Αθήνα 9 Ιουλίου 2009

Προς όλα τα μέλη της πανεπιστημιακής

κοινότητας του Γ.Π.Α.

Με αφορμή την από 1.7.09 επιστολή του κ. Πρύτανη σχετικά με την

ισοδυναμία του χορηγούμενου πτυχίου και του Ευρωπαϊκού Master’s degree, θεωρώ
σκόπιμο να ενημερώσω την πανεπιστημιακή κοινότητα για το ιστορικό της υπόθεσης,
επειδή νεότεροι συνάδελφοι και ειδικά οι μη γεωπόνοι το αγνοούν.
Η επιστολή αυτή βέβαια, όπως και η απόφαση του Ε.Μ.Π. δεν είναι τυχαία
γεγονότα. Υπαγορεύονται από τη συζήτηση σχετική με τα επαγγελματικά δικαιώματα
των πτυχιούχων των Τ.Ε.Ι., συνέπεια της ανωτατοποίησης των Ιδρυμάτων αυτών.
Άλλωστε ο πρόεδρος των Τ.Ε.Ι. σε πρόσφατη συνέντευξή του δήλωσε ότι όλα
βαίνουν καλώς και απομένει να επιλυθούν κάποια θέματα που αφορούν στους
αποφοίτους των πολυτεχνικών σχολών και στους γεωτεχνικούς. Θα υπενθυμίσω ότι
τα Τ.Ε.Ι. δημιουργήθηκαν όχι για να γίνουν Πανεπιστήμια αλλά για να καλύψουν τις
ανάγκες της ελληνικής αγοράς σε εξειδικευμένα στελέχη εφαρμογής, όπως
καθορίζεται με απόλυτη σαφήνεια στον ιδρυτικό τους νόμο.
Επί υπουργίας αειμνήστου Τρίτση εισήχθη ο όρος «τριτοβάθμια εκπαίδευση»
στην οποία εντάχθηκαν τα Α.Ε.Ι. και τα Τ.Ε.Ι. Η ένταξη αυτή απετέλεσε το έναυσμα
για την ανάπτυξη μιας κίνησης για την ανωτατοποίηση των Τ.Ε.Ι., η οποία ολοένα
διογκούμενη, με την αύξηση του αριθμού των εισακτέων στα Τ.Ε.Ι. και του αριθμού
των αποφοίτων τους, είχε ως κύριο μοχλό τους διδάσκοντες, οι οποίοι έτσι «είδαν»
και τη δική τους «αναβάθμιση» σε καθηγητές Α.Ε.Ι., ειδικότερα μετά την
ανωτατοποίηση των Polytechnics στην Αγγλία το 1992.
Το θέμα της ανωτατοποίησης των Τ.Ε.Ι. τέθηκε επί υπουργίας κ. Γ.
Παπανδρέου, τον Ιανουάριο του 1995. Όλοι οι Πρυτάνεις αντιτάχθηκαν στις
προθέσεις του ΥΠ.Ε.Π.Θ. στη σύνοδο που έγινε στο Ε.Μ.Π. Η συζήτηση επανελήφθη
στο Γ.Π.Α. παρουσία και του κ. Υπουργού τον Φεβρουάριο του 1995. Ορίστηκε μια
10μελής επιτροπή (5 Πρυτάνεις και 5 Πρόεδροι Τ.Ε.Ι.) μελέτης του προβλήματος
(εκπρόσωπος του Πανεπιστημίου μας ορίστηκε ο Αντιπρύτανης καθ. κ. Σιδερίδης). Οι
εκπρόσωποι των πανεπιστημίων με πειστική και ισχυρή επιχειρηματολογία έπεισαν
τελικά τον κ. Υπουργό να μην προωθήσει στη Βουλή σχετικά ρύθμιση.
Τελικά το επίμαχο νομοσχέδιο ψηφίστηκε το 2001 επί υπουργίας κ. Ευθυμίου,
χωρίς να ληφθούν υπ’ όψιν οι διαμαρτυρίες των Πρυτάνεων, της πλειονότητας των
μελών Δ.Ε.Π. και η συντριπτική πλειονότητα του πνευματικού κόσμου της χώρας με
το επιχείρημα «μα δεν πρέπει να εξελιχθούν τα Τ.Ε.Ι.;». Είχα πει τότε σε τηλεοπτική
εκπομπή ότι «το επιχείρημα αυτό είναι παιδαριώδες και ύποπτο. Παιδαριώδες, γιατί τα
Ιδρύματα δεν είναι υπάλληλοι για να ζητούν εξέλιξη! Διαφορετικά τα Δημοτικά θα
έπρεπε να ζητούν να εξελιχθούν σε Γυμνάσια, τα Γυμνάσια σε Λύκεια, κ.ο.κ.
Ηθελημένα συγχέεται η έννοια της εξέλιξης με την έννοια της βελτίωσης. Ασφαλώς και
υπάρχουν τεράστια περιθώρια βελτίωσης κάθε βαθμίδας της εκπαίδευσης. Τέτοια
περιθώρια υπάρχουν και για τα Τ.Ε.Ι. Είναι και ύποπτο το επιχείρημα. Έχουμε ανάγκη
νέων Α.Ε.Ι. σε μια πλήρως κορεσμένη αγορά πτυχιούχων Α.Ε.Ι.; Ποιος θα καταλάβει
το χώρο που θα αφήσουν τα Τ.Ε.Ι. με την ανωτατοποίησή τους; Μήπως «νέα» Τ.Ε.Ι.; Ή
μήπως η μαζική ανωτατοποίηση δημιουργήσει στρατιές ανέργων πτυχιούχων και
ειδικότερα για γνωστικά αντικείμενα που καλύπτονται τόσο από τα Α.Ε.Ι. όσο και από
τα Τ.Ε.Ι. ή προκαλέσει, με την επακόλουθη υποβάθμιση, μείωση των αποδοχών των
πτυχιούχων Α.Ε.Ι. και ταυτόχρονα οδηγήσει σε άντληση στελεχών μόνο από τα ιδιωτικά
ή τα ξένα Πανεπιστήμια;»
 2

Μετά την ανωτατοποίηση ακολούθησε ευλόγως η προσπάθεια των Τ.Ε.Ι. να

χορηγούν μεταπτυχιακούς τίτλους. Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν λίγα ή περισσότερα
Εργαστήρια στα Τ.Ε.Ι. με καλύτερη υποδομή και οργάνωση από αντίστοιχα
πανεπιστημιακά και ότι υπάρχουν διδάσκοντες υψηλότερου επιστημονικού επιπέδου
από αντίστοιχους πανεπιστημιακούς. Όμως, οι συγκρίσεις των μ.ό. δείχνουν ότι το
υφιστάμενο επιστημονικό χάσμα μεταξύ των Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι. της χώρας είναι
αγεφύρωτο. Παρ’ όλα αυτά με το νόμο 3685/2008 τα Τ.Ε.Ι. έχουν πλέον τη
δυνατότητα μετά από αξιολόγηση (βλ. αυτοαξιολόγηση) να πραγματοποιούν
αυτοδύναμα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών.
Βέβαια οι πολιτικοί μας δεν ενδιαφέρονται για την υποβάθμιση της
εκπαίδευσης. Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι η επανεκλογή τους ή πως θα φύγουν
αυτοί για να έρθουμε εμείς, αφού όλες οι κυβερνήσεις στη χώρα αυτή έχουν λιγότερο
ασκήσει την εξουσία και περισσότερο επωφεληθεί απ’ αυτήν. Ειδικά σήμερα όπου τα
σκάνδαλα κυριαρχούν, όπου η αρχή της ήσσονος προσπάθειας έγινε ο κανόνας, όπου
το νόμιμο ταυτίστηκε με το ηθικό, όπου η πνευματική ηγεσία είναι σχεδόν
ανύπαρκτη, όπου οι πανεπιστημιακοί και οι πανεπιστημιακές ηγεσίες αδιαφορούν
και στην καλύτερη περίπτωση σιωπούν, τέτοια φαινόμενα δεν πρέπει να μας
εκπλήσσουν. Η άρχουσα τάξη βεβαίως δεν ανησυχεί. Η πλειονότητα των ηγετών
αυτού του τόπου σε όλους τους τομείς θα προέρχεται από αποφοίτους «καλών»
ξένων Πανεπιστημίων.
Στην υποβάθμιση αυτή συμμετείχαν βεβαίως και τα Α.Ε.Ι. της χώρας, είτε
αποδεχόμενα πτυχιούχους των Τ.Ε.Ι. στα μεταπτυχιακά τους προγράμματα, είτε
συμπράττοντας με τα Τ.Ε.Ι. σε κοινά προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών!!
Από το 1985 ήδη άρχισε να διαδίδεται η άποψη ότι η ανωτατοποίηση
συνδέεται με τα έτη σπουδών. Άρχισε, λοιπόν, σε πολλά Τ.Ε.Ι., η διαδικασία αύξησης
των εξαμήνων σπουδών τους, από 6 (τριετής κύκλος σπουδών) σε 8 (τετραετής
κύκλος). Η άποψη αυτή που ενισχύθηκε από το ΥΠ.Ε.Π.Θ., υποστηρίχθηκε
λανθασμένα και από πολλούς πανεπιστημιακούς. ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΑ γιατί δύο κύριοι
παράγοντες διαφοροποιούν την πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Το επίπεδο των
διδασκόντων και το επίπεδο των προγραμμάτων σπουδών.
Στο Γ.Π.Α., ως γνωστόν, τα πτυχία ανέφεραν ήδη από το 1945 την ισοτιμία
τους με το αγγλοσαξωνικό Master’s degree. Στο Πιστοποιητικό Αναλυτικής
Βαθμολογίας που μου χορήγησε η τότε Α.Γ.Σ.Α. στις 1.4.1970 αναφέρεται: «Η
Α.Γ.Σ.Α. παρέχει Πανεπιστημιακή και Τεχνικήν Γεωργικήν εκπαίδευσιν και το παρ’
αυτής χορηγούμενον πτυχίον είναι πτυχίον Ευρωπαϊκής Πανεπιστημιακής Σχολής
ισότιμον προς το Licencie es Sciences M.Sc. (Master of Science), παρέχει δε εις τον
κάτοχον αυτού το δικαίωμα, άνευ παρακολουθήσεως ετέρων μαθημάτων, όπως
υποβάλη μελέτην και υποστή εξετάσεις επί διδακτορία εις την Σχολήν».
Επειδή, λοιπόν, κυκλοφορούσε έντονα η φήμη ότι τα γεωπονικά τμήματα των
Τ.Ε.Ι. με επιμήκυνση του χρόνου σπουδών τους σε 8 εξάμηνα θα χορηγούν πτυχία
ισοδύναμα με τα χορηγούμενα από τα πανεπιστημιακά γεωπονικά ιδρύματα, η
Πρυτανεία του Γ.Π.Α. [Πρύτανης ο καθ. κ. Αλ. Πουλοβασίλης και Αντιπρύτανης ο
αείμνηστος καθ. Κ. Μπαλής (Οικονομικών) και ο υποφαινόμενος (Ακαδημαϊκών
Υποθέσεων)] εισηγήθηκε στη Σύγκλητο το 1986 να επαναβεβαιωθεί και πάλι η
ισοτιμία του πτυχίου με το αγγλοσαξωνικό Master’s degree, κάτι που έγινε με
ομόφωνη απόφαση της Συγκλήτου. Η επαναβεβαίωση, που περιλαμβάνεται στον
Εσωτερικό Κανονισμό του Ιδρύματος που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 165 (τ. Β΄
16.3.1990), άρθρ. 26, περ. 2, αναφέρει: «Το πτυχίον του Γ.Π.Α. θεωρείται ισοδύναμο
των αγγλοσαξωνικών πτυχίων Μ.Sc. in Agricultural Engineering και M.Sc. in
 3

Agricultural Sciences και στα πιστοποιητικά σπουδών που χορηγεί το Ίδρυμα

αναφέρεται η ισοτιμία αυτή».
Καίτοι έκτοτε ο Εσωτερικός αυτός Κανονισμός ισχύει νομίμως, καίτοι σε όλα
τα Πιστοποιητικά Σπουδών, που χορηγούνται μέχρι και σήμερα και υπογράφονται απ’
όλους τους κατά καιρούς διατελέσαντες Πρυτάνεις, αναφέρεται αυτούσιο το
προηγούμενο εδάφιο του Εσωτερικού Κανονισμού, καίτοι η ισοτιμία αυτή όχι μόνο
δεν αμφισβητήθηκε αλλά τουναντίον έγινε αποδεκτή από το σύνολο του γεωπονικού
κόσμου της χώρας, τόσο το ΥΠ.Ε.Π.Θ. όσο και το Υπουργείο Γεωργίας ουδέποτε την
αναγνώρισαν, αρνούμενα ουσιαστικά να εφαρμόσουν νόμο του Κράτους.
Από το 1998 άρχισαν να εφαρμόζονται τα Π.Μ.Σ. σύμφωνα με τα οποία οι
υποψήφιοι θα πρέπει υποχρεωτικά να περατώσουν έναν πρώτο κύκλο, που οδηγεί στη
λήψη μεταπτυχιακού τίτλου ισοδύναμου προς το Master’s degree, πριν γίνουν
υποψήφιοι για την απόκτηση διδακτορικού διπλώματος. Θα ανέμενε κανείς ότι ο
όρος αυτός δεν ισχύει για τους αποφοίτους μας αλλά μόνο για αποφοίτους άλλων
πανεπιστημιακών μη-γεωπονικών Τμημάτων ή τουλάχιστον ισχύει για τους
αποφοίτους μας μόνο για τα διατμηματικά Π.Μ.Σ. Όμως, σε αντίθεση με τον
ισχύοντα Εσωτερικό μας Κανονισμό, σε αντίθεση με τα Πιστοποιητικά Σπουδών που
υπογράφουν όλοι οι Πρυτάνεις από το 1998 μέχρι σήμερα, οι εκατοντάδες πτυχιούχοι
μας που παρακολούθησαν από το 1998 μεταπτυχιακά προγράμματα για την απόκτηση
διδακτορικού υποχρεώθηκαν προηγουμένως να αποκτήσουν μεταπτυχιακό δίπλωμα!
Τα ανωτέρω επισήμανα ΤΟΤΕ, στις 1.6.1998 με το αριθ. πρωτ. 2502 έγγραφό
μου προς τις πρυτανικές αρχές λέγοντας ότι με τις ενέργειές μας «ανατρέπεται όλο το
οικοδόμημα του πενταετούς προπτυχιακού κύκλου σπουδών του Γ.Π.Α. και της
ισοδυναμίας του πτυχίου μας με Master’s degree αγγλοσαξωνικών
Πανεπιστημίων». Δυστυχώς το έγγραφό μου παρέμεινε αναπάντητο.
Η από 1.7.2009 επιστολή του κ. Πρύτανη με την οποία μας ενημερώνει ότι
προ μηνών ανέθεσε σε επιτροπή τη σύνταξη μελέτης με την οποία «τεκμηριώνεται η
ισοδυναμία του πτυχίου των αποφοίτων μας με το ευρωπαϊκό Master’s degree»
απετέλεσε έκπληξη. Το να αναθέτει βέβαια ο κ. Πρύτανης σε επιτροπή τη διατύπωση
σχεδίου νόμου εν όψει πιθανής επίσημης αναγνώρισης της ισοδυναμίας από την
Πολιτεία είναι λογικό. Λογικό, επίσης, είναι, εν όψει των συναντήσεών του, να έχει
επαφές με μέλη της ακαδημαϊκής μας κοινότητας προκειμένου να ενισχύσει την
υφιστάμενη επιχειρηματολογία. Όμως, το να ισχυρίζεται ο κ. Πρύτανης, εν έτει 2009,
ότι με τη μελέτη «τεκμηριώνεται η ισοδυναμία» είναι μεγάλο λάθος. Δηλαδή, δεν
υπήρχε τεκμηριωμένη απόψη του Ιδρύματος επί του θέματος από το 1945 μέχρι
σήμερα ή μήπως η υπάρχουσα άποψη ήταν απλά προϊόν συντεχνιακών
σκοπιμοτήτων; Δεν θίγεται έτσι ανεπανόρθωτα η αξιοπιστία του Ιδρύματος (και
μάλιστα από τον πιο επίσημο εκπρόσωπό του) σε όλο το γεωπονικό κόσμο της χώρας
και στο ΥΠ.Ε.Π.Θ.;
Εύχομαι και επιθυμώ η πίεση του Τ.Ε.Ε. και των Τ.Ε.Ι. και η επιθυμία του
ΥΠ.Ε.Π.Θ. για αναγνώριση των επαγγελματικών δικαιωμάτων στους πτυχιούχους
τους (ως αποφοίτους «Πανεπιστημίων» πλέον) να εξαναγκάσουν το υπουργείο να
προβεί σε επίσημη αναγνώριση (με νομοθετική ρύθμιση) της ισοδυναμίας των
πτυχίων μας. Φοβούμαι όμως, με βάση τη μέχρι τώρα εμπειρία, ότι ακόμη και τότε το
κέρδος θα είναι ασήμαντο, αφού σήμερα ακόμη και ο Ιδιωτικός τομέας αντιμετωπίζει
τους γεωπόνους ως απλούς πτυχιούχους παρ’ όλη την ακαδημαϊκή αναγνώριση της
ισοδυναμίας του πτυχίου μας.
Μιχαήλ Γ. Λουκάς
π. Πρύτανης Γ.Π.Α.