Z A K O N O PRIZNAVANJU I ZATITI SORTI POLJOPRIVREDNOG I UMSKOG BILJA

I - OSNOVNE ODREDBE lan 1. Ovim Zakonom ureuje se priznavanje novostvorenih sorti (kultivara) poljoprivrednog i umskog bilja - novostvorenih sorti, odobravanja uvoenja u proizvodnju stranih sorti (kultivara) poljoprivrednog i umskog bilja - stranih sorti (u daljnjem tekstu: priznavanje sorti) i zatita novostvorenih sorti i stranih sorti. lan 2. Priznavanje sorti i zatita tih sorti vri se radi: l. poveanja poljoprivredne i umsko-privredne proizvodnje, odnosno kvaliteta proizvoda, ekonominosti, rentabilnosti i produktivnosti; 2. stalnog primjenjivanja boljih sorti u poljoprivrednoj i umsko- privrednoj proizvodnji; 3. podsticanja stvaranja novih sorti poljoprivrednog i umskog bilja; 4. zatite prava i interesa stvaralaca sorti poljoprivrednog i umskog bilja; 5. stvaranja uslova za proirivanje saradnje sa drugim zemljama u oblasti oplemenjivanja bilja i prometa kvalitetnih sorti poljoprivrednog i umskog bilja; 6. zatite interesa proizvoaa i interesa potroaa na jedinstvenom tritu Federacije Bosne i Hercegovine (u daljem tekstu: Federacija). lan 3. Radi ostvarivanja ciljeva iz lana 2. ovog zakona, sorta e se priznati ako se ta sorta bioloki razlikuje od druge optepoznate sorte i ako su ispunjeni i drugi propisani uslovi. Smatrat e se da je sorta optepoznata, u smislu stava 1. ovoga lana, ako je novostvorena sorta priznata, odnosno ako je stranoj sorti odobreno uvoenje u proizvodnju u Federaciji, ili ako je opisana u strunoj publikaciji. Pod sortom, u smislu ovog zakona, podrazumijevaju se populacije, klonovi, linije, rodovi, hibridi i podloge biljnih vrsta, bez obzira na izvor, odnosno na polazni materijal iz kojeg su nastali. lan 4. U postupku priznavanja sorte, po odredbama ovog zakona utvruju se kvalitet i druge bitne osobine novostvorenih i stranih sorti, na osnovu kojih se te sorte mogu priznati i sjeme i sadni materijal tih sorti umnoavati i stavljati u promet kao sortni na teritoriju Federacije. Na osnovu priznavanja sorte, stvaraoci tih sorti mogu ostvariti zatitu kojom se osiguravaju prava utvrena ovim zakonom. lan 5. Priznavanje sorti vri se na osnovu ispitivanja odreenih elemenata kvaliteta te sorte i njenih drugih bitnih osobina. Pod kvalitetom sorte i njenim drugim bitnim osobinama, u smislu ovog zakona, podrazumijevaju se: 1. vei fiziki obim prinosa; 2. sadraj bjelanevina, ugljenih hidrata, masti, mineralnih materija, vitamina, aroma i sl., 3. otpornost na biljne bolesti i tetoine, na visoke i niske temperature, na visak i nedostatak vlage;

4. drugi elementi koji su od uticaja na poveanje obima ili poboljanje kvaliteta proizvoda. Pri ispitivanju sorte prvenstveno e se ispitivati ona osobina radi koje se trai priznavanje sorte. lan 6. Privredno drutvo (u daljem tekstu: Drutvo) ili drugo pravno lice u kojem se vri oplemenjivanje bilja podstiu zainteresiranost svojih slubenika za stvaralatvo radi razvijanja novih uspjenih postupaka u stvaranju novih kvalitetnijih i poboljanju postojeih sorti. lan 7. Drutvo ili drugo pravno lice u kome je stvorena sorta i fiziko lice koje je stvorilo sortu (u daljem tekstu: Stvaralac sorte) zatienu ovim zakonom, kao i strunjaci koji su uestvovali u tom stvaranju (u daljem tekstu: Oplemenjivai) imaju prava utvrena ovim zakonom. lan 8. Pravo stvaraoca sorte i oplemenjivaa je da kao stvaralac bude naznaen u prijavi u svim ispravama koje se odnose na priznavanje i zatitu novostvorene sorte. Kad je novostvorena sorta rezultat stvaralakog rata vie oplemenjivaa, u ispravama iz stava 1. ovog lana kao oplemenjivai navode se sva ta lica, po redoslijedu uea u tom stvaralatvu. Pravo stvaraoca novostvorene sorte sastoji se u pravu da sortu koristi i njom raspolae kao i da ostvaruje pravo na naknadu za koritenje te sorte. Oplemenjiva koji je uestvovao u stvaranju novostvorene sorte u drutvu ili drugom pravnom licu ima pravo na posebnu naknadu pod uslovima utvrenim ugovorom, ako je stvaranje novostvorene sorte doprinijelo poveanju prihoda drutva ili pravnog lica. Ugovorom se ne moe predvidjeti da oplemenjivau ne pripadaju prava utvrena ovim zakonom i oplemenjiva se izjavom ili na drugi nain ne moe unaprijed odreci tih prava. lan 9. Ako ovim zakonom nije drugaije odreeno, zatita prava stvaraoca sorte i zatita oplemenjivaa ostvaruju se i ta prava se koriste shodno odredbama federalnih propisa kojima je regulisana zatita pronalazaka, tehnikih unapreenja i znakova razlikovanja u dijelu koji se odnosi na ugovorom utvrena koritenja pronalazaka stvorenih u drutvu, drugom pravnom licu i od fizikog lica i na sudsku zatitu. lan 10. Novostvorena sorta ili strana sorta mogu se zatititi ako su ispunjeni uslovi za njihovu zatitu utvreni ovim zakonom. II - PRIZNAVANJE SORTE 1. Podnoenje zahtjeva lan 11. Postupak za priznavanje sorte pokree se na osnovu zahtjeva podnesenog u pisanom obliku. Zahtjev mora da sadri podatke o podnosiocu zahtjeva i podatke o tome ta je novo u sorti - bitne osobine sorte, naziv sorte, kao i druge potrebne podatke. Zahtjev za priznavanje novostvorene sorte podnosi stvaralac sorte, a za odobravanje uvoenja u proizvodnju strane sorte - stvaralac

sorte ili njegov zastupnik. Zahtjev iz st. 1. i 2. ovog lana podnosi se posebno za svaku sortu. Obrazac zahtjeva iz st. 1. i 2. ovog lana propisuje federalni ministar poljoprivrede, vodoprivrede i umarstva (u daljem tekstu: federalni ministar). lan 12. Zahtjev se podnosi Federalnom ministarstvu poljoprivrede, vodoprivrede i umarstva (u daljem tekstu: Federalno ministarstvo). Na traenje Federalnog ministarstva, podnosilac zahtjeva duan je da stavi na uvid i dokumentaciju o radu na stvaranju nove sorte, koja za stranu sortu mora biti prevedena na slubene jezike naroda Federacije. Podaci iz zahtjeva i dokumentacije iz stava 2. ovog lana koji se odnose na porijeklo izvornog materijala i na opis procesa stvaranja nove sorte smatraju se slubenom tajnom. 2. Ocjenjivanje opravdanosti zahtjeva lan 13. Na osnovu provjere podataka navedenih u zahtjevu, kao i podataka sadranih u dokumentaciji, dostavljenih na uvid, provjeravaju se osobine prijavljene sorte, kao i njena originalnost (porijeklo sorte, nain njenog stvaranja i dr.). Poslije provjeravanja podataka iz stava 1. ovoga lana sorta se ukljuuje radi ispitivanja u ogledno polje, a, po potrebi, ispituje se i u laboratoriji, ako se utvrdi da ima osnova za ukljuivanje sorte u ogledno polje. Ako se nakon provjere podataka iz stava 1. ovoga lana utvrdi da nema osnova za ukljuivanje sorte u ogledno polje, federalni ministar, na prijedlog odgovarajuih komisija za davanje prijedloga za priznavanje sorte i zatitu poljoprivrednog i umskog bilja (u daljem tekstu: odgovarajua komisija za priznavanje i zatitu sorte), donosi rjeenje kojim se odbija zahtjev za priznavanje sorte. 3. Ispitivanje sorte lan 14. Ispitivanje sorte vri se u oglednom polju i laboratoriji. Ispitivanjem sorte utvruje se: l. identitet, homogenost i stabilnost sorte; 2. proizvodna vrijednost sorte (prinos, kvalitet i druge bitne osobine); 3. podruja, odnosno lokaliteti u kojima ispitivana sorta nadmauje standardnu sortu u pogledu prinosa, kvaliteta i bitnih osobina. lan 15. Federalno ministarstvo duno je da blagovremeno obavijesti podnosioca zahtjeva da e sorta biti ukljuena u ogledno polje i da od njega zatrai da dostavi potrebnu koliinu reporudukcionog materijala radi ispitivanja u oglednom polju i laboratoriji. Na osnovu obavjetenja iz stava 1. ovoga lana, podnosilac zahtjeva duan je blagovremeno, a najkasnije 30 dana prije dana sjetve, odnosno sadnje, dostaviti reprodukcioni materijal Federalnom ministarstvu u odreenoj koliini na propisan nain. Ako podnosilac zahtjeva u odreenom roku ne dostavi potrebnu koliinu reporodukcionog materijala ili je ne dostavi na propisan nain, zahtjev e se rjeenjem odbaciti. Propis o koliini i nainu pripreme reprodukcionog materijala koji se mora dostaviti radi ispitivanja sorte u oglednom polju i laboratoriji i o nainu dostavljanja tog materijala donosi federalni ministar. lan 16. Po prijemu reporodukcionog materijala Federalno ministarstvo je duno da pripremi uzorke koje e dostaviti izvoaima ogleda, odnosno laboratoriji iz lana 17. ovog zakona, da ih zapakuje u

jednoobraznu ambalau i obiljei iframa po sistemu duplog ifriranja (double, coding). ifre iz stava 1. ovog lana smatraju se slubenom tajnom. Federalno ministarstvo vri deifrovanje poslije svake godine ispitivanja na oglednom polju i u laboratoriji i izdaje izvjetaje o rezultatima ispitivanja sorte podnosiocima zahtjeva, radi eventualnog odustajanja od daljeg ispitivanja. Ako podnosilac zahtjeva eli da nastavi ispitivanje sorte na oglednom polju, odnosno u laboratoriji, sorta se mora ponovno obiljeiti novom ifrom. lan 17. Ispitivanje sorte u oglednom polju odnosno laboratoriji vrste drutva, druga pravna lica koja imaju potrebnu opremu i struni kadar za vrenje tih ispitivanja (u daljem tekstu: izvoai ogleda). Federalni ministar, na prijedlog kantonalnog organa uprave nadlenog za poslove poljoprivrede i umarstva (u daljem tekstu: kantonalno ministarstvo) utvruje izvoae ogleda i zakljuuje ugovore sa njima za ispitivanje sorte u oglednom polju, odnosno u laboratoriji. lan 18. Ispitivanje sorte na oglednom polju radi utvrivanja proizvodne vrijednosti sorte vri se u trajanju od tri godine, voarskih kultura, vinove loze i hmelja - tri godine od godine donoenja roda, a mikroorganizama - tri generacije. Ispitivanje umskog bilja traje najmanje 1/3 proizvodnog turnusa, ali ne manje od tri godine. Sorta mora biti ispitana i u uslovima koje predloi podnosilac zahtjeva. Izuzetno od odredbe stava 1. ovog lana, strana sorta se moe ispitivati u oglednom polju i dvije godine, ako je takav prijedlog podnesen prilikom podnoenja zahtjeva pod uslovom da se iz podnesene dokumentacije moe utvrditi da odnosna sorta u nekoj stranoj zemlji sa istim ili slinim zemljino-klimatskim uslovima daje rezultate u irokoj proizvodnji koji u kvalitetu i drugim bitnim osobinama znatno nadmauju sortu koja se u toj godini koristi kao standardna sorta. Izuzetno od odredbe stava 1. ovog lana, sorta se moe ispitivati na oglednom polju i dvije godine ako je to predloeno prilikom podnoenja zahtjeva, pod uslovima: 1) da u zemlji nema sorte odreene namjene, ili 2) ako su u pitanju sorte povra, cvijea i hortikulturnog bilja. lan 19. Ispitivanje sorte u oglednom polju i laboratoriji radi utvrivanja proizvodne vrijednosti sorte vri se po jedinstvenoj metodi, posebno za svaku kulturu ili grupu kultura, koju propise federalni ministar na prijedlog Komisije za priznavanje i zatitu sorti. Ispitivanje sorte u oglednom polju vri se uporeivanjem sa standardnom sortom koju odreuje Komisija za priznavanje i zatitu sorti. Za vrijeme trajanja ispitivanja jedne sorte uporeivanje se vri sa istom standardnom sortom. Kao standardna sorta moe se odrediti samo priznata sorta, odnosno optepoznata sorta, koja po svojim biolokim i drugim osobinama u odreenom rejonu - podruju ima najveu vrijednost za namjenu radi koje se vri ispitivanje. Izuzetno od odredbe stava 4. ovog lana, ako za pojedinu vrstu bilja nije priznata nijedna optepoznata sorta, kao standardna sorta uzet e se domaa ili odomaena sorta koja se koristi u proizvodnji, a koja ima najveu vrijednost za namjenu radi koje se vri ispitivanje. Ako pojedina vrsta bilja nema standardne sorte odreene namjene iz st. 4. i 5. ovoga lana, sorta se ispituje za namjenu zbog koje je podnesen zahtjev. lan. 20 . Vrijeme sjetve, odnosno sadnje u oglednom polju, vrijeme skidanja usjeva-berbe plodova, primjene ostalih agrotehnikih mjera ili utvrivanja prirasta drvne mase i vrijeme dostavljanja rezultata potrebnih za njihovu obradu i dr. utvruje se ugovorom, koji zakljuuje Federalno

ministarstvo i izvoa ogleda. Izvoa ogleda koji je zakljuio ugovor o ispitivanju sorte u oglednom polju, odnosno laboratoriji duan je da uredno i na vrijeme primijeni sve agrotehnike mjere u oglednom polju prema jedinstvenoj metodi i obavezama iz ugovora i da dostavi Federalnom ministarstvu rezultate potrebne za obradu u skladu sa jedinstvenom metodom iz lana 19, stav 1. ovog zakona. Federalno ministarstvo je duno da prua strunu pomo izvoaima ogleda radi pravilnog primjenjivanja jedinstvene metode iz lana 19. stav 1. ovog zakona. lan 21. Ispitivanje sorte na oglednom polju, odnosno u laboratoriji radi utvrivanja identiteta, homogenosti i stabilnosti sorte traje tri godine, odnosno dvije godine ako se na osnovu rezultata ispitivanja u obje godine mogu pouzdano utvrditi identitet, homogenost i stabilnost ispitivane sorte. Ispitivanje sorte iz stava 1. ovoga lana obavlja se po jedinstvenoj metodi koju propise federalni ministar, na prijedlog Komisije za priznavanje i zatitu sorte. 4. Obrada rezultata lan 22. Federalno ministarstvo vri obradu godinjih rezultata dobijenih u oglednom polju, a poslije zavrenog trogodinjeg, odnosno dvogodinjeg ispitivanja vri obradu konanih rezultata dobijenih u oglednom polju i laboratoriji. Obrada podataka iz stava 1. ovoga lana vri se po jedinstvenoj metodi koju propise federalni ministar na prijedlog Komisije za priznavanje i zatitu sorti. Konani rezultati ispitivanja dostavljaju se potkomisiji i Komisiji za priznavanje i zatitu sorti radi ocjene vrijednosti sorte. 5. Ocjena vrijednosti sorte lan 23. Na osnovu obraenih konanih rezultata trogodinjeg, odnosno dvogodinjeg ispitivanja sorte u oglednom polju, odnosno laboratoriji i miljenja potkomisije, Komisija za priznavanje i zatitu sorti ocjenjuje da li su ispunjeni uslovi za priznavanje sorte. Sorta e se priznati ako se bioloki nedvosmisleno razlikuje od do tada priznatih sorti, odnosno optepoznatih sorti pod uslovom da u pogledu kvaliteta i drugih osobina nadmauje postojeu standardnu sortu sa kojom je usporeivana. Ako ispitivanje sorte traje dvije godine, sorta e se priznati ako rezultati ispitivanja sorte na oglednom polju i u laboratoriji u obje godine znatno nadmauju standardnu sortu u pogledu prinosa ili kvaliteta ili drugih bitnih osobina. Ako u zemlji nema standardne sorte odreene namjene sorta e se priznati ako sorta postigne zadovoljavajue rezultate za odreenu namjenu u smislu podnesenog zahtjeva. Komisija za priznavanje i zatitu sorti duna je da dostavi Federalnom ministarstvu prijedlog za priznavanje sorte ako utvrdi da su ispunjeni uslovi iz st. 2., 3. i 4. ovoga lana u podruju za koje je zatraeno priznavanje ili prijedlog za odbijanje zahtjeva ako utvrdi da nisu ispunjeni uslovi iz st. 2., 3. i 4. ovog lana. Komisija za priznavanje i zatitu sorti duna je da prijedlog iz stava 4. ovog lana sa razlozima zbog kojih se podnosi dostavi Federalnom ministarstvu do 1. februara naredne godine poslije posljednje godine ispitivanja sorte u oglednom polju. 6. Donoenje rjeenja o vrijednosti sorte i upis sorte u registar i evidenciju lan 24. Ako Komisija za priznavanje i zatitu sorti utvrdi da su ispunjeni uslovi za priznavanje sorte i da odgovarajui prijedlog, donosi se rjeenje o priznavanju sorte. Rjeenje o priznavanju sorte, ili o odbijanju zahtjeva, donosi federalni ministar na prijedlog Komisije za priznavanje i zatitu sorti.

lan 25. Sortu za koju je donijeto rjeenje o priznavanju sorte Federalno ministarstvo upisuje u registar novostvorenih sorti (u daljem tekstu: registar), odnosno u evidenciju stranih sorti kojima je uvoenje u proizvodnju odobreno (u daljem tekstu: evidencija). U registru, odnosno popisu, pored osnovnih podataka o sorti i podnosiocu zahtjeva, vode se i podaci o proizvodnim koliinama sjemena i sadnog materijala po sortama i kategorijama, koje svake godine dostavljaju podnosioci zahtjeva, odnosno kantonalna ministarstva najkasnije u roku od 30 dana prije poetka sjetve odnosno sadnje. Propis u odreivanju podataka koji se vode u registru, odnosno u evidenciji donosi federalni ministar. U vremenu za koje je sorta upisana u registar, odnosno u evidenciju reprodukcioni materijal te sorte moe se stavljati u promet kao sortni. Stvaralac priznate sorte, odnosno sorte koja je upisana u registar, odnosno u evidenciju ostvaruje zatitu prava u smislu odredaba lana 4. i drugih odredaba ovog zakona. 7. Brisanje sorte iz registra i evidencije lan 26. Federalni ministar e donijeti rjeenje o brisanju sorte iz registra, odnosno evidencije: 1) na zahtjev stvaraoca sorte, odnosno podnosioca zahtjeva iz lana 11. stav 3. ovog zakona; 2) ako prestanu da postoje uslovi zbog kojih je sorta priznata; 3) ako ta sorta nije bila u prometu vie od tri godine uzastopno; 4) ako od dana upisa u registar, odnosno u evidenciju, protekne: 20 godina - za hmelj i krompir, 25 godina - za voarske kulture, vinovu lozu i u krasno bilje, 35 - za umsko bilje i 17 - za sve ostalo bilje, osim ako u tom vremenu za iste namjene i za isto podruje nije bila priznata, odnosno odobrena bolja sorta. Rjeenje iz ta. 2. i 4. stava 1. ovog lana donosi se na prijedlog Komisije za priznavanje i zatitu sorti, a rjeenje iz take 3. stav 1. ovog lana - na prijedlog kantonalnog ministarstva. Sorta koja je brisana iz registra ili evidencije moe se stavljati u promet najvie jo tri godine od dana brisanja iz registra, odnosno evidencije. 8. Objavljivanje sorte lan 27. Spisak domaih sorti koje su upisane u registar, odnosno brisane iz registra i spisak stranih sorti koje su upisane, odnosno brisane iz evidencije Federalno ministarstvo objavljuje u "Slubenim novinama Federacije BiH" u roku od 30 dana od dana donoenja rjeenja. Spisak mora sadravati sljedee podatke: vrstu bilja, naziv sorte, podruje, odnosno lokalitet na kome je sorta nadmaila standardnu sortu i firmu, odnosno naziv i sjedite stvaraoca sorte, odnosno naziv podnosioca zahtjeva iz lana 11. ovog zakona, kao i firmu drutva, drugog pravnog lica i naziv fizikog lica koji odraavaju originalnost sorte. 9. Komisije i potkomisije lan 28. U skladu sa odredbama ovog zakona osnivaju se komisije za priznavanje i zatitu sorti, i to: Komisija za priznavanje i zatitu sorti ratarskog i povrtlarskog bilja; Komisija za priznavanje i zatitu sorti voarskog i vinogradskog bilja; Komisija za priznavanje i zatitu sorti umskog bilja i Komisija za priznavanje i zatitu sorti hortikulturnog i cvjearskog bilja. Komisije se sastoje od predsjednika i deset lanova, koji imaju zamjenike. Komisije iz stava 1. ovog lana imenuje federalni ministar. lanove komisije, kao i njihove zamjenike sainjavaju po jedan predstavnik iz svakog kantona, koje iz reda naunih i strunih slubenika odgovarajue oblasti predloi kantonalno ministarstvo kao i predstavnika Federalnog ministarstva. lanovi komisije iz stava 4. ovog lana iz svojih redova biraju predsjednika komisije. Federalni ministar imenuje dva

sekretara za sve etiri komisije iz reda slubenika Federalnog ministarstva. Predsjedniku, lanovima i sekretaru svake komisije pripada naknada koju odredi federalni ministar. lan 29. Komisijama za priznavanje i zatitu sorti pomau u radu potkomisije. Potkomisije se obrazuju za pojedine kulture ili grupu kultura i imaju deset lanova. Potkomisiju obrazuje federalni ministar na prijedlog kantonalnih ministarstava iz reda naunih i strunih slubenika odgovarajue oblasti. Na osnovu rezultata izvrenih ispitivanja u oglednom polju i laboratoriji, potkomisija daje miljenje Komisiji za priznavanje i zatitu sorti o tome da li su ispunjeni uslovi za priznavanje sorti, uz navoenje svih razloga na osnovu kojih je dato takvo miljenje. lan 30. Komisije za priznavanje i zatitu sorti i potkomisije rade u sjednicama. Komisije za priznavanje i zatitu sorti donose svoje poslovnike. 10. Proizvodni ogledi lan 31. Pored ispitivanja sorte u oglednom polju i laboratoriji, podnosilac zahtjeva moe, na osnovu posebnog zahtjeva, predloiti da se sorta ispita i u proizvodnom ogledu. Pod proizvodnim ogledom podrazumijeva se ispitivanje sorte na povrini ija se veliina za pojedine vrste bilja odreuje metodom za ispitivanje sorti u proizvodnim ogledima. Ispitivanje sorte u proizvodnim ogledima moe se vriti samo ako je sorta ve ukljuena u ispitivanje u ogledno polje. Zahtjev za ispitivanje sorte u proizvodnom ogledu podnosi se Federalnom ministarstvu sa prijedlogom lokacije i veliine proizvodnog ogleda. Rjeenje o odobrenju zahtjeva iz stava 4. ovoga lana donosi federalni ministar. U rjeenju kojim se odobrava proizvodni ogled odreuju se veliina, mjesto proizvodnog ogleda i standardna sorta radi poreenja. Federalni ministar moe, ako neko svojstvo nije mogue provjeriti ispitivanjem u oglednom polju (pogodnost za mehaniku berbu i dr.) rjeenjem odrediti proizvodni ogled kao obavezan. Prilikom ocjenjivanja da li su ispunjeni uslovi za priznavanje sorte Komisija za priznavanje i zatitu sorti uzima u obzir i rezultate dobijene u proizvodnim ogledima, i to kao dopunske elemente koji ocjenu cine objektivnijom. Federalni ministar propisuje metode iz stava 2. ovog lana i vrste bilja i odreene namjene koritenja sorte iz stava 3. ovog lana. 11. Odravanje sorte (uzdrna selekcija), uvanje uzoraka i uzgajanje matinih stabala lan 32. U vrijeme za koje je sorta priznata i zatiena, uzorak reprodukcionog materijala biljke (za hibride i roditeljske linije) mora se uvati, osim reprodukcionog materijala viegodidnjih vrsta bilja (vinove loze, voarskog i umskog bilja, hmelja i dr.). Stvaralac sorte viegodinjih vrsta bilja (vinove loze, voarskog i umskog bilja, hmelja i dr.) duan je da uzgaja ili da osigura uzgajanje odreenog broja matinih stabala, da vri kontrolu osobine tih stabala i da o njima vodi evidenciju. uvanje uzoraka vri drutvo, odnosno drugo pravno lice koje ovlasti federalni ministar, na prijedlog kantonalnog ministarstva. Drutvo, odnosno drugo pravno lice mora imati potrebnu opremu, objekte i struni kadar za uvanje uzoraka. Stvaralac sorte duan je da u roku od jedne godine od dana podnoenja zahtjeva preda na uvanje uzorak sorte (za hibridne sorte i roditeljske linije) drutvu, drugom pravnom licu iz stava 3. ovog lana, kao i da povremeno vri obradu tih uzoraka. Homogenost, stabilnost i identitet sorte mogu se dokazivati samo uzorcima predatim na uvanje drutvu, odnosno drugom pravnom licu iz stava 3. ovog lana, a kod viegodinjih vrsta bilja - evidentiranim matinim stablima. Stvaralac domae i strane sorte

duan je da se stara o stabilnosti sorte i odgovoran je za njen kvalitet i druge bitne osobine iz lana 5. ovog zakona za vrijeme dok je sorta upisana u registar, odnosno evidenciju. Drutvo, odnosno drugo pravno lice iz stava 3. ovog lana, duno je da uzorke reprodukcionog materijala uva na propisan nain. Propis o uvanju uzoraka reprodukcionog materija bilja iz stava 1. ovog lana (o koliini uzoraka, nainu dostavljanja uzoraka, rokovima za njegovu obnovu, uslovima uvanja) i nainu voenja evidencije o matinim stablima, uslovima i nainu uzgajanja tih stabala, kao i o nainu provjeravanja homogenosti, stabilnosti i identiteta sorte iz st. 2. i 6. ovoga lana donosi federalni ministar. lan 33. Stvaralac sorte je obavezan da odrava originalnost sorte po propisanim metodama, o emu vodi odgovarajuu evidenciju. Ako stvaralac sorte ne odrava originalnost sorte po propisanim metodama, federalni ministar moe, uz njegovu saglasnost, prenijeti pravo koritenja sorte na zainteresirano drutvo, odnosno drugo pravno lice, uz pravinu naknadu. Federalni ministar propisuje metodu i evidenciju iz stava 1. ovog lana, na prijedlog Komisije za priznavanje i zatitu sorti. Originalnost strane sorte moe se odravati u naoj zemlji uz saglasnost njenog vlasnika. Za hibrid je potrebno osigurati dokaz o raspolaganju roditeljskim komponentama. Originalnost strane sorte moe odravati zainteresirano drutvo, odnosno drugo pravno lice koje ovlasti federalni ministar, na prijedlog kantonalnog ministarstva. Identitet, homogenost i stabilnost sorte ispituje drutvo, odnosno drugo pravno lice koje ovlasti federalni ministar, na prijedlog kantonalnog ministarstva. Drutvo, odnosno drugo pravno lice iz st. 1., 3. i 4. ovog lana mora imati potrebnu opremu, objekte i strune kadrove za odravanje originalnosti sorte, odnosno za ispitivanje identiteta, homogenosti i stabilnosti sorte. 12. Trokovi postupka lan 34. Trokove postupka priznavanja sorte snosi podnosilac zahtjeva. Trokove postupka ispitivanja sorte u oglednom polju i laboratoriji snosi podnosilac zahtjeva i placa ih neposredno izvoau ogleda, odnosno laboratoriji iz lana 17. ovog zakona. Trokove postupka ispitivanja sorte u proizvodnim ogledima snosi podnosilac zahtjeva i uplauje ih neposredno izvoau proizvodnog ogleda. Trokove predaje, obnove i uvanja uzoraka snosi stvaralac sorte i placa ih neposredno drutvu, odnosno drugom pravnom licu koje obavlja poslove u vezi s uvanjem uzoraka. Trokove odravanja sorte (uzdrna selekcija) snosi stvaralac sorte, odnosno zainteresovano drutvo, odnosno drugo pravno lice kome je preneseno pravo koritenja sorte. Federalni ministar odreuje, uz saglasnost kantonalnog ministarstva, visinu trokova postupka priznavanja sorte iz stava 1. ovog lana, kao i nain uplate i koritenja tih sredstava. Federalni ministar, uz saglasnost kantonalnog ministarstva, odreuje visinu trokova predaje, obnove i uvanja uzoraka iz stava 4. ovog lana. lan 35. Trokovi postupka priznavanja sorte iz lana 34. stav 1. ovog zakona uplauju se u roku od 15 dana od dana prijema obavjetenja da e sorta biti ukljuena u ispitivanje na oglednom polju. Ako podnosilac zahtjeva u roku od 15 dana od dana prijema obavjetenja iz stava 1. ovog lana ne uplati trokove postupka, smatrat e se da je odustao od zahtjeva i zahtjev e se rjeenjem odbaciti. 13. Povjeravanje javnih ovlatenja

lan 36. Drutvima, ustanovama i drugim pravnim licima koja imaju odgovarajui struni kadar i opremu za obavljanje poslova i zadataka utvrenih ovim zakonom moe se povjeriti vrenje slijedeih upravnih i strunih poslova iz djelokruga Federalnog ministarstva. 1. prijem zahtjeva za priznavanje sorti poljoprivrednog i umskog bilja i ocjenjivanje opravdanosti zahtjeva (lan 13.); 2. organizovanje ispitivanja sorti na oglednom polju i u laboratoriji i pruanje strune pomoi (l. 15., 16., 17. i 20.); 3. obrada dobijenih rezultata ispitivanja sorti na oglednom polju i u laboratoriji i donoenje rjeenja o vrijednosti sorti (l. 22. i 24.); 4. voenje registra novostvorenih sorti, voenje evidencije stranih sorti i voenje registra zatienih sorti (l. 25. i 47.); Poslove i zadatke iz ta. 1., 2., 3. i 4. ovog lana, federalni ministar e povjeriti drutvima, ustanovama ili pravnim licima koja imaju sjedite u kantonu podnosioca zahtjeva na prijedlog kantonalnog ministarstva, ukoliko ispunjavaju uslove propisane ovim zakonom. Ustanove koje imaju javna ovlatenja dune su da podnose redovne izvjetaje Federalnom ministarstvu o vrenju povjerenih javnih ovlatenja, kao i da dostavljaju traene podatke i dokumente koji su od znaaja za vrenje nadzora u obavljanju javnih ovlatenja. Federalno ministarstvo prati rad i vri nadzor nad sprovoenjem prenesenih poslova i zadataka iz stava 1. ovog lana i po potrebi daje odgovarajue instrukcije i struna uputstva za pravilnu primjenu odredaba ovog zakona. Federalno ministarstvo rjeava po albama protiv donesenih upravnih akata u vrenju povjerenih javnih ovlatenja. Ako Federalno ministarstvo utvrdi da se poslovi i zadaci koji su preneseni kao javna ovlatenja ne izvravaju u skladu sa odredbama ovog zakona, poduzet e mjere za izvravanje tih poslova i zadataka, odnosno prenijet e ih na drugo drutvo, ustanovu ili drugo pravno lice. III - ZATITA SORTE 1. Zahtjev za zatitu lan 37. Sorta poljoprivrednog i umskog bilja za koju je doneseno rjeenje o priznavanju novostvorene sorte moe se zatiti po odredbama ovog zakona. Strana sorta za koju je doneseno rjeenje o odobrenju uvoenja u proizvodnju moe se zatiti po odredbama ovog zakona pod uslovom reciprociteta ako odnosna zemlja ima zakonski reguliranu zatitu sorti. Izuzetno od odredaba st. 1. i 2. ovog lana, domaa i strana sorta mogu se zatititi prema odredbama ovog zakona ako se u postupku ispitivanja identiteta, homogenosti i stabilnosti sorte iz lana 21. ovog zakona utvrdi da se sorta u jednoj ili vie znaajnih morfolokih ili fiziolokih osobina razlikuje od do sada priznatih sorti, odnosno optepoznatih sorti. lan 38. Postupak za zatitu sorte pokree se na osnovu zahtjeva stvaraoca novostvorene sorte, odnosno stvaratoca strane sorte, podnesenog u pisanom obliku. Zahtjev iz stava 1. ovog lana podnosi se Federalnom ministarstvu za svaku sortu posebno. Propis o sadrini, podacima i dokazima koje mora da sadri zahtjev donosi federalni ministar. lan 39. Federalno ministarstvo prilikom voenja postupka za zatitu sorte utvruje da li su ispunjeni i drugi uslovi za zatitu sorte i to: 1. da li je doneseno rjeenje o priznavanju sorte, 2. da li postoje opravdani razlozi za zatitu sorte, Miljenje o opravdanosti zatite sorte daje Komisija za

priznavanje i zatitu sorti. Smatra se da postoji opravdanost za zatitu sorte ako je mogue neosporno izvriti identifikaciju sorte ija se zatita trai. Rjeenje kojim se dozvoljava zatita sorte donosi federalni ministar. lan 40. Sorta za koju je doneseno rjeenje kojim se dozvoljava zatita sorte upisuje se u registar zatienih novostvorenih sorti, odnosno u registar zatienih stranih sorti poljoprivrednog i umskog bilja. Sorta se smatra zatienom danom upisa u registar. Naziv pod kojim je sorta upisana u registar iz stava 1. ovog lana je zatien. Registar iz stava 1. ovog lana vodi Federalno ministarstvo. Propis o sadraju i podacima koji se vode u registru iz stava 1. ovog lana donosi federalni ministar. Federalni ministar objavljuje u "Slubenim novinama Federacije BiH" spisak zatienih sorti, sa podacima o vrsti bilja, nazivu sorte, nazivu odnosno imenu stvaraoca sorte i njegovom sjeditu (u daljem tekstu: nosilac zatite). lan 41. Radi osiguranja zatite sorte, stvaralac sorte koji je podnio zahtjev iz lana 11. ovog zakona moe podnijeti Federalnom ministarstvu zahtjev za evidentni upis sorte u registar evidentiranih sorti koji vodi taj organ. Rjeenje kojim se dozvoljava evidentni upis sorte u registar donosi federalni ministar. 3. Prava nosioca zatite lan 42. Nosioc zatite stie pravo: 1. da raspolae sortom, odnosno da je sam koristiti ili da je daje na privremeno koritenje drugim drutvima, odnosno drugim pravnim licima; 2. da sam umnoava sortu i stavlja je u promet ili da to privremeno dozvoli drugim drutvima ili drugim pravnim licima; 3. da ostvaruje naknadu za privremeno koritenje sorte od strane drugih lica. Prava iz stava 1. ovog lana stiu se danom upisa sorte u odgovarajui registar iz lana 40. ovog zakona. Danom upisa sorte u registar iz lana 40. ovog zakona nosilac zatite stie pravo da na pakovanju zatiene sorte stavlja oznaku: "Sorta zatiena u Federaciji BiH". lan 43. Zatiena sorta moe se koristiti za stvaranje novih sorti i bez saglasnosti nosioca zatite. Zatiena sorta ne moe se, bez saglasnosti nosioca zatite, koristiti u procesu neprekidnog ukrtavanja (hibridizacije) za stvaranje merkantilnih hibrida. lan 44. Ako je zatiena sorta ukrasno bilje, nosilac zatite stie, osim prava iz ovog zakona, pravo iskljuive proizvodnje tog ukrasnog bilja i u nereproduktivne svrhe. 4. Vrijeme trajanja zatite lan 45. Sorta upisana u registar iz lana 40. ovog zakona smatra se zatienom. Zatita sorte traje od dana upisa u registar: 18 godina - za vinovu lozu i voarsko, ukrasno i umsko bilje, a 15 godina za ostalo bilje. Prava nosioca zatite prestaju i prije isteka roka trajanja zatite iz stava 2. ovog lana danom donoenja rjeenja iz lana 26. ovog zakona. Prava nosioca zatite prestaju i:

1) ako se nosilac zatite odrekne prava na zatitu, u kom sluaju to pravo prestaje narednog dana od dana predaje Federalnom ministarstvu podneska o odricanju prava na zatitu; 2) ako nosilac zatite ne vri obnovu uzorka ili su unitena matina stabla viegodinjih vrsta bilja sorte iz lana 32. ovog zakona, u kom sluaju to pravo prestaje narednog dana od dana predaje Federalnom ministarstvu podneska o nevrenju obnove uzorka, odnosno o unitenju matinih stabala. 3) na osnovu sudske odluke - danom odreenim u toj odluci; 4) ako je prestalo da postoji pravno lice koje je nosilac tog prava po odredbama ovoga zakona, osim ako je to pravo prelo na pravne sljedbenike tog pravnog lica. Prestanak prava na zatitu sorte po st. 2. do 4. ovog lana utvruje se rjeenjem federalnog ministra. Na osnovu rjeenja iz stava 5. ovog lana sorta se brise iz registra. Federalni ministar objavljuje spisak sorti kojima je prestala zatita. 3. Prenoenje prava lan 46. Nosilac zatite moe pod uslovima prdevienim ovim zakonom svoje pravo ugovorom prenijeti na drugo pravno lice, u cjelini ili djelimino. Ugovor iz stava 1. ovog lana mora da bude sastavljen u pisanom obliku i upisuje se u registar zatienih sorti na zahtjev jedne od ugovornih strana. Ugovor koji nije zakljuen u pisanom obliku i koji nije upisan u odgovarajui registar ne proizvodi pravno djejstvo. lan 47. Ugovor iz lana 46. ovog zakona sadri naroito: vrijeme na koje se to pravo prenosi, obim prava i visinu naknade za koritenje tog prava - ako je naknada ugovorena, kao i naznaenje drugih ugovornih prava. Nitavna je odredba ugovora iz stava 1. ovog lana koja drugom pravnom licu postavlja takva ogranienja koja ne proistiu iz prava koje je predmet ugovora ili ogranienja koja su nepotrebna za ouvanje tog prava. lan 48. Ako nosilac zatite sam ili preko drugog pravnog lica ne koristi ili nedovoljno koristi u zemlji zatienu sortu, federalni ministar moe pravo koritenja zatiene sorte prenijeti na drugo pravno lice koje to pravo trai (u daljem tekstu: korisnik dozvole). Smatra se da se zatiena sorta ne koristi ili nedovoljno koristi u zemlji i ako nosilac zatite odbija da drugom licu ustupiti pravo koritenja zatiene sorte ili mu postavlja neopravdane uslove, pod uslovom da u zemlji postoji potranja za sortom tih osobina. Pravo koritenja moe se dati samo drutvu, ili drugom pravnom licu koje dokae da raspolae proizvodnim kapacitetima i tehnolokim mogunostima potrebnim za umnoavanje i stavljanje u promet zatiene sorte. Prijenos prava koritenja nee se izvriti ako nosilac dokae da postoje opravdani razlozi za nekoritenje ili nedovoljno koritenje zatiene sorte. lan 49. O opravdanosti zahtjeva za prenoenje prava koritenja zatiene sorte odluuje federalni ministar po pribavljenom miljenju Komisije za priznavanje i zatitu sorti. lan 50. Ako je koritenje zatiene sorte od posebnog interesa za zdravstvo, odbranu i zatitu i unapreivanje ovjekove sredine, koji su od interesa za cijelu zemlju i meunarodnu zajednicu,

moe se izvriti prijenos koritenja zatiene sorte na osnovu slubene dozvole. O zahtjevu zainteresovanog drutva, ili drugog pravnog lica za davanje dozvole iz stava 1. ovog lana odluuje federalni ministar po pribavljenom miljenju nadlenog federalnog organa uprave za oblasti iz stava 1. ovog lana. lan 51. U sluaju prenoenja prava koritenja zatiene sorte po l. 48. do 50. ovog zakona nosiocu zatite pripada naknada. Visinu naknade utvruju sporazumno nosilac zatite i korisnik dozvole. Ako se sporazum ne postigne, nadleni sud u vanparninom postupku utvruje pravinu naknadu. Nepostojanje sporazuma iz stava 2. ovog lana, odnosno odluke suda o naknadi, ne sprjeava drutvo odnosno drugo pravno lice kome je data dozvola za prijenos koritenja zatiene sorte da tu sortu koristi. 4. Obaveze korisnika dozvole lan 52. Korisnik dozvole je duan: 1. da se pridrava i ispunjava obaveze utvrene ovim zakonom i ugovorom s nosiocem zatite; 2. da vri umnoavanje sjemena, sadnog materijala i drugih reproduktivnih organa zatiene sorte i stavlja ih u promet; 3. da obavjetava nosioca zatite o proizvedenim koliinama reprodukcionog materijala; 4. da placa naknadu za koritenje zatiene sorte; 5. da obavijesti nosioca zatite i Federalno ministarstvo ako prestanu da postoje uslovi zbog kojih je sorta priznata ili ako nastanu drugim uslovi iz lana 26. ovog zakona zbog kojih sortu treba brisati iz registra, odnosno evidencije ili ako su nastali uslovi za brisanje zatiene sorte iz registra. Nosilac zatite ima pravo da vri uvid u proizvedene i apsorbirane koliine sjemena sadnog materijala i drugih reporoduktivnih organa zatiene sorte. lan 53. Sjeme, sadni materijal i drugi reprodukcioni materijal zatiene sorte ne mogu se izvoziti bez saglasnosti nosioca zatite. lan 54. Za vrijeme dok je sorta upisana u registar, odnosno evidenciju, zainterisovano drutvo, drugo pravno lice i kantonalni organ uprave nadlean za poslove kontrole proizvodnje sjemena i sadnog materijala mogu zahtijevati da se provjeri identitet, stabilnost i homogenost sorte. Nosilac zatite i korisnik dozvole duni su da omogue provjeravanje stabilnosti, identiteta i homogenosti zatiene sorte iz stava 1. ovog lana. Provjeru iz stava 1. ovog lana obavlja, po metodi propisanoj u lanu 21. stav 2. ovog zakona, drutvo, odnosno drugo pravno lice iz lana 33. stava 4. koju odredi federalni ministar. Trokove provjeravanja iz stava 1. ovog lana snosi stvaralac sorte, odnosno nosilac zatite ako se utvrdi da sorta nema identitet, stabilnost i homogenost zbog kojih je priznata, odnosno zatiena, a zainteresovano drutvo, drugo pravno lice ili kantonalno ministarstvo koje je podnijelo zahtjev za provjeru - ako se utvrdi da sorta odgovara uslovima zbog kojih je priznata, odnosno zatiena. 6. Sudska zatita lan 55. Nosilac zatite, odnosno korisnik zatiene sorte ima pravo da zahtjeva prestanak daljeg vrenja radnje kojom se povreuje njegovo pravo, kao i naknadu tete. Pored zahtjeva iz stava 1. ovog

lana, nosilac zatite, odnosno korisnik zatiene sorte moze zahtijevati javno objavljivanje pravosnane presude o trosku tuenog. O sporu povodom zahtjeva iz st. 1. i 2. ovog lana odluuje nadleni sud. lan 56. Povrjedom prava nosilaca zatite, kao i korisnika zatiene sorte, smatra se svako neovlateno koritenje zatiene sorte ili raspolaganje sortom. lan 57. Tuba zbog povrijede prava nosioca zatite moe se podnijeti u roku od tri godine od dana kad je tuilac saznao za povredu i uinioca. Po isteku pet godina od dana uinjene povrede tuba iz stava 1. ovog lana ne moe se podnijeti . IV - KAZNENE ODREDBE lan 58.

Novanom kaznom od 5.000 do 20.000 KM kaznit e se za privredni prijestup drutvo i drugo pravno lice ako: 1. prilikom izvoenja ogleda u oglednom polju ne primijeni ili ne primijeni blagovremeno sve agrotehnike mjere propisane jedinstvenom metodom ili predviene zakljuenim ugovorom (lan 20. stav 2.); 2. ne dostavi ili ne dostavi uredno i blagovremeno Federalnom ministarstvu rezultate ispitivanja sorte u oglednom polju potrebne za njihovu obradu (lan 23. stav 2.); 3. oznaci i stavi u promet kao sortni reprodukcioni materijal sortu koja nije upisana u registar, odnosno evidenciju (lan 25. stav 4.); 4. za priznatu sortu u odreenom roku, ne preda ovlatenom drutvu, odnosno drugom pravnom licu na uvanje uzorak reprodukcionog materijala te sorte ili ne vri u propisanom roku obnovu tih uzoraka, odnosno ne osigura uzgajanje i evidenciju matinih stabala viegodinjih vrsta bilja (lan 32. st. 2. i 5.); 5. povjerene uzorke reprodukcionog materijala ne uva na propisani nain (lan 32. stav 8.); 6. ne odrava originalnost sorte po propisanim metodama i ne vodi odgovarajuu evidenciju (lan 33. stav 1.); 7. za sortu koja nije upisana u registar zatienih novostvorenih sorti, odnosno u registar zatienih stranih sorti poljoprivrednog i umskog bilja na pakiranju zatiene sorte stavi oznaku da je "Sorta zatiena u Federaciji BiH" (lan 42. stav 3.); 8. zatienu sortu koristi u procesu neprekidnog ukrtanja za stvaranje merkantilnih hibrida bez saglasnosti nosioca zatite (lan 43. stav 2.); 9. zatienu sortu ukrasnog bilja koristi za proizvodnju u nereproduktivne svrhe bez saglasnosti nosioca zatite (lan 44.); 10. sjeme, sadni materijal ili drugi reprodukcioni materijal zatiene sorte izvozi bez saglasnosti nosioca zatite (lan 53.). Za privredni prijestup iz stava 1. ovog lana kaznit e se novanom kaznom od 500 KM do 2.000 KM i odgovorno lice u drutvu i drugom pravnom licu.

lan 59. Novanom kaznom od 1.000 KM do 5.000 KM kaznit e se za prekraj drutvo i drugo pravno lice ako: 1. vri ispitivanje sorte u proizvodnom ogledu bez odobrenja federalnog ministra (lan 31. st. 4. i 5.); 2. ne vodi uredno evidenciju matinih stabala viegodinjih vrsta bilja ili ne vri propisanu kontrolu osobine tih stabala (lan 32. stav 2.); 3. ne podnosi redovne izvjetaje Federalnom ministarstvu (lan 36. stav 2.). Za prekraj iz stava 1. ovog lana kaznit e se novanom kaznom od 100 do 500 KM i odgovorno lice u drutvu i drugom pravnom licu. V - PRIJELAZNE I ZAVRNE ODREDBE lan 60. O zahtjevima za priznavanje sorte koji su podneseni do dana stupanja na snagu ovoga zakona, a po kojima nije doneseno rjeenje o priznavanju sorte, odnosno rjeenje o odbijanju zahtjeva za priznavanje sorte, nastavit e se postupak po odredbama ovog zakona. lan 61. Priznate sorte za koje je doneseno rjeenje o priznavanju, odnosno o odobravanju uvoenja u proizvodnju po propisima koji su bili na snazi do stupanja na snagu ovog zakona, mogu se zatiti ako su za zatitu te sorte ispunjeni uslovi predvieni ovim zakonom. lan 62. Federalni ministar utvruje spisak domaih i stranih sorti poljoprivrednog i umskog bilja koje su do dana stupanja na snagu ovoga zakona priznate u Federaciji na prijedlog Komisije za priznavanje i zatitu sorti. lan 63. Federalni ministar, na prijedlog nadlenog kantonalnog ministarstva i miljenja i prijedloga Komisije za priznavanje i zatitu sorti, utvruje spisak domaih i odomaenih stranih sorti voarskog bilja, vinove loze i drugih vrsta bilja koje se opravdano nalaze u proizvodnji na dan stupanja na snagu ovog zakona. Propis o kriterijima za utvrivanje domaih i odomaenih stranih sorti koje se opravdano nalaze u proizvodnji donosi Federalno ministarstvo. lan 64. Spisak sorti poljoprivrednog i umskog bilja utvrenih po l. 62. i 63. ovog zakona federalni ministar objavljuje u "Slubenim novinama Federacije BiH". Spisak domaih i odomaenih stranih sorti mora sadravati sljedee podatke: vrstu bilja, naziv sorte i firmu drutva, odnosno drugog pravnog lica koje odraava originalnost sorte. lan 65. Podzakonski propisi u skladu sa odredbama ovog zakona, donijet e se u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog zakona. Do donoenja propisa iz stava 1. ovog lana primjenjivat e

se propisi koji su doneseni na osnovu zakona i drugih propisa iz ove oblasti koji su se primjenjivali na teritoriji Federacije do dana stupanja na snagu ovog zakona. lan 66. Danom stupanja na snagu ovog zakona na teritoriji Federacije prestaje primjena svih zakona o priznavanju novostvorenih, odobravanju uvoenja u proizvodnju stranih i zatiti sorti poljoprivrednog i umskog bilja koji su se do tog dana primjenjivali na teritoriji Federacije. lan 67. Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Slubenim novinama Federacije BiH". Doma naroda Zastupnikog doma Parlamenta Federacije BiH Niko Lozani, s.r. Predsjedatelj Parlamenta Federacije BiH Enver Kreso, v.r.