Ch ng 2: B truy n xch

Ch ng 2: (2 ti t)
B TRUY N XCH
M C TIU:
Sau khi h c xong bi h c ny, sinh vin c kh nng:
- Phn bi t c cc lo i b truy n xch.
- Trnh by c u nh c i m v ph m vi ng d ng c a b truy n.
- Li t k c cc thng s hnh h c v ng h c c a b truy n xch.
- Gi i thch c nguyn nhn c a s tu t xch.
- Tra b ng v ch n c s li u ph h p.
- D a vo trnh t tnh ton c b truy n xch.
N I DUNG:
I. i c ng
1. C u t o
2. Phn lo i
3. V t li u trong b truy n xch
4. u nh c i m v ph m vi s d ng c a b truy n xch
II. K t c u xch truy n ng
1. Xch con ln
2. Xch ng
3. Xch rng
4. a xch
III. Thng s hnh h c v ng h c c a b truy n xch
1. B c xch
2. S rng a xch
3. Kho ng cch tr c A v s m t xch X
4. V n t c v t s truy n
IV. L c tc d ng c a tr c ln b truy n
V5. Tnh ton b truy n xch
Cu h i n t p
NH NG L U V GI NG D Y V H C T P:
1. Nh ng khi ni m v nh ngha c n l t qua nhanh, v sinh vin ph i c gio
trnh h c. T p trung gi i thch cc thng s v v n d ng cc cng th c
tnh ton. Gi i m t bi t p m u cho sinh vin. H ng d n sinh vin cch tra
b ng s li u.
2. Sinh vin ph i c tr c cc n i dung tr c khi n l p. Lin h th c ti n
v ch gi i cc bi t p trong gio trnh. c thm cc ti li u tham kh o.
Gio trnh Chi ti t my 13
Ch ng 2: B truy n xch
I. I C NG
1. C u t o
B truy n xch th ng dng truy n chuy n ng gi a hai tr c song song
v i nhau v cch xa nhau (Hnh 2 .1), ho c truy n chuy n ng t m t tr c d n
n nhi u tr c b d n (Hnh 2.2).
B truy n xch c 3 b ph n chnh:
- a xch d n 1, c ng knh tnh ton l d 1, l p trn tr c I, quay v i
s vng quay n 1, cng su t truy n ng N 1, m men xo n trn tr c M 1. a xch
c rng t ng t nh bnh rng. Trong qu trnh truy n ng, rng a xch n
kh p v i cc m t xch, t ng t nh bnh rng n kh p v i thanh rng.
- a xch b d n 2, c ng knh d 2, c l p trn tr c b d n II, quay
v i s vng quay n 2, cng su t truy n ng N 2, m men xo n trn tr c M 2.
- Dy xch 3 l khu trung gian, m c vng qua hai a xch. Dy xch g m
nhi u m t xch c n i v i nhau. Cc m t xch xoay quanh kh p b n l , khi
vo n kh p v i rng a xch.
Nguyn l lm vi c c a b truy n xch: dy xch n kh p v i rng a
xch g n gi ng nh thanh rng n kh p v i bnh rng. a xch d n quay, rng
c a a xch y cc m t xch chuy n ng theo. Dy xch chuy n ng, cc
m t xch y rng c a a xch b d n chuy n ng, a xch 2 quay.
Nh v y chuy n ng c truy n t bnh d n sang bnh b d n nh
s n kh p c a rng a xch v i cc m t xch. Truy n ng b ng n kh p, nn
trong b truy n xch h u nh khng c hi n t ng tr t. V n t c trung bnh
c a bnh b d n v t s truy n trung bnh c a b truy n xch khng thay i.
2. Phn lo i
- Theo cng d ng ta c: Xch ko, Xch t i, Xch truy n ng, . . .
- Theo s dy ta c: Xch m t dy, Xch nhi u dy, . . .
- Theo c u t o c a dy xch ta c: Xch ng con ln, Xch ng, Xch rng.
3. V t li u dng trong b truy n xch
a) V t li u xch:
- M xch con ln lm t thp cacbon trung bnh ho c thp h p kim: C45,
C50, 40Cr, 40CrNi3A v ti t c ng 40 50 HRC.
- M xch rng c lm t thp C50.
Gio trnh Chi ti t my 14
Hnh 2.1: B truy n xch
Hnh 2.2: Truy n ng t i nhi u
tr c b d n
A
Ch ng 2: B truy n xch
- Cc chi ti t nh ng, con ln, . . . lm t thp C15, C20, 15CrNi3,
20CrNi3A, th m cacbon v ti t c ng 55 65 HRC.
b) V t li u a xch:
- i v i a xch ch u t i tr ng nh v khng va p, t c th p ( n
3m/s) c th dng gang xm GX15-32 r i ti, ho c gang xm c b n cao h n.
N u lm vi c v i t c l n h n th nn dng thp cacbon k t c u, nhi t luy n
m t rng t c ng 40-50 HRC ho c dng gang c i ti n.
- a xch nh (a d n) ch u t i tr ng va p v t c cao c ch
t o b ng thp h p kim 40Cr, 40CrNi v nhi t luy n t c ng 50 - 53 HRC.
- a xch c ng knh trn 200mm nn ch t o ghp: vnh ngoi b ng
thp, thn a b ng gang.
4. u nh c i m v ph m vi s d ng c a b truy n xch:
* u i m:
- C th truy n chuy n ng gi a cc tr c xa nhau (A
max
= 8m).
- So v i truy n ng ai, truy n ng xch lm vi c khng c s tr t,
do t s truy n khng i, hi u su t kh cao (0,96-0,98), kch th c b
truy n nh g n h n, l c tc d ng ln tr c nh h n v khng c n l c cng ban
u.
- Ch c n m t xch cng c th truy n chuy n ng t tr c d n t i nhi u
tr c b d n khc nhau.
* Nh c i m:
- Do c i m hnh h c c a s n kh p gi a xch v a xch lm chuy n
ng c a xch v a b d n khng u n, gy ra t i tr ng va p v ti ng n.
- Rng v m t xch nhanh chng b mn: nh t l trong mi tr ng b i
b m v khng c bi tr n t t.
- So v i truy n ng ai, truy n ng xch c gi thnh cao h n v k t
c u ph c t p h n.
* Ph m vi ng d ng:
Truy n ng xch c dng r ng ri trong my nng nghi p v my v n
chuy n (xe p, xe my), trong my cng c v tay my cng nghi p........; v i
cng su t nh v trung bnh (<=110 kW), t c xch n 15m/s v t s truy n
n 8.
II. K T C U XCH TRUY N NG
1. Xch ng con ln (Hnh 2.3):
Cc m xch c d p t thp t m, m xch 1 ghp v i ng lt 4 t o
thnh m t xch trong. Cc m xch 2 c ghp v i ch t 3 t o thnh m t xch
ngoi. Ch t v ng lt t o thnh kh p b n l , xch c th quay g p. Con ln
Gio trnh Chi ti t my 15
Ch ng 2: B truy n xch
5 l p l ng v i ng lt, gi m mn cho rng a xch v ng lt. S 6 bi u
di n ti t di n ngang c a rng a xch.
Xch ng con ln c tiu chu n ha cao. Xch c ch t o trong nh my
chuyn mn ha.
2. Xch ng
Xch ng, c k t c u t ng t nh xch ng con ln, nh ng khng c con
ln. Xch c ch t o v i chnh xc th p, gi t ng i r .
3. Xch rng:
Xch rng (Hnh 2.4), kh p b n
l c t o thnh do hai n a ch t
hnh tr ti p xc nhau. M i m t
xch c nhi u m xch l p ghp
trn ch t.

Kh nng t i c a xch rng l n h n nhi u so v i xch ng con ln c
cng kch th c. Gi thnh c a xch rng cao h n xch ng con ln. Xch rng
c tiu chu n ha r t cao.
Trong cc lo i trn, xch ng con ln c dng nhi u h n c . Xch ng
ch dng trong cc my n gi n, lm vi c v i t c th p. Xch rng c
dng khi c n truy n t i tr ng l n, yu c u kch th c nh g n.
Trong ch ng ny ch y u trnh by xch ng con ln.
4. a xch
Gio trnh Chi ti t my 16
Hnh 2.3: Xch ng con ln
Hnh 2.4: Xch rng
Hnh 2.5: a xch ng con ln
Hnh 2.6: C u t o a xch
Ch ng 2: B truy n xch
i v i xch con ln v xch ng, theo OCT 591-69 nh trn hnh 2.7,
bin d ng rng a xch g m c: Cung ab bn knh r; cung bc bn knh r
1
; o n
th ng cd v cung de bn knh r
2
n i ti p v i nhau. Cng th c tnh ton cc kch
th c c a c hai ki u bin d ng rng ni trn u c tiu chu n ho v
cho trong s tay.
Ti t di n ngang c a rng a xch (Hnh 2.8) c bn knh vt trn rng r
3
,
b r ng rng b v b r ng vnh B, t t c u c tiu chu n ho v cho
trong s tay.
III. CC THNG S HNH H C V NG H C C A B TRUY N
XCH.
1. B c xch p
x
B c xch l thng s c b n chi ph i cc thng s khc c a xch: b c
p
x
cng l n th xch cng l n do kh nng ch u t i cng cao. Tuy nhin b c
xch cng l n th s va p c a xch ln a xch khi vo kh p cng m nh, b
truy n lm vi c cng n v m t n nh, xch cng chng b hao mn. Do v y
khi t c cao th nn ch n b c xch nh , n u t i tr ng l n th tng s dy
( i v i xch con ln) ho c tng chi u r ng xch ( i v i xch rng) xch c
kh nng t i.
Gi tr c a b c xch c tiu chu n ha, c th ch n theo b ng 2.1:
B ng 2.1: L a ch n b c xch p
x
theo cng su t cho php [N]
B c
xch
p
x
, mm
ng
knh ch t
d
c
, mm
Chi u
di ng
l
c
, mm
Cng su t cho php [N] (kW) khi s vng quay c a
a nh n
01
(vg/ph)
50 200 400 600 800 1000 1200 1600
12,7 3,66 5,80 0,19 0,68 1,23 1,68 2,06 2,42 2,72 3,20
12,7 4,45 8,90 0,35 1,27 2,29 3,13 3,86 4,52 5,06 5,95
12,7 4,45 10,11 0,45 1,61 2,91 3,98 4,90 5,74 6,43 7,55
Gio trnh Chi ti t my 17
Hnh 2.7: Bin d ng rng a xch Hnh 2.8: Ti t di n ngang rng a xch
Ch ng 2: B truy n xch
15,875 5,08 11,30 0,57 2,06 3,72 5,08 6,26 7,34 8,22 9,65
15,875 5,08 13,28 0,75 2,70 4,88 6,67 8,22 9,63 10,8 12,7
19,05 5,96 17,75 1,41 4,80 8,38 11,4 30,7 15,3 16,9 19,3
25,4 7,95 22,61 3,20 11,0 19,0 25,7 43,5 34,7 38,3 43,8
31,75 9,55 27,46 5,83 19,3 32,0 42,0 49,3 54,9 60,0 -
38,1 11,12 35,46 10,5 34,8 57,7 75,7 88,9 99,2 108 -
44,45 12,72 37,19 14,7 43,7 70,6 88,3 101 - - -
50,8 14,29 45,21 22,9 68,1 110 138 157 - - -
Cc kch th c khc c a xch c tnh theo b c xch.
2. S rng a xch
N u s rng (Z) cng nh th gc xoay b n l cng l n, rng cng mn
nhanh. Ngoi ra cn lm tng t i tr ng ng, gy nn va p, ti ng n l n, xch
v a xch mau h ng.
C th ch n:
Z
min
= 11 15 i v i xch ng, xch ng con ln.
Z
min
= 11 15 + (20 30%) i v i xch rng.
Z
min
21 i v i b truy n ch u t i tr ng va p.
Trong tnh ton thi t k , ch n Z
1
= 29 - 2i (i l t s truy n)
trnh b tu t xch khi xch b mn, s rng a xch khng c qu
l n.
Z
max
100 120 i v i xch ng, xch ng con ln.
Z
max
120 140 i v i xch rng.
S rng a xch nn l y s l cho m i rng c a a xch s n kh p
l n l t v i t t c m t xch v do rng c a a xch s mn u h n.
3. Kho ng cch tr c A v s m t xch X
Kho ng cch tr c nh nh t A
min
c quy nh b i hai i u ki n:
- Gc m trn a nh 120
0
, mu n v y: A
min
d
2
- d
1
- ng knh tnh ton c a a xch d n d 1, c a a b d n d 2; cng chnh
l ng knh vng chia c a a xch, l ng knh c a vng trn i qua tm
cc ch t (Hnh 2-5).
- Hai a xch khng c ch m nhau, mu n v y:
A
min
0,5(d
a1
+ d
a2
) + (30 50) mm
V i d
a1
v d
a2
l ng knh ngoi cng c a a 1 v a 2
Kho ng cch tr c l n nh t A
max
c qui nh b i i u ki n khng lm
xch qu chng. N u A cng l n, s m t xch cng nhi u, tch lu dn p
x
trong cc m t xch cng tng khi n xch chng b chng, h u qu l b truy n
lm vi c b rung ng nhi u h n. V th A
max
ch nn l y trong gi i h n; A
max

80p
x
.
dung ho c hai gi i h n trn, nn l y: A= (30 50)p
x
Sau khi ch n kho ng cch tr c, c n tnh s m t xch X:
X
2
1 2 2 1
2
2 2
x
x
p Z Z Z Z A
p A
+
+ +


(2.1)
X ph i c l y trn v nn l s ch n.
Gio trnh Chi ti t my 18
Ch ng 2: B truy n xch
Chi u di c a xch tnh theo cng th c: L = X.p
x
(2.2)
Cu i cng, kho ng cch tr c c n c tnh theo s m t xch ch n.
A =
1
1
]
1

,
_

,
_

+
+
+

2
1 2
2
2 1 2 1
2
8
2 2 4
Z Z Z Z
X
Z Z
X
p
x
(2.3)
nhnh xch b d n c chng v a ph i, kho ng cch tr c A tnh
c theo cng th c (2.3) c n c i u ch nh l i:
- i v i b truy n n m ngang ho c nghing d i 70
o
th A c n c
rt ng n m t l ng A = (0,002 0,004)A.
- i v i b truy n t nghing 70
0
tr ln th khng c n i u ch nh
(A=0).
Ch : i v i b truy n xch, gi m kho ng cch tr c lm cho xch
chng nh m lm cho xch vo kh p nh nhng. y l i m khc v i b truy n
ai.
- ng knh vng trn chn rng a xch d f1, df2, mm.
- S rng c a a xch d n Z 1, c a a xch b d n Z 2.
- Thng th ng dng xch 01 dy. Trong tr ng h p t i tr ng l n, n u
dng xch 01 dy, b c xch qu l n gy va p. Kh c ph c b ng cch dng
xch 2 dy, 3 dy, ho c dng nhi u dy xch.
- Chi u di may a xch B, (Hnh 2.6). Chi u di B ph i l y l n
nh v a xch trn tr c, B = (1 1,5).dtr , dtr l ng knh c a o n tr c l p
a xch.
- Gc gi a hai nhnh xch ; .
- Gc m c a dy xch trn a d n 1, trn a b d n 2; .
1 = 180
o
- ; 2 = 180
o
+ ; 57
o
.(d2 -d1) / A (2.4)
4. V n t c v t s truy n :
a) V n t c v t s truy n trung bnh:
V n t c trung bnh:
1000 . 60 1000 . 60 1000 . 60
2 2 1 1 x x
p Z n p Z n dn
v

; [m/s] (2.5)
Trong :
n - s vng quay c a a xch; [vg/ph]
Z - s rng a xch;
p
x
- b c xch;
[mm]
T s truy n trung bnh:
1
2
2
1
12
Z
Z
n
n
i
(2.6)
b) V n t c v t s truy n t c
th i
Gio trnh Chi ti t my 19
Hnh 2.9: V n t c t c th i c a b truy n xch
Ch ng 2: B truy n xch
- V n t c t c th i v
1t
, v
2t
, v
xt
, m/s, l v n t c tnh t i m i th i i m. Tr c d n
coi nh chuy n ng u, v
1t
l h ng s .
Do dy xch m a xch d n theo hnh a gic (Hnh 2.9), ngoi chuy n
ng theo ph ng ngang, dy xch cn chuy n ng ln xu ng v i v
x
. V n t c
t c th i v
xt
khng ph i l h ng s , v
xt
v
1t
, xch chuy n ng c gia t c. S
rng a xch cng t, gi tr gc cng l n, th v
xt
dao ng cng nhi u, gia t c
cng l n.
T ng t nh th , dy xch m trn a xch b d n theo a gic, nn v
2t
cng dao
ng, v
2t
v
xt
.
IV. L c tc d ng c a b truy n xch
- Khi ch a lm vi c, do tr ng l ng c a b n thn, dy xch b ko cng
b i l c F 0. L c F 0 c th tnh g n ng theo cng th c:
F0 = mx.ky.
Trong : mx l kh i l ng m t nhnh xch, kg.
ky l h s k n v tr c a b truy n,
ky = 6 khi b truy n n m ngang,
ky = 10 khi b truy n th ng ng.
- Khi t mmen M
1
trn tr c I v M
2
trn tr c II,
xu t hi n l c vng F t:
2
2
1
1
2 2
d
M
d
M
F
t
(2.7)
Lc ny l c cng trn
nhnh cng, Fc = F0 + Ft,
L c cng trn nhnh khng
cng, Fkh = F0, (Hnh 2.10).
- Khi cc a xch quay,
dy xch b ly tm tch xa
kh i a xch. Trn cc nhnh
xch ch u thm l c cng F v = qm.v12, v i q m l kh i l ng c a 1 mt xch.
Lc ny trn nhnh xch cng c l c F c = F0 + Ft + Fv v trn nhnh khng cng c
l c F kh = F0 + Fv.
- Ngoi ra, do chuy n ng c gia t c, dy xch cn ch u m t l c qun
tnh F, gy va p trn c hai nhnh xch. F c tnh g n ng theo cng th c:
F = mx.axmax
axmax l gia t c l n nh t c a dy xch.
- L c tc d ng ln tr c v mang b truy n xch l l c h ng tm F r, c
ph ng vung gc v i ng tr c a xch, c chi u ko hai a xch l i g n
nhau. Gi tr c a F r c tnh nh sau:
Fr = Kt.Ft (2.8)
Trong Kt l h s k n tr ng l ng c a dy xch.
Gio trnh Chi ti t my 20
Hnh 2.10: L c trong b truy n xch
Ch ng 2: B truy n xch
L y K t = 1,15 khi gc nghing gi a ng n i tm hai tr c v i ph ng
ngang nh h n

40
o
;
v Kt = 1,05 khi gc nghing gi a ng n i tm hai tr c v i ph ng
ngang t

40
o
n v tr th ng ng.
V. Tnh ton thi t k b truy n xch
1. Cc d ng h ng c a b truy n xch v ch tiu tnh ton
Trong khi lm vi c, trong b truy n xch c th x y ra cc d ng h ng sau:
- t xch, dy xch b tch r i ra khng lm vi c c n a, c th gy
nguy hi m cho ng i v thi t b xung quanh. Xch c th b t do m i, do qu
t i t ng t, ho c do cc m i ghp gi a m xch v i ch t b h ng.
- Mn b n l xch. Trn m t ti p xc c a b n l c p xu t l n, v b
tr t t ng i khi vo n kh p v i rng a xch, nn t c mn kh nhanh.
ng lt v ch t ch mn m t pha,
lm b c xch tng thm m t
l ng px (Hnh 2.11).
Khi b c xch tng thm,
ton b dy xch b y ra pha
nh rng a xch, tm cc ch t
n m trn ng trn c ng
knh d+d. Xch d b tu t ra
kh i a xch (Hnh 2.12).
Mn lm gi m ng k ti t di n
ngang c a ch t, c th d n n
g y ch t.
- Cc ph n t c a dy xch b
m i: r b m t con ln, ng lt,
gy ch t, v con ln.
- Mn rng a xch, lm nh n
rng, rng a xch b gy.
h n ch cc d ng
h ng k trn, b truy n xch c n
c tnh ton thi t k ho c
ki m tra theo ch tiu sau:
p [p]
(2.9)
Trong p l p su t trn
b m t ti p xc c a ch t v ng
lt, MPa.
[p] l p su t cho php c a kh p b n l , MPa.
2. Tnh b truy n xch :
Kch th c c a b truy n xch c tnh ton thi t k theo trnh t sau:
Gio trnh Chi ti t my 21
Hnh 2.11: Xch b mn lm tng b c xch
Hnh 2.12: Hi n t ng xch b tu t
Ch ng 2: B truy n xch
1- Ch n lo i xch cn c vo cng su t, v n t c, i u ki n lm vi c.
Thng th ng ch n xch ng con ln.
2- Ch n s rng a xch nh , Z 1 = 29 - 2.i
12
. Tnh Z2 = i
12
.Z1.
3- Xc nh h s t i tr ng K:
Cng th c:
K = K

.K
a
.K
0
.K
c
.K
b
.K
lv
(2.10)
+ K

l h s xt n t i tr ng ng. N u t i tr ng va p m nh l y K

= 1,8. N u t i tr ng va p trung bnh, l y K

= 1,2 1,5. N u b truy n t ng

i m v d n ng b ng ng c i n th l y K

= 1.
+ K
a
l h s xt n chi u di c a xch. N u A = (30 50).p
x
, l y K
a
= 1.
N u A = (60 80).p
x
, l y K
a
= 0,8. N u A < 25.p
x
, l y K
a
=1,25.
+ K
0
l h s xt n cch b tr b truy n. N u b truy n t nghing
so v i ph ng ngang m t gc nh h n 60
0
, l y K
0
= 1. Tr ng h p khc l y K
0
= 1,25.
+ K
c
l h s xt n kh nng i u ch nh l c cng xch. N u khng
i u ch nh c, l y K
c
= 1,25. N u i u ch nh c th ng xuyn, l y K
c
=
1.
+ K
b
l h s xt n i u ki n bi tr n. N u bi tr n ngm d u, l y K
b
= 0,8. N u bi tr n nh gi t, l y K
b
= 1. N u bi tr n nh k, l y K
b
= 1,5.
+ K
lv
l h s xt n ch lm vi c theo ca. N u lm vi c 1 ca th K
lv
= 1; n u lm vi c 2 ca th K
lv
= 1,12; n u lm vi c 1 ca th K
lv
= 1,45.
4- Tnh cng su t tnh ton N
t
v ch n b c xch p
x
theo tiu chu n.
Cng th c:
[ ] N
K
N K K K
N
X
Z n
t

. . .
(2.11)
+ K
n
l h s xt n s vng quay;
1
01
n
n
K
n

+ K
Z
l h s s rng a xch;
1
25
Z
K
Z

+ K
X
l h s xt n vi c dng nhi u dy xch. N u dng xch 1 dy, l y
K
X
= 1. N u dng xch 2 dy, l y K
X
= 1,7. N u dng 3 dy xch, l y K
X
= 2,4.
n
01
; [N]; p
x
ch n theo b ng 2.1 (trang 17).
5- Ki m nghi m s vng quay t i h n n
gh
: yu c u n
1
n
gh
.
S vng quay t i h n cn c vo b c xch, c cho trong b ng 2.2.
B ng 2.2: Gi tr s vng quay t i h n.
S vng quay t i h n (vg/ph)
Xch con ln 1250 1000 900 800 630 500 400 300
Xch rng 3300 2650 2200 1650 1320 - - -
B c xch 12,7 15,875 19,05 25,4 31,75 38,1 44,45 50,8
N u i u ki n khng th a mn th ph i tng s dy xch v tnh ton l i, ho c
thay i lo i xch.
Gio trnh Chi ti t my 22
Ch ng 2: B truy n xch
6- Tnh v n t c trung bnh v v l c vng c ch F
t
:
Cng th c:
1000 . 60 1000 . 60
1 1 1 1 x
p Z n n d
v

; [m/s]
v
N
F
t
1
. 1000
; [N]
7- Tnh p su t trn b m t ti p xc:
Cng th c:
X
t
K a
F K
p
.
.

; [N/mm
2
]
Trong : a l di n tch tnh ton c a b n l , a = d
c
.l
c
; [mm
2
]
Gi tr d
c
; l
c
tra b ng 2.1. i u ki n: p [p]
Gi tr p su t cho php [p] tra b ng 2.3
B ng 2.3: Gi tr p su t cho php [p]
B c xch
p
x
(mm)
p su t cho php [p], (MPa) khi s vng quay c a bnh xch nh
n
1
(vg/ph)
50
200 400 600 800 1000 1200 1600
12,7 15,87
5
35 31,5 28,5 26 24 22,5 21 18,5
19,05 25,4
35 30 26 23,5 21 19 17,5 15
31,75 38,1
35 29 24 21 18,5 16,5 15 -
44,45 50,8
35 26 21 17,5 15 - - -
N u khng th a th tng b c xch v ti n hnh tnh l i.
8- Tnh cc ng knh vng chia c a a xch.
Cng th c:

,
_

1
1
sin
Z
p
d
x

[mm]; d
2
= i.d
1
[mm]; gc tnh theo radian.
9- Xc nh s b kho ng cch tr c Asb. L y Asb = (3050).p
x
. Ki m tra
i u ki n A
sb
> (d
1
+ d
2
)/2 + 2.h ; h l chi u cao c a rng a xch. Tnh gc m

1
theo cng th c (2.4). Ki m tra i u
ki n
1
120
0
. N u khng th a mn, ph i
i u ch nh kho ng cch tr c A
sb
.
10- Tnh s m t xch X theo cng
th c (2.1). Tnh chi u di xch L theo
cng th c (2.2). Tnh chnh xc kho ng
cch tr c A theo cng th c (2.3).
11- Tnh l c tc d ng ln tr c F
r
,
theo cng th c (2.8).
VI. V d tnh ton
1. Tnh ton b truy n xch theo s
truy n ng nh hnh 2.13 v i cc s
li u cho tr c nh sau: cng su t N =
Gio trnh Chi ti t my 23
Hnh 2.13: B truy n ng
1- ng c ; 2- B truy n ai; 3- H p
gi m t c; 4- B truy n xch; 5- Bng t i
v
Ch ng 2: B truy n xch
5,43 kW; s vng quay a d n n
1
= 119 vg/ph; mmen xo n M =
434.855,4Nmm; t s truy n i = 2,5. B truy n n m ngang, lm vi c 2 ca; t i
tr ng tnh, bi tr n nh gi t, tr c a xch i u ch nh c.
Ph n tnh ton:
1- Ch n lo i xch: Ch n xch ng con ln m t dy.
2- Ch n s rng a xch nh , Z 1 = 29 - 2.i
12
= 29-5 = 24 .
Tnh Z2 = i
12
.Z1.= 2,5 x 24 = 60
3- Xc nh h s t i tr ng K:
Cng th c:
K = K

.K
a
.K
0
.K
c
.K
b
.K
lv
+ K

= 1 (t i tr ng tnh).
+ K
a
= 0,8 gi s A = (60 80).p
x

+ K
0
= 1,25.
+ K
c
= 1 (i u ch nh c).
+ K
b
= 1 (bi tr n nh gi t)
+ K
lv
= 1,12 (lm vi c 2 ca)
K = 1 0,8 1,25 1 1 1,12 = 1,12
4- Tnh cng su t tnh ton N
t
v ch n b c xch p
x
theo tiu chu n.
Cng th c:
[ ] N
K
N K K K
N
X
Z n
t

. . .
+ Ch n n
01
= 200 vg/ph (b ng 2.1);
68 , 1
119
200
1
01

n
n
K
n
+
04 , 1
24
25 25
1

Z
K
Z
+ K
X
= 1 (dng xch 1 dy) .
Do :

X
Z n
t
K
N K K K
N
. . .
1,12 1,68 1,04 5,43 = 10,625kW
Tra b ng 2.1; ng v i n
01
= 200vg/ph; ch n [N] = 11kW m b o N
t
<
[N]. Sau ch n p
x
= 25,4 mm; v ta c: d
c
= 7,95mm; l
c
= 22,61mm.
5- Ki m nghi m s vng quay t i h n n
gh
: yu c u n
1
n
gh
.
S vng quay t i h n n
gh
= 800vg/ph , m b o n
1
< n
gh
.
6- Tnh v n t c trung bnh v v l c vng c ch F
t
:
Cng th c:
21 , 1
1000 60
4 , 25 24 119
1000 . 60 1000 . 60
1 1 1 1

x
p Z n n d
v

m/s
6 , 4487
21 , 1
43 , 5 1000 . 1000
1

v
N
F
t N
7- Tnh p su t trn b m t ti p xc:
Di n tch tnh ton c a b n l , a = d
c
.l
c
= 7,95 22,61 = 179,75mm
2
Gio trnh Chi ti t my 24
Ch ng 2: B truy n xch
p su t trn b m t ti p xc:
96 , 27
75 , 179
6 , 4487 12 , 1
.
.

X
t
K a
F K
p
N/mm
2
Gi tr p su t cho php [p] = 30 MPa = 30N/mm
2
V y p < [p].
8- Tnh ng knh c a a xch.
Ta c:
1
1
, 25 4
, 194 6
sin
sin
24
x
p
d
Z

mm; (cc gc tnh theo radian)
d
2
= i.d
1
= 194,6 2,5 = 486,5mm.
9- Xc nh s b kho ng cch tr c A
sb
.
L y A
sb
= 60.p
x
= 60 25,4 = 1524mm.
Tnh gc nghing 57
o
.(d2 -d1) / A =
0
11
1524
4 , 195 5 , 488
57

Tnh gc m 1 = 180
o
- = 180
0
- 11
0
= 169
0
> 120
0
.
V y gc m th a mn i u ki n cho php.
10- Tnh s m t xch X:
X
2
1 2 2 1
2
2 2
x
x
p Z Z Z Z A
p A
+
+ +


=
2
, 2 1524 24 60 60 24 25 4
, , 25 4 2 2 3 1416 1524
4 +
+ +

= 162,5
Ch n X = 164.
Chieu dai (m) cua xch : L=X.p
x
= 164 25,4 = 4165,6mm.
Khoang cach truc chnh xc:
A =
1
1
]
1

,
_

,
_

+
+
+

2
1 2
2
2 1 2 1
2
8
2 2 4
Z Z Z Z
X
Z Z
X
p
x
=
1
1
]
1

,
_

,
_

+
+
+

2 2
1416 , 3 2
24 60
8
2
60 24
164
2
60 24
164
4
4 , 25
= 1542,5mm.
e nhanh xch b dan co o chung va phai, khoang cach truc A
can c ieu chnh lai rut ngan mot lng A = (0,002 0,004)A = 3
- 6mm
V y kho ng cch tr c: A = 1538mm.
11- Tnh l c tc d ng ln tr c Fr:
Cng th c: Fr = Kt.Ft = 1,15 4487,6 = 5160,74N
2. Tnh ton b truy n xch con ln d n ng tr c spinen my ti n t ng
v i cc s li u cho tr c nh sau: cng su t trn tr c d n N
1
= 2,6 kW; s vng
Gio trnh Chi ti t my 25
Ch ng 2: B truy n xch
quay a b d n n
2
= 400 vg/ph; t s truy n i = 2; kho ng cch tr c kh ng ch A
750 mm. B truy n n m nghing gc 80
o
so v i ph ng ngang , lm vi c 2
ca; t i tr ng tnh, bi tr n nh gi t, tr c a xch i u ch nh c.
3. B truy n xch con ln c th truy n cng su t N b ng bao nhiu n u cho
tr c: b c xch p
x
= 25,4 mm; s rng a xch d n Z
1
= 23; s vng quay n
1
=
750 vg/ph; t s truy n i = 3; kho ng cch tr c kh ng ch A = (d
1
+ d
2
) + 50
mm. B truy n n m nghing gc 30
o
so v i ph ng ngang , lm vi c 2 ca; t i
tr ng tnh, bi tr n nh k, tr c a xch khng i u ch nh c.
CU H I N T P
1. Khi ni m, c i m, u nh c i m v ph m vi ng d ng c a b truy n
xch.
2. Cc thng s hnh h c v ng h c c a b truy n xch.
3. D a vo s mi mn c a b truy n xch gi i thch hi n t ng tu t xch.
4. Lm cc bi t p tnh ton xch.
Gio trnh Chi ti t my 26