PENDALAMAN MATERI PAI

UNTUK MATERI DIKLAT GURU SMP

ASPEK AL-QURAN HADITS

MODUL

BADAN LITBANG DAN DIKLAT

PUSDIKLAT TENAGA TEKNIS KEAGAMAAN
DEPARTEMEN AGAMA RI
2009

KATA PENGANTAR

Syukur alhamdulillah modul ini dapat diselesaikan. Mengapa modul ini

perlu ditulis? Penulisan modul ini dilakukan karena dapat membantu Saudara
meningkatkan pemahaman dan pendalaman materi bidang studi yang Saudara
ajarkan. Oleh karena itu, modul ini disesuaikan dengan Standar Komptensi dan
Kompetensi Dasar (SKKD) sebagaimana ditentukan oleh kurikulum. Namun
demikian, boleh jadi modul ini tidak menyediakan seluruh informasi yang
Saudara perlukan, melainkan hanya secara garis besar. Dengan alasan ini, sebagai
guru Saudara tetap dituntut untuk memperluas wawasan sesuai dengan bidang
studi yang diajarkan sehingga penguasaan Saudara terhadap materi ajar makin
mendalam. Saudara dapat membaca berbagai sumer yang relevan, baik dari buku
aupun sumber-sumber lain, seperti majalah, situs inernet dan sebagainya.
Penyusunan modul ini terealisasi karena adanya dukungan dari berbagai
pihak. Untuk itu, penulis perlu menyampaikan penghargaan dan terima kasih yang
sebanyak-banyaknya kepada berbagai pihak yang telah membantu, terutama
Badan Litbang dan Diklat Pusdiklat Tenaga Teknis Keagamaan Departemen
Agama RI Selain itu, ungkapan terima kasih juga penulis sampaikan kepada Tim
Penyusun modul yang secara berkala mengadakan pertemuan untuk membahas
perkembangan penulisan bahan ajar sampai selesai.
Akhirnya, mungkin saja modul ini masih terdapat banyak kesalahan. Oleh
karena itu, saran dan masukan yang konstruktif dari para pembaca sangat
diharapkan untuk kesempurnaan modul ini di masa mendatang. Dengan berbagai
kekukrangan dan keterbatasan yang ada, mudah-mudahan modul ini tetap
memberikan manfaat bagi kita semua.

DAFTAR ISI
Kata Pengantar ..................................................................................................... ii
Daftar Isi............................................................................................................... iii
BAB I

PENDAHULUAN.......................................................................
A. Latar Belakang...................................................................... ..
B. Deskripsi Singkat................................................................. ..
C. Standar Kompetensi................................................................
D. Peta Konsep.............................................................................
E. Relevansi/Manfaat....................................................................
F. Tujuan Pembelajaran................................................................
G. Petunjuk Penggunaan Modul...................................................

1
2
3
3
3
4
4
5

BAB II

KEGIATAN BELAJAR 1
BACAAN ALIF LAM SYAMSIYAH DAN ALI LAM
QAMARIYAH............................................................................ 6
A. Kompetensi Dasar................................................................... 6
B. Materi Pokok........................................................................... 6
C. Uraian Materi........................................................................... 6
1. Hukum Bacaan Ali Lam Syamsiyah dan Alif Lam
Qamariyah......................................................................... 6
2. Perbedaan Alif Lam Syamsiyah dan Alif Lam
Qamariyah........................................................................ 10
3. Penerapan Hukum Bacaan Alif Lam dalam Ayat-Ayat AlQuran............................................................................... 10
D. Rangkuman............................................................................. 11
E. Latihan/Tugas.......................................................................... 11
F. Tes Mandiri............................................................................. 11

BAB III

KEGIATAN BELAJAR 2
BACAAN NUN MATI/TANWIN DAN MIM MATI .............. 13
A. Kompetensi Dasar................................................................... 13
B. Materi Pokok.......................................................................... 13
C. Uraian Materi.......................................................................... 13
1. Hukum Bacaan Nun Mati/Tanwin.....................................13
2. Bacaan Mim Mati............................................................. 15
3. Perbedaan Hukum Bacaan Nun Mati/Tanwin dan Mim
Mati................................................................................... 16
D. Rangkuman............................................................................. 17
E. Latihan/Tugas.......................................................................... 17
F. Tes Mandri.............................................................................. 18

BAB IV

KEGIATAN BELAJAR 3
HUKUM BACAAN QALQALAH DAN RA........................... 19
A. Kompetensi Dasar.................................................................. 19
B. Materi Pokok.......................................................................... 19
C. Uraian Materi.......................................................................... 19

1. Hukum Bacaa Qalqalah................................................... 19

2. Hukum Bacaan Ra.......................................................... 21
D. Rangkuman............................................................................ 22
E. Latihan/Tugas........................................................................ 22
F. Tes Mandiri........................................................................... 23
BAB V

KEGIATAN BELAJAR 4
HUKUM BACAAN MAD DAN WAQAF............................... 24
A. Kompetensi Dasar ................................................................ 24
B. Materi Pokok.......................................................................... 24
C. Uraian Materi ......................................................................... 24
1. Hukum Bacaan Mad..........................................................24
2. Hukum Bacaan Waqaf...................................................... 26
3. Penerapan Hukum Bacaan Mad dan Waqaf ..................... 27
D. Rangkuman............................................................................ 30
E. Latihan/Tugas...........................................................................30
F. Tes Mandiri............................................................................. 30

BAB VI

KEGIATAN BELAJAR 5
ALQURAN SURAT AT-TIN.................................................... 32
A. Kompetensi Dasar................................................................... 32
B. Materi Pokok........................................................................... 32
C. Uraian Materi.......................................................................... 32
1. Bacaan Q.S. At-Tin.......................................................... 32
2. Terjemah Q.S. At-Tin...................................................... 34
3. Kandungan Q.S. At-Tin................................................... 36
D. Rangkuman............................................................................. 39
E. Latihan/Tugas.......................................................................... 40
F. Tes Mandiri ........................................................................ .. 40

BAB VII

KEGIATAN BELAJAR 6
HADITS TENTANG MENUNTUT ILMU................................ 42
A. Kompetensi Dasar................................................................... 42
B. Materi Pokok.......................................................................... 42
C. Uraian Materi.......................................................................... 42
1. Hadits-Hadits tentang Menuntut Ilmu dan Terjemahnya 42
2. Pentingnya Ilmu dalam Islam......................................... 44
D. Rangkuman............................................................................. 46
E. Latihan/Tugas.......................................................................... 47
F. Tes Mandiri............................................................................. 47

BAB VIII

KEGIATAN BELAJAR 7
AL-QURAN SURAT AL-INSYIRAH...................................... 48
A. Kompetensi Dasar................................................................... 48
B. Materi Pokok........................................................................... 48
C. Uraian Materi.......................................................................... 48
1. Al-Quran Surat Al-Insyirah dan Terjemahnya ................48
2. Kandungan Surat Al-Insyirah........................................... 51

D. Rangkuman........................................................................... 53
E. Latihan/Tugas......................................................................... 54
F. Tes Mandiri............................................................................. 54
BAB IX

KEGIATAN BELAJAR 8
HADITS TENTANG KEBERSIHAN......................................... 56
A. Kompetensi Dasar................................................................... 56
B. Materi Pokok........................................................................... 56
C. Uraian Materi.......................................................................... 56
1. Hadits-Hadits Tentang Kebersihan dan Terjemahnya ......56
2. Contoh Berperilaku Bersih............................................... 57
D. Rangkuman........................................................................... 58
E. Latihan/Tugas......................................................................... 59
F. Tes Mandiri............................................................................. 59

BAB X

KEGIATAN BELAJAR 9
AYAT-AYAT AL-QURAN TENTANG SIFAT ALLAH
DAN ASMAUL HUSNA............................................................ 61
A. Kompetensi Dasar................................................................... 61
B. Materi Pokok........................................................................... 61
C. Uraian Materi.......................................................................... 61
1. Ayat-Ayat tentang Sifat Allah dan Terjemahnya ..............61
2. Meneladani Sifat-Sifat Allah............................................. 66
3. Ayat-Ayat tentang Asmaul Husna.................................... 67
4. Meneladani Makna Asmaul Husna................................... 69
D. Rangkuman........................................................................... 72
E. Latihan/Tugas......................................................................... 73
F. Tes Mandiri............................................................................. 73

BAB XI

EVALUASI.................................................................................. 75
A. Maksud dan Tujuan Evaluasi.................................................. 75
B. Materi Evalasi..........................................................................76

BAB X

PENUTUP.................................................................................... 83
A. Tindak Lanjut.......................................................................... 83
B. Harapan................................................................................... 83

GLOSARIUM..................................................................................................... 84
DAFTAR PUSTAKA.......................................................................................... 85
KUNCI JAWABAN............................................................................................ 86