D n Nng cao Nng lc Hun luyn an ton v sinh lao ng vit nam (Vie/05/01/LUX)

Nh xut bn Lao ng - X hi H Ni - 2008

B n quy n @ T ch c Lao

ng Qu c t 2008

Xu t b n l n th nh t n m 2008 n ph m c a T ch c Lao ng Qu c t (International Labour Organization) c h ng qui ch b n quy n theo Ngh nh Th s 2 c a Cng c B n quy n Ton c u. Tuy nhin, m t s trch o n ng n t nh ng n ph m ny c th c ti s d ng m khng c n xin php v i i u ki n ph i nu r ngu n trch d n. M i ho t ng ti b n ho c bin d ch ton b n ph m ny ph i c Phng Xu t b n (Quy n v Gi y php) c a T ch c Lao ng Qu c t , CH-1211, Geneva 22, Th y S ; ho c qua email pubdroit@ilo.org. T ch c Lao ng Qu c t s n sng ti p nh n cc yu c u c p php. Cc th vi n, cc vi n nghin c u v cc c quan khc c ng k t i cc t ch c quy n ti b n c th sao chp trong ph m vi gi y php c c p cho m c ch ny. tham kh o thng tin v cc c quan ng k quy n ti b n qu c gia c a b n, hy truy c p t i a ch http://www.ifrro.org An ton v sinh lao ng ng trong s d ng i n / Safety in electrical use i lm cng tc an ton v Ti li u dnh cho gi ng vin an ton lao ng, ng i lao ng lm vi c trong cc cng vi c lin quan ISBN: 978-92-2-821633-2 (b n in/print) ISBN: 978-92-2-821634-9 (b n pdf / web pdf) c th c hi n trong khun kh D n nng cao n ng l c hu n luy n an ton v sinh Lao ng (VIE/05/01/LUX) do Chnh ph Luxembourg ti tr . Cc ch nh trong cc n ph m tun theo quy nh c a Lin Hi p Qu c v khng c th hi n b t c quan i m no c a T ch c Lao ng Qu c t v quy ch php l ho c ranh gi i lnh th c a b t c qu c gia, khu v c, lnh th ho c chnh quy n no. Cc tc gi ch u trch nhi m hon ton v cc ki n th hi n trong cc bi vi t, nghin c u v trong cc ti li u lin quan. n ph m ny khng ph i l s xc nh n c a T ch c Lao ng Qu c t v cc quan i m th hi n trong . Nh ng d n ch ng v tn cng ty, s n ph m v qui trnh th ng m i khng ng th hi n s xc nh n c a V n phng Lao ng Qu c t . B t c cng ty, s n ph m ho c qui trnh th ng m i no khng c nu trong n ph m c ng khng nh m th hi n s ph n i c a T ch c Lao ng Qu c t . Cc n ph m c a ILO hi n c m t cc c a hng sch ho c t i cc V n phng ILO cc n c, ho c tr c ti p t i Phng Xu t b n c a T ch c Lao ng Qu c t , CH-1211, Geneva 22, Th y S . Catolog ho c danh m c cc n ph m m i c th l y mi n ph t i a ch nu trn ho c qua email: pubvente@ilo.org. Xin tham kh o t i trang web c a chng ti: www.ilo.org/publns In t i Vi t Nam

Trong nh ng n m g n y, tnh hnh tai n n lao ng v b nh ngh nghi p trn c n c c xu h ng gia t ng, trong c nhi u v tai n n lao ng nghim tr ng lm ch t, b th ng nhi u ng i v thi t h i nhi u v ti s n. Cc quy nh c a php lu t v hu n luy n an ton v sinh lao ng ngy cng c hon thi n v c th h n. Cc c p, cc ngnh v cc doanh nghi p quan tm, ch tr ng vi c hu n luy n v an ton v sinh lao ng. Tuy nhin qua i u tra v nhu c u hu n luy n an ton v sinh lao ng trong n m 2007 cho th y cng tc hu n luy n v an ton v sinh lao ng cn nhi u h n ch , b t c p nh : T l hu n luy n cn th p v mang tnh hnh th c, s l ng gi ng vin cn thi u v ch a c o t o c bi b n, ph ng php hu n luy n ch a ph h p, ch a c nh ng b gio trnh chu n v cc n i dung hu n luy n ph c v cho t ng i t ng hu n luy n... gp ph n th c hi n t t cc m c tiu Ch ng trnh Qu c gia v B o h lao ng n n m 2010 do Chnh ph ban hnh, trong c m c tiu trung bnh hng n m gi m 5% t n su t tai n n lao ng trong cc ngnh, l nh v c c nguy c cao v tai n n lao ng (Khai khong, xy d ng v s d ng i n), C c An ton Lao ng, B Lao ng - Th ng binh v X h i ph i h p v i T ch c Lao ng Qu c t trong khun kh D n nng cao n ng l c hu n luy n an ton v sinh lao ng Vi t Nam (VIE/05/01/LUX) do Chnh ph Luxembourg ti tr th c hi n vi c bin so n 4 b ti li u cho b n ngnh c nguy c cao v an ton v sinh lao ng sau: 1. An ton v sinh lao 2. An ton v sinh lao 3. An ton v sinh lao 4. An ton v sinh lao ng trong s n xu t c kh ng trong thi cng xy d ng ng trong khai thc m ng trong s d ng i n 1

B n b ti li u ny c bin so n trn c s nghin c u v k th a cc ti li u qu c t v trong n c, cc tiu chu n v quy chu n v an ton v sinh lao ng c ng nh cc bo co nghin c u khoa h c c a cc chuyn gia trong b n ngnh ni trn. N i dung ti li u ch y u a ra nh ng ki n th c chung, c b n v an ton cho t ng ngnh/l nh v c lm c s cho vi c bin so n bi gi ng cho cc i t ng c lin quan. Ti li u c ch nh s a trn c s ti p thu ki n gp c a chuyn gia cc ngnh, a ph ng v l nh v c ny. Ty theo t ng i t ng c n hu n luy n m c th tham kh o, ch n l c nh ng n i dung thi t y u v b tr th i l ng ph h p v i t ng i t ng. Ban qu n l D n xin chn thnh c m n cc tc gi c tn sau y tham gia bin so n, ch nh s a, hi u nh b ti li u: ng Nguy n M nh Khang, ng o Anh Tu n, b Tr n Th Vn Thu v cc cn b t Trung tm Hu n luy n An ton V sinh Lao ng; v c bi t c m n cc ki n ph n bi n, nh n xt c a ng Phng Huy D t, Ph ban B o h Lao ng, T ng lin on Lao ng Vi t Nam; v s ng gp c a cc ng nghi p hon thnh b ti li u An ton v sinh lao ng trong s d ng i n ny. Ti li u c bin so n l n u nn khng trnh kh i thi u st, D n VIE/05/01/LUX v Ban so n th o r t mong c s ng gp qu bu c a cc chuyn gia v ng nghi p./. V Nh V n Ph C c tr ng C c An ton Lao Tr ng ban Qu n l D n

ng

Ch ng 1

CC KHI NIM C BN V AN TON IN

I. HI N T NG DNG B I N TCH TRN M T

I N T

I TRONG

T V S

PHN i n

Tr ng h p dy d n b t r i xu ng b ch c th ng, s c dng i n ch m t.

t hay cch i n c a thi t b

V ph ng di n an ton, dng i n ch m t lm thay i c b n tr ng thi c a m ng i n ( i n p gi a t v dy d n thay i, xu t hi n cc i n th khc nhau gi a cc i m trn m t t v g n ch ch m t). i m ch m t m t vng dng i n d Dng i n i vo t s t o nn trong t v i n p trong vng ny phn b theo m t nh lu t nh t nh (hnh 1.1). I

Hnh bn c u Hnh 1.1 B ng tnh ton v th c nghi m, ng i ta th y r ng i n p trong vng ny phn b theo d ng hypebn v c ng cong phn b i n p nh sau: 3

Hnh 1.2 i n p t i m t i m no c tnh theo cng th c: Ux = U . X / X = K. 1/X Trong : X: Kho ng cch t i mA t. t. (CT 1.2) t U = Umax. t g n 1m c kho ng 68% i n p r i. n i m ch m t Ux: i n p t i i m A U : i n p trn v t n i X : Bn knh v t n i K=U .X T i i m ch m Trong vng cch v t n i y trn m t t ( i m A) g n ch ch m (CT 1.1) t

Nh ng i m trn m t t n m ngoi 20m cch ch ch m t th c t c th xem nh ngoi vng dng i n nguy hi m (hay cn g i l nh ng i m c i n p = 0 t). Trong khi i vo trong t, dng i n t n b i n tr c a i n tr ny g i l i n tr t n hay i n tr c a v t n i t. R = U /I Trong : U : i n p ging trn v t n i I : Dng i n ch y qua v t n i 4 t. t vo trong t. (CT 1.3) t c n tr .

II. I N P TI P XC Trong qu trnh ti p xc v i thi t b i n, n u m ch i n khp kn qua ng i th i n p ging trn ng i l n hay b tu thu c vo i n tr khc m c n i ti p v i thn ng i. Ph n i n p t vo ng i g i l i n p ti p xc (Utx). V chng ta nghin c u an ton trong i u ki n ch m vo m t c c (m t pha) l ch y u, nn c th xem Utx l th gi a 2 i m trn ng dng i n i qua m ng i c th ch m ph i. r h n chng ta xt v d sau: C 2 ng c 1 v 2. V cc ng c ny n i v i v t n i R . ng c 1 b ch c th ng cch i n c a 1 pha. Trong tr ng h p ny v t n i i v i t l: t v v cc thi t b t c i n tr

u mang i n p

U = I .R Ng i ch m vo b t k ng c no c ng c th l U . M t khc th c a chn ng i (Uch) ph thu c vo kho ng cch t ch ng n v t n i t. K t qu l ng i b tc d ng c a i n p: Utx = U - Uch (CT 1.4)

Hnh 1.3 Cng xa v t n i Trong tr Trong : Utx = .U l h s ti p xc. U ( i n p ging trn v t n i t). 5 Trong th c t Utx lun t Uch cng nh . N u 20m, Uch = 0 Utx = U . ng h p chung c th bi u di n:

III. I N P B

Khi 1 pha ch m t ho c 1 thi t b no b ch c th ng cch i n, ta c s phn b th nh sau: i n p iv i t ch tr c ti p ch m t: U =I .R

Hnh 1.4 i n p gi a 2 chn ng b c. Ub = Ux - Ux+a = K ( Trong : K=U .X a: di b c (kho ng 0,8 m) n ch ch m t. x: Kho ng cch T cng th c trn ta th y: + Cng xa v t n i t, Ub cng nh . t 20m Ub x p x b ng 0 i do dng i n ch m t t o nn g i l i n p

1 x

1 x a

)=

K.a x (x a )

(CT 1.5)

+ Nh ng i m cch xa v t n i

+ Nh ng vng trn ng th (hay nh ng m t c u ng th ) l nh ng vng trn (hay m t c u ng tm) m tm i m l ch ch m t. Ub = 0 khi 2 chn ng i ng trong vng trn ng th . 6

Nh v y s ph thu c ng c v i Utx.

i v i kho ng cch

n ch ch m

t c a Ub tri

i n p b c c tr s kh l n nn d khng tiu chu n ho Ub nh ng m b o an ton, qui nh l khi c ch m t ph i c m ng i n g n ch b ch m t v i kho ng cch sau: +T 4m +T 8m 5m i v i thi t b trong nh.

10 m v i thi t b ngoi tr i.

Ng i ta khng tiu chu n ho Ub c ng nh Utx m ch tiu chu n ho i n p i v i t - l i n p ng v i dng i n ch m t tnh ton trong b t k th i gian no c a n m u khng v t qu: + 250V + 40V i v i i n p i v i i n p 1000V. 1000V.

Dng i n i qua chn ng i, khng qua c quan h h p tu n hon nn t nguy hi m h n, nh ng v i tr s i n p b c kho ng 100V n 250V, cc b p c c th b co rt lm ng i ng lm thay i s u i n. Qui trnh ki m tra v s d ng cc ph ng ti n b o v c a Lin X (c ) qui nh: khi i l i trong cc tr m ngoi tr i, ph i dng ng cch i n n u Ub 40V. IV. I N P CHO PHP in tr c th con ng i th ng rt khc nhau (in tr ng i nh: 4 7k ; in tr ng i ln: 13 17k ) v l hm c a nhi u bi n s . M i bi n s l i ph thu c vo nh ng hon c nh khc nhau, nn trong nhi u tr ng h p khng th d on tr c c tr s dng i n qua ng i. V th xc nh gi i h n an ton cho ng i, khng d a vo "dng i n an ton" m ph i theo i n p cho php. t Dng i n p cho php s ti n l i v m i m ng i n c m t i n p ng i n nh.

Th c t cho th y r ng i n p th c p my hn ( 65V) v n lm ch t ng i. V nh ng n i c bi t nguy hi m c khi x y ra tai n n thi t b i n p 12V. 7

Tiu chu n i n p cho php

m in

c m t khc:

- Ba Lan, Thu S , Ti p Kh c: Ucp = 50V. - H Lan, Thuy i n, Php: Ucp = 24V. - Lin X (c ): tu theo mi tr 36V v 12V... ng lm vi c m Ucp c cc tr s : 65V;

Vi t Nam: Ucp i v i chi u sng c c b cc my cng c , chi u sng nh ng n i nguy hi m (trong bu ng kn, h m m ...) l 36V v 24V. Cn nh ng n i c bi t nguy hi m l y Ucp = 12V. V. M T S THU T NG C B N KHC n c i t pht i n

IT): M ng i 1. M ng i n h p c trung tnh cch ly (S trung tnh th c p my bi n p ho c my pht i n khng n i v i n ho c c n i v i b n i t qua m t t ng tr l n ho c qua thi t b tn hi u, o l ng, b o v , d p h quang, cn v c a cc thi t b c n i t.

2. M ng i n h p c trung tnh n i t tr c ti p: M ng i n c trung tnh th c p c a my bi n p ho c my pht i n n i tr c ti p v i n i t ho c n i v i b n i t qua m t i n tr nh (v d qua my bi n dng), cn v c a cc thi t b i n c n i v i dy "khng", bao g m s TNC, TN-C-S hay TN-S. 3. Ch m t: l s n i i n b t ng gi a nh ng b ph n c mang i n p c a thi t b i n v i nh ng c u trc khc ho c v i t tr c ti p. Dng i n ch m t l dng i n i vo t qua ch b ch m. 4. Dy "khng" (PEN): Dy trung tnh trong m ng h p 3 pha, 4 dy m i m trung tnh c n i t tr c ti p. 5. Dy b o v (PE): Dy ch dng cho m c ch b o v n i "khng", c tch t dy "khng" khi b o v thi t b 1 pha, ho c l dy th 5 trong m ng i n 3 pha, 5 dy (S TN-S), ho c l dy n i t trong s IT v TT. Ch thch Dy "khng" v a lm nhi m v l dy trung tnh d n i n (N), v a lm nhi m v l dy b o v (PE) (S TN-C). Khi p d ng n i "khng" 8

cho thi t b i n 1 pha, t dy "khng" ph i tch ra lm 2 dy l: Dy trung tnh (N) v dy b o v (PE) (S TN-C-S). (Trong s TN-C-S, s TN-C khng bao gi c s d ng sau TN-S. i m tch PE kh i PEN th ng l i m u c a l i i n). 6. Dy n i "khng": Dy d n n i v c a thi t b i n c n b o v n i "khng" v i dy "khng" (PEN) ho c v i dy b o v (PE). 7. Dy n i t. 8. N i "khng": Bi n php b o v khi n i v c a thi t b i n v i dy "khng", khi c ch m v s hnh thnh ng n m ch 1 pha, dng i n ng n m ch gy tc ng thi t b b o v c t dng i n ngu n n ch ch m v . 9. N i trang b n i t: N i m t i m c a m ch i n ho c v c a thi t b t. i nv i t: Dy d n n i cc b ph n c n b o v v i i n c c n i

10. N i t b o v : N i v c a thi t b i n v i trang b n i t gi m i n p ch m t n m c an ton cho ng i v n hnh v m b o th i gian tc ng c a thi t b b o v khi c s c ch m v . 11. N i t lm vi c: N i i m trung tnh my bi n p ho c m t i m no c a dy trung tnh c a m ng v i trang b n i t, nh m b o m ch lm vi c c a m ng i n v kh c ph c nhanh s c . 12. N i t l p l i: N i dy "khng" v i trang b n i i n p trn dy "khng". 13. Trang b n i t. 14. i n c c n i t: Cc v t d n i n hay m t nhm cc v t d n i n c lin k t v i nhau v ti p xc tr c ti p v i t. 15. i n c c n i t nhn t o: Cc i n c c s d ng cho m c ch n i t. c thi t k , l p t v t: K t c u bao g m cc i n c c n i t gi m nh t v dy n i

16. i n c c n i t t nhin: Cc k t c u kim lo i c s n c a cc ng ng c a nh v cng trnh ti p xc tr c ti p v i t v c ph i h p s d ng cho m c ch n i t. 9

17. ng tr c n i t ho c n i "khng": Ph n dy n i "khng" ko di n i n cc thi t b i n c n b o v . 18. Vng i n th "khng": l vng dng i n ch m t. t

t ho c n i

ngoi ph m vi vng t n c a

19. i n p trn trang b n i t: i n p gi a i m dng i n i vo c c n i t v vng i n th "khng" khi dng i n t i n c c n i t t n vo t. 20. i n tr trang b n i t (cn g i l i n tr n i t): T s gi a i n p trn trang b n i t v dng i n vo trang b n i t. 21. Thi t b i u khi n: M t t h p bao g m cc ph n t i u khi n, o l ng, i u ch nh cng v i cc thi t b c lin quan t i chng v cb sung hon ch nh b ng cc lin k t c i n bn trong, cc k t c u ch u l c v v che ch n. 22. T i u khi n: V ch a cc kh c l p t trn my ho c tch r i so v i my. i n v thi t b i u khi n, c

c bao kn 23. H c: M t v tr trong my ho c trong t i u khi n m i pha, nh ng c c a l p rp, quan st ho c thng gi cho cc thi t b i n bn trong. 24. Knh: Cc rnh ho c mng, ng... ch dng t v b o v dy d n.

c ch t o d i d ng ng c thnh c ng ho c 25. ng d n: Knh m m b ng v t li u kim lo i ho c phi kim lo i b o v dy d n. phn ph i i n n ng t ngu n i n 26. M ch ng l c: M ch dng n cc thi t b tr c ti p th c hi n cc thao tc cng ngh . 27. M ch i u khi n: M ch dng b o v m ch ng l c. 28. Thi t b nhi u m ch. 29. Thi t b khi n my. 10 i u khi n ho t ng c a my v

ng c t: Nh ng thi t b dng

ng ho c ng t m t ho c i u

i u khi n: Thi t b trong m ch i u khi n dng

30. C c u d n ng c a thi t b i u khi n b ng tay: Nh ng c m c a h th ng d n ng m ph i dng cc ngo i l c tc ng vo n khi thao tc (v d : cc nt n, c n i u khi n...). 31. Cch i n lm vi c: Cch i n m b o cho thi t b lm vi c bnh th ng v b o v ch y u ch ng i n gi t. 32. Cch i n b sung: Cch i n c l p b sung cho cch i n lm vi c b o v ch ng i n gi t khi cch i n lm vi c b h h ng. 33. Cch i n kp: Cch i n k t h p c cch i n lm vi c v cch i n b sung. 34. Cch i n t ng c ng: Cch i n lm vi c c c i ti n v i cc tnh ch t c i n b o mm c b o v ch ng i n gi t nh cch i n kp. N i t thi t b i n c phn lo i theo m c nguy hi m nh sau:

35. N i nguy hi m v

i n: N i c m t trong nh ng y u t sau:

1m t ng i trong khng kh v t qu 75% trong th i gian di ho c c b i d n i n (b i bm vo dy d n, l t vo trong thi t b i n). 2- N n nh d n i n (n n nh b ng kim lo i, 3- Nhi t gi ). cao (c nhi t v t, b tng c t thp...).

t qu 35oC trong th i gian di h n 24

4- Nh ng n i ng i c th ti p xc ng th i m t bn l cc k t c u kim lo i c a nh x ng, cc thi t b my mc n i t v m t bn v kim lo i c a thi t b i n c nguy c ch m v . 36. N i sau: 1- R t m (c m t ng i c a khng kh x p x 100% - b m t tr n, t ng, sn nh v v t trong nh c ng s ng). 2- Mi tr ng c ho t tnh ha h c (th ng xuyn hay trong th i gian di ch a h i, kh, ch t l ng c th t o nn cc ch t, n m m c d n n ph h y cch i n v cc b ph n mang i n c a thi t b i n). 11 c bi t nguy hi m v i n: N i c m t trong nh ng y u t

3ng th i c hai y u t tr ln 36, i u ny. 37. N i t nguy hi m v

n i nguy hi m v

i n nu

kho n

i n: N i khng thu c hai lo i trn. s n t t

38. Thi t tr i n: Cng trnh i n t p h p thi t b i n dng xu t, bi n i, truy n d n, phn ph i v tiu th i n n ng. 39. Cng vi c lm c t i n hon ton: Cng vi c ti n hnh m c cc ngu n d n i n n u c c t i n.

40. Cng vi c lm c t i n m t ph n: Cng vi c ti n hnh m ch c m t s ph n mang i n c c t i n. Nh ng ph n mang i n cn l i ph i th c hi n cc bi n php ng n cch khng cho ng i lm vi c ch m ph i. 41. Cng vi c lm khng c t i n: Cng vi c lm tr c ti p trn nh ng ph n mang i n. 42. i n p an ton: i n p khng v t qu 36V i v i ngu n i n xoay chi u v 48V i v i ngu n i n m t chi u. i n p ny ph i c c p t ngu n cung c p i n an ton. 43. Cc k hi u qu c t (xem Ph l c 11).

12

Ch ng 2

TC HI CA DNG IN I VI C TH CON NGI

I. KHI NI M CHUNG i n n ng ngy cng ng vai tr quan tr ng trong s n xu t c ng nh i s ng. i n gp ph n nng cao n ng xu t lao ng, gi m nh c ng lao ng, c i thi n i u ki n sinh ho t, v n ho v tinh th n c a nhn dn... Tuy nhin, i n c ng gy ra nh ng tai n n, s c h t s c nghim tr ng n u khng tun th nh ng qui chu n, tiu chu n v an ton trong s n xu t, qu n l v tiu th i n. Theo th ng k hng n m: tai n n lao ng ch t ng i do i n chi m kho ng h n 10% t ng s tai n n lao ng ch t ng i ni chung, th m ch c n m chi m t i 20% t ng s tai n n lao ng ch t ng i. Khoa h c hi n nay phn tch c th con ng i. y v tc h i c a dng i n iv i

Th c t cho th y khi ch m vo v t c mang i n p, con ng i s ch u tc ng b i dng i n i qua ng i. Tc h i sinh l do dng i n gy ln nh : hu ho i b ph n th n kinh i u khi n cc gic quan, lm t li t c th t, s ng mng ph i, hu ho i c quan h h p v tu n hon... Tai n n i n th ng x y ra trong cc tr ng h p sau: i n khi cch - Do ch m ph i nh ng b ph n b ng kim lo i c a thi t b i n b h ng. - Do ch m ph i v t d n c mang i n p. - Do i n p b c, xu t hi n ch dng i n i vo t. i

- Do h quang khi ng c t i n ho c vi ph m kho ng cch an ton l i n. Do i n tch t nh i n

13

Hnh 2.1

Hnh 2.2

Hnh 2.3 II. NH NG Y U T LIN QUAN N TAI N N I N i ta xc nh c cc y u t

Nghin c u v ch n th ng i n, ng lin quan n tai n n i n l: - i n tr c a c th ng i. i.

- Lo i v tr s dng i n i qua ng - Th i gian dng i n i qua ng i.

ng i c a dng i n qua c th ng i.

i.

- T n s dng i n i qua c th ng 14 c i m c a ng ib i n gi t.

1. i n tr c a c th ng

i (R ng)

1.1. i n tr c a ng i (Rng) l tr s i n tr o c gi a 2 i n c c t trn c th ng i. C th chia i n tr ng i thnh hai ph n - i n tr l p da 2 ch i n c c t ln (dy t 0,05 coi l cch i n t t; i n tr su t t 1 tri u 10 tri u cm 0,2 mm), c

- i n tr c a cc b ph n bn trong c th : i n tr su t t 100 200 cm i n tr c a l p da ngoi do i n tr c a l p s ng trn da quy t nh. Chnh v v y, tu theo v tr khc nhau m i n tr c a da c ng khc nhau. V d : i n tr c a bn tay g p 10 50 l n i n tr da m t. Ho c n u xem i n tr gi a hai bn tay l 1 th i n tr gi a 2 bn chn l 1,3. i n tr c a c th ng i l i l ng khng n trong m t ph m vi r t l n kho ng 1.000 100.000 1.2. i n tr c a c th ng nh, n c th thay i

i ph thu c vo nh ng y u t sau

a) Tnh tr ng da kh hay m, s ch hay b n, nguyn v n hay xy xt - Bnh th ng da kh ro s ch s , khng xy xt th Rng= 3.000 100.000 ( o khi U = 15 20V). N u c o s ch l p s ng: Rng = 1.000 5.000 . 700 v khi m t hon

Khi m t l p da ngoi (bi u b) th Rng = 500 ton da th Rng ch cn 100 200 . Trong tnh ton l y R ng = 1000 .

m c a da c ng nh h ng n Rng. V d : Tay t c mu i th Rng gi m 30 n 50%. Cn v i n c c t th Rng gi m 15 n 35 %. S d nh v y v khi da b m, n c ho tan cc mu i khong v axt c a c th bi ti t qua m hi lm cho da tr thnh d n i n h n. Da b b n lm cho Rng gi m v cc h t b i nh b i than, b i kim lo i d n i n r t t t. Cc lo i b i bm vo da lm gi m i n tr c a da. Ngoi ra cc lo i b i b n d n i n chui vo mi ng cc tuy n m hi, tuy n nh n t o thnh nh ng m ch d n i n lu di da lm cho i n tr da gi m xu ng. 15

b) V tr ti p xc, di n tch ti p xc v l c ti p xc - Do c u t o khng ng nh t, dy l p s ng c a da v s phn b cc tuy n m hi trn c th cc v tr khc nhau c ng khc nhau. V v y, Rng thay i ty thu c vo v tr ti p xc. - Di n tch ti p xc cng l n th Rng cng nh . V i i n p b (50 60V) c th xem i n tr c a da t l ngh ch v i di n tch ti p xc: Khi di n tch ti p xc = 8 cm 2 Khi di n tch ti p xc = 24 cm 2 Khi di n tch ti p xc = 400 cm 2 - Khi da ng Rng = 7000 . Rng = 3300 . Rng = 1000 . n

i b d m nh trn cc i n c c Rng .

c) Th i gian tc d ng c a dng i n qua ng i cng lu, Rng cng gi m do da b t nng v c s thay i v i n phn. d) Cc tham s c a m ch i n nh dng i n v i n p - Khi c dng i n qua ng i, Rng gi m i. S d nh v y l do lc c dng i n i vo thn ng i, da b t nng, m hi thot ra lm Rng . Th nghi m cho th y: V i I~ = 0,5 mA I~ = 2 mA I_ = 0,5 mA I _ = 2 mA R ng =4500 . Rng = 2000 . Rng = 1200 . Rng = 8000 .

- i n p r t nh h ng n Rng, v ngoi hi n t ng i n phn cn c hi n t ng ch c th ng. V i l p da m ng, hi n t ng ch c th ng c th xu t hi n i n p t 10 n 30V. Nh ng ni chung nh h ng c a i n p th hi n r nh t v i tr s i n p 250V. Lc ny i n tr ng i c th xem t ng ng v i lc ng i b bc h t l p da ngoi. i n p m t chi u, c th khng c i n dung v i n ng c c phn t ng ln. Do tr ng h p i n p m t chi u Rng l n h n tr ng h p i n p xoay chi u. 16

Hnh 2.4: S ph thu c c a Rng vo i n p ng v i cc th i gian ti p xc khc nhau e) Cc y u t sinh l v mi tr ng xung quanh

i n tr c a nam l n h n n , gi l n h n tr . Nh ng kch thch b t ng i v i ng i nh : chm ho c nh, m thanh, nh sng c ng lm cho Rng gi m. Hm l ng xy trong khng kh t ng (d ch trong th i gian ng n) c ng lm cho Rng gi m... tr S d nh v y l do ph n ng c a c th d i tc d ng nhi t c a mi ng, lm t ng s cung c p mu v lm m ch mu dn n , Rng gi m.

Dng i n c tr s kho ng 100mA c kh n ng gy ch t ng i. Tuy nhin c tr ng h p tr s dng i n kho ng 5 n 10 mA lm ch t ng i. S d nh v y l do m c kch thch h th ng th n kinh v kh n ng ch u ng c a m i ng i nh h ng quy t nh n m c t n th ng. i v i m i ng i, kh n ng ch u ng khc nhau. Khi u ng r u m b tai n n i n th m c t n th ng c ng t ng ln. i n tr c a c th ng sau: 17 i c th c bi u di n b ng s thay th

R1

X1

R2

X2

R3 X3

Hnh 2.5 Trong : R1, X1: Tr khng c a da pha dng i n i vo. R2, X2: Tr khng pha dng i n i ra. R3, X3: Tr khng cc c quan bn trong thn ng 2. Lo i v tr s c a dng i n gi t Dng i n l y u t v t l tr c ti p gy ra t n th cc i l ng bi n i dng i n qua ng i m thi. V i m t tr s dng i n nh t h u nh khng thay i. nh, s tc ng. Rng, Ung ch l i i.

ng c a n vo c th ng

T th c nghi m, ng i ta o ln c th ng i nh sau:
Dng i n (mA) 0,6 2 5 n 1,5 n3 n7

c cc tr s dng i n gy tc h i
Tc d ng c a dng m t chi u Khng c c m gic g Khng c c m gic g au nh kim chm, th y nng.

Tc d ng c a dng xoay chi u (50 n 60 Hz) B t u th y ngn tay t. Ngn tay t r t m nh. B p th t co l i v rung.

18

Dng i n (mA) 8 n 10

Tc d ng c a dng xoay chi u (50 n 60 Hz) Tay kh r i v t mang i n. Ngn tay, kh p tay lng bn tay th y au. Tay khng r i i n, au, kh th . c v t mang u p

Tc d ng c a dng m t chi u Nng t ng ln.

20 50 90

n 25 n 80 n 100

Nng t ng ln, th t co qu p l i nh ng ch a m nh. Nng m nh, b p th t kh th . Th b t li t. tay co rt,

Th b t li t, tim b t m nh.

Th b t li t, n u ko di 3 giy tim b t li t d n t i ng ng p.

Qua b ng trn ta th y: Dng i n qua ng i cng l n cng nguy hi m. Dng i n b t u gy nguy hi m cho ng i l 20 25mA (xoay chi u) v 50 n 80 mA (m t chi u). Lm ch t ng i l 100mA. Tuy nhin khi xt v tai n n i n, khng nn ch n thu n theo tr s dng i n m ph i xt n mi tr ng, hon c nh x y ra tai n n v s c ch u ng c a c th n n nhn. C nh v y m i c th l gi i c nhi u tr ng h p i n p nh , tr s dng i n khng l n h n tr s dng i n gy chong bao nhiu, c th gy ch t ng i. Khi nghin c u cc hi n t ng sinh l h c v i n gi t, cc nh khoa h c c a Lin X dng cc ph ng php o l ng c bi t v th n tr ng ch ng minh r ng: c khi dng i n ch 5 10 mA gy ch t ng i. Chnh v v y, hi n nay v i dng i n xoay chi u t n s 50 60Hz, tr s dng i n an ton l y b ng 10 mA. 3. Th i gian dng i n i qua ng i i r t quan tr ng

Y u t th i gian tc d ng c a dng i n vo c th ng v bi u hi n d i nhi u hnh th c khc nhau.

- Th i gian tc d ng cng lu, Rng cng gi m v l p da b nng d n v l p s ng trn da b ch c th ng cng nhi u, tc h i c a dng i n vo c th ng i cng t ng ln. - Khi dng i n tc ng trong th i gian ng n th tnh ch t nguy hi m ph thu c vo nh p p c a tim. M i chu k co dn c a tim ko di 1 giy. Trong chu k c kho ng 0,1 giy tim ngh lm vi c (gi a tr ng thi co 19

v dn) v th i i m ny, tim r t nh y c m v i dng i n qua n. N u dng i n qua ng i l n h n 1 giy, th no c ng trng v i th i i m ni trn c a tim. Th nghi m cho th y r ng, d dng i n l n (hng ch c A) i qua ng m khng g p th i i m ngh c a tim c ng khng c nguy hi m g. i

C n c nh ng l lu n trn c th gi i thch v sao cc m ng i n cao p (110kV; 35 kV; 10kV; 6kV...) tai n n do i n gy ra r t t d n n tr ng h p tim ng ng p hay ng ng h h p. V i i n p cao, dng i n xu t hi n tr c khi ng i ch m vo v t mang i n. N n nhn ch a k p ch m vo v t mang i n th h quang pht sinh v dng i n qua ng i l n (c th n vi A). Dng i n ny tc ng r t m nh vo ng i gy cho c th m t s ph n x phng th r t mnh li t. K t qu l h quang i n b d p t t ngay (ho c chuy n sang b ph n mang i n bn c nh). Dng i n ch t n t i trong kho ng th i gian vi ph n c a giy. V i th i gian ng n nh v y r t t khi lm tim ng ng p hay h h p b t li t. ch b t s sinh ra 1 l p h u c cch i n c a thn ng i v chnh l p h u c ny ng n cch dng i n v i thn ng i m t cch c hi u qu . Tuy nhin khng th k t lu n i n p cao khng gy nguy hi m, v dng i n l n ny qua c th trong th i gian ng n nh ng c th t chy nghim tr ng lm ch t ng i. 4. ng i c a dng i n

ng i c a dng i n qua ng i quy t nh nhi u n m c gy tc h i. i u ch y u l c bao nhiu ph n tr m c a dng i n t ng qua cc c quan h h p v tim. Qua th nghi m ng i ta ghi c k t qu sau:
ng i c a dng i n T chn qua chn Tay tri qua chn Tay qua tay Tay ph i qua chn u qua chn Phn l ng dng i n t ng qua tim (%) 0,4 3,7 3,3 6,7 6,8

20

T c k t lu n l: dng i n qua tim hay c quan h h p ph thu c cch ti p xc c a ng i v i m ng i n. Dng i n t u qua chn v t tay ph i qua chn c phn l ng qua tim nhi u nh t. V ph n l n dng i n qua tim theo tr c d c, tr c ny n m trn ng t tay ph i (ho c u) n chn. Dng i n i t chn n chn c phn l ng dng i n qua tim nh nh t. Ng i ta dng ch lm th nghi m, cho dng i n i t chn ny n chn kia c a ch v i U = 960V trong 12 giy. K t qu l khng con no b ch t. Tr ng h p t ng n 6000V c ng khng lm ch ch t. C ng lm th nghi m trn v i th v th c ng ch u c i n p 180V n 400V trong th i gian t 0,5 12,5 giy. b s Tuy nhin khng nn cho r ng Ub khng nguy hi m v khi b i n p c, cc b p th t, cc c c a chn s co rt l i lm ng i ng xu ng, lc u i n s khc i. 5. T n s i n gi t i do i n dung t o nn Xng =
1 . 2 fC

i n khng c a c th ng

cng nguy hi m. Nh ng trn th c t k t qu l i Khi f th Rng khng nh v y m t n s cng cao th m c nguy hi m cng gi m i. Vi n nghin c u b nh ngh nghi p nghi m v thu c k t qu sau:
S TT 1 2 3 4 T ns (Hz) 50 100 125 150 117 117 100 120 i n p (V) n 120 n 120 n 121 n 125

Lningrt dng ch lm th
S ch th nghi m (con) 15 20 10 10 Xc su t ch b ch t (%) 100 45 20 0

Nh v y

t n s cng cao, xc xu t ch ch t cng gi m.

Mu n gi i thch hi n t ng ny, ph i tm nh h ng c a cc lo i t n s dng i n n cc t bo h u c , c bi t l cc t bo quan tr ng lin quan n tim v h h p. 21

Lc t i n p m t chi u vo mng t bo, cc ph n t trong t bo b phn thnh nh ng ion khc d u v b ht ra ngoi mng t bo. Nh v y ph n t b c c ho v ko di thnh ng u c c. Cc ch c n ng sinh v t, ho h c c a t bo b ph hu n m t m c nh t nh. N u t ngu n xoay chi u vo th ion c ng ch y theo 2 chi u khc nhau ra pha ngoi mng t bo. Nh ng lc i chi u th chuy n ng c a ion l i ng c l i. N u v i m t t n s no c a dng i n, t c c a ion c trong m t chu k ch y c 2 l n b r ng c a t bo th tr ng h p ny ng v i m c kch thch nhi u nh t, t bo b ph hu nhi u nh t. V i dng i n t n s cao, khi dng i n i chi u, ion khng k p p vo mng t bo. T n s cng t ng ln, ng i c a ion cng ng n v m c kch thch t bo cng t. t n s cao, i n tr ng h u nh khng nh h c a i- on, t bo khng b kch thch nhi u. ng n chuy n ng

i v i ng i, t n s 50 60Hz l nguy hi m nh t. Khi t n s b ho c l n h n cc tr s trn, m c nguy hi m s gi m xu ng. Trong th c t s n xu t, v i cc lo i my pht t n s 3.000 Hz, 10.000Hz hay l n h n, cng su t 10kW c ng khng x y ra hi n t ng i n gi t ch t ng i.

22

Ch ng 3

PHN TCH AN TON TRONG CC MNG IN

A. PHN TCH AN TON TRONG CC M NG I N GI N (M ng i n m t chi u v m ng i n xoay chi u 1 pha)

I. KHI NG y l tr I CH M VO 2 C C U R ng

ng h p nguy hi m nh t. Khi : Ing = i i n.

(CT 3.1)

Trong : U l i n p c a l

Tai n n th ng x y ra khi cng nhn s a ch a l i i n c mang i n p. M t tay s vo m t c c cn ch m vo c c kia c th b ng tay, ci tay hay m t tay khc. II. KHI NG I CH M VO 1 C C

Trong th c t v n hnh, tr ng h p ng i ch m vo 2 c c t x y ra m th ng l ch m vo m t c c v h u qu c a tai n n ph thu c tnh tr ng lm vi c c a l i i n i v i t. 1. M ng i n cch i n iv i t

Hnh 3.1. 23

Khi ng i ch m vo 1 c c s t o nn m t m ch kn. V cch i n c a m ng khng bao gi th t l t ng (R1 ; R2 ) nn ta c s ng tr t ng ng.

Hnh 3.2 T s Ing = ng tr ta tnh c: (CT 3.2) U 2R ng R cd

U.R 1 R ng (R 1 R 2 ) R 1 R 2 Ing =

Gi thi t: R1 =R2 = Rc

(CT 3.3)

T bi u th c (3.3) ta th y r vai tr c a Rc .. N u cch i n c a m ng cng t t th m c nguy hi m cng gi m. N u l y dng i n an ton = 10 mA th i u ki n an ton l: Rc 100 U - 2Rng i ch m vo 1 pha cn pha kia

+ Tr ng h p nguy hi m nh t khi ng ch m t. Lc : Ing= U R ng

gi ng nh ch m vo 2 c c.

+ Trong cc bi u th c trn chng ta khng xt n i n tr c a n n nh v i n tr ny r t b, ho c khng tham gia trong s . Tuy nhin, lc 24

ch m vo 1 c c, ngh a cch i n c a n n nh (ho c giy dp) l r t quan tr ng. Khi : Ing = 2(R ng U R ch ) R cd (CT 3.4)

Trong : Rch l i n tr c a giy dp + n n nh Rc l i n tr cch i n c a m ng 2. M ng i n c 1 c c hay 1 pha n i 2.1. M ng i n 1 dy M ng ny ch c 1dy cn dy khc l t hay ng ray (tu i n...) t

Hnh 3.3. S thay th :

Hnh 3.4. 25

T Ing =

ta tnh (R ng

c: U.R cd R ch )(R cd R 0 ) R cd R 0 Ing = U R ng R ch (CT 3.5)

N u xem Ro = 0 (v nh )

(CT 3.6)

Nh v y, n u ng i ng trn t t hay trn ng ray m ch m vo dy d n i n s ph i ch u 1 i n p b ng ton b i n p c a m ng i n. Do v y khi v n hnh m ng i n ny r t nguy hi m nn ph i treo cao dy d n i n ho c t ng c ng cch i n d i chn ng i. 2.2. M ng i n 2 dy M ng ny dng o l ng 1 pha, cung c p i n cho my bi n p hn hay bi n p dng cho lo i n c m tay... Khi ch m vo c c c n i t

Hnh 3.5 Bnh th ng khi ch m vo c c c n i t khng nguy hi m g v: (CT 3.7)

Ung = Ilv.Rab Trong : Ilv l dng i n lm vi c c a m ng i n Rab l i n tr c a o n dy d n ab 26

D ch m vo i m b cch v t n i

t bao nhiu th Ung lun < 5% U.

Nh ng khi x y ra ng n m ch, i n p phn b trn ng dy theo i n tr c a dy d n. N u ti t di n dy d n nh nhau th t i i m c i n p b ng U/2 v cng g n i m a i n p cng gi m. Khi ch m vo c c khng n i Ing = U R ng R ch i ng trn t (CT 3.8) t t ch m vo

R t nguy hi m, gi ng nh tr ng h p ng dy d n i n c a m ng i n 1 dy. 3. M ng i n cch i n iv i

t c i n dung l n

ng dy cp v ng dy trn khng i n p l n V i cc m ng i n h n 1000V v m ng c i n p nh h n 1000V c nhi u nhnh s c i n dung i v i t l n. N gy ln hi n t ng l: ng dy tuy c t ra kh i m ch i n nh ng i n tch tn d v n c th gy nguy hi m cho ng i. Trong m ng i n xoay chi u, i n p c a i n tch tn d khng nh ng ph thu c thng s c a m ch i n m cn ph thu c vo th i i m c t m ch i n. Theo tnh ton: n u ng i n qua ng i: U0 .e R ng
t R ngC12

i cch i n v i

t m ch m vo 2 c c th dng

Ing = Trong :

(CT 3.9)

Uo l i n p tn d c a vo m ch i n.

ng dy ng v i th i i m khi ng ng dy b c t.

i ch m

C12 l i n dung gi a cc dy d n c a N u bi t Uo; Rng; C12, ta xy d ng ng i v th i gian nh sau (Ing (t)):

c quan h gi a dng i n qua

27

Hnh 3.6

T ta c nh n xt: n u i n dung cng l n (C2 > C1) tr s i n tch tn d (Q = C.U) cng cao lm cho dng i n duy tr cng lu v t t nhin tr s trung bnh c a dng i n tc d ng vo ng i cng l n. N u ch m vo 1 dy c a ng dy b c t i n (gi s dy d n 1) th: U0 .e 2R ng
t R ng ( 2C12 C11 )

Ing =

(CT 3.10) t

Trong : C11: i n dung dy d n 1 v i

C12: i n dung gi a dy d n 1 v i 2 Nguy hi m c a i n tch tn d khng nh ng ch do tr s c a dng i n phng, th i gian phng m cn nhi t l ng gy b ng:
CU 2 Q = 0,24 2

(CT 3.11)

28

B. PHN TCH AN TON TRONG CC M NG I N 3 PHA

I. M T S - Thi t b - Thi t b KHI NI M i ta chia thi t b i n lm 2 lo i: i n c i n p > 1000V i n c i n p < 1000V t hay cch ly. * Trong k thu t i n, ng

* Trung tnh c a MBA c th n i

- N u trung tnh khng n i v i cc thi t b n i t ho c n i qua thi t b b dng i n i n dung trong m ng, qua my bi n i n p... hay qua cc kh c i n c i n tr l n c g i l trung tnh cch i n i v i t. - N u trung tnh n i tr c ti p v i thi t b n i b th g i l trung tnh tr c ti p n i t. t ho c qua m t i n tr t, s d ng

* Dy trung tnh l dy n i v i i m trung tnh tr c ti p n i lm dy ng c khi ph t i cc pha khng u nhau.

Khng nn cho r ng trung tnh v dy trung tnh khng mang i n p. Khi c hi n t ng l ch pha ho c c ch m t 1 pha... Trung tnh c ng nh dy trung tnh u mang i n p nguy hi m n tnh m ng ng i. * Trong m ng 3 pha c nh ng tr - Ch m vo 2 ho c 3 pha - Ch m vo 1 pha. - Ch m vo v t khng d n i n nh ng c i n p xu t hi n b t ng (v thi t b , k t c u kim lo i...). - B tc d ng c a i n p b - T n th 1. Tr 1.1. Tr c. IV I T ng do h quang i n. ng h p ch m vo 1 pha ng h p chung ng h p tai n n sau:

II. M NG I N C TRUNG TNH CCH I N

Khi m ng i n c trung tnh cch i n i v i t s xu t hi n dng i n r v dng i n dung c a cc pha v i t. Khi ng i ch m vo 1 pha no (v d pha C). Ta c s nguyn l nh sau: 29

Hnh 3.7 Trong : C1 C2 R1 R2 C3 R3 l p v gi i cc ph

2

Dng nh lu t Ki c h p ta thu c: Ing=

U.g ng 2
3( g 3 g2) (g ng

ng trnh vi phn ng
2

3 . .( C 3 g1 g2

C2 )

3 (g 2
2

g3) C2

3 . .( C 2 C3 )2

C3)

g3 )2

(C 1

(CT 3.12) Trong : g=

1 l i n d n R

U l i n p pha = 1/f, f l t n s ngu n i n Cng th c trn cho php xc nh Ing c a m i tr m ng i n 3 pha v i thng s b t k c a m ng i n. 1.2. V i m ng c i n p < 1000V * M ng < 1000V c i n dung b M ng ny th ng c chi u di c a dy cp < 1Km nn c th b qua i n dung C (C1 = C2 = C3 = 0) 30 ng h p ch m vo

n gi n: coi R1 = R2 = R3 = Rc Thay vo bi u th c (CT 3.12) ta Ing = c: (CT 3.13)

3U 3Rng Rc

Nh v y m ng ny khi ng i ch m vo 1 pha no y ho c ch m vo v thi t b c cch i n b h ng th dng i n qua ng i ph thu c chnh vo cch i n c a m ng (Rc ). N u t ng c ng ch t l ng cch i n c a m ng s t c yu c u an ton. * M ng < 1000V c i n dung l n M ng ny th ng c chi u di c dng i n r v dng i n dung. n gi n, coi: C1 = C2 = C3 = C R1 = R3 = R3 = Rc Thay vo bi u th c (CT 3.12) ta s tnh c: (CT 3.14) ng dy > 1Km. Lc ph i xt n

U . Ing = Rng

1 R cd (R cd
2 9(1 R cd 2

6R ng ) C 2 )R 2 ng

T bi u th c ta th y: n u C cng l n, Ing cng t ng 1.3.V i m ng i n > 1000V Trong m ng i n ny, i n tr cch i n th ng r t t t nh ng i n dung c a cc pha i v i t l n (kho ng vi ph n m i F/Km) v th c th thay vo bi u th c (CT 3.12): R1 = R2 = R3 = C1 = C2 = C3 = C v ta thu c: Ing =
3U 9R 2 ng ( 1 2 ) C

(g1 = g2 = g3 = 0).

(CT 3.15)

31

c th suy ra C cng l n, Ing cng t ng. t

1.4. Khi ch m vo 1 pha cn pha khc ch m

Hnh 3.8 Tr ng h p ny r t nguy hi m v i n p t ln ng i t t i i n p dy. N u pha kia ch m t hon ton th ng i b ng i n p dy tc d ng Ing = 2. Tr ng h p ch m vo 2 pha ng c a m ng i n, khi ng i ch m

Ud R ng

Trong tnh tr ng v n hnh bnh th vo 2 pha s b i n p dy tc d ng Ing =

Ud R ng
T TR C TI P

III- M NG I N C TRUNG TNH N I 1. ngh a c a vi c n i t trung tnh

N i t trung tnh nh m gi m b t s nguy hi m do ch m t gy ln, gi cho i n p c a cc dy pha i v i t khng t ng cao lc x y ra ch m t. Gi s i n tr n i t trung tnh r t b (R = 0). M t pha b ch m t cn ng i ch m vo 1 trong 2 pha cn l i th i n p t ln ng i ch l i n p pha ch khng ph i i n p dy nh trong m ng trung tnh cch i n. 32

M t u i m khc c a m ng c trung tnh n i t tr c ti p l khi x y ra ch m t s a n ng n m ch 1 pha v c t m ch i n. Nh v y tr ng thi ch m t i v i m ng i n c trung tnh cch i n i v i t ko di r t lu, cn v i m ng ny ch t n t i trong th i gian r t ng n (th i gian c n thi t b o v tc ng). Ngoi ra n i t trung tnh cn c u i m v m t kinh t v i n p c a m ng ny i v i t khng v t qu i n p pha nn cch i n c a m ng, c a cc cu n dy my i n v cc b ph n d n i n i v i v thi t b hay v i t u tnh ton v i i n p pha, cn khi trung tnh cch i n i v i t ph i tnh ton v i i n p dy. M t khc trong th c t s n xu t, lc ph t i cc pha khng u nhau ho c x y ra ch m t s c hi n t ng l ch pha, lc trung tnh v dy trung tnh s c i n p d , i n p ny nhi u khi c gi tr t ng i l n. N u dng bi n php n i trung tnh b o v th i n p d ny s xu t hi n trn v my gy nguy hi m cho ng i. Do n i t trung tnh s c tc d ng tri t tiu ho c h n ch i n p d n m c an ton. Tuy nhin c n l u l: - Trong th c t v n hnh, i u ki n i n tr n i t trung tnh (R0 = 0) l r t kh th c hi n m s t n t i m t gi tr no , nn khi x y ra ch m t m t pha, i n p c a pha ch m t s phn b trn c R0 v Rch ( i n tr ch ch m t). Do i n p c a cc pha i v i t c ng nh i n p t vo ng i (lc ch m ph i pha cn l i) s l n h n i n p pha v t t i i n p dy tu thu c vo l n c a R0 v Rch . - Khi v n hnh bnh th ng (khng b ch m t) lc ng i ch m vo 1 pha no y c a m ng c trung tnh n i t th i n p t ln ng i s l i n p pha v i n tr cch i n c a m ng khng tham gia h n ch dng i n qua ng i, l nh c i m c a m ng trung tnh n i t. 2. M ng i n i n p > 1000V m ng i n ny th ng c trung tnh n i t tr c ti p. Khi n i trung tnh, cch i n i v i t c th b gi m th p, nh v y r t kinh t . t

i v i m ng > 1000V, v ph ng di n an ton m ni c ng r t khuy n khch n i t trung tnh. Khi trung tnh khng n i t, n u x y ra ch m t 1 33

pha th tnh tr ng ny ko di r t lu v dng i n i n dung r t b, b o v r le khng tc ng. g n ch ch m t, s xu t hi n s phn b i n p r t nguy hi m v i n p phn b t n t i r t lu. Ng c l i n u trung tnh n i t tr c ti p th v i cc c p i n p k trn, dng i n ch m t nh t nh s r t l n v khi no c ng cho b o v dng i n c c i tc ng v c t ch b s c . Ngoi ra tr ng thi bnh th ng c a m ng ny th khi ch m vo 1 pha, m c nguy hi m u nh nhau (d trung tnh n i t hay khng n i t) v khng nh h ng g n vi c ch n ch lm vi c c a trung tnh. Tuy nhin i v i m ng > 1000V c trung tnh n i t ch c hi n t ng khng t t l: lc v thi t b b ch c th ng cch i n, dng i n qua thi t b n i t r t l n v khi ch m v hay ch m t, trong m ng i n ch cn i n tr th t khng. Dng i n n nh c a ng n m ch 1 pha trong m ng 110 kV t t i hng ngn am pe. Nh v y, mu n b o m n nh nhi t cho h th ng n i t th h th ng ny r t t. M t khc trn h th ng n i t (k c v thi t b n i v i h th ng n i t) s c th hi u i v i t l n, th hi u ny c th truy n sang m ng c i n p < 1000V n u cc m ng ny n i t chung. Dng i n ch m t l n lm cho b o v c t nhanh tc ng (trong kho ng th i gian 0,035 0,12 giy) v i n th c ng xu t hi n trong th i gian r t ng n, nh ng tnh tr ng ny i v i m ng < 1000V c ng r t nguy hi m v ng i lun ti p xc v i v thi t b . C th kh c ph c hi n t ng ny b ng cch n i t ring cho m ng > 1000V v < 1000V. - Khi ng i ch m vo 1 pha: Ing =
Ud R ng Uf . R ng

- Khi ch m vo 2 pha: Ing = C 2 tr ng h p

u nguy hi m.

3. M ng i n v i i n p < 1000V m ng ny hay x y ra hi n t 34 ng ch m vo 1 pha: Ing =

Uf R ng

N u ch m vo 2 pha: Ing =

Ud R ng

m ng c trung tnh n i t tr c ti p i n p < 1000V, khi x y ra ch m t 1 pha s t o nn tnh tr ng phn b th nguy hi m. Trong khi , dng i n cho b o v c t ch b s c ch m t khp m ch qua ch ch m t khng v tnh tr ng ny s ko di nh m ng c trung tnh cch i n v i t. IV. K T LU N CHUNG V V N I N 3 PHA AN TON TRONG M NG

1. N u m ng c trung tnh cch i n th khi ng i ch m vo 1 pha dng i n qua ng i s ph thu c cch i n v i n dung c a m ng i n. N u cch i n c a m ng cng cao, i n dung c a cc pha cng nh th m c nguy hi m cng gi m. iv i t

Khi x y ra s c ch m t 1 pha s d n n s phn b i n tch nguy hi m ch ch m t v tnh tr ng ny s ko di r t lu v nhi u tr ng h p dng i n ch m t khng cho b o v tc ng c t ch b s c , lm cho i n p c a cc pha cn l i i v i t t ng cao n i n p dy. Khi ng i ch m vo 1 trong cc pha cn l i s b i n p dy tc d ng. 2. N u m ng c trung tnh n i t tr c ti p s gi m c nguy hi m khi c ch m t 1 pha, v n gi cho i n p c a cc pha cn l i i v i t khng t ng cao v khi ng i ch m vo 1 trong cc pha cn l i s b i n p dy tc d ng. M t khc m ng > 1000V, khi x y ra ch m t 1 pha s a n ng n m ch 1 pha v dng i n ch m t ny l n b o v c t ph n b s c . V nh v y tnh tr ng phn b i n th nguy hi m ch ch m t s ko di trong 1 th i gian ng n. M ng ny c nh c i m l tnh tr ng v n hnh bnh th ng c a m ng i n, n u ng i ch m vo 1 pha s nguy hi m h n so v i m ng c trung tnh cch i n v lc vai tr cch i n c a m ng khng tham gia h n ch dng i n qua ng i. 3. Khi ch m vo 2 pha, tnh tr ng nguy hi m m ng trung tnh cch ly c ng nh m ng trung tnh n i t u nh nhau, v i n p t ln ng i u b ng i n p dy. 35

Ch ng 4

CC BIN PHP PHNG TAI NN IN

A. CC BI N PHP
I. CCH I N C A THI T B I N

Cch i n l bi n php quan tr ng hng u b o v khng cho i n r ra v my gy nguy hi m cho ng i s d ng, trnh truy n i n gi a cc pha gy ra ng n m ch. Trong th c t s n xu t c th do vi c s d ng my mc c k , cch i n b gi c i, ho c c th do l p rp, gi gn b o qu n cch i n khng t t, nn hi n t ng i n r ra v thi t b tr thnh ph bi n. V v y trong qu trnh s d ng thi t b , ph i nghim ch nh ch p hnh cc ch v s d ng, ki m tra, th nghi m cch i n c a thi t b . N u s d ng qu i n p, cch i n s h h ng. Thi u s ki m tra, th nghi m s khng pht hi n c k p th i s a ch a ho c thay th . 1. Tiu chu n cch i n Cch i n c c tr ng b ng Rc . Tr s c a Rc cho php ph thu c vo i n p c a m ng i n. Tr s Rc i v i cc m ng i n v thi t b cc TCVN t ng ng. 2. Ki m tra v th nghi m Theo qui trnh an ton thi t b i n, vi c ki m tra, th nghi m thi t b i n hng n m ph i ti n hnh t 1 2 l n ho c nhi u h n tu theo i u ki n s n xu t c th t ng n i. Ki m tra, th nghi m cch i n c th ti n hnh b ng nhi u cch. Thng th ng dng M-g-met. Khi c i u ki n th th b ng s c ch u ng i v i i n p t ng cao. Cch th ti n hnh nh sau: 36 i n c quy nh trong

Lo i thi t b Cp c i n p Cp c i n p

i n n 1 kV n 2 kV

i n p th xoay chi u (V) 500 1000 (4 5) U m

Ph

ng php th

Quay M-g-met lo i 1000V trong 1 pht Th i n p trong 5 pht. Quay Mg-met lo i 1000V trong 1 pht Th i n p trong 1 pht

ng c i n c cu n Stato n 380 V 500 V 3000 V 6000 V

1000 1500 5000 10.000

K t qu ki m tra, th nghi m i n.

c ghi vo s nh t k v n hnh thi t b ng i s d ng, ng i ta

3. Cch i n kp v cch i n t ng c

t ng c ng cch i n, b o m an ton cho ng dng cch i n kp v cch i n t ng c ng.

Cch i n kp l cch i n 2 l p c l p v i nhau, m i l p u c kh n ng ch u c i n p nh m c c a thi t b i n. Cch i n t ng c ng l cch i n c tr s i n tr cch i n cao h n cch i n thng th ng, th ng c s d ng cho cc lo i my i n c m tay. II- B O V N I 1. M c ch ngh a Khi cch i n b h h ng, nh ng ph n kim lo i c a thi t b i n hay cc my, thi t b khc th ng tr c kia khng c i n p, by gi c th mang hon ton i n p lm vi c. Khi ng i ch m vo, c th b tai n n. an ton, ng i ta n i t nh ng ph n kim lo i c a my, thit b gi m i n p nh ng b ph n trn i v i t (khi c s c ) n m t gi tr an ton, khng gy nguy hi m cho ng i khi v tnh ch m vo v thi t b c cch i n b ch c th ng. Nh v y, n i t l s ch ng n i i n cc b ph n c a cc my, thi t b i n v i h th ng n i t. H th ng n i t g m thanh n i t v dy d n n i t. 37 T

Ngoi n i t b o v , cn c lo i n i t v i m c ch xc nh ch lm vi c c a thi t b i n nh : n i t trung tnh my bi n p (my pht), n i t b o v qu i n p, n i t ch ng st... Th ng ng i ta n i nh ng b ph n n i t c nh ng cng d ng khc nhau thnh m t h th ng n i t (tr nh ng thu li ng ring r ). N i t ring r cho thi t b i n l khng h p l v nguy hi m v khi c ch m t 2 i m, t o nn th hi u nguy hi m trn ph n n i t c a thi t b . Trong tr ng h p ny c dng i n b xu t hi n. Tr s dng i n ny cho b o v ch m t lm vi c. khng Khi c h th ng n i t, ch m t 2 i m s bi n thnh ng n m ch 2 pha a n t ng c t ch b h h ng. 2. N i t t p trung Gi s thi t b i n n i vo m ch i n 1 pha hay m t chi u. V thi t b c n i t. Thi t b b i n r ra v . Ta c s nguyn l v s ng tr khi ng i ch m vo v thi t b i n nh sau:
2 u 1
G1

2 G2

Gng
1 2

Gng

G1

G2 G1 1

Hnh 4.1. N i T ta tnh c: Ing = U.g2.gng/(g1 + g2 + gng + g ) Trong : g = 1/R

t t p trung (CT 4.1) m u s v: (CT 4.2)

V g1, g2, gng r t nh so v i g nn c th b qua Ing = U.g2.gng/ g 38

B ov n i

t t p trung

t yu c u khi: Ing.Rng

Utxcp i iv i t).

T CT 4.2 rt ra: Mu n gi m Ing th gi m gng (t ng c Ho c t ng g (gi m i n tr n i Bi n php gi m i n tr n i t ng cch i n c a ng iv i t). c. t). n gi n v c th lm Ho c gi m g2 (t ng cch i n c a dy d n

Tuy nhin, v i n tr su t c a t l n nn n i t t p trung kh m c yu c u an ton. V th ng i ta th ng dng h th ng n i t b o hnh l i (hnh vng). 3. N i t hnh l i (hnh vng) i u ki n an ton trong tr ng h p cch i n b ch m v v c dng i n i qua v t n i t c xc nh b ng Utx v Ub. Nh ng i n p ny khng v t qu tr s gi i h n no y m b o an ton cho ng i. Nh phn tch cng l n. ch ng III: cng g n v t n i t, Utx cng nh v Ub t (I ) i qua, t hnh l i.

N u dng n i t t p trung th khi c dng i n ch m i n p phn b trn m t t r t khng l i. Mu n ng th i gi m Utx v Ub ph i dng bi n php n i
Utx Ub

Utd = l .R

Theo m t c t A - B

Hnh 4.2. N i

t hnh l

i 39

Trn hnh v chng ta th y: n u n i r t th p.

t hnh l

i, Ub v Utx gi m xu ng

N i t b o v hnh l i th c hi n b ng cch c m cc ng (ho c thanh) theo chu vi v gi a vng t c n b o v . Hnh ng n i l i s c ( ng v theo m t c t AB ch ra cch xy d ng t ring r v sau y c ng t t c cc tung d ng phn b i n p cho h th ng n i m nt). ng th hi u c a m i c a ng cong ny t trong vng b o v

Qua hnh v chng ta th y: trn m t t c r t nhi u i m c i n th c c i (cc i m n m trn tr c th ng c a v t n i t). Cho nn, th gi a cc i m trong vng b o v chnh l ch r t t v do gi m c i n p b c v i n p ti p xc. i u c n ch l ngoi vng b o v c a m ng l i n i t, ng phn b i n p l n nn Ub c gi tr l n. trnh Ub nguy hi m, d c theo ng ngoi m ng l i n i t, ng i ta chn cc t m b ng kim lo i v cc t m ny khng n i v i h th ng n i t. Lc , ng phn b th vng ny s c d c gi m v gi m c Ub. 4. L nh v c dng b o v n i 4.1. Thi t b B ov n i t

i n c i n p < 1000V t dng trong tr t: i n; cc thi t b chi u sng... i n. ng. ng h p trung tnh cch i n iv i t.

- Nh ng b ph n c n n i

+ V my i n; my bi n p; cc kh c + B ph n truy n ng c a cc thi t b

+ Cc cu n th c p c a my bi n p o l

+ Khung c a t phn ph i i n; b ng i u khi n; b ng i n v t i n c ng nh cc b ph n c th tho ra c ho c h n u nh trn c t cc thi t b i n. + Nh ng k t c u kim lo i c a thi t b phn ph i; k t c u t cp; nh ng u m i b ng kim lo i c a cp; v kim lo i v v b c c a cp l c v cp 40

ki m tra; v kim lo i c a dy d n i n; ng kim lo i lu n dy d n i n; v v gi c a thanh ci d n i n; cc mng, h p, cc dy cp thp v cc thanh thp dy cp v dy d n i n c ng nh cc k t c u kim lo i khc trn t cc thi t b i n. + V kim lo i c a cc my i n di + Cc thi t b c u. - Nh ng b ph n khng c n n i t: i n c t ng v c m tay. ng c a my v cc c

cc b ph n di

+ Cc thi t b i n xoay chi u c i n p n 380V v m t chi u c i n p n 440V trong cc phng t nguy hi m v i n. c t + V c a thi t b i n, d ng c i n v cc k t c u l p rp i n trn cc k t c u kim lo i, trn cc thi t b phn ph i, trn cc khung, t , b ng i u khi n, trn cc b my cng c v cc my ci cn i tv i i u ki n b o m ti p xc v i n ch c ch n v i h th ng n i t chnh. + T t c cc ph ki n c a cch i n cc d ng khc nhau, thanh gi ng, gi , ph tng c a thi t b chi u sng c l p trn cc c t i n ngoi tr i b ng g ho c trn k t c u b ng g c a tr m i n ngoi tr i, n u nh khng yu c u nh ng k t c u ny ph i c b o v ch ng qu i n p kh quy n. Khi l p dy cp c v kim lo i c n i t ho c dy n i t khng c cch i n trn c t g th nh ng b ph n k trn ph i c n i t. c c a cc khung kim + Nh mg b ph n c th tho ra ho c m ra lo i c a cc bu ng phn ph i, t , ro ch n... n u nh trn cc b ph n khng t thi t b i n ho c cc thi t b i n c l p trn c i n p xoay chi u khng l n h n 42V v m t chi u khng l n h n 110V. + V d ng c c cch i n kp. + Cc lo i mc, k p b ng kim lo i, cc o n ng b ng kim lo i b o v cp nh ng ch cp xuyn t ng, tr n ng n v cc chi ti t t ng t , k c cc h p n i v r nhnh kch th c n 100 cm2, nh ng dy cp hay dy d n c v b c cch i n t chm trong t ng, tr n ng n hay cc ph n t khc c a cng trnh xy d ng. 41

4.2. Thi t b c i n p > 1000V B o v n i t ph i dng trong m i tr lm vi c c a trung tnh v lo i nh c a. ng h p khng ph thu c ch

m ng ny, ngoi vi c th c hi n n i t cn ph i c bi n php san b ng th . Do v y ph i th c hi n n i t theo hnh l i (hnh vng). Trong m ng i n c i n p n 1000V c i m trung tnh cch ly (ho c ngu n i n 1 pha c cc u ra c cch ly v i t, c ng nh cc m ng i n 1 chi u c i m gi a c cch ly v i t) c s d ng cung c p i n cho cc thi t b i n trong tr ng h p c nh ng yu c u an ton i n cao (nh cc thi t b i n di ng, khai thc than v m ). Cc thi t b i n ph i c n i t k t h p v i ki m tra cch i n c a m ng ho c s d ng my c t i n b o v . 5. Hnh dng c a v t n i 5.1. Hnh dng c a v t n i t, i n tr n i t t

V t n i t c th c d ng hnh ng hay thanh ch nh t, ho c hnh thanh m ng ( n i cc ng n i t v i nhau hay n i cc ng n i t v i thi t b c n n i t), ho c cc v t n i t t nhin (v cp, ng d n n c, cc c c u b ng kim lo i c a to nh...). Nh ng v t n i t t nhin ny c n i vo thi t b n i t chnh thnh m t h th ng n i t chung. N i chung cc v t n i t t nhin vo thi t b n i t chnh cn c tc d ng l m b o an ton cho ng i khi ch m ng th i vo cc v t n i t t nhin v v thi t b v l do no c i n p xu t hi n trn chng. 5.2. i n tr n i t

i n tr n i t g m: i n tr phn tn, i n tr c a cc dy d n v thanh n i t h p l i. i n tr phn tn chnh l i n tr c a t. Mu n gi m i n tr c a t c th lm gi m i n tr su t c a t ( ). Do thnh thay i trong m t ph m vi r t r ng. Th c ph n c a t ph c t p nn nghi m cho th y: ph thu c thnh ph n t, nhi t , m, t ch t hay khng, t c ch a mu i, axt... 42

tnh ton i n tr n i p ti p xc: Utxcp = . U Trong : : H s ti p xc r = Utxcp/

t (Rn ), xu t pht t tr s an ton c a i n I (CT 4.3)

Utxcp c th = 36V; 24V; 12V... tu theo lo i nh c a. Qua tnh ton v tho mn i u ki n an ton chung, qui ph m an ton hi n hnh qui nh nh sau; - V i thi t b Rn Rn i n c i n p 1000V: 100kVA

4 . khi cng su t c a my pht ho c my bi n p l 10

khi cng su t c a my pht ho c my bi n p l < 100kVA

- V i thi t b c i n p > 1000V: Rn 0,5 trong b t c th i gian no trong n m, c tnh t t nhin. i n tr n i t nhn t o khng v t qu 1 . - Trong m ng i n c m ng i n n i b Trong tr ng h p trang b n i i n c i n p n 1000V: t t hi u qu c s d ng ng th i cho c thi t n i n tr n i

R = 125/ I ( ) Trong tr ng h p ny v n ph i th c hi n nh ng yu c u v n i khng) cho cc thi t b i n c i n p n 1000V. Trong tr ng h p trang b n i p l n h n 1000V: t ch s d ng cho thi t b t (n i

i n c i n

R = 250 / I ( ) nh ng khng l n h n 10 . Trong : R l i n tr l n nh t c a trang b n i t( )

I l dng i n ng n m ch ch m t tnh ton (A). Trong m ng i n khng c b dng i n i n dung th dng i n tnh ton l y b ng 125% dng i n danh nh c a cc thi t b b . 43

Dng i n ng n m ch ch m t tnh ton c n ph i c xc nh theo v n hnh l i i n khi dng i n ng n m ch c tr s l n nh t. III- B O V N I DY TRUNG TNH (n i " khng") 1. ngh a c a b o v n i dy trung tnh

B o v n i dy trung tnh l n i v thi t b ny c n i t nhi u ch ).

i n v i dy trung tnh (dy

ngh a c a vi c ny xu t pht t ch : m ng < 1000V c trung tnh n i t tr c ti p, n u dng b o v n i t s khng m b o c cc i u ki n an ton. V d : c 1 m ng 3 pha 380/220V c p i n cho 1 ng c c ti p t b o v . C Ro = R = 4 ng c .

(nh hnh v ).
C B A

l R0 R

Hnh 4.3. S Khi ng c ch m v ta c

nguyn l b o v n i khng

I = U / (Ro + R ). I ny khng ph i lc no c ng cho b o v tc ng c t ch b h h ng. v d trn: I = 220V / (4 dy ch y c a c u ch b ch y lm

+ 4 ) = 27,5 A. c dy ch y c a lo i c u ch b v i

V i tr s ny ch lm ch y I m= 27,5 / (2 2,5) = 14 11 A. 44

V nh v y, n u dng i n ni trn t n t i lu th trn v thi t b i n c i n p b ng 1/2 i n p pha v i u ki n khc cn c th l n h n. i u l khng m b o an ton. M t khc i n p c a 2 pha cn l i i v i t s t ng cao (gy nguy hi m v cch i n c a m ng c thi t k th p h n i v i i n p pha). ch thi t k Ng i ta tm cch t ng gi tr dng i n ch m t ny ln m t gi tr no b o v c th c t nhanh ch b s c m i m b o c an ton. Bi n php n gi n nh t l dng dy d n n i v thi t b v i dy trung tnh. M c ch c a n l bi n s ch m v thi t b thnh ng n m ch 1 pha b o v lm vi c c t nhanh ph n b s c . S nguyn l b o v nh sau:

Hnh 4.4. S 2. Ph m vi p d ng

nguyn l b o v n i khng

B o v n i dy trung tnh dng cho m ng i n 4 dy i n p < 1000V c trung tnh n i t. B o v n i dy trung tnh dng cho m i c s s n xu t khng ph thu c vo mi tr ng xung quanh. Bi n php ny v a n gi n, r ti n l i d c kh n ng th c hi n, nn h u h t cc c s s n xu t cng nghi p hi n nay u dng lo i b o v ny. Khi dng b o v n i dy trung tnh cho thi t b i n c i n p < 1000V th nh ng b ph n c n n i dy trung tnh v khng c n n i dy trung tnh c qui nh c ng nh trong b o v n i t. 45

3. N i

t lm vi c v n i

tl pl i

Khi dng b o v n i dy trung tnh, trung tnh ny s cn i t u ngu n i n (n i t lm vi c) v n i t l p l i trong t ng o n c a m ng (n i t l p l i). c n u dy trung - B o v n i dy trung tnh s khng th dng tnh khng n i t v: n u x y ra ch m t ch no y s lm cho v cc thi t b n i v i dy trung tnh c i n p g n b ng i n p pha. Ho c khi c s l ch pha, trn dy trung tnh s c i n p d v a i n p ny ra v my. i m trung tnh c a my pht, my bi n p v pha i n c n i v i c c n i t b ng dy n i t. Khng cho p n 1000V ph i php s d ng dy trung tnh lm vi c i t i m trung tnh c a my pht ho c my bi n p n b ng l p thi t b phn ph i lm dy n i t c a my bi n p ho c my pht. Cc c c n i t ph i c t tr c ti p g n my. Trong tr ng h p ring (v d cc tr m trong phn x ng) th cho php t c c n i t tr c ti p c nh t ng nh. i n tr c a trang b n i t n i v i i m trung tnh c a my pht ho c my bi n p ho c u ra c a ngu n i n 1 pha b t k th i i m no trong n m ph i 2; 4 v 8 t ng ng v i i n p dy: 660; 380; v 220V i v i ngu n i n 3 pha ho c: 380; 220 v 127V i v i ngu n i n 1 pha. - Khi dng b o v n i dy trung tnh, dy trung tnh ph i l p l i v nh ng l do sau: - Gi m c i n p i v i b ) n u nh ch m v thi t b i n. - Gi m nh c ch s c cn i t

t c a dy trung tnh (c ng nh v thi t tr ng h p dy trung tnh b t. sau

V d : c m t m ng 3 pha, dy trung tnh b ch b t.

t v x y ra ch m v

46

Hnh 4.5. S Khi dng i n ch m phn b i n th nh sau: Sau ch b Tr c ch b t: utx2 = U

n i khng khi dy trung tnh b t khng cho b o v tc

t ng v t n t i s

t: utx1 = 0 t l p l i:

Khi c n i

Hnh 4.6. S

khi c n i

t l p l i m dy trung tnh b

t 47

utx sau ch

t gi m. Lc :

utx2 = utx3 = I .Rc = U.Rc / (Rc+Rc) utx1 = I .Rc = U.Rc / (Rc+ Rc) K t qu l lm cho s phn b th cc thi t b i n tr c ch t v sau ch t c u h n. N u Rc = Rl th utx= U/2. T t nhin tr s ny khng tho mn i u ki n an ton, v v y ph i c bi n php b o v cho dy trung tnh khng b t nh : - Khi th c hi n n i dy trung tnh ph i dng dy trung tnh b o v ring, tch bi t v i dy trung tnh lm vi c (m ng 3 pha 5 dy) ho c 1 ph n dy trung tnh b o v , tch ring ra t dy trung tnh lm vi c n i trung tnh cho thi t b i n. Ch n i ph i hn ho c dng bulng b t ch t mb o ti p xc t t (c s n i "khng" ph l c 3). - Trong m ch c a dy trung tnh khng c dng c u dao hay c u ch. Mu n c t dy trung tnh ch c th dng my c t i n v my c t s c t ng th i dy trung tnh v cc dy pha khc cng m t lc. Khng c php s d ng dy trung tnh b o v c a 1 ng dy n i trung tnh cho thi t b c cung c p i n t 1 ng dy khc. m b o ng t t ng ph n b s c , c ng nh mb o n nhi t, i n d n ton ph n c a dy trung tnh b o v trong t t c cc tr c nh h n 50% i n d n c a dy pha. h p khng (Qui ph m m t s n i n d n c a dy pha). c qui nh ng

nh i n d n c a dy trung tnh b ng v i

- C 3 d ng n i dy trung tnh l: + Khng c n i +N i +N i t l p l i.

t l p l i b tr t p trung. t l p l i b tr hnh m ng vng.

cu i cc ng dy cung c p i n (ho c cc nhnh r ) c chi u di l n h n 200m c ng nh u vo t ng dy n cc thi t b i n c n n i trung tnh ph i c n i t l p l i cho dy trung tnh b o v (ho c dy trung tnh lm vi c, n u dy ny c dng n i trung tnh). 48

Trong tr ng h p ny, tr c h t nn s d ng cc c c n i t t nhin nh mng c t v n i t ch ng st c a ng dy. N i t l p l i cc phn x ng nn n i vo cc m ch vng n i trung tnh hay dy trung tnh b o v 2 i m tr ln. N i t l p l i c a dy trung tnh trong l i i n m t chi u ph i l cc c c n i t nhn t o v cc c c ny khng c n i v i cc ng ng t ng m trong t. c php s d ng trang b n i t ch ng st trn ng dy i n m t chi u lm n i t l p l i cho dy trung tnh. Dy d n n i dy trung tnh v i n i t l p l i ph i c ch n theo dng i n lu di c tr s khng nh h n 25A v c kch th c m b o c b n c h c. i n tr c a t t c cc n i t l p l i (k c n i t t nhin) cho trung tnh c a m i ng dy trn khng b t k th i i m no trong n m khng c l n h n 5; 10; 20 t ng ng khi i n p dy: 660; 380 v 220V i v i ngu n i n 3 pha ho c; 380; 220 v 127V i v i ngu n i n 1 pha. Trong tr ng h p ny, i n tr c a m i c m n i t l p l i khng cl n h n; 15; 30 v 60 t ng ng v i cc i n p nu trn. Khi i n tr su t c a t l n h n 100 m th c php t ng tr s i n tr qui nh trn ln 0,01 l n nh ng khng c l n h n 10 l n ( o b ng .m). cn b ng th , ph i n i t t c cc k t c u kim lo i c s n trong khu v c t thi t b i n v cc k t c u n i t t nhin khc v i m ch vng n i trung tnh ho c v i dy " khng" b o v v v thi t b i n. 4. Nh ng yu c u i v i n i trung tnh b o v thi t b i n

Khi n i trung tnh thi t b i n, m b o ng t t ng ph n b s c th i n d n c a dy pha v dy trung tnh b o v ph i m b o khi c s ch m v ho c ch m ra dy trung tnh b o v , dng i n ng n m ch khng nh h n: - 3 l n dng i n danh nh c a b ph n ng t khng i u ch nh ho c dng ch nh nh c a b ph n ng t c i u ch nh c a ptmt c c tnh dng i n ng c. - 3 l n dng i n danh nh c a dy ch y c u ch y g n nh t. 49

Dng i n tc ng t c th i nhn v i h s xt n s sai l ch (theo s li u nh my) v nhn v i h s d tr l 1,1 khi b o v b ng ptmt c b ng t i n t . Khi khng c s li u nh my th b i s dng i n ng n m ch so v i dng i n ch nh nh ph i l y khng nh h n 1,4 i v i ptmt c dng i n danh nh n 100A v khng nh h n 1,25 i v i ptmt c dng i n danh nh l n h n 100A. Khi dy trung tnh b o v i song song v i c nh cc dy pha th dy trung tnh b o v ph i c cch i n b ng cch i n dy pha. Trong tr ng h p dy trung tnh b o v c b tr hon ton tch bi t v i dy pha v khng dng c p i n cho ph t i 1 pha th dy ny khng c n cch i n. Khi th c hi n n i trung tnh, n u i u k n c t c a thi t b b o v khng tho mn (dng danh nh c a c u ch y hay dng tc ng c a ptmt qu l n) th cho php dng bi n php san b ng th b sung. Trong tr ng h p ny, t ng chi u di cc i n c c san b ng th ph i c xc nh qua tnh ton m b o tr s i n p ch m khng v t qu tr s gi i h n an ton. cc i m c kh nh , trn cc cng tr ng xy d ng... c cc thi t b i n, my i n di ng, c m tay c cng su t nh , n u ko dy trung tnh n thi t b i n g p kh kh n ho c khng kinh t th cho php dng bi n php n i t v thi t b i n lm bi n php b o v . Khi c n ph i m b o i u ki n c t c a thi t b b o v lc c ng n m ch ch m v . Khng cho php s d ng dy trung tnh lm vi c c a cc d ng c i n di ng m t pha v m t chi u lm dy trung tnh b o v . n i trung tnh cho cc thi t b i n ny, ph i s d ng dy th 3 ring, dy d n ny c n i v i dy trung tnh lm vi c ho c dy trung tnh b o v trong cc h p u dy trn cc b ng phn ph i i n, t , b ng l p rp... Trong m ch dy n i t v dy trung tnh b o v , khng thi t b c t m ch v c u ch y. c l p cc

Cho php l p thi t b ng c t trong m ch dy trung tnh lm vi c n u nh dy ny ng th i c s d ng n i trung tnh. Thi t b ng c t ny ph i c t cc dy d n c i n ng th i v i c t dy trung tnh lm vi c. 50

Nh ng thi t b ng c t m t c c ph i c l p vo dy trung tnh.

cl p

cc dy pha m khng

Ti t di n c a dy trung tnh b o v cho cc thi t b i n di ng v c m tay nn l y b ng ti t di n c a dy pha. Cc li c a dy pha v dy trung tnh ph i l dy ng m m c ti t di n khng nh h n 15mm2 i v i d ng c i n c m tay dng trong cng nghi p v khng nh h n 0,75mm2 i v i cc d ng c i n c m tay dng trong sinh ho t. 5. Ki m tra n i t, n i trung tnh c ki m tra t, n i trung n

Trang b n i t v n i trung tnh thi t b i n c n ph i khi nghi m thu, ki m tra nh k v ki m tra b t th ng. Ki m tra nghi m thu tnh c l p t xong. c th c hi n sau khi trang b n i

Ki m tra nh k c th c hi n theo th i gian qui nh t 6 thng 2 n m 1 l n tu theo m c nguy hi m c a n i b tr thi t b i n.

c th c hi n khi: x y ra tai n n, s c ho c c Ki m tra b t th ng nguy c x y ra tai n n; sau khi s a ch a trang b n i t, n i trung tnh ho c l p t thi t b ; sau bo l t ho c m a l n nh h ng n n i t, n i trung tnh; khi xy d ng m i hay s a ch a cc cng trnh n i t, n i trung tnh; khi xy d ng m i hay s a ch a cc cng trnh khc c kh n ng gy h h ng cc b ph n c a trang b n i t, n i trung tnh. *N i dung c a ki m tra nghi m thu bao g m: - Ki m tra l p t th c t so v i thi t k .

- Ki m tra vi c s d ng v t li u theo yu c u thi t k . - Ki m tra ton b cc m i hn, m i n i, xem xt v tr ti p xc. - Ki m tra cc bi n php ch ng n mn, g . - Ki m tra vi c b o v cc m ch d n i qua cc khe ln co dn v ch ng ng i khc. - Ki m tra cc bi n php ch ng i n p ch m v i n p b n i c n thi t. c nh ng 51 b n c h c, i n

- Ki m tra vi c n i

t v o i n tr n i

t. c nh ng

- Ki m tra cc bi n php ch ng i n p ch m v i n p b n i c n thi t. - Ki m tra vi c l p t v o i n tr n i t.

- Ki m tra i n tr m ch pha - dy trung tnh v kh n ng c t c a thi t b b o v (kch th c, qui cch dy ch y, dng ch nh nh c a ptmt). c th c hi n qua xem xt b ng m t, dng th Vi c ki m tra my o i n tr m ch pha - dy trung tnh... * N i dung ki m tra nh k v ki m tra t xu t g m c: c o,

- o R , i n tr m ch pha-dy trung tnh. - Ki m tra ton b trang b n i - Ki m tra cc m i hn, m i n i. - Ki m tra tnh tr ng cc l p m ho c s n ch ng n mn, r . - Ki m tra cc m t ti p xc i n. - Ki m tra ph n ng m, nh ng ch nghi ng ( o ln xem v o - Ki m tra cc m ch d n qua ch - Ki m tra tnh tr ng c a IV. C T I N B O V C t i n b o v l bi n php t ng tch thi t b i n ho c ph n thi t b x y ra s c e do nguy hi m ra kh i l i trong th i gian ng n t khi s c . Bi n php ny c u i m l khi trn v thi t b xu t hi n i n p n m t gi tr no th b o v s tc ng c t thi t b b s c ra kh i l i i n, m b o an ton cho ng i n u ng i ch m vo v thi t b . Bi n php ny c th dng v n i trung tnh. b sung ho c thay th cho b o v n i t t. ng ng i. c). t, n i trung tnh.

C t i n b o v c th kh ng ch theo nguyn t c i n p ho c nguyn t c dng i n. 52

V d : Xt m t c c u c t i n b o v

Hnh 4.7. S

c t i nb ov

Bnh th ng trn v ng c khng c i n. L xo (2) b ko c ng v li s t (5) gi c u dao (3) v tr ng cung c p i n cho ng c (1) lm vi c. Khi cch i n b h ng (1 pha ch m v ), trn v ng c c i n p. Trn cu n dy 4 c dng i n ch y qua ht li s t (5). L xo (2) ko c u dao (3) c t i n ngu n cung c p. Nh v y c th tnh ton cu n dy 4 nh th no khi trn v thi t b xu t hi n i n p t tr s qui nh th c t i n m b o an ton cho ng i. N i t c a c c u c t i n b o v ph i lm ring. N u n i v i n i t b o v th 2 u dy c cng i n th , c c u khng tc ng. i n tr n i t c a c c u (R) khng yu c u qu nh nn d th c hi n. V. S D NG I N P TH P

Nh phn tch, mi tr ng lm vi c c nh h ng n Rng, Utx t ln ng i. Vi c c i t o mi tr ng l c n thi t nh ng khng ph i lc no c ng lm c. V d : Nh my d t ph i gi m nh t nh b o m s i kh i t. Lm vi c c nh l h i ph i ch u nhi t cao, lm vi c trong mi tr ng c h i, kh n mn... an ton ng i ta h th p i n p s d ng xu ng: 53

Tuy nhin, do yu c u cng ngh c ng nh kinh t , vi c h th p i n p c ng ch trong m t m c nh t nh. i n p cho php c a thi t b i n c ch n tu theo lo i mi tr ng v tnh ch t nguy hi m c a i u ki n lm vi c. 1. Phn lo i mi tr ng V ph ng di n an ton, th ng c n c vo to, m, b i d n i n, ho ch t n mn... chia cc gian phng s d ng i n ra 3 lo i: 1.1. C m c nguy hi m cao

L n i c m t trong nh ng y u t sau: - m ho c c b i d n i n ( m t ng i c a khng kh v t qu 75% trong th i gian di ho c c b i d n i n b i bm vo dy d n, l t vo trong thi t b i n). - N n nh d n i n (b ng kim lo i, - Nhi t ngy m). cao (c nhi t v t, b tng c t thp, g ch...). t qu 35oC trong th i gian di h n m t

ng th i ti p xc 1 bn v i cc k t c u kim - Nh ng n i ng i c th lo i c a nh, cc thi t b cng ngh , my mc... n i t v m t bn v i v kim lo i c a thi t b i n. L n i c m t trong nh ng y u t sau: - R t m (c m t ng sn nh v v t trong nh c i c a khng kh x p x 100%, tr n, t ng s ng). ng,

- Mi tr ng c ho t tnh ho h c (th ng xuyn hay trong th i gian di ch a h i, kh, ch t l ng c th t o nn cc ch t, n m m c d n n ph hu cch i n v b ph n mang i n c a thi t b i n). ng th i c 2 y u t tr ln c a n i nguy hi m (nu m c a).

1.2. N i t nguy hi m (bnh th 2. Ch n i n p

ng): L n i khng thu c 2 lo i trn

Theo i u ki n an ton, i n p cho php c a cc lo i n di cc d ng c i n c nh nh sau: 54

ng v

2.1. i n p cho php c a n c m tay di - Lo i nh c bi t nguy hi m: Ucp 12V

ng

- Lo i nh c m c

nguy hi m cao: Ucp

36V i nc 36V 36V nh

2.2. i n p cho php c a cc d ng c - Cho lo i nh c bi t nguy hi m: U cp

- Cho lo i nh m c

nguy hi m cao: Ucp

V i nh ng d ng c c ki m tra th ng xuyn, v i trnh chuyn mn kh, dng nh ng ph ng ti n b o v t t... c th cho php > 36V nh ng 220V. - Cho nh ng nh c a khng c m c nguy hi m cao: Ucp 380/ 220V.

cung c p i n p th p cho cc thi t b c n ph i dng my bi n p h p, lo i my bi n p cch ly 2 cu n dy s v th c p. V n u dng MBA c hi u s i n p ch khng h th p c i n p. t ng u ch gi i quy t V d : c s sau

36V 220V

Hnh 4.8 N u ng i ch m vo dy trn c a n 36V s ph i ch u i n p 220V cn n u ch m vo dy d i s ph i ch u i n p 184V. 55

VI. PHN CHIA M NG I N Phn chia m ng i n l bi n php tch cc my dng i n ra kh i l i n chung v l i n i t. th c hi n c phn chia mang i n, ng ta dng my bi n p cch ly. i i

Nhi m v c a my bi n p cch ly l cch ly cc my dng i n v i l i i n chung v l i ti p t, n u ng i ti p xc v i cc ph n h i n th dng i n khng th khp m ch v ngu n qua ng i c. Yu c u i v i my bi n p cch ly l: ch u c i n p th nghi m t ng cao. m b o k t c u ch c ch n v

My bi n p cch ly ch c dng cung c p cho m t thi t b dng i n v ph i b o v b ng c u ch y ho c b ng ptmt pha s c p, c dng i n ch nh nh khng qu 15A.

Hnh 4.9. Phn chia m ng i n i n p th c p c a my bi n p cch ly ph i cu n th c p my bi n p cch ly v cc thi t b i n bi n p cch ly . V my bi n p cch ly ph i n i VII. CN B NG I N TH M c d yu c u c t m ch i n trong khi s a ch a l i u r t quan tr ng, nh ng trong m t s tr ng h p c n thi t v n cho php s a ch a ng dy c i n p, nh t l nh ng ng dy c p i n cho nh ng h tiu th quan tr ng. 56 t. 380V. C m n i t c cung c p t my

Yu c u c a ph ng php ny l cch ly ng i v i t t c cc v t c i n th khc trong khi ti p xc v i dy d n c i n p. Lm nh v y lo i tr v h n ch n m c an ton dng i n khp m ch qua ng i xu ng t.Th c nghi m cho th y: khi ng i ng trn s 35 kV ch m vo i n 500V khng c c m gic g. ng trn s 35kV ch m vo i n p 1000V m i b t u c c m gic. Dng i n qua ng i t ng ln theo s t ng c a i n p. V th m b o an ton i v i i n p cao th yu c u cch i n i v i t v v t c i n th khc c a sn thao tc ph i cao. 1. Lm vi c d i i n p cao

Hnh 4.10. Cn b ng i n th Vi c s a ch a ny ph i c ng i c th m quy n v trnh chuyn mn duy t. Ng i s a ch a ph i c trnh chuyn mn v h c qua l p s a ch a ng dy c i n p. Khi lm vi c, cho php ch m vo v t mang i n b ng v t cch i n ho c tr c ti p b ng tay. Tr ng h p b ng tay ph i php cn b ng th (hnh 4.10). c cch i n ng iv i t v dng bi n

57

Ng i cng nhn ng trn mm kim lo i cch i n v i t, dng so v t dy ( n i s n v i mm) vo pha c n s a ch a. Sau m i ch m tr c ti p b ng tay. Lc s a xong, dy ny ph i c tho ra sau b ng so cch i n. an ton, ng i ta dng dy i v ch n di n tch mm ch dng i n i n dung n m c an ton. K t qu l: Khi ng i s a ch a th ch ch u dng i n l n nh t (khi b h n

ng dy i n p 110kV ang c i n u ch m vo dy d n v khi rt tay

kh i dy) l 400 A nh ng v i th i gian r t b (t 1 1,5 s - kho ng ph n tri u dy) nn khng k p gy nguy hi m, cn dng i n ti p xc bnh th ng th r t b, khng ng k . 2. Lm vi c d i i n p th p

Ch cho php trong tr ng h p n u ng t m ch i n s lm h h ng qu trnh cng ngh , h h ng nhi u s n ph m... Khi lm vi c ph i c k s i n hay k thu t vin ki m tra tr c ti p. Ph i ng n cch c n th n nh ng pha bn c nh v nh ng v t c n i t b ng m hay t m cao su. Ngoi ra khi lm vi c ph i dng d ng c c cch i n ch tay c m, eo g ng tay, i giy cch i n. VIII. T CH C V N HNH AN TON

Kinh nghi m cho th y: ph n l n cc tr ng h p x y ra tai n n i n l do vi ph m tiu chu n, qui chu n k thu t an ton (KTAT) i n, vi ph m cc qui trnh lm vi c an ton, trnh v n hnh non km, s c kho khng m b o. v n hnh an ton c n tri t tun th cc tiu chu n, qui chu n KTAT i n ngay t khu ch t o l p t TB . Trong qu trnh v n hnh c n th ng xuyn ki m tra, s a ch a, b o d ng kh c ph c, lo i tr cc nguy c gy tai n n. Ch n cn b k l 58 ng, hu n luy n k , phn cng tr c ch t ch ...

1. K ho ch ki m tra tu s a Mu n thi t b c an ton, c n tu s a, b o d ng theo k ho ch. C n l p h s thi t b i n theo di tnh tr ng k thu t, trn c s c s theo di, xem xt nh gi chung c k ho ch s a ch a b o d ng k p th i. Ngoi cng vi c c tnh chu k , c n c ng i th ng xuyn ki m tra pht hi n nh ng h h ng, nh ng nguy c m t an ton v c bi n php kh c ph c k p th i. 2. Ch n cn b Cng nhn, nhn vin ph c v i n ph i 18 tu i tr ln, c s c kho t t, c trnh chuyn mn t t. N m v ng qui trnh, tiu chu n, qui chu n KTAT i n c lin quan. C thi lm vi c c n c, c n th n. Bi t c p c u tai n n i n. 3. Hu n luy n Tr c khi lm vi c, ng i lao ng ph i c hu n luy n v KTAT i n.

Vi c hu n luy n c ti n hnh theo 3 b c. Trong b c quan tr ng khng th b qua l hu n luy n th c hnh ngay t i n i lm vi c. nh k ph i c hu n luy n l i. Theo qui nh hi n hnh (Thng t 37 ngy 29 /12/2006 c a B Lao ng - Th ng binh v X h i), cng nhn i n ph i c hu n luy n c p th an ton tr c khi lm vi c. 4. T ch c lm vi c Th t thao tc khng ng trong qu trnh ng c t m ch i n, qu n l ng c t i n khng ch t ch ... nhi u khi d n n nh ng tai n n, s c nghim tr ng. trnh tnh tr ng ny, vi c phn cng ng i tr c v ng c t i n ph i h t s c ch t ch . T i n i tr c ph i c s n i cc ng dy, v tnh tr ng th c t c a cc TB v nh ng i m c n i t. Khi ti n hnh s a ch a TB ho c cc ph n m ng i n u ph i c phi u giao nhi m v v ph i ghi r lo i v c tnh cng vi c, a i m, th i gian, b c th c php lm vi c, i u ki n an ton ph i tun theo, trch nhi m c a t ng ng i. Phi u ny ph i c cc nhn vin chuyn mn ki m tra. 59

Ng i tr c ch c th thao tc theo m nh l nh (tr tr n n, s c th c quy n thao tc tr c, bo co sau). Phi u thao tc ph i vi c v 1 b n giao cho ng 1 ng

ng h p x y ra tai

c ghi thnh 2 b n, 1 b n l u t i b ph n giao i th c hi n. i m nh n,

nh ng n i quan tr ng, vi c thao tc ph i do 2 ng i th c hi n, 1 ng i theo di, ki m tra.

Tu theo tnh ch t cng vi c m m u phi u thao tc i h i nh ng m c ch t ch khc nhau.

B- NH NG YU C U AN TON B I N
I. NG C I N

IV IM TS

THI T

V m t an ton, ng c i n c th c chia thnh: ng c ki u kn, ki u ch ng n , ng c ch ng th m m... Tu theo i u ki n lm vi c m ch n lo i

ng c ki u h ,

ng c cho ph h p.

ng c ki u h : Dng trong cc gian phng c t nguy hi m v i n. Khi t cc ng c ny ph i che ch n trnh ng i ti p xc ph i ph n m ng i n. ng c ki u kn: Ngoi vi c trnh cho ng i ti p xc v i ph n mang i n cn ng n b i, phoi v cc v t khc l t vo bn trong ng c . ng c ki u ch ng n : Trnh kh n ng gy n b i, h i, kh nguy hi m v n . nh ng n i c cc lo i

ng c ki u khng th m m: dng lm vi c trong mi tr ng c n c, d i n c. ng c i n lo i ny khng c kh n ng ch ng n , ng c l i ng c ch ng n khng lm vi c c d i n c. ng c ph i c b o d ng nh k. N u ng ng m t th i gian trn m t thng tr c khi cho ch y l i ph i ki m tra cch i n, ki m tra l i dy n i t, ki m tra ph n c . N u c g b t th ng ho c h h ng ph i s a ch a xong m i c ng i n. Cc ng c cng xu t 40kW ph i t ng h o V v A. Trn c nh d u cc U v I nh m c c a ng c . 60

II. KH C 1. C u dao

I N

NG C T I N n gi n dng ng c t m ch i n

C u dao l kh c

ng c t i n

Trong v n hnh n u ng c t lc c t i s c th h quang. V v y c u dao ph i c h p ng n tia l a. V h p c u dao n u b ng kim lo i th ph i n i t. N u c u dao t cc b ng phn ph i v i u khi n th ph i t pha sau l ng, c n i u khi n c a c u dao ph i lm b ng v t li u cch i n v t pha tr c. ng c t c u dao chnh ph i mang g ng tay cch i n. Khi c t i n s a ch a ph i treo bi n c m ng i n t i c u dao. N u khng c ng i khi ng nh m c ng khng ng c, tr c ph i dng ch t cch i n lt c th c hi n v i i n p < 500V. vi c ng c t c u dao b ng tay ch 2. Dao cch ly Dng cc thi t b i n >1000V. Vi c th c hi n ng c t dao cch ly c th c hi n khi m ng ch c i n p m khng c dng i n chuy n t i. V dao cch ly khng c b ph n d p tia l a. N u c t c t i s lm lm chy cc u ti p xc c a dao, tia l a c th gy ch p m ch ho c gy tai n n. ng c t dao cch i n ph i c phi u thao tc v ph i c 2 ng i. Khi ng c t ph i i ng, eo g ng tay cch i n, i n, dng so cch i n. Khi c t dao cch ly ph i c t my c t tr my c t i n ph i ng sau. ng trn b c cch

c v khi ng dao cch ly th

Khi ng c t dao cch ly, n u th y tia l a ph i nhanh chng a v v tr ng. Trong lc c dng bo, s m st, khng ng c t dao cch ly c ng dy thng ra ngoi tr i. 3. My c t i n t ng My c t i n t i n, do c th ng c t ng c ch t o c b ph n t ng d p t t h quang c dng i n chuy n t i l n.

3.1. My c t i n ki u nhi u d u Dng c t dng i n ph t i v dng i n ng n m ch i n p >1000V. D u c tc d ng d p t t tia l a, ng th i cch i n v i v my. C nh ng lo i sau: 61

- Lo i ng c t b ng tay. - Lo i ng b ng tay, c t t - Lo i ng c t t ng. ng.

Khi s d ng c n phng d u m t tnh ch t cch i n, i n truy n ra v . D u b n ra gy ho ho n. D u m t tnh ch t d p l a lm cho my b n v b c chy l n. Mu n trnh nh ng tc h i ph i m b o nh ng yu c u sau: N u my c dung l ng d u qu 60 kg th ph i tch ring t ng pha m t. T t c cc b ph n c i n khc ph i cch xa ch t my c t i n. Ph i c t ng ch n ng n cch hon ton v i n i lm vi c c a ng i lao ng. Ng i khng c trch nhi m khng c vo bu ng my c t i n. My c t ph i c d u hi u bo tr ng thi ng c t. Cc nt i u khi n my ph i ghi nhi m v r rng. Hng n m sau m i l n c t (my c t nh y) ph i ki m tra l i ch t l ng c a d u. My c t nh y qua ba l n ph i thay d u. 3.2. My c t i n t d u My c t i n t d u c ng dng thi t b i n >1000V. Do c u t o, khi c t tia l a b phn tn v ko di, v v y d u s d p t t tia l a d dng h n nn d u ch a trong my t. V t d u nn v my c i n. Khi s d ng c n - Gi - Cc l m b o cc yu c u sau:

t my c t ph i c cch i n t t. i ch n b ng kim lo i ph i cn i t.

- Trn v my c bo hi u v my mang i n. - Sau m i l n my c t nh y ph i ki m tra l i d u, th ng xuyn ki m tra m c d u trong my. Khi ki m tra i u khi n cc my c t c ng ph i c 2 ng i v theo phi u thao tc. eo g ng tay v i ng cch i n. 4. Kh i ng t

Kh i ng t dng ng m my an ton v ti n l i h n c u dao (thao tc nh nt i u khi n). Kh i ng t hi n nay c dng r ng ri. Khi s d ng c n ch : 62

- B o v t t cc b m t ti p xc, cu n dy, nam chm, r le nhi t b o v qu t i. - Ty theo i u ki n v dng lo i kh i ng t thch h p nh : lo i h , lo i kn, lo i b o v , lo i khng b t b i, lo i ch ng chy n III. C U CH b ov ng dy v h th ng thi t b i n. y l c C u ch dng c ut ng n gi n nh t. Mu n c u ch c hi u qu th ph i dng ng ch nh nh, n u khng s m t tc d ng b o v (qu t i ho c ng n m ch). C u ch c cc lo i nh : c u ch nt, c u ch l, c u ch ng, dy ch. 1. C u ch nt: C nt b ng v t li u cch i n, trong t dy ch, ch r ng quanh dy c nht y ami ng d p h quang khi chy c u ch. C u t o sao cho khi v n g n ch t m i c i n truy n vo trnh i n gi t cho ng i l p. C u ch nt dng cc m ng chi u sng v cc ng c cng su t nh . cch i n. C u ch l 2. C u ch l: G m m t vi l ch l p vo m t c t trong h p c v cch i n trnh b i n gi t v tia h quang khi c u ch chy. C u ch l s d ng m ng 220V. 3. C u ch ng: G m m t ng s r ng, hai u c hai vng kim lo i. Trong ng c dy ch lu n qua n i hai u ng l i. C lo i trong ng c ct th ch anh d p h quang. B t k c u ch no c ng ph i t sau c u giao c th ng t i n khi c thay th c u ch d i i n p khi eo knh, g ng tay cch thay th . Ch i n. IV. MY BI N P V m t an ton v i my bi n p c n ch : Trong my bi n p c ch a nhi u d u d p h quang v cch i n.

phng khi my bi n p b n , d u b n tung ra gy h a ho n th khi my t trong phng, bn d i my ph i c h m ch a h t l ng d u trong my. 63

- My bi n p t trong nh ph i c phng ring bi t, c a c kha v m ra ngoi. c a treo bi n bo hi u " i n cao th , c m vo". N u t ngoi tr i ph i c hng ro ch c ch n, c c a kha. Trong khu v c t my ph i s i ch ng tr t. V my bi n p ph i cn i tb ov . - Hng n m ph i ti n hnh th d u v tu s a my. Ph i th ng xuyn o cch i n c a my bi n p. Phng t my ph i thong mt t n nhi t t t. Ch c ti n hnh cc vi c trn my bi n p khi my cc t i nc cao v h p. Cc u dy ph i c ti p t t m th i. V. CC D NG C I N C M TAY

- Cc d ng c i n c m tay ph i th a mn yu c u an ton nh nhanh chng c th thot ra kh i m ng i n, khng ng i s d ng c th ch m vo cc b ph n mang i n. - n i t nguy hi m v i n c th dng i n p 220V. Cn nh ng n i nguy hi m v c bi t nguy hi m v i n ch dng cc d ng c c i n p n 36V. N u khng th h th p i n p c a d ng c xu ng 36V th ph i ti p t v thi t b v trang b phng h . VI. YU C U AN TON V I M NG I N X NGHI P 1. M ng trong phn x ng

- M ng trong phn x ng bao g m h th ng dy d n v cp i n. Chng c nhi u lo i v i tnh n ng khc nhau. Khi s d ng ph i ch n lo i c tnh n ng ph h p v i c i m v tnh ch t s n xu t nh m b o m c cch i n v b n c h c. - Dy d n trong cc phn x ng ph i l dy b c cch i n. N u chn ng m ph i ch n ng lo i cp. Dy d n qua t ng, sn nh, trn nh khng c ch m vo cc b ph n kim lo i phng dng i n r khi cch i n h ng. Dy d n xuyn qua t ng ph i c lu n trong ng s cch i n. Dy d n i trn cao ph i b t trn s cch i n. - Trong cc nh s n xu t th ng dng cp t ng m d i rnh cp, trn c n p y b ng b tng c t s t. C ng c th t cp d c theo t ng trong phn x ng, d c theo tr n nh v cc k t c u kim lo i c a ngi nh. Dng nh ng mc ho c inh c bi t g n ch t vo. 64

2. M ng i n ngoi tr i - N u l dy d n tr n th ph i t trn s cch i n, ph i m b o cao t i thi u l 6m i v i i n p n 1000V v 7m i v i i n p t 1000V n 10kV. - Dy d n i qua mi nh ph i t trong ng thp v ph i m b o kho ng cch gi a dy d n v i b t c i m no c a nh ph i t nh t l 2m. - Dy d n trn a ph n x nghi p ph i tnh t i 3 l n d tr v s c b n c h c v t ng c ng cch i n khi b t trn cc con s . - V i i n p >1000V ph i dng dy d n nhi u s i. Khi cc dy cao p v h p i cho nhau, ph i t dy cao p trn dy h p v n u i ng m th ph i t dy h p trn dy cao p, gi a chng ph i t m t l p g ch v cch nhau t i thi u 0,35m.

65

Ch ng 5

NH HNG CA TRNG IN T TN S CNG NGHIP V TRNG IN T TN S RADIO, BIN PHP PHNG TRNH
I. NH H NG C A TR NG I N T NGHI P V BI N PHP PHNG TRNH 1. Khi qut v i n t tr ng il ng v t l c nv o v cch i n T N S CNG

i n t tr ng l c m t ch v 2 tnh ring bi t. tr

- i n tr ng sinh ra khi c i n p. Khi i n p t ng th c ng ng (E) c ng t ng. n v o c ng i n tr ng l kV/m.

- T tr ng sinh ra khi c dng i n. Khi tr s dng i n t ng th c ng t tr ng (H) t ng. n v o c ng t tr ng l Gaus (G) ho c Tesla (T). 2. nh h ng c a i n t tr ng i v i s c kho con ng i

T nh ng th p k 60 n 70- th k XX, khi xu t hi n h th ng truy n t i i n 380kV, 500kV, 750kV m t s n c trn th gi i ng i ta quan tm n vi c nghin c u nh h ng c a thi t b i n cao p, siu cao p n con ng i v mi tr ng, ng th i xu t cc bi n php h n ch , phng ng a nh ng nh h ng nguy hi m, c h i i v i con ng i, thi t b v mi tr ng. Vi n Nghin c u v sinh lao ng v b nh ngh nghi p (Lin X), ph i h p v i Vi n Nghin c u Khoa h c k thu t B o h lao ng ti n hnh nghin c u nh ng n i dung sau: - Tc h i c a i n t tr 66 ng i v i con ng ng i. i v i con ng i.

nh m c gi tr an ton c a i n t tr

i n tr h

a ra ph ng.

ng php tnh ton v o

c, ch t o my o c

ng

- Nghin c u v quy ng c a i n t tr ng.

nh p d ng cc gi i php

phng trnh nh

nghin c u nh h ng c a i n t tr ng n con ng i v nh m c gi tr an ton cho php c a c ng i n tr ng, cc nh khoa h c Lin X c c ng ti n hnh nghin c u trong phng th nghi m v theo di b nh l c a cc nhm cng nhn v n hnh, s a ch a thi t b i n cao p, siu cao p. Trn c s k t qu nghin c u, cc nh khoa h c a ra nh ng quy nh, h ng d n th c hi n cc bi n php t ch c v k thu t phng ng a nh h ng nh cch ch t o, l p t cc lo i ch n i n tr ng, quy nh th i gian lm vi c trong tr m v cc bi n php k thu t lin quan. C ng ho dn ch c (c ) ng i ta c ng quan tm v n i nt tr ng khi a h th ng i n 380kV vo v n hnh v ban hnh cc quy nh ph c v cho vi c v n hnh, s a ch a thi t b i n cao p. H ch t o my o c ng i n tr ng t n s 50Hz. Nh ng n i dung nghin c u t ng t c ng c ti n hnh M , Italy.

Vi t Nam, sau khi tham kh o tiu chu n c ng i n tr ng c a nhi u n c trn th gi i; khuy n co c a U ban qu c t v b o v b c x ion ho (ICNIRP); c a T ch c Y t th gi i (WHO) v k t lu n c a cc h i th o khoa h c v nh h ng c a i n t tr ng c a l i truy n t i i n a ra nh n nh: Khi ph i s ng ho c sinh ho t lu di trong vng nh h ng c a i n t tr ng v t qu gi i h n cho php, s c kho c a nh ng ng i ny b gi m st, bi u hi n l: c m th y m t m i, kh ch u, u o i, kh ng . N u n ng th r i lo n ch c n ng c a h th ng th n kinh trung ng, c a h th ng tim m ch, d n n au u, au nhi vng tim, gia t ng s m t m i v lm t ng huy t p, r i lo n nh p tim. Bn c nh , i n t tr ng cn gy nn hi n t ng c m ng t nh i n. Cc v t d ng b ng kim lo i cch i n i v i t nh : mi tn, mng s i, 67

dy ph i, dy ng- ten... g n hi n t ng c m ng t nh i n.

ng dy cao p th trn v t s xu t hi n

Khi dng bt th i n ch m vo nh ng v t ny th bt th i n u . N u ng i v tnh ch m vo nh ng v t ny u c c m gic b i n gi t. Dng i n ny gy c m gic au n, c bi t th i i m b t u ti p xc, i khi c hi n t ng phng tia l a i n km theo. Tuy v y, d i n p c m ng t ng i cao nh ng dng i n th c t t ng i nh . Th ng th dng i n ny khng gy tai n n ch t ng i nh ng gy tm l hoang mang, lo s v kh ch u cho con ng i. Ngoi ra c m t s gi thuy t cho r ng: i n t tr ng c th gy ung c th , b nh mu tr ng, v sinh. Tuy nhin, nh ng gi thuy t ny khng s ch ng minh v khng c t ch c y t th gi i cng nh n. 3. Cc bi n php phng trnh phng trnh nh h ng c a i n t tr ng t n s cng nghi p i v i s c kho con ng i v mi tr ng, Vi t Nam ti n hnh cc bi n php sau: Ban hnh cc quy nh v trang b i n i v i cc siu cao p. Ban hnh cc tiu chu n v m c c ng php v quy nh vi c ki m tra ch lm vi c. Theo : - C ng h n 25 kV/m. i n tr ng tc d ng tr c ti p ln ng i khng cl n ng dy cao p v i n tr ng cho

- M c cho php c a c ng i n tr ng (E) ph thu c vo th i gian (T) m con ng i ch u tc ng tr c ti p c a i n tr ng c quy nh theo bi u th c sau: + T = 0 gi khi E > 25 kV/m + T = 1/6 gi khi 20 kV/m < E + T = 50/E - 2 gi khi 5 kV/m + Khng h n ch khi E < 5 kV/m - C th ta c th i gian cho php lm vi c trong m t ngy m: 68 25 kV/m E 20 kV/m

C ng i n tr ng (kV/m) Th i gian cho php (h)

<5 Khng h n ch

5 8

8 4,25

10 3

15 1,33

18 0,8

20 0,5

>20 10 pht

Khng cho php lm vi c nh ng n i c c 25 kV/m n u khng c ph ng ti n b o v .

ng

i n tr

ng l n h n

- T t c cc k t c u kim lo i c a cng trnh, nh c a, c t, x, d m kim ng dy v tr m 500kV d i lo i, hng ro, dy c ng kim lo icch 100m v 220kV d i 50m hay giao cho v i ng dy i n cao p u ph i c n i t. - Hng n m, cc n v c n t ch c khm s c kho nh k cho cn b cng nhn lm vi c trong cc tr m v ng dy 220kV, 500kV theo quy nh. - Ph i o c ng cc tr ng h p: + Khi i n tr ng ch lm vi c c a ng i lao ng trong

a thi t b m i vo v n hnh. ng ti n b o v c nh

+ Khi t ch c ch lm vi c m i. + Khi thay i k t c u c a thi t b v cc ph phng trnh nh h ng c a i n tr ng. + Khi s d ng cc s + Ki m tra v sinh K t qu o ph i thao tc m i. nh k . c ghi vo bin b n. NG I NT T NS RADIO V i

II. NH H NG C A TR CCH PHNG TRNH 1. nh h ng c a tr

ng i n t t n s radio

n s c kho con ng

Tr ng i n t t n s Radio l tr n 300GHz.

ng i n t c d i t n s t 60kHz

Nhi u cng trnh nghin c u cho th y r ng: khi con ng i trong ph m vi nh h ng c a t n s trn, v lu di s nh h ng nhi u m t n cc ch c n ng sinh l c a c th v nh h ng n s c kho , c bi t l ch c n ng sinh s n. 69

2. Cch phng trnh phng trnh nh h ng c a tr ng i n t t n s Radio, Vi t Nam c cc quy nh cc gi tr gi i h n cho php c a c ng v m t dng n ng l ng tr ng i n t nh ng n i ng i lao ng lm vi c tr c ti p v i cc thi t b b c x n ng l ng i n t v ch u tc d ng c a tr ng i n t , ng th i quy nh cc ph ng php ki m tra cc bi n php v ph ng ti n b o v c b n. l 2.1. Gi tr gi i h n cho php c a c ng tr ng i n t ng v m t dng n ng

Tr ng i n t trong d i t n s t 60 kHz n 300 MHz c nh gi cc thnh ph n c a n; cn trong d i t n s t 300 MHz n b ng c ng 300 GHz c nh gi b ng m t dng n ng l ng. Gi i h n c ng cho php c a tr ng i n t n i ng i lao ng lm vi c v ch u tc d ng c a tr ng i n t trong m t ngy lm vi c khng c v t qu: Theo c ng i n tr ng: n 3 MHz. n 30 MHz. n 50 MHz. n 300 MHz. n 1,5 MHz. n 50 MHz. + 50 V/m + 20 V/m + 10 V/m + 5 V/m Theo c + 5 A/m + 0,3 A/m ng i v i d i t n s t 60 kHz i v i d i t n s t 3 MHz i v i d i t n s t 30 MHz i v i d i t n s t 50 MHz t tr ng: i v i d i t n s t 60 kHz i v i d i t n s t 30 MHz

- Gi i h n m t cho php c a dng n ng l ng i n t ( n v o l 2 2 W/m ; W/cm ) trong d i t n s t 300 MHz n 300 GHz v th i gian ng i lao ng ch u tc d ng c a tr ng i n t (tr tr ng h p b c x c a anten quay v qut) c quy nh nh sau: + n 0,1 W/m2, th i gian lm vi c khng qu 1 ngy. n 1 W/m2, th i gian lm vi c khng qu 2h. n 10 W/m2, th i gian lm vi c khng qu 20 pht. + T 0,1 +T 1 70

- Gi i h n m t cho php c a dng n ng l ng tr ng i n t trong gi i t n s t 300 MHz n 300 GHz v th i gian ng i lao ng ch u tc d ng c a tr ng i n t do anten quay v qut c quy nh nh sau: + + n 1 W/m2, th i gian lm vi c khng qu 1 ngy. n 10 W/m2, th i gian lm vi c khng qu 2 gi . ng v m t dng n ng l ng

2.2. Ph ng php ki m tra c tr ng i n t

- Vi c ki m tra gi tr gi i h n cho php c a tr ng i n t c n c th c hi n b ng cch o c ng v m t dng n ng l ng tr ng i n t t t c cc n i m ng i lao ng ch u tc d ng c a b c x i n t trong i u ki n s n xu t. - Vi c ki m tra ph i c cc tr ng h p sau: + Khi + Khi thay + Khi thay c ti n hnh nh k t nh t 1 l n trong n m, k ng i n t m i vo s d ng; ng i n t hi n c; lm vi c c a thi t b

a cc thi t b b c x n ng l i k t c u thi t b b o v ;

i c u t o thi t b b c x n ng l m ch i n v thay ng i n t ; ng b c x i nt .

+ Khi thay i s b c x n ng l ng tr

i ch

+ Khi t ch c thm n i lm vi c m i; + Khi s a ch a n ng l l - C n ti n hnh o trong tr ng tr ng i n t l n nh t. ng h p cng su t s d ng c a ngu n n ng

- Vi c o m t dng n ng l ng c a anten quay v qut c n ti n hnh khi h ng anten vo nh ng n i ng i lao ng ch u tc d ng c a tr ng i n t trong i u ki n s n xu t. - K t qu oc n c ghi vo bin b n v i n i dung sau: o. + Ngy thng ti n hnh o. + Tn v lo i thi t b + N m s n xu t. + Cng su t, t n s . 71

+ Ch

lm vi c c a thi t b ng i n t

+ Ngu n pht tr + V tr o +

cao c a i m o tnh t sn nh ho c m t o i n tr dng n ng l ol ng ng ng tr ng i n t

+ K t qu +C +M t + D ng c + K t lu n. ng

Bin b n ph i c ch k c a ng i ph trch khu v c, k thu t an ton v c a ng i c c quan c i o. 2.3. Ph ng php v ph tr ng i n t ng ti n b o v ng

i di n phng ng c a

i kh i b tc

- C n s d ng cc ph ng ti n b o v i v i t t c cc lo i cng vi c n u i u ki n lm vi c khng tho mn cc yu c u nu ph n b. b o v ng ti n b o v sau: i lao ng, c n s d ng cc ph ng php v ph ng

+ Gi m c ng v m t dng n ng l ng tr ng i n t b ng cch dng ph t i thch h p v ph n t h p th cng su t, che ch n ch lm vi c; + T ng kho ng cch t n i lm vi c + B tr cc thi t b b c x n ng l m t cch h p l; + Quy nh cc ch n ngu n b c x i nt ;

ng i n t trong phng lm vi c i lao ng;

lm vi c h p l cho thi t b v ng

+ S d ng thi t b bo hi u (m thanh, nh sng); + S d ng cc ph ng ti n b o v c nhn.

- Ph ng php b o v c n c ch n ph h p v i d i t n s lm vi c, c i m cng vi c, c ng v m t dng n ng l ng tr ng i n t v t c hi u qu b o v c n thi t. 72

Ch ng 6

BO V AN TON LI IN CAO P

L i i n cao p l l i i n c i n p danh nh t 1.000V tr ln. Hi n t i Vi t Nam ang s d ng cc c p i n p cao p sau: 22kV; 66kV; 110kV; 220kV v 500kV. Cng trnh l i i n cao p bao g m l v an ton l i i n cao p. i i n cao p v hnh lang b o I I N CAO P

I. B O V AN TON CNG TRNH L

1. Khi ni m: B o v an ton cng trnh, l i i n cao p bao g m cc bi n php v qu n l, k thu t v quy nh trch nhi m c a cc c quan, t ch c v c nhn c lin quan nh m m b o an ton cho cc cng trnh, l i i n, cc khu dn c v cho ng i lao ng. 2. Ngh nh s 106/2005/N -CP ngy 17/8/2005 c a Chnh ph quy nh chi ti t m t s i u c a Lu t i n l c v b o v an ton cng trnh l i i n cao p quy nh: 2.1. Vi c xy d ng cng trnh l i i n cao p

- Sau khi d n cng trnh l i i n cao p c c quan nh n c c th m quy n ph duy t m t b ng xy d ng, ch m nh t sau 15 ngy ch u t ph i thng bo b ng v n b n cho UBND a ph ng, t ch c, h gia nh, c nhn l ch s d ng t, ch s h u nh, cng trnh xy d ng v ti s n khc n m trong ph m vi hnh lang an ton l i i n cao p. Vi c b i th ng, h tr v t, ti s n trn t v h tr khc cho ng i ang s d ng t khi xy d ng cng trnh c th c hi n theo quy nh v b i th ng, h tr v ti nh c . M i cng trnh c t o l p sau khi nh n c thng bo th c hi n d n m vi ph m hnh lang an ton l i i n cao p theo quy nh th bu c ph i ph d v khng c b i th ng, h tr . 73

Tr ng h p bu c ph i xy d ng ng dy trn khng qua cc cng trnh c t m c quan tr ng v chnh tr , kinh t , v n ho, an ninh, qu c phng, thng tin lin l c, nh ng n i th ng xuyn t p trung ng ng i, cc khu di tch l ch s - v n ho, danh lam th ng c nh c nh n c x p h ng th ph i m b o cc i u ki n l: + o n ng dy d n i n trn khng v t qua cc cng trnh v cc a i m trn ph i c t ng c ng cc bi n php an ton v i n v xy d ng; + Kho ng cch t i m th p nh t c a dy d n i n tr ng thi vng c c i n m t t t nhin khng c nh h n quy nh sau:
i n p Kho ng cch n 35kV 11m 66-110kV 12m 220kV 13m

- o n cp ng m n i v i ng dy d n i n trn khng tnh t m t tr ln n cao 2m ph i c t trong ng b o v .

u t cng - Khi hon thnh xy d ng cng trnh l i i n cao p, ch trnh ph i thng bo ngay n UBND t nh, thnh ph tr c thu c Trung ng c cng trnh l i i n ph i h p qu n l. 2.2. Kho ng cch an ton phng i n theo c p i n p - Nh , cng trnh c php t n t i trong hnh lang b o v an ton ng dy d n i n trn khng khng c vi ph m kho ng cch an ton phng i n theo c p i n p v ph i tun th cc quy nh v b o v an ton ng dy d n i n trn khng khi s a ch a, c i t o nh , cng trnh
n 22kV i n p Kho ng cch an ton phng i n Dy b c 1,0 m Dy tr n 2,0 m Dy b c 1,5 m 35kV Dy tr n 3,0 m 4,0 m 66-110kV 220kV

Dy tr n 6,0 m

- C m ti n hnh m i cng vi c trong hnh lang b o v ng dy d n i n trn khng n u s d ng thi t b , d ng c , ph ng ti n c kh n ng vi ph m kho ng cch an ton phng i n theo c p i n p. Tr ng h p c bi t, do yu c u c p bch c a cng tc qu c phng, an ninh, ph i c s tho thu n v i n v qu n l cng trnh l i i n v cc bi n php b o m an ton c n thi t. 74

i n p Kho ng cch an ton phng i n

n 22 kV 4,0 m

35 kV 4,0 m

66 - 110kV 6,0 m

220kV 6,0 m

500kV 8,0 m

- Kho ng cch an ton phng cho gi a ng dy d n i n trn thu n i a l kho ng cch t i thi vng c c i n i m cao nh t c nh trong b ng sau:
i n p Kho ng cch an ton phng i n n ph n ph i m cao nh t (4,5m) c a ng ti n giao thng ng b

i n theo c p i n p nh ng o n giao khng v i ng b , ng s t, ng u t dy d n i n khi dy tr ng thi a i t ng c b o v v c quy

n 35kV

66-110kV

220 kV

500kV

2,5 m 3,0 m

2,5 m 3,0 m

3,5 m 4,0 m

5,5 m 7,5 m

i m cao nh t (4,5m) c a ng ti n, cng trnh giao thng ng s t. i m cao nh t (7,5m) c a ng ti n, cng trnh giao thng ng s t ch y i n

n ph

3,0 m

3,0 m

4,0 m

7,5 m

n chi u cao t nh khng theo c p k thu t c a ng thu n i a

1,5 m

2,0 m

3,0 m

4,5 m

2.3. Hnh lang b o v an ton Hnh lang b o v an ton c a khng gian d c theo ng dy v - Chi u di hnh lang v c a tr m ny n v tr

ng dy d n i n trn khng ng dy d n i n trn khng l kho ng c gi i h n nh sau:

c tnh t v tr ng dy ra kh i ranh gi i b o ng dy i vo ranh gi i b o v c a tr m k ti p.

c gi i h n b i hai m t th ng ng v hai - Chi u r ng hnh lang pha c a ng dy, song song v i ng dy, c kho ng cch t dy ngoi cng v m i pha khi dy tr ng thi t nh theo quy nh trong b ng sau:
i n p Kho ng cch 1,0 m n 22kV Dy b c 35kV 66 - 110 220kV 500kV kV Dy tr n 4,0 m 6,0 m 7,0 m

Dy tr n Dy b c Dy tr n 2,0 m 1,5 m 3,0 m

75

- Chi u cao hnh lang c tnh t y mng c t n i m cao nh t c a cng trnh c ng thm kho ng cch an ton theo chi u th ng ng quy nh trong b ng sau:
i n p Kho ng cch n 35 kV 2,0 m 66 n 110 kV 3,0 m 220 kV 4,0 m 500 kV 6,0 m

2.4. Hnh lang b o v an ton cc lo i cp i n i trn m t treo trn khng l kho ng khng gian d c theo ng cp i n v h n v cc pha l 0,5 m tnh t m t ngoi c a s i cp ngoi cng. 2.5. Cy trong hnh lang b o v an ton

t ho c c gi i

ng dy d n i n trn khng

iv i ng dy d n i n c i n p n 35kV trong thnh ph , th x, th tr n th kho ng cch t i m b t k c a cy n dy d n i n tr ng thi t nh khng nh h n kho ng cch quy nh trong b ng sau:
i n p Kho ng cch Dy b c 0,7 m n 35kV Dy tr n 1,5 m

- iv i ng dy c i n p t 66kV n 500kV trong thnh ph , th x, th tr n th cy khng c cao h n dy d n th p nh t. Kho ng cch t i m b t k c a cy n dy d n khi dy tr ng thi t nh khng nh h n kho ng cch quy nh trong b ng sau:
i n p Kho ng cch 66 n 110kV 2,0 m 220kV Dy tr n 3,0 m 4,5 m 500kV

- iv i ng dy ngoi thnh ph , th x, th tr n th kho ng cch t i m cao nh t c a cy theo chi u th ng ng n cao c a dy d n th p nh t khi ang tr ng thi t nh khng nh h n kho ng cch quy nh trong b ng sau:
i n p Kho ng cch Dy b c 0,7 m n 35kV Dy tr n 2,0 m 3,0 m 66 n 110kV 220kV Dy tr n 4,0 m 6,0 m 500kV

- La, hoa mu v cy tr ng ch no t nh t l 0,5m. 76

c tr ng cch mp mng c t i n, mng

2.6. Nh , cng trnh trong hnh lang b o v trn khng

ng dy d n i n

i u ki n nh , cng trnh c t n t i trong hnh lang b o v an ton cng trnh l i i n cao p n 220kV: - Mi l p v t ng bao ph i lm b ng v t li u khng chy; ng bao b ng kim lo i ph i n i ki m tra, b o d t theo quy - Mi l p, khung nh v t nh v k thu t n i t;

- Khng gy c n tr ng ra vo b ph n cng trnh l i i n cao p;

ng, thay th cc

- Kho ng cch t b t k b ph n no c a nh , cng trnh n dy d n g n nh t khi dy tr ng thi t nh khng c nh h n kho ng cch quy nh trong b ng sau:
i n p Kho ng cch n 35kV 3,0 m 66 n 110kV 4,0 m 220kV 6,0 m

- C ng i n tr ng 5 kV/m t i i m b t k ngoi nh cch m t 1m v 1 kV/m t i i m b t k bn trong nh cch m t t 1m.

i v i nh , cng trnh xy d ng h p php tr c khi xy d ng ng dy d n i n trn khng n u ch a p ng cc i u ki n quy nh th ch u t xy d ng cng trnh l i i n cao p ch u kinh ph v t ch c th c hi n vi c c i t o nh m tho mn cc i u ki n . Tr ng h p ch b ph d m t ph n m ph n cn l i v n t n t i, s d ng c v p ng c cc i u ki n quy nh th c b i th ng ph n gi tr nh, cng trnh b ph d v chi ph c i t o hon thi n l i nh, cng trnh theo tiu chu n k thu t t ng ng c a nh, cng trnh tr c khi b ph d . Tr ng h p khng th c i t o c p ng i u ki n nu trn m ph i d b ho c di d i th c b i th ng v nh, cng trnh v h tr di d i theo quy nh c a php lu t v b i th ng, h tr v ti nh c . 2.7. Hnh lang b o v an ton Hnh lang b o v an ton ng cp i n ng m c gi i h n nh sau:

ng cp i n ng m

c tnh t v tr cp ra kh i ranh gi i ph m vi b o - Chi u di hnh lang v c a tr m ny n v tr vo ranh gi i ph m vi b o v c a tr m k ti p. 77

- Chi u r ng hnh lang + M t ngoi c a m

c gi i h n b i: i v i cp t trong m ng cp;

ng cp

+ Hai m t th ng ng cch m t ngoi c a v cp ho c s i cp ngoi cng v hai pha c a ng cp i n ng m i v i cp t tr c ti p trong t, trong n c c quy nh trong b ng sau:
Lo i cp i n Kho ng cch t tr c ti p trong t n nh 1,0 m t khng n nh 1,5 m t t trong n N i khng c tu thuy n qua l i 20,0 m c N i c tu thuy n qua l i 100,0 m

- Chi u cao

c tnh t m t

t ho c m t n ng cp

n: t trong m ng cp; t

+ M t ngoi c a y mng m

i v i cp

+ su th p h n i m th p nh t c a v cp l 1,5m tr c ti p trong t ho c trong n c. 2.8. Hnh lang b o v an ton tr m i n

i v i cp

Hnh lang b o v an ton tr m i n l kho ng khng gian bao quanh c gi i h n nh sau: tr m i n v i v i cc tr m i n khng c t ng, ro bao quanh, hnh lang b o v tr m i n c gi i h n b i khng gian bao quanh tr m i n c kho ng cch n cc b ph n mang i n g n nh t c a tr m i n theo quy nh trong b ng sau:
i n p Kho ng cch n 22kV 2,0 m 35kV 3,0 m

i v i tr m i n c t ng ho c hng ro c r ng hnh lang b o v c gi i h n n m t ngoi t 2.9. Bi n bo, tn hi u n v qu n l cng trnh l theo quy nh c a php lu t. i i n cao p ph i

nh bao quanh, chi u ng ho c hng ro;

t bi n bo, bi n c m

- Cc c t i n ph i c s n mu tr ng, t kho ng chi u cao 50m tr ln v ph i t n tn hi u trn nh c t trong cc tr ng h p sau: + C t i n cao t 80m tr ln; 78

+ C t i n cao trn 50m

nd

i 80m nh ng v tr c yu c u

c bi t;

+ Tr ng h p ng dy d n i n cao p n m trong gi i h n 8.000m tnh t ng h , c t cnh g n nh t c a sn bay, vi c s n c t, t n bo hi u theo quy nh c a c quan qu n l nh n c v hng khng; + D c theo ng cp i n ng m trong m c ho c d u hi u. 2.10. Qu n l, v n hnh cng trnh l - Trch nhi m c a t, ch cng trnh ph i i i n cao p tc t

n v qu n l v n hnh:

+ Ki m tra, pht hi n k p th i cc hnh vi vi ph m, c bi n php x l ho c ki n ngh cc c quan c th m quy n x l. ng dy ng th i h n. Khng v n + Ki m tra, duy tu, b o d ng hnh qu t i i v i ng dy v t qua nh , cng trnh. + Th ng k, bo co theo quy nh. i i n ph i th c hi n cc quy - Ng i qu n l v n hnh, s a ch a l nh v an ton.

- Vi c ch t cy, t a cnh m b o an ton cng trnh l i i n cao p do n v qu n l v n hnh cng trnh l i i n th c hi n v ph i thng bo cho n v qu n l ho c ch s h u cy bi t v b i th ng thi t h i theo quy nh. 2.11. Cc hnh vi b nghim c m - Vo tr m i n, tho g ho c tro ln cc b ph n c a cng trnh l i n khi khng c nhi m v . - Tr m c p, nm b n, gy h h ng cc b ph n c a cng trnh l - S d ng cng trnh l i i n vo m c ch khc khi ch a c tho thu n c a n v qu n l cng trnh l i i n. - Th di u, v t bay g n cng trnh l i i n L p t dy ph i, ng ten, gin gio, bi n, h p n qu ng co v cc v t d ng khc m khi r i c th va qu t vo cng trnh l i i n. - N mn, m m , x p ch a cc ch t d chy n , cc ch t ho h c gy n mn cc b ph n c a cng trnh l i i n v cc hnh vi khc nh h ng n an ton c a cng trnh l i i n 79 i

i i n.

Ch ng 7

TNH IN - CCH PHNG TRNH

I. NGUYN NHN SINH RA T NH I N V TC H I C A N - Nguyn nhn sinh ra t nh i n ch y u l do ma st gi a cc v t cch i n v i nhau, ho c gi a v t cch i n v v t d n i n, do s va p c a cc ch t l ng cch i n khi chuyn rt, ho c va p c a ch t l ng cch i n v i kim lo i. - T nh i n t o ra trn cc h t nh , r n cch i n trong qu trnh nghi n nt. S xu t hi n i n tch t nh i n l k t qu c a nh ng qu trnh ph c t p c lin quan n s phn b l i cc i n t v ion khi ti p xc gi a 2 v t khc nhau. - Trong s n xu t, t nh i n c th l nguyn nhn c a nh ng v n , chy, tai n n nghim tr ng v l y u t nh h ng n s c kho con ng i. T nh i n th ng xu t hi n cc ai truy n l c l n, cc ngnh s n xu t len, v i, gi y, cao su, in, nghi n, sng i n th t nh i n c th r t l n. V d : ai truy n chuy n ng v i t c 15 m/s trong i u ki n phng th nghi m o c i n th t nh i n t t i 70 80kV. Khi gi y chuy n ng qua my cn l ng c th t t i 50kV. Tr h p t ng t len t t i 10 15kV, v i ph cao su t t i 10 15kV. ng

- Th hi u cao ch thu c trong tr ng h p v t d n i n c cch i n t t. Khi cch i n khng , trn v t d n i n do c m ng i n t , i n tch s b r xu ng t v s khng xu t hi n th hi u cao. Kh n c a v t ch khc. Khi khng kh, 80 ng nhi m i n th ph thu c nhi u y u t nh : tnh d n i n t, thnh ph n cc ch t ch a trong n v cc nguyn nhn t n m t tr s i n p cao s x y ra phng tia l a i n qua i u ny c th d n t i chy n , v n th hi u 3kV tia l a

i n s gy chy lo i b i chy.

i v i ph n l n cc kh chy,

n 5kV s gy chy cc

- i n tch t nh i n cn c th tch l y ngay trn c th ng i trong tr ng h p ng i m c qu n o len, t , s i nhn t o v cch ly v i m t t b ng gi y cch i n v di chuy n trn sn cch i n, thao tc v i cc ch t cch i n. - Tc d ng sinh h c c a t nh i n ln ng i ph thu c vo n ng l ng phng i n v bi u th d i d ng xuyn ho c va p. Tc d ng ny th ng khng nguy hi m v tuy i n p cao nh ng c ng dng i n l i r t nh . Tuy nhin c tr ng h p do s s hi ng t trn cao xu ng v n u b phng i n lu s nh h ng x u n s c kho v c th sinh ra m t s b nh, nh t l b nh th n kinh. II. CC BI N PHP I N C 3 lo i bi n php PHNG S NGUY HI M C A T NH

phng sau: n m c an ton khng phng i n c

- Gi m i n th c a t nh i n n a. - Lm tiu tan s tch lu

i n tch t nh i n. c tnh v i u ki n pht sinh

- Khng cho xu t hi n i n tch t nh i n. Cc bi n php phng ny ty theo t nh i n m c hnh th c khc nhau: * i v i ai truy n: t ho c l c ti p t. gi m hi u i n th xu ng. - Lm ch i ti p

- T ng i n dung c a h th ng ai truy n

- Bi d u nh n vo m t ai truy n ho c lm ai truy n b ng v t li u d n i n c i n tr xu t 104 .cm. - Lm m mi tr t nh i n x y ra khi * ng khng kh t i 80 85% (v ph n l n cc v n do m khng kh th p).

i v i ngnh s n xu t len, v i, gi y c th dng cc bi n php sau: 81

- Lm tr n b m t b ng l p h ph ngoi.

- T ng m c a s n ph m t 4 5% ln 8,10% b ng cc ch t ht n (nh glycerin). - T ng * m c a mi tr ng xung quanh ln 80%.

i v i b i cng nghi p, dng cc bi n php:

- Ti p t t t c v my, thi t b b l c, l i ng d n m trong c x y ra qu trnh nghi n sng phn ly, chuy n ng c a b i cng nghi p. - Ti p tl t c n tr c quay c cch ly v i i kim lo i c ti p t trong t tr c.

ng ng c d n b i.

- Lm m khng kh t i m c m i u ki n s n xu t cho php. i v i qu trnh v n chuy n, chuyn rt nhin li u l ng c th dng * cc bi n php: nh: t nh ng c c ti p t ng s n cc b , kho, tr m - Ti p t c cung c p nhin li u khi rt th n i dy ti p t t c c ti p t t i cc u ng b ch a b ng kim lo i. - Ti p t l u ng: dng cho cc xe ch nhin li u b ng cch n i dy xch vo cc xe v cho ko l trn m t ng. * Truy n t nh i n tch lu trn ng - Lm sn d n i n, ti p quay cc thi t b my mc. - i giy d n i n. - Khng m c qu n o c kh n ng nhi m i n, khng eo nh n, vng v chng c th tch i n tch t nh i n. - V n tay vo cc c c ti p - Dng tn hi u t t ng s n. t qu i xu ng t, b ng cch:

m, tay m c a, tay v n c u thang, tay

ng bo c t nh i n.

Khi xu t hi n i n tch t nh i n n m c no th h th ng t ng s lm nhi m v tiu tan s tch lu i n tch t nh i n ho c dng tn hi u bo cho ng i c trch nhi m bi t c bi n php x l thch h p.

82

Ch ng 8

s cp CU NGI B IN GIT

Khi b i n gi t, n n nhn c th s ng hay ch t l do s c u c ckp th i ng ph ng php hay khng. Nhi u cu c th nghi m v th c t ch ng minh r ng: t lc b i n gi t n 1 pht sau c u ch a ngay th 90% tr ng h p c u s ng c, 6 pht sau m i s c u, ch c th c u s ng c 10%, n u 10 pht sau m i s c p c u th r t t tr ng h p c th c u c. Vi t Nam c tr ng h p n n nhn c c u s ng sau 6h li n c p c u, cn trn th gi i c tr ng h p c u s ng c sau 8h c p c u ho c lu h n n a. V v y, khi c tai n n i n, lc n n nhn t t th , tim ng ng p c ng khng c php xem n n nhn ch t, m ph i kh n tr ng t ch c c p c u ngay. I. TCH N N NHN RA KH I NGU N I N s c u c hi u qu th i u quan tr ng l nhanh chng tch n n nhn ra kh i ngu n i n, sau ti n hnh s c u kh n tr ng, ng ph ng php v ph i th t kin tr. Nhanh chng tch n n nhn ra kh i ngu n i n: y l cng vi c c tnh ch t quy t dng i n qua ng i cng lu th m c c u ch a h n. nh trong vi c s c u. V th i gian nguy hi m cng t ng v cng kh ng h p

Vi c tch n n nhn ra kh i ngu n i n ph i tu theo t ng tr c th m th c hi n v i tinh th n nhanh chng nh t. * N u n n nhn ch m vo m ng h p - C t c u dao i n n u c u dao g n.

83

- Dng v t cch i n nh thanh tre, g kh g t n n nhn ra kh i ngu n i n ho c g t dy i n ra kh i ng i n n nhn. - N u n n nhn n m ch t vo dy i n th ph i n n nhn ra kh i ngu n i n. - N m o, qu n n n nhn nhn). ng trn g kh b x c in n

ko n n nhn (khng ch m vo ng

- C t dy i n b ng ru, dao, cn g . C n linh ho t x tr trn nguyn t c: C u ng i ph i cch ly v i n n nhn b ng cc v t cch i n ho c n u khng cch ly v i n n nhn th ph i cch ly b n thn mnh v i v t d n i n khc, ho c l nhanh chng b ng m i cch c t ngu n i n. * N u n n nhn ch m vo i n cao p th ph i dng ng cch i n v g ng tay cch i n, nhanh chng c t ngu n i n ho c dng so cch i n m c u. * N u n n nhn ch m i n ngoi tr i, n i khng th nhanh n n nhn kh i ngu n i n th ph i nm dy ti p t vo dy tr c ng i b n n v pha ngu n. Tuy nhin ph i h t s c th n tr hnh bi n php ny. N u n n nhn trn cao c n b tr nh th nhn khng b th ng vong khi r i xu ng t II. CC PH tr NG PHP S C U chng tch i n o n ng khi ti n no n n

Ng i b i n gi t sau khi c c t kh i ngu n i n, c th x y ra hai ng h p sau: b t t nh cn th ho c b t t nh khng th Tr ng h p 1: B t t nh cn th ki m tra m c p ng c a n n nhn 1. Lay g i

84

2.

u n n nhn ng a t i a, lun gi

ng th thng, trnh t t l

i.

3. Ki m tra ng th v nh p th c a n n nhn b ng cch gh tai c a mnh vo mi ng ho c m i c a n n nhn xem cn th khng ng th i t tay vo m ch c c a n n nhn xem c p khng, m t nhn xu ng ng c c a n n nhn xem c ph p ph ng khng. 4. Ki m tra cc t n th ng khc.

5. a n n nhn v t th n m nghing an ton n u n n nhn cn th v khng c cc t n th ng khc. Ch : Khng th ng c t s ng. a n n nhn v t th h i ph c n u nghi ng c t n

6. Th khc Tr

ng xuyn ki m tra m ch, nh p th v cc d u hi u ton thn

ng h p 2: B t t nh khng th ki m tra m c p ng c a n n nhn

1. Lay g i

85

2.

u n n nhn ng a t i a, lun gi u v m mi ng n n nhn

ng th thng, trnh t t l

i.

3. Ki m tra v lm s ch - Nghing

ng th b ng cch:

- Dng ngn tay ch ki m tra v l y d v t trong mi ng (n u c) 4. Ki m tra nh p th , m ch c a n n nhn b ng cch: nhn - nghe - s c m nh n v b t m ch.

N u n n nhn khng th , khng c m ch th ti n hnh h h i th i ng t v p tim ngoi l ng ng c nh sau: Ti n hnh p tim ngoi l ng ng c k t h p v i h h i th i ng t ngay Cch lm: t n n nhn n m ng a trn n n ph ng, c ng - Dng 2 bn tay v l c c a 2 cnh tay p vung gc ln v tr 1/3 d i c a o n gi a hm c trn v hm c d i c a n n nhn v i t n s 30 l n p tim v 2 l n h h i th i ng t ( m t chu k ) - Th c hi n 5 chu k lin t c, sau d ng l i ki m tra m ch, nh p th c a n n nhn. Lm lin t c cho n khi n n nhn c p ng.

Hnh 2.4. C p c u theo ph 86

ng php th i ng t

Ch : Tu t ng l a tu i v th tr ng c a n n nhn m p tim ngoi l ng ng c v i l c t ng ng trnh t n th ng thm cho n n nhn (thng th ng p su kho ng 3 5 cm) . Khi no d ng p tim ngoi l ng ng c v h h i th i ng t: - N n nhn c p ng: c m ch v th - C s tr gip c a nhn vin y t . - Hi n tr ng s c u tr nn khng an ton. c.

- N n nhn khng c p ng: ton thn l nh, m m nh n, khng th , khng c m ch, da tm ti, ng t gin khng p ng v i nh sng.

87

Ch ng 9

CHNG ST

I. HI N T 1. Khi ni m

NG ST

St l hi n t ng phng i n trong kh quy n gi a m my dng mang i n tch v i t ho c gi a cc m my dng mang i n tch tri d u v i nhau. Nh v y mu n c st, tr c h t ph i c nh ng m my mang i n tch. S hnh thnh c a m my ny r t ph c t p. C nhi u gi thuy t nh m gi i thch qu trnh ny, nh ng hi n nay thuy t c nhi u ng i cng nh n nh t l thuy t Sim-S n. Theo thuy t ny: gi t n c phn b i n tch khng ng u. i n tch m pha ngoi cn i n tch d ng pha trong. Khi c lu ng gi xoy r t m nh, lm h t n c phn ra thnh nhi u h t nh . Pha ngoi mang i n tch m b gi cu n i hnh thnh m my mang i n tch m ph n cn l i mang i n tch d ng. 2. Qu trnh phng i n Qu trnh t p trung i n tch s lm t ng c ng i n tr ng t i cc i m g n m my v khi t t i m t gi tr no (kho ng 20 30kV/cm) th s x y ra phng i n. Th ng g p nh t l nh ng m my tch i n m t th p xu ng cao < 2Km s gy ra hi n t ng c m ng i n tch d ng trn m t t. nh ng nh cao, i n tch t p trung nhi u t o nn i n tr ng l n nn st th ng nh vo nh ng i m cao. Qu trnh phng i n x y ra g m 3 giai o n: + Giai o n 1: Phng i n ban u, khng kh b t u b ion ha. Lc ny theo nh ng con ng d phng nh t, st s phng thnh nh ng sung gin o n, nhi u nhnh v i t c t 107 108 cm/s. 88

+ Giai o n 2: Khi cc tia phng i n t i m t t th b t u giai o n phng i n chnh. Lc ny c s trung ha i n tch my v t mnh li t gy ra ti ng n v nh sng chi, t c phng t t i 109 cm/s. + Giai o n 3: L giai o n phng i n trng l p, i n tch c a m my khng phng h t m t l n m phng thnh nhi u l n lin ti p, ko di kho ng m y ch c % giy. 3. Cc tham s tnh ton b o v ch ng st Nhi u ch ng trnh nghin c u v th c nghi m khoa h c xc c m t s thng s tnh ton b o v ch ng st nh sau: -C ng i n tr ng c a my dng t 100 tri u 1000s. t t i 50kA. 100C t ai a n 1 t vn. nh

- Th i gian phng i n m t l n t 15 - Dng i n st t 10 - T ng s

230kA. Ph n l n

i n tch chuy n d i khi phng i n t 20

Ho t ng c a dng st g n li n v i i u ki n kh h u v hnh t ng vng.

N c ta vo vng nhi t i nng v m, r t thu n l i cho vi c hnh thnh my dng v st v v y ch ng st ph i l v n c bi t quan tm. II. TC H I C A ST i v i ng i tr c h t st nh ngu n i n p cao v r ng l n.

Nh chng ta bi t, ch c n m t dng i n r t nh c ng gy ch t ng i, v v y n u b st nh th ng i s b ch t ngay. Nhi u khi st khng phng i n tr c ti p c ng nguy hi m, v khi dng i n st i qua v t n i t s t o nn m t i n p b c r t nguy hi m. Th c t c tr ng h p hng tr m con b b ch t do st nh. Tc h i c a st cn c th gy nn nh ng m chy l n, n u tr c ti p nh vo cc cng trnh, thi t b th s gy nn nh ng ph ho i l n. Tc h i c a st c nhi u d ng nh ng c th chia thnh hai lo i ch y u sau: 89

1. Tc h i do st nh tr c ti p t St nh tr c ti p hay st nh th ng l do s phng tr c ti p xu ng i ng, th ng l cc i m cao nh : c t i n, c t bu m, ng khi, i ni...

t St nh tr c ti p gy nhi u tc h i. N i b st nh khng kh b nng ln hng v n , c th lm ch y cc t m s t dy 4mm v c bi t nguy hi m i v i nh ng cng trnh c ch a v t li u n chy (kho mn, b x ng d u...). Nh ng cng trnh ki n trc b ng g ch, ngi, b tng. Nh ng v t li u d n i n km th s c ph ho i cng nghim tr ng. Trong h th ng i n l c c nhi u tr ng h p s c nghim tr ng do ng dy d n i n cao p lm m t i n, ho c st nh vo st nh vo cc cc nh my i n lm h ng my i n, my bi n th ... i v i m ng thng tin vi n thng: st nh lm chy cc t ng i, gin o n thng tin v thi t h i l n v v t ch t... 2. Tc h i do nh h St cn gy nh h c m ng i n t . ng gin ti p c a st ng gin ti p qua hi n t ng c m ng t nh i n v

- C m ng t nh i n: Nh ng cng trnh trn m t t, ti p t khng t t, n u d i cc m my dng c i n th s c m ng nn nh ng i n tch tri d u v i i n tch c a m my. N u st nh g n cng trnh s lm cho cc i n tch trn m t i khng k p v i cc i n tch c a m my, m cn t n t i thm m t th i gian, gy nn i n p cao. i n p ny c th ngay trong nh ho c theo dy i n, ng kim lo i truy n vo nh t o nn nh ng tia l a gy n chy, ho c gy tai n n cho ng i. - C m ng i n t : Khi st nh vo cc dy d n n m trn cng trnh hay g n th xung quanh s t o nn m t t tr ng m nh. T tr ng ny s lm cho cc m ch vng kn (g m nhi u k t c u kim lo i hn n i v i nhau ng u nhin thnh m ch kn) xu t hi n m t s c i n ng c m ng. Dng i n ny c cc nguy hi m nh : T o ra dng i n ch y trong m ch vng kn, lm nng nh ng ch ti p xc x u v c th nh l a nguy hi m. C ng do c m ng i n t , i n p c khi ln t i hng v n vn, c th phng tia l a i n ra cc v t xung quanh. h n ch tc h i c a st, c n ph i th c hi n cc bi n php ch ng st. 90

III. CH NG ST 1. Ch ng st nh tr c ti p ch ng st nh tr c ti p ng i ta dng c t thu li (thu st). Nguyn t c lm vi c c a c t thu li l thu st v mnh, khng cho st nh vo i t ng c b o v . Kh n ng b o v c a c t thu li l do c i m d phng i n c a m i nh n v tr cao h n d n dng i n st xu ng t. Th i gian g n y, ngoi vi c dng thu li ch ng st, ng i ta cn nghin c u p d ng gin ch ng st. Nguyn t c lm vi c c a n l trung ha cc i n tch c a m my, lm tri t tiu khng cho st x y ra. Mu n th c t ch ng st ph i cao v di n tch ti p xc c a gin v i my dng ph i l n h n do gi thnh cao. Hi n nay bi n php ny p d ng cn t v th ng dng cho cc cao c, cc h th ng thng tin quan tr ng. Bn c nh , vi c s d ng h th ng ch ng st pht x ion s m c ng ang c p d ng ngy cng thng d ng. Nguyn t c lm vi c c a h th ng ch ng st ny l khi c my dng, h th ng ch ng st s pht ra nh ng ion tri d u v i i n tch c a m my. K t qu l t o nn m t t tr ng m nh, thu ht s phng i n t cc m my v h th ng ch ng st, khng cho nh vo cc cng trnh c n b o v . Thu li c nhi u lo i: C t thu li, dy thu li, l 1.1. C t thu li C t thu li g m 3 ph n: Kim thu st, dy d n st v c c n i t. i thu li.

- Kim thu st lm b ng kim lo i trn c, u vt nh n v trng k m ch ng g . Nhi m v c a kim thu st l t o ra i n tr ng m i nh n, thu ht cc i n tch c a cc m my st. - Dy d n st: l dy n i kim thu st v i c c ti p t, c tc d ng d n dng i n st xu ng t. Dy th ng lm b ng s t trn = 8 12 mm, s n ch ng g . Dy ph i t theo ng ng n nh t t kim thu st n c c ti p t trnh hi n t ng phng i n t dy n cc b ph n khc c a cng trnh. - C c n i t c tc d ng t n dng i n st vo cc l p t xung quanh. Yu c u ph i m b o i n tr n i t nh khng gy ra i n p l n trn m t t khi c dng i n st ch y vo kim thu st xu ng t. 91

Nguyn t c: C t thu li c th b tr c l p ngoi i t ng c n c b o v ho c ngay trn cng trnh ty theo tnh ch t v v tr c a cng trnh. Nguyn t c thu li bao gi c ng ph i t cao h n ch cao nh t c a i t ng c b o v . Do c cao v t ln trn b i c nh xung quanh nn h ng phng i n t m my xu ng kim thu li l l n nh t, v v y nh kim thu li c i n tr ng l n nh t. Ph m vi b o v c a c t thu li * Tr ng h p c t thu li n:

Ph m vi b o v c a m t kim thu st ng ring r l m t hnh nn g y khc, nh trng v i nh kim, y l m t hnh trn c bn knh b ng 1,5 l n chi u cao c a kim.

Hnh 9.1. 92

M t c t ng c a ph m vi b o v gi i h n b i m t ng sinh g y khc, do hai o n th ng t o thnh. M t o n n i t nh kim n m t i m m t t cch chn c t thu st b ng 0,75; o n kim n i t m t i m trn kim thu st v cao b ng 0,8h t i m t i m m t t cch chn c t thu st b ng 1,5h. T hnh 9.1 c th th y i m b c cao = 2/3h c xc nh

cao hx b t k , bn knh b o v c a kim thu st rx b ng cc cng th c sau: +N u +N u

hx h hx h

2 th rx = 1,5 (h - 1,25hx) 3 2 th rx = 0,75 (h - hx) 3

(CT 9.1) (CT 9.2) nh b ng

Tr ng h p bi t rx v hx th chi u cao c a kim thu st xc cc cng th c sau: +N u +N u

hx h hx h

2,67 th h = rx 1,9h x
1,5

(CT 9.3) (CT 9.4)

2,67 th h = rx 0,75h x
0,75

* Khi dng 2 c t thu st (2 kim thu st). Tr ng h p dng hai c t thu li th ph m vi b o v c kch th h n so v i t ng s ph m vi b o v c a hai c t n. cl n

Qua th nghi m cho th y: Khu v c c xc su t 100% phng i n vo c t thu li c bn knh R = 3,5h. Nh v y, khi hai c t thu li t cch nhau m t kho ng cch a = 2R = 7h th b t k i m no trn m t t trong kho ng gi a hai c t s khng b st nh. T suy ra: N u hai c t thu li t cch nhau v i kho ng cch a th s b o v c cao h0 xc nh b i cng th c: h - h0 = a hay 7 h - h0 = h a 7 (CT 9.5) 93 7h

Ph m vi b o v t o b u xc nh nh hai kim l cung trn i qua 2 nh c a o n th ng n i li n gi kim thu st (H= 4h).

i hai kim thu st cao b ng nhau, ph m vi hai ng ring r , ph m vi gi a 2 kim c gi i h n trn kim v tm c a cung n m trn ng trung tr c a hai kim v c cao b ng 4 l n chi u cao c a

Hnh 9.2

Bn knh cung trn xc R = H - h0 = 4h - h0

nh b ng cng th c sau: (CT 9.6) c xc nh

Trong h0 l chi u cao t i i m th p nh t c a cung v b ng cng th c: H0 = 4h 94 9h 2 0,25a 2

(CT 9.7)

Khi bi t a v h0 th chi u cao c a kim thu st xc th c:

2 H = 0,571h0 + 0,183h 0 0,0357a 2

nh b ng cng (CT 9.8)

M t c t ngang c a ph m vi b o v t i i m th p nh t, gi a hai kim thu st hon ton gi ng nh ph m vi b o v c a m t kim thu st ng c b r ng ring s c chi u cao l h0. M t c t ny cho php xc nh c a ph m vi b o v trn m t b ng t i i m gi a hai kim thu st theo cc cng th c sau: +N u +N u
hx h0 hx h0 2 th bx = 1,5(h0 - 1,25hx) 3 2 th bx = 0,75(h0 -hx) 3

(CT 9.9) (CT 9.10)

Khi bi t hx v bx, chi u cao th p nh t c a vng b o v gi a hai kim xc nh b ng cng th c: +N u +N u

hx bx hx bx 2,67 th h0 = 2,67 th h0 = bx 1,875h x 1,5 0,75h x 0,75

(CT 9.11) (CT 9.12)

bx

- Khi dng hai c t thu li (kim thu st) c chi u cao khc nhau. Ph m vi b o v r . Ph m vi b o v gi a hai kim xc nh nh sau: T nh kim thu st th p v ch ng th ng ngang c t ng sinh gi i h n ph m vi b o v c a kim thu st cao. T i giao i m ny coi nh c m t kim thu st gi t ng cao b ng kim thu st th p. V sau xc nh ph m vi b o v cn l i nh i v i 2 kim thu st c cao b ng nhau (v i kho ng cch a). hai u xc nh nh tr ng h p hai kim ng ring

95

Hnh 9.3 - Khi dng nhi u kim thu st k t h p (hnh 9.3) Ph n ngoi c a ph m vi b st kp (t ng i m t) (Yu c v m ch c n ki m tra theo i (ho c tam gic n u 3 kim) s ov c xc nh nh tr ng h p kim thu u kho ng cch a 7h) bn trong khng c n u ki n b o v , ph m vi pha trong a gic c hon ton b o v v i i u ki n l: bx D 0 8 bx

Trong : bx l b r ng c a ph m vi b o v t i ch h p nh t gi a 2 kim thu st lin ti p. ng knh vng trn ngo i ti p tam gic ho c D l nh t c a a gic. cch nhn thm v i h s P = 5,5 h 96 ng cho di

N u chi u cao c a kim thu st l n h n 30m th D ph i gi m xu ng b ng

1.2. Dy thu st Dy thu st dng ng...). b o v nh ng v t ko di (nh ng dy, ng

Hnh 9.4 Ph m vi b o v t i 2 u dy xc nh nh kim thu st ng ring r . Nh ng bn knh y nn b o v b ng 1,2 l n chi u cao c a u mt dy thu st. Ph m vi b o v d c dy thu st ph i xc nh theo i m khc nhau c a dy v tnh theo cng th c: + Khi hx 2/3 h th bx = 0,6h (1
hx ) h hx ) 0,8h

cao th c t t i cc

(CT 9.13) (CT 9.14)

+ Khi hx < 2/3 h th bx = 1,2h (1

c xc nh nh Ph m vi b o v c a hai dy thu st, ph n bn ngoi tr ng h p m t dy cn ph n bn trong c gi i h n b i ng cung v qua 3 i m, 2 i m treo trn dy thu st v i m gi a c cao: 97

h0 = h - S/4 Trong : S l kho ng cch gi a hai dy (S ph i < 4h)

Hnh 9.5. 2. Ch ng st gin ti p 2.1. Ch ng st c m ng t nh i n phng c m ng t nh i n c a st c n ph i n i trc kim lo i sau y: - Thi t b - Thi t b - Thi t b t ngoi tr i. t trong nh c ng dy ho c ng ng i t ngoi vo. t trong nh khng c mi b ng kim lo i. t cc thi t b , c u

ng ng Tr ng h p thi t b c mi b ng kim lo i nh ng khng c ho c ng dy lin h v i bn ngoi th ch c n ti p t mi nh l c. Dy ti p t ch ng st mi nh kim lo i t cch nhau khng qu 15m v t i thi u ph i c 2 dy. Lc , cc ch gip nhau c a mi nh c n c bi n php n i li n m ch (hn ho c dng dy n i). iv i ng dy trn khng: Ph i n i chn n c t i vo nh. Ho c c th dng o n cp ng m thay cho ng dy trn khng vo nh. o n cp ny ph i di (kho ng 50 100m). 2.2. Ch ng st c m ng i n t t v 98 phng c m ng i n t th t t c cc k t c u kim lo i cch ly v i t g n nhau nh h n 10cm ph i c n i l i;

Nh ng ch m t bch ti p xc x u ph i c bi n php n i li n chng thnh m t vng kn v ph i c ti p t t t khng c s chnh l ch i n th . Cc dy n i ph i b t ch t b ng bulng ho c hn. 3. M t s i mc nl u i n trnh

N i t ch ng st ph i t ring bi t v i n i t thi t b i n p nguy hi m xu t hi n trn v thi t b khi c st.

dng i n st thot xu ng t nhanh th dy d n st ph i t t, m i hn ph i ch c ch n. i n tr n i t cng b cng t t. Quy Rn nh hi n hnh cho php: 20 cho nh ng cng trnh bnh th ng

Rn 10 cho nh ng cng trnh c nguy hi m chy n (TCVN 4568 97: quy nh ch ng st cho kho ch a v t li u n th Rn 10 cho ch ng st nh th ng v Rn 5 cho ch ng st c m ng t nh i n). N u t c i n tr su t l n th ph i dng ph ng php c i t o t b ph n n i t ra xa (n i c i n tr su t nh ). Khi lm m i bi n php m khng t ho c c th th c hi n nh ng qu t n km th Rn khng qu 50 ( i v i cng trnh bnh th ng). t ho c

c tr s Rn quy nh, c php t ng ln nh ng

H th ng ch ng st ph i c nh k o ki m tra (vo ma kh), nh ng h h ng c n c s a ch a thay th k p th i.

99

Ch ng 10

Nhng ph ng tin, dng c cn thit cho an ton in

I. B O V KH I NGUY HI M KHI TI P XC B T NG V T D N I N V I

trnh b ti p xc b t ng v i nh ng v t d n i n, nh ng ph n m ng i n tr n hay m i n i i n m ng i c th b ti p xc ph i c ch n k ho c ro l i. Nh ng v t d n i n trong nh , n i cng c ng... c n c che kn, cn nh ng n i s n xu t (nh ng n i ch c ng i ph c v t i cc thi t b i n) th c th che kn b ng l i ho c t m b o v c l . Ro hay n p y c n ph i c kha trnh m nhi u khng c n thi t. Cc v t che y c n m b n c h c. b o Nh ng v t d n i n cao sau: v v i cc 10 kV tr xu ng 35 kV tr xu ng 110 kV tr xu ng 35 kV 110 kV 154 kV 220 kV t ch qua l i trong nh, c n ph i che ch n, b o 2,5m 2,75m 3,5m c che ch n b o v v i cao sau: 3m 3,75m 4m 4,5m

Nh ng v t d n i n ngoi tr i c n

My bi n p, thi t b i n khc, n u mp d i s cch i n c chi u cao th p h n 2,5m so v i n n c n c ro. Chi u cao hng ro ph i khng th p h n 1,7m. 100

II. M T S TON I N 1. Cc ph Cc ph

PH

NG TI N, D NG C

C N THI T CHO AN

ng ti n b o v c chia thnh cc nhm sau:

ng ti n b o v

+ Ph ng ti n cch i n, trnh i n p (b c, ti p xc, lm vi c) g m: so cch i n, km cch i n, d ng c c tay c m cch i n, g ng tay cch i n, giy cch i n, ng cch i n, m cch i n. + Thi t b th +B ov n i i n di t di ng, km o dng i n. ng, ro ch n, bi n bo.

Ph ng ti n b o v trnh tc d ng c a h quang, m nh kim lo i b nung nng, cc h h ng c h c: knh b o v , g ng tay b ng v i b t, d ng c ch ng kh c. Trong ph ng ti n b o v cch i n l i c chia lm 2 lo i: chnh v ph .

+ Ph ng ti n b o v cch i n chnh c cch i n m b o khng b i n p c a thi t b ch c th ng, c th dng chng ch m tr c ti p vo nh ng ph n mang i n. + Ph ng ti n b o v ph : b n thn chng khng th b o v ch l ph ng ti n ph vo ph ng ti n chnh. Ph ng ti n b o v chnh c lm b ng ch t c v ng h n ph ng ti n b o v ph . c m

c tnh cch i n b n

Ph ng ti n b o v ph i c gi gn theo quy t c nh s n. Trong cc tr m phn ph i trong nh, l i i vo ph i c ch dnh ring thi t b b o v . Ph ng ti n b o v c n c ki m tra u n, th nghi m theo chu k v i i n p t ng cao, t ng ng v i t ng lo i ph ng ti n b o v c quy nh t i cc Tiu chu n Vi t Nam. 2. Ph ng ti n cch i n, trnh i n p

* So cch i n So cch i n dng tr c ti p ng, th nghi m cao p. i u khi n dao cch ly, tn i t di 101

So cch i n g m 3 ph n: ph n cch i n, ph n lm vi c, ph n tay c m. di c a so ph thu c vo i n p (hnh 10.1.a). Khi dng so c n ng trn b cch i n, eo g ng v i giy cch i n. So dng trong nh c th em dng ngoi tr i khi tr i kh gio, cn dng c quy trnh cho php. ng c l i c n

a)

b) c)

f)

g)

d)

h)

i) Hnh 10.1

* Km cch i n Km cch i n dng t v l y c u ch, y cc n p cch i n b ng cao su. Km l ph ng ti n b o v chnh dng v i i n p d i 35kV. Km cch i n c ng g m 3 ph n: ph n lm vi c, ph n cch i n, ph n tay c m (hnh 10.1.b). * G ng tay i n mi, gi y ng, m lt (hnh 10.1.c, d, e)

Dng v i thi t b i n, cc d ng c ny c s n xu t ring v i c u t o ph h p v i quy trnh. Tuy t i khng c xem l ph ng ti n b o v n u cc v t trn khng ph i l lo i s n xu t ring dng cho thi t b i n. 102

* B cch i n (hnh 10.1. f,g). B cch i n c kch th c kho ng 75cm x 75cm nh ng khng qu 150cm x 150cm, lm b ng g t m ghp. Kho ng cch gi a cc g khng qu 2,5 cm. Chi u cao b t sn g n n n nh khng nh h n 10cm. * Nh ng d ng c c tay c m cch i n (hnh 10.1. h,i). di ph n cch i n khng c d i 10 cm v lm b ng ch t khng b tc d ng c a m hi, x ng, d u h a, axt v khng b s t m . 3. Thi t b th i n di ng

Thi t b th i n di ng dng ki m tra c i n p hay khng v nh pha. D ng c c bng n neon, n sng khi c dng i n i n dung i qua. Kch th c thi t b ph thu c vo i n p. Khi dng thi t b th i n ch a vo thi t b th c th th y sng. Ch m vo thi t b ch c n khi v t i n p. 4. Thi t b b o v n i t t m th i di ng n m c c n thi t c th khng c

B o v n i t t m th i di ng l ph ng ti n b o v khi lm vi c nh ng ch ng t m ch i n nh ng d c kh n ng a i n p nh m vo ho c d b xu t hi n i n p b t ng trn chng. C u t o g m nh ng dy d n ng n m ch pha, c n n i t v i cc ch t n i vo ph n mang i n. Ch t ph i ch u c l c i n ng khi c dng ng n m ch. Cc dy d n lm b ng ng ti t di n khng b h n 25mm2. Ch t ph i c ch tho dy ng n m ch c b ng n. N i t ch c th c hi n sau khi ki m tra khi dy d n khng c i n. u tin n i u cu i c a ci n i t vo t, sau th c i n p hay khng r i n i dy vo v t mang i n. Khi tho n i t ra th lm ng c l i. trnh cc n i t b qun, c n ph i ki m tra th t k . Cc n i t lm vi c theo ca, kp ph i ki m tra khng nh ng s l ng m ph i ki m tra c v tr t chng. 103

cc n i t c nh, trnh nh m l n ng ng i n t ho c lin ng i n c . 5. D ng c che ch n t m th i di ng, n p

i ta cn dng kha lin y b ng cao su

D ng c che ch n t m th i di ng b o v ng i th s a ch a kh i b ch m vo i n p. Nh ng v t ny lm bnh phong ng n cch, chi u cao ch ng 1,8m. M t ng i c th mang i d dng. V t lt cch i n t che v t mang i n ph i lm b ng v t li u m m, khng chy. C th dng chng nh ng thi t b d i 10 kV trong tr ng h p khng ti n dng bnh phong. Bao y b ng cao su cch i n dao cch ly ph i ch t o sao cho d y v tho d rng c b ng km. 6. Bi n bo an ton i n Dng bo tr c s nguy hi m cho ng i n g n v t mang i n, c m thao tc nh ng thi t b gy ra tai n n, nh c nh . Cc bi n bo an ton i n c gi i thi u Ph l c 12.

104

Ph lc 1 Phn loi thit b in phng n

1. Lo i "ch ng n kn" l lo i thi t b i n c v kn, ch c ch n, ch u c 2 p l c 2,5 kg/cm ; m b o ng n ch n ch ng n t bn trong khi c s c ph n i n m khng gy b c l a t bn trong ra mi tr ng bn ngoi. 2. Lo i "an ton ch ng n cao" l lo i thi t b i n c kh n ng lo i tr pht sinh tia l a, h quang, nhi t nguy hi m ch lm vi c bnh kh i ng. th ng v ch 3. Lo i "ngm d u" l lo i thi t b i n c nhng chm trong d u ng n cch thi t b i n v i mi tr ng n bn ngoi. 4/ Lo i "th i b ng p su t d " l lo i thi t b khng kh s ch vo trong v . i n c v kn v c th i

p su t d trong v thi t b c duy tr trong su t th i gian thi t b lm vi c ng n ng a h n h p n t mi tr ng bn ngoi xm nh p vo thi t b t o thnh mi tr ng n trong v thi t b . 5. Lo i " an ton tia l a" l lo i thi t b i n c c tr ng b ng n ng l ng nh c a tia l a, hay h quang i n, n ng l ng ny khng kh n ng gy n trong mi tr ng c nguy hi m n . 6. Lo i " c bi t" l lo i thi t b i n c t trong v kn, bn trong ch a kh tr ho c y keo pxi, ct th ch anh cho cc thi t b i n khng c b ph n di ng hay khng c cc ti p i m thng th ng. 7. Cc thi t b , d ng c i n phng n nh quy nh trong b ng sau:
K hi u c p nhi t T1 T2 T3 T4 T5 T6 c a thi t b

c phn chia theo c p nhi t

Nhi t gi i h n 0C 450 300 200 135 100 85

105

Ph lc 2 Phn loi gian bung, ngi nh v cng trnh theo nguy c chy n
Lo i nguy c chy n 2 ng s t b t chy c a h i t 450C tr b t chy c a h i trn 45oC ng thu b t chy c a h i t 450c tr b t chy c a h i trn 450c. N-1c C-2 N-1c C-2

Tn cng trnh 1 1. Gin xu t nh p x ng d u b ng xu t nh p s n ph m d u c nhi t xu ng xu t nh p s n ph m d u c nhi t 2. C u t u xu t nh p x ng d u b ng xu t nh p s n ph m d u c nhi t xu ng. xu t nh p s n ph m d u c nhi t b m x ng d u c nhi t 3. Tr m b m x ng d u b t chy c a h i t 45oC tr xu ng n u: ng b c ng b c b t chy c a h i trn 45 C
o

+ C h th ng thng gi c -

N -1a N -1 C -1 N-1c C-2

+ Khng c h th ng thng gi c b m s n ph m d u c nhi t 4. B ch a x ng d u - B ch a x ng d u c nhi t - B ch a x ng d u c nhi t 5. ng d n x ng d u - B d n x ng d u c nhi t + + t trong nh t ngoi tr i ng ng

b t chy c a h i t 45oC tr xu ng. b t chy c a h i trn 45 C b t chy c a h i t 45oC tr xu ng n u:

o

N-1a N-1c b t chy c a h i t 45oc tr xu ng N-1 N-1c b t chy c a h i trn 45 C n u:

o

6. C m van trn

d n s n ph m d u c nhi t n u: + + t trong nh t ngoi tr i d n s n ph m d u c nhi t

106

Tn cng trnh 1 + + + + + + t trong nh t ngoi tr i ch a nh ng x ng d u c nhi t trong nh ngoi tr i ng x ng d u c nhi t trong nh ngoi tr i b t chy c a h i trn 45 C n u:
o

Lo i nguy c chy n 2 N-1 C-2

7. N i ng x ng d u vo phuy v

b t chy c a h i t 45oC tr xu ng n u: N-1 N-1c C-1 C-2 N-1c N-1 b t chy c a h i t 45oC tr xu ng n u: C-1 C-2 b t chy c a h i trn 45 C C-1 C-2 C-2 N-1b N-1b N-1a N-1b
o

8. Gin ng x ng d u v t xi tc 9. C t giao x ng l cho t 10. N i b o qu n x ng d u ch a trong phuy b o qu n phuy d u c nhi t + Trong nh + Ngoi tr i ch a x ng d u c nhi t + Trong nh + Ngoi tr i 11. Kho ch a v phuy 12. Nh ho nghi m x ng d u 13. Kho b o qu n m u d u 14. X ng ti sinh d u nh n 15. Nh ga ra t

Trong : - Khu v c c nguy hi m n c p N-1: l khu v c trong qu trnh v n hnh, khai thc bnh th ng, x ng d u th ng xuyn bay h i, c th ho v i khng kh thnh h n h p chy n trong m t th i gian ng n. - Khu hnh, khai h nh pn khi cc thi v c c nguy hi m n c p N-1a: l khu v c trong qu trnh v n thc bnh th ng, x ng d u bay h i t v t c kh n ng t o thnh , ch sinh ra h n h p n khi vi ph m cc nguyn t c an ton ho c t b , ph ng ti n b h h ng x y ra s c trong qu trnh lm vi c. 107

- Khu v c c nguy hi m n c p N-1b: l khu v c trong qu trnh v n hnh, khai thc bnh th ng, x ng d u khng bay h i v khng c kh n ng tch t h i x ng d u ho v i khng kh t o thnh h n h p n , ho c kh i l ng x ng d u qu t nn h i khng t o thnh h n h p n , tr tr ng h p s c hay h h ng thi t b , ph ng ti n. - Cng trnh c nguy hi m n c p N-1c: l cng trnh c cc thi t b b tr ngoi tr i xu t nh p, t n ch a. Cc cng trnh ngoi tr i c nguy hi m n c p N-1c ch sinh ra v t o thnh h n h p n khi ang xu t nh p quanh mi ng ng, van th , van an ton ho c khi vi ph m cc nguyn t c an ton trong qu n l, khi b r r , s c . - Khu v c c nguy hi m chy c p C-1: l cc cng trnh c k t c u kn dng t n ch a, b o qu n, pha ch , ti sinh... cc ch t l ng d chy c nhi t b c chy c a h i trn 45oC. - Khu v c nguy hi m chy c p C-2: l nh ng cng trnh c cc thi t b b tr ngoi tr i dng b o qu n, xu t nh p, pha ch ho c s d ng d u m c nhi t b t chy c a h i trn 45oC.

108

Ph lc 3 Tit din ca dy ni t lm vic

Thp Ngoi tr i 5 5 -

Tn g i 1 Dy tr n: - Ti t di n mm2 ng knh mm Dy d n c b c cch i n: - Ti t di n mm2 Li n i t ho c n i "khng" c a dy cp v dy d n nhi u li trong cng m t v b o v chung v i cc dy pha: ti t di n mm2 Thp gc: - B dy c a g , mm Thp d t: - Ti t di n, mm2 - B dy, mm ng ng d n n c, d n kh (b ng thp): B dy c a thnh ng, mm ng ng ( ng b ng thp): B dy c a thnh ng, mm

ng 2 4 1,5

Nhm 3 6 2,5

Trong nh 4 5 -

Trong t 6 10 -

1 -

2,5 -

2 24 3

2,5 48 4

4 48 4

2,5 1,5

2,5 2,5

3,5 -

Ch thch:
Khi t dy d n trong ng th ti t di n c a dy "khng" mm , n u nh dy pha c cng ti t di n nh v y.
2

c php l y b ng 1

Khng cho php s d ng dy "khng" (PEN) v dy trung tnh (N) i t i m trung tnh c a my pht ho c my bi n p n b ng l p thi t b phn ph i lm dy n i t lm vi c. Cc c c n i t ph i c t g n my bi n p. Trong tr ng h p my pht ho c my bi n p t trong nh, cho php t c c n i t c nh t ng bn ngoi nh.

109

Ph lc 4 Phn loi cp bo v ca my in cm tay

1. Ph i ch t o cc my theo cc c p b o v c b n sau: C p I: G m cc my c c c b o v n i t ho c n i "khng". Cc chi ti t c i n p u c cch i n lm vi c; m t s chi ti t c cch i n kp ho c cch i n t ng c ng. C p II: G m cc my khng c b ph n n i t i dy b o v . T t c cc chi ti t c i n p c a my u c cch i n kp ho c cch i n t ng c ng. C p III: G m cc my c i n p danh nh khng qu 42V, ton b m ch ngoi v m ch trong c a my khng c i n p khc. My ph i dng i n m t ngu n ring ho c dng i n qua bi n p cch ly ho c b i i n c i n p khng t i khng v t qu 50V, m ch th c p khng n i t ho c n i "khng". 2. i n p danh - 220V - 380V nh c a cc my c p I v II khng cv t qu:

i v i my dng i n m t chi u. i v i my dng i n xoay chi u. i ho c ngu n c p i n cho

Hi u i n th gi a t v dy b t k c a l cc my c p I v II khng c l n h n 220V.

110

Ph lc 5 S ni "khng" thit b in

1. S

c dy b o v (PE) v dy trung tnh (N) chung (TN-C)

A B C Dy khng (Pen)

N i t lm vi c

Thi t b i n 1 pha

Thi t b i n 3 pha

K t c u kim lo i

2. S

c dy "khng" b o v tch m t ph n (TN- C-S)

A B C Dy khng lm vi c (N) Dy khng b o v (PE)

N i t lm vi c

Thi t b i n 3 pha

Thi t b i n 1 pha

Thi t b i n 3 pha

K t c u kim lo i

111

3. S

c dy "khng" lm vi c v dy "khng" b o v ring (TN-S).

A B C Dy khng lm vi c (N) Dy khng b o v (PE)

N i t lm vi c Thi t b i n 3 pha Thi t b i n 1 pha K t c u kim lo i

4. B ng h s th i ti t dng
Hnh th c n i t Tia thanh n m ngang C c ng th ng ng

tnh ton i n tr c a trang b n i

H s thay i i n tr su t 1,4 1,8 1,25 1,45 1,2 1,4

su t di n tch c c n i t 0,5 m o,8 1 m 0,8 m tnh t m t t n u trn c a c c

Ghi ch Tr s nh ng v i t kh ( o vo ma m a) Tr s l n ng v i t m ( o vo ma kh)

112

Ph lc 6 S b tr my ct dng r trong mng in 3 pha loi TT

1. N i 2. V ; 3. N i

t lm vi c;

tb ov ;

4. My c t i n dng r.

113

Ph lc 7 Mu phiu cng tc in h p
n v :....................... PHI U CNG TC I N H P S:............ Nhimv:............................ ........................................... ............................................. a im:........................... ............................................. :............................................ S ng i:.............................. Bin php AT:..................... ............................................. ............................................. ............................................ Thi gian:......................... Ngy.....thng....nm... Ngy.....thng......nm... Ng i cp phiu cng tc Ng i ch huy trc tip Ng i cp phiu cng tc (k tn) (k tn) (k tn) phiu cng tc in h p S:.....................

n v:

.......................

Nhim v cng tc:.............................................. ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ a im cng tc:................................................. ................................................................................ S ng i trong nhm cng tc:.............................. Bin php an ton khi cng tc:............................ ................................................................................ ................................................................................ Thi gian bt u lm vic: t .... gi, ngy......... Kt thc cng vic:.................gi, ngy................. Nhn xt tm tt cng vic:...................................

Ng i cho php vo lm vic (k tn)

Ghi ch: In thnh t p, kh gi y 130 x 290, ng d u gip lai. 114

Ph lc 8 Mu s lnh cng tc
Th i gian Tn ng i ra l nh v ch k N i dung cng vi c Tn ng i nh n l nh v ch k Tm t t k t qu cng vi c

115

Ph lc 9 Khong cch thng ng nh nht ca ng dy dn in h p trn khng n mt t, cng trnh

c i m c a khu v c n m t t khu v c ng dn c ; giao thng c -t, xe l a qua l i. nm t t khu v c th a dn c . i ib n v a h, ng dnh cho ng o n nhnh r vo nh. ng

Kho ng cch (m) 6,0 5,0 3,5 2,0 T nh khng theo c p k thu t c a thu +1,5m 2,5 1,0 ng

n m c n c cao nh t c a knh, r ch, ao, h ... khng c tu, thuy n qua l i. n m c n c cao nh t c a sng, knh, r ch c tu thuy n qua l i. n mi nh, sn th Cy tr ng d d i cng i ng. ng dy ph i cch dy

Ph lc 10 Khong cch ngang nh nht ca ng dy dn in trn h p ti mt t, cng trnh

c i m khu v c n c a s , ban cng, sn th nh t c a c u. nt ng xy kn, n cy c i. t trn gi 30m ng, b ph n g n Kho ng cch (m) 1,5 1,0 0,3 10

n t ng xy kn n u dy d n c g n vo t ng, kho ng cch gi

n c t x ng d u, kho ch a nhin li u, ho ch t d chy, n .

116

Ph lc 11 Gii thch cc k hiu quc t

+ TN-C: M ng c trung tnh n i t tr c ti p, cn thi t b "khng"; dy b o v (PE) v dy trung tnh (N) chung.

i n

cn i

+ TN-C-S: nh trn nh ng dy b o v (PE) v dy trung tnh (N) o n g n ngu n chung, sau l i tch ra. + TNS: M ng c trung tnh n i t tr c ti p, thi t b i n c n i "khng"; dy b o v (PE) v dy trung tnh (N) tch ring (m ng ba 3 n m dy). + N: Dy trung tnh (N). + PE: Dy b o v (PE). + PEN: V a l dy trung tnh, v a l dy b o v .

117

Ph lc 12 Bin bo an ton in

(Tham kh o Tiu chu n Vi t Nam 2572-78)

f g e c k h2 S2 h1 b h3 h3 L h3 d n a k L

S1

Ki u 1aX Hnh 1

Ki u 1aX Hnh 2 118

12 6

12

20

70

35 5

160 360 3 24 10 24 10 24 4 230 240 20

Ki u 2aX Hnh 3
20

35 5

360

3 24 10 24 10 24 230 240 20

Ki u 2K Hnh 4 119

c g e

s d s1

h2 h1 h3 h3 h3 k L L b

s2

Ki u 2b Hnh 5

Ki u 3aX Hnh 6 120

Ki u 3b Hnh 7

Ki u 4aX Hnh 8 121

Ki u 5aX Hnh 9

40 12 40 12 5 40 25

160 30 26 30 4 350 360

240

40

Ki u 6aX Hnh 10

122

f g S1

t d

k h2

b h3 L S2

Ki u 7b Hnh 11

Ki u 8b Hnh 11 123

Ki u 9b Hnh 13
70 10 4 3 30 100

120

20

30 4 240

Ki u 10c Hnh 14
70 10 100

120

40 40

240

Ki u 11c Hnh 15 124

f g

f k

h2 L

Ki u 12d Hnh 16

Ki u 13d Hnh 17

g c

Ki u 14L Hnh 18

Bi n bo c l g n c nh Hnh 19

Bi n bo khng c l g nc nh Hnh 20

125

Danh mc cc ti liu tham kho 1. Gio trnh an ton i n Tr ng i h c Bch khoa H N i

2. Gio trnh an ton i n, V trung h c chuyn nghi p-d y ngh 3. Ti li u t p hu n cho gi ng vin v an ton i n c a Jica (Nh t B n). 4. Ti li u t p hu n cho chuyn gia v an ton i n c a Kosa (Hn Qu c). 5. TCVN 5556-91: Thi t b i n gi t i n h p - Yu c u chung v b o v ch ng t v n i khng cc thi t b i n.

6. TCVN 4756-89: Quy ph m n i

7. TCVN 4086-85: An ton i n trong xy d ng - Yu c u an ton chung. 8. TCVN 3146-86: Cng vi c hn i n - Yu c u chung v an ton. 9. TCVN 4726-89: K thu t an ton my c t kim lo i - Yu c u trang b i n. 10. TCVN 4163-85: My i n c m tay - Yu c u k thu t. 11. TCVN 5180-90: Pa l ng i n- Yu c u chung v an ton 12. TCVN 3718-82: Tr ton. ng i n t t n s radio - Yu c u chung v an iv i

13. TCVN 2572-78: Bi n bo an ton i n. 14. TCVN 3259-92: My bi n p v cu n khng i n l c - Yu c u an ton. 15. TCVN 3145-79: Kh c Yu c u an ton ng c t m ch i n, i n p n 1000V-

16. TCVN 2295-78: T i n c a thi t b phn ph i tr n b v c a tr m bi n p tr n b - Yu c u an ton. 126

17. TCVN 4115-85: Thi t b ng t i n b o v ng i dng cc my v d ng c i n di ng c i n p n 1000V - Yu c u k thu t chung. 18. TCVN 3623-81: Kh c c u k thu t chung. i n chuy n m ch i n p n 1000V- Yu

19. TCVN 5334-1991: Thi t b i n kho d u v s n ph m d u- Quy ph m k thu t an ton trong thi t k v l p t. 19. TCVN 3620-92: My i n quay - Yu c u an ton. 20. TCVN 5887-91: So cch i n 21. TCVN 5588-91: ng cch i n 22. TCVN 5589-91: Th m cch i n 23. TCVN 5586-91: G ng cch i n 24. TCVN 5699-1998: An ton d ng v cc thi t b i n t ng t . i v i thi t - Yu c u chung b i n gia

25. TCVN 6950-1-2001: ptmt tc ng b ng dng d khng c b o v qu dng dng trong gia nh v cc m c ch t ng t (RCCB) - Quy nh chung 26. TCVN 6615-1-2000: Thi t b chung ng c t dng cho thi t b - Yu c u ng

27. TCVN 4264-1994: Qu t i n sinh ho t - Yu c u an ton v ph php th . 28. TCVN 2048-1993: v phch c m i n 1 pha

29. TCVN 5717-1993: Van ch ng st 30. TCN-1984: Quy ph m k thu t an ton khai thc thi t b nh my i n v l i i n. i n cc ng

31. Ti li u c a vi n nghin c u khoa h c k thu t v b o h lao n m 1996: H ng d n th c hi n cc bi n php an ton i n.

32. Sch h ng d n v an ton lao ng - v sinh lao ng, KS. Hong V n Hng v BS. Nguy n c n n m 2003, Nh Xu t b n Lao ng - X h i. 127

tr

33. Cc ti li u h i th o khoa h c n m 2007 v nh h ng c a i n t ng l i truy n t i i n - Th c tr ng v gi i php phng trnh.

34. Ngh nh s 106/2005/N -CP ngy 17/8/2005 c a Chnh ph quy nh chi ti t v h ng d n thi hnh m t s i u c a Lu t i n l c v b o v an ton cng trnh l i i n cao p.

128

M CL C
Trang L i ni Ch Ch Ch Ch u 5 i 15 23 36 68 73 80 85 90 ng ti n c n thi t cho an ton i n 100 105 126

ng 1: Cc khi ni m c b n v an ton i n ng 2: Tc h i c a dng i n i v i c th con ng

ng 3: Phn tch an ton trong cc m ng i n ng 4: Cc bi n php phng tai n n i n

Ch ng 5: nh h ng c a tr ng i n t t n s cng nghi p v t n s ra i, bi n php phng trnh Ch Ch Ch Ch Ch ng 6: B o v an ton l i i n cao p

ng 7: T nh i n- cch phng trnh ng 8: C p c u ng ng 9: Ch ng st ng 10: Cc trang b , ph ib i n gi t

Ph l c Danh m c ti li u tham kh o

129

Nh xut bn Lao ng - X hi
S 36, ng Ho Bnh 4, Minh Khai, Hai B Tr ng, H Ni T: 04. 36246917 - 36246919; Fax: 04. 36246915

Chu trch nhim xut bn: H tt thng Bin tp v sa bn in: Nguyn Quang dng Trnh by ba: Don vn Huy

M s :

80 308 17 10

In 500 cun, kh 16x24 (cm). Giy chp nhn ng k k hoch xut bn s 983-2008/CXB/8-308/LXH. In xong v np l u chiu Qu IV/2008. 130