Nota Kilat

BAB 1 : SEJARAH DAN KITA (1) 1. 2. 3. 4. 5. (2) a) b) c) (3) Pengertian Sejarah syajaratun-pohon,salasilah, keturunan, asal-usul,riwayat Ibn Khaldun perubahan pd sifat masyarakat Herodotus tindakan manusia Muhd. Yusof Ibrahim rekod peristiwa yg berlaku. penyelidikan

Sejarah Tingkatan 1-Bab 1

Ciri-ciri Sejarah Fakta yang tepat dan benar. Penting dan bermakna. Sebab dan akibat. Sumber Sejarah Ciri Sumber Pertama/Sumber Primer. i. fosil, artifak dan keterangan lisan. ii. Belum diolah dan dicetak iii. Masih asli dan belum ditafsir. iv. Contoh: fail rasmi jabatan, surat peribadi, Ciri Sumber Kedua/Sumber Sekunder. i. bahan bertulis ii. Diolah dan dicetak. iii. Disebarkan kepada umum. iv. buku, majalah, jurnal, akhbar dan risalah. (4) Kaedah Pengkajian Sejarah a) Kaedah lisan. 1. diperoleh secara terus 2. melalui ucapan, penceritaan, perbualan 3. Maklumat berkait dgn mitos, legenda, dongeng, puisi. 4. Kelemahan - wujudnya unsur tokok tambah 5. Kesan kemajuan sains dan teknologi kaedah pandang dengar digunakan. Cth: televisyen b) Kaedah bertulis. 1. sumber yang ditulis, dilakar atau dipahat c) Kaedah arkeologi 1. kajian saintifik. 2. Cabangnya - angkasa lepas, maritim dan gali cari 3. ketetapan usia bahan disahkan melalui kajian saintifik seperti pentarikhan radiocarbon. (5) 1. 2. 3. 4. 5. (6) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. (7) 1. 2. 3. 4. 5. Pentafsiran Sejarah Tafsiran menjadikan peristiwa bermakna Sejarawan mencari jawapan Tafsiran tepat memerlukan penyelidikan Tafsiran mungkin berbeza antara sejarawan. Tafsiran berbeza disebabkan pandangan berlainan Tujuan mempelajari Sejarah ilmu pengetahuan. Ketahui kepentingan sesuatu peristiwa Fahami sejarah tamadun awal bangsa Lahir perasaan jati diri yang tinggi Bentuk keperibadian bangsa Ketahui pemimpin dan tokoh negara hargai jasa dan pemimpin negara masa lalu dan kini Sikap berhati-hati agar tidak mengulangi kesilapan Merangka wawasan masa depan Faedah mempelajari sejarah. Panduan perbaiki kesilapan perangsang memajukan negara ingati zaman keagungan kita Pupuk semangat patriotisme Berbangga menjadi rakyat Malaysia

www.arenasejarah.com Disediakan Oleh Cikgu Khoo

Page 1

Nota Kilat
17 BAB 2 : ZAMAN PRASEJARAH DI MALAYSIA (1) Pengenalan zaman prasejarah 1. Zmn Prasejarah-Paleolitik, Mesolitik, Neolitik, Logam. 2. Tempoh zaman berbeza - bergantung pd kemajuan 3. Malaysia tiada Mesolitik sb alat batu bercirikan alat batu Hoabinh di Bukit Jawa ialah batu Paleolitik. 4. Zaman Logam terbahagi kpd gangsa dan besi (2) Zaman Paleolitik 1. Hidup berpindah-randah (nomad). 2. Tempat tinggal gua, sekitar tasik. 3. Buru binatang 4. Pungut hasil hutan 5. Hidup sara diri. 6. Guna alat batu kasar 7. Alat batu penetak - utk meraut & memotong. 8. Animisme 9. upacara perkuburan. 10. Mayat dikebumikan bersama barang-barang 11 Manusia Perak dikebumikan kaki berlipat. 12. Perak-Bukit Jawa, Kota Tampan, Bukit Bunuh 13 Sarawak - Gua Niah 14 Sabah Tingkayu 15 Di Kota Tampan disahkan melalui pentarikhan saintifik. Malaysia-negara terawal alami Prasejarah 16 Gua Niah kegiatan penggalian dilakukan. 17 Gua Gunung Runtuh ditemui manusia Perak (3) Zaman Neolitik 1. gua, hampir dgn sungai. 2. bermasyarakat 3. Cipta alat tembikar 4. cucuk tanam. 5. Tangkap ikan. 6. Ternak binatang. 7. Berburu 8. Pungut hasil hutan. 9. Berdagang secara tukar barang. 10. Guna alat batu tetapi lebih kemas buatannya 11 beliung untuk menggali tanah 12 Cipta barang kemas spt kalung, anting-anting 13. animisme 14 Kelantan - Gua Cha 15 Sabah - Bukit Tengkorak 16. Gua Cha, Kelantan ditemui pengebumian 17 Bukit Tengkorak, Sabah 18 Gua Harimau, Perak ditemui artifak tembikar. (4) Zaman Logam 1. tinggal menetap 2. di gua, hampir dgn sungai. 3. alat logam daripada gangsa dan besi. 4. cucuk tanam. 5. Tangkap ikan. 6. ternak binatang. 7. Berburu. 8. tukar barang. 9. Kepercayaan dan pegangan hidup tertentu. 10 Pengebumian guna kepingan batu 11. Pahang - Sungai Tembeling 12. Perak - Gua Harimau dan Changkat Menteri 13. Sg Tembeling,- dijumpai kapak & mata lembing 14 Lembah Bernam, Selangor ditemui sabit. 15 Klang, Selangor ditemui pisau. 16 Gua Harimau,Perakkapak gangsa & acuannya
www.arenasejarah.com Disediakan Oleh Cikgu Khoo

Sejarah Tingkatan 1-Bab 2

Raub, Pahang dijumpai tulang mawas.

Page 1

Nota Kilat BAB 3 : KER AWAL DI ASIA TENGGARA (1) Kerajaan agraria 1. Pertanian di tanah subur, lembangan sg, pedalaman 2. Berburu, kutip hasil hutan, tangkap ikan. 3. Tanam ubi taro, padi huma dan padi sawah 4. Ternak binatang 5. Pemerintah - bina dan uruskan sistem pengairan b) Kerajaan Angkor 1. Pusat di hilir Sungai Mekong. 2. Pertanian di sekitar Tonle Sap. 3. Bina baray (kolam air besar) 4. Raja dianggap Devaraja 5. Kegemilangan semasa Suryavarman II. 6. Bukti kewujudan Hindu-Buddha ialah Angkor Wat. c) Kerajaan Funan 1. Terawal di Asia Tenggara. 2. Pusat di Vyadhapura 3. Bekalan air dr Sg Mekong 4. Raja pertama Kaundinya (bergelar Kurung Bnam) 5 Jeneral agung - Fan Shih-Man. 6. Pelabuhan utama - Oc-Eo (2) Kerajaan Maritim 1. Persisiran pantai. 2. Perdagangan, perikanan. 3. Pelabuhan di kuala sungai 4. Jadi orang tengah 5. Bina kapal, 7. Kuasai ilmu pelayaran - Belayar ke Afrika Timur b) Kerajaan Champa 1. oleh Chu-Lien - dipengaruhi agama Hindu. 3. Terdapat pegawai pemungut cukai. 4. Pelabuhan utama Inderapura. 5. Ditadbir 14 dinasti. 6. Kurun ke-13, dipengaruhi oleh China. 7. diterajui oleh Bhadravarnom. c) Kerajaan Chih Tu 1. Menurut I-Ching, Chih-Tu bermaksud Tanah Merah. 2. Diasaskan Raja Gautama - berkuasa mutlak. 4. dibantu 3 orang menteri 5. ikut corak Srivijaya - pengaruh Hindu. d) Kerajaan Srivijaya 1. Pusat di Palembang, 2. Raja berkuasa mutlak. 3. Catatan Arab - Raja di Gunung, Maharaja di Pulau. 4. Menteri - perantaraan antara raja dan rakyat. 5. Catatan batu bersurat di Telaga Batu - pentadbiran diraja, pentadbiran ketenteraan dan pentadbiran daerah. 6. Kuasai Selat Melaka, Selat Sunda & Laut Jawa 7. Pelabuhan penting - Palembang. e) Kerajaan Kedah Tua 1. Kerajaan awal di Sem. Tanah Melayu 2. Dikenali Kataha. 3. Menurut I-Ching, Kedah Tua disebut Cheh-Cha. 4. Pelabuhan Sg Mas -- berpindah ke Lembah Bujang. 5. Dipengaruhi Buddha - kemudiannya agama Hindu. 6. Bukti pengaruh Hindu-Buddha - peninggalan candi di Lembah Bujang (candi di Bukit Batu Pahat). 7. Gunung Jerai - panduan kepada pedagang 8. Pelabuhan Kedah Tua - pusat tukar barang 9. Bukti kegemilangan sebagai pelabuhan entreport i. penemuan wang perak pmhan Sultan al-Mutawakil ii. manik dari India iii. barangan kaca dari Timur Tengah.
www.arenasejarah.com Disediakan Oleh Cikgu Khoo

Sejarah Tingkatan 1-Bab 3 dan Bab 4

f) 1. 2. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Kerajaan Majapahit Diasaskan oleh Raden Wijaya pengaruh Hindu-Buddha Pentadbiran berasaskan Undang Manu. Raja dibantu Perdana Menteri dan 4 orang menteri. amal konsep Devaraja. Kegemilangan masa Hayam Wuruk Perdana Menteri -Patih Gajah Mada Pelabuhan utama-Kataha (Kedah Tua) & Temasik.

BAB 4 : PENGASASAN MELAYU MELAKA a) Kedatangan Parameswara 1. Srivijaya jatuh - muncul Majapahit. 2. Majapahit kuasai Palembang dan Temasik. 3. Parameswara ingin bebaskan penguasaan Majapahit 4. Majapahit serang Palembang, 5. Parameswara undur ke Temasik (naungan Siam) 6. Di Temasik, disambut baik Temagi 7. tuntut pertuanan Temasik (naungan Srivijaya) 8. Parameswara bunuh Temagi. 9 Siam ingin menuntut bela 10 berpindah ke Muar - ke Sening Ujung dan Bertam 11 Tiba di perkampungan nelayan. 12 Didiami Melayu,, Orang Laut dan Orang Asli. 13 Muka bumi berbukit-bukau - petunjuk kpd pelayar & mudah mengawal Selat Melaka. 15. Pokok bakau dan api-api - benteng pertahanan 16. Terlindung daripada tiupan angin monsun (2) Asal-usul nama Melaka. a) Berasal daripada nama pokok. 1. terlihat pelanduk menendang anjing perburuannya. 2. Menamakan nama Melaka sempena nama pokok b) Berasal daripada istilah Arab. 1. Pedagang Arab - Mulaqah - pertemuan. 2. Malakat - perhimpunan segala dagang. c) Berasal daripada bahasa Sanskrit. 1. Pokok Melaka - dikenali Amalaka. 2. Pokok dikaitkan tempat kediaman tuhan Hindu (3) Kegigihan Parameswara a) Sistem pemerintahan yang teratur. 1. Pembesar - hal ehwal balairung seri. 2. 40 orang bentara - jalankan perintah raja. 3. Biduanda kecil - bawa alat-alat kebesaran diraja. b) Kemudahan pelabuhan baiki kapal, air c) Hubungan diplomatik 1. Hubungan dgn Siam- elakkan Melaka dari diserang 2. Pengiktirafan Siam ke atas kedaulatan Melaka. 3. Hub dgn China - Laksamana Yin Ching.datang 4. Laksamana Cheng Ho melawat Melaka 5. China kurniakan payung kuning, cap mohor dan sepersalinan pakaian 7. Siam & Majapahit tidak berani menyerang Melaka. d) Bantuan / Peranan orang laut 1. jaga keselamatan perairan Melaka mahir bidang kelautan dan selok-belok selat Melaka 2. ciri pahlawan, taat dan setia 3. bantu bawa barang dagang ke kapal pedagang 4. bekalkan hasil laut e) Ikatan konsep daulat. 1. Orang Asli bekalkan hasil hutan . 2. Orang Laut bekal hasil laut, jaga Selat Melaka. 3. Orang Melayu jadi ketua-ketua masyarakat

Page 1

Nota Kilat Orang Melayu - pembesar seperti hulubalang dan biduanda

Sejarah Tingkatan 1-Bab 3 dan Bab 4

www.arenasejarah.com Disediakan Oleh Cikgu Khoo

Page 2

Nota Kilat
BAB 4 : PENGASASAN MELAYU MELAKA a) Kedatangan Parameswara 1. Srivijaya jatuh - muncul Majapahit. 2. Majapahit kuasai Palembang dan Temasik. 3. Parameswara ingin bebaskan penguasaan Majapahit 4. Majapahit serang Palembang, 5. Parameswara undur ke Temasik (naungan Siam) 6. Di Temasik, disambut baik Temagi 7. tuntut pertuanan Temasik (naungan Srivijaya) 8. Parameswara bunuh Temagi. 9 Siam ingin menuntut bela 10 berpindah ke Muar - ke Sening Ujung dan Bertam 11 Tiba di perkampungan nelayan. 12 Didiami Melayu,, Orang Laut dan Orang Asli. 13 Muka bumi berbukit-bukau - petunjuk kpd pelayar & mudah mengawal Selat Melaka. 15. Pokok bakau dan api-api - benteng pertahanan 16. Terlindung daripada tiupan angin monsun (2) Asal-usul nama Melaka. a) Berasal daripada nama pokok. 1. terlihat pelanduk menendang anjing perburuannya. 2. Menamakan nama Melaka sempena nama pokok b) Berasal daripada istilah Arab. 1. Pedagang Arab - Mulaqah - pertemuan. 2. Malakat - perhimpunan segala dagang. c) Berasal daripada bahasa Sanskrit. 1. Pokok Melaka - dikenali Amalaka. 2. Pokok dikaitkan tempat kediaman tuhan Hindu (3) Kegigihan Parameswara a) Sistem pemerintahan yang teratur. 1. Pembesar - hal ehwal balairung seri. 2. 40 orang bentara - jalankan perintah raja. 3. Biduanda kecil - bawa alat-alat kebesaran diraja. b) Kemudahan pelabuhan baiki kapal, air c) Hubungan diplomatik 1. Hubungan dgn Siam- elakkan Melaka dari diserang 2. Pengiktirafan Siam ke atas kedaulatan Melaka. 3. Hub dgn China - Laksamana Yin Ching.datang 4. Laksamana Cheng Ho melawat Melaka 5. China kurniakan payung kuning, cap mohor dan sepersalinan pakaian 7. Siam & Majapahit tidak berani menyerang Melaka. d) Bantuan / Peranan orang laut 1. jaga keselamatan perairan Melaka. 2. Ciri pahlawan 3. mahir bidang kelautan dan selok-belok Selat Melaka 4. taat dan setia 5. bantu bawa barang dagang ke kapal pedagang 6. bekalkan hasil laut e) Ikatan konsep daulat. 1. Orang Asli bekalkan hasil hutan . 2. Orang Laut bekal hasil laut, jaga Selat Melaka. 3. Orang Melayu jadi ketua-ketua masyarakat 4 . Orang Melayu - pembesar seperti hulubalang dan biduanda

Sejarah Tingkatan 1-Bab 4

www.arenasejarah.com Disediakan Oleh Cikgu Khoo

Page 1

Nota Kilat BAB 5: KEGEMILANGAN MELAKA Peranan sultan i. Selaraskan ekonomi ii. lambang perpaduan iii. Ketuai diplomatik. iv. ketua agama Islam v. Ketua tentera vi. Lantik pembesar negeri. 2. Peranan Bendahara i. Penasihat sultan ii. Menteri utama iii. Ketua angkatan perang. iv. Ketua hakim. v. Pemangku sultan 3. Peranan Penghulu Bendahari i. Pungut hasil atau ufti ii. Ketua segala bendahari. iii. Ketua urusetia istana. iv. Ketua segala syahbandar. 4. Peranan Temenggung i. Ketua polis dan penjara ii. Penguasa Bandar dan kota iii. Protokol istana iv. Hakim di darat. 5. Peranan Laksamana i. Ketua angkatan laut ii. Pengawal peribadi sultan iii. Ketua duta iv. Ketuai utusan 6. Dibantu Pembesar 8, 16, 32 8. Kaw pembesar Kawasan Pegangan. 9. Bendahara di Muar, Bentan. 10. Bendahari di Sening Ujung, Kampar. 11. Laksamana di Temasik. 12. Hulubalang diSgRaya, Siantan. 13. Temenggung tiada kaw Pegangan 14. Pembesar jajahan dan daerah memungut cukai. 15 Kawasan pungut cukai Kawasan Pemakanan. (2) Pusat perdagangan a) Kedudukan geografi 1. Di laluan Timur & Barat. 2. Kuasai Selat Melaka 3. Kapal dagang singgah 4. Muara Sg Melaka dalam 5. Terlindung drp tiupan angin 6. Pedagang Timur ikut angin monsun Timur Laut. 7. Pedagang Barat ikut angin monsun Barat Daya. 8. Berbukit-bukau - panduan pedagang, awasi keselamatan Selat Melaka b) Peranan Syahbandar 1. Pengurus pelabuhan. 2. urusan perdagangan 3. uruskan pasar dan gudang. 1.

Sejarah Tingkatan 1-Bab 5

Jaga keselamatan pedagang Periksa timbang, sukat, wang. Hakim di pelabuhan. peraturan keluar-masuk kapal. Urus cukai. 4 orang Syahbandar 1- urus pedagang Gujerat 2- urus China, Champa dan Ryukyu. 3- urus Kalingga, Pegu, Benggala, Parsi. 4- urus Jawa, Maluku, Banda, Kalimantan, Borneo, Pasai, Filipina. c) Laksamana, orang laut 1. jaga perairan Selat Melaka. 2. kawal keselamatan d) Undang Laut Melaka i. peraturan berniaga ii. hukum jenayah di kapal, iii. larangan & tanggungjawab nakhoda, kiwi, anak kapal. e) Kemudahan di pelabuhan 1. gudang 2. tempat tinggal pedagang 3. Syahbandar sediakan perahu, gajah dan pekerja 4 Kemudahan baiki kapal f) Sistem cukai 1. Pedagang bayar Panduan 2. Kadarnya berbeza - ikut tempat asal pedagang. 3. Sistem cukai berkeutamaan atau cukai mengikut tempat. 4. Pedagang Barat, India, Arab, Siam, Pegu - cukai 6%. 5. Pedagang tetap di Melaka cukai 3%. 6. China dan Jepun - bawa persembahan/hadiah kpd sultan 7. surat kebenaran berniaga. g) sistem mata wang 1. Wang timah - calains 2. Mata wang emas, perak dan timah dari Pedir, Pasai, Kembayat & Gujerat h) Pelabuhan entreport. 1. kumpul & edar barangan i) B.Melayu lingua franca 1. mudah difahami. (3) Hubungan Melaka - Pasai 1. Megat Iskandar Shah berkahwin puteri Pasai. 2. Melaka dan Pasai - setaraf. 3. Berutus surat guna salam. 4. Melaka dpt lada hitam, emas dan beras dari Pasai. Hubungan Melaka - Jawa 1. bentuk perdagangan . 2. Jawa bekal beras, bahan makanan, rempah Melaka dgn negeri naungan 4. 5. 6. 7. 8. 9. 1. 2. 3. 4. 5. 6. Siak & Kampar bekalkan emas kpd Melaka. Takluki Kampar dan Siak kuasai hasil perdagangan Kampar&Siak - taraf naungan. Utus surat - guna sembah. Sultan ke luar negeri, raja negeri naungan perlu iringi baginda. Mansor Shah lawat Majapahit diiringi raja Palembang, Jambi dan Lingga. Melaka dengan China Yin Ching melawat Melaka Dagangan dan diplomatik. Perlindungan drp China. Melaka dengan Siam; Bermula dgn diplomatik. Tun Telanai & Menteri Jana Putera ke Siam Siam bekal kayu jati, beras dan makanan ke Melaka. Melaka - Ryukyu (Jepun) perdagangan & diplomatik. Sultan Mansor Shah kirim surat kepada raja Ryukyuberitahu tingkahlaku pedagang Ryukyu langgar undang Raja Ryukyu balas surat bukti sanjung kedaulatan & peraturan Melaka dengan Gujerat bentuk perdagangan Gujerat bekalkan kain Pedagang Gujerat sebarkan agama Islam ke Melaka Melaka- Tanah Arab bentuk perdagangan. Kembangkan agama Islam

1. 2. 3. 1. 2. 3.

1. 2.

3.

1. 2. 3.

1. 2.

(4) Pusat agama Islam a) Kedatangan agama Islam 1. Kedah - penemuan batu nisan di Tanjung Inggeris, Kedah. 2. Terengganu - batu bersurat di Kuala Berang 3. Melaka - Megat Iskandar Shah memeluk agama Islam b) Cara Islam ke Melaka 1. Megat Iskandar Shah kahwini puteri raja Pasai 2. Menurut Hikayat Pasai dan Bustanus Salatin, Islam disebarkan ke Melaka melalui mubaligh Arab (Syeikh Abdul Aziz dari Makkah) 3. Syeikh Abdul Aziz islamkan Raja Sri Maharaja, pembesar dan rakyat Melaka. 4. Sifat agama Islam toleransi, adil dan rasional c) Melaka pusat Islam 1. Pertemuan ulama 2. Ulama menjadi guru

www.arenasejarah.com Disediakan Oleh Cikgu Khoo

Page 1

3. 4.

5. 6. 7. 8.

10. d) 1. 2. 3. 4.

5. 6.

e) 1. 2. 3. 4. 5. 6.

7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. (5) a) 1. 2.

Nota Kilat Pendakwah tempatan sebarkan Islam Sultan Melaka terima baik agama Islam - diikuti oleh pembesar dan rakyat jelata un Bija Wangsa ke Pasai untuk bertanyakan hal agama. Muzaffar Shah wujudkan masjid, madrasah dan surau Ahli tasawuf - Abdul Karim karang kitab Insan al-Kamil. Istana - tempat menterjemah, simpan kitab agama dan perpustakaan Kitab terjemahan - Hikayat Amir Hamzah dan Hikayat Muhammad Ali Hanapiah. musyawarah dlm pentadbiran. Cara sebarkan agama Islam Pedagang asing peluk Islam. Apabila pulang, sebarkan Tentera upahan Jawa memeluk agama Islam pulang sebarkan Raja negeri jajahan memeluk agama Islam Mubaligh, ulama & sufi sebarkan Islam ke Jawa, Kalimantan & selatan Filipina. Berdakwah secara berhemah Perkahwinan puteri Mansor Shah dgn putera Raja Siak agama Islam ke Siak. Sul. Alauddin hantar ahli agama ajar agama kpd raja Pahang, Kampar, Inderagiri. Kesan kedatangan agama Institusi kesultanan devaraja dimansuhkan. Raja bergelar sultan Sultan Muhammad Shah - raja pertama guna gelaran sultan. Ulama menasihati sultan Undang fikah pengaruhi Hukum Kanun Melaka & Undang-undang Laut Masjid &madrasah - pengajian agama Islam. Pengajian al-Quran Bah. Melayu - lingua franca. Tulisan jawi Agama Islam pengaruhi budaya Pengaruh pada bidang seni Tulisan khat & ukiran corak bunga dan geometri ayat al-Quran & hadis dalam ukiran dan penulisan. upacara khatam al-Quran majlis kesyukuran kenduri arwah. Pusat kegiatan ilmu Istana - kegiatan intelektual Tempat kumpul cerdik pandai Tugas jurutulis

Sejarah Tingkatan 1-Bab 5

i. karang surat rasmi raja ii. Gubal perjanjian iii. Guru kepada anak-anak raja. 3. Tugas pengarang i. karang sejarah ii. hasilkan kesusasteraan iii. susun salasilah raja iv. catat diari istana. 4. Tugas ulama i. tulis kitab ii. terjemah kitab agama Islam. 5. Gol cerdik kuasai bahasa asing 6. menterjemah dan menyadur karya sastera Arab dan Parsi 7. Karya memberi pengajaran. 8. Karya perantaraan penyebaran 9. Karya undang- Kanun Melaka dan undang Laut Melaka. 10. Hukum Kanun Melaka i. digubal ms Sul Muhammad ii. dilengkap ms Sul Muzaffar iii. disusun ms Sul Mahmud 11. Istana - tempat simpan buku dan penulis 12. Istana - tempat perbincangan dan perdebatan spt bahaskan kitab Darul Manzum 13. B. Melayu ilmu pengetahuan, persuratan dan perantaraan 14. Tulisan jawi guna huruf Arab (6) Perluasan Kuasa a) Cara perluasan kuasa Melaka. 1. Penaklukan kampar & Pahang. 2. Jamin keselamatan, kemakmuran dan keutuhan kerajaan Melaka. 3. kebijaksanaan sultan mengatur strategi 4. bantuan askar Melaka 5. Pemerintah yang rela bernaung di bawah kerajaan Melaka seperti Jambi dan Lingga. 6. Raja-raja di bawah naungan Melaka ditabalkan oleh sultan Melaka. 7. Perluasan kuasa melalui perkahwinan politik 8. Melaka bantu Sultan Zainal Abidin dari Pasai hadapi masalah pertelingkahan takhta. 9. Melaka bantu Pasai kalahkan kerajaan Aru b) Kebijaksanaan pemimpin Sultan Muzaffar Shah 1. Kuasai Pahang, Inderagiri dan Kampar. 2. Hantar Tun Perak menghadapi serangan Siam 3. Jalin hubungan diplomatik dengan China. 4. Selesaikan masalah perbalahan antara orang Melayu dan orang India-Muslim di istana Sultan Mansur Shah 1. Kuasai Bernam dan Perak serta Siak 2. Halang Pahang, Inderagiri dan Kampar drp membebaskan diri daripada Melaka. Sultan Alauddin Riayat Shah 1. Warak dan gagah. 2. Pentingkan pentadbiran 3. Pentingkan keamanan negara. 4. Menyamar sebagai rakyat biasa 5. Tumpuan perluasan kuasa. 6. Bijak memilih hulubalang. Laksamana Hang Tuah berperang dengan Aru. . Bendahara Tun Perak 1. Pembesar berwibawa. 2. Halang serangan Siam ketika menjadi penghulu Klang. 3. Arahkan pengikut membawa keluarga - menaikkan semangat tentera 4. Siam menyerang Melaka. 5. Arah askar guna perahu kecil sebagai muslihat perang. 6. ikat jamung (suluh api) di pokok bakau. Tentera Siam sangka tentera Melaka ramai. 7. Kuasai Pahang yang berada di bawah penguasaan Melaka. 8. Setia kpd Sul. Melaka. 9. Anaknya Tun Besar dibunuh oleh putera Sultan Mansor Shah iaitu Raja Muhammad, beliau tidak menuntut bela. 10. Minta Sultan Mansor Shah tidak melantik Raja Muhammad - tapi dihantar ke Pahang menjadi raja. c) Kesan perluasan kuasa 1. Terima ufti dlm bentuk wang, barangan dan ketenteraan. 2. Klang, Bernam, Perak dan Jugra beri ufti - 40 ribu calains (wang timah) 3. Kampar, Inderagiri dan Pahang - 40 kati emas setahun. 4. Rokan, Lingga, Rupat dan Tunggal beri ufti - 40 buah perahu dan lancara bersama hulubalang. 5. Barangan daripada negeri jajahan dan naungan Melaka. 6. kembangkan agama ke kawasan taklukan 7. Bentuk empayar luas 8. Sebab kejayaan Melaka i. pemimpin bijak ii. pemimpin berwawasan iii. sokongan rakyat

www.arenasejarah.com Disediakan Oleh Cikgu Khoo

Page 2

Nota Kilat iv. tentera gagah dan setia (7) Rumusan 1. Berbangga kejayaan Melaka. 2. Usaha pemimpin bawa kegemilangan Melaka

Sejarah Tingkatan 1-Bab 5

www.arenasejarah.com Disediakan Oleh Cikgu Khoo

Page 3

Sejarah Tingkatan 1-Bab 6

BAB 6 : KEMEROSOTAN MELAKA Kelemahan dan kepemimpinan Tun Perak diganti Tun Mutahir Tun Mutahir bersikap pilih kasih Perasaan iri hati terhadap Bendahara Tun Mutahir Tun Mutahir difitnah cuba atasi kekayaan sultan. Sultan Mahmud Shah jatuhkan hukum bunuh terhadap Tun Mutahir dan ahli keluarganya tanpa usul periksa 6. Sultan sedari kesilapannya. 7. Serahkan negeri kpd Raja Ahmad sebagai sultan 8. Sultan Ahmad Shah pemerintah lemah dan tidak cekap. 9. Tun Perpatih Putih gantikan Tun Mutahir uzur/sakit 10. Pentadbiran lemah kerana i. tiada pemimpin berwibawa ii. berlaku rasuah iii. fitnah berleluasa. 11. Sistem cukai sedia ada tidak diamalkan, - cukai tinggi dikenakan. 12. Kesannya pedagang memilih pelabuhan lain seperti Acheh, Bantam, Patani dan Brunei. b) Masalah perpaduan 1. Tun Mutahir sebagai bendahara timbulkan persaingan orang Melayu dengan orang India Muslim. 2. Amalan pilih kasih dalam pentadbiran. 3. Perebutan pengaruh wujud antara Laksamana Khoja Hassan dengan Tun Mutahir (keturunan India Muslim). 4. Raja Mendeliar memfitnah Tun Mutahir yang dikatakan cuba mengatasi kekayaan sultan. 5. Sultan bunuh Tun Mutahir &keluarga tanpa usul periksa 6. Rakyat Melaka berpecah belah 7. Perdagangan Melaka merosot 8. Keutuhan kerajaan terjejas c) Kelemahan askar Melaka 1. Askar Melaka guna senjata tradisional 2. Senjata Portugis lebih baik 3. Ang. perang Melaka tidak ada struktur lengkap 4. Portugis dipimpin Alfonso de Albuquerque 5. Askar Portugis lebih terlatih dan dapat sokongan dari Goa, India. 6. Askar upahan dr Jawa larikan diri ketika Portugis serang Melaka (2) a) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Kedatangan Portugis Sebab kedatangan. Gospel (agama), Gold (ekonomi) dan Glory (politik) Putera Henry dorong Portugis belayar ke Timur Portugis temui jalan laut ke Timur. Bartholomew Diaz berjaya ke Tanjung Harapan Vasco da Gama sampai di India Lopez de Sequeira tiba di Melaka Portugis meneruskan Perang Salib Hancurkan kerajaan Islam di Timur termasuk Melaka Ingin sebarkan Kristian di Timur Kuasai perdagangan rempah Rempah ratus diperlukan di Eropah untuk i. awet makanan ii. sedapkan makanan seperti daging iii. panaskan badan. a) 1. 2. 3. 4. 5. Portugis menguasai Melaka Lopez de Sequeira dihantar ke Melaka Mulanya disambut baik oleh Sultan Mahmud Shah. Dibenarkan berniaga di Melaka Pedagang Islam Jawa dan Gujerat dapat maklumat Portugis ingin kuasai perdagangan dan menentang Islam. 5. Disampaikan kepada Bendahara Tun Mutahir. 6. Tun Mutahir nasihatkan sultan agar menangkap orang Portugis termasuk pegawai kanan, Ruy de Araujo 7. Ramai Portugis ditangkap mati dibunuh. 8. Lopez de Sequeira berjaya lari ke Goa. 9. Raja Portugal hantar angkatan laut pimpinan Alfonso de Albuquerque untuk serang Melaka 10. Alfonso tuntut i. pembebasan tawanan Portugal ii. ganti rugi iii. kubu di Melaka. 11. Sultan Mahmud menolak tuntutan Alfonso 12 Alfonso bertindak menyerang Melaka. 13. Serangan pertama - jambatan Sungai Melaka dikuasai. 14. Si Kitol beri maklumat tentang kekuatan pertahanan Melaka kepada Portugis. 15. Sultan Ahmad Shah lancarkan serangan balas 16. askar Portugis terpaksa berundur 17. Semangat perjuangan askar Melaka membara apabila mendengar kisah Hikayat Muhammad Ali Hanafiah. 18. Serangan kedua - Alfonso berjaya kuasai Melaka. 19. Sultan Ahmad Shah, Sultan Mahmud Shah bersama keluarga, pembesar dan rakyat berundur ke Muar. 20 Kemudian ke Pahang 21. Seterusnya ke Bentan. 22. Di Bentan, Sultan Mahmud Shah dirikan kerajaan baru (3) Rumusan 1. Usaha mempertahankan kedaulatan bangsa ditunjukkan oleh Sultan Mahmud Shah, Sultan Ahmad Shah serta rakyat Melaka harus disanjung. 2. Kita harus mengambil iktibar daripada kejatuhan Melaka di tangan Portugis supaya peristiwa pahit tidak akan berulang lagi. b) 1. 2. 3. 4.

www.arenasejarah.com Disediakan Oleh Cikgu Khoo

Page 1

Sejarah Tingkatan 1-Bab 7

BAB 7 : JOHOR MENEGAKKAN SEMULA KEWIBAWAAN KESULTANAN MELAYU MELAKA (1) Usaha-usaha menegakkan semula Melaka 1. Melaka dikuasai oleh Portugis. Sultan Mahmud Shah, pembesar termasuk Orang Laut ke Pagoh. 2. Bina kubu di Bentayan, Muar. 3. Bersemayam sementara di Pahang. 4. Ke Pulau Bentan. 5. Di Bentan - kumpul tentera dgn bantuan jajahan takluk. 6. Maharaja Lingga, raja Inderagiri, raja Siak dan Sultan Aru (Deli) menghadap Sultan Mahmud Shah di Bentan. 7. Wakil Manjung dan Beruas, pemerintah Kampar, Klang, Rembau dan Sg Ujong menyatakan taat setia 8. Portugis serang Bentan. 9. Sultan Mahmud Shah berundur di Kampar 10. Mangkat di Kampar (2) Pengasasan kerajaan Johor a) Penerusan warisan Melaka 1. Putera Sultan Mahmud Shah (Raja Ali) jadi sultan gelaran Sul Alauddin Riayat Shah II. 2. Dikenali Raja Ujong Tanah & Bentan, 3. Ujong Tanah dikenali sebagai Johor 4. Sultan Alauddin Riayat Shah II asaskan kerajaan di Tanah Besar Johor 5. Bendahara dan Seri Nara Diraja ditugaskan bangunkan pentadbiran kerajaan Johor di Pekan Tua. 6. Kota pertahanan dikenali Kota Kara 7. Jajahan takluk Melaka dijadikan jajahan takluk Johor. 8. Sultan Johor mengawal hal ehwal Pahang. 9. Sul Pahang yang baru akan ditentukan oleh sultan Johor. 10. Johor kuasai Aru. 11. Laksamana Tun Abdul Jamil perkukuhkan kuasa Johor ke atas jajahan takluknya. 12. Beliau tempatkan wakilnya di Bengkalis, Kampar, Jambi, Siak dan Rokan. 13. Jajahan takluk Johor hantar askar apabila diperlukan. 14. Negeri kawalan Johor bekalkan barangan eksport 15. Klang bekalkan bijih timah, kayu gaharu dan gading gajah. 16. Johor sering diancam oleh Portugis, Acheh dan Jambi. 17. Sebagai langkah mempertahankan diri, Johor sentiasa ubah pusat pentadbirannya. (b) Usaha Johor menguasai Melaka 1. Tidak berputus asa menawan semula Melaka. 2. Angkatan perang Johor bergabung dgn Perak, Pahang dan Japara(Jawa) untuk serang Melaka. 3. Serangan gagal sebab i. kekebalan kota Melaka ii. persenjataan Portugis yang lebih baik 4. Serangan angkatan Johor berterusan 5. Pembesar Johor yg cuba menawan semula Melaka i. Tun Sri Lanang ii. Laksamana Tun Abdul Jamil 6. Gabungan Johor - Belanda - kalahkan Portugis 7. Laksamana Tun Abdul Jamil kepung Melaka dari darat.
www.arenasejarah.com Disediakan Oleh Cikgu Khoo

8. Belanda serang Melaka dari Laut. 9. Portugis dikalahkan, Belanda menduduki Melaka. c) Kebangkitan Acheh 1. Melaka dijajah Portugis - pedagang Benggala, Sri Lanka, Pegu dan Turki beralih ke Acheh. 2. Dasar perdagangan Portugis hapuskan monopoli perdagangan di kalangan pedagang asing. 3. Portugis kenakan sekatan perdagangan ketat. 4. Kenakan cukai tinggi 5. Ketika Sultan Iskandar Muda Mahkota Alam, Acheh jadi kuasa kuat kerana menguasai perdagangan Selat Melaka. 6. Acheh serang Perak, Pahang dan Kedah. 7. Setelah tawan Pahang, Acheh tentukan bakal sultan Johor. 9. Acheh tawan Pedir dan Pasai. 10. Acheh kuasai perdagangan lada hitam d) Persaingan antara Johor dgn Acheh dan Portugis 1. Johor, Acheh, Portugis -saing perdag. di Selat Melaka. 2. Perang selama 100 tahun - Perang Tiga Segi. 3. Johor & Acheh usir Portugis dari Melaka. 4. Johor serang Melaka - ingin merampas semula Melaka daripada Portugis. 5. Acheh serang Melaka sb Portugis halang perdagangan 6. Acheh serang Johor kerana Johor mengancam perdagangan Acheh 7. Portugis serang Johor kerana anggap Johor berpakat dengan Acheh untuk menyerang Melaka. (3) Faktor kegemilangan kerajaan Johor a) Jajahan takluk Johor dan kecekapan pentadbiran 1. Faktor kegemilangan Johor. i. Kecekapan sultan ii. Kecekapan pembesar iii. Kemajuan dalam kegiatan perdagangan iv. Perkembangan bidang persuratan b) Johor sebagai Pusat Perdagangan 1. Johor kumpulkan hasil dagangan dari jajahan takluk 2. Johor - pelabuhan entrepot bagi Kepulauan Melayu. 3. Kapal dagang Johor berdagang ke Maluku dan Makasar. 4. pedagang China dari Canton dan Amoy datang ke Johor 5. kapal dagang Belanda dan Inggeris di pelabuhan Johor 6. Ketika Sultan Mahmud Shah II pusat pentadbiran berpindah dari Batu Sawar ke Riau. 7. Johor sebagai pembekal kain corak baru 8. Pelabuhan Johor mempunyai kemudahan 9. Mata wang emas dikenali sebagai mas 10. Mata wang perak - kupang 11. Mata wang timah - katun. 12. Mata wang diperkenalkan ketika Alauddin Riayat Shah II. 13. Mata wang asing di pelabuhan Johor - Dolar Sepanyol, Dolar Mexico dan duit Belanda. 14. Johor cekap tadbir pelabuhan, amalkan cukai berpatutan. 15. Keselamatan pedagang asing, sistem naungan diamalkan 17. Setiap pedagang asing dilindungi oleh Bendahara, Raja Indera Bongsu, Temenggung, Laksamana. 18. Keselamatan pedagang dibantu oleh Orang Laut. 19. Orang Laut menjadi

Page 1

Sejarah Tingkatan 1-Bab 7

i. pengawal pelabuhan ii. pengawas perairan Johor iii. Penunda iv. penunjuk arah kepada pedagang. 21. Keistimewaan pelabuhan Johor i. terlindung tiupan angin monsun. ii. jadi pintu masuk di selatan Selat Melaka iii. kawal lalu lintas kapal dagang dari Barat dan Timur. iv. menjadi pusat membina kapal persisiran pantai c) Perkembangan persuratan Melayu. 1. Johor dikenali pusat persuratan Melayu 2. Tun Sri Lanang susun buku sejarah Melayu 3. Hikayat Hang Tuah - kepahlawanan orang Melayu melalui watak Hang Tuah 4. Hikayat Hang Tuah - keagungan Kesul. Melayu Melaka 5. Riau hasilkan karya sejarah, bahasa, buku agama Islam. 6. Pengarang terkenal - Raja Haji Ahmad dan Raja Ali Haji. 7. Naskah asal adalah dalam tulisan jawi bertulis tangan. 8. Kemudian dicetak -guna kaedah cap batu. 9. Johor pusat pengajian ilmu agama Islam ketika Makam Tauhid menjadi pusat pemerintahan Johor. (4) Kemerosotan kerajaan Johor a) Perang Johor-Jambi 1. Jambi adalah jajahan Johor. 2. Jambi saingi Johor dalam perdagangan. 3. Jambi cuba dapatkan kebebasan daripada Johor. 4. Jambi meminta bantuan Belanda untuk menyerang Johor. 5. Jambi serang Johor lama dan Batu Sawar. 6. Perang menjejaskan perdagangan Johor. 7. Sultan Alauddin Riayat Shah III bersemayam di Pahang. 8. Jajahan takluk Johor bebaskan diri drp pengaruh Johor. 9. Tun Abdul Jamil kalahkan Jambi dgn bantuan askar upahan Bugis. 10. Beliau dianugerahi gelaran Paduka Raja 11. Beliau melantik anak-anaknya untuk memegang jawatan seperti Temenggung, Sri Bija Diraja dan Sri Amar Diraja. b) Perebutan kuasa. 1. Laksamana Tun Abdul Jamil ambil alih tugas Bendahara sebagai pelantik dan pemangku raja. 2. Laksamana Tun Abdul Jamil lantik menantunya jadi sultan Johor dengan gelaran Sultan Ibrahim Shah. 3. Beliau tidak disenangi oleh Bendahara Tun Habib Abdul Majid 4. Laksamana Tun Abdul Jamil melantik cucunya Sultan Mahmud Shah II (usia 10 tahun) sebagai sultan Johor. 5. Anak beliau iaitu bekas permaisuri Sultan Ibrahim dilantik menjadi pemangku raja 6. Bendahara Tun Habib Abdul Majid yang sepatutnya menjalankan tugas sultan berasa tidak puas hati. 7. Laksamana Tun Abdul Jamil meninggal dunia, Bendahara Tun Habib Abdul Majid mendapatkan semula kuasanya 8. Bendahara Tun Habib Abdul Majid meninggal dunia, anaknya Tun Abdul Jalil menggantikan tempatnya c) Perebutan takhta 1. Sultan Mahmud Shah II sultan yang zalim 2. Baginda dibunuh oleh pembesarnya. 3. Sultan Mahmud Mangkat Dijulang.
www.arenasejarah.com Disediakan Oleh Cikgu Khoo

4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. d) 1. 2. 4. 5. 6. 7. 8. 9

10. 11 12 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. e) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Baginda tidak meninggalkan zuriat, Bendahara Tun Abdul Jalil jadi sultan Johor bergelar Sultan Abdul Jalil Riayat Shah IV. Perlantikan mulakan kesul. Johor keturunan bendahara. Raja Kechil dr Siak dakwa dirinya anak Sultan Mahmud Shah II. Raja Kechil serang Johor dengan bantuan Minangkabau. Orang Laut percayai Raja Kechil dan sokongnya sebagai bukti taat setia kesul. Johor keturunan sultan Melaka. Raja Kechil isytiharkan dirinya sultan Johor dengan gelaran Sultan Abdul Jalil Rahmat Shah. Penglibatan Bugis di Johor Makasar dikuasai Belanda, ramai orang Bugis diusir lima anak raja Bugis bersaudara - tentera upahan berani. Raja Sulaiman (putera Sultan Abdul Jalil Riayat Shah IV) berpakat dgn anak raja Bugis bersaudara usir Raja Kechil. Raja Kechil dikalahkan Raja Sulaiman jadi sultan Johor yang baru. Daeng Merewah bergelar Kelana Jaya Putera dilantik jadi Yamtuan Muda Riau. Daeng Menampok dikurniakan gelaran Raja Tua. Pakatan Melayu Johor dan Bugis tidak bertahan lama kerana Bugis inginkan hak melantik sultan Johor mengikut pilihan mereka. Kuasa sultan dan pembesar Melayu semakin lemah. Bugis kukuhkan kuasa -galakkan perkahwinan antara anak Bugis dengan anak raja dan anak pembesar Melayu. Anak mereka guna gelaran raja - Raja Haji, Raja Ali Pembesar Melayu minta bantuan Belanda usir Bugis daripada Riau Peluang kpd pembesar Melayu utk kembali kuasai pemerintahan. Persaingan Melayu dan Bugis berlaku kembali apabila orang Bugis kembali ke Riau. Riau dikuasai oleh Bugis. Temenggung Johor bertapak di Pulau Bulang dan kuasai Singapura dan Tanah Besar Johor. Bendahara Johor bertapak di Pahang. Sultan Johor bersemayam di Lingga. Orang Laut berpecah dan mengikut pembesar Melayu. Orang Laut yang taat kepada kesultanan Melayu menjauhkan diri daripada sultan dan pembesar. Membawa perpecahan dalam kerajaan Johor. Pengaruh Syarikat Hindia Timur Belanda (VOC) Syarikat Hindia Timur Belanda (VOC) di Betawi, Jawa. Hubungan perdagangan di pelabuhan Batu Sawar VOC bimbang Bugis di Johor ancam kedudukannya di Melaka Belanda & Bugis berperang diTeluk Ketapang dan Riau. Belanda kalahkan Bugis Belanda melantik David Ruhde gabenor Belanda di Riau. VOC bertindak usir orang Bugis. Persengketaan Belanda dan Bugis - kesan buruk kepada kerajaan Johor. Belanda yang berada di Betawi dan Melaka mencari peluang menguasai Johor.

Page 2

Sejarah Tingkatan 1-Bab 7

10. Apabila Belanda berjaya menguasai Riau, Belanda menghapuskan jawatan sultan dan Yamtuan Muda. (5) Rumusan 1. Johor menjadi lemah dan berpecah 2. Perebutan kuasa antara pembesar timbulkan kacau-bilau 3. Campurtangan kuasa luar menimbulkan pelbagai masalah sehingga kejatuhan kerajaan Johor.

www.arenasejarah.com Disediakan Oleh Cikgu Khoo

Page 3

Sejarah Tingkatan 1-Bab 8

BAB 8 : KERAJAAN NEGERI MELAYU (1) Kerajaan Melayu yang tua - kerajaan sebelum Kesultanan Melayu Melaka Kedah, Pahang dan Perak a) Kedah 1. Asal usul nama Kedah i. Orang Cina panggil Kedah - Cheh-Cha. ii. Pedagang India - Kedah sebagai Kataha, Kalagam atau Kadaram iii. Pedagang Arab - Kedah sebagai Kalah atau Kalah Bar. iv. Orang Siam - daratan Kedah sebagai Sai. 2. Menurut Hikayat Merong Mahawangsa i. Raja Kedah 1 - Merong Mahawangsa memeluk Islam - guna nama Sultan Muzaffar Shah. 3. Menurut Al-Tarikh Salasilah Negeri Kedah, i. Maharaja Derba Raja guna nama Sultan Muzaffar Shah. 4. Sultan Muzaffar Shah - tiga pusat pentadbiran i. Kota Palas ii. Langkawi iii. Kota Ulu 5. Kota Setar -pusat pentadbiran baru 6. Perlis pada asalnya ialah wilayah Kedah. i. pemerintahan sendiri ii. Raja Perlis 1- Sultan Husain Jamalulail. 7 Kedudukan Kedah strategik- tarik pedagang 8. Kedah hadapi cabaran kuasa luar 9. Kedah bersahabat dengan Siam. 10. Kedah hantar bunga emas ke Siam 11. Kedah diserang Acheh - sultan Kedah berundur ke Perlis dan meminta bantuan Siam. 12. Apabila Siam di Ayuthia ditawan Burma, Kedah menjalin persahabatan dgn Burma. 13. Politik Kedah tidak stabil 14. Kedah diancam oleh Siam 15. Berlaku perebutan takhta 16. Kedah minta bantuan Inggeris bagi menghadapi ancaman Siam. 17. Siam menyerang Kedah. 18. Sultan Kedah & pembesar berundur ke Pulau Pinang. 19. Kedah serang balas Siam di Kedah dan memerdekakan Kedah. 20. Hubungan Kedah dan Siam mula berbaik. 21. Kedah - pelabuhan entreport. 22. Kedah amalkan Undang-undang Laut Melaka 23. Sistem sukat & mata wang mudahkan perdagangan. b) Perak 1. Asal-usul nama i. Nama Perak dikaitkan dgn logam perak. ii. Nama Perak sempena nama Sg Perak di Chegar Galah yg terdapat ikan berwarna putih spt perak. 2. Menurut sejarah Melayu dan Salasilah Perak i. Kesultanan Perak diasaskan ii. Tun Saban hadap Sultan Mahmud Shah memohon putera baginda dirajakan di Perak. iii. Raja Muzaffar putera Sultan Mahmud Shah dihantar ke Perak berserta alat kebesaran negeri iaitu Cura Si Manjakini. iv. Raja Muzaffar ditabalkan sebagai sultan Perak pertama - Sultan Muzaffar Shah.
www.arenasejarah.com Disediakan Oleh Cikgu Khoo

v. Pusat pemerintahan di Tanah Abang. Perak terkenal dgn perdagangan bijih timah sejak zaman kerajaan Beruas dan Manjung. 4. Kekayaan bijih timah - kuasa luar ingin kuasai Perak 5. Acheh tawan Perak dan jadikannya negeri naungan. 6 Belanda kepung Perak dan memaksa sultan Perak menandatangani perjanjian dengan VOC. 7. Perak bersetuju menjual bijih timah kepada Belanda 8. Perjanjian Sultan Iskandar Zulkarnain dgn Thomas Acheppers. 9. Ketika Sultan Mansor Shah di Melaka, Bendahara Megat Terawis tentukan sempadan Siam dan Perak. 10. Penentuan sempadan mudahkan pembesar Perak memungut cukai. 11 Cukai lombong bijih timah di Klian Intan (diusahakan oleh orang Reman dari Siam) menjadikan negeri Perak kaya. 12. Siam serang Perak beberapa kali. 13. Perak tewas. 14. Perak hantar bunga emas setiap tahun kpd Siam. 15. Perak benarkan Siam beli bijih timah dgn tidak membayar cukai. 16. Tindakan Siam tidak terhasil apabila British melibatkan diri melalui Perjanjian Low di Perak. 17. Berbangga dengan kekayaan hasil bumi 3. Pahang Asal usul nama i. Rekod China - Pahang sebagai Phang atau Pahangh. ii. Penulis China iaitu Chao Ju-Kua catatkan Pahang sebagai Pong Fong yang dikatakan bernaung di bawah Palembang. iii. Orang Arab mengenali Pahang sebagai Fahan. iv. Menurut cerita tradisi Melayu, nama Pahang diambil sempena nama pokok Mahang v. Buku sejarah Melayu, Pahang dikenali Pura. 2. Ketika Melaka diperintah oleh Sultan Mansor Shah, baginda menabalkan putera baginda iaitu Sultan Muhammad Shah menjadi sultan Pahang. 3. Mulanya sul Pahang berketurunan kesultanan Melaka. 4. Pahang diperintah oleh Yamtuan Muda Johor iaitu Raja Bajau. Menandakan berakhirnya keturunan sultan Melaka memerintah Pahang. 5. Berlaku perpecahan Johor - Pahang di bwh Bendahara Johor 6. Bendahara Wan Ahmad merampas kuasa daripada Bendahara Tun Mutahir 7. Bendahara Wan Ahmad jadi sultan Pahang - gelaran Sultan Ahmad al-Muadzam Shah. 8. Catatan Portugis dan China, Pahang hasilkan beras, bijih timah dan hasil hutan. (2) Kerajaan Melayu yang baru - kerajaan selepas Kesultanan Melayu Melaka seperti Terengganu, Kelantan, Selangor, Negeri Sembilan. a) Kelantan 1. Asal usul nama i. Sejarawan China - Shen-Yau mencatatkan nama Kelantan sebagai Ho-lo-tan atau Kuo-lo-tan. ii. Menurut Gerini, nama Kelantan berasal dari gabungan perkataan kolam bermaksud tanah dan perkataan autam bermaksud sempadan. Gabungan perkataan itu menjadi Kolantam yang c) 1.

Page 1

Sejarah Tingkatan 1-Bab 8

2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13 14. 15. 16. akhirnya menjadi Kelantan. Kelantan asalnya diperintah beberapa raja di daerah berasingan. Apabila Long Yunus menjadi Raja Kelantan, masyarakat Kelantan bersatu. Raja Long Yunus pindahkan ibu kotanya dari Kota Kubang Labu ke Kota Bharu. Kelantan hadapi pertikaian dgn sultan Terengganu Terengganu serang Kelantan. Terengganu dapat bantuan tentera Patani. Selepas kemangkatan Long Yunus, - digantikan puteranya Long Muhammad. Long Muhammad serang balas dari Ulu Kelantan Berjaya bebaskan Kelantan daripada pengaruh Terengganu. Isytiharkan dirinya sebagai Sultan Muhammad I. Bagi mengelakkan serangan luar , Sultan Muhammad I menjalin hubungan dengan Siam. Kelantan hantar bunga emas kepada Siam setiap tiga tahun sekali Kesannya Terengganu tidak lagi bermusuh dengan Kelantan. Menurut catatan Rentse, Kelantan terletak di laluan perdagangan ant Timur dan Barat. Kuala Sg Kelantan menjadi tempat persinggahan pedagang sebelum ke Teluk Siam, Kemboja dan China. Wang emas dinamakan dinar dan wang pitis. Kelantan dikenali Negeri Cik Siti Wan Kembang. Perpecahan semasa sendiri memudahkan campur tangan kuasa luar. 18. Prasasti Terengganu bertarikh 702 H/1303M menyebut tentang sepuluh darma atau undang-undang khususnya hukum jenayah Islam ditemui. c) Selangor 1. Asal usul nama - sempena nama Sungai Selangor. 2. Pada awalnya, pmh berasaskan kampung kecil yang berajakan kerajaan Melayu Melaka. 3. Ketika zaman Kesultanan Melayu Melaka, daerah wujud di Selangor seperti Jeram, Klang, Langat dan Selangor (Kuala Selangor). 4. Daerah di bawah jajahan kerajaan Melaka. 5. Tun Perak dilantik sebagai penghulu Klang. 6. Bugis mendiami Klang dan Kuala Selangor. 7. Klang di bawah kuasa Orang Besar Klang yang bergelar To Engku Klang 8. Orang Besar Klang hadiahkan cap mohor kepada Yamtuan Selangor untuk mentadbir kaw Sg Selangor. 9. Kedudukan Bugis kukuh apabila Raja Lumu ditabalkan oleh Sul Mahmud (sultan Perak) menjadi sultan Selangor bergelar Sultan Salehuddin Shah. 10. Masa Sultan Ibrahim Shah, Selangor pengeluar bijih timah. 11. Belanda ingin takluki Selangor 12. Belanda serang Sultan Ibrahim Shah di Kuala Selangor 13. Sultan Ibrahim Shah berundur ke Hulu Langat, Bernam dan Pahang. 14. Dengan bantuan Pahang, Sul Ibrahim dapatkan semula Kuala Selangor. 15. Belanda kepung Kuala Selangor. 16. Sultan Ibrahim minta bantuan Perak 17. Perak menandatangani perjanjian kerjasama antara Selangor dan Perak. 18 Selepas kemangkatan Sultan Ibrahim, Sultan Muhammad Shah menjadi sultan. d) Negeri Sembilan 1. terdiri drp 9 buah daerah atau luak 2. Kemajuan Melaka menarik minat orang Minangkabau ke Tanah Melayu. 3. Menetap di Naning, Sungai Ujong dan Rembau. 4. Tunjukkan taat setia kepada sultan Melaka kerana sultan Melaka berasal dari Melayu-Jambi. 5. Sebelum kedatangan orang Minangkabau, wujud empat daerah kepunyaan penduduk asli iaitu Sungai Ujong, Klang, Jelebu dan Johol. 7. Keempat-empat daerah dibwh penguasaan Melaka. 8. Selepas kejatuhan Melaka, Bugis dirikan kesultanan Bugis di Selangor. 9. Suasana tidak aman berlaku di Negeri Sembilan. 10. Keadaan mendorong penghulu-penghulu di Negeri Sembilan memohon kepada sultan Johor seorang putera raja untuk mentadbir negeri mereka. 11. Penghulu-penghulu tersebut mendapatkan anak raja dari Pagar Ruyong iaitu Raja Melewar. 12. Raja Melewar ke Siak dan Johor untuk meminta izin memerintah Negeri Sembilan. 13. Raja Melewar ditabalkan sebagai Yamtuan. 14. Amalan melantik pembesar dari Pagar Ruyong berakhir selepas Raja Lenggang menjadi Yamtuan Besar 15. N.9 - pengeluar bijih timah, beras dan hasil hutan.

17. 18 19.

b) Terengganu. 1. Asal-usul nama i. Menurut Sultan Umar - nama Terengganu taring anu, anu merujuk kepada sebutan sebagai harimau. ii. Menurut catatan Cina, Wang Ta Yuan, Terengganu disebut sebagai Tong Ya Nong dan Teng Ya Nung. 2. Kerajaan Terengganu muncul apabila Tun Zainal Abidin daripada keluarga Bendahara Pahang dilantik raja Terengganu 3. Baginda bergelar Sultan Zainal Abidin I. 4. Baginda dilantik oleh Sultan Sulaiman (sultan Johor) kerana hubungan persaudaraan dengan sultan Johor. 5. Kegemilangan Terengganu - semasa pemerintahan Sultan Mansor Shah I (sultan Terengganu ke-2). 6. Pelabuhan pedalaman terpenting di kepulauan Melayu. 7. Sultan Mansur Shah I melibatkan diri dalam perdagangan. 8. Melantik wakilnya menjaga urusan perdagangan. 9. Barang dagangan - lada hitam, emas dan bijih timah. 10. Terengganu jalin hubungan dengan Siam 11. Hubungan berterusan apabila Siam meminta bantuan Terengganu menyerang Raja Ligor. 12. Ia dipersetujui oleh Sultan Mansor Shah I. 13. Sultan Mansor Shah I hantar bunga emas ke Siam sebagai tanda persahabatan. 14. Siam anggap Terengganu mengakui ketuanan Siam. 15. Sultan Omar - berpegang ajaran agama Islam 16. Terengganu - negeri terawal terima agama Islam. 17. Tembaga purba bertulisan ayat al-Quran ditemui

www.arenasejarah.com Disediakan Oleh Cikgu Khoo

Page 2

Sejarah Tingkatan 1- Bab 9

3. BAB 9 : WARISAN MELAYU (1) Pemerintahan neg. Melayu a) Pentadbiran peringkat negeri 1. Sultan - kedaulatan negeri. 2. Kedaulatan kemampuan melaksanakan undang dgn adil 3. Kedaulatan jamin keamanan, kesetiaan dan sokongan 4. Kedaulatan diperkukuh dgn alat kebesaran. 5 Cap mohor diraja - sahkan arahan dan lambang surat rasmi 6. Tengkolok atau destar 7 Warna kuning pada hiasan 8 Payung putih utk raja 9 Payung kuning utk anak raja. 10 Nobat - alat muzik diraja i. pertabalan raja, ii. kemangkatan raja & kerabat iii. keberangkatan raja ke balairung seri. 11. Alat Nobat - semambu, gong, nafiri, serunai, 2 gendang besar, 2 gendang kecil 12. Bahasa dalam/ bahasa istana 13. Rakyat dilarang guna bhs dalam 14 Rakyat engkar dianggap derhaka 15 Rakyat derhaka - ditimpa tulah. b) Peringkat jajahan & daerah 1. Ditadbir oleh pembesar 2. Dilantik terus oleh sultan. 3. Perlantikan melalui surat tauliah. 4. Pembesar taat pada sultan. 5. jaga keamanan negeri 6. pertahankan kedaulatan negeri. 7. serah hasil & cukai 8. sediakan tenaga kerja. c) Pentadbiran kampung 1. ketua kg (penggawa/penghulu) i. pungut cukai ii. bekal tenaga tentera iii. kekal taat setia masyarakat iv. perantara pembesar - rakyat 2. Pemimpin kg lain - gol agama 3 Tugas golongan agama i. penasihat sultan, kadi, mufti ii. berdakwah iii. kendali pengajian agama iv. hasilkan karya agama. v. jadi imam, khatib, bilal & juru nikah 4. Golongan magis i. seperti bomoh dan pawing ii. mahir di bidang perubatan. iii. sembuhkan penyakit iv. ketahui khasiat akar kayu v. pemimpin kampung. (2) Adat di Neg. Sembilan 1. Berasal dari Sumatera. 2. Datuk Perpatih asaskan Adat Perpatih di Pagar Ruyong Adat perpatih dilaksanakan apabila Minangkabau berhijrah dan menetap di Naning & N. 9 4. Datuk Ketemenggungan asaskan Adat Temenggung. di Palembang, Sumatera 5. Adat Ketemenggungan dibawa ke T.M setelah keturunan raja Palembang datang ke Melaka. 6. Adat Temenggun di semua negeri di Malaysia kecuali Naning & N. Sembilan. 7. Orang mahir mentafsir dan melaksanakan hukum undang adat ialah ketua adat. b) Pmh Negeri Sembilan 1. Pemerintah -Yamtuan Besar 2. Peranan sama dgn raja Melayu 3. Undang - ketua segala luak. 4. empat luak diperintah oleh Undang iaitu Sg Ujong, Jelebu, Johol dan Rembau 5. Luak lain oleh Penghulu. 6. Tugas Undang - pilih Yamtuan Besar. 7. Lembaga - ketua suku/waris 8. Peranan Lembaga i. pilih Undang ii. jaga keamanan iii. selesai pertelingkahan iv. kendali pembahagian harta v. perantara anggota sukunya dengan Undang. 9. Buapak ialah ketua Perut 10. Setiap anggota Perut merupakan Anak Buah. 11. Buapak-tmpt rujukan adat dan hukum. 12. Hidup bersuku-suku macam keluarga 13. Pemilihan pemimpin i. Anak Buah pilih Buapak ii. Buapak pilih Lembaga. iii. Lembaga pilih Undang. iv. Undang pilih Yamtuan Besar. 14. amalan demokrasi. (3) Undang-undang adat 1. Peraturan amalan kebiasaan 2. Dihafal secara turun-temurun (a) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Adat Temenggung Pemerintahan autokratik. Kuasa ditangan sultan atau raja. Lelaki jadi ketua keluarga. Keturunan - sebelah bapa Perkahwinan - hukum syarak (boleh kahwin sepupu). Harta pusaka - anak lelaki Hukuman memberi pengajaran Sultan laksanakan hukuman. Pembesar/penghulu lakukan hukuman sekiradapat mandat. b) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. (4) (a) 1. 2. 3. 4. 5. Adat Perpatih demokrasi dan permuafakatan. Setiap suku mempunyai wakil Keputusan dibuat bersama. Yamtuan runding dgn Undang Keluarga sebelah ibu diutamakan krn lahirkan suku Nasab keturunan - sebelah ibu. Perkahwinan sesama suku dilarang Perwarisan harta - sebelah ibu perempuan asas wujud suku. Hukuman untuk pemulihan

Undang-undang bertulis Hukum Kanun Melaka Dokumen undang-undang 44 fasal. hak dan keistimewaan raja peranan raja dan pembesar. unsur Islam - kaitan jenayah, muamalah, keluarga (b) Undang-undang Laut Melaka 1. Peraturan pelayaran, perdagangan 2. tugas pengawal kapal. 3. Langkah keselamatan dlm kapal. 4. Tugas anak-anak kapal 5. Penyewaan kapal dagang. 6. Nakhoda jatuhkan hukuman (c) Undang-undang Pahang 1. Digubal masa Sultan Abdul alGhaffar Muhaiyuddin 2. Kandungan i. adat lembaga negeri, keistimewaan raja& pembesar ii. Undang jenayah, penderhaka iii. undang-undang awam d) Undang-undang 99 Perak 1. Berasal daripada Parsi. 2. ada 99 kesalahan dan hukuman 3 syarat pegang jawatan kerajaan spt sultan, penghulu, khatib 4. Peraturan adat menghadap & lantik raja 5. Hukuman jenayah, undang dan pertanian 6. Undang kekeluargaan seperti perkahwinan, perceraian e) Undang-undang Kedah 1. terbahagi i. undang pelabuhan spt cukai, ii. peraturan pelabuhan iii. peraturan timbangan& ukuran (5) Kegiatan ekonomi a) Pertanian 1. Padi, sayur-sayuran 2. Pertanian dekat sg - tanahnya subur & mudah dapat air. 3. Delta Sg Kedah & Kelantan padi sawah. 4. Peralatan tajak, cangkul, bajak, tenggala, penggelek,

www.arenasejarah.com Disediakan Oleh Cikgu Khoo

Page 1

Sejarah Tingkatan 1- Bab 9

5. 6. b) 1. 2. 3. c) 1. 2. 3. 4. 5. d) 1. penyisir, pencakar, sabit, ketam padi dan kuku kambing Kerbau - bajak kawasan padi. Bina empangan. Terusan Wan Mat Saman di Kedah. Perikanan peralatan - serkap, tangguk, bubu, tanggul Tangkapan diperdagangkan Lebihan hasil dibuat ikan kering, belacan, budu, keropok. Kraf tangan Manfaat sumber semula jadi seperti daun mengkuang, Dijadikan tikar, bakul Tenun songket Membuat senjata seperti keris. Perhiasan drp emas dan perak Perlombongan Bijih timah di Lembah Kinta, Larut, Dinding & Beruas, Sg Linggi & Sg Ujong, Sg Bernam, Sg Selangor, Sg Klang Emas di Pahang, Terengganu dan Kelantan. Guna kaedah mendulang atau melampan Sistem percukaian Cukai pendapatan pemerintah Sungai - tmpt pungut cukai. Cukai labuh batu - cukai dipungut di tempat tertentu di sepanjang sungai. Jika cukai dipungut di kuala sg dikenali cukai bebas kuala. Cukai dikenakan ke atas barang yang masuk melalui pelabuhan. Cukai kepala - cukai kepada rakyat utk buat bunga emas (ufti). Diamalkan di Kedah, Kelantan dan Terengganu. Cukai tanaman - cukai dikenakan jika hasil banyak. Cukai - lambang kekuasaan pembesar Sistem serah dan kerah Diamalkan oleh org Melayu. Sistem serah - serah hasil tanaman kpd pemerintah. Balasan kpd pembesar yg sediakan tanah Kadar serahan bergantung kepada hasil tanaman Kerah - kerja yang dibuat tanpa diberi upah, cthnya bina istana Perdagangan Sultan & pembesar - pemodal. Sultan monopoli perdagangan. Pusat perdagangan - Melaka, Kedah, Klang dan Johor Lama. Kegiatan kumpul hasil hutan untuk tujuan perdagangan dikenali meramu. h) Tukar barang & mata wang 1. Sistem tukar barang (barter) . 2. Kulit siput geweng & siput gerus - mata wang. 3. Guna mata wang logam daripada bijih timah dan emas. 4. Mata wang logam iaitu kaleng (calains) drp timah di Melaka. 5. Di Terengganu, wang emas dan kupang, wang syiling keping atau pitis serta jokoh 6. Johor - mata wang emas mas dan kupang. 7. Kelantan - wang emas kijang, dinar, kupang dan pohon pitis. 8. Di Negeri Sembilan, Pahang, Selangor dan Perak - mata wang jongkong tampang atau timah 9. Di Selangor - jongkong timah (tampang sebuaya) 10. Kedah- matawang berbentuk ayam jantan. i) Timbangan, sukatan, ukuran 1. Timbangan - ukur berat sesuatu barangan. Alat dacing dan pikul 2. Barangan ditimbang emas, perak, bijih timah, 3. Sukatan ukur isipadu Alat kaul, cupak, gantang 4. Barang yg disukat beras, bijih timah, rempah, 5. Di Kedah, unit relung ukur keluasan tanah 6. Ukuran anggota badan sejengkal, sehasta. 7. ukur jarak kg dgn kg lain berdasarkan tempoh masa berjalan atau berkayuh sampan melalui sg seperti sepelaung, setanak nasi j) Pengangkutan 1. Peng. air jalur, kolek,perahu 2. Denai penarikan i. perahu ditarik ii. hubung Pahang- Melaka. iii. masa perjalanan jd singkat. (5) Sosiobudaya 1. Kedudukan individu berubah 2 cara i. taraf sedia - pertukaran tugas atau pekerjaan tanpa jejaskan taraf sosialnya. ii. taraf pencapaian - berubah ke lapisan lebih tinggi kerana kebolehan istimewa/ khidmat bakti kpd pemerintah. a) Struktur gol pemerintah 1. Pemerintah terdiri daripada raja atau sultan, keluarga & kaum kerabatnya, pembesar, Ulama dan pendeta 2. 3. 4. 5. 6. Sistem penggantian raja berbeza antara negeri Perak guna sistem giliran. Raja dibantu kaum kerabatnya. Kerabat diraja jadi pembesar didaerah/raja di jajahan. Golongan pembesar (pentadbir) i. bantu sultan. ii. Arah rakyat lakukan kerja iii. Jawatan pembesar disandang secara monarki dan dilantik sendiri oleh raja atau sultan. iv. Cthnya: jwt Laksamana oleh keluarga Hang Tuah. Kumpulan ulama i. tempatan &luar negeri. ii. didik rakyat berakhlak mulia iii. penasihat raja iv. guru agama, kadi atau imam. Golongan pendeta i. pakar ilmu pengetahuan. ii. mahir bidang salasilah raja, kesusasteraan, kebudayaan, dan adat istiadat Melayu. iii. pakar rujuk sultan & masyarakat.

7.

8.

2. 3. e) 1. 2. 3.

4. 5. 6.

7. 8. f) 1. 2 3 4. 5. g) 1. 2. 3. 4.

b) Golongan diperintah 1. Terdiri daripada golongan merdeheka dan hamba 2. Gol. merdeheka - rakyat biasa bermastautin tetap & org asing. 3. Rakyat biasa jadi pedagang, petani, tukang ukir, pembuat senjata, penghibur raja, pelakon sandiwara, pawang, bomoh. 3. Rakyat asing jadi askar upahan, pedagang dan pelombong. 4. Hamba - paling bawah sekali. 5. Hamba raja, hamba berhutang dan hamba biasa. c) Gaya hidup bangsawan 1. Gaya hidup bangsawan di istana 2. Gaya hidup pembesar - di luar istana. 3. Gol. bangsawan - raja, kaum kerabat dan pembesar 4. Bngsawan amalkan adat-istiadat, bahasa, pakaian tersendiri. 5. Upacara pertabalan sultan i. Bendahara duduk berhampiran singgahsana. ii. Laksamana & Sri Bija Diraja bawa pedagang kerajaan. 6. Alat kebesaran dibawa bersama 7. Upacara kemangkatan raja i. jenazah disempurnakan ikut hukum agama Islam ii. Bendera kuning diganti bendera putih. iii. Tembakan meriam iv. upacara perlantikan raja baru

www.arenasejarah.com Disediakan Oleh Cikgu Khoo

Page 2

Sejarah Tingkatan 1- Bab 9

Upacara menjunjung duli i. oleh pembesar sebagai tanda taat setia. ii. di balairung seri ketika menghadap raja. iii. guna istilah patik & tuanku. iv. dilarang guna bahasa dalam v. bertanjak, berpancung dan keris diselitkan di hadapan. vi. Dilarang memakai kain nipis yang dipanggil khasa. 9. Menyambut tetamu atau utusan i. sambutan berdasarkan kedudukan negara utusan sama ada setaraf atau tidak ii. Jika taraf negara lebih rendah, alat kebesaran dan peralatan sambutan kurang berbanding negara setaraf. 10. Pakaian diraja - guna emas dan dihiasi permata. 11. Alat perhiasan - pending, dokoh, benkung dan keris. 12. Gaya hidup bangsawan lambang status lebih tinggi serta bezakannya dgn rakyat biasa. d) Gaya hidup golongan rakyat 1. Diamalkan di luar istana. 2. Nilai murni spt gotong-royong. 3. Di Utara S.Msia, gotong royong dinamakan berderau/ berseraya. 4. Amalan hormati jiran 5. Menghormati orang lebih tua i. panggilan pak long, pak ngah ii. cium tangan orang lebih tua. iii. bongkok badan,berjalan tertib 6. Budaya ziarah-menziarahi. i. Tetamu beri salam ii. persilakan tetamu masuk, lalu dihamparkan tikar iii. Tepak sirih disorongkan dan makan minum dihidangkan. iv. Sebelum makan, basuh tangan dan baca doa, tangan kanan utk suap makanan. v. Ketika makan, kurang berbual atau ketawa 7. Pentingkan perpaduan e) Kegiatan masa lapang 1. Bangsawan dan rakyat - sepak raga, catur, senjata, bersilat, menunggang kuda. 2 Tarian Asyik, tarian Mak Yong. 3. Rakyat bermain layang-layang, gasing, bercerita, berpantun 4. Pupuk sefahaman, tajamkan fikiran. f) Karya persuratan 1. melalui tulisan jawi. 2. Bidang agama -fikah, usuluddin 3. Karya lain - kesusasteraan, ketatanegaraan, sejarah, 4. 8. g) Sastera lisan 1. Disampaikan oleh tukang cerita sambil bermain alat muzik 2. Hiburan dan memberi nasihat. 3. Antara sastera lisan i. cerita penglipur lara seperti Hikayat Raja Muda, Hikayat Malim Deman dan Hikayat Anggun Cik Tunggal ii. cerita jenaka - Lebai Malang, Pak Kaduk, dan Si Luncai. iii. cerita binatang - Sang Kancil dan Harimau, Pelanduk dan Buaya, Kura-kura dan Arnab. iv. dongeng - Puteri Sadong, Tasik Dayang Bunting, Cik Siti Wan Kembang. h) Kesenian rakyat 1. Kesenian muzik, seni tari, seni suara, seni ukir, seni bina, seni mempertahankan diri. 2. Pamerkan bakat dan nilai mutu seni yang tinggi. 3. Kegiatan seni berkumpulan membentuk masyarakat bersatu 4. Seni muzik Hadrah, gamelan, rebana ubi, seruling, kompang, nafiri dan gong. 5. Seni tari joget, inang, zapin, kuda kepang, asyik. 6. Seni suara atau lagu - endoi / dendang Siti Fatimah, ulit anak, nazam, marhaban, nasyid 7. Seni bina i. Rumah Melayu berbumbung panjang, bertebar layer dan tidak berpaku. ii. Rotan/ akar ikat persendian, iii. Rumah dihiasi ukiran bermotif alam semula jadi. iv. Reka bentuk dipengaruhi unsur luar. - Di N. Sembilan - pengaruh Minangkabau. - Di Kelantan, Terengganu dan Pahang - pengaruh bina Siam dan Majapahit. - Melayu Johor -pengaruh reka bentuk Belanda. 8. Seni ukir orang Melayu i. bijak ukir tembaga ii. pahat & ukir pintu iii. buat mimbar masjid. iv. Ukiran - corak ukiran timbul, terbenam & tembus. v. Tema ukiran - bunga, ayat alQuran dgn tulisan khat. 9. Seni tekat i. guna kain baldu utk dijadikan kain dasar & disulami benang emas Contoh- bantal ii. terkenal di Kelantan, Terengganu dan Pahang. 10. Tenunan i. tiga jenis - tenunan biasa, benang ikat celup & songket. ii. Corak tenunan berunsurkan tumbuhan, binatang, bunga dan bentuk geometri. 11. Seni mempertahankan diri dan bermain senjata i. rakyat disiplinkan dirinya ii. ketahanan diri i) Adat resam 1. Adat perkahwinan. i. Merisik - ketahui gadis sudah berpunya/tidak, cincin sebg tanda setuju. ii. Meminang - lelaki hantar rombongan dgn bawa cincin iii. Tarikh akad nikah & majlis perkahwinan iv. Majlis akad nikah - di rumah pengantin perempuan dan dijalankan oleh juru nikah. v. Maj. perkahwinan - pengantin bersanding di atas pelamin. 2. Adat menyambut bayi. i. Selepas seminggu bayi dilahirkan ii. cukur rambut bayi sebagai tanda bersyukur kepada Allah iii. Diadakan bacaan berzanji dan marhaban. iv. Majlis diakhiri dgn bacaan tahlil dan doa selamat. 3. Adat Berkhatan i. Bagi kanak lelaki yang telah baligh (cukup umur) ii. dilakukan beramai-ramai iii. kanak lelaki dimandikan dan diarak iv. Upacara oleh Tuk Mudim. j) Pendidikan 1. Pendidikan tidak formal i. pelajari pantang-larang, adatistiadat dan adab sopan dr ibu bapa/ orang dewasa ii. secara tidak langsung. iii. cerita lisan, peribahasa, pantun,teka-teki. iv. kemahiran pertukangan v. ilmu perubatan tradisional vi. pemerhatian sendiri. vii. seni mempertahankan diri. viii. Kemahiran diwarisi 2. Pendidikan formal i. Kembang selps kedtgan Islam ii. Pelajari kitab muqaddam dan al-Quran, fardu ain, mengira iii. Diadakan di istana, masjid, pondok, rumah guru agama iv. Ada melanjutkan pelajaran agama ke Makkah. 3. Lahirkan individu berakhlak mulia, berkelakuan sopan

www.arenasejarah.com Disediakan Oleh Cikgu Khoo

Page 3

Sejarah Tingkatan 1-Bab 10

BAB 10 : SARAWAK (1) Latarbelakang Sarawak 1. nama Batang Sarawak atau sungai Sarawak. 2. Bukti kewujudan manusia i. tinggalan tembikar ii. kapak, pisau daripada batu iii. lukisan pada dinding gua. 4. Negeri terawal diduduki manusia (2) Pertalian Sarawak dgn Kesultanan Brunei dan Sulu. 1. Mulanya ditadbir Kesul Brunei 2. bahagi Sarawak kpd unit jajahan. 3. Setiap unit jajahan oleh seorang pembesar berkuasa autonomi. 4. Sg Skrang oleh Syarif Sahap 5. Sg Sarawak oleh Pangeran Mahkota (3) Masyarakat Sarawak 1. Terbahagi kawasan penempatan i. persisiran pantai ii. lembah sungai iii. pedalaman dan tanah tinggi. 2. Corak penempatan & taburan penduduk berselera menyebabkan mereka kurang berhubung (a) Masy. di persisiran pantai. 1. Melayu di Kuching, Simanggang, Sibu, Mukah, Oya, Saribas, Tanjung Datu. 2. Melanau di Lembah Utara Rajang, Mukah, Oya, Bintulu. b) Masyarakat di Lembah sungai. 1. Iban di Sg Saribas, Sg Skrang, Sg Batang Lupar & Sg Rajang. 2. Bidayuh di Singgai, Sadong, Sungai Kayan. 3. Kenyah di Batang Baram, Ulu Batang, Rajah, Balui. c) Masyarakat di pedalaman. 1. Kelabit tinggal di kawasan Lembah Terusan, Sungai Baram. 2. Penan di hutan Baram dan Sungai Rajang. 3. Murut di kaki bukit & gunung di utara Sarawak, di kaw. Sg Trusan dan Limbang. (3) Kegiatan sosiobudaya a) Pendidikan 1. Bumiputera terima pendidikan tidak formal dan formal. 2. Pendidikan tidak formal melalui cerita lisan berkaitan amalan dan kepercayaan turun temurun. 3. Pendidikan formal - agama 4. al-Quran dan menulis jawi diajar kpd etnik beragama Islam. 5. Hukum Islam spt cara melaksanakan ibadat diajar oleh guru al-Quran, imam dan lebai. 2. Melanau bukan beragama Islam percaya pada ipok. 3 Penan dikenali sebg Penan nomad i. amalkan hidup berpindah randah, apabila ada kematian. ii. Dilarang menetap kekal iii. Dilarang tebang pokok besar & melapangkan kawasan hutan. 4 Kepercayaan orang Iban i. apabila buka penempatan dan dirikan rumah, tanah yg ingin didirikan rumah perlu disemah ii. Percaya pd bunyi burung ketupung & burung beragai. iii. Bunyi burung - petanda mereka tidak boleh mendirikan rumah (5) Kegiatan ekonomi (a) Sara diri 1. Iban, Murut, Kenyah, Kayan tanam padi, berburu, pungut hasil hutan 2. Penan - berburu dgn sumpitan. 3. Pekerjaaan orang Melayu i. tanam padi sawah dan kelapa ii. peniaga kecil-kecilan iii. orang tengah dlm perniagaan. 4. Melanau - tanam padi sawah, nelayan. 5. Bidayuh - tanam padi huma, peladang. 6. Kelabit - tanam padi sawah, berburu, pungut hasil hutan. 7. Penduduk di pedalaman -pungut hasil hutan b) Pertanian 1. Padi huma di tempat tinggal Iban, Bidayuh dan orang Ulu. 2. Padi sawah oleh orang Kelabit. Terkenal dengan beras jenis bario. 3. Sagu oleh orang Melanau, 4. Sarawak pengeksport sagu. 5. Lada hitam - Kedayan & Murut 6. Sarawak pengeksport lada hitam. c) Perlombongan 1. Antimoni dan emas 2. Ditadbir oleh Datu Patinggi Ali. 3. Kaum Bidayuh - aktif dalam kedua-dua perlombongan 4. Cina di Bau, Paku dan Bidi kegiatan melombong emas. d) Perdagangan 1. Kesultanan Melaka - hubungan perdagangan dgn Sarawak. 2. Barangan Sarawak - lada hitam, halia, kapur barus, sarang burung, emas, permata, ikan 3. Pedagang Cina ingin dapatkan lada hitam, kapur barus, emas,

b) Peraturan dan adat resam. 1. Masyarakat beragama Islam - cara hidup dan adat berasaskan islam 2. Masyarakat bukan Islam - cara hidup berasaskan warisan 3. Tuai rumah - jaga keselamatan dan keamanan 4. Tuai rumah selesaikan masalah perkahwinan, perceraian, peraturan dan perayaan. 5. Tuai rumah tentukan tarikh i. Hari Gawai (pesta menuai) ii. perayaan Beranyi. 6. Iban mempunyai tradisi menyimpan pasu, gong dan tempayan yg dipanggil tajau. 7. Tajau diwarisi turun-temurun, bernilai, suci dan dihormati. 8. Tajau sebagai harta simpanan dan diperoleh secara tukar barang. 9. Kayan, Kelabit dan Kenyah tindik telinga dan gantung gelanghingga cuping telinga jadi lanjut. 10. Tindik telinga gambarkan kecantikan. 11. Jenis anting gambarkan status berbeza. 12. Kayan, Kelabit dan Kenyah amalan melukis tatu pada badan. 13. Melayu Sarawak amalkan peraturan adat resam Islam. 14. Iban, Bidayuh dan Orang Ulu masih tinggal di rumah panjang. 15. Tuai rumah jaga keamanan c) Kebudayaan. 1. Melanau -perayaan Kaul. 2. Ciri-ciri perayaan Kaul i. Jamu ipok yg kawal laut. ii. Tujuan perayaan - memperoleh tangkapan memuaskan, selamat ketika di laut & elak penyakit. iii. Serahang untuk menjamu ipok. 3. Iban merayakan perayaan Gawai i. Tarian Ngajat tanda kesyukuran pesta menuai padi. 4. Melayu Sarawak - bergendang. i. Lelaki menari. ii. Perempuan bermain gendang sambil menyanyi, berpantun. iii. meliputi permainan muzik, nyanyian, pantun dan tarian. d) Agama dan kepercayaan. 1. Iban, Murut, Kelabit, Kenyah, Kayan dan Bisaya - animisme.

www.arenasejarah.com Disediakan Oleh Cikgu Khoo

Page 1

Sejarah Tingkatan 1-Bab 10

4. kayu cendana, sumbu badak, telur penyu. Pedagang Cina jual barangan besi, kaca dan pinggan mangkuk di Santubong.

www.arenasejarah.com Disediakan Oleh Cikgu Khoo

Page 2

Sejarah Tingkatan 1-Bab 11

BAB 11 : SABAH (1) Latar belakang sejarah Sabah 1. Gelaran negeri di Bawah Bayu 2. Nama saba -sejenis pisang saba. 3. Bajau memanggilnya pisang jaba. (2) Sabah dgn kesul. Brunei & Sulu 1. Sebelum abad ke-16, Sabah tidak ada raja atau organisasi negeri 2. Dibahagikan kepada tiga i. sistem politik kesukuan ii. sistem politik kesultanan iii. sistem politik ketua bebas. 3. Sistem politik kesukuan di pedalaman yg di diami Murut, Kadazandusun, & Orang Sungei. 4. Politik kesukuan di pedalaman walaupun Sabah diperintah oleh Kesultanan Brunei dan Sulu. 5. Politik kesultanan di persisiran pantai barat dan timur yg ditadbir oleh Kesultanan Brunei dan Sulu. 6. Abad 17, Sabah dikuasai Kesultanan Brunei. 7. Kesultanan Brunei ada masalah perebutan kuasa 8. Sultan Muyiddin serahkan kaw timur laut Brunei kpd sultan Sulu kerana bantuan tewaskan musuh. 9. Sabah - ada dua kesultanan i. Kesultanan Brunei ii. Kesultanan Sulu. (2) Masyarakat Sabah 1. Kadazandusun, Bajau, MelayuBrunei, Murut, Suluk, Orang Sungei, Kedayan dan Bisaya. a) Persisiran pantai. 1. Melayu-Brunei 2. Bajau 3. Suluk b) Lembah pantai 1. Kadazandusun c) Pedalaman 1. Murut (3) Kegiatan sosiobudaya a) Pendidikan 1. Pendidikan tidak formal 2. Pelajari kemahiran cara memancing, memanjat, berburu 3. Pendidikan formal amat terhad 4. Pendidikan berkaitan agama Islam di surau, pondok, rumah guru b) Peraturan dan adat resam. 1. Amalan undang adat seperti babas, sogit, dan kepanasan oleh ketua adat. Bertujuan eratkan hubungan masyarakat. 3. Kadazandusun percaya jika tidak mematuhinya maka malapetaka spt wabak penyakit akan berlaku. Undang adat dalam amalan pertanian, perkahwinan, kematian. Dalam adat pertanian - amalan monogit iaitu upacara memuja semangat padi Kadazandusun - Pesta Menuai i. setiap tahun 30 dan 31 Mei ii. petani datang beramai-ramai. iii. jual hasil di Tamu Besar. iv. tarian Sumazau Adat perkahwinan kaum Bajau i. perkahwinan pada 14 dan 15 hari bulan Hijrah kerana cahaya bulan terang. ii. Cahaya bulan terang menandakan pengantin akan dimurahkan rezeki. iii. Upacara pd Rabu dan Ahad. iv. acara maglamilami (beramairamai) iaitu menjamu selera & menyaksikan hiburan. Dalam adat kematian orang Murut i. saudara-mara Murut memukul tiang rumah jika ada kematian ii. Mayat dibakar dalam tembikar iii. disimpan dalam rumah selama tujuh hari. Agama dan kepercayaan. Pada awalnya, pagan dan kepercayaan animisme. Kedatangan agama Islam membawa nilai- Islam kepada Bajau dan Melayu-Brunei. Keadaan wujudkan etnik yang beragama Islam dan pagan. sistem ketua di sesebuah kampung atau orang tua di rumah panjang. Etnik beragama Islam - ketuanya kuatkuasakan hukum agama Islam. Orang Tua kuatkuasakan undang adat di kal etnik bukan beragama Islam. Kepercayaan Kadazandusun; kepercayaan animisme. Sebilangan. kecil- agama Islam. Tuhan Kinorohingan bersemayam di dunia lain. Percaya setiap orang mati rohnya akan pergi ke Gunung Kinabalu Upacara Magavau selepas menuai padi. Upacara untuk hormati semangat padi. Pesta Keamatan tanda kesyukuran kepada Kinorohingan yang memberi hasil padi 7. Upacara semasa Pesta Keamatan ialah pertandingan Ratu Cantik (Unduk Ngadau). 8. Ratu Cantik melambangkan Huminodun yang telah dikorbankan menjadi padi. 9. Bomoh untuk membuang kepanasan dipanggil Bobohizan. Kepercayaan kaum Murut 1. mempercayai animisme 2. Gunung Antulai atau Gunung Aru (Gunung Hantu) - tempat suci. 3. Percayai Aki Kopuno - kuasa yang mencipta segala-galanya. 4. Bomoh yang berhubung dengan kuasa ghaib dipanggil Babalian. d) Kesenian 1. Tarian Sumazau - Kadazandusun i. ditarikan ketika pesta menuai ii. disertakan pertandingan unduk ngadau atau ratu cantik. 2. Tarian Magunatip -etnik Murut i. semasa majlis Hari Magavau iaitu memuja semangat padi. 3. Tarian Mangalang - etnik Murut i. ketika menyambut tetamu dari jauh, berpindah rumah dan hari Monggotom ( Menuai Padi). 4. Tarian Limbai - etnik Bajau. 5. Alat muzik bumiputera diperbuat daripada buluh cth, bas, sompoton, gabang, suling, kulintangan, salun 6. Pembinaan rumah panjang utk Murut dan Rungus. 7. Mahir dalam kraftangan (4) Kegiatan ekonomi a) Sara diri 1. Pertanian, pungut hasil hutan, pungut hasil laut, tangkap ikan. 2. Pertanian pindah - padi huma di kaki bukit, petani berpindah selepas dua atau tiga tahun 4. Pertanian kekal spt padi sawah Kadazandusun 5, Murut pungut hasil hutan 6. Melayu-Brunei, Suluk &Bajau pungut hasil laut 7. Bajau - penyelam & kutip hasil laut 8. Orang Bajau - nelayan. 9 Gua Gomantong di Sandakan pengeluar sarang burung utk dieksport ke China. b) Perdagangan 1. Di Pasar Tamu. 6.

4. 5.

6.

7.

8.

c) 1. 2.

3. 4. 5.

6.

1. 2. 3. 4. 5.

www.arenasejarah.com Disediakan Oleh Cikgu Khoo

Page 1

Sejarah Tingkatan 1-Bab 11

2. Orang Bajau, Melayu-Brunei dan Suluk perdagangkan hasil laut dan beras. Kadazandusun & Murut perdagangkan hasil hutan. Pasar Tamu eratkan hubungan dan wujudkan semangat muhibah

4. 7.

www.arenasejarah.com Disediakan Oleh Cikgu Khoo

Page 2