KATA PENGANTAR

Puji syukur kehadirat Allah SWT yang telah melimpahkan rahmat dan karunia Nya,
sehingga penulis dapat menyelesaikan kerja praktek dan penyusunan laporan kerja praktek.
Sholawat serta salam selalu tercurah kepada bimbingan besar kita Nabi Muhammad SAW,
keluarganya, sahabat, serta para pengikutnya yang insya Allah selalu berada dijalan yang benar
hingga akhir zaman.
Penyusunan laporan ini berdasarkan hasil observasi dan kegiatan Kerja Praktek di PT
PJB UPHB. Kegiatan ini dimulai pada tanggal 2 Juli - 31 Agustus 2012.
Dengan disusunnya laporan hasil Kerja Praktek dalam bentuk laporan ini, penulis telah
memperoleh bantuan dan dukungan berupa bimbingan, pengarahan, petunjuk, dan koreksi dari
pembimbing, dan para penelaah bagi perbaikan terhadap kekurangan dan kelemahan dalam
penyusunan laporan ini. Untuk itu pada kesempatan ini penulis mengucapkan terima kasih yang
setulus-tulusnya kepada pihak yang terhormat:
1. Ibu dan Bapak yang telah banyak memberi bantuan kepada penulis, baik dalam
dukungan moril maupun materi.
2. Kakak dan Adik di rumah yang selalu memberi semangat.
3. Keluarga di rumah yang tak henti-hentinya memberikan dukungan.
4. Bapak Heru Sukanto, ST., MT. selaku ketua program studi D3 Teknik Mesin
Universitas Sebelas Maret Surakarta.
5. Bapak Jaka Sulistya Budi, ST. selaku koordinator kerja praktek di Universitas
Sebelas Maret Surakarta.
6. Bapak Wibawa Endra Juwana, ST., MT. selaku pembimbing kerja praktek di
Universitas Sebelas Maret Surakarta.
7. Bapak Bambang Anggono selaku General Manager PT PJB UPHB.
8. Bapak Suratman selaku Manager Kepatuhan PT PJB UPHB.
9. Bapak Henry Pariaman, ST., MT. selaku Manager Teknik PT PJB UPHB.
10. Bapak Sutikno selaku Spv. Mesin I PT PJB UPHB yang sekaligus sebagai
pembimbing kami di lapangan.

11. Bapak H Bobyana Haigis selaku Spv. Sen. Pelatihan SDM (PJS) PT PJB UPHB.
12. Bapak Achmad Riyadi, selaku Spv. K3 PT PJB UPHB.
13. Rekan-rekan di bengkel PLTG PT PJB UPHB yang senantiasa dalam membantu
dalam memberikan penjelasan dan pengarahan.
14. Teman-teman seperjuangan yang selalu memberikan semangat.
Penulis menyadari bahwa masih banyak hal yang harus disempurnakan dalam penulisan
serta penyusunan laporan kerja praktek ini, maka penulis mengharapkan kritik serta saran yang
bersifat membangun sehingga pada akhirnya laporan ini mendekati kepada kesempurnaan.
Akhir kata, Penulis berharap semoga laporan kerja praktek ini bermanfaat bagi kita
semua. Amin

Surakarta, Oktober 2012

Penulis

DAFTAR ISI

HALAMAN JUDUL .......................................................................................................i

LEMBAR PENGESAHAN JURUSAN .................................................................. ii
LEMBAR PENGESAHAN PERUSAHAAN ....................................................... iii
KATA PENGANTAR...................................................................................................iv
DAFTAR ISI .................................................................................................................... vi
BAB I PENDAHULUAN .............................................................................................. 1
1.1 Latar Belakang............................................................................................................. 1
1.2 Tujuan dan Manfaat ..................................................................................................... 2
1.2.1 Tujuan ................................................................................................................ 2
1.2.2 Manfaat .............................................................................................................. 2
1.3 Tempat dan Waktu Pelaksanaan .................................................................................. 3
1.4 Batasan Masalah .......................................................................................................... 3
1.5 Metode Pengumpulan Data ......................................................................................... 3
1.6 Sistematika Penulisan .................................................................................................. 4

BAB II TINJAUAN UMUM PERUSAHAAN ...................................................... 6

2.1 Latar Belakang Perusahaan ......................................................................................... 6
2.2 Visi dan Misi Perusahaan ............................................................................................ 7
2.2.1 Visi .................................................................................................................... 7
2.2.2 Misi.................................................................................................................... 7
2.3 Logo ............................................................................................................................. 8
2.3.1 Bentuk Lambang ............................................................................................... 8
2.3.2 Bidang Persegi Panjang Vertikal ....................................................................... 8

2.3.3 Petir atau kilat .................................................................................................... 8

2.3.4 Tiga gelombang ................................................................................................. 9
2.4 Lokasi Perusahaan ....................................................................................................... 9
2.5 Unit Pelayanan Pemeliharaan Wilayah Barat.............................................................. 9
2.6 Sejarah Berdirinya PT PJB UPHB ............................................................................ 10
2.7 Sasaran Perusahaan ................................................................................................... 11
2.8 Struktur Organisasi Perusahaan ................................................................................. 12
2.9 Aspek Manajemen ..................................................................................................... 13
2.10 Budaya Kerja ........................................................................................................... 13
2.11 Sarana Penunjang .................................................................................................... 14

BAB III TINJAUAN PUSTAKA ............................................................................. 18

3.1 Definisi Turbin Gas ................................................................................................... 18
3.2 Prisip Kerja Sistem Turbin Gas ................................................................................. 18
3.3 Komponen Turbin Gas .............................................................................................. 22
3.4 Alat Bantu Turbin Gas............................................................................................... 23

BAB IV TUGAS KHUSUS ........................................................................................ 25

4.1 MRO (maintenance, Repair, Operation ..................................................................... 25
4.2 Preventive Maintenance Accessory Gear .................................................................. 27

BAB V PENUTUP ........................................................................................................ 28

5.1 Kesimpulan ................................................................................................................ 28
5.2 Saran .......................................................................................................................... 30

DAFTAR PUSTAKA ................................................................................................... xii

LAMPIRAN

DAFTAR GAMBAR

Gambar 2.1 Logo PT PJB ...................................................................................................... 8

Gambar 2.2 Peta Lokasi PT PJB UPHB ................................................................................ 9
Gambar 2.3 Struktur Organisasi Perusahaan ....................................................................... 13
Gambar 2.4 Portable Boroscope for Remote Video Visual Problem ................................... 14
Gambar 2.5 Portable Flow Detector for Ultrasonic Test .................................................... 14
Gambar 2.6 Portable Roughness Checker ........................................................................... 15
Gambar 2.7 3D Scanner ....................................................................................................... 15
Gambar 2.8 Transformer Oil Gas Analyzer ......................................................................... 15
Gambar 2.9 Mega Ohm Meter ............................................................................................. 16
Gambar 2.10 Protection Rellay Test and Measurement ...................................................... 16
Gambar 2.11 Tangen delta ................................................................................................... 16
Gambar 2.12 Portable DC Voltage ...................................................................................... 17
Gambar 2.13 Calibrator Multiloop ...................................................................................... 17
Gambar 2.14 Comparison Test Pump Pressurement ........................................................... 17
Gambar 3.15 PLTG unit 2 block 1 muara karang ................................................................ 18
Gambar 3.16 Siklus Turbin Gas single shaft ....................................................................... 19
Gambar 3.17 Siklus Bryton .................................................................................................. 20
Gambar 3.18 Skema aliran udara dari kompresor ke ruang bakar ....................................... 26
Gambar 3.20 Bagian inti turbin gas ..................................................................................... 27
Gambar 4.21 Motor CrangkingTorque converter ................................................................ 36
Gambar 4.22 Accessory Gear .............................................................................................. 37
Gambar 4.23 Bagian-bagian Accessory Gear...43