RIJEKE

Oko 97% rijene mree otpada na tokove u normalnim terenima. Ostalo su tokovi krkih terena.

Rijeke JI Evrope pripadaju slivovima Crnog, Jadranskog i Egejskog mora, te slivu Skadarskog jezera. CRNOMORSKI SLIV-najvei sliv Pripadaju mu juni dio Panonskog bazena i najvei dio planinske regije. Glavne rijeke crnomorskog sliva su: Dunav, Drava, Tisa, Sava sa svojim pritokama, Tami, Morava, Mlava, Pek i Timok. Sve vee rijeke pripadaju slivu Dunava tj. Crnog mora. Dunav je najvea rijeka srednje i jugoistone Evrope. Poslije Volge je najdua rijeka u Evropi, duina joj iznosi 2857 km. Sa nae teritorije Dunav prima 40 manjih i veih pritoka. Dunav tee sve do ua Timoka, gdje naputa nau teritoriju. Od Bezdana, 8 km uzvodno do erdapske klisure, Dunav je tipina ravniarska rijeka. Zbog toga on u svom koritu stvara ade-rijena ostrva. Istie se nekoliko ostrva u Dunavu: arengradsko, Veliko ratno ostrvo, smederevska ada, Moldavska ada i dr. erdapska klisura- antecedentna klisura Dunava u erdapu je duga 96,5 km. Ona se sastoji od 4 klisure i 3 kotline koje se redaju sljedeim redom: Golubaka klisura, Ljupkovska kotlina, klisura Gospoin vir, Donjomilanovaka kotlina, klisura Kazan, Oravska kotlina i Sipska klisura. erdapska klisura predstavlja kapiju plovnog puta Dunava. Tisa je najdua pritoka Dunava. Izvire u sjeveroistonim Karpatima. Na prostor JI Evrope ulazi iz Maarske, 6 km nizvodno od Segedina. Uliva se u Dunav kod Starog Slankamena. Tisina pritoka Begej izvire u Rumuniji. Drava je poslije Tise i Save najvea pritoka Dunava. Izvire u Alpama. Uliva se u Dunav kod sela Almaa. Drava prima dvije vee pritoke: Meu i Misliniju. Sava je vodom najbogatija pritoka Dunava. Dugaka je 945 km. Nastaje od Save Dolinke i Save Bohinjke, koje se spajaju kod Radovljice i ine Savu. Sava protie kroz Litijsko-krku klisuru, ulazi u Panonsku niziju kojom tee do Beograda, gdje se uliva u Dunav. Sava prima ukupno 249 pritoka. Lijevih pritoka je manje. Desnih je vie i vodom su bogatije. Drina je najdua pritoka Save (346 km), vodom je najbogatija i po povrini sliva najvea.

MORSKI SLIVOVI

Ostale Savine pritoke Kupa, Una, Vrbas i Bosna takoer prodiru duboko u unutranjost Dinarskih planina. Velika Morava- pritoka Dunava. Ima jako razgranatu hidrografsku mreu. Ona odvodi vodu sjevernog dijela Sredinje zone gromadnih planina i kotlina. Prema zapadu i istoku sliv Morave se oslanja na ivine dijelove Dinarskih i Karpatsko-balkanskih planina. Velika Morava kod Stalaa od June i Zapadne Morave. Morava je kod Bagrdana usjekla znatnu Bagrdansku klisuru. Neke pritoke Morave su: Crnica, Lepenica, Jezava, Resavina. Juna Morava je dugaka 470 km. Izvire blizu sela Bina u sjevernom podruju Skopske Crne Gore. Vanije pritoke June Morave su Niava sa desne i Toplica sa lijeve strane. Vanije kotline u dolini Niave su: Pirotska, Belopalanaka i Nika. Iz Aleksinakog polja, Juna Morava se sastaje sa Zapadnom Moravom. Zapadna Morava nastaje od Golijske Moravice i etine. Najvanija je Ovarsko-kablarska klisura. Najvea pritoka Zapadne Morave je Ibar. JADRANSKI SLIV Jadranski sliv ima malo rijeka s povrinskim oticanjem- preovlauju ponornice. Ovom slivu pripada 21,2 % teritorije Jugoslavija. Pripadaju mu Primorije i manji dio Dinarskog i arskog planinskog predjela. Glavne rijeke Jadranskog sliva su: Zrmanja, Krka, Cetina, Neretva, Zeta i Bojana, Bijeli i Crni Drim. Zrmanja izvire na visini 395 m iz jakog krkog vrela ispod june strane Velebita. Dolina Zrmanje je dugaka 64 km i usjeena je u prostranu Kristijansku povr. Krka izvire iz jakog krkog vrela istono od Knina. Njena pritoka je Butinica. Krka je posebno poznata po pojavi slapova i vodopada (Veliki ili Topoljanski Buk, Beluia visok 19,6 m, vodopad Buljan, slap Manojlovac, slap Ranjak, slap Miljacka, Skradinski buk-visok 48,7 m. Nizvodno Krka se zavrava Prokljenskim jezerom. Cetina izvire na obodu Cetinskog polja na visini 382 m. Njeno izvorite ini nekoliko krkih vrela. I Cetina se odlikuje pojavom vodopada kao to su: Gorjak, Velika Gubavica i Mala Gubavica. Neretva je najdua pritoka Jadranskog mora. Izvire ispod planine Lebrnik na visini 1095 m. U svom gornjem toku prima 71 pritoku, a u donjem samo 19. u Jadransko more se uliva kod Ploa. Protie kroz Mostarsku i Bjelopoljsku kotlinu. Bojana je otoka Skadarskog jezera. Dugaka je 21 km. Pritoke su joj Kiri i Drinjaa.

Drim je posljednja pritoka Jadranskog mora. Drim se sastoji od Bijelog i Crnog Drima. Beli Drim izvire ispod planine ljeba na sjevernoj strani Metohijske kotline. Vanije pritoke su mu: Peska i Deanska Bistrica, Mirua, Topluga i Prizrenska Bistrica. Crni Drim istie iz Ohridskog jezera. Kod Kukesa na teritoriji Albanije sastaju se Beli i Crni Drim i ine Drim koji se u Medovskom zalivu uliva u Jadransko more. SLIV SKADARSKOG JEZERA Moraa i Zeta su pritoke Skadarskog jezera. Moraa izvire iz vrela ispod Zablaca. Zeta nastaje od Suice i Rastovca u Nikikom polju. Kod Podgorice (ex Yu. Titograd) se sastaje sa Moraom. EGEJSKI SLIV Pripada mu najvei dio teritorije Makedonije i neto june Srbije. Glavna rijeka sliva je Vardar sa pritokama: Treska, Pinja, Bregalnica i Crna. Egejskom slivu pripada i Strumica pritoka Strume. Vardar izvire kod sela Vrutoka, na jugoistonoj podgorini are. U evelijskoj kotlini Vardar naputa Jugoslaviju. Strumica prikuplja vode jugoistone Makedonije. Protie kroz Radoviko i Strumiko polje. OTICANJE VODE U KRASU Na teritoriji Like, Zapadne Bosne, Dalmacije, posebno Hercegovine i Crne Gore, nema niti jednog znaajnog toka (povrinskog). Odrali su se samo vei alogeni tokovi (Neretva). est je sluaj da se rijeke u krasu gube ponorima. To su ponornice: Trebinjica (94 km), Lika (65 km), Mrenica (63 km), Zalomka (46,2 km), uica (44 km). Trebinjica nastaje od Munice koja izvire ispod lebrnika. Najvei njen dio ponire u ponoru Doljanica (Popovo polje) Lika i Gacka su ponornice Likog krasa. Zalomka protie kroz Nevesinjsko polje i poslije podzemnog toka izbija u vidu jakog krkog vrela Bune. Primorice su vodeni tokovi u kru, javljaju se nedaleko od obale, poslije kraeg toka utiu u more. Takve rijeke su: Rijeina, Jedro kod Splita i Dubrovaka rijeka.

Vrulje se javljaju du zapadne obale Istre, ispod Uke u Kvarnerskom zalivu, u Velebitskom kanalu, u Stonskom i Boko-kotarskom zalivu. Boati (slanasti) izvori: Peljeac (Veliki i Mali Vodovar), na Koruli i u Bokokotarskom zalivu. Izvori i vrela-(voklijska vrela): vrelo Kupe, Une, Zrmanje, krke, Bune, Rame itd. Estavele: Gornjepoljski vir u Nikikom polju, ima ih i u Fatnikom polju u Hercegovini itd. Potajnice: Zvika potajnica, Homoljska potajnica, Mukavica, potajnica Rutak.