SIVILAMA

Svlama nedir?
Svlama, deprem gibi hzl yklemeler
altnda, daneli zeminlerde (kumlu
zeminler) grlen bir olaydr.
Svlama, ani ykleme sonucunda suya
doygun daneli zeminin yapsnn
bozulmas ile oluur. Ayrk taneler
arasndaki temas kuvvetinin azalmas
boluk suyu basncnn ykselmesi ve
zeminin direncini kaybetmesiyle oluur.
Svlama ortam koullar
Daneli yaplarn olmas(kumlu birim)
Daneler aras bolukta su olmas,
Daneler aras ban kuvvetli olmamas,
Deprem gibi ani bir kuvvetin bulunmas.
Svlama
Gzeneklerin suyla dolgun olmas
danecikler zerinde basn oluturur
(boluk suyu basnc).

Basn, danecikler aras ba denetler.

Normal koullarda denge sz konusudur
ve i basn dktr.

Depremin neden olduu yk dengeyi
bozar ve i basnc artrr.
Boluk suyu basnc dk Boluk suyu basncnn
bal olarak artmas
Svlama
Daneler aras dengenin bozulmas, suyun dar
atlmasna yol aar,

Su hareketi daneler aras ba ortadan kaldrr,

Bamsz kalan dane suyla birlikte dar atlr ,

Ortamdan ayrlan daneler ortamn tama gcn azaltr,

Mhendislik yaplarnn ek ykleri karsnda yerin
tama gc ortadan kalktndan yap dner, eilir veya
yere batar.
Svlama
Svlama
Svlama
Hanshin (Japonya) expres yol
Liman
yol
Alaska da Svlama
Kum volkanlar
Lower San Fernando baraj
Svlama
Showa kprs
1964 Niiagata depremi
Svlama, Adapazar
Svlama, Adapazar
Svlama iin gerekli koullar

Yeralt su dzeyi : ounlukla ilk 3 m genellikle 20 m
ye kadarki sular nemlidir
Jeolojik birimler : lk 15 m ile 20 m arasnda bulunan ve
tama gc dk suya doygun kumlu, siltli kumlu
birimler.
Tane boyutu
- D60/D10 <10 olan kum silt tr zellikle
- D10 deerinin 0.005 ile 0.15 mm arasnda olduu
zeminler.
SPT says yzeye yakn yerlerde N<10 ve 20 m
derinlikte N<20 olan zellikle dk greceli sklktaki
kumlu yerler, svlaabilir uygun ortamlar oluturur.
Svlamay Bulmak in Gerekli
n Bilgiler
O blgede beklenen en byk deprem
bykl (M).
Deprem oluturabilecek kra en yakn uzaklk
(d)
O blgede beklenen en byk yer ivmesi (a)
Yeraltsuyu dzeyi ve su tutan katman
kalnl
Svlamay Bulmak in Gerekli
n Bilgiler
Yeralt kesiti ve katmanlarn tr (Kum, Kil,
Silt Oran Tane Boyu).
Katmanlarn (Vs) kesme dalgas hz ya da
(N
30
) deerleri .
Gzenek (boluk) suyu basnc (U).
Yapnn temel boyutu, arl ve oturu
biimi
Katmanlarn doal birim hacim arl (
n
)
Toplam dey gerilme (o
v
)
Efektif dey gerilme (o
v
)
Svlamann tehlikesi I
Kayalk alanlar svlama tehlikesi tamazlar

Kayalk olmayan alanlarda;
- Alann en yakn diri kra dik uzakl bulunur (Lf cm )
- Bu krk boyunca gemite olan en byk deprem bykl M
enb

belirlenir.
- Bu deer, deprem byklne bal svlama uzakl (D)
bantsna konulur ve D svlama uzakl bulunur.

log
10
D = 0.77 M 3.6

Dier bir bant

D
enb
= 0.82 10
0.862 (M-5)
(Wang ve Law, 1994)
-
Eer D >Lf ise ; alma alan svlama etki alan iindedir denir.
Svlamann tehlikesi II
Yeralt yaps ince kumlu ve siltli ise svlama olabilir denir.

Eer yeralt suyu seviyesi 3-5 metre gibi s ise svlama
olabilir denir.
Bu amala, Poisson oran>0.45 ve Vp>1000m/s ortamda su
var diyebiliriz

lk 3-5 metre derinlikte;
Vs 200 m/sn
poisson oran > 0,3 ya da N
30
< 10 ise ve

ilk 20 metrede Vs 330 m/sn
poisson oran > 0,25 ya da N
30
< 30 ise ,

Svlama tehlikesi olduuna iaret eder.
Svlamann tehlikesi III
SPT (N1)
60
30 svlama olabilir.
SPT (N
30
) 40 svlama olabilir

Andurus and Stokoe (2000) de
(Vs)
dz
.<215m/s svlama olabilir

Svlama hesaplar
Svlamann Saysal olarak belirlenmesi;
Bu konuda bir ok aratrma yaplmtr.
Elde edilen bantlar genelde ortama
zeldir.
Her koulda ve ortamda alan bir bant
olmadndan her alma alannda
deiik parametreler kullanan birden fazla
bant ile alma yaplmaldr.
Svlama hesaplar
Jeofizik bilgilere dayal hesaplamalar
genelde depremin oluturaca ivme
zerine younlamtr

Jeoteknik bilgilere dayal hesaplamalar ise
genelde dane boyutlar ve isel gerilmeler
zerine younlamtr
Eik vme Kriteri (Dobry vd 1981)
Eik ivme kriterinde emniyet katsays (F
a
) iin

F
a
= 1.6 a
t
/ a
max


tanm yaplr.
Burada,
a
t
= svlamann gerekleebilmesi iin gerekli balang
(eik) ivmesi,
a
max
= depremin meydana getirecei enbyk yer
ivmesidir.
Eer,
F
a
< 1 svlama potansiyeli yksek
F
a
> 1 svlama potansiyeli dktr
Eik vme Kriteri (Dobry vd 1981)
Kayma dalgas hz kullanlarak svlama potansiyelininin
belirlenmesi
Eik ivmesi, Vs ye bal olarak, kabul edilen bir eik kayma ekil
deitirmesi (
t
) ve eitli zemin derinlikleri iin aadaki formlle
verilmektedir.

(a
t
/g) = (
t
(G/G
max
)
t
(V
s
)
2
) / g z r
d


Burada r
d
= yerin derinlikle artan svlamaya kar direncini temsil
eden bir azaltma katsaysdr.

r
d
= 1-0.015 z

bants ile hesaplanr, z = derinlik (metre) dir.
denklemde
t
= 0.0001 alnm olup, buna karlk gelen G/G
max
=
0.8 dir.
Buradan a
t
/g oran hesaplanabilir.
Periyodik Kayma Gerilmesi Kriteri
(Seed vd 1981,1984 )
Bu kriterde svlama emniyet katsays

F
s
= t
s
/ t
0


Burada
t
s
= alma alannda svlamann balayabilmesi iin
gerekli periyodik snr kayma gerilmesi,
t
0
= ayn alanda bir depremin meydana getirecei
ortalama kayma gerilmesidir.

F
s
> 1 svlama olasl yok
F
s
< 1 svlama olasl var.
Periyodik Kayma Gerilmesi Kriteri
(Seed vd 1981,1984 )
eitli depremlerden elde edilen svlama
anndaki, periyodik yatay kayma
gerilmesinin (t
s
) efektif dey gerilmeye
(o
v
) oran (o) ile SPT arasndaki ilikiler,
grafik olarak Seed vd (1981, 1984)
tarafndan verilmitir.

t
s
/o
v
ile SPT aras iliki

Seed et al.,1983
Dzeltilmi SPT
deerleri (N1)60
Periyodik Kayma Gerilmesi Kriteri
(Seed vd 1981,1984 )
Dzeltilmi SPT deerleri, ham veriler C
N
dzeltme katsays ile
arplarak elde edilir

N
1
= C
N
N

N
1
= dzeltilmi SPT deerleridir.

Dzeltme faktr C
N
, tekdze bir efektif dey basnca kar gelen
ve derinlie bal olarak deien bir katsaydr

C
N
= 0.85 log(145 / o
v
)

Burada o
v
= efektif dey basn deeridir ve ton/m
2
alnmaldr.

Periyodik Kayma Gerilmesi Kriteri
(Seed vd 1981,1984 )

stenen deprem bykl iin, o = t
s
/ o
v
oran
ekilden alnr.
Bu orana, periyodik svlama gerilmesi oran denilir.
Bu oran bulununca, svlama iin gerekli yatay kayma
gerilmesi, t
s
, iin

ts = o ov

bants kullanlr. Depremin oluturaca enbyk ivme
a
max
n etkisi ile meydana getirecei ortalama yatay
kayma gerilmesi
t
0
= (a
max
/ 1.6 g) o
v
rd
bantsndan hesaplanr.
Svlama Dizini
Bir tabakann svlama potansiyelini belirleyebilmek ve zellikle
derinliin bu potansiyel zerindeki etkilerini gz nne alnarak,
tabakal ortamlar iin aada verilen I
L
= svlama potansiyeli dizini
hesaplanr.

I
L
=

n = tabaka says
F = 1 - F
L
F
L
< 1 W = 10 0,5.z z < 20 metre
F = 0 F
L
> 1 W = 0 z > 20 metre

z = tabaka orta noktasnn derinlii (metre)
h = Az = tabaka kalnl (metre)

Her tabaka iin I
L
deeri ayr ayr hesaplanr ve yukardan aa
toplamlar alnarak her tabakann global I
L
deeri bulunur.

=
n
i
i
Wh F
1
) (
Svlama Dizini
Svlama dizini Svlama olasl
0
0 < I
L
< 5
5 < I
L
< 15
15 < I
L

ok dk
dk
yksek
ok yksek
Dane boyutu dalmna bal svlama kriteri
Kohezyonlu
zeminler iin
in Kriterleri
- Su ierii likit limit (1)
- Svlk indeksi (3)
- sel srtnme (4)
- plastiklik indeksi (6)


Bu koullar salanyorsa
svlama potansiyeli vardr.
Svlama analizi
Kayma gerilme oran, CSR

CSR=0.65(o
v
/o
v
)(a
max
/g)r
d

- r
d
= 1- 0.00765z z 9.15m
- r
d
= 1.174 - 0.0267z 9.15 < z 23m
- r
d
= 0.744 - 0.0082z 23 < z 30m

Andrus and Stokoe,2000 Svlama Analizi
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0 100 200 300 400
Vsd
c
s
r
7
.
5
Saha Gzlemleri
Svlama
Svlama Yok

Svlama
Svlama Yok
M
w
=7.5
Veriler
-Mw=5.9-7.7 imentosuz Holosen
yal tm zemin tipleri
-MSF=(Mw/7.5)
-3.3

-VSd ve amax n ortalama deerleri
-KGO7.5=KGO/MSF
ncelik ierii (%)
> 35
Andrus&Stokoe, (2000)
D
e
v
i
r

G
e
r
i
l
m
e

O
r
a
n

(
D
G
O
)
7
.
5

Dzeltilmi Kayma Dalga Hz V
Sd
(m/s)
CSR = 0.65(o
v
/o
v
)(a
max
/g)r
d
MSF
V V V
b
V
a DDO
s sd s
sd
.
1 1
100
max max
2
(
(

|
|
.
|

\
|

+ |
.
|

\
|
=
a=0.022 b=2.8 V
smax
=215m/s
MSF=(M
w
/ 7.5)
n

n =-3.3 M
w
< 7.5
n =-2.56 M
w
> 7.5
Uyank,2002 Svlama Analizi
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0 100 200 300 400
Vsd
K
G
O
7
.
5
Saha Gzlemleri
Svlama
Svlama Yok

Svlama
Svlama Yok
M
w
=7.5
Veriler
Mw=5.9-7.7 imentosuz Holosen yal
tm zemin tipleri
-MSF=(Mw/7.5)
n

Mw>7.5 ise n=-2.56
Mw<7.5 ise n=-3.3
-VSd ve amax n ortalama deerleri
-KGO7.5=KGO/MSF
ncelik ierii (%)
> 35
TEZ
Dzeltilmi Kayma Dalga Hz V
Sd
(m/s)
K
a
y
m
a

G
e
r
i
l
m
e

O
r
a
n

(
K
G
O
)
7
.
5

KGO=CSR=(o
sv
/o
sv
)(a
max
/g)r
d
MSF
V V V
b
V
a DDO
s sd s
sd
.
max max (
(

|
|
.
|

\
|

+ |
.
|

\
|
=
1 1
100
2
si
n
i
i vs
V T

=
=
1
45 . 2 o
) )( z z ( 81 . 9 ) V ( T 45 . 2
w sa si
n
1 i
i vs
o
e
= '

=
kPa
a=0.024 b=4 V
smax
=250m/s
MSF=(M
w
/ 7.5)
n

n =-3.3 M
w
< 7.5
n =-2.56 M
w
> 7.5
Vs dzeltmesi
V
sd
= Dzeltilmi kayma dalga hz

V
sd
= Vs(100/efektif Gerilme (kPa))
0.25


V
sd
= Vs(1/efektif Gerilme (kg/cm2))
0.25


Efektif Gerilme Hesab
Dey gerilme ve boluk suyu basnc hesab gerekli;
dey gerilme =
1
*h
1
+
2
*h
2
+...

boluk suyu basnc u= (
2
-
su
)*(h-h
su
)

h yzeyden suya doygun tabakann derinliine kadar
olan mesafe
h
su
= suyun derinlii

efektif gerilme = dey gerilme- boluk suyu
basnc
Svlama kriteri

P
o
t
a
n
s
i
y
e
l

S

l
a

m
a
30
25
20
15
Svlama
0
0
10
5
0.6 0.2 0.4 1 0.8 1.2
Svlama Yok
2.6 1.6 1.4 1.8 2 2.2 2.4 2.8 3
D
e
r
i
n
l
i
k

(
m
)

Gvenlik Faktr (GF)
GF=DDO/KGO
Veya
GF=DDO/CSR
Burada
DDO=Devir (Tekrarl) Diren
Oran
KGO=DGO=CSR=Kayma (Devir
yada Cyclic)Tekrarl gerilme
oran
GF<1 ise svlama var
GF>1.2 ise svlama yok
1<GF<1.2 ise riskli blge