AMBASADORI BERISHA I PARAQET KREDENCIALET PRESIDENTIT T IRLANDS

PRKUJTOHET N LONDR 10-VJETORI I LUMTURIMIT T NN TEREZS

EKLIPSI I PAMUNDUR I THE SUN

Drgo para online*

moneygram.co.uk
VITI I 10 I BOTIMIT
info@thealbanian.co.uk

www.thealbanian.co.uk

Tel: 02082169527

LONDON

25 TETOR

*Pr nj list t plot t tarifave t transferimit n internet ju lutem vizitoni moneygram.co.uk. MoneyGram International Limited sht e autorizuar dhe e kontrolluar nga Autoriteti e Shrbimit Financiar. MoneyGram dhe Globi jan marka t MoneyGram. T gjitha markat e tjera jan pron e pronarve t tyre prkats. 2012 MoneyGram. T gjitha t drejtat e rezervuara.

SI PO SHKATRROHET FAMILJA SHQIPTARE N BRITANI?

Prononcohen shoqatat shqiptare n Britani

Pse shqiptart nuk duhet t jen n nj union me serbt n Ballkan? faqe 4

BESIM SAHATIU, KORIFE I SKENS TEATRORE DHE FILMIKE N KOSOV faqe 14
Shpresa Programme nis nj projekt kundr dhuns n familje
faqe 17

SPECIALE
NGA BASHKIM METALIA

far mund t bsh q t promovosh paqe pr t gjith botn? Shko n shtpi dhe duaje familjen tnde, - thot Nna Tereza. E si mund t arrihet paqja njerzore mes njerzve, pa qen dashuria n mes?! (vijon faqe 8-9)

S shpejti
DOSSIER
AUSTRIAKT N 1869: SHQIPTART MUND T BHEN ZOT T RAJONIT
faqe 18-19

PRSE PRDORIM FJALN E HUAJ N VEND T FJALS SHQIPE?!

faqe 15

IFCF
30 Minerva Road, London, NW10 6HJ
www.ifcf.co.uk
KENI PATUR NJE AKSIDENT? Kontaktoni Gerhard Krasniqin ne 02088260920

sales@ifcf.co.uk Tel:0208 961 8765

aktualitet

www.facebook.com/thealbanian.co.uk Pranvera Smith, Blerim Ciroka, Flori Slatina, Kastriot Dervishi, Anila Hoxha, Fjoralba Hysa Pano Web-design Shefdomi.com

faqe 2

DREJTOR: PETRIT KUANA Kryeredaktor: BASHKIM METALIA

REDAKSIA Akil Koci, Daut Dauti, Arben Manaj Emanuel Bajra, Majlind Goge Jeni Myftari,

www.thealbanian.co.uk albania7@gmail.com

Tel/fax:02082169527

PRKUJTOHET N LONDR 10-VJETORI I LUMTURIMIT T NN TEREZS

Kishn e Apostujve t Shenjt n Pimlico, Londr, u mbajt nj shrbes fetare e veant n prkujtim t prvjetorit t Lumturimit t Nn Terezs. Mesha, e cila u kremtua n gjuhn shqipe dhe at angleze, u udhhoq nga Eminenca e Tij Kardinali britanik Cormac Murphy OConnor dhe u bashkkremtua nga At Gary Walsh, prift kanadez i cili ka shrbyer dhjet vjet n Shqipri.

Shqipris, z. Mal Berisha, Ambasadori i Kosovs, z. Lirim Greicevski, bashkatdhetar t komunitetit katolik shqiptar n Londr, misionar t ndryshm t Kishs Katolike q kan shrbyer pr vite t tra n Shqipri, si dhe Misionaret e Dashuris motrat e rregullit t Nn Terezs. N predikimin e tij, Kardinali OConnor falenderoi popullin shqiptar pr kt figur t shenjt q i ka dhn bots. Ai kujtoi nj nga episodet e jets s Nn

T pranishm ishin Ambasadori i

Terezs kur ajo e pyetur se si mendonte tia dilte mban pr t ndihmuar miliona fmij indian nga varfria, u prgjigj se do ti ndihmonte nj nga nj. Kardinali solli tek besimtart shqiptar mesazhin se gjrat e vogla mund t jen tepr t rndsishme, dhe se e till sht n t vrtet edhe bashksia katolike shqiptare n Londr. Veprat e shqiptarve do dit n punn dhe familjet e tyre mund t prcjellin t njejtn paqe e dashuri, t cilat Nna e tyre e madhe i prcolli n t gjith botn.

At Gary Walsh, pas lutjes kushtuar Nn Terezs, i dhuroi Ambasadorve t Shqipris dhe Kosovs, si dhe Kardinalit oConnor qirinjt q prfaqsonin n Kish 10 vitet e lumturimit.

N prfundim t Meshs, n mjediset e Kishs s Pimlico-s u zhvillua nj pritje me besimtart shqiptar.

Transportojm
Transportojme mallra dhe automjete Angli-Shqiperi-Angli

Mallra dhe automjete Angli-Shqiperi-Angli

SHERBIM I SHPEJTE DHE KORREKT . (PR SASI TE MEDHA MALLI VIJM N VENDNDODHJEN TUAJ) EMAIL: BEHAR.LLESHI@GMAIL.COM

Behar Lleshi
Na kontaktoni:
UK Mob: 07814 144616; Mob: 07737096299

AL: 00355694421459

O N L I N E S shpejti L I V E

TRANSPORT MALLRASH ANGLI-SHQIPERI-KOSOVE

SHERBIM I SHPEJTE DHE I SAKTE

Sponsorizohet nga bizneset shqiptare n Londr

NA KONTAKTONI TEL:07737 597 000 07507 444 654

TEL: 07833663234

toni.79-@hotmail.com

aktualitet

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe 4

AMBASADORI BERISHA I PARAQET KREDENCIALET PRESIDENTIT T IRLANDS

mbasadori i Jashtzakonshm e Fuqiplot, jorezident, i Republiks s Shqipris n Irland, z. Mal Berisha paraqiti letrat kredenciale tek Presidenti i Irlands, Sh.T. z. Michael D. Higgins. Ceremonia u zhvillua n Dublin, n Pallatin e Presidencs ras an Uachtrain, n pranin e Ministrit Alex White, me prfaqsues t qeveris irlandeze dhe zyrtarve t lart t Presidencs e Ministris s Punve Jashtme.

Paraqitja e kredencialeve u shoqrua nga nj ceremonial i plot shtetror protokollar, me ekzekutimin e himnit kombtar shqiptar nga Banda Ushtarake, me parad ushtarake dhe parakalim truproje nderi si dhe me nj audienc t veant private q Presidenti i dha Ambasadorit. Ambasadori Berisha i shprehu Presidentit irlandez ndjenjat e forta t miqsis q i

karakterizon t dy popujt si dhe e falenderoi pr ndihmn q qeveria dhe populli irlandez i kan ofruar popullit shqiptar si n Shqipri ashtu edhe n Kosov. N fjaln e tij Presidenti nnvizoi faktin se ne jemi dy popuj t lasht, q prmendemi n skriptet e lashta. Ai pastaj u ndal tek roli i Presidencs s kaluar irlandeze t Bashkimit Europian si dhe qndrimet pozitive t Irlands ndaj proesit t integrimit t Shqipris drejt Europs. Si nj mik i shqiptarve, theksoi ai, kam qen pran tyre n qytetin Galway dhe kam ndihmuar n mbarvajtjen e shoqats Irish Friends of Albania, duke nnvizuar punn e mrekullueshme t br nga kjo shoqat n Shqipri dhe n Kosov pr tu shrbyer njerzve n nevoj t thell. Ambasadori Berisha e falenderoi Presidentin pr qndrimet e tij dhe t qeveris s tij dhe i prcolli po ashtu urimet m t mira t Presidentit t Republiks s Shqipris z.

Bujar Nishani pr mbarvajtjen dhe mirqnien e tij personale dhe t Irlands. Po ashtu ai theksoi dshirn pr t shkmbyer vizita zyrtare midis dy presidentve. Presidenti Higgins premtoi se do ta konsideronte seriozisht nj vizit zyrtare n Tiran, n rastin m t par t mundshm.

Ambasadori Berisha i dhuroi Presidentit nj librth poezish, t prgatitura enkas pr kt rast, t shkruara prej vet Presidentit Higgins dhe t prkthyera n gjuhn shqipe nga poeti shqiptaro-irlandez me banim n qytetin Galway, z. Ndrek Gjini. Vjershat ishin botuar m par n shtypin shqiptar. Presidenti e mirpriti kt dhurat duke e konsideruar nj vler t muar q i shtohet prkthimeve t veprave t tij n gjuh t ndryshme t bots.

Udhtimi im

prbn lajm kur nj shqiptar i ardhur vetm pak para pak vitesh n Mbretrin e Bashkuar, si refugjat, pa ditur t thot as mirmngjesi apo kam uri, ka arritur n vetm pak vite t kthehet n modelin e njeriut t suksesshm. N vetm pak vite ka arritur jo vetm t punsohet apo t punsoj bashkatdhetart e tij , por t punsoj edhe britanikt...(pa harruar q jan shqiptar). Raste t tilla jan vrtet t shumta dhe ne do t prpihemi q n do edicion t sjellim modele t tilla, duke besuar se do t mund t realizojm nj nga dimensionet e misionit ton . Besojm se publikimi i profileve t tilla, do t jet nj proces sinteze, q do t shndrrohen n nj fanar q ndriojn rrugn e drit-shkurtrve, atyre q u ka humbur rruga n oborr, dhe q nuk mund t shohin jo m larg sesa nj der kazinoje apo tavolins s kafeve t strzgjatura, ku bisedat nuk mbarojn asnjher, sidomos ato pr politikn. Jeni t lutur t na sugjeroni shembuj dhe modele t suksesshm shqiptarsh n Britani.
THE ALBANIAN info@thealbanian.co.uk Tel: 0208 216 9527

Jemi te specializuar per demtimet personale (Personal Injury)

Nga e hena ne te shtune Te dielen pushim Mob: Xhuma: 07534146929

Mob: Xhem 07788822491

Ne kemi ne stafin tone shqiptare te specializuar qe do tiu ndihmojne ne momentin me te pare qe te na kontakoni

Na kontaktoni dhe kerkoni GERHARD Krasniqin

Drgo online sot n

moneygram.co.uk

Hapur
g jat g jith kohs... I prshtatshm pr t transferuar para online
Parat tuaja merren n Shqipri dhe Kosov n vetm 10 minuta*

0800 026 0535

aktualitet

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe 8

Si po shkatrrohet familja shqiptare n Britani

Familja shqiptare prtej nj realiteti
NGA BASHKIM METALIA
far mund t bsh q t promovosh paqe pr t gjith botn? Shko n shtpi dhe duaje familjen tnde, - thot Nna Tereza. E si mund t arrihet paqja njerzore mes njerzve, pa qen dashuria n mes?! Ajo dashuri q sublimon qllime t larta ndjesish, vlerash dhe atributesh t qensishme njerzore. T inkurajon fakti q prezenca e dashuris ka suksesin dhe mirqenien familjare, nse do ta konsideronim kshtu si investim inkandeshent dhe t vrtet. Baza familjare sht larmi momentesh dhe peripecish q kurrsesi nuk duhet t dekurajohet nga ulje-ngritjet e herpashershme q rndom mund t pikasen. Familja nuk duron mosprfilljen, paprgjegjshmrin, mungesat me t gjitha llojet e saj , mosbesimin; sepse krijon boshllk , t ara q mavijosin jetgjatsin e saj e pr rezultat m e pakta q mund t thuhet , prve shthurjes, degradohet n rrnim t plot. Problemi i familjes dhe bazs s saj, pr ne shqiptart e Britanis sht prezumuar, e marr me mend e thne m shqip, si nj referenc e ekuilibruar shoqrore, t paktn deri tani. Mirpo situata e saj nuk sht ashtu si proklamohet apo konsiderohet mirfilli e stabilizuar. Emigracioni dhe integraliteti i varjushm i tij, nn suazat e t papriturave dhe prplasjeve t kulturave, ka ndikuar goxha shum n marrdhniet familjare n prgjithsi dhe familjes son shqiptare n veanti. Nj refren jo i kndshm divorci i ifteve qofshin t reja apo dhe t vjetra. sht marramendse lnia prapa krahve e fmijve me nj ose pa asnjrin prind . sht e qart s jeta jon personale sht zgjedhje dhe kurrsesi nuk mund t bjm gabime fatale pr t zgjedhur veset e kqija, pr tu br pre e tyre , assesi t lm mnjan pjesn m t rndsishme t jets , familjen. Ndonse n munges t statistikave, por trendi sht sa i frikshm aq dhe i pakonceptueshm i ndarjeve mes ifteve shqiptare ktu n kt ishull t pavarsis dhe t drejtave demokratike. Arsyet e ktij fenomeni jan nga m intrigueset apo ....nuk dihen! Insistojm hera-hers pr t investiguar aty- ktu se ka e on dhe detyron nj familje m s shumti q t marr at vendim, pra t ndarjes. Ku e kan vendin fmijt pas ksaj tragjedie t gjall , t pamendt. Shqipria radhitet e 5-ta n Evrop pr numrin e divorce t ifteve , kurba e s cils sht n rritje. Shkalla e divorcit n Angli dhe Uells sht m e ulta q nga viti 1974, sipas Zyrs pr Statistikat Kombtare. N 2009, kishte 113,949 divorce n Angli dhe Uells, 6.4% m pak se nj vit para tij. Si pas ktyre t dhnave, vitet e fundit, numri i divorceve ka rn, nga nj shifr e lart prej 153,065 n 2003. Kur shohim trendin n ulje t divorceve n shkall kombtare, kuptojm se hyjn n loj nj sr faktorsh si social, kulturore ekonomik etj. Mirpo dhe pse n munges t nj statistike t plot pr familjet me origjin shqiptare( de juro nuk kemi statistika t sakta), de fakto kto jan n shkall t lart, me nj kurb n rritje. Mund t jen dhe t rreme kto ndarje, mbase po(arsye ekonomike)?! Ia vlen dhe t gzohesh ...pr momentin! Orvatemi pr t gjetur prgjigjet , dhe gjithmon kemi ngelur n ato evazivet. Pyesim sociolog, psikolog, individ q merren me shtje sociale dhe evaziteti ska t sosur sepse nuk ka t dhna qoft n numr ashtu dhe n shkaqet q ojn n ndarje. Nuk sht fundi i bots ; por familja , ifti, fmija si mund ta plotsojn njritjetrin, nse nuk glojn s bashku brenda mureve t shtpis. Ne ndrkoh ju drejtuam disa prej shoqatave shqiptare q merren direkt me komunitetin , pse jo kan dhe projekte pr tu marr me situata dhe shtje t tilla. I pyetm pr shkaqet dhe pasojat dhe far mund t ofrojn n zbardhjen , zgjidhjen e ktij fenomeni t konsideruar. M posht jan prgjigjet n vijimsi pse jo dhe mbshtetjen q ofrojn , bashkangjitur me mesazhet; t dashur lexues ju takon juve t gjykoni shqetsimin tim , n krkim t prgjigjes !

"NENE TEREZA" ALBANIAN COMMUNITY IN UK Zakonisht jan shum kombinime faktorsh q kontribuojn n divorc, dhe familjet shqiptare nuk prjashtohen nga kto shkaqe megjithse duhet cekur q situatat varjojn. Mendojm q nj nga shkaqet sht ndryshimi i shoqris ku ne po jetojm. Ndrsa n Shqipri sht opinioni, familja, fmijt gjendja financiare q n nj fare mnyre kushtzon shum familje nga zgjedhja e divorcit ktu n UK sht ndryshe. Si edhe ju e dine nse gruaja ktu divorcohet ajo merr shtpin (Counsil flat), fmijt dhe ndihma t mjaftueshme gj q n nj fare mnyre sht lehtsi pr cilindo partner. Kjo siguri ka br q grat dhe burrat t mos tolerojn me gjera qe ndryshe n Shqipri do ti kishin toleruar,e dyta sht gjithashtu edhe ndrgjegjsimi/njohuria sidomos n familjet ku ekziston dhuna. Shum veta e kan kuptuar q dhuna ndikon shum negativisht tek fmijt por edhe tek ata vet. Kt aspekt po ashtu nuk e lejon shoqria angleze e sidomos shkollat ku kta fmij ndrgjegjsohen do dite. Frika e social servicit, marrja e kalamajve shton edhe m shum frikn tek prindi q sht duke u dhunuar. prsa u prket faktorve aty do t thonim q si ne do shoqri hyjn tradhtia bashkshortore, bixhozi, xhelozia, moskomunikimi qe vijn nga ndryshimi i vendit ku ne po jetojm. duhet pranuar

qe veprimet e shum shqiptareve ne Angli jan br m shum prparimtare ose m mir moskokarse ndaj atyre vlerave familjare q ata jan edukuar. duhet gjithashtu prmendur q shum martesa q jan br me ndrmjetsi ktu kan prfunduar pasi partneret nuk e kan dashur njri-tjetrin ose thjesht ka qen bileta pr te ardhur ne Angli. Divorci sht nj teme shume e ndrthurur dhe ndoshta pr kto pyetje qe pyesni duhet ndrmarr ndonj projekt qe familjaret e divorcuar te shprehin arsyet e tyre. Fmijt jan ata q gjithmon do te vuajn nga ndarja e familjes. Impakti sht shume i madh, sidomos tek fmijt q jan n nj mosh madhore. Megjithat shum prindr nuk jan t ndrgjegjshm pr vuajtjet dhe traumat q krijojn tek fmijt e tyre. Disa fmij do t vuajn n heshtje dhe shfaqin pasoja me von , disa fmij tregojn agresivitet t menjhershme gj q ndikon me sjelljen e tyre n shkolla e n familje. Ne nuk kemi t dhna se aktiviteti yn sht m shume i koncentruar ne dhnien e msimit t gjuhs shqipe po si gjithmon ne bjm t pamundurn q t observojm dhe t kontrollojm sjelljen e fmijve. Nuk kemi ndrhyr me ndonj familje po zakonisht nse e dim qe fmija sht duke prjetuar ndonj shqetsim ne si shoqate flasim me prindin dhe pyesim se si mund ti ndihmojm duke sugjeruar

kshillime( counselling) ose terapi, megjithse kto situata kan qen shum t rralla: familjet shqiptare zakonisht jan shume private n aferat e tyre familjare. Mesazhi yn tek prindrit: Tolerance dhe bashkpunim midis tyre, t mos harrojn nga kan ardhur dhe t mos harrojn vlerat tona familjare q n vite e kane humbur rendsin e tyre. Ata duhet t ndrgjegjsohen me pasojat q sjell divorci; shkatrrimi i familjes dhe fmijve dhe te heqin dore nga zakonet e keqe qe sjellin shkatrrimin e familjes. Megjithat po ashtu duhet t theksojm q edhe pse divorci duhet t jete hapi i fundit n asnj mnyr nuk duhet t tolerohet dhuna n familje qofte ajo fizike dhe mentale dika qe ne mendojm se fatkeqsisht ekziston ne shume familje shqiptare. Si e kemi prmendur edhe me lart kto jan disa nga mendimet tona. Nj projekt krkim zbulon m shum pr far ju dhe ne duam t dim. Ky projekt krkim mund t zbuloje SHUME ME SHUME dhe kjo mund t ndihmoje t gjitha shoqatat n ndrmarrjen e nj ndihme m t prshtatshme pr familjet e imlikuara dhe fmijve te tyre. Megjithse duhet te theksojm qe ky sht nj territor sensitiv dhe i ndrlikuar pr vete faktin q familjet shqiptare i mbajn aferat e tyre private. Shpresoj qe ne nj fare mnyre ju kemi ndihmuar!

aktualitet

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe 9

Shpresa Programme nis nj projekt kundr dhuns n familje

huna n familje sht nj fenomen q prek t gjitha kulturat, nacionalitete dhe shtresat. sht nj realitet q ka ekzistuar n t gjitha kohrat dhe vazhdon t shfaqet edhe sot n forma t ndryshme. Dhe rastet e raportuara kan qen ekstreme, deri n vrasje apo vetvrasje. Ne shqiptart e ndeshim kt jo vetm nga lajmet q dgjojm do dit n vendin mm, por me sa duket sht nj dhimbje q e kemi marr me vete kur kemi emigruar. Edhe ktu n Mbretrin e Bashkuar, n kt vend demokratik ku t drejtat e njeriut respektohen si n asnj vend tjetr dhuna ka qen e pranishme n familjet tona. Por prezenca e organizatave t suksesshme si Shpresa Programe ka luajtur gjithnj rol n prmirsimin e ktyre fenomeneve. N vazhdn e shum projekteve jemi informuar se sapo ka nisur nj iniciativ e re pr t punuar n kt drejtim me qllimin pr ta reduktuar nivelin e dhuns dhe agresivitetit n komunitetin ton. Pr kt kemi realizuar nj bised me drejtuesit e Shpresa Programe, pr t msuar m shum rreth ktij projekti.

Si lindi ideja e ktij projekti? Ishte viti 2009 kur nj grua, t cils i kishim ofruar shrbimet e Shpress, u vra nga burri i saj, pasi ajo e divorcoi. Kjo gj na dshproi t gjithve, dhe nga ana tjetr na vuri n lvizje pr t marr masa q raste t tilla t mos prsriten. Shpresa Programme duhej t vendoste se cili do t ishte roli i saj kur n der ti trokasin grat q kan nevoj pr ndihm pr ti shptuar dhuns. Na vuri para prgjegjsis pr t vepruar dhe punuar q t mund ti parandalojm ngjarje te tilla. Pr mse dy vjet jan bn konsultime, u ngrit nj grup pune i asistuar nga Punonjs pr zhvillim i komunitetit z. Shptim Alimetaj. Aty u diskutuan dhe prpunuan mnyrat m t mira se si Shpresa mund ta adresonte kt problem. Cilat do t ishin synimet, dhe se si do te arriheshin ato n mnyr q ne t kishim sa m pak agresivitet n komunitetin ton. Nga kto takime ishte e qart q Shpresa duhej t punonte n bashkpunim me organizata t specializuara n kt fush. Menduam q nj nga kto organizata t punsonin nj punonjse shqiptare n radht e tyre, n mnyr t rrisnin informacionin rreth dhuns n familje. Kshtu do t ndrgjegjsonin pr masat q duheshin marr dhe rolin q duhet t luaj secili n familje q t kemi sa m pak dhun n jetn e prditshme. Ka qen nj rrug e gjat dhe kemi br nj pun t madhe q ky projekt t bhej realitet. Kemi siguruar fondet dhe kemi kontraktuar organizatn Solace Womens Aid. Pr 2 vjet ky projekt do t bj t mundur prgatitjen me njohuri rreth dhuns n familje. Qllimi sht q t paktn 300 t rritur t trajnohen pr tu ndrgjegjsuar rreth dhuns n familje, dhe t paktn 35 familje t marrin ndihmn e duhur pr t zgjidhur konfliktet e dhuns. Cilat mendoni se jan shkaqet q divorcet n familjet shqiptare, n Mbretrin e Bashkuar, po rriten? Po sht e vrtet q numri i divorceve sa vjen e rritet kudo n bot dhe kjo nuk prjashton as iftet

shqiptare. Shkaqet jan nga m t ndryshmet. Sigurisht koht kan ndryshuar dhe sot iftet nuk rrin bashk vetm pr hir t zakonit, mentalitetit apo tradits s vjetr. M par nuk mund t ohej npr mend q ifti t ndahej edhe nse mes tyre kishte konflikte dhe dhun. Ndrsa sot edhe burrat edhe grat jan t informuar pr rndsin e cilsin n marrdhnien e tyre. Sidomos kur bhet fjal pr dhun, ky aspekt sa vjen e bhet m i patolerueshm. E megjithat ka faktor t ndryshm q e stimulojn kt gjendje derisa vjen nj pik ku ifti dorzohet. Shkak mund t bhet papunsia dhe pamundsia pr t menaxhuar situatn financiare s bashku. Gjithashtu duhet pasur parasysh se ndryshimi i rolit t gruas n familje ka ndryshuar jo pak rolin burrin, dhe ky prbn nj disavantazh pr burrin, gj q mund t oj n debate dhe konflikte. Nga ana tjetr edukimi gruas dhe mbshtetja q ajo gjen n kt shoqri i japin asaj m shum mundsi pr t krkuar t drejtat e saj. N kt mnyr kjo lvizje e gruas mund t sjell parehati dhe nxitje pr konflikt nga ana e burrit. Gjithashtu duke jetuar n nj vend demokratik ku t drejtat e dokujt respektohen dhe ka ligje q t mbrojn e bjn gruan t ndihet m e sigurt, por nga ana tjetr burri mund t ndiej q i ka ikur pushteti. Edhe pavarsia financiare luan nj rol shum t madh n kt drejtim, sepse shum gra vendosin t rrin n nj martes t dhunshme pr shkak t varsis financiare. Por kur ato e arrijn kt pavarsi e kan m t leht pr t ikur nga dhuna. T gjitha kto ndryshime sjellin nj proces q kalon npr nj tranzicion t gjat, e si rrjedhim shum burra mund t gjejn ngushllim te lojrat e fatit apo te alkooli. Kto dy faktor luajn gjithashtu rol negativ n marrdhnien n ift dhe shpesh ojn n divorc. Po fmijt si i prballojn kto situata ndarjeje t prindrve t tyre? N Mbretrin e Bashkuar ka studime t pafundme q tregojn pr efektet negative q ka dhuna ne familje. Pasoja q i vuajn jo vetm partnert por sidomos fmijt. Familja sht streha e par ku fmija mson pr botn dhe jetn, e kur sheh q ky realitet sht i dhunshm dhe i pasigurt ai ndihet i krcnuar. Si rrjedhim aktivizon mekanizma mbrojts q e bjn supervigjilent, e n kt mnyr mund t ndodh q n t ardhmen t prdor dhunn si mekanizm pr tu mbrojtur. Pr m tepr, sa jan t vegjl teksa rriten n t till ambient mund t prballen me efekte negative t dhuns: si ato emocionale; Marrja e nj modeli t gabuar nga prindrit; Prfshirje n shoqri me probleme t sjelljes; Rnie nga msimet apo probleme t ndryshme n shkoll. Munges t vetvlersimit dhe konfidencs etj. Si drejtues t komunitetit far mesazhi i prcillni? Shenjat e dhuns n familje jan t ndryshme: fizike, emocionale, seksuale dhe financiare. Ka raste q grat t cilat jan viktima t dhuns nuk jan t vetdijshme pr kt. Deri von koncepti i marrdhnies mes gruas dhe burrit ka qen dominues nga burri. Grat ishin t edukuara n at mnyr q fjala e burrit ishte ligj dhe ai kishte t drejt ndaj saj si ndaj nj prone. Sot, si rrjedhim i puns q kan br projektet dhe lvizje t tilla n mbshtetje t t drejtave t grave, shum gjra

kan ndryshuar pr mir. Dhe mesazhi yn sht pr t promovuar nj lidhje t shndetshme n ift. Jo kundr burrave por pr ti ndrgjegjsuar grat edhe burrat se dhuna n familje nuk sjell asnj prfitim. Dhuna n familje sht nj fenomen q

ne s bashku duhet t punojm q ta largojm, dhe t rrisim n harmoni nj brez t shndetshm e t edukuar. Duke krijuar nj marrdhnie t harmonishme, sjell rezultate pozitive jo vetm n jetn e grave, por edhe t burrave gjithashtu e sidomos n at t fmijve t cilt jan gjenerata e t ardhmes.

MOTHER TERESA ALBANIAN UNION

aleminderit pr opinionet tona lidhur me problemin e divorcit n familjet shqiptare ne MB. Pike s pari sht mungesa e komunikimit midis burrit dhe gruas pr t gjetur gjuhn e prbashkt dhe prgjegjsin e barabart qe kane pr mirrritjen e fmijve, duke filluar nga sjellja dhe komunikimi ne sy te fmijve te tyre qe duhet te jete me edukate dhe kulture, sepse babai mund te sjelle shume te ardhura financiare, por mungon komunikimi dhe mirkuptimi i iftit. Se dyti n prgjegjsin financiare se si i administrojn te ardhurat, sa sjellin dhe sa iu prgjigjen nevojave te familjes, pasi shume burra i prishin pr loja fati, t tjer me cigare dhe alkool, kshtu q nuk ngelet gj pr fmijt dhe pr familjen n trsi. Se treti, por q sht edhe m e rndsishmja dhe q ka mundsi t jet n rritje t divorceve t familjeve t reja sht disniveli q mund t ket ifti, pasi shum djem q jetojn n Angli po i marrin nuset nga vendet e tyre duke ju premtuar shume gjera dhe ato nga qejfi i Anglis, por ndoshta jo se u plqen burri, pranojn t martohen, ktu vin dhe jan pa letra, pa te drejte shkolle dhe pune , nuk gjejn ato far parashikonin, ose bnin jet m t mir n vendet e tyre, ishin m t knaqura, kshtu pasi shohin Londrn, blejn ca fustane, dhe me von fillojn kontradiktat, t shpresojm te mos kemi divorce n kt pik. Se katrti problemet vjehrre dhe nuse sht nj

faktor tjetr, ndrhyrja me shume se sa duhet ne shtjet e familjeve te reja. S fundi dhuna n familje, akoma ka burra qe qllojn grat e tyre dhe aq me keq ne sy t fmijve, qofshin kta te rritur apo adoleshente. Ata q i vuajn m shum kto ndarje jan fmijt, duke ndikuar n ann psikologjike, emocionale, fizike, shoqrore. Mesazhi yn sht t forcojm familjen me komunikim dhe gjuh t prbashkt midis burrit dhe gruas,t forcojm familjen ne kto pika: T ndjejm prgjegjsin e prbashkt, morale, edukuese, financiare ne rritjen dhe edukimin e fmijve tan T suportojme burri gruan dhe anasjelltas gruaja burrin n situata t vshtira qe mund t kalojn. Ti jepet shansi i 2 apo i 3 bashkshortit apo bashkshortes pr t mbajtur familjen te bashkuar dhe solide.

Dr Zamira Ruspi

Chair - Mother Teresa Albanian Union

aktualitet

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe 10

NGA GENC DRINI

j karikatur e prsosur n iden e vet n nj revist shqiptare t v.1920, e paraqet kryeministrin e Shqipris kohs, Turhan Pashn t prulur deri n tok por duke thn plot gzim Hajr Haber nga Roma! Nj sarkazm pr t dhe qeverin e tij e cila qe futur thell e m thell nn vartsin e shtetit dhe t politiks italiane duke shkatrruar rnd interesat dhe integritetin e shtetit shqiptar. Qeveria e Turhan Pashs, nuk kishte ide, nuk kishte vullnet, nuk kishte forc, t kundrshtonte presionin italjan. Me disa profesionist t shterur n krye nuk e ndjente forcn e madhe t shqiptarve dhe duket pazotsin e vet e projektonte mbi shqiptart duke shkar n nj politik anti kombtare . fardo haber-lajm apo urdhr q vinte nga Roma pr t do sillte vetm hajr, sillte vetm t mira...hajr, hajr haber nga Roma...! E Italia n kt koh kaprdisej ushtarakisht n Vlorn e pushtuar dhe Shqiprin e kishte futur thell nn hyqmin e vet! Kongresi i Lushnjes e theu at linj nnshtrimi, rrzoi qeverin e Turhan Pashs, ngriti shqiptart q i luftuan italiant dhe i hodhn jashte dhe t gjith shqiptart than me t drejt pr vete, pr gjith botn shqiptare n Ballkan dhe pr Botn Lajm shum i mir nga Shqipria, lajm shum i mir pr shqiptart! Po me 8 nntor 1941 pas habereve q filluan t vinin tashm nga veri lindja u krijua nj krisje, u krijua PKSH dhe ja ku drejtuesit e asaj partije komuniste shqiptare nisn t thrisnin hajr, po pak ndryshe- Hajr apo dobro haber nga Beogradi, hajr apo harasho haber nga Moska . Sipas ktyre urdhr- habereve sllave q si e tregoj historia qen t pa mshirshme pr shqiptart, nj pjes e shqiptarve q i pasonin u urdhruan t zbraznin pa mshir me vite e vite pushkt vrastare kundr vllezrve t tyre shqiptarve nacionalist, e m pas kundr kujdo q mundn. Ato habere krijuan nj tradit vrastare t shqiptarve q vijoi sistematikisht n Shqiprin socialiste edhe pas viteve 1960 deri n vitin 1992. Periudh kjo gjat s cils komunistt shqiptar vazhduan t shanin e shalonin pa pushim Perndimin, po kur pr hir t gjeopolitiks po rrinin n paq sepse ishin marr n mbrojtje pikrisht nga Perndimi. Ndrsa n Kosov misionin shqiptar vrass po e kryenin me zell t prkryer vet sllavt haber drguesit, kuptohet dhe me ndihmn e vyer t internacionalisteve shqiptar brnda Kosovs pa munguar dhe ndihma e shqiptarve internacionalist t Shqipris. Koh t vshtira. Viti 1992 erdhi demokracia, dhe m n fund iu drejtuam Europs, por drejtuesit politik shqiptar n Ballkan, nga t dy kraht, ca nga vshtirsit, ca nga qefo-filit, po m shum nga babzia pr pushtet pritn dhe presin dhe habere t dyshimta. Me vite n vazhdimsi morn nj varg Hajrhaberesh disa mjaft t rnda sepse kundr interesave shqiptare, nga Athina. Dhe kulmin e shkaktoi haberi tragjik q solli vitin barbar 1997. Po t pa priturat pr shqiptart nuk paskrkan ende t mbaruar dhe ja

Pse shqiptart nuk duhet t jen n nj union me serbt n Ballkan?

ku kt vjesht po dgjojn t shastisur politikant q nisn e po thrasin-Hajr haber nga Beogradi, dhe rnqethen ashtu si dikur nga thirja e 1941- shit e ardhur po nga i njjti bosht. Ky haber i fundit i sajuar nga nj diplomaci e heshtur, i pjekur n Beograd, dhe i prcjellur nprmes Malit t Zi, propozon krijimin n at hapsir ballkanike q sa pak vite m par filluan ta shohin t izoluar nga gjith Ballkani dhe e quajtn Ballkani Perndimor, t nj lloj unioni t uditshm t shteteve t sllavve t Ballkanit ende t pa inkuadruar n BE, ku t rraseshin ngusht dhe t gjith copat e shqiptarve kudo q ndodhen. Nj ide e zymt kjo q prpiqet tua ngrij buzqeshjen optimiste atyre shqiptarve q mendojn se ky sht shekulli i shqiptarve ngaq Kosova e Pavarur dhe disa t drejta n Maqedoni i nxiti t besojn kshtu. Nuk mund t mos e kuptojn tashm se kto arritje jan ende t pa mjaftueshme. Jemi vetm n fazn e copave shqiptare q sot jan shum t pa fuqishme dhe inferiore para fqinjve, dhe nuk mund t arrijn kurr t zhvillojn aq energji sa ta bjn shekullin t punoj pr shqiptart. Edhe m keq akoma nse do futeshin qoft dhe si eksperiment n at union heterogjen ballkano perndimor, do shkrmoqeshin t manipuluar nga qendra serbe me kohezion shum m t madh. Vetm duke u prpjekur pr t veuar shqiptart dhe ngujuar ata n copa shtetesh dhe duke u futur n mes tyre serbt ruajn dhe prjetsojn n favor t tyre disbalancn. Pjest e t njjtit komb n rast se nuk shkojn drejt bashkimit shkojn drejt rrnimit. Po t ishte pr copa le t rrinin gjermant n dy copa madje t mdhaja si ishin, dhe n BE, por jo, bn gjithka dhe u bashkuan dhe ja ku jan sot. Bashkimi bn fuqin dhe jo copzimi. Ndrsa dhe saldimi jo i natyrshm i materialeve t ndryshme, tejet

mos prputhse e refraktare ndaj njra tjetrs...on vetm n shprthim. Sidoqoft shekulli sht i t t gjithve, po do t jet dhe pr shqiptart vetm e vetm nse gjith shqiptart n Ballkan do organizohen, do vendosin nj strategji kombtare, do farktojn t njjtn mendsi, do t krijojn kohezion, do ndrthurin ekonomin si nj t vetme, do t bjn politik unike, dhe veanrisht kur t gjejn shtete partner q shohin interes n Bashkimin Kombtar t shqiptarve, dhe kshtu t punohet pr t shkuar drejt ati bashkimi. Paralelisht t punohet dhe pr tu integruar direkt e n BE, aty ku do futen edhe fqinjt ballkanik, nj rrug e nisur pr t gjith, dhe kjo e mbyll ciklin e integrimeve europiane pr Ballkanin dhe q sht i vetmi integrim bashkim q sjell stabilitetin n Ballkan, i vetmi integrim ku t gjith shtetet ballkanike mund t gjinden n fqinjsi t mir. Po mbi t gjitha do jet shekulli i shqiptarve nse shqiptart e organizuar do lvizin dhe do t ushtrojn presion t pa ndrprer ndaj t gjith atyre q bhen penges n rrugn ton. Kryesisht kundr politikave ekspansiv t Beogradit e t tjerve n Ballkan q duam apo s duam arrijn t gjejn shteg dhe t prpunohen edhe n BE si politika prafruese, ose si politika q arrijn t harmonizohen me nevojat e stratagjemave europiane, t prkohshme apo afat gjata. Ja ku na vjen dhe prej andej i prsritur i njjti mesazh-haber beogradas pr politikant shqiptar n Tiran, Prishtin dhe Shkup, nj pjes e t cilve t prkulur plot respekt europian e dgjuan a se dgjuan haberin, menjher filluan t thrrasin Hajr haber nga komisioneri Fyle n Bruksel. Shqiptart q n kto pak vite sapo morn prkrahjen e madhe t jashtzakonshme t fuqive Perndimore SHBA, MB, dhe t shteteve t BE, veanrisht n Kosov, si dhe n Maqe-

doni, mbshtetje pr Shqiprin n NATO dhe nxitje pr n BE, ndjehen t shokuar nga ky sinjal i dyfisht europian. Jo pa arsyetim kujtojn nj shekull t tr sherr haberesh t egra t ardhura prvese nga Lindja edhe nga Perndimi nprmes s cilave sllavt ua grabitn shqiptarve mbi gjysmn e territoreve n Kosov, n Shqiprin Lindore n Maqedoni dhe grekt nj pjes t madhe n jug, amrin, dhe kjo me bekimin e diplomacis s Europs. Edhe pas 1944 shit Perndimi i braktisi shqiptart pr gjysm shekulli drejt lindjes komuniste nn hijen e errt lindore diktatoriale. Kshtu edhe haberi i sotm q prpiqet ti shtyj shqiptart drejt nj far unioni, nj far Jugosllavie t re t fardo forme, futet n listn e sherr habereve tejet t rrezikshme me pasoja negative t do niveli pr shqiptart. Edhe para vitit 1944, edhe m pas, edhe pas vitit 1990 nuk kan munguar t vin gjithfar habere unionesh drejt jugut e drejt veriut, dhe as kan pr t munguar. Klasa politike shqiptare n Ballkan duhet t shmang at pjes t vet q pr fat t keq, e zvetnuar dhe e kapur keq nga korrupsioni rrshqet dhe sht e pa zoja t mbroj interesat kombtare. Prfundimisht ajo vet duhet t prpunoj Lajme t mira bashkuese ndr shqiptare, ndryshe do t ballafaqohet me shqiptart q nuk jan dele pr t i kapur pr bishti dhe rras n vathn e ekspansionit dhe t interesave sllave. Nuk ka haber q mund ti lviz e ti detyroj shqiptart t rrshqasin n vorbulln e ktij orteku shthurjeje, shprndarjeje kombtare dhe kaosi total. Eci pr disa vite ajo Jugosllavi Pasi sllavt Pas lufts s Dyt Botrore sllavt ri rrmbyen tokat shqiptare, prap me konsensusin e Europs e cila si pa gj t keq e hngri fjaln dhe nuk respektoi t drejtn e vetvendosjes s

Rruga e vetme e Shqipris, Kosovs, gjith shqiptarve sht integrimi direkt e n BE. Dhe futja e vendeve t tjera t Ballkanit, si Mali i Zi, Bosnje Hezegovina, Serbia, Maqedonia, direkt n BE e plotson BE me hapsirn e vet juglindore dhe vetm ather mund t flisnim pr demokratizim t arrir t ktyre katr vendeve t fundit. Struktura europiane gjithprfshirse sht e vetmja q qetson ujrat dhe paqson rajonin. do organizim tjetr q mund t imagjinohet pr tu krijuar n mes ktyre shteteve si ur ndihmsee ndrmjetme, do t sillte gnjim t thell n njerzit, me siguri nj konfuzion t rrezikshm dhe shkatrrimin
popujve q e kishte shpallur vet me Kartn e Atlantikut. Eci dhe disa vite ajo Jugosllavi dhe serbt vijuan spastrimin e shqiptarve, po Jugosllavia nuk e pati t gjat. Rrnimi i saj filloi me ngritjen e shqiptarve n v.1981 dhe rroposja i erdhi nga luftat barbare pr dominim q nisn serbt. Erdhi shprbrja dhe krijimi i shteteve t pavarura. Shqiptart luftuan dhe t prkrahur nga SH.B.A. dhe shtetet e BE me NATO-n, u shkputn nga Serbia dhe Kuvendi i Kosovs shpalli me 17 shkurt 2008 shtetin e Pavarur t Kosovs. N v. 2001 shqiptart e Maqedonis luftuan fort po pr nj mori shkaqesh nuk arritn at q u arrit n Kosov, por shum m pak. Por nga gjith kjo sag e egr Ballkanike luftash t serbve pr hegjemoni, ajo q t befason sot sht energjia e pa shterrshme ekspansive e tyre. Megjith humbjet q patn nuk i dorzuan leht ambiciet dhe iu futn menjher ideimit t planeve t reja pr ridominim n Ballkan. Ky sht tipar thelbsor i nj klase politike t formuar mir si nj institucion formal dhe i pa rrzueshm, q as fluturon apo e humb torruan nga fitoret, dhe as q shprishet e humb torruan nga humbjet. Ka mbshtetjen e hapt dhe t fort nga institucioni kishtar autoqefal serb. Pr t realizuar srisht piksynimet e veta strategjike serbe kjo klas politike si sizifi ia rifillon nga e para,. Bjn bilancin, luftuan egrsisht dhe fituan apsira n Bosnje, por Kroacia dhe Sllovenia ju ikn nga duart dhe m pas kaluan dhe u futn n BE. E kuptuan

aktualitet
se tash pr tash me ta nuk mund t merren dot, t....shohim m von... Kosova prfundimisht u b e pavarur. Mund t thon t tjer kshtu po jo serbt. Ish ministri i jashtm i Serbis Drashkovi n nj stad m t hershm zhvillimesh, pak vite n nj intervist m par shprthej furishm kundr termit prfundimtar lidhur me pavarsin e Kosovs, sepse e shihte si prcaktim frenues pr vrullin serb- dhe lshoj deklaratn solemne: vetm vdekja paraqet statusin prfundimtar!, duke e kuptuar historin si nj proces q prodhohet n t gjitha drejtimet, pra dhe me kthim s prapthi n nj gjendje t m parshme. Mesazh pr duar t lira n vazhdimin e ekspansionit serb n Ballkan. Diplomacia serbe nisi menjher eksplorimin e ideve kompensuese. Si mundsi i mbetej riafrimi me Maqedonin dhe Malin e Zi, ku gjindet nj sasi e madhe serbsh, q n ato shtete vazhdimisht lozin kalin e Trojs pr Serbin. Prpiqen ta afrojn drejt ide unionitdhe Bosnje Herzegovinn q ka brnda Republikn Srbska dhe lot haptas po t njjtin rol t kalit t Trojs pr Beogradin. Nuk dihet si mund t ja dalin aty kroatve dhe Kroacis. E m tej nuk kuptohet si u shkon mendja serbve sesi mund t pranojn boshnjakt jo serb, myslimant mbi t cilt serbt ushtruan

www.facebook.com/thealbanian.co.uk
gosllavis, sht se m n fund edhe Shqipria do t prlahej nse do arrihej unioni i ashtuquajtur Ballkan Perndimor. T gjith n nj lloj Jugosllavie t re ku do t kishte 6 shtete (si 6 republikat dikur) dhe nj Republik t madhe prfshirse, unioni dhe nj parlament t madh. E me kt diplomacia serbe do arrinte kulmin. Unioni shans i jashtzakonshm pr t plotsuar ndrn vjetr serbe pr t futur disi t gjith shqiptart n vathn e disiplinuar nga barinjt e vet serb. Dhe elits politike dhe dipomacis shqiptare n Ballkan si sukses do ti mbetej vetm, e vetm bishti nn shal. Por udit nuk mbarojn ktu, paska dhe rrethe t caktuara t politiks n shtetet e BE, q eksperimentet mbi kurrizin e vendeve tjera i quajn politik, dhe prandaj e plqejn kt ide. Nuk shqetsohen aspak q pak vite m par kta profesionistbarij t armatosur serb bn krime t tmerrshme dhe gjenocid t llahtarshm mbi shqiptart dhe gjith popujt e Ballkanit. Nuk shqetsohen aspak se eksperimenti i ri i len krejt pa zgjidhur problemet n Ballkan dhe nuk shqetsohen aspak nse ky eksperiment i ri on prsri n t njjtin rezultat t dikurshm, n nj shkatrrim a luft t re n Ballkan. Europa vet e ndjen veten t mbrojtur. Por kuptohet qart se me ann

faqe 11

nj gjenocid t tmerrshm, problemet e rnda etnike vazhdojn tu rrokullisen npr kmb dhe zbulimi varreve t reja masive t t afrmve u jep goditje t vazhdueshme. Grindje t pa fund etnike jan prezente dhe frenuese n parlamentin e BH. E megjithat serbt nuk pyesin, provojn. Shpresojn t prfitojn nga konfuzioni dhe vshtirsit n Maqedoni, dhe t prlajn dhe at shtet n union bashk me gjith shqiptart aty. Supozojn se dhe vet politikant sllav t Maqedonis mund t

prfitonin sepse do t ndihmoheshin nga serbt pr t dominuar mbi shqiptart. Ja dhe radha e Kosovs. Shqiptart e Kosovs q po ashtu ballafaqohen me presionin agresiv t pakicave serbe dhe t Serbis duhen futur pa tjetr dhe para t tjerve n union . Kshtu shvleftsohet nj her e mir lufta pr pavarsi e br nga shqiptart, shvleftsohet pavarsia e arritur dhe e ashtu quejtura Republika e Kosovs, e ja ku serbt fitojn me diplomaci at q kan q kan humbur me luft! Po ajo q bn diferencn spikatse me nj cop t ish Ju-

e eksperimentit union serbt dhe prkrahsit e tyre arrijn nje synim shum t qart, frenojn arritjet e mdha t shqiptarve n kto vite, frenojn energjit bashkuese dhe kohezionin e penguar po q ka rifilluar t prtrihet dhe forcohet n mes shqiptarve n Ballkan. Prandaj i orientojn shqiptart duke i nisur drejt shum qendrave. I shkpusin nga synimi pr Bashkim Kombtar, i shkpusin qoft dhe nga realizimi i nj union-bashkimi n mes tyre para se t hyjn n BE dhe kjo pa dyshim shtyn n shprishje t shqiptarve n Ballkan. I largojn nga synimi strategjik i pa tjetersueshem, Integrimi n BE dhe i bjn t shohin drejt Beogradit. Po vet BE prball situatave t lkundura t brendshme ekonomiko politike, a mos sheh n kt lvizje nj fitim kohe dhe shtyn pr m larg integrimin e ktyre vendeve n BE..? Nj rezultat shum i rrezikshm tejet alarmues pr shqiptart, nj kurth me pasoja t pa pritura. Ata prfaqsues t klass drejtuese politike shqiptare n gjith rajonin q jan ushqyer me pragmatizm konformist dhe do t pranonin at far unioni, do tregonin se jan kthyer n dele politike moderne, n plastelina q modelohen leht nga gjithfar Haberesh t mdha nga Jasht..!

(vijon)

IFCF

www.ifcf.co.uk sales@ifcf.co.uk

IFCF
30 Minerva Road, London, NW10 6HJ
www.ifcf.co.uk sales@ifcf.co.uk

opinion

www.facebook.com/thealbanian.co.uk
eta dhe vepra e regjisorit t njohur shqiptar Besim Sahatiu sht prfshir n nj libr monografik q do t promovohet t dieln n Kineman ABC n Prishtin. Libri Besim Sahatiu- Nj jet pr ekranin dhe skenn, i akademikut Kopi Kyyku, sht prqndruar n momentet kye dhe n problemet thelbsore t jets dhe krijimtaris s mjeshtrit t madh t ekranit dhe skens. Autori Kyyku ka shfrytzuar dokumente dhe fotografi kryesisht nga arkivi i familjes Sahatiu dhe ka prshkruar mjaft atribute duke filluar q nga puna krijuese e Sahatiut deri te shprblimet e ndryshme q kishte marr ai n fushn ndrkombtare. Ky botim prmban shum elemente, deri tani t panjohura pr opinionin e gjer ndrsa sht i ndar n 30 nntituj. Libri sht i shkruar m ngrohtsi me gjuh t pastr e lakonike me stil t rrjedhshm e plot vrtetsi. Sipas tij nga ky material lexuesi mson m shum pr veprimtarin e Besim Sa-

faqe 14

Besim Sahatiu, korife i skens J teatrore dhe filmike n Kosov

PROF. DR. SC. AKIL MARK KOCI Parathnie

hatiut dhe krijon bindje t plot pr vlerat e shumta krijuese t tij n fushn e kulturs s filmit dhe t drams shqiptare ka thn n parathnien e librit, profesor dr. Akil Koci. Akademiku Kopi Kyyku sht autor i nj numri t madh t veprave letrare gjuhsore e historike t shkruara n shqip dhe n gjuh t huaja.Kt vepr autori e po e promovon me rastin e prvjetorit t tet t ndarjes nga jeta e Besim Sahatiu. Besim Sahatiu ka vdekur m 18 tetor t vitit 2005 n Prishtin n moshn 70 vjeare. Veprat e tij jan shfaqur n 35 festivale ndrkombtare. Sahatiu sht gjyshi i kngtares s mirnjohur me fam botrore Rita Ora, e cila suksesin e puns s saj ia ka atribuuar gjyshit t saj. M mungon gjysh.... T dua shum... Ti m br t besoj se kjo sht e mundshme. Ti besove te un para se un vet t besoja n vetn time. T do Rita Pita ! ka shkruar kngtarja shqiptare, fjalit e s cils jan vendosur n kopertinn e librit. trheqse paraqitjen hap pas hapi t momenteve nga m kryesoret t jets e t veprimtaris s Besimit, si regjisor i skens dhe i ekranit, si prkthyes, eseist dhe kritik arti. Paralelisht, autori vlerson aftsit, karakterin e virtytet e shumta t Besimit e, mbi t gjitha, shpirtin atdhetar e njherazi evropian. N aspektin teorik t teatrit dhe t filmit, autori vepron me impulse t tjera n kontekstin e gjurmimeve teorike brenda pr brenda ngjarjeve, i nxitur nga shqetsimet q ngjall saktsia e vizionit t artit t shtat. Ksisoj brendia, thelbi i situatave, deprton n vetdijen e lexuesit, n rezonanc me deprtimin e elementve artistik t prdorur nga Besimi n mendjen e shpirtin e shikuesit, jo vetm si koncept teorik, por edhe si prfytyrim, si imagjinat artistike. Ktu kemi parasysh faktin q kt piksynim Besimi e ka pasur n qendr t vmendjes duke nisur me veprat e para e deri te veprat e fundit. Duke mos e idealizuar, fjala vjen, trimrin dhe heroizmin, por dinjitetin njerzor, gjithnj prmes artit filmik, Besimi n fakt e ekzalton trimrin dhe besn e fort shqiptare duke i kqyrur si reflekse shtytse me efekt t fuqishm pr receptuesin - spektatorin. T tilla mendime teorike t Besimit paraqesin tezat pr teatrin dhe kinematografin ton t re. Si ve n dukje autori, ato jan, sa t thella, gjithaq t lehta pr tu kuptuar dhe, po t studiohen me kujdesin e vmendjen e merituar, do t u shrbejn t gjith atyre q e zhvillojn veprimtarin n kto fusha t artit, q ta ngren m lart nivelin profesional dhe t shohin me optimizm e me qartsi prpara, drejt horizontesh t gjera. Homazhi q kjo vepr e akademikut Kopi Kyyku i rezervon figurs s Besim Sahatiut, prbn dhe duhet kqyrur si nj eveniment me rndsi t posame n jetn kulturore-artistike, jo vetm kosovare, por edhe mbarshqiptare. Personalisht e falnderoj nga zemra autorin q, me modesti e me gatishmri shembullore, ma pranoi sugjerimin q i bra pr t shkruar kt libr me vlera pr mikun tim t paharuar, Besim Sahatiun, kt prfaqsues t denj t artit e t kulturs son mbarkombtare.

egjisorin e mirnjohur t Kosovs Besim Sahatiun e kam konsideruar dhe e konsideroj si nj korif t skens teatrore, televizive dhe filmike, sepse fuqia krijuese dhe uni empirik i mirdallueshm kan ngjizur nj antinom t Orfeut me Prometeun, si dy forca kundrvnse, me synimin pr t shprehur n artin e vet, pra n film, teatr dhe televizion, unitetin e kundrthnieve n konceptet regjisoriale, ka nnkupton sfern e paarritur t idealit estetik, pse jo edhe artistik, pavarsisht se idealja n art sht e lidhur ngusht me kndin nga i cili kqyret. Arti, thon filozoft, vepron me perceptime dhe afekte, mbi nj plan t kompozimit me figura estetike. Ai niset nga sensualizmi materialist i njohjes n trajtimin e s bukurs, s madhrishmes, shijes estetike etj. Nga ky kndvshtrim duhet trajtuar edhe puna e madhe q ka br ky regjisor i shquar e kt mund ta gjejm m gjersisht n librin e shkruar nga akademiku shqiptar Kopi Kyyku, autor i nj numri t madh veprash letrare, gjuhsore e historike, t shkruara n shqip e n gjuh t huaja. Kt vepr autori e ka prgatitur posarisht dhe po e boton n prag t prvjetorit t shtat t vdekjes s korifeut Besim Sahatiu. sht nj libr i shkruar me ngrohtsi, me gjuh t pastr, stil t rrjedhshm e sidomos me plot vrtetsi. Si soditje, si reflektim dhe komunikim sht i pafund, aq sa ngjason me nj refren t madh e t fuqishm, si metamorfoz e prjetshme, si kng e universeve, si nj qenie ndijimi q nuk shter, si nj muzik e kndshme, q na sjell nj doktrin t mahnitshme, frymzuese, optimiste. Ky libr, q po na jepet n dor n nj koh q regjisori yn i shquar nuk ndodhet fizikisht m midis nesh, por vazhdon t mbetet n mendjet e n zemrat tona pr gjithka q la pas, paraqet nj kontribut t madh dhe me vler pr kulturn ton. Njkohsisht, atyre q nuk e kan njohur t madhin Besim Sahatiu, u jepet rasti q, prmes ksaj vepre, ta mojn n vlern e vrtet. E theksojm se nga ky material letrar-artistik dhe njherazi shkencor, lexuesi mson shum pr veprimtarin e Besim Sahatiut dhe, krahas faktit q prbn nderim t merituar, na krijon bindje t plot pr vlerat e shumta t bardit krijues Besim Sahatiu, veanrisht pr kulturn e drams dhe t filmit shqiptar. N fakt, vepra e akademikut Kopi Kyyku sht mjaft e rndsishme edhe ngaq vjen n nj koh kur tekste t tilla pr krijuesit tan na mungojn. Para se t flasim m tutje pr librin, duhet thn se n krijimtarin artistike sot kemi botime dhe vepra q trajtojn tema t llojllojshme, por n mesin e tyre kemi pak ose aspak botime monografike dhe autobiografike. Cilt jan shkaqet e nj inkoherence t till? Nse e mojm lart forcn krijuese t artit, sht e pakuptueshme q sot jemi t ballafaquar me nj non-

sens t ktij lloji. Nga ana tjetr, pa hyr pr t analizuar kto dukuri, mund t konstatojm se zhvillimi i artit n t gjitha trojet shqiptare ka br hapa t vrullshm. Kjo lidhet ngusht dhe shpjegohet, ndr t tjera, edhe me prparimin e shqiptarve, ka ndikon ndjeshm n krijimin e unitetit kombtar n kt fush. N kt aspekt, n prgjithsi kemi vepra, q na prezantojn me sukses edhe jasht trojeve shqiptare, duke ndikuar fuqimisht n afirmimin e mbar kulturs son kombtare. N kto rrethana, shtrohet nj pyetje me vend dhe pikrisht: pse skemi botime t tilla? Kemi shum prgjigje, pr t cilat mendojm se nuk sht vendi ti prmendim. Do t prekim vetm se far veprash jan botuar pr artin muzikor, kryesisht monografi dhe autobiografi, natyrisht pr aq sa kemi dijeni. M konkretisht, n Kosov kemi vetm nj botim monografik pr kompozitorin ton t par, Lorenc Antonin, me titull Jeta dhe vepra e Lorenc Antonit, q e kam shkruar un, ndrsa n Shqipri kan par dritn e botimit disa sosh: pr kardinalin Mikel Koliqi, nga Gjon Simoni; pr Prenk Jakovn, nga Spiro Ll. Kalemi; pr simfonizmin n muzikn e esk Zadejs, nga Klement M. Kole; pr Tish Dain, nga Marash Hajati; pr Nikolla Zoraqin, nga Zhani Ciko, dhe disa t tjera. Prse nuk kemi asnj libr pr regjisoret tan t drams? Do t ishte tepr sempliste t besohej se kjo sht br me qllim, sepse interpretime dhe pohime t tilla t diskutueshm e kan burimin, n mos tjetr, n kritere jo t drejta, q i bjn jehon pyetjes: "... sa e meritojn krijuesit tan q t ken monografi pr punn e tyre". Gjithsesi, ajo q mund t thuhet pa ngurrim sht qndrimi nihilist, mohues, q jo rrall na kaplon. Gjithaq me vend sht t vem n dukje se studiuesit dhe hulumtuesit q jan marr me fushat prkatse, pa dyshim e meritojn vmendjen ton, nj botim t posam pr secilin, q krijimtaria e tyre t njihet e t vlersohet nga brezat q vijn. Si e vum n dukje m sipr, kto dit ka dal nga shtypi libri m i ri i akademikut Kopi Kyyku, me titull Nj jet pr ekranin dhe skenn (Besim Sahatiu). Nga ana tjetr, vlen t theksojm se t rralla jan ato familje,

bashkshort dhe pasardhs, q tregojn interesim pr krijimtarin e m t dashurit t tyre, si sht rasti me familjen e Besim Sahatiut, ku bashkshortja Besa, djemt Besniku dhe Bekimi, kan marr nismn q, me shpenzimet e veta, ta botojn kt monografi q meriton t g j i t h a lavdrimet. Themi t gjitha lavdrimet sepse askush nuk sht kujtuar nga kolegt regjisor dhe t tjer pr ti br Besim Sahatiut nj homazh t prmasave t tilla. Ky qndrim na flet jo vetm pr nj negligjenc, indiferentizm e shprfillje, por edhe pr munges respekti ndaj kolegut, i cili, krahas faktit q ka qen regjisori i par me studime t plota akademike t rangut evropian, por na ka ln trashgim vepra dinjitoze. Si sht ndrmarr nisma pr shkrimin e librit kushtuar t ndjerit Besim Sahatiu? N nj bised t rastit, ku kemi qen t pranishm akademiku Kopi Kyyku, Besnik dhe Bekim Sahatiu, si dhe un, ra fjala q, deri n ato aste, askush nuk ishte kujtuar q t merrte prsipr prgatitjen dhe botimin e nj monografie pr regjisorin e njohur Besim Sahatiun. Pasi lexoi nj ese t prfshir n librin e dyt timin, t titulluar Vibracionet e shpirtit shqiptar, akademiku Kopi Kyyku na u drejtua me kto fjal: Un do ta kisha shkruar nj monografi pr t ndjerin Besim Sahatiu, nse m siguroni t dhnat e dokumentet e duhura, sepse kam shkruar e botuar mjaft t tilla, pra prvoja nuk m mungon. E, pra, fal ktij intelektuali poliedrik, sot lexuesi shqiptar po merr n dor nj botim q prmban shum elemente deri tani t panjohura pr opinionin e gjer. Sikurse e ka pohuar vet, autori sht prqendruar n momentet kye dhe n problemet thelbsore t jets e t krijimtaris s begat t Besim Sahatiut. Libri ka gjithsej 30 nntituj dhe 156 faqe. Si zakonisht, prve Parathnies, ka edhe shnimin N vend t hyrjes, ku, ndr t tjera, autori thot se "Reintegrimi n aktualitetin e nj vepre parakupton ndrhyrjen, vlersimin edhe t historis s kulturs, si dhe pranin aktive e t prhershme t publikut n t, duke e vn, me t drejt, fill pasktaj, theksin n mungesn e nj kritike t thelluar e vemas n mungesn e vmendjes ndaj nj personaliteti me prmasat e Besim Sahatiut, q, pr kontributin e shquar q ka dhn, ka merituar nj vlersim m serioz. M pas, autori thot se "harresa", apo lnia n heshtje e nj krijuesi si Besimi, dashur e pa dashur sht baras me nj gjykim negativ pr t. Ky korpus i rrept i fjalve sht mjaft me vend, sepse puna me shtrirje t gjer

dhe arti i Besim Sahatiut, nnkuptojn guxim dhe shpirt novator n trajtimin e subjekteve prkatse, m fort n gjinit e ekranit, por edhe t skens, ku Besimi ka qen i gjithpranishm, me kompetenc profesionale. N kt kontekst vlen t prmendim se, megjith ndrhyrjet e herahershme frenuese, Besimi, me durim e me kmbngulje i sht mbajtur liris s shprehjes artistike, t msuar n nj rreth intelektualsh t zgjedhur n nj metropol, si ka qen dhe vazhdon t jet Zagrebi, ku i ka kryer me shum sukses studimet e larta. Duke shfletuar dhe duke lexuar librin, kam konstatuar me knaqsi t madhe se autori, duke shfrytzuar dokumente, kryesisht nga arkivi i familjes Sahatiu, ka prshkruar mjaft atribute, duke i shpalosur me nivel t lart artistik, krahas nj shumsie nuancash nga m t rafinuarat q arrijn kulmin e prezantimit, duke filluar q nga puna krijuese e Besimit e deri te finalizimi i tyre, i konkretizuar me Shprblime n Kosov dhe n Festivalet m t rndsishme, si Festivali i Filmit n Pul, n ish-Jugosllavin, dhe n veprimtari t tjera t ksaj natyre. Vlersimet e merituara jan dshmi e faktit q n veprat e ekranizuara apo t ngjitura n sken nga Besimi, bashkveprojn, grshetohen, pleksen natyrshm e n harmoni t prkryer cilsia artistike, fuqia shprehse, intensiteti i mendimit regjisorial. ka tham m sipr, shpjegon edhe pritjen me entusiazm q patn kur u projektuan n ekranet e n skenat n Pezaro (Itali), Lisbon (Portugali), Bilbao (Spanj), Krakov (Poloni), Stamboll (Turqi), Damask (Siri), Tiran, Zagreb e n shum vende t tjera t Evrops e t bots. Pjesmarrja e Besim Sahatiut me filmat e paraqitura prmes Kosovafilmit, ka br t mundur q veprat e tij t shfaqen n 35 festivale ndrkombtare, ku jan pritur nga publiku me po at ndjenj t ngroht si filmat e regjisorve t njohur botror. Prmbajtja, konstruktet dhe elementet prbrse t realizimeve t Besim Sahatiut kan zgjuar sintagmn rrfimtare ngaq jan pozicionuar jasht do diversioni dhe ndikimi negativ. Nga pikpamja stilistike, pr t shmangur do monotoni t mundshme, autori ka prdorur herahers thyerje e digresione, duke na e br tepr elegante e

aktualitet

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe 15

NGA SHEZAI RROKAJ

ntegrimi i shoqris shqiptare n botn globale sjell ipso facto nj larmi marrdhniesh komunikimi shumplanshe, ndr t cilat, si rrjedhoj e ksaj hapjeje, ato gjuhsore zn nj vend t posam. N mnyr t prgjithshme, volendo dolendo edhe gjuha hyn n nj marrdhnie krkesofert pr tiu prgjigjur nevojave t shoqris. N mnyr t veant kjo duhet kuptuar se individt u drejtohen fjalve dhe strukturave t huaja n varsi edhe t nivelit individual t njohjes dhe zotrimit aktiv a pasiv t gjuhs amtare. Krahas ksaj, qasjen gjuhsore ndaj s huajs e kushtzojn edhe nj sr faktorsh psikologjik, pragmatik, etik e shoqror, q shfaqen prmes ndjenjave t egocentrizmit, snobizmit, t ashtuquajturit prestigj a regjistr i lart komunikimi a kulturimi, q sjellin si efekt krijimin e nj distance a veimi ndrmjet individve. Fakt sht se n kt prballje midis gjuhs s huaj dhe gjuhs amtare hyjn n loj si niveli vetdijes pr gjuhn amtare dhe gjuhn e huaj, nga njra an, ashtu dhe utilitarizmi kontekstual, rrethanor, nga ana tjetr. Pr gjuhn shqipe ngjarjet e viteve 90 shnuan lvizje gjeopolitike dhe demografike, t cilat doemos do t kishin pasojat prkatse n fush t shqipes n trsi dhe t standardit t saj n veanti. Lvizja e brendshme gjuhsore n arealin shqipfols eci krahas trysnis s gjuhve t huaja, kryesisht anglishtes. Kta faktor e kan vn shqipen n nj situat przierjeje gjuhsore, ku konceptet klasike mbi dialektin, t folmen, sociolektin, gjithgjuhn, standardin, regjistrat e komunikimit krkojn nj prkufizim t ri brenda arealit gjuhsor shqipfols dhe ku marrdhniet midis tyre duhet t kundrohen nga pikpamja e gjuhs n prdorim. Si dhe n raste t tjera, pr gjuh e popuj t ndryshm n fazn e par t goditjes gjuhsore (p.sh. situata mbas Lufts s Dyt Botrore me deprtimin e anglishtes n disa gjuh t Europs nprmjet zbatimit t planit Marshall), trysnia e gjuhs ardhse (n rastin konkret t anglicizmave) sht m e fort sesa aftsia qndrestare e gjuhs pritse. Nga ana tjetr, kto dy parametra lvizin pozitivisht ose negativisht n funksion t drejt me disa faktor, ndr t cilt prmbledhtazi mund t prmendim: a) Frekuencn dhe forcn e trysnis s gjuhs ardhse, nga njra an, dhe t qndress s gjuhs pritse, nga ana tjetr; b) kohzgjatjen e prballjes s ndrsjell t tyre; c) synimin e folsve t gjuhve prkatse; d) shkalln e zotrimit t gjuhs pritse nga folsit n gjith shtrirjen e arealit gjuhsor; e) nevojn shoqrore t gjuhs pritse pr lnd gjuhsore t gjuhs ardhse pr tiu prgjigjur krkesave t shoqris ndaj hapjes globale; f) nivelin e njsimit t standardit t gjuhs pritse pr t mnjanuar kakofonin gjuhsore q krijohet midis ktij t fundit dhe prurjeve dialektore, e t dyja bashk ndaj huazimeve n ekspansion; g) prkujdesjen e institucioneve q

PRSE PRDORIM FJALN E HUAJ N VEND T FJALS SHQIPE?!

Informativ), komision bipartizan (dypartiak), akomodohem (rehatohem), i agravuar (i rnduar), i relaksuar (i lodhur), puntat (seri), involvoj (prfshij), mostr (prbindsh), bravo (t lumt), selektoj (przgjedh), shokues (trondits), ortograf (drejtshkrim), dimension (prmas), inspirim (frymzim), show (shfaqje), kreativ (krijues), konkluzion (prfundim), dedikoj (kushtoj), koincidenc (rastsi), inauguroj (pruroj), iniciativ (nism), kauz (shtje), evitoj (shmang/mnjanoj), kuroj (kujdesem), starton (fillon), kualitet (cilsi), konto (ulje mimesh), konstatoj (vrej), civilizim (qytetrim), indiferent (mosprfills), violenc (dhun), ambient (mjedis), kuantitet (sasi), sensibilizim (ndrgjegjsim), interaktiv (bashkveprues), destinacion (vendmbrritje), preferoj (paraplqej), imagjinoj (prfytyroj), fans (adhurues), predominon (mbizotron), eksperienc (prvoj), downlodoj (shkarkoj), uplodoj (ngarkoj), net (rrjet), risk (rrezik), spostoj (zhvendos), suportoj (duroj/mbshtes), posedoj (zotroj), i limituar (i kufizuar), spiker (fols/drejtues), infinit (pafundsi), improvizuar (i sajuar), vakant (i lir), look (pamje), barrier (penges) etj. Mirpo edhe teorit a qndrimet e ndryshme pr purizm gjuhsor a pr nj prirje t skajshme n kulturn e gjuhs jan vetm ideale teorike, sepse gjuha reflekton lvizjet shoqrore, t cilat kushtzojn sjelljen e saj. Si edhe gjuht tjera, edhe shqipja ka huazuar dhe do t huazoj nga gjuht e tjera, sot kryesisht nga anglishtja. Pr aq koh sa huazimi shihet si nevoj apo si mjet pasurimi i gjuhs amtare, q vjen nga krkesat e shoqris n marrdhniet e saj m shoqri t tjera, mund t themi se ai duhet par pozitivisht. Shoqrit, gjuht e kulturat e tyre nuk mund t mbijetojn duke u mbyllur e izoluar, prkundrazi, hapja dhe prballja midis tyre rrit aftsin konkurruese e rezistencn pr mbijetes. Nga ana tjetr, kur huazimi bhet i dhunshm (luftrat, kolonializmi etj.) dhe sht rezultat i politikave asimiluese me qllim vendosjen e nj superstrati t ri mbi substratin ekzistues, ather bashksia gjuhsore duhet t reagoj n mbrojtje t identitetit t saj dhe gjuhs si mishrim shpirtror e material t saj. N gjendjen e sotme t gjuhs shqipe mendoj se duhet t mbahen kto qndrime ndaj huazimeve: 1. T marrim vetm at q sht e nevojshme dhe q i shrben funksionimit t jets n bashksin shqipfolse. 2. T vendosim rregulla t qarta pr zbatimin e parimit fonetik n drejtshkrim. 3. T vendosim rregulla t qarta pr zbatimin e parimit gramatikor. 4. Institucionet e shtetit (administrata, shkollat, qendrat krkimore, mediat dhe letrsia, aktet normative etj.) duhet t mbrojn me prgjegjsi kombtare gjuhn amtare. 5. Vet shoqria duhet t nxit vetdijen gjuhsore shqipfolse nprmjet kulturimit t prhershm n gjuhn amtare, 6. T vazhdohet me zgjerimin e standardit me prurje dialektore pr t hapur edhe m bazn e tij gjuhsore e pr t rritur n kt mnyr aftsin e tij qndrestare. N prfundim mund t themi se gjuha shqipe po kalon kto dy dekadat e fundit nj faz shum t rndsishme t jets s saj. S PARI, duhet kuptuar se dukuri t ksaj natyre kan ndodhur e do t ndodhin, si pr shqipen, ashtu edhe pr gjuh t tjera. Dhe kjo varet nga rndsia q marrin faktort jashtgjuhsor, t cilt kushtzojn lvizje t shpejta n gjuh. Huazimet jan edhe rrug pasurimi pr gjuht kur huazohen njsi a struktura fjalformuese pr t cilat ka nevoj shoqria dhe q i prshtaten sistemit t gjuhs amtare gjat procesit t asimilimit t tyre. Kjo ka ndodhur pr shqipen dhe pr gjuh t tjera. Mirpo, gjuha shqipe u ka br ball huazimeve, duke e ruajtur identitetin e saj, edhe kur i mungonin institucionet e kur shteti ishte thuajse i paqen dhe kjo, fal prpjekjeve t folsve e t korifenjve t fjals shqipe, q i shndrruan kto prpjekje n simbol t qndress pr ruajtjen e qensis shqiptare. Sot situata sht krejt ndryshe: kemi dy shtete, dhjetra institucione krkimore e shkollore, nj media t fuqishme dhe nj popull t arsimuar. Ndaj nuk ka vend pr tu alarmuar, por pr tu shqetsuar dhe pr t shtuar prpjekjet pr rritjen e vetdijes kombtare, t vlerave shpirtrore e materiale, t historis e territorit, traditave e zakoneve tona t mrekullueshme, me t cilat lidhet e identifikohet vet qenia jon. S DYTI, duhet studiuar mir se far po i ndodh gjuhs shqipe n qasjen ndaj saj prej grupmoshave q kan jetuar realitete shoqrore t ndryshme, t cilat kan reflektuar n gjuh nj larmi perceptimesh e kuptimesh n kufijt formal t shnjuesve. Duhet studiuar m mir se far po ndodh n arealin gjithshqiptar. Duhet kundruar m nga afr gjuha n kaprcyellin e brezave dhe t sistemeve ideologjike e politike dhe t hapjes s saj drejt shoqris globale. Kto ndryshime sjellin ndryshime n vizionin ton ndaj bots, n perceptimin e saj, q reflektohet detyrimisht n gjuh. Sidoqoft, gjeopolitika e re ka krijuar gjasa reale q gjuha shqipe t lviz pa kurrfar pengese n t gjitha arteriet e saj. Ajo po merr frym lirisht: hapi i par i ksaj lirie sht kur do shqiptar ndrgjegjsohet pr trsin e vlerave q i prkasin. Ndr to ajo m e madhja, m e vyera sht gjuha shqipe, nj amanet i t parve, pjes e vetqenies son, e identitetit kombtar dhe e vet shqiptarsis.

merren me msimin, pasurimin dhe ruajtjen e gjuhs, letrsis dhe t kulturs kombtare etj. T gjith kta faktor veprojn, diku m shum diku m pak, her t gjith bashk e her n mnyr t grupuar. N ndonj studim t veant ata meritojn t analizohen rast pas rasti dhe konkretisht lidhur me efektin e tyre mbi gjuhn shqipe. Pa dashur t hyjm n kt analiz, sht fakt se, ashtu si edhe n rastet pr gjuh t tjera, n periudha politiko-shoqrore kalimtare faktort q lidhen me trysnin jan dominues dhe faktort q lidhen me qndresn jan n trheqje. N kt faz, folsit e gjuhs, t prballur me realitete t papritura, q veprojn me frekuenc t lart dhe q lkundin status quo-n e tyre n kufijt e mbijetess, nuk mund t ken vetdije t qet gjuhsore n mbrojtje t gjuhs amtare. Pragmatizmi pr mbijetes rrit nevojn pr nj komunikim global utilitar q shtrihet prtej caqeve t idioms kombtare. N kushtet e sotme t shoqris shqiptare trysnia e gjuhve t vendeve t fuqishme politikisht dhe ekonomikisht me t cilat jemi n kontakt, sht shum e fuqishme. Kjo trysni sht e pashmangshme n fazat e para t hapjes ndaj bots. Fjalt dhe strukturat e huaja vrshojn nga t gjitha ant, aq sa t krijohet prshtypja se po ia marrin frymn gjuhs. Mirpo, hap pas hapi, folsit do t fillojn t reagojn me vetdijen e vetmbrojtjes, do t shtien n pun kujtesn e prbashkt pr t krkuar brenda gjuhs q prdorin gjegjset e tyre dhe, vetm kur bhet i pamundur zvendsimi, ather do t pranojn ti prdorin, duke ua nn-

shtruar sistemit t gjuhs s tyre. Sa m i plot t jet standardi i nj gjuhe nga pikpamja e gjithprfshirjes gjuhsore aneknd dhe mass s folsve q e prdorin, aq m shum rritet qndresa ndaj trysnis s huazimeve. sht e drejt t shqetsohemi kur prdit vesht na dgjojn dhe syt na shohin prudnime t tilla n shtyp, si: kishin mundur t fitonin duke aplikuar me emrin e firms (duke prdorur emrin e ndrmarrjes), amt do t diskutohen n Athin (shtja ame do t diskutohet), bj mjekun, bj msuesin (sht mjek, msues), konvertoj parat (kmbej), bord (kryesi, komision), integritet (trsi), krucial (i qensishm), kredibilitet (besim), faz tranzicioni (kalimtare), takoi Bush (Bushin), deboles (dobsi), axhend (rend dite), demilitarizim (militarizim), handikap (penges, paaftsi), konfrontimi (ballafaqimi), Aa! (), Aha (h), bla-blabla (llaka-llaka, drr-drr, gam-gam), jeni t mirpritur (mirardhshi), kontaktoni me numrat (lidhuni me), i avancuar (i prparuar), divergjenc (papajtueshmri), konfidenc (mirbesim), novacion (risi) Ok! (Po!, mir), i dha ok (i dha plqimin), salutoj (prshndes), prfitoj nga rasti tJu shpreh komplimentet e mia (prgzimet), komunitet (bashksi), abonohem (pajtohem), aprovoj (miratoj), publicitet (reklam), gelateria (akullore), pastieria (mbltore), pizzeria (piceri), adoptoj (birsoj), adaptoj (prshtas); primar (parsor), seleksionoj (przgjedh), intermediar (ndrmjets), prtej ksaj (pavarsisht nga kjo), premio (mim), nacionale (kombtare), pankin (stol), GDP (PPB), Shrbimi Inteligjent (Shrbimi

Albanian Yellow Pages in the UK Albanian Services and Services for the Albanians 50 000 copies WE DELIVER your message to all Albanians in the UK

Start from 50 per year

Contact The Albanian Tel: 0 208 216 9527 Mob:07947177160 info@thealbanian.co.uk www.thealbanian.co.uk

Remeber.... AlbanianContacts is the ONLY directori for around 20 000 Albanians in the UK

Ambasada e Republiks s Shqipris n Mbretrin e Bashkuar

Embassy of the Republic of Albania 33 St. Georges Drive London SW1V 4DG Tel. +44 (0) 20 7828 8897 Fax +44 (0) 20 7828 8869 E-mail: embassy.london@mfa.gov.al http://www.albanianembassy.co.uk To contact the Albanian Embassy for emergency cases only please call: 07518662630 (17.00-09:00 and during weekends)

Ambasada e Republiks s Kosovs n Mbretrin e Bashkuar

Embassy of the Republic of Kosovo 100 Pall Mall London SW1Y 5NQ Tel.: +44(0) 207 659 6140 +44 (0) 207 659 6134 Fax.: +44(0) 207 659 6137 Email: embassy.uk@rks-gov.net

ALBANIANYELLOWPAGESINTHE UK DESHIRONI TE JENI NE KATALOGUN E VETEM TE SHQIPTAREVE NE BRITANI? KONTAKTONI: E-MAIL: INFO@THEALBANIAN.CO.UK | TEL: 0044 208 216 9527 | WEB: WWW.THEALBANIAN.CO.UK

aktualitet
SHPRESA PROGRAMME

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe 17

Ju presim n Kensigton and Chelsea

ur bm gati valixhet me kujtimet dhe gjrat tona m t muara, duke marr rrug t gjat drejt emigrimit, t gjith kishim synim t ndrtonim nj jet m t mir. Erdhm n Londr dhe nism do gj nga e para. Sidomos pr ne nnat, ajo far sht m e rndsishmja sht t sigurojm nj t ardhme pr fmijt tan. Me kalimin e viteve jeta e tyre u fut n sistemin e duhur dhe ne do dit i shohim me gzim teksa rriten dhe realizohen me ndrrat e tyre. Po ne? Ne a jemi duke u rritur bashk me ta? Fmijt kan nevoj pr prkushtimin ton, pr kohn q ne u dedikojm atyre, por kan gjithashtu nevoj q t shohin prindr t realizuar dhe t motivuar n jet. Dhe motivet mund t jen nga m t ndryshmet. Pr t pasur nj jet t balancuar dhe t shndetshme, kto motive duhet q t ekuilibrohen mes fmijve, familjes, jets sociale por edhe asaj personale. Kur flasim pr ekuilibr personal prfshijm t gjith investimin q bjm pr veten. Grat shqiptare kan qen gjithmon shembull pr t sakrifikuar nevojat e vetes pr t tjert, vetja e tyre ka qen gjithnj n fund t lists. Por a nuk do t ndiheshim m t prmbushura nse do t investonim edhe pr veten gjithashtu. A nuk do t ndiheshim edhe fmijt tan m krenar pr ne? Duke investuar pr veten, ne arrijm t ndihmojm dhe t nderojm njerzit q na rrethojn. Duke br dika t mir pr veten, i bjm t ndihen mir dhe njerzit tan t dashur.

Ka ardhur koha q t gjith grat shqiptare t ndjekin ndrrat e tyre n UK

ele grash t suksesshme t cilat na bjn t ndihemi krenar pr far kan arritur n jetn e tyre, me apo pa ndihmn e Shpresa Programme. Shum prej tyre kan ar prtej vshtirsive dhe na kan treguar forcn q e karakterizon gruan shqiptare. Por mendojm se ka akoma pun pr t br n mnyr q t prfshijm sa m shum gra n jetn aktive q ofron jeta Britanike. sht nj bot plot mundsi dhe q ne do t donim ti shfrytzonim pr t ndihmuar veten dhe njri tjetrin. Na ka qlluar shpesh q t marrim CV apo krkesa pr pun, dhe ne na vjen mir kur grat shqiptare krkojn t dalin nga rutina e shtpis pr tu integruar n botn e puns dhe jetn e vrtet Britanike. Por e vrteta sht se shpesh grat jan t paprgatitura pr tregun e puns, jan t paprgatitura pr tu prfshir n lvizjet q krkon intensiteti i bots s sotme, jan te paprgatitura pr t fituar vende pune t mira, dhe t bjn karrier ashtu si meritojn. Gjithashtu kto dy vitet e fundit kemi marr shum referime pr gra t cilat kan krkuar azil dhe nuk kan marr lejen e qndrimit t tyre, vuajn pasojat e dhun n familje apo kan probleme me shndetin. Ashtu si ka edhe gra t tjera q t friksuara jetojn si emigrante ilegale, t cilave u kemi dhn mundsi t marrin ndihmn e duhur nga institucionet m cilsore q operojn n Londr. Duke par impaktin pozitiv t projektit t grave n Londrn veriore ku grat jan ndihmuar me kshillime n fusha t ndryshme, si ato t emigracionit, ndihmave, puns, azilit, trajnimeve dhe network kemi zgjeruar kto aktivitete n gjith Londrn dhe vazhdojm ti motivojm q t bhen pjes e grupeve tona mbshtetse. Ne medojme q ka ardhur koha q grat shqiptare n UK t ken mundsi t dalin nga rutina e benefiteve q ofron sistemi britanik dhe t bhen t pavarura pasi i kan t gjitha kapacitetet e duhura. Ato q krkojn azil t prezantohen nga firmat m cilsore, ato q vuajn dhunn n familje t ken mundsi t ndryshojn dhe t dalin nga situate ku jan, dhe t jen gjithmon t sigurta. Ne jemi gjithmon n ann e gruas dhe do grua q troket n dern e Shpress do t marr mbshtetje: Ato q jan ilegale do t ken suportin e duhur, ato q kan nevoj pr pun do t marrin trajnimet e duhura dhe referimet tona duke zgjeruar rrjetin e njohjes, dijes dhe eksperiencn dhe duke rritur kshtu shanset e punsimit. Edhe ato q jan t smura nuk do t jen vetm pasi mund t marrin asistencn ton pr do gj q ato kan nevoj. Ne duam q zri dhe nevojat e gruas t jen n plan t par. I kemi t gjitha burimet dhe fuqin aftsit pr t treguar vlerat e vetes. Kjo sht arsyeja prse Shpresa ka vendosur t investoj te gruaja, pasi besojm se gruaja shqiptare mund t bhet shembulli q t ndryshojm opinionin q shqiptart kan n bot. Prmes fuqizimit t gruas ne mund t arrijm q t ndihemi krenar q jemi shqiptar dhe ta prezantojm veten ton me dinjitet kudo q jemi. Ju presim ne Kensigton and Chelsea Shpresa sht kudo q shqiptart kan nevoj dhe sukseset tona kan shnuar rezultate dhe mime q na kan shprblyer do vit. Do t donim tju prezantonim kt her me grupin e grave n Kensigton and Chelsea. Kjo zon e cila sht me nj standard t lart jetese ka nj burim energjie t jashtzakonshme. Pikrisht ktu ne kemi zhvilluar aktivitete q kan prfshir grat n suksese t ndryshme. Gjat nj viti ne kemi punuar n kt zon jo vetm me fmijt

Shpresa Programme prej vitesh e ka nisur rrugtimin e saj n ndihm t komunitetit shqiptar n Londr pr tu gjendur pran njri tjetrit n sfidat q na ka prballur emigracioni. E kemi nisur kt rrug duke hedhur hapat e par me fmijt dhe prindrit. Filluan ne Lindje t Londrs duke hapur klasa dhe kurse nga m t ndryshmet pr ta, pr tu dhn atyre m t mirn n jet. Dhe ata na kan shprblyer me arritjet e tyre, me sukseset dhe ndrrat q realizojn do dit duke na br t ndihemi krenar. Shpresa merr do dit kartolina urimi dhe letra falnderimi nga t rinjt q dikur erdhn fmij t vegjl n kurset tona. Tashm ata jan rritur dhe ndihen mirnjohs pr at far u ka dhn Shpresa. Pr ne ky sht shprblimi m i madh. Kur marrim nj letr q shpreh mirnjohje dhe tregon se fmijt tan e kan gjetur rrugn e duhur n jet, ne marrim krah dhe motivohemi edhe m shum t punojm pr ta ndryshuar jetn e komunitetit ton dhe pr t br maksimumin q ata t mund t marrin shrbimet q u duhen pr nj jet m t mir. Tani jemi n nj stad ku puna jon sht shtrir n shum zona t Londrs. Ne takojm t rinj e t reja do dit t cilt jan integruar dhe kan br karrier n Angli. Por sfida jon e radhs sht t vazhdojm te fuqizojm gruan shqiptare q ka emigruar n UK sidomos n veri perndim, perndim dhe jug t Londrs. Tu ofrojm ndihm te gjith grave shqiptare, atyre q kan nnshtetsin Britanike, apo edhe atyre q akoma pr nj arsye apo tjetr nuk kan t drejtn e qndrimit ktu n UK. Kemi plot mod-

t cilt kan zhvilluar talentet e tyre, por edhe me nnat. Trembdhjet prindr po vazhdojn t punojn si rezultat kualifikimeve q morn nga trajnimet e Shpress. Ata tashm kan marr certifikat n Level 3 dhe kan krijuar mundsit q kan dashur pr tu integruar n tregun e puns. M shum se dyzet e pes fmij kan msuar n klasat e gjuhs shqipe, klasat e shkencs dhe jan angazhuar duke zhvilluar hobet e tyre n dancing, recitim, kng etj. Mbi 15 t rinj t pashoqruar kan ndjekur aktivitet dhe trajnime n kt qendr dhe si rezultat i ksaj nisme, lindn projekte t tjera si Employment support training, klasa t msimit t shkencs, mentoring, work experience, cooking and sport activities. Q nga shtatori kto jan aktivitete q ofrohen n kt shkoll do t shtun kafja e vetdijes. N kto takime do t sjellim srish shrbime t cilat do t takojn nevojat tuaja si: customer services dhe employability skills pr t rritur. Ndrsa klasa shqipe, maths dhe dancing pr fmijt dhe t rinjt. T rinjt do t ken mundsi gjithashtu t prfitojn nga platforma q Shpresa ka ngritur me skemn e mentorimit me shqiptar q punojn n firmat m t mdha n City si financier, avokat apo menaxher. N fund do t shkmbejm network dhe mbshtetje pr secilin q dshiron ta ndjek ndrrn e tij deri n fund. Ju presim do t shtun n takimet tona te Kafja e vetdijes n nj ambient shum t kndshm ku shrbehet kafe dhe aj. ADRESA: ST CHARLES SIXTH FORM COLLEGE. ST CHARLES SQUARE, LONDON, W10 6EY. TE INTERESUARIT T NA KONTAKTOJN N: E-MAIL: SHPRESAPROGRAMME.CO.UK TEL: 02075111586

dossier

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe 18

NGA ARMAND PLAKA

mri i tij vshtir t merret vesh, por ajo q ka m shum rndsi jan mendimet e vlersimet e tij t shkruara n nj fejton, gjini kjo shum e prhapur n shtypin europian t kohs. Shkruan nn inicialin K dhe boton nj cikl me emrin Popujt e Orientit, n vitin e largt 1869, n nj gazet q nga hulumtimi paraprak, del se botohej nn sponzorizimin e shoqris s famshme Lloyd, q ishte simboli i transportit dhe tregtis n brigjet e Adriatikut, e q n at koh ishte nj domen i plot i Austro-Hungaris.

AUSTRIAKT N 1869: SHQIPTART MUND T BHEN ZOT T RAJONIT

tributet n histori dhe n administratn e Perandoris turke; i krahason me zvicerant n dshirn pr t shrbyer nn arm n ushtrit e huaja, v n dukje tendencn pr ta ln vendin e t parve e shkuar n emigracion, por lavdron prpjekjet pr t sjell prparimin n kontaktet q marrin me popujt e tjer. Thekson sjelljen prej kaaku t disa fiseve e rajoneve, por avokon
e krkon mirkuptim, kur thot se kurrsesi kto fenomene nuk duheshin par si fakte nga t cilat t bluaje n kok mendimin se shqiptari vjedh e vret si nj ordiner, prkundrazi, ai urren veset e pasurimin jo t ndershm. E krahason nga kmbngulja me gjermant dhe kshillon se, brenda nj lkure t sert n dukje, gjendet nj shqiptar human e fisnik. Flet pr pasurit e bekimin q natyra i kishte dhn shqiptarve, pr parajsn e flors dhe fauns, ndjen keqardhje q megjith prodhimet q sillte toka, puna e djersa e tyre, shqiptari mezi i prmbushte nevojat m elementare ekonomike. Bn krahasime, sjell t dhna, nxjerr prfundime e ravijzon prognoza afatshkurtra e afatgjata. Rendit katr grupime kryesore q prbnin brthamn e popullsis shqiptare, ku ndr to listohen edhe amt. Cilson si pik kulmore t historis Sknderbeun, por nuk e prmend askund Ali Pashn si nj fenomen e kujtim historik shum i afrt pr kohn. T habisin sidomos parashikimet e tij shpresdhnse, t cilt koha n fakt (ose fatkeqsisht) nuk do ti prmbushte, ndrsa thot se: Nuk do jen grekt ata q do t arrijn hegjemonin n Jug, por shqiptart, dhe jo vetm n Maqedoni dhe Thesali, por edhe n vet Greqin, ata do t bhen zotr dhe kt do ta arrijn n mnyrn m t leht t mundshme, pasi n Veri t vendit, ata faktikisht jan shumic. Pr ta ln n dor t vet lexuesit dhe pr t pasur mundsin e konsultimit me materialin origjinal, po e botojm t plot prmbajtjen e pjess hyrse t ciklit mbi popujt e orientit nga viti 1869, dhe m pas edhe kapitullin ku flitet ekskluzivisht pr shqiptart. * ** MBI CIKLIN POPUJT E ORIENTIT Orienti fiton dita-dits tashm m shum interes. E ashtuquajtura shtja orientale po shkon gjithnj e m shum drejt nj zgjidhje me kahje dhune; pr nj zgjidhje paqsore, as q bhet fjal. Diplomatt tan rrall e njohin udhtimin e madh t historis botrore dhe t lvizjes s kulturave mbi tok; Diapazoni i parashikimeve t tyre, megjith mprehtsin e dinakrin q posedojn,

Gazeta n fjal quhej Die Debatte, botohej n Vjen dhe ekzistoi nga viti 1864-1869, duke e shtyr n fakt ekzistencn e vet edhe dhjet vjet t tjer nn emrin Die Tageszeitung. Orientimi politik i saj, ishte ai tradicionalist konservator, n shrbim t objektivave t Mbretris dualiste. Cikli nis me nj hyrje shtjelluese (shih: Die Vlker des Orients, Feuilleton der Debatte, 19 shkurt 1869, Nr. 50. Viti VI, fq. 1) ku autori ndrsa kritikon mungesn e largpamsis nga diplomacia vendase e ajo europiane, flet pr krcnimin e madh q po i bhej paqes nga ajo q njihej si shtja orientale ku nn kt prcaktim, pr kohn mendohej Ballkani pr shkak t zhvillimeve e dinamikave t reja q epoka kishte sjell. Pikpamja e autorit t fejtonit, i cili duket se ishte nj njeri q pikspari kishte shkelur n do cep t rajonit dhe q pretendonte se njihte shum mir madje edhe Shqiprin e shqiptart, shkon nse do bnim nj krahasim me realitetet e sotme disi me at t filozofit e sociologut t ditve tona, Samuel P. Huntington (autori i Prplasja e qytetrimeve, 1996). Ndr t tjera ai thot se: Dhe bhet fjal n kt katastrof pr nj luft t prgjithshme t Islamit me Krishtrimin, n t ciln, ngulitja e flamurit t Profetit dhe ngritja e Kryqit, n shumanshmrin e problemit dhe przierjes s interesave, m shum apo m pak, do t prfshij t gjith popujt muhamedan; n ann tjetr t gjitha fuqit e mdha t krishtera. Paralajmron hapur krizn kur thot se: Po, kush e njeh Orientin dhe rrethanat q e prbjn, ashusikurse shkruesi i ktij artikulli, pas konstatimeve shumvjeare, para s gjithash karakterin dhe prpjekjet e popujve t tij dhe marrdhnien e tyre me njri-tjetrin, nuk ka m asnj dyshim se shprthimi i krizs q kaq koh ia kemi pasur frikn, ndodhet shum pran. Parashikon gjithashtu se me apo pa hir, Amerika do t prfshihet n kt luft, duke i paraprir si pakkush tjetr ndoshta n fakt pr kohn, asaj ka do t ndodhte rreth pes dekada m von dhe q historia do ta vlersonte si Lufta e Madhe (dmth. Lufta e Par Botrore). Pr kt arsye, dhe duke shpresuar se do ta njihte m s miri lexuesin e gazets me tiparet dhe karakteristikat e popujve q i prkisnin asaj q n histori njihet si fui baruti, autori na shpalos prgjat harkut kohor t nj muaji ciklin n fjal (q niste me paraqitjen e rumunve dhe

mbyllej me grekt), i cili n pjesn e pest t tij prmbante edhe kapitullin mbi shqiptart (shih: Die Vlker des Orients-Die Albanesen, Feuilleton der Debatte, 27 mars 1869, Nr. 86. Viti VI, fq. 1). Sigurisht se nga ktu nis realisht interesi yn pr ta risjell n jet kt shkrim, i cili pa dashur t polemizoj, rezulton t mos jet zbuluar m par e t mos jet gjithashtu pjes e cikleve t udhtimeve, q botoheshin rndom n gazetat austriake nga albanolog, historian, arkeolog, diplomat e studiues t disiplinave t ndryshme, q asokohe kishin nisur t shkelnin n hapsirat shqiptare t kohs. Transkriptimi dhe prkthimi i materialit n fjal, duhet thn qysh n krye t hers se prbn nj sfid m vete, pasi jo vetm gjermanishtja paksa arkaike, por edhe deshifrimi i fjalve t shkruara me nj font nga familja e tipit gotik, t cilin hapsira gjermanishtfolse rezulton ta ket prdorur masivisht n shtypin e kohs, duke vijuar me shumic madje deri n rnien e nazizmit, si nj element i fort identitar (i krahasueshm me cirilizmin tek gjuht sllave), bjn q materiali q po botojm, t ket vrtet vlera. Pesha e tij realisht rritet kur i hedh nj sy prmbajtjes s shkrimit, ku autori ka shkruar pa rezerva rreth karakterit, forcs, zakoneve, trimris, bukuris s racs, e pr m shum, rndsis s faktorit shqiptar n rajon. Diku, autori thekson: ata,

jo vetm q hasen n nj numr t madh dhe t prhapur gjeografikisht, por paraqesin edhe nj popull t fuqishm dhe me rrnj, dhe formojn m pas njrin ndr faktort m t rndsishm n dramn e fundit q pritet t luhet. Ky
kontribut ndoshta sht njri ndr m pozitivt e shkruar ndonjher n hapsirn europiane t kohs rreth shqiptarve, paka se aty gjendet edhe ndonj pasaktsi. Duhet pranuar se shkrimi i tij reflekton jo vetm teorit dhe praktikat e kohs, por edhe dijenit e kufizuara n fusha si gjuhsia pr shembull (por jo vetm), ndrsa autori thot se shqiptart merren vesh mir n aspektin gjuhsor me fqinjt sllav, apo se Shqipri do t thot vend i shkmbinjve. Sidoqoft, zelli, vrtetsia dhe dashamirsia, prkrah profesionizmit t autorit, dalin dukshm si element primar menjher n pah. Ai e nis duke pohuar se: Ka popuj

n kufinjt e bots s qytetruar q jan t njohur n prgjithsi n publik vetm nprmjet emrit, por q e meritojn t njihen m gjrsisht,

bazuar n fatet, bmat dhe cilsit q shfaqin. Tek kto popuj bjn pjes edhe popuj t till si shqiptart, por v n dukje nga ana tjetr se Shqipria, sishte prekur thuajse fare nga studiuesit e huaj, nse e krahason me provincat e tjera t Turqis europiane dmth. t Ballkanit. Ndrsa ngre lart bukurin e racs, i hyn madje krahasimeve n fushn e antropologjis, vlerson maksimalisht kostumet tradicionale, pr t cilat pohon se skishte par askund tjetr n Ballkan apo n Orient, ngjyra e kombinacione aq t natyrshme, t mrekullueshme e t llogjikshme, sa n ato t shqiptarve. Flet gjersisht pr mnyrn e jetess, banimin, ushqimin, qytetet m t mdha, ngre lart dshirn dhe zellin e shqiptarve pr tu arsimuar (vren megjithat se stadi aktual n kt apsekt, vinte si pasoj e mungess s mundsive e mjeteve), kon-

dossier
nuk arrin m tej se sa sot pr nesr, dhe i gjith arti i tyre shtetformues konsiston vetm n at, q zgjidhja, ashtusikurse edhe shtjet e tjera kohore, m konkretisht edhe ajo orientale, t mbahet n statuskuo aq sa mundet dhe ti mbivendosin problemet, duke i ndrruar thjesht vendet me njri-tjetrin. Madje, edhe duke qndruar gali mbi fuin e barutit q krcnon t shprthej do ast, ata kndojn himnet e qetsis dhe t paqes s prgjithshme botrore, dhe, duke i hedhur syt nga Lindja, mendojn se ekzistojn akoma alternativa t mira dhe ngushllohen me fjalin e mome: Aprs nous, le dluge (Pas nesh, qameti shn. i prkthyesit). Por duke par shtjen dhe zhvillimin q po marrin gjrat n Orient, ata gjenden t gjith sot n vorbulln e nj gabimi trashanik n at q po bjn. Ata, akoma mund tia dalin si gjithnj pr momentin, ta mbajn n frena konfliktin greko-turk q ua mbajti frymn pezull, dhe me kt ta shtyjn zgjidhjen, duke vendosur nj afat t ri, por me kt, shkaku i trazirave t prgjithshme n Orient nuk sht shmangur; prkundrazi, e keqja me kt bhet edhe m e keqe dhe katastrofa q krcnon t vij, prshpejtohet edhe m shum. Po, kush e njeh Orientin dhe rrethanat q e prbjn, ashusikurse shkruesi i ktij artikulli, pas konstatimeve shumvjeare, para s gjithash karakterin dhe prpjekjet e popujve t tij dhe marrdhnien e tyre me njri-tjetrin, nuk ka m asnj dyshim se shprthimi i krizs q kaq koh ia kemi pasur frikn, ndodhet shum pran. Dhe bhet fjal n kt katastrof pr nj luft t prgjithshme t Islamit me Krishtrimin, n t ciln, ngulitja e flamurit t Profetit dhe ngritja e Kryqit, n shumanshmrin e problemit dhe przierjes s interesave, m shum apo m pak, do t prfshij t gjith popujt muhamedan; n ann tjetr t gjitha fuqit e mdha t krishtera. Meq kjo luft pr kta t fundit, n t njejtn koh do t jet nj luft pr t poseduar elsin e mbretrimit t bots, n t ciln edhe Amerika nuk do t shoh m duarkryq, do t jet pra me pak fjal nj luft gjithprfshirse. N kt stad t gjrave, pr publikun q lexon gazetn, nuk do t ishte pa interes, nse ne do ti paraqisnim atij sipas pikpamjes son, kta popuj t ndryshm t Orientit, q do t duken me gjas n skenn e nesrme t lufts, pr aq sa ata prfaqsojn, n nj trajtes sa m natyrale t mendimit dhe veprimit q ata posedojn, me nj fjal t karaktereve t tyre, fes, traditave e zakoneve, mnyrs s jetess dhe arritjeve sociale. (Gazeta Die Debatte, 19 shkurt 1869) *** POPUJT E ORIENTIT SHQIPTART Ka popuj n kufijt e bots s qytetruar q jan t njohur n prgjithsi n publik vetm nprmjet emrit, por q e meritojn t njihen m gjersisht, bazuar n fatet, bmat dhe cilsit q shfaqin. Tek kta popuj bjn pjes edhe popuj t till si shqiptart, apo si i njohin n Turqi, arnautt. Ata veten e thrrasin shqiptar. N kontekstin e shtjes orientale, ata marrin nj pesh edhe m t madhe se sa malazezt dhe boshnjakt t marr s bashku, dhe prball armikut jan m t respektuar se sa grekt; jo vetm ata t rajoneve n brendsi t vendit, por edhe ata t shtrir buz detit. Ata jan nga m t rndsishmit dhe n disa aspekte, edhe m interesantt nga t gjith popujt e litoralit adriatik e jonian. Pasi ata, jo vetm q hasen n nj numr t madh dhe t prhapur gjeografikisht, por paraqesin edhe nj popull t fuqishm dhe me rrnj, dhe formojn m pas njrin ndr faktort m t rndsishm n dramn e fundit q pritet t luhet. N krahasim me popujt e tjer, ata dallojn qartazi edhe nprmjet pamjes s tyre t jashtme dhe mnyrs s tyre origjinale t jetess.

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe 19

Ata popullojn nj siprfaqe me shtrirje t gjat toke, e cila nis nga veriu, duke u kufizuar me Bullgarin, Bosnjen dhe Malin e Zi, e deri n Greqi duke shkuar n jug, n lindje me Maqedonin dhe Thesalin, n Perndim n pjesn m t madhe nga Deti Adriatik e ai Jon, duke prfshir n vetvete at q dikur njihej si Mbretria e mome e Epirit. Nuk ekziston asnjra nga panoramat toksore t Turqis europiane q deri m tani, akoma t ket mbetur akoma kaq e paprekur nga studiuesit e mirfillt, sa Shqipria.
Dhe akoma dhe sot e ksaj dite, ajo mbetet me siguri njri ndr vendet m interesante t trekndshit ilirik. Shqipria, q do t thot vendi i shkmbinjve, sht si sugjeron ky emrtim, nj vend malor e shkmbor.

GJEOGRAFIA DHE KLIMA Pr sa i prket lartsis, thyerjes s terrenit dhe egrsis q paraqesin malet e tij, ka m shum ngjashmri me Bosnjn. Por shkmbinjt e saj jan n vazhdimsi edhe m t thepisur e t pjerrt, dhe guvat e honet q ata formojn m t shpeshta dhe m frikndjellse se sa ato t Bosnjs. Vetm se malet shqiptare nuk jan aq t veshura nga pyjet se sa ato boshnjake n pjesn veriore t vendit. Shtrirja e tyre, zakonisht ka drejtimin nga lindja drejt perndimit, dhe prfundojn pran deteve, duke formuar pjesrisht kepe e terrene paramalore. Vargmalet gjigante q shtrihen nga veriu n jug, q hapin kraht e tyre n brendsi t vendit, thuhej ndr t momit e Pindit. Shqipria sht gjithashtu shum e pasur n ujra, liqene, lumenj dhe prrenj, dhe n brigje ka shum gjire dhe limane, ndr t cilt ne do mund tu tregojm mbi Durrsin dhe Vlorn. Klima n prgjithsi sht e shndetshme. N rajonet m t larta, ajo sht e ashpr, prkundrazi, n luginat e ulta e t thella dhe n dete, ajo sht parajsore. Sipas klims orientohet natyrisht edhe vegjetacioni i vendit. N rajonet e ashpra shtrihen me kujdes frutat e malit e ato t egra, n ultsira dhe rajonet bregdetare rriten agrume t mrekullueshme. Madje atje has tek-tuk edhe palma. POPULLSIA: SIPAS TURQVE, 2 MILION Kshtu, me pak fjal sht br ky vend, banort e t cilit ne tashm duam ti njohim m nga afr. Numri i banorve t Shqipris, sipas prllogaritjeve turke, shkon n m shum se 2 milion. N kt kontigjent, rreth 1,500.000 jan shqiptar t mirfillt. Por n kt shifr nuk jan prfshir akoma t gjith shqiptart, pasi kta banojn jo vetm n vendin e tyre t origjins, por edhe jasht tij, t shprndar kudo n Turqin europiane, kryesisht n Rumeli dhe n Stamboll. Edhe n Maqedoni, Thesali e Greqi, kryesisht n pjest veriore t saj, ata jan t prfaqsuar fort. Madje n Atik dhe Mor ka shum vendbanime e toponime shqiptare. Pas bullgarve, shqiptart jan populli m i madh dhe m i prhapur n territoret e Gadishullit ilirik. Nacionaliteti i shqiptarve sht nj shtje, pr t ciln studiuesit akoma nuk kan rn dakord ndrmjet tyre. GJUHA E SHQIPTARIT Gjuha e ktij populli sht nj przierje e shum idiomave, konkretisht e greqishtes, turqishtes, latinishtes, sllavishtes dhe gjermanishtes. Ngaq n kt gjuh hasen elementt sllav dhe meqense shqiptart n aspektin gjuhsor, mund t merren vesh m fqinjt e tyre sllav, ka t till q i mbajn ata pr sllav, por po aq mir mund ti merrje ata n kt mnyr pr italian, grek apo gjerman. PARAQITJA E JASHTME, DOKET DHE ZAKONET Duke gjykuar mbi paraqitjen e tyre t jashtme fizike, si dhe nga doket e zakonet dhe mnyrn e jetess, ata ndryshojn rrnjsisht nga sllavt, dhe n pjesn veriore t vendit, q thuajse sht i banuar plotsisht vetm prej tyre, ata jetojn t rrethuar nga sllavt, si jan malazezt, boshnjakt, serbt e bullgart, t izoluar trsisht. Elementi origjinal i gjuhs shqipe sht ilirishtja e vjetr dhe ky mbetet elementi m origjinal; ajo i ka asimiluar idiomat e huaja, duke i prshtatur n trupin e vet dhe ka mbijetuar n at mnyr q ky origjinalitet, i ka br gjuhtart profesionist q merren me gjuht antike, t mendojn se shqiptart jan pasardhsit e pellazgve t vjetr. Le t supozojm, megjithat, se kjo pikpamje sht e sajuar, me kt sidoqoft nuk sht fituar shum, prderisa raca dhe nacionaliteti i pellazgve akoma prbn n vetvete nj pikpyetje. Meq ra fjala, sipas t gjitha t dhnave t mbledhura, rezulton e sigurt se shqiptart kan origjin indogjermanike dhe jan pasardhs, sidomos, t ilirve antik, t epirotve t famshm pr ashprsin dhe trimrin e tyre, t cilt dikur kishin br t dridhej madje edhe vet Romn fuqiplot, dhe q nacionalitetin e tyre, megjith pushtimet e shumta e ndryshimin e raporteve q solli koha, n thelb e ruajtn t pandryshuar. Dhe pikrisht ktu ndjehet origjinaliteti i tyre. Ata ndryshojn n pamje t par edhe nga popujt e tjer t Turqis europiane dhe formojn ndr t gjith ata, nga natyra, padiskutim, prerjen m t bukur t racs njerzore. N gjith kto veori t shqiptarve, n krahasim me popujt e tjer, ata ndahen mes tyre n shum fise origjinale, t cilt dallojn mes tyre sidomos nga gjuha (dialekti), veshja, mnyra e banimit, zakonet dhe mnyra e jetess. M kryesort e ktyre fiseve jan s pari gegt, e s dyti toskt, s treti lebrit e n vend t katrt, jan amt. Prve ktyre katr grupimeve, ka edhe t tjer m t vegjl, t cilt ne do ti trajtojm shkurtimisht. Por le t shohim edhe nj her m nga afr shqiptarin, pr t kuptuar, se si ai jeton, cils familje shpirtrore i prket.

estetike

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe 20

Koncepti i familjes ideale sht i nevojshm edhe pse sht i dhimbshm pohon psikiatri dhe psikoanalisti i madh francezBoris Curulnik
T gjith kemi mitin e familjes ideale. Takohemi me tjetrin pr ta realizuar at dhe pikrisht aty zbulojm se ideali i njrit nuk koinidon me idealin e tjetrit. Nuk sht ideale t kesh n mendje nj familje ideale! Megjithat, nse nuk do e kishim n mendje, takimet tona nuk do kishin kuptim: do t zgjasnin nj nat, nj vit n maksimum. Prse? Sepse do t mungonte nj projekt, nj plan. Ndaj, impenjohemi pr t realizuar ndrrn ton mbi familjen, q mund t oj n mashtrim e ndonjher edhe n konflikt. Dhe prpara mossuksesit nxehemi, ia atribuojm tjetrit duke e br fajtor. Kemi nevoj pr shum koh pr t zbuluar se ideali shpesh na mashtron dhe se perfeksioni sht nj objektiv i paarritshm. Pa nj familje, psh, fmijt nuk mund t bhen t rritur, por n nj familje jo t shndetshme mund t rriten keq. I njjti paradoks vlen dhe pr iftin: sensi i mbrojtjes q ofron na bn t s-

A ekziston Familja Perfekte?

ales Por, ekspertt dalin n prfundimin se n shumicn e rasteve ndodh e kundrta: tensionet shtohen. Dhe presioni bhet shpesh i paprballueshm, si pr fmijt ashtu edhe pr prindrit. T part nuk duan t jen prgjegjs pr nj mossukses t ri dhe t dytt krkojn t mohojn vshtirsit. Ja pse, m posht mund t gjeni disa sugjerime pr t mbajtur n kontroll presionet e krijuara. T japsh koh. T njihesh, t gjesh vendin tnd: vjehrra, nipr, mbesa, prindr dhe fmij. N ritmin tuaj pa llogaritur asknd. Nxitimi sht shpesh shkak mosmarrveshjesh dhe keqkuptimesh. T flassh. Nuk sht e nevojshme (dhe as e kshillueshme) t thuash gjithka, por sht e rndsishme t komunikosh hapur at q sipas mendimit tuaj nuk funksionon. T krijosh srish nj familje do t thot t guxosh, ti shprehsh partnerit t ri dyshimet, frikrat, zhgnjimet, plagtT lsh t pathna mund t krijoj keqkuptime dhe t gjenerojn mri. T respektohesh. N familje dhe pr m tepr n rastin e nj familje t riformuar nuk sht e detyrueshme t duhesh, por sht e nevojshme t respektohesh. Kjo pik e rndsishme shndosh do marrdhnie. T evitosh prballjet. T krahasosh jetn e re me at t mparshmen sht e panevojshme dhe e dmshme mbi t gjitha pr fmijt. T edukosh do t thot t japsh prova kreativiteti dhe origjinaliteti, dy karakteristika veanrisht t rndsishme n familjet e rikompozuara. T krkosh ndihm. Kur ndjehesh pak i konsideruar sht e nevojshme ti drejtoheni nj terapisti, nj ndrmjetsi ose nj kshilluesi familjar pr t evituar q sjelljet e gabuara t zn rrnj ose q situata t prkeqsohet.

muremi m pak dhe na lehtson stresin ton. Nga ana tjetr, jeta n ift mund t jet pr shum njerz, nj rrezik pr realizimin personal. Kjo do t thot se ndrra jon e familjes ideale mund t jet sa e nevojshme aq edhe e dhimbshme.

FAMILJA E ZGJERUAR, NJ SFID E MUNDUR T rikrijosh nj familje t re mund t ndihmoj t lirohesh nga pesha e ide-

BAR PER SHITJE NE DURRES

NDIHMONIFAMILJENZEKA
Komuniteti Shqiptar duhet te soldarizohet me familjen ZEKA pas asaj humbjeje tragjike dhe pas shpalljes s pafajshm t autorit t krimit. Prve mbshtetjes me t holla mbshtetja e shoqris shqiptare ktu n Mbretrin e Bashkuar ka vlern e pamueshme si mbshtetje morale. Ashtu si gzimet edhe hidhrimet duhet t' prjetojm s bashku, ktu larg vendlindjes. Andaj sht n mirsin dhe vlerat e do bashkatdhetari t ndihmoj familjen Zeka. Ndihma mund t derdhet n Mbretrin e bashkuar n llogarin bankare t dhn m posht.

Lokali ndodhet ne qender te qytetit te Durresit ne Bulevardin Kryesor te ketij qyteti (Bulevardi Epidamn), eshte nje godine 3-kateshe, ne katin e 3-te te godines ndodhet lokali prej 170 m, ka dhe nje terrace gjithashtu 170 m qe funksionon lokal si pjesa e poshtme. Lokali eshte aktualisht ne pune dhe goxha i suksesshem. gje qe mund ta shikoni dhe ne faqen e Facebook me adrese: Hot-point Bar. Lokali eshte i pajisur me shkalle dhe ashensor personal, me dokumenta te rregullta.

F. ZEKAJ SORT CODI 77-91-10. AC.NO. 30252863. LLOYDS, TEL 07816861892

2000 per m2 +veranda (i diskutueshem)

Per me shume informacion kontaktoni TANIN

Tel: 00355696677743

marketing

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe 21

Nga aktiviteti i fundit i mbremjeshqiptare.com

ALBANIANYELLOW PAGESINTHE UK
DESHIRONI TE JENI NE KATALOGUN E VETEM TE SHQIPTAREVE NE BRITANI? KONTAKTONI: E-MAIL: INFO@THEALBANIAN.CO.UK | TEL: 0208 216 9527 | WEB: WWW.THEALBANIAN.CO.UK

101 vjet
PAVARESI
Henry Ford

Keni parashikuar ndonj aktivitet pr Pavarsin? The Albanian ofron mime speciale reklamimi

A man who stops advertising to save money is like a man who stops a clock to save time.
Na kontaktoni 02082169527 info@thealbanian.co.uk text: 07947177160

170-172 HIGHT STEREET PONDERS END ENFIELD EN3 4EU TEL: 020 8805 3777

GAZAN RESTAURANT VENDI KU JU MUND TE GJENI REHATINE E DUHUR PER DARKAT FAMILJARE
-KUZHINA E MREKULLUESHME

-MIMET ME KONKURUESE

EJANI DHE BINDUNI NUK DO TE MBETENI TE ZHGENJYER FESTAT TUAJA FAMILJARE FREE PARKING TAKE WAY SERVICE

aktualitet
NGA PETRIT KUANA
The Sun ka tentuar t eklipsoj srish diellin e shqiptarve t Britanis dhe jo vetm, me nj shkrim investigativ, ku tregohet sesi shqiptart po furnizuakan me arm edhe... Britanin. Ky shkrim tabloidi, uditrisht (koincidence mjaft interesante) erdhi vetm pak dit pasi media britanike (duke prfshir edhe The Sun) dhe m gjer, e patn si lajm t par nj talent t jashtzakonshm shqiptar Adnan Januzaj. Pas Rita ors ai mbetet ambasadori m i shklqyer i shqiptarve n Britani, duke i kaluar caqet e miliona tifozve t djajve t kuq. Besohet se shqiptart e Britanis jan t imunizuar tashm nga shkrimet e tilla e madje esenca e gjells s The Sun duket sikur i bn ata ta perceptojn si shaka t ftoht, pasi s pari jan t bindur q t njjtn mikpritje do t kishin investigativt britanik nse do t shkonin n do vend t Ballkanit, pa prjashtuar ktu edhe vendet antare t gjirit t ngroht evropian... Gjithsesi ata zgjedhn Shqiprin pasi, le t themi fillon me A (Albania), (duke mos cenuar n asnj rrethan hapsirn e mundshme t perceptimeve t tjera n lidhje me shkrimin) Ndrsa lexojn kt shkrim u duket se sht e njjta ndjesi q prfiton

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe 23

EKLIPSI I PAMUNDUR I THE SUN

Nse mrgimtart shqiptar t Britanis arrijn do dit t prmbushin misionin e tyre, si ambasador t kulturs dhe vlerave shqiptare, shkrime t tilla nuk kalojn as... kufijt e shijes s nj english breakfast ...
si ather kur dikush t pyet; vrtet shqiptar je?... t shoqruar me buzqeshjen e pazvendsueshme q shkon n harmoni t plot me klimn ishullore. sht mbase ai perceptim q

vjen pas nj shikimi t vrenjtur t nj filmi qoft edhe hollivudian, ku personazhet kryesor jan stisur t jen shqiptar... Shkrime t tilla n t vrtet nuk i traumatizojn m shqiptart e ktushm, q gjithnj e m tepr jan t ndrgjegjshm pr misionin e jashtzakonshm q kan n prditshmrin e tyre, si ambasador t kulturs dhe t vlerave shqiptare. Gjithsecili prej mrgimtarve t ktushm sht krenar dhe mburret pr Ritn e Adnanin, ashtu si pr mijra e mijra rita dhe adnan (sidomos t brezit t ri) q po rriten aneknd Britanis. Gjithnj e m shum imazhi pr shqiptart po ndryshon dhe nuk ka reklam t BBC-s CNN apo ndonj media tjetr , q mund t thyejn 100 copsh perceptimin e tablos q mund t krijohet nga ndonj shkrim i rastsishm i ndonj tabloidi, sesa puna dhe kontributi i gjithsecilit prej nesh n jetn e prditshme. Gjithnj e m tepr britanikt po thon (dhe do t thon), q shoku apo shoqja ime e universitetit sht shqiptar/e, q shoku/shoqja e puns sht shqiptar/e, e do t thon q msuesja ime sht shqiptare, q pedagogu im sht shqiptar, q avokati, llogaritar etj etj dhe pse jo edhe pundhnsi im sht shqiptar. N kt mnyr nuk ka tabloid me shkrimet nga m t rastsishmet e mundshme q mund t eklipsoj shqiptart e Britanis dhe m gjer.

S shpejti

Telefono T e elefono

Shqiprin
Fiks

5
UK Landline

Celular

p
/min

15
UK Other Mobiles

p
/min

5
Telefono T e elefo elefono

p
/min

10
Fiks

p
/min

Kosovn

5 29
Celular

/min

p
/min

Internet dhe sms pa limit brnda MB-s & thirrje falas nga Lycamobile n Lycamobile me do rrimbushje
(1)

www.lycamobile.co.uk y
T Top-up op-up your SIM online or wher where e you see the following signs:
Customers may not be able to use Electr Electronic ronic o Top-Up To op-Up at all locations where where the top-up logo appears

020 7132 0322

Customers have to top-up to enjoy the unlimited FREE data and UK texts. The offer offer is valid until the end of the calendar month in which the top-up has been made (e.g. if the top-up is made on 15th August the offer offer is valid until the 31st August). Unlimited usage is subject to a variation of speed fr from ro om 3G to 2G for usage bey beyond yond 3GB during the month per SIM to ensur ensure re unlimited usage for all customers. Offer Of fer is valid fr from om 16/08/2013 until 31/10/2013