo

Pa. quid iam

Sc. quia luscitiosu's.

Pa. uerbero, edepol

tu

quidem
ludis

caecus,
Sc.

non luscitiosu's. iiam illa (juidem quid, domi? Pa. domi hercle uero.

illae

domi.

Sc. abi,

me,
325 Pa.

Palaestrio.
?

tum mihi sunt manus

inquinatae.

Sc.

(|uidum

Pa.

quia ludo luto.

312
issa cod.,/oii. redc

corr. Rit&chl,

uani test alter

{cf.

313 interemat cst alter audatior cod. ad Asiii. 250, Curc. 438) suspecltiiit

314 vel mage

rius
//al.
:

irat cod.

iratis Caineradehis cod. quantum cod. (vii. 4) hic] est {iiinito st^ 315 iubent cod. {corr. B^) uidis cod. 316 tuam empsini uitam Lindeiitauii mutuam
:

318 non tu tibi Beiitlcy non iu et ibi cod. iil praetunc ari cod. corr. B'-) praeruncari vid. (num tute tibi B'^) qua eod. (corr. B^) Goetc, Sclioell 319 iubeat cod. (corr. B-) amplexante (5'^ ve/ amplcocantc 320 aleuas cod. (aiebas B'') 321 miruni P^^) {utriiin pro -ox- aii -ecs- incert.) cod. {corr. B'^) mirus oho cod. lolio codd. Fu/^eiitii serin. aiit. 13 ^^ P/ati/. Merc.') illam q. cod. 322 ueherbero cod. {corr. B") 323 ve/ caecifs (corr.D-) (m /ittera perperain adscripta est saepissiiitc per liaiic fa/>idniii illae sciipst ut in vv. 231, 297. 262, etc.) fort. quidemst {cf. 19) 325 Tum illafof/. ((/; 348) nam illam quidem eccam <7;vf/m/.s
ca
ipsi tui

tam

cod.

/?2

Tam

cod.

2*

II. iii

T.
!

MACCI PLAVTI
commutas
Sc. at
tibi.

5.S

Sc. uae capiti tuo

nisi

Pa. (tuo) istuc, Sceledre, promitto fore

oculos orationemque aliam

sed fores concrepuerunt nostrae.

ego

ilico

opseruo
fores

nam

qua hinc huc transire ea nescioquae Pa. quin domi eccam

nihil est
!

possit nisi recto ostio.

te,

Sceledre,

scelera 330

suscitant.

60 Sc. mihi ego uideo, mihi ego sapio, (mihi) ego credo pluru-

mum
me homo nemo
Pa.
deterrebit quin ea
sit

in his aedibus.

hic opsistam, ne inprudenti

meus

illic

homo

est,

huc ea se subrepsit mihi. deturbabo iam ego illum de

pugnaculis.
te fateare ?
vSc.

uin iam faciam uti stultiuidum

65 Pa.

age face.
oculis
Sc.
uti ?

335

neque

te

quicquam sapere corde neque

concubinam
?

uolo.

Pa. nemp'

tu istic ais esse erilem

Sc. atque

arguo

eam me

uidisse osculantem hic intus

cum

alieno uiro.
?

Pa. scin tu

nuUum commeatum

hinc esse a nobis

Sc.
scio.

Pa. neque solarium neque hortum

nisi

per

impluuium

340

Sc. scio.

70 Pa. quid

nunc

si

ea domist,

si

facio ut

eam

exire hinc

uideas

domo,
fores,

dignun

es uerberibus multis ?

Sc.

dignus.

Pa. serua istas

328 ilico {B) vcl 327 alia Gitictiis 326 tuo add. Cainerarms obserui (-uis Pco) cod, iPCD^ cod. (illas B-) obseruo Ital. 330 Quin Meriila Quem cod. (/>;-oQuein1) 329 hinc Ital. hic cod. suscitat cod. {corr. B^) quae Cainerariiis fut] que cod.~{c/. 245) deterrebit Klots detereuti 332 vcl med 331 mihi add. Pylades
ila
:

cod. {-ti

pro

-kV

sitea Mnellcr,

nam

sit

in liis {dnct.) displicct te

in

P^^\ Nieincvcrfort. recte 335 uim cod. 337 ais cod. ut {ita cod.) st. esse tu (oni. alii) tc f. Gocts 338 me esset cod. {corr. 5^) Camerarins as cod. {cf. 358) uidisset cod. Camcrariiis ne cod. 339 ^sset cod. {corr. B") domi cod. trai. Acidaliiis 341 hinc exire cod.
his
sit

B'

ut <om.

MILES GLORIOSVS
ne
tibi clani se

II. iii

suplcrducal islinc ut([uc luic transeat.

ita tacere.

Sc. consilium cst

Pa. pede ego iam illam huc

tiJDi

sistam in

uiam.
uiderim

345 Sc.

agedum ergo
illic faciat,

face.

uolo scire utrum egon id (juod uidi

an

quod facturum dicil, ul ea sit domi. nam egoquidem meos oculos habeo nec rogo utendos
illi

75
foris.

sed hic

subparasitatur semper, hic eae proxumust,

primus ad cibum uocatur, primo puhiientum datur

350

nam

ilUc noster est fortasse circiter

illic

triennium

neque quoiquam cjuam sed ego hoc quod ago,

sic

in nostra meliust

famulo famiUa. 80

id

me

agere oportet, hoc opseruare

(jstium.

opsistam.

hac quidem pol certo uerba mihi

numquam
dabunt.

PALAE

T R

P H

L O C O
S

.'^

l\ M

iv

S CE LED R V
P.\.

Praecepta facito ut memineris.

subdula.

Ph. lotiens monere

mirumst.
Ph. cedo uel decem,

355

Pa. at metuo ut

sati'

sis

edocebo

age

minime malas nunciam

Pa. quid ais

ut sint malae,
insiste in

mihi solae (juod supcrfit.

;

dolos

ego aps

te.

procul

re-

cedam.
tu,

Sceledre

Sc.

hanc rem gero.

auris,

habeo
extra

loquere ([uiduis.

Pa. credo ego istoc exempUj

tibi

esse

pereundum

portam,
inuitam P acccdlt A 345 ^A, pedc Adciii/iiis-.pcdescod. B^ P 3^8 ca P ego P 347 roga utendi [^P^^) vcl rogat utcndc (illi codd.) iUi 351 '''' quoiif|iiam quam 350 fortasset P vf-o'''- B-^ 355 354 tollcs P LL proll vi. 1) in om. P 352 quid P sola equo P 3SI P'acs(rioni 356MeminiP utow. ^ P as [cf. 337) 359 35^ ais] iam nunc P Irihwt P .1 n. l. essc percundum exemplo \^') nn extemplo ^PCDfi^; uueri. P Uellu codd. A, portam extra pertundum A, eundum codd. Gell.j
;
1


II.

iv

T.

MACCI PLAVTI
quom
quis

dispessis manibus, patibulum

habebis.

Sc.

quamnam
ob rem
I

360

Pa. respicedum ad laeuam

illaec

est

mulier

Sc.

pro di inmortales,
eri

concubinast haec quidem!

Pa. mihi cjuoque pol

ita

uidetur.
10

age nunciam, quando lubet

Sc.

quid agam

Pa. perire propera.

Ph. ubi

iste

est

bonu' seruos qui probri

me maxumi

inno-

centem
falso insimulauit?

Pa.

em

tibi

hic mihi dixit tibi quae 365

dixi.

Ph. tun
Pa. ac

me
cum

uidisse

in

proxumo

hic,

sceleste,

ais

oscu?

lantem
alieno adulescentulo dixit.
Sc.
dixi

hercle
uero.

15

Ph. tun

me

uidisti?

Sc. atque his

quidem hercle
Sc.

oculis

Ph. carebis, credo,

qui plus uident

quam quod

uident.

numquam

hercle

deterrebor

quin uiderim id quod uiderim.

Ph. ego stuha

et niora

370

multum
quae cum hoc insano
Sc. noli minitari
20 ibi
:

fabuler,

scio

quem pol ego capitis perdam. crucem futuram mihi sepulcrum ;

pater, auos, proauos, abauos.

mei maiores sunt

:

siti,

esse eimduni actutum si extra portam est \coiiflatiiin 15, 15, 4 ex diipUci lcctione esse pereundum et eundum actutumst vix oiticiit ex eundum actutum sc(ilicet), ^hssa in pereundum) 360 dispessis testatur Gclliiis habebis] dispersis dispensis uidetis A 361 illaec quis est Bot/ie, naiii spondeiis in fine hciiiistic/iii displicct (peripc 363 peripe {pio perire) propere ut vid. propero Z?', peri perpropere P^^^B-) 364 est (e) oiii. probri] prodit maxume {pro probi cp. ad 223) 365 in;
:

stimulauit

A
366

m.

id dixit

Ph.

tibi

quem

d.

(PCD)

tun-] tute

hercle om,
fort. recte

crtbro (sedc/. Langeii

o;_ ais

dixit (fi^) vel dixti

A
'

(pio crebo) Beitraege,^ p. 6[)

368 tune (oiii. me) 371 fabulem (-let B^) 373 sunt maloris

A P A

MILES GLORIOSVS
non possunt mihi
cxit

II.

iv

niinaciis tuis hisce oculi ecfodiri.

375 sed paucis ucrbis te uolo, Palaestrio.

opsecro, unde

haec

huc

Ta. und' nisi

nimi'

mirumst facinus
certo

domo? Sc. domo? \\\. me uiden ? Sc. te uideo. quo modo haec hinc huc transire
potuit;
ullus
25

nam

neque solariumst apud nos neque hortus

nisi clatrata
;

neque fenstra

nam

certe ego te hic intus uidi.

?

380 Pa. pergin, sceleste, intendere hanc arguere

Ph. ecastor
ergo

mi hau falsum euenit somnium quod noctu hac somniaui.

Pa. quid
somnia[ui]sti
?

Ph. ego eloquar.

sed

amabo
30
;

aduortite

animum.

hac nocte

in

somnis mea soror geminast germana uisa

385

390

Ephesum cum suo amatore (luodam ambo hospitio huc in proxumum mihi deuortisse uisi. Pa. Palaestrionis somnium narratur. perge porro. Ph. ego laeta uisa quia soror uenisset, propter eandem suspicionem maxumam sum uisa sustinere. nam arguere in somnis me meus mihi familiaris uisust me cum alieno adulescentulo, quasi nunc tu, esse osculatam, quom illa osculata mea soror gemina esset suompte amicum.
uenisse Athenis in
i

35

tbdiri P oculis AB^ minis A 374 mihi possunt AP^^ linc iianspoiii unde in initio seqtieutis versits 375 o- [te] -^ {cf. Class. Rev. 6, 404) 376 hac huc P: haec (oiii. huc A. foit. domo Sc. domo ? altera lectio opsecro te, Unde exit {praes.) haec Pa. me] domo modo me A 377 nimis] nis \D) vel nisi {BC)

AP

{]pio

niis,

/.

e.

nimis)
certo

miserum
fO(/</.

est
oiii.

hic
..-i

{oiit.

huc)

potueritP
taiiits
:

379 fenestra

nisi]

neque

clatrata Scit-

clarata coc/d.

[pro -niet ?) 382 381 eueniat aduortit (B^) vcl aduortito P^^^B') P 383 gemina et P^^) vd suo] eo ( antiqna forina 385 gemina {B) 384 quom deuortiS 'i.e. hospitium ei Ritschl: et A (T pro I) hi Plurinta apitd haiic fabtilain -isse) ttt vid. (-tis B^, -ti sunt P<-D/3-'
(-re et

Pc^B-)

ego

P
:

h-c

A P
]

380 intenderct

A P

ciiismodi coiiiractioiiuni vestigia 386 Palaestrionis Doiisa palacstrioni codd. {scq. s) 389 me familiaris meus mihi uisus est nunc tu es ausculatam (v. 3) 390 nunc est osculatam esse iit vid. suompte (-uum-) ctiain 391 ausculta AB^ ipro ausculata) (sumptu B\ suum P"-^)
:

II.

iv
id

T.

MACCI PLAVTI
expetunt quae
in

me

insimulatam perperam falsum esse somniaui.

40 Pa. satin

eadem

uigilanti

somnis uisa

memoras ?
eu hercle praesens somniiim
!

abi intro et comprecare.

395

45

narrandum ego istuc militi censebo. Ph. facere certumst, neque me quidem patiar probri falso inpune insimulatam. Sc. timeo quid rerum gesserim, ita dorsus totus prurit. Pa. scin te periisse ? Sc. nunc quidem domi certost. certa
res est

nunc nostrum opseruare

ut ad id

ostiiim, ubi ubist.

Pa.

at,

Sceledre,

quaeso,

exemplum somnium quam simile somniauit atque ut tu suspicatus es eam uidisse osculantem Sc. nescio quid credam egomet mihi iam, ita quod
:

400

uidisse

credo
so

me

id

iam non uidisse

arbitror.

Pa. ne tu hercle sero,

opinor,

resipisces

si

ad erum haec

res

prius praeuenit,

peribis

pulchre.
Sc.

nunc

Pa.

demum experior mi ob oculos caHginem opstitisse. dudum edepol planumst id quidem, quae hic usque
fuerit intus.

405

Sc. nihil
.S5

habeo

certi

quid loquar

non

uidi

eam,

etsi uidi.

Pa. ne tu edepol stultitia tua nos paene perdidisti

392 id (it cliaiii P til vid. (itcm B\ ita I^^B''') 393 iiigilantis P praesentsoinnium iit vid. perdent somnium B^, 394 heus P praesentia omnia P^^^B") {i.c. probi, vnlgaris proui P 396 fornid) (prout B^, prodi PCDB-) 398 num A 397 gesserit P 400 quam ^qua') 399 o. ubisset (ubi isset P^^B^) P {pro o. ubi siet ?) cfiaiit P ut vid. ^quia B, quasi PCDB-) 401 es 0111. A 402 o))i. P arbitri (S') w/arbitraris (P^B"^) 403 id iam] eam P vcl vcl polius arbitf ii. c. -xov) P h. opinor obsecro {pro sero) P deuenerit opino 404 respicis si {P^^^B'-) vel resipisci (5') P A [ob oculosl (e.x 405) preuenit P ut vid. (creuerit B\ peruenit pcDgi'-) {e.v 404) peruis {corr. B^) 405 mi] prius hinc P opligisse P ut vid. 407-66 406 planum hic q. P tkest A uideam cod. 408 nostra 407 uidi eam Caincrariits

(nos B-)

p.

perdvdit cod.

corr. Caiiio-ariiis

MILES (n.ORIOSVS
dum
te fidelom faoere ero uoluisti, ap.sumptu'.s paene.

II.

iv

410 sed fores uicini proxumi crepuerunt.

1*

contici.scam.

OCOM

.\

V
.\

M
E
S

SCK T R
1

I. li

U KV

PA
Ph. Inde ignem
gratisque
in

uram, ut Ephesiae Dianae laeta laudes

ut Arabico fumificem odore amoene,

agam eique
in locis

quom me
41
5

Neptuniis templisque turbulentis

seruauit, saeuis fluctibus ubi Sc.

sum

adflictata

multum.
5

Palaestrio, o Palaestrio

Pa. o Sceledre, Sceledre, quid

uis?

muHer, quae hinc exit modo, estne erilis concubina Philocomasium an non est ea ? Pa. hercle opinor, ea uidetur. sed facinus mirum est quo modo haec hinc huc transire
Sc. haec
potuit,
si

quidem

east.

Sc. an dubium

tibi

est

eam
istuc

esse hanc

Pa. ea uidetur.

420 Sc. adeamus,

appellemus.

heus,

quid

est,

Philo- 10
?

comasium
ciuid tibi istic in istisce

aedibus debetur, quid negotist

Pa.

quid nunc taces?

tecum loquor.

immo

edepol tute

tecum

nam haec

nihil respondet.

Sc. te adloquor,

uiti

probrique
plena,

425 Sc.

Ph. quicum quae circum uicinos uagas. quicum nisi tecum ? Ph. quis tu homo es aut mecum
tu fablilare ?

15

Sc.

me

rogas? hem,

(^ui

sim

quid est negoti ? IMl quin ego hoc

rogem quod nesciam

411 lacta Parcus
:

4>3 quo'" L<^^ q"' op.no 418 ''atc hic 49 tibi (P^D) ,, ,d fi) nunc tr. potuerit cod. corr. Ritsrhl 421 in istisce Seyffcrt insce B^) vel in an id tibi incert. cod. 423 niliil [est] respondit cod. cst dcl. tS) v'V- 3) hisce (PCD B- cod. ' fpro probiprobiique codd. NoniU^l propinque cod adloquarS quae 426 hem] homo Acidahus que-) 425 negotist Ritschl
lata (latas PCD.5-') rod.
?)
:

cod. (pro

qnm,
:

scq.

m.

quae

/?-'

417

^'-v

n.

PCD

'

II.

V
Pa. quis ego

T.

MACCI PLAVTI
hunc ignoras
?

sum

igitur, si

Ph. mihi odiosus, quisquis es,

ct

tu

et

hic.

Sc.

non nos nouisti?

Sc.

Ph. neutrum.

Sc.

Pa. quid metuis

metuo maxume, enim ne (nos) nosmet perdiderimus

uspiam
;

20

nam nec

te

neque

me

nouisse

ait

haec.

Pa. persectari hic 430

uolo,

Sceledre, nos nostri

an aUeni simus, ne

dum

quispiam
quaeris

nos uicinorum inprudentis aliquis immutauerit.

Sc. certe

equidem noster sum.

heus,

Pa. et pol ego.

tu,

mulier,

malum.
te
in-

tibi

ego dico,

Philocomasium

Ph. quae

temperiae tenent
25

qui

me perperam
nomen
?

perplexo nomine appelles

?

Pa. eho

435

quis igitur uocare

Ph. Diceae

nomen

est.

Sc. iniuria's,
;

falsum

possidere, Philocomasium, postulas

hiKaia, et

a8tKos es tu,

non
Sc.

meo

ero facis iniuriam.

Ph, egone

tu(ne).

Ph. quae heri Athenis Ephesum adueni uesperi

Atheniensi
?

30

cum

meo

amatore,

adulescente

Pa.

dic 440

mihi,

quid hic

tibi in

Epheso

est negoti ?

Ph. geminam germa-

nam meam
hic

sororem esse indaudiui,

eam

ueni

quaesitum.

Sc.
es.

mala
Ph.

immo

ecastor stulta
:

multum quae uobiscum

cod.
.

fabuler.

428 Pa. 429 nos add. Rcis 431 x\g c\&m Botlie 430 hic] /or^. hac 433 quaeres cod. 436 Dicaeae (AiKaiq) Spengcl [iiieliiis -ce-, /// prehendo iniuria Glycerae Parens dicerecorf. pio praehendo cf.v. 808) 438 a dice testu non est (e) cod. {cf. Isid. etyiii. 5, 26, 10) 'AyXvnfjS es tu, non yXvKtia et Ha&pcr corr. Spengel dicat ei et cod. non del. Ital. 442 [non] facis cod. 439 ne add. Ritsclil uenio B^ inaudiui id vid. cod. {B^ 11. I.) 443 etcastor B^ fabulem cod.'cf. ^li^-foii. rectc (corr. B-)
[tu] hunc 427 hunc Pylades metuo Ribbcck {et in 429 Sc. quid
(]

pro

hiiiic tu)

Pa. enim)

'

'

'

MILES GLORIOSVS
abeo.
Sc. abire

II.

non sinam

te.

Vu.

niitte.

Sc. nianufestaria's.

445

non omitto.
nisi

Ph. at iam crepabunt

Sc.
(luid,

niihi nianus,

malae

tibi,

35

nie

omittis.

malum, astas? quin

retines

altrinsecus?

Pa.

nil

an

ista

moror negotiosum mihi esse tergum. qui scio non sit Philocomasium atque alia eius similis siet?

Ph. mittis

me an non
ibis,

mittis ?

Sc.

immo

ui

atque inuitam
ingratiis,

450

nisi

uoluntate

rapiam

te

domum.

Ph. hosticum hoc 40

mihi

domiciHum

est,

Athenis domus

est atcjue erus

ego istam

domum
neque moror neque uos
Sc.
tjui

humines

sitis

noui neque
das

scio.

lege agito

te

nusquam

mittanij

nisi

firmatam
fidem

te

huC;

si

omiscro, intro ituram.

Ph.

ui

me

cogis, quis-

quis

es.

455 do lidem,
Sc.

si

omittis, isto nie intro ituram

!

quo

iubes.

45

ecce omitto

Ph.

at

ego abeo missa.

Sc.

muHebri
fecit fide.

Pa. Sceledre, manibus amisisti praedam.

tam

east

quam
potis

nostra eriHs concubina.

Sc. quid faciam
?

uin tu facere hoc strenue

Pa. ecfer mihi machaerani huc intus.

Sc. quid facies ea ?

460 Pa. intro

rumpam
:

recta in aedis

quenKjue

liic

intus uidero
:

:,o

445 iam cr. mihi Bo//ie 444 m. es Ri/^c/i/ m. rcs est cod. (v. 3^ iam cr. citm mihi /// iiiai,!^. oddi/o, 11/ vid. cod. (mihi aii/c iam B, oiii. qui detencs (-tin- F-^) ccd. PtD) ^46 quin retines Pyladcs vcl sit (^i/u cod.) 449 quid te tenes B-) 448 vel istaec uita cod. inuitam I/nl. 450 uoluntatc ibis Caiiicrarius uoluplate cod. (ost-) hostium 45' ^st hosticum Li/ysiiis (-em B ibi cod. Atticis Lco -Sc. at crus <hic> Ri/sclil domicilium P^^,for/. rec/e feci (fi') w/ fecisti 456 vcl?.\. mul. 452 q. s. h. Giiic/iis east (pzT>B-) cod. egisti Scyffcrt 457 Sceledre <e) Flcckeisfii quam potis Cainerariiis ea sique ampotis cod. yW. i, p. 20)
:


II.

T.

MACCI PLAVTI
eum
ego optruncabo extempulo.

cum Philocomasio
Sc.

osculantem,

uisanest ea esse?

Pa.

immo

edepol plane

east.

Sc.

sed quo
dissimulabat
!

modo
iam
erit.

Pa. abi,

machaeram huc

ecfer.

Sc.

faxo hic

Pa. neque eques neque pedes profectost quisquani tanla

audacia
55 qui

aeque

faciat confidenter

quicquam quam mulier

facit.

465

ut utrubique orationem docte diuisit suam,

ut subUnitur os custodi cauto, conseruo

nimi' beat

meo

quod commeatus

transtinet trans parieteni

Sc. heus, Palaestrio,

machaera

nihil opust.

Pa. quid iam aut quid est

? ?
?

60 Sc.

domi eccam erilem concubinam.

tibi

Pa. quid,
Sc.

domi

470

in lecto cubat.

Pa. edepol ne tu
Sc. quid

malam rem

repperisti, ut praedicas.

iam?

Pa. quia hanc attingere ausu's mulierem

hinc ex proxumo.
Sc.

magis hercle

metuo.

Pa. sed

numquam quisquam
faciet

quin soror

istaec

sit

gemina huius
si

65 Sc.

id

quidem palam
ut perirem,
:

est

eam pol tu osculantem hic uideras. eam esse, ut dicis; quid propius fuit
?

475

quam

elocutus essem ero

Pa. ergo,
loqui.

si

sapis,

mussitabis

plus oportet scire seruom

te,

quam

ego abeo a

ne quid tecum

consili

commisceam,
:

mulieris 461 obstriincabo \me'] B^ 465 mulier facit Lticlis taciunt cod. diuisit suam Liic. 466 ductae cod. (coyr. B'-) vi.v ducit in Mitelley. diuit uttuam {P^^) vel du it intuam (5') cod. cuuiam subl. osl subliniturus {cort: B'^) 467 acccdil (custodi ut B-) stodiit 469 aut quid est] haud quid [opus] est 472 hinc cxl hic in 474 ista sit 473 qui germana pio It, /. e. Idj 476 locutus 478 475 Et
:

a om.

MILKS OLORIOSVS
atque apud hunc ero uicinum
;

II.

tuae mihi turbae non placcnt.

:

480 eru'

si

ucniet,

si

me

quaeret, hic ero

S

hinc

me
M

arcessito.-

70

SC K
Sc.

I,

K D R V
ille

PER
erili

P L KCT O

K X V S

vi

Satin abiit

neque

negotio

non seruitutem seruiat? quidem hic nunc intus est in acdibus, nam egomet cubantem eam modo offendi donii. 485 certum est nunc opseruationi operam dare. Pk. non hercle hisce homines me marem, sed fcminam
plus curat, quasi
certo
illa

uicini rentur esse serui militis

ita

me

kidificant.

quae

heri

meamne hic inuitam hospitam, huc Athenis cum hospite aduenit meo,
et ludificatam,
!

490 tractatam

ingenuam

et

hberam

10

Sc. perii hercle

hic

ad

me

recta habet rectam uiam.

metuo illaec mihi res ne malo magno fuat, quantum hunc audiui facere uerborum senem. tun, Sceledre, hic, scelerum Pe. accedam ad hominem.
caput,

495 meani lildificauisti hospitam ante aedis modo ? Pe. ego auscultem Sc. uicine, ausculta quaeso.
Sc.

"6
tibi ?

[exjpurgare uolo me.

Pe. tun ted e.xpurges mihi,

?

qui facinus tantum tamque indignum feceris

an quia latrocinamini, arbitramini

500 quiduis licere facere uobis, uerbero
Sc.
?

20

licetne

1'k.

at ita

me

di deaeciue cMiines

ament

hinc] liic 480 quaerit P piu -rL-t ?; 479 ero oiii. 481 erile negotium codd. (i. 9,', fort. irc/e, qiiaiKjiiam ueqiie erile eri rcm, negotium Rcdslob {Litcr. CciitralU. iiequc erile negot- placet 482 scruitutc codd. 1895, p. 1762-: cri hilo negotium Lco offen484 ego et cubantem ea domo 483 quidem illa hospi inuita {cf. 490') dain 488 mea fme C) mane
:

iit

vid.

491 r. h. recta uia h'bera 497 c.x ifort. cx E. iwta pcrsoiiac, ortiim) sechtsi, naiii expiirgar' vix fereiidinii, iicqtie cxpurtc ita codd.) cxpuriges {del. mihi) Expurigare garc uolo placet Ritscld 501-38 deest
'
. .

P P

ii.c.

hospitam?)

490

tractata et hidificata

ingcnua ct


II.

vi
nisi

T.

MACCI PLAVTI
te

mihi supplicium uirgarum de

datur

25

30

longum diutinumque, a mani ad uesperum, quod meas confregisti imbricis et tegulas^ ibi dum condignam te sectatu's simiam, quodque inde inspectauisti meum apud me hospitem amplexum amicam, quom osculabatur, suam, quodq' concubinam erilem insimulare ausus es probri pudicam meque summi flagiti, tum quod tractauisti hospitam ante aedis meas nisi mihi suppHcium stimuleum de (te) datur, dedecoris pleniorem erum faciam tuom quam magno uento plenumst undarum mare.
:

505

510

Sc. ita
35

sum

coactus, Periplectomene; ut nesciam

utrum

me

(ex)postulare priu'

tecum aequiustistast,

515

nisi (si) istaec

non

est

haec neque (haec)

uidetur aequius
:

mihi

med

expurgare haec

tibi

sicut etiam
itast ista

nunc nescio quid uiderim

est.

huiius simiUs nostrai tua,

40 siquidem

non eadem
?

Pe. uise ad

me

intro,

iam

scies.

520

Sc. Hcetne

Pe. quin

te

iubeo

et placide noscita.

Sc. ita facere

certum

est.

Pe. heus, Philocomasium, cito

transcurre curriculo ad nos, ita negotiumst.

post,

quando

exierit Sceledrus a nobis, cito

45 transcurrito ad uos

rusum curriculo domum.

infuscauerit.
foris.

525

nunc pol ego metuo ne quid si hic non uidebit muHerem

aperitur

503 longumque Luc. Mtieller, ciii diu502 uirgeum Gnietits diutinum usque Rcdslob tinum displicet 505 sectaris codd. 510 meam Seivii ad Georg. 4, 296 507 amplexam Bct/ie te ndd. Laiiiliiiiiis Leo 513 511 mihi Lainbiiiiis t\hi cod. aequiost nii aequomst uentum cod. {corr. B'^) 515 exp. Ritschl P/iil. 26. 29O iiicert. P (aequumst P^d^ aequo sit B^) {c/. Joiirii. utrum me postulare prius (ut satis duis, an ueniam ut des orarc) liaec add. 516 si add. Acidaliiis tecum aequom siet f?) Lco 521 quin Ritschl 517 vel me {ita P^^B- mea /^') expurigare (ei) Ritschl {cf. Sjogreii Part. Copiil.' et] Lipsitis: [ne]quin cod. negotiis cod. (-tiust B'-') 523 transcurrcrc cod. (corr. B'') P- 85^ ^'21 fobis cod. corr. B'-) {E pro R)
:
:

'


MILES GLORIOSVS
Sc.
IT.

vi

pro di inmortales

similiorem

muHerem
sit

529-30 magi'que eandem, ut pote quae non

eadem, non reor

deos

fiicere possc.
?

Pk. quid nunc?

eanest
?

Sc.

commcrui malum. 50
non
est ea.

Pe. quid igitur

Sc.

etsi east,

Pe. uidistin istam

Sc.

uidi et illam et hospitem

complexam atque osculantem.

535 Pe. uin scire plane
?

Pe. eanest?

Sc.

nescio.

Sc. cupio.

Pe. abi intro ad uos

Sc. licet,

domum.
55

continuo, uide sitne istaec uostra intus.

pulchre admonuisti.
Pe.

iam ego ad

te exibo foras.

numquam
eccum

edepol
et

hominem quemquam
Sc.

ludificarier

magis facete uidi

540 sed

magi' miris modis.

egreditur.

Periplectomene,

te

opsecro
60
inscitiac

per deos atque homines perque stultitiam

meam

perque tua genua

Pe. quid opsecras

meae
545

et stultitiae ignoscas.

me ? Sc. nunc demum scio

nie fuisse excordem, caecum, incogitabilem.

nam Philocomasium eccam

uidistin

intus.

Pe. (^uid nunc, furcifcr

Sc.
et

ambas ? Sc. uidi. Pe. erum exhibeas uolo. meruisse equidem me maxumum fateor malum
;

65

550

me hospitae aio iniuriam meam esse erilem concubinam censui, quoi me custodem crus addidit milcs meus. nam ex uno puteo similior numquam potis
tuae fecisse

sed

aqua aquai sumi quam haec

529, 530 no
sit

est atcjuc ista hospita.

reo cocL {corr. B-] 53 aest cod. {corr. B^) 533 cod. luceii. {B) an iam ^/>willam ?,

cod.

{corr.

conmcru
istam]

cod. (corr.

B-)
iP'^'^)
ait

B' 532

etsi

iifriiiii

istam

eam

abit cod. {corr. 535 uim cod. {coir. B^) 534 complexum Acidaliiis iv. 3 B-) 536 uostra Bof/ic [domum] uostra cod. {cxv.525; vel magc m. 539 acccdit A [si] iam cod. (iv. 3 537 iam Ifal. 54= gea P ^pio gCa. t.e. gcnua 541 stultitia mea P ^corr. B-) 544 cxcordc P uorr B^ 543 dcmum] dem P {corr. B') i. 4 54^ \ idisti P 545 quis nunc P ycorr. B-) {pro quinnunc /^ 548 fccissct P <w/-. faciorP 547 equidem me] tequideme 551^^0/(^0/7. alo iniuria /'^fom F^ hospitiae^ B-") r? pro \\o) potest A 552 ^^^A atquam P pro acqua. JB^ acque --/'/>" aquai i-ae; J;"'""^''' vnigari foriiia) {corr. B') atquem histham '/. e. istam ;// vid. P con: B ) {corr. B"^
:

<

IT. vi

r.

MACCI PLAVTI
per impluuium

et nie
fateor.

despexe ad

te

tuom
?

Pe. quidni fateare ego quod uiderim

et ibi

osculantem

meum

hospitem

cum

ista

hospita

555

75 uidisti ?

Sc. uidi (qur

negem quod uiderim?),

80

me uidisse censui. me hominem esse omnium minimi preti, si ego me sciente paterer uicino meo eam fferi apud me tam insignite iniuriam ? Sc. nunc demum a me insipienter factum esse arbitror quom rem cognosco at non malitiose tamen feci. Pk. immo indigne nam hominem seruom suos
sed Philocomasium
Pe. ratu'n
istic
;

560

domitos habere oportet oculos

orationemque.
Sc. ego(ne)
si

et

post

manus hunc diem

565

85 muttiuero, etiam

quod egomet
:

certo sciam,
;

dato excruciandum me egomet me dedam tibi nunc hoc mi ignosce quaeso. Pe. uincam animum meum,

ne malitiose factum id esse aps

te arbitrer.

ignoscam

tibi istuc.
si

Sc. at tibi di faciant

te di

bene

570

90 Pe. ne tu hercle,

ament^ Hnguam comprimes,

posthac etiam illud quod scies nesciueris

nec uideris quod uideris.

ita

Sc.

bene me mones,
?

facere certum est.

sed satine oratu's

Pe. abi.

Sc.

numquid nunc

aliud

me

uis?

Pe. ne

me

noueris.

575

fatear et ego 554 ni] nunc \e.\.'\P{&\. idritiuqiie dcl. B''' uidefateare ergo v/.v fatcaris ego rit P(ro;-r. ^'^) 557 uidisset P(ro;v-. i?'-) 555, 556 o;;/. Pfiii. 11) minimum Pi^corr. B-) praetei tit vid. 558 me istic 559 scientem patere P(for/'. B-') 560 eam] emP{corr. B-) {vi.v atttiqiia /oi'nt:i) itam iniuria (corr. B-) insignitam {cf. 569)

553 meo

despexi

P
:

{corr.

B^)

561 a
arbitro
:

me

Ital.

me

[tam]

{cf.

v.

560)

me

P P

{om. a) seruo

P^d

fort.

recte

565 huc {corr. B-) 566 ego mes {B^) vcl ego me (PCD) p (forr. B-) scio A 567 dato excruciatum me ego medidam (egomet dedam B'^) tibi P (pro -scl) (ignoscas Z?-) 568 ignoscam 569 malitiosum A {cf. 560^ (add. B^) 570 di oiti. 57 r 1^\ A amant P'^'1' conprimis P 571-2 vcl sic disfttigue compr. posthnc, et. 572 post haec 574 ita pacerc 573 nec] ne {corr. B-) certum esset fest B') satine oratus abit P
icorr. B'^)

seruos

563 homine

{corr.

B'-)

suo

P {corr.

B'')


MILES (ILORIOSVS
Sc. dedit hic mihi uerba.
fecit

; :

II.

vi

(luani

benigne gratiam

^5

ne iratus esset

scio quani reni gerat

ut, niiles

quoni extemplo a foro adueniat

domum,
scio.

domi comprehendar. 580 me habent uenalem

una
:

hic et Palaestrio

sensi et

iam dudum

numquam nam iam ahquo aufugiam et nie occultabo aliquot dum haec consilescunt turbae atque irae leniunt. nam uni satis populo inpio merui mali.
585

hercle ex ista nassa ego hodie escam petam

dies,

'oo

uerum tamendem quidquid

Pe. ilHc hinc apscessit.

est,

ibo hinc

domum.
'05

sat

edepol certo scio

:

occisam saepe sapere plus multo suem

quoin id adimatur ne id quod uidit uiderit? nam illius oculi atque aures atque opinio usque adhuc actum est probe 590 transfugere ad nos.

nimium festiuam mulier operam praehibuit. redeo in senatum rusum nam Palaestrio
;

no
foris

domi nunc apud me

595 -tibo intro, ne,

est,

Sceledrus nunc autemst

frequens senatus poterit

nunc

haberier.
sortitae fuantt.

dum

apsum, multae

P^D) p {con: B"^) 577 socios qua (so dos qua 576 gratia P 582 hod. capetam P 581 massa P 579 comprehendatP 5' uni
[aut] aliquot

584 583 leuiunt B'') (iv. 3) hic P {corr. B-) 585 tamen deme (i. e. de me ^) P 59 quod in P (quod ei B-) S88 quoin id EMeck quin id A 591 festiuam Guhehmus actum] tum A fcorr. B"-) adhunc peribunt P 592 senatu ^ opera festiua cocicf. ^^^'.^u* ap. me pot. n hab. tiirbatiinP, freq. sen. scel. n. autem foras dom. n.

P {corr.

nunc

(iv q) septenar.

) S9S ibol/or/. i: vixdelend. (intro multi (multis B") sortito fuam multae sortitae fjat alter sorti defuat Leo
'

introco

vi.v troc/,.

III.

T.

MACCI PLAVTI

ACTVS
III.
i

III

Periplectomenvs Palaestrio Plevsicles

Pa. Cohibete intra limen etiam uos parumper, Pleusicles,
sinite

me

priu' perspectare,

concilium quod habere uolumus.

ne uspiam insidiae sient nam opus est nunc tuto

loco

unde inimicus ne quis nostri spolia capiat consih'. nam bene consultum inconsultumst, si id inimicis usuist, neque potest quin, si id inimicis usuist, opsit tibi nam bene (consultum) consiHum surrupitur saepissume,
;

600

si

minu'

cum
si

cura aut cautela locu' loquendi lectus

resciuere inimici

est.

quippe
10

qui,
tibi

consihum tuom,
et constringunt

tuopte

consiHo occludunt

Hnguam

manus

605

atque eadem quae

ilHs uoluisti facere, ihi faciunt tibi.

sed speculabor nequis aut hinc aut ab laeua aut a dextera

nostro consiHo uenator adsit
steriHs hinc prospectus
15

cum

auritis plagis.

euocabo.

usque ad ultumamst plateam probe. heus Periplectomene et Pleusicles, progredimini 610

!

Pe. ecce nos

tibi

oboedientes.

Pa. facilest imperium in

bonis.

sed uolo

scire,

eodem consiHo quod

.

intus meditati

sumus

597 perspectari PCD prospectare B 598 nunc oin. 599 nequi A nostris (-ra B^^ P ut vid. captat A (T pro I) scquitnr tn unde inimicus nequis nostra spolia capiat auribus {haec atit retractatoris stmt ant e.v tina ghssa auribus orta^ 600 est oin. inimicis usuist Ritschl jnimjcusuist A inimicis usus 601 quin si id qui nisi P tibi Andaliits mihi (A n. /.) 6oa, 603 retrndatoris cssc crcdit Weise 602 consultum add. Bothe (iii. i) 603 aut ratalisros P (v. 9, i) lectum (?-us 5') 604 quippe qui Tyrrell quippe hi A quippe scire siuere (i. 5) suu-n P 606 illi om. P (?/>ro faciunt i) 607 nequis suspectum {A n. 1.) aut hincl hinc Studeiuimd (etiam A T) aut "^cd ab la' ].' a 1. auta d.] aut d. B 609 ultumam plateamstP (c/. Merc. 330) 612-80 deest A

'

'

MILES GLORIOSVS
gerimus rcm
?

III.

Pk. magis non potest esse ad rem

Pa.

utibile.

limmot
mihi
?

(luid tibi, Plcusicles

Pl. quodn' uobis placeat, displiccat

615 quis

homo
pol

sit

magis meu' quam tu's?

facere.

Pa. loquere lepide 20

et

commode.

Pe.

ita

dccct hunc

Pi..

at

hoc

me

facinus

meumque
Pl.

cor corpusque cruciat.

miserum macerat Pe. quid id est quod

cruciat
?

cedo.

me
te

tibi istiic aetatis

homini facinora puerilia

obicere neque te decora neque tuis uirtutibus

620 ea

expetere ex opibus
ire

summis mei honoris

gratia

25

mihique amanti

opitulatum atque ea te facere facinora

istaec aetas fugere facta magi' quam sectari solet eam pudet me tibi in senecta obicere sollicitudinem. Pa. nouo modo tu homo amas, siquidem te quicquam quod

quae

faxis

pudet

625 nihil amas, umbra es amantis magi' quam amator, Pleusicles. 30 Pl. hancine aetatem exercere mei amoris gratia ? Pe. quid ais tu ? itane tibi ego uideor oppido Accherunticus ?

tam

capularis ?

tamne

tibi

diu uideor uitam uiuere

nam equidem hau sum annos

natus praeter quinquaginta

et (juattuof,

630 clare oculis uideo, pernix sum pedibus, manibus mobilis. Pa. si albicapillus hic, uidetur neutiquam ab ingenio senex.

35

immo in mitiov. 614 Pcn 613 ad rem non potest esse P^d 6i6 hvLncItal. hanc roa'. imo) scri/t. competui. per modo ( fort. 617 cedo Camerarius ced P miseram B\ unde misere Boilie 620 A 619 o. atque 5', ttnde o. ac neque Ribbeck ut vid. mei Pylades mihi cod. {J>ro ex Bothe [te] ex cod. (ii. a) Riiscid vtl sic frorr. iJ^ 624 taxis corf. 622, 625 w/ mage mi?) 625 amantis Niemeyer: amantum pudet. distingue amas 626 mei Ital. me cod. pro med^ (mci)me cod. {cf. 253, 385) Aonn 4 627 tu itane] totam pro tu ? tam;) codd. Lindemann 629 628 tamine cod. (antiquafortftal) uitam Cameranus uita cod. 630 manibus pedibusrorf.: trai. natus annos <ro^.: trai. Camerarius inx senexst 631 ab codd. Nonii g ibi cod. Guietus (ii. I, p. 37)
.
:

III.

T,

MACCI PLAVTI
sibi

inest in

hoc emussitata sua

ingenua indoles.

Pl. pol id

40

quidem experior ita esse ut praedicas, Palaestrio nam benignitas quidem huiius oppido adulescentuHst. Pe. immo, hospes, magi' quom periclum facies, magi' nosces 635

meam
comitatem erga
Pe. ut apud te
te

amantem.

Pl. quid opus nota noscere

-titast foris
:

?
;

exemplum experiundi habeas, ne

nam
et

nisi

qui ipse amauit aegre amantis ingenium inspicit

45

nequedum

ego amoris aUquantum habeo umorisque etiam in corpore 639-40 exarui ex amoenis rebus et uoluptariis.

uel cauillator facetus uel conuiua

item ero neque ego oblocutor

commodus sum alteri in conuiuio

conuiuas

incommoditate apstinere

me apud

commodo
645
est oratio
:

commemini
io et

et

meam

orationis iustam partem persequi

meam

partem itidem tacere,

quom aHena

minime
post

sputator, screator sum, itidem

Ephesi sum natus, non enim in ApuHs

minime mucidus non sum

;

Animula.
Pa. o lepidum semisenem,
si

quas memorat uirtutes habet,

!

atque equidem plane educatum in nutricatu Venerio 55 Pe. plus dabo quam praedicabo ex me uenustatis tibi. neque ego limquam aHenum scortum subigito in conuiuio
634 adolescentules (-le P^OB'^) cod. con. Cameranus -la est Leo mea cod. mage 636 comitatem erga 635 vel mage ante 637 talem vel opiist comitante merce cod. Camerarius senteniiam intercidisse comecit Ritschl nam ipsum amasse oportet, si ne itas] amanti ire opitulatum uoles 637 te B- om. cod.
: :
. .

650

g'

negis
{rf.

P^^

{p''o neitas,

i.

e.

ego om. B 643 idem Ussing 644 conuiuias cod. (corr. B"-) meam quomodo cod. commodos Mttellcr 645 commeminit cod. 646 taceret cod. 647 (?) Leo: meae cod.., S(?rf me(ae) displicct Animula Sc/iol. Virg. 648 minimis {corr. B'') putatur scrahator cod. .So//ze Animulae Sn'o/)/)/5: 649 G.2, 134: in imulacorf. Animulas uirtutis Scittaritts semisemne (semine B) cod. semisenem Ital. Bentlry corr. eductum cod. vel quidem cod. ur tuis 650 subigito[m] in (s. mi in B'^) 652 numquam Merida umquam cod.

ad 869)

638
cod.
:

nisi

vi.x ne bitas foras neitas corr. negitas?) Gruterus ipsi cod. ut vid. 639, 640
:

....
: :

[me] etiam

me

dcl. Ital.
)

oblecutor (obliuiscori?
:

cod. {coir. B"^)

cod.

{cf.

ad

vv. 323, 784)

; :

MILES GLORIOSVS

III.

neque praeripio pulpamentum necjue praeuorto poculum neque per uinum umquam ex me exoritur discidium in conuiuio
si

655

quis ibi est odiosus, abeo

domum, sermonem

segrego
60

Venerem, amorem amoenitatemque accubans exerceo. Pa. tu quidem edepol omnis moris ad uenustatem tuicett cedo tris mi homines aurichalco contra cum istis moribus. Pl. at quidem iUuc aetatis qui sit non inuenies alterum 660 lepidiorem ad omnis res nec qui amicus amico sit magis.
Pe. tute
ita

me

ut fateare faciam esse adulescentem moribus,

tibi res

65

apud omnis comparebo

erit tibi
?

benefactis frequenS.
?

opu'ne

aduocato

tristi,

iracundo

ecce
est

me

opu'ne leni

leniorem dices

quam mutum

mare
tibi
;

665 liquidiusculusque ero

uel hilarissumum

quam uentus

est fauonius. 70

conuiuam hinc indidem expromam

uel primarium parasitum atque opsonatorem optumum tum ad saltandum non cinaedus malacus aequest atque ego.

Pa. quid ad

illas artis optassis, si

optio eueniat

tibi ?

670 Pl. huius pro meritis ut

tibique, quibu'
at tibi tanto

referri pariter possit gratia,

nunc me esse experior summae

sollicitudini. 75

nam in
in

sumptui esse mihi molestumst. Pe. morus e.s. mala uxore atque inimico si quid sumas, sumptus est,
est

bono hospite atque amico quaestus

quod sumitur

in oni. B 654 mea cod. 653 copulum cod. {corr. B-) (ii. 7) 656 amoram amonitatem quae fort. ibist o. 655 odiosus est B uacet uenustatc PCD accubas cod. {corr. B"-) 657 w/moris uiget {vi.x facit) moris (noni. siiii;?) B: uiges Z)^ fni. tuus 658 contra cum i?- conuigcnt Ribbeck tui {Camerarins) 660 nec [magisj quid {corr. B amicus tramtum cod. (t pro c) 66r fateare amicos sint (corr. B') magis cod. (ii. 2) corr. Kal. 662 bona adulescente cod. {corr. B') Ital.: fatear et cod. 664 dicis corf. 663 tris furacundo cod. corr. D-) factis cod. 666 conuiuium hinc indidam cod. corr. Jial., {pro -es? i. 3) antque 668 sallandum Noniiis 5 salutandum cod. CainerariiiS at tillas cod. ( pro at liias, i.e. ad ..) cod. icorr. B^) 669 qui B 670 huic con: Canmariiis optissi cod. (optassi B-) {corr. B'') 6^1 essctexpcno cod. (corr. B-) referet cod. {corr. B^) Guietus 673 sumas Canierarius sumal 672 esl est cod. {.\oforf. recte) cod. 674 quaetus cod. {corr. D'^)
^
: . .
.

'

III.

T.

MACCI PLAVTI

et

quod

in dinis rebus
est te

80

deum uirtute
es,

sumas sumpti sapienti lucrost. 675 unde hospitio accipiam apud me comiter
:

bibe,

animo opsequere mecum atque onera

te hilari-

tudine.
liberae sunt aedes, liber

sum autem ego

me
;

uolo uiuere.

nam
licuit

mihi,

deum

uirtute dicam, propter diuitias

meas
680

85

uxorem dotatam genere summo ducere sed nolo mi oblatratricem in aedis intro mittere. Pa. qur non uis ? nam procreare liberos lepidumst opus.
tete, id

Pe. hercle uero liberum esse Pa.

tii

multo

lepidiust.

90

homo et alteri sapienter potis es consulere et tibi. Pe. nam bona uxor suaue ductust, si sit usquam gentium ubi ea possit inueniri uerum egone eam ducam domum quae mihi numquam hoc dicat eme, mi uir, lanam, und'
;
'

685

tibi

pallium

malacum

et

caHdum

conficiatur tunicaeque hibernae bonae,

ne algeas hac hieme' (hoc

numquam uerbum

ex uxore
audias),

uerum
95 dicat
'

priu'

quam
uir,

galli

cantent quae

me

da,

mi

calendis

meam

qui

somno suscitet, matrem moenerem,

e

690

da qui faciam condimenta, da quod dem quinquatrubus

675 dinis
(J.r.

diuinis
:

ita cod.)

siispectum
:

sumat

Gortz, Schoell
:

sumpti Goetz, Schoell sumptu cod. (-tus B") del. Camerarius sump676 te kicrumst Leo (cf. Merc. 553) tumst {del. sumas) Ritschl unde Haitpt eundem codd. Nonii ^i^ tasenunde cod. (? ii. 4 cf. comicomitascorf. {J>ro comM, accipiem cod. [vi.v antiqna fornia) tas infra) hilaritus me hilaritudine Nonius 120 i. e. -ter) 677 est cod. (hilarissime B) cod. 678 ego me u. scripsi egomet uuolo cod. uiuere Haupt libere ego mei u. Leo ego et u. Seyffert (v. 10) 679 Hberum autem ego me uolo uiuere Lorens cod. (bibere B"^) introducere A {cf. 680) 681 accedit A uirtutern cod. [corr. .S^) onus lepidumst lepidus sonus P (lepidissimumst B'^) 682 w/Pl. 684 est P (corr. est lepidius Lipsius 683 tete om. 686 B'), A n. l. 685 sua dediictust situs quam P (i. 5 iii. 3) 688 ianam A tanam P possi (possim B) 687 lanam Ital. 691 {corr. 5^) mihi bernae 690 e om. P malamcum 692 faciam Ritschl: faciat P,fort. recte munerem A uenerit condimenta, da Ritscht: condiat da (dan P^^, /iro da ?) (A n. l.) {corr. B~) det v, p. 106) (cf. Rud. 574 uesti/ro uestimenti
:

MILES GLORIOSVS
praecantrici, coniectrici, hariolae atque haruspicae
flagitiumst
si

III.

nihil niittctur

695 tum

plicatricem clementer

quae supercilio spicit non potest quin moencrem

iam pridem, quia

nihil apstulerit, suscenset ceriaria

loc
sibi
;

tum

opstetrix expostulauit

mecum, parum missum

quid? nutrici non missuru's quicquam quae uernas

haec atque huiius simiHa
700
alia

alit?'

damna multa mulierum

quae huius
hercle
similis

me

uxore prohibent,

mihi

sermones
sera[n]t.

Pa. di

tibi propitii sunt,

nam

si

istam semel amiseris 105

libertatem,

hau

facile in

Pl. at

illa

laus est,

eundem rusum restitues locum. magno in genere et in diuitiis maxumis

Hberos
705 Pe.

hominem

educare, generi

monumentum

et sibi.
sit

quando habeo multos cognatos, quid opu'

et fortunate

mihi
?

hberis

nunc bene uiuo

atque ut uolo atque animo ut

lubet.

no

mea bona mea

i

niorti cognatis

didam, inter eos partiam.

uisent quid agam, ecquid uelim.

apud me aderunt, me curabunt,

priu'

quam

lucet adsunt, rogitant noctu ut

somnum

ceperim.

710 eos pro Hberis habebo qui mihi mittunt munera.

/>;o j) crct ri'cj A conlectrici P 693 precatrici B^ et fo)i. P A patri694 si om. A (iii. i) 695 plicatricem Sindenmiid: pliCat mun codd. quin {i(a S^ 1 hinc quam P {pro hinc qui?) cam P 698 quid quii P 6g6 ceraria P 697 obstrex P {coir. B'^ (/)raquit?) 699 huiius vi.v toleiaiidunt horum Rilschl {rf.v. 700) sermones serat Laiitiiiius proliibenti P simile B 700 vcl nied sermones serantyi sermoniserant P ypro scrmonis s. ?i 701 sunt rcstituis ista P om. A hercle nam P 702 in [te^ P (iv. 2) /-" A uocum viocumfi-) 704 homines .^ (^i. 9) 703 ir/ illaec est Rilscltl, fit P: om. A educaret P corr. B705 sit Ilal. fortunato P Goetz liberis o;;;. A 706 et^ ei P corr. B") 707 Meam atquamanimo ut lubet /-*: atque [utl animo ut uolet .<4 partim P 708 li P dicam P cognatim P Pxcoir.D"^, ecquid Ilal.: uisant uisam B) P ederunt P {pro ii) hi A ueiint -it P^^ P ut vtd. hic quid P 709 somnium P quid A cacperiam P 710 habeo quam mittunt P
1
:

: ;

III.

T.
:

MACCI PLAVTI
quam
sibi,

115 sacruficant

dant inde partem mihi maiorem

;

abducunt ad exta
ille

me ad

se

ad prandium, ad cenam
uocant

minimum qui misit mihi. illi inter se certant donis, egomet mecum mussito bona mea inhiant, me certatim nutricant et munerant
miserrumum
se retur
:

715

i2oPa. nimi' bona ratione nimiumque ad

et tibi

te

et

tuam uitam
uides
:

sunt gemini et trigemini,

si

si

te

bene habes,

fihi.
:

Pe. pol

habuissem,

sati'

cepissem miseriarum e Hberis

:

continuo excruciarer animi

si ei fort'

fuisset febris,

719-20

censerem emori
12.-,

cecidissetue ebrius aut de equo uspiam,

metuerem ne

ibi diffregisset

crura aut ceruices

sibi.

Pl. huic homini

dignum

est diuitias esse et diu

uitam

dari,
est.

qui et rem seruat et se bene habet suisque amicis usui Pa. o lepidum caput
!

ita

me

di

deaeque ament, aequom 725

fuit

deos parauisse uno exemplo ne omnes uitam uiuerent

130 sicuti merci

pretium

statuit qui est

probus agoranomus
pro uirtute ut ueneat,

quae probast mers, pretium

ei statuit,

quae inprobast, pro mercis uitio dominum pretio pauperet, itidem diiios dispertisse uitam humanam aequom fuit
(dent P^^, dus B) (corr. B'^) 711 dant per compend. script. in {con: uocat 712 ad se ad ad se /- (corr. B'') B'^) 714 ego et mucum (mecum B'^) 715 me otii. nutricunt et munera P ( ra pro -ra, t. e. rant v, p. io6'i 716 tua sapis Mueller {Rliein. multam P (L pro I v, p. 76) habes Mus 54. 399). sed cf. Wcb r {Philol. 57, 231) 717 triticemini (tricemini 5habet filia A 718 habuisset s. cepisse P vel (corr. B^) e om. P forti, vix forte (? iii. 11) 719. 720 om. dequo suspiam P 722 defr. 721 cecidissetne yiP: corr. Ritschl (corr. B"^) dare codd, aut ad esset d. 723 vel Pa. L pro I, e pro e, (pro -rei ?) usui est] uule 724 se] qui (corr. B'^) media eaeque amet i. e. est) 726 725 vel Pl.

730

malorem

P
:

P P
:

parauisset
statuit

ei qui est , 727-9 vel sicut quae inproba est inprobast 0111. eis statuis pro uirtute ut neuiant codd. Noiiii ^i^ (iii. 11, p. 50) i-pS ueniat P: neuiant codd. Nonii 729 pauper erit P: pauperat codd. Nonti 157 730 disperdisset P
.

om. P merspretium

unouno A mers pretium

MILES GLORIOSVS
qui lepide ingeniatus esset, uitam qui inprobi essent et scelesti,
si
is

III.

ei

longinquam

darciit,
cito.

adimerent animam

135

hoc parauissent,

et

homines essent minu'

niulti mali

et

minus audacter scelesta facerent

facta, et postea,

735 qui homines probi essent, esset is annona uilior. Pe. qui deorum consilia culpet stultus inscitusque
qiiique eos uituperet.

sit,

nunc [iam]

istis

rebus desisti decet.

140

nunc uolo opsonare, ut, hospes, tua te ex uirtute et mea meae domi accipiam benigne, lepide et lepidis uictibus. 740 Pl. nihil me paenitet iam quanto sumptui fuerim tibi nam hospes nullus tam in amici hospitium deuorti potest (juin, ubi triduom continuom fuerit, iam odiosus siet uerum ubi dies decem continuos sit, east 6diorum Ilias tam etsi dominus non inuitus patitur, serui murmurant.
:

145

745 Pe. seruiendae seruituti ego seruos instruxi mihi, hospes, non qui mi imperarent quibu'ue ego essem

ob:

noxius
si
illis

aegrest mihi id

quod uolup

est,

meo

remigio rem 150

gerunt,

quod odiost faciundumst cum malo atque ingratiis. Pi.. si certumst nunc, quod occepi, opsonatum pergam.
tamen
id
tibi,

750

commodulum

opsona, ne magno sumptu

mihi iiuiduis sat

est.

ei om. P 732 i. estet (est P^d^ sunt et 731 ingenuatus adhimerant (-ent B'-utvid.) scaeles hisus (scaelesti his JB^i P hominis esset animum A B-) P 733 parauisset P {lori: B-) insictusqueP 736 concilia culpe P (eet)P 734 faceret P isti P iam oin. A 738 ut^ [uel ut til vid. 737 quidque P 740 quantum sumptiim P(iv. 3. p. 97) 739 demi P Vo/r. fi^) tibi] ihibi corr. Camerarius quanto sumptum P (-ptu P'^1 t. inimici P 743 iAe.xm:\\\\corr.X\\i\\ 741 hoc pis P uitus sit patitur 744 inuitus partitur^ c. ite astodorum illas -tem) -di pro seruitute {} murmurat P 745 seruienti 747 ^' introuxi P 746 inpararent quibus ego acssae o. P remigio P horem me uolupis quod iUius egressi mihi incit finicit B\ atqucm P/(/t/V/. 749 malum P gero P 748 odiose P 75 ne 750 88 (/trs/ ^/ certust, '.<. -tumst)

A A

certusP(/>/-o

magno

Ital.

nemo agnum

cod.

III.

T.

MACCI PLAVTI
amoues
?

Pe. quin tu istanc orationem hinc ueterem atque antiquam

155 proletario

sermone nunc quidem, hospes, utere

:

nam
'

160

quando accubuere, ubi cena adpositast, dicere hoc (sumpto) sumptu tanto nostra gratia ? insaniuisti hercle, nam idem hoc hominibus sat erat decem.' quod eorum caussa opsonatumst culpant et comedunt tamen. ut docte et perspecte Pa. fit pol illud ad illud exemplum.
i

solent,

quid opus

fuit

755

sapit

Pe. sed eidem homines

numquam

dicunt,

quamquam

ad:

positumst ampliter
'

iube illud demi

tolle

hanc patinam

remoue pernam, nil moror

;

aufer illam offam porcinam, probus hic conger frigidus(t),

760

remoue, abi aufer

'

165 sed procellunt sese

neminem eorum haec adseuerare audias^ [et procumbunt] in mensam dimidiati,

dum
Pa. bonu' bene ut malos descripsit mores
!

appetunt.

Pe. hau cen-

partem

dixi atque,

otium

rei si sit,

tensumam possum expromere.

Pa. igitur id quod agitur,

(ei)

hic

primum

praeuorti decet.
est

765

nunc hoc animum aduortite ambo.

170 Periplectomene

mihi opus

opera
tua,

nam

ego inueni lepidam sycophantiam

qui admutiletur miles usque caesariatus, atque uti

huic amanti ac Philocomasio hanc ecficiamus copiam,

752 [nam] pr. cod. {e.v v. 753") 753 accubueret cod. 754 sumpto 756 755 erant cod cod. illiic illuc perspecie culpante et cod. vel ad 758 757 concer forf. hac hinc \xxi\c\^2Lm B (vix interrogative) 761 763 cod. 762 postv. 777 repetitur talis sed (se) procumbunt in mcnsam se et procumbunt cod. dimidiati petunt sese in mensam Ritschl centesima ro^. (v. I) 763 descipsit (decepsit 5) fofl'. 764 reis '\si\\.cod. rei si sit Pylades 765 (ei) hic Botlie huic Scaligcr: ei rei Seyffert 768 usque Cainerariits que 767 lepidem cod. cod. 769 philocomasium cod. (v. g, p. 71)

751 quan rod.

:

uerem

cod.

(iv.

3) addidi:

nam

del.

Bentley

{hospes) Camemrins

MILES GLORIOSVS
770 ut hic

IIL

eam abducat habeatque.

Pk. dari istanc rationem

uolo.

Pa. at ego mi anulum

dari istunc

tuom

uolo.

Pe.

quam
1

ad rem usui est? fabricarum dabo. mearum rationem igitur habebo, quando Pa. Pa. accipe a me rusum rationem doli Pe. utere, accipe. quam institui. Pe. perpurigatis damu' tibi ambo operam
auribus.

75

775 Pa. eru'

fuisse

meus

ita

magnus moechus mulierum

est ut

neminem
idem.
180

aeque neque futurum credo.

Pe. credo ego

istiic

formam suam itaque omnis se ultro sectari in Epheso memorat muUeres. Pe. edepol qui te de isto multi cupiunt nunc mentirier,
Pa. isque Alexandri praestare praedicat

780 sed ego

ita

esse ut dicis teneo pulchre.

proin, Palaestrio,

tam uerba confer maxume ad compendium. Pa. ecquam tu potis reperire forma lepida mulierem quoi facetiarum cor pectusque sit plenum et doli ?

quam

potis

185

Pe. ingenuamne an libertinam

Pa. aequi istuc facio^

dum

modo
785

eam des quae

sit

quaestuosa, quae alat corpus corpore;,

;

quoique sapiat pectus

nam

cor

non
sit

potest

quod nuUa
habet.

Pe. lautam uis an quae

nondum

lauta

Pa. sic con- 190

.sucidam,

quam lepidissumam

potis

quamque adulescentem maxume.

dare rod. (pro -rei ?) w/ nbeatque (ita cociA 770 abducit co</. 772 771 quam ad rem Camcrarius quamatre cod. ( pro quamatre) ratione cod. 774 institi Fleckeisen ijahrb. Class. Pliil. 67, 405) ambo damus tibi cod. trai. Flcckeisen vcl perpurgatis ita cod.) vel Pl. istunc cod. vcl Pl. 776 fuisse aeque Ital. fuisset atque cod. 778 omni 777 isque Lco itaque cod. (cf. v. 778) atque Ribbeck mentirier //n/. se cod. 779 nunc Acidalins: non cod. (vii. 2) 781 w/ potes 783 facetiarum mentier (metier PCD, cod.
: (
: :

cod.

corpusque cor pectusque Dziatzko fatiarum cod. Camcrariits cor corpusque Camerarius 784 ingenuumne l^anc liberPa. atque istuc facio^mTdum (faciundum B, scd cf. v. 652 tinam.
: : :
")

modo
787
sit

cod.

corr.

Ital.,

Lambimis

lautam

cod.

nam Ital. iam 788 quamquem (quamquam B) cod.

786
:

cod.

III.

T.

MACCI PLAVTI
meam
?

Pe. habeo eccillam

clientam, meretricem adulescen-

tulam.

sed quid ea usus est

Pa. ut ad te

eam iam deducas

790

domum
itaque
195 capite

eam huc ornatam adducas, ex matronarum modo,

compto,
crinis uittasque
:

habeat adsimuletque se
est.

tuam

esse

uxorem

ita

praecipiundum

Pl. erro

quam
prime
cata.

insistas uiam.

Pa. at

scietis.

sed ecqua ancillast iUi?

Pe.

est

Pa. ea quoque opus

est.

ita

praecipito muHeri atque an- 795

cillulae,

200

ut simulet se tuam esse uxorem et deperire hunc militem, quasique hu(n)c anulum faueae suae dederit, ea porro mihi,
militi ut

darem, quasique ego

uerberauit
*
!

rei

sim interpres.

Pe. audio.

ne

me surdum

si

audes, ego recte meis

*

auris ut
ei

(Pa.)

799^
et

dabo, (a) tua mi uxore dicam delatum

datum,
:

800

205 ut sese

ad eum conciHarem

ille

eiusmodi

est

cupiet miser,

qui nisi adulterio studiosus rei nuUi aHaest inprobus.

Pe. non potuit reperire,

lepidiores

si ipsi

Soli

quaerendas dares,
ego.

duas ad hanc rem

quam

habe animum

bonum.
789-91 praesto
est

A
P

789 clientam
(mel.

meam

meam
(vcl

clientameletricem
i.

forma

vulgaris)

A,

e.

pers. nota, ut)

initia

legimtur

ecquae)

vel illic

791 ex onu P 793 tuam] tam P prime cata Salniasius

:

meretricem A 790 aut A 792-804 versuian (i. e. 794 haecque

:

primicata P,

n.

l.
:

797 hunc Ital. 795 praecipito Saraceniis praecipio P, A n. 1. faueae suae Scaliger: famaesae fancille] (famose hoc AB: huc P<^D ancille B) P fiv i, p. 61), A n. l. 798 (ei> rei Ritsc/il 799 ueruerat uit fuerberauit B) si audis coci. esse arbitreris (ininio tu
:

uit

799* fort uerbera (imde cod. uerberatj arbitrere) sodes Seyffert (meas) (si in ei (cf. v. 800) versns desiit, propter homoeotel.) om. 800 (ei) dabo yi ^suppl. Auris utor Sevffcrt Auribus utor Leo uxorem a ndd. Camerarius (A n. /.) dabo Ribbeck) reperiri 804 (ergo) habe n. l. (A n. /.) 803 potui P,

Pradel: (dabo.) habe Luchs (A

n.

/.)


MILES GLORIOSVS
805 Pa. ergo adcura, sed propere opust.

III.
i

nunc

tu ausculta mi,

Pleusicles.

Pl.

tibi

sum

oboediens.

Pa. hoc

facito, miles

domum

ubi 210

aduenerit,

mcmineris ne Philocomasium nomines.

Pa. Diceam.
Pl.

Pl.

quem nominem ?
constitutast.
!

nempe eandem quae dudum

refert,

Pa. pax
Pl. meminero.

abi.

sed quid meminisse id

(rogo) ego te

tamen.
810 Pa. ego enim dicam
ut

tum quando usus poscet

actutum
partis

interea tace

nunc etiam hic

agit,

defendas tuas.

215

Pl. eo ego intro

igitur.

Pa. et praecepta sobrie ut cures

face.

Palaestrio
Pa. Quantas res turbo, quantas

Lvrcio
moueo machinas
militi,
!

ii

eripiam ego hodie concubinam

S15
si

centuriati

sed illum uocabo.

bene sunt manuplares mei. heus Sceledre, nisi negotiumst,

te

progredere ante aedis,

uocat Palaestrio.
Pa. quid iam
?

Lv. non operaest Sceledro.

Lv.

sorbet

dormiens.
Pa. quid, sorbet
?

Lv. illud

'

stertit

'

uolui dicere.

820-1 sed quia consimile est,

quom

stertas,

quasi sorbeas

805-18 panca in versunm finibus legimtiir A 805 propere Brix properam (B) vel properas (PCD y^i edam propera (i. e. properato?1 P, A ;/. /. mi om. B 806 huc B 807 quam PCD Diceam /Vrt fo'. (/ (7^ ;;, 436 808 ahi Caineranus abisP: bes ui vid. A {i. e. habes ?) 809 rogo add. Bri.x (An.l.) 810 poscit {pro -et?), A n.l. 8n nunc (nc) (5) vel cum (c) (PCD p^ ^ / agat (A n. l.) ac tu tum Leo ut cum etiam hic aget, <tu) actutum Niemeyer {sed cf. Thulin de comunctivo,' p. 185") 812 eo Ital. ego P, A n. l. et] ei (i) Gulielmins, fort. recte {cf SJogren Paii. Copul.'' ut cures] adcures(atc.) Ritschl p. 85) 817 uocat Ita/. uoca (B) (PCD vel uoco p^ A _ /_ Qig stertit Ital. steterit {B) vel sterterit PCD) p^ ^ / 820-39 iiutia fere versuum leguntur 820-1 quom Acidalius quod P, A n. l.
:
.

(^/^"

'

'

'


III.
ii

T.

MACCI PLAVTI
Lv. non naso quidem,
calicem clanculum
:

Pa. eho an dormit Sceledrus intus?

lo

nam

eo

magnum

clamat.

Pa.

tetigit

tdomisitt nardini

amphoram
illi

cellarius.

eho tu

sceleste, qui
?

subpromu's, eho
illi

825

Lv. quid uis

Pa. qui[d] lubitum est

condormiscere

Lv. ocuHs opinor.

15

Pa. non te istuc rogito, scelus.

procede huc.
prompsisti tu

periisti
illi

iam
?

nisi

uerum

scio.

uinum

Lv. non prompsi.

ill'

Pa. negas
;

Lv. nego hercle uero,

nam

me

uotuit dicere

830

neque equidem heminas octo exprompsi in urceum

20

neque illic calidum exbibit in prandium. Lv. di me perdant si bibi, Pa. neque tu bibisti ? iam ? Lv. quia enim opsorbui quid Pa. potui si bibere
|

nam
Pa.

nimi' calebat,
alii ebrii

amburebat gutturem.

^35

sunt,
et

bono subpromo
25

poscam potitant. promo cellam creditam

alii

idem faceres si tibi esset credita quoniam aemulari non licet, nunc inuides. Pa. eho an umquam prompsit antehac ? responde,
Lv. tu
hercle
:
I

839-40
scelus.

atque ut tu scire possies, dico

si

tibi

falsa dices, Lurcio, excruciabere.

30 Lv. ita uero ? ut tu ipse

me

dixisse delices,

824 domi sitam ardimi nam amphoram PCD dormis ita arcliminam duni misit (narphoram B: a liitcris pr- verstis inccpisse potest in A
:

dum in am.) Ussing prompsit Paretts (vii, p. 99): vix promisit (w.v quld, et iit vid. 826 qui Beroaldus quid nardini Ital. sed forl. quid lub. ita pronnntiatnm ut quT lub. (quillub.) audiretur)
: :

831 heminas 830 i. metuit i? (/>ro ille uet. ?) 827 w/opino 832 caMdiiS Nienteyer{A n.l.) Saracenus: feminasP. ^ ". /. (i. 8) 835 calebat adurebat codd. Nonii 207 834 potuisti P, A n. l. 836 alia postcam (c^aleb A caleuit {pro -euat M ambureuat P
:

n. l. vi. i^, tit vid. (M pro NT potitam corr. potatam si idem lial. id A diem P: itidem Bergk 838 vi.x hercule n. L\ (ego) Pylades 842 possis {ita P, n. l. sit P, Ital. {pro -es?), dicis dices Ritschl n. l. 843 falsa Itnl. palsa P, Lurcio Flcckcisen e.v scaenae tit. ct pers. notis (i.vcRio P, n. L n. l. excruciaberet P, n. l. uotio (-cio) P, n. l.) LVCHRio D-, 844-54 extrcmi fere verstts leguntnr corr. ItaL {cf. ad 223)

postquam B) P,
:

n.

l.

corr. Paltneriits, Acidalius, Lipsitts

potitant

Lipsius
:

MILES GLORldSVS
845 post (e) sagina ego eiciar cellaria,
ut
tibi, si

IH.

ii

promptes, alium

subpromum

pares.

P-.

non edepol faciam.

age eloquere audacter mihi.

Lv.

numquam
illi

edepol uidi promere.

uerum hoc

erat
35

mihi imperabat, ego

850 Pa. hoc

promebam

postea.

crebro capite sistebant cadi.

Lv. non hercle tam istoc ualide cassabant cadi sed in cella erat paullum nimi' loculi lubrici,
ibi erat bilibris

aula sic propter cados,

:

ea saepe deciens complebatur

855

uidi

eam

40

plenam atque inanem

Pa. abi, abi intro iam.

fieri

opera maxuma,

ubi bacchabatur aula, cassabant cadi.

uos in cella uinaria

bacchanal
Lv. perii 860
!

facitis.

iani hercle

ego illum adducam a

foro.

excruciabit

me

erus,

domum

si

uenerit,

45

non dixerim. fugiam hercle aliquo atque hoc in diem extoUam nialum.
facta scibit, quia sibi

quom haec

ne

dixeritis, opsecro, huic,

tii

uostram fidem

Pa. quo

agis

Lv. missus

sum

alio

iam huc reuenero.

Pa. abi, actutum 50
redi.

Pa. quis misit?

Lv. Philocomasium.

865 Lv. quaeso

tamen

tii

meam

partem, infortunium
(i.
7")

845 e add. RHschl {A u. l.) promtis proptis PCD) p^ n. paris P 847 a.^ei P,A n.

eicia P,

n.

l.

rauit B^ P, 11. crebro) ntvid.

vel slstehas
Bri.v.

l.

prompsis Ribbeck l. 849 inperauat {t. Brix hic P. A n. l. 850 hoc

l.
:
:

846 subpromis
(impecebro (;'. e.

e.

-bat

illi

(illecebro B,

illi

celebro

P^^\,A
11)
p.

n.

l.

sistebat {B)

(P^^)

851 om.
dis/>/icet

cassauat (cessauit B) cod.

852

nam

erat
l.

paulum
:

854. 855 compleuatur (-etur B) die Ea plenam P, n. l. corr. Leo c. in die Ritschl delcto vcrsii scqncitti 854 complebatur, deciens (?) Lco, fort. recte 855 plena maxuma plenam maxumeLfo 856 auia cassabatP 858 illuml erum
hic P,
n.

A
:

cassabant /^r/rt</: P, pauhim erat n. l. 853 aula (ila) sic Ritsrhl auilis
iii

erit

adducata (cta S) fore 861 diem Camerarins die cod. uostra cod. Kellerhoff 865 infortinum cod.
:

86odixeritP
extollat cod.

863 quot

tu cod.

861-gg^ dccst A 862 ne huic d. ah'quo Hattpt


III.
ii

T.
diuidetur,

MACCI PLAVTI
mulier gesserit

si

me

apsente accipito tamen.

Pa.

modo

intellexi

quam rem

quia Sceledrus dormit, hunc subcustodem

55 foras ablegauit,

suom
placet

dum

ab se huc

transiret.

mandaui mulierem nimi' lepida forma ducit. di hercle hanc rem adiuuant. quam digne ornata incedit, hau meretricie lepide hoc succedit sub manus negotium.
sed Periplectomenus
ei
!

quam

870

iii

Periplectomenvs MlLPHIDIPPA
Pe.

Acrotelevtivm PaLAESTRIO
dippa,

Rem omnem

tibi,

Acroteleutium, tibique una, Milphi

domi demonstraui in ordine. hanc fabricam minu' si tenetis, denuo uolo percipiatis plane
sati' si intellegitis,

fallaciasque
;

875

aliud est

quod
[t]ibi

potius fabulemur.
istaec
sit,

Ac.

stultitia

atque insipientia

mea

(mi patrone,)
pollicitari,

me
si

ire in

opus alienum aut

meliust

meam operam
Ac.

ea in 6pificina nesciam aut mala esse aut fraudulenta.

at

880

Pe.

(com)monerier.

meretricem
quin egomet
orationis,

comultro,

nioneri

quam
10

sane magni referat, nihil clam

est.

postquam adbibere aures meae tuam oram

tibi dixij

miles
cod.
(cf.

quem ad modum

potisset deasciarei.

869 foras Lambintis forls cod. (coii/ia iisHin transire cod. 1124, 1215 foris />ro foras") 871 atiuuat (at uiuat PCD, ^od. 874 r. o. acretele tibi ut ium (ut
:

868 huc

Plaidinnni)

unum S)
addidit
absit
i.

cod.
:

corr.

Studemiind
corf.
:

875

in del.

Pyladcs

878

st.

atque lial. stuUitiaque (Y pro E, L/);o I vi. i)

;

insipientiam falsta (falsaZJ" haesit co(f. corr. Leo, qni mi patrone vel Periplectomene insipientia insulsitasque haec esset Goets propins a scripto
:

insulsitas siet
in o.

haec
:

879

tibi

cod.

ibi

Lco

mea
:

cod.

880 ea

88r opificinam cod. nesciat forf. vix melius est commonerier (cmon-) Schoell monerier cod. (te) mon. Ritschl 882 egomet ultro AcidnJins ego mfustro (epo insustro S) cod. tuae oram Gnlielmius 883 meae] mea et P'--^ (scd tu(ae) disp/icet) tuam moram coa^. 884 potissit Z.eo deasciari Palnieritis deasdarei (^P^^) (d pro cl vi. i) vel assecla rei (B) cod.
Canierarius
:

eam

: :

MILES GLORIOSVS
885 Pe. at

III.

iii

nemo

solus

sati' sapit.

regionem fugere
Ac.
ea
sin
si

consili priu'

nam ego multos saepe uidi quam repertam haberent.

15

quid faciundum est mulieri male atque malitiose,

inmortalis memoriast meminisse et sempiterna
fideliter

sibi

bene quid aut

faciundumst, eo deueniunt

S90 obliuiosae extemplo

uti fiant,

meminisse nequeunt.
uenit uobis faciundum utrum-

Pe. ergo istuc metuo,

quom

que

nam
Ac.
94-5 Pe.

id proderit mihi, militi

male quod

facietis

ambae.
20

dum

nescientes

quod bonum faciamus, ne formida.

Ac.
st
!

mala mille meres.

ita

ne paue, peioribus conueniunt.

Pe.

uos decet.

consequimini.

Pa. cesso ego

illis

obire.

uiam
uenire saluom gaudeo, lepide hercle ornatus [injcedis.
Pe. bene

opportuneque obuiam
adducere
et

es,

Palaestrio.

em

tibi

adsunt quas

me

iussisti

quo ornatu. Pa. eu! noster

esto. 25

900 Palaestrio Acroteleutium salutat.

qui tam pro nota nominat

Ac. quis hic amabo est

Pe. hic noster architectust.
sis.

me ?

Ac. safue, architecte.

Pa. salua

sed dic mihi, ecquid

hic te

886 repertam haberent (-buere Pahnerius) Pylades, Lattibinus 888 meminisset et cod. {cf^ ad v. 223) faciundum si [aut] quid aut co</. (iv. 3) faciundumst corr. Canterarius {pro faciundumst) eadem ueniunt cod. eaedem eueniet Ritschl faciundum eisdem ueniat Leo faciundumst eaedem ueniunt Nienteyer 890 vel extempulo ut (ut cod.) neque 892 militi Acidalius eunt PCD 3gi quom Mueller quo cod. faciemus PCD militia cod. 893 quod (S) vel quid (PCD) cod. vel dum nescientes quid 894, 895 mala milla mer est (mala mulier mala mulier vel mill' correxi (i, p 30) est B) Ac. ne pauet cod. incedit cod. cedis Bothe mers est Beutley 897 uenere cod. 898 Pal. em] palestridem cod. 899 me Ital. ne cod. adducere et esio cod. 900 qui esto Ita/. quo Ital. adduceret et equo cod. notam minat sic ambo est co(/. corr.Canterarius 901 quid-S Guietus 902 corr. Ital., (mittat B) notam Pe. ehic (hic B) cod.
reperta habere cod. 889 quiA Aui Canterarius
: : : : : :
:

saluasissiet (salua si sis et

B)

cod.

corr.

Ital.

PLAVT.

II

III.

iii

T.
?

MACCI PLAVTI
Pe. probe meditatam utramque duco.
;

onerauit praeceptis
-

Pa. audire cupio

Pe. ad tua

quem ad modum ne quid peccetis paueo. praecepta de meo nihil his nouom adposiui.
?

905

Ac. nemp' ludificari miUtem tuom erum uis

lepide et sapienter,

Pa. exlocuta's[t].

Ac.
35 Pa.

commode

et facete res parata est.

Pa. atque huius uxorem te uolo (ted) adsimulare.

quasi miUti

Ac.

fiat.

animum

adieceris

simulare.

Ac.

sic
est.

futurum
Pa. quasique ea res per

me

interpretem

et

tuam ancillam

ei

910

curetur.

Ac. bonu' uatis poteras esse,

nam quae

sunt futura dicis.

Pa. quasique anulum hunc ancillula tua aps te detulerit

ad

me
?

quem ego
40 Pe. quid

miUti (porro) darem tuis uerbis.

istis

Ac. uera

dicis.

nunc memoratis opust quae commeminere

cogitato, ubi

Ac. meHust.

nam, mi patrone, hoc

bene lineatam
facile esse
si

pr6bus

est architectus,

915

semel carinam conlocauit,

facere, ubi fundata, constitutast.
sati'

nauem

nunc haec carina

45

probe fundata,

[et]

bene

statutast,
inperiti.

adsunt
si

fabri architectique (adsunt)

ad eam haud

non nos materiarius remoratur, quod opus(t) qui det

920

903 ducam 906 -ast cod.

{pro -ta Ribbeck
e,

B
907
est

904 paueuo (paueno B)

facite cod.
?)

i. e.

908

v. 12) cod. f-ebo pro -eo par. est Cattierariiis : paratae (-te) cod. ted add. tu cod. huis PCD tg //^/
;
.

fiet Beroaldus: adsimulari cod. ux. uolo (te esse) Leo 910 quasique aeres aest per fiat cod. 909 adieris P^^ (iii. 10) (PCDj yfi quasi que res est per {B) cod. corr. Itai, Ritsclil ei coeretur Ribbeck: eieceretur iB) w/ceretur {F^^) cod. ancilla P^^ qui cod. 912 911 nam Catnerariiis num cod. (vl pro a vi. i) aome cod. (O pro D vi. i) ancillulam tuam cod. 913 quarem 918 porro add. Reiz, Bri.x ego 914 comminere satis profundata bene et statutast cod. haec Catnerarins hic cod. corr. Acidalius (et bene) (vii, p. 105') 919 atsunt eabri (muliefabri Ital.. ad eam inp. cod. bria B) architectique ate ama ut amant (famuli) adsunt addidi Journ. Pliil. 26, 293 (rem) haud Pylades
:
:

'

fabri

Hasper:

Jort. architecli

(quo)que

920 materarius

cod.

MILES GLORIOSVS
(noui indolem nostri ingeni), cito
Pa. nemp' tu
nouisti
erit

III.

iii

parata nauis.

militem

meum erum ?

Ac. rogare

mirumst.
populi odium quidni nouerim, magnidicum, cincinnatum,

moechum unguentatum ?
925 qui nouerit

Pa.

num

ille

Ac.

te nam nouit ? numquam uidit

j

me

quis ego sim

Pa. nimi' lepide fabulare

eo pote

fiierit

lepidius pol
?

fieri.

Ac. potin ut

hominem

mihi des, quiescas cetera

ero, ciilpam

ni ludificata lepide

omnem

in

me

imponito.

Pa. age igitur intro

abite,

insistite

930

P.\.

hoc negotium sapienter. Ac. alia cura. age, Periplectomene, has nunciam duc intro

55
;

ego ad
illuni

forum

hunc anulum dabo atque praedicabo a tua uxore mihi datum esse eamque illum deperire hanc ad nos, quom extemplo a foro ueniemus, mittitote. quasi clanculum ad (eum) missa sit. Pe. faciemus aHa cura. 935 Pa. uos modo curate. ego illum probe iam oneratum huc
conueniam atque
illi
:

60

acciebo.

Pe. bene ambula, bene rem geras.

egone hoc

si

ecficiam
plane,

ut

meus hospes habeat hodie atque hinc Athenas auehat, (si) hodie hunc dolum dolamus,
concubinam
tibi

militis

939-40 quid

ego mittam muneris

Ac. datne ab se mulier 65

operam

923 nouerint (nouerit PCD) cod. (v, p. 78) 924 ille te nam Bothe illa et aenam (illa eam B\ cod. [pro illae tae nam ? 925 sum cod. {corr. C) 926 pote fuerit scrifist potiuerim (-riin vel -run P^^) cod. /ort. ^opus) potuerit 932 at cod. 931 atquem cod. esset cod. hac at ttt vid. eamquam cod. 933 hanc ad Ital. cod. hec ad B, hoc at D, haoit C) quom Camerariiis quam cod. mittitole Bothe mittito cod. 934 eum add. Pylades 935 oneratum huc Ital. gerat cod. oneratur hunc cod. 936 geras Seyffeti 938 auehat Donsa habeat cod. (v. 12. p. 73) 937 concubina corf. si add. Camerariiis, Gruterus absi cod. eapse 939, 940 ahse Ita/.
:
:
:

'

Aada/ius

III.

iii

T.

MACCI PLAVTI

Pe. lepidissume et comissume

ubi facta
erit

Ac.

confido confuturum.

conlatio nostrarum malitiarum,

hau uereor ne nos subdola perfidia peruincamur. Pe. abeamus ergo intro, haec uti meditemur cogitate,
70 ut accurate et

commode hoc quod agendumst exsequamur,

titubetur.

945

ne quid, ubi miles uenerit,

Ac. tu morare.

ACTVS
IV.
i

IV

Pyrgopolynices
Py. Volup
est,

Palaestrio
id procedit lepide at(que ex)

quod

agas,

si

sententia

nam

ego hodie ad Seleucum regem misi parasitum meum,

ut latrones quos conduxi hinc ad

qui eius
5

Seleucum duceret, regnum tutarentur, mihi dum fieret otium. 950 Pa. quin tu tuam rem cura potius quam Seleuci, quae tibi condicio noua et luculenta fertur per me interpretem. Py. immo omnis res posteriores pono atque operam do
tibi.

loquere

auris

meas profecto dedo

in

dicionem tuam.

Pa. circumspicedum ne quis nostro hic auceps sermoni 955

siet.

10

nam hoc negoti clandestino ut agerem mandatumst mihi. Pa. hunc arrabonem amoris primum Py. nemo adest. a me accipe.
Py. quid hic
?

unde

est ?

Pa. a luculenta ac festiua femina,

:

comsissime (?'. e. 941 lepidi sum et comisumet co(/. con: Gniteriis cumfut. cod. {pro compsissume) Glossarium Platdi {cx hac fabitla') confut.?) 944 cfut. /. 942 malitiarum //rt/. militiarum fo<f. irat. habemus cod. abeamus Camemrins 945 posi 946 cod. reg. 948 Gttlielmitis vix secliidctid. g^'] atque ex J/a/., Ritsc/il 950 Sel. (?) Asmtis de appositione, p. 48 949 ducere cod. PCD tuam B que cod. (pro quei ?) 951 tu tuam] tuta uam Gtiic/tis l/al. corr. 954 dido cod. 955 circumspicito cum cod. accepi cod. 957 amoris//fl/. moris cod. 956 agere mandatus cof/.
?.
:

MILES GLORIOSVS
quae
te uniat

IV.

tuamciue expetessit pulehram pulchritudinem

te ancilla

960 eius nunc mi anuknii ad

Pa. uah

porro ut deferrem dedit.

15

Py. quid ea? ingenuan an festuca facta e serua liberast?

!

egone ut ad

te

ab Hbertina esse auderem internuntius,

(jui

ingenuis

sati'

responsare nequeas quae cupiunt

?

tui ?

964-5 Pv. nuptanst

an uidua

Pa. et nupta et uidua.

Py. quo

pacto potis

nupta

et

uidua esse eadem

Pa. quia adulescens nuptast

cum
Py. eugae
!

sene.

Pa. lepida et Hberali formast.

Pv. caue men- 20

dacium.
Pa. ad tuam

formam
Pa.

illa

una

dignast.

Pv. hercle pulchram

praedicas.

sed quis

east?

senis

huius

uxor Periplectomeni e

proxumo.
970 ea demoritur te atque ab
illo

cupit abire
iussit ut

odit senem.

nunc
sibi

te orare

atque opsecrare
facias.

eam copiam
si illa 25

potestatemque

Py. cupio hercle equidem

uolt.

Pa.

quae cupit?

Py.

quid

illa

faciemus concubina quae

'

domist

Pa. quin tu illam iube aps te abire quo lubet

:

sicut soror

expetisset cod. tumque (cumque B\ cod. 959 tuamque Pins deferret cod. hunc Acidalius 961 ingenua cod. 960 eis PCD an Ital. ac cod. seruare cod. (? pro serua e) e serua Doitsa audere cod. 962 ad te Ital. abste cod. ipro ate, /. e. atte) 963 cupit uti responsaret responderet B) cod. cupiunt tui Scioppius (capiti uti B) cod. 964, 965 nuptanst uidua (S) vcl nuptanist anuida (P*^) cod. nuptan est an uidua Ritschl fort. recie vi.v nupta anst u.? quo Ital. quid cod. fqui B^) 966 uidua et nupta P'^^ adem (idem B) cod. quia Ital. qui cod. 967 lepide et B. uiide euge lepide. Pa. liberali (?) Leo 968 pulchrum cod. corr. Piiis 969 east] haecst B Py. proxumo cod. e proxumo [oin. Py.) Bach {cf. ad Men. 151) Py. ex pr. ? alii 970 c\x^\t Acidalius cipit cod. 971 copiam Ital. cupiam (jB) vel capiam {P^^) (od. 973 illam B concubinam cod. {cf. ad v. 323) quando mist cod. {corr. D'^) 974 quo hibet Ital. quod iubet cod. (vi.v pro quod 1.)
:

IV.

T.

MACCI PLAVTI
Ephesum
et

eius

huc gemina uenit

tu,

mater, accersuntque 975

eam.
Py. eho

aduenit

Ephesum mater
ut

eiius ?

Pa. aiunt qui

sciunt.

30 Py.

hercle

occasionem lepidam,
uin tu lepide facere

muherem excludam
foras
!

Pa.

immo

Py. loquere et consilium

cedo.

Pa. uin tu illam actutum amouere, a te ut abeat per gratiam? Py. cupio.

Pa.

tum

te

hoc facere oportet.

tibi

diuitiarum 980
adfatimst

iube
35

aurum atque ornamenta, quae illi instruxti dono habere, (abire), auferre aps te quo lubeat sibi.
sibi

mulieri,

Py. placet ut dicis

sed ne istanc amittam et haec mutet

fidem
uide modo.

Pa. uah

delicatu's,

quae

te

tamquam

oculos

amet.
Py. Venu'

me

amat.

Pa.

st

tace

aperiiintur fores,

concede 985

huc clanculum.
haec celox
40 Py.
illiust,

quae hinc egreditur, internuntia.

Pa.
ancillula
illiust,

quae haec celox ?

quae hinc
Py. edepol

egreditur foras.

quae anulum istunc

bellulast.

attulit

quem

tibi

dedi.

haec quidem
Pa. pithecium haec est prae
illa

et spinturni-

cium.

uiden tu illam ocuUs uenaturam facere atque aucupium 990

auribus?
975 ug geminam uenite
eius
Ital.
-.

cod.

981 instruxit cod. P'^^ {cf. (1^974)

loquerit et auferet cod. quod iubeat cod. {corr. D) 983 ne (et) istam {ita aperitur foris cod.) Brix (iii. i) et om. 985 st] ast cod. Bentley rhythmi causa 986 hic egr. cod. 987 retrartatoris hic cod. quae om. esse credit Seyffert haec del. Bothe

aeuius cod.

976 eon cod. 978 faceret B ef/or/. cod.

an uenit Goetz

982 abire add. Goets

988 dedit

cod. (corr.

B-)

MILES GLORIOSVS

IV.

ii

MiLPHiDippA Pyrgopolynices Palaestrio

Mi. lam
est ante aedis circus ubi sunt ludi faciundi mihi.

li

dissimulabo, hos quasi non uideam neque esse hic etiam-

dum
Py. tace, subauscultenius ecquid de

sciam.

me

fiat

mentio.

Mi. numquis[namj hic pr6pe adest qui rem alienam potius

curet

quam suam,
5

995 qui aucupet me quid agam, qui de uesperi uiuat suo ? eos nunc homines metuo,mihi ne opsint neue opstent uspiam,

domo

si

bita(n)t,

dum huc

transbitat,

quae huius cupiens

corporist,

997* (er)a mea, quoius propter

amorem

cor nunc miser(ae contremit),

quae amat hunc hominem nimium lepidum

militem

et

nimia pulchritudine,

Pyrgopolynicem.

Py.

satin

haec

quoque

me
?

10

deperit

looo

meam
Pa.

laudat speciem.

edepol huiius sermo hau cinerem

quaeritat.

quo argumento?

Py.

quia enim

loquitur

laute et

minime
Py.

sordide.

Pa. quidquid istaec de te loquitur, nihil attrectat sordidi.

tum autem

illa

ipsa

est

nimium

lepida

nimi'que

nitida femina.
991

Tam

cod.

ludificandi cod.
j,ani del.

corr.

Camerarius

qui PCD adest) iur

gg^

Reiz

properat est

(^vix

993 ec pro propter

/ort. potius dcieud.

995 aquam
l.

995-1000

iit

initiis

qttaedani legtDtm.
:

dem

pro de),

l.

996

fort. opsint,

P, P,

A n. A n.

/.

ne op. rhytlutii causa {An. I.) ohsient Ital. obtet(opt-) 997 domosibit ac dum huc transiuit adque (atque) huius coiT. Leo (bitat) corporest 997" oiit.A^P

(?iii. 11): in iitg. sup. manus coaeva ascripsit : reiractatoi i ascribit Leo suppl. Goeiz vi.x misere 1000 vel 998 nimiam pulchritudinem

Pa. edepol scrvt^o Gruierus sermonis P, n.l. (i. 9) 1001 Pa.] vel Py, Py.] vel Pa. 1002 quidquid i. Bothe quid ad (quid ait 5) i. (a pro q.. qui) quid i. quae e. de te vel teteque sordidi Ritschl sordide {pro -ei ?), n, l. 1003 tu {corr. D)
: :

/'.


IV.
15
ii

T.

MACCI PLAVTI
illam oculis tuis

hercle uero iam adlubescit primulum, Palaestrio.

Pa. priu'ne

quam
celocla

Py. uideon id quod 1005

credo

tibi ?

tum haec

autem

illa

apsente subigit

me

ut

amem.
nihil tu amassis
;

Pa. hercle hanc quidem

:

mihi haec desponsast

tibi si illa

hodie

nupserit,

ego hanc continuo uxorem ducam.

Pa. sequere

Py. quid ergo hanc

dubitas conloqui
20

hac

me

ergo.

Py.

pedisequos

tibi

sum.
loio

Mi. utinam, quoius caussa foras

sum
Pa.

egressa, (eiius)

conueniundi mihi potestas euenat.

erit

et tibi

exoptatum optinget, bonum habe animum,

ne formida
qui scit

homo quidamst

quod quaeris ubi

sit.

Mi.

quem
?

ego hic audiui

Pa. socium tuorum conciUorum et participem consiliorum.
25

Mi. tum pol ego id quod celo hau Mi. quo argumento?
Mi. cedo signum,

celo.

Pa.

immo
et

et celas
celas.

non
tibi

Pa. infidos celas

ego sum

firme 1015
fidus.

si

harunc Baccharum

Mi. pol istuc quidem multae. Mi. enim cognoui nunc,

1004-13
cod.
(i,

es. Pa. amat muHer quaedam quendam. Pa. at non multae de digito

donum
fecisti

mittunt.

modo mi
cum
illam
cod.

ex procHuo planum.
uideo (ideo B) celocula Bttgge {cf.
:

iion legilur
89",

A
oin.

1005 iliam
Ital.\

cod.

autem cod. traieci 1007 1009 foras (fori B) iii iiiitio loio versus sequentis, cod., unde cuius gratia Foras sum Mueller con1013 consiViorum Bot/ie eius add. Spengel /ort. (utinam) siliarium P, A n. l. 1014 immo etiam fet etiam B) sed non celas P 1015 firme fides (firme fidelis P^d^ firma fides B) 1017-26 pauca in initiis leguntur 1016 est 1017 1018 planum Gulielmius patrem P, A 11. l. didigito domum B
:

27) Class. Rev. 6,

p.

1006 tuni
tibi

elocuta cod.

desponsatast P'^^

(vii, p.

104)


MILES GLORIOSVS
sed hic numquis adest
?

IV.
ii

Pa. uel adest uel non.

te

Mi. cedo 30
Pa.

mihi solae solum.

tribu' uerbis.

1020 Pa. breuin an longinquo sermoni

Mi.

Py. quid ego

iam ad te redeo. hic astabo tantisper cum hac forma et factis

[sic] frustra?
tibi

Pa. patere atque asta,

ego hanc operani do.

Py. pro-

perando

excrucior.

Pa. pedetemptim (tu haec scis) tractare soles hasce huiius

modi mercis.
Pv. age age ut
tibi

maxume

concinnumst.

Pa. nullumst 35
stolidiu'

hoc
1025 redeo ad
te.

saxum.

quid

me

uoluisti ?

Mi. quo pacto hoc

iHum

appelli

ueHs, id fero ad te consiUum.

Pa. quasi hunc depereat

Mi. teneo
Pa. conlaudato

istuc.

formam et faciem et uirtutes commemorato. Mi. ad eam rem habeo omnem aciem, tibi uti dudum iam
demonstraui.
Pa. tu cetera cura et contempla et de meis uenator uerbis.
40

1030 Py. aliquam mihi partem hodie operae des denique, iam

tandem ades +iHcot

Pa. adsum, impera
si

quid

uis.

Py. quid iUaec narrat tibi?

P-A.

lamentari
:

sisolue B corr. Pius solae solum [esse] P^^ 1021 quom P{an(iqna/orma), sermone P, A n .1. A n. l. [sit] frustram B [si sic] frustram PCD ^,\^ ocioiiarius {A ;/. /.) assanationis caiisa ; de hiatn traieci, 1022 do operam P, A n. I. propera (expecta>ndo Ritsrhl prope218 cf. Jonrn. Phil. 27, nonne) excruradum (stando) Co/w'/<s yb;-/. properandon (-ne /.

1019 uel est

i02obreuem

B A

>.

nescis 1023 haec (hec) scis] scis Ritschl {del hec) sole ttt vid. tractari Pyladcs hoc scis Leo solitas Riischl 1024 concinnus P, A n. l. {pro {A n. l.) apeli {P^^) -\i%i,i.e. -umst) 1025 Ilium Gertz cilium cod. hoc occipiam accedi Gcrls w/ a pi {B^) P, A n. l. (accepi 5^) ut fero] refero Guietus 1026 id] ut B {pro it) aperi Koch 1027-31 pauca servaia ferrem abs te Leo huc cod. matiem B, nnde materiem faciem P^ 1028 aciem Camerarius ilico] adest B, A n. l. 1030 iam om. Seyffcrt {A n. l.) remeligo {del. iam) Lco {A n. /.) 1031 [te] lam. Pcu^ _^ ,, /_
ciet
:

Guietus {interrogative)
:


IV.
ii

T.

MACCI PLAVTI
lacrumantem
se adflictare,
te missast.

ait illam,

miseram

cruciari et

quia
45 Py.

tis

egeat, quia te careat.

ob eam rem huc ad

iube adire.

Pa. at scin quid tu facias? facito fastidi

plenum,
quasi

non lubeat; me inclamato, quia sic te uolgo uolgem. Pa. uocon ergo hanc Py. memini et praeceptis parebo.
quae
Py. adeat,
si

1035

te quaerit ?

quid

uolt.

Pa.

si

quid

uis, adi,

muHer.

Mi.

pulcher, salue.

Py.

meum cognomentum

commemorauit.
liceat

di

tibi

dent

50 Mi.

tecum aetatem exigere ut

quaequomque optes. Py. nimium optas. Mi. non me dico,

istuc

sed eram

meam

quae
est.

te

demoritur.

Py. ahae multae idem 1040

cupiunt
te

quibu' copia non

Mi. ecastor hau mirum

praeclarum uirtute

si

habes
forma,
factis.

carum,

hominem tam pulchrum

deu' dignior fuit

et

et

Pa. non quisquam homo qui esset? hercle humanust ergo

55

nam

uolturio plus

humani credo

est.

Py.

magnum me
faciam
Pa.

nunc quom

illaec

me

iUi[c]

conlaudat.

uiden tu 1045
?

ignauom

ut sese infert

fort.

1033 1032-9 pauca in primis et exiimiis vcrsibits legunttir A tis (ea) {A n. /.) 1034 facite B (? pro face te), A n. l. 1036 uocon 1035 sic te Pylades sic tamP, A n. l. tam te Baier 1038 [quis] comRitschl uoco P, A n. l. 1037 adi oni. B merauit B commemorat Herniaitn, citi octonariits displicet {cf. ad Pers. 834) (^An.l.) quaecumque] ut B ex sitpra scripfo -cum-Vi:fort. quaeque 1040-T121 deficit A, nisi qitod usqite ad v. 1058 paitcissima in priinis et trai. Brix extremis versibits legnniur 1040 multae aliae cod. itidem Pradel de praep. p. 506 1042 praeciarum Ritschl praeuirtutem et formam B claram (-ra P^^) cod. (a pro u; vi. i) heus (heuis B) cod. (et) factis Camerarius 1043 deus Brix quam h. B humanum stergeo cod. corr. Hattpt 1044 me oni. B qm (. e. quoniam) 1045 quom Riischl, et nt vid. cod. (quo B
: :

MILES GLORIOSVS
quin tu
Py. qua
luiic

IV.
illa

ii

responde, haec illaec est ab

(luani

dudum
(dixi).
:

ab illarum

nam

ita

me

occursant multae
nisse

memi-

hau possum.
tuos digitos
decorat.

Mi. ab

illa

quae digitos despoliat suos

et

nam hunc anulum ab tui cupienti huic detuli, hic porro (ad te).
1050 Pv. quid nunc
tibi

60

uis,

mulier? memora.
cupit,

Mi. ut quae

te

eam ne
sit

spernas,

quae per tuam nunc uitam

Pv. quid

uiuit

sit

necne

spes in te

uno
nunc uolt?
illi

est.

Mi.

te

compellare et complecti et
contrectare.

nam
age,

nisi tu

fers suppetias,

iam

illa

animum

despondebit.
65

1054* mi Achilles,
1055

quod te exprome benignum ex te

fiat

oro, serua illam

pulchram pulchre,
uerbero, ego
interdixi,

ingeniiim, urbicape, occisor regum.

!

Py. eu hercle 6diosas res

quotiens hoc

tibi,

meam
dixi

ne

sic

uolgo poUicitere operam

Pa. audin

tu,
?

mulier

hoc

tibi

dudum

et

nunc dico

nisi

huic uerri adfertur 70

merces,

^^?'

non

hic suo seminio

illic
:

quemquam proculenam
illic

impertiturust.
infert
:

om. C) Addalius

me

cod.

illaec

me

sic Ritschl

1046 illaec Pyladcs illic cod. 1047 quam B vii. 4), uude quanam abtuio;. B 1049 /or/. anellum hic ad te p. an huc huic ? ^gi huic huc P^d cupientis cod. Ritschl huic (om. B) p. cod. {etiam v. 1046 in fiue jua ucus cst) hic (ad 105 1 uiuit Pius uult 1050 ut qui cod. te detulit) p. Sclioell cod. vel necn' 1054 age e.xtra versum posui, nam nec r^chilles vix ferendum,neque fiat p/acei mi Ach. etsq. v. age exprome pulchre] pulcher fuat ('") Leo foii. quod delend. Fleckeisen Pius 1055 urbicape Camerarms, etiam cod. td vid. (ubi cape B iv. 3) 1058 uerri affertur P>is[ini]uirbicape P^'^ ) (m\ pro ui 1060 porculae cianus i, 149: uerriant fertur cod. {pro u. atf.'i nam codd. Prisciaiii proculem cod. [cf. Class. Re-o. 10, 333)
inferat cod. (i. 9) dixi add. Reiz illinc Seyffert Camerarius, cui qua zh disp/icet
\

IV.

ii

T.

MACCI PLAVTI
poscet.

Mi. dabitur quantum ipsus preti

Pa.

talentum

Philippi huic opus auri est

minus ab nemine

accipiet.

Mi. eu ecastor nimi'

innatast
satis

uilest
!

Py. non mihi auaritia

umquam

tandem habeo diuitiarum^

75 plu

mi auri mille

est

modiorum

Philippi.

Pa. praeter
thensauros.

tum argenti montes, non massas, habet Aetina non aeque 1065
altos.

Mi. eu ecastor

hominem peiiurum
Mi. sed amabo,
80 aut facturum aut

Pa.

lit

ludo?
actutum.

Mi. quid ego?

sublecto?
Pa.
tu

ut 1066*

scite.

mitte

me

Pa. quin

huic

respondes aUquid,

non facturum
te

Mi. quid illam miseram animi excrucias,

Pv. iube
exire

quae
dic

numquam male de
ei

meritast?

eampse
nos.

huc ad

me

omnia quae
te uolt,

uolt facturum.

Mi.

faci'

facere

nunc ut 1070 aequom,

quom, quae

eandem

tu uis.

Py.

non insulsum huic

ingenium.

1062 ab nem. philippium cod. 1061 takntum suspectunt 1064 thensaurus cod. ut vid. min. (?) Lco, rhythmo consulens Aetina non 1065 aethna {pm. B) mons (om. B) non aeque a. cod. aeque ahast Loewe Aetna m6ns non aeque altust Lachmann Aetna subui cod. 1066* ut Camerarius mons aeque altas Ttttler Pa. scite del. Acidalius, cui eu ecastor extra vcrsum lectos cod.
: : :

verstii sequenti {cum responde) tribuit Schoell epiphonema displicet 1069 1067 vel mitt' med mittite me C, cf. Skutsch [Philol. 59, 483) iube de te meritast] dixerit at B {pro d&eerit ast ? vi, p. 85) 1070 me ei scripsi eampse Rittershusius iubeam ipse cod. facerest <te) facere Hermann me Ital. (iinmo med) mihi cod. quae 1071 quom Lanipint(s quod cod. w/ aequomst Goet2
:

te] te cod. ut vid.

(ita

ipte

C
.

que
.

hinc cod.
recte

corr.

Ritschl

non

ing.

non [hoc] insulsum Palaestrioni dat Jtal., fort,

MILES GLORIOSVS
Mi.
ciuonui'

IV.
sisticiue

ii

me

oratriccm hau sprcuisti

exorare
ex
te.

quid

est ?

ut ludo ?

Va. nequeo hcrcle equidem risu[m] S5

admoderarier

(hahahae

!)

Mi. ob eam caussam huc aps

1075 (luantum ego

te auorti.

Py.

non edepol
scis,

tu

mulier,
et istuc

honorcm nunc
alii

illi

habeo.

Mi. scio

illi

dicam.

Pa. contra auro

hanc

uendere potuit operam.

Mi. pol

istuc tibi credo.

Pa. meri bellatores gignuntur, quas hic praegnatis

et pueri annos octingentos uiuont.

fecit,

Mi. uae

tibi,

nugator

90

Py. quin mille

annorum perpetuo uiuont ab

saeclo ad sae-

clum.
1080 Pa. eo minu' dixi ne haec censeret

me aduorsum

se mentiri.

Mi.

perii

quot hic ipse annos uiuet, quoius

filii

tam diu
uiuont
?

Py. postriduo natus

sum

ego,

muHer, quam luppiter ex Ope

natust.

Pa.

si

hic pridie

natus

foret

quam
sinite

ille

est,

hic haberet 95
in caelo.

regnum
Mi. iam iam
sat,

amabo,

est.

abeam,

si

possum, uiua
a uobis.

1085 Pa. quin ergo abeis, quando responsumst

Mi. ibo atque

propter (quam) opera

ita

huc adducam, Py. ne uis ? magi' sim pulcher quam sum, me'mca forma habet soUicitum. Pa. quid hic nunc Mi. abeo. stas ? quin abis ?
illam
est

mihi.

numquid

1072 quoniam

(qiri!
(

mc B

haud

Caiiicmriiis

hii (hic P^''^) cod.

:

1073 equidem Bolhe quidem cod. (ac pro at, i. e. ad ? scd admorisum ac mod. risu meo mod. P^d 1079 hahahae add. Stiidciiimid (\u. 4) deraner pcrdubinm) saeculo codd. Noiiii qui cod. cnm codd. Noiiii 499 quin I/a/. vel mage 1086 quam add. Beritley sacio (-tio~^, cod. {iprol) 1087 habent cod.

ex

tc] ixste cod.

exste D')
.


IV.

T.

MACCI PLAVTI
?)

loo Pa.

atque adeo (audin

dicito docte et cordate, ut cor ei

saliat^

Philocomasio
Mi. thic

dic, sist

istic,domum ut transeat

cum

era est,

hunc hic esse. clam nostrum hunct sermonem sub- 1090

:

legerunt.

Pa. lepide

factumst

iam ex sermone hoc gubernabunt

doctiu' porro.

Mi. remorare, abeo.

105 Py.

Pa. neque te remoror neque tango

neque
iube maturare illam exire huc.

te

taceo.

iam

istic rei

praeuor-

temur.
iii

Pyrgopolynices
Py.

Palaestrio
1095

Quid nunc mihi

es auctor ut faciam, Palaestrio,

de concubina?
prius haec in

nam nuUo pacto potest aedis recipi quam illam amiserim.

?

Pa. quid
5

me

consultas quid agas

dixi

equidem

tibi

quo id pacto fieri possit clementissume. aurum atque uestem muhebrem omnem habeat quae illi instruxisti sumat, habeat, auferat dicasque tempus maxume esse ut eat domum sororem geminam adesse et matrem dicito,
:

sibi
1

100

10 quibu'

concomitata recte deueniat

scis eas

domum.
eam
?
1

Py. qui tu

adesse

Pa. quia ocuUs meis

Py. conuenitne
?

uidi hic sororem esse eiius.

105

Pa. conuenit.
1088 audin tu

Py. ecquid fortis uisast

cod.
:

Pa. omnia

dicito ut docte et cordate curas 1089 istic Milphidippae dant alii quae etiam n. Brix hic cod. logo (mea) era Camerarins hunc Servins Dan. in Virg. Biic. 9, 21 {} pro quae etiam clam n.) (hinc) Mnellcr 1092 Pa. rememorare Mi. abeo neque te remoro cod. corr. Gruterns. Bothe neque tango Herniann, neqne ahter nt vid. (neq.&ango^ cod. neque et ago neque te tango P^^) 1094 quis P^'^ mihi nunc est cod. 1096 amiserim Scaliger: obiioi maxume Scaliger: miserit ("0(/. 1098 pacto id

tu del. Reiz
saliat

aluit

(\.

6)

ut

'

ain

1102 geminatesse ttt vid. cod. (geminat esse B. cum comita geminam esse P^d^ 1103 concomitata Acidalius cod. iio5 fortis Nonius 306 fortius cod. (i. 9) 1104 Quid cod.
cod.
: :

maxumum

IV.
?

MILES GLORIOSVS
uis optincre.
V.\.

iii

Py. ubi
in naui

matrem

esse aiebat soror

cubare

lippam atque oculis turgidis

illas

15

nauclerus
iiio
is

dixit,

qui

aduexit, mihi.

ad hos nauclerus hospitio deuortitur.

is ?

Py. quid

ecquid

fortis ?

Pa. abi

sis

hinc,

nam

tu

quidem
ad equas
fuisti scitus

admissarius,
20

qui consectare qua maris qua feminas.

hoc age nunc.

II 15 te

Py. istuc quod das consiUum mihi,

cum illa uerba facere de ista re uolo nam cum illa sane congruos sermo tibi. Pa. qui potius quam tute adeas, tuam rem
uxorem
tibi

tute agas

necessum ducere cognatos persuadere, amicos cogere.

dicas

25

1120 Py. itan tu censes?

Pa. quid ego ni

ita

censeam

Py. ibo igitur intro.

tu hic ante aedis interim

speculare, ut, ubi illaec prodeat,

me
agis.

prouoces.
Py. curatum id qui- 30

Pa. tu

modo

istuc cura

quod

demst.

quin
II 25

si

uoluntate nolet, ui extrudam foras.

;

Pa. istuc caue faxis

quin potius per gratiam

bonam

abeat aps

te.

atque
illi

illaec

quae

dixi dato,

aurum, ornamenta quae

Py. cupio hercle.

instruxisti ferat.

Pa. credo te facile impetrassere. Py.

tibi

35

sed abi intro.

1130 Pa.

noli stare.

sum

oboediens.

numquid

uidetur demutare taut utiquet

?

dudum hunc moechum militem nunc ad me ut ueniat usust Acroteleutium aut

dixi esse uobis
:

1107 optinere Caiiiemnus optinare 'opinare PCD^ fo^_ w/aibr.t hos Pyladcs: uos cod. iiii ecqui ro^. abisis(abhis B) hic cod.: corr. Saraccnits que f. cod, 1113 qua f. Lipsius 1116 illa] alio vcl congruost congruit Ital. 1117 adeas Boihe ades cod. 1 1 18 nccessum (-us PCDj [esse] ducere cod. esse dcl. Scaigcr, natn necessum esse sttspectiim 1122 accedit foris P, n. l. 1124 Qui 1 130 numquid quidetur alio atque uti Lachmaytn, n. l. 1131 dixisse u. ttt vid. huc mecum 1132 aut om.P (cf. Sjdgren Part. Copul.' p. 33)
II 10
:

A A

A P A

'

; !

IV.

iii

T.

MACCI PLAVTI
pro luppiter,

40 ancillula eius aut Pleusicles.

Commoditas usquequaque me adiuuat nam quos uidere exoptabam me maxume,

satine ut

113S

una exeuntis uideo

iv

hinc e proxumo.

ACROTELEVTIVM Palaestrio
Mi. neminem pol uideo,
Mi. quid
nisi

MlLPHIDIPPA
Plevsicles
quis' adsit arbiter.

Ac. Sequimini, simul circumspicite ne

hunc quem uolumus conuentum.

Pa. et ego uos.

agis,

noster architecte?

Pa. egone architectus?

uah
Pa. qui(a) enim non

Mi. quid est?

ut figam in 1140

sum dignus prae

te

palum

parietem.
5

Mi. heia uero

Pa. bono

Pa. nimi' facete nimi'que facunde mala's.

ut lepide deruncinauit

miUtem

Mi.

at

etiam parum.

animo

es

negotium omne iam succedit sub

manus
uos

modo

porro, ut occepistis, date

nam
10

ipse miles

concubinam

intro

operam adiutabilem. abiit oratum suam

Pl.
eu,

145

ab se ut abeat

cum

sorore et matre Athenas.

probe
Pa. quin etiam aurum atque ornamenta quae ipse instruxit

muHeri

omnia dat dono, a

ii^^meont.A
:

se ut abeat

ita

ego consilium dedi.

Bothe hince

uideo(ego) 11^6 uideo exeunt\s Adda/iiis (i.e. hinc pro e oni. hinc (huc) Mueller [est] et (1 notac pcrsonae loco) i. 7) 1138 pol om. Palaestrioni hacc vrrha ciant edd. contra ordinem nontinnin in scaenae iitiilo in codd. uhi Plevsicles praeponiiur cf. Spengcl {Sitzber. Akad. n. l. Muench, 1883, p. 271) 11 40 qui enim P, 1139 quidst--^ facite ut figam p. 1141 Mi.] vel Ac. (e pro ^, i. e. ae ?) malast fecunde facunde ut vid. ffaciunda B, fecunden P^d n. l. 1144 1142 parum] rogas A {intcrrogativel) 1143 est P, 1x46 habeas P, porro ut Ital. porro ue P: (ut p^lo^rro) 1148 instruxit mulier n. l. 1147 instruxi muheri consilium [tum] dono se donase
fort.

uideon

P P

MILES GLORIOSVS
Pl. facile istuc quidemst,
II
si

IV. iv

et illa uolt et ille

autem

cupit.

50 Pa.

non

tu scis,

quom

ex alto puteo susum ad

summum
?

escenderis,

maxumum
nunc haec

periclum inde esse ab

res

summo

ne rusum cadas
geritur
;

15

apud

summum puteum
:

si

prosenserit

miles, nihil ecferri poterit huiius

opust
II 55

dolis.
tres,

nunc quom maxume Pl. domi esse ad eam rem uideo siluai satis
quartus
tute's,

mulieres

quintus ego, sextus senex.

20

quod apud nos fallaciarum sex situmst, certo scio, oppidum quoduis uidetur posse expugnari doHs.
date

modo operam.
facitis.

Ac. id nos ad

te,

si

quid

uelles,

uenimus.
Pa. lepide

nunc hanc

tibi

ego impero prouinciam,

potero,

1160 Ac. impetrabis, imperator,

quod ego

quod

uoles.
25

Pa. militem lepide et facete, laute ludificarier

uolo.

Ac. uoluptatem

mecastor mi imperas.

Pa. scin
?

quem ad modum
Ac. nempe ut adsimulem
Ac. quasique

me amore

istius

differri.

Pa.
tenes.

istius

caussa amoris ex hoc matrimonio

Pa.

1165 abierim, cupiens istius nuptiarum.

nisi

omne

ordine.

modo unum hoc

hasce esse aedis dicas dotalis tuas,

:

30

hinc senem aps te abiisse, postquam feceris diuortium

1150 descenderis 1151 indie esset (Fcd ^^/ jn dono esset (B) 1152 nunc hanc praesenserit I/a/. fort. rede maximi fmaximo B^ 1153 nihil hac ferre potuit 1154 domi sqq. Palaestrioiii coniiiniat Leo {ciint P, esset Ii55 mulieres st rcs sego 1156-62 tatitmn priores partcs legimtiir 1156 sex situmst Klotz sexitumst iit vid. [x pro xs; i. 7\ n. I. expugnare P. n. l. 1157 posset (poset) {pro -reil) hanc t. e. Gnitents hoc tibi ego 1159 tacitis P P: tibi ego ha,nc) A 1161 (et) laute Camerarius 1162 uoluntatem P scin Bot/ie [et] scin rtu"! et scintur PCD) p^ _ /_ 1163 amorem P. n. l. differre titenis P, n. l (pro -re\ corr. e.v -ret?) 1164 causani 1165 istius omne ordinis nuptiarum istius nup(tia)ru(m Pa. omne)m (ordin)em corr. Bnitlcy 1166 esset dicat P 1167 abisset P PLAVT. II 5

P P

A A

P
1

IV. iv

T.
ille

MACCI PLAVTI
domum.
istinc te
ille

ne

mox

uereatur introire in alienam

Ac. bene mones.

Pa. sed ubi

exierit intus,

procul
ita

uolo adsimulare, prae

illius

forma quasi spernas tuam

1170

35 quasique eius opulentitatem reuerearis, et simul

formam, amoenitatem illius, faciem, pulchritudinem conlaudato. satin praeceptumst ? Ac. teneo. satinest,

si tibi

meum
40

dabo expolitum ut inprobare non queas ? Pa. sat habeo. nunc tibi uicissim quae imperabo ea discito. 1175 quom extemplo hoc erit factum, ubi intro haec abierit, ibi
opus
ita

tu ilico
facito uti uenias ornatu hiic

ad nos nauclerico
[et]

causeam habeas ferrugineam,

id

scutulam ob oculos laneam,

is

palliolum habeas ferrugineum

(nam

colos thalassicust),
1 1

conexum

in

umero
:

laeuo, exfafiUato bracchio,

sies
;

80

45 praecinctus aliqui

adsimulato quasi gubernator

atque apud hunc senem omnia haec sunt,

Pl. quid

nam

is

piscatores

habet.
?

ubi ero exornatus quin tu dicis quid facturu'

sim
Pa. huc uenito et matris uerbis Philocomasium arcessito,
ut, si itura siet

1184-5

Athenas, eat tecum ad portum cito

50 atque ut iubeat ferri in

nauim

si

quid imponi ueHt.

1168 damnum (vii, p. 104) 1169 istic 1170 tuas ret 1171 reuearis 1172 forma moenitatisP 1173-9 extrema fere leguntur ii75 uisscisim P, ;/. /. (ea"' discito non discitos {pro disc- corr. e.v nosc- ?) 1176 quom Lindemann quain P, n. l. ibi] tibi 11. l. ii77 ueniat P, ornatus -os P^dj ad nos om. causiam P/ms cause 1178 hanc P, n. l. ferrugineam Scutarius ferrugenas (-es PCD) p^ An.l. et scutulam .<4 cultura (i. 8) laneaP ab 1179 1180 conexum codd. Nonii 103 is[is1 n. l. conixum P, cttm testimonio Pauli 83 (effafilatum) et Placidi c. gl. 5, 21, exfafillato expapiliato Paulns 79, 63, 25 {item) cf. 67, 3 (exfabillauero) 7 Noniiis: ex(palliol)ato 1182 hunc om. titvid, 1183 1186 it. est etthena se tecum B. it. esiam ethena se sum atecum P^'^ pro ati-, a pro u) imp. 1187 ut i.] adiubeat uelit] inponunt (-no PCD) (-nunt />ro -ni tit. e. -ni uel it?)

P A p

P P

A
:

/'.


MILES GLORIOSVS
nisi eat, te

IV. iv
dare.

soluturum esse nauim

pictura.

uentum operam
Pa.
ille

Pl.

sati'

placet

perge.

extemplo illam
hortabitur

iiQout eat, ut properet, nc

Pa. ego

sit

matri morae.

Pl. multimodis
sapis.

illi

dicam, ut

me

adiutorem, qui onu' feram ad por-

tum, roget.
ille

iubebit

me

ire

cum

illa

ad portum.

ego adeo, ut tu 55
scias,

prorsum Athenas protinam abibo tecum.

triduom seruire

Pl. atque ubi

illo

ueneris,

numquam
te.

te

quin liber
Pi..
"*

sis

sinam.
Pa. haec

1195 Pa. abi cito atque orna

numquid aUud?

ut memineris.
;

Pl.

abeo. Pa.

et

uos abite hinc intro actutum

nam

illum

huc
iam exiturum esse
intus.

sat scio

Ac. celebre apud nos imperium 60

tuomst.

Pa, agite apscedite ergo.

ecce autem

commodum

aperitur
foris.

hilarus exit

impetrauit.

inhiat

quod nusquam

est miser.

PYRGO
1200 Py.

P O L Y

N CE
I

PA

L A E S T R

Quod

uolui ut uolui impetraui, per amicitiam et gratiam,

a Philocomasio.
1188 ea
te

Pa. quid tam intus fuisse te dicam diu

1

190-1284

dcest

A,

uisi qtiod

in primis et extremis versibus siipersniit modice sapis Noniits rhythmi cattsa

{cf.

ad 1^22)

1191 adiutore
:

corf.

tinam Bentley: protinus cod. (i. 7) hinc cod. 1196 huc Lnchs cod. celebre Canierariiis (non P^^ ) cod.
PCD-)

1257-84 pmicissima 1190 matri mora sit Brix, 342 (' Plautus in Milite') 1192 iussit .S 1193 proorare 1195 orna te Ital. nam 1197 iam Meritla
:
:

celedre ut vid. cod. (sceledre

i

peritur cod. 1200 ut uoUii Guiettts ut uolo cod.

iigS
1

1199
(iii. 3")

hilarius

cod.

(pro -us?)
corr.

1201 quid [naml tam

:

intus fuisset et
Ussiiis;

fuisse

PCD^ dicam

diu, cod. {pro fuiss&edicam)

IV.

V
Py.

T.

MACCI PLAVTI
sensi amari

numquam
?

ego

me tam

quam nunc ab

illa

muliere.

Pa. quid iam

Py. ut multa uerba

feci, ut

lenta materies
fuit!

uerum postremo impetraui

quae
uoluit,

ut uolui
;

donaui, dedi
1205

10

(te) quoque (ei) dono dedi. quo modo ego uiuam sine te ? Py. age, animo bono es, idem ego te liberabo, nam si possem ullo modo impetrare ut abiret, ne te abduceret, operam dedi uerum oppressit. Pa. deos sperabo teque. postremo tamen etsi istuc mi acerbumst, quia ero te carendum est optumo,

quae postulauit
?

Pa. etiam

me

12 10

saltem id uolup est

quom
?

ex uirtute formai euenit

tibi
tibi.

mea opera
Py.

super hac uicina,

quam ego nunc

libertatem
tibi

concilio

quid opust uerbis

ego

et

diuitias

dabo,
15 si impetras.

Pa.

reddam impetratum.
ne
sis

Py. at gestio.
at

Pa.

modice decet

moderare

animo,

cupidus.

sed

eccam ipsam,
egreditur foras.

121

Vi

ACROTELEVTM'M MlLPHIDIPPA Palaestrio Pyrgopolvnices

Mi. Era, eccum praesto militem.

Ac. ubi est?

laeuam.

Mi. ad

Ac. uideo.

mittam cod (quid tam P^D) ( ff_ 1201) do. 1204 mpe{ra.mtcocf. (corr. B-) dedi f-ei) 5;7.i- dona uidere rofi'. fi. 6) dona uidero Pa/iiier (Hcrmat/i. animo 1205 te et ei add. Pyladcs 1206 a. b. eslta/. 9, 661 bono fb. a. B) et (/// iiiitio v. 1207") cod. 1207 ag:otelli illibera bonam ^q,.^ //^/ (B) vel ago telliberabo nam (PCD ^q^ e_ te illim lib. Ribbcck, Lco 1208 haberet vi.v alio modo posset cod. 1210 optime B cod. ut vid. (pro abeiret?~i nec Sahnasius i2ia 1211 quoniam (qin) j5 {oxmex\.ew\t cod. corr. Camcrariiis tibi Fcstiis hac uicina testafiir Fcstiis 305: hanc uicinam cod. at modice mihi cod. 1213 opus cod. 1214 imperatum ro.'/. Cameraritts: ac moAico {modo B) cod. dice P^^ 1215 forisi^^
1202 me tam Camerarius 1203 feci Miiel/er: fecit coc/.
: : :
:

MILES GLORIOSVS
Mi. aspicito
Ac. uideo.
liniis,

IV. vi

ne

ille

nos se sentiat uidere.

fieri.

edepol nunc nos tempus est malas peiores

Mi. tuomst })rincipium.

I220 nc parce uocem, ut audiat.

Ac.

opsecro, tute ipsum conuenisti ?

sum locuta, placide, ipsae dum lubitum est mihi, otiose, meo arbitratu. Pv. audin quae loquitur ? Pa. audio. quam laeta est
Mi.
ipso pol

cum

quia ted adiit

Ac.

o,

fortunata mulier es

Pv. ut amari uideor

Pa.

dignu's.

Ac. permirum ecastor praedicas

te adiisse

atque exorasse

1225 per epistulam aut per nuntium, quasi regem, adiri

eum

aiunt. 10

Mi. namque edepol uix

fuit

copia adeundi atque impetrandi.

Pa. ut tu inclutu's apud mulieres

Pv. patiar,

quando ita Venus uolt.

Ac. Veneri pol habeo gratiam, eandemque

ut eiius mihi
sit

et

oro et quaeso

copia

quem amo quemque

siet,

expetesso
grauetur.
15

1230 benignusque erga

me

quod cupiam ne

Mi. spero

ita

futurum,

quamquam muUae

illum sibi expetessunt

ille illas

spernit, segregat hasce omnis, extra te

iste

unam.

Ac. ergo

metus

me

macerat, quod

ille

fastidiosust,

ne oculi

eiius

sententiam mutent, ubi uiderit me,

1235 atque eiius elegantia

meam extemplospeciem
1

spernat.

20

limis [oculis] cod. (iv. i 1217 asplcite cod. oc. dcL Gnictus uidere sentiant co(f. con: Ital., Reiz 1218 fiere J5 1219 tuom espa incipium (t. est initium PCD-) fQ^f ^g,.y Cainciarius 1220 uocem testatur sc/iol. Acn. 10, 532: uoci (parce uictu audiat B) cod. locuta Saraceiius secuiacod. 1221 meo (me ^) arbitratu (arbitiii B)\ut uolui] cod. (iv. i) ut uol. dc/. Reiz 1222 q. adteZ? {oiii. adiit) {] pro adiit te) 1223 mulicr es] mulieris B{\. 4 v. 9, p. 70) dubito aii recte {noiiiiiiativiis anti<juus\ neque est cur corrigas o tbrtunatae mulieris dignus est cod. 1224' audisse cod. 1228 tandemque exoro 1229 expetes sunt 1230 (cf. 1231) (ut) s. Merii/a 1231 illum multae cod. trai. Mue/ler metri catisa ^nm m\x\t&Q Bent/ey 1232 ha.scevi.vp/acet: ab se Ita/. 1233
: :

P^

ve/

ill'

ve/ illic

; ! :

IV

vi

T.
faciet,

MACCI PLAVTI
Pv. ut ipsa
se contemnit

Mi. non

(modo) bonum animum habe.

tua

Ac. metuo ne praedicatio

nunc nieam fdrmam

ex-

superet.

Ac.
25

Mi. istuc curaui, ut opinione illius pulchrior sis. si pol me nolet ducere uxorem, genua amplectar
;

atque opsecrabo

alio
:

modo,

si

consciscam letum
Py. prohibendam

uiuere sine

illo

non quibo impetrare, scio me non posse.

adibon?
Pa.

1240

mortem
si

mulieri uideo.

minime

nam
30 sine
:

tu te uilem feceris,
;

te ultro largiere

sine ultro ueniat

quaeritet, desideret, exspectet

perdere istam gloriam uis

nulli mortali scio optigisse

quam habes? caue

hoc
nisi

sis faxis.

1245

nam
Ac. Mi.
quin

duobus,

tibi et

Phaoni Lesbio, tam mulier se ut amaret.

an tu illunc euocas
foras,

eo intro,

mea

Milphi-

dippa ?

immo opperiamur dum

eam
si

exeat aHquis.

Ac. durare ne-

queo
35
intro.

Mi. occlusae sunt fores.

aut

Ac. ecfringam. 1250

es[t].

Mi. sana non

Ac.
per
Pa.

amauit

umquam

si

parem sapientiam

[hic]

habet

ac formam.

amorem
ut,

si

quid fecero, clementi (hic) animo ignoscet.

te

quaeso, amore perditast

aiidiat.

misera

Py.

mutuom
?

fit.

Pa, tace, ne

Mi. quid

astitisti

opstupida

qur non
pultas ?

1236 modo'in) adci. CA Leo uideo [mulieri (-rem P^^ ^^ cod. cod. 1245 sine, p. Leo sino
:

h. a. b.
:

Bothc

corr. Taubinaiiii

1242 mulieri 1243 uelim

:

p. (sinon p. F^d, summopere^ cod. vix sm' {i. q. nisil p. 1247 mulier se Seyffert 1248 iWnz cod.: eorr.Bentky muuete (PCD) t;f/ uiuere (i3) forf. aut tu illum huc euoca corr. Seyffert euocatus (-tum P^d-) ^od. es Pyladcs etiam cod. Fleckeisen 1250 eam Saracemis hic deL Bentley {cf. 12^2) 1251 si amauit Crt;c;flmf5 simulauit tof/. ignoscet animo Reis 1253 te] 1252 hic addidi (ex v. 1251)

nisi p. Ri/schl

tuo Lco

oiii.

P^^

MILES GLORIOSVS
1255 Ac. quia

IV. vi
scis ?

non

est intus

quem ego

uolo.

Mi. qui
scio

Ac. 40
;

de olefactu

nam odore nasum sentiat, si intus sit. Pv. hariolatur. quia me amat, propterea Venus fecit eam ut diuinaret. Ac. nescio ubi hic prope adest quem expeto uidere
Pv. naso pol iam haecquidem plus uidet

olet

profecto.

quam

ocuHs.

Pa.
est.

caeca amore
1260 Ac. tene

me

opsecro.

Mi. qur

Ac. ne cadam.

Mi. 45

quid
ita

ita ?

Ac. quia stare nequeo,

tu

animus per oculos meos (meu') defit. Mi. militem pol Ac. ubi est? Mi. non uideo. Ac. ita. aspexisti.
uideres pol,
si

amares.
si

Mi. non edepol tu illum magis amas

Pa.

quam

ego, mea,

per te

liceat.

omnes profecto mulieres

te

amant, ut quaeque aspexit.

1265 Pv. nescio tu ex

me

hoc audiueris an

non

nepos sum 50
Veneris.

Ac.

mea
illa

Milphidippa, adi opsecro et congredere.

Pv. ut
ueretur
te.
!

me
Pa.

ad nos

pergit.

Mi. uos uold

Pv. uideo.

Pv. et nos

Mi.

lit

iussisti,

eram

meam

eduxi foras.

Mi. iube ergo adire.

item ut ahas, quando
orasti.

Pv. induxi in

animum ne oderim
facere

1270 Mi.

uerbum edepol

non

potis,

si

accesserit

prope 55

ad

te.

dum
cod.
:

te optuetur, interim
I

linguam oculi praeciderunt.

'^scio B) 1255 de oletactu Skiifsr/i Philol. 59, 504): edepol facio scio edepol facile pol de olfactu MucUcr {Rhein. Mus. 54, 400) 1259 c. amore Gruferus c. ore Bothe: scio pol ego, olfacio Lco d. 1261 meus acid. Haupf 1260 quor co^. corf. (/rocaecaore) 1263 mea B vel me (PCD) cod. amem Cameraruis {xni) Schoell ted 1267 vel audieris cod. frai. Hcrniaiin 1265 me ex cod. 1270 odoum cod. J26g in om.B 1268 foris 5 vel ut\ PCD cd ^od. 127 1 interim o>. edepol {B) vcl hercle (f
:
:
:


IV. vi
Py. leuandum

T.

MACCI PLAVTI
mulieri uideo.

morbum

Mi. ut tremit

atque

extimuit,

postquam

te aspexit.

Pv. uiri

quoque armati idem

istuc

faciunt,

60 Mi.

ne tu mirere mulierem. sed quid (est quod) uolt me facere ? tecum uiuere uolt atque aetatem 1275 ad se ut eas
:

exigere.

Py. egon ad illam

eam quae nupta

sit ?

uir eius

me

depre-

hendat.

Mi. quin tua caussa exegit uiriim ab

Mi. [quia] aedes dotalis huiiu' sunt.

se.

Py. qui id facere

potuit
?

Py. itane

Mi.

ita pol.
ire.

Py. iube

domum

iam ego

illi

ero.

Mi. uide ne
excrucies.

sies in exspectatione,

65 ne illam animi

Py. non ero profecto.

abite. 1280

Mi. abimus.
Py. sed quid ego uideo?

Pa. quid uides?

quis

Py. nescio-

eccum

incedit

ornatu quidem thalassico.

nauclerus hicquidem
est.

Pa.

it

ad nos, uolt

te profecto.

Py. uidelicet accersit hanc iam. Pa. credo.

metuere dat A me deprehendat Locive me ad ont. P^^ hendast (metuendus est B) P -med ut prendat (prehendat) Gocts asse[qui] {P^^) vcl ohselquh] (B) ase Menila 1277 exigitfor/. 1278 quia {etiant A ut vid.) cod. [iv. 3) qui id Camerariiis quid del. Reis {cf. ad 752V Neqae quia aedes placet ueque in quarto pede 1279 iam huius sunt iube Weise iubam cod. foit. iuben inspectatione (exspectatione B cod. Bothc itam cod. in e;c. Itnl. 1282 it ne sis {ita cod.) (illi) in ex. Mnellcr {Rhein. Mus. 54, 400) 1283 hanc iam. Pa. crcdo adnos Brix: iam (/)roitan?) non cofi'. hac itam [hic] credo Leo post alios hanc
: :

[uiden] ut tremit (iubent aclirem 5 rf. 1272 ut tremit Heniianii 1273 pos( faciunt seqtiitur iube domum ire in 1273) cod. lii. 6) (iion in A ut vid.), quae veiba retractatons fuisse credo qui vv. 1274 1272-8 omitlere voluit de!., ut c.v v. 1278 illata, Acidalius melius dcl. Guietus eius mul. Lco [melius"' mulierem cod. (iv. 3) metacere (me tacerit B, est quod addidi iii. ii): q. (iHa) Rdscld 1276 [vi.v recte) 1275 ad sed eas met agere F^Dj -cere
:

ad

IV. vii

MILES GLORIOSVS

Plevsicles
PYR
Pl.
12S5
C,

?a],akstrio
1'

vii

O LV \

CE

Alium

alio pacto propter

amorem

ni

sciam

fecisse

multa nequiter, uerear magis

me amoris caussa (huc) hoc ornatu incedere. ucrum quom multos multa admisse acceperim
inhonesta propter arnorem atque aUena a bonis
mitto iam, ut occidi Achilles ciuis passus est
1290
:

sed eccum Palaestrionem,

oratio

stat

cum
Mora

miUti

aHo mihi demutandast mea.

mulier profecto natast ex ipsa

nam
1295

quaeuis aHa, quae morast aeque, mora

10

minor ea uidetur quam quae propter muUeremst.

hoc adeo
pultabo.
fieri

credo consuetudine.
accerso Philocomasium.

nam ego hanc

quid ueis
?

sed fores

heus,ecquishicest?

Pa. adulescens,quid est?

15

quid puUas

?
si

Pl. Philocomasium quaerito.

iturast, eat.

a matre iUius uenio.

1300

omnis moratur
Py. iam

nauim cupimus
res paratast.
i,

soluere.
Palaestrio,

dudum

aurum, ornamenta, uestem, pretiosa omnia

1305

duc adiutores tecum ad nauim qui ferant. omnia composita sunt quae donaui auferat. Pv. non moraPa. eo. Pl. quaeso herclc propcra.
:

'

20

bitur.

quid

istuc,

quaeso

quid oculo factumst tuo

in iiiitiisrxtant

i^.Q^-i^o'^ paiica 1284 nesciam co(f. hac add. Mneller Rheiii. Miis. 54, 400) 1288 aliena Leo accepimus ( 1291 allo P, A n. l. 1290 militi B ^ tu eis ut vid. P {in ais B, tu es PCD
t

1287 9
Gulieliiiiits

om.A
:

1286 1287

,^

;,.

PCD

igoi paratast Scyffcrt paratas si preciose (-um P^d^ omne [ut ferat] 1302 pretiosa omnia Botlic (ii. 5% H. l. 1306 quid oculus factus 1303 duc] dum tuo ,6, ti, I.
i
: :
:

alienum cod. 1298 uis (ueis) Ritsclil: /_ 1300 absoluere B paratast PCD^ ^ _ /_

A A

IV. vii
Pl. habeo

T.

MACCI PLAVTI
Py. at laeuom dico. Pl. eloquar.

equidem hercle oculum.

25

amoris caussa hercle hoc ego oculo utor minus,

nam

si

apstinuissem amorem,

tamquam hoc

uterer.

sed nimi' morantur

me

diu.

Py. eccos exeunt.

13 10

Viii

PA

LAE

TR

PH

LOC O

iM

Pyrgopolynices
Pa.
(

Plevsicles
facies ?

)uid

modi flendo quaeso hodie

Ph. quid ego

ni fleam ?

ubi pulcherrume egi aetatem, inde abeo.

Pa. eni

hominem
tibi

qui a matre et sorore uenit.

Ph. uideo.

Py. audin, Palaestrio ?

Pa, quid uis

Py. quin tu iubes ecferri

omnia quae

isti

dedi?
5

Pl. Philocomasium, salue.

Ph.

et tu salue.

Pl. materque 131

et soror

tibi

salutem

me

iusserunt dicere.

Ph. saluae

sient.

Pl.

orant te ut eas, uentus

operam dum

dat,

ut

uelum

expHcent

nam

matri ocuH

si

ualerent,

mecum

uenissent simul.

i^o^j -22 paifcissiiiia in cxticinis vcisibus cxtaiit in A 1308 amoris Ritschl moris P, A n. l. maris Memla [sed vix hercule) ego Ital. minus Cameraiius minem ago {oin. B) P, A n. l. {cf. ad ^309 abstinuisset (-a et B) P icf. ad 1308), A n. l. 1309), A n. l. amare Miiretus {A n. l.) tamquam Ital. [quem] tam quam P, A n. l. A n. l. utere P, 131 1 fendoi-* {corr. D"), A n. l. 1312 puicherrume egaelatem fpulcherrimam etatem B) P, A n. l. corr. lial. inde Ritschl: uideo [oiii. PCD^ p^ ^ ;;_ /_ (i,j p^Q \^ yj, j-j mum {oin. B) hominem (-ne B)P, A n. l.: corr. Lco post alios 1313 audin Guietus: audistis in (5) w/audistin (P^d^ p^ /\ _ /_ ( j,yQ audin corr. fxaudisti(s) ? Fuitne in archetypo audi ?) 1316 1314 quin tu] qui intus B sibi P, A n. l. 1317 eas Ital. eat P iit vid. (ad(uentus) B: eant PCD), A n l. ut uailam (ut [ut] uallem B) P, A n. l. ut uehim Ital. explicet P {\xa.\\- pro ucWum, antiqua fornia) 1318 mechum (moechum PCD haec nunc B) uenissent (cenissent P^d^ simul [est] P, A H. l. {J)ro simul, Jtiarg. e, /. c. semul ?)
:
:

MILES GLORIOSVS
Ph. ibo
1320 Pv.
;

IV. viii
Pl, scio

quamquam

inuita facio

h6mini pietas

sapis.
si

non mecum aetatem

egisset,
tali

hodie stulta uiueret.

10

Ph. istuc crucior, a uiro nie

abalienarier,

quemuis potis es facere ut afluat facetiis tecum eram, propterea animo eram ferocior eam nobilitatem amittendam uideo. Pv. a ne fle. Ph. non queo,
tu
et quia
: !

nam

1325

quom
Pa.
(si)

te uideo.

Pv. habe

bonum animum.

Ph. scio ego

15

quid doleat mihi.

nam

nil

miror,

si

lubenter, Philocomasium, hic eras,

fornia huiius, mores, uirtus, attinere

animum

hic tuom,

quom

ego seruos quando aspicio hunc, lacrumo quia diiungimur.

Ph. opsecro hcet complecti

1330 Ph.

priu'

quam
Pa.

proficisco

Pv. hcet.

o mi ocule, 6 mi anime.

opsecro, tene muUe- 20

rem,

ne adfligatur.
factum
Pa.

Pv. quid istuc quaesost?

Pa. quia aps te

abit,

animo male
aquam.

est

huic repente miserae.

Pv. curre intro atque

ecferto

nil

aquam
coi-r.

moror, quiescat malo.

(sit

ne interueneris,

l. 11. eo PCD) Pl. [chant] sapis P, 1322 quemuis codd. Noiiii 305 fluat potis sis (potissis) codd. Nonii {A n. l.) quamuis P, n. l. 1323 animo codd. P, codd. Nonii 1323-93 dcest Noiiii: animum cod. 1324 uide omnia hec fle (flet B) cod. {pro uideo coir. Lindcniann, Seyfert 1325 quid] [in]quit MT., /. c. MiLEs, a) 1327 si add. cod. 1326 (tu) hic Riiscld (cum) hoc Bii.v [hic] an. attinere formam h. morem cod corr. Pylades Btigge 1328 /ort. u. sic at. correxi {Harv. Stiid. 9, 127) hic t. cod. diiungimur Cameralacrumo Ribbcck lacrumum cod. Ouem PCD (o meum diungitur fof/. ritis 1330 ocule Z.o;oi3 oculi fofi'. fort. opsecro te, (opsecro, tene Gniteriis: te cod. cor) Mtteller corr. Seyffert 1332 tene) 133 1 quaepost qui abste cod. miserat currit et introm (intrem B) atque certo aq. cod. {pro curre quot corr. e.v -Tii): corr. Ital.. Seyffcrt 1333 quiescat Ltichs

1319 omni pietas scio

p.

(i,

28)

Nicineycr

(quod) cod.

IV. viii
quaeso,

T.

MACCI PLAVTI
Pv. capita inter se nimi' nexa hisce

dum

resipiscit.

habent.
25

non
Pl.

placet.

labra ab labellis aufer, nauta, caue

spirarent an non.

makmi.
oportuit.

1335

temptabam
si

Py.

aurem admotam
retineas.
fio

Pl.

magi'

uis,

eam omittam.

Pv. nolo

Pa.
miser.

Pv. exite atque ecftrte huc intus omnia quae

isti

dedi.
eo.

Pa. etiam nunc saluto

te,

(Lar) famiUaris, priu'

quam

30 conserui conseruaeque omnes,

bene ualete

et uiuite,

1340

bene quaeso

inter uos dicatis tet

met
es.

apsenti tamen.

Pv. age, Palaestrio, bono animo

Pa.

eheu

nequeo
Pa. scio

quin fleam,

quom

aps te abeam.

Pv. fer aequo

animo.

ego
Ph. sed quid hoc
35 Pl.
* (^salue.)
?

(juid doleat mihi.

?

quae

res ?

quid uideo

lux, salue

iam

resipisti ?
!

hominem ?

perii

quem amplexasum sumne ego apud me ? Pl. ne time,

Ph. opsecro,
uoluptas mea.

1345

Pv. quid istuc est negoti?

Pa. animus hanc

modo

hic re-

Hquerat.

metuoque
1334
corr.

et

timeo ne hoc tandem propalam

:

fiat

nimis.
coJ.
:

resipiscit Ital.

respicit
Fleckciseii)

cod.

uexam hinc habct

cod.
;

Camerai-ius (hisce

Mitcllcr:

kv

cod.

inaut acemalum spiraret Cainerarius

463)

nauta caue m. B ad macellum Bi

t
'

1335 labrain igg e {ma\o Loreiis

cod.
(vii,
:

aufer

c/.

ad Bacc/i.
1336

p.

103:

(aut eum aurem admotam Parens [hoc] oportuit B {] pro au. adpostam (?) Leo B) at nostam cod. eam omittam Ritsclil amo mittam cod. hop-) 1337 vcl mage

non aurem
:

ret. Pl. omisero (?) Z-fo fioKayser: {[o cod. 1339 retineat co(/. ero cod. eo Ital. Lar add. Botlie 134 1 foii. dc med vcl etiam quin quiin neque heu. cod. Pahiier) est co</. me {xn\ 1342 PCD fieat cof/. corr. Ital. 1343 {q{.iaeso) aequo Miie/ler{Rliciii. Mtis. 54,401) an. aequo 1344 quae res 5n^<'/7 fort. ted.
:
(

queris cod.

quod cod. 1345 (Et tu salue) iam Niemeycr (iii. ii"! comasium?) Ph. Rifsclt/ {iu. 2) 1348 Camciariiis proalla (proilla B) cod.
Ital.
:
:

qmd

(Pl. et
et Ital.
:

tu,

lux

mea) Lco
(Philo-

vel resipistin

ut cod.

propalam

MILES GLORIOSVS
.

IV. viii

Py. quid id est

V\. nos

secundum

ferri

nunc per urbem

haec omnia,
4

1350 ne quis tibi hoc uitio uortat.

Pv. mea, non illorum dedi

parui ego

illos facio.

agite, ite

cum

dis beneuolentibus.

Pa. tua ego hoc caussa dico.

Pv. credo.

Pa. iam uale.

Pv. et tu bene uale.

Pa.

ite

cito,

iam ego adsequar uos

fideliores
tibi

cum

ero pauca uolo

loqui.

1355

quamquam alios quam me, tamen

et, si
\

semper habuisti

tibi
;

habeo magnam gratiam rerum omnium

Pv. habe
ut

45

ita

sententia esset, tibi seruire malui

alii

multo quam
Pa. eheu,

libertus esse.

animum bonum.
sient,

quom

uenit

mi

in

mentem

mores mutandi

muHebres mores discendi, obHuiscendi stratiotici Pa. iam non possum, amisi 1360 Pv. fac sis frugi.
Pv.

omnem

kibidinem.
i,

sequere

illos,

ne morere.
forte

Pa. bene uale.

Pv. et tu

bene
Pa. quaeso memineris,
si

uale.

Uber

fieri

occeperim
Pv. non est
fuerim.
sit,

(mittam nuntium ad

te),

ne

Pa. cogitato identidem

1365
si

tibi

me deseras. quam fidehs

meum.

id facies,
et

tum demum
perspexi

scibis tibi qui

bonu'

qui malus. 55

Pv. scio

saepe.

Pa. uerum

quom
hodie

antehac,

maxume

scies

immo

hodie tmeorumt factum faxo post dices magis.

Pa. caue istuc
feceris
:

Pv. uix reprimor quin te manere iubeam.

dicant te

mendacem nec uerum

esse, fide nulla esse te,

1350 istuc L]ic's

cod.
si

uolo loqui Rifscltl

Skiitscli

135T alios Bof/ie eloqui cod.

:

istaec

Hcim.
:

32,

92)

bonum animum
{vi.v iitferieciio

cod.

f>ai.

Bofhe

1353 ero Ifal.: ego 1356 ita si Laclimanit habeo 1357 esset cod. 1358 eheu Leo haeum cod.
:

1359

stratiotici Scttfariits

stratiosi

stratiost

P^D)

cod.

1362

q. ot fut')

dent idem cod. iierum Canicraritis

{cf.

fleri occeperit cod. 1364 m. P^d 1367 eorum B: 1366 <tum) hod. Ifal. 1369 dicent cod. me tuom Len forf. moiiim
:

1370)

esset cod.

fide Ifal.

fidele cod.


IV. viii

T.

MACCI PLAVTI
me
esse fidelem
te facere posse,
faxis.

60 dicant seruorum praeter

nam

si

honeste censeam
potest.

neminem. suadeam
Pa. patiar
est.

1370

uerum non

caue
Pa.

Py. abi iam.

quidquid
Py. bene uale
igitur.

ire

meliust strenue.

Py. etiam

nunc
ante hoc factum hunc

uale.

sum

arbitratus

semper seruom pessu-

mum
65

eum

fidelem

mihi esse inuenio.

quom egomet mecum

cogito,

1375

stulte feci qui

hunc

amisi.

ibo hinc intro nunciam

ad amores meos.
iX
Pv.

sed, sensi, hinc

sonitum fecerunt
I

fores,

VER

Y R

f;

O POLY N

CE

Ne me

moneatis, memini ego officium

est

meum,
;

ego tnamt conueniam illum, ubi ubi

inuestigabo, 6perae

gentium

non parco meae.

ibo huic puero obuiam,
salue, uir lepidissume,

1380

Py.
5

me

quaerit ilHc.

Pv. ehem^ te quaero.

cumulate commoditate, praeter ceteros

duo

di

quem

curant.

Pv. qui
!

duo

Pv. Mars et Venus.

1385

Py. facetum

puerum

Pv. intro te ut eas opsecrat^,

te uolt, te quaerit, teque exspectans expetit.

10

amanti

fer

opem.
illic

quidstas? quinintrois? Pv.

eo.

Pv. ipsus

sese

iam impediuit
:

in plagas

paratae insidiae sunt

ut adoriatur

in statu stat senex,

moechum, qui formast

ferox,

139

qui omnis se amare credit, quaeque aspexerit

esset cod. 1371 censeat cod. 1370 dicent Leo {cj. 1369) Pa.] I373 Pv.^vcIPa. 1372 pa.q.e. Pyrgopolj/nici confiitiianialii Py.] w/ Pa. melius est trenue fofl'. 1374 huc sum co</. velPv. egomct Lainbiniis egoet cod. 1376 fecit 1375 inuento fo^. et sensit cod. mores cod. amisit cod. 1377 amores Ifal. 1381 1380 parcam Cai/ierarius 1379 nam] iam Camerariiis (ego) huic Brix an ibon ? ipro ilhc eo h. p. ?) ilico hinc p. 1387 c\\i\x\ Merida quid 1386 expetit P<7r/5 petit C0(/. (ow. 5) 1391 quemque PCD 1388 sese Pyladcs ese cod. (se P^'^) cod.
:


MILES GLORIOSVS
nuilier
:

! :

IV. Jx
15

euni oderunt qua

uiri

qua mulieres.

nunc

in

tumultuni ibo

intus

clamorem audio.

ACTVS V
p
i:

plecto

!:

nv

pyrgo

p o ly

n ce
i

v,

Cario
Pe. Ducite istuni
;

Lorarii
si

Sceledrvs

1395 facite inter terram atque

Pv. opsecro

hercle,

non sequitur^ rapite sublimem foras, caelum ut siet, discindite. Pe. nequiquam Periplectomene, te.
hercle opsecras.

uide ut

istic tibi sit

acutus, Cario, culter probe.

gestit

Ca. quin

iamdudum
!

moecho h6c abdomen adimere,

numero hoc
(ego) in
dicis.

ut faciam quasi puero in coUo pendeant crepundia.

14C0 Pv. perii

Pe. haud etiam,

Ca. iamne
inuolo
?

hominem

Pe.

immo

etiam
*

priu'

uerberetur
*

fustibus.

Ca. multum

quidem.

1401^*
Py. ita

*
?

Pe. qur es ausus subigitare aHenam uxorem, inpudens

me

di

ament, ultro uentumst ad me. Pe. mentitur,feri.

narro.

10

Pv.

mane dum

Pe. quid cessatis?

Pv. non hcet

mi dicere
1405 Pe. dice.

Pv. oratus

sum ad eam

ut irem.

Pe. qur
?

irc

ausu's

em

tibi

Py. oiei
Pe. ubi

sum uerberatus. opsecro. Ca. quam mox seco ? dispennite hominem diuorsum et distendite. lubet
sati'
:

1392 mulier eum Cainerariits: mulieres sublimen B, {B) cod. 1394 accedit

eum {P^^)

vcl

mulierem

1400 iamne (ego) Fleckeisen {A inuoco P, A n. Mus. 54, 402)

oin.

n.
l.
. .

/.)

1397 actus iam tandem Mueller {Rhein. 1401* 1401 ueretur

n.
l.

f s . agi . c ams haec coinpaient in dic cod. ad eam ut irem Ribbeck, Seyffert 1405 om. quor ire Seyffert: ad te amuttire (P^^) vel ad te uenirem [B) cod. seco] ego quirere (PCD) vel quare {B) cod. 1406 olei (x/>ro xs) 1407 dispennite/?5/rt//(;-A^o;'M5 9 dispendite .^ (cMMi et dispendite P: et distennite ^frsms B) distendite

V.
15

T.

MACCI PLAVTI
mea uerba
aiidias priu'
:

Pv. opsecro hercle te ut

Pe. loquere.

quam

secat.

Py. non de nihilo factumst

uiduam hercle
esse censui,

itaque ancilla, conciliatrix quae erat, dicebat mihi.

1410

Pe. iura te non nociturum esse homini de hac re nemini,

quod
20
si

tu h6die hic uerberatu's aut

quod uerberabere,

te

saluom hinc amittemus Venerium nepotulum.

Py. iuro per

louem

et

Mauortem me nociturum nemini,

;

quod ego
et
si

hic hodie uapularim, iureque id factum arbitror

141

25

non abeo hinc, bene agitur pro noxia. Pe. quid si id non faxis ? Py. ut uiuam semper intestabihs. Ca. uerberetur etiam, postibi amittendum censeo.
intestatus
tibi

Py. di

bene faciant semper, quom aduocatus mihi bene's.

Ca. ergo des

minam

auri nobis.

Pv.

quam ob rem ?

Ca. 1420

saluis testibus

ut ted hodie hinc

amittamus Venerium nepotulum

ne
sis frustra.

aUter hinc

non
et

eibis,

Pv. dabitur.

Ca. magi'
sapis.

30

de tunica

chlamyde

et

machaera ne quid
?

speres,

Lo. uerberon etiam, an iam mittis

Pv. mitis

non feres. sum equidem

fustibus.
tibi.

opsecro uos.
Pe.
si

Pe. soluite istunc.

Pv. gratiam habeo

1425

posthac prehendero ego

Pe.

te hic, carebis testibus.

Pv. caussam hau dico.

eamus

intro, Cario.

Pv. seruos
meos

vel

1409 non de nihilo factumst Hasper: non dum niliblo factus {B) nondum donec factum est (PCD^ p^ ji _ /_ nondum nihili factu's Cnmcrarins hercle oiii. 141 1 non oni. hominem 1412 tu hic ho. Botlic: fort. tu's ho hic uerberaberej uerberare /^ 1413 amittimusco(/(r/. Piisciauii. 102 pro -emmittemus v4 mittimus 1414 idum (-am PCD gt martem [D pro O; vi, i) {. A 1415 uapularim uapularim iurequi f. B) vcl uapulo sed mihi id eque f. iP^^) 1417 semper uiuam 1418 post tibi amitte dum P mihi benest bene 1419 bine mihi es i.adest /?) m. uenis Leo 1421 tecodd. 1422 a nobis w/ mage m. sapis] (c/. ad v. iiqo) 1423 macra 1424 an PCD^ iam mittis Bnx anim (animam amittis P, A n. /. 1426 vcl ted arebo cestibus P 1427 carios P
.

'

?":,

MILES GLORIOSVS
eccos uideo.
Sc.

V.
cst ? dic niihi.
dica.s,
si

Philocomasium iam profccta

I^'.

35

iam dudum.
qui

ci

mihi

Sc.

magi'

scias
scio.

quod ego
1430

nam

illic

ob oculum hahebat lanam nauta non erat

Sc.

Pv. quis erat igitur?

Philocomasio amator.
tu scis
?

Py. qui
Sc. scio.

nam postquam

porta exierunt, nihil ccssarunt iHco

Py. uae misero milii
!

osculari atcjue amplexari inter se.

uerba mihi data esse uideo.

1435
i^

scelu' uiri Palaestrio,

me

in

hanc

inlexit

fraudem.

iure

factum iudico
siet,

si sic

ahis moechis

fiat,

minus hic moechorum

res

magi' metuant,

minus has

studeant.

eamus ad me.
plaudite.

1429 sqq. Sc.] w/ Servvs 1429 if/ mage 1430 ob oculuin habebat A lanam ob oculum habebat P laeuom ad(f. Haspcr {/)os( oh), Leo \post habebat) (illam) lanam fort. 1432 portam A, fort. recte i435 in hanc iniexit fraudem 1434 uir P A hanc \corr. in hanc') inlexit fraude ut vid. P (hinc illexit fraude P^^, inlexit fraude in B) iure 1437 studeant Sceledio dedit Bothe moechus fuit P 1436 si] sic P 1437 vcl mage
1

MOSTELLARIA

ARGVMENTVM
Manu misit emptos suos amores Philolaches Omnemque absente rem suo absumit patre. Senem ut revenit ludificatur Tranio
:

Terrifica monstra dicit

fieri in

aedibus
intervenit

Et inde pridem emigratum.

;

Lucripeta faenus faenerator postulans

Ludosque rursum fit senex nam mutuom Acceptum dicit pignus emptis aedibus.
Requirit quae sint
Inspectat
illas.
:

ait vicini

proxumi.

post se derisum dolet,

Ab
vi. i)

sui sodale gnati exoratur

4
:

tamen.
:

2 absimit cod.
corr.

{corr. Br) 5 pridem Bothe

1 1

fieri Griitcriis

sileri cod.

(pro

fiieri

?
:

Cameratius

primurn cod. 8 acceptum [tum] cud. exorator cod. (coir. B'-)

PERSONAE
Tranio Servvs Grvmio Servvs
Philolaches Advlescens Philemativm Meretrix SCAPHA AnCILLA Callidamates Advlescens

Delphivm Meretrix Theopropides Senex MlSARGYRIDES DaNISTA SiMo Senex

Phaniscvs Serws Pinacivm (?) Servvs

Sphaerio LORARII

(?)

Servvs

ScAENA

ATHENIS
i

(P)iNA(ci)yM iii titido IV. iti de nomine Sphaerio vid. ad v. 419

ACTVS
; i

I
I

GRVM
Gr. Exi e culina
egredere,
erilis

TRAN

sis foras,

mastigia,

qui mi inter patinas exhibes argutias.

permities, ex aedibus.

ego pol

te ruri, si

uiuam, ulciscar probe.

lates ?
?

5 (exi,) exi,

inquam, nidoricupi, nani quid

tibi,

Tr. quid
an
ruri

malum, hic ante aedis

?

clamitatiost

censes te esse

apscede ab aedibus.

abi nis, abi dierecte, apscede ab ianua.

em, hoccine uolebas?

10

Gr.
patiar.

perii

qur

Tr. quia
sine

uiuis.

Gr.

sine

me uerberas ? modo adueniat senex.

9-I0

modo

uenire saluom

quem apsentem comes.

nec ueruni, frutex,
possiet.

Tr. nec

ueri simile loquere

comesse quemquam ut quisquam apsentem

Gr.
15 rus

tu

urbanus uero scurra, deUciae popH,

?

15

mihi tu obiectas
te in

sane hoc, credo, Tranio,

quod

pistrinum scis actutum tradier.

cis hercle

paucas tempestates, Tranio,

ferratile.

augebis ruri numerum, genu'

nunc,
20

dum

tibi

lubet licetque, pota, perde rem,

20

corrumpe

erilem adulescentem

optumum

dies noctesque bibite, pergraecaminei,

amicas emite, Uberate

parasitos
:

pascite

opsonate pollucibiUter.
tibi,

haecine mandauit
25 hocine

quom

peregre hinc

it,

senex
?

25

modo

hic

rem curatam offendet suam rem

et

hoccine boni esse officium serui existumas

ut eri sui corrumpat et

fiUum

-cupi nam] culine 5 exi addidi dubttaiiffr, iiaiii inquam displicet 6 clamatiosi cod. corr. -nae) Br, inide nidor e culina Pylades 16 hoc Acidnliiis 12 saluos cod. (corr. B^) g, lo en cod. 21 corrumpe (porro) (?) Z-ro oni. P'^^ et /ort. cod. 17 si s co^. 25 it Botlie (iit Fide ne lacera pagiiia iii P"^^ fiicrit cf. ad i>. 57 ut cod. {pro iit) Ital.)
[i.e.
: ; .

MOSTELLARIA
30 quo

L
studet

nam cgo illum corruptum duco quom his factis nemo adaeque iuuentute ex omni Attica
est habitus in

antehac
is

parcus nec magi' continens,

30

nunc

aliam partem pahiiam possidet.

uirtute id flxctum tua et magisterio tuo.

Tr. quid
35

tibi,

malum, med aut quid ego agam

?

curatiost ?

an

ruri,

quaeso, non sunt quos cures boues

lubet potare, amare, scorta ducere.

35

mei

tergi facio haec,

non
(fu

tui fiducia.

Gr. quam confidenter loquitur

dique omnes perdant
!

[fue]

Tr.

at te luppiter

!)

oboluisti

aHum
suis),

40 (germana inluvies, rusticus, hircus, hara

canem, capram commixtam.

Gr. quid

uis fieri ?

40

44-5

non omnes possunt olere unguenta exotica, si tii oles, neque superiores accumbere neque tam facetis quam tu uiuis uictibus.
tu tibi istos

habeas turtures,
ego miser

piscis, auis,
-

sine

me

aliato fungi fortunas meas.

:

45

tu fortunatu's,

patiunda sunt.

49-50

meum bonum me, te tuom maneat malum. Tr. quasi inuidere mihi hoc uidere, Grumio,
quia mihi bene est et
decet
tibi

male

est

dignissumumst
50

med amare

et te bubulcitarier,

me
55

uictitare pulchre, te miseris modis.

fore,

Gk. o carnuficium cribrum, quod credo

ita te

forabunt patibulatum per uias

*
si

stimulis,

huc reueniat senex.

tibi istuc

Tr. qui

scis

an

eueniat priu'
34
ve/

quam
[cf.

mihi

55 38 fue 40 fort. 41 canes 43 supe-

29 dico yS(M. Ritscld {cf.

rustica,

31
V.

w/ mage
39

me

(ita coc/.)
v.

39

fu add. Ritschl

38)

nam

riisticus hircus suspectiim

sui cod.

B 46 tibi obustos habe istos?i codd. Scrvii iii biic. i, 58 aueis B^ 47 alealo cod. ivulgaris forma) aliatum alii 53 vel me {ita cod.) 55 carnificum cod. corr. Pyladcs 57 st. (carnufices) Leo cf. ad v. 21
'^pro
t.
: : ;

capro commixta 5m//^r;-: caeno owptt^ccommixte Z.W riores Leo: superior Pc^, superior quam erus


I. i

T.

MACCI PLAVTI
et

Gr. quia numquam merui, tu meruisti Tr. orationis operam compendi face,
nisi te

nunc meres.
60

mala

re

magna mactari
estis
:

cupis.
?

Gr. eruom daturin

60 date aes inhonestis

bubus quod feram

porro pergite

agite,

quoniam

occepistis

bibite, pergraecamini,

este, ecfercite uos,

saginam caedite.
rus.

65

Tr. tace atque abi

in 65

ego

ire in

Piraeum uolo,

uesperum parare piscatum mihi. eruom tibi aliquis cras faxo ad uillam adferat. quid est quod tu me nunc optuere, furcifer ? Gr. pol tibi istuc credo nomen actutum fore.
Tr.

dum

interea sic

sit,

istuc

'

actutum

'

sino.

Gr.

ita est.

sed

unum hoc
sis

scito,

nimio celerius
petas.

70 uenire

quod obest quam

illuc

quod cupide
i

Tr. molestus ne Gr.

satin abiit

nunciam,

rus, te

amoue.

ne tu hercle praeterhac mihi non

pro di
75 facite

facies

moram.

75

neque quod dixi flocci existumat inmortales, opsecro uostram fidem

!

huc ut redeat noster quam primum senex, triennium qui iam hinc abest, priu' quam omnia qui nisi huc redit, periere, et aedes et ager
;

80

paucorum mensum sunt reUctae reliquiae. nunc rus abibo. nam eccum erilem filium
80 uideo,
ii

corruptum

ex adulescente optumo.

Philolaches
Recordatu' multum
et

diu cogitaui

argumentaque
ego, atque in

in pectus

multa
si

institui

85
cor,

meo

corde,

est

quod mihi

daturi cod. 62 ser uom cod, (coir.B-) 63 data es in(h)onestis bibi cod. {coir. B^) 65 64 occepisti B-P^^ ecferute (ec ferite B\ cod. ecfercite Camerariits 69 quod tu iB) 71 intereas cod. w/quid tu fPCD) /.^. quid est ? quid tu) cod. ueniet quod noles Leo 74 73 obest scripsi: moleste cod. {cf. v. 74) vel sic distiiigiie sis, nunciam i 75 [erres] hercle cod. (iv. 3) erres 81 mensuum rod. 83 del. SpeHgel 80 huc] nunc Ritsclil^ corruptum (tam) Pradel de praepos. p. 543
cod. {coir. B-)
: :

MOSTELLARIA
cani

ii

rcm uolutaui

ct diu disputaui,
rei,

hominem
90

quoiiu'

quando natus

est

similem esse arbitrarer simulacrumque habere

id repperi

iam exemplum.
esse arbitro similem ego
est.

nouarum aedium quando hic natus

at

hominem
10

ei rei

argumenta dicam.
ita ut credatis.

atque hoc hau uidetur ueri simile uobis,

ego id faciam esse
ita ut

95

profecto esse

praedico uera uincam.

atque hoc uosmet

ipsi, scio,

proinde uti nunc

ego esse autumo, quando dicta audietis

[mea], haud aliter id dicetis.
auscultate,
15
:

argumenta

dum

dico ad hanc rem

100

simul gnaruris uos uolo esse hanc rem

mecum.

aedes

quom extemplo

sunt paratae, expolitae,

factae probe examussim,

laudant

fabrum atque aedes probant,

sibi

quisque inde 20

sibi

quisque similis uolt suas,

exemplum expetunt, sumptum, operam (parum)

parcunt suam.

105

atque ubi

illo

immigrat nequam homo, indiligens

curaritur

cum
hic

pigra familia, inmundus, instrenuos,

iam aedibus uitium additur, bonae quom

atque illud saepe
fit
:

male
25

tempestas uenit,
:

confringit tegulas imbricesque

ibi

iio

dominus

indiligens reddere alias neuolt;

uenit imber, lauit parietes, perpluont,

tigna putefacit, perdit
87 uol.

operam
diu

fabri

eam rem

IVetse,

iiaiii

(bisvl/.) placct
rt

88
?

n.

esset

Leo: natust

91 g^ hic cfcl. Loreiis 93-5 yetiaclatoris esse credit trai. Bcntley Ritsclil, fort. recte 98 mea 95 ita esse cod. 100 uos Caiiierariits uo cod. del. Hcrnianii 104 simile parum addidi sumptu B suo is sua cod. corr. Ritsclil, Speiigel 105 indiligens[que] corf. (\\xc.del. Pylades * io6 instr. Ital. strenuus perdit 108 ir/ illuc ira putrefacit corf. (putr-) cod. (v. 9, 8) Bergk per cod. ( pro perd". i. e. perdit, vii. 4)
Scltocll {aiinp.)
(c/.

89

arbitrarem
:

ad gi)

arbitror fi^pco

I. ii

T.

MACCI PLAVTI
est fabri culpa,
:

30

nequior factus iam est usus aedium.

atque (ea) haud

sed

magna

pars
115

morem hunc

induxerunt

si

quid

nummo

sarciri potest,

usque mantant neque

parietes ruont
:

id faciunt

donicum

aedificantur aedes totae denuo.

35

haec argumenta ego

dicere uti homines

aedificiis dixi nunc etiam uolo aedium esse similis arbitremini. primumdum parentes fabri Hberum sunt i fundamentum supstruont Hberorum
;

120

extoUunt, parant sedulo in firmitatem,

40
et ut (et) in

usum boni

et in

speciem

poplo sint sibique, hau materiae reparcunt

nec sumptus

ibi

sumptui ducuntesse;
litteras, iura, leges,

125

expoUunt

docent

sumptu suo
ad legionem quom
ita

et labore

45 nituntur ut aHi sibi esse illorum simiHs expetant.

*
* *

adminiclum

is

danunt
130

tum
igitur

iam,

aHquem cognatum suom.

eatenus abeunt a

fabris.

unum

ubi emeritum est stipendium,

aedificatio.

tum specimen

cernitur

quo eueniat
et

50

nam ego ad
in

iUud frugi usque

probus

fui

fabrorum potestate

dum

fui.

postea
perdidi

quom immigraui ingenium

in

meuni,

135

55

operam fabrorum iHco oppido. uenit ignauia, ea mi tempestas fuit, mihi aduentii suo grandinem imbrem[que] attuHt
:

115 niorem Lainbinits moram cod. 114 ea add. Hcniianit 121 i (ei)] 119 adicere {scil. argumenta) (?^, Lco et PCD ctfort. cod. et add. Schocll vcl uti usu 123 124 neparcunt B125 esse ducunt cod. trai. SchocU^ ut intcger tctram. laatnam in P^ {cf 151) sic fiat 129 comita comitum B'-) cod. cxplevit Leo (paratos mittunt) 1^1 eatenus. abeunt distin.xit Leo uniim dcL Ritsch/, a'ubi emer displicet 133 fui irugi Schoel/,fac'cntc nllitteratione emigraui in 135 quom Cuietits qu&m cod. ingenium cod. trtii. Bothe 138 vel mi (et) mi Leo que del.

hanc B'^P'^^

Bothe {cf 105, 144)

: :

MOSTELLARIA
haec uerecundiam mi
140
et uirtutis

ii

modum
fui.

deturbauit detexitque a
postilla optigere

med

ilico

eam neglegens

continuo pro imbre amor aduenit +in cor meumt,

is

usque

in pectus

permanauit, permadefecit cor

res, fides,

meum.

60

nunc simul
145

fama, uirtus, decus

deseruerunt

ego sum in usu factus nimio nequior.

haec tigna umiditate putent
:

atque edepol

ita

non uideor
mihi

sarcire posse aedis

meas quin

totae perpetuae ruant,

cum fundamento
150

perierint nec

cor dolet

quom
*

scio ut

quisquam esse auxilio queat. nunc sum atque ut fui,

erat arte

65

quo neque industrior de iuuentute

*
*

gymnastica

disco, hastis, pila, cursu, armis,

equo
70

uictitabam uolup,

parsimonia et duritia discipulinae aHeis eram,

155

optumi quique expetebant a

nunc, postquam
nihili

me

doctrinam

sibi.

sum, id uero meopte ingenio repperi.

PH
nec

L E

AT

iM

SCA PHA
frigida

PH
non

L O LA C

lil

Philem. lam pridem ecastor

laui magi' lubenter

quom me meHus, mea

Scapha, rear esse defrcatam.

Sc. euentus rebus omnibus, uelut

horno messis magna

ad

160

fuit.

Philem. quid ea messis

Fay,
foii.
I

attinet

meam

lauationem

139 domuni
(optinere B-)

rectc

140 detexitque Caiiicrarius

141 opticere co(/. 142 in cor meum {cf. 143)] tetigit guttis grandibus Leo {e.x Froiit. p. 27) 144 decus[que] cod. que drl. Bothe uinide (iam) Hcr146 umiditate Ussing umide cod. niann uideo cod. putant cod. (corr. B~') 148 cum Ritsclil [quin] cum cod. {pro qum ? iv. 3 151 lacunatn in P^ cf. Mil. 172) {cf. 129) sic explcvit (/55/^ (quisquam nec clarior) 152 filia cod. {corr. B'-) 155 tam e 154 parsimoniae duritia cof/. corr. Ital. cod. {corr. fi-) w/ omnibust 157 w/ mage 159 w/ euentust
ror/.

[texit^ detexitque

iv 3)

vcl

me

(ifa cod.)

ea Seyffert

I. iii

T.
nihilo plus

MACCI PLAVTI
lauatio tua

S Sc.

quam

ad mcssim.

Philol. o

Venu' uenusta,
haec
in
illa

est

tempestas mea, mihi quae modestiam

omnem
optigere

detexit, tectus

qua

fui,

quom

mihi

Amor

et

Cupido

pectus

perpluit

meum, neque iam umquam

possum
10

madent iam in corde parietes, periere haec oppido aedes. Phile^l contempla, amabo, mea Scapha, satin haec me
uestis deceat,

165

uolo

me

placere Philolachi,

meo

ocello,

Sc. quin tu te exornas

moribus

lepidis,

meo quom

patrono.
lepida tute es?

non uestem amatores amant muHeri', sed

Philol.
ita

uestis fartim.

me

di

ament, lepidast Scapha, sapit scelesta 170

multum.
15 ut

lepide res omnis tenet sententiasque

Sc. quid

amantum

Philem. quid nunc?

est?

Philem. quin

me

aspice et contempla ut haec

me

deceat.

Sc. uirtute formai [id] euenit te ut deceat quidquid habeas.

Philol. ergo ob istoc uerbum

te,

Scapha, donabo ego

hodie

aUqui
175

neque
20

patiar te istanc gratiis laudasse,

te adsentari

quae placet mi.

Sc.

Philem. nolo ego

mihi.

nimi'

tuquidem
muUer.

stulta es

eho, mauis uituperarier falso

quam

uero extolU

equidem pol

uel falso

tamen laudari multo malo

quam

uero culpari aut

meam

speciem aUos inridere.

dici

179-80

Philem. ego uerum amo, uerum uolo

mi

mendacem
odi.

163 tectusque cod. {corr. B-) quom RitscJd quam cod,. fort. rccte 164 optingere rarf. 167 me Bothe: meo cod. philolacheti cor/. 168 quid tu te ex., mo. lep. quom Botlie, Ritschl,fori. recte 170 lepidast Grutcnis lepida cod. (iii. 3) 1710. mores Bcrgk: o. res cod. Te% omms Cainerarins 172 deceai Canicrayins decet cod. 173 formae id cod. id del. Q) Lco, nainelisio syllabae -ae iii geiietivo displicct hoc cod. {pro iste hoc ? cf v. 175 hanc pro istanc) 174 istuc Bri.x vi.x hodie j^g quidem tu P^d 175 istanc] hanc PCD
:
:

MOSTELLARIA
Sc.
ita tu

I. ili

nic ames, ita Philolaches tuo' te amct, ut uenu- 25

sta es.

Philol. quid

ais,

scelesta

quo modo adiurasti?

istam
?

ita

ego
?

amarem

quid istaec me, id qur non additum est

185 periisti
:

infecta

dona
te et

facio.

Sc.

(juod promiseram tibi dono perdidisti. equidem pol miror tam catam, tam doctam

bene
30

ediictam

nunc stultam
Sc.

stulte facere.

Philem. quin mone quaeso,

si

quid erro.

tu ecastor erras

quae quidem illum exspectes

unum

atque
.illi

morem

praecipue

sic

geras atque alios asperneris.

est unum inseruire amantem. nam quod malum uorsatur meae

190 matronae,

non meretricium

Philol. pro luppiter!

domi
di

illud ?

deaeque omnes
ego illam

nisi

me pessumis exemplis interficiant, anum interfecero siti fameque atque algu.

te,

35

Phile.m. nolo ego mihi male

Scapha, praecipere.
stulta es

Sc.

plane

195

quae illum

tibi

aeternum putes
:

fore

amicum

et

beneuolentem.
saepe 40
speres.

moneo ego

te

te ille deseret aetate et satietate.

Philem. non spero.

postremo,
dictis

Sc. insperata accidunt magi'

quam quae
si

nequis perduci ut uera haec credas

mea

dicta, ex

factis

nosce rem.

uides quae sim

et

quae

20C nihilo ego

quam nunc

tu

********
B
:

fui ante.

doni (?) Leo 185 dona cod. 'corr. ) 184 cura. cnd. corr. B-) eductam doctam] docilem Lco 186 catam Piits captam coc/. non cod. vvii. 2) 187 nunc Bothe Cameraniis: doctam coci. 189 asperneres cod. stultam B- sta i tam cod. a pro u vi. i) domillum cod. 191 domi illud Camerarius (ris B-) \}.pro -re) 194 mei cod. pro 192 me omnes Ritschl. citi omnes me displicet 197 w/ mehi vel mehei, aiitiqita/oniia, 195 putas PCD mage 199 et quae]/o;/. atqui
: : :

I. iii

T.

MACCI PLAVTI
amata sum
;

******
reliquit deseruitque

atque uni

modo gessi morem

200*

45 qui pol me, ubi aetate

hoc caput colorem commutauit, tibi idem futurum credo. Philol. uix comprimor quin inuolem illi in oculos stimulame.
trici.

Philem. solam
illi

ille

me

soli sibi

suo (siimptu) liberauit

205
et

50

me soli censeo esse oportere opsequentem. Philol. pro di inmortales, mulierem lepidam
et

pudico
!

ingenio

bene hercle factum

Sc. inscita ecastor

gaudeo mihi

nihil esse huiius caussa.

tu

quidem

es.

Philem. quapropter?
Sc.

ut te

illc

amet.

quae istuc (cures), Philem. qur opsecro non curem ? Sc.

libera es iam.
te nisi

tu
55 id

iam quod quaerebas habes

perii hercle,

ill'

amabit

ultro,

210

pro capite tuo quod dedit perdiderit tantum argenti.

ni

Philol.

ego illam pessumis exempHs

eni!

casso
illa

hanc corrumpit muHerem malesuada tuitilenat. Philem. numquam ego ihi possum gratiam referre ut meritust

de me.
215

Scapha, id tu mihi ne suadeas ut ilkim minoris pendam.

60 Sc. at hoc linum facito cogites
:

si

illum inseruibis solum

dum

tibist

Philol.
fauces

in

nunc haec aetatula, in senecta male querere. anginam ego nunc me ueHm uorti, ut ueneficae
ilU

prehendam atque enicem scelestam stimulatricem.

200, 200^ (minus fui pulchra et uenusta et nihilo Minus ego quam nunc tu) Scyffcrt 204 post 205 cod. {prius oiti. proptcr lioinocoarch.) coir.Ritschl sumptu add. Bcntlvy 205 iUi Flcckeiseii [solani] illi cod. (c/. V. 204) me Caiiicraiiiis meo cod. 208 inciste ecastor cures add. Pyladcs 2ti tuo capite B) vel castor PC^) cod. Bentley w.r maiesiiada uiti plena 213 cantilena Ussiii.^ 217
:
:
:

tibist

aetatula K/ots

tibi

aetatulast cod.

[cf.

ad Mcrc. 330)
Fkckcisen

aetatlast vix

fcrcndum, nullo

iiiodo

senecta

in del. (?)

MOSTELLARIA

iii

220,Philem. eundem animum oportet nunc mihi esse gratum,

ut impetraui,

atque olim, priu'

quam

id extudi,

quom

illi

subblandiebar.

65

Philol. di(ui)
te liberasso

me faciant quod

uolunt, ni ob istam orationem

denuo et ni Scapham enicasso. acceptum est fore tibi uictum sempiternum 225 atque illum amatorem tibi proprium futurum in uita, soli gerundum censeo morem et capiundas crinis. Philem. ut fama est homini, exin solet pecuniam inuenire.
Sc.
si tibi

sat

70

ego

si

bonam famam mihi

seruasso, sat ero diues.

Philol. siquidem hercle uendundust pater, uenibit multo

potius

30

quam
Sc.

te

me

uiuo

umquam

sinam egere aut mendicare.

quid

iUis

futurum

est ceteris qui

teamant?

Philem.

75

magis amabunt,

quom (me)
ut ego

uidebunt gratiam referre (bene mere)nti.

Philol. utinam meus nunc mortuos pater ad

me

nuntietur,

235 Sc.

exheredem me meis bonis faciam atque haec sil heres. iam ista quidem apsumpta res erit dies ndctesque
:

estur, bibitur,

neque quisquam parsimoniam adhibet

Philol. in
te

sagina plane

est.

80

hercle certumst principi ut sim parcus experiri,

nam neque
Philem.
240 nec recte
220
Botltc
:

edes quicquam neque bibes apud

me

his

decem
diebus.
loqui

si

quid tu

in

illum

bene uoles

loqui,

id

licebit
si illi

dixeris,

iam ecastor uapulabis.

vcl sic (iisti)igite esse, gr. ut im.

di cod.

sole cod. Caijicraniis, Boiiley

222 diui inpetrauit cod. mi (mei) Piiis 227 223 caspam cod. bene merenti {con: B^) r. 232 me ndd. Griitenis
:

referenti cod.
iiiide

(iii.

11"

r.

rem

ferenti Gintrnis
cod.

233 nunc meus B''P^^,

SclioeU principe (-pi) Bentley Beiitley isdec cod. (vii, p. 104)

cod.
:

me

trai.

m. emortuos Sclioell 235 quidem absumpta [quidem] principium cod. 238 vel med
n.

234 meis 237

his

decem

I. iii

T.
si

MACCI PLAVTI
loui bo(n6) argento sacruficassem,
id

85 Philol. edepol

summo

pro

illius

capite

quod dedi,numquam aeque

bene locassem.

uideas

eam

medullitus

me

amare.

oh

probus

homo sum

quae pro
Sc.

me caussam

diceret,

patronum Hberaui.

uideo enim te

nihili

pendere prae Philolache omnis 245 homines,

fore

90 nunc, ne eius caussa uapulem, tibi potius adsentabor,

si

acceptum

sat

habes,

tibi

iHum amicum sempiternum.

Philem. cedo mi speculum

et

cum ornamentis arculam

actutum, Scapha,

ornata ut sim,quom huc adueniatPhilolaches uoluptasmea.

Sc.

muHer quae

sc

suamque aetatem
tibi

spernit, speculo ei 250

usus est
95

quid opust speculo

quae tute speculo speculum es

maxumum ?
Philol. ob istuc uerbum, ne nequiquam, Scapha, tam
lepide dixeris,

dabo ahquid hodie pecuU

tibi,

Philematium mea.

Philem. suo quique loco uiden capillum sati'compositumst

commode ?
Sc. ubi tu
100

commoda
!

es,
illa

capillum

commodum

essecredito. 255

Philol. uah

quid

pote peius quicquam mulieri memorarier

?

nunc adsentatrix scelesta Philem. cedo cerussam.

est,

dudum

aduorsatrix erat.

Sc. quid cerussa opust

nam?

Philem. qui malas oblinam.

241 iouiuo (-bo?) cod. (ioui uiuo B-) (vii. p. 105): loui probo collocassem loui boui eo Leo 242 locassem Guietus cod. 245 enim 243 uideas Schoell [ut] uideas coci. (iv. 3) om. cod.,fort. rectc (iv. 3) cod. Varronis de L. L. 9, 54 247 Is 250 ei usus est Caiuccod. 249 adueniat Ritschl ueniat cod. rariiis: elusa est cod. (i. 6) 252 dixerit 5253 perculi cod. [corr. B-) 254 capillum (^r;/. nciit.) testatitr Noiiius igQ capillus 256 cod. compositust co^.. 255 commodes ro</. (e /);o -a e-) memorarier Ital. morarier cod. 258 opost ut vid. cod. vel illac
Schoell
: :
'

MOSTELLARIA
Sc.

lii

una operd

260 Philol. lepide dictum de atramento atque ebore.

ebur atramento candefacere postules. cugae

plaudo Scaphae.

Philkm. tuni

tu

igitur

cedo purpurissum.

Sc.

non do.
quidem.

105

scita es tu

noua pictura interpolare uis opus lepidissumum ? non istanc aetatem oportet pigmentum ullum attingere, neque cerussam neque Melinum neque aliam ullam offuciam.
265 Philem. cape igitur speculum.

Philol.
speculo
tibi

ei

mihi misero

sauium speculo
nimi' uelim lapidem qui ego
illi

dedit.

dimminuam
ita,

caput.

rio

Sc. linteum cape atque exterge

manus.

Philem. quid
opsecro
?
:

Sc, ut

speculum

tenuisti,

metuo ne olant argentum manus

ne usquam argentum

te accepisse suspicetur Philolaches.

270 Philol. non uideor uidisse lenam calHdiorem ullam alteras.

ut lepide atque astute in

mentem

uenit de speculo malae

Sc.

'i.s

Philem. etiamne unguentis unguendam censes?

Philem. quapropter?
Sc.

minime
feceris.

quia ecastor mulier recte olet

ubi nihil
olet.

nam

istae ueteres,

quae se unguentis unctitant. interpoles,

120

275 uetulae, edentulae, quae uitia corporis fuco occu4unt,

cum unguentis consociauit, ilico itidem olent quasi quom una multa iura confudit coquos. quid olant nescias, nisi id unum lit male olere intellegas.
ubi sese sudor

Philol. ut perdocte cuncta

280 uerum
illuc cst
:

callet

nihil

hac docta doctius.

maxuma adeo
:

pars uostrorum intellegit,

259 opera (era) Sc/iocU dimminuat fOf/. {coyr. B"-)

PCD

274 jv/

occultant cod. ui Caiiierariiis: mcod.: nimis So;;{\eant) Lcjiiibiiiiis: oleas co^. illud {pro e. ess' ?) 280 iiluc esse codd. Gellii 20, 6, 12 nensc/icin maxima codd. GeUii maximam (-um P^'^) cod. illuc i. 7) est cod.
/'.
(

266 264 offugiam cod. 271 sp. mane 270 alteram B' istaec 275 occulunt sc/iol. Verg. Georg. 4. 39 278 olant 277 unam cod. (vii. 4^ (rorr. B-)
vix operan
: :

I. iii

T.

MACCI PLAVTI

125

quibus anus domi sunt uxores, quae uos dote meruerunt. Philem. agedum contempla aurum et pallam, satin haec
Sc.

non me

istuc curare oportet.

(me) deceat, Scapha. Philem. quem opsecro

igitur
?

Sc. eloquar

Philolachem,

is

ne quid emat,

nisi

quod

tibi

placere censeat. 284-5

nam amator
1

meretricis mores sibi emit auro et purpura.

ei ultro

30

quid opust, quod suom esse noHt,

pulchra mulier nuda
poste

ostentarier

purpura aetati occultandaest, aurum turpi mulieri.

erit

quam

purpurata pulchrior

nequiquam exornata est bene, si morata est male. pulchrum ornatum turpes mores peius caeno conlinunt.
135

290

nam
quid

si

pulchra est nimis ornata

est.

Philol. nimi' diu

apstineo

manum.
satis.

hic

uos diu agitis?

Philem.

tibi

me

exorno ut
sed, uoluptas

placeam.
abi tu hinc intro atque

Philol. ornata es
aufer.

ornamenta haec

mea,
295

mea Philematium,
Philem.
140
et

potare tecum conlibitum est mihi.

edepol mihi tecum,

nam quod
uerbum

tibi

lubet

idem

mihi lubet,

mea

uoluptas.

Philol.

em

istuc

uile est

uiginti

minis.

Philem. cedo, amabo, decem

Philol.
etiam

bene emptum

tibi

dare hoc
uolo.

uerbum
nunc

decem minae apud

te

sunt;

uel

rationem puta.
triginta

minas pro capite tuo dedi.

add. Cnnieramis
:

Philem. qur exprobras

istiic

300

282

me

283 curare
sibi Sclioell
:

cod.

irai.

Giiictus
:

287 ei Pyladcs 288 aetate cod. (aetas B-) (vi.x pro tis) turpe B^ 291 cf. Poeii. 306 continunt cod. 292 si Caiiie290 postea coiL manu cod. rarius nesi cod. 293 diu del. IVeisc duae Cantc296 ideni] rarius 295 mibi Bentley mihi [libetj cod. {cf. 296") 298 decem Acidaliits decum id B^ 297 eam ist. cod. corr. B-) cod. {J>ro dec, /. e. deceni cf ad v. 238 299 fort. deccmne ap.
us cod.
tibi cod.
:
:

284, 285 is B-D' e cod. (te B"-!^^)

MOSTELLARIA
Philol. egone
id exprobrcni, cjui

L
id

iii

mihimet cupio

oppro?

brarier

nec quicquam argenti locaui iam diu usquam aeque bene.

145

Philem. certe ego, quod

Philol. bene

te

amo, operam nusquam melius

potui ponere.

igitur ratio accepti

atque expensi inter nos

conuenit

305 tu

me

amas, ego

te

amo

merito id

fieri

uterque existumat.

haec qui gaudent, gaudeant perpetuo suo semper bono

qui inuident, ne

umquam eorum quisquam

igitur.

inuideat prosus 150

commodis.
Philem. age accumbe
uide tah ubi
sint.

cedo aquam manibus, puere,

appone hic mensulam.

uin unguenta?

Philol. quid opust?

310 sed estne hic meu' sodalis qui huc incedit

is est,

cum stacta accubo. cum amica sua?

!

Callidamates

cum amica
:

incedit.

eugae

oculus meus,
155

conueniunt manuplares eccos

praedam

participes petunt.

Callidamates Delphivm Philemativm Philolaches

Ca. Aduorsum ueniri mihi ad Philolachem
audi, em tibi imperatum est. nam ilU ubi fui, inde ecfugi foras, ita me ibi male conuiui sermonisque taesumst.

iv

uolo temperi.
315

nunc comissatum ib6 ad Philolachetem,

ubi nos hilari ingenio et lepide accipie(n)t.

ecquid

tibi

uideor

mamma-madere?

302 iam Caniemriiis tam cod. 303 opera manus quam cod. B') trai. Andalius 307 commodi 307 post 308 cod. cod. {corr. B^) 308 mensulam tcstatiir Prisrianiis i, 114 mensam cod. (v. 8) 31 1 cum amica [cum] cod. (ii. 2^ (eccum 309 stacte B" Philolachetem Heriiiann B'^) cum del. Bothe 313 uenire cod. tesunt cod. taesumst Pareus 316 ibi om. B^ 315 fuit cod. accipiet cod. accipient Lorettz elepida cod. 318 et lepide iJT'?/ ma-ma-madere [meiri causa) 319 mammam adire cod. {cf. 331
:

{corr.

PLAVT.

II

I.

iv

T.

MACCI PLAVTI
istoc

De. semper
10

modo

320

moratus tuitet debebas.

Ca. uisne ego
te

ac tu

me

amplectare
licet.

De.

si tibi

cordi est face[re],

Ca. lepida
asta.

es.

duce

me amabo.
Ca. o
tuos

De. caue [ne] cadas,

;

o ocellu's meus
in uia

325
325*

sum alumnus, mel meum.

accumbas

15

De. caue modo ne prius

quam
De.

illi,

ubi lectust stratu', coimus.

sine, sine

Ca.
sino.
si

cadere me.
et
:

20

hoc quod mihi in manus est 328* non cades quin cadam tecum. Ca. iacentis tollet postea nos ambos aliquis. 330 De. madet homo. Ca. tun me ais mammamadere ?
Ca. sed

De.

cades,

De. cedo manum, nolo equideni

Ca.

te adfligi.

em

tene.

De. age,

simul.
?

Ca. quo ego

?

eam
Ca.
scio, in

(De.) an (ne)scis

mentem

uenit

modo

nemp'

domum

eo co- 334-5
335*

missatum.
25

De. immo,
Philol.
illi

istuc

quidem.

Ca. iam memini.

his ire,

num non

uis

me obuiam

anime mi?

ego ex omnibiis optume uolo.

iam reuortar.

Ca. ecquis hic est?

Philem. diu est 'iam Philol. adest.

'

id mihi.

Ca.

eu, Philo-

laches,

30

salue,

amicissume mi omnium hominum.

dini. acat.

340
eb-eb-ebibas

321 ybr/. 'ianib.

{cf.

moratu's

uti

eb-ebibas

w/ ut

250 quo debebit pro qnod ebibit) 322 amplectare Pylades amplectere cod. facc Spengel, nictri 323 corde cod. causa ne delevi. ntetri causa 325* 324 i>el De. amabo, caue 328'' et oin. P^^ sum B"^ suum cod. 326 accubas cod. [corr. 5^) manu 5^ 329 clades quin (dades quiin /-'cDj fo^_ {corr. EP) 331 me ais Scaliger, necnon cod. (mea is) tit vid. (mea his P^^, meam uis B) De. an nescis Gerts 337 illi ego 333 quod cod. {corr. B"^) Catnerarius ilico cod. 338 id iam Bugge
Trin.
:

'

'

MOSTELLARIA
Philol. di
agis te
te
?

I.

iv

ament.

accuba, Callidamates.

345

homo ebriu' probe. unde Philem. quin amabo accubas, Delphium mea? da illi quod bibat. Ca. dormiam ego iam. Philol. num mirum aut nouom quippiam facit? Philem. mea, 1)E. quid ego (ist)oc faciam postea ?
Ca. unde
age tu interim da ab Delphio cito cantharum circum.

35
sic

sine eumpse.

ACTVS
I

II IL
i

Callidamates Philolaches Tranio PVER PH LEMAT VM DELPH VM

I
I

Tr. luppiter supremus summis opibus atque

industriis

me

periisse et

Philolachetem cupit erilem fiUum.

350 occidit spes nostra,

nusquam stabulum
iam

est confidentiae,

nec Salus nobis

ita mali,

saluti

esse, si cupiat, potest

5

maeroris

montem maxumum ad portum modo

erus aduenit peregre, periit Tranio.

conspicatus
ecquis

sum

homo

est qui facere argenti cupiat

aUquantum

lucri,

meam uicem possit pati? 355 qui hodie sese excruciari ubi sunt isti plagipatidae, ferritribaces uiri,
uel
isti

qui hosticas trium

nvimmum

caussa subeunt sub

?

falas, 10

ubi taUqui quiquet denis hastis corpus transfigi solet

ego dabo

ei

talentum primus qui in crucem excucurrerit

360 sed ea lege ut offigantur bis pedes, bis bracchia. ubi id

erit

factum, a

me argentum
:

petito praesentarium.

vel mea ? 346 istoc {vel illoc^, Sktttsch hoc cod. (pro iste hoc ?) eum ipse cod. Philem. sic 352 itam aliam eroris (erroris P^D) cod. {cort: B^) (\. 6) 355 meamui (mea uice B'^') (od. {pro meam uic? cf. 238 dec pro decem) 357 uel] uibi B^ {cf. 356, 358) nummorum corf. {s\2.% Camerarins hosticas /?;V5c/;/ h astis rof/. 5' ubi alii qui d. {cum ubi] uel falsa cod. (ii. 7) {cf. 357) 358 solent B"^ ubi quinis aut d. Leo solent) Btigge
:

7*

II.

T.

MACCI PLAVTI
non curro
curriculo

15

sed ego

sumne

infelix qui

domum?
redit.

Philol. (adest), adest opsonium. eccum Tranio a portu

Tr. Philolaches.
Philol. quidita?

Philol. quidest? Tr.

Philol. quid
et

(et)

ego

et tu

ego

et tu ?

Tr. periimus.

Tr. pater adest.

te

Philol. quid ego ex 365

audio

Tr. apsumpti sumus.

ubi
is

pater

inquam

tuo'

uenit.

Philol.

est,
is

opsecro?

Tr. (ubi
20

est ?) adest.
uidi.

Philol. quis id ait? quis uidit?

quid ego ago

Tr. egomet inquam

Philol. uae mihi

?

Tr. nam quid

uidisti

tu,

malum,

rne rogitas quid

agas

accubas.

Philol. tutin
tu uera

Tr. egomet inquam. Philol. certe?

(certe)

Tr.
si

inquam.
sit

Philol. occidi,
si

memoras.

Tr. quid mihi

?

boni,

mentiar?
haec hinc

370

Philol.

quid ego nunc faciam

Tr.

iube

omnia amoHrier.
25 quis
istic

dormit?

Philol. Callidamates.
Ca.

suscita

istum, Delphium.

De. Callidamates, CaUidamates, De.

uigila

uigilo,

cedo

[ut]
uigila.

bibam.
pater.

pater aduenit peregre Philolache(i).

Ca. ualeat
Ca.
bis 375

Philol.

ualet

illequidem

atque (ego)

disperii.

periisti ? qui potest ?

Philol. quaeso edepol, exsurge

pater aduenit.

Ca. tuo'

uenit pater?
362
Gniter
infelix Pylades
:

[ille]

infelix cod.

(iv.

3)

aedit cod. {corr. B^)

?)
:

364

et add. Dotisa

363 adest add. 365 ad[at]

is

est cod. {pro atest

(corr.

B"-')

vel ted

366 ubi
:

est addidi
vel

accubans cod. rogitet PCD 369 tutin certe add. Camerarius Flecheisen tuiin cod. 370 si mentiar mentirier Schoell Pylades si mentirer cod. 372 quid cod. [corr.
:
: :

368 ago Lambimis nam ? Tr. quid

agam

cod.

nam Dousa

num

cod.

ago

Bentley 374 philolache {i. e. -ae ?) cod.: Philolachei Bcrgk, Wiickernagcl < Arch. Lat. Le.x. 14, 5) 375 ego add. Pylades 376 edepol {te) Reis, nam edepol suspectum

B'^

373

"'^

f^c^-

MOSTELLARIA
iube abire rusum.
Phii.ol. quid ego

IL
fuit ?

quid

illi

reditio

etiam huc

30

agam

pater iam hic

me

offendet mise-

aedis plenas conuiuarum et

rum adueniens ebrium, muHerum. miserum est opus

libi sitis faucis

380 igitur
sicut

demum

fodere puteum,

tenet

ego aduentu patris nunc quaero quid faciam miser. Tr. ecce(re) autem hic deposiuit caput et dormit. suscita. Philol. etiam uigilas ? pater, inquam, aderit iam hic meus.
Ca. ain
tu,

35

pater?

cedo

soleas

mi,

ut

arma capiam.
De.
tace,

iam pol ego occidam

patrem.

385 Philol. perdis rem.

amabo. Philol. abripite hunc intro actutum inter manus.

nisi

Ca. iam hercle ego uos pro matula habebo,

mihi matu-

lam
Philol.
perii
!

datis.

Tr. habe bonum animum

ego istum lepide 40

medicabo metum.
Philol.
nullus

sum

Tr. taceas

ego qui istaec sedem

meditabor
satin

tibi.

habes

si

ego aduenientem
intro
eat,

ita

patrem faciam tuom,

ut
fugiat longe

390 non

modo ne
modo

uerum etiam

ab
?

aedibus

uos

hinc abite intro atque

?

haec hinc propere amoHmini.

Philol. ubi ego ero

Tr. ubi

maxume
?

esse uis

.cum hac,
istac eris.

45

cum
De. quid
si

igitur

abeamus hinc nos

tantillo

Tr. non hoc longe, Delphium.

nam

intus potate

hau

hac quidem caussa minus.

'

382 eccere Camemrins 378 ..ffendit cod. {pro -et?) ^ 385 suscitat cod. {corr. B") autem (iterum) Mneller
p.
r.
t.

377 <i> iube SchoiU /. SJdgyen

Paii. Copui: p. 85)

huc etiam
Rltschl
'''"^

a.

vel

Tr.
B-)

abr.

nullum
eat

cod. {corr.

De. 388 387 meditabo cod. (corr. Z>') 389-90 tuum [non modo hinc abite intro
e/c.

atque hec inquid]

Non modo
393
si

B-

at cod.

Bo/he

cod. {corr. Br) (iv. 3 est cod. {cf. ad 402)

;

iii.

11

390

394 entus

cod. (corr.

B-

vi.vfoninj aii/iqita)


II. i

T.
ei

MACCI PLAVTI
madeo metu.

Philol.

mihi

quoni istaec blanda dicta qu6 eueniant 395

quieto et

Tr.

potin

animo

ut

sies

facias

quod iubeo
tu,

Philol. potest.
50

Tr. omnium primum, Philematium, intro abi, et De. morigerae tibi erimus ambae. Tr.

Delphium.
ille

ita

faxit

luppiter

55

animum aduorte nunciam tu quae uolo accurarier. omnium primumdum aedes iam fac occlusae sient Philol. curabitur. intus caue muttire quemquam siueris. aedibus habitet. in nemo natus intus si Tr. tamquam
|

400

Philol. Ucet.

Tr. neu quisquam responset quando hasce aedis pultabit

senex.

Philol. numquid aliud? Tr. clauem mi harunc aedium

Laconicam
iam iube
Philol.
ecferri intus
in
:

hasce ego aedis occludam hinc

et

foris.

405

tuam ciistodelam meque

meas spes

trado,

Tranio.

60 Tr. pluma haud interest patronus an chens probior

siet.

407-

Homini, quoi nuUa in pectore est audacia, nam quoiuis homini uel optumo uel pessumo,

410

quamuis desubito facile est uerum id uidendum est, id

65

fac.;re

nequiter

uiri doctist

opus,

quae dissignata

sint et facta nequiter,

cod.) Beiitley

euenant Bolhe 396 ut an. sis (sis ettani 395 quam Camcrarius PCDj 399 nunciam tu Bentley nunc tu iam (nunc tulam 403 putabit cod. 402 si B- st cod. 400 (haec) aedes Ritschl 406 custodiam cod. (c/. ad cod. {corr. B-) 404 iaconicam cod. sciet Merc. 233) 407 probrior ^proprior P^Dj cod. (propior 5-1 irai. pro qui") est in pectore ro</. cod. {corr. B"^) 409 cui cod. Pylades 410 del. Ritschl e siniili disticho e.x alia fabida in niarg.
: :

{''

ascripto,

nam

nequiter. hic versns in

1

ie.xtnm irrepsisse creditur

homine cod. {corr. B^) post v. 411 iterafiir v. 425, utriim casu fii. 6^ 4 3 dissignita Z?'-PCD an indicii causa omitli posse vv. 4 2-24 inccrt. nequiter Donsa nequitia cod. pro nequit, i.e. nequiter?)
1
;

MOSTELLARIA
tranquille cuncta et ut proueniant sine malo,

IL

415 ni quid potiatur

sicut

quam ob rem

pigeat uiuere.

ego ecficiam, quae facta hic turbauimus,

profecto ut liqueant

omnia et tranquilla sint neque quicquam nobis pariant ex se incommodi. optume sed quid tu egredere, Sphaerio ? iam iam.
Pv. iussit ma.xumo

70

420 praeceptis paruisti.

opere orare ut patrem aliquo apsterreres modo ne intro iret ad se. Tr. quin etiam illi hoc dicito,

facturum (me) ut ne etiam aspicere aedis audeat, capite obuoluto ut fugiat cum summo metu.
425 clauim cedo atque abi [hinc] intro atque occlude ostium, iube uenire nunciam. et ego hinc occludam.

75

ludos ego hodie uiuo praesenti hic seni

quod credo mortuo numquam fore. concedam a foribus huc, hinc speculabor procul, 430 unde aduenienti sarcinam imponam seni.
faciam,

80

Theopropides
Th. Habeo, Neptune, gratiam

Tranio

ii

magnam tibi, domum. uiuom uix te amisisti a quom med modo latum pedem me posthac si uerum
scies imposisse in

undam, hau

caussast iUco
.

435 quod nunc

uoluisti facere

quin facias mihi.

post hunc diem
credidi.
!

apage^ apage te a

me nunciam
omne
:

quod

crediturus tibi fui

:

tmi. Acidalitts 414 post 416 coUocat Fay {Berl. Phil. 416 turbabimus 414 sinermo] malo cod. (iv. 3") 418 ex se Catuerariiis cod. 417 linqueant cod] {corr. B^) Sphaerio Seyffert exei (exeis B) cod. (x pro xs') 419 (i, p. 29) opete cod. 422 ad sePylades: 421 opere Ital. sperio cod. vel uii 425 {vide ad 411) adest cod. 423 me add. Pylades 428 427 sene cod. {corr. B"-) abi hinc intro vel abii intro cod. 432 ad te {pro atte, ate) cod. {corr. B"^) quo do edo cod. {corr. B^) cod. 434 433 uirum domum P. Thomas modo cod. {cf. 433) 436 apage acage cod. {corr. causa illico est cod. trai. Scriverius 437 omni cod. [corr. B") ^)

414 /105/415 cod. IVoch. 20, 828)


II. ii

T.

MACCI PLAVTI

lo

Tr. edepol, Neptune, peccauisti largiter qui occasionem hanc amisisti tam bonam. Th. triennio post Aegypto aduenio domum
credo exspectatus ueniam familiaribus.

440

Tr. nimio edepol

ille

potuit exspectatior

uenire qui te nuntiaret mortuom.

Th. sed quid hoc

15 pultabo.

occlusa ianua est interdius.

445

heus, ecquis tistt? aperitin fores?

Tr. quis homo est qui nostras aedis accessit prope ? Th. meu' seruos hicquidem est Tranio. Tr. o Theopropides^
ere, salue,

saluom

te

aduenisse gaudeo.

usquin ualuisti ?
20

Th. quid uos

seruat

insanin estis

Th. usque, ut uides. Tr. factum optume. ? Tr. quidum ? Th. sic, quia 450

foris ambulatis,

natus

nemo

in aedibus

neque qui recludat neque [qui] respondeat. pultando [pedibusj paene confregi hasce ambas (fores). Tr. eho an tu tetigisti has aedis ? Th. qur non tangerem
25 quin pultando, inquam, paene confregi fores.

454-5

Tr.

tetigistin ?

Th.

tetigi,

inquam,

et

pultaui.

Tr. uah

Th. quid
Tr. male hercle factum.
dici

est ?

Th. quid

est negoti?

Tr. non
potest

quam indignum
?

facinus fecisti et

malum.
apscede ab aedibus. 460

Th. quid iam

Tr.

fuge, opsecro, atque

30 fuge huc, fuge ad

me

propius.

tetigistin fores ?

Th. quo modo pultare potui, si non tangerem ? Tr. occidisti hercle Th. quem mortalem ? Tr. omnis Th. di te deaeque omnes faxint cum istoc omine Tr. metuo te atque istos expiare ut possies.
445 ist] intust Leo galue cod. {corr. E^-)
B'-)
: :

tuos.

465

del.

Boihe

foris add. Ritschl

istas aperit fores Bhic est Schoell 448 452 quis cod. {corr. 449 usque inualuisti cod. ambas] vi.v ianuas 453 pedibus del. Botlie tute cod. (? i.e. tut') 464 454, 455 tu Ital.
:

axint cod. {corr. B'-)

MOSTELLARIA
Th.
Tk.
(iiuim
ol)

IL

ii

rcm

aut

quam

subito

rem

niihi

adportas 35

nouam ?
et heus,

iube

illos illinc

ambo

apscedere.
tangite

Th. apscedite.

Tr. aedis ne

attigatis.

uos (luociue terram.

Th. opsecro hercle, quin eloquere

(rem).

470 q'K. quia seplem menses sunt

quom

in

hasce aedis

pedem
40
est

nemo

intro tetuHt, seniel ut

emigrauimus.

Th. eloquere, quid

ita?

Tr. circumspicedum, numquis

475

sermonem nostrum qui aucupet? Th. tutum probest. Tr. circumspice etiam. Th. nemo est. loquere nunciam. Tr. capitale scelu' factumst. Th. quidest? non intellego.
scelus, inquam, factum est iam diu, antiquom et uetus. Th. antiquom ? Tr. id adeo nos nunc factum inuenimus. Th. quid istuc test scelestet ? aut quis id fecit ? cedo.

Tr.

45

Tr. hospes necauit hospitem captum manu

4S0
iste,

ut ego opinor, qui has tibi aedis uendidit.

ei

Th. necauit ? Tr. aurumque

ademit hospiti

50

eumque

hic defodit hospitem ibidem in aedibus.

Th. quapropter id uos factum suspicamini ? Tr. ego dicam, ausculta. ut foris cenauerat 485 tuo' gnatus, postquam rediit a cena domum, abimus omnes cubitum condorm.iuimus
;
:

55

lucernam

forte

obHtus fueram exstinguere

atque iUe exclamat derepente

maxumum.
?

Th. quis homo

490
ait uifnisse

an gnatus meus
in in

Tr.

st

tace, ausculta

modo.

iUum

somnis ad se mortuom.

Th. nempe ergo

somnis

Tr.

ita.

sed ausculta modo. 60

:

467 ambo Scaligcr: DioDtedis 382 469

B-)

amabo cod. 468 atigate cod. attigat codd. rem add. Bothe 473 sermonum cod. (corr. capitali scedis (capitalis cedes 5-) 475 rhyihmus displicet
: :

facta est cod. corr. Goctz, Schoell 478 est scelesti DissaJdeus scelesti est (-Ust) Bothe {scd istuc'st dnbinui): est sccleris Spengcl hastibus has tibi 7// 480 w/ opino 479 negau it foi^ (corr B-)
:

cod.

481
:

ei Sciopf>iiis

et cod.

484 aut

cod. {corr.
si

B^)

Canicrarius

cod. (sed B'')

482 en cod. (corr. B-) ,(f. ad ^g^) 486 gubitum cod. corr. B') 489 st (i. 8, p. 27) 490 ad se B- adesse cod.
(
:

T.

II. ii

MACCI PLAVTI
mortuom
uigilanti diceret,

ait

illum hoc pacto sibi dixisse

in

Th.

somnis

Tr. mirum quin

*
illi

qui abhinc sexaginta annis occisus foret.

interdum inepte stultus es

65

*
*

495
*

Th.
'

taceo.

Tr. sed ecce quae

in

ego transmarinus hospes sum Diapontius.

recipere Orcus noluit,

hic habito, haec mihi dedita est habitatio.

nam me Accheruntem
70

quia praemature uita careo.

per fidem
hic necauit isque

500

deceptus sum

hospes

me

me

defodit insepultum clam [ibidem] in hisce aedibus,

scelestus, auri caussa.

nunc

tu hinc emigra.
est habitatio.'

tscelestae haet sunt aedes, inpia

quae hic monstra

fiunt

anno uix possum

eloqui.

505

Th.
75

st, st

Tr. quid, opsecro hercle, factum est ? Th. concrepuit foris. Th. guttam haud habeo sanguinis, Tr. hicin percussit
!

uiuom me accersunt Accheruntem mortui. Tr. perii illisce hodie hanc conturbabunt fabulam.
!

510

nimi'

quam formido ne manufesto

hic

me

opprimat.

80 Th. quid tute tecum loquere

fuge, opsecro hercle.

Tr. apscede ab ianua. ? Th. quo fugiam ? etiam tu fuge.

Tr.

nihil

ego formido, pax mihi est

1

cum

mortuis.
si

Intvs heus, Tranio

nihil

Tr. non

me

appellabis

sapis.

S^S

ego commerui neque

qiiin Py/arfes: qui forf.
{c/.

istas percussi fores.

^g=,-6 /ncunam 496 ille inquit 5^ 517-8) sic e.vplevit Schoell, (495^ Theopropides, (496) dedita haec somnis mortuos 498 habeto P^d '^^0 habeo?) 499 nam ine PCD mihi est Bothe, ciii hiatns in paitsa displicet 501 hic orchus cod. 500 hareo cod. {pro Kareo'i {corr. B^) 504 fort. 502 ibidem dc/. Bentlcy me cod. ti-ansp. Giiietns impla cod. 505 monitra cod. {corr. B-) scelestae sunt iom. hael Tranioni 506 st st Griiterns setet (sedet Pco cod. i. 8, p. 27) fores cod. Th.] ve/ Tr. continiiat cod. 507 Tr.] ve/ Th. hicine ron'. 509 ad cheruntcm {corr. B-) 508 Tr. w/Intvs per cod. 511 510 perii (peri; Ita/. (ad acheruntem B) cod. opprimant PCD 5,2 tute tecum Merii/a te tu cum cod. (tu tecum fuges fo</. 516 quommerui fo</. -S") (C/- 551) 513 quor 5o//;?

493

in

P^

vv.

IL
ii

MOSTELLARIA

***********
quicum
520
ita

*****

(luaeso,

quid segreges 85

este

agitat,

Tranio
?

istaec loquere ?

Tr. an quaeso tu appellaueras

me
tu,

di

amabunt, mortuom illum credidi

?

expostulare quia percussisses fores.

sed

etiamne astas nec quae dico optemperas

?

Th.

quid faciam

Tk. caue

respexis, fuge, [atque] operi

caput.

Th. qur non fugis tu ? Tr. pax mihi est cum mortuis. quid modo igitur? qur tanto opere extimueras 525 Th. scio. Tr. nil me curassis, inquam, ego mihi prouidero tu, ut occepisti, tantum quantum quis fuge atque Herculem inuoca. Th. Hercules, ted inuoco. Tr. et ego tibi hodie ut det, senex, magnum malum.
530 pro di inmortales, opsecro uostram fadem quid ego hodie negoti confeci mali.
!

95

ACTVS
Danista
numquam uUum

III

Tranio

Theopropides
.

III.

Da. Scelestiorem ego annum argento faenori uidi quam hic mihi annus optigit.

a mani ad noctem usque in foro dego diem,

535 locare argenti nemini

nummum
(rf.vv.

queo.

Tr. nunc pol ego

517-8 /aniiiain
iit

perii

plane in perpetuom
495-6'
sic e.xphvit

modum.
Lco, (517' Intvs.

P^

quaeso Tr. caue uerbum

Tr. apage hinc te. B-) 523 atque d>-l. Gnietns B"^) 528 inuoca Bentley inuocabi
.

Th. dic quid, (518) sermonem. Th. quae res te 520 amabant cod. {corr.
faxis.

527 fuge
cod.
:

ItaJ.

fui cod. (fugis

vel te {ita cod.^

cnrr. Ital. (^pyg

529
531 mali 534 a

utibi

hodie ut cod. (ut Guietus malum cod. noctem cod. ( pro annoc,
:

tibi

hodie

B'^)

i.c.

533 uidi] iud PCD ad noc.) {corr. I?

uid

?)

III.

T.

MACCI PLAVTI
* *

danista adest qui dedit

qui amica est empta

quoque

*****
540

manufesta res

est, nisi

quid occurro prius,

ibo huic obuiam.

ne
I

hoc senex

resciscat.

10

sed quidnam hic sese tam cito recipit

domum ?
!

15

20

metuo ne de hac re quippiam indaudiuerit. accedam atque appellabo. ei, quam timeo miser nihil est miserius quam animus hominis conscius, uerum utut res sese habet, sicut me thabett. porro ita haec res postulat. pergam turbare unde is? Th. conueni illum unde hasce aedis emeram. Tr. numquid dixisti de illo quod dixi tibi ? Th. dixi hercle uero omnia. Tr. ei misero mihi metuo ne techinae meae perpetuo perierint. Th. quid tute tecum ? Tr. nihil enim. sed dic mihi, dixtine quaeso ? Th. dixi, inquam, ordine omnia. Tr. etiam fatetur de hospite ? Th. immo pernegat. quom. Tr. cogita Tr. negat dicam si confessu' sit.
: !
|

545

550

****** *****
nunc
faciundum

555

25

quid

censes?

Tr.

egon

quid

cen-

seam
cape, opsecro hercle, ciim eo (tu) una iudicem,
(sed

eum

uideto ut capias, qui credat mihi)

tam facile uinces quam pirum uolpes comest. Da. sed Philolachetis seruom eccum Tranium,
537-8
lacitnaiti in

560

argentuni faenore,

quod

cod.
:

Tanbmann
(illi)

expkvit Catneraritts, (537) 539 quid AngeUits: 542 inaudiuerit cod. 543 ei 540 rescissat cod. res [es]se et cod. 545 me (male) habet Nienicycr
{cf.

P^

vv.

554-5)

sic

(^sS"!

opus

in

sumptus

fuit

dixit cod. dixi B'' 548 vel illoc 549 et cod. (ue B'^) seciintitr omnia Pyladcs {iinmo ei~) ei Ital. ^^- 553' 557"9 ^'"s locis redntntes {c/ ad ^ii) 551 tute Ital. tu cod. {cf. 512 552 Dixtin {iti cod. (ei) Fay 554 necat P^'^ 554-5 taiunam in P^ {cf. vv. 537-8I sic cxplevit Lco post Catnerarinnt, Th. negitat inquam, (538) non confitetur? (537) negat scelestus Th. dicam 557 {yid rf 549 hercle obsecro cum [m]co />os/ z;. tu addidi 559 uincis PCD 549

se cod. {cori: B'^)

MOSTELLARIA
qui inihi ner[uc facnus neque sorteni argenti danunt.

IIL

30

Th. quo

te

agis

Tr. nec quoquam abeo.

ne ego sum
miser,

scelestus, natus dis inimicis omnibus.

iam

illo

praesente adibit.
illinc

ne ego

homo sum

miser,

565 ita et

mi exhibent negotium. Da. hic ad me it, saluo' sum, sed occupabo adire. Tr. hilarus est frustra est homo. spes est de argento.
hinc et
:

35

saluere iubeo

te,

Misargyrides, bene.

Da. salue
Da. hic

et tu.

quid de argentost

Tr. abi

sis,

belua.

570 continuo adueniens pilum iniecisti mihi.

homo

inanis

est.

Tr. hic
Tr.

homo

est certe hariolus. 4

Da. quin tu

istas mittis tricas ?

Tr. quin quid uis cedo.

Da. ubi Philolaches

575 Da. quid est

est ?

numquam

potuisti mihi

magis opportunus aduen(ire quam)

?

aduenis.

Tr. concede huc.

(Da. quin mihi faenus

red)ditur
?

Tr. scio

bona esse uoce^ ne clama nimis. Da. ego hercle uero clamo. Tr. ah, gere morem mihi. Da. quid tibi ego morem uis geram ? Tr. abi quaeso hinc
t^

45

domum.
Da. abeam
?

Tr. redito huc

circiter meridie.

580 Da. reddeturne igitur faenus?

Tr. reddet

nunc

abi.

Da. quid ego huc recursem aut operam

sumam

aut con- 50

teram

manebo potius ad meridie Tr. immo abi domum, uerum hercle

quid
si

hic

dico, abi

modo.

562 nec quo quom cod. 566 me it Ital. meis cod. argentos cod. corr. B^)
:
-

(corr.

vel neq. B-) salus cod. [corr. B^) 571 (Certe) hic Seyffert
:

(maiusPCD)

cod. (corr. B"^ ut vid.)

563 dehis cod. 569 quide 574 magius 574-6 laatimm m P^ 'cf. vv.
:

cl. nim. Canierarius 596-8 suppl. Hal, Ritschl 576 accedit A gere] cherem P om. P clamat mimis A 577 clama bo) AP^^ '" {corr.B-) 579 hunc P (corr. B^) 578 ceram P {corr. B") reddeturne {affirniareddetur nunc codd. 580 reddet nunc Guietiis 5B3 tive) Leo 582 post si discrcpabat A (si man. hic p. V)
:
:
:

abi (abi) m. Ri! srhl ati d\co

abi displicet

modo P: domum

III.

T.
* *

MACCI PLAVTI
nqu
*

faenus

(mod)o,
quid hic nugamini
?

Da. quin uos mihi faenus date.

55

585

Tr. eu

hercle,

ne tu

abi modo, ausculta mihi.

Tr.
Da.
eiigae strenue
;

Da. iam hercle ego illunc nominabo.

beatus uero es nunc

quom

clamas.

meum

peto.

multos

me hoc
si

pacto iam dies frustramini.

reddite argentum
:

molestus

sum

abiero.

590

60 responsiones

omnis hoc uerbo

eripis.

Tr. sortem accipe. Tr. quid

uenisti
ais tu,
te

Da. immo faenus, id primum omnium hominum taeterrume ?

?

uolo.

huc

extentatum
debet.

agas quod in manumst.

non
6c,

dat,

non

Da. non debet?

Tr. ne[c]
foras

frit

qui- 595

dem
ferre hinc potes.

an metuis ne quo abeat

tui,
?

urbe exsolatum faenoris caussa

sortem

quoi sortem accipere iam lice[bi]t

:

Da. quin non peto

est mihi.

illuc

primum, faenus, reddundum

sis.

600

Tr. molestus ne

nemo

dat,

age quidlubet.
datas.

70 tu solus, credo, faenore

argentum

Da. cedo faenus, redde faenus, faenus reddite. daturin estis faenus actutum mihi ?
datur faenus mi
nescit
75 ultro
?

Tr. faenus

illic,

faenus hic

605

quidem nisi faenus fabularier. te neque ego taetriorem beluam

!

{propter hotitoeoiel.) Da. at uolo {vel non eo) prius da 584 om. Tr. inquam, modo siippkvii Sindeiintnd 588 puto P 591 u. eripit P {'i pro uerbum eripit) 593 quid ais ? tun Brix hominem {corr. B"^) omnium P manust 594 manum est (-u est} P 596-8 pro595 nec erit P, A ti. I. coir. Ellis picr lacnnain in P^ {cf. vv. 574-6) desiini iii P liaec, (596) metuis ne, (597) atum faenor, (598; accipere iam li 596 hoc vi.x licerit {ut 'monero' apttd Hcet Siiideyimnd 598 ortem A Pacuviiiin) 601-46 599^ doo oiii. P (propier Iiomoeoairh.V) inter 885 et 886* delati iii P, turbntis iii hac fabitln plitriinis foliis {e.vcipimit se vv. 686-8or, 842-83, 802-41, 884. 885, 601-43, 886 1065, 601 644-85, 1066 sqq.) cf Seyffeit {Berl. Pliil Woch. 12, 194) sit ^ 604 estiis P 605 date mihi 603 reddidete -^ ultro te uetro fenus P datur m. f. (?^ Sclwell (uetero 607 Seyffert: 5^) te P uno A unose Studemund belum P {corr. B^)
: ;

faenus.

MOSTELLARIA
uidisse

IIL

me uniquam cjuemquam (juam te censeo. Da. non edepol tu nunc me istis uerbis territas.
:

609 Th. calidum hoc est

etsi

procul abest, urit male.

610 quod

illuc est faenus,

opsecro,

quod

illic

petit ?

Tr. pater eccum aduenit peregre non multo prius

illius, is tibi et

80

faenus et sortem dabit,

ne inconciliare quid nos porro postules. Da. quin feram, si quid datur. uide nilm moratur.
615 Th. quid ais tu
?

Tr.

c^uid uis ?

Th. quis

illic

est
illic

quid

petit ?

quid Philolachetem gnatum compellat (meum)

sic et praesenti tibi facit

85

conuicium

Tr. opsecro hercle, (tu) iube ? argentum ob os inpurae beluae. 620 Th. iubeam Tr. iuben h6mini argento os uerberarier? ?
quid
iUf

debetur

obi(cere)

Da.

perfacile ego ictus perpetior argenteos.

ilKic

Th. quod
paullum.

argentum

est ?

Tr.

est

huic debet Philolaches

Th.
id

quantillum

Tr.

quasi

quadraginta

minas;

ne sane

multum
?
sit,

censeas.

Da. pauUum

id

quidem

est.

625 Tr. audin danista qui

uidetur(ne), opsecro hercle, idoneus

genu'

quod inprobissumum
sit,

est ?

95
sit

Th. non ego

(id), id

istuc curo qui

dici, id

(quid

sit),

unde

uolo mihi

me

scire expeto.

adeo etiam argenti faenus creditum audio ? 630 Tr. quattuor quadraginta illi debentur minae
tunc ont. 609 tu nunc me Schoell nunc me tu 612 est s. 614-52 609* habes turita m. 618 tu add. Lco, Schoell 616 meum add. Canierariiis deest A 620 iuben B^ iubi cod. 619 obicere Mueller obici lial. 622 illud cod. 625-8 post 621 collocavit Rilschl, iube in cod. 626 qui corr. Canierarius 625 uidetur cod. fort. recte 628 quid sit add. Leo Ital. quid cod. 627 istunc (?) Leo 630 i^cf. 652*) 629 creditum Ital. credit cod. id addidi

608 quam

me.^

III.

T.

MACCI PLAVTI
Th. egon dicam dare?
Tr. tu
ipsus.

loo dic te

daturum, ut abeat.

633

Tr.

dice.

Th. egone

dic

modo, ausculta
mihi.

promitte, age

inquam

ego iubeo.
?

quid eo est argento factum

Th. responde mihi 635 Tr. saluom est. Th. soluite

:

uosmet

igitur, si

saluomst.

Tr. aedis fiUus Tr.

aedis.

105 tuos emit.

Th. aedis?
iam
?

Th. eugae

Philo-

laches
patrissat
:

homo

in

mercatura

uortitur.

ain tu, aedis

Tr. aedis inquam.

sed scin quoiusmodi

!

640

Th. qui

scire

possum

Tr. uah

Th. quid

est

Tr.
roga.

ne

me

Th. nam quid ita ? Tr. speculoclaras, candorem merum. iioTh. bene hercle factum. quid, eas quanti destinat Tr. talentis magnis totidem quot ego et tu sumus. sed arraboni has dedit quadraginta minas 645
hinc sumpsit quas
ei

dedimus.
aedes

satin intellegis ?

nam postquam haec

1

ita erant, ut dixi tibi,

sibi.

15

continuo est aHas aedis mercatus

Th. bene hercle factum. Da. heus, iam adpetit meridie. Tr. apsolue hunc quaeso, uomitu[m] ne hic nos enicet.
quattuor quadraginta
et sors et faenus. ilU

649-51

debentur minae,
nihilo plus peto.

652*
631

Da. tantumst,

120

Tr. ueHm quidem hercle ut uno

nummo

plus petas.
te
?

632

Th. adulescens, Th.

petito cras.

mecum rem
Da. abeo
isti
:

habe.

Da. nempe aps

cras fero.

petam
sat

habeo

si

Tr. malum quod

634 Dic
cod.

di

deaeque omnes duint

655

candorem Spengel: 642 speculo claras Leo 644 magnis Pius ra]mafrnis cod. (iv. 3 ii. 7) quas ei B- quasi cod. hic cod. 647 aedis 52 iterant cod. (e pro ae) ita erant Camerarius cedis cod. 652* {cf. 630) 651 meridies Samceims 652 uomitu Bothe accedit A 631, 632 post 630 posuit Ritschl cf. Seyffert {Bcrl. Phil. de deaque IVoch. 16, 253^ 655 quad A 654 fero] peto A {corr. 52)
canorem cod. 646 hinc Pylades
: :

MOSTELLARIA
ita

IIL

mea

consilia

pt- rturbat

paenissume.
est

nullum edepol hodie genus

nec minu' bono

hominum

taetrius

125

cum

iure

quam

danisticum.

Th. qua

in regione istas aedis emit filius ?

!

660 Tp. ecce autem perii

Th. dicisne hoc quod

te

rogo?
130

Tr. dicam.
nisi ut in

sed

nomen domini quaero quid

siet.

Th. age comminiscere ergo. Tr. quid ego nunc agam uicinum hunc proxumum * *
,

eas emisse aedis huiius dicam fihum 665

caUdum

hercle esse audiui

optumum mendacium.
Tr.
di

667 quidquid di dicunt, id decretumst dicere.

Th. quid

igitur?

iam commentu's?

istum per- 135

duint

(immo

istunc potius) de uicino hoc

proxumo
fide
?

670 tuos emit aedis fiHus.

Th. bonan

Tr. siquidem tu argentum reddituru's, tum bona,

si

redditurus

non

es^

non emit bona.

140

Tr. immo in optumo. Th. cupio hercle inspicere hasce aedis. pultadum fores 675 atque euoca ahquem intus ad te, Tranio. nunc quid dicam nescio. Tr. ecce autem perii iterum iam ad unum saxum me fluctus ferunt.
in loco

Th. non

emit perbono.

Th. quid nunc

Tr. non hercle quid nunc faciam

re- 145

perio

680 roga circumducat.

Th. euocadum ahquem ocius, Tr. heus tu, at hic sunt muHeres uidendumst primum utrum eae ueHntne an non ueHnt.
manufesto teneor.
2,
:

656 peruortit Priscianus i, 99; tesfanfur Cliarisitis 189, Prisciaims

hodie oiii. d rdiem

67 (A
3)

n.

1.)

plenissime P,

A n.
vcl
p.

l.

659 qua^re^^

paenissime 657

(iv.

660

A\cm

[vel -percitem")

audiui esse es 6-J3

mendatium

Th.

\n om. Tn.Seyfferf 676 perii] itenim

cerio

P
11

PLAVT.

669 istuc 671 tu] vel perhonol infenvgafive) Tr.1 e\xoca{d\im) Gniefiis TranioJternoP 678 Quid nunc Tianioni continnat re681 uelint aut non u. 679 ocius] foras S
del. Seyffer/

668 commeritust

fv,

80)

663 665

6-]^

P A

III.

T.

MACCI PLAVTI
oras.
i,

Th. bonum aequonique

150 ego hic tantisper,

percontare et roga.
foris.

dum

exis, te

opperiar

Tr.
ita

di te

deaeque dmnes funditus perdant, senex, undique oppugnas male.

foras

mea
!

consilia

685

eugae

optume eccum aedium dominus

155

Simo progreditur ipsus. huc concessero, dum mi senatum consili in cor conuoco. igitur tum accedam hunc, quando quid agam inuenero.

ii

SiMo
Si.

Tranio
me

Theopropides
fuit

Melius anno hoc mihi non

domi

690

nec quod una esca

iuuerit magis.

prandium uxor mihi perbonum dedit, nunc dormitum iubet me ire minime. non mihi forte uisum ilico fuit, melius quom prandium quam solet dedit
:

695

uoluit in

cubiculum abducere

me

anus.

non bonust somnu' de prandio.

clanculum ex aedibus
10

apage.

me

edidi foras.

tota turget mihi uxor, scio, domi.

in uesperum huic seni. cubandumst ei male. nam et Si. quom magis cogito cum meo animo si qui' dotatam uxorem atque anum habet, neminem sollicitat sopor [in] omnibus

Tr.

res parata est

mala

700

cenandum

et

15

v. i oni. P 686 Fuge 685 mala P enuenero 689 huc AB687 pr. intus A magis P ycf. 691 nequodest caunameruerit 692 peranium (ann-) P {corr. B^) 693 mieire P (corr. B") 695 qum A bonus somnus A quam P soium P bonum somnum est 697 est P fort. bonumst somnus 700 male A 699 scio [nuncl P 701 nam et cenandum ei et cubandum est male >i nam et cenandum et cubandum st ni [trahis] male P { fort. e.x Tra. \\'^c) s(upple) in niarg. adscHpio ii. 6 iv. 5) corr. Ritschl 703-5 ^(fcutia iii P^ habet 703 atque anum om. P spaiio rclicto {cf vv. 723-6) aniim (?) Zeo, nam hiaiiis anum habet displicct 704 sopor in omnibus A sopo oinissis e.xtreinis P {sopor B-) s ibi o. Ritschl

682 oras] rogas { pio E vi. i^)

:

ad 394)


MOSTELLARIA
irc

IIL

ii

dormitum odio

est,

Uflut

uunc mihi

exscfiui certa res est ut abeum potius hinc ad forum quam domi cubem.

atque pol nescio ut moribus sient

uostrae
:

haec

sat scio

peiius posthac fore

quam me habe[a]t male quam fuit mihi.

male

(et)

20

Tr. abitus
nil erit

tuo' tibi, senex, fecerit

quod deorum nuUum accusites te ipse iure optumo merito incuses licet. tempus nunc est senem hunc adloqui hoc habet repperi qui senem ducerem,
!

mihi.

25

quo dolo a me dolorem procul pellerem. accedam. di te ament plurumum, Simo. Tr. ut uales ? Si. non male. Si. saluos sis, Trani6.
quid agis
?

Tr. hominem optumum teneo.

Si.

amice
facis

quom me laudas. Tr. decet. Si. certe. quinherclete hau bonum teneo seruom. Th. heia mastigia, ad me redi. Tr. iam isti ero.
!

Si.

quidnunc? quammox?
Tr. quid
id est ?

Tr. quidest?

Si.

quod
sic 35

solet fieri hic

intu'.
Si. scis

iam quid loquar.

decet.
uelut nunc mihi] ue P, ontissis qtiae secmifiir habet me ont. B^ {A n. l) (at) haec Hermann 712 711 (si) ab. Canierarius Bothe{A n.l.) et addidi {A n. l.) incusis incusses ullum ^ZJ^ w'.v deum 713 eiure pott 715 stc :, {corr. B'-) 714 adloquimini P; versnm rcpelii 715 (tempu snunc est mihi hunc adloqui senem {rar. lect.l ii.6) quod {v. ad 714^ 716 oin. ducerem] cirlcumd ucerem {i. e. Tr. non m. 718 ut uales Sitnoni coiitintiat cod. {corr. B'-) amice') {\i pro (ua amice B-, i. e. uah Si. Quid a.) 719 uamice i^.i.e. me720. 721 certe quin m nota personae ; cf. ad v. 750)

705 donv itu 709 uos(tra) A

m ^

hercle)

num A A (habeo hau del. B") dic B^ 723-4 lacuna in P^ (cf. vv. 703-5) quid is est A Intus. scis 723 qiiid id est et loquar sic decet hab. P {ceit. desunt) Si. quid 1. Leo iam Tr. quid est?

Haud bonum

certe si hercle te [habeo] hau n. l. 721* iam] eam P, 722

Bonum

8*

:!

III.

ii

T.
*
*

MACCI PLAVTI
*
sit

morem

geras.

uita

quam

breuis simul cogita.

7^5

Tr. quid? ehem,

uix

tandem percepi super

Si.

his rebus nostris te loqui.

agitis

40

musice

hercle

aetatem,

ita

ut

uos
729-3C

decet,

uino

et uictu, piscatu
colitis.

probo,

electili

uitam

Tr.

immo

uita antehac erat

nunc nobis com[mun]ia haec exciderunt, (Simo.) Tr. ita oppido occidimus omnes, Si. quidum ?
Simo.
45

non taces? prospere uobis cuncta usque adhuc Tr. ita ut dicis facta hau nego. processerunt. 735
Si.

nos profecto probe ut uoluimus uiximus.

sed,

Simo,

ita

nunc uentus nauem (nostram) deseruit

?

Si.

quid

est ?

quo modo
50

Tr. pessumo.

Si.

quaen subducta
erat

tutointerra? Tr.
qui?

ei

Si.

quidest?

Tr.

me

miserum, occidi
Si.

Tr. quia uenit nauis nostrae naui quae frangat 740

ratem.

Si.

ueUm

ut tu uelles, Tranio.

sed quid est negoti

Tr. eloquar.
eru' peregre uenit.
Si.

tunc

portenditur,
te

ind' ferriterium, postea (crux.

Tr. per tua

g)enua

opsecro,
724-58
727
uit

deest

A
cod.
:

725 vix quamst

Festi 731 (uos) colitis Spen^cl,

fut
/?'-)

percipio

305

(quom)

c.

trimeter fiaf) breui P^D probo, piscatu Gtdichnius Redslob, ut integer tetrametcr fiat
(///

730

732 comia scripsi (v. 8) 733 wa- quidum ita ? Tr., jtt integer tetnmi. fiat 737 nostram add. Camcrarins 738 quaene Pylades: quae nec cod. 740 ratem] trabes Z-o;-^s 741 trannios est oni. ed quidi cod. icorr. ueliem Miirctns uelim cod. B-) negotist B^-i.x 741-3 lacuna in P^ {cf. vv. 763-5") 742 portenditur Ussing cor tenditur cod. 743 supplevit Ussing
ant. cod.
ita ant. Seyffcrt

omnia Canierarins

Simo addidi

{ui. 2)


MOSTELLARIA
744-5
ik;

IH.

ii

inclicium cro facias nico.

Si.

me, ne quid metuas, 55

nihil sciet.

Tr. patrone,

saluc.

Si.

nil

moror mi istiusmodi

clicntes.

Tr. nunc hoc quod ad te nostcr mc niisit senex Si. hoc mihi respondc primum (juod ego te rogo iam de
750
istis

rebus uoster quid sensit sencx

Si.

? ?

Tr.

nil

quicquam.

numquid

increpitauit filium

60

Tr. tam Hquidust quam b!quida essc tempestas nunc tc hoc orare iussit opere maxumo,
ut sibi liceret inspicere hasce aedis tuas.
Si.

solet.

non sunt

uenales.

Tr. scio equidem

istuc.

sed

senex
755

gynaeceum
Si.

aedificare uolt hic in suis

65

et balineas et

ambulacrum
?

et porticum.

quid ergo somniauit

Tr. ego dicam

tibi.

dare uolt uxorem fiHo quantum potest,

ad eam rem facere uolt nouom gynaeceum.

760

nam

sibi

laudauisse hasce

ait

architectonem
;

70

ncscioquem exaedificatas insanum bene

nunc hinc exemplum capere

uolt, nisi tu neuis.

nam
quia
765

ille
isti

eo maiore hinc opere ex te

iimbram aestate
edepol
ucro,

tibi esse

audiuit

exemplum petit, perbonam

-

sub diuo columine usque perpetuom diem.

Si.

75
est,

immo

quom usquequaque umbra

:

tamen
sol

semper hic

est

usque a mani ad uesperum

747 me[me] mis 744, 745 sciat cod. {coi-r. B-) 750 num] unnm cod. (u- pro nota personae ; cf. adqig)
:

cod. {corr. B"^)

increpauit
o

757 quid ergo somniauit Leo quid consomniauit 'od. (con- pro g, i.e. (ai t has ^ 761 ex. ergo) 760 laudasseP 759 accedit A has sane [esse] ^ esse fow. P*^'^) aedificatas P: corr. Slndentund bene 763 malo {om. 763-5 lacuiia in P^ {cf. vv. 742-3) re hinc) opere 764 quia hic {om. u. aud. ) esse aestate persub sudo Sttidemund n. l. bonam P 765 subdiu { pro dio ?) P, col- \oni. umine {ex A), Funck {Arch. Lat. Lc.x. 10, 344^^0^^ recte usque) 766 es 767 huc {om. est)
:

III.

ii

T.

MACCI PLAVTI
nisi si in
est, si

quasi flagitator astat usque ad ostium,

nec mi umbra hic usquamst

80

puteo quaepiamst.

Tr. quid?
Si.

Sarsinatis
sis.

ecqua

Vmbram non

habes

770

molestus ne
at

haec sunt sicut praedico.

;

Tr.
si

quid

ipse

tamen inspicere uolt. Si. inspiciat, si lubet erit quod illi placeat, de exemplo meo aedificato. Tr. eon, uoco huc hominem ?
i,

Si.

uoca

85

Tr. Alexandrum

magnum

atque Agathoclem aiunt maxu- 775

mas
duo
res gessisse
:

quid mihi

fiet tertiO;
?

qui solus facio facinora inmortafia

uehit hic cHtellas, uehit hic

90

autem alter senex. nouicium mihi quaestum institui non malum nam muhones mulos cHtellarios habent, at ego habeo homines clitellarios. magni sunt oneris quidquid imponas uehunt.
:
:

780

95

nunc hunc hau scio an conloquar. congrediar. heus Theopropides Th. hem quis hic nominat me Tr. ero seruo' multis modis fidus. Th. undeis?
!

785

Tr. quod

me
iUi,

miseras, adfero

omne impetratum.
destitisti ?

Th. quid

opsecro,

tam diu

Tr. seni non

100

erat otium, id

sum

opperitus.
sis.

Th. antiquom optines hoc tuom, tardus ut Tr. heus tu, si uoles uerbum hoc cogitare,
simul
flare

790

sorbereque hau factu

770 arsinatis A B'-) 781

facilest.

769 hic oiii. 778 h\c pr. oin.

(iii.

ecquam
at

P {add.

om.

P P P

{add. B"^) [con] conl. iitterredeitU spatio gredibor IVeise, nt integer tetraincter fiat 784-5 lacuiia in P^ {1 c/. vv. 802-3) quis hic oin. (quis 784 hem (nam) Btigge add. B') add. fidehs B'-), iinde 785 multum suo {ce!eris omissis'" multimodis ^ita A) suo f. Ritschl fidus Ritschl filius 786 qu6d] quo AP^^ 787 w/ iUic {ita codd.) 788 otium erat 7QO vi:- illoc {ut integer tetrameier fiat) 789 sies A
r)

774 i om. P 783 hunc o;w. ( corr. B'-) con-

MOSTELLARIA
ego hic esse

IIL

ii

et illi simitu hau potui. Th. quid nunc ? Tr. uise, specta tuo uscjuc arbitratu. Th. age (i), duce me. Tr. num moror? Th. sup-

sequor
795

te.

Tr. senex ipsus

te

ante ostium eccum opperitur.

!

105

sed ut maestust sese hasce uendidisse

800

ut suadeam Philolacheti Th. haud opinor. sibi quisque ruri metit. si male emptae forent, nobis istas redhibere hau Hceret.
?

Th. quid tandem

Tr. orat

ut istas remittat sibi.

tio

lucri

quidquid
s

est, id

domum
*

trahere oportet.

misericordia

hominem
Tr. senex

oportet.

Tr. morare hercle,

facis.

supsequere.
ilUc est.

Th.
tibi

fiat.

do

tibi

ego operam.

em,

adduxi

hominem.
805 Si. saluom te aduenisse peregre gaudeo, Theopropides.
115

Th. Th. Th.

di te ament.

Si.

inspicere te aedis has

uelle aiebat
niihi.

nisi

tibi

est

incommodum.

Si.
i

immo commodum.
intro atque inspice.

at

enim

mulieres

Si.

caue

tu

ullam

flocci

faxis

muHerem.
qualubet perambula aedis oppido
810 Th.
'

tamquam
tu ilU

tuas.

tamquam

'

Tr. ah, caue

obiectes nunc in 120

aegritudine
simul (simulet P*^''") pote fiu Sonnen792 w/illic (//rtfo<f^.) schein,utintegertetrametcrfiat uisa^ usque 793 quid nun [uis] om. duc codd. nom nunc 794 \add. IVcise 795 eccum] illud {pro illi ?) se /ort. integer 796 ut oni. tetranieter sed ut maestus est {ita codd) sese hasc' uenum dedisse

^
:

haud (faciam) o. Ussing 797-825 deest A 798 vcl opino 800 placeret P^d 802-3 lacnnam in P^ \cf. vv. 784-5) sic e.xplcre licet: (802) supersedere vcl se abstincre (Leo^, (803) odiose {Leo) vel sic cum 804 hominem, (Simo) Sc/;of// (iii. 2^1 (sept/nar.) 806 inspiceren te inspicerent P^^, inspicere te B'-) aedes [te] cod. corr. Paretts inspicere iste aedis te Lorens belle cod. 807 incommodum est cod. trai. Bentley 808 illem B
i

III.

ii

T.

MACCI PLAVTI

te

has emisse.

Th. uideo.
noli facere

non tu uides hunc uoltu uti tristi est senex ? Tr. ergo inridere ne uideare et gestire ad-

modum

125

mentionem ted emisse. Th. intellego et bene monitum duco, atque esse existumo humani ingeni. quid nunc? Si. quin tu is intro atque otiose perspecta ut 815
lubet.

Th. bene benigneque

[uin qui perductet?

arbitror te facere.

Si.

factum edepol
uolo.

Th. apage istum perductorem, non 8x6*

placet.

quidquid

est,

errabo potius

quam

perductet quispiam.]

816''

Tr. uiden
130

uestibulum

ante

aedis

hoc

et

ambulacrum,
quoiusmodi ?
postis,

Th. luculentum edepol

quanta firmitate
facti et

profecto.

Tr. age specta

quoiusmodi,

quanta crassitudine.
Si.
'

Th. non uideor

uidisse postis pulchriores.

pol mihi
'

S20
?

eo pretio empti fuerant olim.

uix uidetur continere lacrumas.
135 Si.
tris

Tr. audin

fuerant

dicere

minas pro

istis

Th. quanti hosce emeras duobus praeter uecturam dedi.

Th. hercle qui multum inprobiores sunt quam a primo

credidi.

Tr. quapropter

Th. quia edepol ambo ab infumo tarmes 825

secat.

Tr. intempestiuos excissos credo,

atque etiam nunc
812
et ont.
:

id

is

uitium nocet.

sati'

boni sunt,

si

sunt inducti pice

B 813 te {ita coci. (has) Gnidfiis 814 esse se cod. (te B") ingenio cod. 816 benigneque Camebenique cod. 8i6'*^' {cf. 8435^9.) adiectos a retractatore nt vv. 817-47 in actioiie omittercntur secl. Seyffert 816'' Quid cod. amplacruin (cf. 846) 817 cod. {pro ambtacrum, i. e. ambul-^ {corr. B'^) 82r audin fuerant Ital. aut infuerat cod. lauden fuerant B'-) 823 duobus Mernla diebus cod. 824 multo ItaL. forf. recte (i. 3) 825 tarmes sec&i Scaliger tramisecat forf. (tramis secat 5-,/or^. i-ecte) 826 accedit A intempestius A docet A
Meritla
rariiis:
:

MOSTELLARIA
non enim haec pultiphagus opifex opera uiden coagmenta in foribus ? Th. uiclco.
830 Th.
fecit

IIL "
barbarus.
140

Tr. specta quam

arte dormiunt.
ut

dormiunt?

Tk.

illud

quidem

'

coniuent

'

uolui

dicere.

satinhabes?

Th.

ut (juidquid magi' contemplo, tanto magi'

placet.

Tr. uiden pictum, ubi ludificat una cornix uolturios duos

Th. non edepol uideo.

corni.K astat, ea uolturios

Tr.

at

ego uideo.

nam

inter 145

uolturios duos

duo

uicissim uellicat.

S35 quaeso

huc ad me specta, cornicem ut conspicere possies. iam uides? Th. profecto nullam equidem illic cornicem
intuor.
at tu isto
si

Tr.

ad uos optuere, quoniam cornicem nequis

uolturios forte possis contui.
ut te apsoluam,
150

conspicari,

Th. omnino,

nullam pictam conspicio hic auem.

840 Tr. age, iam mitto, ignosco aetate non quis optuerier. Th. haec, quae possum, ea mihi profecto cuncta uehe:

menter placent.
Si.
latiu'

demumst operae pretium

iuisse.

Th.

recte edepol

mones.
Si.

eho istum, puere, circumduce hasce aedis

nisi

et conclauia.

155

apud forum negotium. nam egomet ductarem, nil moror ductarier. perductorem, istum a me 845 Th. apage
mi
esset

S46-7 quidquid est, errabo potius

Si.

quam

perductet quispiam.

aedis dico.

Th. ergo

intro eo igitur sine perductore.

Si.

ihcet.

831 vel mage 829 dormunt P (corr. B'-) 828 pultufagis A 832 ludificatur fof/</. 832.833^/(^^0 contemplor corf^/. uideor nam cod. 834 ucllitat c. una P 833 om. P fiii. ii) cornicum A 842 erecte P (corr. P corr. B") 836 vel illi 844 ad P 843 ho-^ A B^) (e- pro nota personael cf. v. 849) perductorem 845 a om. P 845-7 laciina m P'^ (cf. vv. 864-7) 848 adis P OHl P 846, 847 er. p. quam om. P (cf 816'')
.

mage


III.
ii

T.
intro igitur.

MACCI PLAVTI
Tr. mane
sis

i6o

Th. ibo
Tr.
at
st

uideam, ne canes

Th. agedum uide.

!

abi, canes.

st

abindierecta?

abinhinc

in

malam 850
?

crucem
etiam restas
placidast
?

st

abi istinc.
feta quaeuis.

Si.

nil pericli est,

age

tam

quam

eire intro

audacter

licet.

eo ego hinc ad forum.

165 Tranio,
etsi

Th.

fecisti

commode, bene ambula.

age, canem non metuenda est.

]
|

istanc a foribus

abducant

face,

Tk. quin tu illam aspice ut placide 855

accubat
atque ignauom.

nisi

molestum
hac

uis uideri te

Th. iam ut
lubet.

sequere

me

igitur.

Tr. equidem haud usquam a pedibus apscedam tuis.

ACTVS
IV.
i

IV

Phaniscvs
Serui qui
i

quom

culpa carent tamen

malum metuont,
malum
meriti,

solent esse eris utibiles.

illi

nam
5

qui nil metuont postquam sunt

860

stulta sibi

expetunt consiha

exercent sese ad cursuram, fugiunt, sed

faciunt a malo,

si

reprehensi sunt,

pecuho quod nequeunt, augent,

(corr. B'^
1

849
abi d.

igitur [est]

(est

pro E, nota personae ?

cani est
[gst] 'abin

cf. v.

842)
?~)

uide] unde

P
IVc-tse

B50 est est codd. dierecte PCD^ ^ _ /.

851
st] est
l.)

A {pro canest P (in om. Pc^)

age n. l. vi.v periculi 852 quauis P quamuis Lco 853 eo face A (ec PCD) ego P ego abeo A 854 tranioagec us 858-9 cf. Men. 855 ill(a) A abducat P (aliquis) ai)d. IVeise 860 for/. malum post983*'' 858carintP 859-90 dcest A 862 fugiunt del. nt quam sunt meriti, ttt fiat versns Reisianus glossam Bothe 863 a del. Bothe fort. recte de Gidielmins
(corr. B'')

P (oin. B^), A

(modo)

(A
;

n.

MOSTELLARIA
864-5

IV

ex pauxillo

de parant.
* * *
*

mihi in pectore consili

prius ut

malam rem
10

quam
uti

ut

meum.
uerberari.

adhuc

fuit mi,

corium esse oportet,

sincerum atque
870
si

uotem

huic imperabo, probe tectum habebo,

impluit ceteris, ne imj^luat mi.
serui uolunt esse erum, ita solet.

malum quom
nam, ut

boni sunt, (bonust);

inprobi sunt, malus

fit.

15

nam nunc domi

875

nostrae tot pessumi ufuont,

pecuH

sui prodigi, plagigeruH.

ubi aduorsum ut eant uoc(it)antur ero

'non eo, molestu' ne

scio

sis.
;

quod properas

gestis

aUquo

iam hercle

ire uis,

mula,

foras pastum.'

bene merens hoc

880
solus

preti inde apstuli.

abii foras.
seruis.

20

nunc eo aduorsum ero ex plurumis hoc die crastini quom erus resciuerit,
castigabit eos bubulis exuuiis.

mane

postremo minoris pendo tergum illorum quam meum illi erunt bucaedae multo potius quam ego sim restio.

25

864-6 laainani in P^ {cf. vv. 845-7") s''" e.vpleas licct (864, 865) mo.x grande vel thensaurum inde, (8661 consiliumst in tergum alienum inferre w/consilium sedet cauere 864, 865 pauxil cod. (-illo Br)
867 ut]
obstat)
fort. in

868

vcl sic distingite fuit,

:

mi

co.
,

869

fort.

(ita) uti {diio cola Reisiana)

ut cod.

.vi.v

tnnicter bacch

nani uotem

huic {dtio cola Reisiana) sunt bonust Bergk bonis

:
:

vel uerberare cod. {pro -rei ?) 870 (id) si Leo 873 boni 871 ceteros cod {coir. B-) improbis sunt (sum B^) cod. sum cod. uocantur cod. fuit cod. fit Grittiriis 876 uocitantur Hermann vel sies iantb. dini. (-atur B^) 877 vel molestus [troch. dim.) iueris Qr6& P^^ {d pro c\ v\. 1) acat.) 878 (\\\6d} qwo Mertda Skutsch, nant ire uTs (,ir' uis?} snspectitni 879 preti inde abstuli precium unde abstultabi cod. abii Camerariiis, Herntann, Bothe 881 di cod. {corr. B'^) 880 fort. (ego) eo ero {vers, Reizianus) 882 fort. concastigabit mane eos b. e. {vers. Reisianus) 883
:
;
:

pen ergum

spatio inteiccdente cod. {sHppl. B"^)

IV.

ii

T.

MACCI PLAVTI

ii

PiNACivM
Pi.

Phaniscvs
885
?

Mane

tu atque adsiste ilico,

Phanisce.

etiam respicis

Pha. mihi molestus ne

Pi.
5

sies.
!

886^

uide ut fastidit siniia

ilico,

manesne

inpure parasite?
?

887
:

Pha. qui parasitus sum

Pi.

ego enim dicam

cibo per-

duci poteris quouis.

Pha. mihi sum, lubet

Pi.

esse.

quid id curas

?
!

ferocem

facis,

quia te erus amat.

Pha. uah

890

oculi dolent.
10

Pi.

qur

Pha. quia fumu' molestust.

Pi. tace sis, faber, qui

cudere soles pliimbeos nummos.

Pha. non
nouit

(pol) potes tu cogere

me

ut tibi male dicam.

[pol]

erus

me.

Pi.

suam quidem
dicas.
Pi.

culcitulam 894-5
oportet.

Pha.
at tu

si

sobriu'

sis,

male non
ito

tibi

optemperem,

quom
mecum, pessume,
istis

tu mihi nequeas ?

aduorsus.

Pha. quaeso hercle

apstine
fores.

15

iam sermonem de
heus, ecquis hic
foribus defendat

rebus.

Pi.

faciam et pukabo
qui his iniuriam
?

est,
?

maxumam

ecquis has aperit fores

exit.

900
sed eo magi'

homo nemo
ut esse addecet

hinc quidem foras

nequam homines,

ita sunt.

cauto est opu' ne huc

20

exeat qui male

me

mulcet.

888 poteres cod. 886 respices (respice Z?) titvid.cod. (i.e. -is-) trai. Acidalins mihi {vix pro -re passivcj 889 post QQ-j cod. milis cod. Ilal. 890 erus Leo eratus cod. erus tuus Stitdeuha cod. mund, wide fit bacch. tctrameter acatal. 891 accedit ; iisjue ad 922 pauca leguntiir 893 pol add. Ritschl [cf. v. 894"! {A n l.) 896 894 pol del. Sshocll. ut vers. Reisiantisfiat (A n. /.) neque eas P, n. l. 899 his qui in. Gttietiis 897 pessimi tu {ianib. senar.) fort. in. qui his {vcrs. Reis.) 900 ecquis fores]
:

A
:

at

aperit

[hec quis] ec quis huc exit atque aperit 902 vel mage 901 homo otti.

P {pro

ecquis huc exit foras')

oin.

903 me

iit

vid.

MOSTELLARIA

III.

iii

Thkopropides
Tr. Quid
905 Tr. nuni
tibi

Tranio
?

Ill.iii

uisuni est mercimoni

Th.
?

(totus,) totus

gaudeo.

nimio

emptae

tibi

uidentur

Th. nusquam

edepol ego
uidisse

me
Tr.

scio
ec?

umquam

abiectas aedis nisi

modo

hasce.

quid placent

Th.

ec(juid

placeant

me

rogas

immo

hercle uero perplacent.

Tr. quoiusmodi gynaeceum

quid porticum

Th. insanum

bonam.

non eciuidem uUam

910 Tr. quin ego ipse sumu' commensi.

in publico esse

et Philolaches in

maiorem hac existumo. publico omnis porticus

Tr. longe omnium
longissuma
est.

Th. quid
mercimoni
argenti pro

igitur?

Th.

di inmortales,

lepidi
istis

(si)

hercle

nunc

ferat
10

sex talenta

magna

praesentaria,

numquam

accipiam.

Tr.

si

hercle accipere cupies,

ego

numquam
915 Th. bene res nostra conlocata est istoc mercimonio.

sinam.

Tr.

me
isti

suasore atque impulsore id factum audacter dicito,

qui subegi faenore argentum ab danista ut sumeret,

quod

dedimus arraboni.

Th.

seruauisti
?

nempe

octoginta debentur huic minae

Tr. hau

omnem ratem. nummo

amplius.

15

920 Th. hodie accipiat.

Tr.

ita

enim uero, ne qua caussa

supsiet.

904 totus add. Grutcnis fori (omnis) Harv. Stitd. 9, 130) w/(quid ^^0 oni. mihi?) 905 nusquam Sr/;oi?//: numquam P, ^ . /. scito P 907 ec. placent P, A n. l. 906 ablectas P, A n. l. 914 accipiem P, A n. l. {vix 912 si add. Canierarius A ti. /.) cupias Camerarius ere te P, A n. l. hercle Ital. aiiiiqua fornia) {A n. /.) 918 quid A
:


III.
iii

T.

MACCI PLAVTI
illi

uel mihi denumerato, ego

at

porro denumerauero.

20

enim ne quid captioni mihi sit, si dederim tibi. Th. Tr. egone te ioculo modo ausim dicto aut facto fallere ? Th. egone aps te ausim non cauere, ni quid committam tibi ? Tr. quia tibi umquam quicquam, postquam tuo' sum, uer- 925
Th. ego enim caui
sat sapio
si

recte

eam

dis gratiam atque

borum dedi ? animo

!

aps te

25

Th. nunc abi Th.

meo modo uno caueo. Tr. tecum sentio. Tr. faciam ut rus, dic me aduenisse fiUo.
iubes.
in

curriculo iube

urbem ueniat iam simul

tecuni. 929-30
Hcet.

Tr.

nunc ego dicam ut hic

IV.
ii

me

illac

per posticum ad congerrones conferam.

res sint quietae

atque hunc ut hinc amouerim.

Phaniscvs

Theopropides

Pinacivm
antehac
fuit,

21

Pha. Hic quidem neque conuiuarum sonitus itidem ut

neque tibicinam Th. quae illaec

quid uolunt?

cantantem neque ahum quemquam

res

audio.

est?

quid iUisce homines quaerunt 935

quid intro spectant?

apud aedis meas ? Pha. pergam pultare

ostium.
?

25

heus, reclude,

heus, Tranio, etiamne aperis

Th. quae

Pha. etiamne aperis

haec est fabula? CaUidamati nostro aduorsum uenimus.

923 \<^^9 ^ sit B"-: sed P, A n. l. 922 captionis Geppert 926 dehis P {r/. 563 dehis tibin Schmder 925 quid Boihe eam ambis gr. ? Schoell pro dis) bis (vcl dis^, A C/ass. Rev. 10, 333) ut uoles F (?/.ro uti ubes) 928 abi ,[i] P eam mihi des gr. Z.^0 quaesitae 932 hic] hinc AJort. recte 929, 930 [ubi] iube P iv. 31 933 rhyihtiius snsf>ectus A ut hunc hinc P {pro uti h. h. 1) PCD, p corr. B') vel uti 935 meas] me mem item Bothe 937 etiam P om. -ne) e. meas) 936 pultari P {corr. 5-'j
:
,

(i.

MOSTELLARIA
Th. heus
uos, pueri, quid
istic

IV.
fiuicl

ii

agitis ?

istas

aedis

frangitis ?

940 Pi. heus senex, quid tu percontare ad te

quod

nihil attinet?

Th.

nihil

ad

me

attiiiel?

Pi.

nisi

forte factu's praefectus

nouos,
qui res aHenas procures, q,iaeras, uideas, audias.
3
ais ?

Th. non sunt

istae

aedes ubi

statis.

Pi.

quid

an

iam uendidit
aedis Philolaches
945
?

aut

quidem

iste

nos defrustratur senex.

est

Th. uera

dico.

sed quid

uobis

negoti hic

Pha. Pha.
loquor.
35

eloquar.

erus hic noster potat.

Th. erus hic uoster potat

Pi.
ei

ita

Th. puere, nimium Th. quoi homini?

delicatu's.
Pi.

aduorsum uenimus.
quaeso,

ero

nostro.

quotiens
tibi ?

dicendumst

Th.
950 Pha.

puere,

nemo

hic habitat.

nam

te esse arbitror

puerum
probum.
in
?

non hic Philolaches adulescens

habitauit,

habitat

hisce

aedibus

Th.

uerum emigrauit iam diu ex

certe.

hisce aedibus.

Pha. senex hic elleborosust

erras peruorse, pater.

40

nam

nisi

hinc hodie emigrauit aut heri, certo scio

hic habitare.

Th. quin sex menses iam hic nemo

Pi.
Pi.
tu.

habitat.

somnias.

955 Th. egone

Th.

tu ne molestu's.

sine

me cum
nudius
tertius,

puero loqui.

nemo

habitat.

Pha. habitat profecto, nam heri

et

P 940 quae n. attinent {etiaiii 941 attinent") Schocll meae sunt Schocll 943 w.vnon {i.c. ncnne^ s. (meae) {A vix legUitr) 947 [a]delicatusP: delicatum 944 quid ScAof// 950 vel vcIPha. A 948 tv/quoii 949 hic nemo P in om. P 952 Pha.] ve/ Pi. {ei infra Pi. 951 oni. P (iii. 11) Pha. enas) cerebrosus est P 955 molestus (sf. sis 953 hic P aUi 956 haeitat pr. ut vid. P (E pro B vix pro habet corr. habitat)
940-5
o/.

{ex

A)

i.

i.


IV.
ii

T.

MACCI PLAVTI
usque postquam hinc peregri
eiius

45 quartus, quintus, sextus,

pater
abiit,

numquam
ais ?

hic triduom

Th. quid

Pha. triduom

unum desitum est unum est haud

potarier.

intermissum

hic esse et bibi,

scorta duci, pergraecari, fidicinas, tibicinas

960
Philolaches.

ducere.

Th.

quis

istaec

faciebat

Pha.

50

Pha. quoiiu' patrem Theopropidem esse opinor.

haec hic uera memorat
istic

Th. qui Philolaches? Th. ei

(ei),

occidi,

si

pergam porro
inquam.

percontarier.
est,

ain tu

potare soUtum Philolachem istum, quisquis

?

ciim ero uostro

Pha.

aio,

Th. puere, praeter 965

speciem stultus
es.

uide
55

sis

ne

atque

ibi

ad merendam quopiam deuorteris Pha. quid ampliuscule quam sati' fuerit biberis.
forte

est?

Th. ita dico, ne ad aUas aedis perperam deueneris. Pha. scio qua me eire oportet et quo uenerim noui locum.
Philolaches hic habitat, quoiius est pater Theopropides.

970

postquam paterad mercatum hinc abiit, hic tibicinam Pha. ita, Philema60 Uberauit. Th. Philolachesne ergo ?
qui,

tium quidem.

Th. quanti

Pha.

triginta

Th.

talentis?

Pha. ^a tov
973*

'AttoAAw, sed minis.

Th. Uberauit
957 hinc
otn.

Pha. Uberauit uaUde,

triginta minis.

(unum B-) desitum

-gre peregrei 958 triduom mumim {add. est ) esse et bibi est (bibisse itt vid. B\ 961 essi Laiubiiiiis (corr. B'^) bibi B"') icf. 959) 959 agis z'cl opino 962 quoi conduci Ritschl: ducier Lambinus portare istuc ei (mihi) Caiiicrarius et P: ei (ci> Grnterus 964 haec aio icoi-r. B) silitum 965 uostra meh'us cui amplius (hec) hic Itaf. 967 ampHuscule Leo ire 5'0 {corr. B'-) neueneris 968 ab 969 eire] et re (iii. i) locum] loqui {pro loci ?) 971 m. ab. hinc [om. hic") (iii. 11) 973* oni. 972 -ne om. 973 sed] sex

P P

MOSTELLARIA
Th. ain minis
975 PnA.
aiio.

IV.

ii

triginta

Th.

atcjue

amicam destinatam Philolachem ? eam manu emisisse? Pha. aiio.

Th.
et,

postquam

eius hinc pater

65

sit

profectus peregre, perpotasse adsiduo, ac simul

tuo

cum domino ?
non
aiio.

Pha.

aiio.

Th. quid

is

aedis emit
?

has hinc proxumas

Pha.

Th.

quadraginta etiam dedit huic quae

essent pignori
?

Pha. neque
980 Th. uera

istuc aiio.

Th.

ei

perdis.

Pha.

immo suom

patrem
cantas.

ilHc perdidit.

Pha. uana uellem.

eiius

patris amicu's uidelicet.

miserum praedicas Pha. nihil hoc quidem est, triginta minae, prae quam ahos dapsiHs sumptus facit. Pha. unus istic seruos est sacerTh. perdidit patrem.
Th. eu edepol patrem
!

70

rumus,
Tranio
:

is

uel

HercuH tconterere quaestum

potestt.

985 edepol ne

me

eius patris misere miseret, qui

quom

istaec
sciet

facta

ita,
si

amburet

ei

misero corculum carbunculus.

75

Th.
Pi.

quidem

istaec uera sunt.

Pha. quid merear quam

ob rem mentiar ?
heus uos, ecquis hasce aperit
?

Pha. quid
ubi

istas pultas

nemo

intus est

aHo credo comissatum

abiisse.

abeamus nunciam

Philolachi Gulielmius {immo -ae) 974 destinatum P 975 ac simul o;. P .<4 976 w/ perpotauisse 977 vtl sic distingue <\md is? aed. has hinc] hic P 978 huc P {coir. B"^) eiius] qui cst P 981 vel heu 979 n. ilJud B, A 11. l. preterquamP dapsillies P meum(eumC)/' 982 983 w/ isti \pro seruolust?) acerrimus si P vix quaese. est sa.] seruos 984 situm pote siet Ellis possiet Camerarius 985 ne o. P (iii. (e)i miseri i) misere om. P liii. i) 986 ita] ista [esse] A ista P misero ei P 988 e. aperit has A {] pro ecqui a. has) est] st P {pro sit ?) 989 abemus P {corr. B')
eiius


IV.
ii

T.

MACCI PLAVTI
sequere hac 99
(Pi.

Th. puere

(Pha.) atque porro quaeritemus. me.

sequor).
:

80 Th. puere, iamne abis?

Pha.
et

libertas paenulast tergo tuo

mihi, nisi ut

erum metuam

curem,

nihil cst qui

tergum

tegam.

111

Theopropides
I

Simo

Th. Perii hercle quid opust uerbis? ut uerba audio, non equidem in Aegyptum hinc modo uectus fui,
sed etiam in terras solas orasque ultumas sum circumuectus, ita ubi nunc sim nescio.
5

995

uerum iam scibo, nam eccum unde aedis fiUus meus emit. quid agis tu ? Si. a foro incedo domum. Th. numquid processit ad forum hodie noui ? Th. quid tandem ? Si. uidi ecferri mor- 1000 Si. etiam. tuom. Th. hem
| .'

10

nouom unum modo eum uixisse

Si.

uidi

mortuom

ecferri foras.

aiebant.

Th. uae
Si.

capiti tuo
?

Si. quid tu otiosus res nouas requiritas

Th. quia hodie adueni peregre.

ad cenam ne me tc uocare Th. hau postulo edepol
15
Si.

promisi foras,
1005
cras,
nisi

censeas.

uerum

(qui)

prius

uocauerit

me, uel apud

te

cenauero.

Th. ne

istuc

es occupatus,

quidem edepol postulo. nisi quid magis operam mihi da. Si. maxume.

patntn Ussing

pnere dcl. Leo, ttte.vv.sq. antiri Pi. sequor add. puero cod. tergum tergam A 993 erum ut P 993 1013 nisi qitod hic illic paucissima servata deficit A, 993 uerba Camerarius uerbera cod. (v. 8) 996 circum uentus cod. corr. Meritla 998 agis Aldus: ais cod. 999 (hic) ho. Ritschl tuae cod. tu [ut] cod. (iv. 3^ 1002 uae B"^ 1003 '" Mentla tue cod. (iv. 3} 1006 quis add Cnmernriu^ 1008 1005 te Ital. iste P {corr. B-) 1009 es om. A

990 om.

P {propter homocoarch. T)
3)

(iv.

pono

Goetz

MOSTELLARIA
loio

IV.

iii

Th. minas quadraginta

a Philolachete
?

accepisti,

quod sciam,
sciam.
20

Si.

numquam nummum, quod

Th. quid, a Tranione seruo ? Si. (nimi') multo id minus. Th. quas arraboni tibi dedit ? Si. quid somnias ? Th. egone ? at quidem tu, qui istoc speras te modo
1015

potesse dissimulando infectum hoc reddere.

Si.

quid autem

Th. quod

me apsente

hic

tecum
die
?

filius

negoti gessit.
[8-20

Si.

mecum

ut ille hic gesserit,

25

dum
Si.

tu hinc abes, negoti ?

tibi

quidnam aut quo

uerum,
si

Th. minas
fides

octoginta argenti debeo.

hercle.

non mihi quidem

seruanda
est,

debes, cedo.

ne

ire infitias postules.

Th. profecto non negabo debere,

Si.

et

dabo

30

tu caue quadraginta accepisse hinc te neges.

quaeso edepol huc

q
fu

de
1026

*****
tantu
te aedis.
Si.

****** ***** ********

*

me

aspecta et responde mihi.

argenti minas

Th. ego dicam

ebeat

tibi.

35
?

i(tane ?

de me)

ille

aedis emerit

1027

Si.

te uelle

uxorem aiebat tuo nato

?

dare,

ideo aedificare hic uelle aiebat in

tuis.

1030

Th. Th.

hic aedificare uolui

ei

Si.

sic dixit mihi.

40

mihi, disperii
!

uocis
Si.

uicine, perii, interii

non habeo satis." numquid Tranio

turbauit

Th. immo exturbauit omnia.

: ;

loio quadraginta Pylades triginta cod. (xxx pro xxxx vii. 6) Guietiis quas (qua PCD^ cod. 1012 nimis add. Fay (iii. i) id oiii. ut vid. (hercle) id Riischl speras tc 1016 1014 tecum 0)11. 1025 hinc te Lainbiiiiis hinc ne P: minas {oni. neges v. i 1026^ sqq. oiii. {proptcr lacunani iii PBC ( y{(j_ 1026'' siippl. Schocll, Stitdentttiid vv. 1056-60) 1026* vix (responde mihi) (iii. 11 1027-41 deest A qiii iiiitlto pltts quani habuisse videtitr. Vide igititr ne pagina XXI versuttni in P^ practermissa sit 1027 agebat cod. {corr. B-') 1028 hic Caineraritis hoc cod. (cf. ad 1027-41) uicini cod. 1031 uicine Acidalius 1032 Turbabit cod. {corr. Br 9*

quod

^
.

;:

IV.

iii

T.
deludificatust

MACCI PLAVTI
hodie indignis modis.
1035

me

45

Th. haec res sic est ut narro tibi deludificatust me hodie in perpetuom modum. nunc te opsecro ut me bene iuues operamque des.
Si.

quid

tii

ais?

Si.
Si.

50

Si.

Th. i mecum, opsecro, una simul. operam et lora mihi cedo. seruorumque Th. fiat. (ego) haec tibi narraopera eademque Th. sume.
quid uis
?
|
|

uero,

quis

med exempUs

hodie eludificatus

est.

1040

ACTVS V
\
i

Tranio
Tr. Qui

Theopropides
erit in

rebus dubiis, nauci non erit timidus uerbum nauci nescio. dicam esse quid id atque equidem fiHum ut suom arcesserem, misit rus postquam nam erus me

homo

abii illac per

5

angiportum ad hortum nbstrum clancukun,

in angiporto est horti, patefeci fores,

1044-5

ostium quod

eaque eduxi

omnem

legionem, et maris et feminas.

postquam ex opsidione in tutum eduxi manuplaris meos, capio consihum ut senatum congerronem conuocem.

quoniam conuocaui, atque

10

ilU

me

ex senatu segregant.

1050

ubi ego
facio

me

uideo uenire in

meo

foro,

quantum

potest

idem quod plurumi aUi, quibu' res timida aut turbidast pergunt turbare usque ut ne quid possit conquiescere.
1033 te ludificatust
velm^di E^)
v/.vhodie

me

(et

me 5

mi PCO;

h.

cod.

corr.

Bothe

indigni disforf. (fon-. 5'^)

1036 Nun cod. {corr. B'^) Camerarms 1039 operam iti vid. cod. 'opera D) ego add. ( post eadem) 104 1 dubiis n. lud. Ital. 1040 eemplis itt vid. cod. {corr. B"^) 1042 Pnsciaims i, 204: dubii sis n. cod. {}pro dubiis n. is) tiientur vcrsimi male secliidiint itt glossema qiiidain accedit A trai. 1043 ut fihum codd. quod cod. Festi 166 Schoell, Leo opsidionem 1048 ex] exii ^ Bothe 1044, 1045 abiliaperP 1051 1050 senatus P P 1049 congeronum fi^ (/. f. -err-)
: :

1034 agis coa'. (corr. 1037 (hinc) obs. <ad te> Lco

uentrem

1053 possit]

sit

P {pro

pote

sit ?)

MOSTELLARIA
1054-5

V.

nam

scio

equidem nullo pacto iam

alius quis
*
*

esse posse haec clam

senem,

non amicus
aut

pro
1059-60
ille

jit********'^ *********
*

riuabo se

qui

******
et
fori'

ero simul

praeoccupabo atque anteueniam

sed quid hoc est quod
eru'

foedus feriam.

me

moror.

concrepuit proxuma uicinia?

gustare ego eius

meus hicquidem
ilico intra

est.
isti

sermonem

uolo. 20

Th.

limen

astate, ut,

quom extemplo uocem,

1065 continuo exsiUatis.

manicas

celeriter conectite.

ego illum ante aedis praestolabor ludificatorem meum,

quoius ego hodie ludificabo corium,
si

uiuo^ probe.

Tr,

res

palam

est.

nunc

te

uidere meliust quid agas, Tranio. 25

illoc,

Th. docte atque astu mihi captandumst cum

1070

ubi huc

aduenerit.

non ego

illi

extemplo

hamum

ostendam, sensim mittam

lineam,

dissimulabo

me horum quicquam
nemo

scire.

Tr. o mortalem

malum
alter hoc Athenis

doctior dici potest.

30

uerba

illi

adgrediar

non magi' dare hodie quisquam quam lapidi potest. Th. nunc ego ille hiic hominem, appellabo.
ueniat uelim,

1075

Tr, siquidem pol

me

quaeris,

adsum praesens
?

praesenti

tibi.

Th, eugae

Tranio, quid agitur

Philolaches iam hic aderit.

Tr. ueniunt ruri rustici, Th. edepol mihi opportune aduenis.

[pyoptcr lacuuam in P^^ 1056-61 oiii. oiit. P con: Stude1026* 1026) 1061 praeoccupato cod. [corr. B'^) 1062 quid] qui iiiuiid 1062-3 vel iantb. ocioiiarii [corr. S^) 1064 isti astate Ussiiig istastate .<4 1063 sermone coniectite 1065 manilas pro a. isti v. 4) astate illic hodie] hic {corr. B^) 1067 cuiius A 1066 praestabor 107 1070 liamum] itamum 1069 astu Botlte astute codd. dare oiit. dcficit mortale 1077 1073 vel mage aduenerit Bentley adueniescorf. (/ro -neis ?)
1054, 1055 Itaec
vid.
;

ttt

f/.

vv.

{}.

P
:

A P

P A


V.
35
i

T.

MACCI PLAVTI

nostrum ego hunc uicinum opinor esse hominem audacem et malum.

Tr. quidum?

nummum

Th. quia negat nouisse uos Tr. negat? Th. nec uos sibi umquam argenti dedisse. Tr. abi, kidis me, 1080 credo hau negat.
?

Th. quid iam

Tr.

scio. iocaris tu

Th. immo edepol negat profecto,

40 uendidisse.

nunc (istuc). nam ille quidem hau negat. neque se hasce aedis
Philolachi
sibi

Tr. eho an negauit

datum argentum,
opsecro
?

Th. quin ius iurandum polUcitust dare se, si uellem, mihi, neque se hasce aedis uendidisse neque sibi argentum datum.
* *
*
ilH.

1085

(datum)
ait ?

est.

Th.

dixi

ego istuc idem

Tr. quid Tr. nugas

Th. seruos
edepol
dabit.

poUicitust dare
45 suos mihi

omnis quaestioni.

numquam
in ius si

Th. dat

profecto.

Tr. quin iet iUum

ueniamt.

Th. mane.
experiar, ut opino.

Tr. ('opino'?) certum

est.

mihi homi- 1090

nem
Th. quid
uel
si

cedo.
fac- 1093

igitur

ego accersam (iam) homines?

Tr.

tum iam

esse oportuit.

hominem

aedis iube

mancupio poscere.

Th. immo hoc 1091

primum
1078 huc coei. {coir. B-) 1080 uor cod. [corr. B'^)
cod. {antiqua formd)
;'c/

uolo,
cod.

opino
:

1079 Q"'^ Bothe: qui

umquam B-

quam

cod.

iii.
:

3)

argentei

to8i tu nunc istuc Schocll tu nunc tu cod. se 1084 qui cot/. 1083 Tr. elio E^: reeho co</. si //a/. sisi forf. 1085 vcrsuin iiitercidisse vidit Acidalitts qiii e.viciit ordiiic usitato iii datum est 1087 idem ego istuc NicinoeUer, 1090 opinor W. io8g fort quin ego, illum intus si inueniam trai. Caineesse iam cod. opino add. Schocll 1093 iam add. Schoell trai Miicller: iube m. aedis rarins 1091 iube aedis m. cod. hoc oin. P^d Botlie inancipare Ussing

(nunc tu 5^)
:

MOSTELLARIA
1092 quaestioni accipere seruos.

Tk. faciundurn edepol cen.seo. 50

1094 ego interim

hanc aram occupabo.

Th. quid

ita ?

Tk.
sapis.

nullam rem
1095 ne

enim

illi

huc confugere possint quaestioni quos Tr. minime.

dabit.

hic ego tibi praesidebo, ne interbitat quaesti(j.

Th.
(juia

surge.

Th. ne occupassis, opsecro, aram. Tr. qur? Th. scies.

illi

enim

id

maxume

uolo, ut

istoc confugiant.

sine

55

apud iudicem hunc argenti condemnabo 100 Tr. quod agas, id agas. quid tu porro serere uis negotium ? nescis quam metuculosa res sit \xc ad iudicem ? Th. surgedum huc igitur. consulere ciuiddam est quod
tanto
faciUus.

tecum
'1"r.

uolo.

sic

tamen hinc consiHum dedero.

de diuinis
locis.

nimio plus sapio (o

sedens.

tum
1105

consilia firmiora sunt

Th.

surge, ne nugare.

aspicedum contra me.

Tr. aspexi.

Th. uides
Tr. uideo.

huc si quis intercedat tertius, pereat fame. Th. quidum ? Tr. quia nil (ilU) quaesti sit. mah" hercle

ambo
Th.
m(;d
perii
'.

sunius.

Tr. quid

tibi

est ?

Th.
satine

dedisti
?

uerba

Tr. 65

qui tandem

Th. probe

emunxti.

'I"k.

uide

sis,

recte

num mucci
fluont ?

iiioTh. immo etiam cerebrum (juoque omne

capite emunxti

meo.

nam omnia male

facta uostra repperi radicilus,

1097 ueoctu psissia coci. {corr. B) 1095 liuc Sdidauus: h\c lod. iioo aram Pylades arma cod. (ii. 7) 1099 hinc cod. (coir. B-) iioi re trai. Botlie (cf. ad Asin 250, Chix. 438) uis serere cod. 1102 liuc cst cons. ig. qu cod. coyy. Laiigen c.x cod. (coyy. B^) 1104 <r/quiddamst fc/iol.Aen. II; 343 1103 sic Piiis si cod. 1106 intercedas cod. (coiy. B"^) 1107 illi add. Leo tunc PCD 1 08 probi corf. 1109 sit (ei, ita) /?;VsfA/ iiflv nihil quaesiti munxti cod. 11 10 omnem cod. {coir. B") emunxit cod. (-xisti B"^)
:
:


V.
i

T.
radicitus

MACCI PLAVTI
hercle

non
j-o

quidem

uerum etiam

exradicitus.
tibi.

Tr.

numquam

edepol hodie tinuitus destinantt

Th. iam iubebo ignem et sarmenta, carnufex, circumdari. 1115 Tr. ne faxis, nam elixus esse quam assus soleo suauior. Th. exempla edepol faciam ego in te. Tr. quia placeo,

exemplum
Th. loquere
75
:

expetis
filium

? ?

quoiusmodi

Tr.

cum

pedibus,

quom hinc abibam, manibus, cum digitis, auribus,

reliqui,

oculis,
labris.

Th. aliud
sed eccum

te rogo.
tui gnati
:

Tr. aliud ergo nunc

tibi

respondeo.
1120

sodalem uideo
praesente

huc incedere
a^ito,
si

Callidamatem
ii

illo

mecum

quid uoles.

Theopropides Callidamates TRAN O

I

Ca. Vbi somno

sepeliui

omnem

atque obdormiui crapulam,

Philolaches uenisse (dixit) mihi

suom

peregre huc patrem

ludificatu'
sit,

quoque modo hominem ad(uenientem) seruos

ait se
5

metuere

in

conspe(ctum

sui patris pr)ocedere.

1125

nunc ego de
iubeo

sodalitate solus

sum

orator datus

qui a patre eiius conciliarem pacem.

te saluere et saluos

atque eccum optume

quom

aduenis, Theopropides,

10

hic apud nos hodie cenes, sic face. 1130 Th. CaUidamate(s), di te ament. de cena facio gratiam. Ca. quin uenis ? Tr. promitte ego ibo pro te, si tibi non

peregre gaudeo.

lubet.

desistam Leo 1114 i. i. et sarmenta Pylades : 1113 inditus B' lubeo (?) (lubo vel lube PCD) j. gt sarmen cod. (sarnem PCD) ; jubeo i. solio 1 1 15 faxis [sis] cod. {corr. B"-) et sarmen (arae) Seyffert 1120 ut vid. 1119 ego 1118 Quom cod. {corr. B") huc (nunc) Redslob huic cod. vix uideon gnatis cod. {corr. B"^) omnium cOd. 1122 somno Ritschl II 21 agite cod. {corr. B^) 1123-5 lacima in P^ (cf. vv. /or/. abdormiui somnwm Ital. hom.] dominum 1124 1 144-6) 1123 {dixit) Pyiades, Bothe ii25Consp. ludificatum cot/. adu. sitpplevit Aldits Bugge 1128 et del. 1127 optimi cod. {corr. B^) proc. sHppl. Ritschl 11 29 face 5ab/>aduenisset heuropides cor/. corr. Ital. {}) Leo tale cod. pius


MOSTELLARIA
Th. uerbero,
etiani

V.

ii

inrides

'I"k.

(luian

me

pro

te ire

ad
?

cenam autiimo
Th. non enim
Ca. age mitte
ibis.

ego ferare faxo, ut meruisti, in crucem.

tu

istaec.

ad me ad cenam
in

Tr. dic uentuquid taces?

rum.
1

135

Ca. sed tu istuc quid confugisti

adueniens perterruit me.

aram ? Tr. inscitissumus loquere nunc quid fecerim

:

15

nunc utrisque disceptator eccum adest, age disputa. Th. filium corrupisse aio te meum. Tr. ausculta modo.
fateor peccauisse,

amicam

liberasse apsente
;

te,

1140 faenori argentum sumpsisse

numquid

aliud fecit nisi

apsumptum praedico. quod [faciunt] summis gnati geneid esse

20

ribus

Th. hercle mihi tecum cauendum

Ca, sine

est,

nimi' qui's orator

catus.

me dum

istuc iudicare.
(tute)

surge, ego

isti

adsedero.

Th. maxume, accipe hanc

1145 f^c

ad
tu

te

litem.
istic

Tr. enim
captio
est.

ego ne metuam (mihi atque) ut

*
*

meam

timeas uicem.
25
:

Th. iam minoris

(fa)cio

me

ludificatust.

Tr. bene hercle factum,

Tr.

praequam quibu' modis et factum gaudeo

si

sapere istac aetate oportet qui sunt capite candido.

Th. quid ego nunc faciam

II

amicus Diphilo aut

Philemoni
es,

50 dicito

is

quo pacto

tuo' te seruos ludificauerit

optumas

frustrationes dederis in comoediis.

3
:

corre.xi,nain

ire oiii. {corr. B-) 1134 ista acto cod. PlautinHin ii35 vel insciw/ Tr. quid e\o(\ueve Langcit ii39 tissumu's 1136 w/ Tr. adu. te oin. cod. {add. B'^) 1J41 fecicoc^. {corr. B^) potauisse Addalius sum tit vid. cod. (/'. e. summis) faciunt del. Guietus 1142 hercle ii44 Pius erile cod. 1144-6 lacuita iii P-^ {c/. vv. 1123-5) tute sufpl. Ritschl modo Ussing accipte (-pite PCD) cq^^ ^.to B-) 1146 omnia alia (acio suppl. Catne1145 mihi atque suppl. Ritscltl quis cod. {pro qui 5, rarius, Ritschl 11 48 qui sunt Caineranus qui sis Schoell i. e. qui sunt) 1149 dephilo {] pro dei-) aut philocapto cod. 1150 pacto Ital. montes cod. corr. Leo 1151

1132 inridcns cod.

\sia.

vi.v

commodiis

cod.

V.

ii

r.

MACCI PLAVTI
uici.s.sim

Ca. tace parumper, sine

me

loqui, ausculta.

Th.
licet.

Ca.
is

adi[i]t

omnium primum sodalem me esse scis gnato tuo. me, nam illum prodire pudet in con.spectum tuom
fecit

154-5

propterea quia
35 stultitiae

quae

te scire scit.

nunc
:

te opsecro,

adulescentiaeque eiius ignoscas

tuost

scis solere illanc

aetatem

tali

ludo ludere.
fecit
:

quidquid

fecit,

nobiscum una

nos deliquimus.
qui amica (empta)
c^t,

faenus, sortem

sumptumque omnem,

1160

omnia
nos dabimus, nos conferemus, nostro sumptu, non tuo. Th. non potuit uenire orator magis ad me impetrabilis

-,0

quam tu neque sum illic iratus neque quicquam suscenseo. immo me praesente amato, bibito, facito quod lubet
;
:

si

hoc pudet,

fecisse

sumptum,

supplici

habeo

satis.

1165
fiet

Ca. dispudet.

Tr. (post) istam ueniam quid

me

nun?

ciam
45

Th. uerberibus, lutum, caedere pendens.

Tr. tamen

etsi
?

pudet

Th. interimam hercle

ego

(te)

si

uiuo.

Ca. tac istam

:

cunctam gratiam
Tranio remitte quaeso hanc noxiam caussa mea. Th. aliud quiduis impetrari a me facilius perferam

1170

quam

ut

non ego istum pro

*

suis factis

pessumis pessum pre-

mam.
50 Ca. mitte quaeso istum.
1152 paruoniper cod.

Th. uiden

ut restat furcifer ?

me uicissim cod.: Irai. autiqita foyina]) lucet cod. {corr. B") 1154, 1155 eum Bothe ycf. ad 1156 fecit Mcnila facit Epid. 135) fort. pu. pr. jisitato ordine) nos Caiiictrai. Caiiierarius cod. 1159 una nobiscum cod. 1160 empta add. Ritsc/d 1163 rarius: non cod. delinquimus fo</. 1166 ^posi add.Miicllcr illi sum cod.: traieci 1165 supplici(id)Z.f/es
Acidalitts
:

1167

c.

lutum
fi^)

cod.

trai. Giiietus

c.

multum

i/ssiiig
:

tam

inest

si cud.

suibofOf/. si uiuo .S^ 1169 add. Guietus 11 70 perf. a me iac. Bot/ie amitte Ussing cf 1172) Tranioni cod. E., i.e. Thcopropidis iiota) II 72 mitte que sis tume cod. \] pro istum. fort. Th. (men istum ])!Class. Rev. 10, corr. Rttschl quaeso iaiii Ital.) astat Ritschl cf 11 6g) 333^, w/ istum, (Theopropides.) ^iii 2)

(tametsi

1168

te

MOSTELLARIA
Ca. Tranio, quiesce,
petere
1175
:

V.

ii

si sapi'.
sit

Th.

tu quiesce

hanc rem modo

ego illum, ut

quietus, uerberibus subegero.

Tr.

nihil

opust profecto.
ores.

Th. nolo

Ca. quaeso hercle.

ores.

Ca. age iam, sine ted exorarier. Th. nolo, inquam, Ca. nequiquam neuis.
fac caussa

hanc modo unam noxiapi, unam

Tk. quid grauaris
?

quaeso,

mea.

55

quasi non cras iam

commeream aliam
noxiam
:

ibi

utrunique, et hoc et illud, poteris ulcisci probe.

1180 Ca. sine te exorem.

Th. age

abi,

abi inpune.

em

huic

habeto gratiam.
uos plausum date.

.spectatores, fabula

haec

est acta,

IJ^?-! II 73 quiesce si sapis Camcraiins: qui esse sapis cod. tyai. Actdalhis 11 75 profecto(orato) uerberibusutsit quietus cod. Loman Muelkr {Rhcin. Mus. 54, 403) 1177 unam pr. del. (niissam) fac Rifsc/il 1179 (tii) 1178 gras cod. {con: B'^) pro a. abei, abeij 1180 age abe {con: B^) abi cod. utr. Ritschl
:

{I.

PERSA

ARGVMENTVM
Profecto domino suos amores Toxilus Emit atque curat leno ut emittat manu Raptamque vi emeret de praedone virginem
;

Subornata suadet

sui parasiti

filia,

Atque
Per

ita

intricatum ludit potans Dordalum.

iotam praesto
Schoell
est

lianc fabnlaiii

Hoc

arg.

oiii.

3 vi]

ut Valla

emera

5 dorpalum cod.

tur (se)rvu

* * * *

fingunt

*
*

* *
.-^

ant (v)erec
* *
rsi

ta

*
* *

de

(vi)rgi * *

* *

cam ven

(pr)etio (p)arv *

* *

a re(ci)pit e
tue (l)eno

oin. P, niediam versiinni parleni </ 4, 6 e.xitiis servavit postv. 14 nihil scriptum fnit i (erus dum peregrina)tur, (se)ruu(s Toxilus) Schoell 8 {adla)ta (e Pe)rsia Schoell 10 <pudi)cam uen<dit) Leo 13 (cum praed)a re<ci)pit Schoell 14 <perpe)tue leno <Iuditur) Leo

Hoc arguiuentum

PERSONAE
ToxiLvs Servvs
Sagaristio Serws Satvrio Parasitvs SOPHOCLIDISCA AnCILLA Lemniselenis Meretrix

Paegnivm Pver Virgo DORDALVS LeNO

Scaena
Sag.] Sagariscio
;;/

ATHENIS
IV.
ii.

v.

459

ef

tit.

B, qttod

/iietiir

K. Schmidt

{Henn.

37, 205)

ACTVS
TOX
I

1.

SAOAR

I- 1

To. Qui amans egens ingressus

superauit aerumnis
suis

est princeps in

Amoris
uias

aerumnas Hercul(e)i.

nam cum leone, cum excetra^ cum ceruo, cum apro Aetolico, cum auibus Stymphalicis, cum Antaeo deluctari mauelim quam cum Amore ita fio miser quaerendo argento mutuo
:

nec quicquam

nisi

'non est'sciunt mihi respondere quos

rogo.

Sag. qui ero suo seruire uolt bene seruos seruitutem, ne illum edepol multa in pectore suo conlocare oportet

lo ego neque lubenter seruio

quae ero placere censeat praesenti atque apsenti suo. neque sati' sum ero ex sententia, sed quasi lippo oculo me eru' meus manum apstinere hau
quit

lo

tamen

quin mi imperet, quin

me

suis negotiis praefulciat.

To. quis
To.

illic est

qui contra

me

astat ?

Sag. quis hic est

qui sic contra

similis
est

me

astat ?

Sagaristionis.

S.\g.

Toxilus hicquidem

meus amicust.
15

To.

is

est profecto.

Sag.

eum

esse opinor.

To. con-

15

grediar.
I

Sag. contra adgredibor.

(A
n. l.)

es

uiam
4

codd. scholiastae
del.

iii

Vcrg. Biic. 10, 69

?;,

suis] in suis codd. schol. Verg.

e.

[ej]

cum
10

me

malueram {pro -im

schol Verg., tmdefitvers.

aitapaesticKs

8 edepol illum
12 Quid

P
6)

serui
si /4

^
:

P
illic

9 q uae^ro

A
{v.
:

I3- 14 inverso ordine

ii.

homoeoarch.
qui

praeteriiiissiis erat;
y^iiiide

quis

est qui

Bach)
c.

13 propter 13 qui sic Schoell qui 14 sagaristioni A, vt.v

PfanfinuHi adgredior ?

i5w/opino

adgredior

W.r

/>ro

contran

I. i

T.

MACCI PLAVTI
te.

To. o Sagaristio, di ament

Sag. o Toxile, dabunt di

quae exoptes.
ut uales
?

To. ut queo. To.

20

Sag. quidagitur?
uiuitur.

17*
17''

Sag. satin

ergo

ex sententia?

To.

si

eueniunt
exopto,

quae
satis.

Sag. nimi' stulte amicis utere.

To. quid iam

Sag. im-

perare oportet.

To. mihi quidem tu iam eras mortuos, quia non

Sag. negotium edepol

te uisitabam.

20

To.

ferreum fortasse?
uapularis.

Sag. plus-

culum annum
fui praeferratus

apud molas tribunus

25

To. uetu' iam

istaec militiast tua.

Sag. satin tu usque ualuis-ti ?

To. hau probe.

in

Sag. ergo edepol palles.

To. saucius factus sum

Veneris
proelio
:

sagitta

Cupido cor

meum
?

transfixit.

Sag. iam serui hic 25

amant
To. quid
ego faciam
disne aduorser
?

quasi
is

Titani

cum
quibu' sat esse non
30

belligerem

queam ?
tuom ne
transfigant
latus.

Sag. uide

modo ulmeae

catapultae

To. basilice agito eleutheria.

Sag. quid

iam?
?

To. quia erus peregri

Sag. ain

est.

29*

tu,

peregri est

To.
:

si tut' tibi

bene esse
30*

pote
35

pati,

ueni

uiues

mecum,

basilico accipiere uictu.

op,'te's A 19 imperare] [quia iam] im16 o alt. om. A 21 negoti ^ 24 sumfactus^ 20 uisitauiP perareP(iv. 5) 28 ut meae P is] dis P aduorse P (Jpro -sem' 26 ergo P 30-167 deficit A 30 si tute scripsi: sicut et B sit ut P^^ si tu
: :

Cain.inniis


PERSA
Sag. uah
!

I. i

iam scapulae pruriunt, quia te istaec audiui loqui. me linum excruciat. Sag. quidnam id est? To. haec dies summa hodie est, mea amica sitne Hbera
To. sed hoc
|

34^^

an sempiternam seruitutem
To. emere amicum
tibi

seruiat.

34''

Sag. quid nunc uis ergo et ego (uolo).

40

35

me

potis es sempiternum.

Sag.

quem ad modum ?
To. ut mihi des

nummos

sescentos quos pro capite ilUus

pendam,
quos continuo
age
fi

tibi

reponam in hoc triduo aut quadriduo.

benignus, subueni.

Sag. qua confidentia rogare tu a

med

argenti tantum audes,

recipi potis est

-15

40

inpudens

quin

si
;

egomet totus ueneam, uix

quod
(^ui

tu

me rogas

nam

tii

aquam
te

a pumici

nunc
?

postulas,

ipsus

siti aret.

To. sicine hoc

mi

facere ?

Sag. quid

faciam

To. rogas?

aUcunde exora mutuom.

Sag. tu fac idem quod rogas me. Sag. quaeram

si

To. quaesiui, nusquam repperi.

45 To.

equidem, 50

quis credat.

nempe habeo

in

mundo.

Sag.

si

id

domi esset mihi, iam polhcerer

erit,

hoc meumst ut faciam sedulo.

quaere tamen, ego item sedulo.

To. quidquid
quid

recipe te

ad me.
S.\G.
si
er-it,

iam ut
scias

To. opsecro

te

Sag. resecroque.

To operam

da hanc mihi

excrucia cod. 33 me unum] meum am B {pro meum animum !) fort. sum34 dis corr. dies cod. ui vid. (disees T, de PBC) (v. 3'. et ego (/?'c repo34** nihil post ergo P^^ vi.x hodie mast h. >. PCD pro sei benignu's), T n. l. neiid. ? T uolo addidi 38 fi] sed argentum P^c 39 confitentia cod. vix fidentia, nt versiis troch. fiat sitiare cod. 42 sitiat Ital. 41 [ma]nam B 40 ueniam cod. rogan B' 46 sedulo sicin te mi hoc MtieUer 44 quaeram iam mi esset So^"^ Sagaristioni dat {]) Lco 45 habes P/Ws fort. iam ut scias (tu Ital. am cod. 47 (te fac)iam Abrahani vel m'\ Mecum, dabo operam) 48 resecro {oni. que) Psc
:
:

PLAVT.

II

10

I. i

T.
fidelem.

MACCI PLAVTI
ah
!

55

S.\G.

odio

me

enicas.

48*

To. amoris
Sag.
at

non meo, nunc tibi morologus fio. pol ego aps te concessero. To. iamne abis
uitio,

bene 50

ambulato.
sed recipe[te]

quam primum

potes^caue fuas miinquaestione.

usque ero domi

ji

dum

excoxero lenoni malam rem aliquam.

SATV R

Veterem atque antiquom quaestum maiorum

seruo atque optineo et

meum
fuit

magna cum

cura colo.
55

nam numquam quisquam meorum maiorum

quin parasitando pauerint uentris suos
5
:

pater, auos, proauos, abauos, atauos, tritauos

quasi mures semper edere alienum cibum,

neque edacitate eos quisquam poterat uincere, neque

]o
is

cognomentum

erat duris Capitonibus.

60

unde ego hunc quaestum optineo et maiorum locum. neque quadrupulari me uolo, neque enim decet sine meo periclo ire aliena ereptum bona
neque
iUi

qui faciunt mihi placent.

rei

planen loquor?
id facit

nam
]5

puplicae

caussa

quiquomque
bonum.
in

65

magi'

quam

sui quaesti,
et

animus induci potcst

publicum
/O

eum
si

esse

ciuem

fidelem et

legerupam qui damnct, det

;

dimidium
tantidem
20 ut
si

atque etiam in ea lege adscribier

ubi quadrupulator
ille illi

quempiam

rusus iniciat

manum, manum,
iniexit
:

acqua
id
fiat,

parti

prodeant ad trisuiros

ne

isti

faxim nusquam appareant

(\.

51 tedel. Boflie rhyihuii caitsa

Si.vhis
vel

cognomen tum

cod.

60 atque Lcofort. recte del. 9) Diiricap. 5/.v//^'>' 61 optineo

:

66 vcl mage quaestiim Schoe/l 62 jv/ quadruplari (i/a cod.) 68 [sed] si {] pro sei) nec nec Mnetler [Rheiii. Miis. 54, 527) cod. Si {versit aiiiisso) Bri.v sed detevi (iv. 3 sed * * 69 ctiam quoipiam Acidaliiis (hoc) in Sclioc/I 70 vel quadruplator {ita cod.^. inie.xit Cainerariits inlexi cod. 71 illi] illum Botlie 73 faxim nusquam Pytades fa.ximus quam cod.
67
:
,

PERSA
qui
I

I. ii

hic albo rete aliena

oppugnant bona.

75 sed

sumne ego

stultus qui

rem curo publicam

?

ubi sint magistratus quos curare oporteat

nunc huc

intro ibo,

uisam hesternas

reliquias,

25

quierintne recte necne,

num

tinfueritt febris,

opertaen fuerint, ne

(^uis

obreptauerit.

80 sed aperiuntur aedes, remorandust gradus.

ToX
To.

1.

.v

TV R

iii

Omnem

rem

inueni, ut sua sibi pecunia

hodie illam

faciat leno libertam

suam.

sed eccum parasitum quoius mihi auxiliost opus.

simulabo quasi non uideam

85 curate
istic

ita

adHciam uirum.
5

uos atque adproperate ocius,

sit

quicquam ubi ego intro aduenero. commisce mulsum, struthea coluteaque appara, bene ut in scutris concaleat, et calamum inice. iam pol ille hic aderit, credo, congerro meus.
ne mihi morae
90 Sat.

me

dicit,

eugae

To. lautum credo e balineis

Sat. ut ordine

10
1

iam hic adfuturum.

To. collyrae ne
facite ut
niihi incocta detis.

omnem rem

tenet

95

madeant et colyphia, Sat. rem loquitur meram. nihiU sunt crudae nisi quas madidas gluttias tum nisi cremore crassost ius collyricum
; -

15

nihiHst

macrum

illud

epicrocum pellucidum

quasi tiureamt esse ius decet coHyricum.

nolo in uesicam quod

eat, in

uentrem uolo.
:

afucrit Hanpt foit. is fuerit 78 quieuenerint f-rit 7") ne cod. 84 alliciam Caiiieraniis 79 opertaen Pyladrs oporte ne cod. allictam rod. 85 ocius iif vid. cod. (ac ius (?) 7", oculus Psc 87 ,,,^. colutheaquc //rr/. colutheaquam forf. </ tyrV/. (coluthequam P^c^ nice cod. Iriiiii suspectitm iniice Ital. 88 concaleant Scaliger 9r ut [in] o. cod. (corr.P^^) rea iit vid. cod. {A. pro Mj {corr. PCDj loquitum loquitur meram Caiiicrariiis 93 incocta ne mihi Botlie cram cod. 96 nihilist Sca/iger 94 nihili Piiis nihil cod. nihil est cod. 97 ir/ uiream
:
:
:

10*

: ;

I.

iii

T.

MACCI PLAVTI
Sat. o mi luppiter
100

To. prope
20 terrestris,

me

hic nescioquis loquitur.

coepulonus compellat tuos.

decet

To. o Saturio, opportune aduenisti mihi.

Sat.

nam
To.

essurio uenio,
at edes,

mendacium edepol dicis atque hau non aduenio saturio.

te

nam iam

intus uentris fumant focula.

25 calefieri iussi reliquias.

Sat. pernam quidem

105

ius est

adponi frigidam postridie.

Sat. ecquid hallecis
?

To.

ita fieri iussi.

To. uah, rogas

Sat. sapi' multum ad genium.

To. sed ecquid meministin

here

qua de
jD Sat.

re

ego tecum mentionem feceram

:

memini ut murena et conger ne nam nimio meHus oppectuntur frigida.

calefierent

iio

sed quid cessamus proelium committere?

dum mane
35

est,

omnis esse mortahs decet.

Sat.

To. nimi' paene manest. negotium agere,

id

mane quod
iam

tu occeperis

totum procedit diem.

heri narraui tibi

115

To. quaeso animum aduorte hoc.

tecumque oraui
et te

ut

nummos
non

sescentos mihi
et .scio

dares utendos mutuos.

Sat. memini
esse

me

orare et mihi

quod darem.
120

40 nihiU parasitus est qui Argentumdonidest

lubido extemplo coeperest conuiuium,

tuburcinari de suo,
si

quid domist.
:

cynicum esse egentem oportet parasitum probe ampuUam, strigilem, scaphium, soccos, palUum,
45

marsuppium habeat, inibi pauUum praesidi qui famiUarem suam uitam oblectet modo.
uenc. P^^ 104 ad aedes codd. Noiiii lo atedis cod. io6 iusses Biiggc satiust Sclwell codd. Noiiii: ueneris cod. meministi cod. io8 sed (tu) Schocll 107 ecquid siispectnm narraut 1 16 [enim] iam P^d 110 iie codd. Prisciani i, 224 nec cod. (-auitP*^'') cod. 120 q. argentum domidest cod. -dast Schocll quist pro est Fleckeiseii ad Meix. iiam -dest -des 33o\ Argentumdonides \cf. 100 [te]
:

125

tris

siispectuni

cui a.

domi

est Pylades

123 egentem

Ital.

gentem

cod.

PERSA
To. iam nolo argeiitum
mihi da.
Sat.
:

I. iil

iiliam

utcndam

tuani

numquam

edepol quoiquam etiam utendam

dedi.

To. non ad istuc quod tu insimulas.

130 quia Ibrma lepida et liberali

S.\t.

quid eam uis

To.
est.

scies.

S.\T.

res itast.

To. hic leno necjue

S.\T.

te

nouit neque gnatam tuam.

?

me

ut

To.

ita est.

quisquam norit nisi ille tjui praebet cibum hoc tu mi reperire argentum potes.
To. lum tu
?

Sat. cupio hercle.

135 Sat. tun illam uendas

To.

me sine illam uendere. immo alium adlegauero

55

qui uendat, qui esse se i)eregrinum praedicet.

sicut istic leno

non sex menses Megaribus

Sat. pereunt reliquiae.

huc
140

est

t]uom commigrauit.

posterius istuc

tamen

potest.
|

To. scin

quam

potest

numquam
quam
atque
te
nisi

hercle hodie

hic prius edis, ne frustra

sis,

60

hoc facturum quod rogo adfirmas mihi

gnatam tecum huc iam quantum potest

?

adducis, exigam hercle ego te ex hac decuria.

quid nunc

quid est

quin dicis quid facturu'

etiam uende,
si

sis ?

145 Sat. quaeso hercle

me quoque
uis.

si

lubet,

65

dum

saturum uendas.

To. hoc,

facturu's, face.
facis.

Sat. faciam equidem quae

To. bene

propera,

abi

domum

praemostra docte, praecipe astu

quid fabuletur
:

filiae,

ubi se natam praedicet,

sit.

150 qui sibi parentes fuerint, und' surrupta

sed longe ab Athenis esse se gnatam autumet

128 utendam] uendaa cod. (A pro W) 129 iiistiniulas cod. haudum uis Ital. eamus cod. 137 non Wcisc nondum cod. Ritschl 140 (ut) num. Laitge (Jahrb. Class. Phil. 1893, p. 193") edis lial. vi.x hercu'e hic hodie Spcugel fort. non (n) umquam edes Bothe sedis cod. 142 quantua cod. (A pro M) 144 quid est Salitrioiii dat Scyffcrt 145 uendes 'uendas P^^) elubet

cam

cod.

corr.

Pj/ades, Sclioell

sei)

I. iii

T.

MACCI PLAVTI
Sat. etiam tu taces
?

et ut adfleat

quom

ea memoret.

ter tanto peior ipsa est

quam
et

illam tu esse uis.

?

To. lepide hercle

75

dicis.

sed scin quicl facias

cape
155

tunicam atque zonam,

chlamydem

adferto et causeam

quam

ille

habeat qui hanc lenoni huic uendat

Sat. eu,

probe

To. quasi

sit

peregrinus.

Sat. laudo.

To.

et tu

gnatam tuam

ornatam adduce lepide

Sat. TToOev ornamenta
80 dare debet
:

in

peregrinum modum.
To. aps chorago sumito
160
scio.

praebenda aediles locauerunt.

sed ego nihil horunc

Sat. iam faxo hic aderunt.

To.

nihil hercle uero.

nam

ubi ego argentum accepero,

continuo tu illam a lenone adserito manu.

Sat. sibi habeat,
S5

To. abi

non extemplo ab eo abduxero. interibi ego puerum uolo mittere ad amicam meam, ut habeat animum bonum, med esse ecfecturum hodie. nimi' longum loquor.
si

et istuc cura.

165

ACTVS
II.
i

II

So p H oc Li
nimi'

sc A

Lemnmselenis
et

So. Sati' fuit indoctae, inmemori, insipienti dicere totiens.

tandem me quidem pro barda

ego uinum bibo,
at

pro rustica reor habi-

quamquam
nie

tam esse aps te. mandata non consueui simul 170

bibere una.
et

quidem iam

sati' tibi

spectatam censebam esse

meos

mores.
154 qui co(L
cod.

167 171

mc

157 giiatam tuam Caiiierayiits tuam giiatam [tamen] 165 cura interibi ego Acicialiits: curam me tibi ego cod. indotae P 168 accedit dta cod. > e. e. (lioc) iiodie Gifietus
:

tibi] bi

censueram

PERSA

II. i

nani c^iuidcnA lo iam sector quintum l)unc unnum, (luom

interca, credo,
oui'
si

in

ludum

irct,

potuisset iam

fieri

ut probe litteras
sciret,

quom
175

interim tu

meum

ingenium fans atque infans nondum

etiam
edidicisti.

[)otin ut

taceas? potin ne
calleo

memini ct scio et amas pol misera

:

moneas? et commemini.
lO
sit
is

id tuo' scatet animus.

tibi

ego istuc placidum

miser est qui amat.
180
ire

ut

faciam.

certo
ei

quidem

nihilist

qui nihil amat

quid

homini opu'

uita est?

decet me, ut erae opsequens fiam, libera ea opera ocius

ut
sit.

conueniam hunc Toxilum

eius auris,

quae mandata sunt,

onerabo.

15

TOX

\'

P
tibi

A EG N

SO

HOCL D
I

CA

ii

To. Satin haec

Pa. melius

sunt plana et certa? satin haec meniinisti et

tenes

quam

tu qui docuisti.

To. ain uero, uerbereum

caput
?

185 Pa. aio

enim

uero.

To. quid ergo dixi?

Pa.

Pa. ego recte

iliam dixero.

apud
To. non edepol
scis.

et

quidem

si scis

tute

ni omnia memini et scio, quot hodie habeas digitos in manu.

da hercle pignus,

interea] interim {T tit vid.) vcl interiam P^^) quis A, fort. rede (sed c/. ad Truc. 655, Mcrc. 524) potuisse 174 fans non edidicisti atque cuis (cuius rPCD)P' 179 miscr amat intans 178 placidum] pelagus

172 iam te^ 173 ouis Bagk

P
:

Lciitiiisclenidi

nihil est dant Ital. iSi liberam eaP(?/.5. libera mea)

hac

data Ritschl, ut vcrsus anapacsticui fiat 187 Equidem 184 tu oni. [i.e. quot) habeas hodie

ci] et ^i 180 nihili sunt man182 aureis 183 planae (-ne P^^)

tute

(/. e.

tut')

quod


II. ii

T.

MACCI PLAVTI
P.v.

To. egon dem pignus tecum? Pa. audacter, si lubidost perdere. To. bona pax
sed
sit

potius.

tum

tu igitur sine

me

ire.
;

To.
ita

et

iubeo

et sino

uolo

te

curre[re] ut

domi
nunc
?

sis,

quom

ego
illi

te esse 190

censeam.
:

Pa. faciam.

To. quo ergo

is

Pa.
sim,

domum
quom

uti

domi
te

illi

censeas.

10

To. scelu' tu pueri es atque ob istanc rem ego aliqui

Pa. scio fide hercle
ut soleat inpudicitia opprobrari

peculiabo.
erili

nec subigi queantur To. abi modo.

umquam

ut pro ea fide habeant iudicem.

Pa. ego laudabis faxo.

To. sed has tabel- 195 las, Paegnium,

ipsi

Lemniseleni fac des

So. cesso ire ego

et

quae
ego

iussi nuntiato.

15

quo missa sum.

Pa. eo ego.

To.

sane.

domum

ibo.

face

rem hanc

cum
uola curriculo.

cura geras.

Pa. istuc marinus passer per circum solet.

iUic hinc abiit intro huc.

sed quis haec est quae

me

aduor- 200

sum
So.

incedit?

Paegnium hicquidem
So.

est.

Pa. Sophoclidisca haec peculiarest eiius

20

quo ego sum missus.

Pa.

nuUus esse hodie hoc puero peior

perhibetur.

compellabo.

So.

commorandust.

Pa.

(standumst)

apud hanc obicem.

curre scripsi curare 190 uolo] urolo 191 (iiiobiis 285 currere pro curre P) aliquid versicHlisVac\am,etT>om\A 192 aWqm Doiisa aliquit ..4 195-247 dccst 195 ergo 193 hercole m/wV/. ^ 194 Ne .4 rod. 200 i. abiit {i.e. abit?) li. cod. trai. Ritschl {seciindiiiii morcnt 203 vel commorandumst PlaiitiiiHni) mi Pradcl de praef>. p. 485 hana B standumst add. Leo {sedc. Miancitdiim est vi.K PlantinHin) ob. (gradus) obicem (obiecem) Valla obieci cod. {pro obiecim 1) P.'^. compellabo. /ort. Schoell: obieci {moram) Pradcl de praep. p. 491 (So. Paegnium !) Pa. me apud h. obicem (^iii. 2) commorandumst

188 lubidos est currere irf.

Stic/i.

'

'

J!^'

PERSA
So. Paegnium, deliciae pueri, sulue.

II. ii

quid agis

ut uales

205 Pa. Sophoclidisca, di

me amabunt.
P.\.

So. quid

me?
illis

P.\.

utrum hercle
sed
si

lubet

ut digna's faciant, odio hercle

habeant

et faciant male.

So. mitte male loqui.

quom

ut digna's dico, bene,

non

25

male loquor.
So. quid agis
?

P.\.

feminam scelestam

te

astans contra

contuor.

equidem puerum peiorem quam te noui neminem. 210 Pa. quid male facio aut (luoi male dico? So. quoi pol
So. certe

quomque
Pa.

occasio

est,

nemo homo umquam

I

ita arbitratust.

So. at pol multi

esse ita sciunt.

Pa. heia

So. beia

Pa. tuo ex ingenio mores alienos

probas.

.30

So. fateor e[r]go profecto

me

esse ut decet lenonis familiae.

Pa.

sati'

iam dictum habeo.

ita sim.

So. sed quid tu

confitere ut
te

autumo

215 Pa. fatear,

si

So. iam abi, uicisti.

P.\,

abi nun-

ciam ergo.

So. hoc m.i expedi,

quo

agis ?

Pa. quo tu

So. dic tu.

prior rogaui.

(Pa. dic

tu.

So.)

Pa. at post scies.

So. eo ego hinc

hau longe.
longe.

Pa. et quidem ego (eo) hau 35 So. qud ergo (tu is), scelus ?

Pa.

riisi

sciero prius ex te, tu ex

me numquam hoc quod

rogitas scies.

So.

numquam
?

ecastor hodie scibis priu' quani ex ted audiuero.

220 Pa. itane est

So. itane

est.

P.\.

mala's.

So. scelestu's.
decet.
ergo 217 vacnnnt 220
:

Pa. decet me.

205 iuhet cod. 216 abis
Ritschl
cod.)

So.

me quidem hau
213 ego Catncranns

210 mali
var.
lect.

f.

cod.

in

P^d PCD

jjc tu add. Bcntley

eo add.
iit

maleas

ego B tu is add. Ritschl {spatinnt 219 (ego) ex te (tc ctiant cod.) Kampntann malas corr. ipiv mala es) h. d.] addecet Bothe

II.

ii

T.
?

MACCI PLAVTI
quo
te immittas,

Pa. quid ais

certumnest celare quo

40 So. offirmastin occultare

Pa. par pari respondes dicto.

abi

pessuma? pessume? iam, quando ita certa

iter facias,

rest.

nihili facio scire.

ualeas.

So. asta.

Pa. at propero.
et pol

So.

ego item.

Pa. ecquid

habes?

So. ecquid tu?

ergo.

Pa. nil equidem. 225

So. cedo
So. ubi
illa

manum

Pa. estne haec Pa.

hiic

altera est furtifica laeua ?

manus ? domi eccam.

subigitatrix.

nullam attuH.

45 So.

habes nescioquid.

Pa.

ne

me
?

attrecta,

So. sin te

amo ?

Pa. male

operam

locas.

So. qui

Pa. quia enim nihil

So. temperi hanc uigilare oportet

ne, ubi uorsicapillus fias,

amas quom ingratum anias. formulam atque aetatulam, foede semper seruias. 230
octoginta pondo.

tuquidem haud etiam

50

es

Pa. at confidentia

illa

miUtia mifitatur

multo magi' quam pondere.

So. quid

atque ego hanc [nunc] operam perdo.

So. mane.

iam

Pa.

quia peritae praedico.

sed ego cesso,

Pa. molesta

es.

So. ergo (ero)

nisi scio

quoque,

qud agas

te.

Pa. ad uos.

So. et pol ego ad uos.

?

Pa. 235
?

quid eo
Pa. enim non
ibis

So. quid id ad te attinet

nisi scio.

nunc, uicissim

So. odiosu's.

Pa. lubet.
certumne Camerarius certum cod. 221 (sed) quid Sonnenschein 224 222 offirmasti forf. (?/ro -mauisti) 223 w/ res (res est co</.) 225 vixtroclt. {cttm ficquid tu) item Camcrariits: ite cod. (ircPCD^ 228 ingratu cod. 230 uorsicapillus 226 eccillam MiieUer
:

Ritschl: lus?)

capillus

uersipellis

cod.
:

232

mil. Wla. Rilschl

{pro uersipellis corr. uersicapiltua mil. Schoell: ea mil. Enger {cf.

ad

Epid. 135),

qiiihtts illa militia displicet

w7mage

233 nunc

hanc

Crcdo in archctypo ftiisse nunc, /. e. nunc corr. in lianc, nisi Bothe. 234 ero add. Bothe qiiidem vv. 232-3 iambici sttnt {cttm illaec mil.)
dcl.


PERSA
nunujuam
So.
licrclc

: ;

II. ii

i^luc extcrcbrubis,

tu

ut sis peior

quam

55

ego siem.
malitia ccrtare

i\u\d cst (iu(xl iiictuas ?

tecum miscria So. idem

est.

Pa. mers tu mala cs.

istuc

quod

tu

mora.

Pa.

dic ergo.

So. at uotita

sum

240 ne hoc quoiquam homini cdicerem,

omnes muti

ut loquerentur prius.

Pa. edictum est

magno

opere mihi, ne

quoiquam hoc homini

crederem,
So. at tu 60

omnes

muti ut elociuercntur prius

noui

hoc quam cgo.

hoc face
fidc data

credamus.

1'a.

omnes sunt

lenae leuifidae,

neque tippulae leuius pondust quam fides lenonia. So. nolo ames. P.\. dic amabo. 245 So. dic amabo.
So.

Pa.

facile impetras.

tecum habeto.

Pa. et

tii

hoc

taceto.

So. tacitum

erit.

Pa. celabitur.
So. Toxilo has fero tabellas tuo ero.

Pa. abi, eccillum domi. 65

ategohanc ad Lemniselenem tuam eram opsignatam abietem.

So. quid istic

scriptum

Pa. iuxta tecum,

si

tu

nescis,

nescio

250

nisi fortasse

blanda uerba.

So. abeo.

Pa. et ego abiero.

So. ambula.

SAGA R

iii

loui opulento, incluto,

Ope

gnato,

supremo,

ualido, uiripotenti,

opes, spes bonas, copias

*

commodanti

lubens uitulorque merito,

:

ii/vi(i.,oin.P^'^

239 mora. sciipsi morc n T 237 peior Caiiieianiis: pviov cod. eloquerentur 242 ut] w/ uti 240 w/ dicerem 244 n. tippulae Paul. Mucllcr: loquerentur cod.{cf. ad Mil.\-,6) w/pondus est {ifa cod.^ 366 n. stipulae cod. {] pro nequest tippulae) hanc (huc) Schocll 248 acccdit A scd inulta dcsiint in vv. 251-8 254 lacunain sign. e.x A edd. 250 et Acidalius a.t P, A n. l.
:

IT. iii

T.

MACCI PLAVTI
255
ei

quia

meo amico

amiciter haiic commoditatis copiam

egenti

danunt, argenti mutui ut

opem adferam

quod ego non magi' somniabam neque opinabar neque

cen-

sebam,

eam

fore mihi occasionem, ea

eru'

nunc quasi
misit,

decidit de caelo

nam
10 dedit

meu'

me

Eretriam

domitos boues

uti sibi

mercarer,

argentum,
qui

nam

ibi

mercatum

dixit ess'

dieseptumei

260

stultus,

hoc mihi daret argentum, quoius ingenium

nouerat.
alibi

nam hoc argentuni

nunc
et

abutar

'
:

boues quos emerem non

erant.'

amico

prosperabo

et

genio

meo multa bona

faciam,
erit

diu quo bene

erit,

die

uno apsoluam

tuxtax tergo

meo.
curo.

non
15

nunc amico hominibus domitis mea ex crumma

largiar.

265

nam

id

demum

lepidumst, triparcos homines, uetulos, auidos,

ardos

bene admordere, qui saUnum seruo opsignant

uirtus est, ubi occasio

cum
?

sale.

admonet, dispicere.
20

quid

faciet

mihi

268'^

uerberibus caedi

iusserit,

compedis impingi.
:

uapulet,
nihil

ne

sibi

me

credat supplicem fore

uae

illi

iam mihi 270

noui

offerre

potest quin sim peritus.

sed Toxili puerum

Paegnium eccum.
257 vcl 256 utlegenti {v. 258 piius 258, 259 iiwerso oydiiie vel \\i {rhythiiio ovnisso proptei- homoeoaixh.^ ii. 6) 259 num fort. 262 abutar alibi Gnietns favente) 260 die esse s Bothe

255 quia] quam codJ. Noiiii 510

vel

mage

opinabam

P P

aliubi ab.

amico [meo] P 264 quod 263 et oin. A 265 homini biiiis i^vix bibus) A homini bubus {T nt vid.) vel hommibus [P^^,P\cf. Class. Rev. 10, 333) homini ibus Sonnenschein 270 268 vi.x uirtust 269 imponi P 267 quis alienum P mihi iam nihil P 271 offerri P,fort. lecte
:
:

PERSA
PAECN yM S AGAR ST O Pensum meum quod datumst confeci.
I
I I

II.

iv
IV

Pa.

nunc

domum
Paegnium, ausculta.

propero.

Sag. mane,

etsi
tibi

properas.

Pa. emere oportet,

quem
uelis.

oboedire

Sag. asta.

Pa. exhibeas molestiam,

ut opinor,

si

quid debeam,

275 qui nunc sictamen es molestus. Sag. scelerate,etiam respicis?

Pa. scio cgo quid sim aetatis, eo istuc maledictum inpune

auferes.

Sag. ubi Toxiliis est tuos erus

277-'

Pa. ubi

illi

lubet,

nec

277''

te consulit.

Sag. etiam
?

dicis ubi

sit,

uenefice

Pa. nescio, inquam, ulmitriba tu.

280
280=^

10

Sag. male dicis maiori.

Pa. prior promeritus perpetiare.

eru' iussit
?

seruam operam, linguam liberam

Sag. dicisne mi ubi
sit

med

habere.

Toxilus

Pa. dico ut perpetuo

pereas.

Sag. caedere hodie tu restibus.

Pa. tua quidem, cucule,

caussa

non

hercle,

si

os perciderim
:

tibi,

metuam, morticine.
es.

15

Sag. uideo ego te

iam incubitatus

Pa.

ita

sum.
Pa.

quid
te ?

id attinet

ad

285

at

non sum,

ita ut tu, gratiis.

Sag. confidens.

sum

hercle uero.

nam ego me

confido liberum fore, tu te

?

numquam

speras.

Sag. potin ut molestus ne sies

Pa. quod dicis facere non

quis.

domum
272 vcl 273 astas
troch.

275 280" liberam] tam P de ubi cf. ad Baccli. 1068 278 edicis P vel mihi 281 vel dicin operam A (v. 4) me iussit P^d an te attinet A., 283 morticeine A 284 es] sum A {cf. 285') utide ad te attingit Mueller attinet te {del. ad) Botlie, uani attinet ad 286 foret displicet 285 sum pr. oiii. A [cf. 284) ut] ui P (I pro T) (fore P^^) ut enumquam P^^

d. p.]

274

/or/.

pro domiim cero ittvid. m. (mi) vcl uti

(pro pro pero

v'. 3')

w/opino


II.

iv
abi in

T.

MACCI PLAVTI
Pa. at tu

20 Sag.

malam rem.

domum

nam

ibi

tibi

parata praestost.

Sag. uadatur hic me.

Sag. quid hoc

Pa. utinam uades desint, in carcere

ut
sis.

Pa. quid est

Sag. etiam, scelus, male 290

?

loquere

Pa. tandem uti

h'ceat,

quom

seruos

sis,

seruom
nihil,

tibi

male

dicere.

Sag. itane

specta

quid dedero.

Pa.

nam

nihil habes.

Sag. di deaeque

me omnes
25 Pa.

perdant
Sag. atque
id
fiat,

amicus sum, eueniant uolo

tibi

quae optas.

nisi te hodie, si

prehendero, defigam in terram colapheis.

?

Pa. tun

me

defigas

te cruci

ipsum adfigent propediem

potin abeas
uapulat.

ahei. 295

Sag. qui te di deaeque

ni

scis quid hinc porro dicturus fuerim,

?

Hnguae moderari queam.

hic
intus

Pa. abigis
ut

facile.

30

nam umbra mea

Sag.

istilnc

di
!

deaeque perdant

tamquam proserpens

bestiast bilinguis et scelestus.

foris aperit,

hercle istum abiisse gaudeo.

eccere autem

300

quem conuenire maxume cupiebam

egreditur intus.

V TOXILVS
iubeto habere

SOPHOCLIDISCA
animum bonum,
ibi

SaGARISTIO
sit

To. Paratum iam esse dicito unde argentum

dic

futurum,
;

me

illam

amare multum

ubi se adiuuat,
satin ea tenes ?

me

adiuuat.

quae

dixi ut nuntiares,

So.

magi' calleo

quam aprugnum

callum 305

callet.
5

To. propera, abi domum.

Sag.

nunc huic ego graphicc

facetus fiam.

292 te P 293, 294 iiiverso ordiiir P 293 propediem adfigent 295 Tunc P 294 deferam-r4 298 hjc vr/ 296 Quin 297 moderaris (? -rei^, quiam A jam A oiii. P 300 299 bestiae {f pro bestia c, /. r. est^ P illum P 302 fores P 301 cum uenire P {pro c, /. e. con-) vel dicto P 305 satine t. A 304 adluat ibi me adluat P (nunc) nunc ego magc plus rocid. Noiiii 2$% 306 ego huic P

289 desinit

eueniat

huic Kaeiiipf

PERSA
subnixis
alis

II.

me

inferam atque amicibor gloriose.

To. sed quis hic ansatus

To.
.Sagaristio

ambulat?
quid

.Sai;.

magnufice conscreabor.
Sagaristio

hicquidemst.

agitur,

ut
?

ualetur

310 ecquid,

quod mandaui
factum uolo.

tibi,

estne

in

te

speculae

Sao.
adito.

uidebitur.

uenito.

promoneto.
?

10

To. quid hoc hic

in collo tibi

tumet

Sac;.

uomicast. pressare parce

;

nam

ubi qui mala tangit

manu, dolores cooriuntur.

tilii ?

To. quando

istaec innatast

Sac. hodie.

To. secari
iubeas.

315 Sao. metuo ne inmaturam secem, ne exhibeat plus negotei. Sao. ah ah abi atque To. inspicere morbum tuom lubet.
!

15

caue
a cornu.
'Vo.

sis

quid iam

Sao. quia boues bini hic sunt in

crumina.

To. emitte sodes, ne enices fame

320 To. ego reiciam.

sine ire pastum.

Sao. cnim metuo ut possiem in bubile reicere, ne uagentur.

habe animum argentum hic

Sao. dominus

bonum.

Sao. credetur,

.sequere hac

sis.

inest

commodabo. quod mecum dudum

orasti.

20

To. quid

tii

ais ?

me

boues mercatum Eretriam misit.

nunc mi Eretria

erit

haec tua domus.

To. nimi' tu facete

loquere.

308. 309 iiivcrso ordiiic A 308 .insatus] conatus codd. Nonii 479 P constabor (contestabor conscreabor Noiiins concreabor A 316 iubet A w/ spcculai 310 rliyflimiis displicei 313 tetigit P ah ah abi] ahhi P 319 vcl possim [Ha codd.^ (citiii enim nic320 uia^entur tribrnch.) reic. in bub. ^o//;<' bubilcm P qnod me creditur P, A n. 1. {pvo detur? i. s") 321 seque P dudum rogasti v. i, p. 63 322 boues] uohis P
: :

; ;

II.

T.

MACCI PLAVTI
tibi

atqueego omne argentum

hoc actutum incolumeredigam;

325

nam iam omnis

25

sycophantias instruxi et comparaui

Sag. tanto
melior.

quo pacto ab lenone auferam hoc argentum

To.
et

mulier ut
:

sit

libera atque ipse ultro det argentum.

sed sequere

me ad eam rem

usus est tua mihi opera.

Sag.

utere ut uis.

ACTVS
III.
i

III

Satvrio
Sat.

Virgo
et tibi et uentri

Quae

res

bene uortat mihi

meo
330

perennitatique adeo huic, perpetuo cibus

ut mihi supersit, suppetat^ superstitet

sequere hac,
5

mea

gnata, me,

cum

dis uolentibus.

quoi

rei

opera detur

scis^ tenes, intellegis

communicaui tecum consiUa omnia. ea caiissa ad hoc exemplum te exornaui ego. Vi. amabo, mi pater, uenibis tu hodie, uirgo.

335

quamquam
10

lubenter escis alienis studcs,

tuin uentris caussa fiUam uendas

tuam

Sat.
te

mirum quin regi' Philippi caussa aut Attali potius uendam quam mea, quae sis mea.

340

utrum pro ancilla me habes an pro filia ? Sat. utrum hercle magis in uentris rem uidebitur.
Vi.
15

meum,

opino, imperiumst in

te,

Vi. tua istaec potestas est, pater.

non in me tibi[st]. uerum tamen,

345

quamquam
modice
32jJ

res nostrae sunt, pater, pauperculae,

et

modeste meliust uitam uiuere

(hoc) o. a. t. hoc (/. e. huc) hoc tutum (hoc totum 7") P uier A 328 iWmi 330 perennitatis325 omneis yi perennitassitque adeo huic perpetuom que P cibo codd. corr. Leo A tui uentris causam A cibum Btiecheler 338 335 exemptum uendis-P(?/>ro uendes) 341 u. tu pro P, sed utriim tu vix ferciidi(iii tibi A 346 modeste est melius codd. Nonii "^^^2 343 opinor codd.
Mueller
:

PERSA
nam ad
S.-VT.

III.

paupertateni
fit,

si

admigrant infamiae,
20

grauior paupertas

fides sublestior.
es.

enim uero odiosa

Vi.

non sum neque me

esse

arbitror,

350

quom parua natu recte praecipio patri. nam inimici famam non ita ut natast ferunt.

maxumam malam crucem non ego inimicitias omnis plure existumo ([uam mensa inanis nunc si apponatur mihi.
Sat. ferant eantque
355

25

I-

pater,

etiam tum uiuit

Sat.

hominum inmortalis est infamia quom esse credas mortuam. Vi. non metuo, cjuid? metuis ne te uendam ?
;

pater.

uerum
360
Vi.

insimulari nolo.

Sat. at nequiquam neuis.

meo modo
fiat.

istuc potius fiet

quam
res

tuo.
?

Sat. quae hae

sunt

Vi. cogita

hoc

uerbum, pater
eru'
si

minatus

est

malum

seruo suo,
ubi captumst flagrum,
!

tam

etsi id

futurum non

est,

dum
365

tunicas ponit, quanta adficitur miseria

35

ego nunc quod non futurumst formido tamen. Sat. uirgo atque muUer nuUa erit quin sit mala,

quae praeter sapiet quam placet parentibus.

Vi. uirgo atque mulier nulla erit quin
sit

mala,
4

quae

reticet

si

quid

fieri

peruorse uidet.
te.

370

non Ucet cauere, quid agam ? nam ego tibi cautum uolo. Sat. malu'ne ego sum ? Vi. non es neque me dignumst
Sat. malo cauere meUust
Vi. at
si

dicere,

Noiiius 177, vix rccie

nam ubi ad p. accessit infamia 347 immigrant cod. Fesii 294 348 paupertas grauior codd. Noiiii 349
oni.

me

109, 211 Jmc rctiidii Seyfferi

tamenetsi P aurus .<4' {vi.x

:

est

A
11

352 [in] max. P 353 plure Clmiisii codd aestimo Pr/(7(f?5 362 tamenesi A,fort. recte ii.e. tamen si) id futurum] pro habiturus) 367 erat P 369 liceat^ 371 350
:

qum A

\)\\xr\s

PI.AVT.

11

III.

T. ueruni
ei rei

MACCI PLAVTI
alii
;

operam do ne
Vi. at,

dicant quibu'

licet.

45

Sat. dicat quod quisque uolt

ego de hac sententia

non demouebor.
Vi. lubere tibi per

sapienter potius facias

meo si liceat modo, quam stulte. Sat. lubet.

licere intellego
si
;

375

me

uerum lubere hau

50
Vi.

Hceat,

lubeat mihi.
?
?

Sat. futura es dicto oboediens an non patri

futura.

Sat. scis

nam

tibi

quae praecepi

Vi.

omnia.
Sat. et ut ui surrupta fueris Sat. et qui parentes fuerint
necessitate
55
? ?

Vi. docte calleo.

380

Vi. habeo in memoria.

me mala ut fiam facis. uerum uideto, me ubi uoles nuptum

faciat

dare,

ne haec fama
quoiiu'

repudiosas nuptias.
385

Sat. tace, stulta.

modi
sit,

hic

non tu nunc hominum mores uides, cum mala fama facile nubitur ?
uitio uortitur.

dum
60

dos

nullum uitium

Vi. ergo istuc facito ut ueniat in

mentem

tibi

me
pol

esse indotatam.

Sat. caue
et

sis

tu istuc dixeris.

ne

65

maiorum meum, sit domi librorum eccillum habeo plenum soracum. si hoc adcurassis lepide, quoi rei operam damus,

deum

uirtute

dicam

39

te

indotatam dicas quoi dos

dabuntur dotis

tibi

inde sescenti logei

;

atque Attici omnes

nuUum Siculum

acceperis

395

cum hac
70
uel tu 372 uirum
si

dote poteris uel mendico nubere.

Vi. quin tu

me ducis, si quo ducturu's, pater? me uende uel face quid tibi lubet.

376 per me tibi P 377 liceat si liceat A 379 nam cf. Gray {Class. Rev. 14, 24) displicet: iam Seyffert 386 quoiuis m. Giiietus 380 et id ut s. P 392 eccillud So;/fHSfAM 391 ni ^ 387 sitjet^ 390 dic9 ^ {Class. Rev. 6, 400), {ex Paitlo 296, qui tanten soracum pro soracus plenum [illum] perperam posuisse videtur; cf. Class. Rev. 5, 9") A fort. plellum(c/: Poevi.^^^) 398 <me> face 394 longi P

lubeat

liceat Pistoris,

Ritschl


PERSA
Sat.

III.
i

bonum aequomque

oras.

sequere hac.

Vi. dicto

sum

audiens.
ii

DORDALVS
400

Quidnam
quod
sed
si

esse acturum

hunc dicam uicinum meum,

?

qui mihi iuratust sese hodie argentum dare

non dederit atque

ille

hic dies praeterierit,

ego argentum,
ibi

iusiurandum amiserit.
fori'.

concrepuit

quisnam egreditur

foras ?

TOXILVS
405

DORDALVS
iam ego

lli

To. Curate

isti

intus,

domum me

recipiam.

Do. oh,
Toxile, quid agitur
?

To. oh, lutum lenonium,

commixtum caeno sterculinum pubHcum,

inpure, inhoneste, iniure, inlex, labes popli^

pecuniai accipiter auide atque inuide,

410

procax, rapax, trahax

trecentis versibus
nemo
sis

tuas inpuritias traloqui

potest

accipin argentum

tene

sis

argentum, inpudens, argentum, etiam tu argentum tenes ?

? ?

accipe

415

possum te facere ut argentum accipias, lutum non mihi censebas copiam argenti fore,
qui nisi iurato mihi
nil

10

ausu's credere
tibi

Do. sine respirare me, ut

uir

respondeam.

summe

populi, stabulum seruitricium,

flagri,

scortorum liberator, suduculum

420

15

compedium
cedo
sis

tritor,

pistrinorum ciuitas,

perenniserue, lurcho, edax, furax, fugax,

mi argentum, da mihi argentum, inpudens,

audi eas P 399 hac endicto A fen pro personae noiat) 400 hunc yi 401 se A^foii. recte 408 iniure] periure .<4 (v. i; cf. Paulus iio) 409 pecunias Biiecheler (^-z.e codd.) 415 ont. P 417 tibi ut P 418 seruitritium codd. 419 subiculum P 420 ciuilas A 421 lyrche A lurch ui vid. P
dicat
:

11*

III.

iii

T.

MACCI PLAVTI
exigere argentum
?

possum
20

[a]

te

argentum, inquam,
cedo,

quin tu mi argentum reddis

nihilne te pudet

leno te argentum poscit, solida seruitus,

425

pro liberanda amica, ut omnes audiant.

To.

tace,

opsecro hercle.

ne tua uox ualide ualet

25

Do. referundae ego habeo Hnguam natam gratiae. eodem mihi pretio sal praehibetur quo tibi.
nisi

me

haec defendet,

numquam
esse.

delinget salem.

430

To. iam omitte iratus

id tibi suscensui

quia te negabas credere argentum mihi.

Do. mirum quin

30

tibi

ego crederem, ut idem mihi

:

faceres

quod partim

faciunt argentarii

ubi quid credideris, citius extemplo [a] foro

fugiunt

435

quam

ex porta ludis
sis.

quom

emissust lepus.

To. cape hoc

probi, numerati.
35

Do. quin das?

To.

nummi

se-

scenti hic erunt,

fac
sit

muber hbera
44

atque huc continuo adduce.

Do. iam faxo hic erit. non hercle quoi nunc hoc dem spectandum scio.
in

To. fortasse metuis

manum
iam a

concredere

Do. mirum
To. abi

quom

citius

foro argentarii

abeunt quam in cursu rotula circumuortitur.

40
istac trauorsis angiportis

ad forum
transeat

eadem

istaec facito

muher ad me

445
at

per hortum.

Do. iam hic faxo

aderit.

To.

ne propalam.

Do. sapienter sane. Do.

ita

To. suppHcatum cras

eat.

hercle uero.

To.
A

dum

stas,

reditum

oportuit.

423 a

0/7?.

431 omitto a 0111. A cape P, ut vid.

qum)

{cf.

430 haec me yJ 424 nihilnc] niliil ni 433 ut {tu) Bothe 435 emissust] emissus 436 quom 437 sape corr. mirum (ad)ducei quin {pro 442 439 Jottrn. Pliil. 26, 289) 444-78 dcest A
(r/!

^ P

435")

432

te] tu

PERSA

IV.

ACTVS
ToX
Si
I

IV
IV.

L V s

quam rem

accures

sobrie aut frugaliter,

450

solet illa recte

sub manus succedere.

atque edepol ferme ut quisque rem accurat suam,

sic ei
si

procedit postprincipio denique,

res uortunt

malus aut nequamst, male

quas

agit,

455

autem frugist, eueniunt frugaliter. hanc ego rem exorsus sum facete et callide, igitur prouenturam bene confido mihi. nunc ego lenonem ita hodie intricatum dabo, ut ipsus sese qua se expediat nesciat. Sagaristio, heus, exi atque educe uirginem
sin
et istas tabellas

10

460

quas consignaui

tibi,

quas tu

attulisti

mi ab ero meo usque e

Persia.

Sagaristio
Sag.
tiara

Toxilvs
To.
eiigae,

ii

Numquid moror

eugae

exornatu's

basiUce

ornatum lepida condecorat schema. hospitam autem crepidula ut graphice decet hanc tum
estis

465

sed satin

meditati

Sag. tragici et comici

meditati.

numquam aeque

sunt

To. lepide hercle

adiuuas.

age, illuc apscede procul e conspectu, tace.

ubi

cum

lenone

me

uidebis conloqui

id erit

adeundi tempus.
:

nunc

agerite uos.

452 vel an(e denique disfiiigiie 451 krme Scaliger firme coei. 463 tiara ornatum lepide 456 bene pr. Boi/ie, ciii -turam displicct theatrum lepida condecorat schema codd. Priscondecorat tuum cod. tiaratum ciani i, 200 qtii testatiir schema priiiiae dccl. ei gen. fem. Sclioell 467 aspice deprocul 467, 468 V/; ] 2-], 28) sec/. Ussing inconspectum t. cod.
:

-]

; ; :

IV.
iii

iii

T.

MACCI PLAVTI
TOXILVS
470

DORDALVS

Do. Quoi homini di propitii sunt, aliquid obiciunt lucri ; nam ego hodie compendi feci binos panis in dies. argento uicit ita ancilla mea quae fuit hodie, sua nunc est
:

iam hodie alienum cenabit,

5

nihil gustabit

de meo.

sumne probus, sum lepidus ciuis, qui Atticam hodie ciuitatem maxumam maiorem feci atque auxi ciui femina ?
sed ut ego hodie
fui

475

benignus, ut ego multis credidi

:

nec

satis

a quiquam homine accepi

ita

prosum credebam omnibus

quis mihi
in iure

nec metuo, quibu' credidi hodie, ne

bonu' uolo iam ex hoc die esse

abiurassit
10

quod neque

fiet

neque

fuit.

To. hunc hominem ego hodie

in

trasennam doctis deducam 480

dolis,

itaque huic insidiae paratae sunt probe.

adgrediar uirum.
te,

quid agis
di dent

Do. credo.
uelis.

To. linde agis

Dordale
emisisti

Do.
tibi.

credo

quae

To. eho, an iam

manu

muUe-

rem?
15

Do. credo edepol, credo, inquam,

quin
tibi

tibi.

To. iam Hberta Do. enicas.

fide
:

auctu's?

me

dico

credere.

To. dic bona

liberast ?

iam 485-6

Do.

(pol aio.)

ad forum ad praetorem, exquire, siquidem credere mihi non uis.

:

Hbera, inquamst

ecquid audis

To. at

tibi di

bene faciant

omnes

numquam enim
20

posthac
abi,

tibi

nec tuorum quoiquam quod

noHs uolam.

Do.
471 binonsP
485, 486
.

ne

iura, sati' credo.

490

^^g
. .

accedit

A
vel

480 ducam

483 mullirem
:

/4

doletne vel Do. olim e praetore {vel pro ei, i. e. i, vcl pro i, i) 487 ii oni. credere^ 489 quoiquam Lainbiniis quiquam 490 coninngit
oiet

(pol

aio

ot)i.

milii

489,

PERSA
To. ubi nunc tua
mest?libertast ?

IV.
te.

ili

Do. apud
istanc

To.

ain,

apud

Do.

aio,

inquam, apud

te est,

inquam.

To.

ita

me

di

ament

ut

ob

rem

tibi

multa bona
instant a me.

nam
und'

est rcs

quaedam quam occultabam

lucrum
facias
:

tibi

dicere

nunc

eam
tu pergrande
neris,

narrabo,

faciam ut mei memi-

dum

uitam
aiixi- 25

495

uiuas.

Do. bene

dictis tuis

bene facta aures meae

et ut

lium exposcunt.

To. tuom promeritumst merito ut faciam.

tabellas tene has, pellege.

me

scias

esse ita facturum,

fert,

nam

ex Persia
a

Do. hae quid ad me ? To. immo ad te attinent et tua re ad med adlatae modo sunt istaec

meo

ero.

Do. quando

To. hau dudum.

ipsis
:

Do. quid

istae narrant ?

To. percontare ex
at clare recitato.

ipsae

tibi

narrabunt.
tace,

500 Do. cedo sane mihi.

To.

Do.

dum

30

pellego.

To. recita

hau uerbum faciam.

Do.
et

'

salutem dicit Toxilo Timarchides

si

famiHae omni.
et

ualetis,

gaudeo.

ego ualeo recte

rem gero

et facio

lucrum
rj

neque
505

istoc redire his octo

possum mensibus,
in Arabia,
s

itaque hic est

quod me

detinet negotium.

Chrysopolim Persae cepere urbem

ea comportatur praeda, ut
491 libertas
\\\u&s prioii V.

plenam bonarum rerum atque antiquom oppidum

fiat

auctio
494 495
.<4

P
adhaeret

493 ea
tcsiattisgeii.

codd.

Nonii 210
f.

pergrandem Noiiius
postulant
f

masc, sed]ocrum
dicis

displicet

(et

497 istae Bacli hae (iutcricct.) alienent .(4 Seyfftrt 498 nam ex Persia sunt istaec allatae niihi a meo er^o A anap.'] nam e persia ad me allatae modo sunt istae a meo domino P bacch. Jieptatnetr. scripsi 500 recita 499 vel istaec om. P 506 CleusipoHm 505 detenet A 504 isto reddere P 508 comparatur

P
:

496

ita

oui.

P P

])

facta] actis
:
!

ex-

IV.

iii

T.
publicitus

MACCI PLAVTI
me domo
expertem
isti

ea res

facit.

40

operam atque hpspitium ego

qui
tibi tabellas adfert.
is

praehiberi uolo
is

510

cura quae

uolet,

nam
Do. quid

mfhi honores suae domi habuit maxumos.'

id

ad

me
?

aut ad

meam rem

refert

Persae quid

rerum gerant
aut quid eru' tuo'

To.

tace,

stultiloque

nescis quid te
instet

boni

45

neque quam tibi Fortuna faculam lucriferam adlucere uolt. 515 To. istas quae Do. quae istaec lucrifera est Fortuna ?
norunt roga.

ego tantumdem

scio

quantum

tu, nisi

quod

pellegi prior.

sed, ut occepisti, ex tabeUis

nosce rem.

Do. bene

me

mones.
5-

fac silentium.

To. nunc ad

illud uenies

quod

refert tua.

50

Do.

'ist'

qui tabellas adfert adduxit simul

forma expetenda Uberalem uirginem, furtiuam, abductam ex Arabia penitissuma

eam
55

te

uolo curare ut

istic

ueneat.
:

ac suo periclo

is emat qui eam mercabitur mancupio neque promittet neque quisquam probum et numeratum argentum ut accipiat

dabit.
face.

5^5

haec cura

et

hospes cura ut curetur.

recitasti

uale.'

To. quid igitur? postquam

quod

erat cerae credi-

tum,

iam mihi credis

60 To. iam

Do. ubi nunc

illest

hospes qui hasce huc

attuHt
?

hic credo aderit

arcessiuit illam a naui.

Do.

nil

530

mi opust
513 eam A uclit ^4 512 mi hic Redslob 511 offert ^ lucrifera Ritschl lucificam P ( pro lucrificam) 515 nequiquam P 521 519 uentes P 516 fo. lucrifica est P 522 adductam (aduectam B) P, cochi. uirginem] mulierem P /i ueniat w/isti P 524 Prisciani i, gg 523 accurare eam otn. A, unde is eam emat qui m. Ritschl, rhythnio lonsnlcns 529 (nani periculo vi.x ferendtini) 525 promittis ^4 (-tes ?) huc oin. P
:

PERSA
litibus

IV.

iii

neque

tricis.

quamobrcm ego argentum enumerem

foras ?

nisi

mancupio

accipio, quid co mihi opust

?

mercimonio

To. tacen an non taces

quid
metuis

numciuam ego

te

tam esse matulam

credidi.

Do. metuo hercle uero.

inperito eueniet

sensi ego

iam compluriens,

535

neque mi haud
To.
nihil pericli

tali

ut in luto haeream.

65

mihi uidetur.

Do.
:

scio istuc, sed

metuo

mihi.

To. mea quidem istuc

539-40 Do. gratiam habeo.
fieri

nihil refert

ut tibi recte conciHandi

tua ego hoc primo facerem copiam.

te

facio gratia,

sed

de aHis quam aHos de

te suauiust

doctos.

To. ne quis uero ex Arabia penitissuma

etiam tu illam destinas
?

70

persequatur.

Do. uideam modo

aduenit

mercimonium.
hospes
ille

To. aequa

dicis.

sed optume eccum ipse

qui has tabellas attuHt.

?

Do. hicinest

To. hic

est.

545 Do. haecine iUast furtiua uirgo

nisi

To. iuxtatecum aeque

est.

scio,
7.^

quia specie quidem edepol HberaHst, quis^iuis

sat

Do.

edepol concinnast

facie.

To.

lit

contemptim carnufex!

taciti

contemplemus formam.
.\

Do. laudo consilium tuom.

SAG

R G O

TOX

\'

DORDALVS

iv

Sag. Satin Athenae

tibi

sunt uisae fortunatae atque opiparae?

550 Vi. urbis speciem uidi,

hominum mores

perspexi parum.
?

To. numquid in principio cessauit uerbuni docte dicere

Do. hau potui etiam

531 metuis

in

primo uerbo perspicere sapientiam.

numerum
?

532 opus

534

vcl sic

(ii.^itingite

qmd

iam

oni. Gellius Noct. Atl. 5, 21, 16 {uiide /lausit

87) (neglegens citatio^

quidem (hercle) Mueller

alios de te]
(/>/() adCiit, ;.'.
:

536 p. u. (o;;;. 535 ludo P hoc facio] refero P (v. 4)

547 concinnast (anierariiis 11. I. ( cf. 491 548 contt inplcniur cocld. hominum (liorum) yi/;;r//<7- Rlicin. (vii, p. 96) 550 549 sunt o;;/. prospexi Mus. 54, 527) hominum (autem) Schoell {A n. /.)

de te alios aduenit ?) concinnas P, A

541 barbaria

546 es
"i

Nonius mihi P 537 539, 540 543 adunt P

IV. iv
5

T. quid id quod

MACCI PLAVTI
uidisti ?

Sag.

ut

munitum muro

tibi uisum oppidumst?

Vi.

si

incolae bene sunt morati, id pulchre

moenitum

arbitror.

perfidia et peculatus ex

urbe

et auaritia si exsulant,

555

quarta inuidia, quinta ambitio, sexta optrectatio,

Vi. octaua indiligentia, septumum peiiurium, To. eugae nona iniuria, decumum, quod pessumum adgressust, scelus haec unde aberunt, ea urbs moenita muro sat erit simplici ubi ea adenint, centumplex murus rebus seruandis parumst. 560 To. quid ais tu? Do. quid uis? To. tu in ilHs es decem
!

lo

sodalibus
te in

exsiUum

ire

hinc oportet.

Do. quid iam

To. ex
usust

To. quia

peiiurus es.
15

Do. uerba quidem haud indocte Do. edepol qui

di inmortales

fecit.

tuo,
:

inquam,
hanc.

eme

quom hanc

magi' contemplo, magi' placet.

To.
!

si

hanc emeris,
565

nuUus leno

te alter erit opulentior.

euortes tuo arbitratu hdmines fundis, familiis

cum optumis
20 uenient

uiris

rem habebis, gratiam cupient tuam

Do.
at

ad

te

comissatum.
ilH

ego intro mltti uotuero.

:

To.

at

enim
tibi

noctu occentabunt ostium, exurent fores

ferreis,

proin tu

iubeas concludi aedis foribus

570

ferreas aedis

commutes, Hmina indas

ferrea,

ferream seram atque

25 ferreas tute tibi

aneUum

ne

sis ferro

parseris

impingi iubeas crassas compedis.

Do.

sis

[in]

malum

cruciatum.

To.

sane td
;

hanc
ipihi.

eme

ausculta

556 {cf. ad Merc. 330) 554 id om 553 uisumst oppidum ambitio] arbitrio 558 adgressu 557 vix Sag. eugae {propter homoeotel.^ aderunt otn. (iii, 3") 559-60 ea urbs inurum.<4 562 ire hinc] 560 aberunt 559 /<"'' moero [pro ussust ?") h (i. e. hinc ire) 564 vcl mage c. 563 ussut om. mage 568 uotuero Camerarius uoluero 572 conpedis crassas anellum Bothe anulum codd. 573 tulte

^ B

in P: in seclnsi fort. in' 574 i sisin ^ hanc eme {sed eme hanc T) atque au. P
:

(tu) h(an)c

eme

au.

A A

PERSA
575 Do.

IV. iv

modo

uti

sciam quanti indicet.

hospes

To. uin huc uocem

Do. ego To. quid

agis,
?

illo

accessero.
te,

Sag. uenio, adduco hanc ad

ut

dudum
nam
si

dixeram.

heri in
;

portum noctu nauis

uenit.

ueniri

hanc uolo,
30

potest

si

non

potest,

iri

hinc uolo quantum potest.

Sag. siquidem hanc uendidero
pretio suo.

Do. saluos

sis,

adulescens.

580 To. atqui aut hoc emptore uendes pulchre aut

alio

non

potis.

Sag.

esne tu huic amicus?

To. tam

quam

di

omnes qui

caelum colunt.

Do. tum tu mihi

es inimicus certus.

nam

generi lenonio
35

numquam

tam benignus fuit qui fuerit propitius. Sag. hocage. opusnest hac tibi empta ? Do. si tibi uenissest
ullus deu'

opus,
585 mihi

quoque emptast

si

tibi subiti

nihil est,

tantumdemst
mihi.

Sag. indica, fac pretium.

Do. tua mers

est,

tua indicatiost.
?

To. aequom hic

orat.

Sag. uin bene emere

Do. uin tu
?

pulchre uendere

To. ego scio hercle utrumque

Sag. priu' dico

uelle.

Do. age, indica pro- 40

gnariter.
tibi dabit.

hanc mancupio nemo

iam

scis ?
scio.

Do.
590 indica

minimo daturus qui

tace.

sis,

qui duci queat.

stultus es

To.

tace,

nimi' tu

quidem hercle homo

te

pueriUter.

Do. quid

ita ?

To. quia enim

ex puella priu' percontari uolo

576 agis]
vcl potist

ais
:

P ut
potes

vid.

P
(iii.

585

subiti

om.

i)

hercle om.

est codd.

ad te ont. 578 ire P 584 581 estne codc/. fac 586 To. fac vd te puella ex 592

liacj

580 potis haec 591

IV. iv
45

T.

MACCI PLAVTI
Do. atque hercle tu

quae ad rem
uide

referunt.

me

monuisti

hau male.
sis,

ego

ille

doctus leno paene in foueam decidi,

ni hic

adesses.

quantum

est

adhibere

hominem amicum
ubi quid geras
!

595

To. quo genere aut qua

ne temere hanc
50 uolo
te

in patria nata sit aut quibu' pa-

rentibus,
te

emisse dicas

me

impulsore aut inHce,

percontari.

Do.

quin laudo, inquam, consiHum

tuom.

To.

nisi

molestum

est,

percontari hanc

paucis hic uolt.

Sag.

maxume,
roga

suo arbitratu.

To. quid

stas

adi

sis

tute atque ipse itidem 600

ut tibi percontari Hceat

dixit

quae ueHs
;

etsi

mihi

dare potestatem eiius

adire,

sed ego te malo tamen

iUe.

55

eumpse

ut ne contemnat te

Do.

.sati'

recte

mones.
hospes, uolo ego hanc percontari.

Sag. a terra ad caelum,

quidlubet.

Do. iube
percontare,

dum

ea huc accedat ad me.

Sag.

sane ac 605
ihi gere.
tu,

morem
exquire
quiduis.

To.
Vi.

age,

age

nunc

in

proeHum
uide ut ingrediare auspicato.

Hquidumst auspicium,
tace.

60 curabo ut praedati pulchre

ad castra conuortamini.

To. concede

istuc,

ego

illani

adducam.

Do.

age, ut

rem

esse in nostram putas.

atque] et qui 594- ego ille doctus] (ne) leno [et] 595 hominem amicum adhibere 598 otii. 597 d. suasu atque inpulsu meo 605 eam 600 abi (o/;/. sis) 604 percontiri 608 oiit. 609 istuc] sis Redslob hoc aiitiqitafonua) putras iam (si suam B)

593 reperant
(d)ortus gerat

jlle

A P

A A

P A

A P

PERSA
6io To.

IV. iv

ehodum

huc, uirgo.

uide

sis

quid agas.

Vi. taceas,

curabo ut uoles.

To.

sequere mc.

adduco hanc,

si

quid uis ex hac percontarier.

Do. enim uolo

quoi erus
iussit.

te adesse.

To. hau possum quin huic ope-

ram dem
quid
si

hospiti,
?

hic

non

uolt

me una

adesse

Sag. 65

immo
To. do
tibi

modo.

ego operam.

Do.

tibi

ibidcm das, ubi

tu

tuom

amicum
615 Sag. exquire.

adiuuas.
:

To. heus tu,aduigila.

Vi. satis est dictum

quamquam
scio

ego serua sum,

ego officium meum, ut quae rogiter uera, ut accepi,

eloquar.

To. uirgo, hic

homo probus
si

est.

Vi. credo.

To. non diu

seruies.

apud hunc
Vi. ita pol spero,

parentes facient officium suom.

70

Do. nolo ego

te mirari, si

nos ex te percontabimur
Vi. qur ego hic mirer, mi

620 aut patriam tuam aut parentes.

homo ?
seruitus

mea mi

interdixit

ne quid mirer

meum malum.
!

Do.
ut

noli flere.

To.

ah, di

istam perdant

ita

catast et
callida.

sapiens habet c6r,

quam

dicit

quod opust
Lucridi

Do. quid
tibist ?

75

To. nunc metuo ne peccet.

625 To.

Vi.

nomen nomen in

patria
fuit.

nomen atque omen

pauebam ne
oni.

quantiuis iam est preti.

quin tu
?

hanc emis
nimi'
610 peccaret. expediuit.

Do.

si te

emam,

612 \\w A 613 adesse rogitet 616 rogiter yf / z'/'^/. ( tet 623 utsapiens] P homomi^ iens (^post lactmain) P (nec dolens 7", oin. PBC quod n. A 624 nunc] nonte P lucridei A 625 tam an iam htcert. A om. P
P,
cf.

GrayiClass. Rcv. 14, 24)

tibi

unaP

614 ego 619 minari P

?"i

620

hicl id

IV. iv
45

T.

MACCI PLAVTI
Uo, atque hercle tu

quae ad rem
uide

referunt.

me

monuisti

hau male.
sis,

ego

ille

doctus leno paene in foueam decidi,

ni hic

adesses.

quantum

est

adhibere

hominem amicum
ubi quid geras
!

595

To. quo genere aut qua

ne temere hanc
50 uolo
te te

in patria nata sit aut quibu' pa-

rentibus,

emisse dicas

me

impulsore aut inUce,

percontari.

Do.

quin laudo, inquam, consiHum

tuom.

To.

nisi

molestum

est,

percontari hanc

paucis hic uolt.

Sag.

maxume,
roga

suo arbitratu.

To. quid

stas ?

adi sis tute atque ipse itidem 600

ut tibi
dixit

percontari Hceat quae ueHs

;

etsi

mihi

dare potestatem eiius

adire,

sed ego
te

te

malo tamen
Do.
sati'

55

eumpse

ut

ne contemnat

ille.

recte

mones,
hospes, uolo ego hanc percontari.

Sag. a terra ad caelum,

quidlubet.

Do.

iube

dum

ea huc accedat

ad me.
age,

Sag.

sane ac 605
ilU gere.
tu,

morem
percontare,

exquire

quiduis.

To.
Vi.

age

nunc

in
,

proelium
uide ut ingrediare auspicato.
60 curabo ut praedati pulchre

Uquidumst auspicium,
tace.

ad castra conuortamini. Do. age, ut rem

esse in nostram putas.

To. concede

istuc,

ego iUam adducam.

ille

A P

atque] et qui 594- ego ille doctus] (ne) leno [et] 595 hominem amicum adhibere 5980;/;, 597 d. suasu atque inpulsu meo 605 eam 600 abi {oin. sis) 604 percontiri sis istuc] 608 oin. 609 aniiqua forina^ hoc Redslob putras iam (si suam B)

593 reperant
(d)ortus gerat

A ^

P A

PERSA
6io 1 o. chodiim huc, uirgo. uide
sis

IV. iv

quid agas.

Vi. taceas,

curabo ut uoles.

To.

sequerc mc.

adduco hanc,

si

quid uis ex hac percontarier.

Do. enim uolo

(luoi crus iussit.

te adesse.

To. hau possum quin huic ope-

ram dem
quid
si

hospiti,
?

hic

non

uolt

me una

adesse

Sag. 65

immo
To. do
tibi

ego operam.

Do.

tibi

ibidem das,

modo. ubi tu tuom

i

amicum
615 Sag. exquire.

adiuuas.
:

To. heus tu,aduigila.

Vi. satis est dictum

quamquam
scio

ego serua sum,

ego otficium meum, ut (juae rogiter uera, ut accepi,

eloquar.

To. uirgo, hic

homo
si

probus

est.

Vi. credo.

To. non diu

seruies.

apud hunc
Vi. ita pol spero,

parentes facient officium suom.

70

Do. nolo ego

te mirari, si

nos ex te percontabimur
Vi. qur ego hic mirer,

620 aut patriam tuam aut parentes.

mi

homo?
seruitus

mea mi
flere.

interdixit

ne quid mirer

meum
!

malum.
ita

Do.

noli

To.

ah, di

istam perdant

catast et
callida.

ut sapiens habet c6r,

quam

dicit

quod opust
Lucridi

Do. quid
tibist?

75

To. nunc metuo ne peccet.

625 To.

Vi.

nomen nomen in

patria
fuit.

nomen atque omen

pauebam ne

quantiuis iam est preti.

quin tu
?

hanc emis
nimi'
peccaret.
expediuit.

Do.

si te

emam,

612 hu A 613 adesse 610 om. P, cf. GrayiClass. Rcv. 14, 24) 6i6 rogiter y? ?/^ wV/. ( tet ?V. rogitet 614 ego tibi P P 619 minari P 620 hic1 id P homomi^ 623 utsapiens] quod n. A 624 iens {post laciinam) P (nec dolens T, om. P^^) lucridei A nunc] nonte P 625 tam ait iam incert. A om. P

unaP

IV. iv

T.

MACCI PLAVTI
te.

mihi quoque Lucridem confido fore

To. tu

si

hanc

emeris,
80

numquam
Do.
nihil
ita

hercle

hunc mensem uortentem, credo,

hercle.

seruibit
tibi.

uelim

quidem

To.

optata

ut

eueniant
addito.

operam
adhuc peccauit etiam.
dixit, in

Do. ubi tu nata es

natast in

Vi. ut mihi 630

mater

cuUna, in angulo ad laeuam

fausta meretrix
:

manum.
cahdo
loco,

To. haec
85

erit tibi

ubi rerum omnium bonarum

tactus lenost
;

copiast saepissuma.

qui rogaret ubi nata esset diceret,

lepide

lusit.

Do.
sit,

at

ego patriam

te

rogo quae
?

sit tua.

635

Vi. quae mihi

nisi

haec ubi nunc sum

Do.

at

ego illam
fuit.

quaero quae
Vi.
90

omne ego pro nihilo esse duco quod fuit, quando fuit tamquam hominem, quando animam ecflauit, quid eum
quaeras qui
fuit ?
ita

To.

me

di

bene ament, sapienter

atque eo miseret tamen.

sed tamen, uirgo, quae patriast tua, age mi actutum expedi. 640 quando hic seruio, haec quid taces ? Vi. dico equidem patriast mea.
:

To. iam de istoc rogare omitte (non uides nolle eloqui?)Do. quid inducas. 95 ne suarum se miseriarum in memoriam
est?

captusne est pater

Vi.

non captus, sed quod habuit

[id]

perdidit.

627 fore te] forte eueniant (conueniant

(sepisse
qui
f.

A
PBC)P
te

opta ut 629 ut optata eueniant A 633 sepissime 632 cailido P

:

B)

P
635

634 tactus est leno

rogo] qu(ae)so 637 ducto P
;

Camcrarius

P
(seq.

rogarit

rogarat

an pro (ac) mequidem ? Cf. ad cf. Skutsch, Herm. 32, 94 (iv. i) 641 quando] [patriam] quandoquidem S2g) 642-56 pauca in verstttim iniiiis haec] hac (B^) vel has (B^PC^) P tt. l. 643 642 eloqui Cameraritis loqui P, scrvata A 644 id del. Bothe {A n. /.) attte quod inducat Donsa {A n. /.)

{ex 638)

quae sit") 639 eo] equidem

636

P Cpro

quidem

f ich.

trai.

Schoell

: ;

PERSA
645 To. haec
erit
:

IV. iv

Do. quis

fuit ?

bono genere nata nihil scit nisi uerum loqui. dic nomen. Vi. quid illum miserum memorem qui fuit?

nunc
Do.

et illum

Miserum
is

et

me Miseram aequom
Vi.

est

nominarier.

quoiusmodi

in

populo habitust?

nemo quisquam acceptior

100

serui liberique

650

amabant. To. hominem miserum praedicas, quom et ipsus prope perditust et beneuolentis perdidit. Do. emam, opinor. To. etiam 'opinor'? summo genere
esse arbitror

diuitias

tu

ex istac

facies.

Do.

ita

di

faxint

To. eme

modo.
Vi.

iam hoc

tibi

dico

actutum ecastor meu'

aps te redimet.

pater, ubi

me
?

105

sciet

ueniisse, ipse aderit et

me
Vi.

To. quid nunc

Do. quid
655 To. audin quid ait?

est ?

nam

etsi res

sunt fractae, amici

sunt tamen.

Do. ne
uin

sis

plora

Hbera

eris

actutum,

si

crebro cades.

mea

esse?

Vi.

dum quidem
libertatis?

ne nimi' diu tua sim,

uolo.

To.
age

satin ut

meminit

dabit haec

tibi

grandis iio
bolos.

si

quid

agis.

ego ad hunc redeo.

sequere.

redduco

hanc
dtyj

tibi.

Do. adulescens, uin uendere istanc

Sag. magi' lubet

quam

perdere.
ybr^. quoiusmodist probe Bothe. Ritschl, displicet n. l.) />ro 651 vel opino opino etiamne Mucller {A n. /.) 653 actutum Guietus: uenisse [iam] actutum P, A n. l 654 uenisse (ipse ade n. l. absentem P, abs te Bothe huc aderit hic 657 ne om. A ut vid. 659-70 paucissima in extremis versibus servata

648 quius^
.

(%\xo)mniemoratUssmg{A
*

n.l.)

habitus {A quibus prope

. .

n.

/.)

650 paene^

qum

(et)

A A
:

et

om.

660

vel

mage

IV. iv

T.
tu

MACCI PLAVTI
uerba confer
:

Do. tum

pauca

in

qui datur, tanti indica.

lit

Sag. faciam

ita ut te uelle uideo,

emas.

habe centum
minis.

"5 Do. nimiumst.

Sag. octoginta.

Do. nimiumst.

Sag.

num-

mus
quod nunc dicam.
Do. quid

abesse hinc non potest,

id est ergo ? eloquere

actutum
665
scelus,
abi,

atque indica.
Sag. tuo periclo sexaginta haec datur argenti minis.

Do. Toxile, quid ago

qui hanc

To. di deaeque te agitant

destinare.

irati,

non properes

Do. habeto.
fecisti lucri.
!

To.

argentum ecfer huc.

120

non edepol minis

Do.
*
*

trecentis carast.

(habeto). To. eu

praedatu's probe.

668*

Sag. heus

tu,

etiam pro uestimentis huc

decem accedant
minae.
sis,

Do. apscedent enim, non accedent.

quaerere ansam, infectum ut faciat?

To. tace

non

tu 670

illum uides

abin atque argentum

petis ?

125 *

atque ut dignust

perit.
?

671^

Do. heus

tu serua istum.

To. quin tu

is

intro

Do. abeo

atque argentum adfero.

ToxiLvs
To. Edepol

ViRGO
et

Sagaristio
Vi.
si

dedisti, uirgo,

operam adlaudabilem,
quid bonis
675
662 uideo Acidalius
:

probam
boni
fit,

et

sapientem

sobriam.

esse id et graue et gratum

solet.

661 qui uidearn P,

centis

Scioppms

quid P,

n.
:

l.

A
(cf.

n.

l.

centum Valla
:

tum A
A

trecentum

(^tre-

B)
l.

{A
q.

n.

hac P, A habeto {v. To. abi

. .

665 dabitur Bentley (t) centum Valla n. l. (pro -tei ?) 667 Pyladcs irati et P, 668* eu probe {om. priore versns parte) posi n. l. 667) e.xhihet P, habeto addidi {A n. l.) {cf. ad Trin. 11124^ 669 accedent PCD, huc reiractatoris essc credii Lco
668)
tibi

666

irati

u.

l.

671* om.

{propicr homoeotel.
et

?)

672

is

intro] in

{i.e.

intro is?)

675 idem

PERSA
To. audin
simulato
tu,

IV.

Persa? ubi argentum ab hoc acccperis,

cjuasi eas

prosum
S.\o.

in te

nauem. ad

S.vo.

nc doce.

To. per angiportum rusum

illac

me

recipito
est praedicas.

per hortum.

quod futurum
tc

680 To. at ne

cum

argento protinam permittas

domum,
esse uis ?
10

moneo,
To.

te.

S.ao.

quod
:

dignumst,

me dignum

tace, parce uoci

praeda progreditur foras.

DORDALVS

S.\GARISTIQ

TOXILVS

Vi-

Do. Probae hic argenti sunt sexaginta minae, duobus nummis minus est. Sag. quid ei nummi sciunt ? 685 Do. cruminam hanc emere aut facere uti remigret domum. S.\G. ne non sat esses leno^ id metuebas miser,
inpure, auare, ne crumillam amitteres
?

To.

sine,

quaeso.

quando

lenost, nihil

mirum

facit.
:

Do. lucro faciundo ego auspicaui

690
nil

in

hunc diem

mihi tam

paruist quin
sis.

me

id pigeat perdere.
nisi piget,

age, accipe

hoc

Sag. hunc in collum,

fiat.

impone.

Do. uero

Sag.

numquid ceterum
?

10

me
695

uoltis ?

To. quid tam properas

Sag.

ita

negotiumst

mandatae quae

sunt, uolo deferre epistulas

geminum autem fratrem seruire audiui hic meum, eum ego ut requiram atque uti redimam uolo.
|

To. atque edepol tu

me commonuisti

hau male.
siet.

15

uideor uidisse hic forma persimilem

tui,

eadem

statura.
tibi

Sag. quippe qui frater

700 Do. quid est

nomen ? To.

quod ad

te attinet.

682 uoce P 679 quo P 684 vcl minust 685 (huc) ut 6gr, 687 cruminam P (ut codd.) Mt(cllc>'(Rhcin. Mus. 54, 527) 692 age accipc -i B) hoc sis nunquid ceterum Hunc in coUum nisi 61" Do. fiat 692 imp. uero. piget impone uero fiat P ii. Bri.x 696 Tum P (T pro E) 697 (nunc) com. Herniann Quid Brix Quod cod. {yix Plau700 otu. P [proptcr homoeoarch.) tinuni) (sciscita) Lco 12 PLAVT. II

676 ab hoc ar^igentum {pro -cem vel -cci vel if. i. 10)
;
(

IV. vi

T.
attinet

MACCI PLAVTI
scire?

Do. quid
20

non

Sag. ausculta ergo, ut scias

Vaniloquidorus Virginesuendonides
Nugiepiloquides Argentumextenebronides
Tedigniloquides Nugides Palponides

Quodsemelarripides Numquameripides.

em

tibi

705

Do. eu hercle
25 Sag.
ita

nomen multimodis

scriptumst tuom.

sunt Persarum mores, longa nomina,

contortiplicata
uoltis ?

habemus.

numquid ceterum

Do.

uale.

Sag. et uos,

nam animus iam

in nauist

mihi.

To. cras
vii

ires potius,

hodie hic cenares.

Sag. uale.

710

Virgo DoRDALVs ToxiLvs Sagaristio Satvrio

To. Postquam
illic abiit,

dicere hic quiduis Ucet.

ne

hic tibi dies inluxit lucrificabilis

nam non
Do.
5
ille

emisti hanc,

uerum
scit

fecisti lucri.

quidem iam

quid negoti

gesserit,
.

qui mihi furtiuam

meo
abiit.

periclo uendidit,

715

argentum accepit,

qui ego nunc scio

an iam adseratur haec manu ? quo illum sequar ? To. credidi gratum fore in Persas ? nugas Do. immo equidem gratiam beneficium meum apud te.
!

10 tibi, Toxile,

mihi dare

Do.

attat

habeo nam te sensi sedulo bonam operam. To. tibin ego ? immo obHtus sum intus dudum edicere
;

720
sedulo.

quae uolui
Vi. pater

edicta.

adserua hanc.

To.
si

sakiast haec
?

quidem.
Vi. tem-

nunc

cessat.

To. quid

admoneam

pus
15

est.

To. heus, Saturio,

exi.

nunc

est illa occasio

725

argcn702 uirginis uendonident P 703 nugipiloquides P 704 -Nug. Palp.] numdesexpalponides tumexterebronides P/7<s /iro M) P(A P(iv. 4^: Nummosexpalponidcs /?;V5f/// 705 em] ea mcus P iam om. A 711 706 scriptum A 709 et] set A 721 sedulo] serui iWic {h\nc) Kiessling 712 lucrificabis .<4 (?/);-o serio) 722 dicere A


PERSA
inimicum
To. age,
ubi
ulcisci.

IV. vii

Sat. ecce me.

numquid moror

illuc

apscede procul e conspectu, tace

cum

lenone

me

uidebis conloqui,

tum turbam

facito.

Sag. dictum sapienti sat

est.

730 To. tunc, quando abiero

Sag. quintaces? scio quid

uclis. 20

DoRDALVS
I)o.
ita

ToxiLvs

viii

Transcidi loris omnis adueniens domi, mihi supellex squalet atque aedes meae. Jo. redis tu tandem ? Do. redeo. To. ne ego hodie

tibi

bona multa feci. Do. fateor, habeo gratiam. 735 To. num quippiam aliud me uis ? Do. ut bene sit tibi. To. pol istiic quidem omen iam ego usurpabo domi,

nam iam

inclinabo

me cum

liberta tua.

Satvrio
Sat. Nisi ego illunc

Virgo
hominem
Do.
est.

Dordalvs
perii.

ix

perdo,

atque optumc

eccuni ipsum ante aedes.

740 Sat. salue,
Vi.

Vi. salue multum,

ei
!

mi

pater. dedit.
perii
!

mea
hic

gnata.

Persa

me pessum

pater

meus

Do.

hem, quid?

pater?

oppido
quid ego
igitur cesso infelix lamentarier
?

minas sexaginta
te

Sat. ego pol te faciam, scelus,

ut lamenteris.

quoque etiam ipsum

Do. occidi

745 Sat. age ambula in

Sat. ilU

ius, leno.

Do. quid

me

in ius uocas ?

apud praetorem dicam. sed ego in ius uoco. Do. nonne antestaris? Sat. tuan ego caussa, carnufex, quoiquam mortali Hbero auris atteram, qui hic commercaris ciuis homines Hberos?
750 Do.
sine

10

dicam.

Sat.

nolo.

Do.

aiidi.

Sat.

surdus

sum.
727, 728
((/.

ambula.

(propter homoeoarch. ?) 734 730 oiit. 467, 468) habebo effeci Cas. 841) 736 {yix Pessa ei] et omniam 740 738 illum codd. in 741 deftcit persum) prontaittanduiit

bonamuita

{cf.

12*


IV. ix
sequere hac,
15

T.

MACCI PLAVTI
me
usque ad praetorem.

.scelesta feles uirginaria.

sequere hac,

mea

gnata,

Vi.
quor.

se-

ACTVS V
V.
i

ToxiLvs
To.
Hostibu'

Lemniselenis
uictis,

Sagaristio
re

ciuibu'

saluis,

placida,

pacibu'
perfectis,

bello exstincto, re

bene

gesta, integro exercitu et praesidiis,

quom bene
eas

nos,

luppiter, iuuisti, dique ahi

omnes caehpotentes,

755

uobis gratis habeo atque ago, quia probe

sum

ultus

meum
5

inimicum.
et parti-

nunc ob eam rem

ite foras

inter participes

diuidam praedam

cipabo.
:

hic uolo ante ostium et

ianuam
758*

meos

participes

bene accipere.
quae adsolent.

statuite hic lectulos, ponite hic

hic statui uolo

10

primum taquilamt,

759'"^

unde ego omnis hilaros, ludentis^ laetificantis faciam ut fiant. 760 quorum opera mihi faciUa factu facta haec sunt quae uolui
ecfieri.

nam

inprobus est

homo

qui beneficium scit accipere et red-

dere nescit.

Le. Toxile mi, qur ego sine

te

sum, qur tu
es ?

autem

sine

med
er-

To. agedum

751 sce]estc Lanibiincs

i

756 habeo grates PCD

^^3 vd\V

aquilam w/aliquam cod. utvid. (aquila mihi P^d^ aliquamihi, corr. aliquam B) 761 fort. aulam (aullam, perperani script. auilam) mi trai. Mueller h. m. facilia factu facta sunt cod. iseptenar.') 762 acc.] me cod. sumere P^d [^yix var. lect. in cod.) 763 autem tu P^^
759^^
:

PERSA
-go accede

V.
sis.

ad nie atque amplectere

Le. ego uero.

To.

oh, nil hoc niagi' dulcest.

765 sed, amabo, oculus meu', quin lectis nos actutum

commendamus ?

15

Le. omnia quae tu

766=^

uis,

ea cupio.
age, age, age ergo,
in

To. mutua fiunt a me.

tu Sagaristio,

accumbe
moror
:

summo.
20

cedo parem, quem pepigi. Sag. ego nil 767^ To. hocage, serost. temperi mihi istuc Sag. To. temperi. accumbe. hunc diem suauem

meum
769

date
tibi

natalem agitemus amoenum. aquam manibus, apponite mensam.

tu hic
eri'

770 do hanc

florentem florenti.

dictatrix nobis.

Le. age, puere,

77
1=^

ab

summo

septenis cyathis committe hos ludos.

25

moue manus,
772*

propera.
;

ccdo sane.
773

To. Paegnium, tarde cyathos mihi das bene mihi, bene uobis, bene meae amicae,
optatus hic mi

dies datus hodiest ab dis, quia te hcet

hberam med amplecti.

775
775^

To. bene omnibu' nobis. donat, ut amantem amanti poclum manu'tuae hoc mea To. accipe. Le. bene Le. cedo. decct.
Le. tua factum opera.
ei

776=^

qui inuidet mi et

ei

qui hoc gaudet.

DoRDALvs
PA
E G N
I

ToxiLvs
V

Sagaristio
I

LEMN

E LEN

Do. Qui sunt, qui erunt quique fuerunt quique

futuri sunt

posthac,
vel mage 765 764 ad me PCD nie (mea B) ad me co^. 766"^ age fcit. dcl. Ital. 768 quin Cmnemriiis quin [in] cod. ']6()^ ponite Giiietns, ciii manibns age, (age^ Miteller octonay.) 772-'- cyathos Ital. ciazas rod. apponite displicct 773 meae 775" mea Catiierarius Ital. mc cod. iit vid. {pro mee. e. meae")
. :
:

;'.

meae

cod.

q^^&^

gaud P^^

: !

V.

ii

T.

MACCI PLAVTI
facile,

solus ego

omnibus antideo

miserrumus hominum ut uiuam.

inluxit corruptor,

perii, interii

pessumus hic mi dies hodie

eieci,

779-8o

ita
5

me

Toxilu' perfabricauit itaque

meam rem

diuexauit.

uehiclum argenti miser

amisi,

neque quam ob rem

eieci,

habeo.

qui illum Persam atque omnis Persas atque etiam omnis

personas

male
quia

di

omnes perdant

ita

misero Toxilus haec mihi conciuit.

ei

fidem non habui argenti, eo mihi eas machinas 785 moHtust

quem
jo

pol ego ut

non

in

cruciatum atque in compedis cogam,

si

uiuani

siquidem huc

umquam

eru' redierit eiius,

quod spero

sed
?

quid ego aspicio

hoc uide, quae haec fabulast?

salueto,
et
tu,

pol hic

quidem potant. adgrediar. o bone uir,

bona

Uberta.

To. Dordalus hicquidemst. 789-90 Sag. quin iube adire.

To.

adi,

si

lubet.

Sag. agite, adplaudamus.

To. Dordale,
pedibus.

homo
locus hic tuos est, hic accumbe.

lepidissume, saluQ,

ferte

aquam

praeben tu puere ?
15

Do. ne

sis

me uno
tibi

digito attigeris,

ne

te

ad terram,

scelus,

adfligam.

Pa. at

ego hoc continuo cyatho oculum excutiam tuom.

?

Do. quid

ais,

crux, stimulorum tritor

quomodo me hodie
uorsauisti,

795

783 amisi del. Addahus 778 homonum cod. [vix antiqua formd) 792 789, 790 To.] Le. Ussing 788 hic quidem pol Miieller fer aquam pedibus, praeben, puere Gnictus {anap.) accuba (?) Leo vel Pa. pr. tu (sc. pedes) ? Do. pu. sane aquam p. displiceat 794 ego tibi /^

PERSA
ut

V.

ii

me

in tricas coniocisti,

quomodo de
si

Persa manu' mi
aditast ?

To. iurgium hinc auferas,

l)o. at,

sapias.

bona

liberta,

haec

sciuisti et

me

celauisti ?

I.e. 20

stultitiast,

quoi bene esse Hcet,

800
litibu'.

eum

praeuorti

posterius istaec te

magi' par agerest.

801'* Soi'^

Do. uritur cor mi.

To. da
iUi

cantharum, exstingue ignem,

si

25

cor uritur, caput ne ardescat.

Do. ludos
quin elude, ut
hui,

me

facitis, intellego.

To. uin cinaedum

805
soles,

nouom

tibi dari,

Paegnium ?
30

quando Hber
et

locust hic.

babae

basilice te intulisti et facete.

Pa. decet

me

facetum esse

hunc

inridere

lenonem
810

lubidost,

quando dignus

(es)t.
tibi.

To. perge ut coeperas.

Pa. hoc, leno,

Do.

perii

percuHt

me

prope.

Pa. em, serua rusum.

Do. delude, ut

lubet, erus

dum
?

hinc abest.

35

Pa. uiden ut tuis dictis pareo

sed quin tu meis contra item dictis seruis

atque hoc quod

815

tibi

suadeo

faci' ?

Do. quid

est id ?
te.

Pa. restim tu

tibi

cape crassam ac suspende

tibi

me attigas, ne malum magnum dem. Pa.

Do. caue
sis

hoc scipione

40

tu utere, te condono.

To. iam iam, Paegnium, da pausam.

Do. ego pol uos eradicabo.

Pa. at te

ille,

qui supra nos

habitat,

797 iurigium Skntsch (Philol. 59, 501), ut ea cod. 800 798 et Camerarins 801'* vel illic 81 r 810 probe Bothe 801 vel mage i sed cod. delube cod. (i. 10) 814 tibi om. 813 sed Ital. 817 tu utere T ut 815 te suspende Ritschl, tit tetrani. baah.fiat vid.. tu om. /"BC

796 additast

cod.

acatal.

dimctei- fiat

'

sed

cf.

V.

ij

T.
tibi

MACCI PLAVTI
faciet.

qui

male uolt maleque

non

hi dicunt,

uerum 820
ego.

45

To. age, circumfer mulsum, bibere da usque plenis cantharis.

lam diu factum

Do.

est,

postquam bibimus

nimi'

diu sicci

sumus.
di faciant ut id bibatis

quod uos numquam

saltem staticulum

transeat.

Sag. nequeo, leno, quin

tibi

oHm quem
Hegea

faciebat.

uide uero,

si

tibi

sati'

placet.

To.

me quoque
uolo

825

50 reddere

Diodorus quem

oHm

faciebat in lonia.

Do. malum ego uobis dabo,

iam ego
tibi, si

ni[si] abitis.

Sag. etiam muttis,

inpudens

me

inritassis,

Persam adducam denuo.

Persa
es,

Do. iam taceo hercle.

To.
tace,

ac tu

qui

me

usque
830

admutila[ui]sti ad cutem.
stulte
:

hic eius geminust frater.

Do. hicinest

To. ac geminissumus.
55

Do.

di

deaeque

et te et

geminum
at

fratrem excrucient

Sag.

qui te perdidit

nam

ego

nihil merui.

Do.

enim quod
Le.

ille

meruit, tibi id
opsit uolo.

To. agite

sultis,

hunc ludificemus.
est.

nisi

si

dignust,

non
et

opust.

me hau

par

To. credo eo quia non inconciHat,

quom
Le. at tamen non

te enVo.
|

tamen To.

caue ergo

sis

malo

et 835

sequere me.
60 te mihi dicto

audientem esse addecet, nam hercle apsque nie

821 bihere da] biberet P^d 829 iam taceo hercle sed. Leo vcl curtem (P^^) cod. 833 hunc sultis Guietus. nam eo credo stiltis, hunc lii. vi.x fcrcndnin 834 ei Ritschl at cod. inconciUaut fOf/., ^//o;^/ /(/inconciliauit interprctantur cod.: trai. Schoell 835 To. non attameu (nolo tamen Ussing), caue sis nialo orgu Boihe

custem {B)

PERSA
foret et

V.

ii

meo

praesidio, hic faceret te prostibilem propediem.

:

sed

ita

pars libertinorum est

nisi

patrono qui aduorsatust,

nec

sati'

liber sibi uidetur nec

sati' frugi

nec

sat honestus,

840 ni id ecfecit, ni ei

male

dixit, ni

grato ingratus repertust.

Le. pol bene facta tua

me

hortantur tuo ut imperio paream. 65

te

To. ego sum

*

tibi

patronus plane qui huic pro

Le.

argentum
dedi.
in loco

graphice hunc uolo

ludificari.

meo ego

sedulo cuiiwO.

Do. certo
845

iUi

homines mihi nescioquid mali consulunt,

quod
To. quid ais?
hicinest qui
S.\G.

faciant.

Sag. heus uos

est

hicin

Dordalus
fortis?
est
?

leno qui

hic
?

hberas uirgines mercatur

fuit

quondam
To.

Do. quae haec colapho me ei

!

res 70
icit.

malum

uobis dabo.

at tibi

nos dedimus dabimusque

!

Pa. Hcet

Do. ei etiam. iam diu saepe sunt expunctae.

intro,

natis peruelUt.

Do. loquere

tu etiam, frustum pueri?

Le. patrone mi,

850

amabo, ad cenam.

Do. mea Ignauia, tu nunc

Le. quiane
te

me

inrides ?
75

uoco, bene ut

tibi sit?

Do. nolo mihi bene Le. ne sit. esse.

agunt, quas turbas

To. quid igitur? sescenti

nummi quid

danunt

Do. male

disperii

sciunt referre probe inimico gratiam.

sati'

Sag.
855
837 cropediem

sumpsimu' suppHci iam.

Do.
cod.

fateor,

manus do

uobis.

840 id] ei Boihe 843 * graphice] pergraphice Spengel nunc {vel age) graphice hcus Ald. heu cod. quid cod. MiieUer 844 quod Ald. 846 hicin 5c//0'// hic si ne cod. 845 agis cod. corr. PCD colaphum cod. 848 col. ine LainbinHS 847 percelht Ussing displicet vel sunt) saep' sunt saepe Ritsc/tl, cui saepe sunt dius cod. iam supplici acunt cod. 854 Sag."^ lel To. 852 To.] vel Sag. nictritin) contra diuictcr u. d. cod. Botlte, ut integer 855 fiat
hice post spatium

P^c

V.
80

ii

T.

MACCI PLAVTI PERSA

dabis sub furcis.
855^
in

To.
Sag. abi intro

et post

crucem.

Do. an

me
*

hic

parum

exer-

citum hisce

habent

To. conuenisse
ualete.

te

Toxilum.

mei spectatores, bene

leno

periit.

Caterva.
plaudite.

856 exercitum Canierarius execitum lod. itt vid. pantio cod. {pro pantes glossa siglo w in P^ addita)
:

858 Caterva]

POENVLVS
ARGVMENTVM
Puer septuennis surripitur Carthagine. Osor mulierum emptum adoptat hunc senex Et facit heredem. eius cognatae duae mercatur Lycus, Nutrixque earum raptae. Vexatque amantem. at ille cum auro viUcum
Lenoni obtrudit,
Venit
ita

eum

furto aUigat.
fratris repperit

Hanno

Poenus, gnatum hunc

Suasque adgnoscit quas perdiderat

Per
m.
\hi

fiHas.

Iianc

fabidam totam praesto

cst

T
:

Ritscld

4 mevcaXnr Angeliits

2 mulierum i B, tinde mercatus co^. 6 itae fi

PERSONAE
Agorastocles Advlescens MiLPHio Servvs Adelphasivm rVELLAE .
")

T-.

Anterastilis

Lycvs Leno Antamoenides Miles Advocati

collybiscvs vllicvs Syncerastvs Servvs

Hanno Poenvs Giddenis Nvtrix

Pver Ancilla
SCAENA
Anterastilis]

CALYDONE
:

vel Anterastylis Antamoenides] Antamvnides K. Schmidt {Heriit. 37. 376) -monin V. V ///. et [ntni P^^) v. 1322 {pro -moen-) CoLLYBiscvs] vel -LVB- -LAB- P iii vv. 415, 558 {sctl cf. K. Schinidt
:

ibid.)

::

PROLOGVS
Achillem Aristarchi mihi commentari lubet
ind' niihi principium capiam, ex ea tragoedia
'

siletetjue et tacete

atque

animum

aduortite,

audire iubet uos imperator'

5

histricus,
5

bonoque

ut

animo sedeant

in subselliis

et qui essurientes et qui saturi uenerint

qui edistis, multo fecistis sapientius,

qui non

edistis, saturi fite

fabuhs

nam
lo

quoi paratumst quod edit, nostra gratia

est stultitia

nimia

sessum inpransum incedere.

lo

'exsurge, praeco, fac populo audientiam.'

iam dudum exspecto

exerce

si tuom officium scias uocem quam per uiuisque et coHs.

nam
15

nisi

clamabis, tacitum te obrepet fames.

age nunc reside,

dupHcem

ut

mercedem

ferds.

15

'bonum factum
sedeat,

tesset, edicta ut seruetis mea.'

in proscaenio

scortum exoletum ne quis

neu Hctor uerbum aut uirgae muttiant,

neu dissignator praeter os obambulet

20

neu sessum ducat,

dum

histrio in

scaena

siet.

20

diu qui domi otiosi dormierunt, decet

animo aequo nunc

serui

stent uel dormire temperent.

liberis ut sit locus,
;

ne opsideant,

uel aes pro capite dent

^5

si

id facere

non queunt,
25

domum
ne

abeant, uitent ancipiti infortunio,

et hic uarientur uirgis et loris

5 sedeant Ita/.

domi,

iiiter/jretaitiiir

'

cf.

ad Most. 468)

sedeate cod., quoci 11/ scdeatls 6 esurientes Ital. esuplentcs

: :
:

cod.

(PL pio RT)

:

Gcppcrt
crcdit

fort.
:

chies

Leo

vi.v

haecc

colis displiret iialcs te alis Lco 13 qua T 16 factumst Pv/rtrt^cj' iiitcrcidissc qiiaedavn quis] Ital. quod 17 24 queant Seyffert
:

PROL.
si

T.

MACCI PLAVTI
quom
eri

minu' curassint,
ut procurent

reueniant

domum.

nutrices pueros infantis minutulos

domi
3

ne

et ipsae sitiant et

neu quae spectatum adferat, pueri pereant fame

neue essurientes hic quasi haedi obuagiant. matronae

tacitae spectent, tacitae rideant,

canora hic uoce sua tinnire temperent,

domum
35

sermones fabulandi conferant,

ne

et hic uiris sint et

domi

molestiae.

35

quodque ne palma detur quoiquam

ad ludorum curatores attinet,

artifici iniuria

niue ambitionis caussa extrudantur foras,

40

quo deteriores anteponantur bonis. et hoc quoque etiam quod paene oblitus

fui

40

dum

ludi fiunt, in
facite

popinam, pedisequi,
;

inruptionem

nunc
|

dum

occasio

est,

nunc dum
45

scribiUtae

aestuant, occurrite,

haec imperata quae sunt pro imperio histrico, bonum hercle factum pro se quisque ut meminerit.

45

ad argumentum nunc uicissatim uolo remigrare, ut aeque mecum sitis gnarures.

eius

nunc
nisi

regiones, limites, confinia

:

determinabo
50

ei rei

ego sum factus

finitor.

sed

molestumst,
;

nomen
illos

dare uobis uolo

50

comoediai

sin odiost,

dicam tamen,
quibus est
;

siquidem Ucebit per

in

manu.

Kapxv^orw; uocatur haec comoedia latine Plautus Patruos Pultiphagonides.

' '

3 pertant cod. (T 27 reueniant Bo//ie ueniant cod. fiii. 3) 36 32 rediant corf. pro E) (jincic peritent T, pereant PCD) 44 quae imperata cod. ad om. B 43 (aestu) aestuant Goetz 47 ignarures cod. uf vid. tmi. Camcrarhts. rhvtlmio considens finitor factus sum Murcfus, scd cf. Ncttleship 49 eius codd. Nouil i i 50 nomen dare Ital. non mendare cod. {Journ. Phil. 24, 229) Geppert 53 post hunc versum lacunam signavit
:

POENVLVS
55

PROL.
55
:

nomen iam habetis. nunc rationes ceteras nam argumentum hoc hic censebitur accipite locus argumentost suom sibi proscaenium,
;

uos iuratores
60

estis.

quaeso, operam date.

Carthaginienses fratres patrueles duo

fuere

summo

genere

et

summis

ditiis

60

eorum

alter uiuit, alter est

emortuos.

propterea apud uos dico confidentius,

quia mi pollictor dixit qui sed

65
illi

eum

pollinxerat.

seni qui mortuost, (ei) filius

unicu' qui fuerat ab diuitiis a patre

65

puer septuennis surrupitur Carthagine,

sexennio priu' quidem

quam

moritur pater.

quoniam
70

periisse sibi uidet

gnatum unicum,
:

conicitur ipse in
facit illum

morbum

ex aegritudine

heredem fratrem patruelem suom, ipse abit ad Accheruntem sine uiatico. ili' qui surrupuit puerum Calydonem auehit, uendit eum domino hic diuiti quoidam seni, cupienti Hberorum, osori muHerum.
emit hospitalem
is

70

75

filium inprudens senex

filio

75

puerum illum eumque adoptat sibi pro eumque heredem fecit quom ipse obiit
is

dieni.

iUic

adulescens habitat in

illisce

aedibus.
:

reuortor rusus

80

siquid

denuo Carthaginem amandare uoltis aut curarier,

nisi

80

argentum

qui dederit, nugas egerit

uerum qui
sed
illi

dederit, magi' maiores [nugas] egerit.

|

patruo

huiius qui uiuit senex,

itiie/e suos sihist I?!fi:c/i/, /ort. rcc/e 63 pollector corf. abditiuiis ^ei)fi Acidcil-tts 6^ (ucrit cod. {corr. P^^i ^. abiit") corf Giiliclmius 71 habiit 74 mulierem 80 mandare Snraccniis. citi et quid am. cod 78 vel is illi

57 sihis cod..
iv/ illic

64

(^i'.

ct

siquid displicent

del.

Pyladcs
;iii,

83
p.

vi.v

P2 iiernm dcl. Scliocll vel mage n. hulus [Jrisyll.), potiiis huiusce fort. huius
:

(hominis)

51)

PROL.

T.

MACCI PLAVTI
filiae,

Carthaginiensi duae fuere

85

altera quinquennis, altera

quadrimula

85

cum

nutrice una periere a Magaribus.

eas qui surrupuit in

Anactorium deuehit,

uendit eas omnis, et nutricem et uirgines,

90

homini, si leno est homo, quantum hominum terra sustinet sacerrumo. uosmet nunc facite coniecturam ceterum quid id sit hominis quoi Lyco nomen siet.
praesenti argento
is

90

ex Anactorio, ubi prius habitauerat,

in

huc
95

Calydonem commigrauit hau

is

diu,

sui quaesti caussa.

in ilHs habitat aedibus.

95

earum

hic adulescens alteram ecflictim perit,

sibi

suam

cognatam, inprudens, neque

scit

quae

siet

neque eam umquam tetigit, ita eum leno macerat, neque quicquam cum ea fecit etiamnum stupri
10 3

neque duxit umquam, neque ille uoluit mittere quia amare cernit, tangere hominem uolt bolo. illam minorem in concubinatum sibi
uolt

100

emere miles quidam qui illam

deperit.

sed pater illarum Poenus, posquam eas perdidit,

105

mari te(rraque)
ubi

usquequaque

quaeritat.

105

quamque

in

urbem

est ingressus, ilico

omnis meretrices, ubi quisque habitant, inuenit

dat aurum, ducit noctem, rogitat postibi

und'
110

sit,

quoiatis, captane

an surrupta
fuerint.

sit,

quo genere gnata, qui parentes

iio

86 qiiom cod. [anliqua fornin") 85 altera (erat) qua Ritscld 89 praesens cod. praesenti codd. Nomi -y)-] praesenti (ibi) Miicllcr, cui
:

argento homini dispHcet corr. 94 commigrauit in Calydone cod. Pylades num Mcrula nun cod. 99 quom cod. {nntiqiia forma) loi uolt bolo Caiiierarins uDlibo'o cod. 99, 100 dainnat Giiicttts peperit cod. (P/ro Dl (I pro T) 103 deperit /inl. 104 illarum Ital. illi im iiitcrcedciite spaiio cod. posquam Ritsclil pes quam cod. eas Ital. meas cod. mari terraque eas Gcppert 105 marite cod. {qiti in v. 104 eas delet^ fort. (is) us. 106 (is) est Pylades corr. Ital. 109 quolatis captaneant cod.
|

'

POENVLVS
ita

PROL.
suas.

docto atque astu

filias (juaerit

omnis linguas scit, sed dissimulat sciens Poenus plane est. quid uerbis opust se scire is heri huc in portum naui uenit uespcri,
et is
:

115

pater harunc

ideni huic patruos adulescentulo cst

?
si

115

iamne hoc

tenetis

tenetis, ducite

caue dirrumpatis, (luaeso,

sinite transigi.

ehem, paene oblitus sum reHcuom dicere. iir qui adoptauit hunc sibi pro fiHo,
120
is illi

Poeno

huius patruo hospes

fuit.
filias

120

[is

hodie huc ueniet reperietque hic

et

hunc
ibo*

sui fralris fiUum, ut

quidem

didici ego.

ego

ornabor

uos aequo animo noscite.]

filias

hic qui hodie ueniet reperiet suas

125
et

hunc

sui fratris filium.

dehinc ceterum

125

ualete, adeste.

ibo, alius

nunc

fieri

uolo

quod

restat, restant alii

qui faciant palam.

ualete atque adiuuate ut uos seruet Salus.

ACTVS
Agorastocles
Ag. Saepe ego
130
res

Milphio
tibi

I. i

multas

mandaui, Milphio,

dubias, egenas, inopiosas consili,

quas tu sapienter, docte

mihi reddidisti
119 pro
patri cod. Platito
filio sibi cod.
|

et cordate et cate

opiparas opera tua.

:

{trisyll.).potius

120 vlx huius trai. Bothe nictn causa huiusce fort. huius (hominis) (iii, p. 51) patruo Ital. 121-3 retractaiori tribuo, altcruni exituni ^124-8) ipsi
:
:

aequos animos cod. corr. P^^) 123 ibi cod. (corr. Z)') aliqui cod. 132 127 alii qui Camerarius 124 huc Gcppert {ope) opera Lacliniann
:

PLAVT.

11

13

I. i

T.

MACCI PLAVTI
tibi

quibu' pro benefactis fateor deberi

et libertatem et

multas gratas
si

gratias.

Mi. scitumst, per tempus

obuiamst, uerbum uetus.

135

nam
10

tuae blanditiae mihi sunt,

quod

dici solet,

gerrae germanae, ai 8e KokXvpai Xvpai.

nunc mihi blandidicus

tris facile

es

heri in tergo

meo
140

corios contriuisti bubulos.

Ag. amans per

ignoscere id te mi
et
15

amorem si quid feci[t], Milphio, aequom est. Mi. hau uidi magis.
sine te uerberem,
:

nunc ego amore pereo.

fecisti,

item ut tu mihi

ob nuUam noxiam

postid locorum tu mihi amanti ignoscito.

Ag.
Mi.
20

si tibi

lubido est aut uoluptati, sino

;

145

suspende, uinci, uerbera

si

auctor sum, sino.

auctoritatem postea defugeris,

sies,

ubi dissolutus tu

ego pendeam.
facere, praesertim tibi ?

Ag. egone
quin

istuc

ausim
te,

si feriri

uideo

extemplo

dolet.

150
mihi.

Mi. mihi quidem hercle.

sed quid nunc
25

Ag.

immo

Mi. istuc

mauelim.
tibi uis ?

Ag. qur ego apud

te

mentiar

amo
Ag.

inmodeste.
at

Mi. meae istuc scapulae sentiunt.

ego hanc uicinam dico Adelphasium meam,

155

lenonis huiius meretricem maiusculam.

Mi. iam pridem equidem istuc ex te audiui.

cupidine
30
illius

Ag.

dif-

feror
eiius.

sed lenone istoc Lyco,

lutulentius.

domino, non lutumst

Plautus 134 grates cod., sed cf. C. G. L. v. 176, 20 'grata gratia 140 Ag. amans Weise adamans 137 ai] aai Leo cod. pro Ad{gorastoc\es) {ifnmtif. scaenae) amans) feci I/al. 142 et] em Ussiiig et ego nunc pereo amore Ritsclil 144 locorum post Pylades e.v aitf. codd." locarum cod. 147 postea Ifal. era cod. 152 ergo cod. [corr. PBC) 155 maiusculam Ifal.
.
.
.

dixit'

'

malusculum

cod.

POENVLVS
Mi. uin tu
illi

I. i

nequam dare nunc

Ao. cupio.

Mi.
dato.

em me
i6o

Ao. abi dierectus.

uin dare

Mi. dic mihi uero serio

illi

malum

Ao. cupio.

Mi.

em eundem me dato

utrumque faxo habebit,

Ag. iocare.

et

nequam

et

malum.
.^5

Mi. uin tu illam hodie sine dispendio

?

tuo tuam libertam facere

165

Ao. cupio, Milphio.

sunt
tibi

Mi. ego faciam ut

trecenti

facias.
?

intus aurei

nummi

PhiUppi

Mi.

.sati'

sunt trecenti.
tibi

Ao. sescenti quoque. Ao. quid eis facturu's ? Mi.

tota familia
id facturu's
?
;

tace.

totum lenonem
tuo'

cum

dabo hodie dono.

170

Ao. qui

Mi. iam

scies.

CoUybiscus nunc

in urbest uilicus

cum

hic non nouit leno.

satin intellegis ?

Ao. intellego hercle, sed quo euadas nescio. Mi. at ego iam faxo 45 Mi. non scis ? Ao. non hercle.
scies.
ei

dabitur aurum, ut ad lenonem deferat

:

175

dicatque se peregrinum esse ex alio oppido

se

amare

uelle atque opsequi

animo suo
sit

locum
ubi

sibi uelle liberuni

praeberier

nequam

faciat clam,

ne quis

arbiter.
:

50

leno ad se accipiet auri cupidus

180
celabit

ilico

hominem

et

aurum.

Ao. consilium

placet.

Mi. rogato seruos ueneritne ad eum tuos. iir me censebit quaeri: continuo tibi
negabit.

quid tu dubitas quin extempulo

?

55

dupli tibi, auri et hominis, fur leno siet

159

em me

dato

Ital.

cn mendato cod.

(vii.

4)

163 dispendio
:

damno (damno ct /^bc) dispendio cod. (iv. i ?j dtiphciiii Tuo tuam eriitint aln Tuam ct dispendio lcctiouein damno tuo 169 168 quom cod. {antiqiia fornid) 166 philippii cod. ipro -pei V)
Gniteriis:
| |

qui id Gnietiis

quid cod. 176 obsequi (hic) Mitelkr

:

173

etcod. 174 ei Ital. vi.v hercule 184 duplici {corr. ^.v duph ?) cod. 13*
:

I. i

T.

MACCI PLAVTI
habet
:

neque
ita

id

unde

ecficiat

ubi in ius uenerit,

tibi.

185

addicet praetor familiam totam

decipiemus fouea lenonem Lycum.

Mi.

60

Ag. placetconsilium.
magis hoc tum

immo
:

etiam, ubi expoliuero,

rudest.

demum

dices

nunc etiam
nisi

Ag. ego in aedem Veneris eo,

Aphrodisia hodie sunt.

quid

uis,

Milphio.

190

Mi.

scio.

Ag. oculos uolo

meos
65

delectare munditiis meretriciis.

Mi. hoc primum agamus quod consilium cepimus.

abeamus intro, ut Collybiscum uilicum hanc perdoceamus ut ferat fallaciam. Ag. quamquam Cupido in corde uorsatur, tamen
tibi

195

auscultabo.

Mi.

faciam ut facto gaudeas.

70

macula huic homini in pectore, sine damno magno quae elui ne utiquam potest.
inest amoris

itaque hic scelestus est

homo

leno Lycus,

200

quoi iam infortuni intenta ballistast probe^

quam ego hau multo

75

post mittam e ballistario.

sed Adelphasium eccam e\it atque Anterastilis.

haec

est prior

quae

meum erum dementem

i

facit.

sed euocabo.
si

heus,

foras, Agorastocles,

205

uis uidere

ludos iucundissumos.
tumultist,

Ag. quid
80
si

istiic

Milphio? Mi.
tibi di

em amores
!

tuos,

uis .spectare.

Ag. o multa

dent bona,

quom hoc mi
ii

optulisti

tam lepidum spectaculum

Ancilla Anterastilis Adelphasivm Agorastocles MiLPHio

Ade. Negoti sibi qui uolet uim parare, nauem et muUerem, haec duo comparato. nam nullae magis res duae plus negoti
habent, forte
si

210

occeperis exornare,
ciiie-x.it (fisp/irrf

203 exit eccam Caiueranits.

Pylades, Speiigel

211 (sibi) diio

POENVLVS
neque
215
ne(iue

1.

ii

umquam
is

sat istae

duae

res ornantur

ulla

ornandi

satis salietas est.

atque haec, ut loquor, nunc

domo

docta dico.
est,

nam

nos usque ab aurora ad hoc quod diei

inluxit,

[postquam aurora
ex industria

numquam concessa[ui]mus], ambae numquam concessamus

;

10

220

lauari aut fricari aut tergeri aut ornari,

poliri, expoliri, pingi, fingi

et

una

binae singulis quae datae nobis ancillae,

eae nos lauando, eluendo operam dederunt,

aggerundaque aqua sunt

225

uiri

duo
in

defessi.
est.

15

apage

sis,

negoti

quantum

muliere una
uni

sed uero duae, sat scio,

maxumo

poplo quoilubet plus satis dare potis sunt,

quae noctes diesque omni

230'

in aetate

semper
20
est.

ornantur, lauantur, tergentur, poliuntur.

postremo modus muliebris nullus

neque
23
1=^

umquam

lauando

et fricando

scimus facere neniam.

nam quae

lauta est nisi perculta est,

meo quidem animo

quasi inluta
est.

Ante. miro[r] equidem, soror, quae tam callida et docta sis et

235

te istaec sic fabulari

25

faceta.
-

nam

(;[uom sedulo

munditer nos habemus,

:

214 sat istac Reis, Hcniiann 216 domo Goeller: modo cod.
inl.

satis
.

hae 218
:

cod.

(satls vix /crcnciinu)

vcrsttni

pamni

elegaittctn

rctyactaiori tribntint edd. post Acidalittnt

conservanda

(v. 4)
i\\.

vcrsit bacchiaco displicct

\\o% etc.

: {pcr synaphiain) daque aq. Spenge/Av.^). ttt versiisbacchiacttsjiat{nain aggerundaque ;'/.v fcrcndttnt) vix aquaque aggerunda citiit uiri) 231 neque umquam] numquam Bothe iii fincv. 230) fort. quae (;'. 230 Necumquam, ttt v.
: :
;

pars postquam au. 222 d. ancillae nobis Bothe, itant datac iii vi.\: ancil- |-lae cac i sunt a. n. Reiz 223 eae Pylades ea cod. 224 gerunfort. prior
:

2,2,0 iiitcgcr

tetraincterfiat

231''
i.c.

cod.
displicct

232 qua clauata cod. 233 miro

neniam Grtiteriis: nniam w/ eniam quae lauata") '\n\\iia. Caincrarins

nain soror in
vcisti

inlusta cod.

Gcppcii,

bacchiaco

I. ii

T.

MACCI PLAVTI

uix aegreque amatorculos inuenimus.

30

Ade. ita est. uerum hoc unum tamen cogitato modus omnibus rebus, soror, optumum est habitu. nimia omnia nimium exhibent negoti hominibus ex se.
:

Ante.

soror, cogita,
si

amabo, item nos perhiberi

autumantur,
:

240

quam
sine
35
nisi

salsa muriatica esse

omni lepore

et sine suauitate
et

multa aqua usque

diu macerantur,

olent, salsa sunt, tangere ut

non

uelis.

item nos sumus,

eiius seminis mulieres sunt,

245

245*

insulsae

admodum

atque inuenustae

40
scit

sine munditia et sumptu.

Mi. coqua

est

haec quidem, Agorastocles, ut ego opinor:

muriatica ut maceret.
soror, parce,

Ag. quid molestu's

:

Ade.

amabo

sat est istuc

aUos
sed hoc nunc

250

dicere nobis, ne nosmet in nostra etiam uitia loquamur.

45

Ante. quiesco.

Ade. ergo amo

te.

responde mihi
sunt hic omnia

252*

quae ad deum pacem oportet adesse?

Ante. omnia

ac-

curaui.

Ag. diem pulchrum et celebrem et uenustatis plenum, dignum Veneri pol. quoi sunt Aphrodi.sia hodie.
50

255

Mi. ecquid gratiae,

quom huc

foras te euocaui ?

iam
cado

num me

decet hic donari

nil

uini ueteris ? dic dari.

respondes

238 vix optumumst 236 uix aegreque] ut aegrecoci/f. Noiiii 510 modust o. r. soror optumum h. Speiigcl -must) h. {aiia/>. co/oiij 246 ibacc/i. tetram.) 239 negoti Heyiiiaiiii negotium co(/. inuenustate (onustae) Schocl/. inuenustae Meyida inuenustate coc/. ittintegertetmin.fiat: / ad(modum)que inuenustae ir/ (inuenuste) inuenustae 248 vet opino 250 amabo Ila/. amalo coc/. eloquamur (de/. in) Heniiann 251 etiam uitiam cod. 254
i^?
:
:
: :

omnia

otn.

Hennann,

Botlie,

257 gratiaest Rits lit 259 dare Dousa, fort.

iit baccli. tetrain. fiat 256 iW Venere 258 hic scripsi huic tit vid. cod. [pm. P^^) recte, nani darT in vcrsu baccliiaco disp/icct
:

POENVLVS
260 lingua huic excidit, ut ego opinor.

I. ii

quid

hic,

maluni, astans opstipuisti

Ag. sine amem, ne

opturba ac
tace.

Mi. taceo.

Ag.

si

tacuisses,

iam

istuc 'taceo'

non gnatum
foret

55

Ante. eamus, mea

soror.

Ade. eho amabo, quid

properas
?

quia erus nos apud

aedem Veneris mantat.

an

illo nunc Ante. rogas ? Ade. maneat

pol.

mane.

265 turba cst

nunc apud aram.

tc ibi uis inter istas uorsarier

prosedas, pistorum amicas, reginas alicarias,

miseras schoeno deHbutas seruiHcolas sordidas,

60

quae
(juas

tibi

olant stabuhmi statumque, sellam ct sessibulum

merum,
adeo hau quisquam

umquam

Hber

tetigit

neque duxit

domum,
270 seruolorum sordidulorum scorta diobolaria
?

Mi.

in

malam crucem
?

tun audes etiam seruos spernere,

sit,

propudium

quasi bella

quasi eampse reges ductitent,

65

monstrum muHeris,

tantiUa tanta uerba funditat,

quoius ego nebulai cyatho septem noctes non emam.

275 Ag. di inmortales omnipotentes, quid est

apud uos pulchrius

quid habetis qui mage inmortaHs uos credam esse

qui haec tanta ocuHs bona concipio

quam ego
siem
est 70
:

nam Venus non

ut

Venus
hanc equidem Venerem uenerabor
Milphio, heus, Milphio, ubi es

me

amet posthac
propitia.
te

Mi. assum apud

eccum.
uolo.

Ag.

at

ego eHxus
:

sis

261 opstipuisti Caincrantts opstitiiisti cod. 260 vd opino 266 264 mantet pol Ritsclil ac tace Canierayiiis actate cod. 267 seruulicolas Gnt/cms, reginas (T') vcl reliquias (Pbc^ cod. 270 duoboscd cf. Skiitsch (Jali)b. Class. Pliilol. sitppl. 27, 103^
:

laria cod.

hac) cod.

(iv. 3)

278 posthac Cniiterariits [ac] (at PBC) posthac (pos 279 Milphio alt. del. Botlic
:

i. ii

T.

:macci plavti
Ag. dc tequidcm haec zEo
didici omnia.

Mi. eniiu ucro,

cre, facis delicias.

Mi. ctiamnc ut anies eam

deos quoque edepol

quam numquam
et

tetigeris ?

Ag.

nihil id
75
et

quidemst
manus.

amo

metuo, quibu' tamen apstineo

Ante. cu ecastor

quoni ornatum aspicio nostrum ambarum,

paenitet

80

Ade. immo uero sane commode nam pro erili et nostro quaestu sati' bene ornatae sumus. non enim potis est quaestus fieri, ni sumptus sequitur, scio, et tamen quaestus non consistet, si eum sumptus superat,
exornatae ut simus.
;

285

soror.

eo illud satiust

'

satis

'

quod

satis est

habitu

(hoc) plus

quam

sat est.

Ag.

ita

me

nam

illa

di ament, ut illa me amet maUm quam di, Milphio. muHer lapidem sihcem subigere ut se amet potest. 290

Mi. pol idquidem hau mentire,

nam
cum

tu

es

lapide

siUce

stultior

85 qui

hanc ames.

Ag.

at uide sis,

illac

numquarn limaui
caput.

Mi. curram

igitur

aUquo ad piscinam aut ad lacum,

Mi. ego dicam
ut ilU et tibi

Umum
petam.

Ag. quid eo opust?

Umem
caput.

Ag.

in

malam rem
ere,

Mi.

ibi

sum equidem.
Ag. at
ludo
:

Mi. taceo.

Ag. perdis. 295 perpetuo uolo.

facis.

Mi. enim uero,

:

meo me

lacessis

et

deUcias

282 hoc Scyffert nt vid. {pro idic? cf. 29O 281 id Bof/ie illic 286 potis acceditA [ego] tamen 285 erili et] erilicet potest q. est q.] pote q. testattir Charisiiis 223, sed enim vi.x ferenditm iit vid. {proptcr fieri quaestus {v. 287) otii. {pro potis est ?) n. 1. 288 habitu hoc scripsi habitus P, forf. hoc Iiomocotel.) (quam iilud quod) RitscJil 291 id quidem] autem (h*' au) equidem-<4 (?/)ra icq.) 292 quom i. P anliijita foriiia) 294 opus (?in') limen vcl illic sit ii. 295 i in] in 7, 2)

P
.

P A

'

perg(is)

POENVLVS
AxTE.
erit
sati'

I.

U
90

nunc lepide ornatam credo,

si

soror, te tibi uiderier

ibi tibi

sed ubi exempla conferentur meretricum aliarum,

cordolium

quam ornatam

melius forte aspexeris.

innatast

300 Ade. inuidia in

me numquam

neque

malitia,

mea
:

soror.

ornatam quam auro multo mauolo aurum, id fortuna inuenitur, natura ingenium bonum. bonam ego quam beatam me esse nimio dici mauolo.

bono med

esse ingenio

95

meretricem pudorem gerere magi' decet

305 magi'que id meretricem, pudorem

quam purpuram quam aurum gerere, con:

decet.

pulchrum ornatum turpes mores peius caeno conlinunt, lepidi mores turpem ornatum facile factis comprobant. Ag. eho tu, uin tu facinus facere lepidum et festiuom ? Mi.
uolo.

ico

Ao. potesne mi auscultare

310 Mi.

Mi. possum.

Ac;. abi

domum
te.

ac suspende

quamobrem?
tibi

Ao. quia iam

numquam
modo

audibis uerba
tot

tam

suauia.
te.

quid

opust

ui.xisse ?

ausculta mihi

ac suspende

Mi. siquidem tu es

mecum
tu,

futurus pro

uua passa

pensilis.

105

Ag.

at

ego

amo
tu
?

hanc.

Mi. at ego esse et bibere.

Ade. eho
?

quid

ais ?

Ante. quid rogas

dent mihi

Ade. uiden
315

pleni oculi

sorderum qui

erant, 'iam splen?

Ante. immo etiam

in

medio oculo pauUum

sordet.
sis

cedo

dexteram.

^oi velmcjla 300 innatast] gnataest.(4i 302 id] in P 303 ct 304 post 305 in 305 magisque id (?) A) retractatoris csse possiint 304 vil roage 306 c/. Mosl. Leo magisquc A magis quid -it P pro ei ? 312^5 311 ac] et ../ turpest ./ 310 quia] qui P 291 pcnsili codd. Nonii 314 tu cocfd. Nonii 313 amabo A sorderunt P ple(lli; A./ort. rccte 315 <Ade.) ccdo Ital. si A detcram Scaliger, scd nncillaui aUoqiii Antcrastilis vidctiir

298 conferuntur

cod.)

ingenio esse
:

'

I.

ii

T.

MACCI PLAVTI
manibus
tractes aut teras ?

Ag. ut quidem tu
iio

hiiius oculos inlutis

Ante. nimia nos socordia hodie

lenuit.

Ade. qua de

re,
?

opsecro

Ante. quia non iam dudum ante lucem ad aedem Veneris

uenimus,

primae ut inferremus ignem

in

aram.

Ade. aha

non

factost

opus

quae habent nocturna

priu'

ora,

noctu sacruficatum

ire

occupant. 320

115 sacruficare
ita

quam Venus expergiscatur, priu' deproperant sedulo nam uigilante Venere si ueniant eae^ sunt turpes, credo ecastor Venerem ipsam e fano fugent.
;

Ag. Milphio.

Mi. edepol

Milphionem miserum quid nunc uis tibi ?

!
!

Ag. opsecro hercle, ut mulsa loquitur

Mi.

nil nisi later-

325

culos,

sesumam papaueremque,
120

triticum et frictas nuces.

Ag. ecquid amare uideor?

Ag.

Mi.

damnum, quod Mercurius

amare
nullum

namque edepol

lucrum

minime amat. amatorem

addecet.

Ante. eamus, mea germana. Ade. age

Mi. eunt hae.

sis,

ut lubet.

Ante.

Ag. quid

si

Ade. sequor. adeamus ? Mi. adeas. Ag. 330 primum prima salua sis,
sequere hac.
in pretio
;

et

secunda tu insecundo salue

tertia et

125 sahie extra pretium.

Anc. tum pol ego

in

oleum

et

operam
perdidi.

Ag. quo agis

Ade. egone
eo

aedem
ut

Veneris.

Ag. quid
propitiem.
ae

Ade.

Venerem

319 primae] prima cum P {] pro primum, signem /^ factust .-^ i. c. primum coyr. primae) 320 experiscatur P occupans P 328 nam quidem edep. Botlie 321 tuins. {dcl. alt. \Vi) Studcnnind tu secundo (ullum) am. Biix 331 Camcrariiis {cf. Amer. /'ourn. Piiil. 21, 37) 333 q. te a. P (i- 9)
3t6
ut tu

quidem

POENVLVS
Ag. eho, an
335 quid tu ais
iraia est
?

T.

ii

Ade. propitia herclc

niihi molestu'.s,

est.
illa

Ai..

ucl

ego pro
?

spondeo.

Ade. quid
amabo.

opsecro? Ac. aha,

tam
Ade.
mitte,

saeuiter

Ag. quid festinas? turba nunc illi est. Ade. scio.

130 sunt ilU ahae quas spectare ego et me spectari uolo. Ag. qui lubet spectare turpis, pulchram spectandam dare ? Ade. quia apud aedem Veneris hodie est mercatus meretricius
:

340 eo conucniunt mercatores, ibi ego me ostendi uolo. Ag. inuendibili merci oportet ultro emptorem adducere

proba mers

facile

emptorem

reperit,

tam

etsi

in

apstruso 135
sitast.

quid ais tu ? quando iUi apud me mccum palpas ct Ade. quo die Orcus Accherunte mortuos amiserit.
345 Ag. sunt mihi intus nescioquot

lalas ?

nummi

aurei lymphatici.

Ade. deferto ad me, faxo actutum

Mi. beUula hercle
1

constiterit

lymphaticum.
I

dierecte in

maxumam malam crucem

nimbata
et

140

quam magis

aspecto,

tam magis

est

nugae merae.
amiculum.

Ade. segrega sermonem.

350 Ade. pura sum, comperce

taedet.

Ao. age, sustoUe hoc

attrcclare, Agorastocles.

amabo me
Ade.
? si

Ag. quid agam nunc?

Ag. quid ego nunc
te

sapias,

curam hanc facere compendi potest.

Mi. ecce 145
!

curem

quid

ais,

Milphio?

odium meum
(juid

me

uis

Ag. qur mi haec

irata est ?

Mi. qur haec

irata est tibi ?

qur ego id curem

namque

istaec magi'

meast curatio

etsi]

342 tani 340 ego ow;. ^ 334 Ade. s;/5/><W/(;;/ (r/. Gt'//(/(i- 11,6) in occulto sitast A 343 tarem est et si P pro tamenetsi ?) lallas ^l 344 ab a. P amiaerisF mec.caput etcorpuscopulasP <Ag.> {antiqna forma') laurei A 347 ei A 345 intus oni. A ais] 352 non Aadaliiis Jtal. 351 potes Ifal. forl \ioie vel mage agas P 354 vcl nam quae nam qui Ritsilil
'


I. ii

T.

MACCI PLAVTI
tam tranquillam 355
facis

Ag. iam hercle

tu periisti, nisi illam mihi

quam mare

olimst

quom

ibi

alcedo pullos educit suos.

150 Mi. quid faciam ?

Ag. exora, blandire, expalpa.

Mi.

fa-

ciam sedulo.
sed
u':de sis

ne tu oratorem hunc pugnis pectas postea.

Ag. non faciam.

Ade. non aequos

in

me

es,

sed morare

et

male

facis.

bene promittis multa ex multis

liberare iurauisti
155

omnia incassum cadunt.

:

360

me hau

semel sed centiens

dum
neque
i,

te

exspecto, neque ego

usquam aliam mihi paraui

copiam
ita

istuc

usquam apparet

nunc seruio
!

nihilo minus.
ais,

soror.

apscede tu a me.
uoluptas,

Ag.

perii

ecquid

Milphio

Mi.

mea

mea

delicia,

meus
160

ocellus,

meum

mel,

meum meum

labellum,
cor,

mea uita, mea amoenitas, mea salus, meum sauium,

colustra,

365

mea

meu' molliculus
caseus
discrucior miser,
rapi.

Ag. mene ego

nisi

illaec patiar

praesente dici

ego illum iubeo quadrigis cursim ad carnuficem

Mi. noH, amabo, suscensere ero ego faxo,

si

meo

caussa mea.

370

non

irata's,

ninnium pro
tibi

te dabit

165 ac te faciet ut sies ciuis Attica atque libera.

quin adire
si

sini' ?

quin

qui bene uolunt, bene uis item

erit

ante quid mentitust, nunciam dehinc

uerax

tibi.

sine te exorem, sine

355
peristis

prehendam

auriculis, sine

dem

sauium. 375

356 alcedo tcstatur Prisciaiius i. 206 (cf. seducit P {v. 1) 357 exblandire palpa. A /ort. recte 358 postea] omiiia .-/ 362 sedentiens (-tlens ? P /'/ '/rf. 361 iiira uis te P (/)ra -tei ?) ego oin. P 365 mea delicia tcstatur Gcllius 19, 364 agis P meae deiiciae codit. 366 oculus A 8, 6 {uiide Nonius 100) 368 ego praesentTe^ patiar illaec^ (?/>;-o pr. pa. e. i.) 371 iratapt ^4 372 Atque codd. 373 quin adire sinis Adelphasio {iit vid.) dat A quin adiri T iit vid.) vcl qui in adire {P^^ ut {pro q. abire s. ?) vid.) P 374 quidem entitus sit P (\ pro quid ementitust', vi.v nunc iam {cf. ad Epid. 135) 375, 376 invcrso ordiiie P ipriits ii. 6) oinisso V. 375 propter hoinoeoarclt. 375 auris A
Fyonto, p. 22^ N.) Goctz ct Loewe
:

alcyo codd.

POENVLVS
Ade. apscede hinc
sis,

I. ii

sycophanta par ero.

Mi.

at scin

quo
?

modo
iam hercle ego faciam ploratillum,
atque hic ne
ni-si

te facio

propitiam,

170

me
:

uerberetiUum

faciat, nisi te propitio,

male formido
380

noui ego huiius mores morosi malos.

quam ob rem amabo, mea uoluptas, sine te hoc exorarier. Ac. non ego homo trioboli sum, nisi ego ilh' mastigiae
exturbo oculos atque dentes.

em

mel,

em

cor,

em
:

labellum,

em em

uoluptatem
salutem,

tibi
!

175

em sauium

Mi. impias,

ere, te

oratorem uerberas. Ag. iam istoc magis

et

385 etiam ocellum

addam

labelkim, linguam.

Mi. ecquid
facies

modi

? ?

Ag. sicine ego

te orares iussi ?

Mi. quo

modo

ergo orem

Ag. rogas
sic

enim

diceres, sceleste

huiius uoluptas, te opsecro,

iSo

huius mel, huius cor, huius labellum, huiius Ungua, huiius

sauium,
huius dehcia, huiius salus amoena, huiius festiuitas
390 huiiu' colustra, huiius dulciculus caseus, mastigia,
390" huiius cor, huiius studium, huiius sauium, mastigia
:

omnia

illa,

quae dicebas tua

te,

esse, ea

memorares mea.
et

18,:;

Mi. opsecro hercle

huiius amica

uoluptas huiius atque odiuni meuni,

mammeata, mea inimica

sis aut, si id fieri

maleuola,
fel

oculus huiius, Hppitudo mea, mel huiius,

395 ut tu huic irata ne

meum,
190

non

potest^

capias restim ac te suspendas

cum

ero et uostra familia.

nam

mihi iam uideo propter te uictitandum sorbilo,

itaque iam quasi ostreatum tergum ulceribus gestito

propiciam facio P 377 plorantem illum P 378 me neP: in me (?i Lco 380 amabo ont. 379 morosi] moros A te hoc Geppert: te hoc y^ 386 orare^(i.9) 385 [et] li. P iussit A ego A deliciae A. corr. Merccriis 389 vel huiiu' del. {e.vv. 365") colustra P e.vv. 390' 390* 390 out. A^ c/.ac/v.sq.) stipra sauium masfigia scnpsif dulcicuUis caseus A392 eius A 396 quom P niitiqnaforiita)

ne

I.

ii

T.

MACCI PLAVTI
(Ade.) amabo,

propter

amorem uostrum.

men

prohibere
postulas

ne
195

te

uerberet magi'

quam ne mendax me aduorsum

siet ?

400

Ante.
nobeis

aliquid huic responde,

amabo, commode, ne incom-

modus
sit.

nam

detinet nos de nostro negotio.

tibi

Ade. uerum.

etiam

hanc amittam noxiam unam, Agorastocles.

?

non sum

irata.

Ag. non es

Ade. non sum. Ag. da

ut

ergo,

credam, sauium.

Ade. mox dabo, quom ab

200

re diuina rediero.

Ag.

ergo 405

strenue.

Ade. sequere me,

soror.

Ag. atque audin

Ade. etiam.

Ag. Veneri dicito

multum meisuerbeis

salutem.

Ade. dicam.
audi.
facito.

Ag. atque hoc

Ade. quid
?
tibi.

est ?

Ag. paucis uerbis rem diuinam

respexit.

atque audin

respice.

idem edepol Venerem credo facturam

111

Agorastocles

Milphio
?

Ag. Quid nunc mi es auctor, Milphio

atque auctionem facias
tibi

Mi. ut

me

uer- 410

beres
:

nam inpunissume

quidem hercle uendere hasce aedis Hcet. Ag. quid iam ? Mi. maiorem partem in ore habitas meo. Mi. quid nunc ueis tibi? Ag. supersede istis uerbis.
Ag. trecentos Philippos Collybisco uiUco
dedi dddum, priu'
415

quam me

euocauisti foras.

nunc opsecro te, Milphio, hanc per dexteram perque hanc sororem laeuam perque oculos tuos perq' meos amores perque Adelphasium meam perque tuam leibertatem Mi. em nunc nihil opsecras.

420

401 incommodis 400 vel mage 410 auctor es A 409 pol P 416 dum A 414 ueis nunc A

407 multa P 413 parte minore

audin Rifscld
h.

meaP(i.

6)


POENVLVS
Ag. mi Milphidisce, mea commoditas, mea
fac
salus,

I. iii

quod facturum te promisisti mihi, ut ego hunc lenonem perdam. Mi. perfacile ego intus interim i, adduce testis tecum
;

id quidem.st.
15

425

iam

et

ornamentis meis
uilicuni.

et sycophantiis

tuom exornabo
Ag.
fugio.

propera atque
est

abi.

Mi.

meum
si

istuc

magis officium

quam
tuoni.

Ag. egone, egone, Ag. ut non ego

Mi.
te

istuc lepide ecfexis

hodie

Mi.

Mi.

modo.
20

abi

modo.

Ag. emittam

manu
430
i

modo.

Ag. non

hercle

meream
uah

Mi. 6h Ag. Mi. abi modo.

Mi. etiamne
abis
?

Ag. quantum

Accheruntest mortuorum.

435

Mi. abiturun es? pergin pergere? Ag. neque nubes omnes quantumst caelo Mi. pergin auris tundere Ag. neque neque enim uero serio Ag. neque hoc neque neque hercle uero quid opust uerbis quippini
Ag. neque quantum aquaist
stellae in in

mari

xMi.

25

illuc

quod uno uerbo

neque hercle uero
ita

dicere hic quidueis Ucet

?

440

serio scin quomodo uin bona dicam fidc me luppiter quod hic inter nos Hceat

me

di

amabunt
uidetur

30

ita

scin

quam
si

credin

quod ego

fabuler

?
;

nequeo facere ut abeas, egomet abiero nam isti quidem hercle orationi Oedipo
Mi.
opust coniectore, qui Sphingi interpres
445
fuit.

35
est

nunc mihi cautio ne meamet culpa meo amori obiexim moram.

Ag.
illic

hinc iratus

abiit.

V. P 424 om. A proptei lionioeo miis P (antiqiia 425 et ornamentis] tormentis A 436 432 mare A 435 illud A foiina^ 430 merear A 441 Wf/s/r f//s//^;^^ scin quam ?uidetur opus^ 440 licet uide tu P 442 abireo P 443 orationist (dcinde opus"^ Boflie {scd cf. fount. Phil. 27, 217)

422

te esse promisisti {-misti

arch.

?)


I.

iii

T.
ibo atque arcessam

MACCI PLAVTI
testis,

quando Amor iubet

me oboedientem

esse seruo liberum.

ACTVS
II

II

Lycvs
Ly. Di illum infelicent leno ullam Veneri

Antamoenides
omnes qui post hunc diem
immolarit hostiam
450
sacruficauerit.

umquam
granum

quiue

uUum

turis

nam
5

ego hodie infeUx dis meis iratissumis

|

sex immolaui

agnos nec potui tamen

facere uti
|

propitiam

Venerem

esset mihi.

quoniam

litare
|

nequeo, abii iUim iUco

;

455

iratus, uotui

exta prosicarier

[neque ea poricere uolui, quoniam non bona

10

456

haruspex

dixit

deam

esse indignam credidi.]

456^

eo pacto auarae Veneri pulchre adii manum.

quando id quod sat erat satis habere noluit, ego pausam feci. sic ago, sic me decet.
ego faxo posthac di deaeque ceteri
15

460

contentiores

mage erunt atque

auidi minus,

quom

scibunt Veneri ut adierit leno

manum.

condigne haruspex, non

homo

trioboU,

omnibus
20

in extis aibat portendi

et

mihi
465
?

malum damnumque
quid
ei

deos esse iratos mihi.

humani aequomst credere mina mihi argenti dono postiUa datast. sed quaeso, ubinam iUic restitit miles modo
diuini aut

quando (ita) Litchs quan447 Amor {iambns) liic vix ferendum doc (?) Lco iubet Amor vcl Am6ri lubet (lubet B) Ltichs 448 meo ob. B: ob. me Bentlcy: meo ob. (me) Grntcrns, fort. recte 451 quiue] qui A (iii. 3) 453 agnos immolaui Pyladcs 454 (aes) esset Palmer vel abiui 456 uolui A 455 non queo Geppert exta uotui Rcis uotui(ei) ^?)/-^ 456'' pori456", 456'' om. A cere Seyffert picere cod. 456'' dea e. indigna Pistoris 459 paus=am A 461 audiui .<4 462 qum P 463 post v. 471 A (ii. 6) 466 aut Piiis haud P: atque A
:

poENVLvs
quei hanc mihi donauit,

ir

470

quem ego uocaui ad prandium ? Anta. ita ut occepi dicere, icnulle, de illac pugna Pentetronica, quom sexaginta milia hominum uno die uolaticorum manibus occidi mei.s. hominum? Anpa. ita deico quidem. Lv. iiolaticorum
sed eccum
incedit.

25

475

Ln. an, opsccro,

AxTA.

fuere.

potuisti ?

usquam sunt homines uolatici? uerum ego interfeci, Ly. quo modo Anta. dicam. uiscum legioni dedi
eo praesternebant
folia farferi.

30

fundasque
Ly. quoi
Lv. perge.

rei ?

480

Anta. +ne ad fundas uiscus adhaerescerett. optume hercle peiieras. quid postea ?
indebant grandiculos globos,
35

AnTa.
eo

in fundas uisci

illos uolantis iussi funditarier.

?

quid multa uerba

84-5

quemquem

uisco offenderant,
pira.

tam

crebri

ad terram reccidebant quam

ut quisque acciderat,

eum necabam

iHco
40

per cerebrum pinna sua sibi quasi turturem.

Ly.

si

hercle istuc

umquam

factum

est,

tum me luppiter

faciat ut

semper sacruficem nec

umquam

Htem.

490

Anta. an mi haec non credis?

age eamus
intro.

Lv. credo, ut mi ae-

quomst

credier,

Axta. dum exta referuntur,-uolo Lv. nil moror. narrare tibi etiam unam pugnam. Anta. quo auscultabo. Anta. ausculta. Lv. non hercle

45

modo?
lenuile Pittvid. (I 471 lenulle Pnsdaiiiis icsiatur i, 109 lenullo pro L) 474 euolaticorum P {cimi A ante coir.) (E erat personae 479 ad f. u. ne Jioia): uolaticorumne Giiietiis 475 uiat'ci P 481 uisci indebant Boihe fort. ambhaeresceret (v, p. 81) glandiculos A uis uindebant P uisclindebant A Gruierus acciego P 485 accidebant P 482 eo Caiiierariiis eo^ A cre490 cst aecum vel reci- A 489 vel necumquam 493 auscultabo /rT^/^^* fl'(/(v. s^.) derc A 491 referantur ^/
: : :
:

hercle

oiii.

{proptcr

lioiiiocoteteiitini,
'^

Pl.AVT.

11


II

T.
colaphis

MACCI PLAVTI
caput,

quidem hercle tuom iam diUdam

nisi aut auscultas aut

is

in

malam crucem.
Anta. certumnest
tibi ?

J95

Ly.
50

malam crucem

ibo potius.

Ly. certum.

Anta. tum

tu igitur die bon6, Aphrodisiis,

addice tuam mihi meretricem minusculam.

Ly.

ita res

diuina mihi

fuit

res serias

omnis extoUo ex hoc die

profestos festos

in

aUum

diem.

500

55

habeam decretum est mihi. nunc hinc eamus intro. sequere hac me. Anta. in hunc diem iam tuo' sum mercennarius.

sequor.

ACTVS
III.
i

III

Agorastocles
Ag. Ita

Advocati
nihil est

me

di

ament, tardo amico

quicquam

ne-

quius,

praesertim homini amanti, qui quidquid agit properat omnia. 505

sicut

ego hos duco aduocatos, homines spissigradissumos,

tardiores
5

quam

corbitae sunt in tranquillo mari.

atque equidem hercle dedita opera amicos fugitaui senes

scibam
quin

aetati tardiores,

metui

meo amori moram.

510
ite

nequiquam hos procos mi

si ituri

elegi loripedes, tardissumos.

hodie

estis, ite,

aut

hinc in

malam crucem.
?

sicine oportet ire

10

amicos homini amanti operam datum

;

nam
nisi

istequidem gradus succretust cribro pollinario

cum

pedicis condedicistis istoc grassari gradu.

tu,

Adv. heus

quamquam nos uidemur

tibi plebeii et

pau- 515

peres,
si

nec recte dicis nobis diues de

summo

loco,

0111.

500 ex 495 aut />;'. oiii. P 494 elidam 497 aphrodiis P profestos TiirneA 501-71 deest A 501 w/Anta. pr. liiis profectos rod. inequius P^^ [vix f>iv 504 nihili co(/. iniquius) 507 corbitae Noitius 533 cor505 que cod. (con: B) ditae cod. {D firo B) in] et in codd. Noiiti 511 aut ite Ital.
:
:

audite cod.

POENVLVS

III.

diuitem audacter solemus mactare infortunio.

nec

tibi

nos obnoxii istuc quid tu ames aut oderis

15

quom argentum

pro capite dedimus, nostrum dedimus^ non

tuom
520 liberos nos esse oportet.

nos

te nihili

pendimus,
gradu
20

ne tuo nos amori seruos esse addictos censeas.

liberos
ire,

homines per urbem modico magi' par

est

seruoli esse

duco festinantem
sed
si

currere.

praesertim in re populi placida atque interfectis hostibus

525

non decet tumultuari.

pridie nos te aduocatos

properabas magis,

huc duxisse oportuit.

25

ne tu opinere, hau quisquam hodie nostrum curret per uias

neque nos populus pro cerritis insectabit lapidibus. Ao. at si ad prandium me in aedem uos dixi.ssem ducere, 530 uinceretis ceruom cursu uel gralatorem gradu nunc uos quia niihi aduocatos dixi et testis ducere, podagrosi estis ac uicistis cocleam tarditudine.
;

Adv. an uero non iusta caussa est qur curratur celeriter ubi bibas, edas de alieno quantum ueis usque ad fatim,
535

quod tu inuitus numquam reddas domino de quoio ederis ? sed tamen cum eo cum quiqui, quamquam sumu' pauperculi, est domi quod edimus, ne nos tam contemptim conteras.
quidquid
est

pauxillukmi

illuc,

omne nostrum

id intus est,'

35

neque

nos

quemquam

flagitamus

neque nos quisquam

flagitat.

518 obnoxii Bothc

obnixii

[sjmus]

cod.

(}.

pro obnixi

s.)

521

seriios Pyladcs: seruos [tuos] cod. 522 w/mage 523 (seruuli it. l.) '\x\pcr ligattiiaut script. cioti W facile seruile seruili Z>

B T
: :

527 vel opines 530 ceruom cursu] circum f? i. q. cursu ceruas KipKov, accipitirm'') curso cod. Varrottis de L. L. 7, 69 uel] t.\ B et codd. Paiili vcl grallglabatorem cod. codd. Patili 97 CB pro R pro glar-, plebcia foriiia) 532 tarditune cod. 533 an Doiisa ad (at^ cod. quor Ritsclil quo cod. 534 edis Speijer ueis iit vid. cod. {ttnde uelis P*^, oiii. B) 535 quoio Bcrgk quio cod. 538 536 quom eo quom cod. {antiqtia foriiia) traieci int. est] non pauxillum B nostrum id omne cod. tuomst Beiitlev 14*
conftiitditiir)
'
: : ; :
:

[II.

T.

MACCI PLAVTI
suos rupturus ramites.
dixi

tua caussa

nemo nostrorumst
estis
:

540 per

Ag. nimis iracundi

equidem haec uobis

iocum.

Adv. per iocum itidem dictum habeto quae nos

40 Ac;. opsecro hercle,

tibi
.

respon-

dimus.

operam celocem hanc

mihi,

ne cor-

bitam date
adtrepidate saltem,

nam

uos adproperare hau postulo.

uis,

Adv.
si

si

quid tu placide otioseque agere

operam damus

545

properas, cursores meliust te aduocatos ducere.

scitis

Ag.
45

rem, narraui uobis quod uostra opera mi opu'

siet,

de lenone hoc qui

ei

me amantem

ludificatur

tam

diu,

paratae ut sint insidiae de auro et de seruo meo.

istaec

Adv. oninia
hos

scimus iam nos,

si

hi spectatores sciant
:

550

horunc hic nunc caussa haec agitur spectatorum fabula

te satius est docere, ut,

quando

agas, quid agas sciant.

50 nos tu

ne curassis

scimus rem omnem, quippe omnes simul

dedicimus tecum una, ut respondere possimus tibi. sed agite igitur, ut sciam uos Ag. ita profecto est.
expedite

scire, 555

rem
et

mihi quae uobis

dudum

dixi dicite.

55

Adv.. itane ? temptas an sciamus ? non meminisse nos ratu's quo modo trecentos PhiHppos Collybisco uiHco dederis, quos deferret huc ad lenonem inimicum tuom, isq' se ut adsimularet peregrinum esse aHunde ex alio oppido ? 560 ubi is detulerit, tu eo seruom quaesitum aduentes tuom

cum
6j

pecunia.
ille

Ag. meministis memoriter,

:

seruasti'

me.
;

Adv.

negabit

Milphionem quaeri censebit tuom

furtum.

id dupHcabit

omne

leno addicetur

tibi.

542 dicta Bcntley

credit Lco,
' :

543-6 (etiam 567-77'

Plautiiiac siibstitiitain
'

ntiactotoi-is

essc

543 ccloccm ne] nec Noiiiiis testatiir Nonitts 533 uelocem cod. 547 quid Vssing 552 agas sc. Acidalins 551 hic Pyladcs hinc coci. agant sc. cod. 556 etdel. Lainbiniis, Ritsc/i/ 554 possemus Z,ro trai. Bot/ic esse dc/. Bot/ie 561 qu. s. cod. 560 isque de/. Lco aduenies Bot/ic: aducntes cor/. [T pro I) -tares Seyffert 562 qum cod.
breziioreiii scacnaiii
:

POENVLVS
565 ad cani

III.

rcm nos esse

cito et

testis uis libi.

Ai..

tcneli'

rcm.

Adv. uix quidem

A(;.

hercle, ita pauxilla cst, digitulis primoribus.

hoc

cursim est agendum.

propera iam quan-

tum
Adv. bene uale
tardi
igitur.

potest.
;

te

aduocatos meHust celeris ducere

itis,

65

sumu' nos.

Ac. optume

pessume hercle

dicitis.

570 quin etiam deciderint femina uobis in talos uelim. Adv. at edepol nos tibi in liimbos linguam atque oculos in

solum.

Ag. heia

Adv. nec tuom quidem

Ag. mittite
istaec.

hau uostrumst iracundos esse quod est amicis per iocum iniuste
quid

dixi ioco.
lo(iui.

70

ueUm

uos

scitis.

x\dv. callemus

probe

Ag. teneti' rem. 575 lenonem ut peiiurum perdas, id studes. una et uiHcus. Milphio egrediuntur opportunc eugae
!

basiHce exornatus cedit et fabre ad faHaciam.

MlLPHIO

COLLVBISCVS ADVOCAT

AGORASTOCLESii
I

Mi. lam tenes praecepta in corde Co. quid opust uerbis

580 Mi. fac

Co. pulchre.
uide
sis

Mi.

caHeas.

callum aprugnum callere aeque

non sinam.

modo

ut condocta

tibi sint

dicta

ad hanc fahaciam.
adsunt
Mi.
tot
testes. 5

Co. quin edepol condoctior sum

Mi. probus homost.

quam

tragoedi aut comici.

Ag. adeamus propius.

quidem

non

potuisti

adducere homines magis ad hanc rem idoneos.

Geppeit itast p. 566 vix hercule 565 testis] estis cod. melius co(/. 570 568 aduocatus fOf/. 567-77 <^f- nd ^\-^~6 trai. Ritsclil 572 uobis femina cod. 571 tibi nos Botlic uelim uos] iit vid. A mitte accedit A nc A 574 573 ad eam P incedit 582 uelimus A Ecce P 576 -^tj adsunt t. Milpliioiii tiibiiit, tot quidem P proprius propius
:
(

Afromstocli Lco

III.

ii

T.

MACCI PLAVTI
:

nam
ibi

istorum nullus nefastust

comitiales sunt meri

habitant, ibi eos conspicias

quam praetorem

saepius.

585

hodie iuris coctiores

10

quam
Adv.
et

hi sunt qui,
di te perdant

si
!

non sunt qui litis creant nihil est quicum htigent, Mi. uos quidem hercle

Htis

emunt.

cum eo cum
quiqui tamen
datis.

bene
isti

et

benigne

facitis

quom

ero amanti

operam

sed

Ag. omne in ordinem. 590 hunc uos lenonem Mi. tum uos animum aduortite igitur.

iam sciunt negoti quid

sit ?

Lycum
isnouistis?

Adv.

facile.

Co.

at pol

ego

eum qua

sit

facie

nescio.

eum
sati'

mihi uolo demonstretis hominem.

praeceptumst.

Adv. nos curabimus.

Ag. hic trecentos

nummos numeratos
habet.

Adv. ergo nos inspicere oportet istuc ut sciamus quid dicamus mox pro testimonio. Adv. aurum est profecto 20 Co. agite, inspicite.
macerato hoc pingues
fiunt

aurum, Agorastocles, 595

hic. specta-

tores,

comicum
;

auro in barbaria boues

est
:

uerum ad hanc rem agundam PhiHppum

Co. sed
ita

ita

nos adsi-

mulabimus.
adsimulatote quasi ego sim peregrinus.

Adv. 600
scilicet,

ze,

quidem quasi tu nobiscum adueniens hodie oraueris Hberum ut commostraremus tibi locum et uoluptarium
et

ubi ames, potes, pergraecere.

Co. eu edepol mortaHs malos

te

Ag. ego enim docui.

Mi. quis

porro

Co. agite intro

abite, Agorastocles,

ne hic uos

mecum
Ita/.
\}.

conspicetur leno neu fallaciae

(A
11.

605
1.

586 doctiores
lites

l.)

fort. rcde

587 quic.
ctc^
:

1.

e.] litium

semunt

pro (aliud)

vd (quicquam) lit.
:

588 quom eo

quom
Ital.

P (antiqua foriita) 593 uolo mihi P

agundunl est phih'ppum est 602 uoltarium A oin. A

590 omnem in ordine P omne in ordine 597 hoc Geppert oin. P 599 ab A 601 hodie ita nos adsimulemus A 604-34 dccst A 603 eu oni. A


POENVLVS

III.

ii

praepedimentum obiciatur. Adv. hic lionio sapicnter sed uos- -Auv. A(;. abeamus. facite quod iubet.
dictumst.

sapit.
sati' .?o

abi.
?

Ag.
Co.
609-1 tace.

abeo.

Adv.

quaeso, di

inmortaks, quin abis

abeo.

Ac;.

Adv.

sapis.

st!

Adv.

quid

est ?

Co.

fores

hae fcccrunt niagnum

flagitium

610 Adv. quid (id) est

flagiti ?

Co. crepuerunt

clare.

modo. Adv. di te
perduint

pone nos recede.

Co.

fiat.

Adv. nos
:

priores ibimus.

35

Co. faciuntscurraequodconsuerunt ponesesehomineslocant. Adv. iUic homo est qui egreditur leno. Co. bonus est, nam
similis malist.

iam nunc ego

illic

egredienti sanguinem

exsugam
i

procul.

LycVs
615 Lv.

ADVocAT
commodos

C
:

ollv b

cvs

iii

lam ego

istuc reuortar, miles

conuiuas uolo

reperire nobis

qui una sient

interibi attulerint exta, [atque]

iani

eadem muHeres
?

ab

re diuina credo

apparebunt domi.

sed quid huc tanlum

hominum incedunt

ecquidnam

adfe- 5

runt?
620
et ille

chlamydatus quisnam

est qui sequitur procul ?

Adv. Aetoli ciues te salutamus, Lyce, quamquam hanc salutem ferimus inuiti tibi et 622^ quamquam bene uolumus leniter lenonibus.
Lv. fortunati

omnes

sitis,

(luod certo scio

fieri.

10

nec fore nec Fortunam id situram

.
. .

ininorAdv. abi. Au. abco dictumst. 606-8 i'e/ Ag. hic 609 st Caincraiiits Adv. quin 607 sed] et Seyffeit 612 vel ses.%Q {antiqtiafoniia]) 610 id add. Acidaliits si cod. 617 attulerint (B) vei pro isto^ ego cod. trai. Botlie 615 istuc 618 rediuiua tort'. atque improbat Niciitoellcy attulcrunt (Pci^) (w/. 622^ (citiii et v. prioyis) sccl. Beiitlcy sequetur cod. 620 vci iir vid. ad v. 706) 624 fore nec Pyladcs foren et cod. cj. V. 639)
. . .

tales

{}.

III.

iii

T.
istic est

MACCI PLAVTI
stultis in

Adv.

thensaurus

lingua situs,

625

ut quaestui habeant

15

male loqui melioribus. Ly. uiam qui nescit qua deueniat ad mare, eum oportet amnem quaerere comitem sibi.
:

ego male loquendi uobis nesciui uiam nunc uos mihi amnes estis uos certum
;

est sequi

630

si si

bene male

dicetis, uostra ripa

uos sequar,

dicetis, uostro gradiar Hmite.

20

Adv. malo bene facere tantumdemst periculum quantum bono male facere. Ly. qui uero ? Adv. malo
si

scies.

quid bene
quid male

facias, facias,
!

beneficium

interit

635

bono
25

si

aetatem expetit.
istiic

Ly. facete dictum

sed quid

ad

me

attinet ?
,

Adv. quia nos honoris tui caussa ad te uenimus, quamquam bene uolumus leniter lenonibus. Ly. si quid boni adportatis, habeo gratiam.
Adv. boni de nostro tibi nec ferimus nec damus neque polUcemur neque adeo uolumus datum.

640

30 Ly. credo hercle uobeis

ita

uostra est benignitas.

sed quid nunc uoltis

ei

Adv. hunc chlamydatum quem uides.

!

Mars

iratust.

Co. capiti uostro istuc quidem

te

645

Adv. nunc hunc, Lyce, ad

Co.

diripiundum adducimus.

cum praeda
compelkmt
?

hic hodie incedet uenator

in

domum

33 canes

plagas lepide lupum.

siet
;

Lv. quis hic est

nisi

Adv. nescimus nos quidem istum qui

ut

dudum mane
adiit

ad portum processimus,

650

atque istunc e naui exeuntem oneraria

uidemus.

ad nos extemplo exiens

:

631 uos ripa Botlic 634 qui ItaL quid id bene\cx v. 636) bene] male ^cx v. 636) aetatem expetit ficium interit id dcl. Bcntley 638 [huc] ad te P, unde tui honoris causa huc 636 expetis 646 ad te Reiz 641 damus [tibi] 640 adportastis i^?/)/-o XiVoi') hunc nunc 648 lupum] lycum 647 raeda 650 d. a manc 649 istum quidem
cod.

630 amnis Brix 635 aardit

POENVLVS
salutat,

ni.

iii

respondemus.

Co. mortalis malos

!

ut ingrediuntur docte in

655 Ly.

quiddeinde?
sibi uelle

ait se

sycophantiam Adv. sermonem ibi nobiscum copulat. peregrinum esse, huius ignarum oppidi
liberum praeberier

locum
ubi

nequam

faciat.

tu sei te di amant, agere

660 Lv. itane

ille est

hominem ad te adduximus. tuam rem occasiost. cupiens ? Adv. aurum habet. Lv. praeda
nos

45

haec meast.

Adv.

potare,
at

amare

uolt.

Lv. locum lepidum dabo.

|

Adv.
neue
ut

enim hic clam, furtim

sit.

esse uolt, ne quis sciat

fuit,
;

arbiter

nam

hic latro in Sparta

quidem 665 ind' nunc

ipse nobeis dixit,

aufugit,

apud regem Attalum

capitur oppidum.

quoniam

Co. nimi' lepide de latrone, de Sparta optume. Lv. di deaeque uobis multa bona dent, quom mihi
et

bene praecipitis

et

bonam praedam

datis.

55

Adv. immo ut
670 trecentos

ipse nobis dixit,

quo accures magis,

nummos PhiUppos
illunc

portat praesidi.

Lv. rex sum, si ego Adv. quin hicquidem tuos

hodie ad
est.

me hominem

adlexero.

Lv. opsecro hercle hortamini,

ut deuortatur

ad

me

in

hospitium optumum.

60

Adv. neque nos

675

hortari
:

neque dehortari decet

hominem peregrinum tuam rem tii ages, si sapis. nos tibi palumbem ad aream usque adduximus
nunc
te illum meliust capere, si

captum

esse uis.
65

Co. iamneitis?
655 copiilant
. .
.

quid quod uobeis mandaui, hospites?

660 P 658 faciet P 659 age Adc/a/iiis I pro T) {i/cin habet advocaiis dat Seyffcii 661 uoli 662 (se) esse Miielkt 663 siparta P 662) huc Cantefaniis 669 accurres codd. 665 nunc oiti. A 671 670 praesidi GnUchniiis praes ibi (prae sibi"^ codd., vi.v rcctc om. illum codd. vel ad ined {] pro hod. hom. ad me adle. tuus Ly. est P {in {pro sume ?) mallexero 672 tuus sum castum archctypoYL iiutn ktioiiis pcrsoitae erat) 677 melius forfr/.
ille

III.

iii

T.
illoc te

MACCI PLAVTI
tuam rem, adulcscens,
loqul

Adv. cum
illic

meliust

est

ad

istas res

probus quas quaeritas.

680

Co. uidere equidem uos uellem

quom

huic

aurum darem.

Adv.
70

illinc

procul nos istuc inspectabimus.

dedistis mihi operam.

Co.

bonam

Lv.

it

ad

me

lucrum.

Co. illud quidem quorsum asinus caedit calcibus.

Ly. blande
.salutat.

homincm compellabo.
te

hospes hospitem

685

saluom
tibi di

aduenire gaudeo.

Co. multa
75

dent bona,

quom me saluom

esse uis.

Lv. hospitium te aiunt quaeritare. Ly.

ita
ilh'

Co. quaerito.
abierunt modo,

dixerunt quei hinc a

me

te quaeritare a

muschis.

Co. minime gentium.

(a) miiscis si

690
rerem,

Ly. quid ita?

Co. quia

mi hospitium quae-

adueniens irem

in

carcerem recta

uia.

80 ego id quaero hospitium ubi ego curer

moUius
dare,

quam

regi

Antiocho
tibi

ocuU curari

solent.

Ly. edepol ne

illum

possum festiuom

695

siquidem potes esse

in lecto lepide strato

te pati in lepido loco,

lepidam muherem
Co.
is,

85

complexum

contrectare.

leno, uiam.

Ly. ubi tu Leucadio, Lesbio, Thasio, Chio,

uetustate uino edentulo aetatem inriges
ibi

700

ego

te

repplebo usque unguentum geumatis,

laueris,

quid multa uerba? faciam, ubi tu

90 ibi ut bahneator faciat unguentariam.

sed haec latrocinantur quae ego dixi omnia.

Co. quid

ita ?

Ly. quia aurum poscunt praesentarium. rem tuam

10,
Giiietits

705
^/

679 quom P [aiitiqita /onna^ 690 muscis codcL {cf. Class. Rcv.

682

illic

[ah] mi. {c.v v. 691 ?) 333) 692 [huc] irem 691 3. aiU. Ital. [cf.adv. 6go) 693 hostium P ocelli Gocts, Loezve {cf. v. 366 ocuhis />;'0 694 quam (quom) Schocll loculi alii ec\\\e\ Miiellcr {Rlieiii. Miis. 54, ^2g) forf. rccte ocellus) 696 te oin. 695 illud Ital. cf Meii. 691 oculos/ro loculos) egeu701 ego oin. 699 choo 697 [et] lepidam cheumatis Ritscln matis 702 laueres \} pro te g.)


POENVLVS
Co. quin hercle accipere tu non niauis
III.
iii

quam ego

dare.

Adv. quid
heus
tu,

si

euocemus huc
sit sibi

foras Agorastoclem,
?

ut ipsus testis

certissumus

95

qui furem captas, egredere ocius,

710 ut tute inspectes aurum lenoni dare.

A
Ag. Quid

c,

oRA

-r

ocLE
B
I

s
S

COLLV
est ?

CV

A VocAT LYCVS
]j

iv

quid
[

uoltis, testes ?
ipsi
sis
:

Adv. specta ad dexteram.

tuo' seruos

aurum

lenoni dabit.
heic sunt numerati aurei

Co. age, accipe hoc

trecenti

nummi

qui uocantur Philippei.

5

715 hinc

me

procura; propere hosce apsumi uolo.

fecisti

Ly. edepol
age,
ibi

prodigum promum
Co. te sequor.
fabulabimur.

tibi.

eamus

intro.

Ly. age, age, ambula,

quae relicua

alia

Co. eadem narrabo

720 Ly. quin sequere

tibi res Spartiaticas.

me

ergo.

Co.
estis ?
sinit ?

abduc

intro.

addictum
tenes.

10

Ag. quid nunc mi auctores

Ag. quid
si

Adv. ut

frugi sies.
sinit.

animus esse non

Adv. esto ut
?

Ag.
Ag.

uidistis leno

quom aurum

accepit

Adv. uidimus.
15

725

esse seruom scitis ? Adv. sciuimus. populi saepe leges ? Adv. sciuimus. aduorsus rem Ag. Ag. em istaec uolo ergo uos commeminisse omnia, mox ad praetorem quom usus ueniet. Adv. meminimus. Ag. quid si recenti re aedis pultem ? Adv. censeo. Ag. si pultem, non recludet ? Adv. panem frangito.
vv. vv. 720, 707. 708, hi post/iuiic V. scciiiitnr in 706 Oui P scilicct dccurtaiiciae scaciiae catisa 720 {om. ad. te.), 730, 708 710 dari 708-45 decst A vcrstts iii iiiaigiiie adscripti ciaiit dabit 713 (iam) ipsi Geppert fort. (ubi> ipsi (-rei) Bcnthy 714 philippi Pylades: dabat fO(/. 713 \\\zltal.: se ic cod. ergo] intro 720 {cf. ad ] 06) 718 ibique r. cod. cod. (i. 7) 721 sies abduc] duc me ergo codd. ibid. codd. in piiorc loco 724 sciuimus Caiiteraspes cod. 722 (ita) ut Mucllcr Ital. trai. Gcppert scimus cod. rius 727 quom ad praetorcm cod.

eum uos meum

707,

III. iv

T.
si

MACCI PLAVTI
hominem interrogem
?

20 Ag.

exierit leno, cen.sen

730

meu' seruos ad eum ueneritne?

Ag. cum auri
Ag.
ibi

Adv. quippini ? ducentis nummis Philippis ? Adv. quippini

errabit.

Adv. quadere? Ag. rogas? Adv. bene putas. quia centum nummis minu' dicetur.
extemplo leno
25

Ag. alium censebit

quaeritari.

Adv.

sciHcet.

735

Adv. iuratus quideni. Ag. homo fiirti sese astringet Adv. hau dubium id (juidemst. Ag. quantumquantum ad eum erit delatum. Adv. (juijipini ? Adv. te quippini ? Ag. Diespiter uos perduit
Ag. extemplo denegabit.
!

30

Ag. ibo

et

pultabo ianuam.
est,

Adv.

ita,

quippini
fores.

74

Ag. tacendi tempus

foras egredier uideo

nam

crepuerunt

lenonem Lycum.
?
* si

adeste quaeso.

Adv. quippini

uoles

operire capita, ne nos leno nouerit,

35 qui
illi

malae

rei

tantae fuimus inHces.

745

LVCVS
Lv. Suspendant

AGORASTOCLES
omnes nunciam

A D VOCAT

se haruspices

quam ego

ilHs

posthac quod loquantur creduam,

qui in re diuina

dudum dicebant mihi malum damnumque maxumum portendier

e.xpUcaui

5 is

meam rem
sis,

postilla lucro.

750
antidhac.
:

Ag. saluos

leno.

Lv. di te ament, Agorastocles.

Ag. magi'

me

benigne nunc salutas

quam

Ly. tranquiUitas euenit quasi naui in mari

:

quid tuin A censcnt P pro censen 730 cf. ad 7061 731 seruos Geppert seruosi coci. 732 quoin cod. antiqita fonnd) 737 furtis ese aitt furtise cod. 734 dicetur Pylades diceretur cod. adstringit cod. (pra (^vii. f. es C'B', f. e C D-^ 4) (furtis est B quid B -et?) est quidem P*^^ 73Q /)o.s/ -j^o posiiit Acidaliiis egredietur P^^ 742 egredie T itt vid. 740 ita] ito Acida/ins egredi eccum MiicUer (Rfieiit. Mits. 54, 528', iiaiii egredier forma SHspecta 744 operite Scaliger 743 (sine) si Geppert 745 malac ire it ante cod. qui] quid codd. Nonii \\6 \}.pro quia) 746 t/.v dina accedit A sese 750 explicauit./ 748 vel quo\ pro nautin (T I) quast quasi naui in P 752 vcl mage 753 CT />ro I)
:
'

D
:

POENVLVS
.utquomque
755 -Ag. ualeant
est

III.

uentus exim uelum uortitur.

te (juos

apud

uolo

atque hau

te uolo.

lo

Ly. ualent ut postulatumst,

Ag. mitte ad me,

Ly.
760 Ac.

si

uerum non tibi. audes, hodie Adelphasium tuam,

prandium hodie ? dic mihi. os nunc frigefactas, (luia
seruom esse audiui
te uenit

die festo celebri nobiUque Aphrodisiis.

cahdum
quid

prandisti
?

iam

L\'.

quom
rogas.

15

Ag. hoc age

sis,

leno.

meum

apud
ita

te.

Ly. apud

me ? numquam

factum reperies.
attuHt.

Ag. mentire.

nam ad

aurumque
satis.

mi renuntiatumst, quibu' credo

765 Ly. malus es, captatum

me

aduenis

cum

testibus.

20

tuorum apud me nemost nec quicquam tui. Ag. mementote illuc, aduocati. Adv. meminimus. Ly. hahahae iam teneo quid sit, perspexi modo.
!

hi qui illum

dudum

conciHauerunt mihi
25

770 peregrinum Spartanum, id nunc his cerebrum uritur. me esse hos trecentos PhiHppos facturum kicri.

eum cum

nunc hunc inimicum quia esse sciuerunt mihi, adlegarunt suom qui seruom diceret
auro esse apud

me

compositast faHacia
30

775 ut eo

me

priuent atque inter se diuidant.

eripere postulant.
te esse
si

lupo

agnum
:

nugas agunt.

Ag. negasne apud

Ly. nego
et

aurum nec seruom meum?

quid
refert, aruio.

negando,

Adv.
780

periisti, leno.
tibi

nam

istest huiius

uiHcus
35

quem

nos esse Spartiatem diximus,

qui ad te trecentos Philippeos

modo

detuHt.

idque in istoc adeo

754 est om. postulant um est

a,urum inest marsuppio.

756 755 ualent A [cf. 756) qum 763 maurumque P , 765 est A perpexit 768 vel liahae 773 vel adlegauerunt 774 quom P {antiqiia foimd) 777 nec] ne ^4 ^ 18 aruio {pkbeia foima in istoc Pylades philippos adeo P 782 vel rauio 781

fort. uentust


IIT.

T.

MACCI PLAVTI
!

40

quidem (in) mundo est marsuppium manufesto fur es. mihi quaeso hercle operam date dum me uideatis seruom ab hoc abducere. Ly. nunc pol ego perii certo, haud arbitrario.
Lv. uae uostrae aetati

Adv.

id

tuae.

Ag. age omitte actutum,

furcifer,

7^5

consulto hoc factum est mihi ut insidiae

fierent.

sed quid ego dubito fugere hinc in

4~ priu'

malam crucem
trahor
;

eheu
qui
id
si

quam hinc optorto collo ad praetorem quom ego habui hariolos haruspices
!

79

quid bene promittunt, perspisso euenit,

quod mah promittunt, praesentariist. nunc ibo, amicos consulam quo me modo

53 suspendere

aequom censeant potissumum.

795

vi

Ac;orastoci,es
estne hic meu' seruos
?

Collybiscvs
[testes]

Ad^'Ocati
ire istinc foras.

Ag. Age tu progredere, ut

uideant te

Co. sum hercle uero, Agorastocles.

?

Ag. quid nunc, sceleste leno

apscessit.
5

Adv. quicum Htigas

Ag. utinam hinc

nos uelle aequom

abierit

malam crucem

Adv.

ita

est.

Ag. cras susscribam homini Soo

dicam-

Co. numquid

me ?
feci
:

Ao. apscedas, sumas ornatum tuom.

;

Co. non sum nequiquam miles factus

praedae intus

pauUulum

dum

lenonis famiHa

dormitat, extis
10

sum

satur factus probe.

apscedam hinc

intro.

Ag. factum a uobis comiter.

805

bonam

dedistis, aduocati,

operam

mihi.

in add. Pylades 783-849 (Urst A 783 istuc qiiidem Luchs 785 vel post mihi disiingiie 792 791 quam codd. No)iii 392 proOuia quid codd. Nonii {% pro Quidquid) 792, 793 perspisso
.

propter Iionioeotel.^ siipplet Noniiis 793 praesentari est codd. Nonii: pracsentarium est P'^'^ 796 age tu Ital. lioc potiiis iit e.\- Agorastoclis noniine ortiini del. Spcngel agetur cod. [me] hercle cod. testes del. Beniley 798 797 hercle Acidaliits 801 numquid quiquom cod. {antiqita fornid) 799 aberit cod. Lanibintis num qui cod. 803 fe. in. (?) Leo, nant praedae ctini

mittunt

o;;?.

fo^.

elisione dipiltongi siispeciiim (itisi qiiideni

praedae

int- prontintiandtnn

III. vi

POEmLVS
.

cras

mane,

(luaeso, in comitio estote

lu .sequere

me

intro.

uos ualete.

obuiam. Adv. ct tu

uale.

iniuriam

illic

insignite postulat
^h
:

8io nostro seruire nos sibi censet cibo.

uerum
si si

ita

sunt

* isti nostri diuites

quid bene

facias, leuior

plunia est gratia,

iras gerunt.

quid peccatumst, plumbeas

S15

domos abeamus nostras, sultis, nunciam, quando id quoi rei operam dedimus impetrauimus,
ut

20

perderemus corruptorem ciuium.

ACTVS
M
I

IV
I

L p

H o
sient.

IV.

Exspecto quo pacto meae techinae processurae

studeo hunc lenonem perdere, ut

meum erum

miserum macerat,

is

me autem
!

porro uerberat, incursat pugnis, calcibus

est,

820 seruire amanti miseria

attat

praesertim qui quod amat caret.

5

e fano recipere iiideo se Syncerastum,

;

lenonis seruom

quid habeat sermonis auscultabo.

F.

SyNc

R A

TV

IVI

L p H

o
eius neclegere
gratiam_,

ii

Sv. Sati' spectatum est, deos atque

homines
uelut

quoi

homini erus
peiiurior
//rt/.

est

consimilis

ego habeo hunc

huiusmodi.

825 neque

neque peior
:

alter

usquam

est

gentium

810 nostro
61) Bacli
5,
:

nostros
:

ror/.

811 {moraiV) Palmer{Hcniintli.

vcl uertim ita sunt, (ita sunt)

fort.

uerum (enim uero),

uostri

812 gratia Jtal. grauia cod. 818 ut] qui Ital. iut B, pro 820 praesentim ror/. (^corr.D) 822 sermoncs ror/. (/. r. -is) \\i\]] et P^^ cst Pylades {ctiam cod.]) 82^ quoius hominis Geppert
:

iV.

ii

T.
est,

MACCI PLAVTI
neque tam luteus neque tam caeno
conlitus.

quarn erus meus

5 ita

me

di

ament, uel in lautumiis uel in pistrino mauelim

forti ferreo

agere aetatem praepeditus latere

quam apud lenonem hunc

qua.6
illic

seruitutem colere.

quid

illuc est

genus,

hominum
ibi

corruptelae fiunt

di

uostram fidem

830

quoduis genus

hominum

uideas

quasi

Accheruntem
ueneris,
uelis,

10 equitem, peditem, Hbertinum,

furem an fugitiuom
:

uerberatum, uinctum, addictum

qui habet

quod

det, utut

homo
omnia genera recipiuntur
ibi tu
15
;

est,

itaque in totis aedibus

tenebrae, latebrae, bibitur, estur quasi in popina, haii secus. 835

uideas Htteratas

fictilis

epistulas,

nomina insunt cubitum longis Htteris ita uinariorum habemus nostrae dilectum domi. Mi. omnia edepol mira sunt nesi erus hunc heredem
pice signatas,

facit,

nam
20 Sy.

id

quidem,

iUi, uti

meditatur, uerba facit emortuo.

et

840

et adire lubet

autem nimis eum ausculto lubens. pretiis emptos haec quom hic uideo fieri, crucior maxumis

hominem

apud nos expecuhatos seruos fieri suis eris. sed ad postremum nihil apparet male partum male
:

disperit.

Mi. proinde habet orationem quasi ipse

sit

frugi

bonae,

845

qui ipsus hercle ignauiorem potis est facere Ignauiam.

25 Sy.

nunc

domum

haec ab aedi Veneris refero uasa, ubi

hostiis

eru' nequiuit propitiare

Venerem suo

festo die.

828 ferreo Sra/io-c}- ferro cod. 832 an Aci829 quod Bothe del. H Leo 834 ad cod. 833 utut itt vid. cod. ut P^c P^d om. futiles (^?fict.) T: 840 nam in del. Abrahaiii 836 faciet mortuo illic cod.') Ussiug quidem Luchs ut ut hic vel ceris cod. 841 aut culto cod. 843 eris iheris) Caiiierariits cod. ///.: parum 846 hercle psus rwi'. frai. Citrio partum 844 848 nequiuit Ital. ne pro potes e. corr. potis e.) poti est cod.
:

dalins

'}.

quuti cod.

!!

POENVLVS
j\Ii.

IV.

ii

lupidam Vcnercm

Sv.

nam
INIi.

mcretrices nostrae primis

hostiis

850 \'cncremplacauerecxtemplo.
Sv.

o lepidam Veneremdenuo
!

nunc

domum

ibo.

Mi. heus, Synceraste

Sv. Synce?

rastum qui uocat Mi.

tuos amicus.
Sv.

haud amice
tibi

faci'

qui

cum

onere 30

offers

moram.
iusseris.

Mi.

at

ob hahc nioram
Sv.

reddam operam ubi

tibi

uoles, ubi

habe rcm pactam.

855 Sv. ut

si

futurumst, do

operam hanc. Mi. quo modo ?

sufferas.
tibi sis.

enim ubi mihi uapulandum

sis.

sit,

tu

corium

apage, nescio quid uiri

Mi. malu' sum.

Sv.

Mi.
Sy.
at

te uolo.

onus

urget.

Mi. at tu appone Mi. saluos

et respice

ad me.
Sv.

35

Sv. fecero,

quamquam haud
di

otiumst,

sis,

Synceraste.

o Milphio,

omnes deaeque ament

Mi.

quemnam hominem ?
nec
te

Sv.
:

nec me, Milphio

igitur?

860 neque erum

meum

adeo.

Mi. quem ament

Sv.
siet.

aliquem id dignus qui

nam nostrorum nemo

Mi. quid agis Mi. quid id
?

dignust.

Mi. lepide loquere.

Sv.

me
Sv.
facio

decet.
|

quod manufesti moechi

Mi. di

hau 40

ferme solent.
est ?

Sv.

refero uasa salua.

te et tuom erum perduint

exemplo 850 acccdit A 852 cum] quam P (? /ro quom, 853 moram] rem P offeras A, B anfe corr. aniiqiia formd) Sy. quo 854-6 vel Sy. habe ... Mi. si remoram Geppcrt 856 Mi. ut Sy. apage 855 sit] est P {pro siet ? cf. v. 1213) 86r lepidueloquere 860 id vcl eo A om. P tibisisis A 862 manufesto corr. -i P ut vid. (manifesti T, (lepidum el. PCD) p moechi (hic) Botlie moechuli Schoell manufesto P^c)
849 1"
;'n

cod.

(primus PCD^ ow.

J5)

851 heu

for/-.

D)

PLAVT.

II

15

IV.

ii

T.

MACCI PLAVTI
;

Sy.

me non

perdent

illum ut perdant facere possum,

si

uelim,

meum erum

ut perdant, nei mihi

metuam, Milphio.
quid id est
?

Mi. 865
cedo.

Sy. makis es ?

Mi. malu' sum.

Sy.

male mihi

est.

Mi.

-15

quid

est

quod male

sit

memoradum, num esse aUter decet ? tibi, quoi domi sit quod edis, quod
ames adfatim,

neque triobolum ullum amicae das et ductas gratieis ? Mi, ut quidem edepol Sy. Diespiter me sic amabit

cb'gnus es.

Sy. ut ego

hanc famiUam

interire cupio.

Mi. adde operam, 870

si

cupis.

Sy. sine pinnis uolare

hau

facilest

meae

alae pinnas

non

habent.
50 Mi. nohto edepol deueUisse
:

iam

his

duobus mensibus
i

uolucres

tibi

erunt

tiiae hirquinae.

Sy.

malam rem
i

Mi.

tii

atque erus.
cito

Sy. uerum.

enim qui homo eum

?

norit, norit.

homo
poti' 875

peruorti potest.

Mi. quid iam

Sy. quasi tu tacere [uero]

sis.

quicquam

(Mi.) rectius

tacitas tibi res sistam

55 Sy.

quam quod dictum est rnutae muHeri. animum inducam facile ut tibi istuc credam, ni te
nouerim.

Mi. crede audacter

meo

periclo.

Sy.

male credam

et cre-

dam
864 perdent illuml perde

tamen,
866 867

memora(dum) num
tihi

Geppert

nuUum P 865 idst A memoranum A memorandum

:

om.
:

neque ntinus mefae') alae

isne?)
i

m. P (/'. e. scito A m. Ital. 874 norit semel {sequcnte spatio) P aut ianibicus vcrsiis ciim potises A vel pote sis 875 om. uero P uero auf trochaicns (quam si tu t, q.t 876 tacitus tibi resistam mulae P {"Lpro T) codd. corr. Palmerius, Bothe 877 credam ni] credamini P 878 credam credam et A
in

quodque ames

871 meae inoiiosyll. 872 noli A 873 i m.]

:

c/ts. c/isplicet,

in


POENVLVS
Mi. scin tu crum tuom
880 Mi.
propter
IV.
? ii

meo
Sy.

ero esse inimicum capitalem

Sy.

scio.

amorem

omnem operam
iani ?

perdis.

Mi.

doctum doces. Mi. quid ergo dubitas quin lubenter tuo ero meu' quod
quid
Sy.
(juia

possiet
facere
faciat

male, eius

merito

tuni

autem

si

quid

tu 60

adiuuas,

eo

facilius facere poterit.

Sy. at ego hoc metuo, Milphio.

?

Mi. quid est quod metuas

Sy.

diim ero insidias paritem,

ne
885
si

me

perduim.

eru'

meus me

esse elocutum

quoiquam mortali

sciat,

continuo

Mi.
nisi

is me ex Syncerasto Crurifragium fecerit. numquam edepol mortah's quisquam fiet e me certior, ero meo uni indicasso, atque ei quoque ut ne enuntiet

65

id esse facinus ex ted ortum.

Sy.

male credam

et

credam
tamen.

890 sed hoc tu tecum tacitum habeto.

Mi. Fide non meUus

creditur.

loquere (locus occasioque est) Ubere

Sy. eru'
si

hic soh sumus. perdet.

tuo' uolt facere frugem,

meum erum
'

Mi. 70
?

qui id potest
Sy. facile.

Mi. fac ergo id

'

facile

noscam ego, ut

ille

possit noscere.

Sy. quia Adelphasium,

quam

erus

deamat

tuos, ingenuast.

Mi. quo
895 Sy.

modo

eodem quo

soror ilUus altera AnterastiHs.

Sy. quia
illas

Mi. cedo qui id credam.

emit in Anactorio
paruolas

881 quin] qui

pariter mortalis
codd.)

P
PX)

quod] quid

883 poteris

884

^ A

perd\a.m
{etiatn

P {aut pro

-TiV^iA. aiti

wexvA)

885 locutum

888 ero uni meo Bothe

om.

S^^uoletP perdit .(4 891 \\heTB.A id om. parudas 896 cedo qui] sequi

889 velte{ita 893 ego

15*

IV.
75

ii

T.

MACCI PLAVTI
Mi. quanti
?

de praedone Siculo.
duas
illas et

Sy. duodeuiginti minis,

tertiam.

Giddenenem nutricem earum

uendebat
dixit se furtiuas
esse.

et ille qui eas

uendere
!

ingenuas Carthagine aibat

Mi. di uostram fidem

900

nimium lepidum memoras

80

facinus.

nam

eru'

meus Agorastocles

ibidem gnatust, ind' surruptus fere sexennis, postibi

ero eum diem quom is in diuitias homo adoptauit hunc manu fiat facilius Sy. omnia memoras quo id qui

eum

surrupuit huc deuexit

meoque

hic uendidit.
obiit

suom.
905

eas adserat,

suas popularis, liberaU caussa.

85 Sy.

tacitu's ?

Mi. tace modo.

si

profecto ad incitas

lenonem

rediget,

eas abduxerit.
ciuerit.

Mi. quin
ita

priu' disperibit faxo

quam unum calcem

paratumst.

Sy. ita di

faxint

ne apud lenonem hunc seruiam

!

Mi. qui hercle conHbertus meu' faxo tu eris, sei di uolent. numquid aUud me morare, Milphio ? Sy. ita di faxint
!

910

90 Mi. ualeas

beneque ut

tibi sit.

Sy. pol istuc tibi et tuost

ero in manu.
uale et haec cura clanculum ut sint dicta.

Mi. non dictumst.

uale.

Sy. at

enim
hoc

nihil

est,

nisi

dum

calet

hoc
est,

agitur.

Mi.

lepidu's
et ita
fiet.

quom mones.
si

Sy. proba materies

data

probum
mihi
creas.

915

adhibes fabrum.

Mi. potin ut taceas?

Sy. taceo

atque abeo.

Mi.

commoditatem
95 iUic hinc abiit.
et

di inmortales meum erum seruatum uolunt hunc disperditum lenonem tantum eum instat exiti. satine priu' quam unumst iniectum telum, iam instat alterum?
:

eum] fori. 903 eum] tum P 908 unum m. Caitierariiis 910 quin A, unam codd. 909 lenem A testatiir Noniiis 199 vel aVmdl me 911 nunc quid P tn oni. P sed hercV displicet 917 913 dicia P (I pro T) 912 tuo erost P {cf. ad Merc. 330) alterum] iterum P illinc hinc P 919 iam] tam ut vid. P
tum
898 giddeminem P ut vid. 906 Mi. tacitus tace
:

POENVLVS
920 ibo intro haec ut

IV.

ii

meo

ero

memorem.
si

nam huc

si

ante

aedis euocem,

quae audiuistis modo, nunc

eadem

hic iterum iterem,

inscitiast.

ero uni potius intus ero odio

quam

hic sim uobis omni- 100

bus.

[di inmortales,

quanta clades, quanta aduentat calamitas

I

liodie

ad hunc lenonem

sed ego nunc est

quom me commoror.

925 ita negotium institutumst,

non datur cessatio nam et hoc docte consulendum quod modo .concreditumst et illud autem inseruiendumst consihum uernaculum. remora si sit, qui malam rem mihi det merito fecerit. nunc intro ibo dum erus adueniat a foro, opperiar domi.
:

105

ACTVS V
HANNo
930

V.

[Ythalonimualonuthsicorathisymacomsyth

chymlachchunythmumysthyalmycthybaruimysehi
Hphocanethythbynuthiiadedinbynuii

bymarobsyllohomalonimuybymysyrthoho
920 seuocem

921 audiuisti

P
A

924 quod modo pcr moror P 926 nocte P 925 ita] id P contpeitd. scr. (quomodo T, quo domo B. quod homo pc) 927 autem] aurum A 928 remora Canieiariits remor P x&moxox A verboruiii quia A 930-9 oni. A {vix propter I.oinoeoarclt.) divisio quac interptinctione indicata crat iit P nonni^i in vv. 935-6 servata est. De toto loco cf. Clnss. Rev. 12. 362. Singtdas codictint Palatinoriiin lectiones eitarrarc noliti 930 ^-thalonium T ycf. codd. Rtifini tit ntetr. Terent. 560 K. halonium Poeni dicunt deum et producenda syllaba metri gratia sicut exi^it iambus') 931 eij'bar uimystlii Tutvid. 932 bynuii] tv/ bynuhii 933 hamoloniim Tiitvid.

ero uni] uni Guicttis, ut vers. troch. fiat, obio intro ero (^B pro D) videntitr 923 tui(ba) {vix clades)

nam

iterem om. 922 ero uni vix ferenduni

923-9

retractatoris

esse

aduenit

P
:

'

V.

'

T MACCI PLAVTI
chem
liful

bythlymmothynnoctothuulechantidamaschon
yssidobrimthyfel yth chyl ys chon
935 yth binim ysdybur thinnochotnuagorastocles

ythemanethihychirsaelychotsithnaso

bynnyydchilluchilygubuHmlasibitthym
lo

bodialytheraynnynuyslymmonchothiusim]
Ythalonimualoniuthsicorathiisthymhimihymacomsyth
940

combaepumamitalmetlotiambeat iulecantheconaalonimbalumbar dechor

bats .... hunesobinesubicsilUmbalim
15

esseantidamossonalemuedubertefet

donobun.huneccilthumucommucroluful
altanimauosduberithemhuarcharistolem
sittesedanecnasotersaheUcot

945

alemusdubertimurmucopsuistiti
20

aoccaanecUctorbodesiussiUmUmmimcolus
deos deasque ueneror qui hanc urbem colunt ut quod de mea re huc ueni rite uenerim,
950

measque
reperire
25

hic ut gnatas et

mei

fratris

fiUum
!

me

siritis,

di

uostram fidem

[quae mihi surruptae sunt et

935 yssideobrum

fratris filium.]

T
;

tit

vid.

936
iufim
(tu-)

vel

thinnochut
:

aelychot] elycothi T 939 choth lusim PBC Stndemitndi apographo.

938
choth

idchilliihily

P^^

937 ydchid lithyly T 940-9 '^'''' ^-^'

Class. Rev. ibid.)

Haec fiiisse

videntiir in

{cf.

Exanohmuolanussuccurratimistimaltimacumesse

concubitumabellocutimbeatlulacantichona enuseshuiecsiUhcpanasseathidmascon alemuidubertefelonobutuneceltummcomucroluful atenimauosouberhenthyacharistoclem etteseanec(-ehc)nasocteliahelicos alemusdubertermicompsuestipti aodeaneclictorbodesiussumlimnimcolus 951 940 Exanolim P, pro X (/. c. nota personae Hannonis) a. nt vid. {etiam P?) (L pro I) 954 seci. Lindehunc A 952 mel niann

POENVLVS
955, sed hic mihi antehac

V.
fuit;

hospes Antidamas

eum

fecisse aiunt sibi

quod faciundum

fuit.
:

eius filium esse hic praedicant Agorastoclem

ad eum hospitalem hanc tesseram

is

mecum

fero
30

in hisce habitare

monstratust regionibus.

960 hos percontabor qui hinc egrediuntur foras.

Agorastocles
Ag. Ain tu
tibi

Milphio
surrupticias

Hanno

ii

dixe Syncerastum, Milphio,

eas esse ingenuas

ambas
Mi.

Carthaginiensis

aio, et, si frugi esse uis,

eas h'berali iam adseres caussa manu.

965

nam tuom
Ha. pro

flagitiumst tuas te popularis pati

seruire ante oculos,

domi quae

fuerint liberae.
!

di inmortales,

opsecro uostram fidem

quam orationem hanc aures dulcem deuorant ? cretast * profecto horum hominum oratio.
970 ut mi apsterserunt

omnem
testis

sorditudinem

10

Ag.

si

ad eam rem

habeam, faciam quod

quin tu
tibi.

iubes.

Mi. quid tu mihi

testis ?

insistis fortiter ?

aliqua Fortuna fuerit adiutrix

Ag. incipere multost quam impetrare facilius. 975 Mi. sed quae illaec auis est quae huc cum tunicis aduenit? numnam in balineis circumductust palHo ?
Ag.
facies

15

quidem edepol Punicast.

guggast homo.

Mi. seruos quidem edepol ueteres antiquosque habet

P 958 ad eum] meum {T ttt vid.^ vel abitrare .^ 960 hinc] huc g-g \soni. P manum P adsere P 962 eas] as P 964 iam oni. A APCO g5- popularis te P 968, 969 inverso ordine P (haec) horunc Geppert 969 vix cretast (cretast) 970 mihi hi cod. opt. Noitii 173 pro mi apstersere vel -runt ^) 971 habeant /i 972 quid tu Ita/. quitu A quntu (PBC utvid. quantu B) vel qua tu (T) P quntu P^^ nt vid. quantu B: quin quin tu] quitu A tu PCD^ jjfyf qyo (-Q j" qua tu fort. quo tu 975 sed quaenam P quom t. P [antiqita formd) circum976 in abaliniis (-neis) P ductus P 977 guggast homo] Milpliioni dat Leo
957
liic

praedicaiit esse

deum^PBC,

<

V.

ii

T.

MACCI PLAVTI
?

20

Ag. qui scis ? Mi. uiden omnis sarcinatos consequi atque ut opinor digitos in manibus non habent.

980

Ag. quid iam ? Mi. quia incedunt cum anulatis auribus. Ha. adibo hosce atque appellabo Punice.
|

si si

respondebunt, Punice pergam loqui

non,

tum ad horum mores Hnguam

ais tu ?

uortero.
?

25

Mi. quid

ecquid commeministi Punice

985

Ag.

nihil edepol.

nam
!

qui scire potui, dic mihi,

?

qui ilUm sexennis perierim Carthagine

Ha. pro
30

di inmortales

plurumei ad ilhinc

modum

periere pueri liberi Carthagine.

Mi. quid

ais tu ?

Ag. quid

uis ?

Mi. uin appellem hunc 990

Punice?
Ag. an
scis ?

Mi. nuUus

me

est

hodie Poenus Poenior.

uenerit,

Ag. adei atque appella quid ueUt, quid qui sit, quoiatis, unde sit ne parseris.
:

Mi. auo.
35

quoiates estis aut quo ex oppido ? Ha. annobynmytthymballebechaedreanech.

ait ?

995

Ag. quid

Mi.

Hannonem

se esse ait Carthagine,

Carthaginiensis MytthumbaUis fiUum,

Ha.

auo.

Mi.

salutat.

Ha. donni.

Mi. doni uolt

tibi

dare hic nescioquid.

audin poUicitarier ?

(a. hercle op. ?) op)inor ggo atque 979 hominis Psc atque ut ego opino in manibus digitos non habent Wcise rhytliiito conybr^. 982 audibo snlens 981 c\uom codd. {^antiqiia fornid) atque hosce P^^ (ad) hosce atque (ego) hosce Reiz adibon Caineiarins 984 hnguam u.] lingua ac ue. PBC 983 si oni. ivix pro linguam atuertero, i. e. adu ) 985 quid ais ? ecquid tu 988 an plurumein ? Goets, Loeive fort. quid ais ? tun ecquid (hunc pro illum hunc, i. e. ad illum modo A ad hunc modum illunc ?) nt vid. 991 denus {corr. Z>^) 993 quid Priscianus parseris Priscianns 2, I, 595 et 2, 122 quo patis (P pro \) 122 parleris parserjt 994 auo quoiatis estis unde sit ne auo] quid est Priscianus utrubique p(a'rs'(e)rit (ex v. 993)

P A

anno muthum balle 995 annobynmytthymballeudradaitannech A bechaedre anech P 996 se esse] sese P 997 mytthumbalis A muthum basHs (-ballis PCDj ggQ auo] uo P {A cuin no/a polhciericr P autin A personac confiiso) 999 hinc P
:
:

(-cerier

D)

POENVLVS
looo Ag. saluta hunc rusus Punice uerbis meis.
'

V.

ii

Mi. auo donnim inquit hic

tibi

uerbis suis. potius

Ha. meharbocca.
Ag. quid ait?
fortasse

Mi. istuc

tibi sit

quam

mihi.
sibi.

Mi. miseram esse praedicat buccam

arbitrarier.

medicos nos esse

;

1005 Ag. tsi est t, nega esse

nolo ego errare hospitem.

45

Mi. audintu?

(Ha.) rufeennycchoissam.

Ag.

sic

uolo

profecto uera cuncta huic expedirier.

roga niimciuid opu'

sit.

Mi. tu qui sonam non habes,

aiit

quid

in

hanc uenistis urbem

Ag. quid

quid quaeritis

loio Ha. muphursa.

ait ?

Ha. miuulechianna.

Ag. 50

quid uenit?

Mi. non audis

in

mures Africanos praedicat

Ag. quid nunc
:

pompam
ligulas,

ludis dare se uelle aediUbus.

ait ?

H.\. lechlachananilimniichot.

Mi.
1015

canahs

ait se

aduexisse et nuces

nunc

orat

operam

ut des sibi, ut ea ueneant.

est.

55

Ag. mercator credo

Ha. palumergadetha. Mi. palas uendundas sibi ait et mergas datas, ad messim credo, nisi quid tii aliud sapis, 1020 ut hortum fodiat atque ut frumentum metat. Ag. quid istuc ad me ? Mi. certiorem te esse
ne quid clani furtim
looi donnjm A 1002 me harbocca
: :

Ha. assam. Mi. aruinam quidem. Ag. Milphio, quid nunc ait ?

60
uolt,

se accepisse censeas.
f-e PCD^ mepharbua ^
Yn\\\\

nonni

hic tibi inquid

1005 (ita>est Camerarius, rufee(w/ y ;n1006 audi P sedcf. Aiiwr. Joiirn. Phil.z^, 35 1008 zonam P^d [^usitata nycchoissam A rufeen nuco istam P interloio miu na spatio nott satis capiente qxiae in fornia) / 1012 dare se] dares ccduni A loii mu res>crifica(no)s .<4 laechlachananimliminichot 1013 lechIacha(n)nanilimniichto A 1016 assammarbinam (<ror>-. C^) ueniant 1015 sibio';. A issam Mi. arbinam P m ivelh) in A fort. Milphionis noiiien in1018 palumergadetha P dlcavcrat 1017 palumirgadetha A sibi ait et] sibim tet P (M. e.x Al) 1019, 1020 inverso ordine 1022 petat yJ (iii 3) 1020 fodi 1019 quid] quidem
:

furti

V.

ii

T.

MACCI PLAVTI
Mi.
ait

Ha. muphonnimsycorathim. quod hic te orat. Ag. quid

65 Mi.

hem

caue
?

sis feceris

aut quid orat

expedi.
1025

sub cratim ut iubeas se supponi atque eo

lapides imponi multos, ut sese neces.

70

Ha. gunebelbalsameniyrasa. Ag. narra, quid est? quid ait? Mi. non hercle nunc quidem quicquam Ha. at ut scias, nunc dehinc latine iam loquar. seruom hercle te esse oportet et nequam et malum,

scio.

1030

hominem peregrinum atque aduenam qui inrideas. Mi. at hercle te hominem et sycophantam et subdolum,
qui huc aduenisti nos captatum, migdilix,
bisulci
75

Hngua quasi proserpens

aufer,
si

bestia. face.

Ag. maledicta hinc

Hnguam compescas
sapis.

1035

maledicere huic temperabis,

meis consanguineis nolo

Carthagini ego

te iniuste loqui.
sis sciens.

sum
est,

gnatus, ut tu
!

Ha. o mi
80 et
si

popularis, salue

Ag.

et tu edepol, quisquis es.

quid opus

quaeso, dic atque impera

1040

popularitatis caussa.

Ha. habeo gratiam. [uerum ego hic hospitium habeo Antidamae fiHum quaero (commostra si nouisti) Agorastoclem.] sed ecquem adulescentem tu hic nouisti Agorastoclem
:

85

Ag. siquidem Antidamai quaeris adoptaticium,

ego sum ipsus
conferre

I045

quem

tu quaeris.

Ag. Antidamae gnatum

si

me

esse.

Ha. hem quid ego audio? Ha. si itast, tesseram

!

uis hospitalem,

eccam

attuH.

1023 mufofn)nimsiv^w/ y"^ccoratim

:

muphonnium sucorachim

(ahim) P sis] si P aii supponier? 1025 s&se Pylades 1027 1028 gunebbalsamemly(w/ iV vla A gunebelbalsamenierasan P qui inrideas o;*2. ^ Qui P 1031 adueniam A 1032 syco-

phantaP (cornO 1035 hanc T039 est A huic tu Psc

redit) post v,

aufers (mferrogaiivel) 1036 T042, 1043 <"'<"' 1053 {qui siio loco
iii

1048

collocat

A.

Scilicet

maiginc

arclictypi stcteraiit.

1042 hospiti (te) sum vel Antidamai 1043 commostra si] commonstransi P 1045 Antidamai Botlie: antidamati A: anthidamarchi P 1047 te esseram 1048 comferre A
Retractator volnit vv. 1044-52 abiccre

POENVLVS
Ag. agedum huc ostende.
1050 H.\. o mi hospes, salue
patritus t ergo t hospes
est par probe.
!

V.

ii

nam habeo
tuo' pater

domi.
9

multum

nam mi
fuit.

Antidamas

haec mi hospitalis tessera cum illo fuit. Ao. ergo hic apud med hospitium praebebitur.

nam hau
1055 ind'

repudio hospitium neque Carthaginem.

oriundus.

sum
ais ?

Ha.
fieri

di

dent

tibi

omnes quae

uelis

95

quid

qui potuit
hic

uti Carthagini

gnatus

autem habuisti Aetolum patrem. Ag. surruptus sum illim. hic me Antidamas hospes tuos
sis ?

emit et
1060

is

me

sibi

adoptauit fijium.
100

Ha. Demarcho item ipse fuit adoptaticius. dic mihi, sed mitto de illoc, ad te redeo. ecquid meministi tuom parentum nomina, Ha. Ag. memini. patris atque matris?
noui forte aut
si

memoradum
mihi,

si

sunt cognati mihi.

105

1065 Ag.

Ampsigura mater mihi fuit, lahon pater. Ha. patrem atque matrem uiuerent uellem tibi. Ag. an mortui sunt ? Ha. factum, quod ego aegre nam mihi sobrina Ampsigura tua mater fuit
pater tuos,
is

tuli.

erat frater patruefis

meus,
diem,
iio

1070 et

me heredem fecit quom suom obiit quo priuatum med aegre patior mortuo.
is

sed

si ita est,

ut tu
ea
:

sis

lahonis

filius,

1049 huic mihi tuus p. patruus C)

itt vid. (pater tuus B, 1051 patri tuus (n^/1052 quom m'.: erego, antiqua forina 1054 nam (ego) il/f//fr qnaforma) 1053 hospitium [tibi] prepudio namque Acidaliiis post Py/adem 1055 unde Ita/. ut coc/ci. 1058 vi.v surptus (Joitrn. Pliii. 1056 qui] quid illinc fOf/W. Aniidama. Mne/ler 1063 patris atque 26,296) 1064 noui] matris meraini Agorastoc/is memorandum 1066 1103 dccst A 1067 ego notio .4 1065 fuit mihi m. p. (esse) om. P^c (iii_ i) jo-yi me priuatum cod.: traieci Camerariiis

mi

p.

A ^

nam] quam

Seyffett

domum

P P

1050

P ^

V.

ii

T.
in

MACCI PLAVTI
manu
taperi.

signum esse oportet

ludenti puero

laeua

tibi,

quod memordit Ha.

simia.

iiSostende: inspiciam.
Ag. mi patrue, salue.

audi atque adest.

et tu salue, Agorastocles. te repperi.

1075

iterum mihi gnatus uideor

quom

Mi. pol istam rem uobis bene euenisse gaudeo.

sed
te

moneri

num

neuis

Ha. sane

uolo.

130 Mi. paterna oportet filio reddi bona.

1080
pater.
;

aequomst habere hunc bona quae possedit

:

Ha. hau postulo aUter restituentur omnia suam sibi rem saluam sistam, si illo aduenerit.
Mi. facito
125
sis

reddas, etsi hic habitabit, tamen.

iste

Ha. quin mea quoque

habebit,

si

quid

me

fuat.

1085

Mi. festiuom facinus uenit mihi in mentem modo.

Ha. quid

id

est?

Mi. tua opust opera.

Ha.

dic

mihi,
?

quid lubet
profecto uteris, ut uoles,

operam meam.
fieri

quid est negoti

130

Mi. potin tu

subdolus

Ha. inimico possum, amicost

Mi. inimicus hercle
Mi. amat ab lenone
est huiius.
Kic.

insipientia.

1090

Ha. male faxim lubens.

facere sapienter puto.

Ha.

Mi. leno hic habitat uicinus.

Ha. male faxim

lubens.

Mi.

ei

duae puellae sunt meretrices seruolae

:

135 sorores

earum hic alteram ecflictim perit neque eam incestauit umquam. Ha. acerba amatiost. Mi. hunc leno ludificatur. Ha. suom quaestum colit. Mi. hic iUi malam rem dare uolt. Ha. frugist si id facit.
1075
iiispice

1095

iam Pf^^ yb;Y. ostende. (Ag. ostendo.) inspice iam. ades] audes T uf vid. i;;'.v aperi audes ? {vcl si audes) atque adest 1077 fort Agorasiodes loquitnr^ Lco 1078 bene uertisse Muellc/ {R/iem. Mus. 54. 528), diclio usitata 1080 reddi filio cod., coiitra 1079 ssd (set) Pareu^ et cod. 108' nietrum {corr. D^) io8d habitabit Pylades habit tod. (ni. 3) vel tuast opus {Rheiix. Mus. 54, 529) t. eo opust Mueller 1090 insi pientia est cod. facere trai. Pvlades 1092 allenone (ale-) cod. Camerarius facele cod. iit vid. 1097 1095 periit cod. {i. e. perit) hunc P/s: runcfo^. (N/i/o II') logQ {r\xg\st Mucller: frugi forf. (iii.3)

Ha. aperi

'^

POENVLVS
Mi. nunc hoc consilium capio
iioo ut te adlegemus,
filias

V.

ii

et

hanc fabricam paro,

i^o

dicas tuas

surruptasque esse paruolas Carthagine,

manu
Ha.
1105

h'berali

caussa

ambas adseras
intellegis ?

quasi fiHae tuae sint ambae.

intellego hercle.

cum

item gnatae duae una surruptae sunt paruolae. iam in principio Mi. lepide hercle adsimulas.
nutrice

nam mihi

MS
id

mihi

placct.

H.\.

pol

magi'

quam
et

uellem.

Mi.

eu

hercle

mortalem
catum,

mahim crudumque
ut adflet,
II 10

caUidum

et

subdolum
!

quo

ilkid gestu faciat faciHus

me quoque doUs iam

H.\.

superat architectonem.
sit

150

sed earum nutrix qua

facie

mi expedi.

Mi. statura hau magna, corpore aquilo.

Ha.

ipsa east.

Mi. specie uenusta, ore atque ocuHs pernigris.

H.\.

formam quidem

hercle uerbis depinxti probe.

1115 Mi. uin

eam

uidere

?
;,

Ha.
si

fiHas

malo meas.
fiHae,

155

sed
si

atque uoca iham

est nutrix,

eae

meae sunt

iUarum

me

continuo nouerit.
?

Mi. heus, ecquis hic est

foras Gfddeneni.

nuntiate ut prodeat

est qui

iUam conuentam esse

uolt.

1099 fabricam apparo pcD [pyg fabrica aparo, perpcram script. pro fabricam paro h pro M) 1102 manu Scutariiis manum coci. manuque Pylades ambas] eas w/ has Weise 1103 inpellegis cod. (PproT) {aiitiqua/onita) 1104 accedit 1105 quom (sunt surruptae surreptas uni (I pro T) 1107 vc/ mage 1108 (senem) malum ?) Leo est ollidum et callidum Pylades iiii facile {pro estolidum ?\ n. l. 1109 illum gejtum II 12 hau] non Gellius 13. 30, 6 {unde Nonius 521 aquilost Gellius
;
:

(aquilino

A^o^iV^s")

east] est

cof/(/.

G(7/ fw'.v/>;o ipsast, east)

1115 uin eam] uinam P atque euoca codd. iv. 4), contra metrum, ut videtur illum euoca Pareus {del. atque) meae ow. A 11 19 Giddeneni (-ini) Mueller: 11 18 ecquid gid dene me (-em vel -en) P: giddenenem A
depinxit codd. Gellii

probe] mihi 1116 atque uoca Guictus

:

11 14

(v.

i)


V.
iii

T.

MACCI PLAVTI

iii

G
Gl
Quis

DDEN

L P

HIO

HANNO
quid uis? 1120

Agorastocles Pver Ml qui te proxumust. Gl pultat?

hominem
qui siet
?

Ml
nouistin tu illunc tunicatum

eho,

Gl nam quem
eru'
5

ego aspicio? pro supreme luppiter

est,

meus hicquidem

mearum alumnarum

pater,
!

Ml ecce autem mala quidem Poenus probust, perduxit omnis ad suam sententiam. Gl o mi ere, salue, Hanno insperatissume
Hanno
Carthaginiensis.
praestrigiator hic
|

1125

mihi tuisque
10 mirari noli

filiis,

salue atque

eho,
?

neque

me

contemplarier.
|

cognoscin Giddenenem

ancillam tuam

11 30

meae gnatae ? id scire expeto. Gl apud aedem Veneris. Ha. quid ibi faciunt ? dic mihi.
Ha.
-noui.

sed ubi sunt

Gl
15

Aphrodisia hodie Veneris est festus dies

sibi esset propitia.

oratum ierunt deam ut

Ml

pol

sati' scio,

impetrarunt, quando hic hic adest.

illae filiae ?
fuit,

1135

Ag. eho an huius sunt

Gl

ita ut praedicas.

tua pietas nobis plane auxiUo

20

quom huc aduenisti hodie in ipso tempore namque hodie earum mutarentur nomina facerentque indignum genere quaestum corpore.
Pv. auonesilli.

1140

Gl

hauonbanesilHimustine.

mepsietenestedumetalannacestimim.
1120 te]
tu

II2I mouistin

1123 (hi)c quid(em est

inmeus e^rus A [yel meus est) 1127 (o) Hanno Miieller sperastis sume P 1128 iyt eho {contra morem Plantiitum hic adhibito) vocent Pnnicam latere credit Ussittg 1129 contemptarier P 1132 1131 s\n\. A 1130 w/ Giddeninem Gid. ''me) Koch
:

{pro illaec?) discrepare videtttr sub finem 1136 illa et plane nobis 1137 neque tuk pietas neqtie tua pTetas omitino placet Acidalius 1141 auammailli hauonfort. plane (ea) aux. hauonbenesiilliinmustine mustine 1142 mipbanesill
.

stae'temestx(j;^/a)sdumetalan

sti

A:

messiestenestedum

T\

mepsietenestedumetalamnacestimim P^^


POENVLVS
Ao. quid
illi

V. iu

locuti sunt inter se

salutat

dic mihi.
25

Ha. matrem hic

1

suam, haec aiitem hunc filium.

145 tace atque parce muliebri supellectili.

Ag. quae

east supellex?

Ha.

clarus clamor.

Ao. sine

modo. abduc hosce intro et una nutricem semul iube hanc abire hinc ad te. Ag. fac quod imperat. Mi. sed quis illas tibi monstrabit? Ag. ego doctissume. 30 1150 Mi. abeo igitur. Ag. facias modo quam memores mauelim.

Ha.

tu

patruo aduenienti cena curetur uolo.

Mi. lachanna uos, quos ego iam detrudam ad molas,

ind' porro

ad puteum atque ad robustum codicem.

leniter laudabitis.

ego faxo hospitium hoc

1155 Ag. audin tu, patrue
?

35
:

dico, ne

dictum neges

tuam mihi maiorem filiam despondeas. Ha. pactam rem habeto. Ag. spondesne
Ag. mi patrue,
salue.

igitur ?

Ha.

spondeo.

nam nunc
illa

es plane meus.

nunc
II 60

demum

ego
si

cum

fabulabor libere.
filias,

40

nunc, patrue,

uis tuas uidere

1165

Ha. iamdudum equidem cupio et te sequor. eamus illis obuiam ? Ha. at ne interuias praeterbitamus metuo. magne luppiter, restitue certas mi ex incertis nunc opes. Ag. egoquidem meos amores mecum confido fore. sed eccas uideo ipsas. Ha. haecin meae sunt filiae ?
sequere.
si

me

Ag. quid

45

quantae e quantillis iam sunt factae

Ag. scin quid

est ?

Thraecae sunt

in

celonem

sustolli solent.

sine modo Hamioni continnat 1 146 suppelle 1143 'si'nt 11 48 hanc abire liinc] abire hanc 1147 w/ abduce 1152 lachanna A lachanam P H59 1153 ad puteum] apud eum 1162 illi ?/)ro illisce) quom P an/iqua/orniaj interuiis -(4 1165 amores meos Pylades, nt versus ianibicus 1163 praeterbita 1168 (in celyonem celumne (cae-) 1167 e] te A fiat tragicae sunt in calones {cf. Anter. Journ. Phil. 21, 37) PCD^ sustolli solem (-ni sustolli solent Leo

V.
50

iii

T.

MACCI PLAVTI
et

Mi. o[)ino hercle hodie, quod ego dixi per iocum,

id

euenturum esse
istilc

seuerum

et serium,

11

70

ut haec inueniantur hodie esse huiius fiUae.

Ag. pol

quidem iam certum

est.

tu istos, Milphio,

abduce
iv

intro.

nos hasce hic praestolabimur.

Anterastilis Adelphasivm AGORASTOCLES HANNO

Ade.
Fuit

hodie operae pretium quoiuis qui amabilitati

animum

adiceret

oculis epulas dare, delubrum qui hodie ornatum eo uisere 1175

uenit.

deamaui ecastor

iUi

ego hodie lepidissuma munera meretricum,

digna diua uenustissuma [Venere], neque contempsi eiius

opes hodie.
5

tanta ibi copia uenustatum aderat, in suo quique loco sita

munde.
Arabus, murrinus, omnis odor
complebat.
festu' dies,

hau sordere uisust

:

1179^

Venu', nec tuom fanum

tantus ibi cUentarum 1180

erat

numerus

quae ad Calydoniam uenerant Venerem.

attin[u]it,

Ante. certo enim, quod quidem ad nos duas

fuimus,

10

praepotentes pulchre pacisque potentes, soror,

neque ab iuuentute

inibi inridiculo habitae,

quod

pol,

soror, ceteris

omnibu' factumst.
l.

1169-73 sed. Ussitig 1170 (esse)t et ^

Loeive

1169 opinorP, ^4 n. 1173 intro suspecUim

ego

ont.

Autvid.
_

intro (hinc) Goeis,

illic eo A illic ego P vix ecastdr ianap. septenar.\ deamauit A V enere seclusi meiri II 77 dea Giiietus, ut versus anapaesticns fiat 1 178 quique (PBCj x,^/ opus P iius ror;-. exius ^ causn loco (Wsita) om. A quicquam (quicque ?) T) P quicque A 1179 arabius murrinusque omnis dor P loco ont. T (etiain PT). 1182 w/ pulchrae 1183 (inibi) ^ ibi P 1180 tumP (odor Z))
: : : :

(A

it.

l.)

praestolabitur

11 74 ciuis

11 76

; ;

POENVLVS
Ade. nialim
1185
istuc aliis uideatur

V
quam
uti

iv

tu te,

soror,

conlaudes.

Ante. spero equidem.

Ade.
quibu'

et pol ego,

quom
aliae

ingeniis

sumus atque

gnosco

eo sumu' gnatae genere ut deceat nos esse a culpa castas.

Ha.

luppiter, qui genu' colis alisque

hominum, per quem

15

uiuimu' uitalem aeuom,

quem penes

spes uitae sunt

homimim omnium, da diem

hunc sospitem, quaeso,

rebus mis agundis, ut quibus annos multos carui quasque

e patriII

90

-a

perdidi paruas redde

is

libertatem, inuictae

praemium

ut esse sciam pietati.

Ag. omnia

faciet luppiter faxo,

et

nam

mihi est obnoxius

me

metuit.

Ha. tace quaeso.

20
agit cluet
si

Ag. ne lacruma, patrue.

1192=

Ante.

ut uolup est homini,

mea

soror,

quod

uictoria
sicut nos hodie inter aUas praestitimus pulchritudine.

Ade.
tibi

stulta, soror,

magis es

quam

uolo.

an tu eo pulchra
uidere, opsecro,

1195

si

illi

non os oblitumst
est, fratris

fuligine ?

Ag. o patrue, o patrue

mi

Ha. quid
Ag.
1197*

at

mei gnate, [gnate] quid uis ? expedi. enim hoc uolo agas. Ha. at enim ago istuc. Ag. patrue mi patruissume.
Ag.
patris
est lepida et lauta.

25

Ha. quidest? Ha. ingenium

ut sapit

'

habet quod

sapit.

jgi'no)s(co) ^4 1185 etPylades: ut P.Au.l. 1184 [ital uid. (iv. 2) ii88 [apud] penes 1187 ueitalem A {ayttiqna fonna) e oin. quaeso oin. A 1189 meis cf. ad Trin. 822) .spe iigz ubertatem sciant 1190 redde is] pederis (ii. 7) mi 1195 fuli neci lacrime 1194 (e)st Metrum dispUcet et huitis verstis et prae[patruissime] [cf. iigi). ut vid. vix gnate gnate (gnate), lU 1 196 gnate semel cedentis ate P, n. l. troch. septenar. fiat 1197 uolo hoc 16 PLAVT. II

'

V. iv

T.

MACCI PLAVTI
quidem
abusast.

Ag. quae res?

30

iam diu edepol sapientiam tuam haec

hinc sentit quidquid
sapit,

nunc hinc

sapit^

ex

meo amore.

1200

Ade. non eo genere sumu' prognatae, tam

ut deceat nos facere

etsi

sumu' seruae,
soror^

quicquam quod homo quisquam inrideat. multa sunt muherum uitia, sed hoc e multis maxumumst, quom sibi nimi' placent minu'que addunt operam uti placeant
35
uiris.

Ante. nimiae

uoluptatist

quod

in extis nostris portentumst, 1205

quod haruspex de
Ante. nos

ambabus

dixit

Ag.

soror,

uehm de me
[ahjquid dixerit.
hberas.
scio.

fore inuito

domino nostro diebus paucis

id ego, nisi quid di aut parentes faxint, qui

sperem hau
soror,

Ag. mea fiducia hercle haruspex, patrue, his promisit,

40 hbertatem, quia

scio,

me amare hanc
abitis,

scit.

Ade.
hac.

sequere 1210

Ante. sequor.
facere.

Ha.

priu'

quam

uos uolo ambas.

nisi piget, consistite.

Ade. quis reuocat ?

sed quis homost
?

Ag. qui bene uok uobis

Ag. ameicus uobeis.

Ade.

facere occasiost.

Ade. quiquidem
inimicus non
siet.

Ag. bonus

est hic

homo, mea uoluptas.

Ade. pol istum

1215

45 Ag. seiquidem amicitiast habenda,

mahm quam mahmi. cum hoc habendast. Ade.

hau precor.

Ag.

muha bona uoU

uobeis facere.

Ade. bonu' boneis

bene
feceris.

1 199 [eo] edepol ^ hinc hic sapit hic tione 1204 vel ut

1200 hicc (corr. 5) sapit quidem] quiquemP 1203 mulierum sunt Bothe, favcnte allittera1206 quod Bothe quodque codd. {ita codd.)
:

vixamh\s

1208 qui] quid /^ aliquid quid P(^iv. i) 121 1 uola 1213 siet] est 1215 tit vid. 1212 qui] quis boneis] beneis quom \antiqiia fornia') 1216 uobis facere uult
aliquid
.<4

(v. i)


POENVLVS
Ha. gaudio ero uobeis Ade. Ha. leibertatique. Ade. istoc
Ag. patrue mi,
I220
ita

V. iv
tibi.

at

edepol nos uoluptati

pretio tuas nos facile feceris.

si

me

di

amabunt, ut ego,
et

sim luppiter,
50

iam hercle ego illam uxorem ducam

ut pudice uerba fecit, cogitate et ut
I

lunonem extrudam
foras.

commode,

Ha. certo haec meast. modeste orationem praebuit Ag. lepide hercle sed ut astii sum adgressus ad eas
!

atque commode.
perge etiam temptare.
1225
in

pauca confer

sitiunt qui sedent.

?

Ha. quid

istic?

quod faciundumst qur non agimus

ius

in 55

uos uolo.

Ag. nunc, patrue,

tu

frugi

bonae

es.

uin hanc ego ad-

prendam?
Ade. an patruos
est,

Ha.

tene.

Agorastocles, tuos hic

Ag. iam faxo

scibis.

nunc pol ego te ulciscar probe, nam faxo mea eris sponsa. Ha. ite in ius, ne moramini. antestare me atque duce. 1230 Ag. ego te antestabor, posteahanc amabo atque amplexabor. 60 sed illudquidem uolui dicere immo hercle dixi quod uolebam.

Ha. moramini. in ius uos uoco, Ade. quid in ius uocas nos ? quid
Ade. etiam me meae

nisi honestiust
tibi

prehendi.

debemus
Ag.

?'

Ag. deicet
illi.

latrant canes ?

at tu hercle adlu-

diato:
1224 Ha. {ita B) Pergo e. t. ? 1223 astus 1219 me 01U. qui] que temptaret Psc vix pro iem^iare ei vel 2ii) Acidalnts 1226 nunc 1225 uoco Caiiiemrius iisifa/a hatfio) 'c/. ad Mil. 1400) Ha. uin ego hanc adpredam tene (tene tene patrue tufrugi sibone es. 1228 1227 hic] hec (haec) om. PCD) ego hanc iisitatus ordo) 1230 amplexabo P, 1229 antetarde eris mea A ego pol immo dixi hercle P: {antiqua forma) 1231 deicere fort. recte vix hercl' 1233 immo dixi (</</. hevcle) Bcntley, rhythnii causa 1234 me oni. de(ic>etijilli A (i.e. dicet [is] illi, vix pro discetis illi)

meae me Kaempf
16*


V. iv
65 dato
ita

;1 :

T.

MACCI PLAVTI
1235

mi pro

offa

sauium, pro osse linguam obicito.

hanc canem faciam tibi oleO tranquilliorem. Ha. it' si itis. Ade. quid nos fecimus tibi ? Ha. fures estis ambae.

Ade. nosn'

Ha. uos inquam. Ag. atque ego scio. Ade. quid id fiirtist ? Ag. hunc rogato. Ha. quia annos multos feiHas meas celauistis clam me
tibi?

70

atque equidem ingenuas leiberas

summoque
tu istuc

genere gnatas.
nos.

1240

Ade. numquam mecastor reperies Ag. da pignus, ni nunc peiieres,

Ade.
nil

probrum penes

in sauium, uter utri det.

tecum ago, apscede opsecro.

Ag. atque hercle

est.

mecum agendum
nam
76 et

hic patruos

meus

est,

pro

hoc mihi patronus sim

necesse est

praedicabo

quomodo uos
|

furta faciatis

multa
seruas,

1245

quoque modo

huius

filias

apud uos habeatis

quas uos ex patria Uberas surruptas esse scitis. Ade. ubi sunt eae ? aut quas, opsecro Ag.

sati'

iam sunt

maceratae.

Ha. quid
80 quid hoc

si

eloquamur
negoti,

Ag. censeo hercle, patrue. Ade. misera timeo

soror
;

sit

mea

ita

stupida sine animo asto. 1250

Ha.

aduortite

animum, muHeres.

primum,

si

id fieri possit,

ne indigna indignis di darent, id ego euenisset uellem nunc quod boni mihi di danunt, uobeis uostraeque matri,
eas dis est
85

aequom

gratias

nos agere sempiternas,

quom nostram

pietatem adprbbant decorantque di inmor- 1255

tales.

nunc 1240 quidem Bentley 1245 qu61243 atqui Gitictiis uos dcl. E. Bccker cf. ad v. 1246) modo suspedum {cf. ad Bacch. 1068) aiit uos addeiid. nidetur 1246 quoqui fort. furtificetis (v. i) post uos :w//ios/ habeatis) {cf. v. 1245) aut hominis post huius (iii, p. 51) 1248 Ag.] vel Ha. 1249 Quin eloquar huiusce Camerarius 125 A: ergo PCD. hercle, o (?) Leo herci quin eloquamur Weise 1252 euenire P9sset
1238
id furti estis
(i.

e genere

7, p.

20)

1242 da om.


POENVLVS
uos meae
huiusce
estis

V. iv

ambae

filiae et

hic est cognatus uoster,

fratris filius,

Agorastocles.

Adk. amabo,
?

num

hi

falso oblectant

gaudio nos
date manus.

Ao.

at

med

ita

di

seruent
ut hic pdter est uoster.

Ade.

salue, insperate

nobis
1260 pater, te complecti nos sine.
pater, salue.

cupite atque exspectate

90

Ha. ambae

fiUae sunt.

Ante. amplectamur ambae.

fortu-

Ag. quis

me amplectetur

postea

Ha. nunc ego sum

natus,

multorum annorum miserias nunc hac uoluptate sedo. Ade. uix hoc uidemur credere. Ha. magi' qui credatis
dicam.
1265

nam uostra nutrix primum me

Ha. apud hunc
omitte saltem tu
priu'
est.

cognouit. Ade. ubi ea, amabo, 95

est?

Ag. quaeso, qui lubet tam diu tenere

collum
?

altera.

nolo ego istunc enicari

quam

te

mi desponderit.

Ade. mitto.

Ante.

sperate,
salue.

Ha. condamus alter alterum ergo in neruom bracchialem. 1370 quibu' nunc in terra melius est? Ag. eueniunt digna dignis. Ha. tandem huic cupitum contigit. Ag. o Apelle, o Zeuxis
pictor,
ita me Geppeti {nsiia1258 obiectant vel me {tia codd.) e. Ante. 1260 te] e 1261 sumus lial. {A n. /.\ vel a. f. sumus, a. a. 1264 uideamur 1263 sedeo mage 1265 prima Beniley, nain spondens (-um me) in fine est otn. heniisticbii displicei 1266 nunc ea] e 1267, 1268 ordine inverso P 1267 salte {i.e. saltem) /// vid. (salutem T, salute B. salte PCD) istuc P, A n. l. istunc scripsi enicari \T^ w/ enicam (PBC) p. (enicas) m',&) A nolo ego istuc (Ade.) enicas me. (Ag.) Prius etc. Goeiz., Schoell 1268 omitto (sed despenderit B) (1 v. 3) 1271 vel Ade. mitto? sp. sa.

100

ius ordo)

/'.

P
:

A P
P

contingit

V. iv

T.
estis

MACCI PLAVTI
moror huiusmodi
tractare exempla.

qur numero

mortui, hoc exemplo ut pingeretis?

nam

alios pictores nil

Ha.
105

di

deaeque omnes, uobeis habeo merito magnas gratias,

quoni hac
ut

me

laetitia adfecistis tanta et tantis gaudiis,

1275

meae gnatae ad me

redirent et potestatem

meam.
fuit.

Ade. mi
mihi
tc

pater, tua pietas plane nobeis

auxiho

Ag. patrue, facito in memoria habeas tuam maiorem filiam

despondisse.

Ha. memini.

Ag.

et

dotis quid

promiseris.

Antamoenides
Anterastilis
Anta.
Si

Hanno

Adelphasivm Agorastocles
quam
lenoni 1280
dedi,

ego

minam non

ultus fuero probe

tum
is

profecto

etiam

ipse
5

me sibi habento me ad prandium ad se abiit foras, me reUquit pro

illae

scurrae ludificatui.

abduxit ignauissumus,
atriensi in aedibus.

ubi nec leno neque

redeunt nec quod edim quicquam

datur^
12S5

pro maiore parte prandi pignus cepi, abii foras

sic

dedero

aere militari tetigero lenunculum.

nanctus est
sed
10

hominem mina quem argenti circumduceret. mea amica nunc mihi irato obuiam ueniat uehm
:

iam pol ego illam pugnis totam faciam uti atritate, atritior multo ut siet ita replebo
|

sit

merulea,
1290

quam

Aegyptini, qui cortinam ludis per circum ferunt.

sis

Ade. tene

me

arte,

mea

uoluptas

male ego metuo

miluos,

127270;-/. (qur).

qur

estis

numero

/^f/s
:

hic
in

adfecislis /)0s/ tantis

1276 etAtdvid

exemplum P 1275 1278 memoriam P

ludificis catii ttt ludificatui ut vid. 1281 habeant oscurrae abduxit (P^ vel adduxit fPCDj p^ A n. l. 1282 in p. vid. e codd. 1286 aere] e <veli)A 1283 abeit 1285 prandei A 1290 repl. (eam) Prisciani i, 10-): ereSeyffeit 1287 que atritas (lcg. atritus) atrior Bentley atritior yi cf. Panlns 28 fuerunt P atri coloris 1291 Aegyptini] aegipti aut
:

P A

A
'

'

POENVLVS
mala illa bestiast, ne Ante. ut nequeo te
1295
forte nie auferat
sati'

V.

pullum tuom.
!

complecti, mi pater

Anta. ego

15

me
propemodum
[

moror.

scd quid hoc est

hoc opsonare prandium potero mihi. ? quid est ? quid hoc est ? quid ego uideo

quo modo
quid hoc est condupHcationis
quis
satin
liic

?
? ? ?

quae haec

est

congeminatio
AnterastiUs

homo

est

cum
?

tunicis longis c^uasi puer cauponius

ego ocuUs cerno

estne illaec

mea amica

20

1300 et ea est certo.

iam pridem ego

me

sensi nihiU pendier.

non pudet puellam amplexari baiiolum in media uia ? iam hercle ego illunc excruciandum totum carnufici dabo. sane genus hoc muHerosumst tunicis demissiciis.
sed adire certum est hanc amatricem Africam.
1305
25

heus quid

tu, tibi dico,

muUer, ecquid

te

pudet

13 10

tibi negotist autem cum istac ? dic mihi. Ha. adulescens, salue. Anta. nolo, nihil ad te attinet. quid tibi hanc digito tactio est ? Ha. quia mihi lubet. Anta, lubet ? Ha. ita dico. Anta. Ugula, in' malam crucem ? tune hic amator audes esse, haUex uiri, aut contrectare quod mares homines amant ?

30

deglupta maena, sarrapis sementium,

manstruca, halagora, sampsa, tum autem plenior

aU ulpicique quam Romani remiges.

131
5

35

Ag.

num

tibi,

adulescens, malae aut dentes pruriunt,

1295 (iam) hoc Pradcl

1296 quid est] 1299 ocvulis) ego anterastris 1301 baliolum (/. e. 1300 est certo] esterto \\\nx{s.[ita codd,)G^o B dato yi baiiolum) 1302 w.r hercule 1306 negotium est 1303 muHebrosum st 1304 hanc [ad] P au. negotii autem est 1308 istanc Pylades 1309 legula {corr. PCD) in A- in post spat. [i.e. Ha. in' ?) in' (J,e. isne)] \A^: samcsa halagora om. 13 10 fallax 13 '3 manstructa P (-psal) sama 1314 ulpique P
1294 compecti quid hoc 1298

quom

atitiqiia

formd)

V.

T.

MACCI PLAVTI
malam rem
quaeritas
?

qui huic es molestus, an

Anta. tqur nont

adhibuisti,

dum

istaec loquere,

tympa-

num
nam
40
te

cinaedum esse

arbitror magi'
?

quam

uirum.

Ag. scin quam cinaedus sum

ecferte fustis.
dixi,

ite istinc, serui, foras,

Anta. heus

tu, si

quid per iocum

1320

noUto in serium conuortere.

tibi lubidost,

Ante. quid
45

opsecro, Antamoenides,
?

loqui inclementer nostro cognato et patri

nam
et

hic noster pater est

hic nos cognouit

modo
1325
est

hunc sui fratris filium bene amet, bene factum

?
!

Anta.

ita

me

luppiter

gaudeo et uolup siquidem quid lenoni optigit magni mali

mihi

quomque
50

e uirtute uobis fortuna optigit.

Ante. credibile ecastor dicit. crede huic, mi pater. Ha. credo. Ag. et ego credo. sed eccum lenonem op- 1330
tume,
credo.

Anta.

et

ego credo.

Ag.

edepol

hic

uenit

commodus.

bonum uirum eccum

[Ha. quis hic
55

uideo, se recipit

domum.
leno uel Lycus.

est ?

Ag. utrumuis

est, uel

in seruitute hic fiUas habuit tuas

et

mi

auri fur est.

in ius.

rapiamus

Ha. beUum homineni, quem noueris !] Ha. minime. Ag. quapropter ? Ha. quia
est.

1335

iniuriarum multo induci satius

:

adhih. (c/. ad 1317 curne Bo//ie quin Gepperf (c/. ad Psend. ^oi) Most. 598) vel mage 1320 fuistis 1318 cinaedu 1322 qui Seyffert (est C^) om. es 1323 indementer (corr. Dj siqui1327 siquidem quid Camcrarius: siquid dem {propter (v. i ?) 1330 optume] lycum 1331 om. homoeoarch.]) et scripsi (r/i v. 1330): at cod. 1332 se recipit] r'iedeun:'te m 1333-5 (f/ 1382-4) om. A, nisi quod verba quis hicst (s^c in fi)ie v. i^^^ifi e.xhibet scilicct e margine e.xemplaris sumpta\ Retraclatoris esse videntnr 1333 ucl leno uel v. 1382 et leno cod. i335 mihi v. 1384 mihi hic cod. 1336 in ius] intus 1337 indici

A P

V. vi

POENVLVS

Lycvs

Agorastocles Antamoenides
mea quidem

Hanno

vi

Ly. Decipitur nemo,

sententia,

qui suis amicis narrat recte res suas

1340

ut

nam omnibus amicis meis idem unum conuenit, me suspendam, ne addicar Agorastocli.
in ius.

Ag. leno, eamus

suspendere ut
Ly. quid
1345
tibi

Ly. opsecro

te,

Agorastocles,

me liceat. Ha. in ius te mecum autem ? Ha. quia

filias

uoco.
|

hasce aio liberas

ingenuasque esse

ambas meas

eae sunt surruptae

cum

nutrice paruolae.
sciui, et

Ly. iam pridem equidem istuc

miratus

fui

10

neminem uenire qui istas adsereret manu. meae quidem profecto non sunt. Anta. leno,
1350

in ius eas.

Ly. de prandio tu

dicis.

debetur, dabo.
est.

Ag. duplum pro furto mi opus

Ly.

sume hinc quid

lubet.
15

Ha. et mihi suppHciis multis. Ly. sume hinc quid lubet Anta. et mihi quidem mina argenti. Ly. sume hinc quid
:

lubet.

1355

rem soluam iam omnibus quasi baiiolus. Ag. numquid recusas contra me ? Ly. hau uerbum quidem.
collo

Ag.

ite igitur intro,

muUeres.

sed, patrue mi,

filiam.

tuam, ut

dixisti,

mihi desponde

20

Ha. haud ahter ausim. Anta. bene

Anta.
leno,

uale.

Ag.

et tu

bene
uale.

arrabonem hoc pro mina

mecum

fero.

1341 addicare P 1344 quia 1343 [leno] in ius P iv. 3 ?) (enim)Bo///^: /o;-/. ('quid <)quia has d ico^ 1348 inanum P quidlubet Acidalins quodiubet mi om. 1351 vel mihi opust quidem i353 oiit. A propter 1352 quod (lu ibet A
' :

honioeotel.

X)

vel

miquidem
:

mina Camemrius

minimam

cod.

had contra Laitgen 1355 contra ine] contram A had /);o haud) 1358 alter ^4 1357 dixti .<4

{cf.

Trin.

585


V. vi
T. Ly, perii hercle Ly. quin egomet
25

MACCI PLAVTI
Ag.

immo hau multo

addico.

post,

si

in ius 1360

ueneris.
tibi

me

quid praetore opust

soluere,

uerum opsecro

te ut liceat
;

simplum

credo conradi potest Ag. tantisper quidem faciam. auctionem cras in custodia. Hgnea me apud sis ut
trecentos Philippos

1365

Ly.

fiat.

Ag. sequere
hilare, huiius

intro, patrue mi, ut

[hunc] festum

diem
30

habeamus

malo

et

nostro bono.

multum

ualete.

multa uerba fecimus

malum postremo omne ad lenonem

si

reccidit.

nunc, quod postremum est condimentum fabulae,

placuit,

1370

plausum postulat comoedia.

(Alter Exitvs Fabvlae)

vii

Agorastocles

Lycvs

Antamoenides
Anterastilis
patruo

Hanno
Ag.

x\delphasiv]\i

Quam rem

agis^ miles ? qui lubet

?

meo

loqui inclementer

ne mirere muUeres
:

quod eum sequontur

5

modo

cognouit fiUas
1375

quod uerbum auris meas Anta. unde haec perierunt domo ? Ag. Carthaginienses sunt. Ly. at ego sum perditus.
suas esse hasce ambas. Lv. hem,
tetigit ?

nunc

perii

illuc

ego metuei semper ne cognosceret

eas aUquis,

quod nunc

factumst.

Anta. uae misero mihi

1380

Ly. periere, opinor, duodeuiginti minae,

1366 hunc 0111. hilarem (il.) codd. 1369 posttro {vix Plautimtm ; cf. Abrahajn stiid. Plaiit. '211') melius cui 1372 agitis 1370 quid reccidit] redit c.x corr.) (nei373 "e mirere] meminere (}.pro meil.) iibi A iam tit vid. 1377 rcpclitiir post 1381 1376 Ag. domo jr/opino Lro 1380 atqiic omiiti potncruntvv. 1378-81 deficit)

1360

in ius] intus

1367 habemus

(corr.

1361 quid] quod hilare Bentley: B^)

A
A

'

POENVLVS
qui hasce emi.

V. vii
Lyce.
leno uel Lycus.
lo

Ag.
?

et tute ipse periisti,

Ha. quis
et

hic est

Ag. utrumuis

est, uel

in seruitute hic filias habuit tuas,

1385

mi auri fur.est. Ha. bellum hominem, quem noueris Anta. lcno, rapacem te esse sempcr credidi, uerum etiam furacem (aiunt qui norunt magis. Ly. accedam. per ego te tua te genua opsecro et hunc, cognatum quem tuom esse intellego
:

15

quando boni
1390
tfacite
ett-

estis, ut

bonos facere addecet

istas esse sciui liberas

uostro subueniatis suppHci.

20

iam pridem equidem

et

exspectabam
(eae)

si

qui eas adsereret manu.

nam meae

prosum non
est et

reddam quod apud me

1395

tum autem aurum tuom iusiurandum dabo

sunt.

me

malitiose nihil fecisse, Agorastocles.

sit

Ag. quid mihi par facere

omitte genua.

cum me egomet
sententia
est.

consulam.

25

Lv. mitto,

si ita

Anta. heus tu leno Ly. quid lenonem uis inter negotium ? Anta. ut minam mi argenti reddas priu' quam in neruom
!

abducere.
1400 Ly. di meliora faxint
!

Anta.
re

sic esto
tris res

ideo cenabis

foris.

aurum, argentum, collum, leno,

Ha.

quid

med hac

facere

nunc debes semul. deceat egomet mecum

cogito.

30

1382-4 ("(t/: 13331381 tute] tu 1^82-1 4ig deesf corr. Lipshts ex v. 1382 est nouelle nouell3'cus cocf. 5) 1386 (aiunt) Bri.v 1387 ego tua te Kaempf: ego te tua haec 1333
:

Pradel
et
[cf.

(oro)obsecro

G^/)/'cr/

1390 facitote et
:

5o///<?

t'/.v

faciate

facite ut (uos) Hasper 'om. et Leo 1391 sciui esse cod. trai. Bothe 1392 manum cod. 1393 eae add. quom ( autiqiia forma) Geppert '396 quid Hasper quod cod. i399 "t egomet P^^ quomodo egomet T 1397 Ha. omitte P^^ minam mi argenti Seyffert: utinam mihi argentum cod. 1400 faxsint tit vid. cod, ideo] hodie est, tu Hasper esto scripsi estu cod. Hasper, fort. recte 1402 me (ila codd.) (in^ Reis, 1401 re cod. Geppert

ad

V.

5'i

faciatis


V. vii
T.

MACCI PLAVTI

si uolo hunc ulcisci, litis sequar in alieno oppido, quantum audiui ingenium et mores eiius quo pacto sient. Ade. mi pater, ne quid tibi cum istoc rei siet tacmassumt 1405

opsecro.
35

Ante. ausculta sorori. abi, diiunge inimicitias cum inprobo. quamquam ego te meruisse ut Ha. hoc age sis, leno.
pereas scio,

non

experiar tecum.

Ag. neque ego

si

aurum mihi reddes

meum,
leno,

Ly. iamne autem ut soles

quando ex neruo emissu's compingare Anta. ego, Poene, tibi me 1410 ? purgatum uolo.
tui sententiam,

in carcerem.

40

si

quid dixi iratus aduorsum animi

ignoscas quaeso
;

id uti
ita

et

quom

istas inuenisti fiUas,

me

di ament, mihi uoluptatist.

Ha. ignosco
facito

et

credo
tibi.

Anta.

leno,

tu

autem amicam mihi des

aut mihi

reddas minam.
Ly. uin tibicinam

meam

habere?

Anta.

nil

moror
sient.

tibici- 1415

nam
45 nescias

utrum

ei

maiores buccaene an

mammae
te

Ly. dabo quae placeat.

Anta.

cura.

Ly. aurum cras ad

referam tuom.

Ag.

facito in

memoria habeas.
patrue?

Ly. miles, sequere me.

Anta. ego uero sequor.

Ag. quid
ais,

quando hinc

ire

cogitas

Cartha-

ginem
1403 sequar
displicct

quom

cod. 1405 ni p. cod. {corr. D\ acmassum] fac missum Pra^W depraep. Sed potesi esse Pnnicuui achmassim 515, Niemcyer Mil. Glor. p. 166. 1410 iamne vel hamasTm iniuriae 1409 compingam te Skntsch pugnatum cod. 1413 purgatum Ital. Spengel: iam cod.

1404 quod

cod. [antiqna foniid)

'

'

uoluptatis est cod.

(ut> mihi uolup est Seyfferl

aut
?

14 14 aut Seyffeii
Ital.
:

aut [auri] cod. {pro auri

cod. {M.

v.

3)
:

1416

ei

maiores

eim mores

pro AI)

an m.

Ital.

amammae

cod.

14 18 facto cod.

POENVLVS
1420

V. vii
potero,
ilico.

nam tecum mi una

Ag.

irc

certum

est.

Ha. ubi primum

est aliquot ut
sis.

dum auclionem

facio, hic

opus

maneas dies.
plaudite.
/',

50

H.\. faciam ita ut uis.

Ac. age

eamus, nos curemus.

Caterva.
1420 2
tnitia ct

mcdia quaedam extani

1421 facto

n.l.

PSEVDOLVS
M.

IVNIO.
AC.

M.

FIL.

PR.

VRB.
vel

ME.
A
2 ac vcl fac

didascaliac reUquias scrvavit Megalesiis Ritschl

me

aed

acta

ARGVMENTVM
Simul consignat symbolum,
ut

Praesentis numerat quindecim miles minas,

Phoenicium

Ei det leno qui eum cum relicuo adferat. Venientem caculam intervortit symbolo Dicens Syrum se Ballionis Pseudolus

Opemque

erili ita tulit

nam Simmiae

Leno mulierem, quem is supposuit, tradidit. Venit Harpax verus res palam cognoscitur Senexque argentum quod erat pactus reddidit.
:

ARGVMENTVM
ecflictim deperibat,

II

Calidorus iuvenis m(eretricem Phoenicium) nummorum indigus

;

eandem
scortum

miles, qui viginti

mulierem
quindecim.
5

minis mercatus
reliquit

abiit, solvit

ut qui attulisset

ad lenonem ac symbolum, signum simile cetero

cum mox

pretio

secum aveheret emptam mulierem.

missus ut prehendat scortum a miUte

venit calator miUtaris.

hunc dolo
10

adgreditur adulescentis servus Pseudolus

tamquam

lenonis atriensis

symbolum

aufert minas(que)

quinque acceptas mu.tuas

;

dat subditicio caculae cum symbolo lenonem faUit sycophanta[cie] cacula.

scorto

CaUdorus

potitur, vino Pseudolus.

i5

6 zXXnXw. Bothe om. A Arg. I hahet P post prologitm i juAr". 11 habet A antc prologiim sed posteriori mami om. P mer. Phoen. siippt. Ritschl 4 utmi^incertissima lcctione cod. 8 ut preabsoluit cort'. 7 muliere forf. %o\\x\t Ritschl scortu cod. adpraehendit cod. 9 dolo mccrhendat Bu^ge que add. 12 aufert Mai adfert ccd. tissima kctione cod.
:
: :

Ritschl

13 subditiuo ca. Ritschl

cod.
:

secophantaue
Seyffert

Bergk 14 yel cacula sycophantice sycophanta Ritschl uiuo seudulo cod. 15 uino Pseudolus Sauppe
:

ca. subditicio

PERSONAE
PSEVDOLVS SeRVVS Calidorvs Advlescens Ballio Leno SiMo Senex Callipho Senex

Harpax Cacvla Charinvs Advlescens Lorarii Meretrices

PVER Cocvs
SiMiA Sycophanta

ScAENA

ATHENIS

PROLOGVS
Exporgi meliust lumbos atque exsurgier
Plautina longa fabula in scaenam uenit.
:

ACTVS
PSEVDO
Ps. Si ex te tacente
ere,
5

L V S
fieri

AL

DOR

^-

I. 1

quae miseriae
labori ego

te

possem certior, tam misere macerant,

parsissem lubens,

duorum
mei
te

hominum
non

rogandi et

tis

respondendi mihi
potest, necessitas
5

nunc quoniam

id fieri

me
10

subigit ut te rogitem.

responde mihi

quid est quod tu exanimatus iam hos multos dies

gestas tabellas tecum, eas lacrumis lauis

nec

tui

participem consili

quemquam
id

facis ?

eloquere, ut

quod ego nescio

tecum sciam.

10

Call misere miser sum, Pseudole. Ps, id te luppiter prohibessit Call nihil hoc louis ad iudicium attinet
!

15

sub Veneris regno uapulo, non sub louis.

Ps. licet

me

id scire

quid

sit ?

nam

tu

me

antidhac
15

supremum habuisti comitem consiHis tuis. Ps. face me certum quid Call idem animus nunc est.
tibist

iuuabo aut re(d) aut opera aut consiHo bono.

20

Call cape
quae
Ps.

has tabellas, tute hinc narrato

tibi

me

miseria et cura contabefacit.

20

mos tibi geretur. sedquidhoc,quaeso? Call quidest?

: Prolognni exhihet post Argumeutitiii lacuiiam ante sign. Ritschl, et antr et post Lco exsurgere) 4 macerent A, codd. GcIIii 20,

aiite
i

6,

exsurger 9 i. 9)

Aigimieiituiii (vix pro

6 Mis
;

tui

Popina
etui

et [tui] tis codd. Gellii tinde 12 id oni. ei te.

Nonius 501 {pro

et tis

iv.

2)

cod. />s// 305 11 com. con.] se ablaiivi forina diibia, cf. Arch. Lat. Le.x. 10,

tu 16 id oni. 19 aut re iuu. Bothc

meo

dc red,

350
17

PLAVT.

II

I. i

T.

MACCI PLAVTI
:

Ps. ut opinor, quaerunt litterae hae sibi liberos

alia

aliam scandit.

Cali. ludis iam ludo tuo

nisi

Ps. has

quidem pol credo

SibuUa

legerit,

25

interpretari alium potesse

25 -y
1

neminem.
litteris

Cali. qur inclementer dicis lepidis

lepidis tabellis lepida conscriptis

manu ?
manus
?

Ps. an, opsecro hercle, habent quas galUnae

nam
30

has quidem gallina

scripsit.

Calj. odiosus mihi

pellegam.

es.

30

lege uel tabellas redde.

Ps.

immo enim

aduortito

animum.

Cali. non adest.

istinc

Ps. at tu cita.

Cali.

immo

ego tacebo, tu

ex cera cita

nam
Ps.

meus animus nunc est, non in pectore. tuam amicam uideo, CaHdore. Cali. ubi ea
istic

est,
?

35

^
35

opsecro
Ps.

eccam

in tabellis porrectam

in cera cubat.

deaeque quantumst Ps. seruassint quidem Cali. quasi solstitialis herba paullisper fui
Cali. at
te di
:

repente exortus sum, repentino occidi.

Ps. tace, diim tabellas pellego.
Ps.
'

Cali. ergo quin legis

40

Phoenicium Calidoro amatori suo

40

per ceram et

Hnum

Htterasque interpretes
te expetit

salutem impertit et salutem ex

lacrumans titubanti
Cali. perii
!

animo, corde

et pectore.'

salutem nusquam inuenio, Pseudole,

Ps.

45

quam
45

illi

remittam.

quam

salutem

Cali. argenteam.

Ps. pro lignean salute ueis

argenteam

remittere ilU

uide
:

sis

quan) tu rem geras.

Cali. recita

modo

ex tabeUis iam faxo scies

quam
Ps.

subito argento

mi usus inuento

siet.

50

'leno

me

peregre miUti Macedonio

26 posse codd. 24 iatn] mePiiv. 2?) 23 w^/ opino 29 quae ?; sogallinas^ quas] que 33 hincP(/>;'o iste hinc, lignum ceram codd. Aiisonii episf. i. e. istinc ?) 22. 36 42 I, p. 184 Sch., fort. rccte {cf. 47 iufrl) 43 impertit] mittit illacrumans Schoell titubantique Ritschl abste V. 46) {cf. 44 51 macedonico P 45 ipseudole
(?'.
".

PSEVDOLVS
minis uiginti uendidit, uoluptas
et priu'

I. i

mea

50

quam
;

hinc abiit quindecim miles mina*s

dederat
55

nunc unae quinque remorantur minae.

in cera

ea caussa miles hic reHquit symbolum,

expressam
ut qui

ex anulo suam imaginem,

eiius

huc adferret

similem symbolum
ei rei dies

55

cum
60

eo simul

me

mitteret.

haec praestituta

est,

proxuma
:

Dionysia.'

Cali. cras ea quidem sunt

nisi

prope adest exitium mihi,

Ps. sine pellegam.

quid mi in ted est auxiH.

Cali. sino,
lege
P.S.
:

nam

mihi uideor

cum

ea fabularier
mihi.

60

dulce

amarumque una nunc misces

sermo, suauisauiatio,

'nunc

nostri amores, mores, consuetudines,

65

iocu', ludus,

compressiones artae amantum corporum,

teneris labelHs

moHes morsiunculae,
*

65

67*

nostr[or]um orgiorum

-iunculae,

papillarum horridularum oppressiunculae,

harunc uoluptatum mi
70

omnium

atque ibidem

tibi

distractio, discidium, uastities uenit,

nisi

quae mihi

in test aut tibist in

me

salus.

70

haec quae ego

sciui ut scires curaui

omnia
uale.'

nunc ego
75

te experiar

quid ames, quid simules.

Cali. est misere scriptum^ Pseudole.

Cali. quin
fles ?

Ps. oh! miserrume.

:

Ps.

pumiceos oculos habeo

non queo
75
fuit.

lacrumam exorare
Cali. quid
ita ?

ut exspuant

unam modo.

Ps. genu'

nostrum semper siccoculum

55-g pauca iii iniliis legitnttirA 52 mea uoluptas ueudidit 60 cras sunt efistolae 57 ut] qi A 59 (ad) Dionysia Ritschl {atitiqua fontid) 61 te codd. 62 quom continuat P, n. I. suauis {pro ioci, vi.v pro log-f; 65 del. Kiessling [cf. Baccli. 1 16) loci
.

sauiatio (suau-) codd.

in

66 comparum
,

P^^

{n pro r

vi.x

var.

lcct.

P
A

6-]'^

oiii.

mihi

ibidea

P proptcr hoiuoeotel.) nostrum P (A pro M itidem Ital.

:

71 intestauit servata

ibi est

in ted est a.

t.

Ritschl

Lorenz 69 vel 70 au(stitie s A 73-8 paiicissiina

17*

11 quii

{pro quit,

vi.x

pro qui)

I. i

T.

MACCI PLAVTI
me
audes
id
?

Cali. nilne adiuuare

.
/

Ps. quid faciam tibi ?

parsis
:

Cali. tfieu

Ps.

'eheu'?

quidem hercle ne

dabo:
Cali. miser sum, argentum
80
Ps.

nusquam inuenio mutuom 80

-

eheu

Cali. neque intus

nummus ullus est.

cras.

Ps.

eheu
!

Cali.

ille

abducturus

est

muHerem
adiuuas
?

Ps.

eheu

Cali. istocine pacto

me

Ps.

do

id

quod mihi
est

nam
85

is

mihi thensaurus iugis in nostra domost.

85

me hodie. sed potes tu mutuam drachumam dare unam mihi quam cras reddam tibi ? Ps. uix hercle, opinor, si me opponam pignori. sed quid ea drachuma facere uis ? Cali. restim uolo Cali. qui me faciam Ps. quamobrem ? mihi emere.
Cali. actum est de
pensilem.

certum
90

est

mihi ante tenebras tenebras persequi.

igitur

90
tibi ?

Ps. quis

mi

drachumam
si

reddet,

si

dedero

an tu
ut

te

ea caussa uis sciens suspendere

me

defrudes,

drachumam

dederim

tibi ?

Cali. profecto nullo pacto possum uiuere

si illa

me

abaHenatur atque abducitur.

cucule
?

95

95

Ps. quid

fles,

uiues.

Cali. quid ego ni fleam,

quoi nec paratus

nummus
sit

argenti siet

neque libellai spes

Ps. ut
nisi tu iUi

usquam gentium ? Htterarum ego harum sermonem audio,

drachumis
:

fleueris argenteis,
81 [pseudole] 79 Ps. heu Cali. {vix pro Pseudole, Ps. eheu.
:

100

78 audes
Ps.

Ital.

ades P,

;?. /.

82 abducturust A fort. abductun. l. 83 adiuuas Ital. adtuas P, Ps. (cras?> e. rust miih cras. est domo (domost ?) t 85 actum hodic iam de 84 (d)o 86 mihi unam me est sed (quod B) potes nunc mutuam iv. 3") si o. [est] {pcrpcraiii scriptiim pro ST, i. c. SI 87 Wopino 88 quidem a d. P P, iinde opino, etsi Ritsclil 89 pendulum 91 dederim codd. Porphyrionis ad Hor. Sat. 2, 2, 99 {cf. v. 93) 100 lacrumis Menrsins (dacrumis) 93 drachuma F^^

eheu neque i. 11. ullust neque i. nummulus nullusO

PSEVDOLVS
quod tu istis lacrumis te probare postulas, non pluris refert quam si imbrim in cribrum geras. uerum ego te amantem, ne paue, non deseram. spero alicunde hodie me bona opera aut hac mea
105
tibi

I. i

lo''

inuenturum esse auxilium argentarium.

105

atque id futurum unde unde dicam nescio,

nisi

quia futurumst

ita

superciHum

salit.

/
^
!
'

C.4LI.

utinam quae

dicis dictis facta suppetant

Ps. scis tu

quidem
et

hercle,

mea

si

commoui

sacra,

iio

quo pacto
C.vi.i.

quantas soleam turbellas dare.

110

in te

Ps. satin

tua ut
C.\Li.

sit

nunc omnes spes sunt aetati meae. est si hanc hodie muUerem ecficio tibi aut si tibi do uiginti minas ?
futurumst.
tibi

sati', si

Ps.

roga

me

uiginti minas,

115

ut

me

ecfecturum

quod promisi

scias.

roga, opsecro hercle.

C.-VLi.

gestio promittere.
?

^15

dabisne argenti mi hodie uiginti minas

Ps. dabo.

molestus nunciam ne
tibi

sis

mihi.
:

atque hoc, ne dictum

I20
si

neges, dico prius

neminem alium
di te

potero,

tuom tangam patrem.

!

pietatis

uerum, si potest, mi semper seruent caussa uel etiam matrem quoque. Ps. de istac re in oculum utrumuis conquiescito. Cali. utrum ? anne in aurem ? Ps. at hoc peruolgatumst
C.\Li.

1-0

minus.
125

nunc, ne quis dictum

sibi neget,

dico omnibus^
125

pube praesenti in contione, omni poplo, omnibus amicis notisque edico meis
in
loi

hunc diem a me
rt

ut caueant, ne credant mihi.

:

104 102 legas -/ ingeras Sahnasius 116 hoc meam ^l haec mea P 115 quo P opsecro hercle CaUdovi P 117 vcl Dabin A potes 121 semper oni. P(iii. i argenti se pro sei ? P utrfum a~ n A oculum anne 124 ocuUim utrumanne P ^iv. i) dacrumi.s
:

hac mea Mcnila V. 1073 cf.

'1

Bciillcy

I. i

T.

MACCI PLAVTI
Ps. quid negoti est?

Cali.

st

tace opsecro hercle.

130

Cali. ostium 130

lenonis crepuit.

Ps. crura

mauellem modo.

Cali. atque ipse egreditur penitus^ peiiuri caput.

ii

BalL o
I

LoRa

M eretr
CaLIDORVS
uenit in

ce s

PSEVDOLVS

Ba. Exite, agite exite, ignaui, male habiti et male conciUati,

-^

quorum numquam quicquam quoiquam

quibu', nisi

mentem

ut

recte faciant,

ad hoc exemplum experior, non potest usura

usurpari.

135

neque ego homines magis asinos

quos

numquam
;

uidi, ita plagis

costae callent
3

quom

ferias, tibi

plus noceas

eo enim ingenio hi sunt

flagritribae,

qui haec habent consiHa, ubi data occasiost, rape, clepe, tene,
harpaga, bibe,
es,

fuge

hoc

est

eorum ofhcium,
at faciem

ut mauelis

lupos apud ouis

quam
opera

140-1

hos domi Unquere custodes.

quom

aspicias eorum,

hau mali uidentur

fallunt.
10

nisi
ita

nunc adeo hanc edictionem nisi animum aduortetis omnes, somnum socordiamque ex pectore ocuHsque exmouetis,
ego uostra latera
loris

faciam ut ualide uaria

|

sint,

14S

ut ne peristromata

quidem

aeque picta

sint

Campanica

neque Alexandrina beluata

tonsilia tappetia.

130 hercle opsec(r o 131 mauelim A, contra nietniui 132 penitus] \r\\.\x% Acidaliiis malace li. Schocll 133 agite ite {anap. octonar.) 136 umquam 134 faciat 137 quom qum")] dumP(D/>roOi 138, 139 coniungnnt codd. 138 clepe oni. \\\. 4^1 139 est fugi 140, 141 officium] opus mauelis] induellis lupus oueis linquere quam hos domi c. 142 aspicies A />;-o ?) 144 amouetis \\(i vi.v peristromata. {tmcli. septenai:) 147 consilia /^ [c pro t)

P P

tonsiiia suspcctitni

PSEVDOLVS

I. ii

atque heri iam edixeram omnibus dederamque eas prouincias,

15

uerum
150

ita

uos

estis praediti

tneglegentest ingenio inprobi,

officium uostrum ut uos

malo cogatis commonerier;

uos
:

nempe
hoc
sis

ita

animati

esti'

uinciti' duritia
!

hoc atque me.

uide, ut alias res agunt

hoc

agite,

hoc animum
aduortite,
20

huc adhibete auris quae ego loquor, plagigera genera

hominum.

numquam
155

edepol uostrum durius tergum

erit

quam

ter-

quid nunc?

doletne?

em

sic datur,

ginum hoc meum. si quis erum seruos

spernit.

adsistite

omnes contra

nie et

quae loquor aduortite

ani-

tu qui

urnam habes aquam

ingere, face

mum, plenum ahenum

sit

coquo.
25

^.

te

cum

securi caudicali praeficio prouinciae.

Lo. at haec retunsast.

Ba. sine

siet

itidem uos [quo:

160

numqui minus ea
tibi

gratia

hoc praecipio ut

que estis] plagis omnes tamen omniiim opera utor ? niteant aedes. habes quod facias
argentum
eluito,

propera, abi intro,

tu esto lectisterniator.
tii

idem

exstruito.

haec,

quom ego

a foro reuortar, facite ut offendam parata,

:

30

improbo 150 149 neglegentes vix fereiuliiiii neglenti durita hoc .^ ; uincite 151 /or/. (animi) animati ut sis uide Loewe piv tergiv. i) 152 lioc duritia ergo ergo (priiis aii uides ut ? uide sis ut P: uid(e ut) 153 pos/ 154 plagigerula 5o/// vix loquar oin. propicr homoeoiel.; \\. 6< terginum homOnum, t'7 .s/V;7/>/A homullum 154 etit w/ efit hoc hoc terg. codd. Noiiii 227 terginum 'yOiii. hoc) 155 qui sic] si A 156 me et quae] meeque nunc \pro quinnunci aheloquar A. sed loquar displicet P, /// vid. 157 igere 158-81 paiica iegiiiiiiir A 158 coquo (coco)] cito mum,/
^131^--^

P P
:

^ A

te] se infineversiis Heriiianii

159 quoque estis dcievi

iit

vid.

,?/'. e.

omnes

163 eo

(iv. 2) plagis) rcuortar RHsclil

{A
:

n.

l.)

(plagi)s

160 opcra <ego) utor reuortor P, A 11. /.

; ;

I. ii

T.

MACCI PLAVTI
omnia
liti

uorsa, sparsa, terta, strata, lautaque coctaque

sint.

nam mi

liodie natalis dies est, decet

eum omnis
in

uos 165

concelebrare.

pcrnam, callum, glandium, sumen

magnufice uolo

facito

aqua

ia-

ceant.

satin audis ?

me

uiros

summos

accipere, ut mihi

rem

esse reantur.
35

intro

abite

atque

haec cito celebra, ne mora quae

sit,

coquo'

quom
ibist

ueniat
pretio

ego eo

in

macellumj ut piscium quidquid

praestinem.
i,

puere, prae

ne quisquam pertundat cruminam cautiost. 170

uel opperire, est

auditin

uobis, mulieres,

quod domi dicere paene fui oblitus. hanc habeo edictionem.

aetatulam
agitis,

40 uos

quae
uiris

in munditiis, mollitiis deliciisque

cum summis, inclutae amicae, nunc ego scibo

atque hodie experiar
capiti,

quae

quae uentri operam

det, quaeq' suae rei, 175

quam
facite

libertam fore mihi credam et

quae somno studeat quam uenalem hodie

experiar.

hodie ut mihi munera multa huc ab amatoribu'

conueniant.

45

nam

nisi

mihi penus annuos hodie conuenit, cras poplo

prostituam uos.

164 uorsasprastergastrata
\
.

P
.

(terga,

/. e.

terca, pio terta)

lauta-

que coctaque] aut unctaque scliol. Aen. i, 478 (A n. /.\ itnde 1. unctaque Ladewig 166 gallum P 167 summos s A 165 uos] uiros P, A n. l. 168 celebra {vel celera cf. v. 165) trai. Bothe
:
:

scripsi (ciim abile)

celebrate P,

An.l.
:

ueniat Ritsclil
3")

ueniat

[mihi] P,

A P

n.

l.

169
y/,

(ibi est)

est P(iii.

praesentinem

170 qu'ispi'am

unde quispiam tundat Spcngcl

n. /.),

171 obl. fui

Spcngcl, ihythnii cattsa

jni) oni.
ct

que] quae suae Bothc {A

260 popl6

173 f /'.v aetatlam (anap.) 175 quaenani quaeq' siispectiini 178 mihi annuus penus codd. Scyvii Aen. i, 703, Piiscirim 170 conuenit] congeritur (-atur) Prisc. hodie omittunt idem

siispectttm

PSEVDOLVS

I. ii

natalem

scitis

mi esse diem hunc

ubi

isti

sunt quibu' uos

oculi estis,

i8o quibu' uitae, quibu' deliciae

estis,

quibu' sauia,

mammia,
mellillae ?

maniplatim mihi munerigeruU

facite ante aedis

iam hic adsint.

uobis usus,
(

qur ego uestem, aurum atque ea quibus

est

praebeo? [aut] quid mi

domi

nisi

malum

uostra operast hodie? inprobae uino

modo
estis
:

cupidae

eo uos uostros panticesque adeo madefactatis, quom ego sim hic siccus.
1S5

nunc adeo hoc

factust

optumum
sibi

ut

nomine quemque

ap-

pellem suo,

nedictumesseactutum
principio,

quaepiam uostrarum mihi neget:

cunctae.
es frumentariis, 55

aduortite

animum

Hedylium, tecum ago, quae amica

quibu' cunctis montes

190 fac
sis sit

maxumi frumenti

acerui sunt

domi
satis,

delatum huc mihi frumentum, hunc

annum quod

mihi et famiHae omni

sit

meae, atque adeo ut frumento

afluam,
ut praedicet
?

ut ciuitas

nomen mihi commutet meque

lenone ex BaUione regem lasonem.

Cali. audin

furcifer 60
?]

[quae loquitur
satin

magnuficus

tibi

uidetur

l^s.

pol iste atque etiam

maUficus.
179

w/

sciti' inihi

180 mamilla

(/>ro

mamiia

mellitae

praehibeo coef. (i. e. prehibeo /// prehendo ?) aut oiii. P 183 vel post inprobae distinf;iie madefacitis {B) 184 madefactatis codd. Noiiii 395 madefecistis PCD^ vcl madefactis simihic A 185 factust Laiitbiniis factum est codd. quamque romine . / 186, 187 coliaeieiit codd. i86 nec P 188 hedyllum (edy tium A (i. c. Hedylium ?) amices (pro -caes) acerui iiitpro189 acerui frumenti P bat nt glossani ^lcidalins et malitiae ^l 191 etiam familiac /-" w/siet lasonem {iaiitb.) Aiidin 193 sqq.sic disp. BotJtehendne f. quae ioquitur uidetur (troc/i.) Pol malificus (troch.) 193
iiiccrf.)

{A

182 usus

usui

exbaliato regem

regem iasonem

quae loquitur

oni.

\iv. 1)

I. ii

T.

MACCI PLAVTI
195
tibi

sed tace atque hanc rem gere.

Ba. Aeschrodora, tu quae amicos

lanios,

habes lenonum aemulos

rem, audi

qui item ut nos iurando iure mal6 male quaerunt

65 nisi carnaria tria grauida tegoribus onere uberi hodie

mihi erunt, cras

te,

quasi Dircam olim ut

memorant duo
gnati louis
;

deuinxere ad taurum, item ego te distringam ad carnarium

id tibi profecto taiirus
fiet.

200

Cali. nimi' sermone huius

ira

incendor.
Ps.
70

huncine hic hominem pati

?

colere iuuentutem Atticam

202

/iubi sunt, ubi latent quibus aetas integra est, qui

amant a
lenone
?

quin conueniunt
sed uah

quin una omnes peste hac populum liunc 204

liberant ?

205

nimium
75

stultus,
:

nimium
audeant

fui

205
205^
205'

indoctus

illine

id facere quibus ut seruiant

1

suos

amor

cogit?

simul

prohibet

faciant

aduorsum eos

\J
Cali. uah
!

quod
tace.

nolint

Ps. quid est?

Cali. male morigeru's, male facis mihi

So Ps. taceo.

Cali. at taceas malo multo

quom sermone huic obsonas. quam tacere dicas.

Ba. tu autem,
oliui

Xytilis, fac ut

animum

aduortas, quoius amatores

210

oneri P, foii. recte 198 togeribus A 197 male oiii. P iii. i) 201 \(\ in ftiic v. prioris B 200 ego te distringam] hodie stringam P Atticam --4(7V/rt/;'s ^7 . /.) 204 hunc] Ps. Nimis profectus ^-J hinc A 205, 205* sed ct uah propiiis versibiis, deinde niinius stultus
. . .

205*^ inductus ./ sed nimis sum stultus nimium fui nolunt 207 uah oni. A 206 prohibent A ne ilH au. quo sermone huius obsp 208 mor.gcrus male oiii. A (iii. 11) 210 (iv. 2) 209 tacere [te] A, uitde sermoni huius Ritscld quouis Xystilis //fl/. xittilis P: xytilis (xittilis?) yi

nimisfui^

P P

PSEVDOLVS
8vvaiJ.iv
si

I. ii

domi habent maxumam.

mihi non iam huc culleis

oleum deportatum erit, ipsam cuUeo ego cras faciam ut deportere in pergulam 215 ibi tibi adeo lectus dabitur ubi tu hau somnum capias, sed ubi usque ad languorem tenes
le
;

85

quo

se haec tendant

quae loquor.
tot

ain, excetra tu ?

quae
est
?

tibi

amicos

habes tam probe oleo

onustos,

num

quoipiam
sed

hodie tua tuorum opera conseruorum

aiit

220 nitidiusculum caput

unctiusculo
?

num

ipse ego

pulmento utor magis

oleum hau magni pendis, uino modo, reprehendam ego cuncta hercle una opera, nisi quidem tu haec omnia
scio, tu

te deuincis.

sine

225 tu

facis ecfecta quae loquor. autem quae pro capite argentum mihi iam iamque semper

95

numeras^
ea pacisci

modo

scis,

sed quod pacta es non scis soluere,

Phoenicium,

tibi

ego haec loquor, deUciae

summatum
uirum
:

nisi

hodie mi ex fundis tuorum amicorum

omne huc penus

adfertur,
100
]. 1

cras

Phoenicium poeniceo corio inuises pergulam.

C.\LiDORVs
230

PsEVDOLVs

.\

o
Ps.

iii

C.\LL Pseudole, non audis quae hic loquitiir?

audio, ere,
211

equidem atque animum aduorto.

217 213 evit oin. excetra 218 ain] en P displicet fort. ain ain) vel cxtia vcrsuiii vcl iii fnw v. 224 collocand. 220 honestos.^i hodieetuaP (/i/o hodi&ua?) 219 cupiam P nitidissimum P 222 deungis Acidalitis 223 rependam Aiigelitts ego cuncta hercle P ego hercle ego cuncta A hercle ego cuncta Useney n. q. hodie tu omnia Facis scelesta haec ut uerum loquor P 227 haec ego P 225 se.per A sepe P inuisus A A 230 mtlln 229 phoenici phoenicio P audi cere P con: D) novascaena A
u4
i'/.v

domo

212 huic cullius

quose

(iti

quosum, quorsum)

I. iii

T.

MACCI PLAVTI
amicam
hic

Cali. quid mihi es auctor huic ut mittam, ne

Ps. nihil curassis, liquido es

animo

ego

meam prostituat ? pro me et pro te

curabo.

iam diu ego huic bene

et hic

mihi uolumiis et amicitia est

antiqua

mittam hodie huic suo die nataU malam rem

Cali. quid opust
at
?

magnam
?

et

maturam.
Ps. Ps.

potin aliam
!

rem

ut cures

Cali. 235

bat

Cali. crucior.
possis.

Ps. cor dura.

Cali. non

possum.

Ps. fac

Cali.

quonam

uin?

cere pacto possim animum

Ps. in

rem quod

sit

praeuortaris

quam

in re

aduorsa animo
auscultes.

Cali. nugae istaec sunt

non iucundumst

nisi

amans

facit 238

stulte.

Ps. pergin?

10

Cali. o Pseudole mi, sine sim

mitte

nihili,

me

sis.

Ps. (sino

:)

sine

Cali. mane, mane, iam ut uoles

modo ego abeam. med esse ita ero.

;

239^

240

Ps.
-so:

nunc
i

tu sapis.

Ba.

it

dies

ego mihi cesquin reuocas?

240*

prae, puere.

Cali. heus,
?

abit.

15

Ps. quid properas

placide.

Cali. at priu'

quam
abeat.
?

241*

Ba. quid hoc, malum, tani placide

Ps. hodie nate, heus, hodie
nate, tibi

is,

puere

242

ego dico, heus, hodie

nate,

redi et respice

ad

nos.

tametsi occupatu's,

234 m. ego 233 mihi hic A 232 nihil] bene P {': pro ne) 2:^5-61 cieesi A 236 (z/'.v /)/-o natali ego natalio hodie y^ 237 quam pacto possim uincere rof/.: /m/. 5/)f/i^r/ P5.vinceZ.rc1 coei. 239* ir/ Ussiiig qua cod. (vii. ^) 239 oho vcl o o 240* tum 240 ita ergo cod. (corr. B'-) sino add. Rilschl mitt' 241" 241 ahit Bo//it' abiit ro</ ^/. r. abit) cod. (corr. B-) {vii. 4.) placide Quod B 242 quod hoc mahim ror/. quid mn\um Riisc/il

is

Cauuiariiis

placidis cod.

\i.

7,

p. io8j

PSEVDOLVS
245

I.

iii

moramur.
molestam
fuit.

mane,
optulit

em

conloqui qui uolunt

te.

Ba. quid hoc est?

?

qiiis est

qui riidram mi occupato 20

Ps. qui tibi sospitalis

fuit
:

Ba. mortuost qui

qui

sit

ussust.

Ps. nimi' superbe.

Ba. nimi' molestus.

Cali. reprehende
i

250

hominem, adsequere. Ba. puere. occedamus hac obuiam. Ba, luppiter te perdat, quisquis es. Ps. te uolo. Ba. hau uos ego
Ps.

25

ambos.
uorte nac puere,
te."

Ps.

non Hcet conloqui te?

sin

Ba. at mi non lubet.

Ps.

tuamst quippiam in

Ba. licetne, opsecro, bitere an non

255 manta.

licet ?

Ps.

rem ? uah
!

Ba. omitte.

Cali. BaUio, audi.

Ba. surdu'

sum
30

profecto inanilogistae.

Cali. dedi

dum

fuit.

Ba. non peto quod dedisti. Ba. ducito quando habebis.

malis perdidi modis
!

Cali. dabo quando

Cali. eheu,

erit.

quam ego
et

quod
260
Ps.

uerba re nunc

Ba. mortua rem actam agis. nosce saltem hunc quis est. Ba. iam diu
tibi

detuH

quod dedi
;

facis

stultus cs,

35

scio

qui

fuit

nunc quis

est ipsus (se) sciat.

ambula

tu.

Ps. potin ut semel

modo,
?

Ballio,

huc cum lucro

respicias

265 Ba. respiciam istoc pretio

245

nam

si

sacruficeni

summo

loui

em

Useiier

est

(e~i

cod. {vix Plantiititin)

CD'-) 247 quid cod. 250 occedamiis, c/. Ffstiis 181

at cod.
cf.

sospitali cod.
:

accedamus

cud.

perdat, quisqui's. trai. Ba. at uds (nolo) cgo amb6s Kocli 252 te puere cod. uiuere cod., vix MtieUer (an) non Scltoell 254 bitere Lip.iiiis recte profectoj Cali. proh Goets inclins 255 surdu' sum displicet magis cod. inanilogista es Ital. 260 agis Ital. fort. oro) quis Canterariiis qui codd. est 262 accedit 261 dius cod. estis ipsus jorr. B'-j ipsus se scripsi sit ipse 264 hunc
Poeit. isss")
: : :

ad

uolunte cod. {corr. 249 vel molestu's 251 h&\i sciipsi Ps. te uolo (ego).

I. iii

T.

MACCI PLAVTI
loci

40 atque in
si lucri

manibus exta teneam ut poriciam, interea

quid detur, potius rem diuinam deseram.

45

non potest pietati opsisti huic, utut res ceterae. Ps. deos quidem quos maxume aequom est metuere, eos minimi facit. Ba. compellabo. salue multum, serue Athenis pessume. 270 Ps. di te deaeque ament uel huiius arbitratu uel meo, uel, si dignu's alio pacto, neque ament nec faciant bene.
Ba.

d
50

quid

agitur,

Calidore?

Cali.

amatur atque egetur

acriter.

famiHam alere possim misericordia. Ps. heia scimus nos quidem te quaHs sis ne praedices. sed scin quid nos uohnnus ? Ba. pol ego propemodum
Ba. misereat,
I

si

275
ut

male
Ps. et id et hoc

sit

mihi.

quod

te

reuocamus.

quaeso animum aduorte.

Ba. audio.

atque in pauca, ut occupatus nunc sum, confer quid ueHs.

quia
55

hunc pudet, quod tibi promisit quaque id promisit die, tibi minas uiginti pro amica etiam non dedit. 280 Ba. nimio id quod pudet faciUus fertur quam illud quod
Ps.
piget.

non dedisse

istunc pudet
:

me

quia non accepi piget.

Ps. at dabit, parabit

aUquot hos dies manta modo.

nam
Ba.

id hic metuit

ne illam uendas ob simultatem suam.

fuit occasio, si uellet,

iam pridem argentum ut

Ba.
si

daret.

285

60 Cali.

quid

si

non

habui?

amabas,

inuenires

mutuom,
267 destram P \T piv E; Aen. i, 378 269 quos

268 potes
schol. Vefg.
:

P A

ut res sunt

schol.

quod P,

et

11.

I.

271

amente

A A

huiius] i^h^olus (/. c. hoius) 274 po(ss)em 276 prope modo (modu B-) P 277 reuocamus] rogitaui aduortite -(4 quaque] quam279 hunc] hun (hu?) P quam (pro quaq., t.e. quaque ?) P 282 dedissetis tum p. P 283 aliquos Mneller (A vtcert.) aliquid Dousa 284 hic it (id) 285 pridet (di pridet B) P (corr. Z>-) 286 habuit A si amabas] iam abas P tuum P
:

P (con: B-)

PSEVDOLVS
ad danistam deuenires, adderes faenusculum,
surruperes
patri.

T.

iii

Ps.

surruperet hic patri, audacissume

recte
mon.stres.
B.\.

non periclumst ne quid

non

leno-

niumst.

290 Cali. egon patri surrupcre possim quicquam, tam cauto seni

atque adeo,

si

facere possem, pietas prohibet.

Ba. audio.

6^

pietatem ergo istam amplexator noctu pro Phoenicio.

sed

quom

pietatem

(te)

amori uideo tuo praeuortere,

?

omnes (homines)
295

tibi
?

patres sunt
Cai.i.

mutuom argentum
Ps. heus
tu,

quin

nuUus est tibi quem roges nomen quoque iam interiit

'

mutuom.'
sati'

postquam hercle

isti

a mensa surgunt

poti 70
uiri,

suom repetunt, alienum reddunt nato nemini, omnes cautiores sunt ne credant alteri. Cali. nimi' niiser sum, nunimum nusquam reperire
qui
postilla

argenti

queo
300
ita

miser

et

amore pereo

et inopia argentaria.
:

Ba.

eme

die caeca herclt; oliuom, id uendito oculata die

fieri

7.^

iam hercle uel ducentae

Cali. perii
!

possunt praesentes minae.

perdit quinauicenaria.
:

annorum

lex

me

metuont credere omnes.

305 Ps. credere

Ba. eadem est mihi lex

metuo
fuerit

credere.

autem

eho an paenitet

te

quanto hic

usui
:

288 surruperis A surripuisses P Ba. audacissume adverb.) ut vid. 291 possim C{A incert.) 290 [quam] tam P [corr. B-) scilicet scriba, oiiiissioiie vv. 292 post 296 A 292-5 animadvcrsfi, siipphre decrevit, iiio.v ab iiicepto destitit 293-5 "'" -^^ 293 pietatem te Miicllcr pietatc cod. ? /. c. pTetatem) 294 homines add. Bentley Ital. metuum cod. quin <\\i\cod. versinii 295

'

danistas adulcsceiitem leno relcgarit, coniecit Kiesslitig 5/ in audio desiit, oiiiissio in propter homocotel. facta cst 296 saturi [pru sat uiri p. [om. uiri 298 postilla omnes] ab alienis nec reddant que oc 299 miser sum] miserum {corr. B-) uenito yi 301 eme] (emi to fof/. Frs// 178 302
intercidisse, qtio
;

ad

est

possunt fie>i) A A 305 huic

303 annortum

perdet

304 mihi

I. iii

T.

MACCI PLAVTI

80 Ba.

quisquam amator nisi qui perpetuat data; quando nil sit, simul amare desinat. Cali. nilne te miseret ? Ba. inanis cedis, dicta non sonant. Ps. eho an iam atque ego te uiuom saluomque uellem.

non

est iustus
:

det, det

usque

mortuost
Ba. utut
estj

?
:

mihi quidem profecto

cum

istis dictis

mortuost

310

85 ilico uixit amator, ubi lenoni supplicat.

accedito querimonia \J semper tu ad me cum argentata nam istuc quod nunc lamentare, non esse argentum tibi,

apud nouercam

querere.

Ps.

eho an

umquam
te

tu

huius

nupsisti patri ?

Ba. di meliora faxint

90

Ps.

face

quod

rogamus, Ballio,

315

mea
Ba,

fide, si isti

formidas credere.
Ps. qur

ego in hoc triduo

tibi.

aut terra aut mari aUcunde euoluam id argentum

tibi

ego credam?

non?

Ba. quia pol qua

opera credam

tibi

una opera alligem fugitiuam canem agninis lactibus. Cali. sicine mihi aps te bene merenti male refertur
95 Ba. quid nunc uis
?

gratia ? 320

Cali. ut opperiare hos sex dies aU-

quos

modo
Ba.
es.
!

ne illam uendas neu

me

perdas

hominem amantem.
animo bono

uel sex menses opperibor.

Cali. eugae,

homo

lepidissume
?

Ba.

immo

uein etiam te faciam ex laeto laetantem magis

?

Cali. quid iam

Ba. quia enim non uenalem iam habeo 325

Phoenicium.
ico Cali.

nonhabes?

Ba. non hercle uero.

Cali. Pseudole,
1

accerse hostias,

quicquam A 307 det det] detque 306 iuslus] usu (-ui) Ital. 311 supcedesP (/.<'. -is?) 308 te] temet P {i. e. te mei?) 313 istunc ^ plicat] placet P 312 quom P (/01 iiia aii/iqi/n) 316 clametare P 315 di melius faciant Ps. fac hoc quod P id] in .<4 318 w/ istic 317 aliquonde ^ (/o;7;/rt rt////^rt) 321 aliquos] saltem operas P quor .^ 319 tactibus ^ iam] 325 quid iam] quidam (quidum ?) A 323 fuge A accersi om. P yc/. 330) i] ei ^ am 326 o pseudole P

(arc-)

P {\pro accerse

i)

PSEVDOLVS

Hi

uictumas, lanios, ut ego huic sacruficem summo loui nam hic mihi nunc est multo potior luppiter quam luppiter.

Ba. nolo uictumas

agninis
?
1

me

extis placari uolo.

330 Cali. propera, quid stas

accerse agnos.

audin quid

ait
?

luppiter
Ps.

iam hic ero

uerum

extra portam

mi etiam currendumst
prius.

105

Cali. quid eo?

Ps. lanios inde

accersam duo cum tintinnabuhs,

eadem duo
335 Ba.
i

greges uirgarum inde

ulmearum adegero,

ut hodie ad htationem huic suppetat satias loui.

in

malam crucem

Ps.

istuc ibit luppiter lenonius.

Ba. ex tua re est ut ego emoriar.

Ps.

quidum?

Ba. ego 110

tibi

dicam
quia edepol,
ex tua re non

dum

ego uiuos uiuam,

ego emoriar.
Ps.

numquam
quidum
?

eris

frugi

bonae.
est ut

Ba.

sic,

quia
si

ego emortuos sim, Athenis

te sit

nemo

nequior.

340 Cali. dic mihi, opsecro hercle, uerum serio hoc quod te
rogo,

non habes uenalem amicam tu meam Phoenicium ? Ba. non edepol habeo profecto, nam iam pridem uendidi. Ba. sine ornamentis, cuni intestinis Cali. quo modo?
omnibus.
Cali.

11.=;

meam
uiginti

tu

amicam
?

uendidisti?

Ba. uaHde, uiginti

minis.

345 Cali.

minis

Ba. utrum

uis,

uel

quater

quinis
minis,

queam P vel huic 328 potius 327 laniosus tego P {c/. 326) om. 330 i] c\ i) 329 uictumis A istic 336 [non] est P {cf. v. 338) 335 ve/ In' (/. e. isne) m. {ifti P) 338 ex tua re ut ego emoriar non est e re {vix pro vere) A, vi.x cou/lat. ex illa vcrsioue qiiae siipra est et altera ut ego emoriar non est nequor P (for^. D) e re tua quidum ? sic, quia 339 mortuus v^ pro rogem Seyffeii) (rogem corr. D) 343 340 rogo [est] \^ quom i. A yantiqua foriua) 18 Pt.AVT, II

(vii.

'

T. iii

T.

MACCI rLAYTI
iam quindecim habeo minas.
?

120 militi

Macedonio,

ct

Cali. quid ego ex te audi6

Ba.

amicam tuam

esse factam

argenteam.
Cali. qur id ausu's facere?

Ba. lubuit,

mea

fuit.

Cali.

eho, Pseudole,
i

gladium adfer.
quin
tu

Ps. quid opus gladio

Cali. qui hunc

occidam
Ps.

atque me.
fames iam 350
occiderit.
peiiuris-

ted

occidis

potius?

nam hunc

125 Cali. quid

ais,

quantum

terra

tetigit

hominum
mihi
?

sumc ?
iurauistin te illam nulU

uenditurum

nisi

Ba.

fateor.

Cali.

nemp' conceptis uerbis?

Ba.

etiam

consutis quoque.

Cali. peiiurauisti, sceleste.

Ba. at argentum intro condidi.

ego scelestus nunc argentum promere po^ti^s sum

130 tu qui pius, istoc es genere gnatus,

domo

355

Cali. Pseudole, adsiste

non habes. altrim secus atque onera hunc maledictis.

nummum

Ps. Hcet.

numquam

ad praetorem aeque cursim curram, ut emittar

nianu.
Ps.

Cali. ingere mala muha.

iam ego

te differam dictis

meis.

inpudice.

Ba.

itast.

Cali. sceleste.

Ba. dicis uera.

Ps. 360

uerbero.
135 Ba. quippini?

Cali. bustirape.

Ba. certo.

Ps. furcifer.

Ba. factum optume.

348 eho Pseudole coiitimiat Ballioni 346 habeo <ab eo) Brix hoc {pro honc ?) A foii. opust Ritschl 349 ei codd. terram tetigit qui <ego> hunc 351 tegit (pro tetegit ?) P Geppert, Longivorth {Class. Rcv. 13, 272) 353 consulis P (L pro 356 pius sistoc T) 355 possum codd., scd promere suspectiint vcl piu's (om. es) P Qpro pius es, istoc) 357 adsistera trinse360 358 atque c. c. hte mittar manus P cus P (corr. in D) factam P {apro u) 361 certe P dices P (/. e. -is ?)

;!

PSEVDOLVS
,

I.

iii

Cali. sociofraude.

Ba. sunt

nica

istaec.

Ps.

parricida.
tu.

Ba. perge
Cali. sacrilege.
Ba. fateor.
Ps. peiiure.

Ba. uetera uaticinamini.

Cali. legerupa.

Ba. ualide.

Ps.

permities adulescentum.

Ba. acerrume.
365 Cai.i.
fur.

Ba.

babae
Cat.i.

Ps.

fugitiue.

Ba.

bombax

Cali. fraus populi.

Ps. fraudulente.

Ba. planissume.
Cali. caenum. i^o
!

inpure.

Ps. leno.

Ba. cantores probos

Cali. uerberauisti patrem atque matrem.

Ba. atque occidi

quoque
potius
Ps.
in

quam cibum praehiberem

num

peccaui quippiam

pertussum ingerimus dicta dolium, operam ludimus.

?

370 Ba. numquid aliud etiam uoltis dicere

Cali. ecquid te

pudet
Ba. ten amatorem
esse

inuentum inanem quasi cassam

145

nucem ?
uerum quamquam multa malaque
nisi

[in

me] dicta

dixistis mihi,

mihi hodie

attulerit miles

quinque quas debet minas,

ei

sicut

haec est praestituta

summa
si

argento dies,

375

si

id

non

adfert,

posse opinor facere

Ba.
tu

me

ofificium

Cali. quid id est?

argentum
operae

attuleris,

meum. cum

illo 150
: ^

perdidero fidem

hoc

meum

est

ofificium.

ego,

si

sit,

plus

tecum
loquar

mea ec ista (ec e niarg. aitt sitperscr.) 362 sociufraude A 366 leno Calidoro continnat 364 permittes A permilies ec quite p. P {pro ecquit te) 371 te 370 nunc quid alium P inuentum esse P 372 uerum q. m. mala quae in me dicta sed q. m. mala quae in me dicta dixistis mihi dixistis tamen A P: diias vcrsiones conflatas, uerum q. m. malaque dicta dixistis niihi et sed q. m. malaque in me dicta dixistis, tamen, crcdit Seyffert (Berl. mites P {T pro L") Phil. Jl^oc/i. 16. 284^ 373 hodie oin. P 375 id non adfert] is non aderit 374 summa ei] summae P perdime oin. P ?'f/opino 376 quom P antiqiia/orina) dcrim P 377 hoc oflficium meum est mihi opera si sit A
:

LS*

I. iii

T.

MACCI PLAVTI
me
tui misereri postulas.

sed sine argento frustra es qui

haec meast sententia, ut tu hinc porro quid agas consulas.

Cali.

iamne abis

Ba.

negoti

nunc sum plenus.

Ps. 380

paullo post magis.

155 illic

homo meus

est, nisi

omnes

di

me

atque homines

de.se-

runt.

exossabo ego iUum simuher itidem ut

nunc, Cahdore,
te

murenam

coquos.

mihi operam dare uolo.

Cali. ecquid

imperas
Ps.

hoc ego oppidum admoenire

ut hodie capiatur uolo

et 385

ad eam rem usust hominem astutum, doctum, cautum

160 qui imperata ecfecta reddat,

calHdum,

non qui
?

uigilans dormiat.
Ps.

Call cedo
nolo bis

mihi, quid es facturus

temperi ego faxo

scies.

iterari, sat sic

longae fiunt fabulae.

oras.

Call optumum atque aequissumum

Ps.

propera,
cito.

adduc hominem

Call
165 Ps.

pauci ex multis sunt amici, homini certi qui sient.

istuc.

390

ego scio

ergo utrumque

tibi

nunc dilectum para

ex multis,[atque exquirejexinis paucis

Call iam

hic faxo aderit.

Ps.

potin ut abeas

unum quicertust cedo. ? tibi moram

chctis creas.

iv

PSEVDOLVS
Postquam
illic

hinc

abiit, tu astas solus,

Pseudole.
395

quid nunc acturu's, postquam eriU fiHo

miserere Spengel 378 es qui] est quod P 379 sententia consulas] postulas A {ex v. 378) meast A 382 simulter tesiatur Nonitis 170 similiter codd. sim. ego illum P quoquos (-qus) codd. 383 sed nunc calidore operam mihi te uolo dare P quid P', ecquid P- tit vid. 3B5 cauto et callido A scitum et callidum P cito] celeriter 387 est P 389 adhuc P qui certi P certe qui A vi.v recte A 390 multi A 391 istuc Ps. ergo utrimque P delectum istunce ego utrumque A iit vid. Ex multis exquire illis unum qui A 392 iit snpra A conflatne sunt dnae vcrsioncs Seyffcrt Berl. P/iil, IVocli. certus siet P aduerit A dicis pseudols P x6, 284^ A393 394 vcl abit
: :

'

'

PSEVDOLVS
ubi sunt ea?
certi consili

I.

iv

largitu's diclis dai:silis?

quoi neque paratast gutta

neque adeo argenti neque nunc quid faciam neque exordiri primum unde occipias habes
400

scio.

neque ad detexundam telam certos terminos.

sed quasi poeta, tabulas
quaerit
facit

quom

cepit sibi,

quod nusquam gentiumst, reperit tamen, illud ueri simile quod mendacium est,
:

10

405

nunc ego poeta fiam uiginti minas, quae nunc nusquam sunt gentium, inueniam tamen. atque ego me iam pridem huic daturum dixeram
tragulam in nostrum senem uerum is nescioquo pacto praesensit prius. sed comprimunda uox mihi atque oratiost erum eccum uideo huc Simonem una simul
et uolui inicere
;
|

15

410

cum

suo uicino Calliphone incedere.

ex hoc sepulcro uetere uiginti minas

ecfodiam ego hodie quas

dem

eriH fiHo.

ao

nunc huc concedam unde horum sermonem legam.

Sl.MO
415

PSEVDOLVS
si

CaLLIPHO
de amatoribus

SiMO. Si de damnoseis aut

dictator
fiat

nunc Athenis

Atticis,

nemo
ita

anteueniat fiHo, credo,

meo

nunc per urbem solus sermoni omnibust,

uelle

eum
420

amicam Hberare

et

quaerere

argentum ad eam rem.

gutta

hoc aHi mihi renuntiant

neque parata 397 qui P ' pro quoi) -umst) quicquain A 398 dcl. Uisiiitr 402 nusquam si (/.<'. st) .cf. Scyffcit {Bcrl. Pliil. IVoc/t. i6, 284) gentium P (c/. ad Mrrc. 330) recerit A 404 minae P. fort. rcctc 406-8 cicdi Ladeivig 406 405 nusquam nunc P tragolam x4 huic iam pridem me P incipere P 407 at P oratio P {cf. ad MerC 408 praesentis .(4 409 conprimendast 411 quom 410 uideo (ipsum) Bf7c/i yb;Y. uideo (ego) 330) {antiqua forind) 414 unde] ut P 415 aut si] aut P 417 antecedat P 418 sermone (vix rccte) est omnibus P [cf. ad Merc, 330') 420 ali A
:

396 largius A P nec paratust

(/. e.

1.

T.

MACCI PLAVTI
et

atque id iam pridem sensi

sed dissimulabam.
occisa est haec res,
lo

subolebat mihi,

iam ille felat filius. haeret hoc negotium.

Ps.

quo

in

commeatum
:

uolui

argentarium
uia.

proficisci, ibi

nunc oppido opsaeptast

4^5

praesensit

nihil est

praedae praedatoribus.

si

Call. homines qui gestant quique auscultant crimina, meo arbitratu liceat, omnes pendeant,

15

gestores linguis, auditores auribus.

nam

istaec

quae

tibi

renuntiantur, fiUum

43

te uelle

amantem argento circumducere,

an istaec dicta
sint

fors fuat

mendacia

20

nunc mos est, maxume, quid mirum fecit? quid nouom, adulescens homo Ps. lepidum senem 435 si amat, si amicam liberat ? Call. at enim nequiquam SiMO. uetu' nolo faciat.
sed
si

sint ea uera, ut

neuis;
uel tu ne faceres tale in adulescentia.

probum patrem
25

esse oportet qui

gnatum suom
44

esse probiorem

quam

ipsus fuerit postulet.

nam

tu

quod damni
si

et

quod

fecisti flagiti

populo uiritim potuit

idne tu mirare,
Ps.

dispertirier.

patrissat filius ?

Zev, (Zer)

quam

pauei estis homines

commodi! em,

30

illic

est pater

patrem esse ut aequomst

subolet
cod.

filio.

421 id] hoc

ut vid.)
illi

P
felat

422

oiii.
:

{propter Jioniocotcl.

{vi.v ille)

cod.

quo
istae

in]

quin

uolueram

Eitsclil

433 sed si ea uera sunt confusae sttiit iii cocld. diiae veystoiies (sed si ea uera sunt (sint?) quae (ut?) tibi renuntiant c^ sed si sint ea uera, ut nunc mos est, maxume) aut vana lcctio tibi renuntiant {f>ro rnos est, maxume) in niarginc e.xemplaris steterat unde

432 forsitan ea tibi d. niaxume [tibi renuntiant] A

foetet Loeive 425 uia] ula

424 430

aiit

dcscriptus cst

434 quod noum

436

at

nequi at enim
mirari

quam

(an vcra antiqiia

locittio])

enim nequiquam] 442 vcl idn'

444 pater
oni.

P
i)

443 Ztv addidi

commodem

(iii.

PSEVDOT.VS
445
Si.MO.

I.

quis hio l(j(|uitur?

nicus hic est quideni seruos

Pseudolus.
hic niihi corrumpit fiUuni, sc(jlerum caput

hic dux, hic

illist

paedagogus, hunc ego

Cai.t..

(?upio excruciari.

iam

istaec insipientiast,

iram in propromptu gererc.

450

quanto

satius est

35

adire blandis ucrbis atque exquirere

sintne
illa

necne
in

sint

quae
re

tibi

renuntiant

bonus animus
Si.Mo.
tibi

mala

dimidiumst mali.

auscultabo.
tibi

Ps. itur

ad

te,

Pscudole.
40

orationem
455

para aduorsum senem.

ut

erum
si

saluto

primum,
quid

aequomst
?

postea

quid supcrfit uicinos impertio.

.salue.

SiMO.

agitur

Ps. statur

hic

ad hunc

modum.
SiMO. statum uide hominis, Callipho,

quam

basilicum
45

Call. bene confidenterque

460
Ps. decet innocentem qui

astitisse intellego.

sit

atque innoxium

seruom superbum essc apud eruni potissumum. Call. sunt quae te uolumus percontari, quae quasi
per nebulam nosmet scimus atque audiuimus.

SiMO. conficiet iam

465

te hic uerbis ut tu

censeas

./

50

non Pseudolum, sed Socratem tecum

Ps. itast,

loqui.

iam pridem

tu

me

spcrnis, sentio.

paruom
cupi'

esse

apud

te

mihi fidem ipse intellego.

:

me

esse
sis

nequam

tamen ero
quo

frugi bonae.
55

SiMO. fac
470

uociuas, Pseudole, aedis aurium,

uolo.

mea

ut migrare dicta possint

"i

est hicquideni Fhckcisen 445 quis] siquis P liv. 5, p. 62 446 scelerum cap,u",t hic corrupit m(ih' filium A 447 illest P 451 sint illa 449 (p)ro(pr)om'pt>i A promptu (proptu B) P negnes iniquae P sintne illa uera necne (/. e. necn'?) quae A 453 ad te] adie P 460 innoxius P et iit vid. A 458 quiam P corr. Botlie e.v Capt. v. 665 467 paruam P panmi A (c/. ad Capt. ^93) 470 quae A
i
:
:

I.

T.

MACCI PLAVTI
tam
etsi tibi

Ps. age loquere quiduis,

suscenseo.
?

SiMO. mihin domino seruos tu suscenses

Ps.

tam

tibi

mirum
60

id uidetur ?

Simo. hercle qui, ut tu praedicas,

te irato
;

cauendumst mihi aps

atque alio tu

modo

475 me uerberare atque ego te soleo cogitas. arbitror, iratum merito esse edepol Call. censes ? quid

quom apud
iratus
sit
:

te

paruomst

ei fides.

Simo. iam

sic

sino

ego ne quid noceat cauero.

ais ?

65

sed quid

quid hoc quod

te

rogo

Ps.

si

quid uis
roga.

quod scibo Delphis

Simo. aduorte ergo

tibi

responsum

dicito.

480

animum

et fac si5

promissi memor.

quid

ais ?

ecquam

scis

fiUum tibicinam
Simo. Hberare

meumamare?
70

Ps. valydp.

quam

uelit?

Ps.

Kol TovTo val ydp.

SiMO. ecquas uiginti minas

485
? ?

-X

per sycophantiam atque per doctos dolos Ps. aps ted ego auferam paritas ut a me aiiferas ?

SiMa
75

ita,

quas

meo gnato

des, qui

amicam hberet

fatere, dic Kal tovto vai

Ps.

Ka\ tovto vai

Call.
celata

fatetur.

Simo. dixin, CaUipho,

dudum

tibi ?
ilico,

Call. memini.

SiMO. qur haec, tu ubi resciuisti

?

49

me

sunt

qur non resciui

Ps. eloquar.

quia nolebam ex

me morem

progigni

erum
80

ut (suo') seruos criminaret

malum, apud erum.

in

SiMO. iuberes hunc praecipitem

tam] iam 472 mihi A 477 parum ste fides

pistrinum

trahi.

P
cod.

473
{cf.

id oiit.

477*551 dccst

sine Bri.x 479 si z;/.v siquid 481 auorte dcl. Fleckeisen yliythmo consnleus, fort. recte 483 voX ^ap Bentley nae gar c. a. et faxis promissis memor cod.
:
:

ad 467)

484 cetuton kaito itone gras (gars F^^) cod. 486 a 485 ((/ 5^7) 'f^- Ritschl corr. Bentley (iv. 3, p. 61) constitcns te cod. 487 auf. a me Cauierarii/s rhythtno oin. F^^ ' 488 fateri di chaytoyna Ps. meo gnato Ital. ame cognato cod.

[mea

est]

cod.

chaitoyionai cod.

corr.

490

quor

cod.

Bothc, qtn tamcit omnia gracca Pscttdolo tnbiiit 492 pi-egigni (que gigni B) cod. corr. Scntigcr
:

493 Erilem Goct:. iuberen Bothc

suos add. Mtiellcr

criminarit

19

;;

PSEVDOLVS
495

I.

Call. numquid, Simo, peccatum est?

Ps. desiste, recte ego

Simo.

immo

maxume.

meam rem

sapio, Callipho

peccata

mea

sunt.

animum aduorte nunciam

nati

quapropter

te

texpertem amoris

habuerim

:t

pistrinum in

500

SiMO. non a

mundo scibam, si id me scibas pistrinum

Ps.

faxem, mihi.
in

85

mundo
Si.mo.

tibi,

quom

ea mussitabas?

scibam.

quin dic?

tumst mihi
Ps. quia iUud

malum

aderat, istuc aberat longius

illud erat praesens, huic erant dieculae.

SiMO. quidnuncagetis?
505

nam hincquidemamenonpotest
iam edicam omnibus.
supplicabo,

90

argentum
Ps.

auferri, qui praesertira senserim.

ne quisquam credat
tu (uiuos) uiues. tu

nummum

numquamedepol quoiquam

dumquidem
Ps. 95

mi hercle argentum
Simo. tu a

dabis,

aps te equidem sumam.

me sumes ?

strenue.

510

SiMO. e.xcludito mi hercle oculum,

si

dedero.

Ps. dabis.
scio,

iam dico ut a
si

me

caueas.
et

Call. certe edepol

facinus feceris.
apstuleris?

apstuleris,

mirum
Simo.
si

magnum

Ps. faciam.

non

Ps. uirgis caedito.

tibi
icc

sed quid
515
te

si

apstulero?

SiMO. do louem testem

aetatem inpune habiturum.

Ps. facito ut memineris.

Slmo. egon ut cauere nequeam, quoi praedicitur?

Ps. praedico ut caueas.
:

dico,

inquam, ut caueas. caue.

trai. Bothe 497 peccataii ea 495 peccatum esl Simo cod. sunt ? Bothe 498 nati amoris te expertem Bothc nati expertem amoris te (?) Leo: fort. nati dclend. ttt glossa 499 in mundo si dixem Ritschl inmundum cod. tcstaliir Charisiitszoi [cf. v. 500) ciuia sciebam in (mi Gocts) pistrinum in mundo fore cod. Charisii jicgkgciis citatio, iit vid.) 501 quin Ritschl cur non cod. (v. 1) 503 erant 503 quia illud Acidaliits qui aliud cod. vi.v quia ali-d tv.v hcnulc 510 s,o8 uiuos add. Ritschl Pylades eTdiicod. Psciidolo contiiiiiat c. c. s. exlidito Ritschl 51 r Cali..] Simo. Itnl. 516 pracdicitur Ital. 516 J>ost 517 cullocat Biig^c Scvffcrt
:

praeditur tud.

I.

T.

MACCI PLAVTI
seruat fidem

em
105

istis

mihi tu hodie manibus argentum dabis.

si
!

Call. edepol mortalem graphicum,

Ps. seruitum tibi

me

abducito, ni fecero.
dicis.

520
meu's.

SiMO. bene atque amice

Ps. uin etiam

nam nunc non

?

dicam quod uos magi' miremini

Call. studeo hcrcle audire,

iio

nam

ted ausculto lubens.

523

nam sati' hibenter te ausculto loqui.] quam istam pugnam pugnabo, cgo etiam prius dabo aham pugnam claram et commemorabilem. SiMO. quam pugnam ? Ps. em ab hoc lenone uicino tuo
[Slmo. agedum,
Ps.
priu'

525

per sycophantiam atquc per doctos dolos

115

tibicinam illam tuo' ciuam gnatus deperit,

ea circumducam lepide lenonem.

Ps.

Simo. quid est?

ecfectum hoc hodie reddam utrumque ad uesperum. 530

^
120

SiMO. siquidem istaec opera, ut praedicas, perfeceris,

uirtute regi
|

Agathoch

antecesseris.

sed

si

non

quin

te in

numquid caussaest ihco Ps. non unum diem, pistrinum condam ?

faxis,

uerum hercle
tua uoluntate
125

in

omnis quantumst

sed

si

ecfecero,

535

dabin mi argentum quod

?

dem lenoni ihco Call. ius bonum orat Pseudolus

at

'dabo' inque.
quid

Simo.

cnim

scin quid mihi in

men-

tem uenit?
si

hisce inter se consenserunt, CaUipho^

aut de compecto faciunt consutis doUs, qui

540
quis

me

targento circumuortant ?t

Ps.

me

au-

dacior
518 tn Piiis ut cucl. non meu"s? iiitcirogativc
:

521 Call. Bof/if

.

nam meust
523''

cod.

noa meu's Ritsclil ^vcl 522 vei mage 523

'

studie cod.

auscultu cod.

Plant^

p.

182

526

em**

emabe
:

i5,

a Plaiito abiiidicat Abraliaiii eme ab PCD^ ^Qd^ nt yi({_

et

Siiid.

529

lepidele noniem cod. 532 virtute (tu) Ritsclil

lenonem,
rei cod.

quidem Effectum

Acidaliits

529)

vi.v

Agathocoli (-culi)
:

[quideni] diem [modo]

541 arg.] aere Seyffcit

regi (ipsi) MiteUcr {Rliciii. Miis. 54, 534 n. u. 533 causa est cod. con: Ritscli/ (\n diem>, BotlicCw. i.p. 61) cod. -atior) F/cc/cciscn auditior pio interuortant

'

I.

PSEVDOLVS
sit, si

istuc facinus

audeam

si

sumu' compecti seu consilium

si

immo sic, Simo umquam iniimus

:

130

aut
544*
545

de

istac re

quasi in libro
stilis

umquam quom scribuntur calamo

inter nos conuenimus,

litterae,

me totum usque
in
te

ulmeis conscribito.

Si.MO.

indice ludos nunciam.

Ps.

da

quando lubet. hunc diem operam^ Callipho, quacso mihi

ad aliud occupes negotium.
machinas.
;

135

ne quo
550
Ps. at

Call. quin rus ut irem ium heri constitueram.

nunc disturba quas

statuisti

Call. nunc non abire certum

est istac gratia

lubidost ludos tuos spectare, Pseudole.

140

hunc uidebo non dare argentum tibi quod dixit, potius quam id non fiat ego dabo.
et si

555

Slmo. nondemutabo.

Ps.

namque

edepol,

si

non

dabis,

clamore magno

et

multum

flagitabere.

agite amolimini hinc uos intro

nunciam
Ps. sed te uolo
dico.

145

ac meis uicissim date locum

fallaciis.

Call.
560

fiat,

geratur

mos

tibi.

domiusqueadesse. Call. quintibi hancoperam

Slmo. at ego ad forum
suspicio est mi
ibo.

ium hic

ero.

Ps.
tum

acturedi.

nunc uos

suspicarier,

150

me
565

idcirco haec tanta facinora promittere,

qui uos oblectem, hanc fabulam

dum

transigam,

neque sim facturus quod facturum dixeram.

542 audeam Pyhidcs
:

audcam

citiii

glossa

facere

uel

dicerc

in. ^43 conspecticorf. [de istac re] cod. {iiiargiiialis eiitendafio nd v. 544') 544 de ea re cod. sed c/. ad v. 543) conueniamus cod. 544*^ secl. Ussing cum iii libro Guietits {sed cf. Lindsay praef. iii Capt. p. 39) vi.x libro vi.x 1. conscr. 549 mecum statueram Loreiiz, ciii constitueram displicet [in] ludos A (iv. 3) 552 accedit A 554 dixi P 556 multo P\ multum P^ iit vid. 559 giratur A nios] nos P {coir. D) 560 quid A 561 ero] adero P 563 (his) prom. Ritsclil, itam facinora sitsfiecftim fort. (ero) prom. quin P 564 qui //(?/. quo A [if. Kieitifz de qiti local.' p. 551"^
:

(audeam facere 5, audeam dicere P^D)

T.

MACCI PLAVTI
atque etiani certum, quod
nihil
sciani,

non demutabo.
155

quo
nisi

id

sim facturus pacto

etiam

scio,

quia futurumst.

nam
aliquid

qui in scaenam prouenit,

nouo m6do nouom

si

inuentum adferre addecet locum illi qui queat, concedere aliquantisper hinc mi intro lubet,
id facere nequeat, det

570

160

dum
*

concenturio in corde sycophantias.

*

exibo,

non ero uobis morae

573^

tibicen uos interibi hic delectauerit.

ACTVS
II.
i

II

PS

VDOL VS

Pro luppiter, ut mihi quidquid ago lepide omnia prospere-

que eueniunt neque quod dubitem neque quod timeam meo in pectore 575
conditumst consilium.

nam

ea

stultitiast,

facinus

ut agas, ut eas
5

magni
ita

facias

magnum timido cordi credere nam omnes res perinde sunt nam ego in meo pectore prius
;

576-7

paraui copias,

duplicis, tripUcis dolos, perfidias, ut,

ubiquomque

hostibu' 580

congrediar

(maiorum
facile

meum

fretus uirtute dicam,

mea

industria et 581-2

malitia fraudulenta),
ut uincam, facile ut

spoliem meos perduellis

meis

perfidiis.

567 id ont. P 572 dum] ciim '//

lioiiiocoairli.
])

vid.

570 id om. A Nonius 1 1 (^A n.

det] et
/.)

P
573
oni.

571

iiiro

--

xibo

A
in

(sed

mox)
580

exibo Lco
ub.

,propier 573" interea { ra

Liim

B)
V.

P
3)

578 mLO ego

:

cum

P
A

firo

ubiquomquc?
fraudu-

581, 582 malorum mcorum

corr.

mea]
sp.

me P

lentia codd.

Bothe

583 lacilem ut

PSEVDOLVS
nunc inimicum ego hunc
585

II.

communem meum
:

atque uo-

strorum

Ballionem exballistabo lepide

date operam

omnium modo

10

58

S'"*

hoc ego oppidum admoeiiire ut hodie capiatur uolo.

atque hoc meas legiones adducam
post ad
;

si

hoc expugno

facilem hanc rem meis ciuibu' faciam,

oppidum hoc uetus continuo

et

meum

exercitum pro-

tinus
ind'

obducam

me

simul participes omnis meos praeda onerabo

atque opplebo,

590

metum et fugam perduellibus meis me ut eo sum genere gnatus magna me facinora

:

sciant natum. 15

decet ecficere

quae post mihi clara

sed hunc

et

diu clueant.

quem uideo

quis hic est qui oculis meis

obuiam

ignobilis obicitur?

lubet scire quid hic uenit

cum macchaera

et

huic

quam rem
insidias.

agat hinc

dabo

Harpax
594-5

Psevdolvs
demonstratae,

ii

Ha. Hi

loci

sunt atque hae regiones quae mi ab ero sunt

ut ego oculis rationem capio

quam mi
ille

ita

dixit eru'

meu'

miles,

septumas esse aedis a porta ubi

habitet leno- quoi iussit

symbolum me
certum qui
600 Ps.
600^
st

ferre et

hoc argentum.

nimis uelim
5

id

mihi faciat Ballio leno ubi hic habitat.

tace,

tace.

meus

hic

est

homo^

ni

omnes

di

atque

homines deserunt.
585^ [cf. 384) secl. Ritscld hoc die P 584 uostrum codcf. 586 si e. (pui. hoc)^ tr/adque a. ut hoc P f. [ego] hanc P 587 yb;Y. postid ad {niiap. ocionar.) mecum P proti [oiii. nus obducam) A 589 me [esse] ut P ignorabilis 592 vel sic distingue uideo ? P (v. I, p. 78 ueniat A (i. 9) ueHt 593 ufinit sciipsi de macchaera cf. Haiv. Stud. 9, 126 596-600 pauca servata A 596 qnom Goets cui^ssitP 597 habitat P 599 certum/or/. o>/;. ^ 600-600* {cf 381) secl. Reiz quid m. codd. \corr. Cj st] si P
: :

II. ii

T.

MACCI PLAVTI
nunc mi opus
illaec
est,

nouo noua
10

consilio
res

haec subito mi obiectast

;

6oi*

hoc praeuortar principio

omnia missa habeo quae

ante agere occepi.

iam pol ego hunc stratioticum nuntium aduenientem probe

percutiam.

Ha. ostium pultabo atque

Ps. quisquis es,

intus

euocabo aliquem
te facere

foras.
;

compendium ego
et

puhandi uolo

605

nam
15

ego precator

patronus foribus processi foras.

Ha. tune es Balho ? Ps. immo uero ego eius sum Subbahio. Ha. quid istuc uerbist ? Ps. condus, pronvus sum, procurator peni,

'

Ha. quasi te dicas atriensem. Ps. immo atriensi ego impero. Ha. quid tu, seruosne es an hber? Ps. nunc quidem etiam 610
seruio.

Ha.
20 Ps.

ita

uidere, et

non uidere dignus qui hber

sies.

non soles respicere te^, quom dicis iniuste alteri ? Ha. hunc hominem malum esse oportet. Ps. di me
mihi incus
est

ser-

uant atque amant,

nam haec
Ha. quid
Ps.

procudam ego hodie hinc muUos

dolos.

ilhc solus

secum loquitur?
illo

Ps. quid ais tu, adu- 615

lescens?

Ha. quidest?

esne tu an non es ab

miUti Macedonio,

25 seruos eiius qui

hinc a nobis est mercatus muherem,

ero lenoni quindecim dederat minas,

qui argenti

meo

quinque debet ?

Ha. sum.
?

aut uidisti aut conlocutu's

numquam

adueni

sed ubi tu me nouisti gentium nam equidem Athenas antidhac neque te uidi ante hunc diem umquam

620

ocuhs meis.
601 w/mihi {troch. dim^) putandi P ego om. A 610 quid] quin (iv. 2)
601* subito mihi haec

P
P

605

607 e
.<4

{yel e,

/.

c.

est, es) oballio

P
9)

w/seruo'n

612 dicas

(i.

te

614 dolos

616 615 secum solus P 618 me eri A ero meo P (militite B, milite P^^) athenis P 621 aduenij ueni A equidem] idem A
(in

bolos inuyi.

niiliti

620

PSEVDOLVS
.

II.

ii

Ps. quia uiderc indc csse

nam

olim

quom

abiit,

argento

.',o

haec dies
praestitutast,

quoad

referrct nobis,
P.s.

nequc

dum

rettulit.

624-5

Ha. immo Ha.

tibi

adest.

tun

attulisti ?

Ha. egomet.

Ps.
?

quid dubitas dare

ego

dem ?

P.s.

mihi hercle uero, qui res rationes-

que

eri

tBallionis curo, argentum accepto, expenso et quoi debet

datot.

Ha.
tibi

si

quidem hercle etiam suprcmi promptas thensauros

louis,

7,5

libellam argenti

numquam

credam.

Ps.

dum tu

sternuas,

630 res erit soluta.

Ps, uae tibi
!

Ha. uinctam potius

tu inuentu's uero

sic seruauero.

meam

qui furcilles fidem.

quasi mi

non sescenta tanta

alii ita

soli soleant credier.

Ha.
635 Ha.

potest ut

arbitrentur et ego ut ne
te uelle

credam

tibi.

40

Ps. quasi tu dicas

me

argento circumducere.

immo

uero quasi tu dicas quasique ego autem id suspicer.

sed quid est

tibi

nomen

Ps. seruos est huic lenoni Surus,

eum

esse

me

dicam.

Surus sum.

Ha. Surus
tuo'

Ps. id est

nomen
Ha. uerba multa facimus.
ut id
eru'
si

mihi.

domi

est^

quin pro- 45
uocas,
est

agam quod missus huc sum

uerum

Ps.

quidquid

nomen
tibi,

640

si

intus esset, euocarem.

si

dare uis mihi,

622 hic /-" 626 (/. c. tun ? attulistin ?) 624, 625 attulistin ego] hercle (v. 4") 627 /orf. coujlat. e.x duplici lectione (i) accepto et quoi debet dato, (2) accepto, expenso et dato vix Balli 560' expenso dcl. Botlie 628 promptes {cf. Tranius Most.

Acidalitis

strenuas
ahi] aui

A 629 dum 630 uinciam P sokis uerumeam A fro sohis, cotr.

ct foit.

tu

st.

Harpagi
ibi

tnbtiuitf

codd.
<

631 uale
uer.)

uero meam]

forcilles

ut ont.

635

id ottt.

633

637 mihi]

meum

639 quo

/-*

hic

q. e. n. tibi

Haipagi dat

Acidalitis, fort. recte

II. ii

T.
erit

MACCI PLAVTI
ipsi

magis

solutum quasi

dederis.

Ha.

at

enim
quid

sciu
est ?

reddere hoc, non perdere eru'

50 hoc, febrim tibi esse, quia

me

misit.

nam

certo scio

55

non Hcet hoc inicere ungulas. ego nisi ipsi Ballioni nummum credam nemini. res agitur apud iudicem. 645 Ps. at illic nunc negotiosust Ha. di bene uortant at ego quando eum esse censebo domi, tu epistulam hanc a me accipe atque ilH dato. rediero. nam istic sumbolust inter erum meum et tuom de muliere.
: !

Ps. scio

equidem

ut qui

argentum adferret atque expressam imaginem

_^ nam
,

650 suam huc ad nos, cum eo aiebat uelle mitti muherem. Ha. omnem rem hic quoque exemplum reliquit eiius.
tenes.

Ps. quid ego ni

teneam

Ha. dato

istunc

sumbolum
ilH.

ergo

Ps. Hcet.
te,

60 sed quid est tibi

nomen ?

Ha. Harpax.
quid

Ps. apage

Harpax, hau places

huc quidem hercle haud

ibis intro, ni
:

ap7ra|^ feceris.

Ha.

hostis uiuos rapere soleo ex acie

eo hoc

nomen mihi
Ps.
si

est.

655

Ps. pol te multo magis opinor uasa ahejia ex aedibus.

Ha. non
65

ita

est.

sed scin quid te oro, Sure?

sciam

dixeris.

Ha. ego deuortor extra portam huc in tabernam tertiam apud anum iUam doHarem, claudam, crassam, Chrysidem. Ps. quid nunc uis ? Ha. inde ut me arcessas, eru' tuos ubi 660
uenerit.

Ps. tuo arbitratu,

maxume.
Ps.
si

me

uolo curare.

Ha. nam ut lassus ueni de sane sapis et consiHum placet.

quam

uia,

641 quasi]
{vel missit)

quam

P
643 huc

642 me
i.

oni.

P
aibat

jussit
del.

nam] non

P A

649 ut
?'t7

Ritschl

qnom P \aiitiqua/o)'iiia, 650 huc suam iJo//i<' 654 audibis ergoistum simbolum ergo P(iv. 3) 656 muito mihi nomen A eo om. P
exscaedibus

652
facie ^i

^ P

655

vel

opino

reclaudam

P P v.

657
8)

ista

orem

{\.

9)

659 diobolia

662 nolo

II. ii

PSEVDOLVS
sed uide
sis

ne

in

quaeslione

sis

Ha. (juin ubi prandero, dabo

665 Ha. nuiiKiuid
uis ?

quando arcessam operam somno.

ut abeas.

mihi.
Ps. sane

70

censeo.
Ps.

dormilum
Ps.
eri',

Ha. abeo. atque audin, Harpage

iube

sis te operiri

beatus

si

consudaueris.

PsEVDo

LVs

ii-

Di inmortales, conseruauit me illic homo aduentu suo. suo uiatico redduxit me usque ex errore in uiam. namque ipsa Opportunitas non potuit mi opportunius
670 aducnire

-^

quam haec
allata

allatast

mi opportune

epistula.
:

nam haec

cornu copiaest, ubi inest quidquid uolo

hic doli, hic fallaciae

omnes, hic sunt sycophantiae^

filio.

hic argentum, hic amica amanti eriU

atque ego nunc

675

me

ut

glonosum faciam

et ^opi_pectore_:_

\^^ ^

quo modo quidque agerem,

iam
instituta,

ut lenoni surruperem mulier-

culam,
ornata cuncta in ordine, animo ut uolueram,
;

10

certa,

deformata habebam

sed profecto hoc

sic erit

centum doctum hominum consiHa sola haec deuincit dea, Fortuna. atque hoc uerum est proinde ut quisque Fortuna
:

utitur,

6S0

ita

praecellet atque exinde sapere

bene ubi

eum omnes dicimus. hominem catum accidisse, consiUum scimus quod

15

eum esse declaramus, stultum autem illum quoi uortit male. stulti hau scimus frustra ut simus, quom quod cupienter dari
671 copiast codd.

670 mi (mihi) op. n. p. op. P 672 doliri P (con: B-) Cauicraniis est (iv. 3^ 673 argentumst lenonis A c. P ii. 4) 675 quique P 678 certum ^ [ont. ormLia,) A Cm. 11) 681 quofd di^scimus ducimus ^ -it ^ 669 nam
i.
'
^

allatast]

cauata est

[suntj hic sunt

P P

/i

quoi

sc. Acidalitisfori. rccte

vi.x

quo
DT

P
A-\'T
TT

683 scimus codd.

disscTmus quid Lipsius

674 me g. f. ut 676 institutam 680 praeccllet w/ quid discimus P 682 declaratur A

:

\iisitata

fornia
A^f

II. iii

T.

MACCI PLAVTI
sit
;

petimus nobis, quasi quid in rem

perta mittimus

possimus noscere.
atque hoc euenit
6S5

dum

incerta petimus

29' in labore atque in dolore, ut mors obrepat interim.

sed iam

satis est
!

philosophatum.

nimi' diu et

longum loquor.
fuit

di inmortales

aurichalco contra non carum

meum
25

mendacium, hic modo quod subito commentus fui, nunc ego hac epistula quia lenonis me esse dixi. 690 tris deludam, erum et lenonem et qui hanc dedit mi epistulam.

eugae
uenit

quod cupiebam contigit eccum CaHdorus, ducit nescioquem secum simul.

!

par pari aliud autem

iv

Calidorvs
scis

Charinvs
sum
scis

Psevdolvs
elocutus

Cali. Dulcia atque amara apud te

omnia

amorem,

scis

laborem,
:

egestatem meam.

695

Ch. commemini omnia

Cali.

id tu

modo, me quid

uis facere, fac

sciam.

quom haec

tibi

aUa sum elocutus^ tuis

tu

scires si scist 696*

de symbolo.
5

Ch. omnia, inquam.

Cali. Pseudolus

modo

quid

me

facere uis fac ut 696''

sciam.

mi

ita

imperauit, ut

aHquem hominem
strenuom,

beneuolentem adducerem ad

se.

Ch. seruas imperium

probe
istic

nam

et

amicum

et

beneuolentem ducis. sed

Pseudokis
eiper?;?

nouo' mihist.

Cali.

nimium

est

mortaHs graphicus,

700

mihist.

685 hoc uenit 6gi ludam A,fort.

iintcrrogafive')

(i.

recte icf.
;

hoc pro hoce ad Ampli.

Ritschl
istinc
717")

ipropfer houioeotel.'')

sccl

699
;

686 repat itt vid. A 696"^ ont. A uix rem scis Leo fort. scire scis ? 700 nouus si mihi est P { pro
;

i. 7) arg.

i.

7")

nouust mihi est

plicet

cf.

ad

Palmer (Hermath.

9, 71),

graphicus] scitus (vpTiTris nant ianibus -errjf ante iambtini mihist dis-

PSEVDOLVS
is

II.

iv
lo

mihi haec sese ecfecturum dixit quae di\i

tibi.

Ps.

magnufice hominem compellabo.

Cali. quoia uox

resonat
?

Ps. io

io te, te, turanne, te, te ^go,

qui imperitas Pseudolo,

quaero quoi

ter trina triplicia, tribu'

tris

modis

tria

gaudia,

705 artibus tribu'

demeritas

dem

laetitias,

de tribus
;

705* fraude partas per mah'tiam, per

in libello

dolum

et fallacias

15

hoc opsignato ad
homost.

te attuli pauxillulo.
!

Cali.

illic

Ps. Ch. ut paratragoedat carnufex gradum confer

contra pariter, porge audacter ad salutem bracchium.

Cali. dic utrum

710 Ps.

Spemne an Salutem

te salutem,

Pseudole?
20

immo utrumque.

Ch. Vtrumque, salue. sed quid actumst? Ps. quid times?

Cali. 'adduxi' uolui
dicere.

Cali. attulihunc.

Ps. quid, attulisti ?

Ps. quis istic est?

Cali. Charinus.

Ps. eugae

iam xaptv
TrOLU).

TOVTO)

Ch. quin

tu

si

quid opust, mi audacter imperas?

nolo

Ps.

tam

gratia.

bene
715

sit tibi,

Charine.

tibi

molestos esse nos.

Ps. 25

Ch. uos molestos?

Cali. quid istuc est
?

nihil

molestumst mihi quidem.

tum
Ps. epistulam

igitur

mane.

modo

ha'nc intercepi
et

sumbolum.

702 sonat P, {pro sesse, aiitiqtta foyntaV) te te turanne 703 iote tete tiranne te rogo pseudole {corr. c.x sp-) A pseucorr. Leo {corr. tyr-") t'e e^go A ivi.v pro em tria") tria] me tria corr. Ital. doli P 704 per A fallaciam P 706 ad te] 705* [et] per d. 705 tris] ter hoc Ussing 708 proge audacter A por claudaciter abs te hoc bacchium A {CLpro GE) 709 an Sal.] ans matrem tutopoio 711 hinc 712 euge iam charytoi io irolcu P: eug graciam Piitvid.: A corr. Scaliger 713 si quid1 quicquid gratiast Prtm^s 715 u. m. mihi moles714 tibi />nM<; om^. P tum est quidem 'ii. 4) u. m. mihi ? m. mi id quidem Leo et {sine hanc modo Gttiettts mi) Pitts tum tu 716 modo oin. A 10*
701 sese] esse contra nietnim
:

P
:

!; :

11.

iv Cali.

T.

MACCI PLAVTI
?

sumbolum

quem sumbolum

Ps. qui a milite al-

30

latust modo. hunc ferebat et quinque argenti minas, tuam qui amicam hinc arcessebat, ei os subleui modo. Cali. quo modo ? Ps. horum caussa haec agitur specta- 720
eiius seruos qui

torum fabula
hi sciunt qui hic

adfuerunt
?

uobis post narrauero.

Cali. quid nunc agimus

Ps.

hberam hodie tuam amicam

amplexabere.

Cali. egone?

Ps.

tii

istic

ipsus,

inquam,

si

quidem hoc
uiuet caput
facie ?

si

modo

mihi

hominem

inuenietis propere.

Ch. qua
Ps.

malum,
725

35

calhdum, doctum, qui quando principium prehenderit,

porro sua uirtute teneat quid se facere oporteat

atque qui hic non uisitatus saepe

sit.

Ch.

si

seruos

est,

numquid

refert ?

Ch. posse opinor

immo muho mauolo quam hberum. me dare hominem tibi malum et doctum, modo
Ps.
7?)

40 qui a patre aduenit Carysto

necdum exit ex aedibus quoquam neque Athenas aduenit umquam ante hesternum
diem.

Ps.

bene

iuuas.

sed quinque inuentis opus est argenti minis

:

mutuis quas hodie reddam

nam

huius mihi debet pater.

Ps.

Ch. ego dabo, ne quaere ahunde.

45 etiam opust

hominem opportunum mihi

Ch. possum 735
a

chlamyde

et

machaera

et petaso.

me

dare.

aliatust modo est P(ii. 4) 718 cum {corr. C) accersabat A, 719 arcessabat vix recte ei os] eius A (i. 7) 720 fabule P 723 tu istic] tute ego P(/iw tute ergo) uiuit ..4 uiueP 724 propcre Ca/ic/oro c/at ttt vid. si] ut 727 a. eum qui non hic usitatus P 729 vel opino 730 ab hoc versii nsque ad fiiieui fahu/ae pracsto est T nam] nam unam P {ve/ exit aedibus unam {pro exiit aed. ?) 733 P\ nam P^)
'ji']

miWiian

-ie iiiccrt.

q. a.

minisP

{cf. v.

753^

'

PSEVDOLVS
Ps. di inmortales
!

II. iv

non Charinus

niihi

hic(]uidem, sed Copiast.

sed

iste

seruos ex Carysto qui hic adest ecquid sajMt

aHs.

Ch. hircum ab
ecquid
is

Ps.

manuleatam tunicam habere ho-

minem

addecet.
acidis-

homo
si

habet aceti
ut dulce

in

pectore

Ch. atque

sumi.

740 Ps. quid,

opu'

sit

promat indidem, ecquid habet ? Ch. rogas?

50

murrinam, passum, defrutum, mellam, mel quoiuismodi

quin in corde instruere
Ps.

eugepae

lepide,

quondam coepit pantopoHum. Charine, meo me ludo lamberas.

isti

sed quid
745 Ps.

nomen

esse

dicam ego

seruo

scitne in re

aduorsa uorsari

Ch. Simiae. ? Ch. turbo non aeque

citust.

55

Ps. ecquid argutust

Ch. malorum facinorum saepissume.

Ps. quid

Ps.

quom manufesto tenetur ? Ch. anguillast, elabitur. ecquid is homo scitust ? Ch. plebi scitum non est
scitius.

Ps. probus

homo

est,

ut praedicare te audio.

Ch. immo
si

scias,

60 750 ubi te aspexerit, narrabit ultro quid sese uelis, exornauero, hominem sed quid es acturus? Ps. dicam. libi
;

subditiuom

ego illum miHtis seruom uolo sumbolum hunc ferat lenoni cum quinque argenti minis, muHerem ab lenone abducat em tibi omnem fabulam
fieri
:

L^

736 mihi quidem est sed copia

<

P P
A
:

737

'sti

{pro

istic ')

738 aliis qui hic adest ecquid] hic qui aduenit quid (qui Bi decet 739 ecquid habetis (] pro a\\\s, anliqita foriiia
(

P
e.

2'.

habet

acidisLorenz 740 indidem] id est {pro idem) codd. Plinii sumum A, fort. recte habeat 741 N. H. 14. '93 qiii sicversuni citat quod si opus est modo A 742 hermopolium mellam" meUnam mell. P quouis P 744-815 dcest A 743 me meo P P pro thermopolium") 750 sese Caineraiius esse 748 scitius Cameraritts scitus cod.
is)

homo

P
'

equidem homo habet

:

corr.

cod.

{c/.

ad 70 [)

751 quid

D^

qui

el (quis

PCD)

^od. (vi

i)

II.

iv

T.

MACCI PLAVTI
faciat ipsi dixero.
?

65 ceterum

quo quidque pacto

755
orna-

Cali. quid nunc igitur stamus

Ps.

hominem cum

mentis omnibus

exornatum adducite ad
sed properate.

me iam ad
iUi

tarpezitam Aeschinum.

Cali. prius

erimus

quam

tu.

Ps.

abite

ergo ocius.

70

quidquid incerti mi in animo prius aut ambiguom fuit, nunc h'quet, nunc defaecatumst cor mihi nunc peruiamst
;

760

omnis ordine
aui sinist(e)ra,

his
|

sub signis ducam legiones meas auspicio liquido atque ex sententia

confidentia est inimicos

75

meos me posse perdere. nunc ibo ad forum atque onerabo meis praeceptis Simiam, 765 quid agat, ne quid titubet, docte ut hanc ferat fallaciam. iam ego hoc ipsum oppidum expugnatum faxo erit lenonium.

ACTVS
III. i

III

PVER
Quoi seruitutem
ne
iUi,

di

danunt lenoniam
si

puero, atque eidem

addunt turpitudinem,
770

quantum ego nunc corde conspicio meo, malam rem magnam multasque aerumnas danunt. uelut haec mi euenit seruitus, ubi ego omnibus
paruis magnisque miseriis praefulcior
:

neque ego amatorem mi inuenire ullum queo qui amet me, ut curer tandem nitidiuscule.
760 peruiamst Spengel peruiumst Ifal.
:

cod.

peruiast (P^^) vel prouiast (promast ?) {T\ vi.x proba uiast 761 ordine his
:

ordines cod. (? pro ordinis, pro ordine Mneller {Rhein. Miis. 54, 530) ordine \intmo -ni) Scaligcr 762 ex {mea) is i. 7, p. 108) 766 ipsum del. Bothe, cni Bothe 764 miis cod. {aittiqna fornia) praefulgior iam cgo niagis placct 772 ministeriis Acidaliiis trai. Pylades cod. 774 curer 773 ullum inuenire cod. Guliehnius curet cod.
;
:
:

PSEVDOLVS
775

III.

nunc huic lenoni hodiest nataHs dies minimo ad maxumum, si quis non hodie munus misisset sibi,
:

interminatust a

lo

eum
780

cras cruciatu

maxumo

perbitere.

nunc nescio hercle rebus quid faciam meis neque ego illud possum quod illi qui possunt
nunc,
nisi

solent.
15

lenoni niunus hodie misero,

cras mihi potandus fructus est fullonius.

eheu,

quam

illae rei

ego etiam nunc sum paruolus^.

atque edepol ut nunc male

785
si

malum metuo
siet,

miser,

quispiam det qui manus grauior

quamquam illud aiunt magno gemitu fieri, comprimere dentes uideor posse aHquo modo.
sed comprimenda est mihi uox atque oratio
erus
:

20

eccum

recipit se

domum

et ducit

coquom.
ii

Ballio
790

Cocvs

Pver

Ba.

Forum coquinum

qui uocant stulte uocant,

nam non coquinum est, uerum furinum est forum. nam ego si iuratus peiorem hominem quaererem coquom, non potui quam hunc quem duco ducere,
multiloquom, gloriosum, insulsum, inutilem.
795
5

quin ob eam rem Orcus recipere ad se hunc noluit,

ut esset hic qui mortuis

nam
Co.
800

hic solus ilHs coquere

si

cenam coquat quod placeat

;

potest.

me

arbitrabare isto pacto ut praedicas,

?

qur conducebas

Ba. inopia
si

aHus non

erat.

10

sed qur sedebas in foro,

eras coquos,
;

cf. ad Mcrc. 330"^! 775 ybr/. huic hodiest 1. 'vcl lenonist hodie 776 interminatus est Ital. interminatust (usque) Redslob 778 eum Jlal. tum cod. (T proY.) 779 quid Ital. quia cod. [vi.x fonna aiiiiqiia) miis cod. {forina antiqtta) 783 rei ego Grnicrtts relego cod. 784 malum Riischl eum cod. 788 785 quoi Ital. oratiost, ut vid. cf V. 409, iibi comprimunda 792 si ego PCD 800 794 sin sulsum cod. 795 hunc ad se cod. tmi. Giiieiiis coquos (-qus )] probus (? Leo {cf. 802) Post co. iion distitigiaini alii
: :

III.

ii

T.

MACCI PLAVTI
?

\/

tu solus praeter alios

auaritia

Co. ego dicam

tibi

ego sum factus inprobior coquos,

ingenio.

non meopte
15

Ba. qua istuc ratione?

Co.

eloquar.

quia enim,

quom extemplo

ueniunt conductum coquom,

et

nemo

illum quaerit qui

optumus

carissumust

805

illum conducunt potius qui uilissumust.

hoc ego
illi

fui

hodie solus opsessor

:

fori.

drachumissent miseri

me nemo
ut

potest

20

minoris qui~squam

nummo

surgam subigere.
810

non ego item cenam condio

ut aHi coqui,

qui mihi condita prata in patinis proferunt,

boues qui conuiuas faciunt herbasque oggerunt,

eas herbas herbis ahis porro condiunt
25

indunt coriandrum, feniculum, aUum, atrum holus,

apponunt rumicem, brassicam, betam, bUtum, eo laserpici libram pondo diluont,

teritur sinapis scelera,

815

quae

iUis

qui terunt

priu'

quam

triuerunt oculi ut exstiUent facit.

30

homines cenas ubi coquont, quom condiunt, non condimentis condiunt, sed strigibus
ei

820

uiuis conuiuis intestina

quae exedint.

hoc hic quidem homines tam breuem uitam colunt, quom hasce herbas huius modi in suom aluom congerunt,

802 auaritia {T iit vid.) vcl hominum auaritia 804 exemplo cod. 805 nemo Cainerarius: ne 808 drachmissant {T ut vid.) w/ drahcmis sent {i. e. drachcod. 816 accedit missent) (P^^) cod. 815 aiitt' 814 ponit Satippe A 817 sinapis (sen-) scelera Chaiisius 144, Servius ad Aen. 9, 484 Priscianiis i, 205 (-ra vel - rata codd.) senapis celera P: sinapjm scelera ad/. fem. testatur Serv., sinapis feiii. casu scelera A cum i. P, codd. Prisciaui quod que i. A nominat. iestatur Prisc. 818 triuerunt illi qui terit cod. Charisii cod. Charisii,fort. recte extiJient P 819 ubi] Hbi P (-ont A)'] contriuit cod. Charisii ^ aluum Ital.: saluom P: 822 qolunt 823 821 uiuas A
8or (P^^)
alius cod.
cod.
:

maluum

PSEVDOLVS
formidolosas dictu, non essu modo.
825

III.

ii

35

quas herbas pecudes non edunt homines edunt. Ba. quid tu

?

diuinis condimentis utere,

qui prorogare uitam possis hominibus, qui ea culpes condimenta

?

Co. audacter dicito

nam
830

uel ducenos annos poterunt uiuere

40

meas qui essitabunt escas quas condiuero.

nam

ego cocilendrum quando in patinas indidi

aut cepolendrum aut

maccidem aut saucaptidem,

ilico.

eaepsae se patinae feruefaciunt

835

haec ad Neptuni pecudes condimenta sunt terrestris pecudes cicimandro condio aut
hapalopside aut cataractria.
Ba. at te luppiter
tuis

45

dique omnes perdant

cum condimentis
!

cumque
Co. sine

tuis istis
sis

omnibus mendaciis

loqui me.

Ba. loquere atque

in

malam
crucem.

50

840

Co. ubi omnes patinae feruont, omnis aperio is odos demissis pedibus in caelum uolat.

eum odorem

cenat luppiter cottidie.

?

Ba. odos' demissis pedibus

Co. peccaui insciens.

'

Ba. quidum?
845

Co. 'demissis rnanibus

is

uolui dicere.

55

Ba.

si
it

nusquam

coctum, quidnam cenat luppiter?

Ba.
1

Co.

incenatus cubitum.

in

malam crucem.

istacine caussa tibi hodie

nummum
me

Co. fateor equidem esse

dabo ? coquom carissumum

uerum pro

pretio facio ut opera appareat

6o

831 esum 830 qui] quis 824 formidulosam (/roeaepsae 833 eaepse se 832 secaptidem cicilendrum P (pro eaeps' sese ?! eae ipsae sese 835 ciomalindro se?) (-cop-) del. Ginciits 836 hapalo;opide aut in initio v. 836 codd. {antiqna fornia') 838 istis om. 839 om. 837 quom pedibus] manibus A [item 843') 841 {iteni 843, 844J dimissis Ital. eum modo rem 842 post 844 coUocat Acidalius uolant pedibus 844 quidum] quidem (j/>;oquid est?) Co. quia quiam B) {corr. D'^) coctum is 848 me ^pro 845 is coctis

P ^

P
P

med

1)

esse

III.

ii

T.

MACCI PLAVTI
uenio.

mea quo conductus

Ba. ad furandum quidem. 850

Co. an tu inuenire postulas

Ba. an tu coquinatum te
65

quemquam coquom
quoquam postulas cenam coquas ?
iam edico
habeas
tibi

nisi miluinis aut aquilinis ungulis ?

ire

quin

ibi constrictis

ungulis

nunc adeo

tu,

qui

meus

es,

855

ut nostra properes amoliri * omnia,

tum
70
si

ut huius oculos in oculis

tuis

tjuoquo hic spectabit, eo tu spectato simul

quo

hic gradietur, pariter progredimino

si

manum
suom
si si

protollet, pariter proferto

manum

860

quid sumet, id tu sinito sumere

altrinsecus.

nostrum sumet, tu teneto

stabit, astato
istip,

si iste ibit, ito,

.

simul

75

si

conquiniscet

conquiniscito.

item his discipuHs priuos custodes dabo.

865

Co. habe

m6do bonum animum.

qui te

Ba. quaeso qui

bonum animum habere

possum doce doadducam ad me

mum ?
Co. quia sorbitione faciam ego hodie te mea,
80

item ut Medea PeHam quem medicamento et

concoxit senem,
suis uenenis dicitur

870

fecisse rusus ex sene adulescentulum,

item ego

te faciam.

Ba. eho, an etiam ueneficu's

Co.

immo

edepol uero

hominum

seruator magis.

Ba.

ehem
quo854 constictis A 850 ueni P 853 quoquinatiim A (de u ta 856 quas P 855 est a medico P (T pro I") amoliri omnia et amoliri itnde apparct duplex lcctio uita ?): om. 86r sinitos ^ 864 conde uia' Lco 858 spectauit P {p)'0 conquiniscito simul quiniscito] ceueto simul Nonitts 84
.
.

conquiniscito

docc 866 possim P 869 Medea Peliam Merttla OM. A 867 bonum om. P 872 es ueneficus ^ medeapellame P Lprol) meoeappellam yi 873 u er os A' {cocperat seruator scribere), itude uero sum Ritschl Ba. ehem mane (PBC) (mane h. seruator mag^is h. serualor ehem A
ceueto simul
;

v. 3")

865 prius


PSEVDOLVS
874-5
III.
ii

quanti istuc

unum me
Ba. ut
te

coquinare perdoces

85

Co. quid Co.

si

seruem ne quid
;

surrujjias mihi.

credis,

nummo
?

si

non, ne mina quidem.

sed utrum tu amicis hodie an inimicis tuis

daturu's

cenam
ita

Ba. pol ego amicis

inimicos potius

scilicet.

880

Co. quin tu

illo

quam amicos
:

uocas

<jo

nam ego

conuiuis
ita

cenam conditam dabo

condiam
gustauerit,

hodie atque

suaui suauitate

ut quisque quidque

conditum
priu'

ipsus sibi faciam ut digitos praerodat suos.

885

Ba. quaeso

hercle,

quam quoiquam conuiuae

dabis,

95

gustato tute prius et discipulis dato,

ut praerodatis uostras furtificas manus.

Co. fortasse haec tu nunc mihi non credis quae loquor.

Ba. molestus ne
890
sis
;

em

ilh'c

ego habito.

intro abi et
is

nimium iam tinnis tace. cenam coque.

;

roc

propera.

Pv. quin tu

accubitum

et

conuiuas cedo,
!

895

Ba. em, subolem sis uide quoque scelestus est coqui sublingulo. profecto quid nunc primum caueam nescio, ita in aedibus sunt fures, praedo in proxumo est. nam mi hic uicinus apud forum paullo prius

corrumpitur iam cena.

iam

hic

105

pater CaHdori

opere edixit
/'.

maxumo

altera explicatio notae ma, e. magis, in margine apposita X) vel h. seruator magis. Ba. ehem {om. mane nt vid.) (T) fort. h. magi' ser. Ba. ehem 874, 875 subdoces 877 si non] si non credis sinos P: vi.x sin' [i.q. si non) credis mina iambns ante ianibnm quidem displicet minas 880 878 tu om. tu illos coc/d. corr. Acidalius tuos Lorem uocas] tuas 882 sn&Mi ont.P condim 884 ipseyi: ipsos 885 quicquam {otn. B) conuiui 886 gusta 888 credas 889 ti. non taces P. con/lat. c.x dnplici lectione iam tinnis tace et tinnis ; non taces? (Seyfferf nisi quidem vera lectio cst iam tinnis taces ?

P A

891 propere P icontra rnorem Platitiniint) quin] quit conuiuas] properas .<4 (v. 4) f/. e. quid) 893 quoquisu.^ sublingioPM/w^. mi hic] mihi -<4 896 iam P o. cdixit^ o. fecit P edixit opere Abraliani 897 (hoc) o. Schocll

890 em

ont.

quoque

III.

ii

T.
ut mihi

MACCI PLAVTI
in

ne fidem
iio
ut me,

cauerem a Pseudolo seruo suo ei haberem. nam eum circum ire

posset, muliere interuorteret

hunc diem,
900

si

eum
sese

pr6misisse fortiter dixit sibi

abducturum a me doUs Phoenicium. nunc ibo intro atque edicam familiaribus profecto ne quis quicquam credat Pseudolo.

ACTVS
IV.
i

IV
SlMIA

PSEVDOLVS
Ps.
Si

umquam quemquam
et

di

inmortales

uoluere

esse 905

auxiHo adiutum,

tum me

Calidorum seruatum uolunt esse

et

lenonem

exstinctum,

quom
sed

te

adiutorem genuerunt mihi tam doctum hominem

atque astutum.

ubi ilHc est

sumne ego homo

insipiens,

qui haec

mecum egomet
5

loquar solus?

dedit uerba mihi hercle, ut opinor

malu'

tum

pol ego

cum malo stulte caui. interii, homo si ille abiit, neque hoc
:

909

opu' quod 910

uolui hodie ecficiam.

sed eccum uideo uerbeream statuam

ut

it,

ut

magnufice
infert sese
!

ehem,
10

te hercle

ego circumspectabam, nimi' metuebam male

ne
SiMiA.
899 ne] neu
fuit

abiisses.

meum

ofticium ut facerem, fateor.

iretP 901 firmiter P 905 u. quicquam yi uoluerunt 906 serutum (-uum P^^) mortales P loquor Camerarins fort. recte. nam 908 qui] quid (^QuJd B) 910 uolui Boflte \oquar suspectitm {A it. l.) 909 w/ opino {seq. hoiv. 3) gri ut it] uti uoluit A uoluit [ego]
dii

P
:

PSEVDOLVS
913
Ps. Ps. ubi restiteras
istuc
?

IV.
nii

Simia. ubi

luhitum

est.

ego

satis scio.

Simia. qur ergo

quod

scis

me
?

rogas 915 Ps. at hoc uolo

monere

te.

Simia.

monendu's ne me
moneas.

tandem ego aps te contemnor. SiMiA. ([uippe ego te ni contemnam, Ps. iam stratioticus homo qui cluear ? hoc uolo quod occeptumst agi. Simia. numquid agere aliud
Ps.

nimi'

15

me
920
Ps.

uides

ambula ergo

cito.
:

Simia.

immo

otiose uolo.

Ps.

haec ea occasiost

dum
?

ille

dormit, uolo tu prior

occupes adire.
Simia. quid properas
ita ille faxit luppiter,

placide, ne time.

20

ut

ille

palam ibidem
illest

adsiet,

924*
925

quisquis

qui adest a miUte.

ill'

numquam

edepol

erit

potior

Harpax quam
tibi

ego.

habe
:

animum bonum
pulchre ego hanc expHcatam
sic

rem dabo.

25

ego illum dolis atque mendaciis

in

timorem dabo militarem aduenam,

ipsus sese ut neget esse

eum

qui siet
est.

930

meque

ut esse

autumet qui ipsus

Ps\

qui potest

SiMiA. occidis

me quom

istuc rogitas.

Ps.

hominem
lepidum
!

30

SiMiA. te quoque etiam dolis atque mendaciis,

qui magister mihi
Ps.
es,

antidibo, ut scias.
!

luppiter te mihi seruet

: :

Simia.

immo

mihi.

ergo 914 istud A ipsuc P foii. istuc ipsus (Janib. ocfoitar.) moneat P quod] ego quo P 917 ni] 915 vc/ monendus gi8 stratiocus homo qui cluear P: stratioticus esse homo me A cluear^ 921 [utl oc. P^'^, A n. l. 919 aliud agere A 927 si P 929 eum 924 assiet Camerarins atiet P, A u. esse P 932 atque [etiam] me. P 930 quid p. P 933 om. P proptcr Iwnwcotel. ?)
:

l.


IV.
i

; ; !

T.

MACCI PLAVTI
me
satin

sed uide, ornatus hic

35

condecet

935

Ps.

optume

habet.

Simia. esto.
tibi

935*

Ps.

tantum

tibi

boni di inmortales duint quantum tu

optes

nam

si

exoptem

quantum

dignu's

tantum
uidi

dent,

minu'
sit.

nihilo

neque ego hoc homini quemquam

Ps. taceo.

magi'
Simia.

maleficum.

malum et tunidmi?
938^

40

bona dabo et faciam, sed ego quae accurassis rem sobrie hanc si
tibi
!

939*

SiMiA. potin

ut taceas?

memorem inmemorem facit qui monet quod memor meminit.

docte.

94

teneo,

omnia

in

pectore condita sunt, meditati sunt mihi doli

Simia. neque hic est neque ego.
titubes.
ita

Ps. probus est hic

Ps. at

homo. uide ne

Simia. potin ut taceas?

45 Ps. ita

me

di

ament

Simia;

non

facient:

mera iam

mendacia fundes.
Ps.

ut ego

ob tuam, Simia, perfidiam

te

amo

et

metuo

et

magni
SiMiA. ego istuc ahis dare condidici
:

facio.

mihi optrudere non 945

potes palpum.

Ps. ut ego accipiam te hodie lepide, ubi ecfeceris hoc opus,

SiMiA. hahahae
Ps. lepido
uictu,

uino,

unguentis

et

inter

pocula pulpamentis

936 diunt 935-8 paiica servata A 935 satis P A n. l.) optes displicet exoptes Goetz, cui tibi A n. l. 937 st an sit incert. A est P 938 vel mage 939 quae tibi Ital. bona Dottsa dona P. A n. l. quantibi P, A n. l. 940 qui] mihiow. quoi ^ (sirr////'^//s ew/quod) 941 in pectore omnia ^ ut] um P at uide] attude P (atude B) P 942 pr. hic est P fundis^ mera iam] meram yi 944 simiam P 943 faciet ^ amo] amo et amo A (iv. 3") 945-55 niedia fere et e.xtrema fleraque non servata A 947 et om. Fleckeisett, nam et inter displicet
P,
|


PSEVDOLVS
ibidem una aderit mulier lepida
SiMiA. lepide accipi' me.
tihi

IV.
sauia super

sauia 50
det.

quae
Ps.

immo

si ecfici',

tum

faxo

magi' dicas.
950
SiMiA. nisi ecfecero, cruciabiliter carnufex

me

accipito.

sed propera mi monstrare ubi

Ps. tertium

sit

os lenonis aedium.
!

hoc

est.

Si.mia.

st

tace,

aedes hiscunt.
credo,

Ps.

aedibus.

Simia. quid iam

Ps.

animo malest quia edepol ipsum leno-

.=;.=

nem euomunt.
SiMiA. illicinest?
Ps.
illic'st.

Simia. mala mercist, (Pseudole), illuc sis uide,

955 ut transuorsus,

non prouorsus

cedit, quasi

cancer

solet.

Ballio

Psevdolvs

Simia
quam
esse

ii

Ba. Minu' malum hunc hominem esse opinor

y.

y
i/

nam

nihil

etiam

dum

censebam coquom, harpagauit praeter cyathum et cantharum.

est et

Ps. heus tu,

nunc occasio

tempus.

Simia. tecum
sentio.

Ps. ingredere in

uiam dolose

ego hic in
:

insidiis ero.

960 SiMiA. habui

numerum

sedulo

hoc

est

sextum a porta

proxumum
angiportum, in id angiportum

quotumas aedis
948 aperit

dixerit, id
D")

ego

me deuorti admodum

iusserat

incerto scio.

iit vid. P, n. l. 949 . /. [cf. ad 1061) P^^\. tu addidi (id) dicas Ritschl {]. 4"! mala mercist (malast) 954 illic'st \\\\\c est codd.) snspertuni me Ts) -<4 Pseudo\e Bo'/!c nota personae Pseiido/i codd. 955 itn ap. I'arr. de L. L. ], 8i non prorsus uerum ex transuerso cedit ctiani tttvid. (non prosusue '^A {cf. extrauersus gtossariunt Plaiitiittint) 956 vc/ opino 957 dum etiam 959 dolos ego e (et PBC) ctiin sigii. tiansposit. tit vid. 960 ad proxumum A 961

P (P pro
\i.

super scuia

effici

iit
\

vid.

e -cies ?) (effici B, efficis vel mage n. /.) (vii. 41

iusseras

962

P incerte A

IV.

ii

T.

MACCI PLAVTI
est aut

Ba. quis hic

homo chlamydatus

unde

est aut

quem
?

quaeritat

peregrina facies uidetur hominis atque ignobiUs.

lo SiMiA.

sed

eccum

qui ex incerto faciet mihi

quod quaero 965

certius.

Ba. ad

me

adit recta.

unde ego

hominem hunc
stas,

esse

dicam
?

gentium
SiMiA. heus tu qui

cum

hirquina barba

responde quod
rogo.

Ba. eho, an non

priu' salutas ?

Simia.

nuUa

est

mihi salus
dataria.

Ba.

nam

pol hinc

tantumdem

accipies.

Ps.

iam inde a 969-70

principio probe.
15

SiMiA.

ecquem

in

angiporto hoc

hominem

tu nouisti? te

rogo.

Ba. egomet me.

Simia. pauci istuc faciunt homines

quod

tu praedicas,

nam

in foro uix

decumus quisque

est qui ipsus sese nouerit.

Ps. saluos sum,

iam philosophatur.

Simia.

hominem ego
malum,
Ba.

hic quaero

legerupam, inpium, peiiurum atque inprobum.

me

975

quaeritat,
20

nam
quid

illa

mea
ei

sunt cognomenta

nomen

si

memoret modo.
Ballio.

est

homini nomen?
sum, adulescens,
sum.

Simia. leno

Ba.

sciuin

ego?

ipse ego

is

quem

tu quaeritas.

Simia. tiin
es Ballio?

Ba. ego enim uero

is

Simia. ut uestitu's, es perfossor 979-80

parietum.
967 stas barba
nonuisti

astas b. Co.wcrartns
est

inpurum peiiurum atque impium A (ii. 4?) istum P, 978 is sum Grtiterus (no^men homini A perforor P 979, 980 es] est P quaeris A {cf. ad 1132)
:

973 quisquis

se

971 968 an om. A 975 legirupum 976 mea om. P 977

n.

l.

{j

pro

s)

PSEVUOLVS
Ba. credo, in tcncbris,
SiMiA. eru'

n'.
si

ii

conspicatus

sis

nie,

apstineas
nianuni.

meus

tibi

me

salutem multam uoluit dicere.

25

hanc epistulam accipe a me, hanc

Ba.
(luis is

me

tibi iussit
!

dare.

nunc homo in mecho lutost Ba. quem hanc misisse ad 985 nomen nescit, haeret haec res. me autumas ? mihi, memorato tute eiius nomen Simia. nosce imaginem epistulam. mi Ba. cedo ut sciam te Balhonem esse ipsum.
honiost qui iussit?
Ps. perii
:

30

SiMiA. accipe et cognosce signum.

Ba. oh

Polymachaeroplagides

purus putus
990

est ipsus.

noui.

heus

Polymachaeroplagidi

nomen

est.

Simia. scio iam

me

recte tibi dedisse epistulam,

postquam Polymachaeroplagidem elocutus nomen es. Ba. quid agit is? Simia. quod homo edepol fortis atque
bellator probus.

35

sed propera hanc pellegere quaeso epistulam

(ita

negotiumst)
emittere.

atque accipere argentum actutum

995

muheremque

nam

necesse [est] hodie Sicyoni

me

esse aut cras

mortem
exsequi,

ita eru'

meus

est imperiosus.

Ba. noui, notis praedicas.

ergo.
si

Simia. propera pellegere epistulam

Ba. id ago, 40
taceas

modo.

'

miles lenoni BalHoni epistulam

1000

conscriptam mittit Polymachaeroplagides, imagine opsignatam quae inter nos duo

han 983 hasce fo;r. hanc / wV/. (hansce 7. hanasc 5 P w/amcd 988eto;;/.P tntoestP 989 putus] nutus 984periitP 990 (T) vel mutus PBC) p p^ (t,t vid.\ polj^machaero placidesP es] se A 992 tibi me recte P 991 polj-machero placide P [mihi] mulieremquc Gitictiis quid] sed quid P 994 muheremque vixfcrciidiim est ncmi necgsse secltisi, est P ^?iv. 3) mulierem A 995 997 ergo epistulam Bothe, nt hodie Sicyoni necessest RUschl 1000 modo] (t;;acitus sis modo A taceas si vcrsus trochaicns fiat imagine GuUelmius imaginem codd. ^" DI AVT TT
'
:
:

meA

; ;

:'

;;

IV.

ii

T.

MACCI PLAVTI
Simia. sumbolust in epistula.

conuenit olim.'
45

Ba. uideo et cognosco signum.

sed in epistula
?
:

nuUam salutem
SiMiA.

mittere scriptam solet

ita militaris disciplinast, Ballio

manu
*
1

salutem mittunt bene uolentibus

uolentibus.

1005

eadem malam rem mittunt male

quid epistula
'

50

sed ut occepisti, perge opera experirier

Harpax
is

calator

tun es

Ba. ausculta modo. meus est, ad te qui uenit Harpax? Simia. ego sum atque ipse
ista narret.

ap-n-a^

loio

quidem.
Ba.
56
'

qui epistulam istam fert

ab eo argentum accipe

cum
te si

eo simitu mulierem mitti uolo.

arbitrarem dignum, misissem

salutem scriptam dignum est dignis mittere

tibi.'

Simia. quid

nunc?

Ba. argentum des, abducas mu- 1015

lierem.

SiMiA. uter remoratur

Ba. quin sequere ergo

intro.

SiMiA. sequor.
iii

PsEVDoLVs
Peiorem ego hominem magi'que uorsute malum

numquam

edepol

quemquam

uidi

quam
et

hic est Simia

nimisque ego illum h6minem metuo

formido male
fuit,

ne malus item erga

5

me

sit

ut erga illum

1020

ne
si

in re

secunda nunc mihi obuortat cornua,

(sic) sit

occasionem capsit qui

malus

looi sumb. (simb.) in epist. Ballioui co)ttim(at 1002 post Jii. 3 ?) loo^ punit priiis oiti. propter lionioeoiel. ii.6) 1003 mittere pecfuni inscriptam Bothe is scriptam Sauppe 1004 baltio 1006 mittit A 1007 operam loio tunes saphax P pro ip. hapax oni. is ?) loii accipi et PBC ^py^ hAPn

P A

accipi

?),

unde accipi

forma) mageque
(iv. I)

1012 Quom P (antiqua 1016 ergo Itat. rego cod. 1017 vct loigw/illunc 1022 capslt Cnnierarius ceperit capsti cod. (sic) add. Karstcn (^Mncnios. 31, 155) (mihi) ma. Ussing
(del. et)

Goets, Schoell

101^-4-] deest

IV.
iii

PSEVDOLVS
nam illi bene ucjIo. metu sum maxumo triplici modo primum omnium iam hunc comparem metuo meum ne deserat med atque ad hostis transeat metuo autem ne erus redeat etiam dum a foro,
atque edepol equideni nolo,

1024,

nunc

in

1025

10

ne capta praeda capti praedones fuant.

1030

quom haec priu' quam

perii hercle

metuo, metuo ne

ille

huc Harpax aducnat

hinc hic Harpax abierit

!

cum

muliere.
15

nimium

tarde egrediuntur foras.

cor conligatis uasis exspectat

1034,
si

meum,
simul,

non educat mulierem secum

^j5

ut exsolatum ex pectore aufugiat

meo.

uictor sum, uici cautos custodes meos.

S
SiMiA.

M A
I

\:

DoLV
sit,

iv

Ne

plora, nescis ut res

Phoenicium,

1040

uerum hau multo post faxo scibis accubans. non ego te ad illum duco dentatum uirum Macedoniensem, qui te nunc flentem facit quoiam esse te uis maxume, ad eum ducere CaHdorum hau multo post faxo amplexabere.
:

Ps. quid tu intus quaeso desedisti

quam

diu

1045

mihi cor retunsumst oppugnando pectore.

SiMiA. occasionem repperisti, uerbero,

ubi perconteris me, insidiis hostiUbus

10

quin hinc metimur gradibus miHtariis

1049.

Ps. atque edepol,

quamquam nequam
ad cantharum recta
rorf.

homo's, recte

i5o
ite

mones.
hac, triumphe
I

uia.

1027 vel

me

{itacod.'

transeant

(con. S'^
:

1031
i

quom m.

cod.

{aiitiqita fornia

1033

expectalil/<';'/(7: expectatacor/.

1036 aut fugiat cod. 1041 te nunc Canierariits 1042 ducere Ussing: duco te cod. \\. 9^) 1044 vcl desedisti ? quam hi cometimur diu 1048 accedit 1047 percunctetis :od. hic m. PCD hii m. B {iit vid.) T {pro hicm-, i. e. hinc m.'; 1049, homo [ont. es) A 105 1 triumphi 1050 nequa codd. 20*

A/jroM; iv. 3) lenunc cod. /Lpro T)


IV.

T.

MACCI PLAVTI
BALL O
I

Hahae

nunc
iste

demum

mi animus

in tuto locost,

postquam
et
6

hinc abiit atque abduxit mulierem.

iube niinc uenire Pseudolum, scelerum caput,

abducere a

me muherem
sati'

fahaciis.

1055

conceptis hercle uerbis,

certo scio,

ego peiiurare

10

me mauellem mihens iUum uerba per deridiculum dare. quam mihi nunc deridebo hercle hominem, si conuenero uerum in pistrino credo, ut conuenit, fore. nunc ego Simonem mi obuiam ueniat uehm, ut mea laetitia laetus promiscam siet.

1060

vi

SiMO

Ballio
egerit,

SiMO. Visso quid rerum meus Vhxes

iamne habeat signum ex arce BaUionia. 1065 Ba. o fortunate, cedo fortunatam manum, Simo. quid iam? SiMO. quid est? Ba. iam Simo.
Ba. nihil est quod metuas.
5

Simo. quid est

uenitne

homo ad
uiginti

te ?

Ba. non. 'Simo. quid est igitur

boni
?

Ba. minae

sanae et saluae sunt

tibi,

hodie quas aps

SiMO.
si

te est instipulatus

Pseudolus.

uehm quidem
illa sit

hercle.

Ba. roga

me

uiginti minas, 1070

iUe hodie

potitus

muhere

10

siue

eam

tuo gnato hodie, ut promisit, dabit.

;

roga, opsecro hercle

gestio promittere,

est loco 1054 iube] libet 1052 mihi demufm^ A 1059 si] (cum) vcl siiiii/itertuhi 1057 mauellem me P fort. recte 1061 ueni {i. e. ueniat") tit vid. 1060 pristrinum P Goeiz) A meum 1062 promisca P 1063 quiP (uenitat 5, uenire P^^D) 1065 f. modp manum 1064 ballionaP corr. meus Ht vid. P metuas] quid i)am quid (est quo)d metuas 1066 Simo (iv. 3) 1069 est 1067 igitur est A Simo de/. Bentlcy {seq. Simo") inde est instipulatus P est stipulatus instipulatus Prisciainis i, 388 vel siet 7'/.v hodie 1073 {</ 116) secl. 1071 w/siillic rogato Lorenz (cf. ad Stich. 256)^

P P


PSEVDOLVS
oninibu' niodis
1075
tibi

IV. vi

esse

rem

ut

saluam scias
tibi.

atque etiam habeto mulierem dono

Si.MO. nullum.st periclum,

quod sciam,
minas
Si.mo.

stipularier,
1

ut concepisti uerba

uiginti

dabin

B.\.

dabuntur.

hoc quidem actumst

hau male.
sed conuenistin
1080

hominem

Ba.
?

immo ambo
comoediis

simul.
tibi ?

SiMO. quidait? quid narrat

B.\.

quaeso, quid dicit

in

nugas

theatri,

uerba quae

solent lenoni dici, quae pueri sciunt

20

malum
10S5

et

scelestum et peiiurum aibat esse me.

Ba. ergo haud iratus
fui

SiMo. pol hau'mentitust.

nam

quanti refert te

ei

nec recte dicere

? ?

qui nihili faciat quique infitias non eat

Si.MO.

quid

est ?

quid non metuam ab eo

id audire 25

expeto.

Ba. quia

numquam

abducet mulierem iam, nec potest,

tibi

a me.
1090

meministin

me dudum
?

dicere

eam

ueniisse militi

Macedonio

SiMO. memini.

Ba.

em

illius

seruos huc ad

me argenattulit
?

tum
et

opsignatum sumbolum

Simo. quid postea

30

Ba. qui inter

is

me

atque illum militem conuenerat

1095

SiMO.

secum abduxit mulierem hau multo prius. bonan fide istuc dicis? Ba. unde

ea

sit

mihi?
SiMO. uide

modo ne

illic sit

contechnatus quippiam.

Ba. epistula atque imago

1076 nullum periclumst

me

certum

facit

.35

polatori ascribit Kiessling

1079-86 m/eydixit Bothc {A n. /.^ 1083 1085-1119 deest A 1085 refert te ( Tj vel refert ei (PBC f-od. 1086 nihil cod. quid est quod Cainerarius 1087 meluam Bot/ie mctuas cod. 1088 abducet Beiitlev: [a me] abducei cod. icf. 1089) 1089 a me oin. cod. {cf. 1088) 1090 w/ uenisse 1092 ebs- corr. ohs- Piitvid. eo obs. 7 eboh s. B: corr. PCD^ jQ^- bonam fidem cod. {eorr. in B) 1096 vcl conte((/;

ad Merc. 330)

1080

aiebant

chinatus

IV. vi

T.

MACCI PLAVTI
modo.

quin illam quideni iam in Sicyonem ex urbe adduxit

SiMO. bene hercle factum
facere ut det

quid ego cesso Pseudolum

iioo

nomen ad Molas coloniam ?

sed quis hic

homj

est

chlamydatus
eat aut

Ba. non edepol

scio,

40
vii

nisi ut

opseruemus qu6

quam rem

gerat.

Harpax
Ha. Malus
nihiHst
et

Ballio

Simo
imperium
sui

nequamst homo

qui nihih' eri

seruo' facit,

autem suom qui officium

facere

inmemor

est nisi est

admonitus.

nam

qui Uberos esse iUco se arbitrantur,

eri si sui se

1105

ex conspectu
luxantur, lustrantur,

abdiderunt,
i

comedunt quod habent,

in is inest,

nomen

diu

seruitutis ferunt.

nec boni ingeni quicquam

nisi ut inprobis se artibu' teneant.

iio

cum
10

his

mihi nec locu' nec sermo

ego, ut

15

conuenit neque is [umquam] nobiUs fui. mi imperatumst, etsi abest, hic adesse erum arbitror. nunc ego illum metuo, quom hic non adest, ne quom adsiet metuam. ei rei operam dabo. nam in taberna usque adhuc, si ueniret Syrus, quoi dedi sumbolum, mansi, uti iusserat
leno ubi esset domi,

1115

me

aibat arcessere
del.

1098 quin Pyladcs

vcrsus iambicns fxat

qui cod.

quidem iam
niiiil

Leo
ser.

(iv.

i),

nt

1103

cod.

eri sui

fac.

imp.

Skntsch (Litt. Centralbl. 1899, p. 968) 1104 nihil est cod. se ilico esse Ritschl 1105 ilic6 in versii bacchiaco vi.x ferendtmi esse del. Giiictns 1107 luxantur Nonins 335 (Pau/ns 120 luxantur a luxu dictum, i. e. luxuriantur 1: luxantur r?.-;;? ^/ossrt luxuriantur vel luxuriantur corr. luxantur rof^. luxuriantur P'^'^, luxuriantur iantur 1112 neque B) iiio nisi ut improbis artibiis eniteant (?) Leo ^^^ om. PCD umquam seclusi dnbitanter inetri cansa {iv. 2) 11 16 smtrei [i.e. si u&mr&iV) ut vid. cod. 2ids\t (dochmioruin par) (sineret P^^ si ueniret T e.v corr.) ^
' '
i

mS

PSEVDOLVS
uerum ubi
II
is

IV. vii

non uenit nec uocat,

rei si[e]t,

20 uenio huc ultro, ut sciam ([uid

ne

illic

horno

me

ludificetur.

nec quicquamst meUus

quam

ut

hoc pultem

atrjue

aHriuem
intus.

euocem hinc
leno argentum hoc

20

uolo a

me

accipiat atque amittat

!

Ba. heus tu

Simo. quid uis

?

muHerem mecum simul. Ba. hic homo meus est.

iam admordere hunc
mihi lubet.
es

SiMO. quidum
II-5

Ba. quia praeda haec meaSt

scortum quaerit, habet argentum.

SiMO.

iamne illum comessurus

Ba.

dum
est,

recens

dum

calet,

dum
uiri

datur, deuorari decet iam.

25

boni

me

pauperant, inprobi augent

populo
1130

strenui,

mi inprobi

usui sunt.
;

malum quod tibi di dabunt sic scelestu's. Ha. me nunc commoror, quom has fores non ferio, ut
SiMO.

sciam
1131^
sitne Ballio

domi.

Ba. Venu' mihi haec bona datat,

lucrifugas,

quom

hos huc adigit

damni cupidos, qui

illi

se

suamque aetatem bene

curant,
tu,

edunt, bibunt, scortantur

1135

sunt aHo ingenio atque

et
ilHs

qui

neque

tibi

bene esse patere

quibus

est

inuides.
1121 neque 1 120 acccdit A quod (^'i vel quid (P"^; P, A n.l. aliquem (huc) Gof^5 1122 An.l. 1124 Simo. 1123 a otn. h. t. q. u. nt vid. A meus est] meust (? idcm nieimm qitod in v. 1113') 1125 \a.m Pins: ta m corr. iam P, iit vid. (tam B, tam etiam PCD ^ _ /_ U26 vix recenst. dum Ca. 1127 dum daturdum calet P tam dator, dum calet Lco baccliiac.) tam (vel iam) 1128 improbi augent y^ improbi [alent^ augent [rem meam mali] P (iv. i) baccli. dim. 1 129 populi P vel poplo vel mihi ita codd. cat. cum iamb. dim. cat.) 1130 sic Ritsclil sj fort. inp. mi

P
|

'

P
:

nisic

scelestu's {pro ni corr. sic ?) (nisi P^^j vel dabunt sic 1132 dat (/. e. 1133 lucrifucos {injjne v. 1132) (cf. ad g-jQ) 1132-3 uno versu ?) vel damnicupidos {irocli.)
;


IV. vii
35

T.

MACCI PLAVTI
Ba. hicquidem ad

Ha. heus ubi

estis

uos?
uos
?

me

recta habet

rectam uiam.

Ha. heus ubi

estis

Ba. heus adulescens, quid

istic

debetur
;

tibi ?

bene ego ab hoc praedatus ibo noui, bona scaeuast mihi. Ha. ecquis hoc aperit ? Ba. heus chlamydate, quid istic
debetur
tibi ?

Ha. aedium dominum lenonem Ballionem quaerito. 1140 40 Ba. quisquis es, adulescens, operam fac compendi quaerere. Ha. quid iam? Ba. quia tute ipsus coram praesens prae
sentem uides.

Ha. tun

is

es?

SiMO. chlamydate, caue

sis

tibi

a curuo

infortunium

atque in hunc intende digitum

hic leno est, at hic est uir

probus.

sed
45

tu,

bone

uir, flagitare

saepe clamore in foro,

tibi.

11 45

quom

Hbella nusquamst, nisi quid leno hic subuenit

Ha. quin tu mecum fabulare ? Ba. fabulor. quid uis tibi ? Ha. argentum accipias. Ba. iamdudum, si des, porrexi

manum.
Ha. accipe
hoc
50
tibi eru'
:

hic sunt quinque argenti lectae numeratae

minae.

me

iussit ferre

Polymachaeroplagides,
mitteres Phoenicium.

1150

quod

deberet, atque ut

mecum

Ba. eru' tuos

Ha.

ita dico.

Ba. miles

Ha.

ita loquor.

Ba. Macedonius

Ha. admodum, inquam. Ba. Ha. uera memoras.

leno BalHo.

te

ad

me

misit Polymachaero-

plagides

Ba. hoc argentum

ut
si

mihi
tu

dares?
es

Ha.
Ba. atque ut a

quidem
?

me muUerem

tu abduceres
:

1155

1142 tute Uiiipfenbach (A n. /.) infortunio P 1143 curio P Ba. at probus] 1145 none {cf.v. 11^=,) n. I. ii55 adduceres P, quid] quod
1137 sed. Fleckeisen ipsus coram] (ip^jsus ipsum

te

^ bonus ^

1144 1146

: ; :

PSEVDOLVS
,

IV. vii

Ha.

ita.

Ba. Phoenicium esse dixit?

Ha.
nisti.

recte

memi- 55

Ba.

mane
uides

iam redeo ad

te.

Ha.
es.se.

at

maturate propera,

nam

propero

iam diem multum

Ba. uideo

liunc aduocare etiam

uolo

mane modo
1160 (juid

iam reuortar ad te. quid nunc fi[e]t, Simo? agimus? manufesto hunc hominem teneo, qui argcntum
istic,

attulit.

SiMO. quidum?

Ba. an nescis quae

sit

haec res

Simo. 60

iuxta

cum

ignarissumis.

Ba. Pseudolus tuos adlegauit hunc, quasi a Macedonio

miHte

esset.

Snio.

haben argentum ab homine?

rogitas
istinc

Ba.

quod uides?
dare

SiMO. heus,

memento ergo dimidium

mihi de praeda

1165

commune

istuc esse oportet.

Ba. quid,

malum

id

totum
65

tuom est. Ha. quam mox mi operam das ? Ba. tibi do equidem. quid nunc mihi es auctor, Simo ? SiMO. exploratorem hunc faciamus ludos suppositicium adeo donicum ipsus sese ludos fieri senserit. quid ais ? nemp' tu ilUus seruos es ? Ha. Ba. sequere.
planissume.

1170BA. quanti

te

emit

Ha. suarum
ille

in

pugna uirium
in patria

uictoria.

nam

ego eram domi imperator

summus

mea.

70

Ba. an etiam

umquam

expugnauit carcerem, patriam

tuam
1157 maturitate fiet P, 1159 vel isti quid agimus? Ba. man.)

1158 die
n.
l.

vel esse

(jnterrogative)

P ianliqiia for)ita)
iteriun apparent.

60 Ba. ante man. P {i. e. Smo. 1161 quidiam P cum] quom ^it vid.
11
iii

post ii6i
Scilicet codicis

P lcgtintiir vv.
e

1205-7. qni

siio loco

{i.

P^)

scriba

paginas 2

{verstis

42)

exeinplaris
plicat Leo)

serim

sni praeterierat, mo.v errorein cognoverat {aliter rem ex1168 sen1167 Iwdos Ital.: \udo codd. in\. 3)

1169
1171

illius

fort. rccte

num

seruos es] ill(iU;S {i.e. illiu's /-" 1172 ille umquam

:

?)

militis

A,

IV. vii

T.

MACCI PLAVTI
audies.

Ha. contumeliam si dices, ex Sicyone huc peruenisti ?

Ba. strenue mehercle
iisti.

Ba.
dltero

quotumo
uelis

die

Ha.

ad meridie.
pernix ho- 1175

Simo.

quam

most
75 ubi

suram

aspicias,scias posse
?

eum

gerere crassas compedis.

Ba. quid ais

tune etiam cubitare

Ba. etiamne

solitu's in cunis

puer

SiMO. sciHcet,

facere solitun es

scin
te

quid

loquar ?

SiMO.

scilicet

solitum esse.

Ha. sanein

estis?

Ba. quid

hoc quod
noctu in uigiliam quando ibat miles,
80 conueniebatne in

rogo

quom

tu ibas simul,

11

80

Ha.

in'

uaginam tuam machaera miUtis ? malam crucem ? Ba. ire Hcebit tibi tamen hodie
temperei.
tu

Ha. quin

muUerem mi

emittis?

aut redde argentum.

Ba. mane.

Ha. quid maneam?

Ba. chlamydem hanc

quanti conductast.

commemora

SiMO. quid meret machaera?

S.-

Ha.

mitte.

Ha. quid

'

Ha. quid est? Ha. eUeborum hisce homi- 1185 Ba. eho nibus opus est. Ba. quid mercedis petasus hodie domino demeret? domino ? quid somniatis ? mea quidem haec habeo omnia,
\
\

.-

'^

'

'

meo pecuUo
Ha. uncti
II 74

empta.

Ba. nemp' quod femina

summa

susti-

nent.
hi sunt senes, fricari

sese ex antiquo uokmt.

^^^'

mehercle {B) meridiem codd. 11 75 strenui P, A n. l. strenuissume hercle iuisti Bergk mehercule [P'^'^) P, A n. 1. 11 78 1176 (asp)icas A quamuis pernix hic est homo P 1179 solitumesP: {s,o\\M\insi A sequeitfc pers. spatio evtiani^ ne P 1 181 conueniebant 1180 quom] tumP(t/;-oc) hoQom.A Studcmund iVicebk I in P [corr. C) 1182 Ein^ antiqua fornia\ 1184 commeniores reddisP(i.9^ 1183 emistis ^ tamen tibi ^ equidem 1187 q. d. [quid socii] quid somniatis P (iv. 3) sustinet P, A n. l. PCD, An.l. 1 188 quid B, A n. 1.
vel
:

PSEVDOLVS
quid nieres? quantillo argenti te conduxit PseudoUis
H.\.

lY. vii

Ba. responde, opsecro hercle, hoc uero serio ciuod te rogo

?

90
te

quis

istic

Pseudolust

B.\.

praeceptor

tuo',

qui

hanc
docuit, ut fallaciis hinc niulierem a

fallaciani

me

abduceres.
fallacias ?

1195 H.\. (luem tu

Pseudolum, quas tu mihi praedicas

nulH[u'] coloris noui.

quem ego hominem

nihil est

B.\.

non

tu
?

istinc abis

hodie hic sucophantis quaestus

proin tu Pseudolo 95

nunties abduxisse

aHum praedam,

qui occurrit prior

B.\.
uis.

Harpax.

H.^.

is

quidem edepol Harpax ego sum.

immo
1200 purus putus hic sucophantast.
H.\.

edepol esse
tibi

ego

argentum
dcdi

et
eri

dudum
meo

adueniens extemplo sumbolum seruo tuo,

100
tu epistulam dedisti

imagine opsignatam epistulam, hic ante ostium.

seruo?
quoi seruo?

Ba.

Ha.
Suro.

Ba. non confidit sycophanta hic [nequam est] nugis

medi-

tatus malest.

1205 edepol

hominem uerberonem Pseudolum,

!

ut docte

dolum
105

1209,

tantundem argenti quantum miles debuit dedit huic atque hominem exornauit mulierem qui abduceret. nam illam epistulam ipsus uerus Harpax huc ad me attulit. Ha. Harpax ego uocor, ego seruos sum Macedoni militis

commentust

I2IO

ego nec sycophantiose quicquam ago nec malefice

1192 iit vid. {i.e. uero serio hoc ?) 1191 uero posi hercle n. l. itt vid. (argenti ote B. argenti te P*^), argenti (corr. -io) te quid i. 1194 a 0111. P*^^, 1193 quis i. Ritschl quistic nt vid.

Ah.I.
edepol
et

1197 h\c

om.A

ego om.
:

pseudole 1202 (mei)

n.
/.)
'

1198 adduxisse

eri Ritschl
i.

(A

11.
i-A

l.)

1199 1203

tu ep. Ital.

nugis meditatum malest ante n niinns qiiam in P e.vtiltt) 1204 altera lectio (cf. P) haec est non confidit sycomeditatur male 1205-7 c/. ad 1161 phanta hic, nequamst, meditatust male Leo Macedonis vel -nii 1209, 1210 1207 abduceret vel arcesseret -nis P{cf. Philol 51, 369)

tua ep.

P {A
'

(pro tu aep.,

e.

tu ep.

dedistis

P A

'

IV. vii

T.

MACCI PLAVTI
sit

neque istum Pseudolum mortalis qui

noui neque

scio.

no SiMO.

tu, nisi

mirumst, leno, plane perdidisti mulierem.

Ba. edepol ne istuc magi' magisque metuo

quom uerba
audio.
121

mihi quoque edepol

iamdudum
accepit.

ille

Surus cor perfrigefacit,

sumbolum qui ab hoc

eho
1
1

mira sunt ni Pseudolust.

tu, qua facie fuit dudum quoi dedisti sumbolum ? Ha. rufus quidam, uentriosus, crassis suris, subniger,

magno

capite, acutis oculis, ore rubicundo,

admodum
1220

magnis pedibus.
Pseudolus

Ba. perdidisti, postquam dixisti pedes.

fuit ipsus.

actumst de me.

iam morior, Simo.

Ha.

hercle te hau sinam emoriri, nisi mi argentum redditur,

120 uiginti

minae.

SiMO. atque etiam mihi aliae uiginti minae.

Ba. auferen tu id praemium a

SiMO. de inprobis
uiris auferri

me quod

promisi per iocum

et

praemium

Ba. saltem Pseudolum mihi dedas.

praedam decet. 1225 Simo. Pseudolum ego

dedam
quid deUquit
125
?

tibi ?

dixin ab eo tibi ut caueres centiens

Ba. perdidit me.

Simo. at

me
si

uiginti

modicis multauit
minis.

Ba. quid nunc faciam?

Ha.

mi argentum

dederis, te

suspendito.

Ba. di

te

perdant

sequere

sis

me

ergo hac ad forum ut 1230

soluam.

Ha. sequor.

SiMO. quid ego?

Ba. peregrinos apsoluam, cras agam

cum

ciuibus.

Pseudolus mihi centuriata habuit capitis comitia,

130 qui illum

ad med hodie adlegauit mulierem qui abduceret.

1214 vcl mage 1212 neque scio] nescio A (pro nec scio ?) 1220 1216 ab om. P 1217 dedistis P {corr. D) ni om. P 1221-54 /f'' leirtniiitr A postquam dixisti] u(t noniinauisti A mihi sina moriri B 1222 aut e. haut) te P, aUitteratiotie favetiie 1224 auferenargentum (5) w/argentum mihi P^^ P, A n. l. tur 1227 caueres centies Ital. habere sentiens P, A 11. l. 1233 vel me {ita cocid.) 1230 hac sis me ergo Ritschl {A n. l.)
('.

PSEVDOLVS
sequere
tu.

IV. vii

nunc ne exspectetis

dum

hac

domum

redeam
uia

1235 ita res gestast

angiporta liacc certum est consectarier.

Ha.

si

graderere tantum

quantum

loquere, iam

esses

ad

forum.

Ba. certumst mihi hunc emortualem facere ex natali die.

Mo

viii

Bene ego illum tetigi, bene autem seruos inimicum suom. nunc mi certum est aUo pacto Pseudolo insidias dare
1240

quam

in aliis
:

comoediis
at
si

fit,

ubi

insidiantur

ego iam intus

ecfecisset
;

cum stimuHs aut flagris promam uiginti minas

ei ultro

quas promisi
nimis
illic

obuiam

deferam.

mortalis doctus, nimi' uorsutus, nimi' malus

superauit
1245

nunc ibo

intro,

dolum Troianum atque VJixem Pseudolus. argentum promam, Pseudolo insidias dabo.

ACTVS V
PSEVDOLVS
Quid hoc ?
an
sicine

V.
?

hoc

fit,

pedes

statin

an non
tollat ?

id uoltis ut

me
ah

hinc iacentem aliquis

nam
1250

hercle

si

cecidero, uostrum erit flagitium.

!

pergitin pergere?

saeuiendum mi hodie

est
5

magnum hoc

uitium uino est

pedes captat primum, luctator dolosust.

profecto edepol ego nunc probe habeo

madulsam

in d'om'iim exit (? i. c. uia redeam domum) 1234 tu] te P tantum P 1240 quam] nam A 1236 tantum quantum A iit vid. 1242 feram A, itnde 1241 intus] inultus iP^^} vcl inuitus ( T^ P nimis nimis offeram Scyffcrt 1243 doctust Ritschl {A n. l.^ A ibi P. A n. l. 1246 vel fit ? pedes, uorsutus 1245 ibo Ital. tacentem P, A n. l. statin 1249 seruicn1247 iacentem Ital. vi.x hodie dum Hermann (A n. /.) 1252 abeo {A n. /.)madu]sa
:

Lipsiiis

V.

T.

MACCI PLAVTI
sumus
festiue accepti.
est

ita

uictu cxcurato, ita magnis munditiis diuis dignis,

itaque in loco festiuo

lo

quid opust
hic

me multas agere ambages ? hoc quam ob rem uitam amet,

uoluptates, in hoc
:

homini 1255

omnes

omnes uenustates
iibi

sunt

deis

proxumum

esse arbitror.

nam
15

ubi

amans complexust amantem,

ad labra

labella

adiungit, ubi
altera alterum bilingui

ubi

mammia mammicula

1260 manufesto inter se prehendunt, opprimitiir aut si lubet corpora

condupUcant,

manu candida cantharum

neque
20
[ibi]

dulciferum tpropinaret amicissu-

mam
esse alium aHi odid ibi nec
uti,

amicitiam,

molestum
1265

nec sermonibus morologis

dari dapsiUs,

unguenta atque odores, lemniscos, coroUas

non enim parce promi,

uictum ceterum ne quis me roget hoc ego modo atque erus minor hunc diem sumpsimus
prothyme,

postquam opus

meum

lit

uolui

omne

perpetraui hostibus 1269, ^270

fugatis.

25

iUos accubantis, potantis, amantis

cum
ii.6)

scortis reUqui et

meum

scortum ibidem

{v.t.z^'^ proptcr lioinocoarclt. practcniiisso'\ 1253, 1254 ordiiie iuverso (et) d'\s Studciiiinid 1253 dis.4 {vixvers. Eupolideus) oiii. 1255 opus dignas corr. -is P, ut vid. (digni as T, digni ah P^^) 1260 1256-81 deest 1259 labra ad Crt;wmn//Ahomine^ 1261 mammia maminters foc^. Alter-PCD iiiter se Cawfwn/<s micula ut vid. cod., tiude mammiam (mammam B' anicula P^^, mam:

milla (Tiro mammiia cula Pontaiitis

:

cf.

v.

180)

nam amicula T: mamma

cuin opprimit
i

\abl.)

mammi-

mammam mammicula
24)
:

et
1

Leo

{sedcf.
ah'o
i.

ad Md.
odio

aut Ritscld
cod.
corr.

allant cod.

iv.

rarius

1262 canpharum
ibi cod.

micissimam
:

cod.

conduphcantur") alia aut Caiitc1263 ibi esse

alium
aiio o.

Lco

1264 fort. (more) morol. id

co(f.
:

fort. e. alium alii aiio o. i. vcl id e. iiitaicr tctiantetcr ftat 1267

uictu cetero

corr. Scyffert

1268 prothyme Cameraritis

pothyme
{B) cod.

cod.

1269. 1270 ut uoUii

omne P^^ rr/omne

'

ut uolui

PSEVDOLVS
ic;^'*

V.
sed post

cordi atciuc

animo suo opsequentis.

quam
1274-'

cxsurrexi, orant

mcd

ut saltem.

ad hunc

mc modum

intuli illis sati' facetc

nimis cx discipulina, quippc cgo qui

30

1275
1275^

probc lonica pcrdidici.

sic

sed palliolatim amictus

hacc inccssi ludibundus.

'

plaudunt,

parum

'

clamitant mi uti rcuortar.

occcpi dcnuo, hoc

1277^^

modo

nolui
35
:

idem araicae dabam me meac,

ut

me

amaret

ubi circumuortor, cado

1278*

id fuit naenia ludo.

itaque

dum

enitor,

prox

iam paene inquinaui pallium.

fui
:

12S0
12S0*

nimiac tum uoluptati edepol

ob casum.

datur cantharus
ilico

bibi.

40

commuto

pallium, illud posiui

inde huc c.xii, crapulam dum amouerem. nunc ab ero ad erum meum maiorem uenio foedus commemoratum.
aperite, aperite, heus,

Simoni

me

adesse aliquis nuntiate. V

s
ii

S
1285

Mo

PsEVDoL

SiMO.

Vox

uiri
?

pessumi

me

exciet foras.
?

sed quid hoc

Ps.

quo modo ? quid uideo ego cum corona ebrium Pseudolum tuom:

1272" suo cordi atque aiiimo obs. s. postquam Lco corde cod. 1273 med Camerarhis me id cod.
:

(baccli.

tetr!)

intulit cod.
)

-li

ut Caincrariiis
:

satisfacerem

me

(7")

W
:

1274, i^^^" satis facete

vctat Pcrs.

nime {P^^ cod. corr. Leo de satisfacerem mea cogitare 806 1275^ haecom.P'^^ 1275 lomc&m Speitgcl
:

1276
fort. -naXiv,
;

plaudunt (et) Goetz,

{irdAtJ'^
a.
(?)
:

tit

tctiain. bacch. fiat

partim P'^^

m\ Leo mecod. incod. (et) 1277, 1277'' nolui idem Leo tibi cod. 1278 ubi Ita/. 1280, 1279 prax P*^^ 1280* an fui (is)? (^Nimiae datur versus Eiifoiideus) 1281 commutollico cod. icorr. B^) 1282 acccdit A 1283 uenio] (adue^ni.-i conprob at)u(m) .^ aliquis] quis P 1284 heuP 1286 q 1285 ne P deo A quit \corr. quid) uideo Ptit vid. (quid triduo T quid tu uideo P^^) fort. quidue u. e. ? post ego alifjtiid scripitiin fiiisse videftir A 1287 Quom P {aittiqiia forma)
:

V.

ii

T.

MACCI PLAVTI
sed uide statuni.

Snio. libere hercle hoc quidem.

5
:;:,

num mea
sed

gratia pertimescit magis ?

cogito saeuiter, blanditerne adloquar.

1290
fero, si

me hoc

uotat

uim

facere

nunc quod
in

qua

hoc spes

sitast mihi.

Ps. uir

malus uiro
it.

optumo obuiam
10

Snro. di

te

ament, Pseudole.
Snio. quid

Ps. hae

Snio.

in

malam crucem.
Ps. qur ego adflicter?

Ps. molliter sis

malum, in os igitur 1295 mi ebrius inructas ? tene me, caue ne cadam non uides me 1296, ut madide madeam? ^^^7
tu,
:

Snio. quae istaec audaciast te \j cum coroUa ebrium iiigrediri ?

15

sic interdius

Ps. lubet.

SiMO. quid, lubet? pergin ructare in os mihi?

Ps.

1300

suauis ructus mihi

est.

sic sine,

Simo.
te, scelus,

SiMO. credo equidem potis esse

Massici montis uberrumos quattuor
fructus ebibere in hora una. 20
Ps.

'hiberna' addito.
1305

Snio. sed dic tamen (hau male mones)

unde onustam celocem agere te praedicem Ps. cum tuo fiho perpotaui modo.
sed, Simo, ut
tactu'
25

probe
1308*

BaUio

est

quae

tibi dixi

ut ecfecta reddidi
1291 hoc

1289 pertime scet P cor;-. Z)' inl Ps. fui in 1294 Ps. hae. SiMO. vel pfui in {B) (? i. e. pfui in' ?)
"i

me P
{]
i.

{T

nt vid.)

c.

1295 ergo

spesit Ps. fu i in) [me] adflictor

1

P: affiicter {fantqiiam adi^erhiiim) ffhssar. P/attf. in os igitur] ergo inosP 1296. 1297 sic yi his F (1) 1299 ingrediri] incedere P 1302 potis 1300 in os ructare 7if vid. A 1301 Simo] modo P
:

{pro potesse ?) r^o^ haud male mones sed dic esse] potasse dica hau male mones Psciidolo daf 1306 tamen Acidalius filio in {aufiqitafoniia) honestam codd. 1307 quom 1308* tactus est iif vid. {anfe tuo F, oui. P^D) marg. adscripf.

ball

PSEVDOLVS
1310
1310'^

V.

ii

SiMO. pessumu's homo.

Ps.

mulier haec
filio

facit

cum
P.s.

tuo

Hl)cia accubat.
egisti

SiMO. oninia ut quidque

ordine scio.
?

quid ergo dubitas

darc mi

argentum
tc milii

Simo. ius 30
tene.

petis, fateor.
l's.

at

negabas daturum essc

tamen

das.

1315 onera

hunc hominem ac me consequere hac. Simo. egone istum onerem ? P.s. onerabi', scio. SiMO. quid ego huic homini faciam ? satin ultro et argentum
aufert et
Ps.

me

inridet

uae

uictis
!

.SiMO.

uorte ergo

umerum.
ratu'

Ps.
fore

em me

SiMO. h6c ego

numquam

sum

35

ut tibi fierem supplex.

!

1320

heu heu heu

SiMO. quid

Ps. desine.

Simo. doleo.
tu,

Ps. ni doleres

ego dolerem.
Ps.

hoc auferen, Pseudole mi, aps tuo ero?

lubentissumo corde atque animo.

SiMO. nonne audes, quaesso, aliquam partem mihi gratiam
facere hinc de argento
Ps.
?

non me d eices auidum esse hominem? nam hinc num-

40

quam
neque
te

eri'

nummo

diuitior,

mei

tergi misereret,

hoc

sei

non hodie ecfecissem.

Ps. quid

1325 SiMO. erit ubi te ulciscar, sei uiuo.

minitare

habeo tergum.
SiMO. age sane.
Ps. igitur Ps.
redi.

Simo. quid redeam?

:

redi

modo

non

eri'

deceptus.

1310 derides {} pro deridens iv. 5) pessimus homo est 1311 i}.propter homoeoarch. v. 1307") post 1308 1312 omnia scio ut (iv. 3") quicque egisti ordine scio quique (PBC^ j/f/quoque {T) 1314 tamen das del. Spengcl (A n. /.), itt tctramcter crcticus fiat fort.
;

das delend.
{i. e.

1315 ^go
:

P
y^

satin")

statim

P
/.)

ij pro egon) 1316 sati(nne' 1318 vcl eme {antiqna forina) 'fort.

A
:

iamb.' Leo an doleastu

:

1320 heu heu

?

nietrntn displicct

ii;'.v

dolfires

Pseudole 1321 auferen] auferre non pseudole hic mi Seyffert pseudohini mihi 1322 non argenti 1326 1323 vd non me deices 1324 sei hoc igitur Simoni continnat Brix redde reddam PLAVT. II 21
n.

{A

tu

V.

ii

T.

MACCI PLAVTI PSEVDOLVS

Ps. simul

SiMO. redeo.

mecum

(i)

potatum.
Ps. fac

Suio. egone
te

eam ?
45
si is,

quod

iubeo

SiMO. aut dimidium aut plus etiam faxo hinc feres. eo, duc me quo uis.
Ps. quid

nunc
filio

numquid
Ps.
i

iratus es
res,

aut mihi aut

propter has

Simo
te

1330

SiMO.

nil

profecto.

hac.

sequor.

Simo.

quin uocas
spectatores simul
50
?

Ps. hercle
;

me

isti

hau solent

uocare, neque ergo ego istos

uerum

sei uoltis

adplaudere atque adprobare hunc gregem et fabulam in crastinum uos uocabo.

1327
sic

add.

Ital.

{A
.
.

11.
.

A, quid 1333 ergo om. A

disp.

L. (i. 4") profecto

1328 pius
(v.

1329 sqq.
istos
{v.

1331,,

1333)

RVDENS
ARGVMENTVM
Reti piscator de mari extraxit vidulum,

Vbi

erant

erilis filiae

crepundia,

Dominum ad lenonem quae subrepta venerat Ea in clientelam suipte inprudens patris

Naufragio eiecta devenit
:

cognoscitur
iungitur.

Suoque amico Plesidippo

ab
initio
:

rantis

fdbnlaf iisqiic suspte cod.

ad

V.

'jgo ptaesfo est

4 suipte

Came-

21*

PERSONAE
Arctvrvs Prologvs SCEPARNIO SeRVVS Plesidippvs Advlescens Daemones Senex Palaestra ,Mvlieres Ampelisca Ptolemocratia Sacerdos Veneris
(

PlSCATORES

Trachalio Serws Labrax Leno Charmides Senex

Lorarii Gripvs Piscator

Scaena
Daem.]
vel

CYRENIS
Schmidt, Hermeszi> 365)

Demones

(A*.

PROLOGVS
.\

RCTVRV

Qui
eiius
ita

gentis

omnis mariaque

et terras

mouet,

sum ciuis ciuitate caelitum. sum ut uidetis splendens stella candida,

:

signum quod semper tempore exoritur suo

5

hic atque in caelo

nomen Arcturo
interdius.

est mihi.

noctu sum

in caelo clarus

atque inter deos,

inter mortalis
et alia signa

ambulo

de caelo ad terram accidunt

qui est imperator diuom atque

10
is

hominum

luppiter,
10

nos per gentis alios alia disparat

hominum moresque, pietatem et noscamus, ut quemque adiuuet opulentia.

qui facta
qui falsas
litis falsis

fidem

testimoniis

petunt quique in iure abiurant pecuniani,

15

eorum referimus nomina

cottidie
ille scit

exscripta

quis hic quaerat

ad louem malum
:

15

qui hic Utem apisci postulant peiiurio

mali, res falsas qui impetrant

apud iudicem,
30

iterum
20

eam rem iudicatam iudicat maiore multa multat quam litem auferunt.
ille

bonos

in aliis

tabuHs exscriptos habet.

{

atque hoc scelesti

in

animum inducunt suom,

:

louem
8
II

se placare posse donis, hostiis

secl.

2 ciuis (i?) vel cuius {P^^) cod. Dziatsko 10 alius cod.

7 (hic) interdius
{i. e.

aliosl

que

oui.
si

P^c
a.
/.

2C-37
:

initia

scrvata
tt.

Miiellcy.

Schoell

qui

a.

Leo {A

l.)

Spcngel 3): aliud Seyffert 22 (si) in a. inducunt lial. indii.

:

cunt P.

M.

;;

PROL.
et

T.

MACCI PLAVTI
;

operam
si

et

sumptum perdunt

id

eo

fit

quia
25

25

nihil ei
facilius

acceptumst a peiiuris supplici

qui pius est a dis supplicans
sibi.

quam

qui scelestust inueniet ueniam

moneo uos ego haec, qui estis boni quique aetatem agitis cum pietate et cum fide
idcirco
30
retinete porro, post

factum ut laetemini.

30

nunc huc qua caussa ueni argumentum eloquar.

primumdum
Cyrenas
in agro
35

huic esse
illic

uoluit.

habitat

nomen urbi Diphikis Daemones

uenit,

atque

uilla

proxuma propter mare,

hau malus
35
patria caret,

senex, qui

huc Athenis exsul

neque
sed

is

adeo propter malitiam

dum

alios seruat se impediuit interim,

rem bene paratam comitate

40

perdidit.

huic fiHola uirgo periit paruola.

eam de praedone uir mercatur pessumus, is eam huc Cyrenas leno aduexit uirginem.
adulescens quidam ciuis huiius Atticus

40

eam
45

uidit ire e ludo fidicinio

:

domum,
45

amare occepit

ad lenonem deuenit,
et iure

minis triginta sibi puellam destinat

datque arrabonem
is

iurando

a.lliga.t,

leno, ut se

aequom
sui,

est, flocci

non

fecit

fidem

neque quod iuratus adulescenti

ei erat

dixerat.

hospes par

Siculus senex
5

50

scelestus, Agrigentinus, urbis proditor

is illius

laudare

infit

formam

uirginis

26 pius Merula n. l. 25 periuriis P, questis qui estis Merula 28 hoc Fleckeisen iii vid. (que uestis P^^), A 11. l. inter v. 29 et v. 30 alinin liabct 40-56 nonindlornin vcrsnuin e.vtrcnia servata A 42 atticos par sui Flcckeisen 49 (namque) ei erat Ussing: ei aderat Sclioell parui P, A n. l.
24 perduunt cod.
:

plus P,

ti.

l.

A P
:

RVDENS
et aliarum itidcm
infit

PROL.

quae eius eranl mulierculae.

esse

lenoni suadere ut
:

eat in Siciliam
55
dicit,
ibi

ibi

secum simul homines uoluptarios

diuitem,
meretricibus.
55

potesse

ihi

eum

fieri

esse

quaestum

maxumum

persuadet.

nauis clanculum conducitur,

quidquid erat noctu in nauem comportat

leno 60
ait
;

domo
60

adulescenti qui puellam ab eo emerat

sese Veneri uelle

uotum

soluere

(id hic est

Veneris fanum)

et

eo ad prandium
ipse hinc ilico

uocauit adulescentem huc.

conscendit nauem, auehit meretriculas.

adulescenti
65
alii

narrant ut res gesta

sit,

lenonem

abiisse.

ad portum adulescens uenit

65

illorum nauis longe in altum ap.scesserat.

ego quoniam uideo uirginem asportarier,

tetuli et ei

auxilium

et

lenoni exitium simul

-s^increpui hibernum et fluctus moui maritumos.

70

Arcturus signum sum omnium (unum) acerrumum uehemens sum exoriens, quom occido uehementior, nunc ambo, leno atque hospes, in saxo simul
sedent eiecti
illa
:

nam

70

nauis confracta est

eis.

autem uirgo atque

altera itidem ancillula

-

75

de naui timidae desuluerunt in scapham. nunc eas ab saxo fluctus ad terram ferunt ad uillam iUius, exsul ubi habitat senex,
et seruos illic est eius

75

quoius deturbauit uentus tectum et tegulas

qui egreditur foras.

So

adulescens huc iam adueniet,

quem

uidebitis,

80

^-j-soi dcc^t A 61 ci\ex\o MtieUer 55 euni] demum St7(Oe7/ Mus. 54, 532) 63 nauem consceiidit Cayncmriiis auehit Ifal. auenit cofl'. N/toH) portum (quom) 65 w/abiuisse
(R/iciii.
:

ei

FUckciscn
Seyffcyf

68

et ei
sa.
ibi

an

et

an

et incerf. cod.
cod.
:

70

unum

add.

favenfe

72 in 77 ubi] qui

le.

atq. hos.

frai.

Rciz, allUferafione
vcl illic'st eiius

Bothe

79 Sed Luchs


;:

PROL.

T.

MACCI PLAVTI

qui illam mercatust de lenone uirginem.

ualete, ut hostes uostri diffidant sibi.

ACTVS
I. i

SCEPARNIO
Pro
di inmortales, tempestatem quoiusmodi Neptunus nobis noete hac misit proxuma
!

detexit uentus uillam

quid uerbis opust?

85

K,

1'

non uentus fuit, uerum Alcumena Euripidi, ita omnis de tecto deturbauit tegulas
inlustriores fecit fenstrasque indidit.

ii

Plesidippvs
Pl. Et

Sceparnio
abduxi negotiis

Daemones
90

uos a uostris

neque
sed
5

id processit qua uos duxi gratia neque quiui ad portum lenonem prehendere.

mea

desidia

spem deserere

nolui
-*>

eo uos, amici, detinui diutius.

nunc huc ad Veneris fanum uenio uisere, ubi rem diuinam se facturum dixerat. 95 Sc. si sapiam, hoc quod me mactat concinnem lutum.
Pl.

prope

me

hic

nescioquis

loquitur.

Da. heus,
Sceparnio
!

10

Sc.
Sc.

qui nominat

me

Da. qui pro

te

argentum

dedit.

quasi me tuom esse seruom dicas, Daemones. Da. kito usust multo, multam terram confode.

100

uillam integundam intellego totam mihi,

nam nunc
82
Rev.
hic
8,

perlucet ea

quam cribrum

crebrius.

uestiri cod. {coir.

B)

99)
:

vel festrasque
i7'.v

'luiitin conciitnarc^

88 inlnslriorem Latiil>iiiiis, Fiihi {Clas^i. 96 aUudit, credo, ad maccare 97 quod me mactat ego maccem lutum

Mcnda

hinc cod.


RVDENS
Pl. pater salueto,
Sc. sed

I.

ii

amboque

adeo.

Da. saluo'
es,

sis.

15

utrum

tu

masne an femina

qui illum patrem

105

uoces? Da.

Pl. uir

sum equidem.

Sc. quacre uir porro

patrem.

unam habui, eam unam perdidi uirile sexus numquam ullum habui. Pl. at di dabunt. Sc. tibi quidem hercle, quisquis es, magnum malum,
filiolam

ego

20

qui oratione hic occupatos occupes. Iio Pl. isticin

uos habitatis

Sc. quid tu id quaeritas ?

?

quon furatum mox

uenias, uestigas loca

Pl. peculiosum esse addecet seruom et probum,

quem
115
Sc. et

ero praesente tpraetereatt oratio

25

aut qui inclementer dicat homini libero.

inpudicum et inpudentem hominem addecet molestum ultro aduenire ad aHenam domum,

quoi debeatur
nihil.

Da.
?

tace, Sceparnio.

quid opust, adulescens

Pl.

istic

infortunium,

30

qui praefestinet, ubi erus adsit, praeloqui.

120

sed

nisi

molestumst paucis percontarier

te.

uolo ego ex
Sc.

Da. dabitur opera atque

is

in negotio.

quin tu in paludem

exsicasque harundinem

qui pertegamus uillam,

tu
si

dum sudumst ?
Pl. dic

Da.

tace.

35

quid opus

125

ecquem tu hic malum, peiiurum, palpatorem

quod te rogo, hominem crispum, incanum uideris,

est dice.

Da. plurumos,
40

nam

ego propter eiusmodi uiros uiuo miser.

Pl. hic dico, in

103 ybr/.
(Sc:.

fanum Veneris qui mulierculas

saluos jt/ Da., Sc. saluos tuasne, t.e. tumasne)

salue) Da.
:

masne Cmnernrius tuasne cod. ( pio anam (^quamy Sevffert /off. unicam
:

habebam
; *

Z-^^o

104 tu io6 107 sexus

162 u\r\\& scriptunt vidcfur pro gcfietivo uirilis' Lco 109 o. [nos] hic cod. (iv. 2): nos dcl. iii quon Guietiis vi.v aiife occupes coUocaiid. (occupatds nos) Leo an quo cod. Quo {cuin quaeris cf. ad Pseud. 978) vi.v an noyi Dousa 112 addecct Bot/ie: decet cod. 113 (haud)praetereat
'

nrufro geiicre

'

testafur Prisciaiius

i,

Acidalius

praedeceat Lco

a fort. praetrahat (praetat)

118 opus

corf.

I.

ii

T.

MACCI PLAVTI
sibi
heri.

duas secuni adduxit, quique adornaret

ut

rem diuinam faciat, aut hodie aut Da. non hercle, adulescens, iam hos

130

dies complusculos

45

quemquam istic uidi sacruficare neque potest clam me esse si qui sacruficat semper petunt aquam hinc aut ignem aut uascula aut cultrum
:

aut ueru
135

aut aulam extarem, aut aUquid

quid uerbis opust?

Veneri paraui uasa

et

puteum, non mihi.

dies multos
fuit.

nunc interuallum iam hos

50

Pl. ut uerba praehibes,

me

periisse praedicas.
sis licet.

Da. mea quidem hercle caussa saluos

Sc.

heus tu qui fana uentris caussa circumis,

fortasse tu

140

iubere meUust prandium ornari domi.

Da.
55
iir

huc uocatus
?

es ad prandium,

qui uocauit nullus uenit

Pl.

admodum.
:

nuUumst periclum te hinc ire inpransum domum Cererem te meUus(t) quam Venerem sectarier
Sc.

145

amori haec curat

Pl. deludificauit

tritico curat Ceres.

me

iUe
!

homo
?

indignis modis.
est,

60

Da. pro

di inmortales

quid iUuc

Sceparnio,
opiniost
150

hominum secundum

Utus

Sc. ut

mea

propter uiam iUi sunt uocati ad prandium.

65

Da. qui? Sc. quia post cenam, credo, lauerunt heri. Da. confracta nauis in mari est iUis. Sc. ita est. Da. hui at hercle nobis uiUa in terra et tegulae.

homuncuU

quanti estis
ei

eiecti ut natant

i54-5

Pl. ubi sunt

homines, opsecro?
Pl. uideo.

Da. hac ad dexterani

(uiden?) secundum Utus.

132 tr/isti
tui cod.

sequimini.
:

143 ille qui ///. 142 t.;s uoc. hiic T itt vid. melius cod. prerem cod. 145 Cererem Itid. 146 amori Menrsitis spectarier cod. sectarier Caniemrius aut cod. 149 ut Meritla amorem cod. {}. g) 147 illic h. itsitatiim natrant trai. Rciz est opinio cod. 154, i55 nsiia.r\i Priscianns i, 109
illu
:

(narrant P^^) cod.

156

ei] hi (?i) cod. itfvid.

(vi.K

pro hisce)

I.

RVDENS
utinani
ualete.
is sit

ii

(lueni
si

cgo quacro, uir sacerrumus.

70

Sc.

non moneas, nosmet mcmininius.

160

sed, o Palaemo[nJ, sancte Neptuni comes,

qui
I

Herculei socius esse diceris,

facinus uideo
!

quod

I)a.

(|uid

uides?

Sc.

mulierculas

uideo sedentis

in

scapha solas duas.

!

ut adflictantur miserae
165

eugae eugae, perbene

litus

75

scapham neque gubernator umquam potuit tam bene. non uidisse undas me maiores censeo.
ab
.saxo auortit fluctus

ad

saluae sunt

si illos

fluctus deuitauerint.

nunc, nunc periclumst.

170
at in uadost,

(unda)

eiecit alteram.

80

iam

facile enabit.

eugepae
salua res.

uiden alteram illam ut fluctus

-

eiecit foras ?

/
-

surrexit,

horsum

se capessit.
in

desiluit

haec autem altera

terram e scapha.
85

ut prae timore in

genua

in

undas concidit
in litore est.

175

saluast, euasit ex aqua.

iam
it

sed dextrouorsum auorsa

in

malam crucem.
id refert tua ?

hem
Sc.

errabit illaec hodie.

Da. quid

si

ad saxum quo capessit ea deorsum cadet,

179-80

errationis fecerit

compendium.
es,

Da.
ilHs
si

si

tu

de illarum cenaturus uesperi

;

curandum censeo, Sceparnio apud nit^d essuru's [es], mihi dari operam uolo. Da. sequere me hac Sc. bonum aequomque oras.
ergo.

Sc. sequor.

(tu)que, Hercules. 161 sociennus Prt>'(?;<s w.v consocius (csocius) deuitauerynt (qui eius) socius Lco 168 deuitauerint Pylades cod. {l/orma antiqua) i6g unda add. Guietus 170 eugepace cod. 1 1 76 it1 est codd. Pnsciani 2, 75 7 1 sccl. Sonncnschein ue181 si Mentla sit cod. 178 cadet {T) vel cadit {P^^) cod. speri es Cainemrins ueperies cod. 183 essurus es 7") w/ essurus
:
: :

'

(.<?.

-U"S?) (PBC)

co(/.

I.

iii

T.

MACCI PLAVTI
PALA
E
S

iii

TR A
185

Nimio hominum fortunae minus miserae memorantur

\/

quam
(satin)

in usu,

experiund6

is

datur acerbum.

in incertas regiones
5

hoc deo complacitumst, med hoc ornatu ornatam timidam eiectam ?

partem capio ob pietatem praecipuam
sat laborist
?

hancineego adrem natam miseramme memorabo? han-cine ego

190

nam hoc mi
si
I

laborem hunc

potiri,

erga parentem aut deos

si

me

inpiaui

sed id
10

parate curaui ut cauerem,

tum
I

hoc mi indecore, inique, inmodeste

;

dati' di
si

nam

quid habebunt

sibi signi inpii posthac,

195

ad hunc

modum

est innoxiis

honor apud uos

sciam

^
15

nam me
sed erile scelus
is

si

fecisse aut parentes sceleste,

minus

me

miserer

197*

me

solUcitat, eiius

me
;

inpietas

male habet.
200

nauem atque omnia

eiiu'

perdidit in mari

haec bonorum
uecta

sunt reliquiae

etiam quae simul

mecum

in scaphast excidit.
si

ego nunc sola sum.

quae mihi
20

foret salua saltem, labor

mi eiius opera. nunc quam spem aut opem aut consili quid capessam
lenior esset hic
ita

hic sola solis locis compotita

205

mare sonat, neque quisquam homo mi obuiam uenit.

[sum].
hic saxa sunt, hic
186 usu Seyffert Berl. Phil. Woch. 17, 796) uisu cod. eiec-|-tam hancine 191 sai Mueller [Rheiu. Miis. 54, aut cod. 192 (ego) erga Miieller {Rhciii. parentis Flcckeiseu me ante erga colloc. Bothe 54) 533) mi hoc Fleckeisen 197 195 sibi signi Leo sibigni cod.
:

206*
188-9 533):

w/

Mus.
194 sciam
:

(umquam)
parentis

Schoell

iiietri

B
iii

me
Ital.
initiis

mei misererer
paitcissiina

cattsa 197* sceleste s. (in uos) Leo miserer Cainerarius mei miserer cod., vi.x recte 202 accedit A, 202-6 198 vel eius med
:

servata,

207-10

cissinm 204 numquam sequebatur alter in {cf. ad 215) metro consulens {A n. /.)

211-16 itein pan205 aiif versus longior fuit aut sola om. P 206 sum del. Pylades,
uiiibrae taiituiii.


RVDENS

I.

iii

hoc quod induta sum, summae opes oppido, nec cibo nec loco tecta quo sim scio quae mihist spes qua me uiuere uelim ?
:

25

210

nec

loci
|

gnara

sum nec tdiut

hic

fui.

saltem

aliquem uelim qui mihi ex his

locis

aut uiam aut semitam monstret,

ita

nunc

30

hac an

illac

eam

incerta

sum

consili

nec prope usquam hic quidem cultum agrum conspicor. algor, error, pauor,

215

\J

me omnia

tenent.

haec parentes mei

216*
leibera ego prognata fui

hau.sciti' miseri

me nunc miseram

esse ita uti sum maxume, nequiquam fui.

:

35

nunc qui minu' seruio quasi serua forem nata ?

neque quicquam

umquam

illis

profuit qui

me

sibi

eduxerunt.

Ampelisca

Palaestra
quam
a cor?

iv

220 Am. Quid mihi meliust, quid magis in remst,

pore uitam ut secludam

ita

male uiuo atque

habent

ita

mihi multae in pectore sunt curae

exanimales.

ita res se

ui tae

hau pa rco, perdidi spem qua

-

me

oblectabam.

omnia iam circumcursaui atque omnibu'

225 neque

latebris perreptaui
5

quaerere conseruam^ uoce, oculis, auribus ut peruestigarem.

eam usquam inuenio neque quo eam neque qua quaeram consultumst,
diio veistts

inter 206* et 207 (?) intercedebant 210 diu] uidi aut Leo etiamdum
:

A
211

208

freta (?)

Leo
:

Seyffert

Schoell, ut

cod.i^pro incertas, i. e. inc. sum) 216" ita 215 oni. A, nisi qnideni post 205 ant 206^ stetit (ii. 6) oin. P^^, n. l. 218 quam si codd. (A incerf.) 217 ego oin. 220 a om. 219 illis] iis (his5) P, unde n. q. numquam is Habich 221 exanimabiles .<4 222 se] '\^s&e velnU: ont. P ut vid. omnibus latebris in 223 oculisque 224 querireP 225
(incerta)s

integcr tetranieter fiat A: incerta ;-tam P^^

213 incerta

alquem saltem sum Grutcrns

Nequeam

I,

iv

T.

MACCI PLAVTI
uenio,

neque quem rogitem responsorem quemquam interea conneque

neque,
10

magi' solae terrae solae sunt

quam haec

loca atque

hae regiones
si uiuit,

eam

uiua

umquam

quin inueniam desistam.

Pa. quoianam uox mihi

prope hic sonat

? ?

229

Am.

pertimui, quis hic loquitur prope

230

Pa. Spes bona, opsecro,

subuenta mihi,
15

231*
?

Am. eximes ex hoc miseram metu

Pa. certo uox muliebris auris
tetigit

meas.

20

Am. muUer est, muUebris uox mi ad auris uenit. Pa. numAmpeUscaopsecrost? Am. ten,Palaestra,audio? Pa. quin uoco ut me audiat nomine iUam suo ? AmpeUsca Am. hem quis est ? Pa. ego Palaestra. Am. dic ubi es ? Pa. pol ego nunc in maUs plurumis.
!

235

Am.

socia

sum nec minor

te.

pars meast

quam
?

tua.

sed uidere expeto

Pa. mihi es aemula.

ubi es Pa. ecce me.
sedulo.
dic,

240

Am. consequamur gradu uocem.

25

accede ad
Pa.

me

atque adi contra.

Am.

fit

cedo manilm.
tu facis

Am.

accipe.

Pa.

uiuisne?
opsecro.

Am.

me quidem
te tenere
!

uiuere ut nunc ueUm,

ut uix mihi

quom
30

mihi te Ucet tangere.

245

credo ego hoc,

spes mea.
ut

opsecro, amplectere,
leuas
!

me omnium iam laborum

226 inuenio P (v. 4I 228 uiuam numquam P 233-45 inHia tantuni A 234 intcr 231* ct 232 P

sunt q. h. sunt 1. 227 vcl mage 229"- 32 ni/iil oinitmo legi pofest, vv. 232 exime Pyladcs 229 quianam P n. l. (palam est P^^), 237 paliiest supplet (ecce me) Leo, <Am. opsecro) Seyffert, {i. e. Palaestra) 244 ut uiuere P, A n. l. trai. Reiz, ut cretic. tetrani. fiat {A n. l.) 247-60 paucissima servata extremontetri causa 245 quam P rum versuum (248-52 nihil)

RVDENS
Pa. occupas praeloqui quae
nos.

I.

iv

250

mca oratiost. Am. quo, amabo, ibimus ? Pa. litus hoc persequamur. Am. sequor quo lubet. sicine hic cum uuida ueste grassabimur ?
nunc abire hinc decet
Pa. hoc quod
est, id

necessarium
?

est perpeti.
?

35

sed quid hoc, opsecro, est

Am. quid
est ?

Pa. uiden,

amabo,

fanum [uidesne] hoc

255

Am. ubi

Pa. ad dexteram.

Am. uideo decorum dis locum uiderier. Pa. hau longe abesse oportet homines hinc, ita hic
quisquis est deu', ueneror ut nos ex hac

lepidust
locus.

aerumna eximat,

40

miseras, inopes, aerumnosas ut aliquo auxilio adiuuet.

Ptolemocratia
Pt.

Palaestra

Ampeliscav

260

Qui sunt qui a patrona preces mea expetessunt ? nam uox me precantum huc foras excitauit. bonam atque opsequentem deam atque hau grauatam
patronam exsequontur benignamque multum.
Pa. iubemus te saluere, mater.
puellac.

Pt. saluete,

sed und' uos

265

ire

cum

uuida ueste dicam, opsecro,

265*

tam maestiter

uestitas ?

Pa. ihco hinc imus, hau longule ex hoc loco

uerum longe hinc abest unde aduectae huc sumus.

Pt.

10

nempe equo

ligneo per uias caerulas

:

248 mest oratio P, A n. l. {pro meast or.) con: Pylades, Reiz {cf. Merc. 230) 251 249 quo eUsiouem vocalis patiens displicet corr. Saraccnns hie cum uiuo aueste P, A n. l. hic in umida ueste codd. Macrobii de verh. diff. G. L. 5, 652 uidesne del. Baier 254 {A n. /.) [cf. V. 253; iv. i) exigat 257 w/uti {iantb. octonar.) ninlto mitttts non oninitio placet, precesme(a) ex. preces m(ea) ex. 259 265* m, ueste uestitas cot/^. A'0;/' 5 1 261-481 deest A 266 268 equo Ital. et quo (et quod B) cod. aut longula ex cod.
aei
:
:

caeruleas cod., contra

metrum


I.

V
estis

T.

MACCI PLAVTI
admodum.
:

uectae?

Pa.

Pt. ergo aequius uos

erat

candidatas uenire hostiatasque

ad hoc

270

15

fanum ad istunc modum non ueniri solet. Pa. quaene eiectae e mari simus ambae, opsecro, unde nos hostias agere uoluisti huc ? nunc tibi amplectimur genua egentes opum,
|

quae
20

in locis nesciis nescia spe

sumus,

275

ut tuo recipias tecto seruesque nos

miseriarumque

te

ambarum

uti misereat,

quibus nec locust ullus nec spes parata,

neque hoc ampHus [quam] quod uides nobis quicquamst. 280 Pt. manus mi date, exsurgite a genibus ambae.
misericordior nuUa
25

me
;

est

feminarum.

sed haec pauperes res sunt inopes[que], puellae

V
30

egomet uix uitam colo

Pt. fateor.

Veneri cibo

meo

seruio.

Am. Veneris fanum,

opsecro, hoc est?

285

ego huius fani sacerdos clueo.

uerum quidquid est comiter fiet a me, quo nunc copia ualebit. Pa. amice benigneque honorem, ite hac mecum.
mater, nostrum habes.
Pt. oportet.

ACTVS
II.
i

II

PlSCATORES
Omnibu' modis qui pauperes sunt homines
272 quae nec
cod. {corr. B'-)
:

miseri uiuont,

290

uoluistis

simus Bentley sumus cod. 273 huc non addit cod. Charisii 224 274 tibi corr. Reiz iam plectimur cod. 278 locus ct parata est cod. locus nullus n. s. parata est Spengel {cf. ad Merc. 330) 279 quot uidens quam del. Reiz, tiaui uides in versu bacchiaco displicet nobis qui quast cod.' 282 inopes Hermann vix inopesq (potiiis pviellae) 283 egomet (meam) Fleckeisen ut metrnm iambicum fiat

Hertnann

ueniri cod.

seruiuo cod.

(^corr. )')

RVDENS
praescrtini
(luihu' iicc

II.

quacstus

cst

iilmiul'

clidiccrc

artcin
ullani
:

necessitate quidquid est

domi

id sat est

habenduni.
:

nos iam de ornatu

hisce

propemodum

ut locupletes simus scitis

hami

atciue

haec harundines sunt nobis quaestu et

cultu.

295 cottidie ex urbe ad mare huc prodimus pabulatum

pro exercitu gymnastico et palaestrico hoc habemus

echinos, lopadas, ostreas, balanos captamus, conchas,

marinam urticam, musculos, plagusias

300 cibum captamus e mari
si

striatas

postid piscatum hamatilem et saxatilem adgredimur.

:

10

euentus non euenit

domum
nisi

neque quicquam captumst piscium, salsi lautique pure redimus clanculum, dormimus incenati.
est
15

atque ut nunc uaUde fluctuat mare, nulla nobis spes

quid concharum capsimus, incenati sumu' profecto.

305

nunc ^^enerem

hanc

ueneremur

bonam,

ut

nos

lepide

adiuerit hodie.

TRACHAL
Tk.

C A TO R E

11

Animum

aduorsaui sedulo ne erum usquam praeter-

irem

nam quom modo exibat foras, ad portum se aibat ire, me huc obuiam iussit sibi uenire ad Veneris fanum. sed quos perconter commode eccos uideo astare. adibo.
310 saluete, fures maritumi, conchitae atque hamiotae,
5

fameHca hominum

natio.

quid

agitis ? ut peritis ?

(f>ro

edidicere A/fl-r.r 291 neque] nec fo</. nuWam SpeJigc/ haec? i. g) har. (Psc^ ^^/ hjg j^ar. [T iit vid.) cod.
ztt

cotidie cod.

vid.

('

Ubri vctercs^ Laiiilnni)

adgr.), vi.v recte

iP^^

n. /.)

294 hae 295 296 pale:

stricum fo^.

tur cod. iit vid. 303 ut oiii.

nnm

cf.

299 aggredimur Mcni/a atgredi300 euenit Botlie uenit cod. B 304 concharum Ita/. conclarum cod. (vi.v P/aittiC/ass. Rev. 6, 88) cenati Reizfort. recte {cf. 302) 306
297 halano cod.
e.
(/'.
: :

animum
(eccons

Dissa/deiis

PCD
II

animo cod. ecconis T: eccon

:

309 eccons (eccon

si

?)

nt vid. cod.

B)

[cf.

ad

Pers. 47 r)

adibo

Ita/.

adito cod.

PLAVT.

22


II. ii

T.

MACCI PLAVTI
fame
sitique

Pi.

ut pi.scatorem aequomst,

speque
j

falsa.

Tr.

ecquem

adulescentem huc,

dum

hic

astatis,

expedite,

uidistis ire strenua fLicie,

rubicundum, fortem,

10 qui tris
Pi.

nullum

semihomines duceret chlamydatos cum machaeris? 315 istac facie ut praedicas uenisse huc scimus. Tr.

ecquem
recaluom ad Silanum senem, statutum, uentriosum,
tortis superciliis,

contracta fronte, fraudulentum,

uiti

deorum odium atque hominum, malum, maH

15

probrique

plenum,
qui duceret muHerculas duas
Pi.

secum

.sati'

uenustas?
sit,

320

cum

istiusmodi uirtutibus operisque natus qui

eum quidem ad
Tr.
uale.
at
si

carnuficem est aequius cjuam ad ^"enerem

commeare.
uidistis, dicitc.
Pi.
:

huc profecto nullus

factum
est

uenit.

Tr.

ualete.

credidi

quod

suspicabar,

20 data

uerba ero sunt, leno abit scelestus exsulatum,

ascendit, mulieres aucxit
:

325

in
is

nauem

hariolus sum.

huc erum etiam ad pranchum uocauit, sceleris semen. nunc quid mi mehust quam iHco hic opperiar erum dum
ueniat
?

eadem, sacerdos Veneria haec

25
si

si

quid ampHus
certiorem.

scit,

uidero, exquisiuero

faciet

me

330
I

iii

AM
Am. InteUego
:

EL

I .S

CA

TRACH

AL

hanc quae proxumast

(tu)

uiUam

^'eneris

fano
uidisti scni (-tis 314 uidi.stis eire Scyffert 313 vi.x ecquis tmieci (ii. 5 uenientem T) post machaeris cod. 315 secum macheriis rw/. homines M//sf/;7/f/j (sei-/))osec-) 317 ac(atro(7.) ut S. Pradcl dc praepos. p. 482 silanum Lco post Ital. 318 vcl 321 siet cod. (vi.v contracto (i. 9) 319 male malum Schocll disyll., iDide fiat octonariiis 329 hanc sacerdos 324 quo cod. corr. Lco Veneria cod. 331 (tu) uillam Scliocll (iii. 3): (me) uillam post Cainerarium Beiitlcy
: :

RVDENS
.

TI. iii

pulsare iussisti atque

aquam

rogarc.

Tr. quoia ad auris

hic loquitur?

uox mi aduolauit?

Am. opsecro, quis

Tr.
?

quem ego

uideo

estne Ampelisca liaec ciuae foras e fano egreditur?

cstne

Ai\f.
hi('

335 Trachalio ciucni conspicor, calator Plcsidijjpi

Tr.

east.

Am.
?

is est.

TrachaHo,

saluc.

Tk.

saluc,

Ampelisca.

quid agis tu

Am. aetatem hau malam male.

Tr. melius
ominare.

Am. uerum omnis

340 quasi non
sit

sapientis decet conferre et fabulari.

?

^
10

sed Plesidippus tuos erus ubi, amabo, est

intus
!

Tr. heia uero,

ullus uenit.

Am. neque pol

est

neque huc quidem

Tk. non
est

Tk. non uenit

sed

Am. uera
est

praedicas.

meum,

Ampelisca.

quam mox coctum

prandium
facitis

Am. quod prandium,

opsecro te
?

Tr. nemp' rem diuinam

hic.

Am. quid somnias,

amabo ?
Tr. certe huc Labrax ad prandium uocauit Plesidippum Am. pol hau miranda facta dicis 345 erum meum eru' uoster.
si
:

15

deos decepit

et

homines, lenonum more

facitis

fecit.

Tr.

non rem diuinam

hic uos

neque erus?
multis

Am.

hariolare.

Tr. quid

tu agis hic igitur ?

Am. ex malis

metuque

summo
capitalique ex periculo orbas auxilique

opumque huc
et

350 recepit ad se Veneria haec sacerdos

me

Palaestram.
?

20
certo.

Tr. an hic Palaestrast, opsecro,

eri

mei amica
:

Am.

cuia Mcntla cui cod. 332 atquaquam cod. 333 q. e. u, Antpeliscae contiituatit alii mala male 337 tu agis Botlic conferre] (et> Laiigc colere plesidippum 338 uocauit ad 344 prandium ttt vid. cod. trai. Reis 348 hic oni. 350 recipit
:

cod.

351 ameica

22*

II. iii

T.

MACCl PLAVTI
mea Ampelisca.
scire.

Tr.
sed

inest lepos in nuntio tuo niagnus,

istiic

periclum perlubet quod fuerit uobis

est,

Am. confracta
25

mi Trachalio, hac nocte nauis nobis. Tr. quid, nauis? quae istaec fabulast? Am. non audiuisti, 355 amabo,

quo pacto leno clanculum nos hinc auferre uoluit SiciUam et quidquid domi fuit in nauem imposiuit ? Tr. oh, Neptune lepide, salue ea nunc perierunt omnia.
in

nec

te aleator nullus est sapientior

profecto
perdidisti.
periit

30 nimi' lepide iecisti

bolum

periurum
?

360
:

sed nunc ubi est leno Labrax

Am.

potando, opinor

Neptunus magnis pocuHs hac nocte eum inuitauit. Tr. credo hercle anancaeo datum quod biberet.

ut ego

amo
mea AmpeUsca,
35

te,

ut dulcis es, ut

mulsa dicta

dicis

sed tu

et Palaestra

(de) naui timidae

quomodo saluae estis ? Am. scibis ambae in scapham insiluimus, quia

properans exsolui restim^

faxo. 365

uide-

mus
ad saxa nauem
ferrier
;

dum

illi

timent
iUis.

nos

cum scapha

tempestas dextrouorsum

differt

ab

itaque nos uentisque fluctibusque

;

40 iactatae

exempUs plurumis miserae perpetuam noctem

370

uix hodie ad Utus pertuUt nos uentus exanimatas.

Tr. noui, Neptunus ita solet, quamuis fastidiosus aediUs est si quae inprobae sunt merces, iactat omnis. Am. uae capiti atque aetati tuae Tr. tuo, mea Ampe- 374-5
:
!

Usca,
4 5 sciui

lenonem facere (ego) hoc quod capiUum promittam optumumst occipiamque hariolari. Am. cauistis ergo tii atque erus ne abiret, quom scibatis
fecit
;

saepe dixi

vel opino 362 361 foii. ubi nunc 359 ne te Fleckeiscii 366 de Neptuneus B 365 Scitu (-ta B) cod {coir. C-) faxere nauis cod. 376 371 nos oiii. B naui Flfckcisen ego ndd. Pylades ero Schoell JSo>tiieiisc/ieiii
:
:

; !

RVDENS
,

II. iii

Tk.

nuid faceret?

Am.

si

amabat, rogas,

ciuid

faceret?

adseruaret

380 dies noctesque, in custodia esset semptT.

ut multi fecit ita probe curauit 1'lesidippus.

uerum
est.

ecastor
5

Tk.

(jur tu istuc dicis ?

Am.

res

palam

Tr.
it

scin tu

etiam qui
in balineas,

lauatum
opseruet
falsust

quom

ibi

sedulo sua uestimenta seruat,

tamen

siirrupiuntur,

quippe

qui

quem

illorum

385 fur facile (luem opseruat uidet

custos qui fur

sit nescit.

sed duce

me ad

illam ubi est.

Am.

sane in Veneris fanum 55

huc
sedentem Hentemque opprimes.
sed (luid

intro,

Tk.

ut

iam

istuc

mihi

molestumst
flet ?

Am. ego dicam

ei

tibi

hoc sese excruciat

animi,
ha.bebat

([uia

leno ademit cistulam

390

i^ui

suos parentes noscere

})erierit.

quam habebat ubique posset eam ueretur

:

ne

Tr.

ubinam ea

fuit

cistelkila ?

Am.

ibideni 60
in naui.

conclusit ipse in uidulum, ne coi)ia esset eiius

([ui

suos parentes nosceret.

Tr. o facinus inpudicum,

!

([uam Hberam esse oporteat seruire postulare

395

Am. nunc eam cum naui sciHcet abiisse pessum et aurum et argentum fuit lenonis omne ibidem.

in

aUum.
65

Tr. credo aUc]uem immersisse atque eum excepisse.

sibi

Am.

id misera maestast

eorum euenisse inopiam.

Tr. iam

istoc

magis usus
factost

eam intro consolerque eam, ne sic se excruciet animi 400 nam muUa praeter spem scio muUis bona euenisse.
ut

384 obseruatur AiM. sane 395 eum Bentley

illam.
i

Tr.

-at)

cf.

385")
?

ubist

399

in (') Lco ne cod. ut Caiiieniriits

:

Am.

385 qui obs. Goets 392

386
ei

Liichs
:

se sic cod.

trai, Giiietus


II. iii

T.

MACCI PLAVTI
est

70

Am.

at

ego etiam, qui sperauerint spem decepisse multos.

Tr. ergo animus aequos optumum

ego eo
intro^ nisi

aerumnae condimentum.
ego quod mihi
imperauit

quid

uis.

Am.

eas.

sacerdos, id faciam atque

aquam

hinc de proxumo rogabo;

405

nam
75

extemplo,

si

uerbis suis peterem^ daturos dixit.

neque digniorem censeo uidisse anum

me quemquam
cere.

quoi deos atque homines censeam bene facere magi' de-

ut lepide, ut Hberaliter, ut honeste atque

hau grauate
410

timidas, egentis, uuidas, eiectas, exanimatas

accepit ad sese, hau secus

So ut eapse (sic) succincta

nunc, ne

morae

illi

quam si ex se simus natae aquam calefactat, ut lauemus sim, petam hinc aquam unde
ecquis hoc recludit
?

nii

imperauit.

heus ecquis
iv

in uillast

ecquis prodit?

SCE PAR N
Sc. Quis est qui nostris

AMPEL

C A
facit iniuriani ?

tam proterue foribus

!

Am. ego sum.

Am.
salue,

Sc.

hem

quid hoc boni est? eu edepol^i^

specie lepida

muUerem

adulescens.

Sc.

et tu

multum

salueto, adule-

scentula.

Am. ad uos
5

uenio.

Sc.

accipiam hospitio,

si

mox

uenies

uesperi,

item ut adfectam
sed quid
ais,

nam nunc

nihil est qui te

mea

lepida, hilara?

Am. aha

mane munerem. nimium fami!

Hariter

407 vel inage 405 exemplo siue iier. cod. ttt vid. cory. Ital. s\c add. Caiiierariits 413 411 easpefof/. 410 accipit co^f. vcl mora Psc^ undc (in) mora MiteUcr {Rheiit. Miis. 54, 400) mulier cod. und' mihi 418 manc 415 mulierem Dotisa munerem Hildebraitd mane mulierem cod. itt vid. inanem munerem Ellis 419 hilara lepida Fleckeisen, nani mea lepida vi.v placet
:
:

RVDENS
420 nic attrectas.
Sc. i)ro di inniortales
I

II.

iv

\'eneris

etifigia

haec
est.

quidem
iit

in ocellis liilariludo est, heia,

corpus quoiusmodi,
'

subuolturium

illud (luidem,
tum

'

subaeiuikmi

uolui dicere

10
?

uel papillae tiuoiusmodi,

([uae indoles in sauiost

Am. non ego sum

425 Sc.

pollucta pago.

potin ut nie apstineas

manum
non
licet

tte sic placide bellamt belle tangere?

;

Am. otium ubi erit, tum tibi operam ludo et deHciae dabo nunc (juam ob rem huc sum missa, amabo, uel tu mi aias
uel neges.
Sc.
(juid

nunc uis?

A.m.

sapienti

ornatus

quid

uehm
facit.

15

indicium
Sc.

meu' quoque hic sapienti ornatus quid ueHm indicium

facit.

430 Am. haec sacerdos Venerishinc

me

petere

aquam

iussit
(sibi).

Sc. at

ego basihcus sum

quem
gutta

nisi oras

guttam non

feres.

nostro illum
nisi

puteum

periclo et ferramentis fodimus.

multis blanditiis a
tu

me

non

ferri potest.

20

Am. qur

aquam

grauare, amabo,

quam

hostis hosti

com?

modat
435 Sc. (jur tu

operam grauare mihi quam

tibi,

ciuis ciui

commodat ?
omnia.

Am. immo etiam

Sc.

mea

uokiptas,

quae -uoles faciam

uoluptatem
uocat.

eugepae

sakios sum, haec iam

me suam

dabitur

tibi

aqua, ne nequiquam mt; ames.

cedo mi urnam.
A.M.

25

cape.

propera, amabo, ecferre.

Sc.

manta, iam hic ero, uoluptas

mea.
425 te] saltem Lco 430 sibi V) Lco a uobis petere aquam Ussing
:

placidule Fleckciscn
cod.
>

foii. belliatam belle

iiKirg. gloss.
Ital.
:

iii

hinc?)
cod.

a uobis iussit

432 nostro

nos pro

II.

IV

T.

MACCI PLAVTI
44

Am.

(juid sacerdoti niti

ut etiam

dicam hic demoratam tam diu? nunc misera timeo ubi oculis intueor mare
!

sed quid ego misera uideo procul in

30

litore ?

442-50

lenonem Siciliensemque hospitem, quos periisse ambos misera censebam in mari. iam iUud mali plus nobis uiuit (juam ratae. sed quid ego cesso fugere in fanum ac dicere haec Palaestrae, in aram ut confugiamus priu' quam huc
scelestus leno ueniat

meum erum

455

35

nosque hic opprimat

confugiam huc,

ita res suppetit,

subita uia.

V
Pro
di inmortales

SCEPARNIO
!

in

aqua

numquam
ut

credidi

uoluptc4tem inesse tantam.

hanc

traxi

lubens

nimio minus altus puteus uisust quam

ut sine labore
5
sati'

prius.
!

460

hanc extraxi

praefiscine

nequam sum, utpote qui hodie amare inceperim. em tibi aquam, mea tu belHata. em sic uolo
te ferre

honeste ut ego
es,

fero, ut placeas mihi.

sed ubi tu

deUcata

cape aquam hanc

sis.

ubi es

465

amat hercle me,

10

ut ego opinor.

deUtuit mala.

? etiamne hanc urnam acceptura's ? ubi es ? commodule meUust. tandem uero serio, etiam acceptura es urnam hanc ? ubi tu es gentium ? nusquam hercle equidem iUam uideo. ludos me facit. 470 adponam hercle urnam iam ego hanc in media uia.

ubi tu es

15

sed autem, quid

si

hanc hinc
?

apstulerit quispiam,

sacram urnam Veneris

mi exhibeat negotium.
insidias locet,

metuo hercle ne iUa muUer mi

plus mali cod.: (lai. 453 w/illiic 440 demoratum Mnelki' C.amerayiHS 455 prius aiife in collocat Schoell, iiain neque priu' qu(am) nec quam huc satis placeut (cf. 494) 457 res (P^^) vel subita uia scripsi dubitanter subita ueniam ut me (mi?) (7") coci. 462 satin 461 praeficiscine cod. subitaria Ussing vid. cod. trai. Pyladcs inceperim amare cod. utprote cod. Bothe 468 melius cod. 466 vel opino fort. ho6\e ut pote qui
j

RVDENS
475.
.

II.

ut comprehendar

cum

sacra urna Veneria.

nempe optunio (me)

magistrdtus
si cjuis

iure in uinclis enicet

me hanc

habere

uiderit.
sit.

20

nam
480

haec

litteratast,

eapse cantat quoia

iam hercle euocabo hinc hanc sacerdotem foras, accedam huc ad fores. heus, Agasi Ptolemocratia, cape hanc urnam tibi
ut hanc accipiat urnam.

muliercula hanc nescioquae huc ad

intro ferundast.

me

detuHt.

25

repperi negotium,
his ultro

siquidem mihi

adgerunda etiam

est aqua.

vi

LA
485

13

RAX

CHARM

1)

La. tQui homo sese miserum et mendicum Neptuno credat sese atque aetatem suam
:

uolett,

nam

si

quis ciim eo quid rei commiscuit,

ad hoc exemplum amittit ornatum donium.

490

numquam pedem nauem cum Hercule una imponere. sed libi ille meus est hospes qui me perdidit ? atque eccum incedit Ch. quo malum properas,
edepol, Libertas, lepida es quae
uoluisti in
!

nam equidem
La. utinam
495
te

te

Labrax nequeo consequi tam strenue. priu' quam ocuUs uidissem nieis

10

malo cruciatu

in Sicilia perbiteres,
niali.

quem

propter hoc mihi optigit misero

in aedis

Ch. utinam, quom

me ad

te adduxisti

(domum),
15

in carcere illo potius

cubuissem

die.

deosque inmortalis quaeso,

dum

uiuas, uti

481 Agasi] exi Seyffert 476 me add. Canieranits 482 A 482-98 pancissiina in initiis servata 484 his mihi P, A n. l. trai. Reis [sed cf. Kaempf pron. pcrs.' p. 28) sesse 485 P pro se esse vel sese esse ?), A n. l. (hominem) sese Botlic A n. l. (hisce) Mar.\; ocuhs iiain 490 unam B (vii. 4 494 neqite prius neqiie quam oculis satis placent {cf. 455) 495 siciliam P, A n. l. corr. Camcrarins 497 domum add. Mnclkr {Rhein. Mns. 54, 533) {A n. l.) (tuas) Camcrarius ^gg-^i6 pancissinia
accedit
;
:

iii

e.vtremis versibns servata

II.

vi

T.

MACCI PLAVTI
habeas
tibi.
,

omnis
La.

tui similis hospites

500

Malam Fortunam
?

in aedis te

adduxi
?

nieas.

quid mihi scelesto

tibi erat

auscuhatio
in

quidue hinc abitio

-'o

quidue

ubi perdidi etiam plus

nauem inscensio ? boni quam mihi fuit.

505

Ch. pol minime miror nauis si fractast tibi, scelu' te et sceleste parta quae uexit bona.
-

La. pessum dedisti

me

blandimentis

tuis.

25

Ch. scelestiorem cenam cenaui tuam quam quae Thyestae quondam aut posita est Tereo. contine quaeso caput. La. perii animo male fit. ueUm uomitum uomas. nimi' edepol Ch. puhiioneum
!

510

La. eheu

Palaestra atque
in alto, credo,

AmpeUsca, ubi

esti'

nunc

Ch. piscibus
30

praebent pabulum.

La. mendicitatem mi optuUsti opera tua,

dum
C-h.

tuis

bonam
quin

auscuUo magnidicis mendaciis. est quod habeas gratiam merito mihi,

tu

515

qui te ex insulso salsum feci opera mea.

La.

hinc

is

me

in

maxumam malam
crucem
?

35

Ch.

eas.
!

easque res agebam

quis uiuit

commodum.
?

La. eheu

me

mortalis miserior

520

Ch. ego multo tanta miserior quam tu, Labrax. La. qui ? Ch. quia ego indignus sum, tu dignus qui
sies.

La. o scirpe, scirpe, laudo

40

fortunas tuas,

qui semper seruas gloriam aritudinis.

Ch. equidem

me

ad uehtationem exerceo,

5^5

nam omnia

corusca prae tremore fabulor.

:

La. edepol, Neptune, es balineator frigidus

500
P,
lui
:

Ital.
ibi

tibi Ital.

A
V.

n.

l.

n. l. P, (w/.v anfposita)
cf.

tanto

B"
528)

[sed

505 503 abito P. A n. l. 509 aut posita Ncttlcsliip antcposita eis ^ inutiqiKt 521 fonna) 518 526 teremorc A, vix rccte {cf. ad Mcn. 680)
lui

P,

u.

l.

ad

RVDENS
uestimentis postquam aps te abii, algeo. Cn. ne thermopolium (juidem ullum instruit, ita salsam prachibct potionem et frigidam.
|

IT.

vi

cum

45

530

L.v.

ut fortunati sunt fabri ferrarii

!

qui apud carbones adsident

semper
|

calent,

535

Ch. utinam fortuna nunc anetina uterer, ut quom exiissem ex aqua, arerem tamen. La. quid si aHquo ad ludos me pro manduco locem ? Ch. quapropter? La. quia pol clare crepito dentibus.
|

50

Ch.
La.

iure

optumo me
?

tlauisset arbitror.
j

qui

Ch.

quia

auderem tecum

in

nauem
55

ascendere,
(jui

fundamento mi usque mouisti mare.

auscultaui, tu promittebas mihi

540

La.
illi

tibi

esse

quaestum

maxumum
te,

meretricibus,
ditias.
r

ibi

me

conruere posse aiebas

Ch. iam postulabas

inpurata belua,
?

totam Siciliam deuoraturum insulam

545

60

La. (juacnam ballaena m(ium uorauit uidulum,

aurum atque argentum ubi omne compactum fuit ? Ch. eadem illa, credo, quae meum marsuppium, (]uod plenum argenti fuit in sacciperio. La. eheu redactus sum usque ad unam hanc tuniculam
I

65

550

et

ad hoc misellum palHum.

perii oppido-!
licet

Ch. uel consociare mihi quidem tecum

aequas habemus
partis.

La. saltem

si

mihi

niulierculae essent saluae, spes aliquae forent.

al-algeo Scyffcit, qni passiin hic scrfaps te abii satisplacct vel in-instruit {cf. ad v. 528) 529 vel nullum 533 w.v anatina vel vX vcl ut-uterer [cf. adv. 528) 534 vel uti quom exiuissem quom exissem ita codd.) ex aquaqu aqua ar-arerem t. (cf. ad v. 528)
(aiititjita

528 Quoin

/oniia)

dciitcs crcpitantes syllabas cxplcvisse sitspicatni:

535

vel dele La.

\cf.

536 Ch.]

vel

La.

La.]

vel

lauisse Seyffcii

ad
v.

w/qui-quia
driita, p.

(cf.

ad

528) 528)
v.

elauisse Flcckcisen

Ch. 537 la-la538 quia] qui A

:

w/auiderem

24)

544 deuortaturum

P i^corr.

((/ Skntsch in Satiira ViaB'~

551 consciare

II.

vi

T.

MACCI PLAVTI
555

70

nunc

si

me

adulescens Plesidippus uiderit,

quo ab arrabonem pro Palaestra acceperam, iam is exhibebit hic mihi negotium. Ch. quid, stulte, ploras ? tibi quidem edepol dum lingua uiuet, qui rem soluas omnibus.
Vii

copiast,

S CEPARN
Sc.

LA BRAX
signum
flentes
?

CHARM DES
I

Quid

illuc,

opsecro, negoti

quod duae muHerculae

amplexae tenent,
560

hic in fano Veneris

nescioquem metuentes miserae

nocte hac aiunt proxuma

se iactatas atque eiectas hodie esse aiunt e mari.

5

La. opsecro hercle, adulescens, ubi istaec sunt quas memoras

mulieres
Sc.
?

hic in

fano Veneris.

La. quot sunt?

Sc.
et tu

totidem

quot ego
La. nemp" meae
?

sumus.

Sc.

nemp' nescio

istuc.

La. qua sunt 565

Sc. scitula.

facie?
uel ego

10

amare utramuis possum, si probe adpotus siem. La. nemp' puellae ? Sc. nemp' molestus es. i uise, si lubet. La. meas oportet intus esse hic muHeres, mi Charmides. Ch. luppiter te perdat, et si sunt et si non sunt tamen. Ch. in 570 La. intro rumpam iam huc in Veneris fanum. barathrum maueHm.
opsecro, hospes, da mihi aHquid ubi
Sc. istic ubi uis condormisce
;

condormiscam
prohibet,

loci.
est.

nemo

pupHcum
:

15

Ch.

at uides

me

ornatus ut sim uestimentis uuidis

recipe

me

in tectum,

da mihi uestimenti aHquid

in

aridi

dum
illuc

arescunt

mea
illuc'st

aHquo

tibi

gratiam referam loco.

575

est Flcckciscn

arrabone A 559 556 iam sexhibebit P illuc opsecro negotist obsecro negotii P ?) 566 562 iectas P 561 aiu ^t"! nunc P(N/>ro AI potis sum ciiiii Iiisii veiboniiii Lco 567 Nepuellae uf vid. A es i] {aiitiqiia foniici) 568 me P est P ueisse 573 ut omatus A 574 uestT aliquid P (/'. e. uestimenli, vii, p. 106)
555 a quo
'

/.

e.

'

'

aliquid uestimenti

RVDENS
Sc.

II. vii

tegillum eccillud, mihi

unum

id aret

id
si

si

uis

dabo

eodem
in

amictus,

eodem

tectus esse soleo,

pluit.

tu istaec

mihi dato: exarescent faxo.

ni hic in terra

Ch. eho an

te paenitet, 20

mari quod elaui^

iterum eluam?

580 Sc. eluas tu anne exunguare ciccum

tibi

non interduim.
nisi si

ego

numquam quicquam credam

in aedis nil
illic

accepto pignore.

tu uel suda uel peri algu uel tu aegrota uel uale.

barbarum hospitem mi
Ch. iamne abcis
585
?

moror.

sat Htiumst.

25

uenaHs
.sed

ductitauit, quisquis est

infelix

non
quin

est misericors.

quid ego hic asto

uuidus

abeo huc

in

Veneris

fanum, ut edormiscam hanc

crapulam,
lubuit sententiam

quam
itaque

potaui praeter animi

quam

quasi uinis Graecis Neptunus nobis suffudit mare,

30

aluom prodi sperauit nobis

?
si

salsis

pocuHs

590 quid opust uerbis

inuitare nos paullisper pergeret,

:

ibidem obdormissemus

nunc lenonem quid

agit intus uisam,

nunc uix uiuos amisit domum. conuiuam meum.

ACTVS

III
III.
-

DAEMONES
Miris modis di ludos faciunt hominibus,

mirisque exempHs somnia in somnis danunt

595

ne dormientis quidem sinunt quiescere.

uelut ego hac nocte quae processit
576 tegillum (ti- 1) ecilium pniis 0)11. P, codd. Pntiii 366 V. l. P, 579 ne codd.

proxuma

id tigillum (tix- T) ecillud pluuit yi {an ubi ?) 577 si] u (tu an B, tua 580 tu anne iit vid. interdum P ne /^), A n. l. 581 Charinidi dat (?) Lro iillic A 586 si oni. 583 aedeis P 584 uenalis bis 588-602 initia fere servata huc] hinc P 587 quom p. (?) Leo 592 agat Cantemriiis 593, 594 Uf. Merc. 225, 2261 alteriitii secl. Ritschl 594 somnia Merc. 226 omnia 593 m(ei r is) A {B vel nam omnia P^^) P, A n.l. 596 praecessit Lco {A 11. /.}, sed cf. Mar.x {Sitsher. fVien Akad. 1899)
:

<

III.

T.

MACCI PLAYTI
est simia
:

mirum atque inscitum somniaui somnium.

ad hirundininum nidum uisa
ut in

ascensionem ut faceret admolirier

10

omnibus neque eas eripere quibat inde. postibi uidetur ad me simia adgredirier, rogare scalas ut darem utendas sibi.
* *

*****

^gga

600

ego ad hoc exemplum simiae respondeo,

*
603-'^

natas ex Philomela ac [ex] Progne esse hirundines.

15

ago ciim
atque
illa

illa

ne quid noceat meis popularibus.

fieri

605

nimio iam

ferocior

>

uidetur ultro mihi nialum minitarier.

in ius

uocat me.

ibi

ego nescioquo

modo
;

iratus uideor

niediam arripere simiam

20

concludo in uincla bestiam nequissumam.

610

nunc quam ad rem dicam hoc

attinere

somnium

numquam

hodie quiui ad coniecturam euadere.

sed quid hic in Veneris fano meae uiciniae

clamoris oritur? animus miratur (meus).

ii

TRAC H AL

O
!

DAEMONES
uostram ego imploro fidem, 615
date.

Tr. Pro Cyrenenses populares

ferte

agricolae, accolae propinqui qui estis his regionibus,

opem

inopiae atque

exemplum pessumum pessum

sit

uindicate, ne inpiorum potior

5

poUentia
fieri

quam innocentum,
statuite

qui se scelere

nolunt nobiUs.
620

exemplum

inpudenti, date pudori praemium,

r,

599 adoririer codd. Prisciaui

nU.ca^isit

p.

79 H.

599" ut

(in

om^nibus
601
iii

n(is) suis

(i. e. uidebatur 604 19 pancissiiiia servata 11 /., srd versiis liirvior /tiit)

{plitriina iitccrtissimn') 603'' oiii. uidebaiur ?)

A
:

om.

F P
:

P
:

iiiliil

legi potest

A
{A
:

A
:

604 atquc cx progne esse

:

del. Heriiiaiiit

ex de/. Bot/ic Attica esse ScliocU esse 606 illa nimio Acidalitis illa animo P, A ti. l. 61 r Nunquam (-mq-) ad P 608 7v/ med illaec a. Py/ades 620-91 dcest A 614 meus siipp/. Cainerariiif {A 11. /.)

RVDENS
facitc hic lege potius liceat

III.

ii

quam

ui uicto uiuere.

currite

huc

in

Veneris fanum, uostram iterum imploro fidem,

qui prope hic adestis quique auditis clamorem

ferte suppetias qui \'eneri

meum,
lo

Veneriaeque

antistitae

625

more antiquo
Da.
([uid

in

custodelam suom commiserunt caput,

praetorquete iniuriae priu'

istuc
est

coUum quam ad uos

?

peruenat.

negoti

1'r.

per ego haec genua te

optestor, senex,

(juisciuis

cs

D.\.

([uin

tu

crgo

oniitte

genua

et

quid

sit

mi expedi

quod tumultucs.

Tr.

tecjue oro et quaeso,

si

speras tibi

15

630 hoc anno niultum futurum sirpe et laserpicium

eamque euenlurani exagogam Capuam saluam

at(|ue

et sospitem,

ab lippitudine uscjue
Tr. seu

sicritas ut sit tibi, ~-

Da. sanun es?

tibi

confidis fore

multam magydarim,
20

ut te

ne pigeat dare operam mihi (juod

j)er

te

orabo, senex.

635 Da. at ego te

ut tibi
et tibi

crura et talos tergumque optestor tuom,

uhneam uberem esse speres uirgidemiam euenturam hoc anno liberem messem maH.
istuc dicas negoti

ut

mi

quid

sit

quod tumultues.
25

Tr. qui lubet maledicere? equidem tibi bona exoptaui omnia. 640 Da. bene equidem tibi dico, qul te digna ut eueniant precor. Tk. opsecro, hoc praeuortere ergo. Da. quid negotist?
Tr. muheres duae innocentes intus hic sunt,
facta est fitque in Veneris fano
tui

indigentes auxih,

quibus aduorsum ius legesque insignite iniuria hic

;

tum sacerdos Veneria

est tanta confidentia

30

645 indigne adflictatur.

Da. quis

homo

625 custodiam coc/. cf. ad Mcrc. 233^ 626 perueniat cod. Szg quid cod. iit vid. 636 ulmeam Ital. uimeam {sed umerum iif vid. T) cod. ubi rem ut vid. cod. {corr. P^^ speras Acidaliiis 637 cuenturam hoc anno [B) vcJ lioc anno euenturam (PCD) f.Q^_ 52g optaui Gmctiis, ciii tibi bona e.xoptaui dis:

pUcet


III.
ii

T.

MACCI PLAVTI
?

qui sacerdotem uiolare aiideat

sed eae mulieres

fit

quae sunt

aut (luid

is

iniqui

'i'R.

si

das operam,
eloquar.

Veneris signum sunt amplexae.

35 eas deripere uolt.

nunc (liomo audacissumus)

Tr.
uis

eas

ambas

esse oportet (liberas).

Da. quis

istic

est

qui deos tam parui pendit?

650

(dicam
fraudis, sceleris, parricidi, peiiuri plenissumus,

tibi ?)

legerupa inpudens, inpurus, inuerecundissumus, uno uerbo apsoluam, lenost quid illum porro praedicem
:

40 Da. edepol infortunio

hominem
suo
?

praedicas donabilem.
interpresserit.
ite istinc foras,

Tr. qui sacerdoti scelestus faucis

Da.
at

655

malo cum magno

fecit hercle.

Turbalio, Sparax.
illis.

ubi estis

Tr.

opsecro

intro,

subueni

Da. iterum haud imperabo.

sequimini hac.

Tr.

age nunciam,
coqui. 45 iube oculos ehdere, itidem ut sepiis faciunt Da. proripite hominem pedibus huc itidem quasi occisam 660

suem.

Tr. audio tumultum. opinor, leno pugnis pectitur. nimi' ueHm inprobissumo homini malas edentauerint.
sed eccas ipsae huc egrediuntur timidae e fano muHeres.
iii

Palaestra
Pa.

Trachalio

Ampelisca
atque opum,

Nunc

id est

quom omnium copiarum

auxili, praesidi uiduitas nos tenet.

665

(nec salust) nec uiast quae salutem adferat, (nec quam in partem) ingredi persequamur
648 5(\q.fines iiiiifilcifi in cod. {cf. ad 666 sqq.) 646 aii auideat? 649 Hb. 648 h. a. siippl. Lambimis c ^libris veteribus^ (/. e. T]) pendit (paucis ex650 dicam tibi snpplcvi snppl Caiiicmrius 656 hercle post malo pedi) Lambimts e libris vcteribtis [i. e. T]) 661 660 porrigite B^ Brix, rhythnio constdens vix hercule efandae e fano Mcriila w/opino 663 eccas Bcittlcy: ecce cod. 666 666 sqq. iititia nitiiilata in cod. {cf. ad 648 sqq.l (aef.) cod. 667 nec quam nec salust (w/sahis) sitpplevi: se cod. (fros^) -rtem (artem B) cod. in partem sttppl. Leo post alios
'
' : : :

RVDENS
uinus ambae,
(tai..

III. iii

iniuria

670

orta in nc

intus

ab nostro

ero,

quin scelestus
reppulit, propulit
j

um

praecipes
niodis
10

..-.dignis

nosque ab signo intumo

ui deripuit sua.

675

sed nunc sese ut ferunt res fortunaeque nostrae, neque est melius morte in malis par moriri est.

Tr. quid est ? quae illaec oratiost ? Pa. qui uocat cesso ego has consolari. heus Palaestra
rebus miseris.
!

Tr. Ampelisca.
Pa. quis
is

Am.

opsecro, quis est qui uocat

?

15

est qui nominat

Tr.

si

respexis, scies.
es.

680
680*

Pa. o salutis

meae
si

spes.

Tr. tace ac bono animo

id Hceat, uis

me

uide.
uis

Pa.

modo

ne opprimat,

quae
681*

uim mi adferam

ipsa adigit.
es.

Tr. ah

desine,
20

nimis inepta

Pa. desiste dictis nunciam miseram

nisi

me

consolari
est.

quid re praesidium apparas, Trachalio, acta haec res

685

Am. certumst moriri quam hunc pati (saeuire) lenonem in me. sed muliebri animo sum tamen miserae (quom uenit) in
:

mentem
mihi mortis, metu'

membra

occupat.

edepol diem hunc 25

Tr.

bonum animum

habete.

Pa.
iste

acerbum nam, opsecro, unde animus mi inuenitur ?

!

qui Saraceniis
:

671 669 tanta suppl. Valla sciamus cod. 674 sese] se Guietus 673 vix uid er. 760) trat. cod. moriri 675 est nostrae] nos (?) Leo (hacch. tetram.) 678 676 miseris Pylades meiseriis cod. Reis vcl moririst quis (is) est (?) Leo vix (oh) quis est, ut integcr tetrameter fiat 683 praesidi 682 dictis Pylades dictus cod. respexes cod.

668 scimus

scripsi:
[cf.

679

684 Fleckeisen 684 s(\(\. mcdii versus niutilati ; lacuna in cod. 685 quom saeuire suppl. Schoell moreirei cod. (antiquaforma) 686 vel Tr. edepol uenit suppl. Fleckeisen post Camerarium 687 istec cod. tit vid. (cf v. 688) [nisi quidem unde animus sine proitomine exhibuit cod.)
vix

nam

opsecro unde

istic a.

PLAVT.

II

23


T.

III.

iii

MACCI PLAVTI
;

Tr. ne, inquam, timete

adsidite hic in ara.

Am. quid
istaec ara

prodesse nobis (plus) potest

Veneris,

quam signum

in fano hic intus

quod ample.xae modo, unde abreptae per uim 690

miserae
?

30

Tr. sedete hic modo, ego hinc uos tamen tutabor.

uobis pro castris, moenia hinc ego uos defensabo
praesidio Veneris maUtiae lenonis contra incedam.

aram habete hanc

35

40

Pa. tibi auscultamus et, Vemis alma, ambae te opsecramus, aram amplexantes hanc tuam lacrumantes, genibus nixae, 695 in custodelam nos tuam ut recipias et tutere illos scelestos qui tuom fecerunt fanum parui fac ut ulciscare nosque ut hanc tua pace aram opsidere patiare lautae ambae sumus opera Neptuni noctu, ne indignum id habeas neue idcirco nobis uitio uortas, 700 si quippiamst minu' quod bene esse lautum tu arbitrare.
;
:

Tr. Venus, aequom has petere intellego

ignoscere his te conuenit
te

decet aps te id
impetrari

metus has id ut faciant subigit. ex concha natam esse autumant^ caue tu harum conchas
:

spernas.

sed optume

eccum

exit senex patronus

mihique

et uobis.

705

ivDAEMONES

Trachalto

Labrax
?

Lorarii

Da. Exi e fano, natum quantum est

uos in aram abite sessum.
688 adsidete
:

hominum sacrilegissume.
Tr. huc respice.

sed ubi sunt

cod. 690 abreptae 68g plus sitppl. Camcrartus arreptae cod. usqtie ad 727 paucissima 692 acccdtt hinc /br/. om. 692 (haec), hinc Lambintis 696 custodiam P, n. l. cf. ad Merc. ^ss') 697 illo %<el eos td vid. mtdilata in sqq. ittitia 698 698 fac ut ulciscare {cf. ad 648 sqq.) A: -scare aut ae neptunei P, 699 pot'iare^lau A: Indignum n. l. 700 ne 701 lautum tu Cameraritis lautu P, n. l. ) : 702 Venus Schoell ut {Jort. ue

Mertila servata

spat.

RVDENS
Da. optume,
710
istuc uolueramus.

III.

iv

iube

modo

accedat prope.

tun legerupionem hic nobis

cum

dis facere postulas ?

pugnum
Da.
at

in

os

impinge.

La. iniqua

haec

patior

cum

-,

pretio tuo.

etiam minitatur audax

La. ius

meum

ereptum
est mihi,

meas mihi
si

ancillas inuito

me

eripis.

Tr. habe iudicem

de senatu Cyrenensi quemuis opulentum uirum,

tuas esse oportet niue eas esse oportet Hberas

715 neu te in carcerem compingi

te

aequom

est

aetatemque

ibi

10

usque habitare, donec totum carcerem contriueris.

isti rei

La. non hodie

te

auspicaui, ut
istoc

cum

furcifero fabuler.

ego appello.

Da. cum

primum

qui te nouit disputa.

La. tecum ago.

Tr. atqui

mecum

agendumst.
utramuis

suntne
tuae
?

illae ancillae

720 La.

sunt.

Tr.

agedum

ergo,

tange

digitulo 15

minimo modo.
La. quid
si

attigero?

Tr. extemplo hercle ego

te follem

pugilatorium

faciam et pendentem incursabo pugnis, peiiurissume.

La. mihi non liceat meas ancillas Veneris de ara abducere
?

Da. non

licet

ita

est

lex

apud nos

La.

mihi

cum
20

uostris legibus

725 nihil est commercf.

equidem istas iam ambas educam foras. tu, senex, si istas amas, huc arido argentost opus si autem Veneri complacuerunt, habeat, si argentum dabit. Da. di tibi argentum nunc adeo meam ut scias sententiam, occipito modo iUis adferre uim ioculo pauxillulum,
!

nobisque et tunc cod. 709 tun Cautcrarius 714 eas esse oportet Merula eas oportet esse P, A n. l. {cf. ad V. 736) 715 est aequom cod. {ordo noii Plaiiiiniis) /rai. Gimiii : vcl aequomst post ihi' spaf. in P^^, uiidc ibi (tuam) Schocll 720 agendum cod. 724 non licet 723 adducere vel non licet ita P, A n. l. 725 vix* nihil est {ut piita (senex), nihil est) (A n. l.) 726 amabas P^d (^pyQ .bjg ?) ^28 dei an det incert. A do ut scias meam
;/.
/.
:

dis

708-12 A (?) Leo

23*


III. iv

; ;

T.

MACCI PLAVTI
caput exoculassitis,

25 ita

ego

te

hinc ornatum amittam tu ipsus te ut non noueris. 730

ei

uos adeo, ubi ego innuero uobis, ni

La. ui agis [mecum].

quasi murteta iunci, item ego uos uirgis circumuinciam.

Tr. etiam uim proportas^

''

flagiti

fla-

grantia?

La. tun,
30

trifurcifer,

mihi audes inclementer dicere

?
:

Tr.

fateor,

ego

trifurcifer

sum, tu es

homo adprime probus

?

735

numqui minus hasce

esse oportet liberas

La. quid, liberas

ex

Tr. atque eras tuas quidem hercle atque

germana
Graecia

nam

altera

haec

est
te

nata Athenis ingenuis parentibus.

Da. quid ego ex

audio

Tr. hanc Athenis esse natam

liberam.
est ?

35

Da. mea popularis, opsecro, haec

Da.
mea,

Tr. non

tu Cyre- 740

nensis es?

immo

Athenis natus altusque educatusque

ciuis tuas, senex.

Atticis.
filia

Tr. opsecro, defende

Da. o

quom hanc

uideo,

mearum me apsens miseriarum commones

si uiuit, scio.

trima quae periit mi iani tanta esset,

40 La. argentum ego pro istisce

ambabus quoiae

erant

domino
dedi

745

quid

mea

refert

Athenis natae haec an Thebis

sient,

dum
tune

mihi recte seruitutem seruiant?

hic, feles uirginalis, liberos

Tr.

itane,

inpudens?

parentibus
?

sublectos habebis atque indigno quaestu conteres

45

nam
730

huic alterae quae patria

ita
si

sit

profecto nescio,

75

hinc ego te ornatum te amittam

(/. e.
:

ut tu ipsu

uerit A
A
n.
l.

circum uinclam P, A 11. l. 733 pnobr6 das (?) Lco vi.x uid mecum om. 736 oportet esse 740 opsecro oin.A 738 nam'que haec alt le fort. A {cf. adv. 714) attigis P {G pro C) 743 cum [ego] h. 741 edu(ca;tisque memet mearum me (me om. PCDj 746 hae athenis an dispUcet trai. Sclioell, nam natae 748 feles n. l. natae P, Turnebiis fallis P, A n. l. (L pro E) 750 patria quae
732 iunci Leo
luncis P.

731 ni] ni

ni corr. nisi) P, nt vid. (si T, sine

P^c

y.

3\

n.

l.


RVDENS
nisi scio

III. iv

probiorem hanc esse quam

?

te,

inpuratissume.
sit

La. tuae istae sunt

Tr. contende ergo uter

tergo
uerior
:

ni ofierrumentas habebis pluris in tergo tuo

quam
ni erit

ulla nauis

755 postea aspicito

longa clauos, tum ego ero mendacissumus meum, quando ego tuom inspectauero
:

50

tam sincerum

ut quiuis dicat

ampuUarius

optumum
quid
illas

esse operi faciundo corium et sincerissumum,

te

quid caussaest quin uirgis

spectas
?

usque ad saturitatem sauciem

oculos eripiam
tibi.

quas
La.

si attigeris,

760 La. atqui, quia uotas, utramque iam

Da. quid
Tr. quo

facies ?

mecum abducam semul. Volcanum adducam, is Venerist aduorsarius.

?

55

illic it ?

La. heus, ecquis hic est

heus

Da.

si

attigeris ostium,

iam hercle
765 Da. ego

tibi

messis in ore

fiet

mergis pugneis.
uictitamus aridis.
in

Lo. nullum habemus ignem,

ficis

dabo ignem, siquidem

capite

tuo

conflandi 60
copiast.

La. ibo hercle aliquo quaeritatum fgnem.

La. ignem

Da. quid quom

inueneris
?

magnum

hic

faciam.

Da. quin inhumanum

exuras tibi?

La.

immo

hasce ambas hic in ara ut uiuas comburam, id

uolo.

Da. iam hercle ego

te

continuo barba arripiam, in ignem

coniciam
770 teque ambustulatum obiciam magnis auibus pabulum.
752 tua enim istaec sunt Seyffert nugae i. s. Bentley: tricae i. s. uerior Canterantis or A purior Scyffeit ueri 755 poste aspicito (tu) Mueller {A n. /.) 757 opere P, A 11. l. hercule) messTs sitspcctttm (?V.v 760 atquin P, A n. l. {-tsl) 763 fietin oremessis Sonnenschem mergeis A {antiqita formd) 764 ficis] olficis arideis ut vid. A {antiqua formn) 766 lignum Scltoell 767 inhumanum] ut humanum (cf. Oass. Rev. 18, 402) exurias barba continuo 768 comburem 769 nam P
:

65

Leo

[et] in

P P


III.

iv

T.

MACCI PLAVTI
facio,

quom coniecturam egomet mecum

quod ego
in

haec

illast

simia

quae has hirundines ex nido uolt eripere

somnis somniaui.

ingratieis,

Tr. scin quid tecum

oro,
?

senex
ut illas serues,

70

uim defendas, diim ego erum adduco meum. Da. quaere erum atque adduce. Tr. at hic ne Da. maxumo malo suo si attigerit siue occeptassit. Tr. cura. Da. curatumst, abi. Tr. hunc quoque adserua ipsum ne quo abitat nam pro;

775

missimus
carnufici aut talentum

Da. abi modo, ego

magnum aiit hunc hodie sistere. dum hoc (curabo) recte. Tr. iam

ego

reuenero.

Daemones
Da. Vtrum
tu, leno,

Labrax
cum malo
si

Lorarii
780

lubentius
?

quiescis an sic sine malo,

copiast

La. ego quae tu loquere flocci non facio, senex. meas quidem te inuito et Venere et summo loue de ara capillo iam deripiam. Da. tangedum. Da. agedum ergo, accede huc 785 La. tangam hercle uero. modo. La. iubedum recedere istos ambo illuc modo. La. non hercle equideni Da. immo ad te accedent.
censeo.

Da. quid ages

10

si

accedent propius

La. ego recessero.

uerum, senex,

si te

numquam
si te

hercle

quisquam

umquam in urbe offendero, me lenonem dixerit

790

non ludos pessumos dimissero.

772 e nudo 776 occeptassis 774 erum] ero nam] aut hocc iabocod. 779 otn. 777 quo om. abes curabo Fleckeisen, Stitdemund 781 copia est au copiaest /* incert. post ']gi 787 equidem] egomet 789 repetit Qproptef Jiomoeotel. vv. 791, 788) dimiserio 791 non te

A
:

RVDENS
Da.
La.
facito istuc

III.

quod minitare
dabitur
tibi

sed nunc inlerim,

si illas attigeris,

magnum malum.
15

795 La. minacias ego flocci

I)a. quantum lenoni sat est. non faciam tuas, equidem has te inuito iam ambas rapiam. Da. tangedum. La. tangam hercle uero. Da. tanges, at scin quo modo ? i dum, Turbalio, curriculo, adfert(o domo)

quam magnum ucro?

duas clauas.
La. eheu

La. clauas?

Da. sed probas. propera

es.

cito.

20

8co ego te hodie faxo recte acceptum ut dignus

!

scelestus

galeam

in naui perdidi

nunc mi opportuna hic esset, salua si foret. licet saltem istas mi appellare ? Da. non licet. 804-5 ehem optume edepol eccum clauator aduenit. La. illud quidem edepol tinnimentum est auribus. Da. age accipe illinc alteram clauam, Sparax.
!

25

age, alter istinc, alter hinc adsistite.

adsistite

ambo.
illic illas

sic.

audite

nunciam
tetigerit

810

si

hercle

hodie digito

30

inuitas, nei istunc istis inuitassitis

usque adeo donec qua

periistis

domum

abeat nesciat,

quempiam, uos respondetote istinc istarum uicem 815 sin ipse abitere hinc uolet, quantum potest
ambo.
si

appellabit

35

extemplo amplectitote crura

La. etiam
et ubi
ille

fustibus.

qui

me abire hinc non sinent ? Da. cum ero seruos huc aduenerit, erum accersiuit, itote extemplo domum.

dixi satis.

792 minitares P 795 m. ego istas fl. non facio P (pro minas ego istas, vcrstts retradaiione, Seyffcrt) 796 eas P 797 vel tanges ? {interrogattve) 798-844 decst A 798 laatiia iii fine 802 fortet cod. verstts, cod. sitppl. Leo afler {huc domo) Reiz 805 uenit Bentley, naiit neqtie edepol gcciim neqiie clauator disyll. placet abitere 808 accedite (?) Leo 815 sine ipse (sine dpse R) cod. Acidalins abire cod. (abile 5') 817 sinent Pylades desinent cod. 818 seruos cum ero cod. trai. Seyffert ero (suo) Pyladcs ad (uos) ucnerit Sc/io'il
: : :


III.

T.

MACCI PLAVTI
diligentia.

40 curate haec sultis

magna
ne
istic

820
:

La. heu hercle

fana mutantur cito

iam hoc Herculei est, Veneris fanum quod fuit, ita duo destituit signa hic cum clauis senex. non hercle quo hinc nunc gentium aufugiam scio,
45 ita

nunc mi utrumque
!

saeuit, et terra et mare.

?

825
St,

Palaestra

Lo. quid uis

La. apage, controuorsia

est.

haec quidem Palaestra quae respondit non mea

heus,

Ampehsca

Lo. Alter. caue

sati'

sis infortunio.

La. tut potest, ignauit homines

50 sed uobis dico, heiis uos
!

recte monent.

num
Lo.

molestiaest
nihil

830

me

adire ad

illas

propius

nobis quidem.
nihil, si caueris.

La. numquid molestum mihi

erit ?

Lo.
!

La. quid

est

quod caueam

Lo.

em

a crasso infortunio.
si uelis.

La. quaeso hercle abire ut Hceat.

55 La. bene hercle factum. non cedam potius. Lo.

Lo. abeas,

habeo uobis gratiam.

illic

835

astato

ilico.

La. edepol proueni nequiter multis modis.

certumst hasce hodie usque opsidione uincere.

vi

Plesidippvs
Pl.

LabkaX Trachalio Lorarii Charmides

ille

Meamne

amicam leno
? ?

ui,

uiolentia

de ara deripere Veneris uoluit

Pl. quin occidisti extemplo

Tr. admodum. Tr. gladius non

erat.

840

821 eheu cod. dil- an deil- incert. cod. 820 stultis cod. (^modo) Veneris Acidalius 822 fitPa/mer est cod. 827 quidem signa ultro te Acidalius equidem cod. 829 potis est Bothe 830 (ego) dico uth. Leo fo}t. utpote si {vi.x utrose) signa ut h. cod. adire cod. craeso 834 833 crasso Ital. (?) Leo factum (et) Acidalius habeas cod. 835 b. ergo hercle PCD 836 non cedam Seyffcrt non accedam cod. accedam (del. non) Reis non,' ac e. astate cod. fort. Hac {pro quo N, astato Gruterus Lo. Al. illic astato ilico 841 claudius cod. cod.) cedam potius.
:

;'.

'

{pro clad-)

RVDENS
Pl. caperes aut fustem aut lapidem.
quasi

III. vi

Tr. quid? ego

canem
e,

hominem
845

insectarer lapidibus
perii,

La. nunc pol ego

conuorret iam hic

nequissumum ? Plesidippus eccum adest.

puluisculo.
-

me totum cum
?

Pl. etiamne in ara tunc sedebant mulieres,

'-^

quom ad me
Pl. quis
illas

profectu's ire

Tr. ibidem nunc sedent.

10

850

Tr. nescioquis senex, ? operam optumam. is nunc cum seruis seruat. ego mandaueram. Pl. duc me ad lenonem recta. ubi illic est homo ?
illic

nunc
;

seruat

uicinus Veneris

is

dedit

La. salue.

Pl. salutem

nil

moror.

opta ocius

rapi te optorto

coUo mauis an trahi?

15

utrumuis opta
855

dum

licet.

La. neutrum uolo.

Pl. abi sane ad Htus curriculo, Trachalio,

iube

ill6s in

urbem
duxi,

quos

mecum

ire obuiam ad portum mihi, hunc qui ad carnuficem traderent.

post huc redito atque agitato hic custodiam.

20

ego hunc scelestum

860
age,

in ius

rapiam

exsulem.

ambula in ius. La. quid ego deliqui ? Pl. rogas ? quin arrabonem a me accepisti ob mulierem La. non auexi. Pl. qur negas ? et eam hinc abduxti ? La. quia pol prouexi auehere non quiui miser.
:

25

865

equidem tibi me dixeram praesto fore apud Veneris fanum (num) quid muto? sumne Pl. in iure caussam dicito, hic uerbum sat est
:

ibi?

sequere.

La. opsecro

te,

subueni mi, Charmides.

?

rapior optorto collo.

:

Ch. quis me nominat

30

inspectarer cod. 845-72 paucissiina 843 insectarer I/al. (ui/iil 849-58 praeier 853 /., 857 ext^ servata 846 tunc Ital. 11. l. trai. Camerariits nunc P, -ent 857 qui hunc coci. {vi.v traderent) A, mide darent Seyffci-i, Pradel de pracp.' p. 474,

'

m exilem A 859 (iam hinc) in ius (?) Leo 861-2 mulierem est (et Ital.') lam P (exigam) exulem Schocll abduxisti P, A 862 et eam Mernla post Pyladeni iam P, A 11. l. 11. I. auexti Acidalitis multo 865 num add. Beiitley {A 11. l.) P e. mi vocat. casu ?) P, A n. l. 867 mei
trahent
alii
:
\

(/'.


III. vi

T.

;:

MACCI PLAVTI
rapior?

La.

uiden

me

ut

Ch. uideo atque inspecto

lubens.
?

La. non subuenire mi audes

La. adulescens Plesidippus.

Ch. quis homo

te rapit ?

870

Ch. ut nanctu's habe.

35

bono animo meHust te in neruom conrepere. tibi optigit quod plurumi exoptant sibi. La. quid id est? Ch. ut id quod quaerant inueniant
sibi.

La. sequere, opsecro, me.

tu in

Ch.

pariter suades qualis es

875

neruom

rapere, eo
?

me
!

opsecras ut te sequar.
Pl.

etiam retentas
40
tu,

La. perii

uerum

sit

ueHm.

mea

Palaestra et Ampelisca, ibidem ilico

manete
bene

dum

ego huc redeo.

La. fures mi

Lo. equidem suadeo

Pl. placet,
?

ut ad nos abeant potius, duni recipis.

facitis. estis.

880
rape.

Lo. quid, fures

La. oro, opsecro, Palaestra.

45

Pl. sequere, carnufex.

La. hospes

Ch. non sum hospes, repudio hospitium tuom.

spernis
!

\/

La. sicine

me
in

Ch.
isti

sic ago.

semel bibo.
885

La. di te infeUcent

Ch.

capiti dicito.

credo

aUum
in

aHam beluam hominem

uortier

ilhc in

50

nam

columbum, credo, leno uortitur, columbari coUus hau multo post

hodie nidamenta congeret.

erit

in neruom ille uerum tamen ibo ei aduocatus ut siem, si qui mea opera citius addici potest.

890

873-1004 872 melius nt vid. A 869 uinden P, A n. l. A 877 875 obsecro me Canicrarms obsecrom cod. Pl. etiam PCD 884 s.itm&Wixho (iwom.') Nieuicyer, nam diiamhus gargarizans quasi in fine versus vix ferendus fort. si mel b. (i.e. 888 collus tcstatur Prisspuo') 887 columbam Schoell coll. in coL Flcckeisen post Osbernuni cianus i, 150 collum cod. rhythmi causa {cf. Class. Rev. 10, 333)
deest
:

'


RVDENS
IV.
i

ACTVS
Bene factum
et

IV
IV.
i

DAEMoNEs
uolup
est

me

hodie his muHerculis

repperi,

tetuHsse auxiUum.

iam cHentas

atque ambas forma scitula atque aetatula.

895

sed uxor scelesta

me omnibus

seruat modis^
5

ne quid

significena

quippiam muHercuHs.

sed (iripus seruos noster quid rerum gerat

miror, de nocte qui abiit piscatum

ad mare.

pol magi' sapisset

si

dormiuisset domi,

900

operam ludos facit et retiam, nunc atque ut noctu fuit. in digitis hodie percoquam quod ceperit, ita fluctuare uideo uehementer mare. sed ad prandium uxor me uocat. redeo domum.
et

nam nunc

ut tempestas est

10

905

iam

i"fleas

opplebit auris uaniloquentia.

GR
Neptuno has ago
gratias

PV

11

meo

patrono,

qui salsis locis incoHt pisculentis,

quom me
910

ex suis locis pulchre ornatum expediuit,

tempHs redducem, pluruma praeda onustum, salute horiae, quae in mari fluctuoso
piscatu

nouo me uberi compotiuit

vel 896 ne qui Acidalius 892 vel med 899 vcl mage Prisdaniis 1, 500 ex Capro sapuisset testari videiitr sapiisset 900 ?'. facit codd. Prisciani i, 332 dat cod. {pro fat, e. facit ?) fort. rccie {cf.
-.

Arch. Lai. Le.xicogr. 11, 128) retiam tcsfatiir Prisciaiiiis reiia cod. [sua] uan. cod. (iv. 3) sua dcl. 905 meas post auris Somieiische n Gnietus meo patrono gratias cod. trai. Reis 906 908 locis del. Reis templisque reducem {ita cti cod.) Fleckeisen, i red909 ducem/oriiia displicet honestum cod. {corr. B'') 910 horiae Pylades horeia cod. horia codd. Nonii 533
: : : : :

IV.

ii

T.

MACCI PLAVTI
incredibili

miroque modo atque

hic

piscatus mihi lepide

euenit,

neque piscium uUam unciam hodie pondo cepi, nisi hoc quod fero hic in rete.

nam
10

ut de nocte multa inpigreque exsurrexi,

9U-i5

lucrum

praeposiui sopori et quieti

tempestate saeua experiri expetiui

paupertatem
nimis

eri

qui et

meam

seruitutem

tolerarem, opera

hau

fui parcu'

mea.
male.

homo
decet

nihiUst quist piger nimisque id genus odi ego 920

15 uigilare

hominem

qui

uoU sua temperi

conficere
officia,

non enim iUum exspectare

(id) oportet,

dum

eru' se

ad suom

suscitet officium.

nam

qui

dormiunt lubenter sine lucro

et

cum malo
quiescunt.

nam
20

repperi ut piger

ego nunc mihi, qui inpiger si ueUm siem

:

fui,

925

hoc ego
repperi.

in

mari quidquid hic inest

inest,

925

quidquid

graue quidemst

aurum

hic

ego inesse reor; nec mihi conscius est uUus homo. 926* tnunc haec tibi occasio, Gripe, optigit ut Uberes ex populo
praeter tet.

nunc
25

sic faciam, sic

consiUum

est

ad erum ueniam docte

atque astu[te].
U'ber.

pauxiUatim poUicitabor pro capite argentum ut sim

pondo hodie Pylades {anap.) 913 an qiiattiior cola Reizianal hic otn. Pc^ 918 seruitutem Caniesed pisciutn ullam displicct sentilentam Schoell 920 quis est piger B rarins sententiam cod. fort. delend. officium quis piger est P^d ^32 id add. Seyffert 926 quidemst 925* hic om. itt versus trochaicns fiat praeter pcrcomCamerarius quidem inst cod. 927 vi.x popl5 {de qua cf. ad Trnc. 102) pend. script. in cod., post populo littera s in fort. nunc tibi dccasio ha^c, Gripe, optigit ut liberet extemplo praetor astu Reis ueniam ad erum (?"i Lco te 928 sicut cons. P^d
:
:

{cf.

Most. 1069)

RVDENS

IV.

ii

930 iam uhi liber ero, igitur denium instruam agrum atque aedis,

mancupia,

nauibu'magnis mercaturam faciam,apud regesrex perhibebor.

post

animi

caussa

mihi

nauem

faciam

atque

imitabor

Stratonicum,

oppida circumuectabor.
933*
ubi nohilitas

mea

erit clara,

934*

935
935*

936*

oppidum magnum communiho ei ego urbi Gripo indam nomen, monumentum meae famae et factis, ihi qui regnum magnum instituam. magnas res hic agito in mentem instruere. hunc nunc uidulum condam,
sed hic rex

35

cum

aceto pransurust

937

et sale sine

bono pulmento.

Trachalio
Tr. Heus, mane.
Gr. mitte modo.
940
nil

Gripvs

iii

maneam? Tr. dum hanc tibi quam trahi' rudentem compUco. Tr. at pol ego te adiuuo nam bonis quod
Gr. quid

bene
Gr. turbida tempestas heri
fuit,

fit

hau

perit.

habeo, adulescens, piscium, ne tu mihi esse postules

5

non uides referre me uuidum retem sine squarnoso pecu ? Tr. non edepol piscis expeto quam tui sermonis sum indigens.

Gr. enicas iam

945

me

odio, quisquis es.

Tr. non sinam ego

abire hinc
te.

mane.
retrahis
?

Gr. caue

sis

malo.

quid

tu,

malum, nam

me

Tr. audi.
930 ero
atque] ad Buecheler
:

igitur

Cameranus:
934*
ei

erigitur cod.

(tum)

igitur Spengel

"

P^^
:

ego
:

Memla

elego cod.

935*

ibi

qui

ibique cod. (vtx ibiq')

i,

ibi {dcl.

que) SotiMenscliein

936*

nunc hunc cod. trai. Reiz 942 retem testatnr Priscianus \Rhein. Mus. 56, 323)

939 adiuuo Mueller: adiuuabo cod. 332 rete cod. 943 cf. Buecheler
:

IV.

iii

T.

MACCI PLAVTI
at

Gr. non audio.

io

Tr.
est

pol qui audies post.

Gr. quin
uis.

loquere quid

Tr. eho

modo

operae pretium quod

tibi

ego narrare
uolo.

Gr. eloqueren quid

Gr. ecquid
est

id est ?

Tr. uide
referat ?

num

quispiam

consequitur prope nos.

quod mea
est

Tr.
est ?

scilicet.

sed boni consili ecquid

in te

mihi

950
tace,

Gr. quid negoti

15
si

modo

dice.

Tr. dicam,

fidem

modo

das mihi te non fore infidum.

es.

952-3 954-5

Gr. do fidem tibi, fidus ero, quisquis furtum ego uidi qui faciebat

Tr. audi.

noueram dominum, id quoi fiebat, post ad furem egomet deuenio

20

956*^

feroque
'

ei

condicionem hoc pacto

est

957*

ego istuc furtum scio quoi factum

nunc mihi si uis dare dimidium, indicium domino non faciam.'

is

958*

mihi nihil etiam respondit.

est dari

959*
?

25

quid inde aequom

uolo ut dicas.

mihi

dimidium

960

Gr.

immo

hercle etiam plus^

nam

nisi dat,

domino dicundum

961*

censeo.

Tr. tuo consiUo faciam.

;

30

962* nunc aduorte animum namque hoc om962^ ne attinet ad te. Gr. quid factumst ? Tr. uidulum istum quoius est noui ego hominem iam Gr. quid est ? pridem. Tr. et quo pacto periit. Gr. at ego quo pacto inuentust
scio
et qui inuenit

hominem noui
:

et

dominus qui nunc

:

est scio.

965

an numero ? 948 elo947 modo suspectnm mane dum Leo num quispiam Camequeren (?) Leo metri causa eloquere cod. 956* rarius nuspiam cod. 950 consiliis cod. corr. Caiiteraritis vel noram 961 plus] amplius Seyfferi 963 cuius est lial. cuiusnest (-mest) cod. fori. quoiusnam est (cuiusnaest vel cuiusnest)
:

RVDENS
nihilo pol pluris tua

IV.
illud refert

iii

hoc quam quanti

est,

mea
fuit. 35

ego illum noui quoius nunc

tu illum quoius antehac

te speres potis.

hunc homo feret a me nemo, ne tu Tr. non ferat si dominus ueniat?

970
nisi

Gr. dominus huic, ne

frustra sis,

ego

nemo

natust,

hunc qui cepi

in

uenatu meo.
in

Tr. itane uero?

quos

Gr. ecquem esse dices

cepi,

mari piscem

meum ?
quom
capio, siquidem

mei sunt

habeo pro
meis,

40

nec manu adseruntur neque

in foro

illinc

partem quisquam postulat.

palam omnis uendo pro meis uenahbus. Tr. adsentio 975 mare quidem commune certost omnibus. qui minus hunc communem quaeso mihi esse oportet uidulum ?
:

in

mari inuentust communi.

Gr.

esne inpudenter

in- 45
?

pudens

quod memoras, piscatores perierint. quippe quom extemplo in macellum pisces prolati sient, 980 nemo emat, suam quisque partem piscium poscant sibi,
si

nam

istuc ius sit

dicant in mari

communi

captos.

Tr. quid

ais,
?

inpudens

ausu's etiam comparare uidulum

cum
in

piscibus

50
est

eadem tandem
985

res uidetur ?

Gr.

manu non

mea

ubi demisi retem atque

hamum, quidquid

haesit extraho.

meum quod
Tr.

rete

atque hami

nancti sunt

meum

potis-

sumumst.

immo
tu

hercle

haud

est,

siquidem quod uas excepisti.

Gr. philosophe Tr. sed

enumquam

piscatorem

uidisti, uenefice,

55
?

uidulum piscem cepisse aut protulisse ullum

968 potis
(iv. 3)

in

forum

Bciioist potius cod. frustra sis (sies) G7;emr/'?/s

:

969 ne Reis
;

frustrasescofl^.

[nemo] ne cod. 977 commune

:

est

Gr. ne
cod.
\

poscat
(re^e

B)

corr. Lco 980 poscant codd. Prisciaiii r, 332 gQi mare festatnr Priscianus 984 retem cod. idem testatnr Prisciamis i, 333

cod.

: ;;

IV.

iii

T.
tu hic

MACCI PLAVTI
uoles

non enim
et

quidem occupabis omnis quaestus quos

99

uitorem

et

piscatorem te esse, inpure, postulas.

sit

uel te mihi monstrare oportet piscis qui

60 uel

uidulus,

quod

in

mari non natum est neque habet squamas ne

feras.

Gr. quid,

tu

numquam audisti
Gr.

esse antehac

uidulum piscem? Tr. scelus,

scio

nuUus

est.

immo

est profecto

ego qui sum piscator

uerum
Tr.
65

rare capitur, nullus minu' saepe ad terram uenit.

995

nil agis,

dare uerba speras mihi te posse,

est,

furcifer.

Gr. quo colore

hoc colore capiuntur

;

pauxilluli
atri.

sunt aHi puniceo corio, magni item

tu hercle, opino, in
fiet tibi

atque

Tr.

scio.

uidulum

te bis conuortes, nisi

caues

1000 puniceum corium, postea atrum denuo. Tr. uerba facimus, Gr. quod scelus hodie hoc inueni
!

it

dies.

70

uide

sis

quoiius arbitratu nos uis facere.

Gr. uiduU
Tr. stultus
es.

arbitratu.

(Tr. itane

Gr.)

ita

enim
nisi

uero.

Tr. tu istunc hodie non

quoiius haec res arbitratu

feres,

Gr. salue, Thales. das sequestrum aut

arbitrum
?

fiat.

Gr. quaeso, sanun es

[at]

1005

Tr. elleborosus sum.

75

Gr.

ego

cerritus,

hunc non amittam tamen.

apstrudam tuo

Tr. uerbum etiam adde unum, iam

in

cerebro colaphos

995 uerum rare C/tarisiits 217 (9;' Trachalioni dat 997 quo c. est piscem cod. bis Lco vi.x uidlum cod. 999 opinor cod. 1003 facere nos uis Bri.v trai. Gruterus 1002 facere uis cod. usqiie ad loio 1005 accedit A Tr. itane ] Gr. add. Seyffcrt e. sanusne 1005 e es paucissima kguntur, 1011-20 paulo plura vix elle1006 at del. Guietus {A n. l.) sanus es P es?) A 1007 adde etiam emittam A Gr. ac cerritus borosu's (-sus\ PCD^ An.l. 993 qui tu cod. (pro quit tu) testatur rare') ; uero raro cod.
:

(/'.


RVDENS
iam ego
ni

IV.

iii

te hic, itidcm quasi peniculus nouos exurgeri solet, hunc amittis, exurgebo quidquid umoris tibist. loio Gr. tange adfligam ad terram te itidem ut piscem soleo
:

polypum.
uis

pugnare?

Tr. quid opust?

quin tu potius praedam

diuide.

(iR.

hinc tu nisei

malum
at

fruniscei nihil potes,

ne postules.

80

abeo cgo hinc.

Tr.

ego hinc offlectam nauem, ne quo mane. abeas.

es,

Gr.
Gr.

sei tu proreta isti

naui

ego gubernator ero.

:

1015 mitte rudentem, sceleste.

numquam

Tr. mittam omitte uidulum. hercle hinc hodie ramenta fies fortunatior.
nisi pars

Tr. non probare pernegando mihi potes,

datur

85

aut ad arbitrum redeitur aut sequestro ponitur.

Gr. quemne ego excepi

1020 Gr.
si

in

mari

Tr.

at

ego inspectaui e
litore.

mea

opera, labore et rete et horia?

Tr. numqui minus,

ueniat

te

nunc dominus quoiiust, ego qui inspectaui procul hunc habere, fur sum quam tu? Gr. nihilo. Tr. mane, 90
mastigia
:

quo argumento socius non sum etfursum? facdum ex te sciam. Gr. nescio neque ego istas uostras leges urbanas scio, Tr. et ego item esse aio 1025 nisi quia hunc meum esse dico.

meum.
Gr. mane, iam repperi quo pacto nec
Tr. quo pacto
nec tu
?

fur

nec socius
tii

sies.

Gr. sine

me

hinc abire,

abi tacitus 95

me quoiquam

indicassis

neque ego

tibi

tuam uiam quicquam dabo;

1008 iam peniculus Gttie/iis penicillus P, ego iam l. loio te adterram P^d^ _^ ,j_ /, exurgere {pro -rei ?^ 1020 horreia (horrea) codd. 10 ri uin Morris [cf. ad Bacch. 873) Ptisciaiti i, 332 1021-38 paticae litterae in pritnis etcxtreitiis versibiis 1026 repperi 1022 fur sum Ital. furtum P, n. l. Fkckeiseii reperi rem P, n. l.
: :

>t.

PLAVT.

II

24

IV.

iii

T.
taceto,

MACCI PLAVTI
:

tu

ego

mussitabo

hoc optumum

atque aequis-

Tr. ecquid condicionis audes ferre?

100

Gr. iam
Gr.

sumum est. dudum fero

1030

ut abeas, rudentem amittas, mihi molestus ne

sies.

Tr. mane

dum

refero condicionem.

te,

opsecro hercle,
aufer

modo.

Tr. ecquem Tr. ubi

in heis locis nouisti ?

Gr. oportet uicinos meos.

ilUc longe

tu hic habitas ?

Gr. porro

usque in

campis ultumis.

Tr. uin qui

1C5

in

hac

uilla habitat, eiius arbitratu fieri ?

1035

Gr. pauUisper remitte restem

dum concedo
est,

et consulo.

Tr.

fiat.

Gr. eugae

salua res

praeda haec perpetua

est m.ea

meum erum arbitrum uocat me hic numquam hercle hodie abiudicabit ab

ad
ne
iste

intra praesepis

meas

suo triobolum.
tetulerit.

hau

scit

quam condicionem
Gr. quamquam

ibo

ad 1040

arbitrum.

Tr. quid igitur?

istuc potius

istuc

esse ius

meum

certo scio,
iio fiat

quam nunc pugnem tecum.

arbitrum

Tr. nunc
places.

Gr.

quamquam ad ignotum
notus
:

me

appelHs,

si

adhi-

bebit fidem,
etsi ignotust,
si

non, notus ignotissumust.

iv

Daemone
Da.
Serio

Trachalio Gripvs Ampelisca Palaestra

quamquam
uobis
(uolo)

edepol,

quae

uoltis, 1045

muheres,

metuo propter uos ne uxor mea me extrudat aedibus,

1038 huc Botlie
etsi ignotust Acidalius:

1039
:

etsist

uobis (uolo) Grutcrus

1042 istac Scyffcrt 1044 ignotus cod. [cf. ad Mcrc. 330) 1045 uolo ego uos Mueller {Rhein. Mus. 54, 534)
deficit

1046 uxor ne Brix

vel

med

RVDENS
,

IV. iv
suos.

quae

me

paelices

adduxe dicet ante oculos

uos confugite in aram potius

qudm

ego.

Pa., A^r. miserae

periimus.

Da.

ego uos saluas sistam,

ne timetc.

sed

quid

uos
foras

1050 prosequimini
ite,

quoniam ego adsum,

Da.
salue, Gripe.

faciet

nemo
fit ?

iniuriam

inquam,

domum ambo nunciam

ex praesidio praesides.

Gr. o

ere, salue.

quid

Tr. tuo'ne

hic seruos est ?

Gr. hau pudet.

tuos hic seruost?

Tr.

nil

ago tecum.

Gr. ergo abi hinc

:

sis.

Tr. quaeso responde, senex

est.

Da. meus Da.

et

Tr.

em

istuc

optume,
tuost.

10

quando
1055 iterum te saluto.

ego

te.

tune es qui hau multo

prius

abiisti

hinc erum accersitum

Tr. ego
est.

is

sum.

Da. quid
uis tibi ?

nunc
Tr. nempe hic tuos
Da. quid negotist?
uir scelestus ?
est ?

Da. meus

Tr.

istuc

optume,
tuost.

quando
Tr.
uir scelestus
illic

est.

Da. quid
fecit tibi
15

Tr. homini ego

?

isti

talos subfringi uolo.

1060 Da. quid est

qua de

re

litigatis

nunc

inter uos ?

Tr.

eloquar.

Gr.

immo

ego eloquar.

Tr. ego, opinor,

rem
si

facesso.

Gr.
sis

quidem
tace.

pudicus, hinc facessas.

Da. Gripe, animum aduorte ac Da. audi.

loquere
tu.

Gr. utin

istic

priu' dicat?

Gr.
20

alienon prius

quam

tuo dabis orationem

:

Tr. ut nequitur comprimi

ere Cauierariiis

1047 adduxisse cod. obduxe Mueller {Rhein. Miis. 54, 534) pre cod. 1053 abi hinc sis ergo Bri.v
:

nunc
opino

litigatis cod.

trai.

Cainerarius

n.

i.

u.

1.

Schoell

1052 1060 1061 vel

1063 dica

cod.

24*

IV. iv
ita ut

T.

MACCI PLAVTI
quem dudum
(e

occepi dicere, illum

fano foras)

1065

lenonem extrusisti, hic eiius uidulum eccillum (tenet). Gr. Gr. non habeo. Tr. negas quod ocuHs uideo?
habeo, non habeo
25

at

ne uideas uelim.
:

quid tu

me

curas quid rerum geram

Tr. quo modo habeas, id

Gr.
ni istum
cepi,

refert,

iurene anne iniuria.

est

nulla caussa

quin

me condones
cruci
?

1070

si

in mari retia prehendi, qui

dat.

tuom

potiust

quam meum
ego dico.

Tr. uerba

hoc

modo

res gesta est ut

Gr.
ais ?

quid tu
:

30

Tr. quod primarius uir dicat comprime hunc sis, si tuost. Gr. quid ? tu idem mihi uis fieri quod erus consueuit tibi ? 1075 si ille te comprimere soHtust, hic noster nos non solet.

Da. uerbo illo modo ille uicit. quid nunc tu Tr. equidem ego neque partem posco mihi

uis ? dic mihi.

istinc

de istoc
uidulo
inest

neque

meum

esse

hodie

umquam

dixi;

sed

isti

cistellula

35 huiius mulieris,

Da. nemp'

tu

hanc
et

quam dudum dixi fuisse Hberam. dicis quam esse aiebas dudum
ea quae

popula- 1080
?

rem meam
Tr.

admodum
isti

oHm

parua gestauit crepundia

istic in ista cistula insunt,

quae

istic inest in uidulo.

feret,

hoc neque
40
si

usust et iHi miserae suppetias

id dederit qui suos parentes quaerat.

Da. faciam ut

det.
tace.

Gr.
et

nihil

hercle ego

sum

isti

daturus.

TR~nihil peto
aurea?

nisi 1085

cistulam

crepundia.

Gr. quid

si

ea

sunt

Tr. quid
istuc tua?

1065

sq.

fnes

luufilaiiin cod.

1066 tenet suppl. Guietus Schoell 1071 reti apprehendi //(7/. reti prehendi
:

1065 e fano foras suppl. Lanibimis^ 1069 id] illud Camoarius 1075 '</rf. {cf. ad v. 900)
vel istac vel isti

soHtus cod.

1082

vel Isti

RVDENS

IV. iv

aurum auro expendetur, argentum argento exaequabimus. Gr. fac sis aurum ut uideam, post ego faciam ut uideas
cistulam.

Da. caue malo ac tace

1090 Tr.
si

tii.

tu perge ut occepisti dicere.

45"

unum

te

opsecro ut ted huiius commiserescat mulieris

quidem

hic lenonis eius est uidulus,

quem
tibi.

suspicor

hic nisi de opinione certum nihil dico

Gr. uiden? scelestus aucupatur.

Tr. sine

me

ut occepi
loqui.

si

scelesti illius est hic quoiius dico uidulus,

50

1095 haec

poterunt

nouisse

ostendere

his

iube.

Gr. ain
ostendere

Da. haud iniquom

dicit,

Gripe, ut ostendatur uidulus.

Gr. immo hercle

insignite inique.

Da. quidum

?
si

Gr. quia,
ostendero,

continuo hunc nouisse dicent

ut tute es item

scilicet.

Tr. scelerum caput,

caput?
55

omnis censes
ego

esse, peiiuri

iioo Gr. omnia

istaec

facile

patior,

diim hic hinc a

me

sentiat.

Tr. atqui nunc aps

Tr.
dixi

te stat,

uerum hinc

cibit

testimonium.

Da. Gripe, aduorte animum.

equidem, sed
si

tu paucis expedi quid postulas.

intellexti,

parum

dicam denuo.
:

hasce ambas, ut

dudum

dixi, ita

esse oportet hberas

60

1105 haec Athenis parua fuit uirgo surrupta.

Gr. dic mihi,

istae

quid id ad uid[u]lum pertinet, seruae sint

an Hberae
dies.

Tr. omnia iterum Tr. cistellam

uis

memorari, scelus, ut defiat

et

Da. apstine maledictis

isti

mihi quod rogaui dilue.

inesse oportet

caudeam

in isto uidulo,

65

1088 facsis 1087 exaequabimus PCD, j;^/exaequabitur (5^ fofl^. logr w/eiiust 1093 scelestus [us] (is P^D) I097 iniquom cod. corr. Seyffeti 1095 h'\s Pyladcs h\c cod. {t) Leo iioo ego istaec 6o//;(? iroi c\h\t Acidalius quasi o. ibi cod. 1105 surpta Herinavn ( sed cf. Joitrii. Phil. 26, 296) 1106 id Botlie: ita {B) vel ista (P^d-) cod. pertinet] istum Scltoell attinet Fleckeisen f"ri- quid id ad uidulum seruae sient in om. B istaec an liberae ? 1109 gaudeam cod. {cf. 1133)
Ritiersliitsiits: facis cod.
: :

IV. iv

T.

MACCI PLAVTI

ubi sunt signa qui parentes noscere haec possit suos,

mo

quibu'cum

periit

parua Athenis,
!

sicuti dixi prius.

70

Gr. luppiter te dique perdant quid ais, uir uenefice ? quid, istae mutae sunt, quae pro se fabulari non queant ? Tr. eo tacent quia tacita bonast muUer semper quam
loquens.

Gr. tum pol tu pro portione nec uir nec muHer mihi es. Gr. quia enim neque loquens es neque Tr. quidum?
tacens

11 15

umquam

bonus.

quaeso,

enumquam

hodie

Hcebit

mihi loqui?

Da.

si

praeterhac

75

(unum) uerbum faxis hodie, ego tibi comminuam caput. Tr. ut id occepi dicere, senex, eam te quaeso cistulam 1120 ob eam si quid postulat ut iubeas hunc reddere iUis aHud quidquid ibi est habeat sibi. sibi mercedis, dabitur Gr. nunc demum istuc dicis, quoniam ius meum esse in;
:

teUegis

dudum dimidiam

petebas partem.

Tr.

immo

etiam nunc
peto.

80 Gr. uidi petere miluom, etiam quom nihil auferret tamen. Da. non ego te comprimere possum sine malo? Gr. si 1125
istic tacet,

ego tacebo

si iste

loquitur, sine

me

pro parti loqui.

Da. cedo modo mihi istum uid[u]lum, Gripe. Gr. concredam tibi Da. reddetur. Gr. ac si istorum nihil sit, ut mihi reddas.
tene.

85

Da. audi nunciam^ Palaestra atque AmpeHsca, hoc quod

loquor.
Sonnenschein 1114 tacitast bona 11 18 11 15 pvo ovatione Githeimitis 1119 ita ut occepi unum suppl. Catuerariits {spniium in cod.) 1124 auferet (PCD) t,f/ aufert (6) 1120 postulas cof/. Schoell pro parte Leo pro re mea parte cod. scil. cod. 1126 meaP^^ coniuncta duplici scriptura pro re mea {sic CnnerariusS et pro parte' concedam J5 Leo 1127 uidulum istum Pylades
iirr parua periit
corf.
:

trai.

i/it, qiiibiis

-tabonast

disp/icet

RVDENS
1130 estne hic uid[u]lus ubi cistcllam tuam inesse aiebas?

IV. iv Pa.
is est.

Gr.

perii hercle dixit

!

ego miser

ut priu'

quam

plane aspexit iHco

(ex procliui

euni esse

Pa. faciam ego hanc rcm

pla)nam

tibi.

1135

caudeam in isto uidulo. ibi ego dicani quidquid inerit nominatim tu mihi nullum ostenderis; si falsa dicam frustra dixero, uos tamen istaec quidquid isti inerit uobis habebitis
cistellam
isti

inesse oportet

90

sed

si

erunt uera,

tum opsecro

te ut

mea mihi
Gr.
at

reddantur.

Da.
ius

placet.

merum
si ista

oras

meo quidem animo.

meo

hercle

(iniuriam).

quid
II 40

aut superstitiosa aut hariolast atque

omnia

95

quidquid

insit

uera dicet? idne habebit hariola?

:

Da. non

feret nisi uera dicet

solue uidulum ergo, ut quid

sit

Gr.

hoc habet,

solutust.

nequiquam hariolabitur. uerum quam primum sciam. Da. aperi. uideo cistellam.
haecinest
?

Pa. istaec
1145

est.

o mei parentes, hic uos conclusos gero,

100

huc opesque spesque uostrum cognoscendum condidi. Gr. tum tibi hercle deos iratos esse oportet, quisquis es,
quae parentes tam
in

angustum tuos locum compegeris.

;

Da. Gripe, accede huc

dicito quid insit et
II

tua res agitur.

tu,

puella, istinc

procul

qua

facie,

50

si

hercle tantillum peccassis,

1130

memorato omnia. quod posterius postules

aspexi B(pro 1131 vel nii laciiuam in cod. suppl post Came-

105

w/ aibas

mehai

Fhxkeiseii
?)

-xti

?)

1132 dixi
Gitlieliiiiits

{pro -xti

gaudeam cod. {cf. 1133 isticine esse cod. 1136 uos tamen istic quidquid inerit uobis (omne) habebitis ii37 sed dcl. Miteller, ihythmo consideiis meam co(/. Seyffert 1140 inerit Mueller 1138 iniuriam stippl. Camerarius idne scripsi in me cod. (J>ro \nne,i.e. idne) anne Valla 1141 ariolatur cod. corr. Pylades qui quid {Bj vel quic 1142 quid Cameraritis quid (/^) cod. ii43 solutum. est cod. 1144 rni cod. 1150
raiiuni

1109)

posteris lod.


IV. iv
te

T.

MACCI PLAVTI
egeris.
6rat,

ad uerum conuorti, nugas, mulier, magnas

ius

Gr.

bonum

oras.

Tr. edepol hau

te

nam

tu

iniuriu's.

Da. loquere nunciam, puella. Gripe,animumaduorteactace.

110 Pa.

sunt crepundia.

Da. ecca uideo.

Gr.

perii in

primo

proelio.

mane,ne

ostenderis.

Pa. ensiculust aureolus

Da. quafacie sunt? responde ex ordine. 1155 primum litteratus. Da. dice dum,
quid est
?

in eo ensiculo litterarum

Pa. mei

nomen

patris.

post altrinsecust securicula ancipes, itidem aurea,

1

15 litterata

ibi

matris

dic, in ensiculo

quid

Da. di inmortales, Tr.

pergite,

nomen in securiculast. Da. mane. nomen est paternum? Pa. Daemones. ubi loci sunt spes meae? Gr. immo
edepol meae?
continuo.

1160

opsecro,

Gr. placide, aut

in securicula siet.

ite

in

malam crucem.
Da. loquere matris nornen hic quid
120 Pa.

Daedalis.

Da, di
esse

me

seruatum cupiunt.

Gr.

at

me
me
1165

perditum.

Da.

filiam

meam

hanc oportet, Gripe.

Gr.

sit

per

quidem.

omnes perdant, qui me hodie ocuHs uidisti tuis^ meque adeo scelestum, qui non circumspexi centiens, priu' me ne quis inspectaret quam rete extraxi ex aqua
qui te di
125 Pa. post sicilicula argenteola et

duae conexae maniculae

et

et

sucula

Gr. quin tu
est profecto.
ted

dierecta

Pa. et bulla aurea

est pater

cum sucula quam dedit mi

cum

porculis. 11 70

natali die.

Da. ea
1152 1160

contineri quin complectar

Schocll
{c/.

non queo.
5,
;

vel

iniuria's

Isid.

Etyniol.

26,

10)

1157 litteratum

w/ dice Bentley inspectaret,

trai.
(' scil.

var.

lect.

1158 itidem codd. Prisciani i, 281 item cod. 1162 Guictus 1163 in securicula quid cod. 1167, 1168 vcl sic distingue centiens Priu' me, ne quis sicilicula cod. (postin sicula P^^) 1169 post in ensicula in archetypo ascripla Leo, qui hnc refert ilhid
i :
'

ensicula Charisii 155, Prisciani cf ad Mil, 1132

i,

115,

all.

vel

cf.

v. 9, 8)

et

att.']

RVDENS
filia

IV. iv

mea, salue.

ego
et

is

sum

qui te produxi pater,

130

ego sum Daemones

1175 Pa. salue,

mater tua eccam hic intus Dacdalis.

mi pater
est

insperate.

Da.

salue.

ut te amplector

lubens

Tr. uolup

quom

istuc ex pietate uostra uobis contigit.

Da. capedum, hunc

si

potes fer intro uidulum, age, Trachalio.

!

Tr. ecce Gripi scelera

quom

istaec res

male euenit

tibi,

Gripe, gratulor. Da. age eamus,

mea

gnata, ad

matrem
tua.

tuam_, 135

1180 quae ex te poterit argumentis hanc

rem magis

exquirere,

quae

te magi' tractauit

magi'que signa pernouit

eamus omnes, quando 6peram promiscam damus. sequere me, AmpeHsca. i\M. quom te di amant uoluptati
Pa. intro

est mihi.

1185 aut

uidulum? non aHcubi in solo apstrusi loco? credebam edepol turbulentam praedam euenturam mihi, quia illa mihi tam turbulenta tempestate euenerat.
illunc hodie excepi

Gr. sumne ego scelestus qui

140

quom

excepi, qui

credo edepol ego

illic

inesse argenti et auri largiter.

quid meUust

quam

ut hinc intro

abeam

et

me suspendam
clanculum,

145

1190 saltem tantisper

dum

apscedat haec a

me

aegrimonia?

Daemones
Pro
di inmortales
!

quis

me

est fortunatior,

qui ex inprouiso fiHam inueni

satin
si

meam ?
?

quoii homini di esse bene factum uolunt,

aliquo illud pacto optingit optatum piis

1195

ego
I

hodie neque speraui neque credidi

intust 1174 ecca cod. corr. Flcckeisen Langen 1181 vel mage mageque 1177 uiduin PCD 1182 w/Tr. eamus introfo</. trai. Reiz qMando (^omnes') Acidalitis ante operam 4 litterae (damu ?) et post d&m\x% 3 litterae crasae B 1184 e^o {\\omo'') Fleckeisen 111 u c corf. 1188 1187 iam oni. P^'^ auri et argenti PCD ugg (Jei esse Ital. delesse cod. uolo cod. corr. Valla ii95 vi.vhodie (nil) neque Scyffctl (qui) neque Sonnenschein vix me qui ^illud) credidi Bothe
:

II 73 salue

mea

P<^D

IV.

V
is

T.

MACCI PLAVTI
;

inprouiso filiam inueni tamen

et

eam de genere summo

adulescenti dabo

ingenuo, Atheniensi et cognato meo.

ego
lo

eum adeo
;

arcessi

huc ad
esse

me quam primum
eum,

uolo
1200

iussique exire huc eiius seruom, ut ad forum

iret

nondum egressum

id miror tamen.

accedam, opinor, ad

fores.

quid conspicor?
filiam.

uxor complexa collo retinet

nimi' paene inepta atque odiosa eius amatiost.

vi

Daemones

Trachalio
fieri

Da. Aliquando osculando meliust, uxor, pausam

atque adorna, ut rem diuinam faciam,

1205

quom

intro aduenero,

Laribus familiaribus,
sunt

quom

auxerunt nostram familiam.

sed quid istiim remoramini,

domi agni

et

porci sacres.

mulieres,

TrachaHonem
erit,

atque optume eccum

et

exit foras te

Tr. ubi ubi

Plesidippum.

iam inuestigabo

mecum ad
res optigit

adducam
simul
fiUa

1210

Da. eloquere ut haec

et

de

eum
10

roga ut reHnquat aHas res

huc

ueniat.

Tr.

Hcet.

Da. dicito daturum Da.

et

patrem

eiius

meam ilH fiUam uxorem. Tr. Hcet. me nouisse et mihi esse cognatum. Tr.
Hcet.

Da. sed propera. Da. omnian Hcet

Tr.

Hcet.

Da. iam hic

fac

sit,

cena ut
Hcet.

121

curetur.
?

Tr.

Tr. Hcet.

sed scin quid est quod te

uolo?

quod
1199
s.

promisisti ut memineris, hodie ut Hber sim.

Da.

Hcet.

eum ego Bothe

1200 seruom eius

cod.

irai.

Acidaliits

eius ( intus) Mnellcr {Rhein. Mtts. 54, 535)

:

ut (ad

erum) ad forum

1202 t//lv opino 1208 w/istunc 1210 tamen corr. iam ntvid.cod. rtamen iam B tamen PCDj 1212 rogat (rogato P^^) cod. Toga BentLy sis 1215 sit Addalius cod. 1216 omnia inlicet cod. corr. Cauterarius
Serruys (Rev. Philol. 24, 155)
: : :

IV. vi

RVDENS
Tr.
Tr.
fac ut exores

Plesidippum

ut

me (manu)

emittat.

Da.
licet.

et tua filia facito oret

facile exorabit.

Da.

licet.

15

1220 Tr. atque ut mi Ampelisca nubat, ubi ego sim

liber.

Da.
licet.

Tr. atque ut gratum mi beneficium Tr. omnianlicet?

sed propera
ire in

factis experiar.

Da.
licet.

Da.

licet

tibi

rusum

refero gratiam.

urbem actutum

et recipe te

huc rusum.
Tr.
licet.

iam hic

ero.

tu interibi

adorna ceterum quod opust.

Da.
licet.

20

1225 Hercules istum infelicet

ita

cum

sua licentia

meas

repleuit auris quidquid

memorabam

'

ficet.'

Gripvs
Gr.

Daemones
compellare,
?

vii
?
:

Quam mox
;

licet te

Daemones
illo

Da. quid
si

est negoti,

Gripe

Gr. de

uidulo

sapias, sapias

habeas quod di danunt boni.

tibi,

1230

Da. aequom uidetur

ut ego alienum

quod
in

est

meum
tuom
Gr.
1235

esse

dicam
ilU

Gr. quodne ego inueni

mari

Da. tanto

melius optigit qui perdidit

esse nihilo magis oportet uidulum.

isto tu

pauper

es

quom

nimi' sancte piu's.

Da. o Gripe, Gripe,

in aetate

hominum plurumae
10

fiunt trasennae, ubi decipiuntur dolis.

atque edepol in eas plerumque esca imponitur

quam
1240
iir

si

quis auidus poscit

escam

auariter,

decipitur in trasenna auaritia sua.

qui consulte, docte atque astute cauet,

15

diutine uti bene Ucet partum bene.

1218

me
:

oiii.

manu

add. Fleckeisen post Catiierartnm

1222

omnia

cod.

corr. Caiiierarhis

1229 danunt
^

{ctitii

siiprascr. gloss.

dant) cod.

tit

vid. {aliter

Leo

scriptiira

diiplex

.,

di dant boni et diui

danunt')

1232 melius

ilii

cod.

trai.

Beiithy

IV. vii

T.

MACCI PLAVTI
irier,

mihi istaec uidetur praeda praedatum

ut

cum maiore

dote abeat

quam

aduenerit.

egone ut quod ad

20

me adlatum esse alienum sciam celem? minime istuc faciet noster Daemones. semper cauere hoc sapientis aequissumumst
ne conscii sint ipsi malefici suis. ego mihi conlusim nil moror ullum lucrum.

1245

Gr. spectaui ego pridem comicos ad

sapienter dicta dicere, atque
25
is

istiinc

modum
1250
:

plaudier,

quom illos sapientis mores monstrabant poplo sed quom inde suam quisque ibant diuorsi domum,
nullus erat
illo

pacto ut

illi

iusserant.

Da. abi
ego
30
tibi

intro,

ne molestu's, linguae tempera.

sis.

daturus nihil sum, ne tu frustra

1255

Gr. at ego deos quaeso ut, quidquid in illo uidulost, si aurum, si argentum est, omne id ut fiat cinis.
Da.
illuc est
illic

nam
et

quod nos nequam seruis utimur. cum seruo si quo congressus foret,
et illum furti astringeret

ipsum sese

1260

35

dum
nunc

praedam habere se censeret, interim

esset,

praeda ipsus

praeda praedam duceret.

hinc intro ibo et sacruficabo, postibi

iubebo nobis cenam continuo coqui.

Vlll

Plesidippvs
Pl. Iterum mihi istaec

Trachalio
itera,

omnia
potius,

mi anime, mi Trachalio,
pater.

1265

mi

liberte,

mi patrone

immo mi

repperit patrem Palaestra

suom atque matrem?

Tr.

repperit.

1242, 1243

ire, uti

(Hinc) cum

(?)

Leo

1247 malefici Pyladcs:

: :
:

maleficiis cod. 1248 mihi conlusim Exon mihi cum lusi cod. corr. Pyladcs cogitavcrain dc uihil conlusi 125 1 moiistrabat cod. potio cod. 1252 vel ind' 1254 molestus poplo (populo) Ital.
:

{sc. sis) alii

1259 an conseruo?
:

1260
^

forti cod.

1266

immo

potius cod.

trai.

Reis, SpecJit

de ijnitio paiiicii/a' p. 49


RVDENS
Pl. ct popularis est
?

IV. viii
Pl. et nuptura est mi
?

Tr. opino.

Tk.
Pl.

suspicor.

censen hodie despondebit

patri etiam gratulabor

eam

mi,

quaeso?

Tr.
Tr.

censeo.

1270 Pl. cjuid

quom

illam inuenit?

censeo.
Pl. quid matri eiius?

Tr. censeo.

Pl. quid ergo censes

Tr. quod rogas

censeo. Pl.

Pl. dic ergo quanti censes

Tr. egone? censeo.

facias.

adsum equidem, ne censionem semper

si

Tr.
potius 10

censeo.
Pl. quid

curram

Tr.

censeo.

Pl.
?

an

sic

placide
1275 Pl. etiamne

Tr. censeo.
Pl.

eam adueniens salutem?

Pl. post
eiius

Tr. cense6.
Tr. censeo.
patrem
Pl.

etiam patrem?

Tr. censeo.
etiamne
Pl. quid

matrem
eius

Pl.
?

quid postea

adueniens

complectar

Tr. non
censeo.

matrem?

Tr. non censeo.

quid eampse

Pl. perii

dilectum dimisit.

12S0 Tr. sanus

non

es.

sequere.

Tr. non censeo. illam ? nunc non censet quom uolo. Pl. duc me, mi patrone, quo
lubet.

15

ACTVS V
LABRAX
Quis
V1

me

est mortalis miserior qui uiuat alter hodie,

quem ad

recuperatores

modo damnauit
est Palaestra.

Plesidippus

abiudicata a

me modo

perditus sum.

nam

lenones ex Gaudio credo esse procreatos,

mi nuptura e%tP^^
1281

1268 opinor cod.

1276 quid postea

corf.
:

Trachalioni continuat Seyffert nam mortalium miserior displicct

m ortali u m

corr. Bentley,

V.

T.

MACCI PLAVTI
quid est mali lenoni, gaudent.
est

5 ita

omnes

mortales,
illam

si

1285

nunc alteram
saltem ut
ii

quae mea

uisam huc

in

Veneris

fanum,

eam abducam, de bonis quod

restat reliquiarum.

Gripvs
Gr.

Labrax
uiuom

Numquam

edepol hodie ad uesperum Gripum inspicietis

nisi uidulus mihi redditur.

fieri

La.

perii

quom mentionem
palo pectus tundat.
1290

audio usquam uiduU

istic

(est) quasi
:

Gr.
5

scelestus liber est

ego qui in mari prehendi

rete atque excepi uidulum, ei darei negatis

quicquam.
auris.

La. pro di inmortales

suo mihi hic sermone arrexit

Gr. cubitum hercle longis litteris signabo iam usquequaque, 1295 si quis perdiderit uidulum cum auro atque argento multo,

ad Gripum ut ueniat.
10 La.

non

feretis istum, ut postulatis.

scit

meum

hercle

illic

homo uidulum
homo.
di,

qui habet, ut ego

opinor.

adeundus mihi
Gr. quid

ilUc est

quaeso, subuenite.

me

intro

reuocas?

hoc uolo hic ante ostium

extergere.

nam hoc quidem

ita

pol e robigine,

non

est e ferro factum,

fit.

1300

quanto magis extergeo rutilum, atque tenuius

ueriim
:

15

nam quidem hoc uenenatumst

La. adulescens, salue.

ita in

manibus consenescit.
capite.
fit ?

Gr.

di te

ament cum inraso

?

La. quid

Gr. uerum

extergetur.

La. ut uales

Gr. quid tu

num

medicus, quaeso, es?

lacimam sigti. palus pectus tundit Ufsing 1296 ') 1292 dare Ital. i. 1297 jW opino 4) agripum cod. {pro aggr-, i.e. ad Gr. 1301 quanti cod. 1300 non efero factum est cod. trai. Bothe 1302 vcl sic disiingiie extergeo, rutilum atque t. f. corr. Piits B- nam hoc quidem Bothe num quid hoc Francken,
1290 est addidi
{scil.
'
:

Scvffeii

cor

tam vehemenfer salit

:

nam hoc idem

fort. rectc

1304 La. ut

Ital.

aut cod.


RVDENS
1305 La. imnio edepol

V.

ii

una

littera plus

sum quam medicus. Gr. tum tu

(1r.

mcndicus
sed ([uid

es

La.

tetigisti acu.

uidetur digna forma.

et 20

tibi est ?

La. hac proxuma nocte in mari (mi)

alii

confracta est nauis, perdidi quidquid erat miser ibi omne.

Gr. quid

perdidisti

La. uidulum

cum

auro atque argento

multo.

1310 Gr. ecquid meministi in uidulo qui periit quid

ibi infuerit?

La. quid

refert,

qui

periit?

(iR.

tamen
?

La. sine hoc,

aUud fabulemur.
Gr.
La.

quid

si

ego sciam qui inuenerit

uolo ex

te scire 25

signa.

nummi
magna

octingenti

aurei in marsuppio infuerunt,

praeterea centum minaria Philippea in pasceolo sorsus.

1315 Gr.
di

hercle praedast, largiter mercedis indipiscar;

:

homines respiciunt

bene ego hinc praedatus

ibo.

profecto est huiius uidulus.

perge aUa tu expedire.

inerit

30
in cru-

La. talentum argenti

commodum magnum

mina,
praeterea sinus, cantharus, epichysis, gaulus, cyathus.

1320 Gr. papae

diuitias tu

quidem habuisti

luculentas.
est,
'

La. miserum istuc uerbum et

pessumum

habuisse

'

et

nihil habere.

Gr. quid dare ueHs qui

istaec tibi inuestiget indicetque ?

35

eloquere propere celeriter.

La.

nummos

trecentos.

Gr.
tricas.

elaui Pitis 1308 confracta Pylades 1307 mi add. Camerariits infuere contra facta cod. (iv. 3) 1310 ibi infuerit Bciitley tibi cod. 1311 sine Spcngcl qiti totitm versiiiii Labraci dat.) si non cod. fort. sino auri in (aurii B") 1313 oct. nummi Beitoist mna cod. : cod. auri (probi) in Seyffcrt 1314 minaria Leo Philippa Sn^;-/ denaria cof/f/. A'on' 151 1316 i'^/dei f<?/diui ergoB irai. Pylades di me omnes Wcise 131 7 huius est corf. trai. Bothe 1318 inerat Ital. 1319 epichisis cantharus cod. vel 1321 miserum [quidem] istuc 1320 parae cod. {R pro P)
: : : :

'

hab.

e. n.

hab.'

: :

V.

ii

T.

MACCI PLAVTI

La. quadrigentos.

Gr. tramas putidas. La. quingentos. Gr. cassam glandem,

1325
frige-

La. sescentos.

La. dabo septingentos.

Gr. curculiunculos minutos fabulare. Gr. os calet tibi, nunc id Gr. somnias. Gr. abi

factas.

40 La.

mille

dabo numnium.

La. nihil addo.

La. audi

igitur.

si

hercle abiero hinc, hic

non

ero.

La. eloquere quantum

postules.

centum et mille ? Gr. dormis. Gr. quo nihil inuitus

uin

addas
talentum magnum.
proin tu uel aias uel

non potest triobolum hinc abesse. La. quid istic ? necessum neges.

1330
est,
:

uideo
45 dabitur talentum.

Gr. accede

dum huc

Venus haec uolo

adroget
te.

La. quod

tibi

lubet id

mi impera.

Gr. tange aram hanc

Veneris.

La. tango.

Gr. per Venerem hanc iurandum

La. praei uerbis quiduis.
[id]

est tibi.

La. quid iurem?

Gr. quod iubebo.

quod domi

est,

numquam

i335

ulU suppHcabo.

Gr. tene aram hanc.

La. teneo.

Gr. deiera
La.

te mi argentum daturum

50

eodem

die, (tui) uiduh' ubi sis potitus.

fiat.

Gr. Venu' Cyrenensis, testem te testor mihi, si uidulum illum quem ego in naui perdidi

cum

auro atque argento saluom inuestigauero

134

isque in potestatem
1326 nunc
id frigefactas
litt.
.

meam

peruenerit,
:

Camiyarhisct Valla

nungit frigide (frigede

. :

seqnente ras. 4-5

:

1327, 1328 vel La. nihil . . 1335 ero GR.audi 1333 impera//rt/. imperatcorf. igitur. numqui id dcl. Bentley ntetri causa prae cod. praei Mertila 1338 sqq. Labraci contintiant alii uili cod. 1337 tui add. Scyffert 1340 cum Ifal. quam cod. (pro quom, i. e. cum ?)

B)

factas cod.

RVDENS
tum ego huic Oripo, inquito et nie tangito La. tum ego huic Clripo (dico, Venus, ut tu
talentum argenti
1345

V.

ii

55

audias)

magnum

continuo dabo.

Gr. tsit

fraudassis, dic ut te in quaestu tuo

Venus eradicet, caput atque aetatem tuam. tecum hoc habeto tamen, ubi iuraueris. La. illaec aduorsum si quid peccasso, Venus, ueneror te ut omnes miseri lenones sient.
1350

60

Gr. tanien

fiet, etsi

tu fidem seruaueris.

tu hic opperire,

eum
La.

tii

iam ego faxo exibit senex continuo uidulum reposcito.

illum reddiderit uidulum,
ilHc

65

si

maxume mi

non ego
1355

hodie debeo triobolum.

nieus arbitratust lingua

sed conticiscam

quod eccum exit

iuret

mea,

et ducit

senem.

Gripvs
Gr. Sequere hac.
Da. habeo
1360 tene,

Daemones
Da. ubi
istic

Labrax
?

iii

lenost
tibi
!

Gr. heus

tu,

em
tibi.

hic habet uidulum.

et fateor esse

apud me,
ita

et, si

tuos

est,

habeas
tibi.

omnia, ut quidquid tinfueret,

si

salua sistentur
!

tuost.

La. o di

inmortales

meus

est.

salue,

uidule.

Da. tuo'ne

est ?

La. rogitas

si

quidem hercle loui' fuit, meus est tamen.

cistella

Da. omnia insunt salua

una

istinc

excepta est

modo
cum
crepundiis, quibu'cum hodie fiHam inueni

meam.

[dico] inquito 1342 (tum ego huic ) Gr. tum ego huic Schocll iv. 3") {cf. V. 1343 1343 vcl sic distingne huic Gripo dico, ^/r.) ) Gr. si w.r ted 1345 (sed ) si 5o//;c si (^c^md) Seyffert foii. (^si quaesitu/vjv 1347 nhV^ntui Mtieller[Rliein. Mits. ^^, ^^^) 1348 illa egat uorsum cod. I357 leno 1355 hngua Ital. ungua cod. i359 quicque Reis infuit Fleckeisiu et cod. corr. Caiiierarius 1363 quibus {del. cum} Fleckeisen 25 PLAVT. JI

PC

V.

iii

T.

MACCI PLAVTI
filia

La.

quam ?

L)a.

tua quae fuit Palaestra, ea

inuentast

mea.
La. bene mehercle factum
pulchre euenit, gaudeo.
est.

quom

istaec

res

tibi

ex 1365

sententia
10

Da.

istuc facile

non credo

tibi.

immo ob eam ne La. immo

La.
La. habeo.

hercle, ut scias
duis,

gaudere me, mihi triobolum

tu

condono te. Da. benigne edepol facis. iam Gr. heiis tu quidem hercle uero.
!

habes uidulum.
CiR.

propera.

La. quid

properabo

Gr. 137

reddere argentum mihi.

15

La. neque edepol

non debes
La.

do neque quicquam debeo. Gr. quae haec factio est ? Gr. non tu iuratus La. non hercle uero.
tibi

niihi es ?

iuratus

sum
rei

et

nunc iurabo,

si

quid uoluptati

est

mihi
ius

iurandum
sis

seruandae, non perdendae conditum

est.

Gr. cedo
20

mihi talentum

magnum

argenti, peiiurissume.

1375

Da. Gripe, quod

dare.

tu istum talentum poscis ?

Gr. iuratust
mihi

La. lubet iurare.

re

tun

meo

pontifex peiiurio es
tibi ?

Da. qua pro

argentum promisit hic

argenti.

Gr.

si

uidulum

hunc redegissem
mihi talentum

in potestatem eiius, iuratust dare

magnum

La. cedo quicum

habeam 1380
iudicem,

25 ni

dolo milo instipulatus

et uiginti

sis

siue

etiamdum siem
Gr. habe cum hoc.
La.
aUost opus.

quinque

annos natus.

1371 1369 habes Pyladcs: habeas cod. 1365 hcrcle B cscod. 1375 periurissime///. 1374 rei reseruandae P<^D 1377 tum cod. periturissime cod. ('/. e. peiiurissime s?r/). so-. r'Leo) 1381 siue codd. PHsciaiii i, 388 niue cod 1379 iuratus cod. natus 1382 annos natus corf(/. PmaVi/ (ha.ud') %\e:m Acidtdiits
:

annos

cod.

alienost Btix


RVDENS
Da. iam ab
istoc

V.
si

iii

auferre

haud ausim,
La. fateor.

istunc

con-

demnauero.
promisistin huic argentum
?

Da. quod seruo

(meo)
1385 promisisti
te hic fide

meum

es.se

oportet, ne tu, leno, postules

:

Gr. iam te ratu's lenonia uti non potes. nactum hominem quem defrudares? dandum huc argen-

30

tum
id

est

probum
manu.

ego continuo huic dabo adeo

te

me

ut hic emittat
fui

Da. quando ergo erga

1390 haec
tibi

benignus (ego)

atque opera

mea
sunt seruata

Or.

immo
te

hercle mea, ne tu dicas

tua.

mihi benigne itidem addecet 35 bene merenti bene referre gratiam. La. nemp' pro meo

Da.

(si .sapies,

tacebis)

tum

iure oras ?

Da. mirum quin tuom

ius

meo

periclo aps te

expetam.

Gr. saluos sum, leno

1395 Da.

labascit, libertas portenditur.

ille

uidulum istunc
tibi

inuenit,

illud

mancupium meum
est;

ego

hunc porro seruaui cum magna pecunia, La. gratiam habeo et de talento nulla caussa est quin feras, quod isti sum iuratus. Gr. heus tu mihi dato ergo, si
I

40

sapis.

Da. tacen an non

1400 non hercle istoc

Gr.

tu

meam rem
si

simulas agere,

tibi

mu(nis uiam).

me

interuortes,

aliam praedam perdidi.

:

1383 haud haut) ausim scripsi diibitantcr aut sim cod. haut potis inteor cod. fa.teor Ital. %\m Lco 1384 promisisti cof/. corr. Rciz 1386 fidelenon lauti cod. meo add. Pylades 1385 promisli P^^ huic PC {cf. ad 1409 1387 defraudandum corr. -dares cod. xtt vid 1388 w/med 1389 te benignus Crtw/e'Yi;7>ri tibenignusforf. nt vid. ego Guiettis: om. cod. {pcrperam script. ergo, tum dcletumV\ 1391 benione itidem addem cod. corr. Ital. 1392 referre Lambiiius ferre cod. ^399 tum mcam 1395 istunc Doiisa istic cod.
:
:

re cod.

corr. Fleckeisen

mu(nis uiam)/foc//

icf.

ii.

5)

25*

V.
45

iii

T.

MACCI PLAVTI
si

Da. uapulabis uerbum

addes

isto

unum.

Gr. uel hercle

enica,

non tacebo umquam alio pacto nisi talento comprimor. La. tibi operam hicquidem dat. tace. Da. concede hoc
tu, leno.

La. Hcet.

Gr.

palam

age, nolo ego

murmurillum neque susurrum

fieri.

Da. dic mihi quanti illam emisti tuam alteram muherculam, 1405 La. mille nummum denumeraui. Da. uin 50 Ampehscam ?
tibi

condicionem luculentam

ferre

me ?

La. sane uolo.

facis.

Da. diuiduom talentum faciam.

hbera ut

La. bene

Da. pro
illa

aUera,

sit,

dimidium

tibi

sume, dimidium huc cedo.

dimidio ego Gripum emittam 1410

La. maxume.

Da. pro

illo

manu,
55

quem

propter tu uidulum et ego gnatam inueni.

La. bene
facis,

gratiam habeo magnam.

Gr. quam
ego

mox mi argentum
Gr.
at

ergo

redditur?

Da.
Da.

res

soluta est,

Gripe.

habeo.

ego

me

hercle mauolo.
nihil hercle hic tibi est,

ne tu speres.

iuris

iurandi

uolo

gratiam facias.
60

Gr.

perii hercle

nisi

numquam

hercle iterum defrudabis

me suspendo occidi. me quidem post hunc

diem. condicio placet.

1415

Da. hic hodie cenato, leno. Da. sequimini

intro.

La.

fiat,

spectatores, uos

quoque ad cenam uocem,

unum istuc (-tuc cod.) addis Leo 1401 addes Hal. adde cod. tacebo codd. {fort. pro Gr. taceo; Reiz 1403 tace Guietits 1408 facis Hal. V, p. 78) 1404 ego codd. Noiiii 142 oni. cod. 1413 hercle at facias cod. 1409 huic P^^ {cf. od 1387) faciam cod. 14 15 facias Ital. ego me cod. tmi. Stndeiinwd
:

RVDENS
ni

V.

iii

daturus nihil sim neque

sit

1420 niue adeo uocatos credam uos esse ad

quicquam poUucti domi, cenam foras.

65

uerum

si

uoletis

comissatum omnes uenitote ad

uos hic hodie cenatote ambo.

plausum fabulae huic clarum dare, me ad annos sedecim.

La. Gr.
fiat.

Da. plausum
date.

14 19

iiihil

sum

P'^^

1423
.

secl.

Weise
:

FRAGMENTA
Dioiiiedcs p.

380 Plautus
iii

p. 561 Sisenna

Rudente

iu Rudeiitc
'

aullas abstulas

Ritfimis
'

latronem producit metri causa

STICHVS

(T.

MACCI PLAVTI STICHVS)

MENANDRV ADELPHOE GRAECA PLEBEIS LVDIS ACTA AED. PL. C. TERENTIO CN. BAEBIO
(EGIT)
T.

PVBLILIVS PELLIO

(MODOS FECIT) MARCIPOR OPPII

TIBIIS
C.

SARRANIS
* *

TOTAM
COS.
iti

SVLPICIO
om.F:

C.

AVRELIO

Didascaliam
siippl.

qitae interciderunt {ntinio scripta, ut vid.)

A,

Ritschl

ARGVMENTVM
Duas sorores duo f(ratres) rem quaer(unt)
soror(es)
pa(ter)
>.

ARGVMENTVM
Senex
castigat
filias

II

quod eae

viros

Tam

perseverent peregrinantis pauperes

Ita sustinere fratres

neque relinquere

Contraque verbis delenitur commodls

Habere

ut sineret

quos semel nactae

forent.

Viri reveniunt opibus aucti trans

mare

Suam
.4fg. I habct
cod. ut iid.
:

quisque retinet ac Sticho ludus datur.

A,

iion

Arg. II

liabct

P, iion

retinat

retinent Opits

PERSONAE
Panegyris (Philvmena) vxor Epignomi Pamphila vxor Pamphilippi

Antipho Senex
Gelasimvs Parasitvs Crocotivm Ancilla PlNACIVM PvER Epignomvs r FrATRES T^
Pamphilippvs Stichvs ) c SeRVI o
SaInJgarinvs
r n
(

Stephanivm Ancilla

Scaena

ATHENIS
:

Panegyris in tii. scaenae II. ii in A et in textit {vv. 247, 331) in codd. Philvmena {qiiod retractatoris esse potest) in tit. scaenae I. in A Pamphila in tit. scaenaruni in A. Illtid Pinacivm (Din.") quod
i

in ceteris

MSS.

occiirrit

cx
t/.

v.

284 ctfortasse

aliis vcrsibtis

prave

intellectis

crtunt videtiir

SangarinvsJ

vid. c/

644 (c/ K. Schmidt, Herm. 37, 205)

ACTVS
Panegyris
I*

Pamphila

I. i

Pan. Credo ego miseram

fuisse
soror,

Penelopam,
suo ex animo,

2*

quae tam diu uidua

uiro suo caruit
5

3*

nam
de nostris
factis

nos eius

animum
uiri

noscimus, quarum

hinc apsunt,

quorumque nos

negotiis apsentum, ita ut

aequom

est,

soUicitae noctes et dies, soror, sumu' semper.

Pam. nostru'm officium

7*

lo

nos facere

aequomst
pietas.

neque
8*

id magi' facimus

quam nos monet

sed
hic, soror,

adsidedum
loqui de re

multa uolo tecum

15

lo
10*

uiri.

Pan. saluene, amabo?

Pam. spero quidem et uolo sed hoc, soror, crucior patrem tuom meumque adeo, unice qui linus
;

ciuibus ex

omnibus probus perhibetur,

inprobi
uiri officio uti,

eum nunc
15
uiris

20

qui tantas apsentibu' nostris

facit iniurias

inmerito

nosque ab

eis

abducere

uolt.

haec res uitae me, soror, saturant,

5 eorumque mage 9 s.
Seyffert,
h.

Ussing

mea

soror adsidum

ut est aequin (o;. ita) 11 equidem

vel


I. !

T.

MACCI PLAVTI
soror^

35

haec mi diuidiae et senio sunt.

Pan. ne lacruma,
fac

neu tuo

id

animo
:

20

quod

tibi

tuos pater facere minatur

spes est

eum

melius facturum.
:

noui ego illum

30

ioculo istaec dicit,

neque

ille sibi

mereat Persarum
25

montis, qui esse aurei perhibentur,

ut istuc faciat

tamen
35

si

quod tu metuis. faciat, minime irasci

decet neque id inmerito eueniet.

nam

uiri nostri

domo

ut abierunt
ita ut

hic tertius annus

Pam.

memoras.

30

Pan. quom
ubi
sint,

ipsi interea uiuant, ualeant,

quid agant, ecquid agant

neque participant nos neque redeunt.

40

Pam. an id doles, soror, quia illi suom officium non colunt, quom tu tuom facis ? Pan. ita pol. Pam. tace sis, caue sis audiam ego istuc
Pan. nam quid iam ? posthac ex te. Pam. quia pol meo animo omnis sapientis

34-5

45

officium aequom est colere et facere. quam ob rem ego te hoc, soror, tam etsi es moneo ut tuom memineris officium

suom

40
maior,

etsi

illi

inprobi sint atque aUter

nos faciant
50

ne quid magi'

sit,

quam aequomst, tam pol, omnibus obnixe opibus

:

45

nostrum officium meminisse decet. Pan. placet taceo. Pam. at memineris

[Pan. nolo ego, soror, nie credi esse
20 ne] neu
minat coeunt posthac
vi.x

facito.

inmemorem

uiri,

P
27
tu

36 38 [caue] (corr. D) 41 soror ego hoc \.q A (ii. 2) qui 44 snpplet simus sit] simus tamen 45 vel mage (in culpa iUis, nos hic) Leo 47 placet ? Pan. taceo A, utvid. 48-57 om. A ad scaenam quac cautico substiinercittr rettnlit Pifsc/i/
30

21 tuos tametsi

del.

Botlie,

ttt

dimeiey anapaest. fiat

tertiust Ritschl

A P P

om.

37, 38 inverso ordine

STICHVS
neque
50
ille

T. i

eos honores mihi quos habuit perdidit

55

nam pol mihi grata acceptaque huiust benignitas. et me quidem haec condicio nunc non paenitet
neque
est

qur studeam has nuptias mutarier

in patri' potestate est

uerum postremo
55

situm

faciendum id nobis quod parentes imperant.

Pam.
Pan.

scio atque in cogitando

maerore augeor,

60

nam propemodum iam

igitur

ostendit

suam sententiam.
facto usu'
sit,]

quaeramus nobis quid

Antipho

Panegyris

Pamphila
suom

ii

An. Qui manet ut moneatur semper seruos homo officium

nec uoluntate id facere meminit, seruos
60 uos meministis quotcalendis petere
qui minu' meministis quod opus
sit

is

habitu hau probust.

demensum cibum

facto facere in aedibus ?

iam quidem

in siio

quicque loco

nisi erit

mihi situm supellectilis,

quom

ego reuortar, uos monumentis commonefaciam bubulis.

65

non homines habitare mecum mi hic uidentur, sed sues. facite sultis nitidae ut aedes meae sint, quom redeam domum.
iam ego domi adero
si
:

ad

meam maiorem

filiam inuiso
;

raodo

quis

me

quaeret, ind' uocatote aHqui

aut iam egomet 10

hic ero.

Pam. quid agimus,

nos oportet quod
50
(icL

soror,

si

offirmabit pater

aduorsum nos ?
Pan. pati

ille faciat,

quoius potestas plus potest.

:

milii pol eiust Bac/i Guietus cur nunc st. Ital.

:

manet] moneat

modo] domum

A P

52 cur non studeam cod. non 58 57 facio cod. (cori'. D) 66 62 quique PCD 5^ ^i hic] mihi 68 offirmauit 67 vi.v trocli. (cuiii siqui')

ii

T.

MACCI PLAVTI
:

exor9.ndo,

haud aduorsando sumendam operam censeo

si

70

gratiam per
15

petimus, spero ab eo impetrassere

aduorsari sine dedecore et scelere

summo hau
tu

possumus,
consilium

neque equidem

id

factura

neque

ut

facias

dabo,

uerum

ut exoremus.

noui ego nostros

exorabilest.

An. principium ego quo pacto cum

illis

occipiam, id ratio- 75
cinor

20

utrum ego perplexim lacessam oratione ad hunc modum, quasi numquam quicquam adeo adsimulem, an quasi quid
indaudiuerim
eas in se

meruisse culpam

an potius temptem

leniter

an
si

minaciter.

scio Utis fore (ego

meas noui optume)

25

80 manere hic sese maHnt potius quam alio nubere. non faciam. quid mihi opust decurso aetatis spatio cum eis gerere bellum, quom nil quam ob rem id faciam meruisse
arbitror ?

minime, nolo turbas, sed hoc mihi optumum factu arbitror adsimulabo quasi quam culpam in sese admisic faciam
: :

serint.

earum hodie perpauefaciam pectora postid agam igitur deinde ut animus meus erit, faciam
perplexabiliter

85

palam.
30 multa scio faciunda uerba.

ibo intro.

sed apertast
uocis
sonitus

foris.

Pam.

certo

enim

mihi

paternae

auris

accidit.
sic coUocat P, 80-3, 75-9, 70-4 71 per] a patre per postpositiim icf. parumper^ tuctiir Leo {Nai7ir. Gott. 99) petimus rt;/ petemus ///r/. 72 aduorsari Ges. 1895, p. 418) sine] aduersariis in 73 equidem id factura Bri.v equidem is tu] te {}.pro e. f. (id) sum) eg? factura sum (? es) factura cum is iili Hav:t [Rev. Phil. 28, 271) pro illic 1 75 cum illis] ilii { 76 orationem cod. Charisii 213, codd. Noiiii 515 77 q. in eas simulem an quasi quid] quasi nihil 79 litus (? litiis) id oiii.P 84 82 quom] quam 81 vel mi me\s Loman se ..4 aliquam quam Ritschl quom adsemulabo i. postidea Ritschl agam) post id i. idel. 86 versiis vi.x ferendiis

70-83

(vii, p.

P
:

Bergk an (ut>

f. ?

patam

87 mulpa


Pan.
is

STICHVS
I.

ii

est

ecastor.

ferre

aduorsum homini occupemus

osculum.
et

90 Pam. salue, mi pater.

Ax.

uos ambae.

ilico agite ad-

sidite.

Pam. osculum
An. quia
ita

An.

sat est 6sculi

mihi

uostri.

Pan.

qui,

amabo, pater?

meae animae
isti,

salsura euenit.

Pam. adside
hic, pater.

35

An. non sedeo

uos sedete

ego sedero

in subsellio.

Pan. mane, puluinum

95 Pam.
sine,

An. bene procuras.

mihi

sati' sic

fultumst.
pater.

sede.

An. quid opust?

Pan. opust.
atque hoc

An.

m6rem

tibi

geram.

est satis.

Pam. numquam enim nimi' curare possunt suom parentem

filiae.

quem

aequiust nos potiorem habere

quam

te?

postidea, 40
pater,

uiros nostros, quibus tu uoluisti esse nos matres familias.

An. bonas

ut

aequomst facere

facitis,

quom tamen
Pam.

apsentis
uiros

100 perinde habetis quasi praesentes sient.

pudicitiast,

pater,

eos nos magnuficare qui nos socias sumpserunt

sibi. ? 45

An.

num

quis hic est alienus nostris dictis auceps auribus

Pan. nuUus praeter nosque teque.

An. uostrum animum

adhiberi uolo
;

nam

ego ad uos nunc inperitus rerum et

morum mulierum

105 discipulus uenio

ad magistras

quibu' matronas moribus

91 qui P 90 ilico agite [istic] (? iv. 2^ pater cod. Festi 197 93 vel istic iita codd.) vel sat puluinum sedero] sedere 94 vel sic distiiigiie mane hic mihi Pan. {vcl Pam.) sede A 95 atqui alii 97 tu nos uoluisti esse Ritschl quem] qum 98 vel ess' {con: quas P Pliil. 210 de perinde Jourii. 21, proinde 100 cf. quis P corr. 103 te qui loi eos nos] enos D-)

89 hominem

am(a)bo mi

T. ii

T.

MACCI PLAVTI

quae optumae sunt esse oportet ? sed utraque ut dicat mihi. 50 Pam. quid istuc est quod huc exquisitum mulierum mores
uenis
?

An. pol ego uxorem quaero, postquam uostra mater mortuast.

Pam.

facile inuenies et
illa fuit
:

peiorem

et peius

moratam,

pater,
sol uidet. iio

quam

meliorem neque tu reperies neque

Pam. An. at ego ex te exquiro atque ex istac tua sorore. edepol, pater,
55 scio ut oportet esse
:

si

An.

uolo scire ergo ut

aequom

sint ita ut ego aequom censeo. censes. Pam. ut, per urbem

quom
omnibus
os opturent, ne quis merito male dicat
tu.

ambulent,

sibi.

An. dic uicissim nunciam

Pan. quid

uis tibi

dicam, 115
pater
?

An. ubi facillime spectatur mulier quae ingenio est bono

60 Pan. quoi male faciundi
est

potestas,

quae ne id

faciat

temperat.

An. hau male

istilc

agetu

altera, utra siet

condicio pensior

uirginemne an
ex
malis

uiduam habere?

Pam.

quanta mea

sa-

pientiast,

multis

malum quod minimumst,

id

minimest 120

malum.
An. qui
65 pridie

muUer uitare uitiis ? Pam. caueat ne faciat quod pigeat postridie.

potis est
tibi

ut cottidie

An. quae

mulier uidetur multo sapientissuma

Pan. quae tamen,

quom

res

secundae sunt, se poterit gnoscere,

et illa

quae aequo animo

patietur sibi esse peius

{juam
'

fuit.

125

tiiro vix scdutraque (ut Untbiice seipodruhpei 106 oporteto 118 age lu dic 117 faciat id iio uidet sol P condicior 119 uirginem an P: alt(e)ra utrast (sit cocid.) MiieUer meas 120 minimestl minimum uirginemne (o;;. an) potus rest ^-i cognoscere 124 w/ Pam. 121 potest est

qite^)

A
:


STICHVS
An. edepol uos lepide
tcmptaui

I.

ii

uostrumque

ingenium
ingeni.

sed hoc est quod ad uos uenio quodque esse arnbas con- 70 uentas uolo

mi auctores

ita

sunt amici, ut uos hinc

abducam domum.
sumus.

Pam.
130

at

enim nos quarum

tibi

res agitur aHter auctores

nam

aut olim, nisi

placebant,

non datas oportuit

illisce

aut nunc non aequomst abduci, pater,

apsentibus.
75

An. uosne ego patiar cum mendicis nuptas me uiuo uiris ? suo' rex reginae Pam. placet ille meus mihi mendicus
:

placet.

idem animust in paupertate (jui olim in diuitiis fuit 135 An. uosne latrones et mendicos homines magni penditis Pam, non tu me argento dedisti, opinor, nuptum, sed uiro. An. quid illos exspectatis qui abhinc iam abierunt triennium ?
.'*

80

quin uos capitis condicionem ex pessuma primariam

uenatum ducere inuitas canes. 140 hostis est uxor inuita quae ad uirum nuptum datur. An. certumne est neutram uostrarum persequi imperium
stultitiast, pater,

Pan.

patris ?

Pan. persequimur,

nam quo

dedisti

nuptum

abire nolumus. 85

An. bene ualete. ibo atque amicis uostra consiHa eloquar. Pan. probiores credo arbitrabunt, si probis narraueris.
145

An. curate

igitur

famiharem rem ut

potestis
;

optume.
tibi

Pan. nunc places,

quom

recte monstras

nunc

ausculta-

bimus.

nunc, soror, abeamus

si

intro.

Pam. immo interuisam domum. 90

a uiro

tibi forte

ueniet nuntius, facito ut sciam.

Pan. neque ego

te

celabo neque tu

me

celassis

quod

scias.

mendicis 133 mihi meus A w/opino 136 me tu [cf. v. 132) 140 ad uirum] uiro {quod yelmcfaloris esse crcdo, ad uirum Plattti) 144 credo] uero Noiiiiis 470 icitatio tieglegens) 145 qurate Pan. opt. Laiige 146 placet auscullauimus 149

scics

I. ii

T.

MACCI PLAVTI
1

95

i, parasitum Gelasimum huc arcessito, tecum adduce nam illum ecastor mittere ad portum uolo, si quae forte ex Asia nauis heri aut hddie uenerit. nam dies totos apud portum seruos unus adsidet propera atque actutum redi. sed tamen uolo interuisi.

eho, Crocotium,
;

50

iii

GELAs MVs
I

CRocoT
satur

M
mihi,
fui.

Ge.

Famem

ego

fuisse suspicor

matrem

155

nam

postquam natus

sum

numquam

neque quisquam melius referet matri gratiam quam ego meae matri refero inuitissumus.
5

157*

[neque rettuHt

quam ego

refero

meae matri Fami.]

160

nam
at

illa

me

in aluo

ego illam
illa

in aluo gesto plus

menses gestauit decem, annos decem.

gestauit paruolum,
:

atque

puerum me

10

quo minu' laboris cepisse illam existumo ego non pauxillulam in utero gesto famem, uerum hercle multo maxumam et grauissumam uteri dolores mi oboriunt cottidie, sed matrem parere nequeo nec quid agam scio.
-f-auditaui

165

saepe hoc uolgo diciert

15

solere

elephantum grauidam perpetuos decem eius ex semine haec certost fames, esse annos
;
i

Mus.

hic 152 heri aut] noctu hoc MitcUer {Rlieiii. suspicor fuisse 155 ego oui. 154 atque om. 156-7* neque quisquam mehus referet matri gratiam Quam ego quam ego matri meae refero meae matri refero inuitissimus Neque rettulit quam ego refero meae matri fami inuitissimus.

150

ont.

54, 536)

158 iiiarginalis vcrsum 157 ciecit) (cf. Cha159 vet Plautus in Sticho fami datiuo casu') risius 55 (T pro E) 163 162 illam cepisst me illa Pylades illaec gestor amem 165, 166 non] nunc (,iv. 2) [at] ego oboriuntur didolores teri ut 165 inter V. 160 et 161 positi A 166 nec quid quot dies Goets codd sed dol6res mi displicet quomodo 167 auditaui A: audiui (PCD) ^gi nescio agam scio] (atque) aud. Leo fort. auditauine (/. e. nonne aud.), aut diui (5) cod. 169 hac $(d vide nc exglossa audiui saepe pro auditaui crror ortus sit
(scil.

varia

lcciio

vcrsiis

'

STirnvs
170

1.

iii

nam iam
nunc
si

compluiis annos utero haeret meo.

ridiculum

uenalis ego

hominem quaerat quispiam, sum cum ornamentis omnibus

|

inanimentis explementum quacrito.

Ciclasimo
175

20

nomen mi

indidit

paruo pater,

(propter pauperiem hoc adeo

nomen

repperi)
fui,
;

quia ind' iam a pusillo puero ridiculus

eo quia paupertas

fecit ridiculus

forem

nam
per
180

illa artis

omnis perdocet, ubi quem

dixit

attigit.

25

ann6nam caram

me natum
|

pater

propterea, credo,

nunc essurio
siqui'

acrius.
:

sed generi nostro haec redditast benignitas

nulli

negare soleo,

me essum

uocat.
30

oratio

una

interiit

atque optuma hercle

185

hominum pessume, meo animo et scitissuma,

:

qua ante utebantur

'ueni

illo

ad cenam,

sic face,

promitte uero, ne grauare.

est

commodum ?
35

uolo inquam fieri, non amittam quin eas.' nunc reppererunt iam ei uerbo uicarium

190

quidem hercle uerbumst ac uilissumum) uocem te ad cenam nisi egomet cenem foris.' ei hercle ego uerbo lumbos diffractos uelim,
(nihili
'

ni uere perierit,

si

cenassit domi.

haec uerba subigunt

med

ut

mores barbaros

40

discam atque ut faciam praeconis compendium

195

itaque auctionem praedicem ipse ut uenditem.

171 h. queret
i.

qiiaeret

hominem

Beiitlcy

173 exiplementum

sup

{B) vel explem.entum (exi sup. P^d^ p 175-6 iuverso ordiiie Acidalius 175 retractatorisesse potest,neqiieinv. seqiiciiti iHiid inde iam a Plaiitiiin redolct paupertem P repperit^ 176 pausi illo P[pro pausillo) U/. ad Tnic. 940) 178 omnisartes 180 essurio (eo) Mtieller 182 nullis A essum me P essum{del. me) Bof/ie {ctiii/ si qm), iiaiiisiquV displicet 186 promittoP 188 iam oiit.P uerbumet A uerbum P aculissimum P 189 nihil P 191 ego oiit. A deh-.codd. domo P 192 ni ait ne inceii. A 193 me (/Vrt codd.) uti Botlie 195 uenditem] me ueni itemjP 194 praecones P PLAVT. 11 26

::

I. iii

T.

MACCI PLAVTI

45

Cr. hic illest parasitus quem arcessitum missa sum. quae loquitur auscultabo priu' quam conloquar. Ge. sed curiosi sunt hic complures mali,
alienas res qui curant studio

maxumo,
procurent sua
sciunt,
ilico
:

quibus
i

ipsis

nuUast res

quam
siet

200

quando quem auctionem facturum

caussae

adeunt, perquirunt quid

50

alienum aes cogat an pararit praedium,

uxorin
sit

reddenda dos

diuortio.

eos 6mnis tam etsi hercle haud indignos iudico

qui

205

multum

miseri sint, laborent, nil

moror

55

ut damno gaudeant nemo est quin sit maliuolus. ipsus egomet quam ob rem auctionem praedicem, damna euenerunt maxuma misero mihi,

dicam auctionis caussam,

nam

curiosus

208*

ita

me mancupia miserum

adfecerunt male,
;

210

potationes plurumae demortuae

60

quot adeo cenae quas defleui mortuae,

quot potiones mulsi, quae autem prandia,

quae

inter

continuom perdidi triennium

paene sum fame

prae maerore adeo miser atque aegritudine

215

consenui
65

emortuos.

Cr. ridiculus aeque nullus est, quando essurit. Ge. nunc auctionem facere decretumst mihi
foras

necessumst quidquid habeo uendere.

sultis,

adeste

praeda

erit

praesentium.
198 complures] qui amplures 201 i] si 200 qua

220

197 conloquar] loquor (Ipio quompl., /oriiia aiitiqiia) vel caussai 202 quicquid

205 eo

iudicio

quin] qui non

P
208"
,

206 sunt
otii.

203 pararait A A 207 am A, qiii eiits hco liabei vv. 232, 233

P A prandium P 208 no P
siio

loco redewites {indiciiim fortasse vv.

208^-31 oinissos esse in alterci rcipse ro^. censione ; vel cf. \\. d (/. r. quot) 213 quae] quod 215 adeo quot autem tiietiir Skutsch {Satiira Viadrina p. 121) maceo A " {vi.v varia lectio maerore maceo, oni. prae) deo P demortuos Lindcmann (iam) em. Mueller {Rliein. 216 prene i^.pro 220 ad sese ultis Mus. 54, 537) 219 necessust adesse sultis, /0;/. rectc)

'

STICHVS
logos ridiculos uendo.

T.iii

age licemini.
?

qui cena poscit

ecqui poscit prandio

70

(Hercules te amabit)

prandio, cena

tibi.

ehem, adnuistin
225
uel unctiones

nemo

meliores dabit,

nuUi meliores esse parasito sinam.

Graecas sudatorias
5-5

uendo

uel alias malacas, crapularias

cauillationes, adsentatiunculas

ac peiieratiunculas parasiticas
230

robiginosam

strigilim,

ampullam rubidam,
est

parasitum inanem quo rccondas reliquias.

haec ueniisse iam opus

uti

quantum

potest,

So

decumam partem

Herculi polluceam.
|

34-5

Cr. ecastor auctionem

adhaesit homini ad

hau magni

preti

infumum uentrem
Ge. quis haec

fames.

adibo ad hominem.

est

quae aduorsum
it

mihi

Epignomi
240

ancilla

haec quidem

est

Crocotium.
est
tibi.

85

Cr. Gelasime, salue.

Ge. non id
fuit

nomen

mihi.

Cr. certo mecastor id

Ge.
fuit disertim,

nomen

uerum id usu perdidi nunc Miccotrogus nomine e uero uocor.

Cr. eu ecastor
risi
!

90

ted hodie multum.

Ge. quando aut qu6 in loco

245

Cr. hic quom auctionem praedicabas Ge. pessuma, eho an audiuisti ? Cr. te quidem dignissumam.
221 locos codd. herculeisteamaui
Pltil.

age (age) Mttelkr 222 Quis A 223 hercle aestimaui Bcygk {sed cf. Aiucr. Jonriu

nullis P 225 rctractatori ascribif Giticius paraDotisa 226 iunctiones A 227 uendo oni. 208*^ P lalias Bergk A c/. ad ad 232 haec 229 232, 233 euenisse vcl haec ueniisse A opus vcl pus A (tempus A- vi.x varia lectio tempi's, otit. iam) (hanc) haud 234, 235 ecmaior A {vi.v pro adibo hominem Ritschl 237 mihi aduorsum uenit {sic P^^) nii a. u, ?) 238 Epignomi ancillast h. q. RitscJd 241 disertum P fo>1. EpTgnomi ancilhila h. q. e. 244 vel ic {Ha codd.) 246 eho an] ehon P 245 praedicabas pessumam Ritscltl 26*

21, ^i)
:

sitos codd.

corr.

I. iii

T.

MACCI PLAVTI
Cr. ad
te.

Ge. quo nunc

is ?

Ge. quid uenis

Cr.

Panegyris
95

rogare iussit ted ut opere

mecum

simitu ut ires ad sese

maxumo domum.
250

Ge. ego illo mehercle uero eo quantum potest. iamne exta cocta sunt ? quot agnis fecerat ? Ge. Cr. illa quidem nuUum sacruficauit.
quid

quo

modo ?
100
igitur

me
[

uolt

Cr.

tritici

modios decem
?

rogare, opinor, te uolt.

Ge. mene, ut ab se[se] petam

Cr.

immo

ut a uobis

Ge. nega esse

mutuom nobis dares. quod dem nec mihi nec mutuom

;

255

105

neque aliud quicquam nisi lioc quod habeo pallium Hnguam quoque etiani uendidi datariam.
Cr. au
nullan
;

iio

dabo 260 eccam Cr. malum quidem si uis Ge. haec eadem dicit tibi. Cr. quid nunc ? ituru's an non ? Ge. abi sane domum, 264-5 iam illo uenturum dicito. propera atque abi.
tibi

lingua est

Ge. quae quidem dicat

'

'

'

uentri reliqui

quae dicat

cedo.'

demiror quid

illaec

quae
115

numquam
periclum

iussit

me ad se arcessi iusserit^ me ad se arcessi ante hunc diem

miror quid
uelit.

postquam
nisi ut

uir abiit eiius.

fiat

siet

uisam quid

sed eccum Pinacium eiius puerum.

248 ut] hoc Bitggc 250 illuc 4) corr. quot) 252
(v.

hoc uide,

270

249 ad sese domum] eo quantum potest A 251 quod tacnis P i/oquod sacrificabit P^^ 253, 254 Quid igitur me uolt mene ut a sese petam Tritici modios decem rogare opinor te te uolt dcl. Gmtcriis se Bothe, uolt A (ii, p. 38) 254 vel opino a scd vidc ne diipkx lectio fiicrit. te uolt ct mene 255 vcl uti (tii) a uobis Goets 256 negato uobis] abs te P (v. i ?) 258 uendidit ariam P P {pyo negat? cf. ad Riid. 1212. 1333) 260 nullam .^4 nulla P 261 259 vcl i)t fiiie V. prioris colloca eccam illam P[^i. e. eccillam) eccam aliam Leo uentri] ueterem P 262 quidem si uis] tibi di dcnt P, duple.x lectio, nisi c.vcidit uiiiis versiis propterliomoeoarch. 270 hoc %\s\.\\dc Fleckciseii

(/'0 illoc ?)

STICHVS
satin ut facete, atque ex pictura astitit ?
iie iste

T. iii

edepol uinum poculo pauxiilulo

saepe exanclauit

submerum

scitissume.

ACTVS
PiNACivM
Pi.
jNIercurius,

II
II.
i

Gelasi.mvs
nuntius
perhibetur,

loui'

qui

numquam
aeque
patri

275 suo niintium lepidum attulit

quam ego nunc meae

erae
:

nuntiabo

onustum pectus porto laetitia lubentiaque neque lubet nisi gloriosse quicquam proloqui profecto. amoenitates omnium uenerum et uenustatum adfero ripisque superat mi atque abundat pectus laetitia meum.
itaque

280

propera, Pinacium, pedes hortare, honesta dicta factis

nunc

tibi

potestas adipiscendist gloriam, laudem, decus

eraeque egenti subueni

benefacta maiorum tuom

Epignomi aduentum
uiri.

quae misera

in exspectatione est

10

proinde ut decet amat uirum suom, cupide expetit.

285 age ut placet, curre ut lubet, caue
cubitis depulsa
si

nunc,

Pinacium,

quemquam

flocci feceris,

de

uia,

tranquillam concinna uiam

rex opstabit obuiam, regem ipsum priu' peruortito.

Ge. quidnam dicam Pinacium

288'^

15
?

lasciuibundum tam lubentem currere

271 satin] stat A (aeque) atque Fkckciscii ex] ut A {pro uti ex?) 275 erae meae Hcnnann 278 uenustatem A 277 iubet A 280 propera] propterea P 281 adipiscendast--^ 282 egenti Mentla genti codd. malorum A benef. tuom sccl. Ritsclil, Seyffeii \^Bcrl. Plnl. Wocli. i6, 284") ('/ v. 303) vide ne piopter homocoteleuton diio heinistichia e.vciderint ex codd. 283 in om. P 284 uirum amat Guielns expetit nunc] nunc expedi P 285 currere P 288 dicam oin. A (iii. 11) 287 obstabitor uiam P
: . . .

388 lubenter

;:

; !

II.

T.

MACCI PLAVTI
et

harundinem
Pi.

fert

sportulamque

hamulum

piscarium.

sed tandem, opinor, aequiust eram mihi esse sup- 290 plicem

atque oratores mittere ad

30

qui uehar,

me donaque ex auro ct t^uadrigas nam pedibus ire non queo. ergo +namt
reuortar.

egomet mihi aequom censeo. an uero nugas censeas, nihil esse quod ego nunc scio ?
ad
adiri et supplicari

me

tantum a portu adporto bonum, tam gaudium grande 295

adfero,

25

domina hoc, nisi sciat, exoptare ab dis audeat. nunc ultro id deportem? hau placet neque id uiri officium arbitror.
uix ipsa
sic hoc uidetur mihi magis meo conuenire huic nuntio aduorsum ueniat, opsecret se ut nuntio hoc impertiam

secundas fortunas decent superbiae.

sed tandem
.^0

300

quom

recogito, qui potuit scire haec scire

me?

non enim possum quin

reuortar,

quin loquar, quin

edissertem

35

eramque ex maerore eximam, bene facta maiorum meum exaugeam atque illam augeam insperato, opportuno niodo: contundam facta Talthubi contemnamque omnis nuntios 305 simulque ad cursuram meditabor me ad ludos Olympios. sed spatium hoc occidit breuest curriculo ; quam me
;
:

paenitet

quid hoc

occlusam ianuam uideo.

ibo et pultabo fores.

aperite atque adproperate, fores facite ut pateant; remouete

moram
P^d 289 hamum 291 donamque 290 vix opino 292 ergo iam lial. fort. ergon iam {interrogaiive) vcl ergo num (nam A') supplicare (w/ -ri) me iri [pro med iri ?) 293 me adire adfero grandc P vel mi censeo aecum 295 a oiii. P dist 296 nesi sc. B foriita aiitiqna) niscias (-at ?) A 297 huic] huc id] hoc uiri] uero 298 sic] hic 299 ueniat] ut ueniat P 302 qui me disscrte P 304 ex insperato P modo] domo A bono Gitliclinius {cf. 338 domi pro boni A) ohmpiae P ad et me dcl. Ritschl 306 vel troch. septenar.
:

P P

; ;

riCHVS
uide

IT. i

jio niniis haec res sine cura geritur.

quam dudum

hic

asto et pulto.

somnon operam

datis?

experiar tbres an cubiti an pedes

plus ualeant.
nimi' uellem hae fores

erum

fugissent, ea caussa ut haberent 40

tmanumt
defessus

sum

pultando.

hoc postremumst.
315
saluos
Pi.

uae uobis

Ge. ibo atque hunc compellabo.

sis.

et tu salue.

Ge. iam tu piscator

Pi,

factu's ?
edisti ?

45

quam pridem non

319-20 Ge.

undeis? quidfers? quid

istic

festinas ?

Pi.

tua

quod

nihil

refert,

ne cures.
Ge.
in te

Ge. quid

inest?

Pi.

quas tu edes colubras.

?

quid tam iracundu's

Pi.

si

pudor
324-5

adsit,

non me
scire

appelles.
te

Ge. possum
Pi. potes
:

ex

uerum

50

hodie non cenabis.

PANEG
326=^

Y R

GELAS MVS
I

P N AC VM
I

ii

Pan. Quisnam, opsecro, has

tun haec
faci' ?

frangit fores ? ubist ?

?

tun mihi huc hosti' uenis

Ge.

salue, tuo arcessitu uenio huc.

Pan. ean gratia fores

ecfringis ?

Ge. tuos inclama,

tui

dehnquont
miserebat.

ego quid

me

uelles

uisebam

nam me quidem harum

Pi. ergo auxilium pro- 5

pere latumst.
3T0 et pulto Parcus: es pulto ac Loitiaii 312 maiium] malum
oiit.

et repulto

311 an

n//.]

magnum Hcnnaiin

314 uae

P
mihi

P
tui
.,4

des

315 compello P P in om. A 327 huc o>. ^

i?/66tff^'

321 istinc est 318 dedisti P 326* tu 324, 325 potest P mequidem] 329 vel septeuarius

equidemP: med equidem

miserabant

/i

II. ii

T.

MACCI PLAVTI

Pan. qui.snam hic loquitur tam prope nos? Pi. Pina- 33 Pan. ubi is (e)st ? cium.
Pi.

respice

ad me

et

relinque egentem parasitum, Panegyris.

Pan.

Pinacium.

Pi.

istuc

indiderunt

nomen maiores
mihi.

Pan. quid

agis

Pi.

quid

agam
? ?

rogitas?

Pan. quidni
est tibi ?

rogitem
10

Pi.

quid

mecum

Pan. mihin
Pi.

fastidis,

propudiose

eloquere propere, Pina-

cium.
iube

me

omittere

igitur

hos qui retinent.

retinent?

Pan. qui 335

Pi.

rogas?

omnia membra lassitudo sat scio tibi non tenere.

mihi tenet Pan. Hnguam quidem

Pi.
ita celeri

curriculo fui

propere a portu tui honoris caussa.

15 Pi. nimio linpartit multo tanta plus

Pan. ecquid adportas

boni
?

quam

speras.

Pan.
34
?

salua sum.
Pi.

at

ego

perii,

quoi medullas lassitudo perbibit.

Ge. Pan. ecquem conuenisti?

quid ego, quoi misero

meduUas

uentris percepit fames

at uirum? Pi. equidem plurumos ueruni ex multis nequiorem nuUum quam hic est. Ge. quo

Pi. multos.

Pan.

modo?
20

iam dudum
praeterhac

ego istum patior dicere iniuste mihi.

si

me

inritassis Pi. edepol essuries niale.

te

345

Ge. animum inducam ut istuc uerum

elocutum esse
arbitrer.

331 ad

oiti.

334 mihi

in

337, 338 iitvci-so oiditie 339 nimio inparti] nimiam (vel pa) rcs ^, tanto Pitis (scd c/. ad Mcii. 680) Scltoell
Plautiitutit)

mein Lipsius {secititduin moi-em domi A A 338 prope A

tiitde

nimio id certe Goefz, 341 340 medullain P

percjpit

misero cui nietrum

{adverb.)
Bot/ie

uirum ecquem Pi. plurimos P 343 y^^^ quam Iiic patior cgo istum 344 /ort. iamdudumne iitdignaittis /01 1. (iniustum) iniuste 345 praeter haec A

meduUamP,

idliitcratioitc itoii /aveitte

A, contra

STICHVS
Pi.

II. ii

munditias uolo

fieri.

ecferte

huc scopas simulque harundinem,

et

ut

operam
?

omnem araneorum perdam

telas.
es.se

texturam inprobem
algebunt postea. 25
te

deiciamque eorum omnis

350 Pi. quid
illos

((e.) miseri

itidemne

cen.ses quasi

cum

ueste

unica

cape

illas

scopas.

Ge. capiam.

Pi.

hoc egomet, tu hoc

(iE.

conuorre.
Pi.

ego fecero.

ecquis huc ecfert

nassiternam

cum aqua?
gerit.

Ge. sine
suffragio

populi tamen aedilitatem hicquidem

Pi.

age tu ocius
faciam.
Pi. 30

pinge

humum, consperge

ante

aedis.

Ge.

factum oportuit.
355 ego hinc araneas de foribus deiciam et de pariete.

Ge. edepol rem negotiossam

Pan. quid
Pi.
alii

sit nil

etiam

scio,

nisi forte hospites uenturi (si) sunt.

lectos sternite.

Ge. principium placet de

alii

lectis.

Pi.

ligna caedite,
3.5

piscis

depurgate quos piscator

attulit,

360 pernam et glandium deicite.

Ge. hic hercle

homo nimium
sapit.

P.VN.
Pi.

non

ecastor, ut
res

ego opinor,
relictas

satis erae

morem

geris.

immo

omnis
igitur,

habeo prae quod tu

es

uelis.

Pan. tum tu
Pi.

qua caussa missus

aiie misisti

ad portum,

id

expedi.

dicam. postquam

ad portum cum

luci semul, 40

365

commodum

radiossus sese sol superabat ex mari.

perdam] 348 operam omnem] oper as codd. Noitii 192, /or/. rede tergam codd. Nonii omneis A misera falge349 earum P bunt P pro miserae alg. ), luide misere a. quidain (-ri vi.v -re A) itidem esse censes P eademne censes esse A 350 illas P 351 capellas A ego om. P 354 vel sic distingiie pinge, humum consp. finge Bugge an pinse ? 355 araneas an -os incert. A (uos) 1. IVcise w'.f insternite (v. 9, 8) 357 si add. Bothe 359 (fCD) quos w/quod \B) P {A. n. l.) piscatu (-0) rettuli Lipsius piscator attuli Seyffert vel opino 361 ut om. A 363 id om. 364 semel A 365 sesse A esse P {pro sesse, antiqua forma])
:
:

II.

ii

T.

MACCI PLAVTI
sum
interim

dum

percontor portitores, ecquae nauis uenerit

ex Asia, negant ucnisse, conspicatus

cercurum, quo ego

45 in

me maiorem non
'
:

uidisse censeo.
peruenit.
?

portum uento secundo, uelo passo

alium percontamur

alius

quoiast nauis

quid uehit
et

?
'

370

interibi

Epignomum
?

conspicio

tuom uirum
Pi.
et

seruom
Stichum.

Pan. hem quid

Pi.

Epignomum
Pan.

elocutu's ?

Ge.
uenit inquam.
tutin

tuom uirum. uitam meam.

uidisti?
Pi.

ipsus

ipsum

lubens,
50 argenti
|

aurique aduexit nimium.

Ge. nimi' factum bene

hercle uero capiam scopas atque hoc

Pi.

lanam purpuramque multam.

lectos eburatos, auratos.

conuorram lubens. 375 Ge. est qui uentrem

uestiam.
regie.

Pi.

Ge. accubabo

Pi.

55 aduexit;,

tum Babylonica et peristroma tonsiUa et tappetia nimium bonae rei. Ge. hercle rem gestam bene
Ge. eiigepae
ridiculissumus.
!

Pi. poste, ut occepi narrare, fidicinas, tibicinas,

380

sambucas aduexit secum forma eximia.

quando adbibero, adludiabo

Pi.

tum sum

poste unguenta multigenerum multa.

Ge. non uendo

logos.

60

iam (iam) non

Hercules,
spes est

facio auctionem,

mi

optigit hereditas

maUuoli, perquisitores auctionum, perierint.

385

adauctam tibi quam uoui gratulor. tandem aUquando inportunam exigere ex utero famem.

decumam

esse

et u. m. Piiiacto cotithiiiat P 372 delocutus A 374 373 tun eum ipsum uidisti ? Pi. ita ego libens P an (lubens) a. ? (atque) argenti Muelkr: argenti(que) Giiietus nimium] multum P 376 est (e) vel em (e) 377 accuperistromaton silla P babor egle P 378 Tam P 379 383 multihercle om. A 381 exumia. P i^vi.v aiiti(jiia/oyma) Botlie (ego) iam iam (iam) locos A genera Cuictiis 384 386 Hercoleles P Riiscld 387 oin. P 385 perierunt A

371

interim


STICHVS
,

Ge.

II. ii

Pi.

poste

autem

aducxit

parasitos

secum
hLrcle

ei,

perii

miser
Pi.

ridiculissumos.

Gk. rcuorram

hoc quod con- 65

uorri

modo.
Pan.
?

390

P.JiN.

uidistin

uirum

.sororis

Pamphiluni

Ti.

non.

Pi.

immo

uenisse

eum

simitu aiebat

ille

non adest cgo huc citus

praecucurri, ut nuntiarem

nuntium exoptabilem.
quos negabam uendere.
70

Ge. uenales
ilicet,

logi sunt

illi

iam meo malost quod maleuolentes gaudeant.

intro,

395 Hercules, qui deu'

Pan.

non bene. Pinacium, iube famulos rem diuinam mi apsis,

.sane disccssisti

parent.

bene

uale.

Ge. uin administrem

Pan.

sat

seruorum habeo
domi.
futtile,

Ge. enim uero, Gelasime, opinor prouenisti

si

neque

ille

adest neque hic qui uenit quicquam subuenit.

;

75

400 ibo intro ad libros et discam de dictis melioribus

nam

ni illos

homines

expello, ego occidi planissume.

ACTVS
Epigno.mvs
Ep.

III

Stichvs
domum,
Tempestatibus

ni.

Quom

bene

re gesta saluos conuortor

et
;

Neptuno
405

gratis

habeo

simul Mercurio, qui

iuuit lucrisque

me

in

mercimoniis

quadrupHcauit rem meam.

5

ohm

quos abiens adfeci aegrimonia,

389 ridiculosissimos codd. Pan. adest (?/ra Pamphilippum

388 secum parasitos P pamphilippum. Pr. non.

adestl)

390 non

391
citus

immo
iam]

alebant uenisse
ilico et

eum

simui

pro simitu; sed

ego huc

P
qui
vel

P
iiicet

vcl aibat

394

P
i i

392 obtabilem audeant P

discessisses

P
A

396

famulis

opino

399 ueni

400 dicam

393 loci 395 sanc auie (^rccfeVj 39B 406 adfect P

III.

T.

MACCI PLAVTI

eos nunc laetantis faciam aduentu meo.

nam iam Antiphonem conueni adfinem meum

cumque eo
10

reueni ex inimicitia in gratiam.

:

uidete, quaeso, quid potest pecunia

41

quoniam bene gesta re rediisse me magnasque adportauisse diuitias domum,

uidet
sine aduocatis ibidem in cercuro in stega
in

amicitiam atque in gratiam conuortimus,

et is
15

hodie apud
heri

me
in

nam

ambo

cenat et frater meus uno portu fuimus, sed mea

415

hodie solutast nauis aUquanto prius.

age abduce hasce intro quas
Sti.
ere, si

mecum

adduxi, Stiche.
te

quam
20

ego taceam seu loquar, scio scire multas tecum miserias mulcauerim.
iUis

420

nunc hunc diem unum ex

uolo

mukis

miseriis

me

eleutheria capere aduenientem

domum.

Ep. et ius et
in

aequom
te nil

postulas
;

sumas, Stiche.

hunc diem

moror

abi qu6 lubet.

Sti.

25

cadum ducam hodie amicam.

Sti.

tibi ueteris uini propino.

papae

425
tuo.

Ep. uel decem,

dum

de

quid?

hoc etiam

unum?
Ep.
(si

Ep. quid id autem

unumst?
Sti.
Sti.

expedi.

ad cenam ibone ?
sic

uo)catu's, censeo.

hoc placet

roga(tu necne) nil moror.

Sti.
sic

Ep. ubi cenas hodie?

30

hanc rationem

institi

430

amicam ego habeo Stephanium hinc ex proxumo,

tui fratris

anciUam
eius
:

eo condixi in symbolani

ad cenam ad

conseruom Sangarinum Syrum.

407 a. f. 1. Spengel 1. faciam (iam) a. Muelley, rhythmo considentes 411 re gesta redisse P inimicitiam P(co;t. )) 409 qumque ^ ^"^no ut vid. A 418 abduc coaW. 416 hieri P 415 is]siP 425 eleutheriam P 423 accum P {pro aecum) 422 vel med 428 propeino /i 427-9 oni. P 427 quid ? Goetz quod cod. 429 roga(tu sec(la)atus {vel si uocatus) cod. nisi cenatu"s Schoell instit P instite A institi (-ei) Ritschl necn)e'<rorf. 430 sic] si P conduxi A condici P condixi Canterariiis 432 anciUulam A
:
:

III.
i

STICHVS
eademst amica ambobus,
435
riuales

sumus.

hunc tibi dedo diem. ^^- ^S^ abduce hasce intro. nisi probe excruciauero. ciilpam habeto, Sti. meam
iam hercle ego per hortum ad amicam transibo meam mi hanc occupatum noctem eadem symbolam
;

35

440

dabo et iubebo ad Sangarinum cenam coqui. aut egomet ibo atque opsonabo opsonium. Sangarinus scio iam hic aderit cum domino suo.
seruos

40

homo

qui nisi temperi ad

cenam meat,

aduorsitores pol
dari, uti

cum

uerberibus decet

eum

uerberabundi adducant
sit.

domum.
45

445

egomet me moror. atque id ne uos miremini, homines seruolos potare, amare atque ad cenam condicere
parata res faciam ut

hcet haec Athenis nobis.

potius

sed quom cogito, quam inuidiam inueniam, est etiam hic ostium
:

450
450*

ahud posticum nostrarum harunc aedium (posticam partem magis utuntur aedium) ea ibo opsonatum, eadem referam opsonium
per hortum utroque commeatus continet.
ite

50
:

hac secundum uos me.

ego hunc lacero diem.

GELAS MVS
I

G NO

MV

ii

Ge. Libros inspexi

455

tam confido quam

potis

me meum

optenturum regem ridicuHs

logis.

nunc interuiso iamne a portu aduenerit,

436 me in culpa Saliiinshts 435 abduc eas P (pro abduce has) probe coiiipeiidiose script. in (pro B, per P^^) 437 ad oiit. 441-5 oiii. P 441, 442 vel sir distiitgne suo, seruos homo, qui 442 qui (ni s(i te)ni(p)cr(i a)il cenam meat cod. 443 pol {vel duo) cod. dec (decet vel decem) 444 dari [vel dare) cod. uerbcrabundum abducant cod.: corr. Biigge 446 seruoli^ 449 indiuidiam P 450^* oiit. A proptrr lioiitoeotel.V) 451 Ibo obsonatum atque eadem A coniierit (zW conuehit) A con452 uenit Z)* uos mc uosmet ^ 453 ita P 454 potist P (/>'" -est corr. -is ?) logis] meis P 455

III.

ii

T.
ut

MACCI PLAVTI
meis
dictis deleniam.

eum aduenientem
|

Ep. hicquidem Gelasimus est parasitus qui uenit. Ge. auspicio hodie optumo exiui foras
|

mustela

murem
|

apstulit praeter

pedes

460

10

quom strena opscaeuauit, spectatum hoc mihist. nam ut illa uitam repperit hodie sibi, item me spero facturum augurium hac facit.
:

Epignomus hicquidemst qui astat. ibo atque adloquar. 465 Epignome, ut ego nunc te conspicio lubens
!

ut prae laetitia lacrumae prosiliunt mihi

ualuistin
15

usque?
tibi

Ep. sustentatumst sedulo.

Ge. propino
Ge. cenem
Ge.

salutem plenis faucibus,

dicis.

Ep. bene atque amice

illi

di dent

quae

uelis.

Ep. locatast

apud te, quoniam saluos aduenis. opera nunc quidem tam gratiast.
;

470-1

promitte.

Ep. certumst.

Ge.

sic face

inquam.
res(t).

Ep. certa
20

Ge. lubente thercle

met

facies.

Ep. idem ego istuc

scio.

25

475 quando usus ueniet, fiet. Ge. nunc ergo usus est. Ge. quid grauare ? censeas. Ep. non edepol possum. (Ep.) i modo, nescioquid uero habeo in mundo. aHum conuiuam quaerito tibi in hunc diem. Gk. quin tu promittis ? Ep. non grauer si possiem. 480 Ge. unum quidem hercle certo promitto tibi
|

kibens accipiam certo,

459
/br/.

si

promiseris.
:

(Gelasime !) Ge. (ego) optumo Py/adcs fort. (opstrenua 460 murcm (mi) Beutlcy 461 cum P Guieius hic P 465 (o) Epignome/7cc/fec/'ir;/, f///;/r<7/^r Eplgnome iit iicquc Epignome ut placct te nunc P 466 praesillunt P a. 468, 469 iuvcrsQ oidinc P 467 seduo P 470, 471 Ep. c.

tume) optumo

i.

te?

Ge.

q. s. a. Ritschl, qiti cxcidissc

{propicv

lioiiioeotcl.i crcdit linius-

modi versum Ge. cenabis apud me quonam saluos aduenis

473 facies A icf. v. 474^ res est P cf. ad i^^z) 474 libenter A476 grauari A 477 habea A'^ (/. e. habeam (Epignome). Ep. 478 quaeritato m^ z//rf. oui. P 480 certum P
uocata est
:

472

res A., fori. recte {sed me hercle Caiiicrnritts

?

vel

(w.x'

cf. ad v. 478) quaerita) yi'^

vi.v

tibi


STICHVS
Ei'.

lIT.ii

ualcas.

Ge. certumiu-st

Ep.

critum.

cenabo
domi.

quando quidem tu ad me non uis promittere sed quoniam nihil processi sat ego hac. iuero
(iic.

30

485

apertiore magi' uia

ita

plane loquar

uerum

cenam ueniam ? Ep. si possim uelim apud me cenant alieni nouem. Ge. hau postulo equidem med in lecto accumbere
uin ad te ad
hic
scis tu

med

esse

unisubselH uirum.
sunt populi,

.15

490

Ep. at

ei oratores

summi

uiri

Ambracia ueniunt huc

legati publice.
uiri,

Ge. ergo oratores popuh, summates

summi accubent, ego

495

infumatis infumus.
40

Ep. haud aequomst te inter oratores accipi.

Ge. equidem hercle orator sum, sed procedit parum.

cras de reUquiis nos uolo

Ep.

multum

uale.

Ge. periei hercle uero plane,

nihil obnoxie.

uno Gelasimo minus

500

est

certumst mustelae posthac

quam dudum fuit. numquam credere,

;

45

nam

incertiorem nullam noui bestiam

in die

quaen eapse deciens

mutat locum,

ea ego auspicauin in re capitaH

mea ?
-

certumst amicos conuocare, ut consulam

qua lege nunc med

essurire oporteat.
P
i.

50

483 retractatori ascribit Leo 484 484, 485 oui. P processit hac, ego (?^ Goeiz processit at (w/ processi sat) ego cod. ^Sg/orf. tute med ?'f/(unum) unis. 488 quidem A 485 vel mage 490 w/popli 493 accubent codd. Prisciani i, 338 et 587 accumbent P: incubabunt A^ accubabunt tif vid. A496 fofiini versimi Epigiwuio daf P 497 nunc ego hercle perii planc, non obnoxie Gell. 501 quaen eapse Rifschl quaeneatest (jv/ quaen eaepse) 6, 17, 4 auA qua enet ipsa 502 eam PCD (pyQ ean ?) oju. A capitati A spicauin scnpsi auspicaui codd., ifeiti codd. Nonii 468 482 certumnest] certum est
tu ad

me] tuam

P (pro tu

amme?

4)

IV.

T.

MACCI PLAVTI

ACTVS
IV,
i

IV
Epignomvs
filias,

Antipho
An.
Ita

Pamphilippvs

me

di

bene ament measque mihi bene seruassint 505

Pamphilippe, quia uos in patriam
re

ut mihi uolup
rediisse uideo

est,

domum
esse,

bene gesta

ambos,

te et fratrem

tuom.

Pam. satis aps te accipiam, nisi uideam mihi te

amicum

Antipho;
5

nunc quia te amicum mi experior esse, credetur tibi. An. uocem ego te ad me ad cenam, frater tuo' ni dixisset 510
mihi
te

apud

se

cenaturum esse hodie, quom

me ad

se

ad cenam
uocat.

et magi' par fuerat

me

uobis dare

cenam aduenientibus
ei

quam me ad
10

illum promittere, nisi nollem

aduorsarier.
:

nunc me gratiam aps te inire uerbis nihil desidero cras apud me eritis et tu et ille cum uostris uxoribus. Pam. at apud me perendie. nam ille heri me iam uocauerat sed satin ego tecum pacificatus sum, in hunc diem. Antipho ? amicosque uelle uti uos An. quando ita rem gessistis
addecet,

515

15

pax commersque

est uobis

mecum.

nam hoc

tu facito ut

cogites
ut quoique homini
si

res paratast,

perinde amicis utitur

;

520

res firma, (item) firmi amici sunt

sin res laxe labat,

bene c/rl. Riisclil 505 WA-measq' mi amiciim mi] quoniam ex te mjhi cum
creditur

rliylliiiii

causa

509 quia
te

te
?)

i/>;-o

quoniam

amicum

ad se] ad ee {vel ee, 511 tel se dare uobis 513 illum] iliit 512 vei mage i. . 518 (E pro pvvsonae iiota']) 516 At] Eat B: illud PCD ut nam oin. 519 commercique P uellem amicos atque (\\\. lO 521 fuma item otii. om. 520, 521 perinde item Stiidciimnd [e.\A,qiti vi.v Icgitiir) fort. (^si) firmatast, quofacilius
aiiii

P fort. esse") P

A)

'

oinissio

iit

P intellegatiir

sin]

si

STICHVS
itidem amici conlabascunt
Ep. iam redeo.
:

IV.

res

amicos inuenit.

nimiast uoluptas, ubi diu afueris domo,

si tibi

domum
525

ubi redieris,

nullast aegritudo

animo obuiam.

20

nam ita me apsente familiarem rem uxor curauit meam, omnium me exilem atque inanem fecit aegritudinum. sed eccum fratrem Pamphilippum, incedit cum socero suo. Pam. quid agitur, Epignome ? Ep. quid tu ? quam dudum
in

portum uenis

Pam. huc longissume

530 An. magi'

postilla.

Ep. iam

iste est tranquillus 25 tibi ?

quam mare quo ambo

frater ?

estis uecti.

Ep. facis ut
alias res soles.

hodien exoneramus nauem,

Pam. clementer

uolo.

nos potius oneremus nosmet uicissatim uoluptatibus.

quam mox

coctast cena

inpransus ego sum.

Ep. abi intro

ad me

et laua.

Pam. deos salutatum atque uxorem modo

535 haec
si ita

intro deuortor 30

domum
ut uolo conficio, continuo

ad

te transeo.

Ep. apud nos eccillam festinat cum sorore uxor tua. Pam. optumest, iam istoc morai minus erit. iam ego apud
te ero.

An.

priu'

quam

abis, praesente ted huic

apologum agere

.-

.unum
Pam. maxume.
An.
fuit

uolo.
;

oHm, quasi ego sum, senex

ei 35

filiae

540 duae erant, quasi nunc

meae sunt

eae erant duobus nuptae

fratribuS;

ubi] si [a] 523 nimia est uoluptast P (cf. ad Merc. 330) tibi] ibi Acidalitts {A n. /.) 524 ubi] si 525 absentem aegritudinem A 526 exulem Pius 527 quom s. (antiqua formd) postilla Epignomo dant 529 hau Guietus {cmn PX) alii quo a. Ital. quod a. quambo 530 vel mage nt vid. P 532 nos] nosmet 531 hodie A 533 coactaes P ecilla ut vid. 536 se{vel i^ccillam A 535 ow. P 537 optumum est P 538 praesente ted huic {vel te huic) Guietus presentet huic P, A n, l. (iii. 3) PLAVT. II 27

domo


IV.
i

T.

MACCI PLAVTI
uobis.

quasi nunc

meae sunt
illi

Ep. miror quo euasurust

apologus.

An. erant minori

adulescenti fidicina et tibicina,

;

peregre aduexerat, quasi nunc tu

40 quasi ego nunc sum.

sed

ille

erat caeleps senex,

Ep. perge porro.

praesens hicquidem
est apologus.

An. deinde senex ille illi quasi ego nunc tibi dico
An.
'

dixit,

quoius erat tibicina,

545

Ep. ausculto atque

animum

ad-

uorto sedulo.

bene quicum cubitares dedi nunc mihi reddi ego aequom esse aps te quicum cubitem
ego
tibi

meam

filiam

censeo.'
45 Ep.

quis istuc dicit

an

ille

quasi tu?

An. quasi ego nunc

dico
tibi.
;
'

'

immo

duas dabo inquit

'

ille

adulescens
'

una
?

si

parumst

550

et si

duarum

paenitebit

'

inquit

addentur duae.'
quasi ego

Ep. quis istuc quaeso

an

ille

An.

is

ipse

quasi
ille

tu.

(tum) senex

quasi ego

si

uis/ inquit

'

quattuor sane dato,

50

ddm equidem

hercle

quod edint addas,

meum

ne contruncent cibum.'

Ep. uidelicet parcum fuisse illum senem, qui (id) dixerit, quoniam ille ilH polUcetur, qui eum cibum poposcerit. An. uidelicet non fuisse illum nequam adulescentem, qui
ilico

555

ubi

ille

poscit denegauit dare se

granum
senex,

tritici.

55 hercle qui
filiae illae

aequom

postulabat

ille

quando quidem
560
fuit,

dederat dotem, accipere pro tibicina.

Ep. hercle illequidem certo adulescens docte uorsutus

illi] ej 542 Erant] Aere {pro A, i. e. An., ere ?) 548 aps te om. 552-82 dcficitA 552 tum add. AcidaUus 554 quidem alii (cf. ad Mcti. 309. Mil. 158, Siich. 11) contrucent cod. illum fuisse cod. trai. 555 (non) p. Thidin de coniunctivo p. 24 Guietns id add. Loman 556 quom ille illi qui pollicetur Ritschl adulescentem Ital. adulescentiam 557 aequom Seyffert, foii. recte cod. 55B denegarit Acidalius 561 ille quidem hercle Brix

'

'


STICHVS
qui seni
illi concubinam dare dotatam noluit. An. senex quidem uoluit, si posset, indipisci de cibo

;:

IV.

quia nequit, qua lege

565
'

licuit uelle dixit fieri.

'faci'
'

^^o
'

fiat

'

ille

inquit adulescens.
?
'

benigne
ita

inquit senex. inquit

'

'

habeon rem pactam

inquit.

faciam

'

ut

fieri

uoles.'

sed ego ibo intro et gratulabor uostrum aduentum

poste ibo lautum in pyelum,
ibi

filiis.

fouebo senectutem meam.

65
fecit
!

post ubi lauero, otiosus uos opperiar accubans.

570 Pam. graphicum mortalem

Antiphonem

ut

apologum

quam
etiam nunc scelestus sese ducit pro adulescentulo.
dabitur homini amica, noctu quae in lecto accentet

fabre

senem
nescio.
?

namque edepol aUud quidem

575 Ep. uidi edepol

ilH

quid amica opu'

?

sif

sed quid agit parasitus noster Gelasimus

etiam ualet

70

hominem hau perdudum.

Pam. quid

agit ?

Ep. quod famelicus.

Pam. quin uocauisti hominem ad cenam

atque eccum
tibi

Ep. ne quid

adueniens perderem.

lupum

in

sermone

praesens essuriens
adest.

Pam. ludificemur hominem.

Ep. capti consili

memorem
mones.

Gelasimvs
Ge. Sed
ita ut

Pamphilippvs
:

Epignomvs
adfui,

ii

occepi narrare uobis

580 ciim amicis deliberaui iam et

ita

mi auctores

fuere, ut

quom hic non cum cognatis meis. egomet me hodie iugularem

fame.
:

566 pactam Acidalius factam cod. 568 postea ibo lauatum cod. pilum cod. corr. Lambiniis 569 accumbans cod. ^qi-^ (^-jo-^ a/ii' Epigiwiiio danf alii 571 etiam Bof/te it iam cod. sese Doitsa esse cod. {se) esse Jicidaliiis {cf. ad 365) occentet Pistoris, fort. recte 572 accendet P^^ 573 opos cod. {antiqua fortna X) 576 uocasti {ita cod. h. (ad te) ad cenam Ritscli/ lupum in s. noit onmino p/acet 577 578 y^'/ ludificemus 579 ut
:

corr. Fleckeisen

Lambinns

quod

cod.

27*

IV.

ii

T.

MACCI PLAVTI
cum
fratre

sed

uideone ego Pamphilippum

sperate

Epignomo
atque

is est.

adgrediar hominem.

mea

uita,

mea

uoluptas, salue.

peregre te in patriam rediisse.

PamphiUppe, o spes mea, saluom gaudeo Pam. saluo salue, Gelasime. 585
Ge. edepol gaudeo.

Ge.

ualuistin

bene?

Pam. sustentatumst sedulo.

edepol ne egonunc mihi

xo

medimnum
Ge.

Ep. quid eo

tibi

opust?

Ep.

aduorsum

te

fabulare.

mille esse argenti ueUm. hunc hercle ad cenam ut uocem. te non uocem. Ge. illud quidem, ambos ut

uocem
et

simitu equidem hau mab!gne uos inuitassem

ipsi

domum
sciti'

590

ad me, sed mihi

Ep. edepol te
15

domi meae
lubenter,
si

nlhil est.

atque hoc

uos.

uocem

superfiat locus.

Ge. quin tum stans opstrusero aHquid strenue.

Ep.

immo
potest.

unum hoc
Ge. quid
?

Ep. ubi conuiuae abierint,

tum

uenias.

Ge.
!

uae aetati tuae

Ep. uasa lautum, non ad

cenam

dico.

Ge. di

te

perduint

595

quid

ais,

Pamphilippe?

Pam. ad cenam hercle aho promisi foras.

foras hercle uero.

Ge. quid, foras?

20 foris

Pam.

Ge. qui

malum
lubet

tibi lasso

cenare

Pam. utrum

tu

censes

Ge. iuben domi

cenam coqui
o onu 583 (o) sperate Loman, Ferger dcvocat.^ p. 28 acccdit A saluum. Pam, salue P 586 585 saluo salue A iit vid. sustentaui P 587 egomet mihi mediam (medediam B) nunc meille A iit vid. {antiqua foi-nia) mille P 588 ad cenam hercle P 590 eq. 590, 591 om. P (propter homoeoarch. V) traieci eq. simul hau Leo sirnj(tu) hau cod. 591 (mi)hi nst siippl. Stndemitiid, Seyffcii clo(mi me)ae cod. 593 tum Scaliger tum] tu codd. {dei. A"^) {i.e. quin tu ? stans") 594 abirent P ut tum A {tmde tum ut Ritsclil, ut Seyffert 595 uasa] una P promissi iit vid. P {antiqua agis codd. e. ais perdunt P 596 ?) formci) 597 qui malum tibi] quid malum A
^

A^

(/'.

STICHVS
atque ad illum renuntiari?
600 Ge.

IV.

ii

non enim
qui caussa

s61us

me

Pam. solus cenabo domi ? Pam. at ille ne uocato.

Ge.

su-

scenseat,

mea
mihi

sumptum

fecit.

facile excusari potest.

modo

ausculta, iube

cenam domi

coqui.

Ep. non

me

quidem
faciet auctore

hodie ut illum decipiat.

censes quid agas.

Ge. non
caue

tu hinc 25

abis?

me non perspicere 6o5nam.illic hom6 tuam

nisi

sis tu tibi,

hereditatem

inhiat

quasi

essuriens
lupus.

homines noctu hic in uia ? non quam Pam. tanto pluris qui defendant ire aduorsum iussero. Ep. non it, non it, quia tanto opere suades ne ebitat. (Ge.) 30
tu scis
ecflictentur

iube

domi mihi
610
si

tibique tuaeque uxori celeriter

hercle faxis,

Pam. per hanc

non opinor dices tibi cenam incenato, Gelasime, esse hodie

licet.
?

cenam deceptum fore.

coqui.

Ge. ibisne ad cenam foras

Pam. apud fratrem ceno in proxumo.

Ge. edepol
te

Ge. certumnest?

Pam. certum.
per hortiim

hodie lapide 3f

percussum uelim.

Pam. non metuo

615 Ep. quid
ais,

transibo,

non prodibo

in

puplicum.

Gelasime

Ge. oratores tu accipis, habeas

tibi.

Ep. tua pol

refert.

Ge. enim, siquidem mea

refert,

opera
utere.

602 domi cenam A nun (num B) P (corr. 599 cenaui A 606 quantum 604 ages (-is?)^ 605 tuam] tum P Kampinann 608 ne nebitat A 609 tibi tuae607 plureis A que P 610 w/opino 614 per h6rtum sitspecltiui an per delend. ? non] haud Mtieller an prode ? 615 agis AP'^^ ac(ci)pias A 616 enim] enim uero A (v. i)

D\


IV.
ii

!:

T.
tibi

MACCI PLAVTI
opinor etiam uni locum condi p * um Ge. o lux
oppidi

Ep. posse edepol

40 ubi accubes.

Pam. sane faciundum censeo.

Ep.

si

arte poteris accubare.

Ge. uel inter cuneos ferreos

loci.

tantillum loculi ubi catellus cubet, id mi sat e rest

620

Ep. exorabo aliquo modo.

ueni.

Ge. hucine

Ep.

immo
;

in

carcerem
eamu',

nam hic quidem genium meliorem tuom non

45

facies.

tu.

Pam. deos salutabo modo, poste ad te continuo transeo. Ge. quid igitur ? Ep. dixi equidem in carcerem ires. Ge.
quin
si iusseris,

eo quoque

ibo.

Ep. di inmortales

hicquidem pol
ita

summam
crucem

625

in

cena aut prandio perduci potest. Ge.

ingenium meumst
fame.

50

quicumuis depugno inulto faciHus Ep. dum parasitus mihi atque fratri

quam cum
fuisti,

rem confregimus.
tua fehcitas

Ge. non ego

isti

apud te ?

Ep.

sati'

spectatast mihi iam

;

630-1 nunc ego nolo ex Gelasimo mi fieri te Catagelasimum. Ge. iamne abierunt ? Gelasime, uide, nunc consiHo capto
opust.

egone

tune.

mihine

tibine.

uides ut annonast grauis.

633-5

prothymiae. 55 uiden ? benignitates hominum periere et uiden ridiculos nihili fieri atque ipsos parasitarier ?

Sclwell ubi in fine

um ^: conspicor P: c.propemodum (?) 617 w/opino condip 618 ubi cubes Ritschl, nam ubi accubes displicet /ort. saeeris est^ 620 loculij loci P v. prions collocand. 624 623 domo A 622 meliorem genium P sat erit Bothe si om. P 625 pol dixis corr. dixti {sine nota personae) A 628, 629 626 aut] ut A summam] iu fui PCD) summa P 629 ego ista^ nego ista Leo ivix Plantinnm) inverso ordine P nunc con632 abisti P 630, 631 fieri om. P {cf. i, p. 28) quid es capturus consilii (('. e. sil(io) caro {vel capto) opust A lamne abierunt? vi.v sic reficicndns loctis cf ad Merc. 319): -li) P.
:

Gelasime, uide, nunc consilio capto {vel caro, opust. lam abierunt. 633-5 uiden Fleckeisen Gelasime, uide quid es capturus consili ut pcricrint A^ (ut del. A^), nnde ut periere edd. 636 uidcs P

637 uides


STICHVS
numquam
edepol

IV.
ii

me uiuom quisquam

in crastinum inspiciet

diem

nam mihi iam

intus potione iuncea onerabo

gulam
dicant fame.

640 neque ego hoc committam ut

me

esse

homines mortuom

ACTVS V
ST
I

HVs
:

V.

si

More hoc fit atque stulte mea sententia quem hominem exspectant, eum solent
hercle
I

prouisere

qui

illa

caussa ocius nihilo uenit.

facio, qui

idem ego nunc

645

prouiso Sagarinum,
5

qui nihilo citius ueniet tamen hac gratia.

iam hercle ego decumbam

postidea

solus,

si ille

huc non

uenit.

cadum modo hinc a me huc cum uino transferam, accumbam. quasi nix tabescit dies.

Sangarinvs
650
(te), terra

Stichvs

ii

Sa. Saluete, Athenae, quae nutrices Graeciae,

erihs patria, te uideo lubens.

sed amica

mea

et

conserua quid agat Stephanium

curaest, ut ualeat.

nam

Sticho

mandaueram
5

salutem ut nuntiaret atque

ei ut diceret

me
655

hodie uenturum, ut cenam coqueret temperi.

Sti. fecisti, ere, facetias,

sed Stichus est hicquidem.

quom hoc

donauisti
!

dono tuom seruom Stichum.

fero,

pro di inmortales
639 uincea
iita

quot ego uoluptates

D^Ovidio onerado A homines mortuum me P PCD^ vel stuite est uitae p g^^ nihilotius P 648-81 num codd. (cori: D) an Sangarum

BD\
:

omnes mortuum

640 me esse 641 stutte (5) 644 Sangarideftcit

:

648
cod.

quasi nix Bothe postea cod. postidea Ritschl 650 te addidi: {o) terra Lainbinns
:

quasenex

V.
10

ii

T.

MACCI PLAVTI
prothymias
!

quot

risiones,

quot iocos, quot sauia,

!

saltationes, blanditias,

Sa. Stiche.

Sti.

hem

Sa. quid

fit

Sti.

eugae

San- 660

garine lepidissume.
fero

15

conuiuam Dionysum mihique et tibi. namque edepol cena cocta est, locu' liber datust mihi et tibi apud uos (nam apud nos est conuiuium,
uoster cenat

ibi

cum

uxore adeo

et

Antipho,
665

ibidem erus

est noster),

hoc mihi dono datumst.

Sti.

Sa. quis somniauit

aurum ?

quid id ad

te attinet ?

proin tu lauare propera.

20

Sa. lautus sum.

intro,

Sti.

optume,
sequor.

sequere ergo hac

me

(Sangarine.)

Sa. ego uero

Sti. uolo

eluamus hodie, peregrina omnia Athenas nunc colamus.

sequere me.
670

relinque,

Sa. sequor et

domum

redeundi principium placet.

occessit mihi.

bona scaeua strenaque obuiam

iii

Stephanivm
Mirum
uideri nemini

uostrum uolo, spectatores,

:

quid ego hinc quae iUic habito exeam

faciam uos cer- 674-5

tiores.

domo diidum huc

arcessita sum,

(nam) quoniam nuntia-

tum
istarum uenturos uiros, ibi festinamus
5

est

omnes
aniicis

lectis

sternendis studuimus munditiisque apparandis.

inter illud

tamen negotium meis curaui

Sticho et conseruo Sagarino nieo cena cocta ut esset.

663 an conuiuiumst ? 662 coctast Rifschl: dicta est cod. 666 somniauit] homo donauit omonauit) Seyffcrt, sed cf. Leo ad loc. redeunti 671 et del. Goetz 668 Sagarine add. Ritschl (iii. 2) 676 nam Acidaliits 672 obuiam Canierarius obulam cod. 680 sangarino cod. add. Riischl 677 ipsarum (iss-) Eivald [corr. Z)') a)i Sangaro ? {cf. ad 644)
:

680


STICHVS
Stichus opsonatust, ceterum ego curam do
:

V.
id adlegauit.

iii

nunc ibo hinc

et

amicos meos curabo hic aduenientis.

I

S ANGAR
Sa.

NV

ST

HV

Iv
te

Agite

ite

foras

ferte

pompam.

cado

praeficio,

Stiche.

omnibu' modis temptare certumst nostrum hodie conuiuium.

685
ita

me

di

ament, lepide accipimur

quom hoc

recipimur in
loco.

quisqui'

praetereat,

comissatum uolo uocari.

Sti.

conuenit,

dum quidem hercle quisque ueniet ueniat cum uino suo. nam hinc quidem hodie polluctura praeter nos datur nemini.
nosmet
inter nos ministremus monotropi.

Sa. hoc conui-

uiumst
690 pro opibus nostris

commodule nucibus, fabulis, ficuHs, oleae +intripillot, lupillo, comminuto crustulo. Sti. sat est seruo homini modeste [melius] facere sumptum quam ampliter. suom quoique decet quibu' diuitiae domi sunt, scaphio et
sati'
|

10

cantharis,
batiocis bibunt, at nos nostro

Samiolo poterio

695 tamen

bibimus nos, tamen ecficimus pro opibus nostra

moenia.

681 fo}1. curam ego gaui cod. corr. Goets

:

curando cod. 682 accedit

:

id] is

Leo

684 omnimodis Scaliger, fort. recte {cf. Class. Rev. 8, 685 accipiamur P, A ti. l. corr. Guietus quoniam hoc P om. A (iii. 11) corr. Guietus fort. in delend. 687 ueniet om. {non A ut vid.) vel ueniat ueniat {A n. l.) 688 nos [iactura] P, n. l. dabitur P, A n. l. corre.xi, nam polluctiira praeter vi.x ferendum 689 monotropi. Sa. hoc Ritschl: monotrophe hoc P, A n. l. 691 ole^ae) in(tripi)ll(o) A oleae interiplio (intripjio ?) P olea in tryblio Turnebus vel sic distingue lupillo comminuto, crustulo 692 melius om. codd. Nonii 511 {A n. t.) (i. 9 moddste melius vi.xfercnd. cf. ad Cas. 253) 693 quique quemque P 694 uiunt A {i. e. uiuunt) 695 uiuimus codd.
nienteis 159)

foti. ut

adle-

hinc om.

adue-

recipiamur

;
:

(?

disyllab.)

V. iv
Sa,

T.

MACCI PLAVTI
accumbamus.
Sti.

mica uter utrubi

abi

tu

sane

superior.
15

atque adeo ut tu scire possis, pacto ego hoc tecum diuido

uide,

utram

tibi

lubet etiam

Sa.

quid istuc est

nunc capere, cape prouinciam. Sti. utrum Fontine an prouinciae?

Libero
?

imperium
sed amica

te

inhibere mauis
et tua

Sa. nimio

Hquido Libero.
se exornat, nos

700

mea

dum

tcenatt

dumque

uolo
20

tamen ludere inter nos. Sti. nimium lepide in mentem uenit quam potius
cynice [hic] accipimur

strategum te facio huic conuiuio.

in

subselHo

quam

tin lecticist

Sa.

immo enim
est dulcius.
?

nimio hic magis

uide quot cyathos bibimus.

sed interim, stratege noster, qur hic cessat cantharus

Sti.
tot

705

quot

digiti tibi

sunt

in
25 cantio Graecast
:

manu.
sapis.

rj

Trevr'

>)

Tpta

Trtv'

t)

/xr/

TeTTapa.

Sa. tibi propino.

decumum
te,

a fonte

tibi tute

inde,

si

bene uos, bene nos^ bene

Sti. bibe
bibi'.

bene me, bene nostram etiam Stephanium

!

si

Sa.

non mora

erit

apud me. aHud

: .

Sti.
est,

710

edepol conuiui sat

modo

nostra huc amica accedat

id abest,

nihil abest.

cem A (? an 696 mica scripsi{sc. digitis) (v, p. 81) amica P m tecum hoc B uter om. A ntvid. (iii. i) micem) 697 facto P fontale P 701 cessat 698 cape om. A 699 w/prouinciai vel dumq' 702-5 foit. troch. Goei.s, Schoell {A n. /,) fort. cenam huc P 703 systema 702 ludere inter nos tamen (?) Leo in lectis Pins traicci mente P 704 hic om. P p, q. codd. nimium (p7V -io ?) hic A fort. inlectTce {xit accubuo' Truc. 422) gracca 707 est greca P hic magis est (/. e. magest ?) P: confiavi
:

'

aiit ritbro colore

ant omniiio iton

scripsit

emet

et tara

versii deficit

P A

708 decumam

P
'

cepente pine et trispine in hoc tibi tutel tibite

:

710, 711 retractatori ascribit

Langcn

('

scripios
:

ut in vicein coiicederent versnmn 712-35 vel med bibes cod.

Leo)

710 bibe

Sciitariiis

STICHVS
Sti. lepide

V. iv

hoc actum

est.

tibi

propino cantharum.

uinum

30

tu habes.

Sa.

nimi' uellem aliquid pulpamenti.

Sti.

si

horum quae
moror cuppedia.
est,

adsunt paenitet,
nihil est.

tene aquam.

Sa.

meUus

dicis

nil

715 bibe, tibicen.

age siquid

agi',

bibendum

hercle hoc

ne

nega.

quid hic
age
si

fastidis

quid

agis,

quod faciundum uides esse tibi ? quin bibis ? accipe inquam. non hoc impendet pubH-

.15

cum
haud tuom
Sti.

istuc est te uereri.

eripe ex ore tibias.

ubi ilHc biberit, uel seruato

meum modum
nuUi
rei

uel tu dato.
;

720 nolo ego nos tprosumot bibere.

erimus postea

namque edepol quam

Sa. quid igitur?
age,

uis desubito uel

cadus uorti potest.

nocuit tamen. 40

quamquam grauatus fuisti, n6n

bibisti, refer

723* tibicen,

quando

ad labeas

tibias.

suffla celeriter tibi

buccas quasi proserpens

bestia.

725 agedum, Stiche, uter demutassit, poculo multabitur.

Sti.

bonum

ius dicis.

impetrare oportet qui

aequom

po- 45

stulat.

Sa. age ergo opserua.

Sti.

si

peccassis,

multam
oras.

hic retinebo iHco.

optumum atque aequissumum

em

tibi

hoc

pri-

mum
713 pulpulmenti
cod.
troch.

omnium.
715 siquid

714 tene

Ital.

teni cod.

717 hoc non Acidalius 718 (ei) tibias Mucller {Rliein. Mus. 54, 539) 719 dato Ital. dabo cod. 720 prosum hoc ebibere Mueller 721 uis Ital. ui cod. 722 post V. 765 iterutn apparet (/'. e. post intervaUuin 44 versuuni) scilicet scriba e.xemplaris cum ad finem folii ticsciocmits in codice P^ venisset, praecedens folium prave repeticrat agitur vel icitur cod. nun cod. (?'. e. num vel non) 723 age e.xtra vcrsum
:
: .
.

non omnino placet quidem vv. 714-5

fort. agis delend. {cf. systenta siint

Class. Rev. 8, 151), nisi

posui, nam nec quand6 nec bibisti placet ( cf. ad v. 715) 723* refer codd. Nonii 210 refers cod. 724 proserrens cod. (R pro P) omnium San728 em 725 proculo mutabitur cod. corr. Piits
: :

irarino

dnnt

n/ii

V. iv

T.

MACCI PLAVTI

50

facetiast, amare inter se riualis duos, 730 uno cantharo potare, unum scortum ducere. hoc memorabilest ego tu sum, tu es ego, unianimi sumus, unam amicam amamus ambo, mecum ubi est, tecum est tamen

haec

tecum ubi autem

Sa. ohe,

est,

mecum

ibi

autemst

neuter tutrit
inuidet.

iam

sati'

nolo optaedescat

aUum ludum nunc

uolo.

Sti. uin 55 Sti.

amicam huc euocemus ? ea saltabit. Sa. censeo. mea suauis, amabiUs, amoena Stephanium, ad amores
tuos
sati'

735

foras egredere,

mihi pulchra

es.

Sa. at

enim pulcherruma.
tuo.

Sti. fac nos hilaros hilariores opera atque

aduentu

Sa. peregre aduenientes te expetimus, Stephaniscidium,

mel 739-4

meum,
si

amabihtas

tibi

nostra placet,

si tibi

ambo

accepti sumus.

Stephanivm
Ste.

Stichvs
meae
deUciae.

Sangarinvs
nam
ita

Morigerabor,

me Venus amoena amet,

huc iam dudum simitu exissem uobiscum foras, nam ita ingenium muHebrest nisi me uobis exornarem. ficta est, infecta est tamen ornata, bene cum lauta est, terta,
ut ego
5

745

nimioque
Sti.

sibi

muUer meretrix

repperit

odium ocius

sua inmunditia

quam

in

nimium

lepide fabulata

perpetuom ut placeat munditia sua. Sa. Veneris mera est oratio, est.

733 tecum autem ubi est

Gtiiettts
:

mecum autem

ibi

est P*^

n.

neutri

734 obtaedes catali ut ludum cod. corr. Ritschl 737 enim 736 suauis amabilis displicct morem uobis geram (mihi) Acidalins 742 morigerabor Ritsclil cod. (y. I?) 744 ita est i. mulicbrem 743 huc Sca/iger: hic cod. (-re ?) cod. 746 reperiet Fidirmaun 745 prinntm est del. Scaliger
:

n.

alteri

Camciarms

STICHVS
St!.

V.
Sti.

Sangarine.

S.\.

quid est

totus doleo.
?

Sa.

potus
750 Ste. utrubi

tanto miserior.

accumbo

Sa. utrubi tu uis

bobus
Sti.

uolo,

Ste. cum amnam ambos amo.

uapulat peculiumj actum

est.

Sa. fugit hoc libertas 10

caput.

Ste. date mi locum ubi

accumbam, amabo, siquidem

Sti. Sti. ei

placeo.
?

tun mihi

Ste. cupio

cum
di

utroque.

mihi

bene dispereo.
ais ?

quid
?

Sa. quid est

Sti. ita

me

ament,

numquam enim
:

fiet

hodie haec quin

saltet

tamen.

755 age, mulsa

Sa.

mea

suauitudo, salta

saltabo ego simul.

numquam

edepol

med

istoc uinces

quin ego ibidem

pruriam.

15

Ste. siquidem mihi saltandum

est,

tum uos date

bibat

tibi-

cini.

Sti. et
si

quidem nobis.

Sa. tene, tibicen,

primum

postidea loci
celeriter

hoc eduxeris, proinde ut consuetu's antehac,

760 lepidam et suauem cantionem aliquam occupito cinaedicam, ubi perpruriscamus usque ex unguiculis.

inde huc aquam.

20

Sangarinvs
Sa.

Stichvs
placuit potio
:

vi

Tene

tu hoc, educe.

dudum

765

nunc minu' grauate iam accipit. tene tu. interim, meus oculus, da mihi sauium, dum illic bibit. Sti. prostibilest tandem ? stantem stanti sauium
utrubi Camerarins 750 utrubi ego cod. utrumubi cod. 753 est Weise 754 flet cod. quin saitet Canierarius qui non saltent cod. 759 corr. Camerantts eduxerit cod. antidhac (ctttit postidea, cf. 758) gloss. Plattt.^ conira ittetrtmt, tmde si hoc eduxis cel. p. ut co. antidhac Rcdslob 760 cantionem codd. Nortii 5 cantationem cod. occu762-8 scilicei tibicen ut bibai Y)\io codd. Nonii: occipio cod. caitere desinif Leo 762 dudum (haud) Pistoris, sed cf. Leoad loc. corr. Leo stanti sauium Saracenus stantis 765 prostibiles cod. autum cod. cf. ad v. 722

749 totus utrumubi

.
.

tanto Saraccitus

'

V. vi
5

T.
dare

MACCI PLAVTI STICHVS

?

amicum amicae
iam

eugae eugae,

sic furi

datur

Sa. age,

infla buccas,

redd' cantionem ueteri

vii

nunciam aliquid pro uino nouam.

suauiter.

Sangarinvs

Stichvs
siet?

Sa. Qui lonicus aut cinaedicus(t), qui hoc tale facere pos-

Sti.

si

istoc

me

uorsu

uiceris, alio

me

prouocato.
Sa. babae
! !

770

Sa. fac tu

hoc modo.
pariter

Sti. at tu

hoc modo.

Sti.

tatae

Sa.
5

nunc
intro

ambo.

Sti, pax Sa. papae omnis uoco cinaedos contra.

!

satis esse

nobis non magis poti'

quam fungo
:

imber.
sati'

Sti.

hinc abeamus nunciam

saltatum

pro

uinost.

uos, spectatores, plaudite atque ite

ad uos comissatum.
:

775

proui nouam cod. 769 771 vcrsus Reizianus'' Leo 773 772 cinaedus corf. at (fac) Mueller {Rhein. Mus. 54, 539) potis [est] cod. {pro potist vel potest?) 775 potis Leo {vel pote)

768 cedo Riischl

possit,
itt

pro uino

n.

Saracenus

t;j'.v

fiat versus septenarius

ad uos Palmerius

ad nos

cod.

TRINVMMVS
ARGVMENTVM
Thensaurum abstrusum abiens peregre Charmides Remque omnem amico Callicli mandat suo. Istoc absente male rem perdit filius

Nam

et aedis vendit

has mercatur Callicles.

poscitur
;

Virgo indotata soror

istius

Minus quo cum invidia ei det dotem Callicles, Mandat qui dicat aurum ferre se[se] a patre. Vt venit ad aedis, hunc deludit Charmides Senex, ut rediit quoius nubunt Hberi.
;

Valla

Argimioiiunt oni. nubuntur eri

:

A
cod.

7 se

Cantcramis

9 nubunt

liberi

PERSONAE
LvxvRiA cvM Inopia Prologvs Megaronides Senex Callicles Senex Lysiteles Advlescens Philto Senex Lesbonicvs Advlescens Stasimvs Servvs Charmides Senex Sycophanta

Scaena

ATHENIS

PROLOGVS
LVX
V R
I

NO

Lv. Sequere hac me, gnata, ut

In. sequor, sed finem fore

munus fungaris tuom. quem dicam nescio.

i

Lv. adest.

em
si

illae

sunt aedes,

intro
in

nunciam.

nunc, ne quis erret uostrum, paucis

5

uiam
5

deducam,
nunc

cjuidem operam dare promittitis.

10

primum quae ego sim et quae illaec siet huc quae abiit intro dicam, si animum aduortitis. primum mihi Plautus nomen Luxuriae indidit tum hanc mihi gnatam esse uoluit Inopiam. sed ea huc quid introierit impulsu meo
igitur
I

10

accipite et date uociuas auris

dum

eloquor.

adulescens quidam est quf in hisce habitat aedibus

15

20

rem paternam me adiutrice perdidit. quoniam ei qui me aleret nil uideo esse relicui, dedi ei meam gnatam quicum aetatem exigat. sed de argumento ne exspectetis fabulae rem uobis aperient. senes qui huc uenient, huic Graece nomen est Thensauro fabulae Philemo scripsit, Plautus uortit barbare, nomen Trinummo fecit, nunc hoc uos rogat
is
:

15

30

ut liceat possidere hanc^

tantum
I

est.

ualete,

nomen fabulam. adeste cum silentio.

hac me]

me mea
8,

(?) Scltoell

10 coUocat ^ii. 6") mihi hanc gnatam [gnatam]PC

fungas codd. Noiiit ^g"], uiide fungas (tu) 9 {omissis Plautus m\\\\piopter hoiiiocotel.) post v. 8 mi P^ n. /.) 9 hanc (autem) Spengel (

i5ei]eP
nsitattis

quicum (una)

Fo///)^/?r,

nam (meam) gnatam

grece PLAVT.

displicet

17 [uo]uobis

18

nomen

20 uos hoc A, non

ordo

22 adesse 28

ACTVS
I. i

Megaronides
Amicum
inmoene
castigare

ob meritam noxiam

est facinus,

et conducibile.

nam

uerum in aetate utile ego amicum hodie meum

25

concastigabo pro commerita noxia,

5

inuitus, ni id

me

inuitet ut faciam fides.

;

nam
ita

nimium morbus mores inuasit bonos plerique omnes iam sunt intermortui.
hic

sed

dum

illi

aegrotant, interim mores mali

;

30

quasi herba inrigua succreuere uberrume

lo

neque quicquam hic nunc est uile nisi mores mali eorum licet iam metere messem maxumam nimioque hic pluris pauciorum gratiam
:

faciunt pars
ita

hominum quam

id

quod

prosint pluribus.

35

uincunt illud conducibile gratiae,

in

15

quae

rebus multis opstant odiossaeque sunt

faciunt rei priuatae et pubUcae.

remoramque
ii

Callicles

Megaronides
40

Ca. Larem corona nostrum decorari uolo.

uxor, uenerare ut nobis haec habitatio

bona, fausta, feUx fortunataque euenat

teque ut
5

quam primum possim uideam emortuam.

ille

Me.

hic

est senecta aetate qui factust puer,

qui admisit in se culpam castigabilem.

[non mala] noxiam P iv. 3; M 23 me (i. e. Me.) amicum P faciat A pro X, L pro I) 27 ine id P 25 hodie amicum A P homi2g p]erique librt vet.^ Lanidiiii prerique ^ plerumque P [i.c. succrerunt ?^ nes A 31 succreuerunt 33 anie 32 nunc P conductibile P est 40 coUocat Bnecheler 36 32 uile uobis A 42 possit Lambinus
(

TRINVMMVS
45

I.

ii

adgrediar hominem,

Ca. quoia hic uox prope

si ita

me

sonat

Me.

tui

beneuolentis,

es ut ego te uolo,

sin aliter es, inimici atque irati tibi.

Ca. o amice, salue,

atque aequalis.
et tu
?

ut uales,

lo

Megaronides
50

Me.

edepol salue, Callicles.

et ualui rectius.

Ca. ualen

ualuistin

Me. ualeo
?

Ca. quid agit tua uxor

ut ualet

Me.

plus

quam ego
uolo.

Ca. bene hercle est illam

tibi

ualere et uiuere.
si

Me. credo
55

hercle te gaudere

quid mihi mali

est
?

est.

35

Ca. omnibus amicis quod mihi

cupio esse idem.

Me. eho

tu,

tua uxor quid agit

Ca. inmortalis
hercle nuntias,

est,

uiuit uicturaque est.

Me. bene

deosque 6ro ut uitae tuae superstes suppetat.

60

dum quidem hercle tecum nupta sit, sane uelim. Me. uin commutemus, tuam ego ducam et tu meam ? faxo hau tantillum dederis uerborum mihi. Ca. namque enim tu, credo, me inprudentem obrepseris. Me. ne tu hercle faxo hau nescias quam rem egeris.
Ca.

20

Ca. habeas ut nanctu's

nota mala res optumast.

25

nam ego nunc

65

si

ignotam capiam, quid agam nesciam.

ut bene uiuitur, diu uiuitur.

Me. edepol proinde

sed hoc

animum aduorte atque

aufer ridicularia

nam ego

dedita opera huc ad te [adjuenio.

Ca. quid
uenis
?

Me. malis
Ca.
70

te ut uerbis multis

multum obiurigem.

Me. numquis est hic alius praeter me atque te ? Ca. nemost. Me. quid tu igitur rogitas tene obiurigem ?

men

teotit.P 46 s\ ont. 47 est.<4 52 [bene] ualere 51 tua agit 61 tu] te.^ 53 mihi] me 55 tu om. 54 fidem mihi inprudenti diu uiuitur 62 h. scias 65 prome .<4 bene uiu. Acidalins 68 obiurgem P obiurgi61 uenio A tem obiurgitem 70 tu oin.
hic o;. 45 quia 50, 51 iitverso ordine

A A
P

28*

I. ii

T.
nisi tu

MACCI PLAVTI
censes dicturum male.

me mihimet

nam
35

si

in te aegrotant artes antiquae tuae,

[sin

immutare
si

aut

uis ingenium moribus] demutant mores ingenium tuom

72*

neque eos antiquos

seruas, ast captas nouos,

omnibus amicis morbum

40

tu incuties grauem_,

75

ut te uidere audireque aegroti sient.

Ca. qui in

mentem

uenit

tibi istaec

dicta dicere ?

Me. quia omnis bonos bonasque adcurare addecet suspicionem et culpam ut ab se segregent. Me. quapropter ? Ca. non potest utrumque fieri.
ne admittam culpam, ego meo sum promus pectori
45

Ca. 80
?

rogas

suspicio est in pectore alieno

sita.

nam nunc
loui

ego

si te

surrupuisse suspicer

coronam de capite ex Capitolio quod in c61umine astat summo si id non atque id tamen mihi lubeat suspicarier,
:

feceris

85

50

qui tu id prohibere

me

potes ne suspicer
siet.

sed

istiic

negoti cupio scire quid

tu

Me. haben

amicum
?

aut famiUarem

quempiam
:

quoi pectus sapiat

Ca. edepol hau dicam dolo

90

55~

sunt quos scio esse amicos, sunt quos suspicor, sunt quorum ingenia atque animos nequeo noscere

ad amici partem an ad inimici peruenant

sed tu ex amicis certis mihi es certissumus.
si

quid
id

scis

me

fecisse inscite aut inprobe,

es.

95

si

non me

accusas, tute ipse obiurgandus

72
'

71
secl.

tutemihimeP

aniiqueP

72"^

om.A

Ritschl 74 seruos {antiqua ortliographia^ 85 88 scire cupio quicquid est

75 inculties

73, 74

Qui Scaliger P 89 aut] ut A esse A 92 nequeo Acidalius: queo A: non possum P (v. i) 96-171 94 mihi es certis A, foii. recte 93 peruenat P deficit A 96 troch. scptenarium c.vhibet cod., si id me non accu. t. i. obiurgandus es. Me. scio si id non me (Rcis) acc, tii. obiurgandu's vi.v tupte o. (del. ipse). Me. scio Bothe
:

79 apse 87 quid tu id A 91 amicos

TRINVMMVS
Me.
scio
et,
si

I. ii

dlia

huc caussa ad

tc

adueni,

aequom
postulas.

60

Ca. exspecto

si

quid dicas.

Me. primumdum omnium^

sermonibus
:

male
100

dictitatur tibi uolgo in

turpilucricupidum te uocant ciues tui

tum autem sunt

liostisne

alii

qui te uolturium uocant

65

an

ciuis

comedis parui pendere.

in te tdicist excrucior miser.

haec

quom audio

Ca. est atque non est mihi in manu, Megaronides

105

quin dicant, non est

merito ut ne dicant, id
?

est.
fuit.

Me.

fuitne hic tibi

amicus Charmides

Ca. est et

id ita esse ut credas,

nam postquam
iio

hic

rem tibi auctorem dabo. eiius rem confregit filius

70

uidetque ipse ad paupertatem protractum esse se

115

suamque fiHam esse adultam uirginem, simul eius matrem suamque uxorem mortuam, quoniam hinc iturust ipsus in Seleuciam, mihi commendauit uirginem gnatam suam et rem suam omnem et illum corruptum fiUum. haec, si mi inimicus esset, credo hau crederet. Me. quid tu, adulescentem, quem esse corruptum qui tuae mandatus est fide et fiduciae^
quin
ei rei

75

uides,

80

eum

restituis,

quin ad frugem corrigis

te fuerat

dperam dare

aUquanto aequius,

120

si

qui probiorem facere posses,

tute accederes

non

uti

in

eandem malumque
Ca. quid

infamiam
85

ut eiius
feci ?

cum

tuo misceres malo.

Me. quod homo nequam.

istuc

Ca.

non meumst.

97 Me. scio
:

iii

fiite v.

96

cod.

huc

alia

cod.

irai.

Caiiiortriiis
:

101 tum lial. tu cocf. (vii. 4) 103 dici is excrucior Valilcn dici discrucior Ritsclil 109 prostractum B, imdc prostratum Bcrgk 120 possis jj6 corruitum cod. 115 hic si in. (orn.mi) P^d cod. {pro -es ? i. 3)

I. ii

T.

MACCI PLAVTI
aedis (quid taces
?)

Me. emistin de adulescente has

ubi nunc tute habitas?

Ca. emi atque argentum dedi,

ipsi in

125

minas quadraginta, adulescenti

90

manum.
piget.
!

Me. dedistin argentum ? Ca. factum neque facti Me. edepol fide adulescentem mandatum malae
dedistine hoc facto
ei

gladium qui

se occideret ?
te in

quid secus est aut quid interest dare

manus

i^o

95

argentum amanti homini adulescenti, animi inpoti, qui exaedificaret suam incohatam ignauiam ?
Ca. non ego
iUi

neque de

illo

argentum redderem ? Me. non redderes quicquam neque emeres neque uenderes,
135

nec qui deterior esset faceres copiam.

inconcihastin
100
ill'

qui

edepol

eum qui mandatust tibi, mandauit, eum exturbasti ex aedibus? mandatum pulchre et curatum probe
! :

crede huic tutelam

suam meUus rem

gesserit.

Ca. subigis maledictis

me

tuis,

Megaronides,

140

nouo modo adeo,

105

ut

quod meae concreditumst

taciturnitati clam, fide et fiduciae,

ne enuntiarem quoiquam neu facerem palam,

ut mihi necesse
sit

iam

id tibi concredere.

Me. mihi quod

iio

credideris

sumes ubi

posiueris.

145

Ca. circumspicedum te ne quis adsit arbiter

nobis, et quaeso identidem circumspice.

Me. ausculto quoniam hinc

si

quid dicas.

Ca.

si

taceas, loquar.

est profecturus peregre

Charmides,
150

thensaurum demonstrauit mihi

hic in conclaui

in hisce aedibus,

quodam

sed circumspice.
;

131 ampoti ut vid. cod. secutus cod. (v. 8) rem melius 139 tute iam w/ tutelam fO(f. Hemiann 141 quomeae cod. 'A pro quommeae, /. e. quod meae concreditum sim fO(V. i. 7, 2) i. 149 profecturus Scaliger 4) 150 mihi demonstrauit PCD profectus cod. (t/)rotur? vii. i)

130 secus Ital. 132 ignauium cof/.

TRINVMMVS
Me. nemost.
id bolus
flens

I.

ii

Ca.

nummorum

Philippeum ad

tria niilia. 115

me

solum per amicitiam et per fideni opsecrauit suo ne gnato crederem

155

ncu quoiciuam unde ad eum id posset permanascere. nunc si ille huc saluos reuenit, reddam suom sibi
quid eo fuerit, certe iUius fiUae, quae mihi mandatast, habeo dotem unde dcm, ut eam in se dignam condicionem conlocem.
si
|

120

160

Me. pro

di inmortalcs, uerbis paucis

quam
!

cito

ahum

fecisti

me, aUus ad

te

ueneram

sed ut occepisti, perge porro proloqui.

125

Ca. quid
et

tibi

ego dicam qui iUius sapientiam

meam

fideUtatem et celata omnia

?

165

paene iUe ignauos funditus pessum dedit

Me. quidum?

Ca. quia, ruri

dum sum

ego unos sex

dies,

me
Me.
170

apsente atque insciente, inconsuUu meo,

litteris.

130

aedis uenaUs hasce inscribit

adessuriuit magis, [et] inhiauit acrius

lupus, opseruauit

dum

dormitarent canes

gregem uniuorsum uoluit totum auortere.

Ca. fecisset edepol, ni haec praesensisset canes.
sed nunc rogare ego uicissim te uolo
:

135

175

meum me facere ? face sciam me ei thensaurum aequom fuit, aduorsum quam eius me opsecrauisset pater, an ego aUum dominum paterer fieri hisce aedibus ?
quid
fuit

officium

utrum indicare

140

qui emisset, eiius essetne ea pecunia

emi egomet potius

180

aedis,

argentum dedi

thensauri caussa, ut saluom amico traderem.

157 certe Bot/ie certo cod., coii/ra moreiii Plait/iiiimt 158 habuero ab eo, dotem (habeo) vel habeo, Mncller ( Rliein. Mtis. 54, 539^ 168 inscripsitfo</rf. Noiiii S^S {neglcgcnsci/a/io, n/ vid^ dotis Schocll inebriauit P^^ et del. Hermann 169 mage Ileniianii dcl. Ri/sckl 170 Aorrr{\X.a.re\. Lambinits b /-0 h, vi. i) 172 (/>;o inbiauit
: : ;

accedi/


I. ii

T.

MACCI PLAVTI
:

145

ini

neque adeo hasce emi mihi nec ussurae meae redemi rusum, a me argentum dedi.
:

haec sunt
ego

si

recte seu peruorse facta sunt,

me fecisse confiteor, Megaronides. em mea malefacta, em meam auaritiam

150

tibi

185

hasce mihi propter res malas famas ferunt.

Me.

TravaraL

uicisti

castigatorem

tuom

occlusti linguam, nihil est qui

respondeam.

155

Ca. nunc ego te quaeso ut me opera et consiHo iuues communicesque hanc mecum meani prouinciam. 190 Me. polHceor operam. Ca. ergo ubi eris pauUo post ? Me. domi. Ca. numquid uis ? Me. cures tuam fidem. Ca. fi[e]t
sedulo.

Me. sed quid

ais ?

Ca. quid uis

Me. ubi nunc adulescens habet

?

Ca. posticulum hoc recepit,

quom
?

aedis uendidit.
195
test ?

Me.

istuc

uolebam
?

scire.

sane nunciam.

sed quid ais

quid nunc uirgo

nempe apud

Ca.
itast,

160

eam Ca. numquid

iuxtaque

ciiro

priu'

cum mea. Me. recte facis. quam abeo me rogaturu's ? Me.

neque stoHdius

uale.

nihil est profecto stultius

neque mendaciloquius neque [adeo] argutum magis, neque confidentiloquius neque penurius
165

200

quam

urbani adsidui ciues quos scurras uocant.

atque egomet
183
si]

me adeo cum
184 egomet

ihis

una ibidem
185

traho,
auari-

seu
:

P
m

f.

P P ^

em meam

meam me P

186 hascine hascine Pareus opter Berg/i maledictas maledicas Salmasius fort. duple.x lectio hasc' mihi .... maledicas et hascine mi 188 quod malas [i. 9?) 187 pausa 192 cur est fit 196 ita es 194 recipit 198 num pr. 200 adeo om. vi.v priiis 199 stolidus neque dehiid, {c/. nd Mil. 752) 202 quoscurras
au. Skntsc/i {P/iihlog. 59, 500)
:

eme

P A

I- ii

TRINVMMVS
qui illorum uerbis
205
falsis

acceptor

fui,

qui omnia se simulant scire neque quicquam sciunt. quod quisque in animo habet aut habiturust sciunt, sciunt id quod in aurem rex reginae dixerit, sciunt quod luno fabulatast cum loue quae neque futura neque sunt, tamen ilH sciunt.

17

210

215

an uero laudent, culpent quem ueUnt, non flocci faciunt, dum illud quod lubeant sciant. omnes mortales hunc aiebant CalUclem indignum ciuitate hac esse et uiuere, bonis qui hunc adulescentem euortisset suis. ego de eorum uerbis famigeratorum insciens
falson
prosilui

^75

amicum castigatum innoxium.

exquiratur usque ab stirpe auctoritas,
nisi id appareat,
et

quod

si

180

und' quicquid auditum dicant,

famigeratori res
sit

cum damno
fiat

malo,

220

hoc

ita si fiat,

pubUco

bono,
185

pauci sint faxim qui sciant quod nesciunt,

occlusioremque habeant stuUiloquentiam.

ACTVS
Multas
res simitu in

II
IIi

Lysiteles
meo
corde uorso,
:

multum
225

in cogitando
et

dolorem indipiscor

egomet me coquo

macero
satis

et defetigo,
est.

magister mihi exercitor animu' nunc

sed hoc non Uquet nec

208 item sciunt
211 lubeat
'

cogitatumst
[facta] sunt
:

id

quod

i^?

iv.

2)
et

haehac esset an uesci et 214 suis] omnibus ac sese Giiliehmiis cesciet A 217 exequiratur inscius A 215 de e.] deorum ^ 219 218 quicque Aadalins {anfiqiia o>i/tograp/n'a) apstkpe 224 multa 221 sint] sini P 223 corde meo A re 226 hunc 225 coquo [quo] indispicor A

213 hac esse

:

209 Tatibmann

P P

'w.
:

2)

II.

T.

MACCI PLAVTI
arbitrer firmiorem

utram potius harum mihi artem expetessam,

utram

aetati

agundae
rei

amorin med an

opsequi potiu' par

uoluptati' uitae

sit,

230

utra in parte plus

10

sit

de hac
ut

nisi hoc sic faciam, opinor, utramque rem simul exputem, iudex sim reu'que ad

re

ad aetatem agundam. mihi satis hau Hquet

15

eam rem. omnium primum Amoris artis eloquar quem ad modum [se] expediant. numquam Amor quemquam nisi cupidum hominem postulat
ita

faciam, ita placet

235

se in plagas conicere

eos petit,

eos sectatur

subdole blanditur, ab re consuHt,

harpago,

238*^

blandiloquentulus,

mendax,

cuppes,

auarus,

elegans, despol[i]ator,

latebricolarum

hominum

corruptor blandus, inops celatum 240-1

indagator.

20

nam

qui amat

quod amat quom extemplo

'

sauiis sagittatis

perculsust,

iUco res foras labitur, Hquitur.

da mihi hoc, mel meum,

si

243-4

me
ibi ille

amas,

si

audes.'
uis

cuculus

'
:

ocelle mi,

fiat

et istuc et si

ampHus
non

245-6

dari, dabitur.'
ibi illa

pendentem
maH,

ferit

iam ampHus orat

facit

satis

247-8

id est
25

ni etiam

ampHus,
sumpti.

quod

ebibit,

quod comest, quod

nox datur

250-1

ducitur famiHa tota,

Plus agundam A {bacch. systema) parte 230 sq. disp. Amorin siet P 231 uoluptati sit P 233 sic] si P 230 ve/ me {ifa codd.) 238, 238* conittng. A 236 se om. P 234 ut om. P vei opino 239 despoliator P eos cupit eos consectatur P ianap. dim. catal.)
|

vi.v inopis {tit 240, 241 vel sic distingtte corruptor, blandus inops, quom Bothe : bacchii fiant) 242 nam quam ad quod damat percussust 243-4 si me audes sagittatis om. quam codd. occelle 245-6 Abi an si auides ? {ttt cretici ftant) si amas sat 249 amplius 247-8 illam^ (?/))-o o ocelle)

etiam

250-1 quod ebibit

vi.x ferendtmi

sumptui

^i

TRINVMMVS
cantrices, cistellatrices, nuntii, renuntii, rap-tores panis et peni

II. i

uestipica, unctor, auri custos, flabelliferae, sandaligerulae,

255

fit

ipse,

dum

illis

comis

est,

inops amator.
30

haec ego
ubi qui

quom cum animo meo reputo, eget, quam preti sit parui
Amor, non
tamen,
places, nil te utor
illud est dulce, esse et bibere,
sati'

apage
260

te,

quamquam Amor amara dat

quod aegre

sit

261-2 fugit forum, fug(it)at suos cognatos, fugat ipsus se ab suo 35 contutu 263-4 neque

eum

sibi

amicum uolunt

dici.

mille modis,

Amor,

ignorandust,
265 procul abhibendust atque apstandust
;

nam

qui in

amorem

praecipitauit

peius perit quasi saxo saliat

apage

te,

Amor,

tuas res tibi

habeto,

267-8 Amor, mihi amicus ne fuas

umquam

sunt tamen quos

miseros maleque habeas,

quos
270
271-2

tibi

obnoxios

fecisti.

certast res

ad frugem adpUcare animum,

boni
sibi

quamquam

ibi

[animo] labos grandis capitur.

haec

expetunt, rem, fidem, honorem,

273-4

gloriam et gratiam

hoc probis pretiumst.

eo mihi magi'
lubet

275

cum

probis p6tius

quam cum

inprobis uiuere uanidicis.

P
P

252 uestipica ybm/;/i itsitatam esse dociiit Leo {Melanges Boissicr, p. 355I: uestispica^(/b>-/fl etyniologica): uestispic testatitrNoninsiz (-ci sandaliogerulae codd) uestipliceP(? />;o-plica, /o;'/;/rt reccntiore) eget Quam ego {ianib. octonar.) Quum 255 sq. disp. A: Fit Nihil bibere places 256 liaec ego cum ago cum meo animo 260 tamen] et recolo (rectilo B) 258 places] palages suos] fugat 261-2 fugitat S/'<'//^?/ fugit (vel -at) tibi
:

atque aptinendus 265 adhib. codd. (-us A) 267-8 habe 266 te] sis P amore P (v. i) certunst umquam oni. 269 270 coniitng. amicus mihi A bonis 271-2 anxmooni.A certa est res .(4 273 4

P uos P
:

P A
:

sem
'

P A P

vel

mage

11. ii

T.

MACCI PLAVTI
Lysiteles
?

ii

Philto
Ph.

Quo

illic

homo

foras se penetrauit ex aedibus

pater,

Ly.

adsum, impera quiduis,

neque

tibi

ero in

mora neque

latebrose

me

aps tuo con- 277-8

spectu occultabo.

Ph.

feceris par tuis ceteris factis,

si

patrem tuom
5

percoles per pietatem.

inprobis te
uiris,

280

nolo ego

cum

gnate mi,

neque

neque in foro necullum sermonem exsequi. noui ego hoc saeculum moribus quibu' siet
in uia

malus

bonum malum

esse uolt, ut
:

sit

sui simiUs

turbant, miscent mores mali

10

rapax, auarus, inuidus

285

sacrum profanum, pubUcum priuatum habent, hiulca gens. haec ego doleo, haec sunt quae me excruciant, haec dies
noctes[que] canto
tibi ut caueas.

quod manu non queunt tangere tantum fas habent quo manus apstineant,
cetera
:

rape, trahe, fuge, late

lacrumas haec
duraui.

mihi

quom

289-90

uideo ehciunt,
quia ego ad hoc genus

hominum

quin priu'

me ad

pluris penetraui ?
15

nam

hi

mores maiorum laudant, eosdem

lutitant

quos conlaudant.

hisce ego de artibu' gratiam facio, ne[u] colas neue imbuas 293-4

ingenium.

meo modo

et moribu' uiuito antiquis,

quae ego

tibi

praecipio, 295-6

ea facito.
276 ex om. codd. Nonii 374, ttnde fit anapaest, octonar. (? citatio negle277-8 conspectus 279, 280 coniung. quod uis P gens) 282 neque ullum A f i.e. neque ullum) 280 pietatem suspectuni 286 hiutca 287 quae mel quem ullum P 283 sietl et A

que
et
f.

oni.
:

Bothe

te codd.

293-4 de 292 lutitant Ritschl latitant codd. 295-6 praecipito ne Hermann {cf. ad 183)
:

; ;

TRINVMMVS
297-8
nil

11. ii

cgo

istos

moror facccos morcs, turbidos, quibu' boni

dedecorant
se.

2Qg_ 300

hacc

tibi si

mea imperia

capesscs, multa

bona

in pectore

consident.

Ly. sempcr ego usque ad hanc aetatem ab ineunte adu- 20

lescentia
tuis seruiui

seruitutem imperiis,

[et] praeceptis, pater.

pro ingenio ego

me Hberum

esse ratu' sum, pro imperio

tuo

meum animum
305 Ph. qui

tibi

seruitutem seruire

aequom

censui.

homo cum animo

ut

inde ab ineunte aetate depugnat

suo,

utrum itane esse mauelit

an
si

ita

potius ut parentes

eum animus aequom censeat, eum esse et cognati uelint

:

25

animus
ipse
si

hommem

pepulit,

actumst

animo

seruit,

non
sibi

si

310 tu

animum pepulit, dum uiuit uictor uictorum cluet. animum uicisti potius quam animus te, est quod gaudeas.
satiust ut opust ted ita esse

nimio

animo lubet qui animum uincunt quam quos animus semper probiores
ut
:

quam

30

cluent.

Ly. istaec ego mi semper habui aetati integumentum meae

ne penetrarem
315 neu noctu irem

me usquam

ubi esset damni conciJiabulum obambulatum neu suom adimerem alteri

:

neu

tibi

aegritudinem, pater, parerem, parsi sedulo

35

sarta tecta tua praecepta

usque habui mea modestia.

fecisti tibi fecisti,
:

Ph. quid exprobras

bene quod

mihi quidem aetas actast ferme

297-8
fac eos

tua istuc refert

non mihi) maxume.

bonis A 302 tui P seruault 308 perpulit P 311 satius tui o. P 1 /v T) lubet IfaL iubet codfl. 312 quam qui animos A ciuent A cluentis P 313 tegumentum P 314 conciliitabulum A 315 Nei (B) ve/Ne (PCD, p ^jg v,-x iantb. octonar. 319 ferme]
[etl turbidos

etdel.Botlie

P(iv. 3) 309 uictorum] uirtutum

rid] itane

306

fert

me

P {pro

ferime/oynia

aittiqiia V)

; ; !

II. ii

T.

MACCI PLAVTI
quam
probu'
sit et

is

probus

est

quem

paenitet

frugi

bonae

320

40 qui ipsus sibi satis placet nec probus est nec frugi

bonae

qui ipsus se contemnit, in eost indoles industriae.

benefacta benefactis Ly. ob

aliis pertegito,

ne perpluant.

eam rem

haec, pater, autumaui, quia res quaedamst

quam
ego

uolo

me

aps te exorare.

Ph. quid id

est ?

dare iam ueniam 325

gestio.

15

Ly. adulescenti huic genere summo, amico atque aequali

meo,
minu' qui caute
et cogitate
illi

bene uolo ego

Ly. de

facere,

suam rem si tu non

tractauit, pater,

neuis.

Ph. nemp' de

tuo?

meo
is ?

nam quod tuomst meumst, 6mne meumst

autem tuom.
egetne
?

Ph. quid

Ly. eget.
habuit.

Ph. habuitne rem

Ly. 330
?

Ph. qui eam perdidit

?

50 publicisne adfinis fuit

an maritumis negotiis
igitur ?

mercaturan, an uenalis habuit ubi rem perdidit

Ly. nihil istorum.

Ph. quid

Ly. per comitatem

edepol, pater

55

aUquantum animi caussa in deUciis disperdidit. Ph. edepol hominem praemandatum ferme famihariter, qui quidem niisquam per uirtutem rem confregit atque eget nil moror eum tibi esse amicum cum eiusmodi uirtutibus. Ly. quia sine omni malitiast, tolerare eius egestatem uolo. Ph. de mendico male meretur qui ei dat quod edit aut bibat
praeterea

335

nam

et illud

quod dat

perdit et

illi

prodit uitam ad miseriam. 34

325 ueniam 320 [non] penitetP(i. 9) 324 quaedant 326 hinc Vollbehr dare iam {B) vel ueniam iam dare (P*^) nisi tu non uis A {vix pro noenu uis cf. ad 328 ego oiu. A f. et fam. 361) 332 mercaturamne an 335 praedicatum P egestatem eius P {non D) 338 est] es A 336 Quid P 340 prodit] producit P (v. i) 339 aut [quod]

TRINVMMVS
non eo hacc
dico, quin

II. ii

quae

tu

uis

ego uelim

et

faciam 60

luhens
sed ego hoc uerl)um

quom

illi

quoidam

dico,

praemostro
tibi,

ut ita te aliorum miserescat, ne

tis

alios misereat.

Ly. deserere illum et deiuuare in rebus aduorsis pudet.

345 Ph. pol pudere

Ly. edepol,

quam pigere praestat totidem litteris. deum uirtute dicam, pater, et maiorum et
si

tua

65

multa bona bene parta habemus, bene

ne pigeat
fecisse, ut potius
diuitiis si
;

amico

feceris

pudeat

si

non

feceris.
fit

Ph. de magnis

quid demas, plus

an minus

?
?

350 Ly. minu', pater

'

sed ciui inmuni scin quid cantari solet

et illuc

quod habes ne habeas

355

quandoquidem nec tibi bene esse Ph. scio equidem istuc ita solere fieri uerum, gnate mi, is est inmunis quoi nihil est qui munus fungatur suom. Ly. deum uirtute habemus et qui nosmet utamur, pater,
;

quod non habes habeas, malum^ pote pati neque alteri.'

70

et aliis qui comitati

simus beneuolentibus.
pernegare possum quicquam quod ueHs.
?

J-5

Ph. non edepol

tibi

quoius egestatem tolerare uis

[ejloquere audacter patri.

filio,

Ly. Lesbonico huic adulescenti, Charmidei

360 qui
illic

habitat.

Ph. quin comedit quod

miilta eueniunt

fuit,

quod non
fuit ?

Ly. ne opprobra, pater

homini quae

uolt, 80

quae neuolt.
tui alius P 346 uirtutem P 347 paria 350 inmuni finmunificojs 349 animinus P 35t quod riunc non P scisP^iv. i) hab. uelim malum A potes P 352 quando equidem A 354 minus P 357 loquere P patri audacter A quod oiit. A 358 tolerari Lco quin] qui P 360 quia A 359 vel Charmidei (-di A -de P) non fui P [mala] multa A (iv. 3") qui u. P 361 exprobra A secuninr in P vv. 369, 368, in A v. 369 qui n. B non uolt A corr. {onttssis, ut vid. in antiqxta ncscioqita rccensione vv. 362-8)

343 miseres cane

habeamus

Muretus, Acidalitis

II.

ii

T.

MACCI PLAVTI
id

Ph. mentire edepol, gnate, atque

nunc

facis

hau consuetudine.

nam

sapiens

quidem pol

ipsus fingit fortunam sibi

eo non multa quae neuolt eueniunt,

Ly. multa
85 uitae
illi

nisi fictor malust.

opera opust ficturae, qui se fictorem probum

:

365

agundae esse expetit

aetate,

sed hic

admodum

adulescentulust.

Ph. non

uerum ingenio
illi

apiscitur sapientia
aetati cibust. uis ?

sapienti aetas

condimentumst, sapiens

agedum
tu

eloquere, quid dare

nunc
si

Ly. nihil quic-

quam, pater

modo

ne

me

prohibeas accipere
ei tolerabis, si

quid det mihi.

illo

370
?

90 Ph. an eo egestatem

quid ab

acceperis

Ly. eo, pater.

Ph. pol ego istam uolo

me

rationem edoLy.
licet.

ceas.

scin tu illum

quo genere natus

sit ?

Ph.
:

scio,

adprime probo.
cupio, pater,
?

Ly. soror

ilU est

adulta uirgo grandis

eam

ducere uxorem sine dote.

95 tua re salua

Ph. sine dote uxorem

illo

Ly.

ita

375

hoc pacto ab

summam

inibis gratiam

neque commodius ullo pacto ei poteris auxiUarier. Ly. patiunPh. egone indotatam te uxorem ut patiar?
dumst, pater; eo pacto addideris nostrae lepidam famam famiUae. Ph. multa ego possum docta dicta et quamuis facunde loqui, 380
et

100 historiam

ueterem atque antiquam haec mea senectus

sus-

tinet
e
t

m. siet P(?/'osi, i. e. si corr.esi) 365 364 eo nemulta P multa illi opera multust fi. A {siglo erroris, ut vid., supermvMnst scripto): adu366 expetis P multas ^pro multast ?) opera opus fi. P adipiscitur P 368, 369 cf. ad lescentulus P 367 aetatem P nihili qui368 condimentum A 369 quod A V. 361 tolerabilis A (cum P^^) quam P 371 ei Bolhe et P e A 375 uxoremne ? 374 aduita A {l proL) 373 aprimeo probo ^ 378 ego Reis 377 auxWmrer A 376 inibis summam F te indotatam Kaempf te om. A 379 nostra P (? pi-o egon) et del. Frltssche 380 docte A
:
:

TRINVMMVS
uerum ego quando
uideo adlicere,
tibi

IT. li

te et

amicitiam et gratiam

in

nostram

domum
etsi

aduorsatus

tibi fui, istac

iudico

permitto; posce, duce.

Lv. di te seruassint mihi

385 sed adde ad istam gratiam

unum.

Ph. quid

id est

autem
105

unum ?
tute

Ly. eloquar,

ad eum adeas, tute

concilies, tute poscas.

:

Ph, eccere

Ly. nimio citius transiges

grauius

firmum omne

erit

quod

tu egeris.

tuom

erit

unum uerbum ad eam rem quam centum

mea.
in benignitate

Ph. ecce autem

390 dabitur opera.

hoc

repperi,

negotium
te

Ly. lepidus

uiuis.

haec sunt aedes, hic habet

cura.

Lesbonico

est

nomen.

age,

rem
I

ego

opperiam no
domi.
iii

PH
Non optuma

LTo

haec sunt neque ut ego aequom censeo

uerum meliora sunt quam quae deterruma.

sed hoc iinum consolatur
395

me

atque

animum meum,
5

quia qui nihil aliud

nisi

quod

sibi soli placet

consuHt aduorsum filium, nugas agit

miser ex animo
fit^

factius nihilo facit.

suae senectiiti

is

acriorem

hiemem
:

parat,

quom
400

illam inportunam tempestatem conciet,

sed aperiuntur aedes quo ibam

ipse exit Lesbonicus

commodumr
10

cum

seruo foras.

Lesbonmcvs

Stasimvs

Philto
pro hisce aedibus

iv

Le. Minu' quindecim dies sunt quom minas quadraginta accepisti a Callicle.
383 adu. [si] tibi P (iv. 3) id ont. A adde displicet P 388 erit tuum P
consolatur

commode
PLAVT.

A P

II

385 ad istam adde Reiz, naiii sed 386 vel tut' conc. 387 omnem 391 curam A 394 hoc me unum hoc unum consulaturu me P 400 398 is 0/. A 402 quam A 2d

; ;

'

II.

iv
estne hoc

T.

MACCI PLAVTI
Stasime?
St.

quod

dico,

quom
:

considero,
?

meminisse uideor
6

fieri.

Le. quid factumst eo

;

405

St.

comessum, expotum

exussum

elotum

in balineis,

piscator, pistor apstulit, lanii, coqui,

holitores,

myropolae, aucupes

confit cito

non
10

hercle minu' diuorse distrahitur cito

si

quam

tu obicias formicis
istis

papauerem.

410

Le. minus hcrcle in

St. quid

rebus sumptumst sex minis.

St. [quid]

quod dedisti scortis ? Le. ibidem una traho. quod ego defrudaui ? Le. em, istaec ratio
maxumast.
apparere,
si

St.

non

tibi illud

sumas, potest
tibi.

nisi tu
15

inmortale rere esse argentum

stulte, priu'

415
oportuit,

Ph. sero atque

quod cautum

postquam comedit rem, post rationem putat. Le. nequaquam argenti ratio comparet tamen. St. ratio quidem hercle apparet argentum otxfTai. minas quadraginta accepisti a Callicle,
:

420

20

et ille aedis

mancupio aps

te accepit ?

Le. admodum.

Ph. pol opino adfinis noster aedis uendidit

pater

quom

peregre ueniet, in portast locus,

nisi forte in

uentrem

filio

conrepserit.

St. tarpezitae mille

25

drachumarum Olympico,

425

quas de ratione dehibuisti, redditae,

qua sponsione pronuper tu exactus es ? Le. nemp' quas spopondi. St. immo
pro
illo

426*
'

quas dependi
inquito

adulescente

quem

tu esse aibas diuitem.

406 exusum] exutum P, tiiide exunctum Gnliehitius 410 an si {pro ac si ?) f. o. p. cocid. Nonii 220 {tieglegeits citaiio) 412 unam yi 413 quid del. Fritssche (cf. V. 412), navn ncc quid quod ego ticc ego defriidaui placet 419 apparet ercle A 421 a. t, m. 420 accepistine A (iv. 2) acc. P 422 opinor codd. 424 uenirem P 425 m. d. t.
11
'

404 qum A 409 0111. P (iii.

Ritschl, rhythnii caiisa

olympicum
427 qua
sp.

ror/rf.

Ritschl aiiebas

tute

426*/>os/427 P: secl. dependit inquit P 428 esse

aiebas esse

TRINVMMVS
Lk. factuni.
St.
ut

II.

iv

quidem

illud perierit.

Lf.
id

factum
cst.
.^0

quoquc

430

nam nunc cum

St.

uidi

miserum

et

me

eius miseritumst.

miseret te aliorum, tui nec miseret nec pudet.

Ph. tcmpust adeundi.

is

Le. estnc hic Philto qui aducnit

herclest ipsus.
fieri

St. edepol ne ego istum uelim

meum
435

seruom cum suo peculio.

35

Ph. erum atque seruom plurumum Philto iubet

saluere,
tibi,

Lesbonicum et Stasimum. Le. di duint quid agit filius Philto, quaequomque optes.
tibi.

?
facit.
facit.

Ph. bene uolt

St.

Le. edepol
'

mutuom mecum
'

nequam

illud

uerbumst

bene uolt

nisi

qui bene
;

440

ego quoque uolo esse liber

hic postulet frugi esse
:

nequiquam uolo

40

nugas postulet.
te misit, inter te

Ph. meu' gnatus

me ad

atque nos

adfinitatem ut conciHarem et gratiam.

tuam
445

uolt sororem ducere

sententia eademst et uolo,

uxorem et mihi Le. hau nosco tuom

;

45

bonis tuis [in] rebus meas res inrides malas.

Ph.

homo ego sum, homo

te
:

tu es

ita

me

amabit luppiter,

neque
450

derisum aduenio neque dignum puto.

uerum hoc quod dixi meu' me orauit filius ut tuam sororem poscerem uxorem sibi. Le. mearum me rerum nouisse aequomst ordinem cum uostra nostra non est aequa factio.
adfinitatem uobis aliam quaerite.
St. satin tu's sanus mentis aut animi tui

455

qui condicionem hanc repudies

430 miserum"! miserium

nam
(u

illum tibi
it")

55

miseium

pro

unsi {pro umst)

P
tu

mutuum
A,
( 1
'.

yvix pro tis) 431 tui] cui tc 433 ni A, contra metrinn 440 esse uolo

438

mecum

441 n. postulat
fort.

dixit /J

^^2 i. se 446 in oiii. P 447 es rcctc 448 aduenio] ueni P 449 quod] ut /* 451 rerum me 452 uestris P 454 tu sanus

PCD

nequidquam

e.

tu sanu's.

vel

menti's codd.

29*

II.

iv

T.
ferentarium esse

MACCI PLAVTI
intellego.

amicum inuentum
?

Le. abin hinc dierecte

Le.
nisi

St.

si

hercle ire occipiam, uotes.

tibi.

quid

me

aliud uis, Philto, respondi

te

Ph. benigniorem, Lesbonice,

60

mihi
;

quam nunc

experior esse confido fore

460

nam
St.

et stulte facere et stulte fabularier,

utrumque, Lesbonice,

in aetate
dicit.

hau bonumst.
tibi,

uerum

hercle hic

Le. oculum ego ecfodiam

si

uerbum
si sic

addideris.

St. hercle qui

dicam tamen

65

nam
Ph.

ita tu

non Hcebit, luscus dixero. nunc dicis, non esse aequiperabilis

nostris factiones atque opes ?

465

uostras

cum

Le. dico.

Ph. quid nunc?

opulentus
sit

si

in

aedem ad cenam

ue-

neris

atque
70

ibi

tibi

par forte obuenerit

(adposita cena
si illi si

popularem quam uocant),

:

47

congestae sint epulae a cluentibus

tibi

quid

placeat

quod

ilU

congestum

siet,
?

edisne an incenatus

cum

opulento accubes

Le. edim, nisi

75

si ille

uotet.

St. at pol ego etsi uotet

80

edim atque ambabus malis expletis uorem, et quod iUi placeat praeripiam potissumum neque illi concedam quicquam de uita mea. uerecundari neminem apud mensam decet, nam ibi de diuinis atque humanis cernitur. Ph. rem fabulare. St. non tibi dicam dolo

475

4S0

decedam ego iUi de uia, de semita, de honorc popuH ucrum quod ad uentrem
;

attinet,

amicum esse

ferentaneum tcstatiir larro dc L. L. 7, 57 derecte 457 abin dier. vel abi hinc d. Palntcr 463 dicoyi ^6^ qm Fleckeisen uotis P(/-o -tes?j 467 466 nunc tu A [ordo iimsitatiis) quidP: quin 470 sit cena t\6g obuenerit] ut uenerit opus A etiamsi uolct A 475 474 edit 472 tibi] illi P magis A

456 ferentarium A,

TRINVMMVS
.

11-

iv

485

non hercle hoc longe, nisi me pugnis ulcerit. cena hac annona est sine sacris hereditas. Ph. semper tu hoc facito, Lesbonice, cogites, id optumum esse tute uti sis optumus
si

S5

id nequeas, saltem ut

optumis

sis

proxumus.
fero et

nunc condicionem hanc, quam ego

quam

aps te
peto,

dare atque accipere, Lesbonice, te uolo.

490

di diuites sunt,
et factiones,

deos decent opulentiae

uerum nos homunculi,

qui

saHUum animai

quom extemplo

emisimus,

495

aequo mendicus atque ille opulentissumus censetur censu ad Accheruntem mortuos. St. mirum quin tii illo tecum diuitias feras.
ubi mortuos
sis^ ita sis

95

ut

nomen

cluet.

Ph. nunc ut scias hic factiones atque opes

non
500

neque nos tuam neglegere gratiam, sine dote posco tuam sororem fiUo. quae res bene uortat habeon pactam ? quid taces ? St. pro di inmortales, condicionem quoiusmodi bene uortat, spondeo ? Ph. quin fabulare uin ?
esse

100

'

'

St. eheii

ubi usus
hic,

nil erat dicto,

'

spondeo

'

dicebat
505

quom opus est, non quit dicere. me arbitramini dignum, habeo uobis, Philto, magnam gratiam.
;

nunc

Le.

quom

adfinitate uostra

105

sed

si

haec

res grauiter cecidit stultitia

:

mea,

Philto, est ager sub urbe hic nobis

eum dabo

dotem
485

sorori

nam

is

de

stultitiis

meis

apte

hoc ^ 489 aspicere .1 amisimus P 493 Aequc P mirum codd. ^au pioiwta pvrsonac i) illum P 503 uin] di P filio P {cf. ad 516) 506 obis A 509 stultitia 508 h\c oiit. A
facito lesbonice

488 487 neqiie adsalutem P 492 satillum A 490 decet P 494 acherunteP 495. [a"!
m. initu {\m\.oB) an dcl. Ital. 505 mea P 504 dicebaut A 507 si haec res] et si hercles P niea P: diuitiis meis Bergk, Lco
:

{fiott.

Gcl.

Anz.

1904, p. 366}, scd

cf.

Aiucr. Joiini. Plnl. ar, 35

II.

iv

T.

MACCI PLAVTI
510
nil

iio

solus superfit praeter uitam relicuos.

Ph. profecto dotem

abalienare a nobis

moror.

Le, certumst dare.

St. nostramne, ere, uis nutricem

?

quae nos educat

caue

sis feceris. ?

quid edemus nosmet postea

115

Le. etiam tu taces

St. plane periimus
Philto, te uolo.

tibin
nisi

ego rationem reddam

quid
Stasime.

515

quid ego comminiscor.

si

Ph.

uis,

St.

huc concede aliquantum.

Ph. Hcet.
ex te sciat

St. arcano tibi ego

hoc dico, ne

ille

120

neue aHus quisquam. Ph. crede audacter quidlubet. St. per deos atque homines dico, ne tu iHunc agrum

520

tuom
ei rei

sfris

umquam

fieri

neque gnati
terra

tui.

argumenta dicam.

Ph. audire edepol lubet.

St.

primum omnium oHm

!

quom

proscinditur,

125

in quincto quoque sulco moriuntur boues. St. Accheruntis ostium in nostrost agro. Ph. apage

525

tum uinum
at

priu'

quam coctumst pendet putidum.

etsi scelestus est,
est.

Le. consuadet homini, credo.

mi

infideHs

non

St.

audi cetera.

postid, frumenti
130
tribu' tantis iHi

quom

aHbi messis maxumast,

minu' re[d]dit

quam

opseueris.

530

Ph.
si

em

istic

oportet opseri mores malos,

interfieri.

in

opserendo possint

St.

neque

umquam

quisquamst quoius
:

iHic ager fuit

quin pessume
135

ei res uorterit

quoium

fuit,

aHi exsulatum abierunt, aHi emortui,

510
coir.
/>oa7 V.

535
:

506

nutrice

ere

P
?)

i^ii.

4)

nutricem

516 philio
gnati tui
iliis

P
o;;/.

523 quom
ille

522 argumentum P argumenti A^ 4) 526 coactust (-mst ?) P 529 quo P 530 .^4 (/);o illic ?) reditLainbiiius 533 quisquam (0;;/. -st) .1 codci.. scci agcr tuit displicct 535 abiere A

quam

A A

elcuis 512 ere uis nutricem Lindcinaiin ere uis educat nutricem {pro educatricem egon A, vix reclc quem 515 tibi 521 um fieri iieque 519 quisquisquam
:

(ii.

TRINVMMVS
alii

II.

iv

se suspendere.

em nunc
!

hic quoius est

ut ad incitas redactust
St.

Ph. apage a
si

magis

'

apage

'

dicas,

omnia
|

[a]
;

me istum agrum me audiueris.

nam
540

fulguritae sunt alternae

|

arbores
;

sues moriuntur angina

acerrume

40

oues scabrae sunt, tam glabrae, em,

quam

haecst manus.

545

tum autem Surorum, genu' quod patientissumumst hominum, nemo exstat qui ibi sex menses uixerit ita cuncti solstitiaU morbo decidunt. Ph. credo ego istuc, Stasime, ita esse sed Campans genus multo Surorum iam antidit patientia.
:

145

sed

istest

ager profecto, ut

te

audiui loqui,

malos
sicut

in

quem

oninis publice mitti decet,

550

fortunatorum memorant insylas,. quo cuncti qui aetatem egerint caste suam

150

conueniant

contra istoc detrudi maleficos

aequom

uidetur, qui

quidem

istius sit
:

modi.
?

St. hospitium est calamitatis

quid uerbis opust

illi

quamuis malam rem quaeras,

555

reperias.

Ph.

at tu hercle et ilU et aUbi.

tibi dixisse

St. caue sis dixeris

155

me
si

hoc.

Ph.

dixisti

arcano

satis.

St. quin

hicquidem cupit iUum ab se abaUenarier,

reperire possit quoii os subUnat.

quem

Ph. meu' quidem hercle

numquam

fiet.

.St.

si

sapies

quidem.
[i.c. quoiust) coM. Nonii 123 537 incitast redactus incitas {pro -tast ?) redactus {Jo -tust?) redactus est codd. Noiiii istunc P, qiiod iiivitits abieci. vide flatae siiit ditae lectioiies ap, istunc agr. ef ap. a me istum agr.

536 cuiust
])

[i.e. -ta
:

est

incitas
ite

con-

oiit.

P: ex Kampmaitn
:

[vo.v tisitata)

mea PCD

538 ^gg alternis

Spengel
Pltil.

540 macerrumae Onioits {Joiirn, Havet (Rev. Pliil. 1896) 541 haecst (haec Bi et fort. .1542 pacientis sum munc sim P ^sim pro st 550 egerunt castesum P 7, 2) 552 sint P 556 dixtiarcanos sates /i ^^.^ vel iWic {ita codd.) quoii os] posset P 558 quem] quidcm P 557 apsesc P cuius P 559 nusquam A
fort, altcrnas {adv.)
14, 70) : sacerrume sitspecltiin : haec est P^^
;

i.

II.

iv

T.

MACCI PLAVTI
hunc senem
deterrui

i6o

lepide hercle de agro ego

560

nam

qui uiuamus nihil

te,

est, si

illum amiserit.

Ph. redeo ad
quid hic
uolt
165

Lesbonice.

Le. dic sodes mihi,

est locutus

tecum

Ph. quid censes

homost
5^5
licet.

fieri liber,

Le. et

uerum quod det non habet. ego esse locuples, uerum nequiquam
si

uolo.

St. hcitumst,

uelles

nunc,
?

quom
de

nihil est,

non
dixti

Le. quid tecum, Stasime

si

St.

istoc

quod

modo

ante uoluisses, esses

nunc sero

cupis.

Ph. de dote
170

mecum

conuenire nihil potest

quid

tibi

lubet tute agito

cum

nato meo.

570

nunc tuam sororem filio posco meo. quae res bene uortat quid nunc ? etiam consuHs ? Le. quid istic ? quando ita uis di bene uortant spon! :

deo.
St. numquam edepol quoiquam (tam) natus quam illuc est spondeo natum
'
'

exspectatus
mihi.

filius

175

575

di fortunabunt uostra consiHa.

Ph.

ita uolo.

Le. sed, Stasime, abi huc ad

dic hoc negoti

meam

sororem ad CaUiclem,

180

quo modo actumst. St. ibitur. St. sciHcet. Le. et gratulator meae sorori. hac, Lesbonice, mecum, ut coram nuptiis Ph.
i

580

dies constituatur

Le. tu

istuc

eadem haec confirmabimus. hic ero. ego iam cura quod iussi.
;
]

dic CaUicH,

me

ut conueniat.

St. quin tu
sit

Le. de dote ut uideat quid opu'

385

facto.

St.
St.

modo. i modo.
quin tu
i

Le.

nam

certumst sine dote hau dare.

585

modo.
561 qui uamus yi agro ego hochunc s. d. A^fort. rcde {pro hic locutust vcl etiatn hicst locutus?) 563 est 0^ 568 ante 568-636 rf^fs/. 4 census 566 Licitusi u. Piui. 31 572 Gnietus antea cod. 569 potest Aadalius potes cod. 574, 575 Phdtoni consuhs Camerariiis consuis cod. 573 uortat Le. 576W/PH., 582 dantalti 574 q. tam //rt/. nHquoiiquam? addiftts ttt idtima scaciiac pars oiiiitti possei Leo post fl retractatore opos Iproq. possit 584 q. ( 583 conucnat Botlic 590 traiisp. Bothe sit cf. Sfic/i. 573) 585 had (ttt in Pocn. 1355) dare (addere P^^) cod.

560

1.

h.

(iii.

3)

P
:

'

'


TRINVMMVS
Le. neque enini
illi

esse patiar

II.

iv

damno umquam
modo. quod peccarim
i

St.

abi

modo.
Le.

meam

neglegentiam. St.

Le. (nuUo
St.
i i

modo)

aequom
Le.

uidetur quin

potissumum mihi
aspiciam
te ?

id

opsit.

St.

modo. modo. Le. o

pater,

590

enumquam

St.

modo,

modo,
!

modo.

190

595

tandem impetraui abiret. di uostram fidem edepol re gesta pessume gestam probe, si quidem ager nobis saluos est etsi admodum in ambiguo est etiam nunc quid ea re fuat. sed id si alienatur, actumst de collo meo,
;

195

gestandust peregre clupeus, galea, sarcina

ecfugiet ex urbe, ubi erunt factae nuptiae,
ibit istac, aliquo, in

maxumam malam
Asiam aut
etsi

crucem,

latrocinatum, aut in

in Ciliciam.

600

ibo huc quo mi imperatumst,

odi hanc

domum,

200

postquam exturbauit

hic nos [ex] nostris aedibus.

ACTVS
Callicles
Ca.

III

Stasimvs
?

III.

Quo modo

tu istuc, Stasime, dixti

St.

nostrum erilem
fihum

Lesbonicum suam sororem despondisse. em hoc modo. Ca. quoi homini despondit ? St. LysiteU Philtonis filio,
605 sine dote.

Ca. sine dote

ille

illam in tantas diuitias dabit

non

credibile dices.

St. at tu edepol nullus creduas.

Ri/sc/il
:

587 Le. nuUo moiio

i

o pater cod.

(c/. v.

5891

Le. nou

St.

594 quid dea (q. de hac PCD (oj/^ 601 ex^g^ rt/; alienat >7;v//r/ m^/srt ? turbat Koch ex del. Guictiis 603 despondissem hoc cocL coi r. Riisch! 606 dicis //rt/. 604 w/quoii tua ed. (/>;o tu acd., /. . tu ed.) cod. credas cod.

modo

Goctz. Schoell

588 peccarem


III.
i

T.

MACn

PLAVTI
Ca. quid
?

si

hoc non

credis,

ego credidero
istuc aut

St.

me

nihili

pendere.

Ca.

quam dudum

ubi actumst

St. iUco hic

ante ostium,
'

tam modo,' inquit Praenestinus.

Ca, tanton

in re perdita

(juam in re salua Lesbonicus factus est frugalior?

lo St.

6io
filio.

atque [ejquidem ipsus ultro uenit Philto oratum

fiet, nisi

Ca. flagitium quidem hercle

dos dabitur

uirgini.

postremo edepol ego istam rem ad me ibo ad meum castigatorem atque ab eo.consilium petam.
attinere intellego.

St.
15

propemodum quid

iUic festinet sentio et subolet

mihi

615

ut agro euortat Lesbonicum, quando

euortit aedibus.
tibi,

6 ere Charmide(s),

quom

apsenti hic tua res distrahitur

utinam

te rediisse

saluom uideam, ut inimicos tuos

sum, referas gratiam
!

ulciscare, ut mihi, ut erga te fui et

ao

nimium difticilest reperiri amicum ita ut nomen cluet, quoi tuam quom rem credideris, sine omni cura dormias.
sed generum nostrum
ire

620

eccillum uideo
eos conuenit
:

cum

adfini suo.

nescioquid non

satis inter

celeri

gradu

eunt uterque,
25 est lubido

ille

reprehendit hunc priorem pallio.

astiterunt.

haud ineuscheme

huc aliquantum apscessero

625

orationem audire duorum adfinium.

ii

Lysiteles
Ly. Sta
ilico,

Lesbonicvs
ire

Stasimvs

noli auorsari

Le. potin ut

me

neque te occultassis mihi. quo profectus sum sinas ? Ly. si in rem tuam,

Lesbonice, esse uideatur, gloriae aut famae, sinam.

6o7iiihil(W. sente [te] coci., vix
cod.
:

613
irc/e

w7med
618 salum
:

611
cot/.

coi-y.

cum
Ital.

cod.

cod.

i:l nuhi Ritsc/il Camemiiiis 621 creideris coci. coir. Ital. 623 gra(Jus tW. coii:. apsessero 625 in cusce mc[a] ast. cod.: con: Caiiicivnus 628 quo //(7/. :quod cod. '[vix quoA. pcrantiijiia advcibii /oniia)
:

apquam Caiiieraniis {coit.Di 619 ulciscar 620 ainicum //(t/. ininii

:

TRINVMMVS
630 Le. quod est facillumum,
Ly.
facis.
I-^Y.

TTT.

ii

quid id est

Le.

amico iniuriam.
iiLHiue

meumst neque
si

facere

didici.

Lk. indoctus

quam
quid faceres,
[qui]

docte

facis
?

quis docuisset

te,

ut sic odio esses mihi

te,

bene

quom
?

simulas facere mihi

male

facis,

male

consulis.

Ly. egone

Le. tune.

Ly. quid male facio

Le. quod

ego nolo, id
635 Ly. tuae rei bene consulere cupio.

quom

facis.

Le. tu [mihi] es melior

quam egomet
sat sapio, satis in

mihi

rem quae

sint

meam

ego conspicio mihi.

dies?

10

Ly. an id est sapere, ut qui beneficium a beneuolente repu-

Le. nullum beneficium esse duco id quod quoi facias non

placet.

scio ego et sentio ipse quid agam,

neque mens

officio

migrat

640 nec tuis depellar dictis quin rumori seruiam.

Ly. quid ais
?

nam

retineri

nequeo quin dicam ea quae

promeres
:

15

itan

ut uirtute

tandem hanc maiiores famam tradiderunt tibi tui, eorum anteperta per fiagitium perderes ?
fieres,

atque honori posterorum tuorum ut uindex

645 tibi paterque auosque facilem fecit et

planam uiam
20

ad quaerundum honorem
culpa

tu fecisti ut difficilis foret

maxume et desidia tuisque stultis moribus. praeoptauisti amorem tuom uti uirtuti praeponeres.
nunc
te

hoc facto credis posse optegere errata ? aha

non
:

itast

iddest

635 mih\ del. Betgk 637 acadit A om. P 638 quod] cum A 639 mense officiumP 640 depellorP 641 (\\\\^ ^\% Lcshomco dat P retinere codd. yoiiii ^i^ ct/ort. ./ 642 hanc oiii. P 643 anteuerta.^ fieres? distiiignit Hopkins Xlass. Rcv. 9, 3071 643, 644 perderes, 644 vcl atqui facit P 645 pater (o/. que) A {i.c. pater?) praeoptasuisti A [inchoavemt praeoptasti) 648 649 pacto P 633
q\\\ dcl.

Hcyitiaiin

III.

ii

T.
sis

MACCI PLAVTI
:

cape

uirtutem aninio et corde expelle desidiam tuo

650

25 in foro

operam amicis da, ne in lecto amicae, ut solitus es. atque istum ego agrum tibi relinqui 6b eam rem enixe
expeto,
ut tibi
sit

qui te corrigere possis, ne

omnino inopiam
scio, uel exsignauero,
:

ciues obiectare possint tibi quos tu inimicos habes.

Le. omnia ego istaec quae tu dixti

30 ut

655

rem patriam

scibam ut esse
ita ui

maiorum foedarim meum me deceret, facere non quibam miser

et gloriam

Veneris uinctus, otio [cjaptus in fraudem proinde ut merere,

incidi.

et tibi nunc,

summas habeo
et te

gratias.

Ly. at operam perire

meam
me
piget

sic

thaec dicta corde 660

sperneret

35 perpeti
et

nequeo, simul
nisi

parum pudere

te

postremo,

tute

pone

te latebis facile,

mi auscultas atque hoc ut dico ne inueniat te Honor,

facis,

in occulto iacebis

quom

te

maxume

clarum uoles.

pernoui

equidem,

Lesbonice,

ingenium tuom ingenuom 665

admodum
40 scio te sponte

non tuapte
;

errasse, sed

amorem

tibi

pectus opscurasse
ita est

atque ipse Amoris teneo omnis

ut iacitur
:

uias.

amor balHsta
is

nihil sic celere est

neque
uolat
;

atque

mores hominum moros

et

morosos

ecficit
;

minu' placet magi' quod suadetur, quod dissuadetur placet

45

670

quom
iir

inopiast, cupias,
is

quando
ill'

eiius copiast,

tum non ueUs

qui aspellit

compellit,

qui consuadet uotat.

(iv. 3') [ha] da 651 amicis operam 650 tuam yi intellecto (-tu B) 652 ego istum ne] aut (/. c. haud denixe Bcrgk menixe (ordo usitatiis; scd agrum vtx feroidiitti) 660 tit vid. 658 aptus 659 ut] ac 655 uel] ut
)

A P

dicta dcl. Botlic, Seyffcit, qiii ditas vcrsioitcs conjlatas 662 mi Frctind me codd. csse credit, haec corde ct liacc dicta

haec

oni.

666 tuapste yl 665 lesboniccm imperium tuum ingenium a. P 668 cclere sic est 670 tene A 667 amores /^ (^/. r. -is) 672-735 671 Qum .i quod suadctur magis -/ vel magc Canierarius : consuadet dccst A 672 del. Bergk non suadet cod.

TRINVMMVS
insanum
sed te
[et]

III.

ii

malumst

in

hospitium deuorti ad Cupidinem.

ut reputes quid facere expetas.

moneo hoc etiam atque etiam

tindiciumt,

675

si

istuc, ut conare, facis igitur tibi

si

tuom incendes genus

50
cati,

tum

aquai

erit

cupido genu' qui restinguas tuom,

atque

eris nactus,

proinde ut corde amantes sunt

ne scintillam quidem relinques genu' qui congliscat tuom. Le. facilest inuentu datur ignis, tam etsi ab inimico petas.
:

680 sed tu obiurgans

me

a peccatis rapi' deteriorem in uiam.

meam

ut sororem tibi

dem

suades sine dote,

aha

non

55

conuenit

me, qui abusus sum tantam rem patriam, porro in ditiis esse agrumque habere, egere illam autem, ut me merito
oderit.

numquam

erit alienis graui'

:

qui suis se concinnat leuem.

685 sicut dixi faciam

nolo te iactari diutius.

60
toleres

Lv. tanto meUust te sororis caussa egestatem exsequi

atque

eum agrum me habere quam

te

te,

tua qui

moenia ?
Le. nolo ego mihi

tam prospicere qui

meam

egestatem
leues,

sed ut inops infamis ne sim, ne mi hanc famam differant, 690 me germanam meam sororem in concubinatum tibi, si sine dote (dem), dedisse magi' quam in matrimonium.
quis

65

me

inprobior perhibeatur esse

haec famigeratio
:

te honestet,

me

conlutulentet,

si

sine dote duxeris

673 insanumst
hospitio
((^cl.

et

malum F^^

(et

'

or/iitn

c.v

rone tiim insanum'

:

Z,^o)
f.

in) Mueller

incendio inc. Nitzsclt erit si cod. si eris Rciz

:

675 incidium T{]) iudicium alti 676 aquae erit Dottsa aquerit cod. inimicos 679 tamen et si cod.
:

677
cod.

corr.

Ritschl
:

680 rapis

Ital.

Opitz: uisfof/. del. Guiettis 686 705 iierat cod. (ii. 6) vrl mage 692-4 post v. 704 iterat dcm add. Klotz B 693 me cod. (ii. 6) 692 famiferatio cod. [corr. in loco iterato) me et me) conlutulet et codd. [autem] c. cod. {in loco ilerato) Nonii 84
(

681 ut rapidis cod. (v. Q\ 686-91 post v. 685 d\x\icod. tanton Ritscld 691 dote vel dotem
:

IIT

ii

T.

MACCI PLAVTI
honoris, mihi
fore,

tibi sit

emolumentum
?

Lv. quid

te

dictatorem censes

quod obiectent siet. si aps te agrum acce- 695

perim
?

70 Le. neque uolo neque postulo neque censeo, uerum tamen

is est

honos homini pudico, meminisse officium suom.

sis
;

Ly. scio equidem te animatus ut

id agis ut, ubi adfinitatem inter

uideo, subolet, sentio

nos nostram astrinxeris

tibi
sit

atque

eum agrum

dederis nec quicquam hic

qui 700

uitam
75 ecfugias

colas,

ex urbe inanis

tprofugienst patriam deseres,

:

cognatos, adfinitatem, amicos factis nuptiis

mea opera hinc proterritum te meaque auaritia autument. id me commissurum ut patiar fieri ne animum induxeris.
St.

non enim possum quin exclamem

eugae, eugae, Lysi- 7S

teles, TrdX.iv
!

80 facile

palmam habes

hic uictust, uicit tua

et

comoedia.
facit.

hic agit magis ex

argumento

uorsus meliores

etiam ob stultitiam tuam

Le, quid
tibi

te tcurist

multabo mina.
consilium huc accessio
est?

interpellatio aut

in

St.

eodem pacto quo huc

de
istis

accessi apscessero.

Le.

hac 710

mecum domum,
85 Lysiteles, ibi

rebus plura fabulabimur.

Ly. nihil ego in occulto agere soleo.

meus
ita

ut animust elo-

quar
si

mihi tua soror, ut ego aequom censeo,

nuptum

datur,

sine dote,

neque

tu hinc abituru's,

quod

meum

erit id erit

tuom
695 fores ne cod.
cod.

696
i

ieiiiitni

neque om.
:

700 nec

I/al.

deseras vi.v profugens 701 profugus Cauiernrius quin (odd. Canieraritts {cf. ad 715 705 Noenum p. Ritsclil vel sic disiingite exclamem eugae. Ciceronis de Or. 2, 39 qui cod.
:

te tucris te turis P^ 706 uictus cod. 708 te curis multa ab (ob B) omina ted auri Nieuteyer an te curiS ? corr. Scaligcr cod. 709 consilium codd. Donati ad Eun. 4, 4. 4 concilium cod.

eugae Merula
:


TRIWMMVS
715 sin aliter animatus
TTT.
ii

ego amicus

cs bcne numquam tibi

qu(>d agas eueniat

tibi,

ero alio pacto.

sic

sentcntia 9
est.

St. abiit [hercle] illequidem.

ecquid audis, Lysiteles? ego

te uolo.

hic

quoque hinc

abiit.

Stasime,

restas solus.

quid ego

nunc agam,
nisi uti

sarcinam constringam

et

clupeum ad dorsum accom-

modem,
720 fulmentas iubeam suppingi socco

non sisti potest. uideo caculam militarem me futurum hau longius

?
:

95
t-

at

aliquem ad regem in saginam

eru' tsese coniecit

meus,

credo ad
et

summos

bellatores
ibi

acrem

fugitorem

fore

capturum spoHa

illum qui

meo ero aduorsus uenerit.

et

725

egomet autem quom extemplo arcum [mihi]

cassidem
in

pharetram
sumpsero,
100

et sagittas

caput
:

dormibo placide
DE

in tabernaculo.

ad forum ibo

nudiu' sextus quoi talentum

mutuom
uiaticum.
iii

dedi, reposcam, ut

habeam mecum quod feram

I
.S

MEGARON
Me. Vt mihi rem
730
potest
fieri

CA

L L

CLES

narras, CalHcles,

nuUo modo

prosus quin dos detur uirgini.

fieri ferme non potest, matrimonium rem penes me habeam domi.
;

Ca. namque hercle honeste

ut

eam

perpetiar ire in

sine dote,

quom

eius

Me. parata dos domist

715 eueniat
Ital.
:

nisi

exspectare

uis,

si cod. eueniet cod. 716 sic Ilal. 717 nant neqiie abit ( praesS. ncqtte abit pro abit satis placet socco 720 subponi codd. Nonii 206 (iieglegciis citatiol) scripsi socios codd. foco ficoi codd. Nonii soccis Canterarins 721 cacula cod. 722 Ad B {i. c. Atl) Aut P^^ [in v. 721 aut longius cod.) Ad aL rcg. Gtiietiis merus cod. erus Ital. si se Pareus coniexit Ritscltl coniciet Leo 724 meo del. Bothr. naitt elisio m(eo) displicet miiii dcL Muellcr 726 placidule 725 quome cod. Ritschl 727 nundius cod.
:

hercle

del. Fleckeisen,

III.

iii

T.
ut

MACCI PLAVTI
nuptum conlocet. dotem dare eius ob amicitiam patris.
istaec poUicitatio
;

eam

sine dote frater

735

post adeas tute Philtonem et

te ei dicas, facere id
10

uerum hoc rgo uereor ne

te in

crimen populo ponat atque infamiam

te
ei

non temere dicant datam tibi dotem,

ex ea
15
largiri te
illi,

benignum

uirgini

740

quam

dares, eius a patre,

neque
illi,

ita ut sit

data

columem
nunc
si

te sistere

et detraxe

autument.

opperiri uis
:

aduentum Charmidi,
745
est.

perlongumst
lubido
;

huic ducendi interea apscesserit

atque ea condicio huic uel primaria

hercle

Ca.
20

nam
si

omnia

istaec ueniunt in
in

mentem

mihi.

uide

h6c

utibile

magis atque

rem deputas,
750

ipsum adeam Lesbonicum, edoceam ut res se habet. sed ut ego nunc adulescenti thensaurum indicem
indomito, pleno amoris ac lasciuiae
?

minime, minime hercle uero.

25

nam
ille

certo scio,

locum quoque illum

omnem

ubi situst comederit

exaudiat
755
?

quem

fodere metuo, sonitum ne

neu rem ipsam indaget, dotem dare si dixerim. Me. quo pacto ergo igitur clam dos depromi potest
Ca.
33

dum

occasio

ei (rei) reperiatur,

interim

ab amico aUcunde mutuom argentum roges. Me. potin est ab amico alicunde exorari ? Ca. potest. Me. gerrae ne tu illud uerbum actutum inueneris
!
:

760

'

mihi quidem hercle non est quod

Ca.
'

maUm
acccdit

hercle ut

uerum

dicas

dem mutuom.' quam ut des mutuom.

ei] et

736

(corr.

D)

incolumem
del.

741 739 cremen P 742 largiri te] largitate detraxi 744 opperi

deres

752 uero om. 750 nunc ego {pm. ut) A A 757 reJ (re ?) add. Camerarius rogem Ual. 762 ut des] uides P

Haupi

747

nam

hercle]

eadem

A A

743 columen te P: huic 746 om. P 749 ipsum] ut 756 ergo om.

P
P

758

mutuom om.


TRTNV^fMVS
Me. sed uide consiliuni, si placet. Ca. quid Me. scitum, ut ego opinor, consilium inueni.
765
IIT.
iii

consilist ?

35

Ca. quid
est ?

Me. homo conducatur

quasi
sit
is

aliquis iam,
is

quantum

potest,

peregrinus.

Ca. quid

scit facere

postea

Me.

homo

exornetur graphice in peregrinum

sit, is

modum,
40

ignota facies quae non uisitata

mendaciloquom aUquem
770

Ca. quid

scit facere

postea
?

Me. falsidicum, confidentem Ca. quid tuni postea Me. quasi ad adulescentem a patre ex Seleucia
ueniat, salutem ei nuntiet uerbis patris
:

illum bene gerere

et euin

rem

et ualere et uiuere,
;

45

rediturum actutum

ferat epistulas
:

775

duas, eas nos consignemus, quasi sint a patre

det alteram

illi,

alteram dicat

tibi

dare sese

uelle.

Ca. perge porro dicere.

ferre uirgini

Me. seque aurum

dicat

patremque
?

7?o

tenes iam

Me. tum
ubi

tu

dotem a patre aurum tibi dare. Ca. propemodo atque ausculto perlubens. igitur demum adulescenti aurum dabis,
id iussisse

eo

erit locata

uirgo in matrimonium.
!

Ca. scite hercle sane

Me.

hoc, ubi thensaurum ecfo- 55

deris,

suspicionem ab adulescente amoueris

785

censebit
tu

aurum

esse a patre allatum

tibi,

de thensauro sumes.

Ca.

sati' scite et

probe

quamquam hoc me

aetatis sycophantari pudet.

sed epistulas quando opsignatas adferet,

764 y<'/opino 763 quid (id) BacJi versiim secl. Bri.v, ian766 quid iscit A qttain suhsiHitium pro seqiiciitibits qitaitiior 768 facie Saracniits uisitata] uis ita (iii. 11 q. (hic) Ritsclil is iscit 769 oiii. cod. itltiiiia verba e.xpnlcritiit velttt (oportet hominem deligi)' Leo 771 ex leutia P 774-834 deest A 773 gererem etcodd. iii. 3) 780 propemodum Pradel 781 demus Kor/t, Bergk. 776 ziei illic
763, 764 iiiverso 765 iam aliquis A
ordiiie

60

iiani

tum

tii

ig. dis/>ii rt

PLAVT.

II

30

III.

iii

T.
[sed

MACCI PLAVTI
788
anuli
taces
?

quom

opsignatas attulerit epistulas]

nonne

arbitraris

eum adulescentem

paterni signum nosse

sescentae ad
65
illiim

? Me. etiam tu eam rem caussae possunt

790

conligi
fecit

quem

habuit perdidit, [alium post]

nouom.

iam

si

opsignatas

non
in

feret, dici

hoc potest,

apud portitorem

eas resignatas sibi

inspectasque esse.

huiusmodi negotio

795

70

diem sermone terere segnities merast quamuis sermones possunt longi texier.
abi ad thensaurum iam confestim clanculum,
seruos, ancillas

amoue.

atque audin

Ca. quid

est ?

75

Me. uxorem quoque eampse hanc rem uti celes face, nam pol tacere numquam quicquamst quod queat. quid nunc stas ? quin tu hinc amoues et te moues ? aperi, deprome inde auri ad hanc rem quod sat est,
continuo operito denuo
sicut praecepi
;
;

800

sed clanculum,
S05

cunctos exturba aedibus,

80

Me. at enim nimi' longo sermone utimur, diem conficimus quod iam properatost opus. me uide nihil est de signo quod uereare lepida illast caussa, ut commemoraui, dicere 810 apud portitores esse inspectas. denique diei tempus non uides ? quid ilkim putas,
Ca. ita faciam.
;
:

85

natura

illa

atque ingenio
;

iam

dudum

ebriust.

quiduis probarc poterit

adferre,

tum, quod maxumist,

Ca. iam sat
est.

non petere

hic se dicet.

788* relraclalori aacridi/

Ritsclil, cui attulerlt vix Plaiifinttm vidctttr

seclusi ijuttrii. Pliil. 26, 297")

'

nouisse 792 alium post 796 ser794 portitores Valla vcrsits fortasse dittograpliia sequciitis' Leo monem terrere cod. 800 798 abi ad thensaurum Camerariiis tibi athenas aurum cod. 802 hunc a. PCD Moxorem B {pro ucx-) 805 precepit cod. 808 quod //fl/. ofiO cod. 807 quom iam /VrcMAT quidiam ? Laiigc 809 est illa (ille B'\ cod. trai. Rcis, nam ill' vi.x ferendttni fort. est mRy.mx\\\ms\. Merttla ca.{cf.ad Rnd.zig) 813 probari ei /?;ViT/// 814 hinc Fleckeiscn

789 eum] tum Botlie

790

vel


TRINVMMVS
815

III.

iii

Me. ego sycophantam iam conduco de

epistulasque iam consignabo duas,

foro

eumque huc
mittam.
tu istuc age.

(ad) adulescentem

meditatum probe
ad officium meum.

90

C.\.

eo ego

igitur intro

Mk. actum reddam nugacissume.

ACTVS
CHA
laetu'

IV
DE
S

!\I

IV.

820 Salsipotenti et multipotenti loui'

fratri et

Neri Neptuno

kibens laudis ago

et gratis gratiasque

habeo

et fluc-

tibu' salsis,

quos penes mei

potestas, bonis mis quid foret et

meae
uitae,

quom

suis

med

ex locis in patriam urbis

tcummamt
cem

redu-

faciunt.
5

atque ego, Neptune,

tibi

ante alios deos gratias ago atque

habeo summas
825

nam

te

omnes saeuomque seuerumque atque

inmanem,
intolerandum,

auidis moribu'

spurcificum,

commemorant, contra uesanum

:

opera expertus,

nam

pol placido te et clementi

meo usque modo, ut uolui, usu' sum in alto.

/?//ic///

818 ego (hinc) 817 ndadd. Ciiiiieraniis nugacesunt nisi cod. gacissume Hennaiiii
:

Bnec/ieky (saltip. et multip. Plaiito tribnens) corr. Scaligcr neptuni cod. Scaligcr
:

et

819 nu820 mulsipotenti Nerei cod. aetherci

:

821 et

fl.

Ital.

fl.

cod.

822 quos
:

Caiiierariiis

quom

cod.

me

cod.

(fuit saepe]>

Leo
uite

Leo

meis lial. [cf. ad Poeii. 1189) (me. (fuit nulla) Klots 823 cumam P^^ p. suauissiimam mea uita Bcrgk 827 elisio m(eo; displicet 826 (ego) contra Herniaiin

meai

nlto Piiis

alio cod.

30*

IV.

T.

MACCI PLAVTI

atque hanc tuam gloriam iam ante auribus acceperam et nobilest apud homines,
10

pauperibus

te parcere solitum, diuites

abi, laudo, scis ordine ut

aequomst

damnare atque domare. hoc 830 tractare homines

;

dis dignumst.

semper mendicis modesti

fidu' fuisti
:

sint.
;

infidum csse iterant

nam apsque

foret te, sat

scio in alto

distraxissent disque tuHssent sateHites tui

15

me miserum

foede

bonaque omnia item una mecum passim caeruleos per campos

:

ita

iam quasi canes, hau

secu',

circumstabant

nauem

turbines 835
uenti,

imbres fluctusque atque procellae infensae frangere malum, ruere antemnas, scindere uela, ni tua pax propitia foret
praesto.

apage a
20

me

sis,

dehinc iam

certumst otio dare

me

sati'

partum habeo
quibus aerumnis deluctaui,
filio

dum

diuitias quaero.

sed quis hic est qui in plateam ingreditur

840

cum nouo ornatu specieque simul ? pol quamquam domum cupio, opperiar, quam hic rem agat animum aduortam.

842=*

11

Sycophanta
Sy.

Charmide.s
facio
:

Huic ego

die

nomen Trinummo

nam ego

operam
:

meam

apra B 830 ordinem 828 nobiles (nobilis B) cod. corr. Leo (corr. P^^) 831 del. Mueller, naiii mod6sti-sint displicct 834 (mea) mecum Speiigel omnia (mea) Leo, iit octoiiariiis fiat uenit P 837 propitia 835 accedit A, priiiia verlia turbines ucnti me dare P dehinc iam] deinde hinc P pax A 838 a ont. P speria841 speciemque A 839 quibus] ciim hisce codd. Noiiii 468 842'' agat aduortam oiii. P (ii. 5) que B 842 domi A faciam P corr. Ritsc/it 843 jWdiei(-ei codd.) agat gerit an. cod.
cod.
:

TRINVMMVS
tribu' nuniniis

IV.

ii

hodie locaui ad

artis nugatorias.

845 uduenio ex Seleucia, Macedonia, Asia atque Arabia,

(luas

ego

neque

oculis

ncc

pedibus

umquam

usurpaui
meis.

uiden egestas quid negoti dat homini misero mah',

quin ego nunc subigor trium

nummum

caussa

ut hasce
epislulas

dicani ab eo

homine me accepisse quem ego qui

is

sit

honio
nescio

850 neque noui, neque natus necne

fuerit id
:

sohde
capite

scio.

Ch. pol hicquidem

fungino

generest

se

totum
tegit.

Hilurica facies uidetur hominis, eo ornatu aduenit.

Sy.
iir

10

qui

me

conduxit, ubi conduxit, abduxit

domum,

85

quae uoluit mihi dixit, docuit et praemostrauit prius quo modo quidque agerem nunc adeo si quid ego addidero amphus,
;

eo conductor meHus de
ut
ille

me

nugas conciHauerit.
ornatus
;

me

exornauit, ita

sum

argentum hac

facit.

15

ipse

ornamenta a chorago haec sumpsit suo periculo.

si

nunc ego

potero ornamentis

hominem circumducere,

860 dabo operam ut

ipsum plane sycophantam sentiat. Ch. quam magi' specto, minu' placet mi haec hominis facies.
esse
-

me

mira sunt
20

ni ihic

homost aut dormitator aut

sector zonarius.

loca contemplat, circumspectat sese atque

aedis noscitat.

credo edepol, quo

mox

furatum ueniat speculatur loca.

:

S65 magi' lubidost opseruare quid agat

ei rei

operam dabo.

846 usurpauimus P 844 nauigatorias A \pro naugatorias ?") 848 (|ui 7' usurpaui iniis, nntiqtta foriiia) 847 male yvcl -\) ^l nuinmorum codd. 850 is oiii. A 855 qui hocP<-D, que P 856 conducto ./ 857 exornaui P w/v^. Z> ab 860 ipsuin plane esse ^ 861,865 er/ mage foit. icde 864 Q6'2 iiova saiciia {iioviis 6cyibaV) P^^ 864-1044 deesi A
'^/>iv

nox

Scaliircr

IV.

ii

T.

MACCI PLAVTI
ille

Sy. has regiones demonstrauit mihi

25

conductor meus

apud

illas

aedis sistendae mihi sunt sycophantiae.

fores pultabo.

Ch. ad nostras aedis hicquidem habet rectam

uiam.
uigilias.

hercle

opinor mi aduenienti hac noctu agitandumst

Sy. aperite hoc, aperite.

heus, ecquis his foribus tutelam 870

gerit ?

Ch, quid, adulescens, quaeris

30

quid uis

quid

istas pultas ?

Sy. heus senex,

census

quom

(sum), iuratori recte rationem dedi.

hic adulescentem quaero in his regionibus
:

Lesbonicum

ubi habitet, et item alterum ad istanc capitis albitudinem

Calliclem aiebat uocari qui has dedit mi epistulas.

875
et

Ch.

meum gnatum

hicquidem Lesbonicum quaerit

ami-

cum meum
35 quoi ego

Uberosque bonaque commendaui, Calliclem.

si

Sy. fac me,

scis,

certiorem hosce homines ubi habitent,

pater.

Ch. quid eos quaeris

Sy.
si

aut quis es

aut unde es

aut

unde
?

aduenis

multa simul

rogitas, nescio

quid expediam potissumum. 880

unum

quicquid singillatim et placide percontaberC;

et

40 et

meum nomen
faciam
ita

mea

facta et itinera ego faxo scias.

Ch.
Sy.

ut

uis.

agedum nomen tuom primum memora mihi.

Ch. quid
ita ?

magnum

facinus incipissis petere.

Sy.

quia, pater,
liabet Ital. habeat coil. 869 vel opino post Iiuiic v. Leo crcdit 872 sum acfd. Acidaliiis Cn. rc?ponde, monstrare tibi quos quaeris si V. httinsMiodi c.vcidisse possim. Sy. eloquar 873 hinc Nifypcrdry 874 et oiii. codd. ipsam codd. Noiiii istane cod. Nonii 73 875 mihi dedit P'^" hisce Ital /orl. rcctc 878 si sis certiore cod. 877 vcl quoii 881 sin cod. vii. 4) 882 numcn cod. habitem cod. {cori. D) patrem cod. {co>r. D) 884 pater Mcnda

868 pulabo cod. 871 heu co(/.

TRINVMMVS
S85
si

IV.

ii

ante lucem

* ire

occipias a nieo primo nomine,

concubium sit noctis priu' quam ad postremum perueneris. Ch. opu' factost uiatico ad tuom nomen, ut tu praedicas. Sy. est minusculum alterum, cjuasi uexillum uinarium. Pa.x,' id est Ch. quid est tibi nomen, adulescens ? Sy.
'

45

nomen
S90 hoc cottidianumst.
quasi dicas,
hic
si

mihi.

Ch. edepol nomen nugatorium

tibi,
'

quid crediderim

pax

' periisse
tu,

ilico.
?

homo

solide

sycophantast.

tjuid ais

adulescens

50

Sy. quid est ?

Ch. eloquere^

isti tibi

(juid

homines-debent quos

tu quaeritas ?

Sy. pater istius adulescentis dedit has duas

mi

epistulas,

S95 Lesbonici.

is

mihi est amicus.

Ch. teneo hunc manufestarium.

me
Sy.

sibi epistulas
ita

dedisse
si

ut occepi,

ludam hominem probe. animum aduortas, dicam. Ch. dabo operam tibi.
dicit.

55

Sy.
et

hanc

me

iussit

Lesbonico suo gnato dare epistulam,

iussit dare.

item hanc alteram suo amico CaUicU

900 Ch. mihi quoque edepol,

quom

hic nugatur, contra nugari

lubet.

ubi ipse erat

Sy.

bene rem gerebat.

Sy. e

Ch. ergo ubi

.

Sy.

in Seleucia.

Ch. ab ipson

istas accepisti ?

manibus dedit mi ipse 60

in

manus.

Ch. qua

facie est

homo ?

Sy.

sesquipede quiddamst

quam

tu longior.

885

aiitc ire spat.

litt.

(hercle) Ritsclil
[et] cod.

886 ad
st

oiii.

cod.

{pro factoet ? i. 7, 2): 7, 78 888 uixillum ijuxillum B) cod. (? c. uexillum, tit corf. Scaliger 889-91 versns tradiios post v, 937 in C. I. L. vi. 1377, 2544) Inic Iranspositit Mcycr, vi.v ininria 892 est] 889 Quid (id) Ritsclil 900 nuguratur cs cod. 895 Lesbonici is Parcns lesbonicisfo^qni vcrsnin insernit lioc eo consiliofecisse vidctnr, cod. 901 ' cf. g2Z. ut deinde vv. 9:28-49 oinitti possent'' Leo 903 quidamst 5o^/;t'
Vaii-onis dc L. L.

887 tactost

/'.

IV.

ii

T.

MACCI PLAVTI
quidem ego apsens sum quam
prae-

Ch. haeret haec

nouistin

res, si

sens longior.

hominem ?

Sy. ridicule rogitas,

est ei

quocum una cibum

Sy.

905

capere soleo.

Ch. quid
Sy.

nomen ?

quod edepol
homini probo.

65

Ch.

lubet audire.

ilU

edepol ilH iUi uae misero

mihi

Ch. quid est negoti ? Sy. deuoraui nomen inprudens modo. Ch. non placet qui amicos intra dentes conclusos habet.
Sy. atque etiam

modo

uorsabatur mihi in labris primoribus. 910

Sy.

Ch. temperi huic hodie anteueni.

70

teneor manufesto
miser.

Ch. iam recommentatu's nomen? Sy. deum hercle me atque hominum pudet. Sy. tamquam me. noueris hominem Ch. uide modo ut
!

fieri istuc solet,

quod

in

manu

teneas atque ocuHs uideas, id desideres.

litteris

recomminiscar.
Sy.

(C) est principium nomini.

est.

915

Ch. CaUias?
75 Sy.

non

Ch. CalHppus?
Sy.

Sy.

non

est.

non

est.

Ch.

CaUinicus?

non

Ch. CaUidemides? Ch. CaUiest.

marchus? Sy. nihil agis. neque adeo edepol flocci facio, quando egomet memini mihi. Ch. at enim multi Lesbonici sunt hic nisi nomen patris dices, non mostrare istos possum homines quos tu quae- 920
:

ritas.

80

quod ad exemplum est ? coniectura si reperire possumus. an Chares ? an Charmides Sy. ad hoc exempkmi est Ch. num Charmides
:
:

? ?

quia cod. 905 quicum Fleckciscn 904 quam Riiteishusius dedepol cod. 907 906 ei nomen est B {vix pro ei nomensl) ille ed. cod. con: Caiticrariits 913 modo] 909 concluso cod. Cii. fieri ctc. cod. homo P^^ Kff. adPoen. 926") 915 C add. callicias cod. Scaliger 919 atque e. B 916 Callias Gnietits 922 exemplumst Char 920 possum istos cod. trai. Bothc
: : : :

: ;

TRINVMMVS
Sy. cni
istic erit.

IV.

ii

qui istum di perdant

Ch.

dixi

ego iam

te potius

bene dicere

dudum tibi quam male. aequomst homini amico

?
ille

925 Sy. satin inter labra atque dentes latuit uir mininii preti

Ch.

ne male loquere apsenti amico.

Sy.

cjuid

ergo

ignauissumus

mihi latitabat

Ch.
?

si

appellasses, respondisset, nomine.

85

sed ipse ubi est

Sy. pol ilkim reUqui

in

ad Rhadamantem
Cecropio
[in.sula].

Ch.
930 sed

quis

homo

est

me

insipientior, qui ipse

egomet ubi
?

sim quaeritem
nil

disconducit huic

rei.

quid

ais ?

quid hoc quod

te

rogo?

quos locos

adiisti ?

Sy.
nisi

nimium mirimodis mirabiUs.

molestumst.
Sy.

Ch. kibet

audire

quin

discupio 90
dicere.

omnium primum

in

Pontum
in

aduecti ad

Arabiam terram
sumus.

Ch. eho an etiam Arabiast

935 sed ubi apsinthium

Ponto

Sy. est

non

illa

ubi

tus gignitur,
fit

ac cunila gaUinacea.
!

Ch.

nimium graphicum hunc nugatorem

sed ego

sum

insipientior

qui egomet unde redeam hunc rogitem, quae ego sciam 95

atque hic nesciat

nisi

quia lubet experiri quo euasurust denique.

:

Ch. Chares? ctc. Acidaliits, Rciz exemplum est Ch. an Chares? an Charmides ? Sy. enim Charmides. Leo mim (min P^^) cod. enim Ribbeck {J>ro num) 926 loquere Beni/ey: \oquarc cod. 927 cccropio nomini Ritscld 928 ihadamante B Rhadamam Ritscld PCD^ (-pia f-od^ insula del. Guicttis 931 929 qui homo cod. adistix (/. e. adisti cttin X, iiota pcrsoiiac) cod. miris modis cod. ad Caineraiitts atque a cod. del. Ital. 933 935 934 cubitus B cod. post 937 quae] quia B (vi.v antiqtta vocis quae /oriftd) Itunc versuin stant vv. 889-91 in cod. {c/. ad 88g)
: : :


IV.
ii

T.
ais ?

MACCI PLAVTI
isti

sed quid

quo inde

porro

Sy.

si

animum

aduortes,
eloquar.

ad caput amnis, quod de caelo exoritur sub solio louis. Ch. sub solio louis ? Sv. ita dico. Ch. e caelo ?
100

940
Sy.

atque medio quidem.

Ch. eho an etiam

in

caelum escendisti

Sy.

immo
tu

horiola

aduecti sumus

usque aqua aduorsa per amnem.

Sy.
di isse

Ch.

eho an

etiam

uidisti
alii

louem?

ad uillam aiebant seruis depromptum cibum.

*

deinde porro Ch. deinde porro nolo quicquam praedices. 945

Sy.
* *

hercle,

si

es

molestus.

Ch. nam pudicum neminem,

sed

105

re oportet, qui aps terra

ita

ad caelum peruenerit.
mostra

Sy.

(facia)m

ut

te

uelle

uideo.

hosce

homines mihi
quos ego quaero, quibu'

me
si

oportet has deferre epistulas.

forte

Ch. quid
illum

ais ?

tu

nunc

eumpse Charmidem con- 950

spexeris,

rio

quem tibi istas dedisse commemoras epistulas, Sy. ne tu me edepol arbitrare nouerisne h6minem?
beluani,

quidem non nouisse possim quicum aetatem exegerim. an ille tam esset stultus qui mi mille nummum crederet Philippum, quodme aurum deferre iussit ad gnatum suom 955 atque ad amicum Calliclem, quoi rem aibat mandasse hic suam ?
qui
941 atque (^e) Paretts 940 qui de Guietus quoad e Lachinann 943 an tu Ritsclil: ante cocl. 942 doriola cod. corr. Saraceims Calliclise icalliclis PCD^ ^o^. (,-1 p,-Q d) 944 alii di isse Acidalins 946-8 antissa 945 mande p. Ch. dcinde p. cod. cori: Catncrariiis 946 Sy. (Sed Ch. iititia propter ntactilani in pagina archctypi abe)o Lco Sy. (Taceo eg)o Ritschl 947 incipit pre {B) vcl erc <Deput)are /?/?/;/ {Pci>)cod.: <Pax, rele)n-e /,<o 948 Faciam sttppl. Spcitgel 950 vel eumpsum 949 quo3 ItaL hos cod. 955 zr/ philippeum (//rt 954 tam] ita PCD 952 w/ norisne
: :
:

cod.)

TRINViMMVS
niihi concrederet, nisi

IV.

ii

me

ille et

ego illum nossem probe?

115

Ch. enim uero ego nunc sycophantae huic sycophantari

uolo,

hunc possum illo mille nummum PhiHppum circumducere 960 quod sibi me dedisse dixit, quem ego qui sit homo nescio neque ocuUs ante hunc diem umquam uidi. eine aurum
si

crederem,
quoi,
si

capitis res siet,

adgrediundust

hic

niimmum numquam credam plumbeum ? homo mi astu. heus, Pax, te tribu'

uerbis uolo.
tu id

120

Sv. uel trecentis.

Ch. haben

aurum quod
ilHus in

accepisti a

965 Sy. atque etiam

mille
Sy.

PhiHppum, nunieratum
Ch. nempe ab ipso
eius aut

Charmide ? mensa manu, Charmide

?

nummum.

id accepisti

mirum quin ab auo

proauo acciperem qui sunt

mortui.
mihi.
Sy.

125

Ch. adulescens, cedodum

Ch. quod a
970 Sy. quis tu

istuc

aurum

quod ego

aiirum

dem
ita

tibi ?
?

me

te accepisse fassu's.

Sv. aps te accepisse

Ch.

loquor.

homo

es ?

Ch. qui mille

es

nummum
is

tibi

dedi ego

sum Charmides.
Sy.

neque edepol
nugator

tu

is

neque hodie

umquam

eris,

auro

huic quidem.
abi
sis,
:

nugari nugatori postulas.

Sv.

130
es,

Ch. Charmides ego sum.

nequiquam hercle

nam

nihil auri fero.

nimis argute (me) obrepsisti in eapse occasiuncula

iiossc aprobe cod. (A pro M) nouissem Ritschl 957 vcl mecl approbe Caiitcraritis 959 pliilippo ciiiem ducere cod. corr. Ritsclil einc mirum cod. (MIR/>;o AVR) ei 961 eine aurum Caiiicraritts nimirum Ilal. 965 ve/ philippeum (ita cod.) 967 quin Ifat. Mahlcr est cod. g-ji quid cod. 970 969 te a me Reis, tuis ses cod. {corr. D) 972 abi CaiHeraritis asi cod. 974 me
: : : : :

add. Ritsclil

argute <lu) Nienteyer

obresisti cod.


IV.
ii

T.

MACCI PLAVTI

135

postquam ego nie aurum ferre dixi, post tu factu's Charmides; 975 non eras quam aiiri feci mentionem. nihil agis proin tu te, itidem ut charmidatus es, rusum recharmida. Ch. quis ego sum igitur, si quidem is non sum qui sum ?
priu' tu
;

Sy. quid id ad

me

attinet ?

dum
priu'

ille

ne
is
si

sis

quem ego
agis.

esse nolo,
:

sis

mea

caussa qui lubet.

non

eras qui eras

nunc

is

factu's qui

Ch. age
140

quid

Sy.

quid ego agam?

redde.

tum non eras. 980 Ch. aurum

Sy. scriptum

Sy. dormitas, senex.

tibi.

Ch.

fassu's

Charmidem

dedisse

aurum

quidem.

Ch. properas an non properas

dormitator, priu'
Sy.

ire

actutum ab

his regionibus,

quam ego hic te iubeo mulcari niale ? quam ob rem ? Ch. quia illum quem ementitus es, ego sum ipsus Charmides quem tibi epistulas dedisse aiebas. Sy. eho, quaeso, an tu
is

985

es?
? ? ?

145

Ch.

is

enim uero sum.

Sy. ain tu

tandem
Ch.
aio.

is

ipsusne es

Sy. ipsus es

Ch.

ipsus,

inquam, Charmides sum.

Sy.

Sy. ergo ipsusne es

Ch. ipsissumus.
abi hinc ab ocuUs
?

enim uero

uapulabis

meo

arbitratu et

Ch.

at etiam maledicis?

serio, quoniam aduenis nouorum aedilium. 990 Sy. immo, saluos quandoquidem

aduenis
150 di te perdant,
si

te flocci facio

an

periisses prius.

976 xeraa
aurifici cod.

coir.\s er&s nt vid. 977 vcl tute

:

erasP^^ noniKiiserRsHcntiann decharmida Ritsclil 978 Quid B

cod.
,

983 ire Gnictus abirc (^abere 985 ementitu's is Flcckeisen {qnsLC et post 6 litt. spat. es PCD-j ip Sy. ipsuses 5' \^corr. B'', qiii
delevit)
:

B)

scd abirc
vcl aibas

act.

986
co^/^

[CproO)

i'/.v fcreiidmn quaescan tuises 987 isipsusnes

addidit ncqiic ip ipsus es rcliqnis oinissis P^^ 988 ipsusne cs] ipsus est codd. Prisciani i, 84 989 abWntc (vd., ctiain codd. Prisciani abin hinc Gidclns sero Giiliclinius 990 uapulabis Caincrnrins uapulas D,fort. rccte) uapulais nt vid. cod {n&p\x\is 992 pcriaio, fort. corr. ain,
is
:
:

issc cod.

TRINVMMVS
ego ob hanc operam argentum accepi,

T\'. ii

te niacto infortunio

ceterum qui

sis,

qui non

sis,

floccum non interduim.

tris

995 ibo, ad illum renuntiabo qui mihi

ut sciat se perdidisse.

nummos

dedit,
!

ego abeo.

male uiue

et uale

qui te di

omnes aduenientem peregre

perdant, Charmides

155

Ch. postquam illic hinc abiit, post loquendi uidetur tempus uenisse atque occasio.
1000

libere

iam
quid

dudum meum
illi

ille

pectus pungit aculeus,

negoti fuerit ante aedis meas.

illa

nam
in

epistula

mihi concenturiat

metum
rem
agat.
:

160

corde

et illud mille

nummum quam

numquam
1005
nisi

edepol temere tinnit tintinnabulum

qui illud tractat aut mouet, mutumst, tacet.

est qui

sed quis hic

huc

in
:

plateam cursuram incipit

lubet dpseruare quid agat

huc concessero.

165

STA
St.

V S

CHARM DES
I

iii

Stasime, fac te propere celerem, recipe te ad

dominum domum,
abiisti

ne subito metus exoriatur scapulis

loio adde gradum, adpropera.

stultitia (tua).

iam

dudum

factumst

quom

domo.
caue
si

sis tibi

ne bubuli

in te cottabi crebri crepent,

aberis ab eri quaestione.

ne

destiteris currere.
!

ecce

hominem

te,

Stasime, nihili

satin in thermopolio

condalium

es obHtus,

101 5 recipe te et recurre petere (re) recenti.

gurguliost exercitor

postquam thermopotasti gutturem ? Ch. huic, quisquis est, is hunc hominem cursuram docet.
994 ceterLim
di te cod.
Gtiliehiiiiis:

ro(i.

997 qui te di Scaliger

sed {pw sefi erum id (od. 995 ad Ital. 1002 epistulae iliae mihi concenturiant Meyer 1004 numquem cod. 1005 mutus t. cod. stultitiam cod. 1012 aberis 1009 stultitia tua Canierarius Canierar.iis abieris cod. 1013 ecce te hominem Bar/i nihil cod. 1015 ro add. Caiiieraritts

993 inportunio cocf. interdum cod.

corr. Canierariiis

quo

! :

IV.

iii

T.
quid,

MACri PLAYTI
non
?

10 St.

homo
esse

nihili,

piidet te

tribu'ne te poteriis
frugi

memoriam
ibi bibisti,

obHtum

an uero, quia cum

hominibus
?

qui ab aHeno facile cohiberent

fuit,

manus

tTruthust

Cerconicus, Crinnus, Cercobulus, Collabus, 1020

ferriteri

ocuhcrepidae, cruricrepidae,
15 inter

mastigiae

eosne homines condaUum

te redipisci postulas?

quorum eorum unus

Ch.
nisi
ita

surrupuit currenti cursori solum.

!

me

di

ament, graphicum furem

St. quid ego

periit

quod petam ?

etiam laborem ad

damnum apponam
ducis
?

epithecam insuper. 1025

quin tu quod
20 recipe te

periit periisse

cape uorsoriam,

ad erum.

Ch. non

fugitiuost hic

homo, commeminit domi.

St. utinam ueteres

homin(um

mor)es, ueteres parsimoniae

potius (in) maiore honore hic essent

Ch.

di

inmortales, basiHca

quam mores maH hicquidem facinora inceptat 1030

!

loqui

uetera quaerit, uetera amare hunc

25 St.

more maiorum nam nunc mores nihiH faciunt quod Hcet

scias.
nisi

quod
lubet

ambitio iam more sanctast, Hberast a legibus

scuta iacere fugereque hostis

30

more habent Hcentiam petere honorem pro flagitio more fit. Ch. morem inprobum Ch. nequam quidem St. strenuos(os) praeterire more fit. St. mores leges perduxerunt iam in potestatem suam,
:

1035

magi'que

is

sunt obnoxiosae
:

quam

parentes Hberis.

quia] quinque MiicUer {Rliein. 1018 iiiemoria cod. coir. Scyffot Struthus fuit, Circonychus (?) 1020 truchus PC^ Mtis. 54, 540) 1024 1021 oc.] coHicrepidae Bcckcr Crimnus Scaligcr Lco 1025 epithccam Caiiicranns apothecam ament Ital. amant coci. 1028 uct. hominum mores Liiidctnann cod. prosthecam {V) Leo
:

uet.

ueterum mores

Ritsclil
:

1029
cod.

p.

maiori honori cod.

1031
nihil
corr.

more Doiisa
cod.

morem

Loiuan 1032 mores] homines Bcrgk

:

corr.

Loewe

sunt Piiis
cod.

1035 honore cod. {coir. D) 1038 magis qui sunt cod. obnoxiosi cod. vcl mageque

corr.

1036 strcnuos cod. Spengel: m. quis

:

liberis Ital.

liberi

A
I^'- iii

TRINVMMVS
cac miscrac ctiani ad parieteni sunt fixae clauis
fcrreis,

1040 ubi nialos niores adfigi nimio fucrat acquius. uerum Cfi. lubct adirc atquc appcllarc hunc^
;

ausculto
pL-rluhcns

et

metuo,

si

compellabo, ne

aHam rem

occipiat loqui.
:

35

St.

neque

istis

quicquam

lege sanctumst

leges mori seruiunt,

mores autem rapere properant qua sacrum qua pubUcum. 1045 Ch. hercle istis malam rem magnam moribus dignumst dari, St. nonne hoc pubHce animum aduorti ? nam id genus

hominum omnibus
uniuorsis cst aduorsum- atque omni populo male facit male fidem seruando illis quoque abrogant etiam fidem
4

qui

nil

meriti

quippe eorum ex ingenio ingenium horum

probant.
uenerit mi
re ipsa

1050 hoc qui

in

mentem

modo commonitu'
sum.
:

si

quoi

mutuom quid
repetas,

dederis,

fit

pro proprio perditum

quom
si

mage

exigere occupias,

inimicum amicum beneficio inuenias tuo. duarum rerum exoritur optio

:

45

uel illud 1055

Ch.

quod credideris perdas, uel meus est hicquidem Stasimus

illum

amicum
St.

amiseris.

seruos.

nam ego talentum mutuom

uendidi.
5

quoi dederam, talento inimicum mi emi,

sed ego
potius

amicum

sum

insipientior qui rebus curem pupHcis

id

quam,

quod proxumumst, meo

tu,

tergo tutelam geram.

audi.
sto.

eo

domum.

Ch. heus

asta iHco

St. heus tu

non
1039 ea miserere
/iiis
:

Ch.

te uolo.

ro^.

corr. Meritla

w/misere
:

sed

co(f.

(pro set)

1043
?',i

istis //rr/.

isti fo<-/.

1049 ex eoium 1046 liom. hominibus Menila modo re ipsa commotus sum B pro mente, /. e. mentem proditum dederit P fit propio pe. ^', cori: A"1051 quoi] quid P inuenias ex bencficio 1052 qum MiicUcr [Rheiii. Mus. 54, 540) 1055 1054 miserisP (fo;r. Z)') tno A 1053 exgenere cupiasP 1059 Ch. te uolo om. P 1056 quoi] quod P Meust h. A
{sic

1042 etAcic/a1045 accedi/ 1050 mente


IV.
iii

T.

MACCI PLAVTI
te

St.

quid

si

ego

me

uelle

nolo

Ch.

aha nimium, 1060

!

Stasime, saeuiter
St.

emere meliust quoi imperes.

Ch. pol ego emi atque argentum dedi

?

5.^

sed

si

non dicto audiens

ita

est,

quid ago

St.

da

magnum

Ch. bene mones,

facere certumst.

St. nisi

malum. quidem es
obnoxius.

Ch.

si

bonus

es,

obnoxius sum

sin secus

es,

faciam

uti

iubes. St. quid id

ad

me

attinet,

bonisne seruis tu utare an malis

re pars tibi est.

1065

Ch. quia boni malique in ea

60
tibi

St.

partem
alteram

permitto
si

illam alteram

apud me, quod

respice huc ad

bonist, apponito.

Ch.
St.

eris meritus, fiet.

me.

ego sum

Charmides.

hem

quis est qui

mentionem homo hominis

St.

fecit

optumi

Ch.
satin

ipsus

homo optumus.

mare,

terra,

caelum, di 1070
!

uostram fidem
ego oculis plane uideo?
est profecto.

estne ipsus

an non est?
is est,

65 certe salue.

is est, is

o mi ere exoptatissume,
St.

Ch.

salue, Stasime.

saluom

te

Ch. scio
credo

et

tibi.

sed omitte

alia,

hoc mihi responde

fiUum atque filiam
?

Hberi quid agunt mei,

St. uiuont, ualent.

quos

reliqui hic

1075
et

Ch. nempe uterque

St. uterque.

Ch.

di

me

saluom

seruatum uolunt.
70 cetera intus otiosse percontabor

quae uolo.

1060 egomet

te
p.

P
104)

uellet

damnum
1067 ad
facit

P(vii,

me P {forf. recfe) homo hominis P

ipsus] hic

1072

is

da magnuml 1062 es ut mones 1064 est bis Lauibiiiits ad me huc 1068 fies 1069 107 1 ocuHs ego 1070 hohomo omitto oiii. A est aUeriint 1074

P A

A P


eamus
St.

TRINVMMVS
quo

; !

IV.

iii

intro, sequere.

St.

tu te agis?

Ch. quonam
nisi

domum ?

hicine nos habitare censes?

Ch. ubinam ego alibi censeam ?

1080 St. iam

Ch. quid iam

St.

St. uendidit tuo' natus aedis

non sunt nostrae aedes istae. Ch. quid ego ex te audio? Ch. perii St. praesentariis
!

argenti minis numeratis

Ch. quot

St. quadraginta.

Ch.

75

occidi quis eas emit?

St.
Callicles,

quoi tuam rem

commendaueras
foras.

is

habitatum huc commigrauit nosque exturbauit

in

1085

Ch. ubi nunc fiHus meus habitat ? St. hic St. credidi aegre tibi Ch. male disperii
!

hoc posticulo.
ubi audisses,
fore.

id,

Ch. ego miserrumeis

periclis

sum

per maria

maxuma

80

uectus^ capitali periclo per praedones plurumos

1090 propter eosdem

nunc hic disperii miser quorum caussa fui hoc aetate exercitus. adimit animam mi aegritudo. Stasime, tene me. St. uisne aquam tibi petam ? Ch. res quom animam agebat, tum esse
seruaui, saluos redii
:

me

85

ofifusam oportuit.

Callicles
Ch.
1095

Charmides

Stasimvs
?

iv

Ca. Quid hoc hic clamoris audio ante aedis meas

o Callicles,

o Callicles, o Callicles

qualine amico

Ca. probo

et fideli et fido et

mea commendaui bona? cum magna

fide.

quonam cen A liic destnens in fine 1078 quo tu] quonam tu 1080 paginat [i. e. quonam censes, nisi domum ? Stndemund) Ch. Stasime Sr//otf// 1083 Qui PCD aedisste cod., tinde aedes. 1090 hoc aetate masctdini generis^ Noniits igz 1089 salus cod. hac aetate cod. (' i. e. hoc aetatis, soloece^ Led) 1092 offusa cod.
'

PLAVT

II

31


IV. iv
et salue et

T.

MACCI PLAVTI
te

saluom

aduenisse gaudeo.
si ita

Ch. credo, omnia

sed
quis iste est

istaec

sunt ut praedicas.

tuos ornatus

Ca. ego dicam

tibi.

thensaurum ecfodiebam
tuae quae daretur.
10 et

intus,

dotem,

filiae

iioo

sed intus narrabo

sequere.

tibi

hoc

et

alia.

Ch.

Stasime.

St.

hem

Ch. strenue
curre in Piraeum atque uidebis iam
illic

unum

curriculum

face.

nauem qua

aduecti sumus.
1105

iubeto Sangarionem quae imperauerim

curare ut ecferantur, et tu ito simul.
15

solutumst portitori iam portorium

nihil est

morae.

[i], i,

ambula, actutum

redi.

St. ihic

sum atque

hic sum.

Ca. sequere tu hac

intro.

me
1 1

Ch. sequor.
10

meo ero amicus solus firmus restitit neque demutauit animum de firma fide,
St. hic

20

sed hic unus, ut ego suspicor, seruat fidem.

quamquam

labores multos

ob rem tlaboremt eum ego cepisse censeo.

ACTVS V
V.
i

Lysiteles
Hic homost omnium hominum praecipuos^
uoluptatibu' gaudiisque antepotens
: :

11 15

1105 iubeto P<s uideto 1098 sunt Ri/schl st cod. (vii, p. 96) 1108 vel Sag- (') K. Schmidt {Herm. 37, 205) {D pro B) morae i Taubmann moracii cod. (c pro e) moracli Havet morai {Arch. Lat. Lc.xtcogr. 11, 360): morae tibi Mnellcr {Rhein. Mtis. 54, amico cod. 1 1 10 amicus Ital. 542) {cf. Sjogrcn part. copnl. p. 150) 1113 /ort. (soUicitudines) 1112 post 1113 cod. (ii, p. 38) traieci Prdpos. 1 114 /or/. ob rem alienam eum (ii, p. 38) {sed cf. Reissinger quamquam labores multos ob rem et liberos ob und propter'' p. 17) Sed hic ctc. Ritschl (Apsentis mei eri) eum ego cepisse censeo.
:

cod.

'

'

'

::

TRINVMMVS
ita

V.

commoda quae

cupio eueniunt,

quod ago adsequitur, subest, supsequitur, ita gaudiis gaudium suppeditat.

II

20

modo me
is

Stasimus Lesbonici seruos conuenit (domi)

propere conueniundust, ut quae

mihi dixit suom erum peregre huc aduenisse Charmidem.

is

nunc mi

cum

eius

filio

fundus pater sft potior. eo. hae sonitu suo mihi moram obiciunt incommode.
egi, ei rei

sed fores

10

CHARivriDES
1125 Ch.

Callicles Lesbonicvs
erit

Lysiteles

ii

Neque

fuit

neque

neque esse quemquam hominem

in terra arbitror

quoi fides fidelitasque

amicum

erga aequiperet tuam

nam
Ca.

exaedificauisset
si

me

ex his aedibus, apsque te

feci

foret.

quid amicum erga bene

aut consului

fideliter,
5

non uideor meruisse laudem, culpa caruisse arbitror. perit, II 30 nam beneficium, homini proprium quod datur, prosum quod datuni utendumst, id repetundi copiast quando uelit.
Ch.
est ita ut tu dicis.

sed ego hoc nequeo mirari

in

satis,

tam fortem famiUam. eum sororem despondisse suam Ly. enim me nominat. filio. Philtonis Ca. Lysiteh quidem
1135

10

Ch. familiam optumam

sed

occupauit.

Ly. quid ego cesso hos

-

conloqui

maneam
!

etiam opinor,

namque hoc commodum

orditur
loqui.

Ch. uah

Ca. quid est

Ch. oblitus intus dudum

tibi

sum

dicere

modo mi

aduenienti nugator quidam occessit obuiam,

domi ndd.

nao 11 19 suppetat PCD II 18 subit Acida/iiis 1123-4 eo(quantum potest) Sed fores hae /.fo Ritscld
tevra.

Reis post

Caiiic.raiiiiii!

interdum

cod.
:

11

1130 prosum perit Bo.xhorii samncod. 1131 datumst utendum Mueller, nam datum utendumst displicet {cf. ad 1136 1132 ^^^^60///.: metuo cod. uelis Z> Merc. 330 11 38 occessit Gulielmius accessit cod. {c/. ad Pseiid. 250) vel opino
:

1125 in 26 tuam Ritschl prosumpserit cod.

31*

V.
15

ii

T.

MACCI PLAVTI
;

nimi' pergraphicus sycophanta

is

mille

nummum

se
;

aureum
1140

meo datu tibi ferre et gnato Lesbonico aibat meo quem ego nec qui esset noram neque eum ante usquam
conspexi prius.
sed quid rides
?

Ca.

meo

adlegatu uenit^ quasi qui

aurum
mihi

ferret

aps

te

quod darem tuae gnatae dotem,

ilU

ut filius
te crederet

20 tuo'^

quando

me

darem, esse allatum id aps

intellegere, [et]
[a]

neu qui rem ipsam posset

me
Ch.

esse penes, atque

eum

me

thensaurum tuom 1145 lege popuh patrium posceret.

scite

edepol

Ca. Megaronides communis hoc meus

et tuos

beneuolens commentust.
Ly. quid ego ineptus,
solus sto nec

Ch. quin conlaudo consilium

et

probo.
25

dum sermonem uereor interrumpere, quod conatus sum agere ago? homines conlo- 1150
quar.
est qui

Ch. quis hic

huc ad nos incedit

Ly.

Charmidem socerum suom

quae
uelis.
;

Lysiteles salutat.

Ch.
salutis

di dent tibi, Lysiteles,

Ca. non ego sum

30

dignus

Ly.
:

immo

salue, CaUicles

hunc priorem aequomst

Ch. fiUam
Ch.

me

habere

tunica propior paUiost.

ii55
nisi tu

Ca. deos uolo consiUa uostra (uobis) recte uortere.

meam

tibi

desponsatam esse audio.

Ly.

neuis.

immo hau
et

nolo.

Ly. sponden ergo tuam gnatam uxo-

rem mihi

Ch. spondeo

miUe

auri

PhiUppum

dotis.

Ly. dotem nU

moror.
1141 nequi es. coa?. 1139 aurum cod. corr. Camerariiis 1145 del. Bothe 1146 a dcl. Mueller 1152 Lysteus s. cod. 1153 dignus salutis Noniits 497 ('gen. pro abl.') forf. 1156 desponsam 1155 uobis add. Hermann tu neuis Nonins 144 om. cod. {fort. recte cf. ad Mil. 1007) 1158 morer
:

quis cod. et (^pro -eWs) salute dignus

TRINVMMVS
,

V.
est

ii

Ch.

si

illa

tibi

placet,

placenda dos quoque

quam

dat 35
tibi.

1160 postremo quod uis non duces,

nisi illud te

quod non

uis feres.

Ca. ius hic

orat.

Ly. impetrabit

aduocato atque

arbitro.

istac lege filiam

Ch. spondeo.

tuam sp6nden mi uxorem dari ? Ca. et ego spondeo idem hoc.

res

Ly.

oh
!

saluete, adfines

mei

Ch. atque edepol sunt

1165 Ly.

quas propter

tibi

tamen suscensui. 40
filium.

quid ego feci?

Ch.

meum

corrumpi quia perpessu's

Ly.

si

id

mea

uoluntate factumst, (est) quod mihi suscenseas.

sed sine

me hoc

aps

te

impetrare quod uolo.

est?

Ch. quid
Ly.

id

scies.

si

quid stulte

fecit,

ut ea missa facias omnia.

?

quid quassas caput

1170 Ch.

Ch. cruciatur cor mi

ut esse nolo, id crucior
te

et

metuo.

Ly. 45

quidnam

id est ?
si tibi

quom

ille itast

metuo,

denegem quod me oras, ne non grauabor. faciam ita

leuiorem erga

me

putes.
es.

ut uis.

Ly. probus

eo, ut

illum euocem.

Ch. miserumst, male promerita,

ut merita sunt,

si

ulcisci
licet.

non
Ly. aperite hoc, aperite propere et Lesbonicum,
II 75 [foras]
si

domist,

50

euocate

ita

subitost propere

quod eum conuentum

uolo.

Le. quis

homo tam tumultuoso

sonitu

me

exciuit [subito]
foras ?

Ly. beneuolens tuos atque amicust.

Le. satine salue

dic

mihi.
1165 (etiain 1166, 1167, 1169, 1172, 1174, 1177) Ly.] Ca. alii 1166 est add. Cainerarins 1168 missam cod. 1167 es cod. 1x70 istast cod. sint si 1173 sunt si Lhidemann: sinis cod. Rilschl uocate Bot/ie 1176 subito 1^75 iovas del: Gnictus dc/. Gnietns satinst ii-]i anucus codd. Donati ad Euii. 5, 5, 8
:

st

salue cod. 'pro satine,

i.e.

satinest

e.x

satine?)


V.
ii

T.

MACCI PLAVTI TRINVMMVS

rediisse

Ly. recte.
65

tuom patrem
ait ?

saluom peregre gaudeo.

?

Le. quis id

Ly. ego.

Le. tun uidisti

Ly. et tute
licet.

item uideas
Le. o pater, pater mi, salue
!

Le.

si

quid

tibi,

pater,

Ch. salue multum, gnate mi. 1180 laboris Ch. nihil euenit, ne time
:

bene
haec
60 et

re gesta saluos redeo

tibi

si

tu

modo

frugi esse uis.

pactast tCallicli
et
si

filiat.

Le. ego ducam, pater,

eam

quam

aliam iubebis.

Ch.

quamquam
Ca.

tibi

suscensui,

miseria (una) uni

quidem hominist adfatim.

immo

1185

huic parumst,

nam
Le.

si

pro peccatis centum ducat uxores, parumst.

at

iam posthac temperabo.

Ch.

dicis, si facies

modo.

Ly. numquid caussaest quin uxorem cras

domum ducam ?

63

tii

in

perendinum paratus
:

sis

ut ducas.

Ch. optumumst. [Hcet.] Caterva. plaudite.

et

1179 item Boilie idem cod. eam Botlie etiam cod.

:

faciaes

facias

Camerarius

optumast (tima
et

est) Gronovitis

1184 1185 una add. Laiiibiniis 1187 1188 nunc quid cod. ducat P^^ licet dcl. Guietus diiplicis recen'
.

sionis vestigia apparent, Lys.

Numquid
Ch. Licet

ducam

Ch. Optumumst

Ca.

Numquid

ducat

'

Ritsclil

TRVCVLENTVS
ARGVMENTVM
Tres unam pereunt adulescentes muHerem, Rure unus, alter urbe, peregre tertius Vtque ista ingenti militem tangat bolo, Clam sibi supposuit clandestino editum. Vi magna servos est ac trucibus moribus, Lupae ni rapiant domini parsimoniam
;

Et

is

tanien mollitur.

miles advenit

Natique causa dat propensa munera.

Tandem compressae
Vtque

pater cognoscit omnia,

illam ducat qui vitiarat convenit,

is

Suomque
5 at crucibus
^tr-^i

repetit a meretrice subditum.

coir. Ifal.

rod.

Pyladcs
/(a/.
:

Lut

(It

P^^) poeni

cod.

Tamen

cod. (vii. 2)

imoribus B parsimonia B 10 illam Caincrarius

.

6 Lupae ni g Tandem
:

litam cod.

PERSONAE
DlNIARCHVS AdVLESCENS ASTAPHIVM AnCILLA Trvcvlentvs Servvs Phronesivm Meretrix Stratophanes Miles Cyamvs Servvs Geta Strabax Advlescens Rvsticvs Callicles Senex Ancilla Calliclis SvRA Tonstrix (Ancilla Phronesii)

Scaena

ATHENIS
esse potest

Trvc.] adiedivitm. non uonicn, vix

errore qiti ex scaen. III. i. titulo in P, nbi -BAx) scripttim erat, emanavisse videtur ;

Stratilax Ital., apciio Stratilax pro Stravax (/. e. cf. Leo adv. 256
:

Servvs Geta. Cf. V. 577 Ancilla Calliclis. Cf. ad

v.

775

PROLOGVS
Perparuam partem postulat Plautus loci de uostris magnis atque amoenis moenibus, Athenas quo sine architectis conferat.
quid nunc
5
?

daturin estis an non

adnuont
5

tmelior
quid
si

me quidem
!

uobist

me

ablaturum sine mora;

?

de uostro quippiam orem

in uobis resident

al)nuont.
pristini,

eu hercle

mores

ad denegandum ut
10

celeri lingua utamini.

sed hoc agamus quoia huc uentumst gratia.

Athenis ttractot
tantisper

ita

ut

hoc

est

proscaenium

10

dum

transigimus hanc comoediam.

hic habitat mulier

nomen

quoi est Phronesium

haec huiius saecli mores in se possidet

numquam
15

ab amatore [suo] postulat

sed relicuom dat operam

ne

id

quod datumst,
15
;

sit

relicuom,
est

poscendo atque auferendo, ut mos

mulierum

nam omnes

id faciunt,

quom

se amari intellegunt.
militi,

ea se peperisse puerum simulat

20

quo citius rem ab eo auorrat cum puluisculo. quidmulta? * * tstuic superet mulieret thiscum anima ad eum habenti erce teriturt.

20

BCD iii hac fabiila te.xtus idfuisse catisae crcdo quod novus scriba inusitata scribendi conipendia ct insuetas litterarum formas adhibuerit {Amer. Journ. Phil. 17, 442) 1-3 corrccta praebent Apuleius Florid. 4, iQ fere et Priscianus 2, 421 i p.' artem p. plaudi locu cod. 2 Deum eris cod. {pro deueris, e. de uestris) 3 s. arcus pletis cof^/. 4 adnuntcorf. Sfort. meliorem (sc. partem) urbis quidem abiaturum rorf. 6 oreP^^ abduunt cod. eum cod. (vii. 4) uobis Came7 eu Spengcl rarius uodiis cod. pro uodis D pro Bi qua h. 9 quia h. BC huc qua Canierarius 10 traicio Schoell {Rliein. Mus. 55, 495) 12 nomine cod. {pro nome, i.e. nomen ?) foii. instructo 14 suo del. IVeise corr. Merula 15 sed reliquam cod. 19 auerrat IVeise auferat cod. 20 muherem P'-^ (uita) fort. Quid multa si huic superet (w/ huic supererit) mulieri Viscum, hamum, laqueum
corriipti codicuni

in cod. archctypo

;'.

{}.

habenti, hercle exercebitur (^i/f/hab., exenterabitur)

ACTVS
I.i

DlNIARCHVS
amanti,

Non omnis aetas ad perdiscendum sat est dum id perdiscat, quot pereat modis neque eam rationem eapse umquam educet Venus, quam penes amantum summa summarum redit,
quot amans exemplis ludificetur, quot modis
pereat quotque exoretur exorabulis
:

25

quot
sunt,

illic

blanditiae, quot

illic

iracundiae

quot tsui perclamandat, di uostram fidem, hui!

3

quid peiierandum est etiam, praeter munera

10

primumdum merces annua, is primus bolust, ob eam tres noctes dantur interea loci

aut aera aut

uinum

aut oleum

aut triticum
sies
:

temptat benignusne an bonae frugi

quasi in piscinam rete qui iaculum parat,

15

35
;

quando
si

abiit rete

pessum, adducit lineam

iniecit rete, piscis

ne ecfugiat cauet fort impedit

foras.

dum huc dum

piscis

illuc rete

usque adeo donicum eduxit

est,

itidem
20

amator

sei

quod oratur dedit

40

atque est benignus potius

quam

frugi bonae.

22 est satis codd. Varronis de L. Z,. 6, 11 23 amanti diim hic p. nam antidum id p. [ad] quod p. p. modis codd. Prisciani 2, 421 m otus corf. (iv. 3) 24 eam rationem ea ipsa codd. Prisciaiii ea ratione me abse cod. edocuit codd. Prisciani 25 pcnis a. 28 blanditiae exoritur cod. suumma B 27 quoque Ital. blanditer cod. {pro blandit, i.e. blanditiae ?) 29 supplicia danda Biiecheler 31 miros annua is (miror annuus P^d^ (-od. ebolust cod. corr. Canierarnts corr. Groiiovius primos 32 aut dutor (tutor PCD^ ^q^i^ dantur Bothe 22 aut aera Ital. ut ui. S jj/.volcum 36 lineam S/;<<t'(?aracorf. auctarium Sc/;of//

quod

mund

finfa (infra P*^^) fof/.

:

37 Siniecit
inierit

Sinietit
rcctc

PCD

corr.

quidam apiid Lainbuniin

circumuortit Bncchelir
:

si

Biicchcler fort.
oinittit)
:

38 or]

iqiii alt.

dum
cod.

dolium 39 donicum Saracenns Canieraiiiis 40 Ibidem cod.

foras

fort. oratas (iu, p. 52) eduxit cod. : irai.

set (sed

P'^'^)

quod

cod.

; ;

TRVCVLENTVS
adduntur noctcs, intcrim
si ille

I. i

hamum

uorat

semel amoris poculum accepit meri

intra pectus se penetrauit potio,
et ipsus periit et res et fides.

eaque
45

extemplo
si

iratum scortum fortest amatori suo,

25

bis perit amator,

ab re(d) atque animo simul

sin alter alteri propitiust^

si

tidemt

perit

raras noctes ducit,

I

ab animo

perit

50
50*

si

increbrauit, ipsus gaudet, res perit.

[intercepta in aedibus lenonis]

priu'

quam unum
aurum

dederis,
aiit

centum quae poscat parat

aut periit

conscissa pallula est

aut empta ancilla aut aliquod

aut
55

uasum argenteum uasum ahenum taliquod aut lectus laptilest

aut armariola Graeca, aut

aliquid semper (est)

35

quod tpetrat debeatque amans scorto suo. atque haec celamus nos clam magna industria, quom rem fidemque nosque nosmet perdimus,
ne qui parentes neu cognati sentiant
60

quos

quom celamus

si

faximus conscios,

qui nostrae aetati tempestiuo temperent,

unde anteparta demus postpartoribus,

45 43 meri Bothe mere cod. />;-o merei ?") 46 scortumst forte Lainbinns. cui amat6ri suo displicet de red cf. Airli. Lat. Le.xicogr. {cf. ad Merc. 330) 47 periit cod. {ah) an. Lambimts 48 ^vo^pitlust Bnecliclcr: potius 10.550 vel vel sin est cod. aii fide ? 50 sin crebrauit B

42

hamam B

'

perit cod.

intercepta scripsi (vii, p. Schoell lenoniis corr. Schoell lenosis cod. w'.v(perit) iiitercepta in aedibus lenoniis 52 aurum Ital. periit Camerariiis c. cst pallula codd. Poipliyrionis ad Hor. ep. ekctus ^' '7' 55 ('-^- conscissast ?) 54 aliquod] antiquom Bitcchelcr lectus lectus scalptilis i^scu-) KiessliiiQ; electus lapis Buechder
increbauit
103^,
:

50*^

secl.

iteca (ita et

pc)

cod.

56 praestet Bitechcler detque Nieineyer Litcr. Ceiitralbl. 1905, p- 352) 57 celumus magna Leo mina cod. Tvii, p. 104^ clam] damna Ital. B 59 60 faximus Cainerariiis facimusi^ofl'. ne c\\\\Bitgge: neque cod. temperint cod. 61 faciamus conscias {i.e. facimus ?) foii. ut ne Ital. fort. recte 62 unne cod. ttt vid. (cf. ad v. 82 cod. corr. Saracenus cod. anteparata
dapsilis Ilal.

55 est add. Caiiiciariiis

:

I. i

T.

MACCI PLAVTI
siet

faxim lenonum nec scortorum plus

62^

45

et minu' damnosorum hominum quam nunc sunt siet. nam nunc lenonum et scortorum plus est fere quam olim muscarum est quom caletur maxume. nam nusquam alibi si sunt, circum argentarias

65

tscortit lenones qui adsident cottidie,

ea nimia est ratio

50
fere plus

quippe qui certo scio

scortorum esse iam

quam ponderum.
in argentariis

quos quidem

quam

ad rem dicam

70

referre habere, nisi pro tabuHs, nescio,

ubi aera perscribantur usuraria

accepta dico, expensa ne qui censeat.

55

postremo id magno

in

populo multis hominibus,

uictis hostibus
:

re placida atque otiosa,

75

amare oportet omnis qui quod dent habent. nam mihi haec meretrix quae hic habet, Phronesium,

suom n6men omne ex

60

pectore exmouit meo,

78*

[Phronesium,

nam

phronesis est sapientiaj.

nam me

fuisse huic fateor

summum

atque intumum,
;

65
62^^

quod amantis multo pessumum est pecuniae 80 eadem postquam aUum repperit qui plus daret, damnosiorem meo exinde immouit loco, quem infestum, odiosum sibi esse memorabat mala,
nec scnpsi: et coci. cni scortonim dispUcct
:

siet scripsi

est cod.

Ritsclil,

est ante et coUoc.

Bofhe

66 cod. ScaUger

Cainerarins quam[nus1 B^ (c/. v. 66) ? qui assident Mikkeiseii {Nord. Tidskr. Fil. 1897, (FproE) 68 Fa 69 ferescripsi: eri p. 97^: quasi sedent cod. equidem cod.: ibi Seyffert iam Ital. eam cod. 70 Quas Rifsc/d Bentley ae cod. (hae PCD) (^p,Q aera per 72 aera Caincrnrius corr. AcidaUtis compeitd. script. V) 73 accipiat d. e. neque c. cod. (in) multis populo va. 74 id vi.x fercndum: ut Baehrens Cainerariiis mulier cod. 77 75 plagida cod. (G pro Q) 78^^ corr. Camerariiis haec (nunc) MiieUer 78 omnes cod. 81 pius (prius P'^^) Phronesim Z.CO, qiii versum tttefur (iv. i) 82 meo scripsi: mihi cod. {pro meo pcrcoinpend. script') cod. (I pro L) exine ex. me mouit 1. Abiahain sfiid. Plattf. 237. alii 83 c^ai corr. manifesta [ac] o. cod. (? pro q; mlfestum o. rf. ad Aid. 784) ItaL, Lanibintis: quem antehac o. Bnecheler
corr.
:

64 (hic) plus 65 post v. 67 scorta et

ait scortis

TRVCVLENTVS
Babyloniensem militem.
85
is

I. i

nunc

dicitur
est

uenturus peregre

eo nunc

commenta

dolum
;

peperisse simulat sese, ut

me

extrudat foras
;

eum
88*

esse simulat militem puero patrem

atque ut

cum

solo pergraecetur militi,

teum

isti

suppositum puerum opust pessumae.

?

mihi uerba retur dare se

90

an
si

me

censuit

celare se potesse, grauida

foret ?

Lemno aduenio Athenas nudiustertius, quo hinc cum publico imperio fui. sed haec quidem eiius Astaphium est ancillula cum ea quoque etiam mihi fuit commercium.
nam
ego
legatus
;

75

ASTAPHIVM
95

DlNIARCHVS
quam
adueniat,

ii

As.

Ad

fores auscultate atque adseruate aedis,

nequis aduentor grauior abaetat

neu, qui

manus

attulerit sterilis intro

ad nos,

grauidas foras exportet.

ita

noui ego
:

hominum mores
quinei aut
;

nunc adulescentes morati sunt

100

senei adueniunt ad scorta congerrones

consulta sunt consilia

quando

intro aduenerunt,

86 Rcperisse cod. (R pro P") 87 post 88 coUoc. -Donsa 87 esse simulant cod. corr. Ital. puerum 88 peregre getur 88* Eo Ital. cod. (G pro C) opinor Dombati, cut opus est illani rem {Nonius ^82) dispUcet ame cod. (? pro ame, i.e. 89 vel sese an me) 91 adueni Geppert, Mikkelsen {Nord. Tidskr. Fil. 1897, p. 97) 92 quo hinc Botlte hinc quod cod. cf. ad Trin. 628) 93 scd haec quibus B pro D) melius {pro -m eiius) est a. est a. cod. corr. Seyffert vcl Astaphiumst 94 c. ea Ital. c. ergo cod. eam erga Seyffert 95-8 adfert Priscianus dc metr. Tereut. 18, Plantntn eodent ntetro

cum

'

'

tisitin esse

dicens

quo

ttsns sit Terentiiis in Atidria

(iii.

2\

scUicet

<

tro:

iambico 95 adseruate codd. Prisciani adseruas cod. abeat P^d^ codd. Prisc. 96 nequi Hermann qua B intero Schoell 98 exportet 97 quis codd. Prisc. codd. Prisc. exortet cod. 100 seni (-nei) Schneider senec cod. loi consilio codd. corr. Camerarius
chaico mi.xto vel confuso
' :
:
:

cum

I. ii

T.

My\CCI PLAVTI
oggerit,

oenus eorum aliqui osculum amicae usque

sin uident

dum

illi

agant ceteri cleptae

quempiam
et

se adseruare, obludiant qui

custodem
oblectent

10

per

ioculum

ludum

de nostro saepe edunt

quod
105

fartores faciunt.
fit

pol hoc, et pars spectatorum scitis pol haec uos

me hau
mentiri.

tibi sibust
at ecastor

pugnae

et uirtuti

de praedonibu' praedam capere.

:

nos rusum lepide referimu' gratiam furibu' nostris

uident

107-10

nam
15

ipsi

quom eorum
iUis

agerimus bona atque etiam

ultro ipsi aggerunt

ad nos.

quidem haec uerberat uerbis, nam ego huc bona mea degessi. As. commemini, iam pol ego eumpse ad nos, si domi erit, mecum adducam. manedum, Astaphium, priu' quam abis. Di. heus
Di.
!

me

115

As. quireuocat?
20

Di. scies

respice huc.
uolt.

As. quis est?

Di. uobis qui multa

si

bona esse

As. dato,

esse uis.

Di.

faxo erunt.

respice

huc modo.

As.

oh!
enicas

me

mlseram, quisquis

es.

Di. pessuma, mane.

120

As. optume, odio

:

es.

amicensque cod. J^n 102 aliquis oculum cod. corr. Cameranits ss {pro cancellis quibus verba iiiodiim versiis e.vcedentia pro u) corr. Ital. secludi solent cf. Rud. g^-]) ceteri cl.eptae rubricaior B proprio v. J03 obludeant cod. obludunt Merula om. {tanquam scaenae iit.) pc^
:

3.A\\\d\a.ni (a\\.)

Mikkelsen (Nord. Tidskr. Fil. 1897, p. g'])., fort. recte poli ec uos 105 scistis corf. 104 fartores] fector ?'.(?. fectorum) 106 ibi usibus P^d \\)\si ibus Camerarius fort. ius ibust me aut iiieorumcum eccastor A: om. lo'] accedttA pugna. Buecliclcr 112 uerberant .,4 aggerimus codd. atque] loqui (?'.f. alqui ?) (D pro B, C pro G) 113 donea (J>ro -naea, i.e. dona mea) decessi

P
:

114 ego om. nos om.

vel

eumpsum (eum ipsum

P A um

sum P)

ad
odio's
:

erat ig io tenicas 118, Prisciaiti codd. odio es 2,

1

auis 115 astaphius 121 120 pessimam anel odiosus es 422 odio est

{i.e. abis)

w/

TRVCVLENTVS
Diniarchusne
illic

I. ii

est ?

atque
As. et

is est.

25

Ui. salua

sis.

tu.

Di. fer contra

125

manum
?

ct pariter gradere.

As. tuis seruio atque audiens

Di. quid agis

sum

imperiis.

As. ualeo et ualidum teneo.

30

peregre quoniam aduenis, cenetur.

Di.

bene

dicis

benigneque

uocas^

Astaphiiim.

As.

amabo,
sine

me

ire

era

quo

iussit.

Di. eas.

sed quid

ais ?

As.

quid uis?
130 Di.
dic

quo

iter

inceptas

quis est?

quem

arcessis?

As.

Archilinem
opstetricem.
Di. mala tu femina
es,

oles linde es discipli-

nam.
manufesto mendaci, mala, teneo
Di. quia te
te.

As. quid iam,

amabo ?

35

135

adducturam huc dixeras eumpse, non eampse nunc mulier facta est iam ex uiro mala es praestrigiatrix. sed tandem eloquere, quis is homost, Astaphium? nouos
:

amator ?
As. nimis otiosum
te

arbitror

hominem

esse.

Di.

qui
?

arbitrare

As. quia
122 iv/
lissi ituli

tiio

uestimento

et

cib6 alienis rebus curas.

40

illic'st

P^ad/ro

fert

uade {B) vel uale (P^D) p (^s^Apro al cf. adv. 123") 127 cenetur 128 Bescripsi centur P: cenadatur? Spengel cena detur A nigne dicis astat eum ambo yom. ben. uoc. ) P: benigne dicis bene As. uocas cic. Spengel, ttt versits Reisianitsfiat 129 era om. P archinam P: w/Archyqui es -P om. A 130 dicl istic P linem, sed cf. K. Sclimidt (Herm.^-], 178) 131 meretricem^ ifort. prava emcndatio nietri cansa facia) tonstricem Bcrgk, citi synapltia Archilinem 6p stetricem non placct mala femina es soles unies
;

isestis ad uas 122, 123 ybr/. vcrstis Eupolidetts vi, p. 84) w/ sies {colon Rciziaiiitm) 124 audies 126 [tute] quid 125 tuis] tibi
al
;

||

{pro un es, i. e. unde es) d. mala tu femina es oles eam unde tu es d. .^ (iv. I?) te teneo 132 manifestaP: manifestam //a/. eum ipsum inonea ase (asae B) 133 quate adducituram P: w/eumpsum non eampsam (-se) est (e) pres134 iam om. tigiator astaphi unous 136 te 135 loquere
:

om.

qui]

quinam

I. ii

T.

MACCI PLAVTI
As.
qui^

Di.

uos mihi dedistis otiuni.

uos, uos
fuit

amabo?

Di.

ego

expedibo.

si

rem perdidi apud rem seruassem,

meum. negotium

apstulistis.

ubi negotiosus essem.

Ho

As. an tu te Veneris publicum aut Amoris alia lege

45

habere posse postulas quin otiosus fias ? Di. illa, haud ego, habuit publicum

peruorse interpretaris

nam

aduorsum legem

meam ob meam

scripturam pecudem
cepit.

As. plerique idem

50

quod tu facis faciunt rei male gerentes ubi non est scripturam unde dent, incusant pubHcanos. nunc uicissim Di. male uortit res pecuaria mihi apud uos uolo habere aratiunculam pro copia hic apud uos.
: :

145

As. non aruos hic, sed pascuost ager

habituris, qui arari solent,

si

arationes

ad pueros
ilU aUi

ire

mehust.

150

hunc nos habemus pubUcum,

55 Di.

sunt pubHcani.
istoc pol tu otiosu's,

utrosque pergnoui probe.

et ilHc et hic

As.
es.

em

quom

peruorsus

sed utriscum rem esse

mauis
Di. procaciores
ilHs perit
esti'

uos, sed

illi

peiiuriosi

quidquid datur neque

si

ipsis

apparet quicquam
et comestis.
et gloriosae.

155

uos saltem
60

quid quaeritis, exbibitis

sunt inprobi, uos
ais,

postremo

iUi

nequam

As. male quae in nos

138 otiosum
0111.

ea omnia

tibi dicis,

Diniarche,

P
141

P
:

bene res

(iv. 3") qui] quid [iam] yU e. Veneris)

139 apud uos uos 142 posses

q. tu otiosius (osius

B]P
:

144

meam SchocUex Charisio i4o(pecudem

fem. gen.)

accipit 145-77 deest amem (ii. 7) me gerentis P^^ 148 Fierique cod. 145 Plerique Cainerarius 149 copia hic Camerarins copiae lic(copiae PCD) ^od. (iii, p. 49) corr.Ital., Valla 150 habituru s pascus est agere si rationes corf. corr. Spengel (probe Merula) Ital. 152 percognouit trobe cod. esse cod. 154 periuriores 153 es Ital. em Geppeii idem cod. Brix 156 etbibitis cod. (et pro ex v, p. 85) fort. ebibitis {cf. ad v.
_

X71)

157
ais scripsi
:

nequam
iUis

71/m</

quam
:

rot/.

gloriosi

roc/.

corr. Valla

158

{pro

aiis ?) cod.

uis

Leo

TRVCVLENTVS
et

I. ii

nostram

et illorum

uicem.

Di. (juiistuc?

As. rationem

dicam
i6o quia qui alterum incusat probri,
tu a nobis sapiens nihil

sumpse

enitere oportet.
te

habes

nos neciuam aps

habea-

mus.
Di.

Astaphium, haud

istoc

modo

soHta

es

me

ante 65

appellare,

sed blande,

quom

ilkic (juod

apud uos nunc

est

apud med
haberem.

As.
165 te

dum uiuit, hominem dum uiuebas noueram.

(]ui

noueris

ubi mortuost, quiescat.

Di. an

me mortuom
?

arbitrare?

As.

potis [est],

amabo, planius

qui antehac amator

summus
nunc ad amicam uenis querimoniam referre. Di. uostra hercle factum iniuria, quae properauistis oHni rapere otiose oportuit, diu ut essem incolumis uobis.
habitu's[t],

70

170 As.

amator similest oppidi hostihs.

Di.

quo argumento[st] ?

As.

quam primum

expugnari potis

[est],

tam

id

optumum
amicae.
:

est

Di. ego fateor, sed longe aUter est amicus atque amator
certe hercle

75

quam ueterrumus homini optumust

mi etiam fundi

amicus.

non

hercle * occidi, sunt

:

et aedes.

160 quia quia al. cod. cory. 159 qui Canicmnus quia cod. sumpsit seniteri cod. coit. Bergk 16 r ted habemus Abra/iam stud. Plaiit. 238 162 Ostaphium P^d es(- ^q^ appellari cod. habebam Litchhcrt [cf. 381) 163 biande cod. corr. Bothe no165 noueram an me Ital. 164 quiescas cod. ueras siat me cod. fort. n. satin (-ne) 166 vel potest (-ist) coit. Spengcl ueruis est PCD) istunc cod. 167 habitus st (si B (uerius PC) uerimonia cod. querimonias Canieracorr. Bttecheler ritis deferre Ital. 168 properauitis cod. corr. Canterariiis tam id Spengcl amit 170 -st de/. Ital. 171 jt/ potest (-ist) (amat P^^) cod. amica et cod. corr. Ital, 172 alter Acidaliiis {sed cf i. p. 29) [am] omini cod. antici173 \\om\n\ Saracenns paverat scriba 2smc\i% iv. 3), uttde tam hoxmva Studentund optimus cod. (ego omnino) add. Bri.x occide cod. 174 vi.x hercule {pro -dei ?) vix occecidi etiamdum Spengel mihi cod. PLAVT. II 32
:

Ital.

I. ii

T.

MACCI PLAVTI
ostium pro ignoto alienoque I7S
astas
?

As.

qur, opsecro, ergo ante

(i)

intro, haiid alienus tu

quidem

es

nam

ecastor

neminem
hodie

80

mage amat corde atque animo

suo,

si

quidem habes fundum

atque aedis.

Di. in melle sunt Hnguae sitae uostrae atque orationes,

facta atque corda in felle sunt sita atque acerbo aceto
:

85

180 eo dicta lingua dulcia dati', corde amara facitis. fabulari. didici non danunt non As. amantes si qui Di. tamantis si cui quod dabo non estt non didici fabulari. 181^

mea benignitas, decuit te fabulari, sed istos qui cum geniis suis belligerant parcepromi. As. Di. mala es atque eadem quae soles inlecebra.
As.

non

istaec,

ut

exspectatus

peregre aduenisti
90 Di. quid

tandem?

185 nam, opsecro, cupiebat te era uidere. As. te unum ex omnibus amat. Di.
eiigae
!

fundi et aedes,
As.
?

per tempus

subuenisti'.

sed

quid

ais,

Astaphium?
utut
aliis,

quid uis
Di.

estne

intus

nunc Phronesiiim?

As.

tibi

quidem
Di. ualetne
?

intus.

As. immo edepol meliu' iam

fore spero, ubi

te uidebit.

Di.

hoc nobis uitium

maxumumst, quom amamus tum

perimus
:

190

esse cod. cs Ifal. 176 add.IfaJ. {pro fac, /. e. facta) 179 facta] fac 180 Lingiiis {om. eo) dicta diilcia aceriio P {i.e. bo") belle Amantis si quit (/. e. quid) 181 om. d. c. amare factis 181* om. non danunt non didici fabulare {cf. ad Md. 371) 182 docuit 183 parcepromis {corr. (cf. ad Merc. 319) (u pro a~) 185 nam] quam Scyffeti -os) 184 inlecebru {pro -dei ?) 187 sub. funde 186 en omenibus adclit A utut aliis i'88 estine [ut] quid u. [mihi] (iv. 2) {pro fore credo fore 189 eam om. fort. intust A te ubi uideret A (R pro B) credo ?)

175 ego cod. 178 acccdtf

ignato melie

co</.

A P

TRVCVLENTVS
3i

I. ii

illud

quod uolumus

dicitur,

palam quom mentiuntur,

uias

95

uerum

esse insciti credimus,

!

tne

utamurt

ira.

As. heia

haud

itast res.

Di. ain tu

eam me amare ?

As.

immo
Di. peperisse audiui.

unice unum.

As.

ah,

opsecro, tace,

Diniarche
?

Di. quid iam

195 As. horresco misera, mentio quotiens
ita
fit
i

partionis,
intro,
;

paene nuUa

tibi fuit

Phronesium.
:

amabo,

oo

uisse illam.

atque opperimino
?

iam

exibit

nam

lauabat.

Di. quid ais tu

quae

numquam

fuit

praegnas qui parere

potuit
?

nam equidem

illi

uterum, quod sciam,

numquam
persuaderes

extumere
sensi,

200 As. celabat metuebatque

ut abortioni
Di.

te,

ne tu

sibi

operam daret puerumque ut enicaret. tum pol istic est puero pater Babyloniensis miles, As. immo ab eo quoius nunc ista aduentum expetit.

105

ut

nuntiatumstj

iam hic adfuturum aiunt eum.

205 Di. ibo igitur intro
?

nondum
?

aduenisse miror.

As. quippini

tam audacter quam

domum
nam
Di.
tu

ad

te

quidem edepol noster

te

es etiamnunc, Diniarche.

no

quam mox

hucrecipis?

As. iam hic ero

profecta
aestu

propest

quo sum.

192 ne
c/.

uti

nestu mutua

utamuT Biigge,
V.

quotiens] quod 195 Horrisco misera sentio P 196 nulla om. P Nonii 218 vix quot dies opperimino] operire ibi P 197 atqui Sevffcrt
:

194)

ne ut iusta mutuamur ? v. 3) Bnec/ielcr 193 anin tume amaretP(o;. eam iam] eam P 194 [eam] audiui P {cf. v. 193)

mur

{pro

diis

quod
i

codcf.

sibi

oni.

exiuit
illi

nam
sc\as

laua-

bitP

200 te ne tu] teu (te P^^) aut P 202 i. puero quid est {i. e. quidemst) p. 201 ut] lit P X\ pro u";i 205 nuntatust P 204 moror P P 203 expetiti P 207 es etiam] set iam P 206 quidem om. P tam] quam P recepisti P huc om. P

f^S tu]

li

199 'cW

illic

ut.

{cf.

Amcr. Jouni.

Pliil. 17,

444)

32*

I. ii

T.

MACCI PLAVTI
ego interim hic apud uos opperibor.

Di. redi uero actutum.

ACTVS
IL
i

II
VM

ASTAPH
Hahahae
!

requieui,
'

odium meum. tandem sola sum. nunc quidem meo arbitratu loquar libere quae uolam et quae lubebit. huic homini amanti mea era apud nos naeniam dixit
quia intro abit

210

[de]

bonis,

nam

uerum apud hunc mea

magi'que adeo
ei

fundi et aedes obhgatae sunt ob Amoris praedium. era sua consiUa summa eloquitur 215 Hbere,

consiHarius hic amicust

quam

auxiHarius.

dum
10
iste

fuit,

dedit;

nunc

nihil

habet

quod habebat nos

habemus,

id habet quod nos habuimus.

humanum

facinus

factumst.

actutum fortunae solent mutari, uaria uitast nos diuitem istum memininuis atque iste pauperes nos
uorterunt sese
si

220

memoriae

stultus sit qui id miretur.

:

eget, necessest

nos pati

amauit,

aequom

ei

factum

est.

apperiborP 209 hahahae 210 ha ha ha ercle quieui P 212 iubebit P meum om. P auit B (iuit PCD) p (/. ^. abit) me era P (/'0 meaera, 213 hominem P hcebit ^ (/;-o lubbonis homini aput nos mea era amanti nneiam A e. mea era"! domi cod. Fesft Spciigcl de bonis codd. {scd naeniam dixit displicct) moris prandium 2\\ fundi et] fundit P p. 161 ^s. V. naenia) quam] ei om. A 216 w/mageque P 215 sua om. P 218 istinc id qui B quod P^d [^pyQ quam pcr compend. script.) 219 mutauit P pro P {couflat. ex istic, vel ist' nunc, et iste id ?) 221 meisti F 220 istum] eum F muta,"'. f. mutari?) 222 ei] moria est '^memoriast PCD) uitus sit quid ita miretur P
hic] te 208 rede P(;^o -dei?) requieui Cnnicrarius ha requieui
: :
)
:

P A

/'.

me P

; :

TRVCVLENTVS
piaculumst miserere nos

II. i

hominum

rei

male gerentum.

15

bonis esse oportet dentibus lenam probam, ad225

-ridere ut quisquis ueniat

blandeque adloqui,
loqui.

male corde consultare, bene lingua

meretricem similem sentis esse condecet,

quemquem hominem

attigerit,

profecto

ei

aut

malum

aut 20

damnum
numquam
230
quin, ubi
nil

dari.

amatoris meretricem oportet caussam noscere,

det, pro

infrequente

eum

mittat

militia

domum.
neque

umquam

erit

probu' quisquam amator nisi qui rei

inimicust suae.

dum

hdbeat,

tum amet
ipse si nil

ubi

nil

habeat,

aUum

quaestum.
coepiat.

aequo animo,
nugae sunt

habeat, aUis qui habent det locum.

dederit, dare

25

nisi quoi,

modo quom

iam lubeat

denuo
amatur hic apud nos, qui quod dedit id obHtust datum. 235 probus est amator, qui reUctis rebus rem perdit suam.
is

at

nos male agere praedicant

qui

uiri solere

nosque esse auaras.

sumus ? quid
sati'

nam

ecastor

numquam

secum qu6d male agimus tandem ? dedit suae quisquam amicae

est

30

amator,
liacc est, 224-7 meirica dispositio iii 223 misereri codd. Bonis probam {iamb. 5?Mfln), Adridere consultare {iamb. seiiar. cuin 224 addecet {trocli. septenar.') iainb. claiisnla td vid.), Bene 225 adripere Bnecheler, qni systema iainbicum non probram P 226 consultari quisque A {i. e. quisq' ?) ut om. P agnoscit sentis loqui lingua 227 esse similem sentis c. dare ei om. 228 attingerit P similem esse addecet A 231 quisquam probus Bothe ctfort. A 230 cum mittas P habet 232 dum am. Lamhinus erit P 232, 233 post 235 dent 234 quoi modo {Vi Schoell 22,3 vix troch. septenar. diberit quodo modo (quod amodo /'<^) qui modo A ' 238 iubeat 235 quid quod edit iobi (iob P^^) atus d. qui si mumquam alenos P, pro qui simus {i. e. sumusj qui {vd quid vel dedit 239 quae. vi.v quia antiqua forma neiit. plur.) male nos amicae {sic, nota corruptelaeV) quisqui amattor suae A

P P

II.

T.
satis

MACCI PLAVTI
accepimus neque

neque pol nos

umquam
datis,

lilla

sati'

240

poposcit.

nam quando
si

sterilis est

amator ab
soli

negat se habere quod det,

satis

credimus,
det non habet

35

nec

accipimus,

sati'

quom quod

semper datores nouos oportet quaerere,

qui de thensauris integris

demus danunt.

245

uelut hic agrestis est adulescens qui hic habet, nimi' pol mortaHs lepidus nimi'que probu' dator.

40

sed

is

clam patrem etiam hac nocte

illa

per hortum

transiluit

ad

nos.

eum

uolo conuenire.
250

sed est huic unus seruos uiolentissumus,

qui ubi

quamque nostrarum

uidet prope hasce aedis adgrediri,

item ut de frumento anseres, clamore apsterret, abigit

45 ita est agrestis.

sed fores, quidquid est futurum, feriam.

?

ecquis huic tutelam ianuae gerit

ecquis intus exit

254-5

ii

Trvcvlentvs
Tr. Quis
As. ego
iUic est qui

Astaphivm
arietat ?
'

tam proterue nostras aedis

ad me. Tr. quid
'

sum,

respice

ego
'

(As.)
tibi ?

nonne
Tr. quid
tibi

'

ego

uideor

ad

hasce

accessio

aedis

est

prope

aut
?

pultatio

credimus umquam ow. P P 242 det] et P dcmum occerunt A (j-c/ ogge245 quin PCD o,_ ^ runt") 246-50 qnaflitor troch. septenarios cxhibet A, Velut rusticus 246 Vi Nimis patrem Etiam uolo Conuenire uiolentissimus habit P (ypro -et) hic est adulescens qui habitant {pro -tat) utP amator A datur hic agrestis rusticus A 247 pol om. A {contra ntctniMt) noctem P 248 pater P 249 transiliuit P \\B.sce out.A transit^ i.e.iransWf): rorr. Bergk 251 250 hic P adhasce aedis Schoell post Mcnilaiit aedis hac si adgredias P gredier Bcrgk 252 ut de] uide 253 ita est] is item est n. u. [oin. ego) A (iv. 3) [te] tibi 258 257 respic A ab P ac. est aedis p. aut pultatiost P

240 nos

ont.

ont.

TRVCVLENTVS
,As.
salue.

II. ii

Tr.

sat

mihi est

tiiac salutis.

nil

moror.

non

salueo.

260 aegrotare malim

quam

csse tua salute sanior.

tibi

sed uolo

scire, (juid
sis

debetur hic

nostrae

domi

As. comprime

eiram.

Tr. eani quidem hercle

solita's,

tu,

quae

comprimc,

inpudens, quae per ridiculum rustico suades stuprum.

As.
*

eiram

'

dixi

ut excepisti, dempsisti

unam

litteram.

265 nimi'

quidem
tibi

hic

truculentust.

Tr. pergin

male

loqui, 10
?

mulier, niihi

As. quid

ego male dico

Tr. quia enim

me

tru[n]-

cu[m]lentum nominas. nunc adeo, nisi abis actutum aut dicis quid quaeras cito, iam hercle ego hic te, mulier, quasi sus catulos pedibus
proteram.
As. rus

merum hoc

quidemst.

Tr. pudendumst uero

clurinum pecus.
exornatis ossibus^
?
?

270 aduenisti huc te ostentatum

quia
tibi

cum

15

suaso infecisti propudiosa pallulam

es,

an eo bella

quia accepisti

tibi armillas

aeneas
dicis.

As. nunc places,

quom mi

inclementer

Tr. quid
te

hoc quod
:

rogo

non salueo ? inierrogative) edd. {sed cf. Sacerdos 259 sat salueo A 260 egrotarem aliquam P esse tua-Iial. isse tua 433 ''^-190 K.) A essem suam 261 sed] at P iii nostra domo ^ 262 comprime spero P reprime sis iram Sacerdos 453 et 461 K. meam comprimas P 263 inprudens per rid. ut {pro ut p. r.) rustico suadet st. P ut esse cepisti sidem 264 sut decepisti d. u. \. A tu excepisti ^//^c/if/fr sistun alteram P coriexi dubitanter i 265 mihi [es] P (ii. 4) hic quidem truculentus P 266 ego [aut] medico P {w i) vide ne vcrstis ianibiciis sit (tibi ego), nani ioco
^
:
:

'

'

Iniic

personae tam apto

cf.

ad

v.

lentum nomines P 267 aut] ac 268 muHer /los/ catulos ^ybr/. recte
sistentatum ex. paliuiam resuasu
h.

674) aegre careo [sed cf

i.

8)

trucuscito

270 271 insuaso (' quidam legunt') Fcstiis ^02 272 est i"* qui accepjstibj (w/ quia clepis
:

quem A 269 pudendum et

dicas

e
tibi)

armilias aneas et in ntargine aeneas

A
273

quiaccepisti

PCD^ aduenias

P {pro

arme (arma
uel in (/>'o

aduenas

?)

cum me

illi

me

incle

v.

i)

mentiri d.

hoc

oiti.

II.

ii

T.

MACCI PLAVTI

20

mancupion qui accipias, gestas tecum ahenos anulos ? 275 pignus da ni ligneae haec sint quas habes Victorias. Tr. egon te tangam ? ita me amabit As. ne attigas me.
sarculum,
ut ego

me

ruri

amplexari mauelim patulam

bouem

25

cumque ea noctem in stramentis pernoctare perpetim quam tuas centum cenatas noctes mihi dono dari. rus tu mi opprobras? ut nancta es hominem quem pudeat
proVjri

280

sed quid apud nostras negoti, mulier, est aedis

tibi ?

quid

tu

hoc

occursas,

in

urbem quotiensquomque
uostras.

ad?

uenimus
As. muHeres uolo conuenire

Tr. quas tu muHeres

30 As. nullan istic mulier habitat ?

mihi narras, ubi musca nulla feminast in aedibus ? Tr. rus, inquam, abie- 285
runt.
abi.

As. quid

clamas,

insane

Tr. abire

hinc ni properas
grandi gradu,

iam

hercle ego istos fictos, compositos, crispos cincinnos tuos,

unguentatos

usque

ex

cerebro

exuellam.

As.

quanam
gratia ?

Tr. quia ad fores nostras unguentis uncta es ausa accedere

35

quiaque bucculas tam belle purpurissatas habes.

275 dignus 276 attinga(s) A ueuni exarma P 277 me ruriam P perpetim totam P 'pro illa ?) 280 rustum iodbras P (D (iv. 2) 279 dari] patri P (P pro D) 281 esse P est ^ es Itah pro pro per compend. scripio') 285 283 conuenire uolo 282 occurras P apud] ad A abierunt inquam ^ nullam (-an?^ istinc m. P: nullan m. istic A gras P pro gra, /. e. gradu cf. Amer. 286 propera P pabi P istoc P (vi.x pro 287 hercle om. P Jotirn. Phil. 17, 443) grat gratias Pc expellam P 288 uniuentatos P istosc) 289 ad[eo] foras P (iv. 3) B (pro gratia per compcnd. scripto) 290 unguant iuncta esse audes {conflat. e.x es ausa et audes ?) purporis satis habeost P bucculas] istas buccas P
gesta 274 mancupium hae sint A dant lauinie (-iae) om. (eg)o(nt^e A atticas '278 eal ita patulum uoueri P
:

290

P P

henos anuos
hic sunt

<

TRVCVLENTVS
.

II. ii

As. erubui mecastor misera propter clamorem tuom.

Tr. itane

erubuisti

quasi uero corpori reliqueris

!

tuo potestatem coloris uUi capiendi, niala

buccas rubrica, creta

295

omne

corpus intinxti

tibi.

pessumae

estis.

As. quid est

quod uobis pessumae haec

malefecerint
?

40

Tr. scio ego plus quam

tu arbitrare scire

me.

As. quid
id opsecrost

quod

scias ?

Tr.

erilis

noster

filius

apud uos Strabax

et

ut pereat, ut

eum

inliciatis in

malam fraudem
:

probrum.

As. sanus

si

uideare,

dicam

'dicis contumeliam.'
res

300

nemo homo

hic solet perire

apud nos
si

perdunt suas

45

ubi res perdidere, abire hinc

uolunt saluis Hcet.

ego istunc non noui adulescentem uostrum.

quid maceria
in horto

Tr. ueron
serio ?
in noctes sin-

illa ait

quae

est,

quae

gulas
latere
fit

minor, qua isto ad uos damni permensust uiam

305 As. nihil

mirum

(uetus est maceria) lateres

lateres

si

ueteres ruont. 50

Tr. ain tu uero ueteres

ruere?

numquam

edepol

mihi

quisquam homo mortaHs posthac duarum rerum

ni

creduit,

ego ero maiori uostra facta denarrauero.

rubrica Leo, cni rubr- displkct intinxti 294 rubrice ceta Scaliger: intinxit inteai {pro intexti ?) 295 malefecerint] ma ceieris omissis (ii. 5) 296 quam me arbitrarier scire. quid id est obsecro {pro heriiis uostram I pro Lj 297 heriis

pax P 298 pereat ut] per ex probrum] praemium Pvii, p. 104)

solet

tut

plicei)

301 ubi perdiderunt res [seci -erunt, iiisi in fine, disabiere saluis] ut uis (u pro a.) 302 e. nunc noui (om. non) serion (i. 4) {vi.v recle) 303 Qui in m. aut (corr. G) isto ad Seyfferi 304 vel lateri ( aniiqua forma) is hoc ad codd. Prisciani i, 189 damnis isti P: is aput permensus tuam etus macere 306 305 Non m. Ain (/. e. Ain' tu male {pro mala ?) lateres ueteres ruere Prisc. rure -4: uere postquam yi dinarum ? Z,ro 307 tomo 308 niesse {pro nise, i. e. nisi) ego uestra ero amari (vii, p. 104)

iniciatis P (X pro A 300 n. hominem hec perire

i

P P


II. ii

T.

MACCI PLAVTI
?

As. estne item uiolentus ut tu

Tr. non enim

ille

mere-

triculis

55

moenerandis rem
duritiaque
:

coegit,

uerum parsimonia

310

ea uos

estis,

quae nunc ad uos clam exportantur, pessumae egone haec mussitem ? exunguimini, ebibitis.
facta narrabo

iam quidem hercle ibo ad forum atque haec

seni

neque
60 As.
si

istuc insegesti tergo coget

ecastor hic

homo

sinapi

examen mali. uictitet, non censeam

315

tam esse tristem posse. at pol ero beneuolens uisust suo. uerum ego illiim, quamquam uiolentust, spero immutari potis
blandimentis, hortamentis, ceteris meretriciis
uidi
:

65

equidem -texinem intu domitot fieri atque aUas beluas. nunc ad eram reuidebo. (sed) eccum odium progreditur 320

meum.
tristis exit.

hau conuenit etiam hic

dum

Phronesium.

iii

DlNIARCHVS
minu' diu lauare
si

ASTAPHIVM
dum
uiuont lauant,
lauat Phronesium.

Di. Piscis ego credo, qui usque

quam haec

proinde amentur, muUeres diu

sient.

quam

lauant,

omnes amantes baUieatores

325

yelWV 310 ut tu] suum P 'pro uuu ^^ 309 item] ille P 311 moniendis (/"W moeniendis) rem cogi u. parsimonie P durieque quae nunc duo sciam exportatur pessumumP {pro pessum?) ex ungula male (pro exun312 em tuos (om. estis) P{M pro A) hic P 313 lam enim exercere guiriie c/. ad v. 266) uiuitis P 316 uisust suo] ut is est suos P ibi i. P 314 exanimen F v. 8 ^iSornapotestcorft/. pero F 317 uiolentum est />ra-tusti ^ meretrices P 319-52 deest A mentis P oramentis Mciirsms equom ex indomito domitum Meritia, Weise equi319 intum PCD dem elephantem Indum domitum Sf/;of// forf. equidem lyncem Indum 320 reuibebo .W. i.corr. C) {B pro D) uelbas B domitum 321 haud conuenit Camesed eccum Canierarins et cum cod. dum Ilal. ad conuenire cod. {pro had conuen) rarins, Giilielinins 322 qui codd. Varronis de L. L. 9, 105 quit bum cod. (B pro D) lauere cod. {corr. C) cod. 323 diu minus codd. Varronis 324 iuuant lauari testatnr Varro (' Plauti aut librarii mendum ') 10) 325 amatores PCD cod. (I pro 1, u pro a)
;
: :
:

,^i.

TRVCVLENTVS
As. non quis parumper durare opperirier
Di. quin hercle lassus iam
?

II. iii

sum durando miser

est (ut) laueni.
(i)

mihi quoque prae lassitudine opus

scd opsecro hercle, Astaphium,

intro ac nuntia
ut sati' lauerit.
? I)i.

330

me
As.

adesse, ut properet suade,

licet.
l)i.

iam

audin etiam

As. quid uis

di 10

qui
As.

me perduint te reuocaui non tibi dicebam modo ? quid iam reuocabas, inprobe nihilique homo ?
'
!

'

tute tibi mille

passum

peperisti morae.

335

Di. sed quid haec hic

autem tam cHu ante aedis

est
;

stetit ?

nescioquem praestolata
illum student iam
priu' praediuinant
;

credo, militem.

15

quasi uolturii triduo

die essuri sient
:

quo

illum inhiant omnes,

iUi est

animus omnibus
is

340

nie

nemo

magi' respiciet, ubi

huc

uenerit,
'

quasi abhinc ducentos annos fuerim mortuos.

ut

20

rem

seruare suaue est

flector,

uae misero mihi

post factum

qui antepartum perdidi.

345

uerum nunc si qua mi optigerit hereditas magna atque luculenta, nunc postquam scio
dulce atque
ita

amarum quid
cis dies

sit

ex pecunia,

25

ego illam edepol seruem itaque parce uictitem,

ut

nulla faxim
cod.

paucos

siet

328 ut lauem Catnerarius laue cod. 329 suade Caiitcrariits 330 ut Kicssling tui cod. suaue cod. quidnam Leo improbu's 333 quidiam [me] B Leo, ciii nihili trisyll. displicet pe334 tute Leo que cod. peristi Speiigel peperit cod. moram Speitgel 336 praestolata est ///. presto [ita] lata est cod. Jv. 3, 337 uolturii triduo Ital. uolturi heri duo (P^d^ j,^/ uolo turiceri duo {B) cod. 33S de quoio Bergk euri cod. {pro euri, i. e. esuri) 340 nemo Fylades nimo cod. (nimio P^^) velmage is Ital. ise (w/est) cod. (iv. 3?): iste Camerarins 341 &hh\nc Fleckeiseii hmc cod. 342 ut rem seruare Studentund utrum seruire (seure BjCod.: ut rem inseruire Seyffert suaue Canierantis salue ccd. uae Merula ueue cod. 343 qui Bothe quia cod.
326 durari
Ital.
:

add.

II. iii

T.

MACCI PLAVTI
me
culpant confutauerim.
fores,

ego
30

istos

qui nunc

sed aestuosas sentio aperiri

350

quae opsorbent quidquid uenit

intra pessulos.

iv

Phronesivm
Ph.

Diniarchvs
est
?
!

Num

tibi

nam, amabo. ianua

mordax mea,
Di. uer uide
:

quo

intro ire

metuas,

mea

uoluptas

ut tota floret, ut olet, ut nitide nitet

Ph. quid tam inficetu's Lemno adueniens qui tuae non des amicae, Diniarche, sauium ? uapulo hercle ego nunc, atque adeo male. Di. uah
!

355

Ph. quo

te auortisti ?

Di. sahia

sis,

Phronesium.

Ph.
10

salue.

hicine hodie cenas, saluos

quom

aduenis

Di. promisi.

Ph. ubi cenabis

lubente
facies.

Di. ubi tu iusseris.

360

Ph. hic

me

Di. edepol

me

magis,
?

nemp'

tu eris hodie
si fieri

mecum, mea Phronesium

Ph. uehm,
Di.

possit.

Di. cedo soleas mihi,

properate, auferte

15

mensam. Ph. amabo, sanun es ? non edepol bibere possum iam, ita animo malest. 365 Ph. mane, aHquid fiet, ne abi. Di. ah aspersisti aquam. iam rediit animus. deme soleas, cedo bibam. Ph. idem es mecastor qui soles. sed dic mihi, benene ambulatumst ? Di. huc quidem hercle ad te bene,
!

quia

tiii

uidendi copia

est.

Ph. complectere.
/'.

370

e. -uerum"! corr. Canierarius 349 confutauerunt cod. {pro -uer, 350 aestuosas Bothe est uos ad cod. 351 infra cod. {corr. Z)') uoluntas P 353 accedit A 354 olet ut] ole lui P 355 qui tam P (/);'o quittam) facetus ^ qui tuae] quid (/;o quifi ue P 356 dini archis auiuum P sim P 358 auortistis P 357 hercule A cenabist P luseris P (1 pro i) 360 cenas A 359 cenas hodie A 361 iubentc B et fort. A 362 promestum P 363 uellem A mihiT puer A,fott. rectc. iiaiu puer voc. casit posset A credo-P in fine verstis non displicet 366 fiet ne] fine P (? pro fl, e. fiet, ne) ah] ab P 368 ecastor P dicat P 367 uiuam P 369 ambulasti P ad te bene] attiljent P 370 quam P {c/. ad 488)
:
: : /'.

tu

uidendum

est copia

vel copiast

TRVCVLENTVS
Di. lubens.

II.

iv 20

heia

hoc
Di.

est mclle dulci dulcius.

hoc

tuis fortunis, luppiter,

?

praestant meae.
uel

Ph. dan sauium

plus poUicere

immo
[

decem.

Ph.

em

istoc
:

pauper es

quam ego

aps te postulo.
rei repersisses

375

I)i.

utinam item a principio

meae
25

nunc repercis sauiis. Ph. si quid tibi compendi facere possim, factum edepol uclim.
ut

Di. iam lauta es

Ph. iam pol mihi quidem atque ocuHs

meis.

num

tibi

sordere uideor

Di.

non pol mihi quidem

uixi, fuit

380 uerum tempestas quondam,

dum
alter

quom
quod

inter

nos sordebamus

de

altero.

30

sed quod ego facinus audiui adueniens tuom

tu hic

me

apsente noui negoti gesseris

Di.

Ph. quid id
385

est ?

primumdum, quom

tu es aucta liberis

quomque bene
tu

prouenisti salua, gaudeo.

intro atque operite ostium.
35

Ph. concedite hinc uos

nunc superstes solus sermoni meo es. tibi mea consiha semper summa credidi. equidem neque peperi puerum neque praegnas fui 390 uerum adsimulaui me esse praegnatem hau nego.
:

371 heia Di. hoc

A
:

ad hoc

P
te

(/. c.

at hoc)
[ut]

373 dant
(c/;

da

corr. Catncrariiis

me em

illi

P (Ipro

melli)

P.

es] esse

280, 289, 378)

374 q.abs

posco au (aut ^^??/

wV/.^ postulo.(4,

sed abs te posco vi.v Planiinmn fort. plus poniceri (-rei) quam ego posco hau te postulo (w/quam te posco hau postulo) 375 utinam a principio rei item parsissi (pro -es; pepercisses {yix Plaiititiimt) (a pro u) 378 iam lauta es 377 factam Di. mihi pro Ph. lauta mihi, nisi qiiidem alt. lauta Ph. lauta iam iauiaisse iam pol mihi glosscina cst) (B 379 sorbere

>

pro D)
uiuixi
alteri)

(/>;o

memini quondam 'f. P ( pro t. q. dum m. f. uixi) 381 sorderemus {foii. rccte^ alteri Pipro alter 382 quid P 383 hic me absenie Lattibinits me
380
t.
?"!
:

hic absente 11)

hic absente

me

gratulor A (e pro o) 385 preuenisti 386, 387 om. 386 operit cod. 388 summas semper crebri P meis se P ego 390 adsimulasse A 389 pregnam P

negotiis

384

otti.

iii.

deficit

II.

iv

T.

MACCI PLAVTI
mea
uita ?

40 Di.

quem

propter, o

Ph. propter militem

sibi

Babyloniensem, qui quasi uxorem

me

habebat

annum dum
?

hic

fuit.

Di. ego senseram.

retulit ?

sed quid istuc

quoi

rei te

adsimulare
et

Ph. ut esset aliquis laqueus

45 reuorsionem ut

redimiculum,

395

ad

me

faceret denuo.

nunc huc

remisit nuper ad

me

epistulam
:

penderem si quod peperissem id (non) necarem ac tollerem, bona sua me habiturum omnia [esse]. Di. ausculto lubens. 400
sese experturum quanti sese
50

quid denique

agitis ?

Ph. mater ancillas iubet,

quoniam iam decumus mensis aduentat prope, aliam aliorsum ire^ praemandare et quaerere puerum aut puellam qui supponatur mihi. quid multa uerba faciam ? tonstricem Suram Di. quaen erga aedem sese habet nouisti nostram ?
noui.

405
?

Ph. haec +ut operat circumit per familias,

;

60

puerum uestigat clanculum ad me detuHt, datum sibi esse dixit. Di. o mercis malae euta nunc non illa peperit quae peperit prior, Ph. ordine omnem rem tenes. sed tu posterior. nunc ut praemisit nuntium miles mihi, non multo post hic aderit. Di. nunc tu te interim
!

410

391
cod.

quem

Biiggc

que
Ital.
:

cod.

393 anno
cod.
(vii.

Lipsiits

394

te
:

tem
si

queus Camerariits aliqui tinde laqueusque Scyffcrt) 399 id non necarem ScliocU
Camerariits
:

aqueust 398 penderem

4) cod. (aquae
Ital.
:

anno [um] 395 aliquis lausque est P^d^

:

ide

carem
vel

cod.

atP^D
esse

perderem cod. ^qq gua

Cauierarius,
.

sum

cod.

{Mpro A)

med

del.

jiam habituram esse miiiits placet non B {pro 402 iam P^d corr. Ital. nunc ?) 403 alia maiorsum cod. {pro maiiorsum) con: Aci404 quisupponantur corr. quis opponantur td vid. cod. dalius qucm 406 nouisti Ital. nouisi cod. 405 qui cod. cod. Phroncsio [ciim habet corr. Speugcl quae Ital., qiti quae
:
: : : : .
.

cod.)

continitant

habet Leo
Seyfferi

mercedem sese mercede sese alit Biigge vix topper 409 malas 407 data opera Koch 410 prior Meritla: patior cod. 413 non] haud
:

Kellerhoff, secitnduni

niorem Plaittinum

hec

cod.

TRVCVLENTVS
quasi pro puerpera hic procuras
?

II.

iv

Ph. quippini,
?

415 ubi sine labore res geri pulchre potest

ad suom quemque aequom

Di. quid

est esse

quaestum callidum.
?

65

me

futurumst quando miles uenerit

relictusne aps te

uiuam

Ph. ubi

illud

quod uolo

habebo ab

illo,

facile

inuenio quo

modo
:

420 diuortium et discordiam inter nos parem

postid ego tecum,

adsiduo.

Di.

mea uoluptas, usque ero immo hercle uero accubuo mauelim.

fieri

70

Ph. dis hodie sacruficare pro puero uolo,

quinto die quod
425 Ph.
oportet.

Di. censeo.
?

non audes aliquid dare mihi munusculum

Di. lucrum hercle uideor facere mihi, uoluptas mea,

75

ubi quippiam

me

poscis.

Ph.

at ego, ubi apstuli.

Di. iam faxo hic aderit.

seruolum huc mittam meum.

Ph.

sic facito.

Di. quidquid attulerit, boni consulas.

te

430 Ph. ecastor

ut quoius

munus

curaturum

scio,

me non

paeniteat mittatur mihi.

?

80

Di.
'

tibi

num quippiam aUud me uis sit ad me reuisas, tu ualeas.

!

Ph.

ut

quando otium

Di.
fuit

uale.

pro di inmortales

non amantis

mulieris,

435 sed sociai unanimantis, fidentis

ofificium facere

quod modo haec

:

fecit mihi,

85

procurast ro</. 414 puerpera. Ifaf. puern coci. 415 pulcri cod. quaestum esse cocf. trai. Acicialius quaesitum e. Fay 416 sum coci. P^d ^^i tecum Botlie [totum] tecum coci. (iv. 3) 419 inueniam uoluntas cod. se423 dis Spengel [quin] his coci. i^iv, p. 62) ciDiiiir quasi uoviis verstts Adsido immo hercle uero (v. 422) (iv. 3) fieri oportet Ital. fleri optet coci. 424 425 aliquid (B) vei aliquod (PCD, cod. mihi dare cod. trai. Camcraritis, naiit dar ne in hoc
:
:
:

qtiidem versus loco fiacct

corr, .\\V)

cod. (iv.
sit

ii. 4") munusciuilim cod. [pro munusculum 426 facerem mihi uoluntas me[hi]ea (meheia P^^) abstuht cod. 427 posces cod. \i.e. -is ?! 3) 429 attulerit 5;7.v ait uierit f(?fi^. boni //rt/. bona forf. 431
(

mittatur Btiecliclcr mittas Canteraritis

tu

Camerarnis
ficit cod.

mittatur?) cod. (mitte P^D) corr. Geppert 432 me uis alium cod. 433 cod. [seq. Uj et Geppert i Seyffert, fort. recte
mitta {pro mitta,
:

/.

c.

436

(facit

P^^)


11.

iv

T.

MACCI PLAVTI

suppositionem pueri quae mihi credidit,

germanae quod sorori non credit soror. ostendit sese iam mihi medullitus
:

mi infidelem numquam, dum uiuat, fore. 90 egone illam ut non amem ? egone illi ut non bene uelim me potius non amabo quam huic desit amor. ego isti non munus mittam ? immo ex hoc loco
se

440
?

iubebo ad istam quinquc perferri minas, opsonari dumtaxat mina. praeterea

|

445

95 multo

ilU

potius bene erit quae bene uolt mihi

quam mihimet^ omnia

qui mihi facio mala.

V
Puero
edepol
isti

Phronesivm
date

mammam.

ut miserae
!

matres soUicitaeque ex animo sunt cruciantque

449-50

commentum

nimio
5

quomque eam rem in corde agito, malae quam sumus ingenio. perhibemur minu'
male,

ego prima de me,

domo

docta, dico.

quanta

est cura in

animo, quantum corde capio

:

454^5

dolorem
quae
10
lucri

dolus ne occidat morte pueri

sum

mater dicta quod sum, eo magis studeo uitae

|

hunc ausa sum, tantundem dolum adgrediar.

exsecuta,

caussa auara probrum

ahenos dolores mihi supposiui.

439 o. mihi iam sese cod. 437 pueri quem hic redidit cod. 440 scio ostendisse sciam mihi codd. Nonii 139 corr. Lambinus dum uiuam codd. Nonii ne uiuat cod. se uiua Camemi Bnechcier illud cod. 443 immo rarius 441 illi ut Camerarins A pro M) iam ego (?) Mueller iammo cod. (iam modo P^^) (iv. 3 (una) Leo 445 vi.x opsonari p. 444 deferri Stndcumnd dumtaxat [at] cod (iv. i^, iindc Camcrad. Bergk {cf. ad 489) ritis d. ad minam 447 quam mihi qui mihimet o. Fleckciseii, nam facto cod. facio Cameraiiits 449, 450 sunt omnia qui displicet
: :
:

460

Ital.

452 vcl male cod. corr. Goeller, de me modo dicta dicito cod. 453 prime Scyffert nunc Mueller huc cod. Palmerius, Spengcl 458 hunc Ital. 459 auare Seyffert tantum clam dolum adgrediri Camerarius
:

suni cod.

sumus cruciamurque Leo

:

TRVCVLENTVS
millani
iiisi

II.

rcm

o[)ortct dolose adgrediri

astute accurateque exsequare.

uidetis ut ornata incedo
:

uosmet iam
465 male
id
illi

puerperio ego nunc

med

esse

aegram adsimulo.
miserae miseriast

15

quod
si

mulier facere incepit, nisi (id) ecficere perpetrat,

id
illi

morbo,

seniost, ea

illi

bene
nimi'

facere incepit, eius rei nimi' cito

odium

percipit.

quam paucae sunt defessae male quae facere occeperunt,

si

nimi'que paucae ecficiunt

quid facere occeperunt bene

20

470 mulieri nimio male facere melius onus est

ego quod mala sum, matris

quam opera mala sum

bene.
et

meapte
malitia,

quae
hic

me grauidam
hau multo

esse adsimulaui militi Babylo.nio

eam nunc malitiam accuratam

is

miles inueniat uolo.

;

post, credo, aderit

nunc

priu'

praecaueo
sciens

25

475

teumque ornatum

ut grauidat quasi puerperio

in

cubem.

date mi huc stactam atque ignem

aram, ut uenerem

Lucinam meam.
hic apponite atque abite ab ocuhs.

eho, Pithecium

em sic decet puerperam. face ut accumbam, accede, adiuta. inice in me huc, Archilis. pallium mihi deduce, soleas
an non 461 (nam) nullaiii Sf>cngcl, ut infegcr tctranieter fiat 462 nisT (si) Boilie, itt integcr tetrameter fiat ullam? (vii, p. 99) exsequere cod. corr. Ital. 463 uidetis astu docte acc. Schoell 465 id add. Canierarius (me) Muellcr 464 essem cod. senio {oni. est) 467 si bene P^d 466 morbost Spcngel 468 quam Caniecorr. Spengel eius enim scito (cito P^^) cod.
:
:

30

469 occepeocceperent cod. (i. e. -rint?) quae cod. trai. Bothe 470 melius onus runt (-rint F^^\ bene facere cod. opus est est onus P^d leuius ///. mo\\\\xs Bentley displicet praecaueo Canierariiis Scaliger 474 is hic JVeise istic cod. prece caueo co<^. 475 Sumque ornata ita ut aegra uidear^/^^-f/i^/fr puer perlocubem cod. 476 stactam Cainerarins eiectam cod. 477 e opi benerem iucinam (uicinam P^^) cod. corr. Saraccniis hecium (opihetium Pc^) cod. 478 adiutare sic cod. corr. Pareus, puerperam Ital. pueri eram cod. 479 deduce Geppert Seyffert
raritts
:
:

duce

cod.
II

inice Ital.

minice cod.

PLAVT.

33

II.

V
ubi's,

T.

MACCI PLAVTI
huc uerbenam mi
ecastor
intus et bellaria.

Astaphium

fer

480

date

aquam manibus. nunc

S

tum
S
I

uenirett miles ueHm.

Vi S T R A T O P H A N E

PHR

ONE

\'

A S T A P H M' M
:

Strat.

Ne

exspectetis, spectatores,

manibus duella praedicare soleo, scio ego multos memorauisse milites mendacium et Homeronida et postilla mille memorari potest,
5

meas pugnas dum praedicem haud in sermonibus.

:

485

qui et conuicti et condemnati

falsis

de pugnis

sient.

[non laudandust quoi plus credit qui

audi(i)t

quam
quam

qui

uidet]

non placet quem

ilU

plus

laudant qui audiunt

qui

uident.
pluris est oculatus testis

unus quam

auriti

decem
.sciunt.

qui audiunt audita dicunt, qui uident plane

10

490

non neque

placet
illi

quem

scurrae laudant, manipulares mussitant,

praestringit domi.

quorum Hngua gladiorum aciem

strenui nimio plus prosunt populo

facile sibi

quam

argute cati

facunditatem uirtus argutam inuenit,

sine uirtuti
15

argutum ciuem mihi habeam pro

praefica,

495

quae aHos conlaudat, eapse sese uero non

:

potest.

corr. Ital., Pareus mi intus (?) BuechcUr 480 ubi saphilim cod. adueniat Mueller uenerit mihi tus cod. 481 data quam cod. Catuernrtus iit ueniat Gttietus 482 dum pugnas Botlie, faveutc predicarem aUtiteratioue 483 duella Gronovius duellis cod. cod. 485 homeronidam cod. corr. 484 memorauissem cod. vel pote corr. Saraceuits, Caiucrnritts Leo post iliam illi cod. auditat 486 pugnis Cauieraritts pugnas cod. 487 del. Bri.x quem Aciquam (ille) Leo, Goets Schoell 488 del. Gttietits dalius cum cod quam Ital. quia P^'^ (q. B) 489 unus
: :

auriti decem Apideiits jflor. i, 2: oni. cod. (vii. 6) vel auritei Paulus, Apitleiits aurite decet cod. (vii. 2) 490 scient PCD ^gi mussitan cod. icorr. auditas cod. audita Itnl. eccati cod. ipro argute cati): arguti et C) 493 argut (-guit cati Merula 495 vel uirtute 494 argutam Tiirnebus arguta cod. pro praefica Varro de L. L. 7. 70 (</. Noniits 67) profecta cod. 496 vel eapsa alias cod. c. eapsa (abse P^^) se alios codd. Nonii

Pau/us

i-]g,

BC

uero

cod.

conlaudare a se uero codd. Nouii

coir.

Bothc


TRVCVI>ENTVS
,

II.

vi

nunc ad amicam decumo mense post Athenas Atticas

uiso,

quam giauidam

hic rehViui

meo comprossu, quid

ea agat.

Pn. uide quis

loquitur

tam propinque.
nunc
tibi

As. miles,

mca

Phronesium,
500
tibi

adcst Stratophancs.

opust aegram ut
simules.

te ad-

Ph.

tacc.

quoi adhuc ego tam mala

eram monetrix, me maleficio

uinceres
?

20

Strat. peperit muHer, ut ego opinor.

Strat.
eugae

As. uin
?

adeam ad
Ph. uolo.
As.

hominem
!

Astaphium eccam
Strat.
scio.

it

mi aduorsum.

salue ecastor, Stratophancs.

[uenire] saluom (te)

sed peperitne, opsecro,

Phronesium
505 As. peperit

puerum niniium lepidum.

et

Strat. ehem,
?

ec?

quid mei similest

As. rogas
sibi ?

quin ubi natust machaeram

clupeum poscebat
As.
similest.

25
tui
!

Strat. meus

est, scio

iam de argumentis.

nimium

Strat. papae

iam magnust

iamne

iit

ad legionem

ecquae spoHa rettuHt

est.

As, teret nudiusquintus natus iUe quidem

Strat.
?

quid postea
510 inter tot dies quidem hercle iam aHquid actum oportuit.

cod.

498 hic codd. Nonii oin. 497 ad codd. Noiiii ^^'} oin. cod. uibct cod. (BproD) tam Acidalius iam 499 iiidc Ital. cod. propinqua P*^ 501 cui a. ego tu mala 500 ades cor/. meam emonet ruria me malficio 'maiticio P^^) uincer est cod. corr. Bneclichr, Leo malam monerulam Sc/ioell 502 Peperit Cainernrius Reperit cod. vel opino uinadea aut (pro at hominem ut uolo cod.: corr. Piiis 503 eugastha phin feuge staphin P^^) maccam cod. corr. Ital. ecastror cod. {corr. 504 saluom te Kanipinann: uenire saluum cod. (v. li bene te s. Seyffert mihi 505 ehem ecquid Mneller ehec quit (hec quit PCD^ cod. si mille est corr. Ritschl 507 n. tui Bri.x: n. quidui cod. (iv. 3) niniis quam tui SpengeVcf. (/488) 508 i. iit ad Bncclieler i. letat for/. (lectat/^D iam letatSf/;of// ecquae AVcas//^: quac ro^. spolia rettuHt Spengel spoh'aret uelit cod. 509 heia Sc/ioel/ gerrae
:

{vel tpp(
al. cod.
:

Palmcr
trai.

quidem

iilc

cst cod.: trai. Ritsc/d

510 actum
33*

Bot/ie

II.

vi

T.
illi

MACCI PLAVTI
quam
potcrat ire
et gratulare
iii

:,o

quid

cx utero cxitiost priu'

proelium

As. consequere atquc illam saluta

6psecro, est quae

illi.

Strat.
sequor.

Ph. ubi

illa,

me

hic reliquit, eapse abiit

ubist

? ?

As. adsum, adduco

tibi

exoptatum Stratophanem.
is est,

Ph. ubi
opsecro
?

Strat. Mars peregre adueniens sakital Nerienem uxorem 515 suam.

35

quom

tu recte prouenisti

quomque

es aucta Uberis,

gratulor,

quom

mihi tibique

magnum
paene

peperisti decus.

Ph. salue, qui

me

interfecisti

uita et

lumine

tquiquem ibit magni doloris per uoluptatem

40

tuam sum. misera morbo 520 etiam nunc condidisti in corpus, quo obuenit istic tibi uokiptas, mea ab re, haud Strat. heia
!

labos
filium peperisti, qui aedis spoUis opplebit tuas.

Ph.

muko

ecastor magis oppletis

tritici

opust granariis,

ne, ille priu'

quam spoHa capiat, hinc nos extinxit fames. Ph. sauium sis tpetet hinc Strat. habe bonum animum.
nequeo caput dolet itaque ego tmedulot, neque etiam queo
!

525

ah

4^ toUere, ita

pedibus mea sponte ambulare.

Strat.

si

hercle

me

ex

medio mari
ab(iit tst obsecro Bof/ic 513 vc/ illaec 512 gratulari rocf. strato adduce cod. ub)istLto: abisti cort'. 514 addiKo Ifaf. 516 515 uoxorem B {pro ucx-') pane nubilis est cod. con: Ifaf. quam qua es cocf. 517 peperisti Mcrufa deristi cocf. vix decoristi et uita Itaf. 519 [ut] ulta cocf. (iv. 3) 518 uita Cauicraritts quiquc mihi (magnos dolores) Ifaf. forf. uimque mihi Bitccficfcr obuenit quiq' mi uim 521 Ce\a ad oh rem cocf. corr. Cauicraritis 523 frai. Goeffcr 522 oppleuit cotf. i. c. -bit) labos istec co(f. granarii P<^ Bof/ic 524 hic frai. opus est tritici cocf. habebo unu maAngefitts 525 habe bonum animum Itaf. ah pete \\\r\c?,\s, Bnt/tc aii sis peterehinc? n\xni cocf. (vii. p. 103) 526 dolel Sficiigcf do ut cod. {/>ro doHt?) Bot/ie ab co(f. {\) pro\\) eliam etiam Caiiicrariiis egomet d. Spciigef ego me doleo Itaf. maria P'^^ cocf. 527 si hercle me /-,(/?* sih plane (plame) cW.
:

TRVCVLENTVS

II.

vi

sauium petere tuom iubeas,peterehaupigeat[me], mel mcum. nunc experiere, mea Phronesiuni, id ita esse experta es
:

530

me
is

te

amare.

adduxi ancillas

tibi

eccas ex Suria duas,

te

dono.

adduce hoc

tu istas.

sed istae reginae domi

50

suae fuere ambae, uerum (earum) patriam ego excidi manu.

his te dono.

Ph. paenitetne

te

quot ancillas alam,

?

quin examen super adducas quae mihi comedint cibum

535 Strat.

hoc quidem hercle ingratumst [donum].

cedo

tu

mi istam, puere, perulam. mea uoluptas, attuH eccam paUulam ex Phrygia tibi.
tene
tibi.

55

Ph. hoccin mihi ob labores tantos tantillum dari

miser
!

Strat.

perii hercle (ego)

iam (mi) auro contra constat fihus

:

ctiam nihih pendit addi purpuram.

540 attuh
tus,

ex Arabia

tibi

Ponto amomum.
;

tene

tibi,

uoluptas mea.
60

Ph. accepi hoc

abduc(it)e hasce hinc e conspectu Suras.

Strat. ecquid amas

ne

me

Ph. nihil ecastor neque meres.

Strat. nilne huic

sat est ?

bonum uerbum quidem unum

dixit.

uiginti minis

528 tnom petere Botfn\ r/iyf/iiiiocon6it/fiis medcl.Bot/ic melmeum Cainemrius imme unme /^d inmeum (v. 3, p. 109) 530 ex Syria Ital.: exuri cod. (pro exsuri) fuerunt 532 earum add. Seyffert excida B {Bot/te a. earum p. Mtieller quot 533 vel is {ita cod.) quod ancillam solam Donattis ad Eiiti. 5, 6, ancillas alam Giiliclmiiis 12 quod ancilla siam B quod ancillast iam P^^ 534 examen Hatipt etiam men cod. comet incibum cod. corr. Caiiicrarins 535 hercle i. Gcppert: iiercles (herclc si P'^'^ i.c. hercl' si ?) i. cod.: herclest ingratum Goetz, Sc/ioell\cf. ad Merc. 330) donum dcl. Botitc puercperulam (-uiam cod.y^ purpuram Bncc/ieler 536 mea Ital. imea cod. attolli cod. {pro attoli, atitiqtinforniaVi pallulam Ital. paluuam (paluuiam P^^ itt vid.) cod. Phrygia Gronovitis pari gra PCD^, ^Q^f^ c. gratia (gfa, ^g^ tantillum Ital. tantillis cod. 538 mi add. Canieraritis cgo add. Bot/ic 539 nihili ///. num mali cod. addil rof/. 2idd\scripsi etiam nummuli noii pendit pallam (?, Z,to an ctiamnum malipendio addit pu. ? Arahia Biicc/u/cr arat cad. {cf. Journ. P/iil. \i, 443) 540 tuas ponto tua spontc B) amoenas cod.: corr. Spciigel, Mueller 541 accipe hoc (Astaphiuin) i>ac/! abducite Bot/ic abducc cod. 542 ecquid amas mc Caiiitiariiis ec quidem asme cod. ecastor //rt/. castorccx/. ne honnm Bnec/ielcr: neuo543 num /(/ vid. cod. .ncmonum B nc unum PCD> ,,m^ j_ ^.^,,/ (^corr. Z?')
:
:

'

i.

II.

vi

T.

MACCI PLAVTI
dona quae
ei

uenire illaec posse credo

dono

dedi.
545

uehementer nunc
65

niihi est irata, sentio

atque intellego

uerum abibo. quid ais ? nunc tu num neuis me, uoluptas mea, quo uocatus sum ire ad cenam ? mox huc cubitum uenero.
quid taces
quis (hic)
?

planissume edcpol
inducit

perii.

sed quid

ilhic
?

noui est

homost qui
huic credo

pompam

tantam

certumst
ferant

quo
opseruare.
Vii
fertur.

uerum iam scibo

magis.
S

550

CYAMVS
Cy.

PHRONES VM
I

ST RATO PH AN E

Ite, ite

hac simul, muHeri damnigeruh',

foras egerones,
satin,

bonorum exagogae.
sit,

siquis amat, nequit quin nihih

atque inprobis se
artibus exspoliat ?

nam
5

hoc qui sciam, ne quis id quaerat ex me,

facit

domist qui

inprobe facta amator,

555

qui bona sua pro stercore habet,

foras iubet ferri
:

metuit
fit
;

556*

tpubhcost

mundissumu'
:

puras esse sibi uolt aedis

domi quidquid habet

:

eicitur etw.

^^-j 546 adibo con: ab- /// vid. cod. (abdibo B adibo PCD) iuero inero cod. iienero Biigge m. adhuc B Fleckeiscii Ital. 549 hic add. 548 noui Spcngel boni cod. (pro uoni ?) ducit Bot/ie 551 mulierei cod. {antiquafoniia) (w/ muli Seyffert exagogae Meritla erei) 552 egerones Bitgge gerronis cod. fort. axagoce (maca goce B) cod. 553 se (pro sei ?) quis cod. nequam {del. quin cf ad vv. 488, 595) nihilist, naiit iicc siquis ncc atque Saracciiits aque cod. fort.dciciid. itt fiaiit nequit satis ptacet corr. inprouisse f-uise P^D) partibuscofi'. dito glyconici ciiiii docliiiiio Canierarius expoiiat an exspoliat iiiccii. cod. 554 (ego) hoc Mitcller P^D) (idque quis cieam cod. qui .sciam Ital. 555 domis itque inprobe scripsi improbarof/. {cf ad v. 822, f. cod. corr. Cainerariits domist qui facit facta imprdba Sclioell (tam) improbe Mi/. 894) amator Leo 556, 557 vi.v O. b. sua (sibi) p. s. h. {anap. diiii.) vi.v metit F. i. f. {ntoiioiii.) 556 (domist) qui bona sua pro m. f^t scripsi stercore habet Z,fo 557 puluiscuios Sc/;o<7/ mundissimum sit cod. mundissimust Ital. 558 sibi esse cod.

nox

trai. Bot/ie,

metri caiisa
(/. e.

neititur cod.

nititur

?)

aedis Ita/. asdis fort. mittitur

:

cod.

eicitur

Lco

TRVCVLENTVS
quanclo(ivii(lciii ipsus

II. vii

perdilum se

it,

secreto hercle

equidem
adiutabo

lo

eum
560 ne(iue

mea

(luidem opcra

umquam

hilo

minu' propere

quam

pote[st] peribit.

iiam iam de hoc opsonio de mina deminui una

modo

quinque

nummos

mihi detraxi partem

Herculaneam.
(lui

nam hoc

adsimile est quasi de fluuio

aciuam deriuat
sibi
:

nisi deriuetur,

tanien ea aqua omnis abeat in mare

abit

15

565

nam hoc

in

mare

misereque perit sine bona omni

gratia.

haec
566*
ficri,

quom

uideo

suffuror, suppilo,

de praeda praedam capio.

meretricem cgo item esse
reor,

mare

ut est

20

quod des deuorat (nec

570

dat)is

umquam
sit

abundat.
:

hoc saltem

seruat nec nulli ubi

apparet

des quantumuis, nusquam apparet neque datori neque acceptrici.

572-3

uelut haec meretrix

meum erum miserum

sua blanditia

intulit in

pauperiem

priuabit bonis, luce, honore atque amicis.

25

575 attat

eccam adest propinque. credo audisse haec me

puerum.
et

loqui.

pallida est, ut peperit

adloquar quasi nesciam.

te,

iubeo uos saluere.

Ph.
:

nos
1

Geta, quid agis

108^
cod.
:

ut uales ?
:

559 se it Caineiniiits sit 560 hilo minus Laiiibiiiiis

:

cot/.

i.

3, p.

eiim Lfo
nihili

illum cud.

niliili

omnibus
:
:

homo minus

Sclioell

trai. Leo 561 una(3eminui cod. 562 foit. (hercle) omnis post ea qua cod. 564 ea aqua Caiiicmriiis tamen cod. tmi. {] Leo omnia mari cod. 565 abiit cod. 566"^ fieri suffuror suppilo codd. Noiiii 12 (s. v. subgratiam cod.

Hercul.

supplicio pro suppHo) ccd. (iv. 3) 567 568 esse otii. 569 deuoratis cod. t^iii. ir corr. Bnechelir =^-]q versus noiiduni sanatiis (rem) se. Lco nec ulli ^nulli scripsi') ubi sit Leo mecum illi sub este cod. acceptrice rod. pro -ceil) 571 vi.v aiia/>. vcrsii6 cu III datoii 572-3 j,/^. jnt_ paup. 'anap. tetrain.) haec om. P^d 574 bones PCD g(. ,.0^/ i^bonas ^-j-^ p,Q .gjg j^ ^Qg jg Seyffert noster cod.
pilare^
:

[si]

fieri susfiiror
:

praeda codd. Noiiii

:

om.

cod.

'

Geta]

Cyame

Seyffert

II. vii

T.
et

MACCI PLAVTI
fero.

Cy. ualeo

uenio ad minu' ualentem et melius qui ualeat

30 eru' meus, ocellus tuos, ad te ferre

me

haec

iussit tibi

dona quae uides

Cy.

illos ferre et

has quinque argenti minas.

580

Ph. pol hau perit quod illum tantum amo.

iussit orare ut

haec grata haberes

tibi.
i

Ph. grata acceptaque ecastor habeo.

iube auferri intro,

Cyame.
35

As. ecquid auditis haec, quae iani (haec) imperat?

Cv. uasa nolo auferant

desiccari iube.
es.

585
?

As. inpudens mecastor^ Cyame,

Cy. egone

As.

tu.
?

Cy. bona fide

tune

ais

me inpudentem
dic,

esse, ipsa

quae

sis

stabulum

flagiti ?

Ph.
40

amabo

te,

ubi est Diniarchus?

Cy. domi.

me miserit me illum amare plurumum omnium hominum * ergo, meumque honorem illum habere omnium maxumum,
Ph. dic ob haec dona quae ad
atque ut huc ueniat opsecra.
sed quisnam
illic

590

Cy.

iHcet.
tristis,

homost qui ipsus

se comest,

ocuHs
malis
?

45

animo hercle homost suo

quisquis
est.

miser,

Ph. dignust mecastor.

nequam

est.

non

595

nosti, opsecro,

Bolhc 582 583 acceptaque Camerarius acaque cod. (vii, p. 103) chiame cod. 584 heque corr. Cainerarins, Leo tain cod. haec addidi 585 Suasa cod. 'M.e. S^eruus"! Vasa") iubet cod. corr. Buecheler 586 Immo pudet me castor cua mestegori tu b. f. cod. corr. Merula, Bothe, Cuame restituit Seyffert ^'^/ bonan tune asin (ansin P^^^ puden587 tem me esse ipsa (aipsa B) quae sistabulum flagitii cod. corr. Speiigel fort. i. me, eapse (eapsa) me Bergk, Abraham (^modo^ stiid. 589
cod.
illos]

578 minu

580
:

iussit

orare Cainerariiis
:
:

lus sit

nos Biieclielcr: operare cod.

\\o%

Plaut. 240, iit intcgcr tetrametcrfiat 590 omnium plurumum Speiigel {cret.) ergo] merito Ussiiig: iv.v (humanitatis) ergo 591 meque honorem illi Bothc 592 reueniat Spcngel u. (ad me) Schoell, iit integcr tetramctcr cret. fiat obsecra Camcrarius obsecrat
:

cod.

obsecrare Ital. nequid cod. \cf. ad j^W>)

:

594 humost

cod.

595 nequam

Seyffert

TRVCVLENTVS
niiliteni,

IT. vii

hic

apud mc qui

erat ? huius pater pueri

uissit, adit,

illic est.

usque adicit oculuni,

mansit
:

auscultat, opseruat

quem perdam.
Cy.

Cv. noui ho-

minem
illicinest ?

nihili.
;

Ph.

illic est.

me

intuetur

gemens

50

600

traxit

ex intumo uentre suspiritum.

!

hoc uide

dentibus frendit,

icit

femur

num
Str.\t.

opsecro

nam

hariolust qui ipsus se uerberat

nunc ego meos animos uiolentos meamque iram ex pectore iam promam.
:

604-5 loquere

unde

es ?

quoius es

qur ausu's mi inclementer 55

dicere
?

Cy. lubitumst.

Strat. istuc ne[c] mihi responsis.

Str.\t. quid tu

Cv. hoc.

non ego

te

flocci facio.
?

qur ausa es aliuni

te dicere

amare homitun
tantilli

nem
Strat. ain tandem?
istuc

Ph. lubitumst.

primum

experiar.

doni caussa,
G09-10 holerum atque escarum et poscarum,

moechum malacum,
cincinnatum,
? ?

umbraticukuii, tympanotriham anias. honiinem non nauci

60

Cv. quae haec res

:

qiii ilitic [illic PCD) 596 militem hic apud me qui erat Sclwell apud me erat cod. (/)ro quiiliteic, /. c. qui militem hic") 597 adicit adiecta (adiecit oculum uisit {SpengeT) adit (abiit Speiigel) scripsi culem iussit alii cod. 598 mansi auscultaui obseruaui (bi B) quem quam rem agam Speiigel nihil conexi per nam cod. con: Kicssliiig 6co cod. 599 illic que est illic est cod. suspensum (-us B) cod. {pro suspui, . c. suspiritum Caiiiemiitis 602 ariolus cod. expector 603 uiolentus B suspiritum': inc. m. pcu lubitumst etiam PC 604 5 unde est cod. 606 istucSpeiigel: lubido (iub- B) est cod. {pro lubitust) responsas Ital. 608 tun ine mihi respondes ? Cainerariiis tum pentilli ^pert- 5^ cod tun petili Gcppcit 611 tantilli //n/. tympanolribam codd. Priscimti r, 204 iymphanotribam cud^ haec
: :

res Saraceiiiis

hercles cod.

'

III

T.

M.V

<

'

*>

'

ACTVS
1 1 1
i

111
\|

STKA

Stra. Riu mAnc

ul bu'

dudum
a-:

hinc

irc

ii

iussit paler,
.

O45

.!cm prn'
!U

pol

ucni,

.1.

od uilUm Ar]{mtum mco qui dcl

.-.;ugo
{uid runi

650

hunv

jwrpcrat minas
uli.

655

rum
<

660

.^,

........ ....

nunc hoc cteram ....^.v,^..iau^camoquamatremmeam.

/.hAi

mus

TarmaaM

rat
'

<coacTdBt

'<'//

w
U.
-

;:.iliit

Ojj iW
ft&s

"t^
.ii<K>kM

^
.

054
-'

!i-/abit

y /*'" O
656
i.

|< t'-

'x-i Jr<k /< l^rat td, yiL

u.-bc
1

mt.iuU iod. & nonc e.

--nir-- (widL

m.
'5.

u.
c.

^;

A'.

urb. fi^9

f,.

af^rmuniwil

<*.

^^"

TRVCVLENTVS
tat
!

III.

ecquis intust
?

cquis hoc aperit ostium

?
2

664-5 As. quid istuc

al

lun

qui

non extemplo
ita te

(iiro)

amabo, mi Strabax, Strab. anne oportuit ieris ?

es,

As.

quidem,

ui es familiaris.

Strab.
facis.

ibitur,

ne

me

morari censis. As. lepide

TRVC

'/

ENTV

ASTAPH
filium

ii

Tr. Mirum uidetu rure erilem

670 Strabacem non redsse
As. iam pol
;

nisi si

clanculum
aspexerit.
fui,

conlapsus est hic iicorruptelam suam.

illic

ir.lamabit

me

si

Tr. nimio minu' sjuos iam sum, Astaphium, quam

Kam

non sum
?)

truclentust, noli metuere.

675 (quid ais

As. aid uis?

Tr. quin tuam exspecto osculentiam.

dic,

impera mihi qid lubet quo uis modo. nouos omnis morenabeo, ueteres perdidi. uel amare possum -1 iam scortum ducere.
As. lepide mecastr nuntias.

sed dic mihi,

680

haben Tr. parasum

!

te fortasse dicere ?

As. intellexisti lepie quid ego dicerem. Tr. heus tu iam ostquam in urbem crebro
dicax

commeo,
1

sum

factus.

am sum caullator

probus.
hoc ostium
:

aperit 663 tatec qui si dla est et quis 666 664-5 es Lambums est co^. Cameramts, Spengcl, othe 669 runer item fihum cod. corr. lial ire ^:od. intro ieris Brix inclamauent 5o#r/ me 672 me inclamauit s... cod. corr. Boihe: astaphium fW. corr. J/sei 673 nim inissae uos iam sumas 674 non <ego> Leo:noelial. (r/ Amer. JoumPhil. 17, 44^) metuere ntus Ussing, fori. recie (cf. adv. 266;
:

cod.

cory.

q"'" metueris cod. 675 quid ais add. Schoell -S^f^f Hal. 676 nnpera osc. cf. Class. Rev. lo, 334 expector -r qui cod. ^od.:corr quo et t.bi quid vel mi incipera cod. <... lial. a.cere Z^ 678 U iam Camerarius uellam cod Buechcler marsipum Leo {sed cf Uass. Kev. 680 haben Litsius ioent cod.

num

Boihe

truncus

te 10 ^^4^ (-obeo B) cod.

corr.

7^7/.

cod.

682 commeo Camerarms: commoueo

(V. 8]

Camerarius

683 hic nillator cod.

axsum (axum PCD) factum

cod.

III.

T.

MACCI PLAVTI

ACTVS
III.
i

III

Strabax
vStrab.
ut

Astaphivm
ire

Rus mane dudum hinc

me

iussit pater,

645

bubus glandem prandio depromerem.

post illoc

quam

ueni, aduenit,

si

dis placet,
patri,

ad uillam argentum meo qui debebat

5

qui ouis Tarentinas erat mercatus de patre.

quaerit patrem.

dico esse in urbe.

*

interrogo
*

650

eum uelit homo cruminam

quid

sibi

de collo

detrahit,

minas
10

uiginti

condo
fuit

in

mi dat. cruminam.

accipio lubens,
ille abiit.

ego tperperat minas

detuli.

ouis in crumina hac (huc) in

urbem

655

edepol Mars

meo

periratus patri,
lupis.

nam
15

oues iUius hau longe apsunt a

istos

ne ego urbanos hoc

ictu

mundulos amasios exponam atque omnis eiciam foras.

660

eradicarest certum cumprimis patrem,

nunc hoc deferam argentum ad hanc, quam mage amo quam matrem meam.
post id locorum matrem.
g^-j ^eni quamadueni 646 clandem P^d Metula 649 qui ouis Tarentinas erat Ital.

cod.
:

con: Speiige/,

rant (-rat C) cod. {' scil. n otnissa et ascripta lociiin (concredat mihi si quid uelit) s///)/>/. 5<://o^// 651 ueWit cod. detrahit 652 erumenam cod. q. e. u. vi.v drleiid. (iv, p. 62) middat 654 jWabit Crtwemrms detraxit tw/. 653 y^/ mihi proO) pern Sfieitge/ propere //(?/. 655 oms Merti/a quis cod. 656 urbem detuH Ital. urbe niedetuli cod. huc add. Geppcrt 658 nunc c. i. m. u. periratus Caincraiins: piratus cod. (vii. 1) stos mundolos amasios codd. Dioniedis 343 K. {s. i'. amaspos cod. cone.yi, iiain mundlos iioit fcrcitdtiin nec miindulos lirb. amasius^

quo uistaret inasenon sintin occtipavif

Leo)

placct: fort.
ictu

iv. i) nunc (nunc) c. i. m. a. (^dcl. urbanos 659 660 eradicarcnsi ieciam cod. [coir. D> Merida itu cod. PCD efleram hnc die i,hodie 66 r locarum cod. cod. (-msi PCD) trai. Botlie 662 ad hanc argentum cod. corr. Speiigel cod. ybythmi caiisa
;
:
,

TRVCVLENTVS
,

III.

tat

erquis intust
istiic ?

ecquis lioc aperit ostium

cs,

664-5 As. quid

alienun

amabo,

nii

Strahax,

20
?

qui

non extemplo
ita te

(intro) ieris ?

Strai-,.

anne oportuit

As.

quidem, qui es

familiaris.

Strai!. ibitur,
fecis.

ne

me

morari censeas.

As. lepide
^-

TRVCVLENT
;

ASTAPH

VM

Tr. Mirum uidetur rure erilem filium

670 Strabacem non rediisse nisi si clanculum conlapsus est hic in corruptelam suam.
As. iam pol
illic

inclamabit

me

si

aspexerit.

Tr. nimio niinu' saeuos iam sum, Astaphium,

|-iam

quam

fui,

non suni truculentust, noH metuere. Tr. quin tuam exspecto oscuAs. quiduis? 675 (quid ais ?) lentiam.
dic,

impera mihi quid lubet quo uis modo.

10

nouos omnis mores habeo, ueteres perdidi. uel amare possum uel iam scortum ducere.
As. lepide mecastor nuntias.

sed dic mihi,

?

680

haben Tr.
Tr. heus tu
dicax
663
!

parasitum te fortasse dicere

As. intellexisti lepide quid ego dicerem.

iam postquam

in

urbem crebro commeo,

15

sum

factus.
bi

iam sum caullator probus.

nulla cst et quis aperit lioc ostiuni cocf. 664-5 cs Laitibtnus est cod. Bothc
: :
: :

tatec qui

con:

666 669 rurier item filium cod. corr. Ital. 672 me inclamauit se a. cod. corr. Bothe me inclamauerit Seyffert corr. vcl %\ 673 nimio inissae uos iam sumas astaphium cod. noe674 non (ego) Z-^-o Ilal. cf. Aitier. Joitrit. Phil. 17,442) metuere num Bothc truncus lentus Ussitig, /ort. rccte icj. ad v. 266 quin Schoell metueris cod. Ital. 675 quid ais add. SchocU 676 impera osc. cf. Class. Rev. 10, 334 e.xpector lod. qui cod. cort. quid tibi et quo cod. vel m\ incipera fO(/. ^v. 8 //(//. dicere B Bitechcler 678 uel iam Catucrarins uellam cod. marsipum Leo {sed cf. Class. Rev. 680 haben Lipsins habent cod. ^^2 commeo Caiiierarius commoueo ^^ ^*^''t^ ^'"/lO) 334) 683 hic axsum axum f^^j factum cod. (obeo B) cod. (v. 8)
Caitteraiiiis, Spctigcl,
:

intro ieris Bri.v

ire si cod.

corr. Caiticraritis

cauillator cod.


III.
ii

T.
est,

MACCI PLAVTI
?

As. quid id

amabo

istaec ridicularia,

cauillationes, uis opinor dicere ?

685

Tr.

ita,

ut pauxillum differt a cauillibus.

As. sequerc intro [me], amabo,

mea

uoluptas.

Tr. tene

hoc
20

tibi

rabonem
As. perii
!

habeto, uti
'

mecum hanc noctem sies. rabonem ? quam esse dicam hanc beluam
'

quin tu

'

arrabonem
'

'

dicis ?
'

Tr.

'

'

facio lucri,

690

ut Praenestinis

conea
As.

est ciconia.

25

Tr. Strabacem hic opperiar modo, quidem apud nos [est] hic Strabax, modo riire uenit. Tr. priu'ne quam ad matrem suam ? As. iamne autem ut soles ? eu edepol hominem nihili 695 Tr. iamne nihil dico. As. i intro, aniabo, cedo manum.
As. sequere, opsecro.
si

rure ueniat.

is

Tr.
2,0

tene.

in

tabernam ducor deuorsoriam,

ubi male accipiar

mea mihi

pecunia.

ACTVS
IV.
1

IV

DlNIARCHVS
Neque gnatust neque progignetur neque
potest reperirier

quoi ego nunc (aut) dictum aut factum melius

quam Veneri
uelim.
!

700

di magni, ut
ita

ego (laete) laetus sum

nuntiauit

et laetitia dififeror
:

ad

me magna

Cyamus hodie gaudia

686 Istud Leo 685 w/ opino 684 (tu) istaec (?) Leo pauxillum differant a caulibus post alios Goeller 687 nie del. 688 hoc del. Bothe uoluptast (uolupta si B) cod. Bothe ac (a fi) mecum ante ut <ita cod.) Canierarius habeto (hoc) Bergk corr. Cainerariiis 689 uelbam cod. 690 dicista nocte cod.
ita ut
:

facto cod.

corr. Meriila, Lanthiiins ('t Trnciilentiim indicaverat

iit

vv.

ueniet B aii 693 si Ital. se cod. (pro sei ?) hic apud nos est Sr/;of// hicst ? 694 rure (huc) (?) Z-fO 695 iamne Acidalins anne cod. 696 intro Ital. hntro cod. 697 dictum 700 vcl quoii ducor Ital. dulor cod. 699 potes cod. Veneri Camerarins bene aut add. Bothe !_vii. 5) nunc Guietus laete add. Spengel 701 diui Bothe rem cod. (meae) V. Mueller
680, 687
'

Leo)

TRVCVLENTVS
quoni hoc iam uolup

IV.

mea dona deamata acceptaque cst, tum

habita esse apud Phronesium

ilhic

nimio magnac meninae

mihi,

705 militis odiosa ingrataque habita.

totus gaudeo.

mea

pila est

si

repudiatur miles,
;

saluos sum, quia pereo

si

muUer mecum erit. non peream, plane interierim.

10

nunc speculabor quid

ueniat
;

ibi

agatur, quis eat intro, qui foras

procul hinc opseruabo meis quid fortunis fuat.

710 quia

nil

habeo,

nam amoui mi
I

hic omnia,

agam
S

precario.

ASTAPH
As. Lepide ecficiam

\'

NM A R C H V
:

meum

ego officium
ut tu

uide intus

modo

tuom item
ei rei

ecficias.

ama,

id

quod
isti

decet,

rem tuam

istum exinani.

nunc
715

dum

lubet,

dum

habet, tempiis

secundumst,

prome uenustatem tuam amanti,

ego hic interim
istic

ut gaudeat

quom

perdis.
5

restitrix

praesidebo,

dum

sic faciat

domum

ad

te

exagogam
sit

nec

quemquam
mittam
:

interim istoc ad uos qui

odio

intro

tu perge ut lubet
704 es cod.

ludo in

istoc.

illuc (oc) Bach hoc cod. tum hoc nimium (-io) iam mehiniae cod. corr. Meriila 705 habita totus gaudeo Ital. habitato tuca audeo prit {aniecedente spatio P^^) cod. cod. (Cpro G) 706 erit Ital. {V pro E) 707 planc {Ital.) intericrim IVeise paneuriem (urient PCD) fQ(f_ [pyQ iierim, i. e. interierim) p. perierim Goeller, fort. i-ecte

703 deamat cod. nimium Langen (i.

:

3)

fort.

miles cod. meis Acidalins corr. Meritla 709 procui hunc cod. unum a[nimos] 'jio nam amom scripsi (1 pro mieis, an/iqna fornia) moui cod.{iv. 3; v. 8) mihi omnia P^^ 711 meum Gnlielmius: mea cod. (a pro u) ego Leo ero cod. (cf Asin. 456, Mil. 1353 tutum uide delend., nani displicct uide intus tu tuom Mcrnla fort. cod. estum cod. 712 istum Camerarins 713 dum iusti iubet cod. corr. Ital. secunfoii. eirei delend., nt bacch. tetram. fiat dumst Geppeii secundas cod. (a pro u) 714 amanti tuam cod. trai. Geppeii perdis Leo pereis cod. gandeat Mnc/ter: gaudlacod. Nunc dum isli lubet, dum habet, tempust ei rei. Sed ciinctam prome 7x5 uenustatem tuam, amanti ut gaudeat ciim perdis (?) Leo interim hic cod. trai. Bothe restitricis (restiti tricis B) cod. (pro -tris ?) corr. Tnrnebns 716 is\.e cod. 717 nec Canierarins ec cod. 718 perce ut iubet ludin istos cod. corr. Ital.
: :

IV.

ii

T.
iste,

MACCI PLAVTI
perit ?

Di. quis cst

Astaphium, indica, qui

As. amabo,
hicin tu eras
?

lo

Di. molestusne

sum

As. nunc magis

quam

fuisti,

720

nam

si

quid nobis usust nobis molestu's.

sed opsecro, da mi operam ut narrem quae uolo. As. non mussito. Di. nam quid est ? num mea refert ?
intu' bolos
1?

quos dat

Di. quid

amator nouo' quispiam

quis est

As. integrum et

plenum adortast thensaurum.

taceto.

Di. 725
?

As. elociuar, sed

tu

nostin tu

hunc Strabacem
Di. quidni

?
?

As. solus

summam

habet hic

apud

nos,

nunc

is

est

fundus
nouos.

animo bono male (rem) gerit. Di. perit hercle ego idem bona perdidi, mala repperi, [factus] sum extumus a uobis.
;

20 As. stultus es qui facta infecta facere uerbis postules.

730

Theti'

quoque etiam lamentando pausam fecit fiUo. As. quidum quam Di. non ego nunc intro ad uos mittar ?
miles magis
?

Di. quia enim plus dedi.

As. plus enim es intro missus

quom dabas
sine uicissim qui dant [operam]

ob

illud

quod dant

operis
utier.

719 qui est iste [ea] ast. cod. corr. Mcrida hicinetuere cod.
:

corr.

Hcil.
si"]

Seyffert usust, non

quid (quis ?) nobis non uolo Ital. uolom musB: uolti C uolu 723 num mea Gidtchiiius nam ea cod. musset cod. sito Sficngel 723-4 vi.v mussito in-|-tus (cretictiiti te ioquar cod. tu Caiiieraritis systeiita) 726 eloquar Ital. tun cod. [corr. in B (protu vii. ^'I diu cod. 727 summa hiabet nouos Sclioell nohis cod. (nunc) hab. Z.W 728 male rem itidem Gepperl pevii Ital. Cameraiiiis mdXem i,ma.\e P^^ cod. lnc Priscianns extimus) Itab. i, ico \s. v extremus, 729 om. cod.
nobis alt.^fort. non
?

vi.v

721 na.m

quis istest A. Bacli usui's nisi Itnl.

si

molestumst
:

'-tust

?)

722 narem

cod.
:

repostiit

Langen

factus delevi dubitanter,

:

ut verstts Reisiaitns fiat

:

lausam Schoell lausum cod. 731 pausam Valla {Arcli. Lat. Le.x. 4, 258) 732 qui tu quam Kiessling 733 es quom cs vi.x ferendtiiit Ital. se cod.: (tu) es (?) Leo, nani enim 730
est cod.
:
|

Saracenns quam cod. Lontan oblit i^obhtus

: :

734 operam

del.

Latiihinits

ob

illud

P^d

cQd^

TRVCVLENTVS
735 litteras didicisti
Di. discant,
:

IV.

ii

quando
niihi

scis, sine alios discere.

25

dum

adcentare

liceat, ni oblitus

siem.

As. quid

erit

interca magistrae, duni tu

commentabere?
Di. quid
?

uolt [interim] illaitidem commentari.

As.

rem

accipere identidem.
Di. dedi

cquidem hodie

(iussi) ei

quinque argenti

deferri

minas,
740 praeterea

unam

in

opsonatum.

As. idem istoc delatum scio.

uirtute.

.^0

de eo niinc bene sunt tua

Di.

ei

meane
inimici

[ut]

mei

bona
As.

istrc

caedent

mortuom
quid
est?

hercle

me quam
re(m).

ut id patiar

mauelim.
stultu's.

Di.

aperi

quid

iam,

(Astaphium)?
mihi inimicos inuidere
745

As. quia pol

;

maueHm
?,-r

quam med
esse, tibi

inimicis meis

nam
Di.

inuidere

alii

bene
;

male

esse, miseria est.

i

qui inuident egent

illis

quibus inuidetur,

rem habent.
fieri ?

non
si

licet

dimidio opsoni

me

participem

As.

uolebas participari, auferres

dimidium domum.
ferri foras.

nam

item ut Accherunti hic (apud nos) ratio accepti scribitur

;

750 intro accipimus

735 discere
(v,
p.

quando acceptumst, non potest

:

^o

80:

liceat lio/.

Bneclulcr

tidem cod.

unnm
cod.
Bri.v,

cod.

dicere om/. I/al. 736 adcentare liceat scripsi commentari argentarilliceam (-ri illic eam pcD coci. corr. As. intcrea magister rod. 737 qui dedit denididem 738 interim rff/. /30///C (iv. 3?) 740 unam Merula 739 iiissi add. Saraccims 741 sunt Bri.v, Seyffcrf sum una mina obs. Lco
,

W.
:

Leo

uirtutem ime me(me oin. PCD utini emci mei cod. ut dc/. Ita/. 742 comedint Sficiigcl
,

corr. Ital.,

743 post

vi.v St. supp/evi dubitaiiter iii. 2) ve/ St. quidem es aperte.) Di. apcri 744 tuquidem es. inimicus inuiderem cod. corr. Ita/. 745 essem seria mesi cod. (esse quid cod. 746 qui Ita/. inseria mesi PCD fQ,y^ Cainerarius

746

cod.

liiic

trai.

IVeise

'

Journ. Pln/. 17, 443) nam itidem hic ut A. Gruteriis accepti apud nos add. Sclioe// 75 Ita/. accepii (accepi P^D) ^o-Y. fort. accepti (expensi) (iii. 11) ferre accipitur Spenge/ accipiamur cod. accipimus Canteraritis
747 do cod. [pro do, i.e. dimidio 749 idem cod. corr. Riitersliitsiiis <fit> hic Mucl/cr \Herni. 34. 332)
: :
:

c/.

Aiitcr.

cod. {Ipro -rei)

PLAVT.

3*


IV.
ii

T.
uale.

MACCI PLAVTI
As. oniitte.
Di. sine

bene
Di.

Di. resiste.

eam

intro.

As. ad te quideni.

immo

istoc

ad uos (uolo)

ire.

As. non potest,

nimium
petis.

Di. sine experiri

As.
redis

immo

opperire.

uis est experirier. res

itast,

Di. dic

me

adesse.

As. abi, occupatast.

ne
sis.

frustra
45 Di.

redin an

non

As. uocat

me quae
plus

in

me

potest 755
potes.

quam
intro?

Di.

uno uerbo As. eloquere.

aiebas, tria

Di. mittin

me

As.

mendax

es, abi.

unum

iam

dixti

uerba atque (ea) mendacia.

Di. abiit intro, exclusit.

iam hercle ego

50

tibi,

egon ut haec mihi patiar fieri ? inlecebra, ludos faciam clamore in uia,
;

760 quae aduorsum legem accepisti a plurumis pecuniam iam hercle apud nouos [omnis] magistratus faxo erit nomen tuom,
postid ego te

manum

iniciam quadrupuli, uenefica,

suppostrix puerum.

ego edepol (iam) tua probra aperibo omnia.

nihil

me

(prohibet,) perdidi

omne quod

fuit

fio

inpudens
765

55 nec mi adeost tantillum pensi iam quos capiam calceos.

(iv. 3) con: 751 benc ualere sistc omittes inea ni[itto] intro cod. petis irem cod. 752 uolo add. Bitecliekr Camemrius, Scliodl trai. Bothe Boeckcl: pati cod. 753 exp. sine sinem B cod. experire cod. corr. Cawcrariiis opperirem cod. sine del. Leo et (r. ex ex B) frustra sit 754 dicam adesse ubi occupatast resistat vi.v ut f. s. 755 non redin si uocat cod. corr. Speiigc/ cod.
:
:
:

corr. Caiiierariiis,

Geppert
in

si u.

me

potest cod.

quae

me

plus

quam

potes Laiiibiiius qui Schoell tu potest Gocller 756 mitti

:
:

inme

757 alebat stridia dixti u. (dixit uerbe S) cod. corr. 758 exclusit Spengel incluit ea add. Gidieliiiiiis egon Lomaii ego cod. 759 clamorcm B (induit PCD^ ^orf. pro al>) accepistis ad cod. accepisti a (ab) Ital. 760 quem B (omnis 761 nouos (rf(7. omnis, Bergk nos omnis cod. pro nos os initiam quadrupiis beneficia cod. 762 tibi Schoell tiitatur Leo) proba 763 iam tua Caiiierariits itu a cod. corr.ItaL, Cameraritis corr. Acidalius 765 adest eod. cod. 764 prohibet add. Leo tantillum Casaiibouus ad illum cod.
cod.

Cainerarius

<

Ti<\(\M:x'rvs
sed quid cgo hic clanio
conceptis
?

i\'.

ii

quid

si

mc

iuhcal intro uiittior?

si

mc non
si

facturum ucrhis iurcm,

UL-lil.

luigac sunt.

stimulos pugnis caedis, manihus

i^his

doht.

dc

nihilo nihil est irasci,

?

quae

te

non
!

flocci facit.

770 sed quid hoc est

pro di inmortales

Calliclcm uidco scneni, 60

nieu' qui adfinis fuit, anciUas

duas constrictas ducerc,

alteram tonstricem
pertimui
:

huiius, alteram ancillam suam.

postquam una cura cor meum mouit modo, timeo ne male facta antiqua mea sint inuenta omnia.

C.M.
775 Ca.

I,

ICLES
] ) I
I

Axcii.
\'

I, .\

Cai.lici.
S
\'

is

iii

N ARCH
?

.\.

Egon

tibi

male dicam

at tibi te

maueHm

ut

animus
meust,

propemodum

expertae estis

quam ego sim

lenis tranquilhis([ue

homo.

rogitaui ego uos uerberatas ambas pendentis simul

commemini, quo quicquid pacto hic nunc uolo scire eodem pacto
780

sitis

confessae scio

sine

malo fateamini.
estis,

quamquam

uos colubrino ingenio ambae

edico prius

ne duplicis habeatis Hnguas, ne ego bihnguis uos necem, nisi si ad tintinnaculos uoltis uos educi uiros.

Ax.

uis subigit

ucrum
769

fateri, ita lora

lacdunt bracchia.
:

sirem sileuit cod. J\. 7) con: calicSpeugcl 770 hoc otii. B trai. tenui desenem cod.: coir. Meriila 771 post 772 coH. Gruleriis 772 Alteram (Suram) tji mcusque W. corr. Menila vi.x huTus MueUer 774 ne Ccmerarius ne [me] cod. } pro (-Qyy sinc inuenia (-am PCD-^ ,-0^ iv. 3") ne me, e. ne male aut tibi adte male Acidalius 775 at tibi te mauelim scripsi animu a. t. Acte Schoell aut tibi adeo Caiiierariiis uelim cod. r^-jQ estis Ifa/. siin essetis cod. meust 'animo meost F^d^ ^of^^ tranquilsim mitis Caiiierariiis similes cod. (vii, p. 99 lcnis scripsi ']]-} uerlusque Caiiicrantis: tranquillus (-ilus B) usque cod. bas (has P^^) cod. ambas Grutcrtis berantis cod. corr. Spengcl 778 quicquid scripsi quicquam cod. \cf. ad vi>. 595. 785^1: quicque 780 colubri non cod. Caiiicraritis 779 pacton Sliideiiittiid corr. Ital. 782 nesi cod. 781 linguam ne ego ibi linguis cod. uos uoltis Gruteriis, rhythnio coiisulens {antiqiia foriiia ? 783

766 inittiar cod. Merula, Aitgclitts

767

iicrui

nihilist

/'.

""

subegit cod. '.antinua foriiia

h
34*

IV.

iii

T.
si uerum mi etiamnum quid

MACCT PLAVTI
exsoluemini.
785
negoti falsus incertusque sum,
scio.

10 Ca. at

eritis fassae, uinclis

sit

Di.
nisi

quia timeo tamen, egomet (quia) quod peccaui

Ca.

omnium primum
?

diuor.sae state

em

sic,

istuc uolo
tu.

neue
1

inter uos significetis,

ego ero

paries.

loquere

An. quid loquar

Ca. quid puero factumst,

mea quem
peperit
filia,

meo

nepoti

capita rerum expedite.

An.

istae dedi.
?

790

Ca. iam tace.

accepistin

puerum

tii

ab hac

Sv. accepi.

Ca.
nil

tace.

moror praeterea.

satis es fassa.

Sv.

infitias

non

eo.

Ca. iam liuorem tute scapulis istoc concinnas

20 conueniunt

tuis.
!

adhuc utriusque uerba. Di. uae misero mihi mea nunc facinora aperiuntur clam quae speraui fore. 795 An. era qui dare te huic puerum iussit ? Ca. loquere tu.
maior mea.
tu,

Ca. quid

qur

eum

accepisti

Sv. era

med
?

orauit minor,

puer
25

uti ferretur
tu.

eaque ut celarentur omnia.

quid eo
fecisti

Ca. loquere

puero

Sv.

ad

meam
detuli.

eram
Ca. quid eo puero tua era
facit ?

Sv.

erae

meae extemplo 800

dedit.

784 iiincis exsolue mihi cod. corr. Angeliiis, Canicrariiis 785 etiam numquam sit negotii fassis cod. corr. Canierariiis. Aiigelius 786 tamen ego nct (necP^"'^, quid pecc. cod. corr. Kiessliiig, Lco corr. Caiiierariiis 788 neue Caiiie787 diuersa est ete em cod. rariiis ne cod. 1. tu Ilal. loqueretur cod. 789 factumst Camerarius datumst (datum sit B) cod. 790 (ede) expedite Loo
: : : : : : :

(sed cf. Sryffert Berl. Pliil. JVoc/i. 1897, p. 715") dedit cod. corr. Meiiila accepit cod 791 accepisti in cod. 793 est cod. uerbo sc. Leo 793 tute sc. Caiiierariiis ute capulis cod. cf. ad 816 utrique (1 Lro uae Meriila tuae cod. mihi ///. 794 adhunc rO(f.
:
: :

nisi cod.
sccl.

Laiigen
iiit

ero

cod.

omniam
(cui te
cod.

corr. Mcrula ira cod. 797-8 796 huc cod. 797 era med orauit vel me rogitauit Boilic cram Cainerarius sibi Ussing afferrctur f. ut 798 ut ita cod) 800 quiite opuero 799 erem cod. ut vid. (rem PCD
:
i

'

puero P^D') tuo

cod.

corr. Carnerariiis

fecit llal.

mea

TRVCVLENTVS
Ca. quoi, miiluni, erae
?

IV.
istac.
iiisi

iii

An. duac sunt

tu

C.v.

cauc

([uod te rogo.
dcdit.

cx te cxquiro.

S\-.

inalcr,

inquam,

filiac

dono

Ca, plus (luam quid

dudum

loquere.

Sv. plus tu rogitas.

Ca.
:

respondc ocius
illa ([uoi

(dono) donatust

Sv. supposiuit.

Ca.

cjuoi ? 30
sibi.

Sv.

805 Ca. protiliolon?

Sv. j^ro

filiolo.

Ca.

di,

opsecro uostram
fidem
!

ut facilius alia ([uam alia

hacc laborc alicno

cundcm puerum unum parit pucrum peperit sine doloribus.

:

puer quidcm beatust

810 Ax. magi'
pol

matres duas habet

fuerint.
nialitia

et auias

duas

iam mctuo patres quot

haec

uide

sis

facinus muliebre.

.^5

pertinet

ad uiros quam ad
mulieres
:

uir illam,

non mulier praegnatem

custos
fuisti.
:

fecit.

Ca. idem ego istuc

.scio.

tu

bona

ei

Ax. pkis potest qui plus ualct.

uicit,
|

uir erat, plus ualebat

Ca. et
815

tibi

quidem hercle
te facere

quod petebat apstulit. idem attuUt magnum nialum.

reapse experta intellego.
is

40

An. de
Ca.

istoc ipsa, etsi tu taceas,

numquam

hodie quiui ut

quis esset diceres.

nisi (iste B) quo(J tc 801 caue Canieranus: ca cod. (vii. 2 con: Gocllcr pio iste con: iit marg. nisi ?) rogo [nisi] cod. m. f. d. d. i. inquem cod. con: ///. 802 ex Bothe ea cod. corr. tiai. Botlie cod. 803 [inqua] loquere cod. (f. ad v. 802 8c5 tibi cod. sibi Ital. Bothe 804 dono add. Kaiiipniaiin 806 pro filio lotoni pro filio lodcl {pro dei cod. corr. Jtal., Scyffcrt malcr 808 beatus cod. unum p. Biicchcler: ut num paret cod. 809 et del. Gcppcrt corr. Ital. {pro mat., /. c. matres ?) ouas cod. pertinet haec malitia ad uiros Pio vel magc muliebri cod. sed scaiide Bri.K ad ui. mal. h. p. Bothe. iic sit dactylns pertinet music, pertinot ad uirCs quam ad miil., naiii uiros 'inipaaiv habct
:
:
: <

lieres

81 r uir iliam Caiiicrarins: uiri muliebri tW. (v. 4) 813 abstulit Caincraidcm Canicranits ct idc cod. idcm (uir) 814 r/.i- hcrculc ^//rs adsluni adcst uni rcr> cod. rcapsc Caiiicrariiis rc Giticlns 815 U<:m'\^\.wz {-t}C, Kicssling dicere / 816 quiui ut is Crt//u/rt;v'//5- ut quiuis co</. :\hcod. (diccrcfi; diccrct /^^; i.c. diccrcs iid. cod.
//(f/.
:

iam

cod.
:

IV.

iii

T.
tacui

MACCI PLAVTI
se
indicat.

An.

adhuc

nunc (non) tacebo, quando adest nec

Di. lapideus sum, conuiioueie

45 res

me

miser non audeo.

palam omnis
illuc

est,

nieum

facinus,

meo illic nunc sunt capiti comitia. mea stultitia est. timeo quam mox
nominer.
quis integram stuprauerit.
parieti.

820

Ca. loquere filiam

meam

An. uideo ego

te,

propter male facta qui es patronus

Di. neque uiuos

neque mortuos sum neque quid nunc

faciam scio
ut

50

neque
Ca.

ut hinc

abeam neque
non
?

hunc adeam
quoi

scio,

timore
torpeo.

dicin

an

An.

Diniarchus,

illam

priu' S25

desponderas.

Ca. ubi

is

honiost

quem

dicis ?

Di. adsum, Callicles.

te

per

opsecro

genua ut

tu istuc insipienter

factum sapienter

feras

65

mihique ignoscas quod aninii inpos uini uitio fecerim. in mutum culpam confers (qui non) quit Ca. non placet
:

loqui.

nam uinum
non uinum

si

fabulari possit se defenderet.

uiri

830

(uiris) moderari, sed

;

uino solent,
si

qui quidem probi sunt

817
t,

uerum qui inprobust

:

quasi bibit
:

necesse indice cod. coit. Seyffert ad nunc nunc t. cod. comtia cod. vel \\\\ 819 ineo neo B corr. D) cod. 820 illac cod. (a castia D\ costia D-) (coptia C, coitia iit vid. C^ nominer stultain (stulta P^) cod. ( pro stulta, /. e. stultitia ?) pro u)
corr. Scyffcrt
'

est cod. 823 822 mala cod. non miner cod. ut neque 824 neque ut hunc Ital. ne q. cod. ncque q. lial. 825 desponderas Caiiicrariits hunc B ut neque ad hunc P^^ 826 te Speiigcl: tuo B{sc(j. o) lua PCD dicis {pro dis V) ponderas cod. 829 cui pam (quippiam PCD) confer quid 827 genua te ut ist. Lco placet (quod Pc^) 1. rod. corr. Ital., Camcrarius,(\\\\ non add. Lnchs 830 fabularem cod. pro -re? cf. ad confert Flcckci^cii (qui> defenderem cod. 831 uiris possct Caiiierariiis Mil. 37 r, hominibus uim non cod. uiri uino Schocll add. Schocll improbus Ital. 832 probri cod. icorr. D) homines Camcrarins iam probus cod. (iv. 3 A pro M vcl Nj

SaracciiHS
:


TRVCVLENTVS
siue

IV.

iii

Di. scio S35 ego

tibi

adeo caret temeto, tamen ab ingenio inprobust. equidem quac nolo multa mi audienda ob noxiam. 60

me obnoxium
caussam
istas.

esse fateor culpae

compotem.
:

An.
Ca.

Callicles, uide

quaeso

magnam ne
abite
tu

facias iniuriam

reu' solutus

dicit,- testis

uinctos attines.

soluite

agite,

domum
si

et

tu

autem
65

domum.
eloquere haec erae lu 840 eamus tu in
ius.
:

puerum

reddat,

quis
ire ?

eum
tii

petat.

Di. quid uis in ius

me

es praetor

mihi.

uerum
C.\.

te

opsecro ut tuam gnatam des mi uxorem, Callicles.

eam dem ? pol te iudicasse pridem istani rem intellego. nam hau mansisti, dum ego darem illam tute sumpsisti tibi.
:

nunc habeas ut
845 sex talenta

nactu's.

uerum hoc ego

te

multabo bolo

;o

magna

dotis

demam
C.\.

pro

ista inscitia.

Di. bene agi' mecuni.-

filium istinc

tuom

te

meliust

repetere.

ceterum uxorem quam primum potest abduce ex aedibus. ego abeo. iam illi remittam nuntium adfini meo,

dicam

ut aliam

condicionem

filio

inueniat suo.

75

850 Di. at ego ab hac puerum reposcam, ne

nihil est,

nam

eapse ultro ut factumst

<

fecit

mox infitias omnem rem

eat

palam.

[timidus] est inprobus cod. Pahneiitts 835 essem cod. quaeso con: Saraccims 836 uide cultae compotemi cod. magnam ne Schocll quaesomnem cod. (vii, p. 104) in quaestione ne Leo 837 dicit ta (tam P^^) estis \pro taestis, /. c. testis) uicto in ius corr. Lipsiiis sati incs cod. 840 tu] t P^ oin. Ital. tu es Ital. et ues cod. . intus cod. intus in ius Saracenus .
(iv.

833 inprobus pro -st) 834 obnoxia 3)

:

cocfd.

Nonii 5

cod.

coyy.

842 eam dem Pahner{Herniath. 9, 73) eundem qui pridem Spengel quidem cod. pulte cod. cod. (u pro a) admisti cam rcm Lco 843 dum Canicrarins dem cod. (idem PCD^ dotes (detes P^^) cod. 845 magna Saraccniis malana cod. 846 tuom Canicrariiis tum istasc istast P^^ insc. cod. (iv. 3) abdu ,abduci P^^) cod. cod. 847 uxorum cod. (corr. PCD^ 848 abeo Fleckciscn adeo cvd. (D pro ipro abdu, i.e. abduce?) adi {pro adfi, i.e. adfini?) cod. 850 B) affini Caineiariiis ab hac] istanc Abrahani, qui posco ab iioii Plautinuni esse monet factus cod. cat Ital. et cod. 851 eapsc Seyffcrt ipsa ct cod.
841 mi
oin.
:
: : :
,

PCD

IV.

iii

T.

MACCI PLAVTI
illinc

sed nimium pol opportuna eccam eapse egreditur foras.

ne

ista

stimulum longum habet quae usque

cor pungit

meum.

ivpHRONESIVISI
Ph. Blitea
et luteast

DlNIARCHVS
meretrix nisi quae

ASTAPHIVM
sapit in uino

ad rem

suam
si

alia

membra

uino madeant, cor

sit

saltem sobrium.

855

nam
ea

mihi diuidiaest, [in] tonstricem

meam

tsicut

multamt
male.

dixit,

eum

Diniarchi

puerum inuentum
est

filium.

5 Di.

uidi, audiui,

quam penes
sum

Ph. uideo eccum qui amans tutorem

Di. mulier, ad (te)
profectus.

mea omnis res et Hberi. med optauit suis bonis.

Ph. quid agitur, uoluptas 860
inea
?

Di.

non

'

uoluptas,' aufer nugas, nil ego

uis et

nunc de
et

istac re ago.
:

Ph. scio mecastor quid

10

quid postules

quid petas
petis.

me

uidere

uis, et

me
!

te

[amare] postulas, puerum

Di. di inmortales

ut planiloqua est, paucis ut

rem ipsam
attigit

Ph. scio equidem sponsam

et tibi et quasi

tibi esse et

fiHum ex sponsa

tua, 865
;

uxorem ducendam iam,esse

alibi

iam animum tuom

pro derelicta sim, abituru's.

:

sed tamen

vi.x ecceampse wir. Ital.. Bothc 852 oportuna ecce ab sc cod. melini fory. Caiucrarins pugit cof^/. 853 longeni longe PCD ^^^ P*^^ et cod. est Noitiiis 856 854 blitcae clautca codd. Nonii 80 in dcl. Caiiierarius sic niulcatam male Camcraniis sic conuictam PCD) male Lco audiuit cod. 858 ubiit (-id 857 meum Botlic
.
,

corr.

quam[quam1 cod. corr. Pistoris fort. cam quam quam {ego propere potui egressa huc sum Ibras. Di. Lubet adirc) quam etc. Lco 859 manstutorem mea doptauis bonis cod. corr. Bothc. Laiiibiiiits, Rost 860 mul. adsum profectust cod. cori: ^lcidalitis 86i nunc ///.: hunc tw/. 862 uehs
Schocll Vbi id audiui,
:

Camerariiis: \x\z cod. 863 nwiave delcvi diibitaittcr {\v. i, uis, tc amari idcl. ct n\v) Bothe ifornta p. 62) 864 rempsam antiqual 866 iam/>r. dcl. Lco alienaan. Abrahamstiid. Plant. 240 867 et(me) Camerariits: ut ine Lambiiiiis shnscnpsi sis cod. {cf. ^liitci. scio Lco Joiirii. Phil. 17,444 habilurus i. c. -ru's; cud. aiWGW cod.

TRVCVLENTVS
cogitato nius pusillus tiuam
sit

IV. iv
5

sapiens bestia,

aetatem qui non

S70 quia,
Di.
si

cubili (uni)

umquam

committit suam,

unum

otium

ubi

ostium opsideatur, aliud perfugium 1 geritt. de istis rebus tum amplius tecuni erit,
loquar.

nunc puerum redde.

Ph.

immo amabo
minime.

ut hos dies aliquos

sinas

eum

esse

apud me.

Di.

Ph. amabo.
?

Di. quid 20

(eo) opust

Ph. in rem meamst.

triduom hoc saltem,

875 sine

dum

miles aliquo circumducitur,

tibi

me

habere

siquidem habebo,

quoque etiam

pro;

derit
si

auferes [puerum], a miUte omnis [tum] mihi spes

animam

ecflauerit.

Di. factum cupio,

nam
te

refacere

si

ueHm, non

est locus 25

nunc puero utere

Ph. multum amo
8S0 fugito huc ad

et procura,

quando pro cura aes habes. 6b istam rem mecastor. ubi domi metues makun,
Ph. iam (me) tuom oculum
(non) uocas
?

me

saltem amicus mi esto manubiarius.

Di. bene uale, Phronesium.

Di. id

quoque interatim furtim nomen commemorabitur.

cod.
:

86g quin ocubilium quam cod. con: Biicclickir ostium Mmller 870 quin Bothe obodium B: om. P^^ [ctjort. cod. cf. v. 871) K^Hcrin. 34. 335) alium cod. sidiator cod. q. si u. op. aliud (iam) p. (ele)gerit Lco: 872 amabo Bothc post Caiiicra871 odium cod. fort. al. p. ci erit iam abo cod. iam abio P'"^) riiim 873 quid opus iure mea cod. corr. Stiidemuiid, Caiiierariiis. Botlic, Lambiiius 874 saltem (unum) (mi) al. mil. Schoell trai. Bothe (ii. i) Muellcr aliquo milis cod. corr. aliqui Spcngel fort. aliqua 875 In eam rem siquid cod. tum del. Biiechelcr cf. ad Men. 452) 876 puerum del. Gtiietiis 878 Mnellcr animam Mcriila anima cod. 877 nefacere Ital. procures cod.: quor cures Z,fo 879 amo pro cura aes Schocll Buthe amabo cod. 880 manubinarius cod. aii mutuarius -luit- ? 882 tum cod. tuum Ital. 881 mc ct non add. Camcrariiis interatim lurtim snipsi intcrim lutatim cod. (ii, p. 38;: i. luratiin

868 uestia
cod.

suum

cf.

ad

Trin. 1090)

Lipsitis

commcmorauitcr

cod.

coir, Caiiurariiis


IV. iv
30

T.
uis ?
1'h.

MACCI PLAVTI
fac ualeas.

numquid
Ph.
ille

Di. operae ubi nii

erit,

ad

te uenero.

quidem hinc abiit, apscessit. dicere hic quiduis licet. uerbum quod memoratur libi amici, ibidem opes. propter hunc spes etiamst hodie tactuiri miHtem quem ego ecastor mage amo quam me, dum id quod cupio

uerum

est

885

inde aufero.
35

quae

quom multum apstuUmus, hau multum

As. aha tace
!

(eius) apparet
est
est,
?

quod datum
ita

sunt gloriae meretricum.

Ph. quid

opsecro
As. (pater) adest pueri.

Ph. sine eumpse adire huc.

si is

sine,

890

est

modo.

As. (ipsus

est).

Ph. sine eumpse adire, ut

cupit,

ad me.

As. rectam tenet.

Ph. ne istum ecastor hodie thastist confectum

fallaciis.

ACTVS V
V
STRATOPHANK
S

PH

R ON E
1

iM

ST RABAX

A
Strat.

TA P H
fero

M
tdamnist
ad

Ego minam

auri

supphcium

amicam meam
883
tac ualeas Acidaliiis
: :

mi facultas cod. fac uenias Miicllcr hic quis uidelicet cod.: corr. Cctitu884 ascessit cod. (ubi)ubi MucUcr rariiis 885 uerum ^uetus) est Goets. Sclioell 886 etiam opes Pius opus cod. ibidem (sunt) Cauicrariiis tactum iri corr. Palmcrius, Petitiis se hodie tantum rimlitem cod. ama (itcrum) Bnecliclcr: inanitum iri (?) Leo 887 ego opti. P^^ aufero corr. Ital., Caiitcrariiis qua me dum (dudum PCD) ,.Qf( aiite 888 talein versiiin auferue (auferre P^^) cod. Caiiicrariiis suppl. Biiechcler: nam quantumuis dent amantes, semper id nobis mutu cod. haud (id) Scyffert 888 mutum cod. parumst 891 ipsus est add. eius add. Leo 890 patcr add. Giiictiis sin cod. ad me ad recta si tcnent cod. corr. Leo (tenet Leo Pius) 892 astutis conficiam Camerariiis, Gcppert aspiciam confectum Lco: fort. habuisti (hasti pcr compend. scriptJ) confectum, verba Biiechckr, Seyffcrt corr. Astaphii 893 Eo mihi amare cod.
ubi Botlie
:

TRVCVLENTVS
,

V
hoc addani insuper.

ut illud acccpluni

sit

priu'([uc)d pcrdidi,

895 sed cjuid uideo? eram atcjue ancillani ante aedis.

adeundae
haec mihi.

([uid hic

uos agitis?
mihi

Ph. ne

me

appella.

Stkat. nimium
saeuis tict.

Ph.

potine

ut

molestus

ne

sies?

Strat.

quid, 5
?

Astaphium, litiumst
As. merito ecastor
tibi

suscenset.

Ph.

egon, atque

isti

etiam parum

male uolo.
900 suppHcium

Strat. ego, mea uoluptas,

si

quid peccaui prius,

hanc minam fero

priu'

auri.

si

minu' credis, respice.

Pn. manu' uotat

pU(jro opust

tiuam penes sese habeat quicquam

credere.

cibum, opus
lact'

est matri

autem

ciuae

puerum

lauit, 10

opu' nutrici,

ut habeat, ueteris uini largiter

ut dies noctesque potet, opust ligno, opust carbonibus,

905 fasciis opus

est, puluinis, cunis,

incunabuHs,
pu(e)rus est totum diem
:

oleum

(opust),

opus

est farina

numquam hoc uno

die

ecficiatur opu' quin

opu' semper
siet

15

non enim possunt miHtares pueri tetauiot exducier.

uidet cod. damnis cod. 895 uideo Menila damnas Doitsa adeunda haec mihist Bothc con: Lco adeunda est haec mihi cod. saeuiter sae. fort. con: Ital. 896 appellat nimius eui sic cod.
: : :
:

897 potines

cod.

ecquid

(f//w/ sis) Biiechcler

\

corr.Speiigcl corr. Canieraritis

(iv. 3):
i.

PCD^ 905 fasciis Ital. falciis cod. faciliis (opus istic non F^^ cod. puerus scripsi {Harv. Stiid. opust add. Biiechelcr 906 oleo Speiigcl go-j foii. ordo verporro opus Biiechcler purus tW. 9, 13 ij borniii iniitaiidiis, naiii nec d ie) ecf. iiec die ecficia. satis phuet dauco Scyffert ut auium Fa/iiier go8 possum cod.
:

ri despice cod. credis rcspice Acidalitis, Mnrettis <opus 903 cibo Speiigcl simihi arrides r. {S.Goetz. Schoell actut cod. -attut 903 lact (lacte) ut Seyffert cst) quae Lco lagiter forf. 904 opust ligno G//;Ws opustic no actute PCD)
e.
?
: :
,

ad minus

tc

900 hanc Ussiiig archanc (adhanc PCD^ corf. minus Buggr mihi cod. {pro m\, hanc Caiitcrariiis
: :

898

tibi Itnl.

sibi cod.

ast apiiitiumst cod. lego natquc ne isti cod.

V
Ph. cedo,

T.

MACCI PLAVTI
:

Strat. respice ergo

accipe hoc qui istuc ecficias opus.

est.

quamquam parum

Strat. tad omnae manuct 910

istuc post.

Ph. parumst.

Strat. tuo arbitratu quod iubebis dabitur. da nunc sauium. Strat. nihil fit, non amor, 20 Ph. mitte me, inquam, odiosu's.
teritur dies.

plus

decem pondo

amoris pauxillisper perdidi.

Ph. accipe hoc atque auferto intro. Strab. ubi mea amica est gentium ? neque ruri neque hic operis quicquam facio, corrumpor situ, 915
ita

miser cubando in lecto hic exspectando obdurui.

heiis amica,

25

sed eccam uideo.

quid agis

Strat.

quis

Ph.

quem ego

homo ? Strat. quam ecastor mage amo quam te. me? (Ph. quam te. Strat.) quo modo ?
illic (est)

Ph. hoc

modo

ut molestus

ne

sis.

Strat. iam(ne)

abis,
?

postquam aurum habes

Ph. condidi
Ph.
30

intro

quod

dedisti.

Strab. ades, amica,

te

920

adloquor.
at ego ad te ibam, mea deUcia. Strab. hercle uero serio, quamquam ego tibi uideor stultus, gaudere aHqui me uolo nam quamquam es bella, malo tu tuo, nisi ego aHqui gaudeo. Ph. uin te amplectar, sauium dem ? Strab. quiduis face
;

(qui)

gaudeam.

Lco) 910 addam unam n\\n&\\\ Bothc istuc Bothc foit. addo minam etiam {Led) auri (c/. ad v. 836) 911 dabitur Gocllcr: poste cod. {antiqita forinaV) istic co({. 913 amoris codd. Noiiii 155 adabitur cod. lii. 71 addabitur P^^)
(' scil.

909 (atque) accipe Bothc

vaiia
lectio

hoc (sis) Spciigd

[ex]efficiastW.
:

exficias

'

perdidit codd. IVoiiii pausilliper co^/. moris cW. 917 amicam am. e. centium cod. 915 facto cod.
cod.

914
q. a.

me

[mille]

918 mage est add. JFcisc ^ 9J9 quam tc add. Bothc Ital. ' age cod. a.mo (wwho) Giiieti/s -ne add. Gitictns 920 adest cod.. iiiidc adesduni Mitc//cr {IIeriii.^4, corr. post Angclinin ct Acidalinin 921 ibo ad medelicia cod. 3391 t\x posl Spengel 923 est cod. {cf. Anicr. Jonrn. Phi/. 17, 443) tuo"b Paicits hnc transposni jii. T post cs Schoc/I nisi cod. \\\. 2^j
(pro pcrsoitac
titido

mLES)

924 uinctecod.

amplectar

[etj cod.

corr. Gocllcr

qui add. Ussiiig


TRVrVLF.XTVS
925 Strat.

V
patiar
alios

meosne ante oculos ego

herclc

illam

am?

plexarier

mortiiom

me

hodic

satiust.

apstine hoc, mulier,

manum,
nisi
si

te

mea manu

ui in

machaera
si

et

hunc

uis niori.

35

Ph.

+nihili phiarit satiust, mile.s,

te

amari po.stulas

auro, hau ferro deterrere potes (hunc) ne

930 Strat. qui,

malum,
in

bella aut faceta es,

amem, Stratophanes. quae ames hominem

isti

modi

Ph. uenitne

mentem

tihi

quod uerbum

in

cauea

dixit
:

histrio

omnes homines ad suom quaestum callent et fastidiunt. Strat. huncine hominem te amplexari tam horridum ac tam squalidum ? Ph. quamquam hic tqualestt, quam(quam) hic horridus,
scitus, bellus mihi.

40

Ph. mihi ? dedisti iilio cibaria. 935 Strat. dedin ego aurum nunc, si hanc tecum esse speras, alia opust auri mina.
j

Strab. malam rem

is

et

magnam magno
Ph.
tria.

opere, serua tibi 45

uiaticum.

Strat. quid

isti

debes

Strat. quae

tria

nam

Ph. unguenta, noctem. sauium.

925
cod.
:

Me cosne cod. me di s. Ribbcck

926 mc hodie

satiust Bri.v.

medio satius

manu

cod.

927

nisi si te

928 nihilpphiari uis ct hunc una mori ScltocU Spciigcl sc. auro Philippeo uti 929 Biiecheler: Philippiari corr. Seyffcrt potest ne amet cod. haud ferro Mcrnla aufero cod. hominem 930 faceta es Pius eaci (-ti P^'^) eta est cod. ,E pro F 932 ct] nec BoHic homini cod. (i. 10 Ilal. 931 dixi rod.
:
:

mea machaera B: nil alapari

Us^iitg f. s. q. c. nihil 933 amplexari Saracemis horridum (horri B) acta (atque PCD amplexares cod. ^ pro -rei; cod. corr. Spengel 934 qualest [corr. -is est) cod. (qualiest B vix squalenst squalet Spcngel: squalust Seyffert qualis est PCO) corr. citus belhim hi cod. horrct Speiigcl -quam add. Meiida Dedi u Camcraiiiis vcl scitust Lipsiiis bellust 935 Dedin cibariam dcdixisti cod. coir. D' mihiii ? Mtiellcr (dedi /^D) cofi^ cod. 936 tecum hanc Speiigcl 937 <ln) malam rem is magvel sic magnam Mcnila magna cod. nam Acidalitis ct Giiieliis seruat ibi aticum (seruatib distiugiie magnam, magno opere serua corr. Mcrula 938 debes Goeller: atticum P^^ iit vid: cod. iii. 3, nocte ^noctes P^^ cod. debe isi debet nisi P^^ cod.

<qui) ad
:

T.

MACCI PLA^^TI

50

uerum nunc saltem, tsit amas, 940 dan tu mihi de tuis deliciis tsum quicquidt pauxillulum ? Ph. quid id, amabo, est quod dem ? tdic tum super ferit Campas dicit tauaui consultamt istuc mi homo,
Strat. par pari respondet.
;

caue

faxis

uolnus

tibi

Strat. uolgo ad Strab. iam hercle

se

iam quoi sunt dentes ferrei. apstine omnis intromittit

:

istac

tu

manum.

cum magno (malo) tu

Strab.

Strat. dedi ego huic aurum.

Strab. ego ouis

uapula uir strenuos. 945 at ego argentum.

Strat. teat apale puramt.

55 at te et

lanam

et alia

multa quae poscet dabo.

minaciis.

meHust

minis certare

mecum quam

Ph. lepidu's ecastor mortalis, mi Strabax, perge opsecro. As. stultus atque insanus damnis certant nos saluae sumus. 950
:

Strat. age prior perde aliquid.

60 Strat.

Strab.

immo
est,

tu

prior

perde

et peri.
tibi.

em

tibi

talentum argenti.
:

tPhilippicest
.sed

tene

Ph. tanto meHor

Strat. ubi
est

noster esto

de

uostro uiuito.

quod

tu das ? solue

zonam, prouocator.

quid
?

times
939 (et)
fort.
si

(istunc)
{vel

a.

Leo

940

deliciis
{cf.

Ital.

delictis cod.

abauo 941 quid ita ababo (alabo B PCD) est quod idem cod. corr. Pahnerius fort. fert P^d fort. ab aui P'^^ dictatura tu superscde 942 capas B mi h. consultum caue, si dicat, in tuam uitam sit consultum istuc, sum d. jB \n\\iOw\o Biiechcler 945 cum magno 943 uomus i? (P"-) strenuis B iam magno cod. tut B nialo Bothe uir strenuo"s Seyffeii iBiirs. Jahresber. 1894, p. 324) 946 aurum Cauteraniis at mirum cod. Mertila at ego pallam et purpuram ego ancillas tura purpuram Schoell 947 et lanam Camerariiis dabo] dolum B etia nam cod. roscet cod. 948 melius cod. certarem B 949" minis Caiiterariiis minis[ter] cod. (iv. 3) mi Strabax 61 et 967 paticissiuia lcgiuittir A 949 (me)castor A sumis yi ./. dannis P, ^ ;/. [cst] strabax mi P, /. G/V///s 950 B {\v. 3) 951 perde Mueller tirot B: iyro D: tyranno C {A actum tale P, A it. I. (A pro N) talentum Ital. n. /.) 952 Philippi hic est, em t. t. Schoell.: vi.x Philippicense est, t. t. 953 prouoei P, A tt. I. de Caiiieraritts 954 xonas P, A 11. 1.
lulum

umquam

numquam) quid (zv/quod)

:

ad

v.

595

pusil:

{pro paus.)

catur P,

>t.

I.

TRVCVLENTVS
955 Strai;.
tii

V
:

perci^Mimfs, hic (cgo) liahiln

noii (iiin

/nna egn
anibuln
:

peciia ad lianc cnllo in cruniina cgo ohligata defero.

quid

dc(h'

lU chscinxi

liomincm

Stk.a

r.

immo

ego uero 65
qui dedi.

Pii.

intro,

amaho,
tu

i,

tii

eris

mecum
cum
:

(tum) tu

eris

rnecum
(|uidem.

Strat. quid

quid

ais ?

hocin

(eri.s)?

ego (ero)
?

posterior 'qui) dedi

960 Pn. tu dedisti iam, (hic) daturust

istuc habeo,

hoc expeto.
7

Strat.
Strah.

uerum utrique mos geratur amborum ex sententia. fiat. ut rem gnatam uideo, hoc accipiundumst quod
datur.

meum quidem

te

lectum certe occupare non sinam.

Ph. lepide ecastor aucupaui atque ex mea sententia, 965 meamque ut rem uideo bene gestam, uostram rusum bene geram
:

tromabot

si

quis animatust facere, faciat ut sciam.

:

Veneris causa adplaudite

eius haec in tutelast fabula.

75

spectatores,

bene

ualetc, plaudite atque exsurgite.

nunc meos noii cuni zona ego Ussiiig 955 '-'go add. AngcUns nego (nunc meos non ego Pt"D P, A . l. 956 ne rumina ego codd. discinxi Piiis Prisciaiii i, 270 ego in crumina P, A 11. l. 957 (Jixtinxi {B) w/ distinxi (.P^^) P, A n. l. 958 i Merula in cod. (vii. 4) Lco et cod. piv ei ?) tu (om. P^^) uergo a mecum qui add. Stitdetu cod. corr. Lco 959 eris et ero add. Ussing iiiuiid fort. cum hocin- cgo posterior? (posterior) dedi ? {vel p. (qui prior) dedi 960 hic add. Biieclielcr posf Lanibimnn quo cod. 962 cipiundumst B 964 963 sinem cod. mecastor aucupabatque cod. ecastor aucupaui atque codd. Nonii i\6-j corr. ut reni debere negestam cod. 965 meamque] aeque P^^ Botlic gera cod. 966 rem bonam Bucclicler Romae habeo
: : :

si quid a. SchocU: nerum ;';//;// ergo amabo //(?/.) Canicrariiis ('^c) ut Scyffert corr. SclioeU facere (facire B\ fac'am cod 967-8 e.vitiis ditple.v ctiaiii in A iit vid.
i,

FBAGMENTVM
C/.

ad

V.

729

VIDVLARIA
PERSONAE
AsPASivs
(?) Servvs NicoDEMvs Advlescens GORGINES PlSCATOR DiNiA Senex

Cacistvs Piscator SOTERIS VlRGO, ETC.

AsPASivs.
Cf.

ad

V.

ty

PROLOGVS

****** ****** ****** ***** *******

*
* *

hanc rem uetere nomine

laudatus

gra(ti)as

Sc(h)edia
*
*

noster f(ecit) V(idularia)m.

priu' noscite

scitis,

ipsus (e)s(t)

lo

credo argumentum uelle uos (pern)os(cer)e

int(elle)g:etis poti)us

q(uid a)g(an)t q(ua)nd(o a)gent.

*
*

uos in loco monitum

15

(A)

s (p a) s (i)

Hominem, semel quem +usu

rupitt seruitus

Hiiius fabidae praeter tituhmt, incipit vidvlaria vidvlaria, niliil servatum iii P, aii;issa ultima codicis parte. Fragiiieutoruin quae in sunt pleniorent descriptionem habes in Studemundi apographo cod. Ainbrosiani.'' Siatbi nihil adnotavi, Studemtmdum pro auctore habeas
|

licet.

(?) Lco 4 laudatus(iam est acturus uobis) gratias Sched(ia haec) uo(catast a) grae(co com)o(edia) Poeta, hanc noster f. V. Studemund 16 uos ili(um a)udite {Goets) mox pro hoc (alius rediero) Studemnnd 17 usurpauit
I

(nouam) hanc
6. 7

(?)

Lco

Studemund: wa- usuripauit (-rup-). Inter v. 17 et v. 18 interciderunt ciic 190 verstis iii A, qiiorum haec fragmenta servaverunt grammatici
PLAVT.
II

35

T.
I

MACCI PLAVTI
S

(N C O D E M V
Ni.

GORG

NE

s)

Eiusdem Bacchae fecerunt nostram nauem Pentheum.

inopiam, luctum, maerorem, paupertatem, algum, famem.

Go. paupera haec res est. haec myrtus Veneris

est.

(D N I A
I

CODE

M V S)
si)

est

quo

*
?

Ni. quid ais

Ucet(ne
?

neque (temp)us censeo Di. m)axum(e, ?

quid

est opus.

sed quid est negoti

Ni. te ego audi(ui di)cere

20

operarium te uelle ru(s condu)c(ere).

Di. re(ct)e audiuisti.
Ni. quid uis operis
(fie)ri ?

Di. qu(id t)u istuc curas? an mihi tutor additu's

Ni. dare possum, opinor,

Di. est
tibi in

sati'

boniim operarium.
?

mercede seruos quem des quispia(m)

:):

25

Ni. inopia seruom Di. quid? tu locas

*
*
=:=

*
*

*
*

nam equidem
Ni.

te

(arb)itror.
*

non sum, siquidem

si

tu

uerum,

pretium das, du(ces te)cum simul.

30

Di. laboriosa, adulescens, uita est rustica.

Ni. urbana egestas edepol aliquanto magis. Di. taUs iactandis tuae sunt consuetae manus.

Ni. at quaUs exercendas nunc inteUego.

Di. moUitia urbana atque
Ni.
sol est

umbra corpus candidumst.

:

35

ad eam rem pictor

*

atrum
*

fecerit.

Di. heus
I

iUic estur

ii Priscianiis i, 235 (algus) Priscianus i, 300 {accits. iii -eumi iv PorPrisciamis i, 152 (paupera\ Probits cathol. 16 ijtein) gen.) pliyrio ad Hov. C. i, 38. 7 {myrtus fein. 24 vel opino seruumst. dcl. Goetz 26 satis an si uis iiicert. cod. 25 in i(ps)e (eg)o me loc(auero) Bttecheler s. i(ta) f(it ut eg)o me loc(em) Leo 28 te locas (te)? no(n, ut opinor, serio) Lco 27 (]) m(ercennarium haud esse) a. Leo 29 tu n(on uis mercedem dare) Leo, Pahner {Herynath. 20, 60) 36 aerum cod. {Y. pro T) 37 heus tu ame(is) i.c. (satis duru)s c(ibns) Lco

iii

VIDVLARIA
Ni.

misero niale esse

* *
*

Di.

quod aps
si tibi

te

*
|

quaesso ut m(ih)i impertias.

est

40 Ni.
qui

pudico
*

(homine)

opus

et

non malo,

cibique

quam serui tui minimi maxumaque industria,

minime mendace, em me licet conducere. Di. non edepol equidem credo mercennarium (Ni. an) non credis ? * * 45 te esse.
*
* *

dicat simul

*
*

operarium

iam

unde conducam mihi

paullum
qui
edi(t).

multum

Iabor(et, p)aullum mereat,

50 Ni. minus operis nihilo faciam

quam

plurumum,
duis
?

nec mihi

nisi

unum prandium quicquam

Di. quid

praeter mercedem.

merendam

Ni. ne duis

neque cenam.
Di. ubi habitas

Di.
?

non cenabis ? Ni. immo ibo domum. Ni. hic apud piscatorem Gorginem.

55 Di. uicinus igitur es mihi, ut tu praedicas.

(G O R G N E
I

Ca C

\-

ASPAS

s)

frag.

(i)

Go.

Animum

aduortite

ambo

sultis.
;

uidulum hic apponite

neutri reddibo,

ego seruabo, quasi sequestro detis

donicum
VI (11)

res diiudicata erit haec.

As. hau fugio sequestrum

56 (Ca.) ibo et quaeram,

si

quem possim sociorum

nanciscier

olii

38 esse (fuerit) con(senta)ne(um) Leo 39 Nicodemo dant 41 qui fidei plenior sit quam Leo 43 mendacem em cod. Inter v. 45 esse non cod. 50 faciat cod. 55 et V. 56 intercidcrunt circ. 150 versits in A, qtiorutn haec fragnienia servavcrtnit grantniatid v {vv. 1-3) vi Priscianns i, 224
2 Nonitis neutri reddiboP;7.sn'flM5 i, idetn ciint v. 3 Prisiiantts 2, 7 (neutri) 3 donicum testatiir gloss. Platit. donicum res reiudicata [vel res iudicata) erit haec {vel om.) i, 224 donicum res diiudicatadeiu.) sit 2, 7 donicum haec diiudicata res erit Ritschl
i

(sequestroi

amabo

si

uultis uitulum codd. Prisciani

508 i_reddibo) 226 (neutri)

;

sequQsin codd. Nonii

35*

T.
seu

MACCI PLAVTI

quem

hicine uos habitatis

at

norim, qui aduocatus adsit. iam hunc noui locum. Go. hisce in aedibus huc adducito. ?
:

ego uidulum intro condam in arcam atque occludam

probe.

tu

quem uis inuenire tibi patronum, quaerita perfidiose numquam quicquam hic agere decretumst mihi.
si

60

Ca. qur, malum, patronum quaeram, postquam litem perdidi?

* ne * homo miser uidulum q(ui) ubi u(id)i; non

infeUx

fui,

me
:

circumspexi centiens
65

uerbero

ilHc, inter

mu(rtos) locust, in'de) insidias dedit

hic stare

tam
nisi

scio

quam med

captam praedam

perdidi,

quid ego mei simile aliquid contra consilium paro.

si

hic astabo atque opseruabo,

quem amicum

conspicer.

DlNIA
Di.

NlCODEM^S

CaCISTVS
70

Ne

tu edepol hodie miserias multas tuas

mihi narrauisti, eoque ab opere maxume te abire iussi, quia me miserebat tui.

Ca. ilHc

est

adulescens

quem

tempe(st)as e mari

et

iam ego audiui hau

cessauit,
*

in

opus ut sese collocauit

*

quam
*

(cit)o
*

75
*

(po)l

postquam

mirum

est

rem mihi narrauit)

puer

*****
;

ede(po)l

80

63 ne (ego) homo miser e(t scelestus dudum at)que infelix fui Leo: ne(mo) homo miser e(st adaeque ut ego sum at)que infelix fui Studemund 65 suppl. Skntsch i. m. latuit, ins. Leo {cf. Palmer, 72 70 narauisti cod. 67 concilium cod. Hermath. 20, 63) e mari] vel immin 77 (Di.) Mirumst ni a(udiui) tuam u(ocem (tecum edepol simu! na(rauisti) vel u)squa(m gentium) 79 80 puer i(s mi)hi (periit) U) Lco fleo) (?) Leo
:

VIDVLARIA
egentiorem
Di. caue
*
*

neminem

aeque esse cred o neque

tii

fuisse)

neque

f(o)re.

istuc dixis.

immo

etiam argenti niinam,

quam med
gc

orauisti ut

darem

tibi faenori,

iam ego adferam ad

Ni. di
tibi

te.

faenus mihi nullum duis.

illum faxint filium saluom tuom,

facis.

quom

mihi qui uiuam copiam inopi

sed quin accedat faenus, id non postulo.

90

hominem egentem hau Di. defaenerare quam ad redditurum te mihi dicis diem
|
|

decet.

caue demutassis.
rag.vii(iv)
VIII (vi)

Ni. usque donec soluero

fuscina
ici

C.\.

ibi ut piscabar,

uiduhmi.

nescioqui seruos e myrteta prosil[u]it.

IX (v)

quid multa uerba? plurumum luctauimus.

(vii)

nunc apud sequestrum uidulum posiuimus.

opposita est calcendix.
Ni. at ego signi dicam quid
siet.

XI (x;
XII

xviii)

As. iube hunc in cuUeo insui

atque
xni xvii)
ut

in

altum deportari,
piscetur, etsi

si

uis

annonam bonam.

Ca. malo hunc adUgari ad horiam,

semper

sit

tempestas maxuma.
huiius contendi anulum.
82 87

XIV

(XI)

signum recte comparebat

81 egentiorem (me ho)mine(m) n(atLi)in neminem (?) Leo 84 taenori cod. aeque scripsi atque cod. neque Studcntintd copiam (hanc) Slitdettmiid 89 hau condecet Stiidciiiuud
: :

90

Hncc fragyncnta reliqnorum -es cod. 91 deficit vii Noiiius 123 (ici) fabidae versuiiin scrvaveriint graniiiiatici viii Prisciaitiis i, 123 fmyrt. fcnt. gcu.), Poruici codd. Noiiii myrtcta e] per codd. Porpliyrioiiis phyiio ad Hor. C. i, 38, 7
dicis
vi.x

siispectutit

prosilit Botlic

x Prisciautts IX Noititis 468 (dehictaui Prisciano i, 165 iu aliqtiot codd. ascriptttm

tegitur)
vel c\a.c. xii Fuigeiitius
:

prosiluit codd. Prisciaiii ct Porpltyrionis Xi i, 528 (posiui)

c.

concha qua signum

53

Scrm.
. .

Aiit.

in culleo codd. Fulgciitii

transpostti

bonam

culleum) insui piscibus codd. deteriores

,

xni

coititittgit

xii, xiii Plautus in Cacisto Ftilgeiitius Seriit. Aiit. 15 (oriam Leo, qui sic legit suis ut a. b. Piscibus (concinnet). Ca.
etc.

malo

xiv Noiiius 258 (contendere)

T.

MACCI PLAVTI VIDVLARIA

:

malim moriri meos quam mendicarier boni miserantur illum^ hunc inrident mali. nunc seruos argentum a patre expalpabitur.
(Ni.)

xv (m)

xvi

immo

id

quod haec nostra

est patria et

quod

hic meu' xvn

pater,

(xii)

illic

autem

Soterinis est pater.

nam
ubi

audiui feminam ego leonem semel parire

uiderat, subfurabatur omnis.
2 boni ministrantur illum

xvin (xv)
xix (xiv)

quamque pedem

nunc Sttidemund xvi Nonius nunc om. codd. 476 a patre 104 (expalpare) 476 (expalpabitur) argentum codd. 476 xvii Priscianus i, 317 (Soteris Soterinis) XVIII Philavgyyius ad Verg. Ecl. 2, 63 (leonem feminam) xix Nonius 220 (pedisy^w. gen.) uiderat Fleckeisen: uidebatcorfrf. Nonii
irrident mali codd. Nonii
; :

XV Noniiis 138 (mendicarier)

cotT. Lipsius,

Fragmentvm Dvbivm
Aul.frag.
vii

Vidulariae tribuunt Guietus, Mercerus

FRAGMENTA
FABVLARVM PRAETER VARRONIANAS
ACHARISTIO
ego tanta pauperaui per dolum pecunia. Panem et polentam, uinum, murrinam.

Quam

'i

"

ADDICTVS
Opu' facere nimio quam dormire mauolo ueternum metuo.
:

AGROECVS
5

Quasi lupus ab

armis ualeo, clunis infractos fero.

ARTEMO
Nunc mihi
licet

quiduis loqui

nemo
fecisset

hic adest superstes.

(mu)lionum nauteam
rauim.

"
"

ASTRABA
Sequere adsecue, Polybadisce
lo Po. sequor hercle

equidem

meam spem cupio nam lubenter meam

:

consequi.

speratam
"
uia.

consequor.
Axitiosae

annonam caram

e uili concinnant uiris.

Quasi toUeno aut pilum graecum reciprocas plana

AcH.

n
Pliniits

Servms ad Agr. Paiilus 61 (clunes masc.\ Verg. Georg. i, 124 (veternus) desertos (pro infractos (ero Paulus Noiiius 196 clunes inasc.) Art. i Festus 305 (superstites, dissertos^; gero coM. Nonii sup.) nemo testes praesentes) (cf. Pseudacr. in Hor. Epod. i, 5
N.

I Nonius 157 (pauperavit, pauperem 14,92 'vina murrae odore condita)

fecit)

n
'

Add.
:

hsT.\Varro iii iv-s/;^ 274 (rauim) F^5/s 165 uiautea) corr. bpcngcl 2 erclem quidem cod. Ling. Lat. 6, 73 fspes) Varro Ling. Lat. 7, 66 (ax11 corr. Riischl inea sperata cod. in Festus 2^4 (reciprocare pro ultro itiosas, consupplicatrices) reciproceis cod. corr. Scaltger tollenono cod. citroque poscere) uia Scaligcr uta cod. corr. O. Mneller vi.v recte
II
:

A
T.
IV

MACCI PLAVTI
sit

Terebratus multum

et

supscudes addite.
his regionibus

V Terebra tu
VI VII

quidem

pertundis.
15

Dare pedibus protinam sese ab

apluda.

BACARI
Parasitvs. Quis
est mortalis tanta

fortuna adfectus

umquam

qua nunc ego sum, quoiius haec uentri portatur pompa ? uel nunc qui mi in mari acipenser latuit antehac, quoius ego
B
latus in latebras

reddam meis dentibus

et

manibus.

20

BOEOTIA
I

Parasitvs. Vt iUum di perdant primus qui horas quique adeo primus statuit hic solarium, qui mihi comminuit misero articulatim diem
!

repperit

nam me puero multo omnium

ubi
is te

uenter erat solarium,

istorum

monebat,

esses, nisi

optumum et uerissumum. quom nihil erat

estur, nisi

25

nunc etiam quod

maior pars popuU
II

est

non

SoU

lubet.
:

itaque adeo iam oppletum

|

oppidum

est solariis

aridi reptant fame.

Vbi primum accensus clamarat meridiem.

IV Fesftts 306 subscudes, cuneatae tabellae quibus tabulae inter se fort. siet sit et] sit Rifschl, ut iaiiib. senariits fiaf configuntur) cum in curiV Nonitts 62 (exterebrare, curiosius quaerere. Plautus terebra tu Tiirnebtts: terebratum corfrf. (tum/>;-otu; osum iocaretur) vii Gellins ii, 7,5 (apludam), VI Nonius 376 (protinam) vii. 4) Bac. MacrobiitsSaf. 3, 16, i (ac^penser. Plautus itndc Nonins 69 Anapaesfice discripsif Skittsch {Bcrl. Phil. Woch. ex persona parasiti) i, 2 q. est m. (aiit fuit) tanta f. aflfectus Seyffert 1895, 265) nunc egO scripsi ego nunc codd. 4 uel] uenit Lco 3 quam alii Boe. i Gelliits 3, 3, 3 (parasitus 5 manibus] mandibulis Scaligcr (unum) ibi esuriens haec dicit) 4 me puer6 ucnter suspecfuin m. p. u. Herfz. Cf. Atnin. Marc. 23, 6. 77 uenter uni cuique uelut 8 est 6 esses Leo esse codd. solarium est 7 quom Bofhe oppidum co(/^. frai. Hcrinann 9 pars p. (iam) Heitz populi pars arida Herfs (cf. Aiiini. Marc. 19. 8, 8 per aestum arida Cobet w/ meridie accensus) 11 F<7;ro Z,/j'. Z,<7/. 6, 89 siti reptantes)
: . . . .

30

FRAGMENTA
CAECVS
Nil quicquam factuni
nisi

vel

PRAEDONES
quicquam positum
sine
i

fabre nec

loco
auro, ebore, argento, purpura, picturis, spoliis,

tum statuis Neque eam inuito

me umquam

abduces.

ii

35 Spectaui ludos magnufice atque opulenter. .... Plure altero tanto quanto eius fundust uelim.
Ita sunt praedones
:

m
iv

prosum parcunt nemini.

[est].

v
vi

In peregre

A. Velim
40 B. Sedulum
. . .
;

te arbitrari

factum.
hoste.s,
sit

vii

si

summouentur
fatetur ubi

remouentur

]ap[id]es.

Si

non strenue

aurum,

vn

membra exsicemus serra. Nil feci secus quam me decet.

A. Quis tu es qui ducis

ix
?

me

B.

mu.

A. perii hercle

Afer

est.

CALCEOLVS
45

MoUuscam nucem
super eius dixit impendere tegulas.

CARBONARIA
.

Ego

pernani, sumen, sueres, spetile, callum, glandia.

.

luco cod. i sine] nisi (.?i Leo Cae. I C/iansiiis 199 i,labre'i 11 Cliarisins 202 (invito, 2 post spoliis laciinaiii sigii. IVinter magn. (confectos) Z.fo, iii C/t>75/ 209 (opulenter) adverb.) iv opulentiter Weise, ut iaiiib. senariiisfiat nt anap. septenarins fiat v Cltarisins zii (^prorsum) fundus est forf. Charisius 211 (plure^ in Jsne) peregre ? in del. Pntsclie VI Cliarisius 212 (peregre) Leo: si (? vii Cliarisius 219 (sedulum. advcrb.) {del. est) Leo \z.^z.% Buecheler, nt troch. scptcnarius Jiat fustcs VVinter cst cod. ix Charisius 220 (secus pro aliter) viii Charisins 219 ^strcnue)

Calc. X Charisius 240 (mu intcricct.) cf. Class. Rev. 12, 364 Macrobius Sat. 3, 18, 9 (nucem molluscam, Persicum quod %-ulgo Carb. i Fcstiis 330 'spetile, infra umbilicum suis quod vocatur) callum sueres] cf. Heraeus {Arcli. Lat. Lc.v. 14, 124) est carnis)
Ursinus
:

galium

cod.

T.

MACCI PLAVTI
cruci.

a Patibulum
in
.

ferat per

urbem, deinde adfigatur

Secundum eampse aram aurum

apscondidi.

tCESISTIOt
Dis stribula aut de lumbo opscena uiscera.
5

COLAX
I

Batiolam auream octo pondo habebam, accipere noluit,

II

Qui data

fide firmata

fidentem

fefellerint,

subdoli subsentatores, regi qul sunt proxumi,

qui aliter regi dictis dicunt, aliter in animo
"1 Si
IV
|

habent.

me

tu hodie inuitaueris

numquam quicquam

...

55

Nexum.

COMMORIENTES
Saliam in puteum praecipes.

CONDALIVM
I

Tum

crepusculo fere ut amant.

lampades accendite.

Pro

CORNICVLA
I

Quid cessamus ludos

11
iii

facere

circus noster ecce adest

60

Nonius 221 (patibulum

ed. Basilieusi
'
: '

i, 516 {de Ces. Varro ipsam codd. perfectis) cotnpositorunt verbi do dis circum coxendices sunt bovis) Ling. Lat. 7, 67 (stribula CoL. aut Scioppius ut cod. sir^vXz. Buechcler distribula cof/. 11 M. habebam Ritschl liabebat codd. 1 Nonius 545 (batiola)

Nonii

niasc. gen.) adfigat codd.

adfigatur vir docius

iii

Priscianiis

111 Schol. p. 25) /ort. (numquam),

3 animos Ellis {' Fronto' Verg Aen. 2, 670 numquam hodie) iv Varro Ling. Lat. 7, 105 (nexum) numquam Comji. Priscianus i, 280 (praePlatitinutn aii Naevianuiii iucertum CoND. I Varro Ling. Lat. 7, 77 (crepusculum, dubium cipes) 11 Fcstus 22g {pro iitteriecf.) vel ferae tempus noctisan diei sit) Corn. I Varro Ling. Lat. 5. 153 (circus, in sed vide Herin. 40, 247 eccum Langcn Corn. militis aduentu, quem circumeunt ludentes)

Caesar ad Frontonem

2,

10, p.

33 Nab.

Veron.

('

Beitrdge,^ P- 4)

FRAGMENTA
Qui regi latrocinatu's annos decem Demetrio. Pulchrum et luculentum hoc nobis hodie euenit proelium.
Mihi Lauerna in furtis celebrassit manus. Qui amant ancillam meam Phidullium oculitus.
65
n

n
i^

v v

Em
Lyde, pilleum

te opsecro,

meum, mi

sodalis,

mea

Salubritas.
^

Face olant aedes arabice.

DYSCOLVS
.

Virgo sum

nondum

didici

nupta uerba dicere.

FAENERATRIX
Heus
'

tu

in barbaria

quod

dixisse dicitur
(tibi)
:

70 Hbertus suae patronae, id ego dico

Libertas salue
!

uapula Papiria.'
probe.

Quae ego populabo

FRETVM
Nunc
illud est
si

peribo

quod responsum Arreti ludis magnis dicitur non fecero si faxo, uapulabo.
'
' :

FRIVOLARIA
75

Commodo
11

dictitemus.

Is mihi erat bilis,

aqua

intercus, querquera tussis.

Vano

mercede) apud regem

LUig. Lat. 7, 52 (latro), Nouius 134 (latrocinari, militare latrocinatu's non -tus, natn Nonius sic interpreiatur qui
'

decem annos stipendium acceptitasti in Nonius Demetrio] mercedem in tiberio codd. Nonii cod. Varronis mihi Lauerna in 5crtiv Noniiis 134 (Laverna) 63 (luculentum) {\i&) m\h\ L. Bueclielcr { praec. \3i) militaueram nam in to</rf. liger: fev Nouius 147 foculitus) manius codd. vel celerassit Te an vi Nonitis 220 (pilleus gcn. neutri) dulium codd. face Goetz vii Diomedcs 383 (olant) Em te incert. codd. Dysc. Festus 170 (nupta verba) fac ere Bucclieler facere codd. Faen. i Festiis 372 (uapula Va^ma, proverb.) cuni Paulo 171 3 Libertas O. Muellcr: 2 ego d. tibi Scaligcr: eo dico * * cod. Fket. Gelhus Diomcdcs 401 (populo) proue codd. 11 J-berta cod.
in latrocinio fuisti,
' :
:

Arretini) 3, 3, 7 (historia oraculi Friv. magis codd. (v. 4^

II

i
i

r.

Arreti

Hats
c/.

arretini

r.

codd.

Cliarisius 193

196)
:

(commodo)

Paulus 256 querquera) cuni Festo 257, Priscianus i, 271 (intercus) querquera tussis edd. querqueratus aqua intercus ont. codd. Paiili
codd. Paiili: tussis febris codd. Prisciani {glossa

warginali,

tit

vid.,

incukata)

T.
iii

MACCI PLAVTI
sultis legiones

Sequimini

me

hac

omnes Lauernae.
?

IV

Vbi

rorarii estis ?

B. adsunt.

A. ubi sunt accensi

C.
. .

ecce
V Agite nunc, supsidite omnes, quasi solent
VI
vii
VIII
triarii.

Naue

agere oportet quod agas, non ductarier.

praeficas.

80

Superaboque omnis argutando

Tunc
fraterculabant
'

papillae

primulum
?

illud uolui dicere,

sororiabant.'
* *

(quid) opus est uerbis

*

IX *

agnina tene

strebulis.

85

amice ex multis mi une, Cephalio.

FVGITIVI
A. tAgerget, specta, uide uibices quantas.
B.

iam

inspexi.
est

quid

HORTVLVS
Praeco
ibi adsit,

cum

corona, quique

liceat,

ueneat.

LENONES GEMINI
Dolet huic puello sese

uenum

ducier.

LIPARGVS
Nil moror mihi fucum in alueo, apibus qui peredit cibum.
Panlo 300 Ne bacchiacc disponatmis III Festus 301 iv Varro Liiig. (om. omnes) monet sequentiimi versimm tnetrnm Lat. 7, 58 (rorarii, qui bellum committebant accensi ministratores) v Varro Ling. Lat. 5, 89 (triarii ansunt cod. [pro assunt ?) vi quod hi subsidebant, subsidium dictumi, Festits 306 (subsidium) viii Fcstiis vii Noniiis 66 rpraeficae, Festiis 169 fnavus)
(sultis) ciim
;
.

90

297 (sororiare
ut fraterculare

mammae

dicuntur puellarum cum primum tumescunt, 1 puerorum" ciun Patdo 296 cf. Herm. 40, 247)

codd. Paiili \cod. Fcsti n. l. 3 quid rrrff/. ix Festiis 313 (strebula, coxendices vel opust Ursimis. codd n. l. (carne Venus) ag. tene(ra, at duris luno stre)buUs hostiarum) x Prisciantis 1, 188 (unus, woc.) Fvgi. Varro (s7. placatur) (?) Leo age age Scaliger: age ergo vel a. tergo Littg. Lat. 7, 63 (vibicesi L. Spengel: ' nomen propriiim ;?) Leo quid est Sca/iger: quid i^? quiHort. Festits 306 (sub corona venire dicuntur, quia dem)esset cod. ueneat Ursimis uentat cuiqueco^. captivi coronati solent venire) Len. Gem. Festiis 249 puelii Priscianics 1, 231 (puelcod. vT pro Ej Lip. hic puellus codd. Prisciani dolet] holim cod. Festi lus) alueo Parciis aluo codd. Priscianiis 1, 522 edo, edis, edit;

primulum Ursini: primum

'

: : ;

FRAGMENTA
NERVOLARIA
Scobina ego illunc actutum adrasi senem. Prohibentque moenia alia. unde ego fungar mea
"

>

Ocissume nos liberi possimus fieri Producte prodigum esse amatorem addecet.
. .

'

'

95

Vinum sublestissumum
Insanum ualde uterque deamat.
Scrattae, scruppedae, strittabillae, sordidae.

P(H)AGO
(Par.\sitvs).

Honos

syncerasto

periit, pernis,

glandio.

PARASITVS MEDICVS
In conspicillo
loo adseruabam pallium, opseruabam.

Cum
.

uirgis

caseum

radi potest.

Addite lopadas, echinos, ostreas Domi reliqui exoletam uirginem.

I

Nerv.

Varro Liug. Lat.

7,

68 scobina, a scobej
:

scobinam

e.

11 Festns 145 (moenia, senem Lachmann enim cod. illum cod. fier cod. Festns 181 (ocissime; officia) ciim Paiilo 144 prodigium esse IV Festtis 229 (prodegeris, consumpseris, perdideris v m. {i.e. Marcus vel Manius) amatorem cod. con: Ursiiius, Botlte vi Nonius 127 (insanum Fesius 294 sublesta, infirma et tenuia( vii Varro Ling. Lat. 7, 65 (scrat. siccas significat pro insane)

a pede ac scrupea strittab. a strittillando, strittare ab eo aegre), Gellitis 3, 3, 6 (meretricum vitia atque deformitates scrattae codd. scratie cod. Varronis significant) cunt Nonio 169 Fest. 333 scraptae (iVrt cod.) dicec/. Gellii: escratae codd. Nonii Corp. Gloss. Lat. cf. bantur nugatoriae ac despiciendae mulieres sruppae ide cod. Varronis 5, 243 scrattac despectae et nugatoriae scrupedae codd. Gellii crupedae codd. Nonii cf. Corp. Gloss. Lat. srittabillae cod. Varrottis: 5, 631 scrapedus \ita codd.) scabiosus tantulae cod. Varstrictibilae codd. Nonii strittiuiilae codd. Gcllii Pha. Varro Liiig. Lat. 7, 61 ronis (varia lectio (uitiqiia

scrupp.
qui

sistit

glandio Pitis Plautus in Pagone) Par. Med. i Noniiis 84 conspicillum, gradios corr. gladios cod. iii caseus gen iiciit.) 11 Nonius 200 unde conspicere possis) de lopadas c/. Abnitts 551 (lopades, genus conchae marinae iv Priscianus i, 489 (exoletam, grandem Hopkins {Harv. Stiid. 9, 98 reliquit Biteclieler quae exoleverat)

(syncerastum,

omne eduiium

'

T.

MACCI PLAVTI

PARASITVS PIGER
I

Inde hic bene potus primulo crepusculo.

Domum

ire

coepi tramiti dextra uia.

laude, lauti, postremo

105

m Ambo
Nam

magna

ambo sumu' non

nauci.

PLOCINVS
coloratum frontem habet,
petilus(t), habrus.

SATVRIO
I

(Catulinam carnem esitauisse Romanos Plautus in Saturione

refert)

II

Retrahi nequitur quoquo progressa est semel.

'

III

Male

tibi

euenisse uideo.'

glaber erat
te delectet

tamquam

rien.

iio

IV

Subcenturiatum require qui

domi.

SCHEMATICVS
Nam
pater tuo'

numquam cum

illa

etiam limauit caput.

SITELLITERGVS
I

Mulier

est,

uxorculauit, ego noui, scio axitiosa

quam
aut

sit

" tFiteat mihi insignitos pueros pariat postea

115

uarum

aut ualgum

aut

compernem

paetum aut brocchum filium.

aut
:

Par. Pig. I Vano Litig. Lat. 7, 77 (crepusculum) beiie Pitts dene cod. primulo Scaliger primo cod. 11 Varro Littg. Lat. 7, 62 (trames) tramite cod. iii Festiis 166 (naucum) Ploc. Nonius 149 (petilum, tenue et exile), 204 ffrontem utasc. gen.) coloratilem codd. 204 petilust Ritscltl: petilis codd. habrus
:

Scaliger: habris (-bis~! codd. Sat. i Patdiis 45 11 Festtts 163 (nequitur") iii Fcstiis 277 (rienes) iv Festtts 306 (succenturiare, explendae centuriae gratia supplere, subicere) sub-

centuriatum Dziatzko subcenturia centum hmabit codd. vel illac 334 (limare) est Scyfferl es cod. 7, 66 (axitiosae)
:

cod.

Sit.

Sch. Nonius Varro Liiig. Lat.

sit

ax.

quam

Schoell:

ac sitio

aquam

sic cod.

11

Festtis

375 (valgos)

FRAC.MENTA
TRIGEMINI
Nisi fugissem [inquit],

medium, credo, praemorsisset

FABVLARVM INCERTARVM FRAC.MENTA

Epeum
fumificum qui legioni nostrae habet coctum cibum.
i

(^uod uolt densum, ciccum non interduo.

120 Gannit odiosus

n
"i
'^

omni

totae familiae.

Licet uos abire curriculo.

(xvn

lam
I)i

tibi tuis meritis crassus corius redditust.

!

v (xvm)
vi (xix)
vii (xxi)

inerunt triginta minae. bene uortant tene cruminam. Nullam ego rem citiorem apud homines esse quam famam
reor.

125 Stultus est

.

aduorsum aetatem

et capitis

canitudinem.

vm
ix
?

(xxii;

Conruspare tua consilia

in pectore.
?

(xxm)

Numnam
Sic

mihi oculi caecultant

estne hic noster

Hermio

x (xxiv)
^'

Eierauit militiam.

(xxv)

me

subes cottidie quasi fiber salicem.

xn (xxvf
xui (xxvi
xiv (xxix

130 Init te

umquam

febris ?

Neque muneralem legem neque lenoniam

rogata fuerit necne flocci existumo.
Perfidiose captus edepol neruo ceriiices probat.

xv

(xs;x

Muriaticam autem uideo in uasis stagneis bonam et canutani et ttagumat naricam 135 tquinast- fartas, conchas piscinarias.
Tri.
Gellitis 6, 9, 7

xvi (xxxi

(praemorsisse)
liqttct

inquit] in

IVinter:

tttruni

Varro Ling. Lat. 7, 38 (ciccum) 11 Varro Ling. Lat. 7, 91 (Epeum fumificum, cocum^ iii Vairo Ling. Lat. 7, 103 (ab densum] deus mittat (?) Leo iv Paiihts 49 (curriculo, animalium vocibus tralata in homines) v Patihis 60 (corius niasc. Pl. licet. inquit, uos etc.) cursim. vii Patihts 61 (citior) VI Paiiliis 60 (crumina) gcn.) ix Patihtstz (conruspari, conquirere) VIII Pattltts 62 (canitudinem) xi Paultis 77 X Patihis 62 (caecultant, caecis proximi sunt) xii (eiuratio significat id quod desideretur non posse praestari) Quasi xiii Patilus iio (init, vcl cott. Patittts 90 vfiber) xiv Pauhts 143 (muneralis lex, qua Pers. 78) introit) icf. existimo Scahger Cincius cavit ne cui liceret munus accipere) captas xv Fesius 165 (nervum, ferreum vinculum) aestimo codei. xvi Festus 166 (narica, genus piscis eoepol cod. ut vid. (?) Leo i muriatica Scaligcr rainutij
Plattti sit aii Gellii iton

Inc.

T.
:vn (xxxii)
III (xxxiii)

MACCI PLAVTI
columbar inpudens
penditur,
*
(regliscit).
?

Non
.

ego

te noui, naualis scriba,

Nil deconciliare sibu's nisi qui persibus sapis.

. .

ux

(xxxiv)

Sacrum an profanum hdbeas parui

*

XX (xxxvi) Vix super

XI (xxxvii) *
II

misero mihi ac

140

non est tibi. (xxxvm) Vlcerosam, compeditam, subuerbustam, sordidam.

* *

surus * * *

Aii (xxxix)

Venter

suillus

scrutillum ego

me

hodie

esa

farte
<xiv (xLiii)

biberem.

Mittebam uinum pulchrum murrinam.

XXV (xLiv) (Hortos tutelae Veneris adsignante Plauto.) amictus non XXVI (xLv) Quid est? hoc rugat pallium
:

sum commode,
hoc uestibulum
uolo.

145

xvii (xLvi) Exi tu, Daue, age sparge,

mundum

esse

Venus uentura
viii(xLviii)

est nostra,

non hoc

pulueret.

In pelHbus periculum portenditur.

15

XXIX (xLix) Cihx, Lycisce, Sosio, Stiche, Parmeno, exite et ferte fustis priuos in manu.

Kxx (xLvii) (Dulcia Plautus ait grandi

XXXI (l)
xxxii (li)

minus apta Heni.)

Ghrium examina. Quid murmurillas tecum

dignitatis

et te discrucias ?

XVII Fes/HS 169 (navalis scriba, qui in nave apparebat,

;

minimae
:

columbaria in nave appellantur ea quibus remi eminent) fori. columbari cod. {seq. i) Navalis etc. vel non ego te n. xviii Festus ctmt Ampli. fr. xix comtiiig. Braitdt columbare persicus ra</. vel sibus (\mA Scaliger 217 (persibus, peracutus) xx Fesius 278 cum Pattlo 279 XIX Patihts 228 (profanum) xxi Festus 297 cimi Patilo regiescit codd. (regliscit, crescit) xxii Festtis 296 (surus, ex quo per deminutionem fit surculus) cod. 309 (subverbustam, verberibus ustam) uicerosam conpenditam xxiii Festus 333 (scrutillus, venter suillus condita farte expletus^i xxiv Pliitius N. H. 14, 92 (vina murrae odore cttm Pattlo 332 xxvi, xxvii Gellitis xxv Plinitis N. H. 19, 50 condita) esse Ritschl 18, 12, 3 (pulveret, quod ipsum pulveris pienum sit) hoc non] nolo Ital. uestra ,w/ nostra) codd. fort. <mi) esse hoc xxviii Porphyrio ad Hoi: Serm. 1,6,22 (quod veteres in pelhbus in dcl. IVinter Plautus, cum de anu ebria iocaretur) dormirent xxix Psetida-ro ad Hor. Serm. 2, 5, 11 pellibus vel pelHs cod. 2 /ert. ecferte Sosia (?) Leo i (privum, quod unius est xxxi A^oms 119 (ghs) k\x Serenus Sammonicits de Med. 425 Et te vel tecum xxxii i^onius 143 (murmurillum, murmuratio)
|

FRAGMENTA
Leuior es (juam tippula.
155 Inimicus esto,
.

xxxiii

(u
(lii

.... Nec machaera donicum ego reuenero.

Si

aiides dentes frendere.

xxxiv

xxxv liv

qua

forte contio est, ubi

eum

hietare

nondum

xxxvi (lv

mentem uenit. Ego illi uenear. Vinum precemur, nam

in

xxxvu v
hic deus praesens adest.

xxxvm
xxxix
xl 'lx)

160

Cette patri meo.

(li

Haec praesepes mea est. Neque ego ad mensam publicas

Et ego
te

res

clamo neque

leges crepo. xli 'lxi)

xlii ''lxii
^liii ;lxi

conculcabo ut sus catulos suos.

institi.

Hunc sermonem
Corpus tuum
Paupera
uirgis

165 Properate prandium.

^"v
^^^^

(lxi-

ulmeis inscribam.

xlv.(lxv;
(^^^'

est

haec muHer.
circumferam.

Ipsa sibi auis mortem creat.

. .

^^'^" (^^'

Pro laruato

te

xlviii(lx

170 Castrum Poenorum.

tippula, animal levis.simum, quod aquas non xxxiv Noiints 447 transeat) (c/. Pers. 244) xxxv macheram -ce-) corfrf. m&cha.e:Ta. vocativo Botlw ^frendere) xxxvii xxxvi Z)/o;Mfo 345 'Jiietai-e'i C//rtmn<s 197 dinicum) xxxviii Z)/o;;//t'5 458, DoiiatiisAit. Granini. DioMtedcs ^68 veneor,

XLix (lxi:

xxxin Noiiiiis 180 nando sed gradiendo

>

XL Mar. Plotitts Sacerdos 472 cttnt Probi Catholic. 8 ad Aeii. i, 738 xli Servius (praesepes feminino) ? cf. Ritd. 1038) xlii Sciviits' ad Aen. 2, 357 (increpitans, clara voce hortatus) xliii SeiTins 'catuli non sohim canum) ,rtrf Trtic. 268 respicieiis ?) xliv 'Servitis' ad Aeii. 9, 399 (properet ad Aen. 4. 533 insistit) promortem ad Georg. 4, 170 (fulmina properanf^) {cf. Cas. 766) xlv Servitts ad Aen. i, 478 (inscribitur, perant codd. Scliol. Georg. xlvi dilaceratur) dii'itare licet an Seiviiis respiciat Pseitd. 545 Leo xlvii Scrviits ad Aen. 12, 5x9 ipaupera) {cf Aid. 174. Vid. fr. 3^1 cacat Sciviits ad Aeii. 6. 205 .viscum de fimo turdelarum nascitur) Bitrntann c.v Isidor. Orig. 12, 7, 71 turdela quasi minor turdus, cuius unde et proverbium apud antiquos stercore viscum generari putatur.
(cettel
'
'
1

400, Ponipenis Conini. 307, Isidortts Orig. i. 36, 9, Servitis ad Aen. .\xxix Ckdoniiis precamur codd. Dioniedis, Donaii, Isidori 1,724 Plotiiis Sacerdos 490, Pliocas 436, 59, Ponipeiits Contni. 240, Mar.

'

'

'

'

'

xlviii Servitis ad Aeii. 6, 229 erat ' malum sibi avem cncare') XLix Servitts ad Aeit. 6, 775 (circumtulit, purgavif 'cf. Ainpli. 776) poenaium (-oruin codd. (castrum)

PLAVT.

11

'^^

T.
L
Li
f

MACCI PLAVTI
folia larfari.

Lxx)

Dissupabo

te

tamquani

Lxxi) Facilis oculos habet.

Lii (lxxiii)
Liii

(lxxiv)

Liv (lxxix)

Lv (lxxx)
Lvi (lxxxi)

Me(di)cum habet patagus morbus aes. Qui talis est de gnatabus suis. Probus quidem antea iaculator eras. Linna cooperta est ttextrino Galliat.
Si

175

quid facturus es

appende

in umeris pallium

et tpergatt

quantum

ualet

tuorum pedum
,vii (^Lxxxii)

pernicitas.
est

180

Aeneis cocuHs mi excocta

omnis misericordia.

'III

(Dub. IV Fortasse ted

amare

suspicarier.

x^Dub.vvel Argentum hinc

"^
'

facite.

VOCABVLA
Acieris
;

aequiter

ad exitam aetatem adfabrum aeneolo angina(m) uinaria(m) aHmodi aerumnula(s) addues

;
;
;

aristophorum

asperiter

beUitudinem
;

(?)
;

bellule

bino;

minis; Bitienses; blandicella

;

butubatta
;

custoditio
;

glos;

herbam do interluere mare scelerare thocum uesperna.

;
;

prosis lectis

pullaria(m)

FRAGMENTA DVBIA ET SVSPECTA

I

(iv)

Amoris imber grandibus

L
St-rviiis

guttis

li Serviiis ad Aeii. 8, 310 7, 715 (Farfarus) ad mobiles vino lii Macrobius Sot. 5, 19, 11 rein divinani pleraque aenca adhibcri solita iii his ma.\ime sacris medicum Biicchcler mecum quibus exigere morbos volebant codd. paeagus codd. corr. Caiilcr e.v Paiilo 22 r patagus, morbi liv Isidoriis vcl qmn genusj 1.UI Prisciaiiiis I. 2g^ natabusi etiam a iactando Orig. 19. 5, 2 (funda, genus piscatoriae retis. iaculum dicitur i.v Isidoriis Orig. 19, 23, 3 linnac. saga quadra

ad Aen.

(faciles oculos,

et

mollia

c.

est
i

(e)

vcl c. c

textrina gallica docti

lvi

Isidoriis Orig. 19, 24,

palHun:.

quo ministrantium scapulae conte:

lvii Isidonis 3 pergc ad (eam) Lco aii perge, ait ? lviii 1 cocula, omnia vasa coqucndi causa parata' susDoiiatiis ad Tcr. Hcc. 3, i. 33 fortasse cum infinito modo lix Doiiaiiis ad Ter. PJioriit. picarier Ritschl suspicauere codd. Voc. prosis lectis (significari rectis) Vair. 4- 3) 30 (facesso et facio) ap. Isid. Etym. i, 37, i scelerare ad Pseiid. 817 rcfcit Heracus Dvb. i Froiito 2, 2,^. 27 Nab. scd cf. Most. 142 [Jderiii. 31, 16')

gunturi

Orig. 20, 8,

FRAGMENTA
non uestem niodo permanauit, scd
in iiiedullani ultro fluit.

Pilleum

II

^vi)

quem
Flocci

habuit deripuit

eumque ad caelum
nisi

tollit.

Numquam

ad ciuitatem uenio

quom

infertur

peplum.

m (ix)
iv (vi vel

pcndo quid rerum

geras.

Cistellam mihi ecfers

cum

crepundiis.

v (vn

vel

(Plautus

inducit inter multos

amatorem positum dicentem quod solus sit.)

vi (xvi vel

Pudens qui

facit

spes in alias

vii

VOCABVLA DVBIA ET SVSPECTA

Coquitare
;

fucilis
;

Hannibalem, Hasdrubalem, Hamil;

carem
II

meminens

reboo

penitissuma(e) (-me).
'

pilleum gen. masculini, Plautus Captivis ad Aeii. i, 480 ^peplum^ sed cf. Merc. 66 sqq. v Fulgentius iv Fulgeiiliiis Seriii. Ant. 38 flocci) Sernt. Aitt. 50 cistella. capsella crepundia, puerilia ornamenta') sed cf. Cisi. 665 sq., 709 offers eodd. deteriorcs vi Servius ad Aeii. 4, 82 sola scd cf. Anipli. 640 vii Contnteittator Bobiensis iit Doiiati Art. Grantin. ab impersonali verbo participia) Cf Sabpilleiis

Nonius 320
'

quem

etc.)

iii

Serviiis

badiiii

Sttid. Ital. 11, 169)

Osberniis Paiiorni. 332 momarsiculus, stultus qui cito movetur ad irani, 360 Quid tu, o momarsicule Quid ais, m. homo praesumis?
i

qitod ex Patilo 140, momar Siculi stultum appellant, coiiflattini esse docuit Goetz [Bericht. saclis. Gesellscliaft, 1903. p. 144 essentia, queentia Oiiint. 8, 3, 33 ad Sergitini Plaiitunt refert Schoell {Berl. Plnl. Wocli. 16. 93,

36*

SCHEMA METRORVM
Mil. Arg.
I, II, vv. 1-155 lamb. Senarii 156-353 Troch. Septenarii 354-425 lamb. .Septenarii 426-80 Troch. Septenarii

481-595 lamb. Senarii 596-812 Troch. Septenarii 813-73 lamb. Senarii 874-946 lamb. Septenarii 947-1010 Troch. Septenarii 1011-93 Anapaest. Tetram. Cat. 1094-1136 lamb. Senarii 1137-1215 Troch. Septenarii 1216-83 lamb. Septenarii 1284-1310 lamb. Senarii 131 1-77 Troch. Septenarii 1378-93 lamb. Senarii 1394-1437 Troch. Septenarii

Most. Arg.,

vv. 1-83 lamb. Senarii 84-101 Bacch. Tetram. Acat. (88 Cat.) sed 90, 98, 102 lamb. Dim. Cat. 94 Anap. Dim. Acat.
: ;

103-4 lamb. Octonarii sed 107 lamb. Octonarius 105-16 Cretici Troch. Septenarii
:

II

5,

117

108-9,

II,',,

16

pro altero hemistichio habent

||

c^

-^

<-'

118-9 lamb. Octonarii 120-6 Bacch. Tetram. Acat. sed 123 Anap. Dim. Acat.; 127 lamb. Dim, Cat, 12S-9, 131-2 lamb. Octonarii, 130 lamb. Dim. Acat. 133-53 Cretici, sed 142 (?) -3, 146-8 lamb. Octonarii,
:

145 Troch. Septenarius

i??-6, 141 (149?) pro

alt.

hemist. habent

||

):t\

^36**

SCHEMA METRORVM
154-6 Troch. Septenarii 157-247 lamb. Septenarii 248-312 Troch. Septenarii 313-9 Eacchiaci sed 315 Cola Cretica,
:

313-4, 317-8

\J

w
I

v>

(alt. hemist.) \\^ ^\320-45 Cretici sed 322-324, 326-7, 328^-9, 331-3, 335* Anapaestici 330, 346-7 ^SS'"^, 334-5 lambici Versus Reiziani
:

^-

.^37-S,
.

343

(alt.
(<ilt.

hemist.)

||

336, 3.39-42

hemist.)

1|

-^ -w w >^
1

>-/

344-5

-i-^--n
I

-www \^ y^
\

348-407 Troch. Septenarii 409-689 lamb. Senarii 690-739 Cretici: sed 727, 737, 74 Troch. Septenarii; 721 Glyconicus (?)
690-2, 694-5, 69S-701, 707-11, 714, 7'7
\J
I

(alt.

hemist.)

w
hemist.)

693, 696-7, 702-3, 706

(alt.

l^

v-

704-5
725

^ ^^\\
\

^
'
I

^v^

v^

'

>~^||

11

'

w
'

I I

731, 738-9

(alt.

hemist.)

1|

w -^^ '
I

-^

733

^l^

wv^^

<->

741-5 lamb. Octonarii, 746 Septenarius 747-82 lamb. Senarii 783-803 Bacch. Tetram.
7S3-4, 790, 792, 796
(alt.

hemist.)

^-^
||

!^-^ -^
|

805-57 Troch. Septenarii, 804 Octonarius

859, 861
858, 863 Versus Reiziani Anap. Dim. Cat., 860 Trim. Acat.

862 Anap. Tetram. Acat.

867 Bacch. Dim. Cat.
868, 874 Cola Reiziana
69,

^-\b6- v^ -/v^
II

870-5 Bacch. Tetram. (sed 874 duo Cola Reiziana)

S59 S72

--^-il^^ll^-^-^l^^-^
(?)

-i

v^

>^

SCHEMA METRORVM
877 878 879,881 S80, S83
(

876 Anap. Dim. Acat. lamb. Dim. Cat. Anap. Tetram. Acat.
Cret. Tetram. Acat.

Giyconici
<^

cum Dochmiis
et

v^

v./

1^

<J

v-/

^ w ^
I

y^^ )

883-4 Troch. Septenarii 885-7 Glyconici

887* Dochmii {^

^-l-v^^^-^)
et Reiz.

888 Troch. Octonarius 889 Anap. Dim. Acat.

890 Cola Bacch.

891 Cola Reiziana (w\^ !w 892-5 Versus Reiziani 896 Anap. Tetram. Acat. 897-8 Troch. Septenarii 899 (?) Glyconicus cum Dochmio
(

|]w>^

^v-'

-)

ww

v^

jl

i^

900 lamb. Senarius (Dochmius

w -) cum Glyconico?

ww
901, 903

'u

^-^

v^

Anap. Dim. Cat. 902 Anap. Tetram. Cat. 904-92 Troch. Septenarii 993-1040 lamb. Senarii
Pers. Arg.

1041-1181 Troch. Septenarii I lamb. Senarii 1 lamb. Octonarius contract.

^N^V^

V^ W

l^v^l

\J

2 lamb. Septenarius

3-12 lamb. Octonarii (secl 7-8 Septenarii) 13-6 Troch. Octonarii

17-7'^ Cretici

18 Troch. Septenarius 19-22 lamb. Septenarii, 23-5 Octonarii 26-32 Trochaici sed 29 Glyronicus
:

(w ^

\-l

\J

^ v^w

SCHEMA METRORVM
33-4^' lambici (sed 34 Troch. Septenarius) 35, 37 Troch. Septenarii, 36 Octonarius

38 lamb. Dim. Acat.

Anap, Dim. Acat. cum Troch. Dim. Acat. (?) 183-250 Troch. Septenarii (sed 196, 200-2 Octonarii

39-42 43-52 53-167 168-74 175-80 181-2

lambicum systema lamb. Septenarii (sed lamb. Senarii Anap. Tetram. Anap. Dim. Acat.

^S'*

Dim. Acat.)

197

Dim. Cat.) 251 Anap. Dim. Acat.

252 Bacch. Trim., 253 Tetram. 255-6 lamb. Octonarii 257-67 Troch. Octonarii et Septenarii
268 Glyconicus
268=^
(

Dochmii (

v^>^

^ v^ v^v^ v^v^ ^
v.^
||

269-70 lamb. Octonarii 271 Bacch. Trim. Acat. cum duobus Colis Reizianis (?) ^ >^ wv^l -^^\ -\^ ( j
II

272 Anap. Tetram. Acat. 273-6 Troch. Octonarius et Septenarii

277, 278 lamb.

Dim. Acat.
(v-'-

277^-7^ Cola Reiziana

v^ et

^wv^viv^ )

279 Troch. Dim. Cat. 280-328 lamb. Septenarii 329-469 lamb, Senarii 470-489 Troch. Tetram. (sed 485, 486 lamb. Octonarius ) Colo ^

cum

490 Anap. Dim. Cat.

491-6, 499 Anap. Tetram., 500 Anap. Pentam. 497-8 Bacchiaci

501-12 lamb. Senarii 513-9 Troch. Septenarii 520-7 lamb. Senarii 528-672 Troch. Septenarii 673-752 lamb. Senarii 771*, sed 758, 759 Cret. Tetram. 753-802 Anapaestici 775* Anap. Dim. Acat. cum Colo Reiziano
: ;

SCHEMA AIETRORVM
(^^J.^J.^y^ 776 lamb. Uim.Acat.; ^^^''duo
Cola Reiziana (

v^
ij

v../

v^

792 Anap. Dim. Acat. cum duobus Dochmiis v^w ); 794 Anap. Dini. ( <^ <^w
I

Acat.

cum Dochmio (

^ v^

v-

803-6 Cretici

S05-6
809, 81
Si

(alt.

hemist.)
II

-^- i- w

807-17 Bacchiaci
r,

^J.J.\^-L\\'^^J.

^S
Cat.

815 Bacch. Dim. Cat.

cum Troch. Dim.

(_^^;^^l|^^___-^_)
818 Anap. Dim. Cat. 819-42 Troch. Octonarius et Septenarii 843-8 Anap. Tetram. Acat.

849 duo Cola Reiziana (v^-^v^vj-i^ 850 Anap. Dim. Acat. 851 3 Troch. Octonarius et Septenarii 854 5"' lamb. Dim. Cat. 856-7 Bacchiaci 858 lamb. Octonarius

Iv^

Poen.

Arg., Prol., vv. 129-209 lamb. Senarii

210-60 Bacchiaci: sed 224, 254 Cret. Trim.

Reiziano (?) ; 231* Troch. Dim. Troch. Octonarius 238 Versus 239 lamb. Septenarius
;

cum Colo
232 Reizianus;
Cat.
;

lamb. Senarii lamb. Octonarii, 821-2 Septenarii 823-929 Troch. Septenarii 930-1173 lamb. Senarii sed 1165 Troch. Septenarius 1174-86 Anap. Tetram. et Dim. sed 1 176 Bacch. Trim. cum Anap. Dim. (?) 1177 (ct 1182 (?)) Cret. Trim. cum Anap. Dim. (?) 1181 Anap. Dim. cum Cret. Trim. (?j 1 183 Anap. Pentam. Cat.
; ;

261-409 410-503 504-614 615-816 817-20

Troch. Septenarii lamb. Senarii Troch. Septenarii

I187-91 Anapaesticum systema

SCHEMA METRORVM
1192 Colon Reizianum 1192^-5 lamb. Octonarii
11 96 lamb. Senarius 1197 Troch. Septenarius II ^/'''-S lamb. Dim. Acat.

1200

(et II

99?) Anap. Dim. Acat. 1201-25 Trocii. Septenarii

cum Colo

Reiziano

1226-73 lamb. Octonarius et Septenarii 274-1 303 Troch. Septenarii

1304-97 lamb. Senarii 139S-1422 Troch. Septenarii Pseud. Arg. I, II, ProL, vv. 3-132 lamb. Senarii J33'45 Troch. Octonarii et Septenarii (sed 139 Dim. 140, 141 Septenarius cum Colo Reiziano (.') 146-60 lamb. Octonarii et Septenarii 161-4 Troch. Octonarii 165-8 Anap. Tetrani. Acat. 169-72 lamb. Octonarii et Septenarii 173 Troch. Octonarius 174-84 Anap. Tetram. 185-93 lamb. Octonarii (sed 187 Dim. Cat.) 194-229 Troch. Octonarii et Septenarii (sed 195,
202-2*, 211-13, 216-17, 222, 224, Dim. Cat. 2053-205 lamb. Dim. Acat. 208, 227 lamb. Octonarii 219 lamb. Septenarius)
;
;

230-42 Anapaestici 243 Troch. Octonarius 244-57 Bacch. Tetram. (sed 249,255 Troch. Octonarii) 258-64 Cretici (sed 264 cum Ithyphallico)
2613
26^

^ wl ^-^
\^
1

<u

\J

\^ \J

265-393 Troch. Septenarii 394-573* lamb. Senarii

574-5 Anapaestici, item 576-7 (cum lamb. Monom.), 578, 580, 583, 586 (cum Colo Reiziano), 587 (?), 588, 591-3 579 Trochaicus, item 584-585-^ 590.

SCHEMA MRTRORVM
581-2 Bacch. Octam. 589 Versiis Reizianus 594-7 Anap. Tetram. Acat.

598-603 Glyconici ut vid.: sed 601* Troch. Dim. Acat. 603 Priapcus cum Dochmio
600''

wv^<s^^^<-'<_'>w'

<u yy

^J

v^

v^

602
60,^

v^^^ ||

wv^ v^\^-]] v^v-

"^w v./v^ >^

I

v^ >>>w

^
II

604-766 Troch. Septenarii 767-904 lamb. Senarii 905-13* Anap. Tetram. et Dim. 914 Troch. Septenarius 915 lamb. Septenarius 916-8 Anap. Dim. 919 lamb. Octonarius

920 Cret. Tetram.

921 Cret. Pentam.

cum

Ithyphallico

(^ ^ ^)

g^^-^a lamb. Dim. Acat. 925 Troch. Septenarius 926-35 Cret. Tetram. sed 931 Anap. Dim.
:

cum Colo

Reiziano (

vS v^

v^ v^

- ) 935* Colon Reizianum ( v^ v^ 936-48 Anap. Tetram. (sed 939-9* Dim.) 949-50 Anap. Dim. cum Colo Reiziano ( v^

<-'

v> ^

951-96
997

998-1102 1 103-4 1 105-6

1

107

Troch. Septenarii lamb. Octonarius lamb. Senarii Anap. Tetram. Acat. Bacch. Tetram. Troch. Septenarius
v-i]

1
I

108-9, III- Cretici

1

09,

III.:

v^ ||

v^l

v--

Ilio-i Anap. Dim. Cat. 11 13 lamb. Octonarius contract.

^i^
11 14
11 15

v.^

^v^

-^vj
II

Iv^ v^
(?)
(.?)

Dochmius cum lamb. Monom.

lamb.

Monom. cum Glyconico

SCHEMA METRORVM
Tetram., niQTrim. 20-2 Anap. Tetram. Acat. et Cat. et Monometer II 23-5 Troch. Septenarii sed 1127 Cret. Trim. cum 1126-30 Bacch. Tetram.
II 16-8 Cret.
II
:

1131

Monom. (?) Dochmius cum Glyconico

Troch.
(

w WV./
et

v-/v_;

<J

1131^ Troch. Dim. Cat. 132-3 Anap. Dim. Acat.

Tetram. Cat.

134-1245 Troch, Septenarii 1246-7, 1251-2 Bacch. Tetram. 1248-9 Cret. Dim. cum Ithyphall.
1
1

248

1249

\j \^'^\-' ^ '^ ^ <^ \j \\ ^ ^'u

I \

1250 Ithyphalhcus

w^

1253 Anap. Tetram. Cat. 1254, 1257 Versus Reiziani 1255 Anap. Dim. cum Colo Reiziano

w
^

i^

1256 Bacch. Dim. Cat. 1258 Cret. Trim. vel (aau dis) Bacch. Trim. Cat.

1259-60 Troch. Octonarii 126 1-2 Anap. Tetram. Acat. 1263-7, 127 1-2 Tetram. Bacch.
1

264

-\^
v^

1| v^^!

^
I

1267 --L-!-\kj-

---^
II

wet Ithyphallico

^268-70 Dochmius
I

cum Glyconico
||v^
II

26S

269-70

v^ v^ ^

v-^v../

v^'^

||
II

ww w
:

v^ <^ >_( v^

1272^-6 lonici ut vid. 1277-8, 1280-0* Cretici

I

sed 127$"- Bacch. Trim.

280

^So'"^

^V^ I N-' || V^-V-] W _l_|-L,^^||-^v^|-^^-^

1278* Anap. Dim. Cat. 1279 Troch. Septenarius 128 1-2 Bacch. Tetram.

1283-4 Troch. Octonarii 1285-1314 Cretici (sed 1291 lamb. Dim. Acat.

cum

Cret.


SCHEMA METRORV^[
Tetram. 1295 Anap. Tetram. Cal. Cret. Tetram. um Anap. Dim. Cat.
;

(vel

1296-7 Gly-

conico);

1302

Dochmiorum
;

lamb. Dim. Acat.

1314 Cret. Dim.
(alt.

1313
1

(?) ^'""'^-

par; 1305 (') Octonarius

Acat.

cum Troch. Dim.

-^
\

IJ85, 1287-8, I2y4, 1300, 1309, 131

hemist.)
||

1286, 1301, 1312 (alt. hemist.)

-^ ^ -v./w^^\\

1291

iv^-|-v^v^v^-||-v^-|-^-

-^l-^^at.
;

1292-3, 1308-8", I3IO-O*

;^^\-^
1^''"-

1315-28 Anap. Tetram. (sed 1317-9 lamb. .Septenarius ut vid.) 1329 Bacch. Trim. Cat. 1330-2 Cret. Tetram.

1320

Rud.

1333 lamb. Dim. Cat. (1334 Cret. Heptam. cum Troch. I^Ionom. Senarii lamb. vv. 83-184 Arg., Prol., 185 Versus Reizianus
187

Anap.Dim.Acat.cumColoReiziano(
Bacch. Tetram.

'-

'--}

186, 188-94

j86, 188 (alt. hemist.) H

- v^ v^ - -^ 1

195-6 Versus Reiziani 197-7=^ Bacchiaci 198 Anap. Tetram. Cat. 199-216^ Cretici (sed 204-5 lamb. Dim. Acat.
,00-,
203, 209, 215-6

Bacch. Tetram.
;

206-6

212

(?),

216=^

Anap. Dim.

s^^\^^j.M^-\\^^-\-^^-^
(alt.

hemist.)

||

w<>^

317 Troch. Octonarius 218 (?) Versus Reizianus 319 lamb. Septenarius 220-8 Anap. Tetram.

Dochmius cum 229 (coniunct. cum 229), 230, 232 lamb. Monom. (vel Cret. Trim.) v^ -) vel Dochmius 331-1 Cret. Dim. (^ ^ sed 337 Dim. cum Trocb. Tetram. 233-52 Cret.
1

Monom.

(vS

v^

v^)

SCHEMA METRORVM
253 Cret. Dim.

cum

Ithyphallico

254-6 lamb. Dim. Acat., Senarius, Octonarius 257-8 Troch. Septenarii 259-64 Bacch. Tetram. et Dimeter
265 Cret. Tetram.
(-^

w -wI

||

- w -^

-^
i

.^

-)

265^ lamb. Dim. Cat. 266-77 Cret. Tetram.

278-89 Bacchiaci: sed 283 Troch. Septenarius lamb. Dini. Cat.

(.?)

284

285

287, 289

^ w ^ v^ v^ ^ -^ -^ --L\^J-\\^J.
I

v^ -^

II

- v^ w ^

290-413 414-41 442-558 559-92 593-614 615-63

lamb. Septenarii Troch. Septenarii lamb. Senarii Troch. Septenarii lamb. Senarii Troch. Septenarii 664-81' Cret. Tetram. (sed 667 (et 668 Cret. Dim. cum Troch. Monom. 674 Cret. Trim. cum Troch. Monom. 677 Cret. Dim. cum Troch. Dim. 681 Troch. Monom.) Cat.
.?)
; ; ;

678

^ ^
I

|[

i^-^l-^>^-^

682-705 lamb. Septenarii 706-79 Troch. Septenarii 780-905 lamb. Senarii 906-11, 914-8 Bacch. Tetram. 912, 921-2 Anap. Tetram. Acat., 919 Dim. Acat. 920 lamb. Octonarius 923 Troch. Octonarius 924-5^ Dochmii ut vid. (vel Cret. Dim.) 926 Dochmius cum Anap. Monom. (?) 926* Anap. Monom. cum Glyconico {cufH consciust) 928-37* Anapaestici 938-44 lamb. Octonarii (sed 940 Dim. Acat.) 945-6 lamb. Septenarii contracti
yy

(.'')

v^

i^

v^^

Iv^

947-8 Glyconici 949-51 Cret. Tetram.

SCHEMA METRORVM
952-5 (ilyconici
956-62^ 963-1190 1191-1204 1205-26 1227-64 1265-80 12S1-1337 1338-56 1357-1423
Stich. Arg.
I,

cum Dochmiis
962'' Cat.

Anap. Dim. Acat.,

Troch. Septenarii lamb. .Senarii Troch. Septenarii

lamb. Senarii Troch. Septenarii lamb. Septenarii lamb. Senarii Troch. Septenarii
lamb. Senarii

II

vv. 1-3*

Dochmii

4-6, 9 Versus Reiziani

-_-a _yyyi!_ (yel Anap.

8-8''

Monom.

vel

Colon Reiz.

contractum) Cola Reiziana, 15 bis

10-14 lamb. 'tripodiae' (?) cum Colo Reiziano 16-17 Glyconici 18-47 Anapaestici (sed 21,45 Clyconicus (?) cum Anap.

Monom.)
48-57 58-154 155-273 274-308

lamb. Senarii Troch. Septenarii (sed 67 lamb. Octonarius) lamb. Senarii lamb. Octonarii (sed 275 sqq., 291 sqq. lamb. systema, 288*, 300 Senarii 2S0, 302 Troch.
;

Octonarii, 2S8

Dim.

Cat.)

309-29 331-401 402-504 505-640 641-72 673-S2 683-761 762-8

Anapaestici Troch. Septenarii

lamb. Senarii Troch. Septenarii

lamb. Senarii
lanib. Septenarii

Troch. Septenarii (sed 702 5 lamb. Octonarii) lamb. Senarii 769-71 lamb. Octonarius et Septenarii 772-3 Versus Reiziani

774-5 lamb. Septenarii Trin. Arg., Prol., vv. 23-222 lamb. Senarii


SCHEMA METRORVM
223-31 Bacch. Tetram., 232 Dim. 233-4 lamb. Septenarii
235 Anap. Dim. Acat.

236 Versus Reizianus 237 Anap. Tetram. Acat. 238 lamb. Alonom. Acat. 238^^ lamb. Octonarius 242-4 Anap. Tetram. Acat. 247-9 lambici (in tertio metro Choriambus) 250, 251 Anap. Tetram. Acat. (?) 252-4 Trochaici -^ ^W^ 255 Versus Reizianus [--^v^
1

~^ )

256-300 Anapaestici

sed 260, 280, 284 Versus Reiziani

270, 273-6, 287

Dochmii
283

(275 in Glyconicum(?)
;

301-91 392-601 602-728

729-819 820-42

Cretici 282, 285-6 lamb. Octonarii Troch. Septenarii lamb. Senarii Troch. Septenarii lamb. Senarii Anap. Tetram. (sed 831, 840-2 Dim. Acat., 842

desinentes)

281,

Dim.

Cat.)

843-997 Troch. Septenarii 998-1007 lamb. Senarii 1008-92 Troch. Septenarii 1093-1114 lamb. Senarii II 15-9 Anap. Dim. Acat. 1120-89 Troch. Septenarii Truc. Arg., Prol., vv. 22-94 lamb. Senarii

95-100 vix Bacchiaci loi Versus Reizianus 102-11 Anap. Tetram. Acat., 114 Cat., 115, 119 lamb. Dim. Acat. 116-8, 120-2 Cretici (122 cum Troch. Dim.)
116
KJ

11

2-3 Dim. Cat.

^ ^
l

II

V^l
/
I

Iw/
/

117
118
1

201
122

SCHEMA METRORVM
124-7 Anap. Dim. Ac;it.
128
(?)

Anap. Dini. cum Colo Reiziano (^

^ ^ )

129 Versus Reizianus

130-208 lamb. Septenarii

209 Colon Reizianum

(v^ ^^

210 lamb. Dim. Acat. 21 1-2 Bacch. Tetram. 213-6 lamb. Octonarii, 217-23 Septenarii, 224-7 Senarii 228-30 Troch. Septenarii 231-6 lamb.Octonarii, 237-40. 251-5 Septenarii, 241-7, 250 Senarii 248-9 Bacch. Tetram. 256-321 Troch. Septenarii 322-447 lamb. Senarii
448-51 lonici ut vid. (Anapaestici 452 Versus Reizianus ut vid. 453-64 Bacch. Tetram.
46 1
\<^
?)

\\\^

\\j

465-550 Troch. Septenarii 551-2,554-5 Bacch. Tetram. 553'?)' 55S Anap. Tetram. Acat.
556-7 Giyconici 559-65 Troch. Octonarii et Septenarii 566 Anap. Monom. 566-68 Anap. Dim. (567 Cat.)
569-70, 574 Bacch. Tetram. 571 Troch. Octonarius

572-3 Anap. Trim. cum Colo Reiziano 575-80 Troch. Septenarii 581 lamb. Dim. Acat. ut vid. 582, 584-5, 588-9, 591-2 Cret. Tetram.
5S9
592

(^\j\^

\l/<^)

J-^J-\J-^^\\^-\^^^
-^

^ ^^
\

|[-^v^-^|

(?)

^.z

583 Anap. Tetram. Cat.

586-7, 593, 595-6 Troch. Septenarii, 590 Cat.

Octonarius, 594 Dim.

597 Anap. Dim. Acat., 598 Tetram. Acat.


SCHEMA METRORVM
599-602 Cret. Tetram. 603-21 Anap. Tetram. 622-5 Cret. Tetram. 626-30 Troch, Septenarii et Octonarii 631-98 lamb. Senarii 699-710 Troch. Septenarii 711 Anap. Tetram. Acat. 712,715-8,720-1 Bacch. Tetram., 713 (?) Trim. ^ ) Reiziano (
'-

cum Colo

714 Anap. Dim. Acat. cum Colo Reiziano 719 lamb. Octonarius, 722, 724 Senarii, 723, 725 Cret. Tetram. 726-7 Troch. Octonarius et Septenarius

728-9 Versus Reiziani 730-968 Troch. Septenarii Vid. Prol., lamb. Senarii frag. l-il Troch. Septenarii 18-55 lamb. Senarii frag. V. 56-68 Troch. Septenarii 69-91, frag. vil-x lanib. Senarii
frag.

frag.

Frag.

I,

XI-XIV Troch. Septenarii xv-XVI lamb. Senarii frag. XIX lamb. Septenarius 5 Troch. Septenarii 3-4 lamb. Senarii 6 lamb. Septenarius
9-13 Troch. Septenarii 15 lamb. Senarius 16-7 lamb. Dim. Cat., 18 Septenarius, 19 Octonarius

20 Versus Reizianus 21-30 lamb. Senarii 31, 36 lamb. Octonarius 32 Versus Reizianus 37 lamb. Senarius 40 Troch. Septenarius
41 lamb. Septenarius, 44-6 Senarii 47-8 Troch. Septenarii 49-50 lamb. Senarii

SCHEMA METRORVM
51-4 Troch. Septenaiii 55 lamb. Septenarius 58, 60-2 Troch. Septenarii 63-4 lanib. .Senarii 65-6, 68 Troch. .Scptenarii

69-71 lamb.

Senarii,

j^

Octonarlus,

74

Sep-

tenarius

89,

76 Anap. Trimetcr (?) 77-8 Troch. Octonarii, 79 Septcnarius 80-4 lamb. vSenarii 87-8, 90 Troch. Septcnarii 91-2, 94, 97-8 lamb. Senarii, 93 Septenarius 99-100 Troch. Octonarii, 103 .Septenarius 102 lamb. Octonarius, 104-5 Senarii 106 Troch. Octonarius 109 lamb. Senarius 110-2, 115-7 Troch. Septenarii, 113 Octonarius iiS lamb. Octonarius, 120, 122 Senarii 123-5, 127 Troch. Septcnarii 126, 131-2 lamb. Senarii 133 Troch. Septenarius 134 lamb. Senarius
^37 "9) 142 Trocli. Septcnarii

145 6 lamb. Octonarii, 14S-50, 155, 159 Senarii,

I

56 Septenarius

154, 162 Troch. Septenarius

163 (?') lamb. Senarius, 177-80 Dim. Acat. 181 Troch. Septenarius

182 lauib. Senarius

OXFORD CLASSICAL TEXTS

GREEK
AESCHYLUS, A. Sidgwick. Second edition ANTONINUS. J. H. Leopold APOLLONIUS RHODIUS. R. C. Seaton ARISTOPHANES. F. W. Hall, W. M. Geldart
I.

4// prices

Ach., Eq., Nubes, Vesp.yPaXjAves.

Second edition

II.

Lys.,Thesm.,Ran.,Eccl.,Plutus,Fragmenta. Sec. ed
I.

ARISTOTLE.

Bywater, F. G. Kenyon

De Arte Poetica. De Caelo

Ethica.

Second edition
los. 6d.)

(On quarto writing paper,

U.
v.

Atheniensium Respublica

BUCOLICI GRAECI.

Wilamowitz-Moellendorff

DEMOSTHENES
I.

Orationes I-XIX.
i.

S.

H. Butcher

XX-XXVI. S. H. Butcher XXVII-XL. W. Rennie II. ii. III. Or. XLI-LXI Prooemia Epistula. W. Rennie EURIPIDES. G. G. A. Murray Cyc, Alc, Med., Heracl., Hip., Andr., Hec I.
II.

Orationes Orationes

II.

Suppl.,

Herc, lon,

Tro.,

EL,

I.

T.

Third

ed.

III. Hel., Phoen., Or., Bacch., Iph. Aul.,

Rhesus

HELLENICA OXYRHYNCHIA
Cratippi fragmentis.

cum Theopompi et\

B. P. Grenfell, A. S.

Hunt

HERODOTUS.
I

K. Hude.

Second

edition

(Books I-IV)

II (Books

V-IX)

HOMER
D. B. Monro, T. W. Allen Books I-XII. Second edition Books XIII-XXIV. Third edition III-IV. Odyssey. T. W. Allen Books I-XII. Second edition Books XIII-XXIV. Second edition V. Hymns, &c. T. W. Allen
I-II. Iliad.

HYPERIDES.

F.

G. Kenyon

LONGINUS.
June 1937

A. O. Prickard

GREEK
LYSIAS.
K. Hude

icont.)

All prices are net

Clulh
India PapcT

4^

dd

PINDAR. C. M. Bowra PLATO. J. Burnet L Euth.,Apol.,Crit.,Ph.:Crat.Tht.,Soph.,Polit.E(i.z

Par.,Phil.,Symp.,Phdr.; Alc.I,II,Hipp.,Am. Ed. 2 III. Thg., Chrm., Laches, Lysis ; Euthd., Prot., Gorg.,

8s6i
6d 6d
.

-js

IL

7*
)

Min., lo, Mnx. IV. Clitopho, Respublica, Timaeus, Critias Republic separately (^to with margin, izs 6d) V. Minos, Leges ; Ep., Epp., Def., Spuria
et

Meno : Hp. Ma.

^ ^ ^^
'^

Bs

75
gs

bd 6d 6d

SOPHOCLES,

Fabulae.

A. C. Pearson

LATIN
CICERO
I.

(co7tt.) ^

All pricss are net

Cloth

IndMPapcT

(cont.)

Rhetorica.
II.

A. S. Wilkins
4*
4^

DeOratore
Brutus, &c. E. C.

6J
6s

HORACE.

Wickham.

Ed.

2.

H.

W. Garrod
vols.

45

ISIDORI ETYMOLOGIAE. W.M.Lindsay. Two LIVY. R. S. Conway and C. F. Walters

Books I-V Books VI-X Books XXI-XXV Books XXVI-XXX R. S. Conway and

20s
7* 6d

25S

V
S.

(>d

los

bd

K. Johnson

6i 85 6d
5
7s

LUCRETIUS. C. Bariey MARTIAL. W. M. Lindsay

NEPOS. E. O. Winstedt OVID, Tristia, Epistulae ex Ponto, &c. S. G. Owen PERSIUS and JUVENAL. S. G. Owen. Second

7J

6d

6J

3*

4*

ed.

4^ 6*

PHAEDRUS, Fabulae. J. P. PLAUTUS. W. M. Lindsay

I.

Postgate

Amphitruo-Mercator
Miles Gloriosus-Fragmenta
J. S.

7^ 7^ 4s

II.

6d 6d

^^^

PROPERTIUS.

Phillimore. Ed. 2. (I.P., see Catullus)

STATIUS
Silvae.
J. S. Philliraore.

Thebais and Achilleis.

Second edition H. W. Garrod

4^ 7^

6i 6d
^^
,
\

TACITUS
C. D. Fisher Historiae. C. D. Fisher Opera Minora. H. Furneaux
Annales.

^s 6d
5^

^^*
'

3^
5*
3* S^

TERENCE. W. M. Lindsay and R. Kauer. Second ed.. TIBULLUS. J. P. Postgate. Ed. 2 (I.P., see CatuUus) VELLEIUS PATERCULUS. R. Ellis
VIRGIL.
Sir

is

6d

Arthur Hirtzel
R. Ellis
;

4^
5*

6J

65

APPENDIX VERGILIANA.
The Oxford Greek Testament,
12S
5s

quarto writmg paper s^ net (I. P. 7 6d net on 6d net); Dr. Souter's Pocket Lexicon to the above, 3 6d net (l.f 6d net); The New Testament in Latin, 3s net (I. P. 4^ 6d net).
All prices are subject to alteration wlthout notice

OXFORD UNIVERSITY PRESS

Amen House
Warwick Square
London, E.C. 4

">'-

PLEASE DO NOT REMOVE

CARDS OR SLIPS FROM THIS POCKET

UNIVERSITY OF

TORONTO LIBRARY