2008

YRD.DOÇ.DR.ERDEM UÇAR
T.Ü.BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
BİLGİSAYAR NEDİR?
 BİLGİ İŞLEYEN ARAÇ
 BİLGİSAYAR, BİLGİSAYAR PROGRAMLARI İLE
GİRİLEN VERİLERİ İŞLER.

 İKİ TEMEL BİLEŞENDEN OLUŞUR:

 DONANIM (HARDWARE)
 YAZILIM (SOFTWARE)
BİLGİSAYAR NEDİR?

DONANIM BİLEŞENLERİ
ANAKART

( Mainboard, Motherboard )
Anakart, bir bilgisayarın tüm parçalarını
üzerinde barındıran ve bu parçaların iletişimini
sağlayan elektronik devredir.

ÜZERİNE TAKILAN PARÇALAR:

 İŞLEMCİ, RAM, EKRAN KARTI, SES KARTI, FAKS/MODEM,

TV KARTI, VS.

 ANAKARTI TANIMLAYAN ÖZELLİKLER:

 CHIPSET, FORM FAKTÖRÜ, GENİŞLEME YUVALARI
ANAKART_CHIPSET
İŞLEMCİ İLE ANAKART ARASINDAKİ
BAĞLANTIYI SAĞLAR.

 ANAKARTLARDA KULLANILAN BAZI

CHIPSETLER:
 INTEL
 VIA
 SIS
 ATI
 NVIDA
 ULI (NVIDA DESTEKLI)
 AMD CHIPSET
 INTEL CHIPSETLERİ
Intel® 84X-86X SERIES 533-800 MHZ
Intel® 91X-94X SERIES 533-800 MHZ
Intel® 975X Express Chipset 800-1066 Mhz(4 çekirdek)
Intel® G3X Express Chipset 800-1333 MHZ
Intel® G965 Express Chipset 1066/533 MHz
Intel® Q965 and Q963 Express Chipset 533-1066 Mhz
Intel® Q35 and Q33 Express Chipsets 800-1333 Mhz
(Q serileri 4 çekirdek destekli)

South Bridge: Southbridge yongası ise giriş çıkış

birimlerinden, güç yönetiminden, PCI veriyolundan ve USB
ile ana karta entegre özelliklerden (ses ve ethernet gibi)
sorumludur.
Nortbridge yongası :temel olarak işlemciden, bellekten
ve AGP veriyolundan sorumludur ve bunların kontrolüyle
bunlar arasındaki veri aktarımını sağlar
 VIA CHIPSETLER
VIA C series 400-800 MHZ
VIA V-series Mobile Chipsets 400-667 Mhz
( Core Duo / Core 2 Duo)
VIA P-Series 400-1066 Mhz
VIA PT890 1066 Mhz(Core™2 Duo processors)
VIA K8 Series 800-1000 Mhz
VIA K8T900 AMD Opteron / Athlon FX / Athlon 64 /
Sempron
VIA K8N800 AMD Mobile AMD Athlon™ 64 / Mobile AMD
Sempron™
VIA K7 Series AMD processors 400 Mhz
VIA Legacy/ Embedded P III
South Bridge :VIA VT series
SIS CHIPSET
Sis 67x series 800-1066 Mhz
Intel Core 2 Duo
Sis 64x-65x series 400-1066 Mhz
Intel Pentium 4 processor
Sis 74x series 333-400 MHz
AMD Athlon XP
Sis 75x-76x-77x series
AMD Athlon™ 64 X2 ve Athlon™ 64 FX
South Bridge :Sis 96x series
 ATI CHIPSET
Intel İçin
ATI CrossFire™ Xpress 32000
Intel Core™ 2 Duo
ATI Radeon™ Xpress 1250
ATI Radeon™ Xpress 1100
ATI Radeon™ Xpress 200
Intel® Pentium® 4 processors
South Bridge:ATI SB600 Series

AMD İçin
AMD 690 Series Chipset
AMD 580X CrossFire™ Chipset*
AMD 570X CrossFire™ Chipset
 NVIDIA CHIPSET
NVIDIA nForce® 600i Series for Intel 1333 MHz
NVIDIA nForce® 500 Series for Intel
NVIDIA nForce® 600a Series for Amd
NVIDIA nForce® 500 Series for Amd
ULI CHIPSET
M1697 AMD64 processors
M1695 AMD Athlon™ 64 processors
M1689 AMD AthlonTM 64 Processor
M1575 South Bridge
Ana kart Boyutları
(Form Factors)
Ana kartların üretimi sırasında uyulması gereken standartlar
belirlenmiştir. Bu standartlara ana kartın boyutundan vida
yerleşimine, hatta slot ve soketlerin yerleşim yerine ve boyutlarına
kadar her şeyi tanımlamıştır(Motherboard Form Factors).

 XT
 AT
 ATX
MicroATX
FlexATX
 BTX
Pico-BTX
 ANA KART ÇEŞİTLERİ
XT Ana Kartlar: İlk kişisel bilgisayarlarda kullanılan anakartlardır.
AT Ana Kartlar: ATX anakartlara benzeyen ama sadece 5 ve 12
volt güç alan anakartlardır.PS/2 desteği yoktur
ATX Ana Kartlar: Kendinden önceki ana kart standartlarına
göre daha fazla giriş/çıkış birimi sunar.günümüzde yaygın olarak kullanılır.
BTX Ana Kartlar: ATX biçimine göre ters dönmüş olarak
tasarlanmış böylece ekran kartlarının standart soğutucuları tam olarak serin
hava akımına gelecek şekilde takılabiliyor
 VERİ YOLLARI
Ana kart üzerindeki bileşenlerin birbirleriyle
etkileşimde bulunmasını sağlarlar.

ISA (Industry Standard Architecture)

8 veya 16 bit veri transfer edilebilir.

PCI (Peripheral Component Interconnect)

PCI günümüz masaüstü bilgisayarlarında kullanılan en yüksek
performansa sahip yol sistemidir. PCI veri yollarının hızı 20 ile 33
MHZ arasındadır.
 VERİ YOLLARI
PCI Express:
PCI Express PCI veri yolunda kullanılan
paralel veri iletimi mimarisinin yerine seri
çalışan ve noktadan noktaya iletişim mimarisini
kullanan bir teknoloji getiriyor.

AGP (Accelerated Graphics Port):

Hızlandırılmış grafik port‘u anlamına gelen
AGP, ekran kartları için kullanılan yeni bir veri
yoludur.
ANA KART ÜRETİCİLERİ
ESC
USI
DFI
ABIT
SOYO
SHUTTLE
EPOX
CHAİNTECH
BIOSTAR,MSI,ASUS
INTEL,GIGABYTE
İŞLEMCİ ( CPU )
 BİLGİSAYARIN BEYNİ, ORGANİZASYONU VE İLETİŞİMİ
SAĞLAR.
 BİLGİSAYARIN HIZINI VE FİYATINI ETKİLEYEN ÖNEMLİ
PARÇALARINDAN BİRİDİR.
 TEKNOLOJİSİ ÇOK HIZLI GELİŞİR/DEĞİŞİR.
 KULLANILAN BAZI İŞLEMCİLER:
 INTEL CELERON İŞLEMCİ
 INTEL PENTIUM III İŞLEMCİ
 INTEL PENTIUM IV İŞLEMCİ
 INTEL CELERON M İŞLEMCİ
 MOBİL INTEL P4 İŞLEMCİ
 INTEL PENTIUM M İŞLEMCI
 INTEL CORE SOLO İŞLEMCI
 INTEL CORE DUO İŞLEMCI
 INTEL CORE DUO 2 İŞLEMCI
 INTEL CORE 2 EXTREME (4 ÇEKİRDEKLİ)
 INTEL CENTRINO DUO İŞLEMCI
 INTEL CORE 2 QUAD İŞLEMCİ
 INTEL XEON ( 2 VE 4 ÇEKİRDEKLİ)
 AMD K5,K6,K7
 AMD ATHLON 64
 AMD SEMPRON
 AMD ATHLON 64 FX( 64 BIT)
 AMD ATHLON 64 X2 (ÇİFT ÇEKİRDEK)
 AMD OPTERON
 AMD MOBIL TURION 64-TURION 64 X2
İŞLEMCİ ( CPU )
 İŞLEMCİYİ TANIMLAYAN ÖZELLİKLER:
 ÖNBELLEK L1 VE (L2 CACHE)
 INTEL CELERON_128,256KB INTEL
PENTIUM III_256KB
 INTEL P 4 2 MB
 INTEL PENTIUM D 2*2MB
 INTEL CORE DUO 2 MB
 INTEL CORE 2 DUO 4 MB
 INTEL CORE 2 EXTREME 8 MBOF L2
 AMD ATHLON 64 640 -1152 KB
 AMD ATHLON™ 64 FX 1152KB

 FSB Front Size Bus (ÖN ARA YÜZ)

 INTEL CELERON 950-2800MHz
 INTEL PENTIUM III_100MHz / 133MHz
 INTEL PENTIUM IV 133-800MHZ
 INTEL PENTIUM D 800 MHZ
 INTEL CORE DUO 533-667 MHZ
 INTEL CORE 2 DUO 1333 MHZ
 INTEL CORE 2 EXTREME 1333 MHZ
 AMD ATHLON 64 2000 MHZ
 AMD ATHLON™ 64 FX 2000MHZ
İŞLEMCİ TEKNOLOJİLERİ
HT (Hyper Threading)
Teknolojisi
Çift Çekirdekli İşlemciler
(Dual-core Processors)
Centrino Teknolojisi
BELLEK ( RAM )
 VERİLERİ GEÇİCİ OLARAK SAKLAR.
 SİSTEM PERFORMANSINI ETKİLEYEN EN
ÖNEMLİ PARÇALARDAN.
 AYNI ANDA BİRDEN FAZLA PROGRAM
ÇALIŞTIRMAK İSTEYENLER İÇİN YÜKSEK
OLMALI.
 İŞLEMCİ FSB SİNE UYGUN OLMALI.
 BELLEK ARTTIRIMI HER ZAMAN
MÜMKÜN.
 256MB SDRAM 100_133MHZ
 512 MB DDR RAM 333-533MHZ
 DDR2 512MB 533-800 MHZ
 DDR2 1 GB 675MHZ 1200 MHZ
 DDR2 2 GB 675MHZ-1200MHZ
 DDR3 512MB 1375MHZ
 DDR3 1GB 1375 MHZ
 DDR3 2 GB 1375 MHZ
RAM BELLEK ÇEŞİTLERİ
SRAM (Static Random Access Memory)
-VRAM
-WRAM
DRAM(Dynamic Random Access Memory)
SLD RAM
FPM RAM
EDO RAM
SDRAM
DDR SD RAM
DDR2
HYPERX DDR3
DRD RAM
DİĞER RAM ÇEŞİTLERİ
ED RAM , BEDO RAM
SABİTDİSK ( Harddisk,
HDD)
 DEPOLAMA ÜNİTESİ
 VERİLERİ MAGNETİK OLARAK KAYDEDER.
 YÜKSEK KAPASİTELİ_10/20/30/40/60/80/120,200
500,750 ,1000GB
 BUFFER MEMORY:8 MB ,16MB ,32 MB
 VERİYE ULAŞMA HIZI : RPM_4400, 5400,
7200,10000
 VERİYE ULAŞMADA KULLANILAN TEKNOLOJİ_
ATA,SERIAL ATA,SCSI,SAS, FIREWIRE,USB,FIBER
CHANNEL
SABİT DİSKLER
Disket sürücü ( FLOPPYDISK, fdd
)
 DEPOLAMA ÜNİTESİ
 DÜŞÜK KAPASİTELİ_1.
44MB
 3.5” 1.44MB FDD
 VERİLERİ MAGNETİK
OLARAK KAYDEDER.
 VERİYE ULAŞMA
HIZLARI ÇOK DÜŞÜK
 KULLANIM ORANLARI
GİTTİKÇE AZALIYOR
 EKRAN KARTI (VGA)
 İŞLEMCİDEN GELEN KOMUTLARI MONİTÖRE AKTARIR.
 GÖRÜNTÜ KALİTESİNİ ETKİLEYEN ÇÖZÜNÜRLÜK
FAKTÖRÜ
 TANIMLAYAN ÖZELLİKLER:
 BELLEK : 8MB, 16MB, 32MB, 64MB, 128MB,256MB
,320,512,640,768 MB
 CHIPSET : 3DFX, TNT, TNT2, GEFORCE 7xxx
 SLOT YAPISI : ISA, PCI, AGP,PCI EXPRESS
AGP2X,4X,8X,16X
 TV-OUT ÇIKIŞI : MONİTÖR YERİNE TV EKRANININ
KULLANMASINI SAĞLAR.
 DVI: DİJİTAL ÇIKTI AYGITLARINI KULLANMAK İÇİN
 VIDEO-IN:GÖRUNTU ALAN VE AKTARAN PORT VCD VE
VIDEO GIBI
 EKRAN ( MONİTÖR )
 KULLANICI İLE BİLGİSAYAR
ARASINDAKİ GÖRSEL
İLETİŞİMİ SAĞLAR.
 TANIMLAYAN ÖZELLİKLER:
BOYUT: 15”, 17”, 19”, 21”
 15” İÇİN 1024X768 Pixel Max
 17” İÇİN: 1280X1024 Pixel Max

DPI
 0.29 DPI(Dot Per Inch)
 0.28 DPI(Dot Per Inch)

YANIT SÜRESİ
2 MS,8MS,16MS,25MS
MONİTÖR ÇEŞİTLERİ
CRT MONİTÖRLER
LCD MONİTÖRLER
PLAZMA MONİTÖTLER
PROJEKSİYON MONİTÖRLER
 SES KARTI ( Audio )
 DIGITAL SES VERİLERİNİ ANALOG SİNYALE,
ANALOG SES VERİLERİNİ DIGITAL SİNYALE
ÇEVİRİR.
 AYIRAN FAKTÖRLER
1. BIT ÇÖZÜNÜRLÜĞÜ
2. MAXIMUM ÖRNEKLEME KALİTESİ(44,192KHZ)
3. GÜRÜLTÜ FİLTRESİ
4. SIKLIK ARALIĞI
5. MAXIMUM KANAL SAYISI
 KULLANILAN SES KARTLARI ON_BOARD,
ISA, PCI PCI EXPRESS USB ,PCMCIA
 KULLANILAN SES KARTLI MARKALARI
AUDIOTRAK,C-MEDIA, PHILIPS
DIGIDESIGN,MOTU,RME
HOPARLÖRLER
(Speakers)
 SES KARTINDA OLUŞAN
SESİN DUYULMASINI
SAĞLAR.
 MONO veya STEREO SES
DÜZENİ
 4+1 VE 5+1 SUBWOOFER
SES DÜZENİ
 120, 240, 360, 800,
1200WATTS
MODEM
 BİLGİSAYARLARIN TELEFON HATLARI İLE İLETİŞİMİNİ SAĞLAR.
 İNTERNET BAĞLANTISI VE FAKS ÇEKMEK İÇİN KULLANILIR
 BAĞLANTI TÜRLERİNE GÖRE
DİAL-UP,ADSL
 DAHİLİ , HARİCİ VE PCMCIA TİPTİRLER

PCMCIA:ürünler portatif bilgisayarlar için özel

dizayn edilmiş bir standarttır. Boyutu kredi kartı
boyutlarında olup. Cihazların üzerindeki özel
yuvalara monte edilmek üzere dizayn
edilmişlerdir
 KULLANILAN MODEM İLETİŞİM HIZLARI: 14.4, 28.8, 33.6, 56KBPS
 ADSL, 128/256/512/1024/2048
 DSL
CD-ROM SÜRÜCÜ
 OPTİK OKUMA AYGITLARIDIR
 ÜRETİCİ FİRMALAR
LG,ASUS,PHILIPS,SAMSUNG
 BAĞLANTI SCSI ,EIDE
 COMPACT DISK ORTAMLARIN
KULLANILMASINI SAĞLAR.
 SES VE GÖRÜNTÜ CD’LERİNİ
OKUYABİLİR.
 OKUMA HIZI CD ROM UN HIZI
İLE BAĞLANTILIDIR. 36X, 40X,
50X, 52X,56X
 DVD SÜRÜCÜLER
 OPTİK OKUMA AYGITLARIDIR
 BİR YADA İKİ TARAFLI OLABİLİR
 DVD VE CD ORTAMLARIN
 KULLANILMASINI SAĞLAR.
 ARABİRİM E-IDE,ATAPI,ULTRA
DMA
 4,7GB -17.1GB DEPOLAMA
KAPASİTESİ
 DVD-5:4.7GB, DVD-9:8.5 GB
DVD-10: 9.4 GB
DVD-14:13.3 GB,
DVD-18:17.1 GB
 DİSK ORTAMI OLARAK
DVD-ROM,DVD-R,DVD-RW
DVD-RAM ,DVD+R DL
 OKUMA HIZI DVD ROM SÜRÜCÜ
HIZI İLE BAĞLANTILIDIR._8X/16X
CD-RW
 OPTİK YAZMA VEYA
OKUMA AYGITLARIDIR
 COMPACT DISK
ORTAMLARINA YAZMA
VEYA OKUMA AMAÇLI
KULLANILIRLAR
 SES VE GÖRÜNTÜ CD
LERİNİ KAYDEDEBİLİRLER
 OKUMA HIZI CD ROM UN
HIZI İLE BENZERDİR.
8X4X32, 8X8X32 ,52x32x52
 ERİŞİM SÜRESİ 90-100MS
TV KARTI
 BİLGİSAYAR ÜZERİNDEN TELEVİZYON
VE RADYOYAYINLARININ
İZLENMESİNİ SAĞLAR.
 ANALOG VE DIGITAL
YAYINLARI ANTEN VEYA KABLO İLE ALIR.
 İŞLEMCİ HIZI ARTTIKÇA PERFORMANSI
ARTAR.
 RAM(Bellek, Hafıza) MİKTARI ARTTIKÇA
PERFORMANSI ARTAR.
 S-VIDEO IN VE DIGITAL VIDEO KAYIT
ZAMANLAYICI
 PC CAMERA,( WEBCAM )
 DIŞARIDAN GÖRÜNTÜ ALIP,
BİLGİSAYARA AKTARIR.
 İNTERNET ÜZERİNDEN GÖRÜNTÜLÜ
HABERLEŞMEDE KULLANILIR
 GÖRÜNTÜ KALİTESİ 1.3 MP,2 MP
 VIDEO YAKALAMA HIZI(KARE/SN)
 OTOMATİK YÜZ TAKİBİ
 MİKROFON DESTEĞİ
 GÜVENLİK AMAÇLI KULLANIM
 BAĞLANTISI : USB
 KLAVYE (keyboard)
 KULLANICININ BİLGİSAYAR İLE
İLETİŞİMİNİ SAĞLAR.
 ÜZERİNDE HARFLER, RAKAMLAR VE
FONKSİYON TUŞLARI BULUNUR.
 PS/2,OPTICAL,WIRELESS LASER
 Q/F KLAVYEDE TUŞLARIN DİZİLİŞİ
FARKLIDIR.
 FONKSİYONEL OLARAK
NATUREL,MULTIMEDIA
DIGITAL MEDIA
MOUSE (Fare)
 KLAVYEDEN DAHA RAHAT
KULLANIM İÇİN
TASARLANMIŞTIR
 SERİ, PS/2 VEYA USB VE
OPTIK,LASER WIRELESS
BAĞLANTI TİPLERİ
BULUNUR.
 İKİ / ÜÇ VE DAHA FAZLA
FONKSİYONEL TUŞLU
OLANLAR VARDIR.
 INTERNET ICIN
TASARLANANLAR VAR
KASA
 SİSTEMİN ÇALIŞMASINI SAĞLAYAN PARÇALARIN
İÇİNE YERLEŞTİRİLDİKLERİ BÖLÜM

ÖZELLİKLERİ

 SÜRÜCÜ YUVALARI
 DESTEKLEDİĞİ GÜÇ
 ANAKART DESTEĞİ
 FAN ADEDİ
 TANIMLAYAN ÖZELLİKLER:
 FORM FAKTÖRÜ
 DESKTOP
 TOWER
 ŞEKLİ
 MIDI ATX
 MINI AT/ATX
 MİCRO ATX
 FULL TOWER ATX
YAZICILAR ( PRINTERLER )
 HERHANGİ BİR DOKÜMANI VEYA
GRAFİĞİ KAĞIDA AKTARIRLAR
 ÇEŞİTLİ AMAÇLAR İÇİN FARKLI
TİPLERİ VARDIR
 İĞNE VURUŞLU ( Dot Matrix )
 MÜREKKEP PÜSKÜRTMELİ
( Inkjet, Deskjet)
 LINE PRINTER ( Satır Yazıcı )
 LAZER PRINTER
 MULTIFUNCTION
 PLOTTER(ÇİZİCİ)
BİLGİSAYAR NEDİR?

II- YAZILIM BİLEŞENLERİ

İŞLETİM SİSTEMİ (Operating System)
 BİLGİSAYARIN TÜM ETKİNLİKLERİNİ KONTROL
EDEN VE YÖNETEN PROGRAMLAR BÜTÜNÜ.
 UYGULAMA YAZILIMLARI İÇİN GEREKLİ
ORTAMI HAZIRLAR.
 KULLANICILARA SUNDUKLARI ÇALIŞMA
ORTAMINA GÖRE
 TEK KULLANICILI
 ÇOK KULLANICILI
KULLANDIĞIMIZ İŞLETİM
SİSTEMLERİ
 TEK KULLANICILI
 MS-DOS - CP/M
 WINDOWS 3.1
 WINDOWS 3.11
 APPLE MAC/OS
 MICROSOFT WINDOWS 95
 MICROSOFT WINDOWS 98
 MICROSOFT WINDOWS ME
 MICROSOFT WINDOWS XP HOME EDITION
 MICROSOFT WINDOWS XP PROFESSIONEL
 MICROSOFT WINDOWS VISTA
 ÇOK KULLANICILI
 IBM OS/2 WARP SERVER
 LINUX
 UNIX
 VM
 MICROSOFT WINDOWS 200X SERVER
 MICROSOFT WINDOWS NTXSERVER
WINDOWS XP
MULTIMEDYA İÇİN UYGUN PLATFORM

KOLAY INTERNET BAĞLANTISI

EN YÜKSEK ORANDA TAK VE ÇALIŞTIR

DAHA İYİ ÇOK GÖREVLİLİK

OYUN İÇİN EN İYİ DESTEK

MICROSOFT WINDOWS VISTA
İLETİŞİM
OYUN
ANILAR
MÜZİK
ÜRETKENLİK
TV VE FİLMLER
WINDOWS LIVE
YENİ MASA ÜSTÜ DENEYİMİ
VERİ YEDEKLEME VE GÜVENLİK
FİNANSAL YÖNETİM
MOBİL KULLANIM
UYGULAMA PROGRAMLARI
BİLGİSAYARDA KULLANILAN YAZILIMLARIN
/ PROGRAMLARIN TÜMÜ
TİCARİ YAZILIMLAR
BİLİMSEL YAZILIMLAR
GRAFİK YAZILIMLARI
İLETİŞİM / INTERNET YAZILIMLARI
OFİS OTOMASYONU YAZILIMLARI
OYUN PROGRAMLARI
SON