GENLK AI RUH SALII VE RUHSAL SORUNLAR

Yazar: Prof. Dr. Atalay YRKOLU Yaynevi:

Genliin Tanm ve Toplumdaki Yeri Genlik, ocuklukla erikinlik arasnda yer alan, gelime, ruhsal olgunlama ve yaama hazrlk dnemidir. Ergenlikle balayan hzl byme, genlik an sonunda bedensel, cinsel ve ruhsal olgunlukla biter. BM rgtnn tanmna gre gen, 15-25 yalar arasnda, renim gren, hayatn kazanmak iin almayan ve ayr bir konutu bulunmayan kiidir. Gerekten genlik hem toplumsal, hem biyolojik, hem de ruhsal bir kavramdr. Trk toplumu gerek anlamda gen bir toplumdur. Nfusumuzun % 60n 25 yan altndaki ocuk ve genler oluturmaktadr. 50 milyonluk hi bir Bat lkesinde nfus iindeki genlik kesimi bu kadar byk deildir. lkemiz genlii sorunsuz bir genlik saylabilir. nk varlkl toplumlarn genlerine zg hastalklarna daha tutulmad. lkemizde genler arasndaki uyuturucu kullanm o kadar deildir. Genlik sululuu da nfusumuza ve genel sululuk oranna gre dktr. Genlik yalnz olumsuzluklarn topland bir a deildir. Genlik tatl hayallerin, tutkularn ve idealizmin filizlendii, sk arkadalklarn, ilk sevgilerin yaand dnemdir. Yenilie ve ileriye doru atlmlarn yapld, kendini kantlama ve kendi kimliini ortaya koyma abalarnn yaand dnemdir. ARSTO 2300yl nce genliin zelliklerini ok arpc anlatmtr. yle ki; tutkuludurlar, huysuz ve fkelidirler. Kendilerini itepilerine kaptrrlar; tutkularnn klesi olurlar. steklerinin nne dikilen en kk engele bile katlanamazlar. Onura, baarya, paradan ok deer

verirler. nk paraya gereksinimleri olmamtr. Eli ak ve iyilikseverdirler. nk ktlkleri tanmamlardr. abuk gvenir, abuk balanrlar. nk aldatlmamlardr. Yksek ama ve hayalleri vardr; nk daha yaamn sillesini yememilerdir. Koullarn snrlayc etkisini renmemilerdir. Genler yanlnca, ok yanlrlar. Sevgide de, nefrette de arya kaarlar. Her eyi bildiklerini sanr ve onun iin yanllarnda sonuna kadar direnirler. Genlikte Arkadalk Genlik a evden kopma ve topluma alma adr. Ergenlie giren bir gence evi dar gelmeye balar. Anababann tlerinden ve karmalarndan usanan gen, kendini dar atar. nk soluk alabildii, zgr davranabildii yer, dar ortamdr. Evle balar geveyen gen kendini darda bulur. Kendi gibi bamszlk arayan, ayn kayglar yaayan, benzer bocalamay yaayan yatlarna taklr. Evinde anlalmadn, deer verilmediini, ocuk gzyle bakldn sanan gen iin arkada kmesi bir kurtulu, bir snaktr. Gencin sk arkadalk kurmadan topluma almas dnlemez. Bu bakmdan arkadalk ilikileri toplumsal ilikilere nclk eder. Arkadalarca aranmak, beenilmek ve benimsenmek, benlik saygsnn nemli bir kouludur. Gen bu ilikilere girerek zekasyla, spor ve sanat yetenekleriyle kendini kantlar. Arkadalk kurabilmek ve srdrebilmek bal bana bir baar, ruh salnn bir lsdr. Ailesine baml, gvensiz ve sklgan bir ocuk okulda baarl olabilir ama, arkadalk kurmada ok yetersiz olabilir. Genlik anda, genlerin ruh hekimlerine bavurma nedenlerinin banda arkadaszlk yaknmas gelir. Genlikte Benlik Ben, benlik, kiilik ounlukla e anlaml olarak kullanlan kavramlardr. Kiiyi kii yapan, bakalarndan ayran duygu, tutum ve davranlarn tmnn rgtlenmi

btnln anlatr. Her insann ulamak istedii bir benlik vardr. Kii zledii, kendine yaktrd bu ideal benlik kavramn gelitirmeye abalar. deal bene yaklatka mutlu olur. Kimi zaman ideal ben, bir d, bir zlem olarak kalr. deal benlie ulaamazsa, kii mutsuz olur. deal benliin gerek d olduu durumlarda kii bunalma der, kavramn gelitirmeye abalar. deal bene yaklatka mutlu olur. Kimi zaman ideal ben, bir d, bir zlem olarak kalr. deal benlie ulaamazsa kii mutsuz olur. deal benliin gerek d olduu durumlarda kii bunalma der. Kendi kendinden beklentisi ok yksek olan kii, genellikle bilind drtlerin ve tutkularn buyruundan kmayan kiidir. Genlikte Kimlik Karmaas Kimlik karmaasna giren genler, kendilerine belli bir yn veremeyen bir yerde kk salamayan genlerdir. ERKSON (1968) kimlik karmaasn yaayan genci yle tanmlar: nsanlara yaklama ve sk ilikiler kurmada baarszlk gsterir ve bunun sonucu yalnzlk eker. Uygun olmayan rastgele kiilerle arkadalk eder. alamama, kendini bir ie verememe, dikkatini toplama gl belirgindir. Yarmadan kaar ve yeteneklerine uymayan ilerde kendini tketir. Ailenin ve toplumun onaylamad rollere girer. Ters ya da olumsuz kimlie brnr. Kimlik karmaasnda kurtulmak iin genler deiik yollara bavururlar. D lkelere gp yerleerek, uyruk deitirerek, din deitirerek kendilerine yeni bir kimlik bulmaya alrlar. Toplum iinde bir yer edinemeyen, kk salamayan ve geleceinden de umudu kesilen gen, topluma srt evirebilir. ocukluundaki kt rneklere dn yapar. Madem ben sizi istediiniz gibi olamyorum, yleyse istemediiniz gibi olacam der. Snfn, uyruunu, dinini, lkesini, yetitii ortamn tm deer yarglarn yadsyabilir. Kimi gen de, topluma srt evirmek yerine topluma

meydan okuyarak olumsuz kimliini kantlamaya alabilir. iddet eylemcileri, terristler bunlara rnek gsterilebilir. Bunlar iinde en arpc rnek, hi phesiz ki MEHMET AL ACAdr. Zemzem kuyusuna ieyerek ne kavuan insan gibi, o da deer verilen insanlar ldrerek nl kiiler arasna girmitir. Aile Tiplerine Gre ocua Verilen nem OK SEVEN-KOLLAYAN, GEVEK DSPLNL ALE ocua byk sevgiyle balanmlar, tam benimsemiler. ok scak verici ancak ok koruyucu ve kollaycdrlar. Tm yaamlar ocua gre dzenlenmitir. Yalnz ocuk iin yayor gibidirler; bir dediini iki etmezler. SIKI DSPLNL, SEVECEN ALE Bu aileler de ocuklarna kar sevecen, ilgili ve dkndrler. ocuun tm maddesel ve ruhsal gereksinimlerini karlarlar. ocuun sal ve renimi iin hibir zveriden kanmazlar. BASKICI-TC SEVGSZ ALE Gence bu ailelerde kkten beri yeterli sevgi ve sevecenlik gsterilmemitir. Aile ortam gergin, ilikiler dmancadr. Bol eletiri, azar, aalama ve dayak vardr. SEVGS YETERSZ, DSPLNL GEVEK ALE Bu aileler ocua kar ilgisiz, ruhsal gereksinimlerine kar duyarszdrlar. ocuk ayak altnda dolamadka, alamadka ya da bir muzrlk yapmadka ilgilenmezler. PARALANMI ALEDE GEN lm veya ayrlk nedeniyle blnm ailelerde byyen ocuklarn genlik anda ok deiik uyum sorunlar ortaya kabilir. ocukluu babasz gemi bir gen erkek, genellikle bir gen kzdan daha ok sorunlarla karlar. SEVEN, BENMSEYEN, DEMOKRATK ALE ada bir ailedir. Ana-baba arasnda sayg vardr.

Sorunlar buyruklarla deil, konuarak zmlenir. Evde gerginlik yerine, lml bir hava vardr. GELENEKSEL, ATAERKL ALE Geleneksel Trk ailesinde babann tartlmaz, salt otoritesi vardr. Evde ilk ve son sz syleyen babadr. Babayla ocuk arasnda korkuyla kark saygl bir uzaklk vardr. Ruhsal Hastalk Kavram Ruhsal hastalk, insann duygu, dnce ve davranlarnda olaan d sapmalarn aykrlklarn bulunmasdr diye tanmlanabilir. Ruhsa hastalk belirtileri rahatsz edici, ac verici, kiiyi ve evresini mutsuz eden trden belirtilerdir. Kiinin uyumunu bozar, ilikilerini sarsar, almasn etkiler. Nevrozlar BUNALTI NEVROZU Bunalt srekli olabildii gibi, youn biimde nbet nbet de gelebilir. Bunalt nbeti geiren bir kimse belirsiz bir korku iindedir. i daralr, sk sk solur, souk souk terler dker, gs skr, boaznda lokma kalm gibi bir tkanma duyar, arpnts vardr. ocuklukta yaanan bunaltnn en nemli nedenlerinden biri ana-babadan ayrlma, ana-babay yitirme durumlardr. FOBK NEVROZ Sama, abartlm ve geree uymayan korkulara fobi ad verilir. Korku, benliin salkl bir tepkisidir. Kiiyi tehlikelere kar uyarr ve nlem almasn, korunma yollar aramasn salar. Fobik kii, benlii tehlikeye sokmayan durum ve nesneler karsnda korkuya ve panie kaplr. Kpekten korkan bir kimse bir yavru kpek yanndan gese bile, dizinin ba zlebilir. dokunmak ya da kucana almak ise panie kaplabilir. HSTERK NEVROZ

Hasta, hibir organik bozukluu olmad halde birden bacaklarnn tutmadndan, ellerini kollarn oynatamadndan yaknr. Sanki birden fel olmu gibidir. Ancak sinirlerde ve kaslarda bir bozukluk yoktur. Gndz kolunu-bacan oynatamayan hasta, uykudayken serbeste oynatr. OBSESF-KOMPULSF NEVROZ Kii, dncesinin sama olduunu bilir. Ama bunalt ekmekten kendini alkoyamaz. Aklndan kovmaya alr ama baaramaz. rnein, bir anne yeni doan ocuu ile ilgili olarak aklndan geen Ya ocuumu boarsam. Ya elimdeki ba ocuuma saplarsam gibi dnceden ok byk sknt duyar. DEPRESF NEVROZ Depresyon genel bir knt durumudur. Depresyona giren bir kii yaama sevincini yitirir. Srekli zgn. kederli, isteksiz ve yorgundur. Gnlk iler ona byk bir yk gibi gelir. Yapt iten tat almaz. Glmeyi unutmu gibidir. Can konumak istemez. Psikozlar ZOFREN izofreni, gen yalarda balayan dnce, duygu ve davranlardaki ar bozukluklarla birlikte giden, kiinin ruhsal dengesini ve uyumunu bozan bir psikozdur. Genellikle ergenlik a ile 45 ya arasnda ortaya kar. En yaygn psikoz trdr. Hastaneye bavuranlarn % 20sini oluturur. MANK-DEPRESF PSKOZ Hasta, depresyona girdii zaman, tam bir knt iinde grnr. Yemez-imez, uyumaz; insanlardan kaar. Bezgin, zgn ve elemlidir. alma gcn yitirmitir. Hasta, sululuk duygusu eker. yle ki hasta ikinci Dnya Savann kendi yznden ktn syleyecek kadar gerekten kopabilir.

Ruhsal Tedavi Ruhsal tedavi (Psikoterapi) ruhsal bozukluklar konuma yoluyla dzeltmeyi ve iyiletirmeyi amalayan tedavi biimidir. En youn tedavi biimi Psikanalizdir. Bu tedavide hasta divana uzanarak deil, hekimle yzyze konuarak tedavi edilir. Hastann beklentileriyle hekimin amalar eliiyor, tedavi sreci verimli olmaz. yi bir arkadala dertleme, sorunlarn paylama ve dayanma bir lde ruhsal tedavidir. Hekimin hastasn tanmasndan daha nemlisi hastann kendi kendini tanmasdr. Hastann yardm almaya istekli ve ibirliine yatkn olmas, ruhsal tedavide n kouldur. Hekimlikte hastann isteine karn tedavi uygulanamaz. Genlerle ruhsal tedavi srdrlrken, ana-babalarla dzenli ya da belli aralklarla grmeler yapmak gerekir. Gen, ana-babas arasnda kalrsa, tedavinin etkisi olmaz. rnein tutucu bir aileden gelen bir genci, daha bamsz davranmaya yneltmek, genle ana-babann daha ok atmasna yol aar. Byle bir durumda tedavi son bulur.