T.C.

MLL ETM BAKANLII

EL SANATLARI TEKNOLOJS

RCLNDE ORAP RME

Ankara, 2013

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET-1 ..................................................................................................... 3 1. RCL LE YAPILAN ORAP RME N HAZIRLIK YAPMA ............. 3 1.1. i rg ........................................................................................................................ 3 1.1.1. i rgnn Tarihesi ........................................................................................... 3 1.2. i rclnde Kullanlan Gereler ......................................................................... 4 1.2.1. Yn ........................................................................................................................ 4 1.2.2 Pamuk ..................................................................................................................... 4 1.2.3. Sentetik pler.......................................................................................................... 5 1.3. i rclnde Kullanlan Aralar ........................................................................... 5 1.3.1. Bir Ucu Sivri iler................................................................................................ 5 1.3.2. ki Ucu Sivri iler ................................................................................................ 6 1.3.3. Yuvarlak iler ...................................................................................................... 6 1.4. orap ............................................................................................................................. 6 1.4.1 Anadoluda Yaplan orap eitleri ...................................................................... 7 1.5. oraplarda Kullanlan Semboller.................................................................................. 8 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 10 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 11 RENME FAALYET-2 ................................................................................................... 12 2. LE RG ORAP YAPIMI ...................................................................................... 12 2.1. i le orap rme Teknikleri .................................................................................... 12 2.1.1 Dikili oraplar .................................................................................................... 12 2.1.2 Dikisiz oraplar .................................................................................................. 12 2.2. orap Topuu rme ................................................................................................... 13 2.2.1 Topuk eitleri ..................................................................................................... 13 2.3 orap Burnu rme ....................................................................................................... 14 2.3.1 stten Balayan Burun ......................................................................................... 14 2.3.2 Alttan Balayan Burun.......................................................................................... 14 2.4 ki ile Dikili rg orap alma........................................................................... 15 2.5 ki ile Dikisiz rg orap alma ........................................................................ 20 2.6. rg orap rnekleri ................................................................................................. 20 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 22 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 28 RENME FAALYET-3 ................................................................................................... 29 3.RG ORABI BTRME ................................................................................................ 29 3.1. rg orap Yapmnda Birletirme Teknikleri .......................................................... 29 3.1.1. Gizli Diki............................................................................................................ 29 3.1.2. Makine Dikii ...................................................................................................... 29 3.2.rg orab Ssleme Yntemleri ................................................................................ 30 3.2.1. Ponpon le Ssleme ............................................................................................. 30 3.2.2. Pskl le Ssleme............................................................................................... 30 3.2.3. rg Motifleri le Ssleme .................................................................................. 31 3.2.4. Nak le Ssleme ................................................................................................ 31 3.2.5. Kordon, Sa rgs le Ssleme ......................................................................... 32

3.2.6. Dme ve Hazr Gerelerle Ssleme ................................................................... 33 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 34 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 36 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 37 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 40 KAYNAKA ......................................................................................................................... 41

ii

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
El Sanatlar Teknolojisi rclk i rclnde orap rme i rg orap ve orabn sslemelerinin yaplmasyla ilgili bilgi ve becerilerin MODLN TANIMI kazandrld bir renme materyalidir. 40/32 SRE i rclnde ekillendirme modln N KOUL alm olmak i rclnde orap rmek YETERLK Genel Ama Uygun ortam, ara ve gere salandnda teknie uygun i rg orap yapabileceksiniz. Amalar 1.Tekniine ve modele uygun olarak ara ve MODLN AMACI gere hazrlayabileceksiniz. 2.Tekniine uygun olarak iki i ile orap rebileceksiniz. 3.Teknie uygun olarak orab birletirerek ssleyebileceksiniz. Ortam: Atlyede aydnlk, temiz ortam ETM RETM ORTAMLARI Donanm: rg ynleri, i, makas, ssleme VE DONANIMLARI gereleri mezr, ip, ine Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda lme arac (oktan LME VE DEERLENDRME semeli test, doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir. ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI

iii

iv

GR GR
Sevgili renci, rgnn ilk kez nerede, ne zaman, nasl ve kim tarafndan yapld kesin olarak bilinmemekle beraber 18. yzylda Avrupada rgye kar ilginin artt bilinmektedir. Gnmzde ise eitli arttrma eksiltme vb. teknikleri veya deiik renk iplikler kullanlarak estetik nitelik tayan zgn rnler oluturulmaktadr. i rgler genel olarak paspas, anta, hrka, kazak, yelek, al, kakol, orap, elbise, eldiven ve apka gibi ihtiyalar karlamak amacyla kullanlmtr. nsanlar ayaklarn souk iklim artlarndan korumak ve kyafetlerinin tamamlaycs olarak orap kullanmtr. orap ayn zamanda geleneksel folklorik kyafetlerin birer paras olarak zengin motifleriyle dikkat ekmitir. Bu modlde i rg orap yapmnda kullanlan ara gereleri tanyacak, i rg tekniklerini yaratclnzla birletirerek deiik rg desenleriyle farkl oraplar yapabilecek ve ssleme tekniklerini kullanarak orab ssleyebileceksiniz.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET-1

AMA
Bu faaliyette verilecek bilgiler ve kazandrlacak beceriler dorultusunda, aydnlk ve temiz bir ortamda, teknie ve modele uygun olarak i rg orap yapmak iin hazrlk yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Yrenizde bulunan yn eitlerini aratrnz. rclkte kullanlan i eitlerini inceleyiniz. i rg orap yapmnda yaygn olarak kullanlan motif ve desenleri aratrnz. Basl kaynaklardan model taramas yapnz. Topladnz bilgi ve dokmanlar rapor hline getiriniz. Hazrladnz raporu ve almalar snfnza getirerek arkadalarnzla inceleyiniz.

1. RCL LE YAPILAN ORAP RME N HAZIRLIK YAPMA

1.1. i rg
eitli ipliklerle i kullanlarak ilmeklerin eksiltilmesi, birletirilmesi, birbirlerinin arasndan, altndan, stnden geirilmesi veya dolanmasyla meydana getirilen rne i rg denir.

1.1.1. i rgnn Tarihesi

rg sanatnn ok eski alara giden bir tarihi vardr. 18. yzyl Avrupasnda rclk sanatnn yaygn olarak kullanld ve ilerledii kaydedilmitir. Londradaki Victoria and Albert Mzesi, Washingtonda Textile Mzesi, Toronda Royal Ontorio Mzesi ve Metropolitan Mzesi gibi tannm mzelerde bulunan zengin rg koleksiyonlar zerindeki bilimsel aratrmalar devam etmektedir. Aratrmaclar rgnn kaynann Dou kkenli olduunu kabul etmilerdir. En eski rg rneklerinden biri, Yale niversitesinin Suriyede (eski bir ehirde) yapt aratrmalarda bulunan Araplara ait konlu bir oraptr.

1.2. i rclnde Kullanlan Gereler

Yn Pamuk Sentetik iplikler

1.2.1. Yn
Baz otul hayvanlarn (koyun, tavan, Ankara keisi, lama) vcudunu kaplayan yumuak kllardan elde edilir. Trkiyede yn en iyi cins merinos ve byk kuyruklu koyun trnden elde edilir. Birok lkede, yn elde edilmesi iin koyun retimi nemli bir endstri dal olarak kabul edilir. Dnyann eitli yrelerinden elde edilen yn, kalite farkllklar gsterir. Genelde koyun cinsine bal olarak da deiebilen kaliteler temel alnrsa Merinos ynleri, Melez (crossbred) ynleri ve Asya ynleri olmak zere farkl yn cinsi saylabilir. Ynler piyasada buklet yn, makine yn, moher, makarna, bebe yn gibi isimlendirilmitir. Baz pamuk, naylon karm olanlarla %100 naylon orlon ve dakron olanlar da mevcuttur. i rclnde ayrca merserize, rafya, flo, ipek, altn, gm teller gibi eitli iplikler de fantezi yn olarak kullanlr.

1.2.2 Pamuk
Pamuk bitkisinden elde edilen lifler, hafif sarms beyaz renktedir. Pamuk liflerinin esneme kabiliyeti yn ve ipek liflerinde daha fazladr. Pamuk, yn ve ipee gre daha ok nem eker. Anma ve srtnmeye kar ok dayankldr. rclkte daha ok sodyum hidroksit yardmyla merserize edilmi pamuk lifleri kullanlr. Pamuk liflerinin ipekletirilmesine merserize denir.

Resim 1.1: Pamuk ipler

1.2.3. Sentetik pler

rg ipliklerinin %55ini sentetik oluturur. Doal iplere ve ynlere kartrlan sentetik maddeler iplerin dayanklln arttrr ve maliyetini drr. Ynlere kartrldnda keelemeyi nler. Bu zelliklerinden dolay yn, tiftik ve pamua deiik oranlarda kartrlr. Sentetik ip eitleri arasnda naylon, orlon, dakron, royan saylabilir. rclkte bu ip eitlerinden en ok orlon ve viskoz ipei kullanlmaktadr. Hammaddesi kayn aacndan elde edilen odun sellozudur. lkemizde viskoz iplerine flo denir. Flo, rclkte yalnz kullanld gibi dier ipliklerle kartrlarak da kullanlr. Temizlii kolay, leke tutmamas ve t istememesi sebebiyle orlon ve flo tercih edilir.

Resim 1.2: Sentetik rg ipi

Resim 1.3: Sentetik ipler

1.3. i rclnde Kullanlan Aralar

i rclnde temel ara olarak kullanlan iin metal, kemik, plastik, tahta ve bambudan yaplm eitleri vardr. Genel olarak iler grupta toplanr: Bir ucu sivri iler ki ucu sivri iler Yuvarlak iler

1.3.1. Bir Ucu Sivri iler

Bir ular sivri dier ular top veya boncuklarla kapatlmtr. iler ince numaradan kaln numaraya doru 22,5; 33,5; 44,5; 55,5; 66,5; 77,5 mm olarak sralanr.

Resim 1.4: Bir ucu sivri iler

1.3.2. ki Ucu Sivri iler

Uzunluklar 12 ile 20 cm arasnda olup iki ucu da sivri ilerdir. Bu iler beli takm hlinde satlr. Eldiven, orap, yaka ve dikisiz rglerde kullanlr.

Resim 1.5: ki ucu sivri iler

1.3.3. Yuvarlak iler

ki ksa i birbirine misine (naylon) ile balanmtr. Misinann uzunluu 40 cm ile 120 cm arasnda deiir. Dikisiz yuvarlak rglerde yaka, roba, apkann tepe ksmnn rlmesinde tercih edilir.

Resim 1.6: Yuvarlak iler

1.4. orap
Ulusal giysilerimiz bir btn olarak ele alndnda motif zgnl, r enklerin uyumuyla oraplar dikkat ekmektedir. Sanat Ansiklopedisinde orap, ayaa giyilen rme libas olarak tanmlanmaktadr. Trk el sanatlar iinde ayr bir yeri, nemi olan el rgs oraplar; malzemesi, anlam ykl motifleri ile dikkat eker fakat makinelemenin balamas ile eski nemini kaybetmitir. Yn, tiftik, pamuk, kl veya ipek iplikten, tek i veya be ile grlmektedir. El rgs oraplarn en belirgin zelliini motifleri oluturmaktadr. Yrelere gre farkllklar gstermekle birlikte orab giyenin sosyal konumunu, medeni durumunu, ocuklarnn cinsiyetini, saysn anlamak mmkndr. Kadn, erkek, yal, gen, ocuk oraplarnda renklerde ve motiflerde farkllk grlmektedir. Dz rg ile be ile rlerek yaplan ilemeleriyle bir grubunun arttrlarak, eksiltilerek yaplan delik ii (ajur) rnekleriyle oraplar dikkat ekmektedir.

1.4.1 Anadoluda Yaplan orap eitleri

Ak oraplar Kara oraplar Alaca oraplar Knal oraplar Tyl oraplar Nakl oraplar

1.4.1.1. Ak oraplar Doal renkte beyaz, krem iplerle dz rlr ve kon ksmna ajurlar yaplr. Mutlu gnlerde kullanlanlarla damat oraplarnn konlarnn n ve arka ksmlar birbirinden farkl desenlerle bezenir. Abani, ttn yapra, bak burnu, ktip imdii, sarho yolu, sandii gibi isimler alr. 1.4.1.2. Kara oraplar Siyah boyanm ynden ya da kara koyun ynnden rlm oraplardr. Ktahya, Afyon ve Balkesir blgesinde erkekler giyer. 1.4.1.3. Alaca oraplar Ksa aralklarla birka renge boyanm iplerle rlen kadn oraplardr. Eskiden Konya kylerinde giyilirdi. Gnmzde pek yaplmamaktadr. 1.4.1.4. Knal oraplar Ak oraplarn topuk ve burunlar krmz veya koyu renk iplerle rlm olanlarna bu isim verilir. Yalnz kadn ve gen kzlar giyer. Gen kzlarn giydiklerinin konlarnda smbl desenleri vardr. Avar kylerinde smbl desenli oraplar; ksz kz, gnl kilidi, sevdalym, arkamdan gel, kstm sana, brak beni, dal ve iek gibi isimler alr. 1.4.1.5. Tyl oraplar Tiftikten yaplm, zerleri tyl ve yumuak oraplardr. Dou illerimizde giyilir. 1.4.1.6. Nakl oraplar Ksa ve uzun olarak iki eittir. Uzunlar erkekler, ksa olanlar kadnlar giyer. Uzunlara Trkmen, Yrk; ksa olanlara da Krt oraplar ad verilir.

1.5. oraplarda Kullanlan Semboller

Belirli olaylar yanstan ve gemii yaznn bilinmedii dnemlere dayanan semboller, Trk kyl oraplarnda konularn anlatm arac hline gelmitir. En ok kullanlanlarn banda Yin-Yang ejderha, ylan ve ate kuu sembolleri gelir. Yin-Yang, in ve Moolistann en eski sembollerindendir. Tm kart anlamlarda kullanlr. Ikla karanl, erkek ve diiyi, yer ile g gsterir. Yin-Yang primitif ekli S oraplarda gnl engeli olarak mutluluk ve salk iaretidir. Ejderha ve ylan sembol ikinci nemli motiftir. Sivas dolaylarnda deli ylan adyla geer. Kuvvet ve uzun mr belirtisidir. Yldz ve halar dier sembollerdir. Yldzlar ke saylarna gre anlamlar alr. Kem gzlerden, ktlklerden korunmaya kar kullanlr. Gamal han ad ark- felektir.

izim 1.1:Ying- yang

izim 1.2: Z eklinde ying yang

izim 1.3: Z eklinde ying yang

izim 1.4: Bordr motifi

izim 1.5: Su motifi

izim 1.6: Ejderha ve ylan sembol

izim 1.7: Deli ylan sembol

izim 1.8: Gamal ha

izim 1.9: Yldz

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Aadaki ilem basamaklarn takip ederek orap rmeye hazrlk yapnz. lem Basamaklar orap rmede kullanlacak ip ve ileri aratrnz. oraplarda kullanlan motifleri aratrnz. receiniz orap iin ip, i ve motif tespiti yapnz. receiniz orap iin ayak ls alnz. neriler Yakn evreniz ve sat yerlerini gezerek yeterli bilgi toplaynz. Yazl ve grsel kaynaklar aratrnz. Yaplm rneklerden faydalannz. rg ipi zerindeki nerilere dikkat ediniz. Diki payn dikkate alnz.

i rg iin ara ve gereleri Zaman iyi kullannz. hazrlaynz. 10 ilmek atarak 5 cm ebatlarnda Dikkatli ve titiz alnz. rnek para rnz. Ara ve gereleri ekonomik kullannz.

rnek paray kullanarak orabn lmek hesab yaparken rnek paray ilmek ve sra saysn hesaplaynz. esnetmemeye zen gsteriniz.

10

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 1. Baz otul hayvanlarn vcudunu kaplayan yumuak kllara ne ad verilir? A) Yn 2. B) Yumuak C) Naylon D) Orlon

lkemizde viskoz iplerine ne ad verilir? A) Makine yn B) Bebe yn C) Makarna yn D) Flo

3.

iler ka grupta toplanr? A)3 B)5 C)4 D)Hibiri

4.

Bir ular sivri dier ular top veya boncuklarla kapatlm ilere ne ad verilir? A) Uzun iler C) Yuvarlak iler B) Bir ucu sivri iler D) ki ucu sivri iler

5.

zelliklerine gre oraplar ka blmden oluur? A) 4 B) 2 C) 3 D) 6

6.

Kuvvet ve uzun mrn anlam aadakilerden hangisidir? A)Yin-yang B)Yldz C) Ejderha ve ylan D) Gamal ha

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

11

RENME FAALYET2 RENME FAALYET-2

AMA
Bu faaliyette verilecek bilgiler ve kazandrlacak beceriler dorultusunda, temiz ve aydnlk ortam salandnda, modaya ve modele uygun i rg orap yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Yaplm rg orap rneklerini inceleyiniz. rgye balama teknikleri ile ilgili inceleme yapnz. rg orap yapm yntemleri ile ilgili aratrma yapnz. Topladnz bilgi ve dokmanlar snfnza getirerek arkadalarnzla inceleyiniz.

2. LE RG ORAP YAPIMI
i ile orap rcl yllardr evlerimizde yaplmaktadr. zellikle krsal kesimlerde kadnlarmz yn ipler kullanarak farkl desenlerle duygu dncelerini ifade etmektedir. orap iki veya be i ile rlebilmektedir. Parmak ucundan ya da boyun ksmndan balanarak rlebilir.

2.1. i le orap rme Teknikleri

oraplar dikili ve dikisiz olarak iki ekilde rlr.

2.1.1 Dikili oraplar

ki ile ak olarak rlen oraplardr. Bittiklerinde genellikle arka ortasndan ve tabandan geen bir diki bulunur. Baz modellerde diki yanlarda olabilir. rlmesi daha kolaydr.

2.1.2 Dikisiz oraplar

zellikle kylerde be ile rlen oraplardr. ki ile ift kat (torba) rg tekniiyle de rlebilir. orap yuvarlak olarak rldnden diki gerekmez. Daha rahat ve dayankldr. oraplar bazen kon ksmndan balanarak burundan bitirilir. Bazen de burundan balanp konca doru rlr. Her ekilde de ilemler ve sonu ayn olur. Dz jarse rldkleri gibi deiik ajurlu veya renkli desenli rlebilir.

12

orap rmede nemli olan teknik, burun ve topuk yapmdr. Burun ve topuklar deiik ekillerde allabilir.

Resim 2.1: Dikisiz orap

2.2. orap Topuu rme

orabn lastik ve bilek ksmndan sonra allan blmdr. Topuk iin toplam ilmek saysnn ayrlr. Bu ilmekler srayla eskitilerek i zerinde braklr (Resim 2.1). 3-4 ilmek kalr. Bylece topuun yars yaplm olur. Topuun dier yarsn yapmak iin ite bekleyen ilmeklerin tm srayla rlr. Btn ilmekler alnnca topuk tamamlanm olur (Resim 2.2). Topuun ikinci yarsnda yine i banda drtte bir ilmee ayn ekilde uygulanr.

Resim 2.2: Basit topuk

2.2.1 Topuk eitleri

Resim 2.2: Dikili topuk

13

Resim 2.4: Dikisiz topuk

2.3 orap Burnu rme

orap burnu, orabn balang veya biti aamasnda rlebilir.

2.3.1 stten Balayan Burun

Parmak ucundan balayan burun eklidir. 7 veya 8 ilmek atlarak balanan ilmekler sadan ve soldan artrma yaplarak giderek geniletilir. Bu ilem ayak genilii elde edilene kadar devam edilir.

2.3.2 Alttan Balayan Burun

orabn lastik, bilek, topuk ve ayak blmnn allmasndan sonra yaplr. Sadan ve soldan eksiltme ilemi yaplarak ilmekler rlr. En son 7-8 ilmek kalnca btn ilmekler bzlerek burun tamamlanr.

Resim 2.5: stten ve alttan balayan orap burunlar

14

2.4 ki ile Dikili rg orap alma

orap iin belirlenen sayda ilmek atlarak balanr, istenen uzunlukta lastik ve kon ksm rlr. Topuk iin yanlardan belirlenen sayda ilmek artrlr ve kesilir. Burun ksmnda gerekli sayda ilmek kesilerek orap rme ilemi tamamlanr. rgnn iki yan, dz yz ite kalacak ekilde st ste getirilerek elde makine dikii teknii ile dikilir.

15

UYGULAMA FAALYET

Aadaki ilem basamaklarn takip ederek dikili orap rnz. lem Basamaklar neriler

orap rmek iin gerekli ara ve gereleri Zaman iyi kullannz. hazrlaynz. Ayan bilek lsne uygun sayda ie Dz ve ters ilmeklerin lastik boyunca ie ilmek atnz. st ste olmasna dikkat ediniz. 2 cm bir ters lastik rnz.

10 cm kadar bilek boyu rnz.

rg yzeyinin dzgn olmasna dikkat ediniz. rg sklnn hep ayn olmasna zen gsteriniz.

Topuk blm iin rgnn sa zenli ve titiz alnz. tarafndan toplam ilmek saysnn n dz rnz. Topuk blmnn tersi evrilerek kenara kadar rnz. Dz sralarda rdnz ilmek saysn azaltarak tek ilmek kalncaya kadar ileme devam ediniz.

16

 Sa tarafta tek kalan ilmei, dz rg rgnn kenarlarnn dzgn olmasna ynnde her seferinde bir ilmek artrarak zen gsteriniz. topuk iin balanlan ilmek saysna ulancaya kadar rnz.

orabn sol tarafndaki topuu yapmak rgnn sklnn dier tarafa eit iin ayn ilemleri tekrarlaynz. olmasna zen gsteriniz.

orabn ayak blmn orabn burun rgnn yanlarnn dzgn olmasna ksmna kadar rnz. zen gsteriniz.

17

 Burun iin toplam ilmek saysnn 4/1 Kesim yerinin doru seilmesine zen olan 10 ilmek dz taraftan rlr, 10. gsteriniz. ilmekle 11. ilmek birlikte alnarak eksiltme yaplr.

rgnn dz yznde kesilen ilmeklerin Zaman iyi kullannz. her iki tarafnda da birer ilmek keserek zenli alnz. ileme devam ediniz.

Son 8 ilmek kalana kadar ileme devam ediniz.

18

 30 cm uzunluunda iplik brakp keserek, Bzlerek burun ilmekleri toplanarak son 8 ilmein iinden ipi ineye takarak sabitletirilebilirsiniz. geiriniz

Tersten ilmekler karlkl denk gelecek orabnz dikerken ipliinizin rengi, ekilde burundan topua ve daha sonra orabnzn renginde olmadr. lastie kadar dikiniz.

19

2.5 ki ile Dikisiz rg orap alma

Lastik rldkten sonra tam ortadan ikiye katlanr. Bir ndeki bir arkadaki ilmek olmak zere ilmekler tek ie geirilir. rerken de bir ilmek atlanp dier ilmekler rlerek rgye devam edilir. Topuk ve burun da ayn yntemle yaplr.

2.6. rg orap rnekleri

eitli motif ve desenlerde farkl rg orap rnekleri resimlerde grlmektedir.

Resim 2.6: orap desen detay

Resim 2.7: Desenli krmz orap

Resim 2.8: Ajur desenli orap

20

Resim 2.9: Ponponlu orap

Resim 2.10: Renkli orap

21

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Aadaki ilem basamaklarn takip ederek dikisiz orap rnz. lem Basamaklar neriler

orap rmek iin gerekli ara ve gereleri p zerindeki talimatlar dikkate hazrlaynz. alnz. Belirlediiniz sayda ilmek atarak 2 cm Dz ve ters rglerin st ste lastik rnz. gelmesine dikkat ediniz.

rlen lastii iten kartp tam ortasn lmekleri alrken srayla karlkl bularak, i zerine bir ilmei bir taraftan denk gelmesine dikkat ediniz. ikinci ilmei dier taraftan alarak lastii ikiye katlaynz.

kiye katladmz rg bir i zerine lmek alrken ters ve dz rglerin toplandktan sonra dier iimizle ters rerek srasna dikkat ediniz. dz rgy rmeden iinize srayla taknz.

22

 Ters rg rlp dz rg rlmeden ipinizi kinci sra da ayn ekilde rlerek aradan yrtnz. torba rg dediimiz dikisiz rg ortaya kar.

Ayanzn bilekten topuk blmne kadar rgnn her tarafta ayn sklkta olan blm bu ekilde rnz. olmasna zen gsteriniz.

20 cm rldkten sonra ters tarafta ilmekleri farkl renkle bir sra rnz.

Farkl renk ipinizi sa ve sol taraftaki rg ipine balamay unutmaynz.

23

 orab burun ksmna kadar rnz. zenli ve titiz alnz orabn burun blm iin farkl bir renk ipi Zaman iyi kullannz. rg ipinize balayarak bir sra rnz.

kinci srada sadan ve soldan iki ilmei bir lmek karmamaya zen gsteriniz. defada rerek eksiltme yapnz.

nc srada normal torba rg rlerek Torba rgde karklk olmamasna dier sraya geildiinde eksiltmeye devam dikkat ediniz. edip 15 ilmek kalana kadar bu ekilde devam ediniz.

24

 Kalan ilmekleri iten kararak ipinizi Etamin veya burun ucunu dikecek kadar uzun brakp kullannz. kesiniz. Kalan akl dikiniz.

yorgan

inesi

Topuk almas iin rdnz farkl renk lmeklerin ipinizi iinizin ucuyla dikkatlice sknz. ediniz.

kamamasna

dikkat

Topuk iin alan ilmeklere tek i zerine ie bir arka bir nden ilmek alacak karlkl denk gelecek ekilde srayla alnz. ekilde geirmeye dikkat ediniz.

25

 Farkl renk ipinizle burun almasnda zenli ve titiz alnz. olduu gibi bir sra normal rnz.

kinci srada sa batan iki ilmein ierisinden tek ilmek alarak eksiltme ilemini uygulaynz.

rgnn ayn sklkta olmasna zen gsteriniz.

kinci srada sol batan iki ilmein ierisinden tek ilmek alarak eksiltme ilemini uygulaynz.

lmek keserken ipi ok skmamaya zen gsteriniz.

26

 Torba rg tekniiyle bir sra normal rp Zaman iyi kullannz. eksiltme ilemine sadan ve soldan devam ediniz.

15 ilmek kalana kadar eksiltmeye devam zenli ve titiz alnz. ediniz. 15 ilmek kalnca burun ileminde uyguladnz bzme ve dikme ilemlerini uygulaynz.

orabnzn lastik dikiini srfile dikiiyle orabnz ters evirmeden ip ilavesi srayla dikerek sabitleyiniz. yaptnz ipleri 2 cmden keserek ularn kaln bir t yardmyla rgnzn tersine dikkatlice tutturunuz.

27

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Ters rgde yn mutlaka iin ..tarafnda olmaldr. Yz rgde yn mutlaka iin tarafnda olmaldr. i rclnde kullanlan ilmek atma .. tekniktir. ki ile ak olarak rlen oraplara..denir. orabn lastik ve bilek ksmndan sonraallr. orap burunlar..ve..balayan iki teknikle allr. Burundan balayan orapta en sonksm allr

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

28

RENME FAALYET-3 RENME FAALYET-3

AMA
Bu faaliyette verilen bilgi ve beceriler dorultusunda, uygun ortam salandnda, teknie uygun hatasz bir ekilde rg orab bitirebileceksiniz.

ARATIRMA
rg orap birletirme tekniklerini inceleyiniz. evrenizde rlp bitirilmi rg orap rneklerini aratrnz. evrenizde yaplm orap ssleme ekillerini aratrnz. Bulduunuz rnekleri snfa getirerek arkadalarnzla inceleyiniz.

3.RG ORABI BTRME

llerine gre rlerek bitirilen orap iin son ilemlerden bir tanesi birletirmedir. rg yapmnda kullanlan iple diki yaplmas gerekmektedir.

3.1. rg orap Yapmnda Birletirme Teknikleri

Gizli diki Makine dikii Srfile dikii

3.1.1. Gizli Diki

Dardan bakldnda birletirilmesinde uygulanr. dikiin belli olmamas iin orabn kenarlarnn

3.1.2. Makine Dikii

rgnn tersinden elde makine dikii yaplr. nenin kt yerin gerisinden batarak ilerisinden kmas sonucu yaplan diki eididir.

3.1.3. Srfile Dikii

Genellikle orabn taban ve yan ksmna uygulanr. ki ayr rg ularnn yan yana getirilerek srfile dikii ile birletirilmesi ilemidir (Halk arasnda rpma dikii olarak bilinen ve zen gsterilerek yaplmas gereken dikitir.).

29

3.2.rg orab Ssleme Yntemleri

Ponpon ile ssleme Pskl ile ssleme rg motiflerle ssleme Nak ile ssleme Kordon, sa rg vb. ile ssleme Dme ve hazr gerelerle ssleme

3.2.1. Ponpon le Ssleme

Daire eklinde iki adet karton kesilir (Yaplmak istenen ponponun byklne gre dairenin ap belirlenir.). Ortas yuvarlak olarak kesilir ve kartlr (Orta yuvarlak dairenin bykl ve ipin kalnl ile orantl olur.). Kartonlar st ste konur. Kartonlarn ortas doluncaya kadar ynle sarlr. Sarlan ynlerin d kenarlar kesilir ve iki karton arasndan yn geirilip skca balanr. Kartonlar kesilerek ynlerin arasndan kartlr.

Resim 3.1: Ponpon

3.2.2. Pskl le Ssleme

Dikdrtgen bir karton paras hazrlanr (Yaplmak istenen pskln byklne gre dikdrtgen ls belirlenir.). zerine istee uygun miktarda yn sarlr. Sarlan ynn arasndan karton kartlr. Yn demeti st ksmndan skca balanarak toplanr. Pskln top ksmn oluturmak iin ynn parmaa sarlp toplanan ksmndan 12 cm aaya yn ile 45 kez yan yana iplik dolanr, pskln u ksm makas ile kesilerek dzeltilir.

30

Resim 3.2: Pskl

3.2.3. rg Motifleri le Ssleme

rg orabn rengine uygun (Zt renk de tercih edilebilir.) t veya i yardm ile eitli (yaprak, dal, gl, mine vb.) kk objeler rlr. Bu objeler ine veya t yardmyla orabn istenilen yerlerine monte edilir.

Resim 3.3: rg motifleri

3.2.4. Nak le Ssleme

rg orap bittikten sonra kuma iler gibi stten renkli ipliklerle ilenir. En ok kullanlan teknik; basit nak inelerinden sap ii, rokoko, p iidir.

31

Resim 3.4: Nak ile ssleme

Resim 3.5: Meneke nak

3.2.5. Kordon, Sa rgs le Ssleme

Kordon yapm

Yn kalnln dikkate alarak 34 kat yn hazrlaynz. Yaplacak kordon uzunluunun iki kat hesaplanr. stenilen uzunluun 1/3 kadar da bkm pay ilave edilir. rnein; 60 cm uzunluunda kordon elde etmek iin 60 x 2 = 120 cm 1/3 : 40 cm 120 + 40 = 160 cm ip kesilecektir.

Resim 3.6: Kordon

32

Sa rgs yapm

Ynler belirlenen uzunlukta kesilir. st ste 67 kat olacak ekilde hazrlanr. Ynler ortasndan ikiye katlanr. Yn demeti e ayrlr ve birbirlerinin aralarna dolanarak sa rgs oluturulur.

Resim 3.7: Sa rgs

3.2.6. Dme ve Hazr Gerelerle Ssleme

Ortadan tek delikli metal objenin zerine yn dolayarak istenilen byklkte ynden dmeler hazrlanr. Piyasada bulunan eitli kurdelelerle, ieklerle veya pullarla orabn sslemesi yaplr.

Resim 3.8: Dme ve hazr gerelerle ssleme

33

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Aadaki ilem basamaklarn takip ederek orabnz dikerek ssleyiniz. lem Basamaklar neriler Birletirme ve ssleme iin gerekli Ssleme ve diki malzemesinin malzemeleri hazrlaynz. yaptnz rne uygun olmasna zen gsteriniz. orabn yz ite kalacak ekilde Elde makine dikiini istenilen esneklii katlayarak iki yann dikiniz. salad iin tercih ediniz. orab belirlediiniz teknikle ssleyiniz. Ssleme tekniini seerken yaa ve kullanlacak yere uygun olmasna zen gsteriniz.

34

KONTROL LSTES Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri alma ortamnz, ara ve gerecinizi hazrladnz m? orap kalbnz hazrladnz m? i zerine orabn lastiini rmek iin ilmek attnz m? Topuk iin ilmek brakma ve tekrar toplama ilemlerini yaptnz m? Ayak ksmn rdnz m? rg orabnzn burun ksmn altnz m? rg orabnzn arka birletirme dikilerini yaptnz m? rg orabnzn sslemesini yaptnz m? Kalite kontrol yaptnz m? Evet Hayr

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

DEERLENDRME Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz

35

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 1. Aada verilen seeneklerden hangisi rg orap yapmnda kullanlan birletirme tekniklerinden deildir? A) Gizli diki 2. B) Makine dikii C) Srfile dikii D) Overlok ekme

rg orap ssleme yntemleri ka grupta toplanr? A) 7 B) 3 C) 5 D) 6

3.

rg orap yapmnda kullanlan birletirme yntemleri ka grupta toplanr? A) 2 B) 5 C) 3 D) 4

4.

rg orapta, dardan bakldnda dikiin belli olmas istendiinde hangi diki teknii kullanlr. A) ngiliz dikii B) Gizli diki C) Srfile dikii D) Makine dikii

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

36

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz. 1. Aratrmaclar rgnn kaynann .. sylemilerdir. ki ucu sivri iler takm hlinde satlr. rg orap yapmnda birletirme teknikleri. grupta toplanr. Dardan bakldnda dikiin belli olmamasnn .. diki ile birletirme yaplr. istendii durumlarda kkenli olduunu

2. 3. 4.

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 5. 6. ( ) i rclnde iler temel ara olarak kullanlr. ( ) orap insanlar iklim artlarndan koruyan, ayaa giyilen, kyafetin aksesuar ve tamamlaycsdr. ( ) i eitleri grupta toplanr. ( ) rg orap ssleme yntemleri iki grupta toplanr.

7. 8.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtarlarnzla karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz.

37

rg orap modl, faaliyetleri ve aratrma sonunda kazandnz bilgilerin llmesi ve deerlendirilmesi iin retmeniniz size lme arac uygulayacaktr. rg orap modln bitirme deerlendirmesi iin retmenizle iletiim kurunuz. Yapacanz rne uygun farkl motif ve desenleri birletirerek ve yaratclnz kullanarak rg orap modeli tasarlayp kalbnz hazrlaynz. rn lsne uygun i zerine ilmek atnz. Farkl motif ve desen trlerini kullanarak rg orabnz rnz. Arttrma ve eksiltme tekniklerini kullanarak orab bitiriniz ve sslemelerini yapnz. Kullanlacak ara ve gereler: rg orap model kitaplar Kalp hazrlama ara ve gereleri (parmen kd, kalem makas, cetvel ve mezr) Yn ve iler Ssleme ara ve gereleri

Aadaki ilemleri tamamladnzda rg apka iin modelinize uygun kalp hazrlayp i zerine uygun sayda ilmek atabileceksiniz. Farkl rg teknikleri ile apka rebilecek ve sslemesini yapabileceksiniz. lem Basamaklar neriler alma ortamnz, ara ve gerelerinizi nlnz giyiniz. hazrlaynz. Kalp ara gerelerinizi hazrlaynz. Yn ve ilerinizi hazrlaynz. orap modelini hazrlaynz. Bilek lnz alnz. Tasarladnz modele uygun desen varsa hazrlaynz. Modelinize uygun ara ve gere seiniz. Tasarladnz modele uygun yn seiniz. Ynnze uygun i numaras belirleyiniz. i zerine orabn lastiini rmek iin i zerine bilek lsne uygun sayda ilmek atnz. ilmek atnz. i zerine attnz ilmekleri kalbnzn zerine koyarak kontrol ediniz. orap topuunda ilmek brakma ve Topuk iin toplam ilmek saysnn drtte tekrar geri toplama ilemini yapnz. birini alnz. Topuun dier yarsn da ayn ekilde Topuklar simetrik almaya dikkat alarak tamamlaynz. ediniz. rg orabnzn ayak ksmn rnz. Bu blme desen veya motif uygulayabilirsiniz. rg orabnzn burun ksmn Burun almasnda eksiltme ilemini alnz. her iki kenarda simetrik olarak alnz. 7-8 ilmek kalnca yn ipinizi ilmeklerin iinden geirerek bzerek sabitleyiniz.

38

 orabnzn kenar dikilerini yapnz. rg orabnzn sslemesini yapnz.

Kalite kontrol yapnz.

Kenar dikilerini orabnzn rengindeki yn iplikle gizli diki tekniine gre alnz. Bilek veya ayak blmne ssleme tekniklerinden biri veya birkan kullanarak ssleme yapnz. Eksiltme ve arttrma ilemlerini kontrol ediniz. Hatalar dzeltiniz. orabn kenarlar ile birletirme dikilerini kontrol edip dzeltiniz. Sslemeleri kontrol ediniz.

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

39

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET- 1N CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 A D A B D C

RENME FAALYET2NN CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 n Arka Temel Dikili Topuk stten ve alttan Lastik

RENME FAALYET- 3N CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 D D C B

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 8 Dou Doru Beli Doru 3 Gizli Doru Yanl

40

KAYNAKA KAYNAKA
ATAY, Ayten, rclk Temel Ders Kitab, Mill Eitim Basmevi, stanbul,1987. ETN, Uysal, Gnl KURTOLU, El leri 2, Fla Matbaaclk, stanbul,1986 KORKUSUZ, Sheyla, Nak Kitab, Er Ofset, Ankara.

41